FİZİ MADDE VE ÖZELL İKLERİ - capyayinlari.com.trcapyayinlari.com.tr/demo/madde-ve-ozellikleri.pdf · FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ MADDE VE ÖZELL İKLERİ BÖLÜM 1 › Fiziğin

› Fizik Bilimine Giriş› Kütle - Hacim - Özkütle› Dayanıklılık› Adezyon -Kohezyon› Basınç› Kaldırma Kuvveti› Isı - Sıcaklık› Genleşme

MADDE VE ÖZELLİKLERİ FİZİK

ÜNİVERSİTEYE HAZIRLIK9-10. SINIF OKULA YARDIMCI

KONU ANLATIMLISORU BANKASI

SUNUÜNİVERSİTEYE HAZIRLIK9-10. SINIF

OKULA YARDIMCI

KONU ANLATIMLI

SORU BANKASI

ISBN978 – 605 – 2273 – 58 – 6

DizgiÇAP Dizgi Birimi

Kapak TasarımÖzgür OFLAZ

3. BaskıAğustos 2018

İLETİŞİMÇAP YAYINLARI

Ostim Mah. 1207 Sokak No: 3/C–DOstim / Ankara

Tel: 0312 395 13 36Fax: 0312 394 10 04

[email protected]/capyayinlari

facebook.com/capyayinlari

Bu kitabın her hakkı Çap Yayınları’na aittir. 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve

Sanat Eserleri Yasası’na göre Çap Yayınları’nın yazılı izni olmaksızın,

kitabın tamamı veya bir kısmı herhangi bir yöntemle basılamaz, yayınlanamaz,

bilgisayarda depolanamaz, çoğaltılamaz ve dağıtım yapılamaz.

Sevgili Öğrenciler,

Gelecekteki hayatınızı şekillendirmek, düşlediğiniz bir yaşamı kur-mak için üniversite sınavını başarıyla atlatmanız gerektiğini biliyorsunuz. Bu bilinçle yoğun bir ders çalışma sürecinden geçmektesiniz. Böylesine önemli bir sınavı başarıyla atlatmanın en temel şartlarından biri sınavın ruhunu anlamak ve bu çizgide hazırlanmış kitaplardan yeterince fayda-lanmaktır.

Bizlerde gayretlerinize destek olmak, çalışmalarınızı daha verimli hâle getirmek amacıyla sınav ruhuna uygun elinizdeki fasikülleri hazır-ladık.

Kitaplarımız, Talim Terbiye Kurulunun en son yayımladığı öğretim programında yer alan kazanımlar dikkate alınarak hazırlanmıştır. Özgün bir yaklaşım ve titiz bir çalışmanın ürünü olan eserlerimizin ana yapısı şu şekildedir:

Kazanımlara ait bilgiler konu sayfasında verilmiştir. Özet konu an-latımından sonra örnek çözümlerine geçilmiş ve bu bölüm standart so-rular ve çözümleri ile ÖSYM tarzı sorular ve çözümleri olmak üzere iki kısımdan oluşturulmuştur. Buradaki amacımız konu ile ilgili soru çeşitle-rine hâkim olduktan sonra ÖSYM’nin son yıllarda sorduğu ve sınavlarda çıkma olasılığı yüksek soru türlerine yer vermektir. Örnek çözümlerin-den sonra da pekiştirme testleri bulunmaktadır. Bölümün tamamı bitti-ğinde ise tüm ünitenin özetini bulabilirsiniz. Konuyu özetledikten sonra Acemi, Amatör, Uzman ve Profesyonel adı altında dört farklı zorluk düze-yinde çoktan seçmeli soruların bulunduğu karma testlere yer verilmiştir. Arkasından ÖSYM’den Seçmeler adı altında son yıllarda üniversite giriş sınavlarında sorulmuş seçme sorular yer almaktadır.

Kitabımızdaki testlerin tamamını VİDEO ÇÖZÜMLÜ hazırladık. Yayınevimize ait olan akıllı telefon uygulamasını (çApp) kullanarakvideo çözümlerine ulaşabilirsiniz.

Kitaplarımızın eğitim öğretim faaliyetlerinizde sizlere faydalı olması ümidiyle, hepinize başarılı, sağlıklı ve mutlu bir gelecek dileriz.

ÇAP YAYINLARI

KİTABIMIZI TANIYALIM

KONU

12

56

7

3

4

KARMA TESTLER

ÖSYMʼden SEÇMELER

STANDART SORULAR VE ÇÖZÜMLERİ

PEKİŞTİRME TESTLERİÜNİTE ÖZETİ

ÖSYM TARZISORULAR VE ÇÖZÜMLERİ

Konuya ilişkin bilgilerin özet halinde verildiği, “Aklında Olsun”,

“Hatırlatma”, “Uyarı” gibi pratik notların da olduğu alan…

İşlenen konuyla ilgili standart soru tiplerinin görülebileceği, çözümlü soruların olduğu alan…

Son yıllarda ÖSYMʼnin

sınavlarında sorduğu soru tarzları; sınavlarda

çıkabilecek seçici ve ayırt edici soruların olduğu alan…

Hem standart hem de ÖSYM tarzı sorulardan oluşan, kendinizi sınamanızı sağlayan, konuyu iyice

kavramanıza yardımcı özgün soruların olduğu alan…

Konunun tamamının özelliklerini, formüllerini

özet halinde bir arada bulabileceğiniz alan…

Dört ayrı zorluk düzeyine göre düzenlenmiş, “Acemi, Amatör,

Uzman ve Profesyonel” seviyelerinde tüm ünite ile ilgili karma, özgün

soruların olduğu alan…

ÖSYM çıkmış sınav sorularından seçilen ve işlenen konularla

paralel, yıl sıralamasına göre oluşturulan alan…

İÇİNDEKİLER

FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ / MADDE VE ÖZELLİKLERİ

Fizik Bilimine Giriş .............................................. 6

Fiziksel Niceliklerin Sınıflandırılması ................ 14

Madde ve Özellikleri ......................................... 17

Özkütle ............................................................. 28

Dayanıklılık - Adezyon ve Kohezyon ................ 37

Özet .................................................................. 44

Acemi 1 - 2 ...................................................... 45

Amatör 1 - 2 .................................................... 49

Uzman 1 - 2 ..................................................... 53

Profesyonel 1 .................................................. 57

ÖSYM’den Seçmeler ...................................... 59

BASINÇ

Katılarda Basınç ............................................... 62

Durgun Sıvıların Basıncı .................................. 68

Durgun Sıvılarda Basınç Kuvveti .................... 74

Pascal Prensibi ve Birleşik Kaplar .................... 79

Gazların ve Akışkanların Basıncı ..................... 85

Özet .................................................................. 94

Acemi 1 - 2 .................................................... 96

Amatör 1 - 2 - 3 ............................................. 100

Uzman 1 - 2 ................................................... 106

Profesyonel -1 .............................................. 110

ÖSYM’den Seçmeler .................................... 112

SIVILARIN KALDIRMA KUVVETİ

Sıvıların Kaldırma Kuvveti .............................. 115

Kaldırma Kuvveti Uygulamaları ...................... 122

Gazların Kaldırma Kuvveti ............................. 125

Taşırma Kabı ................................................. 133

Özet ................................................................ 140

Acemi 1 - 2 .................................................... 141

Amatör 1 - 2 - 3 ............................................. 145

Uzman 1 - 2 - 3 .............................................. 151

Profesyonel 1 ................................................ 157


ISI - SICAKLIK - GENLEŞME

Isı - Sıcaklık .................................................... 161

Transfer Edilen Isı .......................................... 166

Hâl Değişimi ................................................... 174

Genleşme ....................................................... 181

Özet ................................................................ 189

Acemi 1 - 2 ................................................... 190

Amatör 1 - 2 - 3 ............................................. 194

Uzman 1 - 2 ................................................... 200

Profesyonel -1 ............................................. 204


FİZİK BİLİMİNE GİRİŞMADDE VE ÖZELLİKLERİ

BÖLÜM

1› Fiziğin Alt Dalları› Fiziksel Niceliklerin Sınıfl andırılması› Kütle - Hacim› Özkütle› Dayanıklılık› Adezyon - Kohezyon

Değerli hocalarımız,

Mesut SERT, Ferhat ÖZDEMİR ve Derya ÖZDEMİR'ekatkılarından dolayı teşekkür ederiz.

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS TYT AYT

2 1 2 – 1 – – – 2 1 1 1 1 1 1 2 1 –

FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ - MADDE VE ÖZELLİKLERİKONULARININ ÖSYM SORU DAĞILIMI

FİZİK

6

FİZİK BİLİMİNE GİRİŞKONU

Fiziğin Tanımı ve Önemi

Fizik; uzay, zaman, madde ve enerji arasındaki ilişkileri inceleyen, gözlem ve

deneye dayalı uygulamalı bir bilim dalıdır. Fizik, “Neden” ve “Nasıl” sorularına cevap

arar. Fizik bilimi Galileo Galilei ve Issac Newton ile başlamıştır. İlk gelişen fizik dalı

mekanik olmuştur.

Fizikte elde edilen bilimsel bilgilerin bazı özellikleri şunlardır;

u Bilim her soruya cevap vermez. Bilimsel ilkeler, yasalar, teoriler ve modeller mut-

lak gerçek değildir.

u Bilimsel bilgiye ulaşmanın tek yolu deney yapmak değildir. Gözlem, rasyonel

düşünce gibi yöntemler de vardır.

u Süreklilik gösterir ve gelişim içerisindedir,

u Elde edilen sonuçlar kesin değildir. Yeni verilerle gelişebilir ya da değişebilir,

u Deney verilerine dayanır,

u Ölçülebilir nicelikleri inceler,

u Bilim insanlarının yargılarından ve deneyimlerinden etkilenebilir. Yaratıcılık

önemlidir.

u Fizik; grafik, tablolar, şekiller ve matematiksel formüller dediğimiz modelleri içerir.

u Matematik bilimin ortak dilidir.

Fiziğin Alt Dalları

Mek

anik

Elek

trom

anye

tizm

a

Term

odin

amik

Opt

ik

Mekanik

Hareket: Kuvvet ve denge ile ilgilenir.

Statik: Kuvvet etkisinde dengede olan cisimleri inceler.

Dinamik: Kuvvet etkisinde kalan cisimleri inceler.

Kinematik: Kuvvet ve bu kuvvetin etkisine bakılmaksızın sadece cisimlerin ha-reketlerini inceler.

Problemin geçici çözüm yoluna hipotez denir. Hi-potez elde edilen verilere uygun olmalı, probleme çözüm önermeli, değiştiri-lebilir olmalı ve deneylerle sınanabilmelidir.

AKLINDA OLSUN

Teoriler doğrulandığında yasalara dönüşmez. Teori de yasa da aksi ispatlan-madığı sürece bilim dün-yası tarafından kabul edil-miş bilimsel doğrulardır.

Teori ve kanun farklı bi-limsel bilgiler olup bilimsel gelişim süresinde birbirini takip etmeyen kavramlar-dır. Aralarındaki en büyük fark teori daha geniş ba-kış açısına sahiptir. Yasa tek bir davranışı açıklar ancak teori bu davranış-la beraber bununla ilgili başka birçok olayı açıklar. Yani teori birden fazla ya-sayı içine alabilir.

AKLINDA OLSUN

FİZİK

10

Standart Sorular ve Çözümleri

10.1

Çevremizdeki maddi evrende meydana gelen her türden doğa olayının nedenlerini ve nasıl meydana geldiğini araştıran bilim dalına ……… denir. Evreni tanımak için yapılan çalışmalar ……… olarak tanım-lanır. Doğa olaylarından canlı varlıklarla ilgili olanlar ……, maddenin yapısal özellikleri ile ilgili olanları ……… bilimi inceler.

Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yerleri uygun biçimde tamamlamak için aşağıdaki kelimelerden hangisine ihtiyaç yoktur?

A) Kimya B) Fizik C) Bilim

D) Biyoloji E) Evren

Fizik maddi evreni ve doğa olaylarını araştıran bilim dalıdır. Biyoloji canlı varlıkları araştıran bilim dalı iken maddenin yapısal özelliklerini inceleyen bilim dalı ise kimyadır.

Evreni tanımak için yapılan çalışmalar bilimdir.

Yanıt E

10.2

Güzel Sanatlar Lisesi öğrencisi Gamze 9. ve 10. sınıfta fizik dersi almaktadır.

Bunun en temel nedeni,

I. Ses ve akustiğin fiziğin uğraş alanı olması

II. Işığın renklerinin özelliklerinin bilmesinin gerekliliği

III. Fizikçilerin en çok sanatla ilgilenmesi

verilenlerden hangileridir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I, II ve III

Fiziğin sanatla da ilişkisi vardır. Ses ve ışık olayları fiziğin uğraş alanlarındandır. Fizikçilerin en çok sanat-la ilgili olması bu durumun en temel nedeni değildir.

Yanıt D

10.3

Fiziğin alt dallarıyla ilgili verilen;

I. Atom bombasının yapımı ……………alt dalıyla ilgilidir,

II. Dünya’nın Güneş etrafında dönmesi ………… alt dalıyla ilgilidir,

III. Nano teknoloji fiziğin alt dalı olan ………… konu-sudur,

ifadelerden bulunan boşluklara hangi ifadeler getirilmelidir?

I II IIIA) Nükleer fizik Mekanik fizik Atom fiziği

B) Atom fiziği Mekanik fizik Nükleerfizik

C) Termodinamik Optik Atom fiziği

D) Atom fiziği Termodinamik Nükleerfizik

E) Optik Termodinamik Katı hâlfiziği

Atom bombası, çekirdek tepkimeleri ile meydana geldiği için çekirdek fiziğine (Nükleer Fizik) girer. Dünya’nın Güneş etrafında dönmesi, hareket ile ilgi-li olduğu için mekanik alt dalına, nanoteknoloji atom fiziği alt alanına girer.

Yanıt A

10.4

Aşağıda verilenlerden hangisi fiziğin alt dalların-dan değildir?

A) Termodinamik B) Katı hâl fiziğiC) Metafizik D) Optik

E) Nükleer fizik

Metafizik, fiziğin alt dalı değildir. Fizik metafizik ile ilgilenmez.

Yanıt C

ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri

“Fizik Bilmine Giriş - Madde ve Özellikleri”

11

5

I. Optik okuyucu, lazer yazıcılar ve hassas ölçüm-ler yapan cihazlar gibi teknolojik aletlerin yapı-mında fiziğin ---- alt alanı ilgilidir.

II. Hafıza kartları, güneş pilleri, leke tutmayan du-var boyaları, şarjlı piller gibi pek çok uygulama fiziğin ---- alt alanıyla ilgilidir.

III. MR (Manyetik rezonans) cihazları, dünyanın yaş hesabı, okyanus akıntıları gibi çalışmalar fiziğin ---- alt alanıyla ilgilidir.

Yukarıda verilen bilgilerde boşluklara hangi ifa-deler getirilmelidir?

I II IIIA) Atom fiziği Katıhal fiziği Nükleer fizikB) Nükleer fizik Katıhal fiziği Atom fiziğiC) Katıhal fiziği Atom fiziği Nükleer fizikD) Nükleer fizik Atom fiziği Katıhal fiziğiE) Atom fiziği Nükleer fizik Katıhal fiziği

Fiziğin uygulama alanları verilen ifadelerde lazer yazıcılar ve optik okuyucularla atom fiziği, hafıza kartları, güneş pilleri ile katıhal fiziği MR cihazları ve okyanus akıntıları ile nükleer fizik alt alanı ilgilenir.

Yanıt A

6Bilimsel bilgi için verilen,

I. Mutlak doğrudur.

II. Zamanla geliştirilebilir.

III. Yalnızca gözleme dayanır.

IV. Sadece bir yöntemle ulaşılır.

ifadelerden hangileri yanlıştır?A) I ve II B) I ve III C) I, III ve IV

D) I, II ve III E) III ve IV

Bilimsel bilgi, zamanla geliştirilebilir. Mutlak doğru değildir. Gözlem, deney, rasyonel düşünce gibi yön-temlerle ulaşılabilir. Yöntemler farklı olabilir.

Yanıt C

7Fiziğin bilimi diğer bilim dallarındaki olayları açıkla-mada yardımcı olur.

I. Üflemeli çalgıların boyu, telli çalgılarda telin ka-lınlığı, uzunluğu, gerginliği ve gövdenin yapısı gibi konularda sanat alanına yardımcı olur.

II. Gel-git olayı, iklimlerin oluşumu gibi olayların açıklanmasında coğrafyaya yardımcı olur.

III. DNA yapısının incelenmesinde, sinirlerle bilgi iletimi ve sinir yapılarının açıklanmasında biyo-lojiye yardımcı olur.

İfadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

Fizik bilimi, ses ve ses dalgalarının özelliği gibi konu-ları inceleyerek müziğe katkı sağlar. Kuvvet ve basınç konuları başta olmak üzere diğer konularla coğrafyaya katkı sağlar. DNA yapısının incelenmesi konusunda da biyolojiye yardımcı olur.

Yanıt E

8Fiziğin alt alanları ile ilgili olarak hangisi yanlış-tır?

Alt Alan İncelediği AlanA) Termodinamik Maddenin yapısını ve mad-

denin atomlarının dizilimini inceler.

B) Elektrik Elektrik yüklerinin hareketi-ni inceler.

C) Optik Işık olaylarını inceler.D) Atom fiziği Atomun yapısını ve atomu

oluşturan tanecikleri ince-ler.

E) Nükleer fizik Atom çekirdeğini inceler.

Termodinamik, ısı olaylarını inceler. İletim, genleşme ısı, sıcaklık, termometre, ısı iletkenliği gibi konular termodinamiğin alanıyla ilgilidir.

Yanıt A

FİZİK

12

1. Aşağıda fiziğin bazı alt dalları ile bu dalların ilgi alanlarına giren bir fiziksel nicelik eşleştirilmiştir.

Buna göre, eşleştirmelerden hangisi yanlış ola-rak verilmiştir?

Alt Dal İlgi AlanıA) Mekanik Kinetik enerji

B) Atom fiziği Füzyon

C) Manyetizma Pusula

D) Katı hâl fiziği Kristal yapılar

E) Termodinamik Genleşme

2. I. Görme kusurlarını açıklarken fiziğin optik alt alanı kullanılır.

II. Yoğun hâldeki kristal özelliğe sahip maddelerin yapısal özellikleri açıklanırken fiziğin katı hal fi-ziği alt alanı kullanılır.

III. Sıcaklık, maddenin iç enerjisi gibi konuları açık-larken fiziğin termodinamik alt alanı kullanılır.

Yukarıda verilen bilgilerden hangileri doğrudur?



3. Aşağıdakilerden hangisi fiziğin uygulama alan-larından biri değildir?

A) Uydu cihazları

B) Reçelin şekerlenmesi

C) Rüzgâr panelleri

D) Güneş panelleri

E) MR cihazları

4. Elektrik akımından kaynaklanan manyetik alan fiziğin alt alanlarından hangisi ile açıklanabilir?

A) Optik B) Elektrik

C) Atom fiziği D) Manyetizma

E) Nükleer fizik

5. Fisyon ve füzyon reaksiyonları ile radyoaktivite çalışma alanı fiziğin hangi alt dalıyla ilgilidir?

A) Nükleer fizik B) Mekanik

C) Optik D) Atom fiziği

E) Katı hal fiziği

6. I. Börek yaparken kullanacağı un için ölçeklendi-rilmiş kap kullanmak

II. Hastanın ateşini hemşirenin eliyle dokunarak fark etmesi

III. Bir bitkinin boyunun metre ile ölçülmesi

Yukarıdaki verilenlerden hangileri nicel gözlem-dir?


D) I ve III E) II ve III

7. Nicel ve nitel gözlemlerle ilgili olarak,

I. Zeynep’in, İrem ve Erdem yanyana iken boyla-rını karşılaştırması nicel gözlemdir.

II. Nicel gözlemlerde hata payı sıfırdır.

III. Ali, Veli’den daha zekidir ifadesi nitel gözlemdir.

verilenlerden yargılardan hangileri doğrudur?



Konu Pekiştirme - 1

FİZİK

44

ÜNİTE ÖZETİ

u Şiddet, yön, doğrultu ve uygulama noktası

• Kuvvet (F¶)

• İvme (a¶)

• Hız (V¶)

• Konum (X#¶)

• Yerdeğiştirme (¢x¶)

• Elektrik alan (E¶)

• Ağırlık (G¶)

u Şiddet

• Sürat (V)

• Sıcaklık (T)

• Kütle (m)

• Uzunluk (¬)

• Zaman (t)

• Akım (i)

FİZİKSEL BÜYÜKLÜKLER

Vektörel Büyüklük

SkalerBüyüklük

Kütle : Kilogram (kg)

Işık şiddeti : candela (cd)

Sıcaklık : Kelvin (K)

Akım : Amper (A)

Madde miktarı : Mol

Uzunluk : metre (m)

Zaman : Saniye(s)

Kuvvet : N

İvme : m/s2

Hız : m/s

Özkütle : cm

g3

İş : Joule= kgsm

2

2

Güç : watt = kgsm

3

2

FİZİKSEL BÜYÜKLÜKLER

Temel Büyüklükler

TüretilmişBüyüklükler

Fizik bilimi, biyoloji, kimya, coğrafya, mühendislik, spor ve teknoloji gibi birçok alanla ilişki içindedir.

Bilimsel Araştırma Merkezleri TÜBİTAK, TAEK, ASELSAN ülkemizde bulunan CERN, ESA ve NASA yurt dışında bulunan araştırma merkezlerinden bazılarıdır.

FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ MADDE VE ÖZELLİKLERİ

u Dayanıklılık kesit alanının hacime oranıyla bu-lunur.

u Katıların boyutları 2 katına çıkarıldığında yüzey alanı ve kesit alanı 4 katına, hacmi 8 katına çı-kar. Bu yüzden dayanıklılık azalır.

u Farklı moleküller arasındaki çekim kuvvetlerine adezyon (yapışma) aynı moleküller arasındaki çekim kuvvetine kohezyon (tutunma) denir.

Adezyon > Kohezyon(Su)

Kohezyon > Adezyon(civa)

u Sıvı yüzeyini en küçük boyuta getirmeye ça-lışma yüzey gerilimidir. İnce borularda sıvının yükselmesi kılcallık etkisidir.

S 2S S 2S

u Birim hacimdeki kütle miktarına özkütle denir. Özkütle Sıcaklıkla değişir.

Kütle

Hacim

Özkütle

Kütle

Özkütle

Hacim

u Kütle - hacim grafiğinin eği- Kütle (m)

Hacim (V)a

mi özkütleyi verir.

u Katı maddelerin hacimleri bulunurken iki farklı yöntem vardır. Belirli bir şekli yoksa derece-li silindir yardımıyla, düzgün geometrik şekile sahipse formüllerle bulunur. Sıvı maddelerin hacmi dereceli kap yada litrelik kap ile bulu-nur. Gaz maddelerin belirli bir hacimleri yoktur, bulundukları kabın iç hacmini alırlar.

ACEMİ

TEST


45

11. Atomları ve atomların yapıtaşlarını inceleyen

fizik alt dalı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Nükleer fizik B) Katı hâl fiziği

C) Mekanik D) Atom fiziği

E) Manyetizma

2. Aşağıdaki birimlerden hangisi en az iki büyük-lüğün birimini içermektedir?

A) Saniye B) Saat C) Metre

D) Candela E) Joule

3. Büyüklük Birim• Sıcaklık ★ Candela• Zaman ★ Saniye

• Kütle ★ Kelvin• Akım ★ Kilogram• Işık şiddeti

Yukarıda büyüklük birim eşleştirmeleri yapıldı-ğında hangi büyüklük açıkta kalır?

A) Sıcaklık B) Zaman C) Kütle

D) Akım E) Işık şiddeti

4. I. Yan yana duran siyah ve beyaz dolaptan, siyah dolabın beyaz dolaptan daha uzun oldu-ğunu belirtmek nitel gözlemdir.

II. Nicel gözlemler, nitel gözlemlere göre daha gü-venilirdir.

III. Duyu organlarıyla bir ölçü aleti kullanmadan yapılan ölçüme nitel gözlem denir.

yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III


5. Aşağıdaki temel büyüklüklerden hangisinin birimi yanlış verilmiştir?

Temel büyüklük BirimA) Akım şiddeti AmperB) Uzunluk Metre

C) Zaman SaniyeD) Madde miktarı CandelaE) Kütle Kilogram

6. I. Su yüzeyindeki jiletin batmaması

II. Musluktan damlayan su damlalarının küresel olması

III. Kağıt havlunun suyu çekmesi

Yukarıda verilen olaylardan hangileri yüzey gerilimi ile ilgilidir?


D) I ve III E) I, II ve III

AMATÖR

TEST


49

11. Bir öğretmen laboratuvarda K ve L deneylerini yapıyor.

K deneyi: Kapalı tüp içindeki taze kan örneğini san-rifüj aletinde döndürerek, kandaki maddelerin birbi-rinden ayrılmasını sağlıyor.

L Deneyi: Kum, çakıl ve altın karışımını, dibinde çentik bulunan ve içinden su akan oluklara koyuyor. Malzemeyi su ile beraber oluktan akıtarak, altının dibe çökmesini ve çentiklerde toplanmasını sağlıyor.

Melike: Karışımları ayırmak için farklı yöntemler kullanılabilir.

Ali: Karışımları ayırmak için özkütle farkı kullanılabilir.

Sena: Yalnız sıvı-sıvı karışımlarını ayırmak için özkütle farkı kullanılabilir.

K ve L deneylerinin sonuçlarına göre, öğrenci-lerden hangilerinin yaptığı yorumlar doğrudur?

A) Melike B) Ali C) Melike ve Ali

D) Ali ve Sena E) Melike ve Sena

2. Bir küpün tüm boyutları 4 katına çıkarılırsa daya-nıklılık ilk duruma göre nasıl değişir?

A) Değişmez. B) 41 üne iner.

C) 4 katına çıkar. D) 21 sine iner.

E) 2 katına çıkar.

3. Taban yarıçapı 2 cm, yüksekliği 10 cm olan silindir biçimli bir kap özkütlesi 0,8 g/cm3 olan sıvı ile tama-men doludur.

Kabın darası 54 gram olduğuna göre, kabın sıvı ile dolu iken kütlesi kaç gram gelir? (p = 3)

A) 140 B) 150 C) 160 D) 170 E) 180

4. Bir canlının tüm boyutları 2 kat artırıldığında bu canlı için,

I. Ağırlık

II. Yüzey alanı

III. Dayanıklılık

nicelikleri nasıl değişir? I II IIIA) Artar Artar AzalırB) Artar Azalır AzalırC) Artar Artar ArtarD) Değişmez Artar AzalırE) Azalır Azalır Artar

5. X, Y ve Z cisimleri aynı özelliklere sahip yarıçapları sırasıyla 2r, r ve r olan iplere şekildeki gibi bağlanı-yor.

X Y Z

r rr2r

İpler cisimleri ancak taşıyabildiklerine göre cisimlerin maksimum ağırlıkları GX, GY ve GZ arasındaki ilişki nasıldır?

A) GX = GZ > GY B) GX > GY > GZ

C) GX > GZ > GY D) GY > GZ > GX

E) GY > GX = GZ

6. I. Bir gaz lambasının fitilinde gaz yağının yüksel-mesi kılcallık etkisi ile olur.

II. Kılcallık etkisi kılcal borunun genişliği ile doğru orantılıdır.

III. Kılcallık etkisi daha çok adezyonun etkisidir.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III


UZMAN

TEST


53

11. Bir öğrenci okul bahçesinde bulduğu küçük bir

taşın özkütlesini hesaplamak için okul laboratuva-rında aşağıdaki ölçümleri yapıyor.

I. Eşit kollu terazi ile taşın kütlesini gram cinsin-den ölçüyor.

II. Dereceli silindire bir miktar su dolduruyor.

III. Taşı dereceli silindire yavaşca bırakıyor. Taş tamamen su içinde iken su seviyesini cm3 cin-sinden okuyor.

Buna göre öğrenci yukarıdaki ölçümlere ek ola-rak hangisini yaparsa taşın özkütlesini doğru bir şekilde hesaplar?A) İçinde taş olan dereceli silindirin kütlesini ölçe-

rek, dereceli silindirdeki son su seviyesine böl-me

B) Taşın kütlesini, dereceli silindirdeki son su se-viyesinden çıkarma

C) Taşın dereceli silindirde değiştirdiği su hacmini, taşın kütlesinden çıkarmak

D) Taşın kütlesini, silindirde değişen su hacmine bölme

E) Taşın kütlesini, dereceli silindirde okuduğu son su hacmine bölme

2.

Şekildeki silindir şeklindeki kap boş iken taşma seviyesine kadar 200 cm3 su ile doldurulabiliyor. İçerisinde Şekil - I deki gibi zeytinyağ bulunan bu kap Şekil - II deki konuma getirilip tekrar eski konu-muna getiriliyor.

Son durumda kap + zeytinyağ kütlesi 100 gram, kabın darası 30 gram olduğuna göre, zeytin yağın özkütlesi kaç g/cm3 tür?

A) 0,5 B) 0,6 C) 0,7 D) 0,8 E) 1

3. Adezyon kuvveti, kohezyon kuvvetinden büyük olan sıvılara ıslatan, küçük olanlara da ıslatmayan sıvılar denir. Islatan sıvılar bir yüzeyi daha iyi temizler.

CamCam

Cam yüzeyine damlatılan X ve Y sıvı damlaları-nın görünümleri şekildeki gibi olduğuna göre,I. Cam yüzeyini Y sıvısı daha iyi temizler.II. Cam yüzeyini X sıvısı daha iyi temizler.III. X sıvısının yüzey gerilimi, Y’ninkinden küçüktür.

yargılarından hangisi ya da hangileri kesinlikle doğrudur?


D) I ve II E) II ve III

4. Özkütle

d

t0

3tZaman

K L

K ve L musluklarından sırasıyla dK ve dL özkütleli sıvılar akmaktadır. Kap boş iken K ve L birlikte açılıyor. Kabın yarısı dolduktan sonra L musluğu, kabın tamamı dolduğunda ise K musluğu kapatılı-yor.

Kapta oluşan sıvı karışımının özkütle-zaman grafiği şekildeki gibi olduğuna göre,

I. Muslukların debileri eşittir.

II. dK > dL dir.

III. dL > d dir.

Yargılarından hangileri doğrudur?



PROFESYONEL

TEST


57

11. Kütle (g)

20

05 10

Hacim (cm3)

YX

X ve Y sıvılarının kütle - hacim grafikleri şekildeki gibidir. Bunlardan eşit hacimlerde alınarak 240 g lık bir karışım oluşturuluyor.

Bu karışımdaki Y sıvısının kütlesi kaç gramdır?

A) 20 B) 40 C) 60 D) 80 E) 160

2. Yoğunlukları 2d, 3d, 4d olan X, Y ve Z sıvılarıyla yapılan bir karışımın yoğunluğu 3d olmaktadır.

Buna göre,karışımdaki;

I. X in kütlesi Z den azdır.

II. Y nin kütlesi Z ye eşittir.

III. Y nin hacmi X e eşittir.

yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?


D) I ve II E) I ve III

3. Bir sıvı K yüzeyini ıslatabilirken, L yüzeyini ıslata-mıyor.

Bu sıvının K yüzeyi ile arasındaki adezyon kuv-veti büyüklüğü 3F ise L yüzeyi ile arasındaki adezyon kuvvetinin büyüklüğü;

I. 3F'den küçük,

II. 3F – 4F arasında,

III. 3F

verilenlerinden hangileri olabilir?



4. I. Deniz seviyesindeki oksijen miktarı, dağ tepe-lerindeki oksijen miktarından daha fazladır.

II. Göl yüzeyinde su sıcaklığı 0°C iken derinlere inildikçe su sıcaklığı +4°C’ye kadar çıkabilir.

III. Duman ince bir çizgide yükselerek belli bir se-viyede dağılır.

Bir fizik öğretmeni yukarıdaki bilgileri öğrencilerine anlattıktan sonra Sena, Mehmet ve Zümrüt aşağı-daki yorumları yapıyor.

Sena: Suyun özkütlesi sıcaklıkla ters orantılı değişir.

Mehmet: Astım mağaraları deniz seviyesinin altın-da olduğundan oksijen miktarı daha fazla olmalıdır.

Zümrüt: Yükseklere çıkıldıkça havanın özkütlesi azalır.

Öğretmenin verdiği bilgiler doğrultusunda hangi öğrencilerin yaptığı yorumlar doğrudur?

A) Yalnız Sena B) Mehmet ve Zümrüt

C) Sena ve Zümrüt D) Sena ve Mehmet

E) Sena, Mehmet ve Zümrüt

5. I. Sabunun yağı temizlemesi

II. Sulu boya fırçasının su içinde dağılması su dı-şında birleşmesi

III. Ağaçlarda suyun yapraklara kadar iletilmesi

Yukarıdaki ifadelerden hangileri yüzey gerilimi ile ilgilidir?



59

ÖSYM’den SEÇMELER

"ÖSYM'den Seçmeler"

1. Bilimsel bilgiye ulaşmak için;

I. deney,

II. gözlem,

III. akıl yürütme

eylemlerinden hangileri kullanılabilir?



2018-TYT-YKS

2. Kaan ile Zeynep, yolda yürürken bir yüzük buluyor-lar. Bu yüzük ile ilgili bazı gözlemler yaptıktan sonra “Bu yüzük saf altından yapılmıştır.” hipotezini ortaya atıyorlar.

Bu hipotezin desteklenmesinde veya çürütül-mesinde, yüzüğe ait aşağıdaki niceliklerden hangisinin kullanılması tek başına yeterlidir?

A) Kütlesi B) Hacmi C) Sıcaklığı

D) Özkütlesi E) Ağırlığı

2017 / YGS

3. Fizikteki büyüklükler ölçülürken farklı birim sistem-lerinden yararlanılmaktadır.

Buna göre,I. Odanın sıcaklığı 22 °C’dir.

II. Ahmet’in boyu 1,7 metredir.

III. Ahsen’in kütlesi 55 kg’dir.

ölçümlerinden hangileri uluslararası birim sis-temi (SI) kullanılarak ifade edilmiştir?



2017 / LYS

4. İçinde; Şekil I’deki seviyede su bulunan dereceli silindirin içine, kütlesi 105 g olan türdeş bir bilye atıldığında su seviyesi Şekil II’deki gibi oluyor.

80cm3

60

40

20

su

80cm3

60

40

20

su

Şekil – I Şekil – IIyatay

Dereceli silindirlerdeki bölmeler eşit ölçekli oldu-ğuna göre, bilyenin özkütlesi kaç g/cm3 tür?

A) 2 B) 2,5 C) 3 D) 3,5 E) 4

2017 / LYS

5. Fizik bilgilerini sunarken yararlanılan;

I. Manyetik alanı çizgilerle göstermek,

II. Elektriksel kuvveti F = qE ile ifade etmek,

III. Işığın ortamda izlediği yolu ışınlar çizerek gös-termek

eylemlerinden hangileri bilimsel modellere örnek olarak gösterilebilir?



2016 / LYS

BASINÇ BÖLÜM

2› Katıların Basıncı› Durgun Sıvıların Basıncı› Sıvı Basınç Kuvveti› Akışkanların Basıncı

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018


1 – – – 2 – 1 – 1 1 2 1 1 1 – – – –

BASINÇ KONUSUNUN ÖSYM SORU DAĞILIMI

FİZİK

62

Birim yüzeye etki eden dik kuvvete basınç denir.

Bıçakların sivri uçlarının keskin olması, kar ayakkabısı giyen kişilerin karda daha az batması; aynı zeminde, aynı ağırlıktaki ördek ve tavuktan ördeğin tavuklara göre daha az batmasının nedeni basınç ile ilgilidir.

Katılarda Basınç

Katı cisimler genelde ağırlığından dolayı temas ettiği bölgeye uyguladığı dik kuv-vete basınç kuvveti denir. Katıların birim yüzeye dik olarak uyguladığı basınç kuvve-tine de basınç denir.

Ağırlığı G olan şekildeki katı cismin bulunduğu yatay yüzeye uyguladığı dik kuv-vet, cismin ağırlığı kadardır. G ağırlığı, basınç kuvveti kadardır.

GyatayS

Katı bir cismin tabana uyguladığı basınç, bulunduğu yüzeye uyguladığı dik kuv-vet ve yüzey alanına bağlıdır.

( )P Bas n Y zey AlanDik uvvetK› ç ü ›=

Nicelik Sembol Birim

Basınç kuvveti F Newton

Yüzey S (metre)2

Basınç P( )

( )metreNewton Pascal Pa

2=

Katı Basıncının Uygulamaları

1. Katılarda basınç, katıların bulunduğu yüzeye uygulanan dik kuvvetin yüzey ala-nına bölünmesiyle bulunur. Ağırlığı G, yüzey alanı S olan bir katının yatay yüze-ye uyguladığı basınçlar aşağıda gösterilmiştir:

G

S

F

G

S (G > F)

F

F

G

Basınç skaler büyüklüktür. Yü-

zey alanı ve basınç kuvveti ise

vektöreldir.

F¶ = P. A¶ ifadesi basınç kuvve-

tinin yüzey alanıyla olan ilişki-

sini verir. Basınç kuvvetini elde

etmek için yüzey alanı vektörü

ile basınç katsayısını çarparız.

Kuvvet vektörünün yüzey alanı

vektörünün kaç katı olduğu ifa-

de edilir.

AKLINDA OLSUN

BASINÇKONU

FİZİK

64


10.1

KL

M

S 2S 3SYatay

Taban alanları S, 2S ve 3S olan eşit ağırlıktaki K, L, M cisimleri şekildeki gibi dengedeyken yatay zemine yaptıkları basınçlar sırasıyla PK, PL ve PM dir.

Buna göre PK, PL ve PM arasındaki ilişki nedir?

A) PK = PL = PM B) PK > PL > PM

C) PM > PL > PK D) PK > PM > PL

E) PL > PM > PK

Eşit ağırlıkta oldukları için basınç kuvvetleri eşittir. Yüzey alanı küçük olan cismin basıncı fazla olur.

PK = SG , PL=

SG2

, PM = GS3

, PK > PL > PM

Yanıt B

10.2

KL

M

S 2S 3SYatay

Taban alanları S, 2S ve 3S olan eşit ağırlıktaki K, L, M cisimleri şekildeki gibi dengedeyken yatay zemine yaptıkları basınç kuvvetleri sırasıyla FK, FL ve FM dir.

Buna göre FK, FL ve FM arasındaki ilişki nedir?

A) FK = FL = FM B) FK > FL > FM

C) FM > FL > FK D) FK > FM > FL

E) FL > FM > FK

Yatay zeminde üzerinde başka bir etki bulunmayan katı cismin zemine uyguladığı basınç kuvveti cismin ağırlığına eşittir. Ağırlıklar eşit olduğu için basınç kuvvetleri eşit olur.

Yanıt A

10.3

S Yatay(I)

S(II)

3S(III)

Düşey kesitleri şekildeki gibi verilen özdeş iki tuğlanın yere uyguladığı basınç tuğlalar, I. Konumdayken P1, II. Konumdayken P2,III. Konumdayken P3 oluyor.

Buna göre P1, P2, P3 arasındaki ilişki nedir?

A) P1 = P2 > P3 B) P1 = P2 = P3C) P3 > P1 > P2 D) P2 > P1 > P3

E) P2 > P3 > P1

, ,PSG P

SG P

SG2 2

32

1 2 3= = = ¡ P1 = P2 > P3

Yanıt A

10.4

YX

3S SYer

Y

X

Yer

Boyutları aynı türdeş X, Y cisimleri Şekil I deki gibi dengedeyken yere yaptıkları basınçlar eşittir. Cisim-ler Şekil II deki gibi üst üste konulduklarında X in Y cismine yaptığı basınç P1, Y nin yere yaptığı basınç ise P2 dir.

Buna göre, PP

2

1 oranı kaçtır?

A) 2 B) 21 C) 1 D) 4

3 E) 34

.

.

P PS

GS

GG G olur

PS

GP

SG G

isePP

olur

33

43

¡

X YX Y

X Y

X X Y1 2

2

1

&= = =

= =+

=

Yanıt D


"Basınç"

65

5

Şekildeki çiviye F kuvveti Duvar

F

S1

S2

uygulanıyor.

Buna göre, çivinin yüze-ye yaptığı basınç ifadesi aşağıdakilerden hangi-sidir? A) S

F1

B) SF

2 C) F

D) F · S1 E) F · S2

Katılar basınç kuvvetini aynen iletir.

Aynı F kuvveti, S2 yüzeyine de iletilir. PSF

2= olur.

Yanıt B

6

Özdeş K ve L küpleri, sür-

a L

Ktünmesiz düzenekte şekil-deki gibi dengededir. K küpünün eğik düzleme yaptığı basınç PK, L nin yere yaptığı PL dir.

Buna göre, a açısı büyütülürse PK ve PL için ne söylenebilir?

PK PLA) Azalır AzalırB) Artar Artar

C) Azalır ArtarD) Artar AzalırE) Değişmez Değişmez

Eğik düzlem üzerindeki cismin eğik düzleme yaptığı

basınç cos

PS

G ·K

K a= iken L cisminin yere yaptığı

basınç PS

G T–L

L= olur. Eğer a açısı artarsa K cismi

daha çok aşağıya kaymak ister, bu nedenle K cisminin

yaptığı basınç azalır. L cismini çeken ipin gerginliği

artacağından L cisminin basıncı da azalır.Yanıt A

7

Z

X

Z

X

Y

Y

I II IIIYatay

Boyutları eşit olan X, Y, Z tuğlalarının I, II, III konum-larında yere uyguladığı basınçlar eşit oluyor.Buna göre X, Y, Z tuğlalarının kütleleri mX, mY ve mZ arasındaki ilişki nedir?

A) mX = mY = mZ B) mX > mY > mZ

C) mZ > mY > mX D) mZ > mX = mY

E) mX = mY > mZ

II ve III de yüzey alanları eşit olup I de yüzey alanı küçüktür. Basınçlarının eşit olması için yüzey alanı küçük olan sistemde ağırlıklar toplamı küçük olmalıdır.mX + mZ = mY + mZ > mX + mYmX = mY, mZ > mX ¡ mZ > mX = mY

Yanıt D

8

K

4S S 3S

L M

Taban alanı 4S olan Şekil I deki K prizması bölünerek Şekil II deki gibi L ve M prizmalarını oluşturulmuştur.

Buna göre,I. K, L ve M nin yere uyguladıkları basınç kuvvetleri

eşittir. II. K, L ve M nin yere uyguladıkları basınçlar eşittir.III. K nın yere yaptığı basınç, L ve M nin yere yaptık-

ları basınçlar toplamına eşittir.

yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) II ve III

PK = PL = PM = h · dg olur.FK > FM > FL olur. (Basınç kuvvetleri ağırlıklarıdır.)

Yanıt B

Konu Pekiştirme 1

FİZİK

66

1. Yanda verilen G ağır-

h

X

SYatay

d

lıklı, h yüksekliğine sahip, d yoğunluklu, düzgün türdeş katı X cisminin yatay zemine yaptığı basınç,

I. h · d · g,

II. SG ,

III. G · S

ifadelerinden hangileriyle hesaplanabilir?



2. Yanda verilen G ağır-

h

X

SYatay

dlıklı, h yüksekliğine sahip, d yoğunluklu, düzgün türdeş katı X cisminin yatay zemine yaptığı basınç,

I. SG ,

II. h · d · g,

III. G · S,

ifadelerinden hangisi ya da hangileriyle hesap-lanabilir?



3. Taban alanları S olan G

G

XY

2Gve 2G ağırlıklı X ve Y katı cisimlerinin bulun-dukları yüzeylere yaptık-ları basınçlar PX ve PY dir.

Buna göre PP

Y

X oranı kaçtır?

A) 2 B) 1 C) 21 D) 3

1 E) 3

4. Şekildeki kesik koni şeklin- r

3r

deki cismin taban yarıçap-ları r ve 3r dir. Cismin şekildeki konumda oturtulduğu yüzeye yaptığı basınç P dir.

Cisim ters çevrilip oturtulduğunda, yüzeye yap-tığı basınç kaç P olur?

A) 9 B) 3 C) 1 D) 31 E) 9

1

5. Kütleleri mK, mL, mM

L

K

M

Yer

olan K, L, M prizmaları şekildeki gibi yerleştiril-miştir. L ve M nin K ye uyguladıkları basınçlar sırasıyla 2P ve 3P dir. K nın yere uyguladığı ba-sınç 3P kadardır.

Buna göre mK, mL ve mM arasındaki ilişki nedir?

A) mK > mL > mM B) mM > mL > mK

C) mK > mM > mL D) mK = mL = mM

E) mK > mL = mM

6. Ağırlığı ve sürtünmesi önem-

4S

3G

G

2Ssiz piston ve yayla kurulu düze-nek şekildeki gibi dengededir.

Taban alanları 2S ve 4S olan G ve 3G ağırlıklı cisimlerin tabanlarına etki eden basınç-ların oranı kaçtır?

A) 21 B) 1 C) 3

2 D) 52 E) 3

1

ÜNİTE ÖZETİ

FİZİK

94

BASINÇ

Katıların Basıncı ● Birim yüzeye etki eden dik kuvvete basınç denir. Basınç birimleri

mN

2 = Pascal, ,m

kgf

cm

gf2 2 olarak ifade

edilebilir.

● Katılarda basınç kuvveti oturdukları yüzeye uyguladıkları dik kuvvettir.

● Çivide sivri ucun batması, bıçağın keskin tarafının ince olması, topuklu ayakkabıların daha çok batması basıncın yüzey alanı ile ters orantılı olarak değişmesiyle ilgilidir.

● Ağırlığı G, yüzey alanı A olan katılarda basınç P GA= formülüyle hesaplanabilir.

AG¶

Durgun Sıvıların Basıncıh: derinlik (sıvının en üst noktasına olan uzaklığı)

d

P

h

d: özkütle (sıvının özkütlesi)

g: yerçekimi ivmesi, olmak üzere durgun sıvıların basıncı

P = h d g ile hesaplanır.

● Katılar üzerine uygulanan kuvveti aynen aynı büyüklükte iletirken, sıvılar basıncı içinde bulunduğu kabın yüzeylerine aynen iletir.

● Sıvı dolu kapalı kaplarda dışarıdan yapılan basınç her yöne aynen iletilir. Pascal Prensibi denilen bu ilke

hidrolik fren sistemleri, cendere gibi mekanizmaların çalışma prensibidir.

● Sıvılarda basınç kuvveti F = h. d. g . S formülüyle hesaplanabilir.

● Aynı zamanda kap düzgün ise sıvı basınç kuvveti sıvının ağırlığına eşittir.

sıvı

F = Gsıvı

sıvı

F > Gsıvı

sıvı

F < Gsıvı

ACEMİ

TEST

FİZİK

96

11. Katılarda basınç ile ilgili olarak,

I. Yüzey alanı ile ters orantılıdır.

II. Yüzeye etki eden dik kuvvet ile doğru orantılıdır.

III. Yüzeyin cinsine bağlıdır.




2.

K K

Şekil I de ağırlıklı K cismi, Şekil II deki gibi ters çevrilip oturtulursa basınç kuvveti ve basınç nasıl değişir?

Basınç Kuvveti BasınçA) Değişmez DeğişmezB) Değişmez Artar

C) Artar DeğişmezD) Değişmez AzalırE) Artar Azalır

3. Bir çivinin üst kısmın-P1

F1P2

F2

dan F1 kuvveti uygu-ladığında düşey zemi-ne F2 kuvveti etki eder.

Çivinin üst kısmın-daki basınç P1, düşey zemindeki basınç P2 olduğuna göre,

I. F1 = F2

II. P1 > P2

III. P1 = P2




4.

33 4Zemin

1 2

Dört özdeş küpün birbirine yapıştırılmasıyla oluşan cisim, zemin üzerinde şekildeki gibi durmakta iken yere yaptığı basınç P, basınç kuvveti F olmaktadır.

Buna göre,

I. 1 nolu parça 2 nolu parçanın üzerine yapıştırılır-sa basınç kuvveti değişmez.

II. 3 nolu parça çıkarılıp atılırsa basınç artar.

III. 2 nolu parça çıkarılırsa basınç azalır.


A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve III


5.

X

X

Dikdörtgenler prizması şeklindeki X cismi G ağırlık-lıdır. X cisminin Şekil I de tabana yaptığı basınç P, basınç kuvveti F dir.

Bu cisim Şekil II deki konuma getirilirse P ve F nasıl değişir?

P FA) Azalır DeğişmezB) Azalır Azalır

C) Artar DeğişmezD) Artar AzalırE) Değişmez Değişmez

AMATÖR

TEST

FİZİK

100

11. Türdeş küplerden oluşmuş şekildeki küpün yatay

düzleme uyguladığı basınç P dir.

1

3 4

2

Buna göre, 1, 2, 3 ve 4 küplerinden hangisi ya da hangileri olmazsa basınç yine P olur?

A) Yalnız 1 B) 1 ve 2 C) Yalnız 2

D) 1 ve 3 E) Yalnız 4

2.

4a2a

a

LK

Şekildeki prizma biçimindeki türdeş cisim, K yüze-yi üzerinde iken tabana yapılan basınç PK, L yüze-yi üzerinde iken tabana yapılan basınç PL oluyor.

Buna göre, PP

L

K oranı kaçtır?

A) 4 B) 2 C) 1 D) 21 E) 4

1

3.

G G

FF

F kuvvetinin etkisinde G ağırlıklı cisim yatay yer düzlemine Şekil I de P1, Şekil II deki P2 basıncı uyguluyor.

PP

32

1= olduğuna göre, uygulanan kuvvetin cis-

min ağırlığına oranı GF kaçtır?

A) 21 B) 1 C) 2 D) 2

5 E) 3

4.

LL

S

K

KS3S

Şekil I de K cisminin yere uyguladığı basınç P1, Şekil II deki L cisminin yere uyguladığı basınç P2 dir.

Buna göre, Şekil III te K ve L nin yere uyguladı-ğı basınç neye eşit olur?

A) P1 + P2 B) P1 + 3P2 C) 3P1 + P2

D) P31 + P2 E) P1 +

P32

5. Düşey kesiti görülen kapta d

d

özkütleli sıvı varken kabın tabanındaki sıvı basıncı P dir. Kabın kalan kısmı kaptaki sıvı ile karışmayan bir X sıvısı ile doldurulduğunda, kabın taba-nındaki sıvı basıncı 8P oluyor.

Buna göre, X sıvısının özkütlesi nedir?

A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 8

6. Düşey kesiti görülen eşit böl-

dL M

K

meli kapta d özkütleli sıvı var-ken kabın tabanındaki sıvı basıncı P dir.

Kap KL kısmı yatay olacak şekilde oturtulursa, kap tabanına etki eden sıvı basıncı kaç P olur?

A) 23 B) 1 C) 3

2 D) 43 E) 5

2

UZMAN

TEST

FİZİK

106

11. Kesiti şekildeki gibi olan

2h

h4d

kapta h yüksekliğinde 4d özkütleli sıvı varken taban-daki sıvı basıncı P dir. Kabın boş kısmı 4d özküt-leli sıvıyla karışmayan 6d özkütleli sıvıyla dolduruluyor.

Buna göre, kap tabanına etkiyen sıvı basıncı kaç P olabilir?

A) 4 B) 4,2 C) 4,5 D) 5 E) 6

2. Şekilde verilen düzgün

X2d

kesitli kap X yüksekliğine kadar 2d özkütleli sıvı ile doluyken, kabın tabanın-daki sıvı basıncı P dir.

Kaba 2d özkütleli sıvısıyla karışabilen, 4d özkütleli sıvı eklendiğinde kap tabanındaki sıvı basıncı 3P olduğuna göre, toplam sıvı yüksekli-ği kaç X olur?

A) 1 B) 23 C) 2 D) 2

5 E) 3

3.

3h

2hS

P

3SF2

F1M N

Şekildeki kabın MP ve MN yüzeylerinin alanları sırasıyla S ve 3S dir. MP yüzeyine etki eden sıvı basınç kuvveti F1, MN yüzeyine etki eden sıvı basınç kuvveti F2 dir.

Buna göre FF

2

1 oranı kaçtır?

A) 49 B) 9

4 C) 518 D) 18

5 E) 73

4. Kesiti şekilde verilen kap,Gaz

sıvı ve sıvıda çözünme-yen gaz ile doludur.

Sıcaklık değiştirilmeden kap ters çevrilirse,

I. Gazın basıncı artar.

II. Gazın basıncı azalır.

III. Kabın tabanına etki eden toplam basınç artar.

ifadelerden hangisi ya da hangileri doğrudur?



5. Cıva dolu kaba, içinde cıva ve gaz bulunan borular şekildeki gibi daldırılmıştır.

Gaz

Gaz

Gaz

K L M

Buna göre sistemlerden hangileri şekillerde verildiği gibi dengede kalamaz?

A) K ve M B) K ve L C) L ve M

D) Yalnız L E) Yalnız M

6. Açık hava basıncı-

h h

h

h

h

P0

Y

nın P0 olduğu yerde bulunan kabın kol-larındaki cıva den-gede ve X gazının basıncı 5P0 ise Y gazının basıncı kaç P0 dır?

A) 9 B) 8 C) 7 D) 5 E) 4

PROFESYONEL

TEST

FİZİK

110

11. Düşey kesiti verilen kaptaki sıvılar dengededir.

4S

S

Musluk

20h

Buna göre, musluk açılırsa sıvı 4S kesitli kolda ne kadar yükselir?

A) 20h B) 16h C) 8h D) 4h E) h

2. Bileşik kabın XGaz

X Y Z

LK Su

SuMusluk

kolu kapalı diğerle-ri açıktır. Musluk kapalı iken kollar-daki su şekildeki gibi dengededir.

Musluk açılıp sistem dengelenirse;

I. K'deki toplam basınç artar.

II. L'deki toplam basınç azalır.

III. X kolundaki gazın basıncı artar.

yargılarından hangileri doğru olur?



3. Sıvıyla dolu olan kabın A

B

C

A, B ve C yüzey alanları eşittir. Pistona 3F kuv-veti uygulanınca A, B ve C yüzeylerine etkiyen basınç farkları sırasıyla PA, PB ve PC oluyor.

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) PA = PB = PC B) PB > PC > PA

C) PC = PB > PA D) PA > PB = PC

E) PA > PC > PB

4. Açık hava basıncının Po olduğu ortamda düşey kesiti verilen kapta 2d, 3d, 4d özkütleli şekildeki gibi dengededir.

2d2h

3h 3d

4d

K

Buna göre K noktasına etki eden toplam basınç aşağıdakilerden hangisidir?

A) P0 B) P0 + 2hdg

C) P0 + 13hdg D) P0 + hdg E) P0 – hdg

5. Kapalı kaptaki sistem Gaz

hip

Cisim

ip şekildeki gibi dengede-dir.

Cismin bağlı olduğu ip kesilirse;

I. Sıvı yüksekliği h artar.

II. Balonun bağlı olduğu ip gerilmesi artar.

III. Kaptaki gaz basıncı azalır.

yargılarından hangileri doğru olur?



6. Düşey kesiti verilen

F1

h

h

h

2h

N

ML

K

F2

şekildeki kap 5h yük-sekliğinde sıvı ile dolu-dur. Çapı h olan KL dai-resi ile 2h olan MN dai-resine etki eden sıvı basınç kuvvetleri F1 ve F2 dir.

Buna göre, FF

2

1 oranı kaçtır?

A) 323 B) 5

2 C) 285 D) 24

7 E) 165


112

FİZİK

1.

0,5 m

0,1 m0,2 m 0,2 m

yer(yatay düzlem)

0,1 m

0,5 m

Her birinin kütlesi 10 kg olan, şekildeki özdeş iki kutunun boyutları 0,1 x 0,2 x 0,5 m’dir.

Bu iki kutu tek başına veya birlikte kullanıldı-ğında, kutuların yatay bir düzleme uyguladıkla-rı basıncın kilo-pascal birimindeki değeri aşağı-dakilerden hangisi olamaz?

A) 2 B) 4 C) 5 D) 8 E) 10

2016 / YGS

2. Aşağıdaki su cenderesinin K pistonunun üzerine, her biri m kütleli 6 tane özdeş cisim konursa piston-lar aynı seviyeye gelmektedir. Ağırlıkları ihmal edi-len, sızdırmaz K ve L pistonlarının alanları sırasıyla 3S ve S’dir.

yer (yatay)

K

su

S3S L

Buna göre, L pistonunun üzerindeki cismin kütlesi kaç m olmalıdır?

A) 2 B) 3 C) 6 D) 12 E) 18

2016 / LYS

3. Baca santralleri olarak adlandırılan şekildeki sis-temde; güneş panelleri yardımıyla ısıtılan havanın, birkaç yüz metre uzunluktaki baca içerisinden geçerken türbinleri döndürmesi sonucu elektrik enerjisi elde edilir.

Temiz enerji kaynaklarından biri olarak da bili-nen baca santrallerinin çalışması,

I. Gazlar basınç farkından dolayı hareket eder.

II. Gazların akış hızı basınç farkıyla doğru orantılı-dır.

III. Isınan hava yükselir.

prensiplerinden hangileriyle ilgilidir?A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III


2015 / LYS

SIVILARIN KALDIRMA KUVVETİ

BÖLÜM

3

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018


1 1 1 – 1 – 1 1 – – – – – – 2 1 1 –

SIVILARIN KALDIRMA KUVVETİ KONUSUNUN ÖSYM SORU DAĞILIMI

› Sıvıların Kaldırma Kuvveti› Kaldırma Kuvvetinin Uygulamaları› Taşırma Kabı

“Sıvıların Kaldırma Kuvveti”

115

Sıvı içine bırakılan bir cisme sıvı tarafından yukarıya doğru bir kuvvet uygulanır. Bu kuvvete kaldırma kuvveti denir. Sıvılar ve gazlar temas ettikleri tüm yüzeylere basınç uygularlar. Cismin tüm yüzeylerine etki eden basınç kuvvetlerinin vektörel toplamı kaldırma kuvvetini verir.

Sıvıda prizma şeklindeki cismin alt yüzeyine üst yüze-

F¶3F¶2F¶1

F¶4

yinden daha fazla basınç uygulandığından yukarı doğru itilirler.

F¶K = F¶1 + F¶2 + F¶3 + F¶4 (F¶1 = – F¶2)

F¶K = F¶4 + F¶3 (Şekil I)

F¶K = F¶1 + F¶2 (Şekil II)

Prizmanın taban alanına S dersek, prizmanın üst kısmına uygulanan sıvı basınç kuvveti F1, alt kısmına uygulanan F2 olsun.

F¶1

F¶2

h2

Vb

S

h1

F1 = h1 · d · g · S

F2 = (h1 + h2) · d · g · S

Buna göre,

FK = |F¶2| – |F¶1| dir.

FK = (h1 + h2) · d · g · S – h1 · d · g · S

FK = h2 · d · g · S (h2 · S = Vb)

FK = Vb · dsıvı · g formülü elde edilir.

X cismi sıvıya bırakılınca seviyeyi I hizasından II hizasınaIII

X

d

yükseltiyor ise bu aralıktaki sıvı hacmi cismin batan hacmine eşittir. Sıvı tarafından cisme uygulanan kaldırma kuvveti cis-min yerini değiştirdiği sıvı ağırlığına eşit olduğundan,

Gyerdeğiştiren sıvı = m · g

Gsıvı = dsıvı · Vsıvı · g (Vsıvı = Vcisim = Vbatan)

Gsıvı = Vb · dsıvıg = FK

Sıvı içerisindeki cisimlere uygulanan kaldırma kuvveti FK

G

T

cismin sıvı içerisinde kalan kısmının hacim merkezine etki eder. G ağırlıklı eşit bölmeli türdeş çubuğa uygulanan kal-dırma kuvveti şekildeki gibidir.

Sıvı içinde bulunan cisme etki

eden sıvı kaldırma kuvveti, cis-

min yerini değiştirdiği sıvı ağır-

lığına eşittir.

AKLINDA OLSUN

SIVILARIN KALDIRMA KUVVETİKONU


117


10.1

Yanda verilen içi dolu X Xcismi sıvıda yüzerek dengede kaldığına göre,I. Cisme etki eden kal-

dırma kuvveti cismin ağırlığından fazladır.

II. Cismin yoğunluğu sı-vının yoğunluğundan küçüktür.

III. Cisme etki eden kaldırma kuvveti cismin ağırlığı-na eşittir.


A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) II ve III

Dengede olduğu için, kaldırma kuvveti cismin ağırlı-ğına eşit büyüklüktedir. Fakat zıt yöndedir. Cismin yüzmesinin nedeni cismin yoğunluğunun sıvının yoğunluğundan küçük olmasındandır.

Yanıt B

10.2

A cismi X sıvısında şekilde-

A

ki gibi batarak dengede kalıyor.

A cisminin X sıvısında dibe batma nedeni aşağı-dakilerden hangisidir?

A) A cisminin kütlesinin büyük olmasıB) A cisminin ağırlığının büyük olmasıC) A cisminin hacminin büyük olmasıD) A cisminin özkütlesinin, X sıvısının özkütlesinden

büyük olmasıE) A cisminin özkütlesinin, X sıvısının özkütlesinden

küçük olması

Bir cismin yüzmesi, dibe batması veya askıda kalma-sı cismin özkütlesine bağlıdır. Özkütlesi, sıvının özkütlesinden büyük ise cisim dibe batar.

Yanıt D

10.3

A cismi X sıvısında şekil-

A

deki gibi dibe batmaktadır.

Dengede olan sistem aynı şekilde aya götürü-lürse,

I. Ağırlık azalır.

II. Kabın cisme uyguladığı tepki kuvveti azalır.

III. Denge durumu değişmez.




Yerçekimi ivmesi azaldığı için kaldırma kuvveti ve ağırlık azalır. Fakat ağırlık daha çok azalır. Bu yüz-den tepki kuvveti azalır. Özkütlesi değişmediği için denge durumu değişmez.

Yanıt E

10.4

K, L, M cisimleri X sıvısın-K

L

M

da şekildeki gibi dengede kalıyor.

K, L, M cisimlerinin hacimleri eşit ise kaldır-ma kuvvetleri FK, FL ve FM arasındaki ilişki nasıldır?

A) FK = FL = FM B) FK < FL = FM

C) FK < FL < FM D) FK < FM < FL

E) FL = FM < FK

Hacimleri eşit ise L ve M nin batan hacimleri eşit K nın batan hacmi daha azdır. Kaldırma kuvveti batan hacim ile doğru orantılı olduğu için FM = FL > FK olur.

Yanıt B



119

9

Eşit hacim bölmeli K, L, M KL

M

cisimleri şekildeki gibi den-gededir.

Cisimlerin ağırlıkları GK, GL ve GM arasındaki büyüklük ilişkisi nasıl-dır?

A) GM > GL > GK B) GM > GK > GL

C) GK = GL = GM D) GK > GM > GL

E) GL > GK > GM

Yüzen ve askıda olan cisimler için

G = FK

G = Vb · dsıvı · g

GK = 3V · dsıvı · g _

`

a

bb

bb

GL = 2V · dsıvı · g GM > GK > GL

GM = 4V · dsıvı · g

Yanıt B

10

K, L, M cisimleri sıvı içinde

K L M

şekildeki gibi dengededir.

Buna göre, cisimlerin özkütleleri için yazılan,

I. dK > dL > dM

II. dK = dL = dM

III. dL > dK > dM

ifadelerinden hangileri doğru olabilir?



K, L, M cisimlerinin özkütleleri sıvının özkütlesinden büyüktür. Bu nedenle I, II ve III de olabilir.

Yanıt E

11

h1 V1

V2h2

İçi dolu kesik koni şeklindeki bir cisim su içerisinde Şekil I deki gibi dengede iken cismin sıvı dışında ve içindeki yükseklikleri h1 ve h2, hacimleri ise V1 ve V2 dir. Cisim Şekil II deki gibi ters çevrilip dengelendiğinde, I. V2 hacmi değişmez.II. h1 yüksekliği azalır.III. h2 yüksekliği artar.verilerinden hangileri doğru olur?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III


Cisim ters çevrildiğinde yüzdüğü için FK değişmez. Çünkü ağırlığına eşittir. FK değişmediği için batan hacim değişmez. Yani V2 değişmez. Fakat h1 ve h2 yükseklikleri değişir. h2 azalır, h1 artar.

Yanıt A

12

Hacim (cm3)

Kütle (g)

XY

Z

T

X, Z ve T cisimleri ile Y sıvısının kütle - hacim grafiği gibidir.X, Z ve T cisimleri Y sıvısında dengelendiğinde cisimlerden hangileri batar? (Sıcaklık sabittir.)A) Yalnız X B) Yalnız Z C) Yalnız T

D) X ve Z E) Z ve T

Grafikteki eğim özkütleyi dVm

=c m verir. Bu nedenler

dX > dY > dZ > dT olduğu için Y sıvısında, Y sıvısının özkütlesinden daha büyük özkütleli X cismi batar, Z ve T yüzer.

Yanıt A

FİZİK

120

Konu Pekiştirme 1

1. X cismi su içinde şekil-

X

Su

deki gibi dengededir.

Suya tuz ilave edilerek suyun yoğunluğu art-tırıldığında,

I. X cisminin batan hacmi azalır.

II. X cismine etki eden kaldırma kuvveti azalır.

III. X cismi dengede kalamaz.




2. Eşit kütleli X, Y ve Z X

Y

Z

cisimleri içinde sıvı bulu-nan kapta şekildeki gibi dengededir.

Buna göre, cisimlerin hacimleri VX, VY ve VZ arasındaki ilişki nedir?

A) VX = VY = VZ B) VX > VY > VZ

C) VZ > VY > VX D) VZ > VX = VY

E) VY > VZ > VX

3. Türdeş bir şişe mantarının sıvıda yüzerken hacmi-

nin 31 ü sıvı dışında oluyor.

Mantarın yarısını kesip geri kalanını tekrar sıvı-ya bırakırsak batan hacmi, kalan tüm hacminin kaçta kaçı olur?

A) 61 sı

B) 31 ü

C) 32 ü

D) 91 sı

E) Hacim bilinmeden bir şey söylenemez.

4. K

K

K cismi farklı iki sıvıda şekildeki gibi dengededir.

X sıvısının özkütlesi dX, Y ninki dY olduğuna göre,

dd

Y

X oranı kaçtır?

A) 31 B) 3

2 C) 21 D) 1 E) 2

5. Eşit bölmeli homojen

Su

cisim şekildeki gibi den-gede iken su içinde kalan bölüm kesilip atılıyor.

Sistemin yeni dengesinde yeni hacmin % kaçı batarak dengede kalır?

A) 20 B) 40 C) 50

D) 60 E) 100

6. Eşit bölmelere ayrılmış VVV

VVV

KL

M

VVV

K, L, M cisimlerinin sıvı-da denge durumları şekildeki gibidir.

Cisimlerin özkütleleri arasındaki ilişki aşağıda-kilerden hangisidir?

A) dK = dL = dM B) dK > dL > dM

C) dM > dL > dK D) dK > dM > dL

E) dL > dM > dK

ÜNİTE ÖZETİ

FİZİK

1400

u Taşırma kaplarında yer değiştiren sıvının hac-mi daima cismin batan hacmi kadardır.

u Tamamen dolu taşırma kabına atılan ci-sim askıda kalıyor ya da dibe batıyorsa ken-di hacmi kadar, yüzüyorsa kendi hacmin-den daha az hacimde sıvı taşırır.

G G G

G kadar G kadar G kadar

u Tamamen dolu taşırma kaplarında yüzme ve askıda kalma durumlarında ağırlaşma olmaz.Dibe batma durumunda G – FK değerinde ağır-laşma olur.

G – FK

G G

G

G

G

dc = dsıvı ise cisim askıda FK

G

kalır.FK = GVb = Vc

FK

NG

dc > dsıvı ise cisim batar.

FK + N = G

FK < G

dc < dsıvı ise cisim yüzer. FK

GVb · dsıvı · g = Vc · dc · g

u Cismin özkütlesi ile sıvının özkütlesi kıyaslanır-ken hacimsel olarak batan orana bakılır. Aynı sıvıda yüzen iki cisimden hacimsel oran olarak daha fazla batanın özkütlesi büyük olur.

u Aynı sıvıda bulunan iki cisimden, sıvıya batan hacmi büyük olana etkiyen kaldırma kuvveti de büyük olur.

Kaldırma kuvveti FK

d

formülüyle hesaplanır.

FK: Kaldırma kuvveti

Vb: Cismin sıvı içinde batan hacmi

ds: Sıvının özkütlesi

g: Yerçekimi ivmesi

u Bir cismin sıvı içinde yüzmesi, askıda kalması

ya da batması cismin ve sıvının özkütlesine ve

cismin içinde boşluk olup olmayışına bağlıdır.

KALDIRMA KUVVETİ

ACEMİ

TEST


141

11. Yandaki şekilde K, L ve K

M

LM içi dolu katı cisimleri-nin denge durumu görül-mektedir.

Buna göre,

I. K’nın özkütlesi, sıvının özkütlesinden küçüktür.

II. L’nin özkütlesi, M’nin özkütlesinden küçüktür.

III. M’nin özkütlesi, K’nın özkütlesinden küçüktür.




2. Batan hacimleri eşit K, L, K

LM

M katı cisimlerinin denge durumları şekildeki gibi-dir.

Bu cisimlere etki eden kaldırma kuvvetleri FK, FL ve FM arasındaki ilişki nasıldır?

A) FK = FL = FM B) FM > FK = FL

C) FM > FL > FK D) FL > FK > FM

E) FK > FL> FM

3. Hacimleri eşit K, L, M K

LM

katı cisimlerinin denge durumları şekildeki gibi-dir.

Bu cisimlere etki eden kaldırma kuvvetleri FK, FL ve FM arasındaki ilişki aşağıdakilerden han-gisidir?

A) FK = FL= FM B) FM = FL >FK

C) FM > FK = FL D) FM > FL> FK

E) FK > FL= FM

4. Kütleleri eşit K, L, M katı K

LM

cisimlerinin denge durum-ları şekildeki gibidir.

Bu cisimlere etki eden kaldırma kuvvetleri FK, FL ve FM arasındaki iliş-ki aşağıdakilerden hangisidir?

A) FK= FL= FM B) FM = FL > FK

C) FK = FL >FM D) FM > FK = FL

E) FK > FL> FM

5.

d –––cm

K

dK

L

dL

M

dM

L

dN

Özkütleleri verilen yukarıdaki cisimler sıvı içine bırakıldıklarında hangisi ya da hangileri dibe batmadan dengede kalabilir?

A)Yalnız K B) Yalnız L C) K ve L

D) M ve N E) K ve M

6. Eşit hacim bölmeli K ve L K

Lv

vv

vv

cisimleri şekildeki gibi dengede kalıyor.

K cismine etki eden kaldırma kuvveti FK nın L cismine etki eden

kaldırma kuvveti FL ye oranı FF

L

K kaçtır?

A) 21 B) 3

2 C) 31 D) 2

3 E) 52

AMATÖR

TEST


145

11.

Yer

K L

Boyutları eşit K ve L cisimleri eşit küplerden oluş-muş ve kütleleri sırasıyla mK ve mL dir.

Cisimler sıvı içinde şekildeki gibi dengede

olduklarına göre, mm

L

K oranı kaçtır?

A) 3 B) 2 C) 1 D) 21 E) 3

1

2. İçi dolu ve eşit bölmeli

Yer

KL

MK, L, M cisimleri sıvı içinde şekildeki gibi den-gededir.

Buna göre, cisimlerin özkütleleri dK, dL, dM arasındaki ilişki nedir?

A) dK = dL = dM B) dM > dK = dL C) dM > dK > dL D) dK = dL > dM

E) dL> dK > dM

3.

Yer

K L Mhh

Su

Düşey kesitleri şekildeki gibi olan K, L, M cisimle-rinin su içindeki denge konumları şekildeki gibidir.

Buna göre cisimlerin özkütleleri dK, dL, dM ara-sındaki ilişki nedir?

A) dK > dL > dM B) dM > dL> dK C) dK > dM > dL D) dL > dM > dK

E) dK = dL = dM

4. MX kütleli bir cisim,

Xtaşma seviyesine kadar sıvı ile dolu kaba bıra-kıldığında bir miktar sıvı taşırarak şekildeki gibi dengeye geldiğine göre,

I. Taşan sıvının ağırlığı cismin ağırlığına eşittir.

II. Taşırma kabının ağırlığı artmıştır.

III. Kaldırma kuvveti, taşan sıvının ağırlığına eşittir.




5. Yapışık olmayan X ve Y

XY

küplerinin K sıvısındaki denge durumları şekilde-ki gibidir.

Buna göre,

I. X cisminin özkütlesi, sıvınınkinden büyüktür.

II. Y cisminin özkütlesi, sıvınınkinden küçüktür.

III. X ve Y cisimlerinin, özkütleleri birbirine eşittir.

yargılarından hangileri doğru olabilir?



6. Birbirine yapışık olan X

XY

ve Y küplerinin K sıvısın-daki denge durumları şekildeki gibidir.

Buna göre,

I. X cisminin özkütlesi, sıvınınkinden küçüktür.

II. Y cisminin özkütlesi , sıvınınkinden büyüktür.

III. X ve Y cisimlerinin özkütleleri birbirine eşittir.




UZMAN

TEST


151

11.

X XY

Taşma seviyesine kadar dolu Şekil I deki kapta X cismi yüzerek dengede kalıyor.

X cisminin üzerine Şekil II deki gibi bir Y cismi konularak dengelendiğine göre;

I. Kabın ağırlığı Y cisminin ağırlığı kadar artmıştır.

II. Kabın ağırlığı X cisminin ağırlığı kadar artmıştır.

III. Kabın ağırlığı değişmemiştir.

ifadelerinden hangileri doğru olabilir?



2. P ağırlıklı, eşit hacim böl-

Su

Tmeli cismin, yarısı su için-de dengede iken ip geril-

mesi T P2= oluyor.

İp kesilip cisim dengele-nince, etki eden kaldır-ma kuvveti kaç P olur?

A) 1 B) 32 C) 5

3 D) 43 E) 5

4

3. Şekildeki taşma kabı

Su

120 cm3

80 cm3

KK

80 cm3 çizgisine kadar su doludur. Kütlesi 100 gram olan içi dolu K cis-minden 2 tanesi kaba bırakıldığında cisimler dibe batıyor ve 10 cm3 su taşıyor.

Buna göre, K cisminin özkütlesi kaç g/cm3 tür?

(dsu = 1 g/cm3)

A) 2, 4 B) 3, 2 C) 4 D) 5, 8 E) 6, 4

4. Şekildeki A ve B cisimle-T1

A B

T2Su

rinin bağlı oldukları iplerdeki gerilme kuvvetleri sırasıyla T1 ve T2 dir.

Suya özkütlesi 0,8 g/cm3 olan bir sıvı karıştırı-

lırsa T1 ve T2 nasıl değişir? (dsu = 1 g/cm3)

A) T1 artar, T2 azalır.

B) T1 azalır, T2 artar.

C) T1 ve T2 artar.

D) T1 ve T2 azalır.

E) T1 ve T2 değişmez.

5. T1 T2G

d1 d2

Havadaki ağırlığı G olan cisim, d1 ve d2 özkütleli sıvılar ile dolu kaplara şekildeki gibi ipler ile sarkı-

tıldığında ,T G T G3

25

21 2= = oluyor.

Buna göre, sıvıların özkütleleri oranı dd

2

1 kaç-tır?

A) 95 B) 5

9 C) 2 D) 21 E) 2

3

6. Özkütlesi 4 g/cm3 olan

Küre

metalden yapılmış bir küre, özkütlesi 1,6 g/cm3 olan bir sıvıda tamamen batmış olarak yüzmekte-dir.

Buna göre, küre hacminin % kaçı boşluktur?

A) 20 B) 40 C) 60 D) 80 E) 90

PROFESYONEL

TEST

1


157

1. Ağzına kadar suyla dolu bir kabın içine K cismi atıldığında, K cisminin hacmi kadar; L cismi atıldı-ğında ise, L cisminin hacmi kadar sıvı taşıyor.

Buna göre ,

I. K cismi atıldığında kabın ağırlığı değişmemiş-tir.

II. L cismi atıldığında kabın ağırlığı değişmemiştir.

III. L cismi atıldığında kabın ağırlığı değişmiştir.

yargılarından hangisi ya da hangileri doğru ola-bilir?



2. T2

Yer

Esnekbalon

T1 T3

MLK

Az şişirilmiş K esnek balonu ile L ve M katı cisimle-ri bir sıvı içerisinde şekildeki gibi dengede iken bu cisimleri tutan iplerdeki gerilme kuvvetlerinin büyüklükleri T1, T2 ve T3 oluyor.

Kaptan bir miktar sıvı alındığında T1, T2 ve T3 nasıl değişir?

T1 T2 T3A) Artar Artar AzalırB) Artar Artar DeğişmezC) Azalır Artar DeğişmezD) Azalır Değişmez ArtarE) Artar Azalır Artar

3.

SuSuK

L

M

Su

K, L ve M cisimleri su içinde şekillerdeki gibi den-gededir.

Her bir kaptaki suya tuz katarak özkütleleri art-tırıldığında hangi cisimlere etki eden kaldırma kuvvetleri değişmez?

A) Yalnız K B) K ve L C) K ve M

D) L ve M E) K, L ve M

4. Özkütlesi 4 g/cm3 olan O

r = 4 cm

d = 3 g/cm3

maddeden yapılmış 4 cm yarıçaplı küre, 3 g/cm3 özkütleli sıvı içinde şekil-deki gibi yarısı sıvıya bata-cak şekilde dengededir.

Buna göre, kürenin içindeki boşluğun hacmi kaç cm3 tür? (p = 3)

A) 32 B) 60 C) 64 D) 72 E) 160

5. Her bir bölmesi

Su

V KV

Su

VV

KL

L V hacimli olan K cismi ile L cismi Şekil I'deki gibi dengededir. L cismi sudan alı-nıp K cisminin üzerine konulunca Şekil II'deki gibi dengeleniyorlar.

Buna göre;

I. L'nin hacmi V'dir.

II. K ve L'nin ağırlıkları eşittir.

III. Şekil I'de K ve L cisimlerine etki eden kaldırma kuvvetleri eşittir.


A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III


159


"ÖSYM'den Seçmeler"

1. Ahsen, tamamen su dolu bir taşırma kabına suda çözünmeyen K ve L katı cisimlerini ayrı ayrı yavaş-ça bıraktığında; her ikisinin eşit hacimde su taşırdı-ğını gözlemliyor.

Ahsen’in bu gözlemine göre;

I. K ve L cisimlerine suyun uyguladığı kaldırma kuvvetleri eşittir.

II. K ve L cisimlerinin hacimleri eşittir.

III. K ve L cisimlerinin özkütleleri eşittir


A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve IID) II ve lll E) I, II ve III

2018 / TYT-YKS

2. Ağırlık merkezi O

yer(yatay)

noktası olan bir kutu, su dolu bir kabın içerisine b ı r ak ı l d ığ ında şekildeki gibi suda asılı kalmaktadır.

Suyun küp şeklindeki bu katı cisme uyguladığı kuvvetlerin bileşkesinin yönü, şekildeki 1, 2, 3, 4, 5 ile numaralandırılmış oklardan hangisi gibi olur?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

2017 / LYS

3. Sırasıyla 25 N ve 30 N ağırlığındaki eşit hacimli K ve L cisimleri, özdeş dinamometrelere asılıyor. K cismi S sıvısına, L cismi de T sıvısına tümüyle batı-rıldığında dinamometrelerin her ikisi de 15 N’yi gösteriyor.

S sıvısının özkütlesi ds, T sıvısınınki de dT

olduğuna göre, dd

T

S oranı kaçtır?

A) 32 B) 4

3 C) 54 D) 4

5 E) 34

2017 / YGS

4. X küpü K sıvısı içine konulduğunda Şekil I’deki konumda dengede kalıyor. X ve Y küpü birbirine yapıştırılmadan L sıvısı içine üst üste bırakıldığında ise denge konumu Şekil II’deki gibi oluyor.

(yatay) (yatay)

Buna göre, cisimlerin ve sıvıların özkütleleri ile ilgili,

I. K sıvısının özkütlesi L sıvısınınkine eşittir.

II. X’in özkütlesi Y’ninkine eşittir.

III. X’in özkütlesi L sıvısınınkinden büyüktür.




2017 / YGS

5. Düşey kesiti şekildeki gibi olan özdeş K, L, M silin-dirleri; üzerlerine konulan X, Y, Z cisimleriyle bir kaptaki su içinde dengededir.

X, Y, Z cisimlerinin kütleleri sırasıyla mX, mY, mZ olduğuna göre, bunlar arasındaki ilişki nedir?

(Silindirlerdeki bölmelerin hacimleri birbirine eşittir.)

A) mX = mY = mZ B) mX < mZ < mYC) mX < mY < mZ D) mX = mY < mZ

E) mY < mX < mZ

2013 / LYS

1 2 3 4 5A D A D C

ISI - SICAKLIK ve GENLEŞME

BÖLÜM

4› Sıcaklık› Isı› Hâl Değişimi› Genleşme

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018


2 1 2 1 2 – 3 – 2 1 2 1 2 1 1 1 1 –

ISI-SICAKLIK VE GENLEŞMEKONUSUNUN ÖSYM SORU DAĞILIMI

“Isı - Sıcaklık ve Genleşme”

161

ISI VE SICAKLIKKONU

Sıcaklıkİç enerji, bir sistemi oluşturan atom ve moleküllerin kinetik (titreşim) ve potansi-

yel (bağ) enerjilerinin toplamına denir. Sistem üzerinde iş yapıldığında ya da sisteme enerji aktarıldığında sistemin iç enerjisinde değişiklik meydana gelir. Örneğin su dolu tencere ocağa konulduğunda ocaktan suya ısı enerjisi aktarılır. Enerjisi artan su moleküllerinin hızı ve dolayısıyla kinetik enerjisi artar.

Sıcaklık, bir sistemdeki atom ve moleküllerin ortalama kinetik enerjisinin bir gös-tergesidir, bir enerji değildir. Sıcaklık termometre ile ölçülür, T sembolü ile gösterilir. Sıcaklığın SI'daki birimi kelvindir (K).

Isı; sıcaklıkları farklı, etkileşim hâlindeki iki sistem arasında sıcaklığı yüksek olandan düşük olana doğru, sıcaklığın dengelenmesi için transfer edilen enerjidir. Isı Q sembolü ile gösterilir, SI'daki birimi joule dür.

"Bir cismin içindeki ısı miktarı" ya da "bir sistemin ısısı" şeklinde bir kavram yok-tur. Isı, sıcaklık farkı nedeniyle bir sistemden diğer sisteme aktarılan enerjidir.

TermometreSıcaklık ölçen aletler termometrelerdir. Cıvalı termometreler sıvıların genleşme

özelliğiyle çalışır. Termometreler yapılırken suyun donma noktası ve kaynama nok-tası referans alınır. Bu referans alınan noktalar termometre çeşitlerinde farklı değer-lerde olduğu için ölçüm sonuçları farklılık gösterir.

Hassas bir termometre için,

I. Kullanılan sıvının genleşme katsayısı büyük olmalı,

II. Sıvı haznesi büyük olmalı,

III. Kılcal boru ince ve çok bölmeli olmalı,

IV. Termometrelerin yapıldığı maddenin genleşme katsa-yısı küçük, ısı iletkenliği fazla olmalıdır.

Celcius, Kelvin, Fahrenheit termometreleri arasındaki ilişki aşağıda göste-rilmiştir.

°C K °F °X

°C °K F° X°

100° 373° 212° B Suyun kaynama

Suyun donma0° 273° 32° A

b

a

Bütün termometrelerde ab oranı sabittir. Termometreler suyun donma ve kayna-

ma noktasını farklı kabul ettikleri için ölçülen değerler farklıdır. Bu değerler arasında,

Termometrelerin hassas öl-çüm yapması için içlerinde-ki sıvının kolay genleşmesi, yapıldığı maddenin ise zor genleşmesi gerekir.

UYARI

Metal termometreler cıvalı ve alkollü termometreler ile ölçülemeyen yüksek sıcak-lıkları ölçmek için kullanılır.

Genleşme esasına göre çalışır. Fırın ve fabrikalar- da kullanılır.

Gazlı termometreler duyarlı sıcaklık ölçümlerinde kulla-nılır.

Hasta termometreleri 35° ile 45°C arasında duyarlı-dır.

AKLINDA OLSUN

FİZİK

162

Standart Sorular ve ÇözümleriStandart Sorular ve Çözümleri

10.1

Bir X termometresi normal koşullarda ölçeklendirilir-ken buzun erime noktası – 40 °X, kaynama noktası 160 °X olarak işaretlenmiştir.

Buna göre, hava sıcaklığının 20 X° olduğu ortam-da Celcius termometresi kaç °C gösterir?

A) 20 B) 30 C) 40 D) 60 E) 80

Termometrelerde ab oranı °C °X

c

100 160

20

–400°

ba

eşittir.

( )( )

°

C

C C160 4020 40

10030– –– – °

°

=

=

Yanıt B

10.2

I. Metal termometreler ile yüksek sıcaklıklar ölçüle-bilir.

II. 60°C sıcaklık, 20°C sıcaklığın üç katıdır.

III. Cıvalı termometre ile – 200°C ölçülebilir.

Yukarıdaki verilerden hangisi ya da hangileri doğ-rudur?


D) I veya II E) II veya III

0°C sıcaklık yok anlamında değildir. Bu nedenle 60°C, 20°C sıcaklığın 3 katı değildir. Cıvanın donma noktası – 39°C olduğu için – 200°C ölçülemez.(III yanlış) Metal termometreler yüksek sıcaklıklarda kullanılır. (I doğru)

Yanıt A

10.3

Madde Erime Noktası Kaynama Noktası

K – 40 120

L + 20 480

K ve L maddelerinin erime ve kaynama noktaları tablodaki gibidir.

Bu maddelerin sıvılarının kullanıldığı K ve L ter-mometreleri ile ilgili,

I. L termometresi ile suyun donma sıcaklığı ölçüle-bilir.

II. K termometresi ile suyun kaynama sıcaklığı öl-çülebilir.

III. K termometresi hasta termometresidir.

yargılarından hangisi ya da hangileri doğrudur?



L ile suyun donma sıcaklığı ölçülemez. K maddesi 100°C de sıvı olduğu için K termometresi ile suyun kaynama noktası ölçülebilir. L termometresi hasta termometresi olamaz. Çünkü hasta termometresi 35°C ile 45°C arasında duyarlıdır.

Yanıt B

10.4

Bir X sıvısının kaynama noktası 110 °C, donma nok-tası 30°C dir.

X sıvısının kullanıldığı sıvılı bir termometre ile aşağıdaki sıcaklıklardan hangisi ölçülemez?

A) 20 B) 30 C) 40 D) 100 E) 105

X in sıvı olduğu aralık 30°C ile 110°C arasında oldu-ğu için bu aralıktaki değerler ölçülebilir. 30°C den küçük 20°C değerinde X katı olduğu için ölçüm yapıl-maz.

Yanıt A



163

5

X

80° 120°

40° Suyun

Suyun kaynamaY

X ve Y termometreleri ölçeklendirilirken suyun kay-nama noktası ve suyun donma noktası şekildeki gibi işaretlenmiştir.

Buna göre, X termometresi ile ölçülen 20 °X kaç °Y dir? A) 30 B) 40 C) 52 D) 64 E) 72

( )( ) Y

Y80 2020 20

120 4040

72° – – °° – – °

° – °– °

°

=

=Yanıt E

6

Bir termometrenin daha duyarlı olması

¬için,

I. Boru uzunluğu ¬ yi arttırma,

II. Genleşme katsayısı daha büyük sıvı kullanma,

III. Genleşme katsayısı daha küçük cam tüpü kul-lanma

işlemlerinden hangileri tek başına yapılmalıdır?

A) Yalnız I B)Yalnız II C) Yalnız III


Daha duyarlı bir sıvı termometre için genleşme kat-sayısı büyük sıvı (II doğru) ve genleşme katsayısı küçük bir cam tüp kullanılmalı (III doğru). Çünkü sıvı ısıyı aldıktan sonra hemen genleşecektir. Boru uzun-luğunu arttırmak duyarlılığı değiştirmez. Boru üzerin-deki bölme sayısını arttırmaktır.

Yanıt E

7

X termometresinin 20 X° ve 140 X° olarak ölçtüğü sıcaklıkları Y termometresi sırasıyla 60 Y° ve 120 Y° olarak ölçmektedir.

Buna göre hangi sıcaklık değerini iki termometre de aynı gösterir?

A) 80 B)100 C) 120 D) 140 E) 160

140°

X

20°

a

120°

Y

60°

a

a a

a a a

140 2020

120 60

12020

6060 100

60–

––

–

– – ¡

=

= =

Yanıt B

8

K (°C) L (°C)

Donma Noktası – 20 40

Kaynama Noktası 180 90

Tabloda K ve L sıvılarının donma ve kaynama sıcak-lıkları verilmiştir.

Buna göre,

I. Sıvılı bir termometrede K sıvısının kullanılması daha uygun olabilir.

II. 10 °C lik sıcaklığı L sıvılı termometre ölçebilir.

III. L termometresi hasta termometresi olabilir.

verilenlerinden hangileri doğrudur?A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III


K sıvısının donma noktası düşük kaynama noktası yüksek olduğu için yani sıvı olduğu aralık daha fazla olduğu için K sıvılı termometre daha hassas olur.(I doğru)10 C° de L katı olduğu için L sıvılı termometre ölçüm yapamaz.(II yanlış) Hasta termometreleri 35 °C ile 45 °C de hassastır. L termometresi hasta termomet-resi olmaz.( III yanlış)

Yanıt A

Konu Pekiştirme 1

FİZİK

164

1. K, L, M termometrelerindeki sıvıların donma ve kaynama sıcaklıkları tablodaki gibidir.

TermometreDonma

Sıcaklığı (°C)Kaynama

Sıcaklığı (°C)K – 60 140L 20 80M – 20 80

Buna göre,

I. 30°C sıcaklık her üç termometre ile de ölçülebi-lir.

II. K termometresi en hassastır.

III. L termometresi ile ölçülebilecek sıcaklık aralığı en küçüktür.

yargılarından hangisi ya da hangileri kesinlikle doğrudur?



2. Tabloda X, Y, Z maddelerinin sıvılarıyla sıvılı ter-mometre yapılmak isteniyor.

MaddeErime

Sıcaklığı (°C)Kaynama

Noktası (°C)X – 50 124Y 40 184Z – 182 180

Buna göre, yapılan termometrelerde ölçülebile-cek sıcaklık aralığı büyükten küçüğe doğru aşağıdakilerden hangisi gibi sıralanabilir?

A) Z > Y > X B) X > Y > Z C) X > Z > Y

D) Z > X > Y E) Y > X > Z

3. Bir X termometresi suyun donması noktasını 40 °X, kaynama noktasını 120 °X göstermektedir.

Bu termometrede 30°C, kaç °X tir?

A) 20 B) 24 C) 32 D) 40 E) 64

4. I. Isı enerjisi termometre ile ölçülür.

II. Sıvılı bir termometre, termometrede kullanılan sıvının kaynama ve donma noktaları arasında-ki sıcaklıkları ölçer.

III. Metal termometrelerde, metallerin genleşme özelliğinden faydalanır.

Yargılarından hangisi ya da hangileri doğrudur?



5. X ve Y termometrelerinin birbirine bağlı değişim grafiği şekildeki gibidir.

Y°

X°

Buna göre, Y termometresi 40 °Y yi gösterirken kaç °X tir?

A) 60 B) 70 C) 80

D) 100 E) 120

ÜNİTE ÖZETİ


189

Isı, sıcaklık farkından dolayı aktarılan enerji iken sı-caklık bir tane molekülün kinetik enerjisiyle orantılı bü-yüklüktür.

Isı Sıcaklık– Birimi kaloridir. – Birimi derecedir.– Kalorimetre kabı

ile ölçülür.– Termometre ile öl-

çülür.– Enerjidir. – Enerji değildir.– Kütleye bağlıdır. – Kütleye bağlı de-

ğildir.

Termometreler

Termometrelerin cıvalı, alkollü ve metal ter-mometre çeşitleri vardır. Metal termometreler yük-sek sıcaklıkları ölçmek için alkollu termometreler hassas ölçüm yapmak için, hasta termometreleri 35°C – 45°C arasında hassas ölçüm yapmak için kul-lanılır.

°C °K °F °X

°C °K F° X°

100° 373° 212° B Suyun kaynamanok.

Suyun donmanok.

0° 273° 32° A

ba

Termometreler ölçeklendirilirken suyun kaynama ve donma noktaları referans alınır.

Bütün termometre çeşitlerinde oranı sabittir.

Isı

Bir maddenin aldığı ya da verdiği ısı miktarı farkı:

formülüyle bulunur.

m: Kütle, c: Özısı, ¢T: Sıcaklık farkı

Öz ısı (C)

1 g maddenin sıcaklığını 1°C arttırmak ya da azalt-mak için gerekli ısı miktarıdır. Ayırt edicidir. Öz ısısı küçük metallerin sıcaklık değişimi büyük olur.

Isı Sığası (mc)

Maddenin tamamının sıcaklığını 1°C artırmak için gerekli ısı miktarıdır. Madde miktarına bağlı olduğu için ayırt edici değildir.

Isının Yayılma Yolları

Isı iletim, konveksiyon ve ışıma yoluyla yayılır.

İletim metallerde, konveksiyon sıvı ve gazlarda, ışıma boşlukta olur.

Isı Alışverişi

u Isı alışverişinin tek nedeni sıcaklık farkıdır. Son sı-caklıklar eşitlene kadar ısı alışverişi devam eder.

u Sıcaklığı yüksek olan ısı verir, sıcaklığı düşük olan ısı alır. Alınıp verilen ısı miktarları eşittir.

u Denge sıcaklığı ısı sığası büyük olana yakındır.

Genleşme

u Katı, sıvı ve gazlarda sıcaklık etkisiyle hacimdeki artışa genleşme, azalmaya büzülme denir.

u Katı ve sıvılarda genleşme ayırt edici, gazlarda değildir.

u Bütün maddeler hacimce genleşir, fakat katılarda bir boyuttaki uzama diğer boyutlardan fazla oldu-ğundan boyca uzama kabul edilir.

u Boyca uzama, metalin cinsine, ilk boya ve sıcaklık farkına bağlıdır.

u Sıvılarda genleşme hacimce olur ve sıvının cinsi-

ne, ilk hacime ve sıcaklık farkına bağlıdır.

u Gazlarda genleşme ayırt edici olmayıp katsayısı

° °.

Cdir273

1 1

Suyun genleşmesi 0 ile +4 °C arasında farklıdır. Su 0 ile +4°C arasında diğer sıvılara göre farklı davra-nır. 0°C ile +4 °C arasında sıcaklık arttığı hâlde hacim azalır.

Su +4°C de en küçük hacime en büyük özkütleye sa-hiptir.

ISI - SICAKLIK ve GENLEŞME

ACEMİ

TEST

1

FİZİK

190

1. X, Y, Z cisimlerinin ısı -

X

Y

Z

sıcaklık grafikleri şekildeki gibidir.

Buna göre cisimlerin ısı sığaları arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisi-dir?

A) X = Y = Z B) X > Y > Z C) Z > Y > X

D) X > Z > Y E) Y > Z > X

2. Kütleleri oranı mm

32

Y

X= ve öz ısıları oranı c

c2

Y

X=

olan X ve Y katı cisimlerinden X e Q kadar ısı veril-diğinde sıcaklık değişimi ¢T oluyor.

Y cismine 3Q ısı verildiğinde sıcaklık değişimi kaç ¢T olur?

A) 1 B) 2 C) 25 D) 3 E) 4

3.

MaddeErime

NoktasıKaynama Noktası

K 20 80L – 10 70M 40 120

K, L, M maddelerinin erime ve kaynama noktaları tabloda verilmiştir.

+ 10°C sıcaklıkta K, L, M nin fiziksel durumu nedir?

A) K katı, L katı, M katı

B) K sıvı, L katı, M gaz

C) K katı, L sıvı, M gaz

D) K katı, L sıvı, M katı

E) K sıvı, L gaz, M gaz

4. Bitlis Adilcevaz'da hava sıcaklığı Kelvin ve Celcius termometreleri ile ölçülür.

Buna göre, ölçülen hava sıcaklığı aşağıdakiler-den hangisi olamaz?

A) – 10 °C B) – 40 °C C) + 20 °C

D) – 273 K E) 273 K

5. Birbirine karıştırılan iki sıvı arasındaki ısı alış-verişine ilişkin denge durumunda,

I. Isısı fazla olan, az olana ısı verir.

II. Alınıp verilen ısı miktarları eşittir.

III. Sıcaklığı büyük olan, küçük olana ısı verir.

yargılardan hangisi ya da hangileri kesinlikle doğrudur?



6. X, Y ve Z maddelerinin küt- Kütle

X

Y

Z

le - ısı sığası grafiği şekilde-ki gibidir.

Maddelerin özısıları cX, cY ve cZ olduğuna göre bu özısılar arasında nasıl bir ilişki vardır?

A) cX > cY > cZ B) cX = cY = cZ C) cZ >cY > cX D) cX > cZ > cY

E) cY> cZ >cX

AMATÖR

TEST

FİZİK

194

11. Aynı ortamda yeteri kadar bekletilen tahta ve

demir parçalarına ait;

I. Sıcaklıkları

II. Isıları

III. İç enerjileri

niceliklerinden hangileri kesinlikle birbirine eşit olur?



2. Yapılar inşa edilirken maddelerin genleşme ilkeleri dikkate alınır.

Buna göre;

I. Çatıları kapatan kiremit ve atermit gibi malze-meler oluklu yapıdadır.

II. Köprü ve viyadükler parçalı yapılır ve parçalar arasında boşluklar bulunur.

III. Fayanslar döşenirken, aralarında boşluklar bı-rakılır.

hangi yargılarda maddelerin genleşmesi ilkesi dikkate alınmıştır?



3.

80

0 400 800

Özısısı 0,5 cal/g°C olan bir katının sıcaklık - alınan ısı enerjisi grafiği şekildeki gibidir.

Buna göre, bu katının hâl değişim ısısı kaç cal/g dır?

A) 20 B) 30 C) 40 D) 50 E) 80

4. I. 0°C de buz, 0°C de su

II. 0°C de buz, 20°C de su

III. 0°C de su, – 20°C de buz

Yukarıdaki karışımlar 1 atmosferlik basınç altında hazırlanırsa hangisi ya da hangilerinde kesinlikle hâl değişimi gözlenir?



5.

2T

0

3T

t 5t3t

Isı hızı sabit bir ocakla ısıtılan katı bir maddenin sıcaklık - zaman grafiği şekildeki gibidir.

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Erime sıcaklığı 2T dir.

B) 3t anında tamamı sıvıdır.

C) Kaynama sıcaklığı 3T dir.

D) t - 3t aralığında hâl değiştirmektedir.

E) 4t anında gaz hâldedir.

6. I. Madde miktarı

II. Ortamın basıncı

III. Maddenin saflığı

Bir maddenin erime noktası yukarıdaki nicelik-lerinden hangilerine bağlıdır?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III


UZMAN

TEST

1

FİZİK

200

1. °X

°Y– 30

60

0

X ve Y termometrelerinin gösterdiği değerlerin bir-birine göre, değişim grafiği şekildeki gibidir.

Buna göre X termometresi –10 X° gösterdiğin-de, Y termometresi kaç °Y gösterir?

A) 20 B) 10 C) 5 D) –5 E) –35

2.

+

O

–

Birim karelere bölünmüş düzlemin O noktasından menteşelenen türdeş iletken telin sıcaklığı düzgün bir şekilde artırılıyor.

Buna göre, kaç tane lamba ışık verebilir?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

3. – 40 °C deki 30 gram buz kütlesine 3000 kalorilik ısı verilirse kaç gram buz, su hâline dönüşür?

(Cbuz = 0,5 cal/g°C, Lbuz = 80 cal/g)

A) 5 B) 10 C) 20 D) 25 E) 30

4.

20

03Q 5Q

Deniz seviyesinde ısıca yalıtılmış bir kaptaki m1 kütleli su içine, m2 kütlesinde buz atılarak ısı hızı sabit olan ısıtıcı ile kap ısıtılmaya başlanıyor.

Buz ve su karışımının sıcaklık - zaman grafiği

şekildeki gibi olduğuna göre, mm

2

1 oranı kaçtır?

(Csu = 1 cal/g°C, Le = 80 cal/g, kabın aldığı ısı ve buharlaşmalar önemsizdir.)

A) 32 B) 2

3 C) 25 D) 3

5 E) 3

5. Y sıvısı içine farklı sıcaklıktaki XX

katısı atılınca, Y sıvısının sıcaklığı değişmiyor.

X ve Y aynı cins madde olduğu-na göre;

I. X ısı almıştır.

II. Y sıvısı donmuştur.

III. X katısının ilk sıcaklığı Y sıvısının ilk sıcaklığın-dan büyüktür.

yargılardan hangileri doğrudur?


D) II ve III E) I ve III

6. Yalnız birbiri ile ısı alışverişi yapan X veY mad-deleri için;

I. X in sıcaklığı artarken, Y ninki sabittir.

II. X in sıcaklığı azalırken, Y ninki sabit kalır.

III. X in sıcaklığı artarken, Y ninki azalır.




PROFESYONEL

TEST

1

FİZİK

204

1.

t

20

0Su

İçinde 60 g su bulunan Şekil I deki kaba 0°C de 40 g lık bir buz parçası atıldığında suyun sıcak-lık - zaman grafiği Şekil II deki gibi olduğuna göre kaç gram buz erimiştir?

(Csu = 1 cal/g ·°C, Le = 80 cal/g)

A) 10 B) 15 C) 20 D) 25 E) 40

2. I. Saf suya antifiriz karıştırılırsa donma noktası düşer.

II. Saf su üzerindeki basınç artırılırsa kaynama noktası düşer.

III. Yerden yükseklere çıkıldıkça saf suyun kayna-ma noktası düşer.

Yukarıdaki verilen ifadelerden hangileri doğru-dur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II


3. Isıca yatılılmış bir kaba eşit kütleli + t°C sıcaklığın-da su ve – t°C sıcaklığında buz konuyor.

Kaptaki karışım denge sıcaklığına geldiğinde karışım için ne söylenir? (Csu =1 cal/g°C, Cbuz = 0,5 cal/g°C, Le = 80 cal/g)

A) 0°C sudur.

B) 0°C buzdur.

C) 0°C su-buz karışımıdır.

D) 0°C üzerinde sudur.

E) 0°C altında buzdur.

4. Isıca yalıtılmış kaplarda aynı sıcaklıkta X ve Y sıvı-ları vardır. Bu kaplara kaynar sudan çıkarılmış özdeş cisimlerden birer tane bırakılıyor. Sıvıların sıcaklıkları artıp son sıcaklıkları aynı oluyor.

I II

Buna göre;

I. Sıvıların iç enerji değişimleri eşittir.

II. Sıvıların ısı sığaları eşittir.

III. Sıvıların öz ısıları eşittir.


(Hal değişiminin olmadığı varsayılacak)



5. Deniz seviyesinde içi su dolu kaba bir miktar buz konuyor.

Buz kütlesi

0I II

Zaman

Buz kütlesinin zamana bağlı değişim grafiği şekil-deki gibi olduğuna göre,

I. I. aralıkta suyun sıcaklığı 0°C üzerindedir.

II. II. aralıkta buzun sıcaklığı 0°C dir.

III. II. aralıkta su-buz karışımı 0°C dir.





206

FİZİK

1. Hava sıcaklığının deniz suyu sıcaklığından yüksek olduğu bir yaz günü, Akdeniz sahilinde deniz kena-rında oynamakta olan bir çocuk, denizden bir kova su alıyor.

Deniz suyunun homojen olduğu bilindiğine göre, deniz suyu ve kovadaki su ile ilgili;

I. Bir kova su aldığı anda kovadaki suyun öz ısısı denizdeki suyun öz ısısına eşittir.

II. Kovadaki suyun ısı sığası denizdeki suyun ısı sığasına eşittir.

III. Kısa bir süre sonra kovadaki suyun sıcaklığı deniz suyunun sıcaklığına göre daha fazla arta-caktır.



D) I ve III E) II ve III2018-TYT-YKS

2. Isı ve sıcaklık ile ilgili,

I. Bir maddeye ısı verildiğinde sıcaklığı artar.

II. 40 °C sıcaklıktaki bir maddenin sıcaklığı,

20 °C’deki bir maddenin sıcaklığının iki katıdır.

III. Soğuk bir günde, dışarıda bir süre beklemiş ve ısıl dengeye ulaşmış olan masanın, tahta ve demir kısımlarının sıcaklıkları aynıdır.




2017 / YGS

3. Katılar ve sıvılar ısıtıldıklarında hâl değişimleri ve bazı özel durumlar dışında, genelde genleşirler.Normal şartlar altında, suyun veya buzun aşa-ğıdaki hâl ve sıcaklık durumlarının hangisinde su molekülleri birbirine en yakındır?

A) Sıcaklığı –20°C olan buz

B) Sıcaklığı –4°C olan buz

C) Sıcaklığı 0°C olan buz

D) Sıcaklığı 0°C olan su

E) Sıcaklığı 4°C olan su 2017 / LYS

4. Kahve yaparken cezvedeki kahvenin ve kahveyi karıştırmak için kullanılan metal kaşığın ısınma-sına neden olan ısının en etkili yayılma yolları, aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

Kahve içinde Metal kaşıkta

A) Işıma Konveksiyon

B) İletim Konveksiyon

C) Konveksiyon Işıma

D) İletim İletim

E) Konveksiyon İletim

2016 / YGS

5. Isıca yalıtılmış kaptaki suyun içine bir buz parçası atılıyor. Isıl denge sağlandığında, buzun kütlesinin arttığı görülüyor.

Buna göre, başlangıçta;

I. Buzun sıcaklığı 0°C’den düşüktür.

II. Suyun sıcaklığı 0°C’dir.

III. Buzun sıcaklığı 0°C’dir.




2016 / LYS

Documents

FİZİ MADDE VE ÖZELL İKLERİ - capyayinlari.com.trcapyayinlari.com.tr/demo/madde-ve-ozellikleri.pdf · FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ MADDE VE ÖZELL İKLERİ BÖLÜM 1 › Fiziğin