TOM 3 - pbc.biaman.plpbc.biaman.pl/Content/23301/Bialorutenistyka-3-srodek.pdf · UNIWERSYTET W BIAŁYMSTOKU Wydział Filologiczny Katedra Filologii Białoruskiej TOM 3 BIAŁYSTOK

UNIWERSYTET W BIAYMSTOKU

Wydzia Filologiczny

Katedra Filologii Biaoruskiej

TOM 3

BIAYSTOK 2011

REDAKTOR NACZELNY

Halina Twaranowicz

SEKRETARZ REDAKCJI

Joanna Wasiluk

KOMITET REDAKCYJNY

Lilia Citko (Biaystok), Jan Czykwin (Biaystok), Siarhiej Kawalow (Lublin),Wolha Laszczynska (Homel), Walenty Piat (Olsztyn), Ludmia Sikowa (Misk),

Wanda Supa (Biaystok), Walancina Szwajko (Brze), Bazyli Tichoniuk (Zielona Gra)

ADRES REDAKCJI

Biaorutenistyka BiaostockaUniwersytet w Biaymstoku

Instytut Filologii Wschodniosowiaskiej15-420 Biaystok

ul. Plac Uniwersytecki 1

Opracowanie graficzneStanisaw ukowski

Redakcja i korektaHalina Twaranowicz

Redakcja techniczna i skadAgata Gnerowicz

Przekad streszcze na jzyk angielskiDorota Szymaniuk

Wszystkie artykuy s recenzowane

c Copyright by Uniwersytet w Biaymstoku, Biaystok 2011

ISSN 20812515

Wydanie publikacji sfinansowano ze rodkwWydziau Filologicznego Uniwersytetu w Biaymstoku

i Centrum Kultury Biaoruskiej przy Ambasadzie Republiki Biaoru w Polsce

Wydawnictwo Uniwersytetu w Biaymstoku15-097 Biaystok, ul. Marii Skodowskiej-Curie 14

tel. 857457120e-mail: [email protected], http://wydawnictwo.uwb.edu.pl

Druk i oprawa: QUICK-DRUK s.c., d

Nakad 110 egz. Format B-5. Papier offsetowy 80 g.

BIAORUTENISTYKA BIAOSTOCKA TOM 3, ROK 2011

I

i i- i :i i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

i ii i 21 ,

i i i i . 33 i ii, , : i-

i . . . . . . . 45 i . . . . . . . . . . 55i i i i i i

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 i i

i i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 i i

i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 ii ii Ii

( i Demokryt, filozof grecki,mniemany waryat) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111

i ii 127 i -

ii . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139i ii -i ii

i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155I i . . . . . . . . . . . . . . 177 -

ii . . . . . . . 191 - i

i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 ii -

e, i i i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209

i i 223 -e

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233 i ii

i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245

i I ii i ii i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267

i i i I . . . 281i i-ii i-

i ii ii i i . . . . . . . . . . . 295

I i i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307

Irena Matus Restytucja ikonostasw w cerkwiach unickich w ObwodzieBiaostockim w latach 30. XIX wieku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325

ii ii i i i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345

i ii i . . . 359 i 377

II

e, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387

i i -i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399

- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417

i i ii . 429 i i i i

, i i i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443

i i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467

i iiii i i i ii Ii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479

II I I

i i: i / ii ,i i i. . 1. .1905 ., i 2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 489

i: i i ii / i. . .. . , i 2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 493

i: i i i i i / . ., :, , , 2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497

I : ii / - - . . . ,. . . . . . , 2011 . . . . . . . . 500

i: i ii / . . i, i i . i i , 2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 505

. . , i I : i . i, i 2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 511

i i, i i. , , ,Warszawa 2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 511

e, i i i XVI XVII .: , i 2011 512

Beata Siwek,Wolno ukrzyowana. Rzecz o biaoruskim dramacie i teatrze,Lublin 2011 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 512

SPIS TRECI

LITERATUROZNAWSTWO

i Pogldy literacko-estetyczne Maksima Tanka: midzy teoria praktyk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

i Adam Mickiewicz w kanonie biaoruskiej kultury . 21 Poetyka przestrzeni w utworach Jakuba Koasa,

Mikoaja Gogola i Tarasa Szewczenki przez pryzmat mentalnoci . 33 i Pisarz, nard, spoeczestwo: ideowo-artystyczny

paradygmat literatury biaoruskiej XX wieku . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Specyfika wiedzy o narodzie odzwierciedlona

w literaturze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55i Pieni i odgosy przekadw M. Bahdanowicza

z P. Verlainea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 i Tworzenie obrazu autora w literaturze biaoruskiej

trzech pierwszych dekad XX wieku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 i Ewolucja obrazu ziemi biaoruskiej w literaturze

polskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 Motywy owieceniowe w dramaturgii polskojzycznego

pisarza koca XVIII wieku Ignacego Bykowskiego (na przykadziekomedii Demokryt, filozof grecki, mniemany waryat) . . . . . . . . . 111

i i Szkic do portretu Anatola Wolnego . . . . . . . . . . . 127 i Artystyczno-przedstawieniowa funkcja archetypu

cienia w powieci Kumy Czornego Wielki dzie . . . . . . . . . . . . . 139i ii Ducho-irracjonalny nurt stylistyczny w poezji

Zachodniej Biaorusi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155

I Biaoruska eseistyka w XX wieku . . . . . . . . . . . . . . . . . 177 Moralno-etyczna natura czowieka w dramaturgii

biaoruskiej drugiej poowy XX wieku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191 Tematyczno-gatunkowe cechy poematw Jana

Czykwina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 Cechy czasoprzestrzeni w powieci A jak krlem,

a jak katem bdziesz T. Nowaka i opowieci Krzyk urawiW. Bykowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209

i Temat mioci w powieci Alaksieja Karpiuka Danuta 223 Gatunkowo-stylistyczna ewolucja prozy

Wiaczesawa Adamczyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233 Niepowtarzalno artyzmu poezji M. Baszakowa 245i I Prba nowej interpretacji utworu Nia Hilewicza

Rodzone dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267 i Prace literaturoznawcze Iwana Czyhryna . . . . . . . . 281i Filozoficzno-aksjologiczna przestrze prozy

autobiograficznej Uadzimira Kalesnika Dug pamici . . . . . . . . . 295

FOLKLORYSTYKA

I Mityczna semantyka koloru biaego w biaoruskiej tradycjipostrzegania wiata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307

KULTUROZNAWSTWO

Irena Matus Restytucja ikonostasw w cerkwiach unickich w ObwodzieBiaostockim w latach 30. XIX wieku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325

Muzeum biaoruskiej kultury religijnej w Wilnie i jegozaoyciel Eudokim Romanow . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345

i Pierwsza biaoruska katolicka kolekcja pieni . . . 359 Nowe stronice twrczoci Napoleona Ordy . . . . . . . . 377

FILOZOFIA

e, Ontologiczna interpretacjapewnego poetyckiego przewidywania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387

JZYKOZNAWSTWO

Konceptualizacja strachu w biaoruskichjednostkach frazeologicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399

Typy sowotwrcze przyswkw prefiksalno--sufiksalnych w jzykach pokrewnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417

i Skrty we wspczesnym jzyku biaoruskim . . . . . . 429 i Entomonimy we frazeologicznym obrazie wiata

Biaorusinw, Rosjan i Anglikw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443

DEBIUTY NAUKOWE

i Afgaski temat jako nowy obraz prawdyo czowieku na wojnie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455

Dziennik intymny Siergieja Kowalowa przezpryzmat pornotopii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467

i ii- Temat Wilna w twrczoci NatalliiArsienniewej i Kazimiery Iakowiczwny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479

RECENZJE I ADNOTACJE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 489

CONTENTS

LITERARY STUDY

i Maxim Tanks literary-esthetic opinions: between theoryand practice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

i Adam Mitskievich in Belarusian cultural canon . . 21 Poetics of distance in works by Jakub Kolas,

Nikolay Gogol and Taras Shevchenko in the light of mentality . . . . 33 i Writer, nation, society: an ideological and artistic

paradigm of the Belarusian literature in the 20th century . . . . . . . . 45 Peculiarities of artistic conceptualization of the science

about the people . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55i Poetics of Maxim Bahdanovichs French translations . . 67 i The formation process of an ethno-cultural image

of I am in Belarusian literature of the first three decades of the 20thcentury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

i The evolution of the picture of Belarusian landin Polish literature . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91

Motifs of the Enlightenment in Ignatsy Bykovskysdrama (based on Demokryt, filozof grecki, mniemany waryat) . . 111

i i Thoughts about A. Volny . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127 i Artistic and representational function of the archetype

of the shadow in Kuzma Chornys novel Great Day . . . . . . . . . . 139i ii Spiritual-irrational style trend in the poetry of Western

Belarus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155I Belarusian essay writing in 20th century . . . . . . . . . . . . 177 Identification of moral and ethical nature of man

in Belarusian drama in the second half of the 20th century . . . . . . 191 Thematic-genre features of Ian Chikvins poems . 199 Features of temporal and spatial structure of

T. Nowaks novel What will be the King, and as the Executionerwill be compared with V. Bykovs story Cranes Cry . . . . . . . . 209

i The subject of love in Aleksey Karpiuks novel Danuta 223 Genre-style evolution of Viacheslav Adamchks

prose . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233 A touching melody of a soul: the figurative artistic

world of M. Bashlakovs poetry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245

i I An attempt of new interpretation of Nil GilevichsOnes Own Children . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267

i Ivan Petrovich Chigrins works on literatures . . . . . 281i Philosophical and axiological space of the auto-

biographical prose of V. Kolesnik Lest We Forget . . . . . . . . . . . . 295

STUDY OF FOLKLORE

I Mythical semantics of white colour in Belarusian traditionalpicture of the world . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307

CULTURE STUDIES

Irena Matus Restitution of iconostas in Orthodox Church in unitetemples in Bialystok District in the 1830s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325

Evdokim Romanov the founder and the forerunnerof the Belarusian museum in Vilnius . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345

i The first Belarusian catholic collection of songs . 359 New page in Napoleons ofPolesie literary creation . . 377

PHILOSOPHY

e, Ontological explication of onepoetical insight . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387

LINGUISTICS

Conceptualization of emotion of fear in thephraseological units of the Belarusian language. . . . . . . . . . . . . . . . 399

Word-formation types of prefixal-suffixal adverbsin closely related languages . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417

i Abbreviations in modern Belarusian language . . . . . 429 i Entomonyms in the phraseological view of the world

of Belarusians, Russians and the English . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443

DEBUTS

i Afghan theme as a new image of truth about manon war . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455

Sergey Kovalevs Secret Diary in the light of modernpornotopy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467

i ii- The theme of Vilnius in NataliaArsiennievas and Kazimiera Illakowiczs creations . . . . . . . . . . . . . 479

REVIEWS AND ANNOTATIONS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 489


I

i

i- i :

i i

i i

i eii1

i i i, e -

i i . ei i e

e e e, i 60 -

i , 1935-, 1994 . i

i i ei 27 i,

, 7 i 1995 , ,

, . i -

i , , -

, , i , i

ei e i e . ,

19881994 i iii, , -

ii , . ii

i i i,

i i i, i i , -

, , i, , i

. , i ei2,

i i i e ii i-

1 i , . i , . 9. ii .eii (19411959), i 2009; eii (19601994), i 2010, . 10.2 i i i. - (, . 10, . 522).

10 I

i , e ,

. , -

ii i (, 1996 912, 1997

112), i i ei ii, i

, i i,

ii i i -

i3.

eii i , ,

i i i

i i i

- , i i ii4,

i- i i ii

i ii, i e

i, , e, . ,

, , , i.

i , i i i

i, i -

i i.

ei iii -

i, , i-

, i i -

i , -

i .

, i , i -

, i -

, i , - i, i , i - i e i -5, i i i -i i-- , i , -

e i,

i i , i ii, i i -

.

eii , , ,

, i -

i, ii ii i-

3 i , ... , . 9, . 505.4 I i, i, i , 1996, 9, . 246.5 i , , i 1961, . 263.

I- I ... 11

i , i i

i i i i, i

i ii i, --

i i i i-i ii-

i.

i ,

i ei, i i

i, i i-

i i ei i ,

, i, i, i i e, i

i ,

i - i6.

i- , i i-

i- -

, ii, i

i i , -

, i ,

i -

- i i i.

-i ,

, i .

i i ii i. i -

i- , e i ,

ii i - , i 7 i e i, , -, i, , , i ii i 8. i - i e, i .

i. i , i . e, i--i i i i ei i ii -i. , i -i -, , . i, i i ii

6 ii i, i . i i, i 1981, . 22.7 , . 182.8 , . 20.

12 I

ii ii, 9. I : . i, - I. (...) i e - i . i -- ii10.

i -i i, . e i-

, i- i -

i. , i e, i i, i i e 11, ii I i i i - i, i , - , ii i 12.

, i i

i ii i i i , i-

i i , ii ei -

e , ii, i i , i . e,

i 13, i ii i. i e ii . e i

i: e i ei i -i i14.

i ii i-

i i i

i :

i i . ii i i . ii i . . i, I. , . . i ii ie i (...), . -i i . i. - (...)

9 i e, i i . 2- , i -, i 2003, . 44.10 , . 46.11 , . 33.12 , . 43.13 , . 47.14 , . 5.

I- I ... 13

i - (...), i (...). I ii i ,i i i i . i i, i . ii . -i i i i. , , i. i i i , i i, i - 15.

eii i i , i , -

i i , i

i , i -

, i i , i-

ii i i,

i ii

, , i ,

, , ,

i i e. i -

i ,

i i i 16.

i i

. ii i-

(ii, i, i, -

, . i, -i). i i, -

i i (i, Ii, ,

, , , , -

i i i i i -

) i, ii, ii -

. i i, ,

i ii i i i

i i .

ii , i i, -

, 2030- -

i , i

, i. i i -

i. -

i i

15 . , i , () i i . , i 2001, . 3, . 320.16 i, i (i i ), -i 2002, 6, . 150.

14 I

i i, i-

i i ii, -

, , .

i i i , i

i i, i,

i () -

ii i () i -

i i i -

-ii i, i i .

, i i

ie ii i i , -

, i, i i. -

ie i i, i -

, i,

, i i-i ii, ii

i, i i i i i

i , ii-

i .

i i i ,

i i. i , i i

i. i i -

ii, i i i - -

ii.

i , -

i. eii -

, i i i ,

i , i i i ,

i i i ii i, i i -

i, i i i, e --

, i, , -

, i i i-

, i i i

e i , .

ei i i i, i -

. :

, e , ,, , 17.

17 i , ..., . 9, . 33. . i .

I- I ... 15

, , i- i i i (9, 33).

i i i, i, , -i i (9, 55).

i , i, i, , . (...) i . ,i i , i. i (9, 67).

i e i ii i - i , i ii , - i, i ii i . ei , i i ii i i . ii , , . (...) , ii i i (9, 103104).

i i, i , -ie ... i i ii i (9, 147).

i , i (9, 162).

i i i i(9, 193).

i , -. (...) , i i i (...) (9, 197).

ie i ii (...) , i i i (9, 207).

i i , ii i (9, 209).

i i . e i i (9, 229).

(...) e i ii i, e , , .I e i i i. i i i, i . (...) i. I i . (...) I i i e (9, 242243).

i i -

e . i i , i-

i, i i

16 I

, i -

i i i- .

1941 e i:

e i ii. i i i (...) i , i , (9, 364).

1945 i , -, , i, i ii i . , , i , i (...) (9, 385).

1946 e ii (9, 388).

1949 : , i i e i (9, 392).

1950 , i , i i, i (9, 403).

1951 (...) i , - i, i , i i i (9, 409).

1955 ii (9, 459).

1956 , i i i - , i i. e i i (9, 474).

1957 i i , i , i i i (9, 489).

1961 i e i. i i i i: i i i- i , i i-i -. , , iii i i i-i ii (10, 70).

1964 , i i i eii, (10, 98).

1968 , i, i i i i (10, 16).

1968 , ii , . ii . (...) i i. , e i ii (...) , ! (10, 159).

1970 i , i. i i ii (10, 181).

I- I ... 17

i iii: i , i, i , i (10, 193). 1971 i , - i i i i. (...) ii i i i (10, 238).

i , -

i , i i e ii,

ii e ii. 1976 e i:

i . -i, i i i . i i (10, 300).

i , i ,

ii ii, i i e

:

1978 , i ii -i (10, 355).

1981 i i i, i i. , : i ? (10, 421)

1984 ii , - i i i , i i -ii (10, 466).

1989 i? (10, 568)

1991 e e . ii i . (...) , i e, i ii, i (10, 641).

1994 e i i , , , -, , i , i (10, 716).

, ,

i , i- (

i i, i, i i

i, , i, i), -

, i, i,

i ii i -

, ii, ii. i-

, ,

18 I

i i 18 i i i

i i, , i, -

, i i i i -

, - -

i. i i i

i , i i

e i i, i i ( -

: e i) -i: , , i , ii, , , ,, , i, , -i , i i.

ei , , -

. i.

ei i i -

i i- i . E

ii i, , i -

i . E i -

i, i ii i,

i i, ,

, - e 19.iie ,

i , -, i -

i i, i, e, ,

, i , i ii -

i, (-

i ), i -

; i i i-

i iii, i i -

i e; i ii ,

i i i; -

i, i,

ii -

i, ii ii . i

18 1977 i ei: i i i.i, , i i, ie i (10,334335).19 i , , 1996, 9, . 287.

I- I ... 19

i i i, : -

i i; e i, -

i, i, i,

-i i ii i, i-

i i i i.

i i i , -

i i, i ,

ii i

i .

eii i , -

, i -

i i , ii

i - ii,

1921 i i

i ii , -

, e i i -

-i .

S T R E S Z C Z E N I E

Maksim Tank (19121996) y i tworzy w trzech odmiennie rnych syste-mach polityczno-spoecznych. Jego modo zwizana jest z Zachodni Biaorusi,ktra w latach 19211939 bya zaanektowana przez Polsk, wiek dojrzay z Bia-orusi istniejc w obrbie Zwizku Radzieckiego, za lata kocowe przypadyna okres ksztatowania si wzgldnie suwerennego bytu narodowego. Dziennikipoety, ktre s tematem niniejszego artykuu, znakomicie odzwierciedlaj duchatrzech epok, jego twrcze niepokoje i radoci, ukazuj uwikanie w aparat wadzy,zagbienie w kultur Zachodu i szczeglnie polsk, z ktr si utosamia i w ktrejsytuowa siebie jako twrca awangardy europejskiej.

S UMMARY

Maxim Tank (19121996) lived and created in three different manners andthree different political-social systems. His youth is connected with Western Belaruswhich in the years 19211939 was annexed by Poland, his maturity with Belarusexisting within the Soviet Union, while his final years occured in the period ofthe formation of the relatively sovereign nationality. Poets Papers which is thetheme of the present article, reflects the spirit of three epochs, his creative troublesand joys, show the entangling into the state apparatus, his engrossing into theOccident culture, especially Polish one with which he identified and located himselfas a creator of the European avant-garde.


i

ii i

i , , i i -

i i , i -

ii , ii, ii, i i i

i. i i i i

iii ii, i i i-

i i, ii, i. I, , , i

i i ii, -

( ) i-

. i i

i i i, i

, i .

i i -

i, i i ii ii, i

i i , i: Litwo!Ojczyzno moja!

i ii i i i i ,

, -

i (:

i ). , i ,

i e ii. ,

, i i,

, e i.

i ii i i i, i

i i i i ,

22 I

ii. i e, -

i. : i , i

.

i ii -

i . i -

i i e

Pierwiastki biaoruskie w polskiej poezji romantycznej (i - ii), i

ii 1936 . i -

i i , i

, , -

. i i ii i

ii i

, -

i i .

, i i ii i ,

, i i.

, i ,

i i

, i , -

. , -

ii i i i. ii -

i , -

i i i ,

, i, i , i

i ii.

, i -

ii i .

( i ) ii i -

i -

: e , i, i

i . i i i

i , ,

i i i.

( i II, IV i I i ) -

: i. -

i , -

ii, ii ii. i

ii ii i, i i -

II I 23

i i.

18301831 .

i i (i). -

i ii: - -

, -

i . -

, i -

i i

i-i: i i ,

, i i i ii i,

i i . i -

i i -i , -

i ii ii.

, i i i -

i , i

ii i -

i i . , i -

i e : , i i- (...) i ie ; i , i i . -i i ii i i e e - ii1. I i ii i: i, i i , i i . i i - e e. i i i , i ii - i i , i i i i 2.

, i i-

i, i , i i i.

, i i ,

i, ii, i , i -

i-ii i i ii,

, , i i

i . ,

ii i i

1 . : . , i i..., (:) . ii, i -, i 2000, . 19.2 .

24 I

i I ., .

, e -

. I i, ii-i i, i i -i , e i , i ii i . , e i i i . i, i - i i i .i , ii i i i-3. , i (, i-i ), i ii i i, i

i

, i i , I i.

i i i i,

i i i i i ,

ii .

ii -

i . i i-

i , -

i , i i 1822

ii ii. i ,

i ( i i ), -

i , i ii,

. 14 , i

i , i i -

i . -

, i

i , ii

ii.

i , i i

, i -

i i i i i -

, i i . , i i-

i i i, i -

ii i, i. i

3 I. . i, i : i i - , i 2001, . 35.

II I 25

ii i,

i i i i : -

i, e , ii -

-

. i, i

i i , i -

i i. i

, i e -i i, i i i4. I ,i i i i-

i i i-i. i

i i-iii,

i ii i . ii, ,

, i i . e i-

: i , i, , i .. i i (...)i ii , , - i! ,, i i ..5 e i - i. i ,

i , i -

. ii i -

, i . ,

i

i, i i -

, i i -ii i

, i i , i -

i . i- i -

i .

. i, i , i i i ii

i ii ii i i i -

i i i i

6. , ii i

4 : ., ., ., . . -: . . : . . 1882 ., 2- ., 1994, . 282.5 A. Rypiski, Biaoru. Kilka sw o poezji prostego ludu tej naszej polskiej prowincji,o jego muzyce, piewu, tacach etc., Pary 1840, s. 6162.6 .: . i, i ii, i- 2010, . 100102.

26 I

i i: ,

, i, , i-

i i, e -

. I ,

i, i. , i -

i i, ii

, i i, i,

i i i - i 7. i i i,

, i i i . ,

i i , i i i i,

e i i i i -

. i iii, i i i -

i i e .

i i -

e i i, i i-

i , .. .

ii, i , i

: i e . , i -

i e-i i,

i i i i, i

. I -

i . ,

i i i , i ,

i.

, , -

. , , -

i (, ),

i i , i, i i -; i ii i8. i i i : e

i , -

i i i ,

i . , i -

i i i i i i

7 W. Borowy, O poezji Mickiewicza. W 2 t., Lublin 1958, t. 1, s. 99.8 ii: i, i 2006, . 487.

II I 27

i ei ( i ), i-

i . i i ii.

E i , -

i i i ,

i (

i e). I, ,

ii ( i

i Gularz). i i , i ii. ,

, i i i, i

. i e

i, i . -

:

, i i , i -

, , i i -

, i ,

i i i. -

e ,

, ii

, i . -

i ii -

, i -

, i . i ,

- i i

.

i , i i -

i. , i, , ii

Gularz, : gularz, ii e i i, i, i ii9. i , -i ii

i i glarz i kolarz ( i ). gularz i . i glarz. i ii i i (...) e. i, i i, i : kolarz. -

9 R. Przybylski, Sowo i milczenie bohatera Polakw, Warszawa 1993, s. 19.

28 I

i, , - , i e , , -, i i: i 10. i , . , gularz , i ii.

, i i i i -

, i , e ii-

-i i, i.

i . i e

i ii 11,

i .

i i, , , i

. i i

i I , ii -

i i, , i, .

i i -

i i, i : . -, i i e , i-i , 29 i e, ii. - ,i , i, i i i -i i ii12.

i ii e :

gularz i . I i i. ii i, i

, i , i

, i .

, i i i .

, e, i, i i i

i ii, e ii i, i -

. I i e, i , ii

i i. i . i: i, i i, i , i i -i i, ii i , i

10 .11 .: A. Mickiewicz, Dziea. W XVII t., Warszawa 19932005, t. III, s. 13.12 ..., . 42.

II I 29

i i, i, i -, i i i i . i i , i , -i13.

i i, i . -

ii, , , e

, gularz . i - ii iii i

, i , i i i i

ii , i ii . ii-

, e , ii

, i

. , -

, e , i,

i , i i ,

i ii i iii.

, i i i -

i, i, i (

i i i , i -

i i i ),

, i ii

i

i ii i ii ,

i i. ii -

, , i i.

I i , , i

i. i i i

i , i i , i e -

ii.

ii i gu-larz i : i XVIXVII .(i ii, ), i i

i i, i i i

-ii, i, , i-

i ii i i i, i i i-

- , -

, i .

13 , . 125.

30 I

i . : i i i i i- ; , , , i, ii . - i . i i ii, i ie , i e i i (...) - i i (...) i i14., i ii -

, i i i.

, ii i -

, i ,

i i i . i

i , i -

, i i

. , , -

ii i , i

i , i i,

ii , : Czycowe duszecz-ki! // W jakiejkolwiek wiata stronie: // Czyli ktra w smole ponie, // Czylimarznie na dnie rzeczki, // Czyli dla dotkliwszej kary //W surowym wszcze-piona drewnie, // Gdy j w piecu gryz ary. // I piszczy, i pacze rzewnie15. i i -

i i i : i i i . e (...) i (...) , -i, : i ( i), ei 16. ii- e i, i i .

, i i , ,

i, , ,

. ,

i i-

, i , i

14 . , -- . 3 ., - 18871902, . 2, . 562564.15 A. Mickiewicz, Dziea..., t. III, s. 16.16 . i, i i , i1995, . 51.

II I 31

, i i -

, , e . -

i i A kysz, a kysz!17,

. i i

i i . -

i i i i e :

! i, // ii i i. // i ! // , ? // , i ! //, !18

-

i ii ii ii, i -

, i, i i i i-

, . ,

i i ii

ii () , i

. i i-

, , - ii i e19. , , i i , ii i e

e i i ,

e i -

. ii i i -

i i , i i i , i

i i. -

i, i i -

, , i . ,

i , i i -

i , -

. i i-

i , i i, ,

i. i i i -

i . i i

ii i ii ii

e ii ii i. i-

, , . i

17 A. Mickiewicz, Dziea..., t. III, s. 20.18 . i, , i 2001, . 414.19 S. wirko, Ludowo u Mickiewicza, Warszawa 1958, s. 395.

32 I

i ii. , i

: i ii ( i, i

) i, i .

i i .

, i

:

ii i -

-i : , ,

e, ;

i i -

;

i - i i-

ii i .


W artykule zwrcono uwag na szereg pierwiastkw artystycznych wierszyAdama Mickiewicza, ktre pozwalaj wysnu wniosek, e dziedzictwo wieszcza na-ley odczytywa w systemie biaoruskiego kanonu kulturowego.

S UMMARY

Some distinguishing characteristics of Adam Mitskevichs poetry are analyzedin the article. Therefore the heritage of great romantic poet finds its way into thesystem of Belarusian cultural canon.


i

,

i i i

i

i i-

i, i i i-

, i i, -

i ii i , i ii-

- i ii.

. . : , ii, i,- i , i - e ii e, i i1. i i, i , -

i i i -

i i -iii i.

i i , -

i,i , i , , i 2. , -i, -

- , i -

i i , i i -

, -ii i, -

-

1 . . , , 1970, . 267.2 . . , , 1972, . 84.

34

i . , i -

i

, i - -

. , i -

i i ii, .. e-i i -

-i i i. ii

i e

i i, i , -

i .

i , -

, i i ei

. I, , e i

, i i -

i i. -

i i e i ,

i Alter-Ego. i ii , e , i-

i i. e i ; i ... - ... , - . , , - 3. e- i, ii i i i-

, i .

i ei i ii -

i .

i,

i i

, i ii . i, . ii i i

i i i i

i .

I i i i i -

e i i i -

3 . . , , - 1997, 1, . 134135.

, I ... 35

i i , i , ,

-. i, ii i --

i i, , i -

i, i i i.

i i , -

i e, .

i 1. , -i , . 2. , . - i, i, i-

i , e- i -

iii i -

. -

i ii i.

i ,

. , e i, i- i, , i i i4.

,i i -

i i, i

ii. i-

, i , -

i i i . i ,

i i , i i i

i i-

i i i -

iii.

i -

- ii, i i -

i , i, , -

i , i: , -, .... ii i i i i i-

i i. i i

. ie: i . i , i i, i ii. i i -i . , i -i

4 . . , , (:) : , 1983, . 282.

36

... i ii i , ( . i)5. -i i ii

i e , i i i

- . i e--

i , i -

i -i i,

i , i i i -

e- :

, i , i, I , , i.i , : ; , I i, i, i6.

i i -

i, , , i i-

, i i

. i i i -

e, i i ,

e i. -

i i i i -

i i . i

. , i, i

, i i i, , i-

i i , ii i

, ii i , i i

i .

i ,

.

i i , i, , e

eii i, i:

5 . i e, . i . i i, (:) i i - i, i 2007, . 51.6 . , i , i 1972, . 1, . 354.

, I ... 37

. : , ! . , - , , , . , -, . e , , .- e- . e , - . , , , .e , , - . , , - - , : , !7.

i i

i ii, , i, -

i .

i i , -

i . -

-ii i -

,

i i i . -

() i

, , ,

i . i i ii-

, i , i.

, . -

ii -

: i i i e i 8. . i -i:

e i i... - i i ii i i -i i . ii i :

7 . , e , 1981, . 382.8 . , . , -- 1997, . 61.

38

i i . i i i i i e ii i , - i ?9.

i i ii i,

: , i ..

i i i e

ii i i ,

i i , , i-

i i ii . i

i ,

i , ii i , .

. -

i ii , i e i, - i i. 1834 ii -ii i -

( 4). - -

i i, i i, -

i i i. i

-i.-ii -

i i i i. -

i, i i -

-, i i, , e e i- i i. i , i .

i , i i-

i i i i i -

, ii i , -

i, i ii. -

i e i ie i , -

ii ii -

, e ii i .

e iii, -

- i, , i. -

e- i

i i-

9 . e, : . , -- 1998, . 475.

, I ... 39

, i i, i -, (. ii).

i ii i

i i ii i,

i e ii e

i, , i ii. -

. i ii ii i -

i i -

i : , e : i- i i , i i, ,i, , i i , -i, , i- i10. i , , i -

i . ii

i , i , ,

, , i i i. -

i.

ii i, , -

, i -

- , i -

i (i / i ) i :

, ... , ,i , i , ,I . , 11.

. i i, , - i (, i , i ..), , i i e ... ii, i , - , , , ,

10 . , i, 1998, . 77.11 . , , 1998, . 51.

40

i. i i i i - i 12. ii . i , ,

, i -

i. , i -

i ( i ) i i i ii,

i i i. i ii

i i

, , i i i.

,

i:

i, , , , i , , 13.

i i -

i i i ii -

e : ... --i, , i, , , i ii, i, , i i14. i i i -

. . e i , e i -, i ii i i, -i 15. , , i , ii i, i i-i-

, , i i ,

, i i i.

. i i , , -

, ,

12 . , i, . 73.13 . , , 1998, . 55.14 . , i , i 1976, . 11, . 261.15 . . , , (:) i i -, i 1999, . 1, . 185.

, I ... 41

. i i i, -

i ii, i ,

, i i .

i i -

i i i ii, i

i i :

-, i i , e, .

ii i, i ,ii i! i , i 16.

i -

i e ,

i i e i,

i i i i ii

- , i i-

i, i i ii. i ,

i i-, ,

i , i e ,

i i :

I i ii i: ii ,i, i , i ii ;, ei ii,I i ii i e.I ,I ii e, ,, , 17.

16 . , i , i 1972, . 1, . 142.17 . , i , i 1974, . 6, . 246.

42

i i i i i

i i. e

i i i

i . i i

:

i ! : i i -,I i - !ii e , i i: i,i 18.

i i i i,

i i i -

i, i :

, ! i i i - , -

, :

ii , !I , i,I i i19.

i , ,

i , i - -

, i i i.

i i

i ii, i , ii -

. i ,

i :

18 . , i , i 1974, . 6, . 246.19 . , , 1998, . 376.

, I ... 43

, , , ...20

, i i ii

i i i e i-

, , e -

i i i

i , , -

-, i :

, -ii i i, , i, i i i , i , i , i - i i, i i i, i... , i i i i i i i, i iii i, i-i, ii, i i ei, i, i e i i i, i i i ii i i i 21.

Ii i i e i

ii i i ii i -

i, ii, i

, . i i

i i i i -

, , , ii.

i i -

i, i , -i i, .

i i . ii -

, i -

, i : i e i i. , i-, e e i i, i i i i. , , - i .,. i .i,

20 , . 395.21 . , i , i 1975, . 9, . 189.

44

i i -

, e i-

ii i. e

i- -

i, i i

( I, i, ) i

i i, -i-

i i , i ,

i , , i ,

ii i i.


W artykule omwione zostay cechy artystyczne przestrzeni w utworach Ja-kuba Koasa, Mikoaja Gogola i Tarasa Szewczenki przez pryzmat mentalnoci.Cecha ta naley do najwaniejszych czynnikw tworzenia mentalnoci narodowej,jej socjalnej, estetycznej i etnicznej specyfiki. Szczegln uwag zwrcono na ob-razowo-symboliczn interpretacj otwartej przestrzeni (jednej z cech przestrzeniw ogle) jako obiektu estetycznego, ontologiczn istot narodowego fenomenu kra-jobrazu i kultury.

S UMMARY

In the article the features of artistic presentation of distance in works by JakubKolas, Nikolay Gogol and Taras Shevchenko in the light of mentality are discussed.They are treated as the most important forming factor of the nations mentali-ty, its social, esthetic, and ethnic characteristics. Special attention is directed toimagery-symbolic interpretation of open space (one of the features of distance) asan esthetic object, its ontological substance of the national phenomenon of land-scape and culture.


i

ii, , :

i-

i

i e i

-i, , i-

- . i , i, -

, i i i i , i e

e, i ii , - -

e ,

.

I i . i i-

, i, ii- i , i -

i i e i i -

i ! i i , i i,

, ! , i

i , ei .

, , i, ,

ii. -i-i i

ii i i , i,

i i . i i,

i i.

i , i i-

i, i i ,

i i ii ii

i , I, ii i

. , , i i-

e i, -

46 I

i . i i

i . , i i

i i , ,

ii i, i ii. I -

i i i i -

, i , i i-

i ii, i ii ,

- i i i.

i i -

. ii ii - ii-

i i i e, ii i,

i i i . 1938 i -

i 128 ii. 1940- -

, i, i i 14

ii, i i . i

ii .

i i ii i -

i i-

i . I ,

, -

i e .

i 90- -

ii i i: ,

i i-

. , -

i , -

... , i ii i -

, i, i. i

e ii - -

ii i -

. E i - : i i , i, i i ... , , , i ei -. i (- i ..)1. , i e ii i , -

i - i, i -

1 i i 2010, 34, 27 i.

II, , : I-... 47

i i , , i,

ii i i .

, i i

i , i ii

ii i i i ii, i-

i i i i -

i ii. I i

i i i .

i , , ii,

ii-i .

iii -

, , i ii -

i , i. -

i i i i -

i . i e

i i i ,

e i ii i -

i ie i i -

i i i,

i ii, i, i, ii

, ii ...

ii i i-

- i i i:

...ii i e i - . , i e i i ii, i e, i i, i - ... ... , i -, ii, , , i i , ii i, , i ... ii i i. i, , , ... , i , i - ii ( i ..)2.

i ii -

i i-

.

2 .

48 I

i -

i , , i, , , i-

. i , ii i i ,

ii. ii i i ii i, i ii - I , i , ii i,

I i, i ii ii i -

i .

,

i ii .

i, i, ie -

ii i

i i.

, i , -

i . -

i ii i ii

. 20-i- i 30-i ii,

i i i 80- ,

, , e -

i.

i i i i, i

i i i i-i

. i , e, -

, i, i i, i e

50-i.

ii -

i i i , i

i- i . -

i i , ,

i i -ei i-

i i i ii i. i i

i i ii, ii

i . i i

( ii -

) i i, i, i i

(, i , i ), ii i-

(i , I i, i ), i-

(ii , , ,

e). i i i

, i, ii i -

II, , : I-... 49

-, ii i

--i: ii, i ie, i

i.

ii i i

i, i, i i -

i i i iii ii , i, ,

i i. ii -

i i i ii

ii . , I. i, . i, . e,

. ii, . .

ii i i i i-

i ie, i

i i i i-

. , i, i-

i, i

i i , , i . I . , iii ii -

. ,

i ii ii e i i i i

e i -i -

. i i i-

, i , i ii, i

i e, I , , -

i. i , i i i-

, , i i e .

ii i , i ii

ii i i e i

, , i

i , ii i-

i i. I , i i -

i i . , , iii ii i

i.

i i-i, i-ii, -

, , , e, e, - -

i , i i i-

i i ii i i -

e, i . i - : e , i, -

50 I

; i, i ii ; ,

i; ii , ,

e i; i .

i i -

i i: i , -i ii. E e, , i i 3. i i- i i, i i

i i i .

i , i,

i ii, i i -

-i i . i i e

, , ie ,

i i . i --

e, , i.

50- i i -

i , e

i .

i - i i -

e i.

34 i ii , i 1990 -

, i i i i,

i, i-i, i i ii

i .

90- , i i i , -

i i i i i

ii , i, - i. i , ii ii, i i i

, , ii, , , ...

i, i, i , i -

, , i i i -

i- i i- .

. i : : i -, i 4.

3 . i, i , 2010, 2, . 140.4 . , i, (:) i iii . - , . . i, i 2000, . 8.

II, , : I-... 51

i i

i , ii -

, i -

ii-i i i-

( e, i, , -

i, i i i i.). i

-i i, i i -

( , (i), i -

i, i , i i, i.).

, 90- i , -

i i i : -

ii iii (iii

. i i . i). , -

i-i, i -

i, i-iii, , i i

i, i i i

. , ii-i i e i i. ii

i i i e . ii, . i-

, . i, e . , i

i : i i i - i , , i, - .

, . , -

ii, i iii, i, i

i i i -i, i5. ii . i - , i i, i

, ii, i

. i i, e

i i i -

ii i . . , i

90- . i: i ... i - i i i i- ii, i - i i- 6. , i

5 . , ii. : eii, i, , i 1995, . 48.6 , . 48.

52 I

90- i

i i i i. -

, -i i e

i . ,

i e i: e i,

ii ii i, e

. e , , i, ii i i -

. , i -

i 50 . (: ii i-

i ). e i i i .

i i ii, i

e i , , .

i i i, i-

, , , ii

-i , ii, i, .

i i -

. i i -

i, , i e, i. -

i i i

i i

i. , i ii, ,

i i i -

, i i .


W artykule analizowane s waciwoci rozwoju literatury biaoruskiej XX wie-ku w kontekcie ssiednich literatur sowiaskich. Zwraca si uwag na ideowo-ar-tystyczne uwarunkowania literatury w kontekcie polityczno-spoecznego i kultu-ralnego ycia na Biaorusi. Podkrelona jest wielka rola jzyka narodowego, kul-tury, ideologii w harmonijnym rozwoju wspczesnego procesu literackiego. Wy-soko oceniana jest twrczo i konsekwentna pozycja spoeczna wybitnych pisarzyXX wieku W. Bykawa, N. Hilewicza, H. Burawkina, R. Baradulina, A. Wiarcinskie-go, U. Niaklajewa i in. Podkrelone jest wielkie znaczenie twrczoci biaoruskichpisarzy z Polski, czonkw stowarzyszenia literackiego Biaowiea, pod kierow-nictwem J. Czykwina, ktrych twrczo artystyczna jest znaczc i oryginalnczci biaoruskiego procesu literackiego.

II, , : I-... 53

S UMMARY

The article deals with peculiarities of the Belarusian literature of the 20th cen-tury in the context of the neighboring Slavic literatures. The author traces theideological and artistic circumstances of literature in social, political, and culturalcontext of life in Belarus. Crucial role of the national language, culture and ideo-logy for the harmonious development of modern literature is emphasizes. Literaryworks and consistent citizenship of famous writers of the 20th century (V. Bykov,N. Gilevich, G. Buravkin, R. Borodulin, A. Vertinsky, V. Nyaklyaev, etc.) are high-ly estimated. The author of the paper emphasizes the importance of creativity ofBelarusian writers of Poland, the activities of the writers of Bialowieza and itsleader Ian Chikvin whose artistic creativity is a significant and original part of theBelarusian literature.


i

i

, ii, i, i, i, i

ii i i .

i i i ,

ei , i -

, i ,i i i, i , - ii (i )1 i .

i i ii,

i i i i i

.

i i i, i i -

i ii. i i, -

, i ii , ii

i i i i i-

, i i , ie, i,

, i , -

, i , i i-

, I , ,

1 . . , -, [:] , 1985, . 32.

56

, ,i . -

i

i i i ,

i , i e,

-

.

i i -

i i ii i , i

, i ii .

- i : -

ii ( i,ii , )

i ,

i , i (-

i, ii , i) i -

. i iii

ii i ii -

. i, , ii

i i -

, , , , i i

. , i -

i , i ,

i i i ,

i , i

i ii.

i ii i , -

ii i , i

i i . -

i ii e i,

, , , , , i i -i.i i i i [i ] , i i, i : i , i i i, , i ; i , , , i , . - i ii i e ii: i , i i2.

2 , , 1957, . 6768.

I 57

, i

i, ii -

i.

ii

i i i i ii. i

e i . -

iii i ii, i

i iii , -

i ei ii. i i,

i i i -

i I , E -

e, i, ii, i i

i, iii i i i-

i . , -

i i -

i i, . . -

, i i , i,

, , . . , i - - , - , -3. , , i , ii ii i,

i ,

i, , i -e ,

e i .

i i i -

- i - i, ii-

i i . i, i iii -

, , -

, ii e . i

e i ii -

i i e , i i,

ii, i i ,

i ii .

i i -

ii . -

3 : , 1986, . 183.

58

-

. I , -

, -

ii, i i

i i. i - ii -

, (. cuoleur locale), i i i i ,

, , i i,

i i i. -

, i ,

, i ii i,

i i, i ie. i i i -

.

i i (1835) i-

. . ii i i:

i i; i , , - , i - i , , ii , i i i. e i, i , , i - i, i 4.

E , i , -

- I i

i i i-

, , i , ii

, i, i, -

i .. . i, i, i i

i (1844): i i i, - , i , ii i i e i, , i i- i i ?5. i -, i i,

ii ii

i i i.

4 . . , : 2 ., 1986, . 1,. 86.5 i I : , i 1988, . 60.

I 59

i i -

i i, -

i , -

i. ii ii

i i , i -

i i i , -

, , i - i ; i , - , , i , , e i6. -i , ei i i -

i i , i ii

. . i, i e i: -

i i ii i i

, , i

. , , i i

i ii i i

i . ii, i, -

i i

ii i , i -

i , , i, i, i i e7. i -, i i- i-i 8, i (i), i i

i , i , i 9. i i,i i i , i ii i i , ie i ii i, i 10.

6 . , : -, - 2006, . 199.7 . i, e i i: ( i ),i 1976, . 239.8 . . , , [:] ii -i i: 4 ., i 1994, . 3, . 83.9 . , i: i- , i 1996,. 38.10 . . , ... - . , , 1995, 3, . 127.

60

- , i i i-

i i, ii. -

i, i i -

i i i -

, iii, -

i i i-

. i i, i i -

. i , i-

e , i 11 i . -, i i e -

i i i i , i ii

ii i - i -

ii, i i i

. i iii

i i i. -

i , i i-

i -i i

, ii iii, 19201930-

ii i iii,

i , .

-

( ii -

, , i ..) i -

I i . i

i , i -

, , i i -

i (,

i , i

1920- i i ), e i-

, i i ii -

i i i i e -

i i i i ( i-

i , , i i

i , i i

ii).

11 . , : , 2003, 1, . 4.

I 61

i -

i i. ii ii -

i i i i -

i , i- -

i. i i i-

i I . , i-

, i i i i i I

i (i. costumbre , ),, ii ( , -

, i) i -

i i i ,

ii i i ,

, i iii . -

, i -

, i i

i i i i -

i i i.

I Iii i (i. vero i) i- , ,

, , -

, i i i,

ei ( i i-

i ),

ii i i i

i , i (e e, i -

i, i i ). i

i i (-

i i, ), (

, i, i i -

), ( i i, -

i , iii i,

i ) I -

i i i i

i .

i ii

i e i

, i -

e i.

I i i --

., i ,

62

-

i -

-i , i . i ,

i , -

i- , i

e , i , -

i i i e i-

ii, ,

.

i i

i i i i, i-

i ii e, -

, i i i

i i ii i

. i i, , i

ii , , I ,

, i , I i, I .

i i i i-

i i i, -

i i i-

i , ii,

i eii i, i ei, -

, ii. i

i - iii, i

, , i-, -ii i i - 12.

-

e, i ii i -

i, i ,

ii , i, , ii

i i; i ,

i ii i-

i, , -

; ii ii

i , ii; -

i i i i

12 . . , : , 1981,. 114.

I 63

; i ; -

i ,

i

i . i i .

i ii

i- ii i-

i , i -

i ii ii -

. i

, i

i - i,

i i . . i. ,

. , e ii -

i i

i . i e

i i , i.

i i, i -

, i i, i,

ii i

, i, ( i) i (ii i)13. , ii i -

i

ii, i i-

.

iii

. i i i-

, i, i-

, i i

i-

-i i , i ii

i , i

i. i -

i , i i (1973) ii -

i, e i (2006) i i -

i, i (1943) , i-

(1973) i i i i i.

13 , 2004, . 484.

64

i

ii, i i- , i

, iii, - i. , -

, i i ie

i , ii -

i, i i i, i -

: -

- i i-.

, i i-

ii, i . . ,

ii , -

i.

, i , ii--

iii , ,

i i, -

i e. , i -

, ii . i -

i, i i ,

i ii, i , i

i ii.

I-

iii i-

, , -

ii , ii i i

i . i

ii i

e i. i -

i, i ,

i i, i i-

. , ii i

i , i i

i , , i i,

i .

i -

, e i .

i -

i i, -

i i . -

I 65

, i i i i i

i e i: -

i iii -

i i , , i

i ii i

ii i i .


W artykule omwiono specyfik twrczej konceptualizacji wiedzy o narodziew literaturze, w szczeglnoci jej aspekt antropologiczny. Autor pokazuje, e maona charakter binarny. Zwraca rwnie uwag na wielofunkcyjno materiau antro-pologicznego w strukturze utworu literackiego i niezmienn obecno elementu kul-turoznawczego. Ponadto autor artykuu definiuje metody i techniki bada antro-pologicznych w literaturze.

S UMMARY

In the article peculiarities of artistic conceptualization of the science aboutthe people in literature were generalized. The author shows its binary nature. Themultifunctional character of anthropological material in the structure of literarywork and the steady presence of cultural function are emphasized. The dominantmethods and ways of the art of anthropology in the literary works are defined.


i

i i i i i

i, i,

i , , .

, i , ,

i .

i i i, i i , i -

. ii i i i -

i i -i, -i, i -

i i : e! I , i ,

, ... / i, ii1 i, - i , , i, i-, 2; , i... 1910 e

(- i...) i i --i e , i i -

i , i i / , - 3. , i 4, i e i, i,

i i i, , , i, i

1 . i, : 3 ., i 1991, . 1, . 51.2 , . 62.3 , . 76.4 , . 75.

68 I

i . i i i

(. --) ( i, i e ), i i (1913). , -

i 100 (22 -

19111912 -

i, 1912 ). i (

, ), , , -

i , , -

. , -

- i -, i5 i i , i - , , .

-ii, . i -, , e i : i i , ii -

, i i : ? , / 6... i - i , , . -

i, . i i -

, i .

: i

i , i , , -i. iii i ii- ( i) . i i , , , i, i, ( i -

ii ).

. i -

, i, i, ,

i i. , - , 22- - . ( 30 ) -

- , . i i i -

: / 7, 8,

5 . i, : 3 ., i 1993, . 2, . 190.6 . i, : 3 ., . 1, . 52.7 , . 174.8 , . 183.

I I I I I 69

, 9 i i. i i I ii

. i: i, i , i e e. , i i i, , i 10.

ii . i i

(. i, . i) i ei i (. ,

. i, . i, I. , . i, . -

i i.). i i . -

i . i . i, . -

, . , . I, . i, . , . ii,

. i i. , ii

i i e ( - i ). - e .

I i i i i

i e

. i -

ii i i -

. i i i e . i

i i .

i i, , ,

i i ( 1960- - e . 11). . i -

i i

22- . , i -

i ii, i i-

. i

, iii, ii

i i . ei

1927 i i,

i i i ( i i )

9 , . 189.10 . I, i , 1998, 12, . 259.11 . , , 1965,. 242.

70 I

i i ii, i e

i i i:

, , ( -i. ..) ii i. e .... - i, , i , i - i , i , i , ... i( i. ..) i 12.

i e . i,

, e 22 , i i,

.

, . , -i i , . I . , i- ii. i e! i i e e i. i , ei e ii ei, i, i e ...13.

i i

e i, -

i- i , i,

, i, . i -

e i i

i, , e ii . I i-

-i, i , -

ie ( i i ),

i -i i-ii -

, i i e i -

i. I i i i -

, e i i, -

, i i

12 . i, : , i i ,., ., ., i ie, . . i . . ii, i 2006,. 248249.13 . i, . , . , i i : i e: , i 2006, . 197.

I I I I I 71

i i , , ,

e . , i : -

... i- i-

i, -

( , ; e i i i ) i ( - i i, i 14). . i- i i , -i i (. i). --

i, e i , ,

ei - .

i i -

i ( , . -) , ei i, i

. i

( i i): -

i i i i -

, i , i ;

i i-

. i-, i ,

i i -

i, i, , i i, . i, -

. , i i i 15. i, - i

. i i i (I. -) i- i , i- (. )?

-, . . i (. i)

, (. -

), i ii (

, ). i -

( e i, i 16), - - ( e i , 17),

14 . i, : 3 ., . 1, . 176.15 I. , i i, i 1997, . 56.16 . i, : 3 ., . 1, . 189.17 , . 189.

72 I

i, e ! i i!18. i i i, i i , i, -

. i

(, , i i). i, -

, i i . i -

i , i ii i-

. -

, , -i (

. i): ! ! / , / : / / i , / e . / i ii, / i -i, / ...19.

-, e, i i,

, (, i

i i). I e i i ( , / i20), i (i - / ii21),- (i - i / i 22). e , , -i. -

, , i

i . , --

i i ii ,

i i , i

i i. , ii i

ii.

ii , - i i . e i i ii. iii ( i. ..) i, e i , i i i 23.

-, i. i

(. i, . ) i , e

18 , . 189.19 , . 179.20 , . 170.21 , . 170.22 , . 170.23 . i, . , . , i i : i e: , . 153.

I I I I I 73

i e i,

i , e

i. ,

: . , -

; . i , ,

, i -

- . I i

i i , e -, -

-i ii, i :

e e , .i, i!i, i!24

i i i, , ,

e i:

, I ., , i, i, 25.

, i e e i :

i, ii, , i i. i

ii i , i , - i, i, , i i. -, , i,

i i, i, , -

i. I - i

i . i -, i

e!... -i i, , ( -

i ) -

. ii

, , e i.

24 . i, : 3 ., . 1, . 172.25 , . 170.

74 I

, i , i -

i , i i, i, , ii

i i ( !) , ii -

i i i. , i,

ii, i , i -

i , i i, ei . -

, i i i -

, i i i i,

i . , i i / i - i26, i i . i i i iii

i i. . , - i , i; e i i - , ii , , ii, i i, i i 27.

- -, ,

i, i -

i . i i- , , i e28. e

i, i i (Pauvre Lelian),e e i i ,

i.

. i , i ; 29.

i ,

, -

- i-. , -

- i e i -

. . i .

26 , . 169.27 . , : 30 ., 1953, . 23, . 124125.28 . , , 1991, 9, . 201, 206.29 . i, : 3 ., . 1, . 174.

I I I I I 75

ii i , e i, i . - , . i

, ii 30.


W artykule analizowana jest poetyka przekadw M. Bahdanowicza z poetyfrancuskiego Paula Verlainea, do ktrych klasyk biaoruski zwrci si sto lat temu.Szczegln uwag zwrcono na dialogiczny charakter mylenia, intymno odczu-wania wiata, muzyczno i wirtuozeri wersu obydwu twrcw.

S UMMARY

In the article the author analyzes poetics of Maxim Bahdanovichs transla-tions of Paul Verlaine. Verlaines poetry attracted Belarusian classics attentionone hundred years ago. Special emphasis has been placed on dialogical character ofthinking, intimacy in world perception, musicalness and virtuosity of both poetsverse.

30 . i, : 3 ., . 2, . 117.


i

i i

i

ii ii i

i

i. e i

i . i i-

i i i-

, i i i, i, 1. ii i i , i -

() . ,

ii i, ii i i ,

i ii ii

-i ii.

ii . Ii i-i i-

i (i i i )

i i, -i,i-i, ii i i i i i-i i 2.

1 . I, i-i ii (i -i i ), 2005, . 57.2 , . 2.

78 I

i , i i-

i i ii .

i ii i i

i ,

-3.

e i ii -

i (i i -. ).

Ii i i, i

i, i, i, ii -

, i i ii

i i i4. i iii -

i i . -

i , i ii i

i. i i i

i i. i i

i (. i i ii: -

i i, 2005).. i . Iii i i i

i iii -

i i ii:

, i ii e i- , i i i , - i ii , i i ()i , i i i i, i i, 5.

i ii i i -

i ii. i e -

i e i. -

, i .

ii i i

ii i:

i i i i : , iii, -

3 . , , [:] I . , , , 1987.4 . , i i, 2008, . 349.5 , . 352.

I I... 79

(i), , , iii, - ii, (i i) i, - i, i i i i , i i i6.

i i, i -

ii. i i,

, e i i i i-

ii. . i :

, i ii, e i ii , . i , . i - i, i i i i ---i. e i - ii i 7.

ii i i i:

i , i , i, , .

i ii,

i, : -

ii , ii i -

, i i-

i , i , i i

ii .

ii, -

i i, i e (-

i ) -

.

. i: i ! ,i i , i , -ii i8.

6 . , . 20- i: iii, i 2002, . 38.7 . i, , , [:] ei , - 2003, . 4445.8 . , ii, ARCHE 2007, 9, . 122.

80 I

ii

i , i

, i , , .

i ii i-

i, ii, i, i -

i (19061915). -

ii ii , i -

, i iii 20- .i i ii,

i .

-

i i I i (i I i-

i): ( , i 1921). i i

ii, I. , -

i i i , ii i i i,

i:

i - i i . i- , , i , i i i 9.

i -

i (18831938), i ii, -

i, , .

i -

iii. . , -

ii I. ,

i : . -i e -: i , i , i i i i10.

e . i i . ,

i ii i

i i i : 11,

9 I. i i, , [:] 90, i 1990, . 44.10 I. , ei ii: i, 1996, 1, . 43.11 . i, , i 2001, . 77. ( i ; ).

I I... 81

i i: - ii i i . i - - [76].

i i i . i

i , i i. i-

i i (, -

, ), i ii I, i

i (ii i i I [79]), .

e i i . i

i, , , i, i, i -

:

i i i ii , . i i i . ii i i , , ii e - i i i - [81].

, . i -

i ii i (i, 1910).

e i: i , - e . I , e e, - , . , i 12. ii i. i i i ,

i : i i : -i i i i 13.

. i i i-

i , i (, i,

, i, i, , , , , ,

i, ), i ( i

i , i ), (i -

, , , , , I, i,

, i, i), i , -

ii .

12 . i, i i, i 1993, . 5.13 .

82 I

. i i-

i i: i i , , -, - i , i - [9]. , - i i i. ii

i : i , i -, i , i i i i [61].

i i . i i i

i i i i e i: , i , i i i , , i , . i i i i [41]. i iI. .

i i i -

i , i

ii. , ii -

ii, . i -

, i i i

. i . i i i

i i i: i i

- ii, i i ,

i ii. ii --

i ( i i [126]), i, i i I i, e ii i . -

. iii -

ii : i i ii [121].

i . i i-

i, i i , i,

( i i ii [126]), i ( e - i i i i - [122]), i ( i ii i i [122]). . i i , , , i

i ii,

: i i, -i i i; i, i

I I... 83

; e ii; i - i, ; i i, [124].

i ii i . -

. , i -

i : , , ii i i.

ii i iii: i, i, ,

.

, i i i

i.

i i --

iii. . i, i i i- e iii, i -, . ii i- i i e14. e i ii - i: e - iii [123] , ii i . . :

i , i, , ii i - i [124].

. i i. ,

ii i : , i, .

i i , (ii

).

I i iii -

. , . i (

e, , i) -

, i, i -

i. i i i

i. i i.

i i ii -

. , i ( i i.),

. i.

. -

i i i i. -

14 . , i : i i i -i, i 2004, . 14.

84 I

ii ,

. ii, i i -

.

. -

(ii, , i),

i ii i. i i, i i

i, ii-

i .

i i i -

. i i i -

i ( i iii -

i, i). ,

i i iii, i i

- , i i -

i. i i i

ii i, .

i i

i (1922). i i

i i

i , i i. -

i i i i i

i (1914), i

e i. i i i -

,

:

ii i i i i, ii i, . , i , i , , e , , i, e, i . i i i , e i i e - i i 15.

i , i ,

, i i-

i, i i i i, i i-

i , i ( ). :

15 , , [:] : 9 ., i 2001, . 7,. 288289.

I I... 85

i : , i i.

i i , ,ii ,

16.

i

i . i i , i, ,

, , i

i i i .

i ie i: i: i-- e , i! i i: ... i, , i17.

i i

, -

. i i : ...i i -, , , i , , i, i . i i , - i ... [94].

i

i. , i

ii, [39] i - : ii, , i ii i, i i,i , i i i, i i i: i,i, i [39].

i -

. , i

i ii ii:

? , , i ii. ? i. e, -

16 , : 9 ., i, 1999, . 6, . 67.17 , , i 1958, . 70. ( i ; ).

86 I

. I e , e , , i , , , i i( i . .) [7374]. I : ... - , , i , ii , i, [74].

i i ,

ii . : , ? - i ii

:

-, -ii, , ii i e i , ... i e i e, e i i i i, i i , i , i -i 18.

i i i

. , i -

i i , i

, i i, i i -

i i i.

i : i i i i , ---, ii i , iii i i ...19.

i i -

, i i -. i i ,

, i e.

, . i

i , i -

i ii ( . i-

, , i, ).

ii i -

, i , .

18 . i, , [:] : 4 ., i 1985, . 2, . 257.19 . i, i , [:] , i, 1999, . 109.

I I... 87

i: - 20.

i , i -

i , i . ii -

: i

( i iii), i -

i, i e,

i e, i i.

i . i i i: -

, i, i, (ii i,

1919 ), , -

, , i, , , i, i, i.

i i , e , i ei i ... , i i i i -ei , i... [6, 80]. : i , , i i , i ,i , , , i ii , [6, 59].

i i , i -

ii: - ii

. i, e , i :

, i, i: , e , e, () . , , i i- [4, 299].

i

Ii, ii (1930): ... - i . i , , ... [4, 167]. i , i - i . -

ii i

i i ii.

20 . , i i, [:] : 8 .,i 1975, . 8,. 92. i ; i .

88 I

i i,

, i 30- i ii

:

i i. ? . . i e

i ... [4, 200]. ii i -i i i ie ,

.

i

3040- . , ii

i i i,

i i: ii i-. i i e : i -i [. 4, 308]. I i i- i e, i ii i

iii i .

, i i

: -, ! . ! !! i . ! [4, 340].

ii i i i-

i:

i i , e i i . (...) i-i i i i i ii ii [4, . 331].

i i, -

i . ,

i ii i i , i i-

i i i. i,

ii 30- i

.

i -

i i (i i ). -

- i -

i, , ii . , ii

i i i -

. Ii, ii i , -

I I... 89

i i i -

.

i i i , -

, i i, -

ii : i , i i -? [6, 188], ii i i [6, 80]. , : -... i i i [6, 171], - , i i [6, 172]. i .

i i

: i i ii-, i i, i i i, i, , i , i iii, I -, i i [7, 320], , e , i [7, 345].

ii i

(, , ) ,

.

i , e i ii -

i -

i . Ii ii

ii i. iii i i -

i ii ii, i

i i i-

i ii. e i -

i i -

ii.


W artykule autor omawia proces tworzenia obrazu etnokulturowego ja w li-teraturze biaoruskiej trzech pierwszych dekad XX wieku. W oparciu o analizutworw J. Kupay, J. Koasa, W. astowskiego, M. Hareckiego i K. Czornego po-kazuje, e ideologiczne podstawy narodowej tradycji zostay zbudowane przez pisa-rzy biaoruskich zgromadzonych wok Naszej Niwy. Pisarze Biaorusi Sowieckiejzorientowani na tradycj narodow przejli koncepcj usytuowania kresowego Bia-orusi jako czynnika determinujcego w ksztatowaniu narodowej tosamoci.

90 I

S UMMARY

This article is about the process of formation of an ethno-cultural image I amin the Belarusian literature of the first three decades of the 20th century (on thebasis of J. Kupalas, J. Kolas, V. Lastouskis, M. Garaetskis, K. Chornys works).It is underlined that ideological bases of national tradition have been generated bythe Belarusian writers of Nasha Niva circle. Focused on national tradition, writersof the Soviet Belarus have adopted the concept of boundary position of Belarus asa defining factor in the formation of national identity.


i

i

i

i

i i -

i i i -i ,

i i -i, , -

. i i i

i i i-

.

, i --

i i- ii i

i i i i -

i i. -

i , i -

, i i . .

i -

i i (. i, . -

i, . i i i.), i i -

i.

i i i i-

i , i, i. i i,

. i, . , I. , . , . , . ,

. , . i, . , . i, I. i,

. e,. ii,. i- i i., ii

i -i , i , iii-

, , i i. -

i i i i

92 I

i i i . i,

. ii, . , . ii-, . , . -

i, . i, . i, . , . ii, . -

, . , . i, . i, . i i i. ii i

, i i i i -

i, i e

.

i i i -

: , i

i1. i -

i e, . i

i, -

i ii i XVII i i2. -

i

, i i i . -

i-

i

XVIXIX . . - i ,

i i

e i .

, ,

i XXi XXI . I e ii - , i i

i .

i . i ii

ii XX , i , ii 3. i -

1 . i, i i -i i -i i i , (:) Most przez wiek: zb. prac nauk,Biaystok 1982, . 1936; . , i i , (:) Studia Biaorutenistyczne, Lub-lin 2007, 1, . 173178; . i, i (19081911), (:) i. . XIIi. . ., 2006,. 4651; W. Stochel, Tematyka polska w twrczoci Maksima Tanka, (:) Most przezwieki: zb. prac nauk, Biaystok 1982, s. 6779.2 B. Kozak, Symeon z Poacka czowiek pogranicza, (:) i. . i. . : 2- ., 2004, . 1, . 191.3 . , i , , ..., (:) : i ii : 2- ., i 2003, 1, . 20.

I I 93

. i 4, -

i i i i -

i , i XX i i i5. I. i i

i . , . -, . i-

6. . i i -

. 7. . i

ii i . 8.

i-i i i ii

. i9. i i -

i i . i10, . i11

i i.

i i

i i i . -

4 . , , (:) i.. i-. . ., 2004, . 174179.5 . , i i i -i, (:) i. . i. .; i i-i i. . i. . .; i i-i, i 2000,. 722.6 I. i, e ii -, (:) Acta Albaruthenika i 2003, 4, . 245260.7 . , , (:) - ... . . ., 1991, . 3241. . - i, ei i i i , (:) i i i i. . i. . ., , 2005,. 3240.8 . , i i : ii -i , (:) i. . i-. .; i ii i; i i-i, i2000, . 9399. . . , ii . . - (i ), (:) i i: i: .., i 2003, . 109115. . . , -i - i , (:) i i : . V i. . ., i, 3- ., i 2001, 1, . 138142.9 . i, ii i i: i , (:)

i. . XIV i. . ., 2007, . 7277. . . - i i, ii ii, (:) i i: i (II): . .,i 2003.10 . . i, . i i - i ii, (:) i i- i . . . . ., 2008,. 291299.11 . i i, i i i, (:) ,, : . . , 2008,. 296300.

94 I

, i

i, i XX . ii . 12. ii i i i -

i XIXXX . - i i . i13, . ii14. -

i i -

i 15 ii, i, -

i, i. , i

- i i: i -

. ,

i , i, ii, i 16.ii ii i -

. i17, . 18, . 19, . i-

20, . i21 i i.

i , i

i XIX . i-, i -

12 S. Uliasz, Literatura kresw kresy literatury: Fenomen Kresw Wschodnich w lite-raturze polskiej dwudziestolecia midzywojennego, Rzeszw 1994; S. Uliasz, O literaturzekresw i pograniczu kultur: Rozprawy i szkice, Rzeszw 2001.13 A. Romanowski, Moda Polska Wileska, Krakw 1999, 456 s.; A. Romanowski,Pozytywizm na Litwie. Polskie ycie kulturalne na ziemiach litewsko-biaorusko-inflanc-kich w latach 18641904, Krakw 2003.14 T. Bujnicki, Szkice wileskie: Rozprawy i eseje, Krakw 2002.15 ycie literackie i literatura w Wilnie XIXXX wieku, Krakw 2000, 312 s.; Poezjai poeci w Wilnie lat 19201940: Studia, Krakw 2003; Wilno literackie na styku kultur,Krakw 2007; Ostatni obywatele Wielkiego Ksistwa Litewskiego, Lublin 2005.16 J. Leoczuk, Obraz Biaorusina w polskiej literaturze powojennej, (:) Most przezwieki: zb. prac nauk., Biaystok 1982, s. 47.17 T. Sucharski, Temat biaoruski w utworach J. Mackiewicza, (:) -- , i, i. .VI i. . ., i 2003, . 2, . 169170.18 B. Faron, Obca w Grodnie. Nadniemieskie lata Zofii Nakowskiej, (w:) Od stronykresw: Studia i szkice, Krakw 1994, s. 3947.19 A. Jamroczek-Sowa, Herosi pogranicza szkic o bohaterach powieci Sergiusza Pia-seckiego, (w:) O dialogu kultur wsplnot kresowych, Rzeszw 1998, s. 247265.20 J. Arlt, Funkcje chopca z prowincji w Maej Apokalipsie Tadeusza Konwickiego,(w:) O dialogu kultur wsplnot kresowych, Rzeszw 1998, s. 223233. B. ynis, Uwizie-ni w czasie, uwizieni w przestrzeni (o pewnym aspekcie Bohi Tadeusza Konwickie-go), (w:) Acta Albaruthenica, Rossia, Polonica: - , i, i. . VII i. .., i 2006, . 398401.21 Z. Zarbianka, Krajobrazy kresowe w twrczosci poetyckiej Czesawa Miosza,(w:) O dialogu kultur wsplnot kresowych, Rzeszw 1998, s. 207221.

I I 95

. ii

i i XX -22. . ii i

- ,

i i- , i, 23. i - , i e, i i i iiXX ii ii i 24. - i -

, i

i i i

XVIXIX ., i i XX i.

i- i i i XV XIX . . : ii i, i i i , ii i ii , i- i25. i -i XIX ., i, . i, ii i i i- i26. . - i i : ii i- i i i i, i , -, i 27. i , - i i

22 . i i, - i ii i, (:) ii 2009,i 2009, . 333340.23 . i i, i i - i , (:) i-i 2007: . . ., i 2007, . 157.24 , . 158.25 . I. , : - i i I ., i 1991, . 85.26 . . i, i i 3040- . I ., i2001, . 4.27 . , i i i, (:) i. . XV i. . ., 2009,. 292.

96 I

i , i i , -

- .

i ,

i XVIXX . .

. ie: -i- i i i - i i i ii28.

i , i

iii , i

i i i

.

* * *

i i -

i i

XVI . , ii ii , i i -

i i i. -

i , -

i i i. i

i i i

i- (. i, . i, . i, . , . i-

i, . i, . , . i, . i i i.),

i (. , . i, . ,

. ii, . i, . i i.) . i -

i i , -

i i i i , ,

. i . . i i-

i i,

i i i i. (Go-niec cnoty) (1574), i , i, i (Kronika Polska, Litewska, mudzka i wszystkiej Rusi) (1582)i i. i, . i, i ii -

. i, . , i i i

(Jezda do Moskwy) (1582). -

28 . i e, i i: i, i2001, . 10.

I I 97

i . i . , i

i , ii - i ii i i 29. . i i, i i i i i i i

i i ii (Maemu wielkiej nadziei Radziwi-owi), i ii -i (O doktorzehiszpanie) (1584).

i i

i i- i

. E i , : -

i (I. , . i), i (. i, . ii,

. . ii), (. . ii, . . ii, . -

i-), i (. i, . . ii, . i-

i) i i. I i

i i

.

i i i i

i i i i -

i . i

i i- (. i),

i (. , . i, .-. i,

. i,. ii) i . ii -

iii (. i, . i) -

. i

i XVIII XIX . - ii i, i

i , iiii, -

.

XIX ii i - i i

i. i i-

i, i i i

, i ii. i ,

, i i i i. -

i i ii i i i

29 i i XIXIX : 2 ., i 2006, . 1,. 479.

98 I

i, e i i i30. I -

i , i i , -

ii ii i, ie i i -

i. i e ii

i i i i i, ii -

. , i -

i i , i i -

i .

i 2030- .,

i i ii ii i i i i

(. , . , . , . ii i i.). ii

i -

,

i i . i i i -

i XIX iXX . - . ii, i i i , i i- 31. i XIX - i i i i

i e.

ii 7090- ., i

i i

(i, , e, i i ..), i i

i i. . i i i iiii

i . i, e e

. i i.ii , , i , , i32. . i i . i, . i,

. i, . i i. i

i , , i e i -

i i i,

ii i i i.

30 S. Uliasz, Literatura kresw kresy literatury: Fenomen Kresw Wschodnich w lite-raturze polskiej dwudziestolecia midzywojennego, Rzeszw, 1994, s. 15.31 , . 21.32 St. Pigo, Na drogach kultury ludowej: Rozprawy i studia, Warszawa 1974, s. 247.

I I 99

i , i -

i i i, i i -

, -ii i i i33. , ii, 80- ., i

i , i

iii34. i i XIX ., i ii i, -

i i i ,

, i i

.

i XX . i -i ,

i i . ii

i i i i -

i. i, i ii - , i , i i- 35, . i. i i , i , i-

i i ii. i i -

50- .,

ii i 80- . i

i i i XX . -i , i ,

i, ii. i i

(Szczenice lata) . i, i, , i . i,ii i (Lida) . i. i i e i,

, i i , i

i i.

i . i (18921974),

i

33 I. . , i i I , i 2002,. 168.34 E. Paczoska, Odkrywanie prowincji w krgu dowiadcze literatury postyczniowej,(w:) Dowiadczenie prowincji w literaturze polskiej II poowy XIX i XX wieku. Pod re-dakcj Ewy Paczoskiej i Ryszarda Chodki, Biaystok 1993, s. 1011.35 . i, -i i 19451991 , i2004, . 100.

100 I

(1934), -i i-

. i , i i ii

, i i i -

. i i i i

i e ii

e i i i

e i . i i

. ii i

ii , i -36. ii i, i e i , -

i .

1958 i

i, ii i -

i: i 1934 , i i, . , , i , i i i XVIII . i , i i 37. , - ii, i

i i i-

, i .

i i

e i -

i . i, i e

i i e , i

, od tej pierwszej chwili wzi dusz chopic

w swoje nieodparte wadanie kraj brzz, mgie i wrzosowisk, kraj ojcw mo-ich38. i i i i -

, i i , i i i

i.

e . i i i

19491956 . e i . i

i ii, i-

i , i i-

36 M. Wakowicz, Szczenice lata, Krakw 1987, s. 7.37 , . 5.38 , . 61.

I I 101

i. , i-

i i , . i

e i: O babko!

osuwam si teraz w myli do twych starych, pomarszczonych rk i garn sido twego wiecznie modzieczego serca. Obolae mam stopy od chodzenia po

kamienistych i pokrtnych ciekach Polski wspczesnej!..39. i , i i , i

i i i i i XX .i ii

i i i

i i i ii, i, i , 40. i - i , i i i

i, i i -

i .

ii i i i-

i : Ziemi tej to nie pierwszyzna, dziejomnie pierwszyzna, pamici lat kresowych nie pierwszyzna i Bogu nie pierw-

szyzna w niebie, i mdremu porzdkowi wiata, i Wiecznemu Rozumowi,i Wiecznej Dobroci, ktre jak soce przenikaj wiat, e dbo kade je-

go ronie ku lepszemu, ku lepszemu; e na wiecie jest coraz lepiej. Ale cpocz gdy dla rozdartego serca ludzkiego to pierwszyzna41. i

i -

. i i

.

i -

, i

i , e i. i

ii , i i ( i-

), i i ii i, i-

i i .

, z dziada pradziada mski, ka-

walerski. Utajon mskoci dysza, jeli tak rzec mona, kady zaktek42.

39 , . 55.40 S. Uliasz, Literatura kresw kresy literatury: Fenomen Kresw Wschodnich w lite-raturze polskiej dwudziestolecia midzywojennego, Rzeszw 1994, s. 63.41 M. Wakowicz, Szczenice lata, Krakw 1987, s. 129.42 , . 69.

102 I

i i i i i

. i i i .

, ii i

i (Kochanek Wielkiej Niedwiedzicy) (1937) . (19011964), i i e i i

, - i, . i i

i i : i, i i. e i , i . (...) , , i i... ...43. - i ii i i -

i i, i i .

i, i-

-

i i.

i i i i i

. i (19112004), i ,

. , i i, ii

i i i i ii ii i44. ii i gente Lithuani, natione Poloni45 i i e

i- . -

, , i -

, i i

i . i ie.

.i i,

-

. ii

e -

- (1918) (Trwoga-sen (1918)) (1985). . e46. i i, i . i i

, i i ii. I

43 . i, , (:) . i, i i, i2009, . 9.44 A. Romanowski, Moda Polska Wileska, Krakw 1999, s. 17.45 . , , 2007, . 16.46 S. Uliasz, O literaturze kresw i pograniczu kultur: Rozprawy i szkice, Rzeszw 2001,s. 169.

I I 103

, e -

i:

Orsza za stacja. W Orszy pocig moe sta i dob.Wic moe to w Orszy zgubiem si, szecioletni,I pocig repatriantw rusza, zostawiajc mnieNa zawsze. Jakbym poj, e bd kim innym,Poet innego jzyka, z innym losem.(...)I wielka trwoga wtedy mnie nawiedzia,Ta, ktra miaa by matk wszystkich moich trwg47

i, ii,

e , ,

. i . i i

i .i-

i i i ii

i iii. . i -

i i i -

, 48.i e . ii i . i

(, i) i i i

ii i.

i i e

iii i i

.

i . ii, i . i

i i, ii,

i .

, i

(Poemat o czasie zastygym) (1933), i -i i i i (Trzy zimy) (1936). ii, . i i i

, 1951 i i i, i,

. , i i -

i i, i, i,

47 Cz. Miosz, Innego koca wiata nie bdzie: utwory wybrane, Wrocaw 2006, s. 148149.48 . i, ii i i: i , (:) i. . XIV i. . ., i. . , 2007,. 77.

104 I

i . i -

i i i i

i i (Gdzie wschodzi soce i kdy zapada) (1974). i iii i ii i,

, , i i ii i -

i . i i i

i i i ii

1991 : i , i-

i, ii, i i i49.

. i e

i i I (Dolina Issy) (1955). i e ,

, i -

-i i , i , i

i i, ii. -

i, i ii -

, i , XX -i i . -

, i i i i i

i i .

i i i ii . i-

i (Szukanie ojczyzny) (1992), -, i (, i i i.) i

(. i, . i i i.) i. i . i -

i i, . i i-

i, i XX i i i i .

i i i , i, i

i , i i i

. . i i i-

i, i -

: Najlepszym sposobem obrony jest nigdy nie oglda si za siebie. A jednaknie mona nie oglda si za siebie, bo tam, w kraju twoich przodkw, twego

jzyka, twojej rodziny, zosta skarb cenniejszy ni wszelkie bogactwa mierzo-ne pienidzem...50. i ii i-

, ii i -

49 . , , 2007, . 344.50 Cz. Miosz, Szukanie ojczyzny, Krakw 1996, s. 203.

I I 105

i, i i (i ) ii51. . i- ii i

i XX : -i i i i, ,

, . i, i -

- .

i ii, -

i , , i . i

(1952) ii (i i) i (1990). i

i ii i i, 1957

i , .

i i , -

i i

1986 . , i iii -

i .

i i . -

i ii i i .

ii i i

i: Nie potraf do koca tego wytumaczy, ale wiedziaem,ze jeeli nie wydusz z siebie tej przesiedleczej opowieci, to moje ycie nie

bdzie do koca pene, e bdzie w nim jaki cie, jaka nie do koca zaat-wiona sprawa52. i

i i ii, i i -

i. . i i

XX , , i , - i , , ii i 53.

i : e -

i , i, i ,

, iii i ei, : . ,

i i i i i i i -

i i ii i

51 Z. Zarbianka, Krajobrazy kresowe w twrczoci poetyckiej Czesawa Miosza,(w:) O dialogu kultur wsplnot kresowych, Rzeszw 1998, s. 214.52 A. Jurewicz, Lida, Biaystok 1990, s. 17.53 S. Uliasz, Literatura kresw kresy literatury: Fenomen Kresw Wschodnich w lite-raturze polskiej dwudziestolecia midzywojennego, Rzeszw 1994, s. 28.

106 I

. (Ze snu w sen), i i i, ii i

, i, i . i i

i,

i i i . i

i -i: Jutro, zautra... Poprzez chdciaa tuky si w tobie sowa, z ktrymi nie potrafie oswoi si ani zaprzy-

jani, i coraz wikszy strach, i coraz gbszy al, i bezsilna rozpacz, ktrej niepotrafie poj ani zrozumie, ani kogo o to zapyta54. -

i i,

i, i i i,

ktrej nie mamysiy zapomnie, czasami tylkowe nie przekraczamy nielegalniegranic...55

i i i -

, i i.

i

, i i -

i i i .

i, i

i , i i i

, -

i i .

, i (-

i ), i (ii

) i i. i i ( ) -

e i i ( -

), i ii. -

, i i

i i.

. i, i i, i-

i , i i

i i i i i . i. -

54 A. Jurewicz, Lida, Biaystok 1990, s. 14.55 , . 93.

I I 107

i i. , i-

i (Granica) . i ii i :

Wieziesz w walizce gd nazwanydziecistwem, wieziesz strach, enaprawd nikogo tamnie ma, e tylko pusto i pusto,tylko ten wiatr...56

i . i, i -

i i i ( i

i (Oboki nad Lid) i i (Dom si zapada)).. ii , i, - i XX , i ii i, ii57.I e i ii i i

: i i.

i i e ii -

i i i -

- i -

. . , i i i-58. i ii- , ii i

i . ii

i . i . i,

ii ii. i i, i i, i i-

I i i i

i i, i

i.

e . i, . i, . i i i i-

XX i- e ii XIX i i - . ii. i i ,

56 , . 111.57 . i i, i i i, (:) ,, : . . , 2008,. 199.58 S. Uliasz, Literatura kresw kresy literatury: Fenomen Kresw Wschodnich w lite-raturze polskiej dwudziestolecia midzywojennego, Rzeszw 1994, s. 28.

108 I

i, i

i i -

. ii (19322007) ii :

e (...) i i i i i59

i , -

i i i i i

ii i ,

i i e -

. i i ii -

,

Documents

TOM 3 - pbc.biaman.plpbc.biaman.pl/Content/23301/Bialorutenistyka-3-srodek.pdf · UNIWERSYTET W BIAŁYMSTOKU Wydział Filologiczny Katedra Filologii Białoruskiej TOM 3 BIAŁYSTOK