นพนพ..ณั�ฐวุ�ธ มณั�ขาวุ ณั�ฐวุ�ธ มณั�ขาวุ R1 Family R1 Family medicine KKHmedicine KKH

“ยิ่��งรู้��จั�กควุามตายิ่มากเพ�ยิ่งใด ชี�วุ�ตที่��เหลื ออยิ่�"จัะสุ�ขสุงบมากข&'น”

พรู้ะไพศาลื วุ�สุาโลื จากหนั�งสือ Healthy (สืนัพ .Open Book)

Palliative

Care

To preserve a person’s dignity and quality of life in the face of incurable illness. (Pratt & Wood, 1998: 12)

WHO: Palliative Care

The a ctive total care of patients

whose disease is not

responsive to curative

treatment.

ค+าจั+าก�ดควุามของการู้ด�แลืผู้��ป่/วุยิ่แบบป่รู้ะค�บป่รู้ะคอง โดยิ่ WHO

“การดู�แลเพ�อทำ�าให�ผู้��ป่�วยและครอบคร�วทำ �ก�าล�งเผู้ชิ"ญหนั�าก�บความเจ%บป่�วยทำ �ค&กคามชิ ว"ตม ค&ณภาพชิ ว"ตทำ �ดู ขึ้+,นั ผู้-านักรู้ะบวุนการู้ป่0องก�นกรู้ะบวุนการู้ป่0องก�นและบรู้รู้เที่าบรู้รู้เที่าความทำ&กขึ้.ทำรมานัดู�วยการค�นัหา ป่ระเม"นัและให�การร�กษาภาวะเจ%บป่วดูขึ้องผู้��ป่�วย รวมไป่ถึ+งป่2ญหาดู�านัอ�นัๆทำ�,งดู�านัร-างกาย จ"ตใจ สื�งคม และ จ"ตว"ญญาณ ต�'งแต"เรู้��มต�นต�'งแต"เรู้��มต�น”

Palliative Care

A ctive total care(comfort)

Holistic care Quality of life

Interprofession

การู้รู้�กษาผู้��ป่/วุยิ่โรู้คเรู้ 'อรู้�งหรู้ อโรู้ครู้ะยิ่ะสุ�ดที่�ายิ่ในยิ่�คก"อน

วุ�น�จัฉั�ยิ่วุ"าเป่3นโรู้ค

“ ”รู้�กษา โรู้คดู�แลก-อนัตาย

ตายิ่ใกลื�ตายิ่

ผู้��ป่/วุยิ่

การู้รู้�กษาแบบป่รู้ะค�บป่รู้ะคองในการู้รู้�กษาแบบป่รู้ะค�บป่รู้ะคองในป่4จัจั�บ�นป่4จัจั�บ�น

เรู้��มม�อาการู้ผู้�ดป่กต�• Disease

• Distress

• Discomfort

• Dysfunction

วุ�น�จัฉั�ยิ่

“ ”รู้�กษา โรู้คด�แลืป่รู้ะค�บป่รู้ะคอง

ตายิ่ใกลื�ตายิ่ผู้��ป่/วุยิ่

ครู้อบครู้�วุ

ผู้��ด�แลื

ควุามโศกเศรู้�าของญาต�

หลื�กการู้ด�แลืผู้��ป่/วุยิ่แบบป่รู้ะค�บหลื�กการู้ด�แลืผู้��ป่/วุยิ่แบบป่รู้ะค�บป่รู้ะคอง ป่รู้ะคอง (4C)(4C)

• Centered at patient and Centered at patient and family family ((การู้ด�แลืผู้��ป่/วุยิ่แลืะการู้ด�แลืผู้��ป่/วุยิ่แลืะครู้อบครู้�วุเป่3นศ�นยิ่6กลืางครู้อบครู้�วุเป่3นศ�นยิ่6กลืาง))

• ComprehensiveComprehensive ( (ครู้อบคลื�มครู้อบคลื�ม))• ContinuityContinuity ( (ต"อเน �องต"อเน �อง))• CoordinatedCoordinated ( (ป่รู้ะสุานงานป่รู้ะสุานงาน))

สุ��งที่��ต�องป่รู้ะเม�น เพ �อการู้ด�แลืผู้��ป่/วุยิ่รู้ะยิ่ะสุ�ดที่�ายิ่

• ควุามเข�าใจัของผู้��ป่/วุยิ่ต"อ โรู้ค ที่��เป่3น“ ”• ควุามเข�าใจัของครู้อบครู้�วุครู้อบครู้�วุต"อโรู้คที่��ผู้��ป่/วุยิ่เป่3น• รู้ะยิ่ะของโรู้ค อาการู้ที่��ผู้��ป่/วุยิ่เป่3น • ควุามที่�กข6ที่รู้มานของผู้��ป่/วุยิ่ แลืะการู้เยิ่�ยิ่วุยิ่าอาการู้

เหลื"าน�'น• สุ��งที่��ป่รู้ารู้ถนาที่��จัะที่+า แต"ยิ่�งไม"ได�ที่+า (unfinished

business) • ภารู้ะที่��ครู้อบครู้�วุเผู้ชี�ญ/ควุามลื+าบากของผู้��ด�แลื• การู้วุางแผู้นลื"วุงหน�า: สุถานที่��ตายิ่, ผู้��ด�แลื,

พ�น�ยิ่กรู้รู้มชี�วุ�ต, การู้ด�แลืแบบป่รู้ะค�บป่รู้ะคองที่��บ�าน

ควุามเข�าใจัของผู้��ป่/วุยิ่ต"อโรู้คมะเรู้9งควุามเข�าใจัของผู้��ป่/วุยิ่ต"อโรู้คมะเรู้9ง• “ จัะเป่3นอะไรู้ก9ตายิ่ลื"ะหมอ รู้��ไป่ก9ไม"

”เห9นได�อะไรู้ข&'นมา

- Kubler Ross’s Stages of Dying- Kubler Ross’s Stages of Dying

Stage V :Acceptance“My time is very close

now, and it’s alright”

Stage I :Shock & Denial “No, not me”

Stage II : Anger “Why me?”

Stage III : Bargaining “Yes me, but..”

Stage IV: Depression “Yes,

me”

Breaking bad news: SPIKES model Breaking bad news: SPIKES model

• Setting - สืถึานัทำ � สืภาพแวดูล�อม ความเป่4นัสื-วนัต�ว

• Perception – ค�นัหาว-า ผู้��ป่�วยม ความร� �เก �ยวก�บโรคว-าอย-างไรบ�าง

• Invitation – เกร"�นันั�า เพ�อให�ผู้��ป่�วยเตร ยมต�ว• Knowledge - ม ความร� �เก �ยวก�บโรคทำ �ผู้��ป่�วยเป่4นั• Empathy – แสืดูงความเห%นัใจผู้��ป่�วย • Summary – สืร&ป่สื"�งทำ �พ�ดูค&ย

Terminal Care

End-of-life Care

Hospice Care

Palliative Care

Compassionate Care

Hospice: Hospitalityที่��พ�กสุ+าหรู้�บผู้��เด�นที่างหรู้ อน�กแสุวุงบ�ญ

Hospice แห"งแรู้กก"อต�'งโดยิ่ชีาวุ Irish เม �อป่; 1879 ณั เม อง Dublin

HospiceHospice = = HospitalityHospitality HospiceHospice refers refers to a program ofto a program of care that care that supports the supports the patient patient and family and family through the through the dyingdying process and process and bereavement.bereavement.

Hospice Hospice CareCare

80 % เป่3นบรู้�การู้ที่��บ�าน (Home Care) แลืะบ�าน

พ�กคนชีรู้า (Nursing Home)

EEnd-of-nd-of-LLife ife Care: Care:

Caring at Caring at the the

final weeks final weeks of life when of life when

death is death is imminent.imminent.

การดู�แลผู้��ป่�วยระยะสื&ดูทำ�ายในัป่ระเทำศไทำย

• ในัอดู ต การดู�แลผู้��ป่�วยระยะสื&ดูทำ�ายและการจ�ดูการ เก �ยวก�บการตาย ถึอตามธรรมเนั ยม และความเชิ�อ

ทำางศาสืนัา ทำ �ป่ฏิ"บ�ต"ตาม ๆก�นัมา• ป่2จจ&บ�นั ม ความพยายามในัการยดูชิ ว"ตผู้��ป่�วยออก

ไป่ โดูยอาศ�ยเทำคโนัโลย การแพทำย.แผู้นัตะว�นัตก• เป่4นัเร�องค-อนัขึ้�างใหม- ย�งขึ้าดูการศ+กษา ในัป่ระเดู%นั

ทำ �เก �ยวขึ้�องอย-างเป่4นัระบบ• ไม-ม การจ�ดูบร"การเฉพาะ ทำ �จ�าเป่4นัสื�าหร�บผู้��ป่�วย และ

ญาต"

ความหมายขึ้อง “ผู้��ป่�วยระยะสื&ดูทำ�าย”

“ระยะซึ่+�งภ�ม"ต�านัทำานัขึ้องร-างกายและอว�ยวะสื�าค�ญบางสื-วนัขึ้องร-างกายถึ�กทำ�าลายไป่มากแล�ว การร�กษาไม-ไดู�ผู้ลอ กต-อไป่”

สื�านั�กงานัป่ล�ดูสื�านั�กนัายกร�ฐมนัตร

“เวลาทำ �บ&คลากรทำางการแพทำย.ทำ �ดู�แลผู้��ป่�วยอย�-จะไม-แป่ลกใจ หากผู้��ป่�วยเสื ยชิ ว"ตภายในั 6 เดูอนั”

American Psychological Association

ผู้��ป่/วุยิ่รู้ะยิ่ะสุ�ดที่�ายิ่ ผู้��ป่/วุยิ่รู้ะยิ่ะสุ�ดที่�ายิ่ ผู้��ป่/วุยิ่หน�ก

ผู้��ป่/วุยิ่สุ�'นหวุ�ง

ผู้��สุ�งอายิ่�

วุ�ฒนธรู้รู้มให�ควุามหมายิ่การู้วุ�ฒนธรู้รู้มให�ควุามหมายิ่การู้ตายิ่แตกต"างก�นตายิ่แตกต"างก�น• ขงจั 'อ - ควุามตายิ่ตอกยิ่+'า

ค�ณัธรู้รู้ม• เต=า - การู้กลื�บสุ�"ธรู้รู้มชีาต�ควุามเป่3นสุาม�ญ• ครู้�สุต6 - การู้พ�พากษาแลืะการู้ไป่หาพรู้ะเจั�า• อ�สุลืาม - การู้ค นกลื�บไป่สุ�"พรู้ะเจั�า• ผู้� พรู้าหมณั6 - การู้ไป่สุ�"ภพ

หน�า พรู้หมโลืก• พ�ที่ธ - อน�จัจั�ง กรู้รู้ม การู้เวุ�ยิ่นวุ"ายิ่

• ขงจั 'อ - ควุามตายิ่ตอกยิ่+'าค�ณัธรู้รู้ม• เต=า - การู้กลื�บสุ�"ธรู้รู้มชีาต�ควุามเป่3นสุาม�ญ• ครู้�สุต6 - การู้พ�พากษาแลืะการู้ไป่หาพรู้ะเจั�า• อ�สุลืาม - การู้ค นกลื�บไป่สุ�"พรู้ะเจั�า• ผู้� พรู้าหมณั6 - การู้ไป่สุ�"ภพ

หน�า พรู้หมโลืก• พ�ที่ธ - อน�จัจั�ง กรู้รู้ม การู้เวุ�ยิ่นวุ"ายิ่

การู้ด�แลืผู้��ป่/วุยิ่รู้ะยิ่ะสุ�ดที่�ายิ่ในโรู้งพยิ่าบาลืวุ�เครู้าะห6ป่4ญหา

• The overuse of treatment & care• The underuse of treatment & care• Poor technical performance• Poor communication

การู้ด�แลืผู้��ป่/วุยิ่รู้ะยิ่ะสุ�ดที่�ายิ่ในโรู้งพยิ่าบาลื

ไม"ม�เวุลืาฟั4งผู้��ป่/วุยิ่ (no time to listen)ไม"ม�เวุลืาพ�ดค�ยิ่ก�บผู้��ป่/วุยิ่ (no time to talk)ไม"ม�เวุลืาสุ�มผู้�สุผู้��ป่/วุยิ่ (no time to touch)

ป่4ญหาการู้สุ �อสุารู้

ที่�ศนะต"อที่�ศนะต"อควุามตายิ่ควุามตายิ่ต�องตายิ่แน"นอน

ตายิ่ได�ครู้�'งเด�ยิ่วุตายิ่อยิ่"างไรู้/ตายิ่เม �อไหรู้"ตายิ่ที่��ไหน ใครู้ก+าหนด?

ตรู้ะหน�กในตรู้ะหน�กในตนเองตนเอง// ถามต�วุเอง ถามต�วุเองเม �อเวุลืาน�'นมาถ&ง...

- ค�ดแลืะรู้��สุ&กอยิ่"างไรู้- เวุลืาที่��เหลื อจัะที่+าอะไรู้- ป่รู้ารู้ถนาจัะให�ใครู้ที่+าอะไรู้ให�- จัะบอกอะไรู้ก�บใครู้

Death is part of nature forwhich one is never prepared.

Death is a lonely, frightening, overpowering event.

ควุามตายิ่เป่3นสุ"วุนหน&�งของชี�วุ�ต 1. วุ�ฒนธรู้รู้ม/ควุาม

เชี �อ 2.

ควุามรู้�ก/อาลื�ยิ่/ควุามกลื�วุ

3. การู้สุ�ญเสุ�ยิ่/การู้พลื�ดพรู้าก

4. มาตรู้ฐานวุ�ชีาชี�พแพที่ยิ่6/พยิ่าบาลื

5. จัรู้�ยิ่ธรู้รู้มแลืะกฎหมายิ่

สุ�ที่ธ�ผู้��ป่/วุยิ่รู้ะยิ่ะสุ�ดที่�ายิ่ สุ�ที่ธ�ผู้��ป่/วุยิ่รู้ะยิ่ะสุ�ดที่�ายิ่1. ได�รู้�บการู้ด�แลืรู้�กษาเยิ่��ยิ่งมน�ษยิ่62. ม�สุ"วุนรู้"วุมในการู้ต�ดสุ�นใจั-การู้รู้�กษา3. ตายิ่อยิ่"างสุงบ สุมศ�กด�@ศรู้�มน�ษยิ่64. ไม"ถ�กที่อดที่�'งให�ตายิ่อยิ่"างโดดเด��ยิ่วุ

ป่รู้ะเด9นจัรู้�ยิ่ธรู้รู้มการู้ก��ฟัA' นค นชี�พ การู้ก��ฟัA' นค นชี�พ (NR/DNR)(NR/DNR)

การู้ชี"วุยิ่ให�ฆ่"าต�วุตายิ่การู้�ณัยิ่ฆ่าต/เมตตา

มรู้ณัะการู้ป่4นสุ"วุน/จั�ดสุรู้รู้

อ�ป่กรู้ณั6การู้ตายิ่อยิ่"างสุงบ

จัรู้�ยิ่ธรู้รู้มการู้ด�แลืผู้��ป่/วุยิ่รู้ะยิ่ะสุ�ดที่�ายิ่ พฤต�กรู้รู้มการู้ด�แลื (กายิ่/วุาจัา)

ค�ณัภาพการู้ด�แลืมาตรู้ฐานวุ�ชีาชี�พ

การู้ต�ดสุ�นใจัเชี�งจัรู้�ยิ่ธรู้รู้ม

1

3

2

รู้"างกายิ่

จั�ตใจั

สุ�งคม

ค�ณัภาพชี�วุ�ตผู้��ป่/วุยิ่ในรู้ะยิ่ะสุ�ดที่�ายิ่ค�ณัภาพชี�วุ�ตผู้��ป่/วุยิ่ในรู้ะยิ่ะสุ�ดที่�ายิ่จั�ต

วุ�ญญาณั

ควุามหมายิ่: ควุามที่�กข6ที่รู้มาน

เป่3นภาวุะที่��ค�กคาม บ�บเค�นชี�วุ�ต เป่3นภาวุะที่��ที่นได�ยิ่าก ชี�วุ�ตตกอยิ่�"ในอ�นตรู้ายิ่ เป่3นภาวุะที่��ป่วุดรู้�าวุ ขมข �นจั�ตใจั ยิ่ากที่��จัะที่น เป่3นภาวุะที่��รู้��สุ&กหม"นหมอง ไม"ผู้"องใสุ ไม"ม�ควุามสุ�ข

(suffering)

ควุามที่�กข6ที่รู้มาน (suffering)

เป่3นธรู้รู้มชีาต�ชี�วุ�ต เป่3นป่รู้ะสุบการู้ณั6ชี�วุ�ต เป่3นการู้รู้�บรู้��สุ"วุนบ�คคลื ที่��สุ�มพ�นธ6ก�บคนอ �น

Meaning of Suffering

Do not reduce suffering to pain!!

ป่4จัจั�ยิ่ที่��ม�ผู้ลืต"อการู้รู้�บรู้��วุ"าที่�กข6ที่รู้มาน บ�คลื�กภาพ

ป่รู้ะสุบการู้ณั6ชี�วุ�ต บที่บาที่หน�าที่��/ควุามรู้�บผู้�ดชีอบ

วุ�ฒนธรู้รู้ม/ควุามเชี �อ ควุามคาดหวุ�ง/ควุามหวุ�ง/แหลื"งสุน�บสุน�น

สุาเหต�ของควุามที่�กข6ที่รู้มาน การู้เจั9บป่/วุยิ่ที่��ซั�บซั�อน การู้พยิ่ากรู้ณั6โรู้คไม"ด�การู้สุ�ญเสุ�ยิ่สุ�ขภาพ อวุ�ยิ่วุะ พ�การู้การู้สุ�ญเสุ�ยิ่บที่บาที่หน�าที่��/ควุามรู้�บผู้�ดชีอบอาการู้ของโรู้คที่��ไม"ที่�เลืาลืง ไม"แน"นอนควุามโดดเด��ยิ่วุ ไรู้�ค�ณัค"า ไรู้�อนาคตเป่3นภารู้ะก�บผู้��อ �น ถ�กที่อดที่�'ง หมดหวุ�ง

Suffering: Response to illness Pain, other symptoms... Helplessness, Guilt Loss, self-esteem, body image Isolation/Loneliness Fear of one’s own destiny

TotalsufferingTotal

suffering

Pain

PhysicalSymptomsSpiritual

Culture Social

Psychological

Suffering: Dying Patient

น�ยิ่ามของค+าวุ"า Pain (เจั9บ/ป่วุด)

•““ควุามรู้��สุ&กไม"สุบายิ่ใดๆก9ตามที่��ควุามรู้��สุ&กไม"สุบายิ่ใดๆก9ตามที่��เก�ดข&'นก�บผู้��ป่/วุยิ่อ�นเน �องมาจัากเก�ดข&'นก�บผู้��ป่/วุยิ่อ�นเน �องมาจัากการู้ที่+าลืายิ่ของเน 'อเยิ่ �อ หรู้ อ ผู้ลืการู้ที่+าลืายิ่ของเน 'อเยิ่ �อ หรู้ อ ผู้ลืจัากการู้ที่+าลืายิ่ของเน 'อเยิ่ �อ ”จัากการู้ที่+าลืายิ่ของเน 'อเยิ่ �อ ”

ควุามเจั9บป่วุดค อ ควุามเจั9บป่วุดค อ Fifth Vital SignFifth Vital Sign

• เชี �อวุ"าผู้��ป่/วุยิ่ป่วุดจัรู้�ง *****• ควุามป่วุดเป่3นควุามเจั9บป่/วุยิ่ที่��ต�องรู้�กษา• ป่รู้ะเม�นองค6ป่รู้ะกอบของควุามเจั9บป่วุด ณั เวุลืาน�'น• เรู้��มรู้�กษาเรู้9วุที่��สุ�ด อยิ่"าให�ผู้��ป่/วุยิ่ที่นไป่ก"อน• ใชี�หลืายิ่วุ�ธ�รู้"วุมก�นในการู้รู้�กษาควุามเจั9บป่วุด• ใชี�ยิ่ารู้ะง�บป่วุดแลืะยิ่ารู้"วุม ตามหลื�กเกณัฑ์6ของ

WHO pain ladder (1990)• ด�แลืผู้ลืข�างเค�ยิ่งที่��เก�ดจัากการู้ใชี�ยิ่า

“Total Pain” Concept

รู้"างกายิ่รู้"างกายิ่1. ควุามเจั9บป่วุดของอวุ�ยิ่วุะ - Somatic (Superficial, Deep) - Visceral2. ควุามเจั9บป่วุดจัากรู้ะบบป่รู้ะสุาที่3. ควุามเจั9บป่วุดผู้สุม

อารู้มณั6น�สุ�ยิ่ด�'งเด�ม

ป่รู้ะสุบการู้ณั6

ครู้อบครู้�วุ

บรู้�การู้สุาธารู้ณัสุ�ขสุ��งแวุดลื�อม

วุ�ธ�การู้ป่รู้ะเม�นควุามเจั9บป่วุด วุ�ธ�การู้ป่รู้ะเม�นควุามเจั9บป่วุด ((1 1 รู้างวุ�ลืรู้างวุ�ลื))

Adequate pain controlAdequate pain control

• WHO Pain ladder

แนัวทำางการร�กษาอาการป่วดู

ความร&นัแรงขึ้องความป่วดู

ระดู�บ 4-6

ระดู�บ 1-3

ระดู�บ 7-10

• ถึ�าผู้��ป่�วยไม-เคยไดู�ร�บยาแก�ป่วดู ให�เร"�มจาก Paracetamol หรอ NSAIDs

• ถึ�าผู้��ป่�วยไดู�ยาอย�-แล�ว ให�ป่ร�บขึ้นัาดูยา

• ถึ�าผู้��ป่�วยเคยไดู� opioid ให�ป่ร�บขึ้นัาดูยา

• ให�ความร� �แก-ผู้��ป่�วยและญาต"

• ป่ระเม"นัภาวะทำางจ"ตใจป่ระเม"นัซึ่�,าในั 24-72 ชิม.

• ถึ�าผู้��ป่�วยไดู�ยาอย�-แล�ว ให�ป่ร�บขึ้นัาดูยา

• เร"�มยา weak opioid • ให�ยาระบาย และ ยาแก�

อาเจ ยนั • ให�ความร� �แก-ผู้��ป่�วยและ

ญาต"• ป่ระเม"นัภาวะทำางจ"ตใจ

ป่ระเม"นัซึ่�,าในั 24-48 ชิม.

• ป่ร�บชินั"ดูและการบร"หารยา opioid

• ให�ยาระบาย และ ยาแก�อาเจ ยนั

• ให�ความร� �แก-ผู้��ป่�วยและญาต"

• ป่ระเม"นัภาวะทำางจ"ตใจ

ป่ระเม"นัซึ่�,าในั 24 ชิม.

รู้"างกายิ่

จั�ตใจั

สุ�งคม

ค�ณัภาพการู้ด�แลืผู้��ป่/วุยิ่รู้ะยิ่ะสุ�ดที่�ายิ่ค�ณัภาพการู้ด�แลืผู้��ป่/วุยิ่รู้ะยิ่ะสุ�ดที่�ายิ่

จั�ตวุ�ญญา

ณั

หลื�กสุ+าค�ญในการู้ป่รู้ะเม�น Two-way interaction

Listening-deep, active, sensitive Understanding

เข�าใจั/เห9นใจั/ใสุ"ใจั Caring

Communic

ationLove/CompassionEmpathy/TouchPresent (being with)

Lunn, J. (2003)

(Universal Language)

Understanding Dying Patient Emotional reaction Nearing death

awareness

Loneliness

Isolation : from family/friends Unable to share the meaning of life with their love one.

Hope

Hope gives a person security,control, motivation. Hopelessness is the acute or prolonged desperation that signifies being beyond hope.

(seems to be no future)

Conflicts: Hope

Patient

Family

Hope - Hopelessness

Provider

Hope

Hope usually persists through all these stages.

Hope maintains Pt. through days, weeks, or months of suffering.

ป่4จัจั�ยิ่ที่��ม�ผู้ลืต"อป่4จัจั�ยิ่ที่��ม�ผู้ลืต"อการู้ป่รู้�บต�วุการู้ป่รู้�บต�วุป่4จัจั�ยิ่ภายิ่ใน (Internal resources)

บ�คลื�กภาพ (personality style) กลืไกที่างจั�ต (defenses mechanism)

การู้เผู้ชี�ญป่4ญหา (coping abilities)ป่4จัจั�ยิ่ภายิ่นอก (external resources)

ครู้อบครู้�วุ/เพ �อน(ที่��ที่+างาน)/ศาสุนา/พยิ่าบาลื

1. การู้บอกข"าวุ (รู้�ายิ่) 2 . การู้ต�ดสุ�นใจัเก��ยิ่วุก�บ

การู้รู้�กษา/ที่างเลื อก 3 .

ควุามคาดหวุ�งผู้��ป่/วุยิ่/ญาต� 4 . การู้ด�แลือาการู้ต"างๆ 5 . การู้ด�แลืควุามสุ�ข

สุบายิ่/อาหารู้/น+'า 6 . พ�น�ยิ่กรู้รู้ม/พ�ธ�กรู้รู้ม

Spiritual Care

(Spiritual Healing)

กรู้ณั�ศ&กษาผู้��ป่/วุยิ่รู้ะยิ่ะสุ�ดที่�ายิ่…

การู้ป่รู้ะเม�น : จั�ตวุ�ญญาณั 1. สุ��งที่��ผู้��ป่/วุยิ่

บอกเลื"า 2. พฤต�กรู้รู้มที่��ผู้��ป่/วุยิ่แสุดงออก 3. สุ�ญลื�กษณั6ด�านควุามเชี �อ ศาสุนวุ�ตถ� หน�งสุ อ

ธรู้รู้มะ ค�มภ�รู้6

ป่4ญหาด�านจั�ตวุ�ญญาณัสุ�ญเสุ�ยิ่ควุามศรู้�ที่ธา/เชี �อ

ขาดการู้ป่ฏิ�บ�ต�ตามหลื�กศาสุนา

ขาดควุามหวุ�ง/ก+าลื�งใจั

ไม"ม�เครู้ �องยิ่&ดเหน��ยิ่วุจั�ตใจั

Spiritual Needs Have

meaning and purpose

Have hopeHave

connectionsGive and

receive loveForgive or be

forgiven

ควุามต�องการู้ด�านจั�ต

วุ�ญญาณั 1. การู้ค�นหาควุามหมายิ่ 2. การู้ให�อภ�ยิ่; 3. ควุามหวุ�ง 4. ควุามรู้�กแลืะก+าลื�งใจั 5. การู้ป่ฏิ�บ�ต�ตามหลื�กศาสุนา

จั�ตที่��ค�ดค+าน&ง(Spiritual Concern) ค+าน&งถ&งอด�ต

ค+าน&งถ&งป่4จัจั�บ�น ค+าน&งถ&งอนาคต

แหลื"งสุน�บสุน�น ด�านจั�ต

วุ�ญญาณั บ�คคลื: ญาต� เพ �อนคนรู้�ก

สุ��งของ: ต�Hกตา หมอน เครู้ �องดนตรู้�

ธรู้รู้มชีาต� สุ�ตวุ6เลื�'ยิ่ง ศาสุนวุ�ตถ�

พรู้ะพ�ที่ธรู้�ป่

รู้�ป่พรู้ะอาจัารู้ยิ่6

Spiritual Comfort การู้ไหวุ�สุ��งศ�กด�@ของโรู้ง

พยิ่าบาลื การู้แขวุนพวุงมาลื�ยิ่ไวุ�ห�วุเต�ยิ่ง การู้น+าสุ��งศ�กด�@สุ�ที่ธ�@ไวุ�ใต�หมอน การู้น+าเครู้ �องใชี�สุ"วุนต�วุบางอยิ่"างมาต�'งไวุ� ญาต�/ม�ตรู้ได�ด�แลือยิ่"างใกลื�ชี�ด

Spiritual Healingการู้บ+าบ�ด/การู้เยิ่�ยิ่วุยิ่า/การู้สุมาน

ธรู้รู้มชีาต� พ�ธ�กรู้รู้ม ที่+าบ�ญ/ สุวุดมนต6Meditation, Qi-Gong, Yoga

(self-healing, energy field, healing touch)

(ภายิ่ใต�บรู้�บที่ที่างสุ�งคมแลืะวุ�ฒนธรู้รู้ม)

SpiritualSpiritual & & Emotional Emotional SupportSupport

Words /Smile/Touch Empathy / Being With

รู้��จั�ก/เข�าใจั/เห9นใจั/ใสุ"ใจัชี"วุยิ่เหลื อ

พ�ธ�กรู้รู้ม: Rituals contain steps for recovery and reducing anxiety, fear, and feelings of helplessness.

Relaxation & renewed energy

ธรู้รู้มะโอสุถ

Meditation, Prayer, Chanting: -A process to spiritual transformation - New insights about life issues- Connection to one’s own inner guidance.

Connectedness

Recognizing relationships as a source of growth and change.

Spiritual practice of gratitude

สุ+าน&ก/รู้ะลื&กถ&งในควุามด�ของผู้��ม�พรู้ะค�ณั (บ�คคลือ �น) สุ��งแวุดลื�อม แผู้"นด�น

Storytelling

Sharing story with client and colleages is a natural way of connection and communicating caring.

หอผู้��ป่/วุยิ่

อายิ่�รู้กรู้รู้มหญ�ง 1

เม �อไหรู้"จั&งจัะเรู้�ยิ่กวุ"า เม �อไหรู้"จั&งจัะเรู้�ยิ่กวุ"า ชีม“ชีม“ ..สุ�ดที่�ายิ่”สุ�ดที่�ายิ่”

ต�องอาศ�ยป่ระสืบการณ.อว�ยวะต-างๆเร"�มหย&ดูทำ�างานั “อย�-ในัภาวะไม-ใชิ�พล�งงานั” Catabolic state

เป่0าหมายิ่แห"งการู้ด�แลืเป่0าหมายิ่แห"งการู้ด�แลืเพ �อให�ผู้��ป่/วุยิ่เสุ�ยิ่ชี�วุ�ตอยิ่"างสุมศ�กด�@ศรู้�เพ �อให�ผู้��ป่/วุยิ่เสุ�ยิ่ชี�วุ�ตอยิ่"างสุมศ�กด�@ศรู้�

ควุามเป่3นมน�ษยิ่6ควุามเป่3นมน�ษยิ่6

ที่+าอะไรู้ได�บ�างที่+าอะไรู้ได�บ�างไม"ต�องเจัาะเลื อด สุ��งยิ่าอะไรู้เพ��มเต�ม

หรู้ อตรู้วุจัควุามผู้�ดป่กต�ใดๆอ�กเป่3นเวุลืาที่��ควุรู้จัะ :

–ที่บที่วุนยิ่าแลืะการู้รู้�กษาที่��ให�ไป่ก"อนหน�าน�'

–ให�การู้ด�แลืที่างการู้พยิ่าบาลื–ด�แลืญาต�แลืะครู้อบครู้�วุไป่ด�วุยิ่ด�แลืญาต�แลืะครู้อบครู้�วุไป่ด�วุยิ่

ที่บที่วุนยิ่าแลืะการู้รู้�กษาที่บที่วุนยิ่าแลืะการู้รู้�กษาให�เฉพาะยาทำ �จ�าเป่4นัเทำ-านั�,นั ***เชิ-นั ยาแก�ป่วดู ยาบรรเทำาอาการเหนั�อยหอบ ยาก�นัชิ�ก

Signs of Dying

2 . อ"อนเพลื�ยิ่ ง"วุงซั&ม•ไม-ต�องพล"กต�วบ-อย•ใสื-สืายสืวนัป่2สืสืาวะ•พ�ดู

ค&ย,สื�มผู้�สื,กอดู,ร�องไห� อย�-ใกล�ๆ

1 . ก�น-ด �ม น�อยิ่ลืง

•อย-าย�ดูเย ยดู•ให�นั�,าเกลอจะ

ทำรมานันัานัขึ้+,นั

Signs of Dying

3. ป่าก-น�ยิ่น6ตาแห�ง

•เชิ%ดูในัป่ากบ-อยๆ

•หยดูนั�,าตาเทำ ยม

4. เจั9บป่วุดลืดลืง•ลดูยาแก�ป่วดู•ร�องครางไม-ใชิ-

ป่วดู•สื หนั�าบอกอาการ

ป่วดู

Signs of Dying

5. กรู้ะสุ�บกรู้ะสุ"ายิ่หรู้ อป่รู้ะสุาที่หลือน

•ให�ยาระง�บป่ระสืาทำ ยานัอนัหล�บไดู�

6. หายิ่ใจัไม"เป่3นจั�งหวุะเหมอนัหายใจไม-

ออก•O2 ไม-ม ป่ระโยชินั.

Signs of Dying

7. 7. สุ"งเสุ�ยิ่งสุ+าลื�กสุ"งเสุ�ยิ่งสุ+าลื�กในคอในคอ

•เป่ล �ยนัทำ-า, เชิ%ดูนั�,าลาย

8. 8. ม อเที่�าเยิ่9น ผู้�วุ ม อเที่�าเยิ่9น ผู้�วุ เป่3นจั+'า ตาเบ��ง ไรู้� เป่3นจั+'า ตาเบ��ง ไรู้�

แวุวุแวุวุอย-าพยายามว�ดู

ความดู�นั หรอคล�าชิ พจร

( ต�นัไดู�สืต" ก"นัไดู�ดู )

Signs of Dying

9. 9. ชี�ก ชี�ก (Convulsio(Convulsion)n)

•ให�ยิ่าก�นชี�ก•ป่0องก�นการู้บาด

เจั9บ เชี"น ตกเต�ยิ่ง ก�ดลื�'น

10. 10. ตกเลื อดตกเลื อด•อย-าตกใจ เก"ดูไดู�

จากภาวะต�บวาย•เป่ล �ยนั

ผู้�าป่�ทำ �นัอนัเป่4นัสื เขึ้�ม

ให�การู้พยิ่าบาลืที่��เหมาะสุมให�การู้พยิ่าบาลืที่��เหมาะสุม

•Mouth careMouth care•Pressure sore carePressure sore care•(Bowel care)(Bowel care)•(Bladder care)(Bladder care)•Home environmentHome environment

ด�แลืญาต�แลืะผู้��ใกลื�ชี�ดด�แลืญาต�แลืะผู้��ใกลื�ชี�ด• อธ�บายิ่ให�เข�าใจัวุ"าที่+าไมหยิ่�ดยิ่าต"างๆ เพรู้าะยิ่า

จัะเรู้��มเป่3นพ�ษ• เตรู้�ยิ่มญาต�ลื"วุงหน�าเรู้ �อง signs of

dying • เต อนแลืะเตรู้�ยิ่มญาต�เป่3นรู้ะยิ่ะๆ• แนะน+าการู้ด�แลืแต"ลืะอาการู้ที่��จั+าเป่3น• อาจัต�องพบป่ะครู้อบครู้�วุ• เบอรู้6ฉั�กเฉั�นถ&งที่�มผู้��ด�แลื

เม �อถ&งนาที่�สุ+าค�ญเม �อถ&งนาที่�สุ+าค�ญ• ต�'งสุต� อยิ่"าตกใจั ถ�าอยิ่�"บ�านไม"ต�องเรู้�ยิ่ก

1669• ป่ลือบโยิ่น• เคารู้พควุามเชี �อ ศาสุนา แลืะวุ�ฒนธรู้รู้มน�'นๆ• ต�ดต"อหม�"ญาต�เรู้ �องการู้เสุ�ยิ่ชี�วุ�ต การู้จั�ดงาน

ศพ• ให�ญาต�ได�อยิ่�"สุ��งเสุ�ยิ่• อยิ่�"เป่3นเพ �อนตลือดเวุลืา

End-of-life CareEnd-of-life Care “ตายดู ตามหล�กพ&ทำธศาสืนัา คอ การ” “

ตายอย-างม สืต"” ทำ�าอย-างไรเพ�อชิ-วยให�คนัไขึ้� ตายดู “ ” และ

ครอบคร�วไม- ตายตาม“ ” ทำ�าไดู�โดูยการ เตร ยม ทำ�,งคนัไขึ้�และ“ ”

ครอบคร�วไว�ก-อนั Breaking bad news Discussing palliative care plan Involving family members in making decision for DNR

order Planning for family counseling after patient’s death

Natural Death Acts

Natural Death?

การู้ตายิ่เป่3นธรู้รู้มชีาต�การู้ตายิ่ด�ค อควุามป่รู้ารู้ถนาของที่�กคน

ห�วุใจัยิ่�งคงม�พลื�งห�วุใจัยิ่�งคงม�พลื�ง......ถ�าได�ด�แลืป่รู้ะชีาชีนถ�าได�ด�แลืป่รู้ะชีาชีนด�วุยิ่ห�วุใจัควุามเป่3นมน�ษยิ่6ด�วุยิ่ห�วุใจัควุามเป่3นมน�ษยิ่6