58
TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS ACTIVIDADES INSTITUTO DE DIAGNÓSTICO AMBIENTAL Y ESTUDIOS DEL AGUA (IDÆA)

TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

  • Upload
    docong

  • View
    216

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS ACTIVIDADES

INSTITUTO DE DIAGNÓSTICO AMBIENTAL Y ESTUDIOS DEL AGUA (IDÆA)

Page 2: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

ÍNDICE ÍNDICE 2 ALGUNOS DESCUBRIMIENTOS IMPORTANTES DEL 2009 3 EL INSTITUTO EN LOS MEDIOS DE COMUNICACIÓN 15 PRESENTACIÓN 25 JUNTA DEL INSTITUTO 26 ESTADÍSTICA 27 DEPARTAMENTOS 29 PUBLICACIONES 32 PUBLICACIONES CON UN ÍNDICE DE IMPACTO SUPERIOR A 4 40 LOS TRABAJOS MÁS CITADOS 42 LIBROS EDITADOS 43 TESIS DOCTORALES 44 TESINAS, MÁSTERS Y D.E.A 46 PATENTES 47 ACTIVIDADES ACADÉMICAS- CURSOS Y PROGRAMAS DE DOCTORADO 47 CURSOS DE MÁSTER 48 PROYECTOS DE INVESTIGACIÓN VIGENTES 49 CONFERENCIAS 53 ORGANIZACIÓN DE CONGRESOS Y CONFERENCIAS 55 PREMIOS 56 PERSONAL DEL INSTITUTO NOMBRADO EN EL ISI - ESSENTIAL SCIENCE INDICATORS 57 PERSONAL DEL INSTITUTO NOMBRADO EN LA CLASIFICACIÓN ESPAÑOLA DE ÍNDICE H 58

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-2-

Page 3: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

ALGUNOS DESCUBRIMIENTOS IMPORTANTES DEL 2009

Drogas en aire Se ha desarrollado del primer método analítico para medir la presencia de drogas en aire. Permite detectar, 17 en total, entre drogas y metabolitos: compuestos cocaínicos, anfetaminas, cannabinoides, opiáceos y LSD. Los análisis se realizan en muestras de aire tomadas de la red de control de calidad del aire de las ciudades (partículas < 2,5 micras sobre filtros de cuarzo). Estos filtros se analizan mediante extracción con líquidos presurizados y cromatografía de líquidos-espectrometría de masas en tándem (LC-MS/MS). El método permite la detección de las drogas y metabolitos a niveles de pg/m3. Tiene una gran fiabilidad porque toma cuatro puntos de identificación por compuesto, tal y como requiere la legislación europea para sustancias prohibidas, y cuantificaca el método de estándar interno con compuestos deuterados. Es sencillo y rápido, con un tiempo aproximado de análisis por muestra de 1,5-2 horas. La aplicación de esta metodología en las zonas universitarias de Madrid y Barcelona ha mostrado la presencia de cocaína y su metabolito principal, la benzoilecgonina, en ambos lugares. También se encuentra el componente activo del cannabis, el tetrahidrocannabinol (THC), éxtasis, anfetamina, metanfetamina y heroína. En general, las concentraciones son algo más altas en Madrid que en Barcelona (ver Figura), aunque en ningún caso estos datos son representativos de las respectivas ciudades. Los niveles más altos son los correspondientes a la cocaína, 29 a 850 pg/m3. A ésta le sigue la heroína, detectada únicamente en muestras de Madrid, a niveles de hasta 143 pg/m3. El THC, la benzoilecgonina y la 6-acetilmorfina (metabolito de la heroína) se han hallado entre 23 y 33 pg/m3, y los compuestos anfetamínicos por debajo de 5 pg/m3 en todos los casos. Estas concentraciones, que son similares a las de otros tipus de contaminantes en aire, como las dioxinas o algunos metales pesados, no representan un riesgo para la salud humana. Actualmente esta metodología se está aplicando en un estudio más amplio para detectar zonas de tráfico y consumo, y establecer tendencias temporales (por ejemplo, variaciones a lo largo de la semana). Esta metodología, frente a los métodos convencionales de control (encuestas poblacionales y estadísticas sociales, médicas y policiales) ofrece rapidez, anonimato, y coste bajo. Figura. Niveles de drogas y metabolitos en muestras del aire de Barcelona (arriba) y Madrid (abajo). CO, cocaina; BE, benzoilecgonina; AM, anfetamina; MA, metanfetamina; MDMA, éxtasis; THC, Δ9-tetrahidrocannabinol; HER, heroina; 6ACM, 6-acetilmorfina.

0

100

200

300

400

500

600

THU FRI MON TUE THU FRI MON TUE WED SAT SUN SUN

27-sep-07 28-sep-07 01-oct-07 02-oct-07 18-oct-07 19-oct-07 29-oct-07 06-nov-07 07-nov-07 10-nov-07 11-nov-07 18-nov-07

pg/m

3

CO BE AM * MA MDMA THC

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

FRI MON WED WED TUE WED TUE

30-Nov-07 3-Dec-07 5-Dec-07 12-Dec-07 17-Jan-08 18-Jan-08 22-Jan-08

pg/m

3

CO BE HER 6ACM AM * MA THC

Resumen del trabajo: C. Postigo, M.J. López de Alda, M. Viana, X. Querol, A. Alastuey, B. Artiñano and D. Barceló. "Determination of Drugs of Abuse in Airborne Particles by Pressurized Liquid Extraction and Liquid Chromatography-Electrospray-Tandem Mass Spectrometry." Analytical Chemistry 81, 4382-4388 (2009)

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-3-

Page 4: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

Residuos de fármacos en agua Los fármacos son contaminantes emergentes no regulados por la legislación vigente, con posibles efectos sanitarios y ambientales aún desconocidos. Se han identificado numerosos residuos de fármacos y de sus metabolitos tanto en aguas residuales como en ríos y en otras corrientes superficiales, incluyendo algunas veces las aguas potables tratadas. El control de dichos contaminantes es particularmente difícil debido a la diversidad de las fuentes de emisión, que van des de los residuos domésticos, hospitalarios e industriales hasta los vertidos procedentes de actividades agrícolas y ganaderas. Debido a su elevado consumo, y por tanto, vertido constante en el medio, pueden considerarse como sustancias “pseudo-persistentes”. Además, varios estudios han demostrado que algunos fármacos se eliminan parcialmente, o no se degradan, durante los sistemas convencionales de depuración aplicados en las plantas de tratamiento, teniendo como consecuencia la detección de valores significativos en el medio acuático. Con la finalidad de establecer un control de estas sustancias, se necesitan pues, herramientas y metodologías de análisis que permitan su detección rápida y fiable, y sobretodo, su detección a los niveles bajos encontrados en el medio ambiente acuático. En este trabajo se ha desarrollado de un método de análisis reproducible para la determinación simultánea de 73 fármacos de diferentes grupos terapéuticos. Estos compuestos se seleccionaron en función de su consumo elevado, porcentaje de excreción como fármaco original (no metabolizado) y su presencia en el medio ambiente acuático, de acuerdo con la información obtenida en estudios similares anteriores. La mayoría de métodos existentes clasifican los fármacos en grupos de acuerdo con sus propiedades físico-químicas. La diferencia este trabajo con otros ya publicados radica en la agilización de la etapa de preparación de la muestra, permitiendo que esta metodología pueda ser de gran utilidad y aplicable en análisis de rutina. Otra ventaja que ofrece esta metodología es la elevada sensibilidad, ya que permite la detección de los residuos de fármacos a concentraciones muy bajas (puede llegar hasta 0.1 nanogramos por litro de agua) usando la cromatografía del líquidos acoplada a un equipo híbrido de espectrometría de masas, la selectividad (se reduce la posibilidad de realizar identificaciones erróneas) así como la fiabilidad de los resultados analíticos.

Figura. Esquema conceptual del trabajo analítico realizado. Resumen del trabajo: M. Gros, M. Petrovic and D. Barceló. "Tracing Pharmaceutical Residues of Different Therapeutic Classes in Environmental Waters by Using Liquid Chromatography/Quadrupole-Linear Ion Trap Mass Spectrometry and Automated Library Searching". Analytical Chemistry 81, 898-912 (2009)

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-4-

Page 5: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

Materia particulada y mortalidad en Barcelona Investigaciones epidemiológicas recientes sugieren que los efectos a corto plazo del material particulado (PM) en las zonas urbanas tienen su principal origen en las fracciones finas. Sin embargo, siguen quedando cuestiones abiertas sobre los efectos adversos para la salud de las partículas gruesas generadas por procesos relacionados con el tráfico que sean distintos a los de combustión y también hay diversas versiones sobre el mecanismo de acción del PM. Empleando un diseño time-stratified case-crossover, se investigó la asociación entre las tres fracciones de tamaño independiente, grueso (PM10-2.5), intermodal (PM2.5-1), y muy fino (PM1), y tres focos en la salud, mortalidad por causas respiratorias, cardiovasculares y cerebro vasculares en Barcelona, durante el período de marzo de 2003 a diciembre de 2005. Utilizando los datos existentes, se examinó la composición química de cada fracción para explorar los efectos del PM de diferentes fuentes y sus mecanismos de acción. Se encontró que niveles crecientes de PM1 y PM10-2.5 están asociados con mayores niveles de mortalidad cardiovascular y cerebro vascular en al cabo de un dia o dos de la exposición (lag 1 y 2, respectivamente). En lag 1, para un aumento de 10 μg/m3 en PM1, la tasa de mortalidad (OR) fue de 1,028 [con un intervalo de confianza (IC) del 95%, 1.000-1.058] para la mortalidad cardiovascular y de 1,063 (95% IC, 1,004-1,124) para la mortalidad cerebro vascular. En lag 1, para un incremento de 10 μg/m3 de PM10-2.5, la tasa de mortalidad fue de 1,059 (95% IC, 1,026-1,094) para la mortalidad cardiovascular y de 1,098 (95% IC, 1,030-1,171) para la mortalidad cerebro vascular. La asociación con la mortalidad respiratoria sólo se detectó para PM2.5-1 en lag 2 (OR, 1,206 para un incremento de 10 μg/m3; 95% IC, 1,028-1,416). Los datos de composición química demostraron que el PM en Barcelona se ha generado en gran parte por el tráfico de vehículos. El PM asociado al tráfico de vehículos, generado por la combustión y los procesos de no-combustión, debe ser considerado en las estrategias de mitigación de la contaminación del aire en las zonas urbanas. Figura. Análisis de sensibilidad de resultados a diferentes niveles de decalaje para siete modelos alternativos comparados con las estimaciones medias. Los puntos representan la probabilidad de mayor mortalidad para un incremento de 10 μg/m3 de materia particulada. Las barras reflejan el 95% del intervalo de confianza. Resumen del trabajo: L. Perez, M. Medina-Ramn, N. Künzli, A. Alastuey, J. Pey, N. Prez, R. Garcia, A. Tobias, X. Querol and J. Sunyer. "Size Fractionate Particulate Matter, Vehicle Traffic, and Case-Specific Daily Mortality in Barcelona, Spain." Environmental Science and Technology 43, 4707-4714 (2009)

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-5-

Page 6: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

Resumen del trabajo: L. Kantiani, M. Farré, M. Sibum, C. Postigo, M.L. de Alda and D. Barceló. "Fully automated analysis of β-lactams in bovine milk by online solid phase extraction-liquid chromatography-electrospray-tandem mass spectrometry." Analytical Chemistry 81, 4285-4295 (2009)

Análisis de antibióticos β-lactámicos en leche de vaca Los antibióticos β-lactámicos se utilizan mucho en el sector vacuno para tratamiento y prevención de la mastitis bovina, neumonías y otras enfermedades. A veces se utilizan ilegalmente como promotores del crecimiento. Representan un problema sanitario porque pueden inducir alergias y promover bacterias resistentes. También inhiben procesos de fermentación (y pérdidas económicas importantes). En el año la UE estableció unos límites máximos permitidos. En este estudio se desarrolló un método automatizado para el análisisi de antibióticos β-lactámicos, 6 penicilinas y 4 cefalosporinas (amoxicilina, ampicilina, cloxacilina, dicloxacilina, oxacilina, penicilina G, cefazolina, ceftiofur, cefoperazona y cefalexina) en leche de vaca. El método se basa en extracción en fase sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos en 15 minutos con límites de cuantificación entre 0.09 ng/mL and 1.4 ng/mL, que se encuentran muy por debajo de los máximos permitidos por la UE (100-4 ng/mL en función del antibiótico). El método se validó con veinte muestras reales que se ensayaron con el test de inhibición microbiana Eclipse 100. Quince de las muestras contenían alguno de los antibióticos, pero sólo una presentó niveles que sobrepasaban los límites máximos permitidos. El método se puede implementar en empresas del sector alimentario y laboratorios de control de calidad para la detección y cuantificación inequívoca de estos antibióticos ágil, económica y fiablemente.

Representación esquemática del sistema en linea

Estudio enantiómero-específico de hexabromociclododecano en leche materna Se han analizado 33 muestras de leche materna recogidas en A Coruña (2006 y 2007) para conocer los niveles de hexabromociclododecano (HBCD), uno de los retardantes de llama más utilizados. El compuesto se encontró en 30 de las 33 muestras en concentraciones de hasta 188 ng/g de peso lipídico (lw). Éstas son superiores a las de otros países como Suecia, Noruega, Canadá, USA, Japón o Francia (≤ 20 ng/g lw). A partir de la contaminación mediana (27 ng/g lw), se evaluó la dosis diaria de exposición por la lactancia (175 ng por Kg de peso y por día para un consumo diario de 723 g de leche y peros de 4.14 kg de un lactante de un mes; Figura 1). La comparación con la dosis diaria de ingesta mediante la alimentación en adultos y niños a través de la leche en países como Suecia, Holanda, Inglaterra y Noruega mostró que la vía materna es la más importante de incorporación de HBCD en el organismo. Finalmente, y por primera vez, se hizo un análisis enantiómero-específico. En el isómero γ-HBCD, no existían diferencias entre patrones y en el α-HBCD se encontró un enriquecimiento del enantiómero (-)-α-HBCD (Figura 2).

Figura 1. Estimación de la dosis diaria de HBCD por diferentes rutas de exposición y poblaciones diferentes.

Figura 2. Fracciones enantioméricas (EF) de α- y γ-HBCD en patrones y muestras de leche materna.

0,0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

Alfa-HBCD Gamma-HBCD

Patrons Llet Materna

Frac

ció

Enan

tiom

èric

a

0,0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

Alfa-HBCD Gamma-HBCD

Patrons Llet Materna

Frac

ció

Enan

tiom

èric

a

0

40

80

120

160

200

Suècia Holanda Anglaterra Noruega

ng/K

g pe

s cor

pora

l, pe

r dia

EspanyaCanadà, Anglaterra, EEUU

Ingesta humana a través de la dieta Dosi per infants viaingesta de pols

Dosi vialactància

0

40

80

120

160

200

Suècia Holanda Anglaterra Noruega

ng/K

g pe

s cor

pora

l, pe

r dia

EspanyaCanadà, Anglaterra, EEUU

Ingesta humana a través de la dieta Dosi per infants viaingesta de pols

Dosi vialactància

Resumen del trabajo: E. Eljarrat, P. Guerra, E. Martínez, M. Farré, J.G. Alvarez, M. López-Teijón and D. Barceló. "Hexabromocyclododecane in Human Breast Milk: Levels and Enantiomeric Patterns."Environmental Science and Technology 43, 1940-1946 (2009)

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-6-

Page 7: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

Muestreador de fugacidad para el estudio de la partición aire-suelo de contaminantes orgánicos persistentes en condiciones de campo controladas

La mayoría de los contaminantes orgánicos persistentes (POPs) acumulados en el medio ambiente se encuentran en los suelos, especialmente en aquellos con contenido alto de materia orgánica y en zonas con clima templado, alpino o boreal. La dinámica regional y global de los POPs está dominada en gran medida por el intercambio aire-suelo. A pesar de ello, no se dispone de métodos adecuados para el estudio de su compartimentación y flujos aire-suelo. En este trabajo se desarrolla un aparato de toma de muestras para medir la fugacidad de los POPs en suelos. Se evalúan la reproducibilidad y exactitud, así como las posibilidades de aplicación. El medidor ya se ha usado en varias zonas como la cuenca del río Ebro, en zonas rurales de Inglaterra y la Antártica. Los resultados han mostrado que los modelos previamente existentes predicen constantes de partición demasiado altas, y que los suelos están cerca del equilibrio con la atmósfera para los PCBs (con algunas tendencias estacionales) y que en cambio son una fuente de fenantreno y otros PAHs a la atmósfera. Figura. Fotografias del equipo de medida de la fugacidad de contaminantes en suelo (o hielol) en la cuenca del río Ebro y en la Antártica. Resumen del trabajo: A. Cabrerizo, J. Dachs and D. Barceló. "Development of a soil fugacity sampler for determination of air-soil partitioning of persistent organic pollutants under field controlled conditions." Environmental Science Technology 43, 8257-8263 (2009)

Peces expuestos a fragancias sintéticas Las fragancias de origen sintético se utilizan en detergentes, suavizantes, ambientadores, perfumes y muchos productos más, con el fin de que tengan un olor agradable. Estas fragancias de origen sintético entran en cantidades significativas en el medio acuático y dado su carácter apolar, acaban acumulándose en la fauna acuática en concentraciones importantes. En Europa se ha reducido considerablemente la utilización de fragancias nitrogenadas (musk xylene y musk ketone) debido a su toxicidad ambiental, y éstas se han sustituido por las llamadas fragancias policíclicas (galaxolide, tonalide, celestolide). Este trabajo investiga el efecto de estas 5 fragancias en carpas y pone de manifiesto entre otros aspectos, la mayor capacidad de las fragancias nitrogenadas de interferir con el metabolismo de xenobióticos; estas fragancias pueden interferir con la capacidad del pez de metabolizar y excretar otros contaminantes a los que estén expuestos. Por el contrario, las fragancias policíclicas muestran una mayor capacidad de interferir con actividades enzimáticas implicadas en la síntesis y metabolismo de hormonas, y por tanto un mayor potencial de alterar el sistema endocrino de peces expuestos. Figura. Efecto inhibidor de las fragancias sintéticas sobre las activitades CYP1A –implicadas en el metabolismo de xenobióticos- y P450arom –implicadas en la metabolitzación de andrógenos a estrógenos- en peces (mk, musk ketone; mx, musk xylene; gal, galaxolide; ton, tonalide; cel, celestolide).

0

20

40

60

80

100

MK MX GAL TON CEL

% o

f con

trol

EROD (CYP1A)

0

20

40

60

80

100

MX MK GAL TON CEL

% o

f con

trol

P450arom (CYP19)

Resumen del trabajo: S. Schnell, R. Martin-Skilton, D. Fernandes, C. Porte. “The interference of nitro- and polycyclic musks with endogenous and xenobiotic metabolizing enzymes in carp: An in-vitro study.” Environmental Science Technology 43, 9458-9464 (2009)

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-7-

Page 8: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

Identificación del petróleo enterrado en las playas afectadas por el vertido del Prestige El derrame de petróleo del Prestige, en noviembre de 2002, afectó a más de 500 playas de arena a lo largo de la costa atlántica española. Los esfuerzos de limpieza se dirigieron tanto al petróleo de la superficie como al del subsuelo. El petróleo de la superficie se puede detectar de forma fiable por inspección directa y las estrategias de limpieza están bien establecidas. Sin embargo, la evaluación del del subsuelo es más compleja y la práctica actual de la estimación del área afectada consiste en cavar hoyos y zanjas de no más de unos 50 cm de profundidad. El muestreo de playas aparentemente limpias en Galicia, cinco años después del derrame, mostró la persistencia de petróleo enterrado a profundidades de hasta 4 m, muy por debajo del estándar de 0,5 m, que inicialmente fue ignorado por las operaciones de limpieza. La persistencia a largo plazo de este petróleo enterrado puede tener consecuencias perjudiciales importantes derivadas de su liberación gradual al agua de mar. Basándose en el análisis series climáticas temporales del oleaje, este trabajo contribuye a mejorar las estrategias actuales de evaluación de derrames de playas de arena. Se propone un protocolo, que combina el modelado de la morfodinámica de playas, la extracción de muestras de la columna de arena y el análisis de hidrocarburos correspondiente. Esto permite tanto la estimación de la probabilidad del entierro del petróleo durante las primeras etapas de un derrame de petróleo, como la evaluación de la persistencia de petróleo enterrado.

Figura. Esquema de las variaciones estacionales del perfil de playa, en respuesta al clima de olas y el enterramiento de petróleo. Resumen del trabajo: A.M. Bernabeu, D. Rey, B. Rubio, F. Vilas, C. Dominguez, J.M. Bayona, J. Albaigés. “Assessment

of cleanup needs of oiled sandy beaches: Lessons from the prestige oil spill.” Environmental Science and Technology 43, 2470-2475 (2009)

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-8-

Page 9: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

Estudi proteómico de la variación de la expressión génica en óvulos de mejillón

El estudio de las bases genéticas de la variabilidad de la expresión génica es esencial para entender las causas de los cambios evolutivos. Aunque existen muchos análisis transcriptómicos de la variabilidad genética y de su heredabilidad en humanos y otros sistemas modelo, los estudios proteómicos correspondientes son todavía escasos. En este trabajo presentamos un análisis de la heredabilidad intrínseca de las variaciones de la expresión de proteínas en el óvulo del mejillón atlántico, Mytilus edulis. A nuestro entender, éste es el primer estudio de este tipo en óvulos de especie alguna. Los resultados muestran que el proteoma del óvulo varía significativamente entre hembras individuales y que buena parte de esta variabilidad es heredable. Aquellas proteínas identificadas como reguladoras y/o relacionadas con estrés resultaron ser especialmente variables entre los diferentes proteomas estudiados, lo cual sugiere que estas variaciones pueden tener un papel importante en procesos de adaptación y aclimatación a cambios ambientales. Figura 1: Resolución del proteoma del óvulo de Mytilus edulis en un gel bidimensional. Las flechas indican proteinas posteriormente aisladas e identificadas por MS/MS Figura 2: Clasificación funcional de las proteinas caracterizadas en los proteomas de óvulo de mejillón, óvulo de mamífero y otros tejidos de mejillón. La fila superior corresponde a la clasificación por funciones, y la inferior muestra las proteinas agrupadas por procesos.

Figura 3: Número de genes con mucha ("Variable") o poca ("Constant") variabilidad en los proteomas de óvulo de mejillones procedentes de diferentes lineas genéticas.

Resumen del trabajo: Diz AP, Dudley E, Macdonald BW, Piña B, Kenchington EL, Zouros E, Skibinski DO "Genetic variation underlying protein expression in eggs of the marine mussel Mytilus edulis.” Molecular and Cellular Proteomics 8, 132-144 (2009)

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-9-

Page 10: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

Cálculo y significado de los límites de banda en resolución multivariante de curvas de un sistema de dos componentes

Los métodos de resolución multivariante de curvas (MCR) son herramientas quimiométricas especialmente diseñadas para resolver problemas de selectividad en el análisis de mezclas complejas con un mínimo de conocimientos previos, esfuerzo y costos. Se pueden aplicar a cualquier tipo de medida analítica multivariante con el único requisito de que las respuestas instrumentales de los diferentes componentes de la mezcla sean aditivas. Su aplicación permite conocer las contribuciones de los componentes en la mezcla. En este trabajo, se evalúa el grado de ambigüedad rotacional asociado a las soluciones MCR utilizando dos enfoques diferentes para el caso de una mezcla de dos componentes. Los resultados han mostrado que las dos aproximaciones dan los mismos resultados y han confirmado la posibilidad de extender su uso a cualquier tipo de mezcla multicomponente compleja. En la figura, el gráfico de contorno (abajo) se ha calculado por un procedimiento de búsqueda sistemática del mínimo de los residuales en todo el espacio de soluciones posibles y en el gráfico tridimensional de malla (arriba) se muestran los resultados obtenidos en la optimización no-lineal de la función matemática definida a partir de las contribuciones relativas de cada componente.

Figura. Contorno calculado a partir de la búsqueda sistemática del mínimo de los residuales en el espacio de soluciones posibles.

Resumen del trabajo: H. Abdollahi, M. Maeder and R. Tauler. “Calculation and meaning of feasible band boundaries in Multivariate Curve Resolution.” Analytical Chemistry 81, 2115–2122 (2009)

Modelización de la intercepción de la precipitación de lluvia En artículo se revisan los modelos de base física de interceptación de las precipitaciones existentes. Se seleccionaron 15 modelos representativos de diferentes conceptualizaciones del proceso de interceptación y se analizaron sus aplicaciones para diversas bases de datos. La revisión incluye el análisis de las bases teóricas y proporcionó una visión de conjunto de sus características. Los modelos aplicados más frecuentemente son el de Gash, original y disperso (69 casos) y el de Rutter, original y disperso, (42 casos). La revisión pone de manifiesto la necesidad de hacer más trabajos de modelización en bosques caducifolios, en regiones de bosques dispersos, y en bosques donde se producen tormentas intensas y por tanto precipitaciones de gran intensidad. La revisión también algunos inconvenientes de aplicaciones previas de los modelos, como son la falta de validación, los pocos estudios comparativos y la poca consideración de las incertidumbres en las medidas y los parámetros.

Figura. Aplicación de los modelos de Gash, Rutter y Calder con las versiones originales y mejorades. Sólo se han considerado los casos con datos reales.

Muzylo, P. Llorens, F. Valente, J.J. Keizer, F. Domingo, J.H.C. Gash “A review of rainfall interception modelling.” Journal of Hydrology 370, 191-206 (2009)

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-10-

Page 11: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

Análisis químico y biológico de la contaminación per Hg en carpas del Ebro bajo Se ha estudiado el impacto ambiental derivado de la acumulación de mercurio en el Bajo Ebro. Se muestrearon cuatro poblaciones de carpa silvestre (Cyprinus carpio), una en el embalse de Flix, otra río arriba (pantano de Riba-roja) y dos más río abajo (Ascó, Xerta). En estas últimas, la concentración de mercurio en hígado, riñón y músculo resultó ser de uno a dos órdenes de magnitud superior al de la población de Riba-roja. Estos niveles elevados de mercurio se correspondieron con incrementos significativos en la concentración de glutatión reducido (GSH) en hígado y con el aumento de la expresión de dos genes de la metalotioneína en riñón y, parcialmente, en escamas, pero no en hígado. Sorprendentemente, no se encontraron evidencias de estrés oxidativo o daños en el DNA de estos mismos tejidos. Los datos ambientales indican que los efectos observados en carpas son consecuencia de una exposición crónica a mercurio, más que a un episodio esporádico de contaminación. A la vista de los resultados proponemos que la observación combinada de niveles altos de GSH en hígado y la expresión de metalotioneínas en riñón constituye un buen indicador de exposición crónica a niveles subletales de mercurio en carpas y otros peces. Muchos de los animales estudiados presentaron niveles de mercurio superiores a los admitidos para consumo humano (0.5 mg/Kg). El estudio demuestra, por tanto, que poblaciones de peces aparentemente normales pueden albergar contenidos inaceptables de mercurio, y sugieren algunos de los mecanismos fisiológicos subyacentes a esta tolerancia. En su conjunto, los datos remarcan la necesidad de disminuir los aportes de mercurio en el Bajo Ebro.

Figura 1. Mapa de la zona estudiada en el Bajo Ebro. La figura muestra los puntos de muestreo y las presas (barras negras) o azudes (barras grises) que separan físicamente las poblaciones analizadas.

Figura 2. Valores químicos y biológicos de las cuatro poblaciones de carpa analizadas. Las barras verticales indican los niveles de mercurio en riñón. Las líneas roja y azul muestran los niveles promediados de expresión de los genes de metalotioneina (MT1 y MT2) en hígado. Las líneas verde y morada muestran los valores en el riñón. La línea azul claro los valores promediados de GSH en hígado. Los asteriscos señalan diferencias en biomarcadores que son significativas respecto a la población de Riba-roja. (prueba t): *, p<0.05; **, p<0.01.

Resumen del trabajo: Navarro, A., Quirós, L., Casado, M., Faria, M., Carrasco, L., Benejam, L., Benito, J., Díez, S., Raldúa, D., Barata, C., Bayona, J.M., Piña, B. “Physiological responses to mercury in feral carp populations inhabiting the low Ebro River (NE Spain), a historically contaminated site.” Aquatic Toxicology 93, 150-157 (2009)

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-11-

Page 12: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

Variabilidad del nivel de fondo de aerosoles en el Mediterráneo El objetivo principal de este estudio es la identificación de los principales factores que controlan los niveles y la composición química de los aerosoles en el fondo regional (RB) a lo largo de la cuenca del Mediterráneo (MB). Para ello, se evalúan los datos sobre los niveles y la especiación química de material particulado (PM) en Montseny (RMS, NE España), Finokalia (FKL, Sur de Grecia) y Erdemli (ERL, Sur de Turquía) para el período 2001 a 2008. Las diferencias en los niveles de PM y su composición química son evidentes al comparar la cuenca Mediterránea occidental y oriental. Los resultados manifiestan gradientes para PM10 y PM2.5 tanto en las orientaciones O-E como N-S a lo largo de MB, atribuidos a la mayor frecuencia e intensidad de los aportes de polvo africano en la cuenca oriental del Mediterráneo (EMB), mientras que los niveles de PM1 son muy similares. El PM en el EMB se caracteriza por niveles altos de material crustal y de sulfato, al compararlos con lo niveles encontrados en la cuenca oeste del Mediterráneo (OMB) y las localizaciones de Europa Central. Sin embargo, el nitrato de RB y los niveles de CO + CE son relativamente constantes a través del Mediterráneo y más bajo que en otros sitios europeos. Las tendencias estacionales son marcadas para los niveles de PM, nitrato (OMB), amonio y sulfato. Por otro lado, también se midieron niveles relativamente altos de V y Ni (WMB), probablemente como consecuencia de las elevadas emisiones procedentes de la combustión de petróleo (generación de energía, emisiones industriales y de buques). Se registraron niveles elevados de sulfato en EMB en comparación con los registrados en OMB. Los niveles altos de sulfato en EMB pueden agotar el NH3 disponible en fase gas de manera que se podrán formar pocas cantidades de nitrato amónico Este estudio muestra la existencia de tres características muy importantes en el Mediterráneo que deben tenerse en cuenta cuando se modelan los efectos climáticos de los aerosoles en la zona, estos son: a) el creciente gradiente de polvo desde el oeste al este de MB, b) el cambio de comportamiento higroscópico de los aerosoles minerales (polvo) a través de la nitración y sulfatación, y c) la abundancia de aerosoles altamente higroscópico durante los periodos de elevada insolación (formación de nubes bajas). Resumen del trabajo: X. Querol, A. Alastuey, J. Pey, M. Cusack, N. Perez, N. Mihalopoulos and C. Theodosi sopoulos E., Kubilay N., and Kocak M. "Variability in regional background aerosols within the Mediterranean." Atmospheric Chemistry and Physics 9, 4575-4591 (2009)

Figura. Niveles anuales medios de PM10 i PM2.5 medidos en diverssos lugares de Europa. OM+EC: materia orgánica + carbono elemental

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-12-

Page 13: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

Trazadores químicos de las emisiones de partículas del tràfico marítimo comercial A pesar del aumento de la navegación comercial en todo el mundo, los datos sobre la contribución de las emisiones de partículas en el aire provenientes de este medio de transporte son todavía relativamente escasos. Una de las razones que justifica la falta de datos comprende la complejidad en la detección y la estimación de las contribuciones de los buques a las partículas atmosféricas en el puerto y en entornos urbanos, dada la similitud con los marcadores de otras fuentes de combustión. Este estudio que se resume tuvo como objetivo identificar marcadores específicos de las emisiones de los barcos se en una ciudad mediterránea con un puerto importante (Melilla, España). Los resultados mostraron que para muestras de PM10 y PM2.5 de 24 horas, las relaciones V/Ni >4-5 y V/EC<2 son marcadores válidos de las emisiones de la navegación comercial, mientras que la relación V/CE> 8 excluye la influencia de las emisiones de este transporte. Otras relaciones (V/S, La/Ce, Zn/Ni, Pb/Zn, OC/CE) y trazadores (Pb, Zn) se probaron de igual forma, pero no correlacionaron con esta fuente. Debido a la composición cambiante de los combustibles diesel, los trazadores en el Mediterráneo pueden no ser representativos en otras regiones del mundo y viceversa. La contribución de las emisiones del transporte marítimo a los niveles de partículas atmosféricas (PM) en el fondo urbano se cuantificaron mediante Positive Matrix Factorization (PMF), resultando en un 2% y 4% sobre los niveles medios anuales de PM10 (0,8 μg/m3 de partículas primarias y 1,7 μg/m3 de partículas secundarias, con una incertidumbre del 20%) y el 14% sobre media anual de PM2,5 (2,6 μg/m3). Figura. Relaciones medias de V/Ni para PM2.5 en función de los cuatro sectores de viento: puerto, puerto + mar, tierra, y planta de energía. Los datos mostrados representan las relaciones medias V/Ni para todo el período de muestreo (izquierda, en fondo gris) y clasificados en función de los períodos de polvo africano (derecha, sobre fondo blanco). Perc 80: 80 Ile%. Perc 20: 20 Ile%. El número de muestras analizadas se indica entre paréntesis en el eje X. Resumen del trabajo: M. Viana, F. Amato, A. Alastuey, X. Querol, T. Moreno, S. García dos Santos, D. Herce-Garraleta and R. Fernandez-Patier. "Chemical tracers of particulate emissions from commercial shipping." Environmental Science and Technology 43, 7472-7477 (2009)

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-13-

Page 14: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

Accumulación de hidrocarburos aromáticos policíclicos (PAH) en zooplancton Las cadenas tróficas planctónicas juegan un papel importante en el destino ambiental de los contaminantes orgánicos y su impacto en el medio acuático. A pesar de esto, los conocimientos disponibles actualmente solo permiten conocer el rol que tiene el fitoplancton al ser el primer nivel de las cadenas tróficas y por su función en la bomba biológica de los contaminantes en el medio marino. En este estudio se cuantifican los procesos de acumulación de los PAH en copépodos (Acartia grani) y se parametrizan los procesos de incorporación y eliminación de los PAHs por el zooplancton. Los experimentos de laboratorio realizados muestan que los PAHs se acumulan mucho menos en zooplancton que en el fitoplancton, y que estos factores de acumulacón están dominados por los procesos difusivos (de respiración) entre los copépodos y el medio acuático mientras que la dieta (fitoplancton) tiene una influencia menor. Ello se explica por la rápida cinética de intercambio de contaminantes entre el zooplancton y el agua. Se han estimado las cinco constantes de transferencia de masa que controlan el ciclo de PAHs entre el agua y el zooplancton. Se ha observado que mientras que la depuración difusiva es la más rápida, las constantes de metabolización de PAHs son también altas, especialmente entre los de peso molecular menor. Los resultados permiten explicar por qué las concentraciones de PAHs disminuyen rápidamente en la zona fótica marina y su transporte vertical por las pelotas fecales. La paremetrización propuesta, abre el camino para modelizar el papel que tiene el zooplancton en el destino ambiental de los PAH. Figura. Factores de bioconcentración y bioacumulación de los diversos experimentos: Cultivo de Rhodomonas salina, Acartia grani y esta alimentandose de fitopláncton. Resumen del trabajo: Berrojalbiz, N., S. Lacorte, A. Calbet, E. Saiz, C. Barata, J. Dachs. “Accumulation and cycling of polycyclic aromatic hydrocarbons in zooplankton.” Environmental Science and Technology 43, 2295-2301 (2009)

Atenuación de la oxidación de la pirita con una pre-barrera de cenizas volantes

Las barreras reactivas permeables (BRP) para el tratamiento pasivo de aguas subterráneas contaminadas por el drenaje ácido de minas (AMD) usan piedra caliza como material que neutraliza la acidez del agua. El potencial alcalino de este mineral cesa cuando precipitan fases metálicas secundarias su superficie, lo que limita su eficacia. Se ha investigado en experimentos de columna el uso de las cenizas volantes procedentes de la combustión de carbón como material alternativo para generar alcalinidad para el tratamiento pasivo de AMD con solución saturada. A diferencia de los sistemas convencionales, se propone la utilización de estas cenizas como pre-barrera para interceptar el agua recargada no contaminada antes de que reaccione con los residuos ricos en pirita. También se ha estudiado la cinética de la disolución a pH alcalino. En una columna saturada con una carga compuesta únicamente de arena de cuarzo y lodos de pirita (1:10), se llevó a cabo la oxidación en condiciones ácidas (pH 3,7). La disolución de pirita ocurrió favorablemente en la solución saturada de medio poroso hasta que el O2 disuelto se consumió totalmente. En una segunda columna se oxidó la pirita en condiciones alcalinas (pH 10.45) por neutralización previa de la acidez por las cenizas volantes. A este pH, se liberó el Fe de la disolución de pirita como fases Fe-oxi (hidróxido) precipitando sobre los granos de pirita y formando recubrimientos de Fe (microencapsulación). Esta microencapsulación inhibe la oxidación de la pirita en el 97% de los lodos de piritas y disminuye su capacidad de reacción, limitando la limitación de AMD.

Figura. Esquema que muestra (a) una barrera reactiva permeable convencional y (b) una prebarrera de cenizas volantes dibujada segun los resultados experimentales.

0

4

8

Methylnaphtalene

Dimethylnaphtalene

Fluorene

Dibenzonthiophene

Phenanthrene

Methylphenanthrene

Dimethylphenanthrene

FluoranthrenePyrene

Log

BCF

Log

BAF Rhodomonas salina

Acartia grani

Acartia grani feeding in Rhodomonas salina

Resumen del trabajo: R. Perez-Lopez, J. Cama, J.M. Nieto, C. Ayora “Attenuation of pyrite oxidation with a fly ash pre-barrier: Reactive transport modelling of column experiments.” Applied Geochemistry 24, 1712-1723 (2009)

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-14-

Page 15: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

EL INSTITUTO EN LOS MEDIOS DE COMUNICACIÓN

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-15-

Page 16: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-16-

Page 17: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-17-

Page 18: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-18-

Page 19: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-19-

Page 20: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-20-

Page 21: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-21-

Page 22: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-22-

Page 23: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

El IDÆA en los medios audiovisuales Programa Medi ambient TV3. Depuració amb aiguamolls naturals http://www.tv3.cat/pprogrames/elmediambient/meaSeccio.jsp?seccio=reportatge&tipus=llistat&cat=mea_reh&pagina=2 Agencia EFE http://www.youtube.com/watch?v=mYt4LZwKeIc&hl=es>http://www.youtube.com/watch?v=mYt4LZwKeIc&hl=es BBC Mundo - Internacional - Cocaína en el aire español www.bbc.co.uk/.../090514_1235_espana_drogas_gtorres_wbm.shtml La cocaína pulula por el aire de Madrid y Barcelona - RTVE.es www.rtve.es/noticias/20090513/.../276523.shtml Barcelona air is filled with drugs like cocaine - Odd News ... newslite.tv/.../barcelona-air-is-filled-with-d.html Spanish study shows cocaine in the air - Europe- msnbc.com www.msnbc.msn.com/id/30741658/ - Estados Unidos Cocaine and LSD found in air of Spanish cities - Telegraph www.telegraph.co.uk/.../Cocaine-and-LSD-found-in-air-of-Spanish-cities.html Snow in Madrid and Barcelona: The cocaine in Spain is in the air ... www.welt.de/.../The-cocaine-in-Spain-is-in-the-air-again.html

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-23-

Page 24: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

In the air Tonight globedia.com/in-the-air-tonight Madrid, Barcelona has cocaine in the air - study | Herald Sun www.heraldsun.com.au/.../cocaine...air/story-e6frf7lf-1225712019345 Cocaine and Heroin detected in Spanish air www.digitaljournal.com/article/272599 Cocaine's in the air in Madrid, Barcelona - Health & Fitness ... timesofindia.indiatimes.com La Sexta Noticias- Bebería aguas fecales? http://www.lasextanoticias.com/videos/ver/beberias_aguas_fecales/207862 tv3, programa 30 minuts- L'existència de 700.000 tones de sediments tòxics i radioactius al pantà de Flix http://www.tv3.cat/videos/1666689 RNE 1-Programa: Asuntos Propios- Presencia de droga en el río Ebro http://www.idaea.csic.es/index.php?option=com_content&view=article&id=160%3Aefectos-sobre-la-vida-acuatica-en-el-rio-ebro&catid=73%3Aidaea-on-the-media&Itemid=86&lang=ca El Correo Digital- Una radiografia esclarecedora http://www.elcorreo.com/alava/20091103/miranda/radiografia-esclarecedora-20091103.html Diario de Burgos- Datos sobre el consumo de drogas http://www.diariodeburgos.es/noticia.cfm/Miranda/20091104/nuestros/datos/consumo/droga/son/muy/exactos/BCB10800-1A64-968D-59B25D8C991C4A64 Diario Vasco- Recojida de muestras en la cuenca del río Ebro http://www.idaea.csic.es/attachments/076_El%20diario%20vasco.pdf Diario de Noticias- Estudio que analiza las aguas de siete depuradoras http://www.idaea.csic.es/attachments/075_Diario%20de%20Noticias.pdf Antena 3- Contaminación del ríu Ebro por droga. http://www.youtube.com/watch?v=to1i_6cF0Oc El Pais- El atlas de la cocaina flotante http://www.idaea.csic.es/attachments/073_El_Pais.pdf La Opinión- Los residuos de fármacos en ríos no perjudican la salud. http://www.idaea.csic.es/attachments/072_La_Opinion.pdf El Pais- Medir la droga del aire cambiará la lucha contra el narcotrafico http://www.idaea.csic.es/attachments/071_El_Pais2.pdf El Periódico- La depuradora del Prat detecta 20000 dosis diàries de cocaïna http://www.idaea.csic.es/attachments/072_El%20periodico-1%20Feb%202008-cocaina.pdf Diario de Navarra/Heraldo de Aragón- Consumo de cocaina en Zaragoza, Pamplona y Tudela http://www.idaea.csic.es/attachments/Diario%20de%20Navarra-090920-1.pdf http://www.idaea.csic.es/attachments/Diario%20de%20Navarra-090920-2.pdf http://www.idaea.csic.es/attachments/Heraldo-drogas.pdf

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-24-

Page 25: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

PRESENTACIÓN

El Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) tiene como objetivo el estudio de los cambios naturales y antropogénicos en los ecosistemas, fundamentalmente aquellos que pueden incrementar la toxicidad en organismos y humanos, mediante técnicas químicas y geoquímicas. Por lo tanto, se trabaja en la investigación de la información contenida en las moléculas orgánicas e inorgánicas, incluyendo la composición isotópica, para caracterizar los cambios en los ecosistemas, principalmente en los sistemas acuáticos. También se desarrollan métodos de análisis para la medida de éstas moléculas, fundamentalmente a nivel de trazas, en agua, aire, suelos y sedimentos.

Estos investigadores han tenido papeles destacados en: - química analítica y geoquímica orgánica - geoquímica e hidrología - biología molecular - métodos para el estudio de problemas

ambientales El IDÆA trabaja en la mejora de la calidad del agua y del aire, colabora en la resolución de accidentes ambientales graves, identificación de problemas ambientales y estudio del cambio climático y global.

El Instituto está organizado en los siguientes Departamentos y Servicios:

Departamento de Química Ambiental Departamento de Geociencias

Servicio de Espectrometría de Masas

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-25-

Page 26: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

JUNTA DEL INSTITUTO DIRECTOR Joan Grimalt Obrador VICEDIRECTORES Xavier Querol Carceller Damià Barceló Cullerés VOCALES Maria José López de Alda Villaizán Jefe Departamento Química Ambiental Carles Ayora Ibáñez Jefe Departamento Geociencias REPRESENTANTES DEL PERSONAL Roser Chaler Ferrer Benjamí Piña Capó Montserrat Soler Roig SECRETARÍA Joan Ricard Ibáñez Villar Gerente Àngels Quiroga Fernández Secretaria

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-26-

Page 27: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

PERSONAL

DEPARTAMENTOS Y SERVICIOS CIENTÍFICOS CIENTÍFICOS TÈCNICOS TÈCNICOS ADMN. BECARIOS TOTAL PLANTILLA CONTRATAD PLANTILLA CONTRAT PREDOC QUÍMICA AMBIENTAL 22 10 11 28 4 69 144 GEOCIENCIAS 13 12 8 14 16 63 SERVICIO DE ESPECTROMETRIA DE MASAS 1 2 3 TOTAL 35 22 19 42 4 85 210

FINANCIACIÓN

DEPARTAMENTOS PROYECTOS VIGENTES FINANCIACION PARA ESTOS DURANTE EL AÑO 2008 PROYECTOS EN EL 2009 (€) QUÍMICA AMBIENTAL 63 3 421 620

GEOCIENCIAS 44 2 786 659

TOTAL 106 6 208 279

DEPARTAMENTOS CONTRATOS PLAN NACIONAL

OTROS ORGANISMOS GUBERNAMENTALES UNIÓN EUROPEA

QUÍMICA AMBIENTAL 1 606 638 472 154 838 593 502 236

GEOCIENCIAS 1 648 456 254 135 216 170 667 898

TOTAL 3 255 094 726 288 1 054 763 1 170 134

RESULTADOS CIENTÍFICOS

DEPARTAMENTOS TRABAJOS TRABAJOS CAPÍTULOS LIBROS TESIS TESINAS PATENTES PUBLICADOS PUBLICADOS ISI LIBRO DOCTORALES MASTERS QUÍMICA AMBIENTAL 132 110 17 1 15 3 1

GEOCIENCIAS 102 76 20 0 5 8 0

TOTAL 233 187 37 1 20 11 1

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-27-

Page 28: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

COMPOSICIÓN DE LOS DEPARTAMENTOS

PRODUCCIÓN CIENTÍFICA

FUENTES DE FINANCIACIÓN

CIENTÍFICOS PLANTILLA

CIENTÍFICOS CONTRACTADOS

TÈCNICOS PLANTILLA TÈCNICOS CONTRACTADOS

BECARIOS PREDOCTORALES

CIENTÍFICS TITULARS

QUIMICA AMBIENTAL GEOCIENCIAS

TRABAJOS CIENTÍFICOS

TESIS DOCTORALES TESINAS Y MÁSTERES PATENTES

PROYECTOS VIVOS FINANCIACIÓN EUROPEAN UNION

PLAN NACIONAL

OTHER PUBLIC ORG.

CONTRACTS

INSTITUTO

QUÍMICA AMBIENTAL GEOCIENCIAS

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-28-

Page 29: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

DEPARTAMENTO DE QUÍMICA AMBIENTAL Estudio del origen, transporte y evolución de los aportes orgánicos naturales y antropogénicos en el medio ambiente, incluyendo la atmósfera, la columna de agua, suelos, sedimentos y organismos. Se han desarrollado múltiples métodos de análisis de compuestos polares y no polares, volátiles y pesados mediante el uso de técnicas

de cromatografía de gases y de líquidos, electroforesis capilar y espectrometría de masas. El trabajo desarrollado también incluye el estudio de los compuestos orgánicos como trazadores de los cambios climáticos. También se investigan los efectos de los compuestos orgánicos contaminantes en organismos superiores, peces, moluscos y humanos.

Líneas de Investigación Principales: Química Ambiental, Geoquímica Orgánica, Química Analítica, Ecotoxicología, Paleoclimatología, Quimiometría.

DEPARTAMENTO DE GEOCIENCIAS Estudio del origen, transporte y evolución de los aportes inorgánicos naturales y antropogénicos en el medio ambiente, incluyendo la atmósfera, aguas superficiales y el medio subterráneo. Control e identificación de las fuentes de material particulado atmosférico. Reciclaje de residuos de

combustión. Balance de agua y erosión de suelos. Monitorización y modelización de procesos hidrológicos superficiales y erosivos. Condiciones hidrogeológicas para el almacenamiento de residuos. Desarrollo de modelos numéricos de flujo de agua y transporte de contaminantes reactivos.

Líneas de Investigación Principales: Geoquímica inorgánica, Mineralogía, Hidrología superficial subterránea, Erosión de suelos, Tecnologia ambiental, Modelización numérica

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-29-

Page 30: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

DEPARTAMENTO DE QUÍMICA AMBIENTAL Personal Científico

Grimalt Obrador, Joan Profesor de Investigación (Director) Barceló Cullerès, Damià Profesor de Investigación (Vicedirector) López de Alda Villaizán, Miren Investigador Científico (Jefe del

Departamento) Albaiges Riera, Joan Profesor de Investigación Bayona Termens, Josep Maria Profesor de Investigación Ginebreda Martí, Antoni Profesor de Investigación Lacorte Bruguera, Silvia Profesor de Investigación Porte Visa, M. Cinta Profesor de Investigación Rivera Aranda, Josep Profesor de Investigación Tauler Ferre, Romà Profesor de Investigación Caixach Gamisans, Josep Investigador Científico Dachs Marginet, Jordi Investigador Científico Piña Capo, Benjamí Investigador Científico Abad Holgado, Esteban Científico Titular Barata Martí, Carles Científico Titular Díez Salvador, Sergi Científico Titular Eljarrat, Ethel Científico Titular Farré Urgell, Marinella Científico Titular Fernández Ramon, M. Pilar Científico Titular Lopez Fernandez, Jordi Científico Titular Raldua Perez, Demetrio J. Científico Titular Petrovic, Mira Investigador ICREA

Personal Técnico Casado Belloso, Marta Titulada Superior Especializada Casado Muñoz, Marta Ayudante de Investigación de OPIs Cortina Massana, Montserrat Ayudante de Investigación de OPIs Marco Asensio, Esther Ayudante de Investigación de OPIs Martínez Sierra, Elena Ayudante de Investigación de OPIs Martrat Castellví, Mª Generosa

Ayudante de Investigación de OPIs Mas Rodriguez, Maria Rosa Ayudante de Investigación de OPIs Guerra Fabregas, Maria Técnico Especialista de Grado Medio Hortelano Alvarez, Bibiano Técnico Especialista de Grado Medio Mallach Broquetas, Jordi Técnico Especialista de Grado Medio-

JAE Sauló Dalmau, Jordi Técnico Especialista de Grado Medio Personal Administrativo Labajos Robles, Begoña Auxiliar Administrativo Quiroga Fernández, M. Angels Auxiliar Administrativo Soto Nuñez, Nuria Auxiliar Administrativo

Torrens Bonal, Josep Soporte Administrativo

Personal Científico Contratado Abalos Navarro, Manuela Científico (I3P) Díaz-Cruz, Silvia Científico (Ramón y Cajal) Pérez Solsona, Sandra Científico (Ramón y Cajal) Van Drooge, Barend L. Científico (Ramón y Cajal) Thibaut, Remi Cientifico Brix, Rikke Científico Feo, Maria Luisa Científico Fernández, Denise Científico Martrat Sotil, Belén Científico Tedekkath, Anju Científico

Personal Técnico Contratado

Boronat Llop, Susanna Proyecto (Doctor) Caballero Rodriguez, Gemma Proyecto Domenech Durán, Anna Proyecto Fernandez Escobar, Inmaculada Proyecto Malo Moreno, Sara Proyecto Matamoros Mercadal, Víctor Proyecto (Doctor) Navarro Cuenca, Ana Proyecto Ojeda García, Mª José Proyecto Palacios Ruíz, Oscar Proyecto Pelayo Martínez, Sergi Proyecto Riva, Consuelo Proyecto Navarro Sáez, Asunción Técnic Superior Adrados Leon, Miguel Angel Titulado Superior Especializado Bartolomé Rodríguez,Aranzazu Titulado Superior Especializada Almarcha Riera, Daniel Titulado Superior Especializado Cortés Francisco, Nùria Titulado Superior Especializada Dominguez Fernández, Carmen Titulado Superior Especializada Flores Rubio, Cintia Titulado Superior Especializada Jimenez García, Nuria Titulado Superior Especializada Llerena Cabello, José J. Titulado Superior Especializado Martínez Guijarro, Karell Titulado Superior Especializado Morales Pérez, Laura Titulado Superior Especializada Palacios Ruiz, Óscar Titulado Superior Especializado Parera Costa, Jordi Titulado Superior Especializado Pérez Fernandez, Francisca Titulado Superior Planes Pastor, Carles Titulado Superior Especializado Rivera Austrui, Joan Titulado Superior Especializado Melissa Faria Titulado Superior Especializada

Becarios Pre-doctorales Alier Pedemonte, Marta Arellano da Silva, Lourdes Bartrons Vilamala, Mireia Bastos Damasio, Joana Berrojalviz Castrillejo, Naiara Bono Blay, Francisco Bosch Suades, Carme Cabrerizo Pastor, Ana Calderón Preciados, Diana Campos, Bruno Cárdenas Youngs, Gina Carrasco Cabrera, Luis Cristale, Joyce Damasio, Joana Esparza Sánchez, Montserrat Farrés Rodriguez, Mireia Fernández Gómez, Cristal Fernandez Sanjuan, María Fort Fuster, Marta Gago Ferrero, Pablo Galbán Malagón, Cristóbal José García Galán, María Jesús Garí de Barbara, Mercè

Gómez Canela, Cristian Gorga Lopez, Marina Grimalt Alvaro, Carme Gros Calvo , Meritxell Guart Torres, Albert Guerra Gómez, Paula Huertas Lopez, David Jarque Ortiz, Sergio Jelic, Aleksandra Jiménez Cartagena, Luis Kantiani, Stavroula Köck Schulmeyer, Marianne Koenig, Sam Kuster, Marina Lazzara, Raimondo Llamas Gaspart, Cristina López Serna, Rebeca Lourencetti, Carolina Lysimachou, Angeliki Manaca, María Nelia Mas García, Silvia Mateo Pérez, Bárbara Navarro Ortega, Alicia

Olivares Polo, Alba Osorio Torrens, Victoria Planes Pastor, Carles Platikanov, Stefan Postigo Rebollo, Cristina Quiroz Muñoz, Roberto Radjenovic, Jelena Radovic, Jagos Rama Corredor, Oscar Reyes Contreras, Carolina Rodrigues, Teresa. Salvadó Estivill, Joan Antón Sánchez Avila, Juan Ignacio Sanchiz Sandoval, Josep Àngel Schnell, Sabine Serrano, Ana Soto Fernández, Mª del Mar Terrado Casanovas, Marta Thienpont, Benedicte Varela Coll, Jacob Vicente de Bobes, Joana Vilagrasa Giménez, Marta Vizcaino Garcia, Ester

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-30-

Page 31: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

DEPARTAMENTO DE GEOCIENCIAS Personal Científico

Querol Carceller, Xavier Profesor de Investigación (Vicedirector) Ayora Ibáñez, Carlos Profesor de Investigación (Jefe del

Departamento) Carrera Ramírez, Jesús Profesor de Investigación Dentz, Marco Profesor de Investigación Gallart Gallego, Francesc Profesor de Investigación López Soler, Angel Profesor de Investigación Alastuey Urós, Andrés Investigador Científico Moreno Pérez, Teresa Investigador Científico Plana Llevat, Felicià Investigador Científico Tobias Garces, Aureli Investigador Científico Llorens García, Pilar Científico Titular Soler Matamala, Josep Maria Científico Titular Vázquez Suñé, Enric Científico Titular

Personal Técnico Cabanas Albero, Mercè Titulada Superior Especialitzada Soler Roig, Montserrat Titulada Superior Especialitzada Font Piqueras, Oriol Titulado Medio Huguet Marzal, Xavier Funcionario Grupo A Bartrolí Solé, Rafael Ayudante de Investigación Gil Sánchez, Jordi Ayudante de Investigación Karanasiou, Angeliki Ayudante de Investigación Vazquez de la Hera, Rebeca

Ayudante de Laboratorio

Becarios Pre-doctorales

Personal Científico Contratado Cruz Minguillón, María Beca post-doctoral en el extranjero Izquierdo Ramonet, María Beca post-doctoral en el extranjero Batlle Pifarré, Francesc Proyecto Moreno Palmerola, Natalia Proyecto Pandolfi, Marco Proyecto Pey Betran, Jorge Proyecto Cama Robert, Jordi Ramón y Cajal Latron, Jérôme Ramón y Cajal Viana Rodríguez, Mª Mar Ramón y Cajal Jodar Bermúdez, Jorge Investigador post-doc Silva Rojas, Orlando Investigador post-doc Juan de la Cierva Otero Pérez, Neus I3P Personal Técnico Contratado

Avila Ortega, Patricia Técnico Superior Grado 3 Rico Pérez, Silvia Técnico Superior Grado Vázquez de la Hera, Rebeca Técnico Superior Grado Parga Toledo, Jesús Técnico Superior PL fijo Nord, Guillaume Titulado Superior, Téc.MICNN Asta Andrés, M. Pilar Titulada Superior Especialitzada Gran Esforzado, Meritxell Titulada Superior Especialitzada Ouro Losada, Vanesa Titulada Superior Especialitzada Torrentó Aguerri, Clara Titulada Superior Especialitzada Torres Sánchez, Ester Titulada Superior Especialitzada Trapote Barreira, Ana Titulada Superior Especialitzada Martínez Sánchez, Silvia Titulada Grado Medio Muñoz, Carmen Titulada Grado Medio Reino, María Soporte

Albert Nardi Ricart Aleksandra Muzylo Anna Ripoll Roca Arantxa Segura Fdez Cristina Reche Andujar Francesco Offedu Fulvio Amato Gussman Catari Yujra

Iria Castro Jordi Font Capo Manuela Barbieri Michael Cusack Noemí Pérez Lozano Patricia Córdoba Sola Valhondo González Victor Vilarrasa Riano

SERVICIO DE ESPECTROMETRIA DE MASAS

Chaler Ferrer, Roser Titulada Superior Especializada Doctora. (Responsable) Comesaña Comesaña, Maria Técnico I3P Fanjul Insa, Mª Adoración Técnico Contratado

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-31-

Page 32: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

PUBLICACIONES (agrupadas por departamentos y ordenadas por índice de impacto del ISI)

DEPARTAMENTO DE QUÍMICA AMBIENTAL 1. A.P. Diz, E. Dudley, B.W. Macdonald, B.

Piña, E.L. Kenchington, E. Zouros, D.O. Skibinski "Genetic variation underlying protein expression in eggs of the marine mussel Mytilus edulis.” Molecular and Cellular Proteomics 8, 132-144 (2009)

2. J. Blobel, P. Bernadó, D.I. Svergun, R.

Tauler, M. Pons “Low-Resolution Structures of Transient Protein-Protein Complexes using Small-Angle X-Ray Scattering.” Journal of American Chemical Society 131, 4378-4386 (2009)

3. M. Farré, L. Kantiani, S. Pérez, D.

Barceló "Sensor and biosensors in support of EU Directives." Trends in Analytical Chemistry 28, 170-185 (2009)

4. J. Radjenovic, M. Petrovic, D. Barceló

"Complementary mass spectrometry and bioassays for evaluating pharmaceutical-transformation products in treatment of drinking water and wastewater" Trends in Analytical Chemistry 28, 562-580 (2009)

5. M.S. Díaz, D. Barceló "Chemical analysis

and ecotoxicological effects of organic UV-absorbing compounds in aquatic ecosystems" Trends in Analytical Chemistry 28, 708-717 (2009)

6. L. Kantiani, M. Farré, D. Barceló.

"Analytical methodologies for the detection of _-lactam antibiotics in milk and feed samples" Trends in Analytical Chemistry 28, 729-744 (2009)

7. M.L. Feo, E. Eljarrat, D. Barceló

"Occurrence, fate and analysis of polychlorinated n-alkanes in the environment." Trends in Analytical Chemistry 28, 778-791 (2009)

8. M.J. García, M.S. Díaz, D. Barceló

"Combining chemical analysis and cotoxicity to determine aenvironmental exposure and to assess risk from sulfonamides." Trends in Analytical Chemistry 28, 804-819 (2009)

9. S. Pérez, M. Farré, D. Barceló "Analysis,

behavior and ecotoxicity of carbon-based nanomaterials in te aquatic envirnment." Trends in Analytical Chemistry 28, 820-832 (2009)

10. M. Villagrasa, E. Eljarrat, D. Barceló

"Analysis of benzoxazinone derivatives in plant tissues and their degradation products in agricultural soils" Trends in Analytical Chemistry 28, 1103-1114 (2009)

11. M.S. Díaz-Cruz, M.J. García-Galán, P.

Guerra, A. Jelic, C. Postigo, E. Eljarrat, M. Farré, M.J. López de Alda, M. Petrovic, D. Barceló "Analysis of selected emerging contaminants in sewage sludge" Trends in Analytical Chemistry 28, 1263-1275 (2009)

12. M. Gros, M. Petrovic, D. Barceló "Tracing

Pharmaceutical Residues of Different Therapeutic Classes in Environmental Waters by Using Liquid Chromatography/Quadrupole-Linear Ion Trap Mass Spectrometry and Automated

Library Searching". Analytical Chemistry 81, 898-912 (2009)

13. H. Abdollahi, M. Maeder, R. Tauler

“Calculation and meaning of feasible band boundaries in Multivariate Curve Resolution.” Analytical Chemistry 81, 2115–2122 (2009)

14. L. Kantiani, M. Farré, M. Sibum, C.

Postigo, M.L. de Alda, D. Barceló "Fully Automated Analysis of _-Lactams in Bovine Milk by Online Solid Phase Extraction-Liquid Chromatography-Electrospray-Tandem Mass Spectrometry" Analytical Chemistry 81, 4285-4295 (2009)

15. C. Postigo, M.J. López de Alda, M.

Viana, X. Querol, A. Alastuey, B. Artiñano, D. Barceló "Determination of Drugs of Abuse in Airborne Particles by Pressurized Liquid Extraction and Liquid Chromatography-Electrospray-Tandem Mass Spectrometry." Analytical Chemistry 81, 4382-4388 (2009)

16. B Alexander,M. G. Hastings, D. J.

Allman, J. Dachs, J.A. Thornton, S. A. Kunasek “Quantifying atmospheric nitrate formation pathways based on a global model of the oxygen isotopic composition (Delta 17O) of atmospheric nitrate.” Atmospheric Chemistry and Physics 9, 5043–5056 (2009)

17. J. Radjenovic, C. Sirtori, M. Petrovic, D.

Barceló, S. Malato "Solar Photocatalytic degradation of persistent pharmaceuticals at pilot-scale Kinetics and characterization of major intermediate products." Applied Catalysis B: Environmenta, 89, 255-264 (2009)

18. E. Eljarrat, P. Guerra, E. Martínez, M.

Farré, J.G. Alvarez, M. López-Teijón, D. Barceló "Hexabromocyclododecane in Human Breast Milk: Levels and Enantiomeric Patterns." Environmental Science and Technology 43, 1940-1946 (2009)

19. N. Berrojalbiz., S. Lacorte, A. Calbet, E.

Saiz, C. Barata, J. Dachs “Accumulation and cycling of polycyclic aromatic hydrocarbons in zooplankton.” Environmental Science and Technology 43, 2295-2301 (2009)

20. A.M. Bernabeu, D. Rey, B. Rubio, F.

Vilas, C. Dominguez, J.M. Bayona, J. Albaigés “Assessment of cleanup needs of oiled sandy beaches: Lessons from the prestige oil spill.” Environmental Science and Technology 43,, 2470-2475 (2009)

21. M. Terrado, D. Barceló, R. Tauler.

"Quality Assessment of the Multivariate Curve Resolution Alternating Least Squares Method for the Investigation of Environmental Pollution Patterns in Surface Water". Environmental Science Technology 43, 5321-5326 (2009)

22. J. Radjenovic, M. Godehardt, M.

Petrovic, A. Hein, M. Farré, M. Jekel, D. Barceló "Evidencing Generation of Persistent Ozonation Products of

Antibiotics Roxithromycin and Trimethoprim" Environmental Science and Technology 43, 6808-6815 (2009)

23. D. Raldúa, P.J. Babin “Simple, Rapid

Zebrafish Larva Bioassay for Assessing the Potential of Chemical Pollutants and Drugs to Disrupt Thyroid Gland Function” Environmental Science and Technology 43, 6844-6850 (2009)

24. A. Cabrerizo, J. Dachs, D. Barceló

"Development of a Soil Fugacity Sampler for Determination of Air-Soil Partitioning of Persistent Organic Pollutants under Field Controlled Conditions." Environmental Science Technology 43, 8257-8263 (2009)

25. S. Schnell, R. Martin-Skilton, D.

Fernandes, C. Porte “The Interference of Nitro- and Polycyclic Musks with Endogenous and Xenobiotic Metabolizing Enzymes in Carp: An In-Vitro Study.” Environmental Science Technology 43, 9458-9464 (2009)

26. P. Boadas-Vaello, E. Jover, S. Saldaña-

Ruíz, C. Soler-Martín, C. Chabbert, J.M. Bayona, J.Llorens “ Allylnitrile metabolism by CYP2E1 and other CYPs leads to distinct lethal and vestibulotoxic effects in the mouse.” Toxicological Sciences 107, 461-472 (2009)

27. J. Alonso-Gutierrez, A. Figueras, J.

Albaiges, N. Jimenez, M. Vinas, AM. Solanas, B. Novoa “Bacterial Communities from Shoreline Environments (Costa da Morte, Northwestern Spain) Affected by the Prestige Oil SIPI.” Applied and Environmental Microbiology 75, 3407-3418 (2009)

28. L. Carrasco, S. Díez, J.M.Bayona

“Simultaneous determination of methyl- and ethyl-mercury by solid-phase microextraction followed by gas chromatography atomic fluorescence detection." Journal of Chromatography A 1216, 8828-8834 (2009)

29. M. Kuster, M. López de Alda, D. Barceló

"Liquid chromatography-tandem mass spectrometric analysis and regulatory issues of polar pesticides in natural and treated waters". Journal of Chromatography A 1216, 520-529 (2009)

30. N. Tokman, C. Soler, M. Farré, Y. Picó,

D. Barceló "Determination of amitraz and its transformation products in pears by ethyl acetate extraction and liquid chromatography-tandem mass spectrometry" Journal of Chromatography A 1216, 3138-3146 (2009)

31. E. Jover, V. Matamoros, J.M. Bayona

“Characterization of benzothiazoles, benzotriazoles and benzosulfonamides in aqueous matrixes by solid-phase extraction followed by comprehensive two-dimensional gas chromatography coupled to time-of-flight mass spectrometry.” Journal of Chromatography A 1216, 4013-4019 (2009)

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-32-

Page 33: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

32. E. Vizcaino, L. Arellano, P. Fernández, J.O. Grimalt “Analysis of whole congener mixtures of polybromodiphenyl ethers by gas chromatography-mass spectrometry in both environmental and biological samples at femtogram levels.” Journal of Chromatography A 1216, 5045-5051 (2009)

33. D. Carrizo, J.O. Grimalt. “Gas

chromatographic–mass spectrometric analysis of polychlorostyrene congener mixtures in sediments, human sera and cord sera.” Journal of Chromatography A 1216, 5723-5729 (2009)

34. K. Martínez, J. Rivera-Austrui, M.A.

Adrados, J.J. Llerena, B. van Bavel, E. Abad, J. Rivera “Uncertainty assessment of PCDD/F and DL-PCB analysis in fly ashes and stationary source emissions in accordance with the impending European standard en-1948” Journal of Chromatography A 1216, 5888-5894 (2009)

35. J. Muñoz, C. Bosch, P. Fernández, J.O.

Grimalt, B. Jiménez. “Optimization of a heart-cutting multidimensional gas chromatography based method for the assessment of enantiomeric fractions of o,p'-DDT in environmental samples.” Journal of Chromatography A 1216, 6141-6145 (2009)

36. M. Llorca, M. Farré, Y. Picó, D. Barceló

"Development and validation of a pressurized liquid extraction liquid chromatography-tandem mass spectrometry method for perfluorinated compounds determination in fish." Jorunal of Chromatography A 1216, 7195-7204 (2009)

37. S. Lacorte, J. Quintana, R. Tauler, F.

Ventura, A. Tovar, C. Duarte “Ultra-trace determination of Persistent Organic Pollutants in Arctic ice using stir bar sorptive extraction and gas chromatography coupled to mass spectrometry.” Journal. of Chromatography A 1216 8581-8589 (2009)

38. M. Fernandez-Alvarez, M. Lores, E.

Jover, C. Garcia-Jares, J.M. Bayona, M. Llompart “Photo-solid-phase microextraction of selected indoor air pollutants from office buildings. Identification of their photolysis intermediates.” Journal of Chromatography A 1216, 8969-8978 (2009)

39. S. Lacorte, M.G Ikonomou, M. Fischer

“A Comprehensive Gas Chromatography Coupled to High Resolution Mass Spectrometry Based Method for the Determination of Polybrominated Diphenyl Ethers and their Hydroxylated and Methoxylated Metabolites in Environmental Samples.” Journal of Chromatography A 1217, 337-347 (2009)

40. F.J. Sierro, N. Andersen, M.A. Bassetti,

S. Berné, M. Canals, J.H. Curtis, B. Dennielou, J.A. Flores, J. Frigola, B. Gonzalez-Mora, J.O. Grimalt, D.A. Hodell, G. Jouet, M. Pérez-Folgado, R. Schneider “Phase relationship between sea level and abrupt climate change.” Quaternary Science Reviews 28, 2867-2881 (2009)

41. M. Porta, J. Pumarega, T. Lopez, M.

Jariod, E. Marco, J.O. Grimalt for the PANKRAS II StudyGroup “Influence of tumor stage, symptoms, and time of blood draw on serum concentrations of

organochlorine compounds in exocrine pancreatic cancer” Cancer Causes and Control 20, 1893-1906 (2009)

42. A. Tovar-Sanchez, S. Sañudo-Wilhelmy,

A.B. Kustka, S. Agustí, J. Dachs, D.A. Hutchins, D.G. Capone, C.M. Duarte “Rejoinder to influence of river discharge in the tropical and subtropical Atlantic ocean.” Limnology and Oceanography 51, 1755-1761 (2009)

43. J. Radjenovic, M. Petrovic, D. Barceló

"Fate and distribution of pharmaceuticals in wastewater and sewage sludge of the conventional activated sludge (CAS) and advanced membrane bioreactor (MBR) treatment." Water Research 43, 831-841 (2009)

44. V. Matamoros, C. Arias, H. Brix, J.M.

Bayona “Preliminary screening of small-scale domestic wastewater treatment systems for removal of pharmaceutical and personal care products.” Water Research 43, 55-62 (2009)

45. A. Navarro, L. Quirós, M. Casado, M.

Faria, L. Carrasco, L. Benejam, J. Benito, S. Díez, D. Raldúa, C. Barata, J.M. Bayona, B. Piña “Physiological responses to mercury in feral carp populations inhabiting the low Ebro River (NE Spain), a historically contaminated site.” Aquatic Toxicology 93, 150-157 (2009)

46. S. Schnell, N. Bols, C. Barata, C. Porte

“Single and combined toxicity of pharmaceuticals and personal care products (PPCPs) on the rainbow trout liver cell line RTL-W1.” Aquatic Toxicology 93, 244-252 (2009)

47. C. Bosch, A. Olivares, M. Faria, J.M.

Navas, I. del Olmo, J.O. Grimalt, B. Piña, C. Barata “Identification of water soluble and particle bound compounds causing sublethal toxic effects. A field study on sediments affected by a chlor-alkali industry.” Aquatic Toxicology 94, 16-27 (2009)

48. P. Palma, M. Kuster, P. Alvarenga, V.L.

Palma, R.M. Fernandes, A.M.V.M. Soares, M.J. López de Alda, D. Barceló, I.R. Barbosa "Risk assessment of representative and priority pesticides, in surface water of the Alqueva reservoir (South of Portugal) using o-line solid phase extraction-liquid chromatography-tandem mass spectrometry." Environment International 35, 545-551 (2009)

49. M. Kuster, D.A. Azevedo, M.J. López de

Alda, F.R. Aquino Neto, D. Barceló "Analysis of phytoestrogens, progestogens and estrogens in environmental waters from Rio de Janeiro (Brazil)." Environment International 35, 997-1003 (2009)

50. M. Porta, M. Jariod, T. López, J.

Pumarega, E. Puigdomènech, E. Marco, N. Malats, J.O. Grimalt, F.X. Real for the PANKRAS II Study Group “Correcting serum concentrations of organochlorine compounds by lipids: Alternatives to the organochlorine/total lipids ratio.” Environment International 35, 1080-1085 (2009)

51. L. Méjanelle, J. Dachs “Short scale (6h)

temporal variation of sinking fluxes of planktonic and terrigenous lipids at 200 m in the north western Mediterranean Sea.” Biogeosciences 6, 3017-3034 (2009)

52. M. Farré, K. Garda-Schrantz, L. Kantiani, D. Barceló "Ecotoxicity and analysis of nanomaterials in the aquatic environment." Analytical and Bioanalytical Chemistry 393, 81-95 (2009)

53. V. Matamoros, E. Jover, J.M. Bayona

"Advances in the determination of degradation intermediates of personal care products in environmental matrices. -A review" Analytical and Bioanalytical Chemistry 393, 847-860 (2009)

54. M.P. Fernández, T. Noguerol, S.

Lacorte, I. Buchana, B. Piña “Toxicity identification fractionation of environmental estrogens in waste water and sludge using gas and liquid chromatography coupled to mass spectrometry and Recombinant Yeast Assay” Analytical and Bioanalytical Chemistry 393, 957-968 (2009)

55. J. Radjenovic, A. Jelic, M. Petrovic, D.

Barceló "Determination of pharmaceuticals in sewage sludge by pressurized liquid extraction (PLE) coupled to liquid chromatography-tandem mass spectrometry (LC-MS/MS)." Analytical and Bionalytical Chemistry 393, 1685-1695 (2009)

56. D. Calderón-Preciado, C. Jiménez-

Cartagena, G. Peñuela, J.M. Bayona “Development of an analytical procedure for the determination of emerging and priority organic pollutants in leafy vegetables by pressurized solvent extraction followed by GC-MS determination.” Analytical and Bioanalytical Chemistry 394, 1319-1327 (2009)

57. S. Díez “Human Health Effects of

Methylmercury Exposure.” Reviews of Environmental Contamination and Toxicology 198, 111-132, (2009)

58. M. Fernandez-Sanjuan, A. Rigol, A.

Sahuquillo, S. Rodriguez-Cruz, S. Lacorte "Determination of alkylphenols and alkylphenol ethoxylates in sewage sludge: effect of sample pre-treatment." Analytical and Bioanalytical Chemistry 394, 1525-1533 (2009)

59. N. Ratola, S. Lacorte, D. Barceló, A.

Alves "Microwave-assisted extraction and ultrasonic extraction to determine polycyclic aromatic hydrocarbons in needles and bark of Pinus pinaster Ait. and Pinus pinea L. by GC-MS." Talanta 77, 1120-1128 (2009)

60. V.A. Lozano, R. Tauler, G.A. Ibañez,

A.C. Olivieri “Standard addition analysis of fluoroquinolones in human serum in the presence of the interferent salicylate using lanthanide-sensitized excitation-time decay luminescence data and multivariate curve resolution” Talanta 77, 1715–1723 (2009)

61. A. Jelic, M. Petrovic, D. Barceló "Multi-

residue method for trace level determination of pharmaceuticals in solid samples using pressurized liquid extractin followed by liquid chromatography/ quadrupole-linear ion trap mass spectrometry." Talanta 80, 363-371 (2009)

62. M.C. Zúñiga, E. Jover, V. Arancibia, J.M.

Bayona “Development of a methodology for the simultaneous determination of inorganic and organolead compounds using supercritical fluid extraction followed by gas chromatography-mass spectrometry and its application to environmental matrices”. Talanta 80, 504-510 (2009)

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-33-

Page 34: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

63. M. Porta, T. Lopez, J. Pumarega, M.

Jariod, M. Crous-Bou, E. Marco, J. Rifa, J.O. Grimalt, N. Malats, F.X. Real for the PANKRAS II Study Group “In pancreatic ductal adenocarcinoma blood concentrations of some organochlorine compounds and coffee intake are independently associated with KRAS mutations.” Mutagenesis 24, 513-521 (2009)

64. L. Blanchet, J. Réhault, C. Ruckebusch,

J.P. Huvenne, R. Tauler, A. de Juan “Chemometrics description of measurement error structure: study of an ultrafast absorption spectroscopy experiment.” Analytica Chimica Acta, 642 19–26 (2009)

65. A. Navarro, S. Endo, T. Gocht, J.A.C.

Barth, S. Lacorte, D. Barceló, P. Grathwohl "Sorption of alkylphenols on Ebro Riber sediments: Comparing isotherms with field observations in river water and sediments." Environmental Pollution 157, 698-703 (2009)

66. J. Saiz, E, Movilla, L. Yebra, C. Barata,

A. Calbet “Lethal and sublethal effects of naphthalene and 1,2-dimethylnaphthalene on naupliar and adult stages of the marine cyclopoid copepod Oithona davisae.” Environmental Pollution 157, 1219-1226 (2009)

67. A. Lyssimachou, J.C. Navarro, J.

Bachmann, C. Porte “Triphenyltin alters lipid homeostasis in females of the ramshorn snale Marisa cornuarietis.” Enviromental Pollution 157, 1714-1720 (2009)

68. S. Meijer, J.O. Grimalt, P. Fernandez, J.

Dachs “Seasonal fluxes and temperature-dependent accumulation of persistent organic pollutants in lakes: The role of internal biogeochemical cycling.” Environmental Pollution 157,1815-1822 (2009)

69. M. Alier, M. Felipe-Sotelo, I. Hernàndez,

R. Tauler “Variation patterns of nitric oxide in Catalonia during the period from 2001 to 2006 using multivariate data anlysis methods.” Analytica Chimica Acta 648, 77-88 (2009)

70. V. Matamoros, M. Hijosa, J.M. Bayona

“Assessment of the pharmaceutical active compounds removal in wastewater treatment systems at enantiomeric level. Ibuprofen and naproxen.” Chemosphere 75, 200-205 (2009)

71. N. García-Flor, J. Dachs, J.M. Bayona, J.

Albaigés “Surface waters are a source of polychlorinated biphenyls to the coastal atmosphere of the North-Western Mediterranean Sea.” Chemosphere 75, 1144-1152 (2009)

72. M.B. Zubero, J.M. Ibarluzea, J.J.

Aurrekoetxea, J Rivera, J Parera, E Abad, F Goñi, R López, A Etxeandia, C Rodríguez, J.R. Sáenz “Polychlorinated dibenzodioxins and dibenzofurans (PCDD/F) and PCBs in the general population living near to an urban waste treatment plant in Biscay, Basque Country.” Chemosphere 76, 784-791 (2009)

73. S. Lacorte, M.G. Ikonomou "Occurrence

and congener specific profiles of polybrominated diphenyl ethers and their hydroxylated and methoxylated derivatives

in breast milk from Catalonia." Chemosphere 74, 412-420 (2009)

74. L. Viñas, M.A. Franco, J.A. Soriano, J.J.

González, L. Ortiz, J.M. Bayona, J. Albaigés “Accumulation trends of petroleum hydrocarbons in commercial shellfish from the Galician coast (NW Spain) affected by the Prestige oil spill.” Chemosphere 75, 534-541 (2009)

75. M. Ricart, D. Barceló, A. Geiszinger, H.

Guasch, M.L. de Alda, A.M. Romaní, G. Vidal, M. Villagrasa, S. Sabater "Effects of low concentrations of the phenylurea herbicide diuron on biofilm algae and bacteria." Chemosphere 76, 1392-1401 (2009)

76. M.-J. Lopez-Espinosa, E. Vizcaino, M.

Murcia, S. Llop, M. Espada, V. Seco, A. Marco, M. Rebagliato, J.O. Grimalt, F. Ballester “Association between thyroid hormone levels and 4,4′-DDE concentrations in pregnant women (Valencia, Spain).” Environmental Research 109, 479-485 (2009)

77. F. Abrantes, C. Lopes, T. Rodrigues, I.

Gil, L. Witt, J.O. Grimalt, I. Harris “Proxy calibration to instrumental data set: Implications for paleoceanographic reconstructions” Geochemistry, Geophysics and Geosystems 10, 10.1029/2009GC002604 (2009)

78. T. Rodrigues, J.O. Grimalt. F.G.

Abrantes, J.A. Flores, S.M. Lebreiro “Holocene interdependences of changes in sea surface temperature, productivity, and fluvial inputs in the Iberian continental shelf (Tagus mud patch).” Geochemistry, Geophysics and Geosystems 10, 10.1029/2008GC002367 (2009)

79. O. Font, N. Moreno, S. Díez, X. Querol,

A. López-Soler, P. Coca, F Garcia Peña “Differential behavior of combustion and gasification fly ash from Puertollano Power Plants (Spain) for the synthesis of zeolites and silica extraction.” Journal of Hazardous Materials 166, 94-102 (2009)

80. R. Brix, N. Bahi, M.J. López de Alda, M.

Farré, J.M. Fernández, D. Barceló "Identification of disinfection by-products of selected triazines in drinking water by LC-Q-ToF-MS/MS and evaluation of their toxicity". Journal of Mass Spectrometry 44, 330-337 (2009)

81. S. Pérez, P. Eichhorn, V. Ceballos, D.

Barceló "Elucidation of phototransformation reactions of the X-ray contrast medium iopromide under simulated solar radiation using UPLC-ESI-QqTOF-MS". Journal of Mass Spectrometry 44, 1308-1317 (2009)

82. R.Tauler, M. Viana, X. Querol, A.

Alastuey, R.M. Flight, P.D. Wentzell, P.K. Hopke ”Comparison of the results obtained by four receptor modelling methods in aerosol source apportionment studies.” Atmospheric Environment 43, 3989–3997 (2009)

83. J.O. Grimalt, P. Fernández, R. Quiroz

“Input of organochlorine compounds by snow to European high mountain lakes.” Freshwater Biology 54, 2533-2542 (2009)

84. S. Boronat, N. Garcia-Reyero, R. Fonts,

P. Fernández, J.O. Grimalt, B. Piña “Biological activity of aryl hydrocarbon receptor ligands in sediments from remote

European Lakes“ Freshwater Biology 54, 2543-2554 (2009)

85. J. Bosch-Fusté, E. Sartini, C. Flores

Rubio, J. Caixach, E. Lopez-Tamamames, S. Buxaredas “Viability of total phenol index value as quality marker of sparkling wines, cavas.” Food Chemistry 114 782-790 (2009)

86. E. Llorens, V. Matamoros, V. Domingo,

J.M. Bayona, J. García “Water quality improvement in a full-scale tertiary constructed wetland: Effects on conventional and specific organic contaminants.” Science of the Total Environment 407, 2517-2524 (2009)

87. J. Sanchez-Avila, J. Bonet, G. Velasco,

S. Lacorte "Determination and occurrence of phthalates, alkylphenols, bisphenol A, PBDEs, PCBs and PAHs in an industrial sewage grid discharging to a Municipal Wastewater Treatment Plant." Science of the Total Environment 407, 4157-4167 (2009)

88. D. Marinov, S. Dueri, I. Puillat, R. Carafa,

E. Jurado, N. Berrojalbiz, J. Dachs, J.M. Zaldivar “Integrated modeling of polycyclic aromatic hydrocarbons in the marine environment: coupling of hydrodynamic, fate and transport, bioaccumulation and planktonic food web models.” Marine Pollution Bulletin 58, 1554-1561 (2009)

89. M. Faria, L. Carrasco, S. Diez, M.C. Riva,

J.M. Bayona, C. Barata “Multi-biomarker responses in the freshwater mussel Dreissena polymorpha exposed to polychlorobiphenyls and metals.” Comparative Biochemistry and Physiology - C Toxicology and Pharmacology 149, 281-288 (2009)

90. J.C. Muñoz, M. López-Doval, M. Ricart,

M. Villagrasa, R. Brix, A. Geiszinger, A. Ginebreda, H. Guasch, M.J. López de Alda, A.M. Romani, S. Sabater, D. Barceló "Bridging levels of pharmaceuticals in river water with biological community structure in the Llobregat river basin (Northeast Spain)." Environmental Toxicology and Chemistry 28, 2706-2714, (2009)

91. D. Fernandes, M.J. Bebianno, C. Porte

“Assessing pollutant exposure in cultured and wild sea bass (Dicentrarchus labrax) from the Iberian Peninsula.” Ecotoxicology 18, 1043-1050 (2009)

92. P. Guerra, A. de la Cal, G. Marsh, E.

Eljarrat, D. Barceló "Transfer of hexabromocyclodedecane from industrial effluents to sediments and biota: Case study in Cinca river (Spain)." Journal of Hydrology 369, 360-367 (2009)

93. M. Terrado, M.P. Lavigne, S. Tremblay,

S. Duchesne, J.P. Villeneuve, A.N. Rousseau, D. Barceló, R. Tauler. "Distribution and assessment of surface water contamination by application of chemometric and deterministic models." Journal of Hydrology 369, 416-426 (2009)

94. T. Kosjek, E. Heath, S. Pérez, M.

Petrovic, D. Barceló "Metabolism studies of diclofenac and clofibric acid in activated sludge bioreactors using liquid chromatography with quadrupole -time-of-flight mass spectrometry" Journal of Hydrology 372, 109-117 (2009)

95. P. Guerra, A. de la Cal, G. Marsh, D.

Raldúa, C. Barata, E. Eljarrat, D. Barceló

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-34-

Page 35: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

"Transfer of hexabromocyclodedecane from industrial effluents to sediments and biota: Case study in Cinca river (Spain)." Journal of Hydrology 378, 355-355 (2009)

96. M. Petrovic, M.J. López de Alda, S. Díaz,

C. Postigo, J. Radjenovic, M. Gros, D. Barceló "Fate and removal of pharmaceuticals and illicit drugs in conventional and membrane bioreactor wastewater treatment plants and by riverbank filtration". Philosophical Transaction of the Royal Society A 367, 3979-4003 (2009)

97. R. Thibaut, S. Schnell, C. Porte.

“Assessment of metabolic capabilities of PLHC-1 and RTL-W1 fish liver cell lines.” Cell Biology and Toxicology 25, 611-622 (2009)

98. R. Tauler, A. Smilde “Report of the

meeting TRICAP 2009, ThRee-way methods In Chemistry and Psychology” Chemometrics and Intelligent Laboratory Systems 99, 161 (2009)

99. S. Schnell, A. Kawano, C. Porte, L.E.J.

Lee, N.C. Bols “Effects of ibuprofen on the viability and proliferation of rainbow trout liver cell lines and potential problems and interactions in effects assessment.” Environmental Toxicology 24, 157-165 (2009)

100. S. Díez, S. Delgado, L. Aguilera, J.

Astray, B. Pérez-Gómez, M. Torrent, J. Sunyer, J.M. Bayona “Prenatal and early childhood exposure to mercury and methylmercury in Spain, a high-fish-consumer country.” Archives of Environmental Contamination and Toxicology 56, 615-622 (2009)

101. M. Solé, B. Hambach, V. Cortijo, D.

Huerta, P. Fernández, J.B. Company “Muscular and hepatic pollution biomarkers in the fish Phycis blennoides and Micromesistius poutassou and the crustacean Aristeus antennatus in the Blanes submarine canyon (NW Mediterranean)” Archives of Environmental Contamination and Toxicology 57, 123-132 (2009)

102. A. Hildebrandt, S. Lacorte, D. Barceló

"Occurrence and fate of organochlorinated Pesticides and PAH in agricultural soils from the Ebro River Basin." Archives of Environmental Contamination Toxicology 57, 247-255 (2009)

103. S. Díez, J.M. Bayona “ Butyltin occurrence

and risk assessment in the sediments of the Iberian Peninsula.” Journal of Environmental Management 90 (Suppl.1), S25-S30 (2009)

104. A. Lyssimachou, M. Ramón, C. Porte

“Comparative study on the metabolism of the androgen precursor androstenedione in two gastropod species: in vitro alterations by TBT and TPT.” Comparative Biochemistry and Physiology 149C, 409-413 (2009)

105. J.A.C. Barth, P. Grathwohl, H.J. Fowler,

A. Bellin, M.H. Gerzabek, G.J. Lair, D. Barceló, M. Petrovic, A. Navarro, Ph. Négrel, E. Petelet-Giraud, D. Darmendrail, H. Rijnaarts, A. Langenhoff, J. de Weert, A. Slob, B.M. van der Zaan, J. Gerritse, E. Frank, A. Gutierrez, R. Kretzschmar, T. Gocht, D. Steidle, F. Garrido, K.C. Jones, S. Meijer, C. Moeckel, A. Marsman, G. Klaver, T. Vogel, C. Bürger, O. Kolditz,

H.P. Broers, N. Baran, J. Joziasse, W. Von Tümpling, P. Van Gaans, C. Merly, A. Chapman, S. Brouyère, J. Batlle Aguilar, Ph. Orban, N. Tas, H. Smidt "Mobility, turnover and storage of pollutants in soils, sediments and waters: achievements and results of the EU project AquaTerra. A -review-" Agronomy for Sustainable Devolopment 29, 161 (2009)

106. V. Matamoros, A. Duhec, J. Albaigés,

J.M. Bayona “Photodegradation of carbamazepine, ibuprofen, ketoprofen and 17α-ethinylestradiol in fresh and seawater.” Water, Air and Soil Pollution 196, 161-168 (2009)

107. O. Gibert, X. Martínez-Lladó, V. Martí, S.

Díez, J. Romo, J.M. Bayona, J. de Pablo “Changes of heavy metal and PCB contents in surficial sediments of the barcelona harbour after the opening of a new entrance." Water, Air and Soil Pollution 204, 271-284 (2009)

108. N.L. Rose, D. Cogalniceanu, P.G.

Appleby, A. Brancelj, L. Camarero, P. Fernandez, J.O. Grimalt, M. Kernan, A. Lami, S. Musazzi, R. Quiroz and G. Velle. “Atmospheric contamination and ecological changes inferred from the sediment record of Lacul Negru in the Retezat National Park, Romania”. Archives of Hydrobiology. Special Section: Advances in Limnology 62, 319-350 (2009)

109. M. Dawn Celiz, S. Pérez, D. Barceló,

D.S. Aga "Trace analysis of polar pharmaceuticals in wastewater by LC-MS-MS: Comparison of membrane bioreactor and activated sludge systems". Journal of Chromatographic Science 47, 19-25 (2009)

110. Y. Picó, C. Blasco, M. Farré, D. Barceló

"Analytical Utility of Quadrupole Time-of-Flight Mass Spectrometry for the Determination of Pesticide Residues in Comparison with an Optimized Column High-Performance Liquid Chromatography/Tandem Mass Spectrometry Method". Journal of AOAC International 92, 734-744 (2009)

111. A. Barbaglio, G. Biressi, F. Melone, F.

Bonasoro, R. Lavado, C. Porte, M. D. Candia Carnevali. “Reproductive cycle of Antedon mediterranea (Crinoidea, Echinodermata): correlation between morphology and physiology.” Zoomorphology 128, 119-134 (2009)

112. V. Llic, D. Radojevic, D. Mihailovic, M.

Radetic, P. Jovancic, M. Farré, D. Barceló "The Study of Sorption of Toxic Basic Dyes from Aqueous Solutions on H2O2 Treated Recycled Wool-based Nonwoven Material and Related Toxicity Analysis" Textile Research Journal 79, 254-260 (2009)

113. N. Ferre-Huguet, C. Bosch, C.

Lourencetti, M. Nadal, M. Schuhmacher, J.O. Grimalt, J.L. Domingo. “Human health risk assessment of environmental exposure to organochlorine compounds in the Catalan stretch of the Ebro River, Spain.” Bulletin of Environmental Contamination and Toxicology 83, 662-667 (2009)

114. M. Fontcuberta, J.F. Arqués, J.R.

Villalbí, M. Martínez, E. Serrahima, F. Centrich, M. Ábalos, E. Abad, J. Duran, C. Casas " Surveillance of dioxins and polychlorinated biphenyls (PCBs) in food commercialized in Barcelona, Spain.” Food

Additives and Contaminats: Part B Vol. 2, No, 1, June 2009, 66-73

115. J.O. Grimalt “Los cambios climáticos

abruptos, una incógnita más del futuro de nuestro planeta.” Actualidad analítica 25, 7-10 (2009)

116. G.-E. Lopez-Otalvaro, J.A. Flores, F.J.

Sierro, I. Cacho, J.O. Grimalt, E. Michel, E. Cortijo, L. Labeyrie “Late Pleistocene paleoproductivity patterns during the last climatic cycle in the Guyana Basin as revealed by calcareous nannoplankton.” eEarth Discussion 4, 1–13 (2009)

117. B. Piña, S. Boronat, M. Casado, A.

Olivares “Recombinant yeast assays and gene expression assays for the analysis of endocrine disruption.” In D. Barcelo, P.D. Hansen Eds. Biosensors, indicator assays and chemical methods for endocrine disrupting compounds in waste waters. The Handbook of Environmental Chemistry, Vol. 5J, Water Pollution. pp 69-113. Springer-Verlag, Heidelberg (2009 )

118. G. Francés, I. Alejo, P. Bernárdez, P.

Diz, R. González Álvarez, J.O. Grimalt, A. Mena, M.A. Nombela, L. Pena, M. Pérez Arlucea, R. Prego "Marco climático mariño de galicia na era preindustrial: variabilidade climática natural a escala milenaria e submilenaria". In V. Pérez, Muñuzuri, M. Fernández Cañamero and J.L. Gómez Gesteira (Eds.). Evidencias e impactos do cambio climático em Galicia Xunta de Galicia, Consellería de Medio Ambiente e Desenvolvemento Sostible. Vigo. pp 249-270 (2009)

119. J.O. Grimalt, A. Ginebreda Capítol 13.

“Canvi climàtic i qualitat química del medi ambient.” In N. Prat and A. Manzano (Eds.) Aigua i canvi climàtic. Diagnosi dels impactes previstos a Catalunya. Generalitat de Catalunya. Barcelona. pp 167-181 (2009)

120. R. Ramón, N. Ribas-Fitó, M.J. López-

Espinosa, E. Vizcaíno, M. Rebagliato, J.O. Grimalt, M. Torrent, M.F. Fernández, A. Tardón, J.M. Ibarluzea, J. Sunyer, F. Ballester Capítulo 7. “Monitorización de los niveles de contaminación por compuestos orgánicos persistentes en diferentes cohortes del estudio Infancia y Medio Ambiente (INMA)” In M. Porta, E. Puigdomènech and F. Ballester (Eds.) Nuestra contaminación interna. Concentraciones de compuestos tóxicos persistentes en la población española. Los Libros de la Catarata. Madrid. pp 111-126 (2009)

121. N. Ribas-Fitó, J.O. Grimalt, M. Sala, J.

Sunyer Capítulo 9. “Monitorización de los niveles de contaminación por compuestos orgánicos persistentes en Flix.” In M. Porta, E. Puigdomènech and F. Ballester (Eds.) Nuestra contaminación interna. Concentraciones de compuestos tóxicos persistentes en la población española. Los Libros de la Catarata. Madrid. pp 149-165 (2009)

122. M. Porta, M. Bosch de Basea, E.

Puigdomènech, M. Garí, M. Gasull, J. Sunyer, J.O. Grimalt Capítulo 11. “Distribución de las concentraciones de compuestos orgánicos persistentes en la población general de Cataluña. Selección de los principales resultados.” In M. Porta, E. Puigdomènech and F. Ballester (Eds.) Nuestra contaminación interna. Concentraciones de compuestos tóxicos persistentes en la población española. Los

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-35-

Page 36: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

Libros de la Catarata. Madrid. pp 193-216 (2009)

123. J.O. Grimalt Capítulo 4. “¿Cómo afecta o

o puede afectar el cambio climático en la salud humana?” In J.A. Flores (Ed.) Cambio climático y sociedad. Universidad Internacional de Andalucía. Sevilla. pp 52-66 (2009)

124. J.O. Grimalt “Riesgos de los fangos

acumulados en el embalse de Flix en el tramo bajo del Río Ebro.” http://www.conama9.org/conama9/paginas/paginas_view.php?idpaginas=85&lang=es&menu=476&id=789646&op=view. Conama, Madrid pp. 1-11. (2009)

125. E. Eljarrat, D. Barcelo “Chlorinated and

brominated organic pollutants in contaminated sediments in Contaminated sediments.” Vol 5 T. The Handbook of Environmental Chemistry. Berlin, Alermania. Springer Verllag. Water Pollution Vol 5T, 21-56 (2009)

126. S. Perez, M. Petrovic, D. Barcelo

“Analyzing transformation products of synthetic chemicals in Transformation products of synthetic chemicals in the Environment.” Vol 2.O. The Handbook of Environmental Chemistry. Berlin, Alermania. Springer Verllag. Water Pollution Vol 2P, 43-81 (2009)

127. M. Farre, S. Rodriguez-Mozaz, M. Lopez

de Alda, D. Barcelo, P.D. Hansen “Biosensors for environmental monitoring

at global scale and at the EU level”. In: D. Barceló and Peter Hansen (Eds.) The Handbook of Environmental Chemistry. Vol. 5 J. Biosensors for the environmental monitoring of aquatic systems. Springer Verlag, Berlin, pp. 1-32 (2009)

128. S. Rodriguez-Mozaz, M. Lopez de Alda,

D. Barcelo “Achievements of the RIANA and AWACSS EU projects: Immunosensors for the determination of pesticides, endocrine disrupting chemicals and pharmaceuticals”. In: D. Barceló and Peter Hansen (Eds.) The Handbook of Environmental Chemistry. Vol. 5 J. Biosensors for the environmental monitoring of aquatic systems. Springer Verlag, Berlin, pp. 33-46 (2009)

129. M. Farre, D. Barcelo “Biosensors for

aquatic toxicology evaluation”. In: D. Barceló and Peter Hansen (Eds.) The Handbook of Environmental Chemistry. Vol. 5 J. Biosensors for the environmental monitoring of aquatic systems. Springer Verlag, Berlin, pp. 115-160 (2009)

130. C. Postigo, M. Kuster, M. Vilagrasa, S.

Rodirguez-Mozaz, R. Brix, M farre, M. Lopez de Alda, D. Barcelo “Liquid chromatography- mass spectrometry methods for analysis of endocrine disrupting chemicals in wastewaters”. In: D. Barceló and Peter Hansen (Eds.) The Handbook of Environmental Chemistry. Vol. 5 J. Biosensors for the environmental monitoring of aquatic systems. Springer Verlag, Berlin, pp. 227-272 (2009)

131. M. Farre, D. Barcelo “Bioassays and

Biosensors in Rapid Chemical and Biological techniques for water Monitoring ed by C Gonzalez, R Greenwood and Ph Quevauviller.” Chichester, Reino Unido. John Wiley. Water Quality Measurement Series, 125-156 (2009)

132. R. Brix, D. Barcelo “Traceability and inter-

laboratory studies on yeast based assays for the determination of estrogenicity in Rapid Chemical and Biological techniques for water Monitoring ed by C Gonzalez, R Greenwood and Ph Quevauviller.” Chichester, Reino Unido. John Wiley. Water Quality Measurement Series, 371-381 (2009)

133. A. de Juan, M. Maeder, T. Hacewicz, L.

Duponchel, R. Tauler “Chemometric tools for image analysis”. In Infrared and Raman Spectroscopic Techniques (eds. R. Salzer and H.W. Siesler), Wiley-VCH, Weinheim (Germany), pp. 65-1122 (2009)

134. C.M. Duarte, J.C. Abanades, S. Agusti, S.

Alonso, G. Benito, J.C. Ciscar, J. Dachs, J.O. Grimalt, I. Lopez, C. Montes, M. Pardo, A.F. Rios, R. Simo, F. Valladares Cambio global. Impacto de la actividad humana sobre el sistema Tierra. Los libros de la Catarata. Madrid. pp. 1-251 (2009)

DEPARTAMENTO DE GEOCIENCIAS

1. C. Postigo, M.J. Lopez de Alda, M.

Viana, X. Querol, A. Alastuey, B. Artiñaano, D. Barceló "Determination of Drugs of Abuse in Airborne Particles by Pressurized Liquid Extraction and Liquid Chromatography-Electrospray-Tandem Mass Spectrometry." Analytical Chemistry 81, 4382-4388 (2009)

2. J. Martinez-Vilalta, H. Cochard, M.

Mencuccini, F. Sterck, A. Herrero, JFJ. Korhonen, P. Llorens, E. Nikinmaa, A. Nole, R. Poyatos, F. Ripullone, U. Sass-Klaassen, R. Zweifel “Hydraulic adjustment of Scots pine across Europe.” New Phytologist 184, 353-364 (2009)

3. X. Querol, A. Alastuey, J. Pey, M.

Cusack, N. Perez, N. Mihalopoulos, C. Theodosi Sopoulos E. Kubilay N. Kocak "Variability in regional background aerosols within the Mediterranean." Atmospheric Chemistry and Physics 9, 4575-4591 (2009)

4. L. Perez, M. Medina-Ramn, N. Knzli, A.

Alastuey, J. Pey, N. Prez, R. Garcia, A. Tobias, X. Querol, J. Sunyer "Size Fractionate Particulate Matter, Vehicle Traffic, and Case-Specific Daily Mortality in Barcelona, Spain." Environmental Science and Technology 43, 4707-4714 (2009)

5. M. Viana, F. Amato, A. Alastuey, X.

Querol, T. Moreno, S. García dos Santos, D. Herce-Garraleta, R. Fernandez-Patier "Chemical tracers of particulate emissions from commercial shipping." Environmental Science and Technology 43, 7472-7477 (2009)

6. H. Junninen, J. Mønster, M. Rey, J.

Cancelinha, K. Douglas, M. Duane, V. Porcina, A. Mller, F. Lagler, L. Marelli, A. Borowiak, J. Niedzialek, B. Paradiz, D. Mira-Salama, J. Jimenez, U. Hansen, C. Astorga, K. Stanczyk, M. Viana, X. Querol, R.M. Dubai, G.A. Norris, S. Tsakovski, P. Wahlin, J. Hork, B.R. Larsen "Quantifying the impact of residential heating on the urban air quality in a typical European coal combustion region." Environmental Science and Technology 43, 7964-7971 (2009)

7. K. Pérez, M. Marí-Dell'Olmo, C. Borrell,

M. Nebot, J.R. Villalbí, E. Santamariña, A. Tobias "Road injuries and relaxed licensing requirements for driving light motorcycles in Spain: a time-series analysis." Bulletin of the World Health Organisation 87, 497-504 (2009)

8. L. Carrasco, S. Díez, J.M. Bayona

"Simultaneous Determination of Methyl- and Ethyl-Mercury by Solid-Phase Microextraction Followed By Gas Chromatography Atomic Fluorescence Detection." Journal of Chromatography A 1216, 8828-8834 (2009)

9. J. Garcia-Veigas, L. Rosell, I. Zak, E.

Playa, C. Ayora, A. Starinsky “Evidence of potash salt formation in the Pliocene Sedom Lagoon (Dead Sea Rift, Israel).” Chemical Geology 265, 499-511 (2009)

10. L. Navarro, M. Quirós, L. Casado, S.

Carrasco, S. Díez, D. Raldúa, C. Barata, JM. Bayona, B. Piña "Gene expression

signatures of mercury poisoning in feral carps. A study of mercury contamination at the low Ebro River (Spain)." Aquatic Toxicology 93, 157 (2009)

11. S. Díez "Human Health Effects of

Methylmercury Exposure." Reviews of Environmental Contamination and Toxicology 198, 111-132 (2009)

12. A.M. Sánchez de la Campa, C. Pio, J.D.

De la Rosa, X. Querol, A. Alastuey, Y. González-Castanedo "Characterization and Origin of EC and OC Particulate Matter near the Doñana National Park (SW Spain)." Environmental Research 109, 671-681 (2009)

13. O. Font, N. Moreno, S. Díez, X. Querol,

A. López-Soler, P. Coca, F. García-Peña "Differential behaviour of combustion and gasification fly ash from Puertollano Power Plants (Spain) for the synthesis of zeolites and silica extraction." Journal of Hazardous Materials 166, 94-103 (2009)

14. M. Izquierdo, X. Querol, J. Davidovits,

D. Antenucci, H. Nugteren, C. Fernández-Pereira "Coal fly ash-slag-based geopolymers: microstructure and metal leaching." Journal of Hazardous Materials 166, 561-567 (2009)

15. F. Arroyo, O. Font, C. Fernández, X.

Querol, Juan R., Ruiz C., Coca P "Germanium recovery from gasification fly ash: Evaluation of end-products obtained by precipitation methods." Journal of Hazardous Materials 167, 582-589 (2009)

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-36-

Page 37: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

16. M.P. Asta, J. Cama, J. Giménez, M. Martínez “Arsenic removal by goethite and jarosite in acidic pH conditions and its environmental implications.” Journal of Hazardous Materials 171, 965-972 (2009)

17. M. Dentz, A. Castro. “Anomalous

transport under spatial random retardation in porous media” Geophysical Research Letters 36, L03403, doi:10.1029/2008GL036846 (2009)

18. F. Amato, M. Pandolfi, M. Viana, X.

Querol, A. Alastuey, T. Moreno "Spatial and chemical patterns of PM10 in road dust deposited in urban environment." Atmospheric Environment 43, 1650-1659 (2009)

19. F. Amato, M. Pandolfi, A. Escrig, X.

Querol, A. Alastuey, J. Pey, N. Perez, P.K. Hopke "Quantifying road dust resuspension in urban environment by Multilinear Engine: a comparison with PMF2." Atmospheric Environment 43, 2770-2780 (2009)

20. W. Winiwarter, T.A.J. Kuhlbusch, M.

Viana, R. Hitzenberger "Quality considerations of European PM emission inventories." Atmospheric Environment 43, 3819-3828 (2009)

21. R. Tauler, M. Viana, X. Querol, A.

Alastuey, R.M. Flight, P.D. Wentzell, P.K. Hopke "Comparison of the results obtained by four receptor modelling methods in aerosol source apportionment studies." Atmospheric Environment 43, 3989-3997 (2009)

22. T. Moreno, J. Lavín, X. Querol, A.

Alastuey, M. Viana, W. Gibbons "Controls on hourly variations in urban background air pollutant concentrations." Atmospheric Environment 43, 4178-486 (2009)

23. X. Querol, J. Pey, M. Pandolfi, A.

Alastuey, M. Cusack, N. Perez, T. Moreno, M. Viana N. Mihalopoulos, G. Kallos, S. Kleanthous "African dust contributions to mean ambient PM10 mass-levels across the Mediterranean Basin." Atmospheric Environment 43, 4266-4278 (2009)

24. J. Pey, X. Querol, A. Alastuey, S.

Rodríguez, J.P. Putaud, R. Van Dingenen "Source apportionment of urban fine and ultra fine particle number concentration in a Western Mediterranean city." Atmospheric Environment 43, 4407-4415 (2009)

25. F. Amato, X. Querol, A. Alastuey, M.

Pandolfi, T. Moreno, J. Gracia, P. Rodriguez "Evaluating urban PM10 pollution benefit induced by street cleaning activities." Atmospheric Environment 43, 4472-4480 (2009)

26. T. Nawrot, N. Kuenzli, J. Sunyer, T. Shi,

T. Moreno, M. Viana, J. Heinrich, B. Forsberg, F. Kelly, S. Muhamed, B. Nemery, P. Borm "Oxidative properties of ambient PM2.5 and elemental composition: heterogeneous associations in 19 European cities." Atmospheric Environment 43, 4595-4603 (2009)

27. A. Guimarães Pereira, F. Raes, T. De

Sousa Pedrosa, P. Rosa, S. Brodersen, M.S. Jørgensen, F. Ferreira, X. Querol , J. Rea "Atmospheric Composition Change Research: time to go post-normal?"

Atmospheric Environment 43, 5423-5433 (2009)

28. A. Campos-Ramos, I. Aragón-Piña, I.

Galindo-Estrada, X. Querol, A. Alastuey. "Characterization of atmospheric aerosols by SEM in a rural area in the western part of México and its relation with different polluting sources." Atmospheric Environment 43, 6159-6167 (2009)

29. J. Pey, X. Querol, A. Alastuey "Variations

of levels and composition of PM10 and PM2.5 at an insular site in the western Mediterranean." Atmospheric Research 94, 285-299 (2009)

30. J. Pey, N. Pérez, S. Castillo, M. Viana, T.

Moreno, M. Pandolfi, J.M. López-Sebastián, A. Alastuey, X. Querol "Geochemistry of regional background aerosols in the Western Mediterranean." Atmospheric Research 94, 422-435 (2009)

31. N. Otero, A. Menció, C. Torrentó, A.

Soler, J. Mas-Pla “Monitoring groundwater nitrate attenuation in a regional system coupling hydrogeology with multi-isotopic methods: The case of Plana de Vic (Osona, Spain).” Agriculture, Ecosystems and Environment 133, 103-113 (2009)

32. L.F. Silva, T. Moreno, X. Querol "An

introductory TEM study of Fe-nanominerals within coal fly ash." The Science of the Total Environment 407, 4972-4975 (2009)

33. R. Pérez-López, R. Sáez, A.M. Álvarez-

Valero, J.M. Nieto, G. Pace “Combination of sequential chemical extraction and modelling of dam-break wave propagation to aid assessment of risk related to the possible collapse of a roasted sulphide tailings dam.” Science of the Total Environment 407, 5761-5771 (2009)

34. C. Fernandez-Pereira, Y. Luna, X.

Querol, D. Antenucci, J. Vale "Waste Stabilization/Solidification of an electric arc furnace dust using fly ash-based geopolymers." Fuel 88, 1185-1193 (2009)

35. M. Faria, L. Carrasco, S. Díez, MC. Riva,

JM Bayona, C. Barata "Multi-biomarker Responses in the Freshwater Mussel Dreissena polymorpha Exposed to PCBs and Metals." Comparative Biochemistry and Physiology C 149, 281-288 (2009)

36. M. Dentz, D. Bolster, T. Le Borgne, J.

Carrera “Multipoint statistics for transport in stratified random velocity fields.” Physical Review E 80, 036306 (2009)

37. M. Dentz, D. Bolster, T. Le Borgne

“Concentration statistics for transport in random media.” Physical Review E 80, 010101(R) (2009)

38. D. Bolster, M. Dentz, J. Carrera “Effective

two-phase flow in heterogeneous media under temporal pressure fluctuations.” Water Resources Research 45, W05408, doi: 10.1029/2008WR006823 (2009)

39. J.J. Hidalgo, J. Carrera, A. Medina “Role

of salt sources in density-dependent flow.” Water Resouces Research 45, W05503, doi:10.1029/2008WR007460 (2009)

40. D. Bolster, M. Barahona, M. Dentz, D.

Fernandez-Garcia, X. Sanchez-Vila, P. Trinchero, C. Valhondo, D.M. Tartakovsky “Probabilistic risk analysis of groundwater remediation Strategies.”

Water Resources Research 45, W06413, doi:10.1029/2008WR007551 (2009)

41. D.M. Tartakosky, M. Dentz, P.C. Lichtner

“Probability Density Functions for Advective-Reactive Transport in Porous Media with Uncertain Reaction Rates.” Water Resources Research 45, W07414, doi:10.1029/2008WR007383 (2009)

42. J. García-Pintado, G.G. Barberá, M.

Erena, V.M. Castillo "Rainfall estimation by rain gauge-radar combination: A concurrent multiplicative-additive approach" Water Resources Research 45, W01415, doi:10.1029/2008WR007011 (2009)

43. L.D. Donado, X. Sanchez-Vila, M. Dentz,

J. Carrera “Multi-Component Reactive Transport in Multi-Continuum Media.” Water Resources Research 45, W11402, doi:10.1029/2008WR006823 (2009)

44. A. Muzylo, P. Llorens, F. Valente, J.J.

Keizer, F. Domingo, J.H.C. Gash “A review of rainfall interception modelling.” Journal of Hydrology 370, 191-206 (2009)

45. P.Llorens, J. Latron, F. Gallart

“Comment on 'Modelling rainfall interception in a Mediterranean Quercus ilex ecosystem: Lesson from a throughfall exclusion experiment' by Limousin et al.” Journal of Hydrology 365, 140-141 (2009)

46. P. Acero, J. Cama, C. Ayora, M.P. Asta

“Chalcopyrite dissolution rate law from pH 1 to 3.” Geologica Acta 7, 389-397 (2009)

47. V. Zavala-Sanchez, M. Dentz, X.

Sanchez-Vila “Characterization of mixing and spreading in a bounded stratified medium.” Advances in Water Resources 32, 635-648 (2009)

48. J. Jodar, A. Medina, J. Carrera “Gas

tracer transport through a heterogeneous fracture zone under two phase flow conditions: Model development and parameter sensitivity.” Advances in Water Resources 32, 315-328 (2009)

49. J. Hidalgo, J. Carrera, M. Dentz “Steady

State Heat Transport in 3D Heterogeneous Media.” Advances Water Resources 32, 1206–1212 (2009)

50. O. Silva, J. Carrera, M. Dentz, S. Kumar,

A. Alcolea, M. Willmann “A general real-time formulation for multi-rate mass transfer problems.”Hydrology and Earth System Sciences 13, 1399-1411 (2009)

51. JM. Soler, E. Anglada. “Optimal Fourier

filtering of a function that is strictly confined within a sphere.” Computer Physics Communications 7, 1134-1136 (2009)

52. E. Musu, J. Cama, S. Da Pelo, P. Latanzi

“The reaction of enargite with alkaline NaClO solutions: an AFM and flow-through study.” European Journal of Mineralogy 21,193-202 (2009)

53. A. Escrig, E. Monfort, I. Celades, X.

Querol, F. Amato, M.C. Minguillon, K. Hopke "Application of optimally scaled Target Factor Analysis for assessing source contribution of ambient PM10 in a complex industrial emissions scenario." Journal of the Air and Waste Management Associationt 59, 1296-1308 (2009)

54. E. Vega, D.H. Lowenthal, H. Ruiz, E.

Reyes, J.G. Watson, J.C. Chow, M. Viana, X. Querol, A. Alastuey "Fine

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-37-

Page 38: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

particle receptor modeling in the atmosphere of Mexico city." Journal of the Air and Waste Management Associationt 59, 1417-1428 (2009)

55. S.A. Bea, C. Ayorqa, J. Carrera, M.W.

Saaltink, B. Dold “Geochemical and Environmental Controls on the Genesis of Soluble Efflorescent Salts in Coastal Mine Tailings Deposits: A discussion based on reactive transport modeling.” Journal of Contaminant Hydrology, doi: 10.1016/j.jconhyd.2009.12.005.

56. T. Moreno, X. Querol, A. Alastuey, M.

Viana, W. Gibbons "Profiling transient daytime peaks in urban air pollutants: city centre traffic hotspot versus urban background concentrations." Journal of Environmental Monitoring 11, 1535-1542 (2009)

57. M.A. Caraballo, T.S. Rotting, J.M. Nieto,

C. Ayora “Sequential extraction and DXRD applicability to poorly crystalline Fe- and Al-phase characterization from an acid mine water passive remediation system.” American Mineralogist 94, 1029-1038 (2009)

58. A.M. Álvarez-Valero, R. Pérez-López,

J.M. Nieto “Prediction of the environmental impact of modern slags: A petrological and chemical comparative study with Roman age slags.” American Mineralogist 94, 1417-1427 (2009)

59. S. Díez, S. Delgado, I. Aguilera, J.

Astray, B. Pérez-Gómez, M. Torrent, J. Sunyer, J.M. Bayona "Prenatal and early Childhood Exposure to Mercury and Methylmercury in Spain, a High Fish Consumer Country." Archives of Environmental Contamination and Toxicology 56, 615-622 (2009)

60. P. Acero, C. Ayora, J. Carrera, M.W

Saaltink, S. Olivella “Multiphase flow and reactive transport model in vadose tailings.” Applied Geochemistry 24, 1238-1250 (2009)

61. R. Perez-Lopez, J. Cama, J.M. Nieto, C.

Ayora “Attenuation of pyrite oxidation with a fly ash pre-barrier: Reactive transport modelling of column experiments.” Applied Geochemistry 24, 1712-1723 (2009)

62. M.A. Caraballo, T.S. Rotting, F. Macís,

J.M. Nieto, C. Ayora “Field multi-step limestone and MgO passive system to treat acid mine drainage with high metal concentrations.” Applied Geochemistry 24, 2301–2311 (2009)

63. S. Díez, J.M. Bayona "Butyltin Occurrence

and Risk Assessment in the Sediments of the Iberian Peninsula." Journal of Environmental Management 90, 25-30 (2009)

64. M.C. Minguillón, E. Monfort, X. Querol,

A. Alastuey, I. Celades, J.V. Miró "Effect of ceramic industrial particulate emission control on key components of ambient PM10." Journal of Environmental Management 90, 2558-2567 (2009)

65. N. Moreno, M. Viana, M. Pandolfi, A.

Alastuey, X. Querol, S. Chinchón, J.F. Pinto, F. Torres, J.M. Díez, J. Saéz "Determination of direct and fugitive PM emissions in a Mediterranean harbour by means of classic and novel tracer methods." Journal of Environmental Management 91, 133-141 (2009)

66. X. Zhuang, G. Du, X. Querol, M. Izquierdo, A. Alastuey, T. Moreno, O. Font "Ge distribution in the Wulantuga high-germanium coal deposit in the Shengli coal field, Inner Mongolia, Northeastern China." International Journal of Coal Geology 78, 16-27 (2009)

67. D. Bolster, M. Dentz, T. Le Borgne

“Solute dispersion in channels with periodically varying apertures.” Physics of Fluids 21, 056601 (2009)

68. D. Gámez, J.A. Simo, F.J. Lobo, A.

Barnolas, J. Carrera, E. Vázquez-Suñé. “Onshore-offshore correlation of the Llobregat deltaic system, Spain: Development of deltaic geometries under different relative sea-level and growth fault influences.” Sedimentary Geology 217, 65-84 (2009)

69. T. Moreno, X. Querol, A. Alastuey, W.

Gibbons "Identification of chemical tracers in the characterisation and source apportionment of inhalable inorganic airborne particles: an overview." Biomarkers 14, 17-22 (2009)

70. O. Gibert, X. Martínez-Lladó, V. Martí, S.

Díez, J. Romo, J.M. Bayona, J. de Pablo. "Changes in Sedimentary Heavy Metals and Polychlorinated Biphenyls (PCBs) resulting from the Opening of a New Mouth in the Barcelona Harbour (Spain)." Water, Air and Soil Pollution 204, 271.284 (2009)

71. S.A. Bea, J. Carrera, C. Ayora, F. Batlle,

M.W. Saaltink “CHEPROO:A Fortran 90 object-oriented module to solve chemical processes in Earth Scienc emodels.” Computers and Geosciences 35, 1098-1112 (2009)

72. J. Carrera, J. Hidalgo, L. Slooten, E.

Vázquez-Suñé “Computational and conceptual issues in the calibration of seawater intrusion models.” Hydrogeology Journal. doi 10.1007/s10040-009-0524-1 (2009)

73. T. Moreno, F. Amato, X. Querol, A.

Alastuey, J. Elvira, W. Gibbons "Bedrock controls on the mineralogy and chemistry of PM10 in Australian desert dust." Environmental Geology 57, 411-420 (2009)

74. L.M. De Vries, J. Carrera, O. Falivene, O.

Gratacós, L.J. Slooten “Application of multiple point geostatistics to non-stationary images.” Mathematical Geosciences 41, 29-42 (2009)

75. A.M. Álvarez-Valero, R. Sáez, R. Pérez-

López, J. Delgado, J.M. Nieto “Evaluation of heavy metal bio-availability from Almagrera pyrite-rich tailings dam (Iberian Pyrite Belt, SW Spain) based on a sequential extraction procedure.” Journal of Geochemical Exploration 102, 87-94 (2009)

76. A. González, N. Moreno, R. Navia "Fly

ashes from coal and petroleum coke combustion: Current and innovative potential applications." Waste Management and Research 27, 976-989 (2009)

77. M. Dentz, D.M. Tartakovsky “Response

to Comments on Abrupt-Interface Solution for Carbon Dioxide Injection into Porous Media. in Lu et al. Transport Porous Media DOI 10.1007/s11242-009-9363-8 (2009)

78. O. Silva, J. Grifoll “Non-passive of volatile organic compounds infiltrated from a surface disk source.” Transport in Porous Media 77, 103-129. DOI 10.1007/s11242-008-9265-1. (2009)

79. M. Dentz, D. M. Tartakovsky. “Abrupt-

interface solution for carbon-dioxide injection in porous media.” Transport Porous Media, 10.1007/s11242-008-9268-y (2009)

80. J. Latron, P. Llorens, F. Gallart "The

hydrology of Mediterranean mountain areas." Geography Compass 36, 2045-2064, DOI: 10.1111/j.1749-8198.2009.00287.x. (2009)

81. M. Manzano, E. Custodio, H. Higueras,

R. Puig, A. Soler "Influencia de la gestión del acuífero sobre los humedales del manto eólico de Doñana." Boletín Geológico y Minero 120, 377- 392 (2009)

82. J. Cama, M.P. Asta, P. Acero, G. De

Giudici "Dissolution kinetics of arsenopyrite and its implication on arsenic speciation in the environment." Natural Arsenic in Groundwaters of Latin America, Arsenic in the environment V1, 273-280. Eds. J. Bundschuh and P. Bhattacharya. CRC Press (Taylor & Francis Group) (2009)

83. J. Cama, M. Rovira, P. Ávila, M.R.

Pereira, M.P. Asta, F. Gandia, X. Martínez-LLadó, E. Álvarez-Ayuso "Distribución de arsénico en la región Ibérica. IBEROARSEN." Distribución del arsénico en las regiones ibérica e iberoamericana, 95-133. Eds. Jochen Bundschuh, A. Pérez Carrera and M.I. Litter. CYTED (2009)

84. M. Manzano, C. Ayora, J. Carrera, E.

Custodio, C. Mediavilla Estudio de la afección del vertido de Aznalcollar en las aguas subterráneas." En C. Montes y F. Carrascal (Coord.): La restauración ecológica del rio Guadiamar y el proyecto de corredor verde. Junta de Andalucía, pp. 121-144 (2009)

85. A. Soler, R. Puig, N. Otero, C.Torrentó,

G. Vidal, J. Mas-Pla, A. Menció, A. Folch, J. Bach, E. Vilanova, J. Guimerà, S. Jordana, O. Gibert, M. Calderer, V. Martí, M. Rovira, J. De Pablo "La contaminació per nitrats de les aigües subterrànies de Catalunya. En: Els guardians de l'aigua." Borràs, G.; Balasch, R. (eds.), p.p. 110-123 (2009)

86. J. Cristoba, M. Ninyerola, X. Pons, P.

Llorens, R. Poyatos "Estimación de la radiación neta diaria a escala regional mediante imágenes de teledetección y modelización SIG." In: S. Montesinos Aranda and L. Fernández Fornos. Teledetección. Agua y Desarrollo sostenible. Asociación Española de Teledetección 321-324. (2009)

87. F. Gallart, J. Latron, P. Llorens, J.

García-Pintado "Hydrology in a Mediterranean mountain environment-The Vallcebre research basins (North Eastern Spain.) IV." Implementing and testing hydrological models. in: A. Herrman and S. Schumann (Eds.), International Workshop on Status and Perspectives of Hydrology in Small Basins. Landschaftsökologie und Umweltforschung 50, 81-86. (2009)

88. N. Lana-Renault, E. Nadal-Romero, P.

Serrano-Muela, J. Latron, D. Regüés, J.M. García-Ruiz, C. Martí-Bono

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-38-

Page 39: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

"Hydrological dynamics and sediment response in three research basins with different land cover." In A. Herrmann and S. Schumann (eds), “International Workshop on Status and Perspectives of Hydrology in Small Basins”, Goslar-Hahnenklee, Germany, Landschaftsökologie und Umweltforschung 50, pp 121-125 (2009)

89. J. Latron, P. Llorens, M. Soler, R.

Poyatos, C. Rubio, A. Muzylo, N. Martínez-Carreras, J. Delgado, D. Regüés, G. Catari, G. Nord, F. Gallart "Hydrology in a Mediterranean mountain environment - The Vallcebre research basins (North Eastern Spain). I. 20 years of investigations of hydrological dynamics." In A. Herrmann and S. Schumann (eds), “International Workshop on Status and Perspectives of Hydrology in Small Basins”, Goslar-Hahnenklee, Germany, Landschaftsökologie und Umweltforschung 50, pp 131-134 (2009)

90. J. Latron, M. Soler, G. Nord, P. Llorens,

F. Gallart "Hydrology in a Mediterranean mountain environment-The Vallcebre research basins (North Eastern Spain). II. Rainfall runoff relationships and runoff processes." in: A. Herrman and S. Schumann (Eds.), International Workshop on Status and Perspectives of Hydrology in Small Basins. Landschaftsökologie und Umweltforschung 50,135-138 (2009

91. P. Llorens, R. Poyatos, A. Muzylo, C.M.

Rubio, J. Latron, J. Delgado, F. Gallart "Hydrology in a Mediterranean mountain environment -The Vallcebre research basins (North Eastern Spain). III. Vegetation and water fluxes." In A. Herrmann and S. Schumann (eds), “International Workshop on Status and Perspectives of Hydrology in Small Basins”, Goslar-Hahnenklee, Germany, Landschaftsökologie und Umweltforschung 50, 161-164 (2009)

92. F. Gallart, J. Latron, P. Llorens, N.

Martínez-Crareras " Hidrología de un ambiente Mediterráneo de montaña. Las cuencas de Vallcebre (Pirineo Oriental) IV. Ensayos con modelos hidrológicos y de erosión." In A. Romero Díaz, F. Belmonte Serrato, F. Alonso Sarria and F. López Bermúdez (eds), “International Conference on Desertification in Memory of Professor John B. Thornes”, Murcia, EDITUM, Universidad de Murcia, pp 109-112 (2009)

93. A. Muzylo, P. Llorens, F. Domingo, F.

Valente, K. Beven, F. Gallart "Incertidumbre en la modelización de la interceptación de la lluvia. international Conference on Desertification." In A. Romero Díaz, F. Belmonte Serrato, F. Alonso Sarria and F. López Bermúdez (eds), “International Conference on Desertification in Memory of Professor

John B. Thornes”, Murcia, EDITUM, Universidad de Murcia, 133-136.(2009)

94. E. Nadal Romero, N. Lana-Renault, P.

Serrano-Muela, D. Regüés, B. Alvera, J. Latron, C. Martí-Bono, J.M. García-Ruiz "Sediment balance in four small catchments with diferent land cover in the Central Pyrenees (Spain)." In A. Romero Díaz, F. Belmonte Serrato, F. Alonso Sarria and F. López Bermúdez (eds), “International Conference on Desertification in Memory of Professor John B. Thornes”, Murcia, EDITUM, Universidad de Murcia, pp 347-350. (2009)

95. J. Latron, P. Llorens, M. Soler, R.

Poyatos, C. Rubio, A. Muzylo, N. Martínez-Carreras, J. Delgado, D. Regüés, G. Catari, G. Nord, F. Gallart. "Hidrología de un ambiente Mediterráneo de montaña. Las cuencas de Vallcebre (Pirineo Oriental) I. 20 años de investigaciones hidrológicas." In A. Romero Díaz, F. Belmonte Serrato, F. Alonso Sarria and F. López Bermúdez (eds), “International Conference on Desertification in Memory of Professor John B. Thornes”, Murcia, EDITUM, Universidad de Murcia, pp 559-562. (2009)

96. J. Latron, G. Pardini, M. Gispert, P.

Llorens. "Dinámica hidrológica de una cuenca Mediterránea en un contexto de cambio global (cuenca de Romanyac, Cap de Creus, Girona)." In A. Romero Díaz, F. Belmonte Serrato, F. Alonso Sarria and F. López Bermúdez (eds), “International Conference on Desertification in Memory of Professor John B. Thornes”, Murcia, EDITUM, Universidad de Murcia, pp 563-566.(2009)

97. J. Latron, M. Soler, G. Nord, P. Llorens,

F. Gallart "Hidrología de un ambiente Mediterráneo de montaña. Las cuencas de Vallcebre (Pirineo Oriental) II. Relaciones precipitación escorrentía y procesos hidrológicos." In A. Romero Díaz, F. Belmonte Serrato, F. Alonso Sarria and F. López Bermúdez (eds), “International Conference on Desertification in Memory of Professor John B. Thornes”, Murcia, EDITUM, Universidad de Murcia, pp 567-570. (2009)

98. P. Llorens, R. Poyatos, A. Muzylo, C.M.

Rubio, J. Latron, J. Delgado, F. Gallart. "Hidrología de un ambiente mediterráneo de montaña. Las cuencas de Vallcebre (Pirineo Oriental). III. Vegetación y flujos de agua." In A. Romero Díaz, F. Belmonte Serrato, F. Alonso Sarria and F. López Bermúdez (eds), “International Conference on Desertification in Memory of Professor John B. Thornes”, Murcia, EDITUM, Universidad de Murcia, 571-574 (2009)

99. C.M. Rubio, R. Josa, R. Poyatos, P.

Llorens, F. Gallart, J. Latron, F. Ferrer

"Evaluation of two methods for measuring saturated hydraulic conductivity of soils under two vegetation covers." In A. Romero Díaz, F. Belmonte Serrato, F. Alonso Sarria and F. López Bermúdez (eds), “International Conference on Desertification in Memory of Professor John B. Thornes”, Murcia, EDITUM, Universidad de Murcia, pp 607-610. (2009)

100. J.I. López Moreno, J. Latron, A.

Lehmann "Assessing snow accumulation from local data in alpine areas: the response of regression-based snow interpolation methods to sample and grid size." 65th Eastern Snow Conference 99-108. http://www.easternsnow.org/proceedings/2008/proceedings_index.html (2009)

101. K.-Q. Tran, P. Kilpinen, K. Eränen, N.

Kuma, B.-M. Steenari, N. Moreno, X. Querol "Fly Ash Utilization for the Development of Low NOx Bed Materials." The Open Fuels and Energy Science Journal 2, 28-32 (2009)

102. X. Querol. Editorial: "Calidad del aire,

partículas en suspensión y metales." Revista Española de Salud Pública 82, 447-454 (2009)

103. X. Querol, A. Alastuey, J. Pey, N. Pérez,

M. Escudero, S. Castillo, A. Cristobal, M. Pallarés, A. González, S. Jiménez, N. Alonso, S. Alonso-Pérez, E. Cuevas, J. de la Rosa "African dust influence on ambient PM levels in South-Western Europe (Spain and Portugal): A quantitative approach to support implementation of Air Quality Directives." IOP Conf. Series: Earth and Environmental Science, 7 (2009) 012018. doi: 10.1088/1755-1307/7/1/012018 (2009)

104. G. Ramos, E. Cuevas, C. Pérez, J.M.

Baldasano, J. Coca, A. Redondo, S. Alonso-Pérez, J.J. Bustos, S. Nickovic "Short Term Changes in the Northwest African Upwelling System induced by Saharan Dust Deposition events." IOP Conf. Series: Earth and Environmental Science, 7 (2009) 012019. doi: 10.1088/1755-1307/7/1/012019 (2009)

105. A. Cristóbal, X. Querol, T. Moreno, A.

Alastuey, M. Viana "La contribución del gas natural a la reducción de emisiones a la atmósfera en España. 2009." Fundación Gas Natural (Editor: Julio Lumbreras). Capítulo 2: Estado de la calidad del aire en España y compromisos para su mejora. 45-68 (2009)

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-39-

Page 40: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

PUBLICACIONES CON UN ÍNDICE DE IMPACTO SUPERIOR A 4 DEPARTAMENTO DE QUÍMICA AMBIENTAL 8.8 A.P. Diz, E. Dudley, B.W. Macdonald, B. Piña, EL.

Kenchington, E. Zouros, D.O. Skibinski "Genetic variation underlying protein expression in eggs of the marine mussel Mytilus edulis.” Molecular and Cellular Proteomics 8, 132-144 (2009)

8.1 J. Blobel, P. Bernadó, D.I. Svergun, R. Tauler, M. Pons “Low-

Resolution Structures of Transient Protein-Protein Complexes using Small-Angle X-Ray Scattering.” Journal of the American Chemical Society 131, 4378-4386 (2009)

5,8 M. Farré, L. Kantiani, S. Pérez, D. Barceló. "Sensor and

biosensors in support of EU Directives." Trends in Analytical Chemistry 28, 170-185 (2009)

5,8 J. Radjenovic, M. Petrovic, D. Barceló "Complementary mass

spectrometry and bioassays for evaluating pharmaceutical-transformation products in treatment of drinking water and wastewater." Trends in Analytical Chemistry 28, 562-580 (2009)

5,8 M.S. Díaz, D. Barceló "Chemical analysis and ecotoxicological

effects of organic UV-absorbing compounds in aquatic ecosystems." Trends in Analytical Chemistry 28, 708-717 (2009)

5,8 L. Kantiani, M. Farré, D. Barceló "Analytical methodologies for

the detection of b-lactam antibiotics in milk and feed samples." Trends in Analytical Chemistry 28, 729-744 (2009)

5,8 M.L. Feo, E. Eljarrat, D. Barceló "Occurrence, fate and

analysis of polychlorinated n-alkanes in the environment." Trends in Analytical Chemistry 28, 778-791 (2009)

5,8 M.J. García, M.S. Díaz, D. Barceló "Combining chemical

analysis and cotoxicity to determine aenvironmental exposure and to assess risk from sulfonamides." Trends in Analytical Chemistry 28, 804-819 (2009)

5,8 S. Pérez, M. Farré, D. Barceló "Analysis, behavior and

ecotoxicity of carbon-based nanomaterials in te aquatic envirnment."Trends in Analytical Chemistry 28, 820-832 (2009)

5.8 M. Villagrasa, E. Eljarrat, D. Barceló "Analysis of

benzoxazinone derivatives in plant tissues and their degradation products in agricultural soils." Trends in Analytical Chemistry 28, 1103-1114 (2009)

5.8 M.S. Díaz-Cruz, M.J. García-Galán, P. Guerra, A. Jelic, C.

Postigo, E. Eljarrat, M. Farré, M.J. López de Alda, M. Petrovic, D. Barceló "Analysis of selected emerging contaminants in sewage sludge."Trends in Analytical Chemistry 28, 1263-1275 (2009)

5.7 M. Gros, M. Petrovic, D. Barceló "Tracing Pharmaceutical

Residues of Different Therapeutic Classes in Environmental Waters by Using Liquid Chromatography/Quadrupole-Linear Ion Trap Mass Spectrometry and Automated Library Searching". Analytical Chemistry 81, 898-912 (2009)

5.7 H. Abdollahi, M. Maeder, R. Tauler “Calculation and meaning

of feasible band boundaries in Multivariate Curve Resolution.” Analytical Chemistry 81, 2115–2122 (2009)

5.7 L. Kantiani, M. Farré, M. Sibum, C. Postigo, M.L. de Alda, D.

Barceló "Fully Automated Analysis of _-Lactams in Bovine Milk by Online Solid Phase Extraction-Liquid Chromatography-Electrospray-Tandem Mass Spectrometry." Analytical Chemistry 81, 4285-4295 (2009)

5.7 C. Postigo, M.J. López de Alda, M. Viana, X. Querol, A.

Alastuey, B. Artiñano, D. Barceló "Determination of drugs of abuse in airborne particles by pressurized liquid extraction and liquid chromatography-electrospray-tandem mass spectrometry." Analytical Chemistry 81, 4382-4388 (2009)

4.9 B. Alexander, M. G. Hastings, D. J. Allman, J. Dachs, J.A.

Thornton, S.A. Kunasek “Quantifying atmospheric nitrate formation pathways based on a global model of the oxygen isotopic composition (Delta 17O) of atmospheric nitrate.” Atmospheric Chemistry and Physics 9, 5043–5056 (2009)

4.9 J. Radjenovic, C. Sirtori, M. Petrovic, D. Barceló, S. Malato

"Solar photocatalytic degradation of persistent pharmaceuticals at pilot-scale Kinetics and characterization of major intermediate products." Applied Catalysis B: Environmenta, 89, 255-264 (2009)

4.5 E. Eljarrat, P. Guerra, E. Martínez, M. Farré, J.G. Alvarez, M.

López-Teijón, D. Barceló "Hexabromocyclododecane in Human Breast Milk: Levels and Enantiomeric Patterns". Environmental Science and Technology 43, 1940-1946 (2009)

4.5 N. Berrojalbiz, S. Lacorte, A. Calbet, E. Saiz, C. Barata, J.

Dachs “Accumulation and cycling of polycyclic aromatic hydrocarbons in zooplankton.” Environmental Science and Technology 43, 2295-2301 (2009)

4.5 A.M. Bernabeu, D. Rey, B. Rubio, F. Vilas, C. Dominguez,

J.M. Bayona, J. Albaigés “Assessment of cleanup needs of oiled sandy beaches: Lessons from the prestige oil spill.” Environmental Science and Technology 43, 2470-2475 (2009)

4.5 M. Terrado, D. Barceló, R. Tauler "Quality Assessment of the

Multivariate Curve Resolution Alternating Least Squares Method for the Investigation of Environmental Pollution Patterns in Surface Water". Environmental Science Technology 43, 5321-5326 (2009)

4.5 J. Radjenovic, M. Godehardt, M. Petrovic, A. Hein, M. Farré,

M. Jekel, D. Barceló "Evidencing Generation of Persistent Ozonation Products of Antibiotics Roxithromycin and Trimethoprim. "Environmental Science and Technology 43, 6808-6815 (2009)

4.5 D. Raldúa, P.J. Babin “Simple, Rapid Zebrafish Larva Bioassay

for Assessing the Potential of Chemical Pollutants and Drugs to Disrupt Thyroid Gland Function” Environmental Science and Technology 43, 6844-6850 (2009)

4.5 A. Cabrerizo, J. Dachs, D. Barceló. "Development of a Soil

Fugacity Sampler for Determination of Air-Soil Partitioning of Persistent Organic Pollutants under Field Controlled Conditions." Environmental Science Technology 43, 8257-8263 (2009)

4.5 S. Schnell, R. Martin-Skilton, D. Fernandes, C. Porte “The

Interference of Nitro- and Polycyclic Musks with Endogenous and Xenobiotic Metabolizing Enzymes in Carp: An In-Vitro Study.” Environmental Science Technology 43, 9458-9464 (2009)

4.4 P. Boadas-Vaello, E. Jover, S. Saldaña-Ruíz, C. Soler-Martín,

C. Chabbert, J.M. Bayona, J. Llorens “Allylnitrile abolism by CYP2E1 and other CYPs leads to distinct lethal and vestibulotoxic effects in the mouse.” Toxicological Sciences 107, 461-472 (2009)

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-40-

Page 41: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

DEPARTAMENTO DE GEOCIENCIAS

5.7 C. Postigo, M.J. Lopez de Alda, M. Viana, X. Querol, A. Alastuey, B. Artiñano, D. Barceló "Determination of Drugs of Abuse in Airborne Particles by Pressurized Liquid Extraction and Liquid Chromatography-Electrospray-Tandem Mass Spectrometry" Analytical Chemistry 81, 4382-4388 (2009)

5.2 J. Martinez-Vilalta, H. Cochard, M. Mencuccini, F. Sterck, A.

Herrero, J.F.J. Korhonen, P.Llorens, E. Nikinmaa, A. Nole, R. Poyatos, F. Ripullone, U. Sass-Klaassen, R. Zweifel “Hydraulic adjustment of Scots pine across Europe.” New Phytologist 184, 353-364 (2009)

4,9 X. Querol, A. Alastuey, J. Pey, M. Cusack, N. Perez, C.

Mihalopoulos, E. Theodosi sopoulos, N. Kubilay, M. Kocak "Variability in regional background aerosols within the Mediterranean" Atmospheric Chemistry and Physics 9, 4575-4591 (2009)

4.5 L. Perez, M. Medina-Ramn, N. Knzli, A. Alastuey, J. Pey, N.

Prez, R. Garcia, A. Tobias, X. Querol, J. Sunyer "Size Fractionate Particulate Matter, Vehicle Traffic, and Case-Specific Daily Mortality in Barcelona, Spain." Environmental Science and Technology 43, 4707-4714 (2009)

4.5 M. Viana, F. Amato, A. Alastuey, X. Querol, T. Moreno, S.

García dos Santos, D. Herce-Garraleta, R. Fernandez-Patier "Chemical tracers of particulate emissions from commercial shipping" Environmental Science and Technology 43, 7472-7477 (2009)

4.5 H. Junninen, J. Mønster, M. Rey, J. Cancelinha, K. Douglas, M. Duane, V. Porcina, A. Mller, F. Lagler, L Marelli, A. Borowiak, J. Niedzialek, B. Paradiz, D. Mira-Salama, J. Jimenez, U. Hansen, C. Astorga, K. Stanczyk, M. Viana, X. Querol, R.M. Dubai, G.A. Norris, S. Tsakovski, P. Wahlin, J. Hork, B.R. Larsen "Quantifying the Impact of Residential Heating on the Urban Air Quality in a Typical European Coal Combustion Region." Environmental Science and Technology 43, 7964-7971 (2009)

4.2 K. Pérez, M. Marí-Dell'Olmo, C. Borrell, M. Nebot, JR. Villalbí,

E. Santamariña, A. Tobias "Road injuries and relaxed licensing requirements for driving light motorcycles in Spain: a time-series analysis" Bulletin of the World Health Organisation 87, 497-504 (2009)

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-41-

Page 42: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

LOS TRABAJOS MAS CITADOS A 31 de diciembre de 2009. En negrilla los coautores del IDÆA DEPARTAMENTO DE QUÍMICA AMBIENTAL M. Petrovic, M.D. Hernando, M.S. Diaz-Cruz and D. Barceló (2005) Liquid chromatography-tandem mass spectrometry for the analysis of pharmaceutical residues in environmental samples: a review. Journal of Chromatography A 1067, 1-14. Citas por año: 25.6 M. Gros, M. Petrovic and D. Barceló (2006) Development of a multi-residue analytical methodology based on liquid chromatography-tandem mass spectrometry (LC-MS/MS) for screening and trace level determination of pharmaceuticals in surface and wastewaters. Talanta 70, 678-690. Citas por año: 25.1 R. Tauler, A .Smilde and B. Kowalski (1995) Selectivity, local rank, 3-way data-analysis and ambiguity in multivariate curve resolution. Journal of Chemometrics 9, 31-58. Citas por año: 23.8 L. Wang, M. Sarnthein, H. Erlenkeuser, J.O. Grimalt, P. Grootes, S. Heilig, E. Ivanova, M. Kienast, C. Pelejero and U. Pflaumann. (1999) East Asian monsoon climate during the Late Pleistocene: high-resolution sediment records from the south China Sea. Marine Geology 156, 245-284. Citas por año: 22.8 M.J. Gomez, M.J.M. Bueno, S. Lacorte, A.R. Fernandez-Alba and A. Aguera (2007) Pilot survey monitoring pharmaceuticals and related compounds in a sewage treatment plant located on the Mediterranean coast. Chemosphere 66, 993-1002. Citas por año: 22.4

V.C. Taty-Costodes, H. Fauduet, C. Porte and A. Delacroix (2003) Removal of Cd(II) and Pb(II) ions, from aqueous solutions, by adsorption onto sawdust of Pinus sylvestris. Journal of Hazardous Materials 105, 121-142. Citas por año: 21.4 M.J. Gomez, M. Petrovic, A.R. Fernandez-Alba and D. Barceló (2006) Determination of pharmaceuticals of various therapeutic classes by solid-phase extraction and liquid chromatography-tandem mass spectrometry analysis in hospital effluent wastewaters. Journal of Chromatography A 1114, 224-233. Citas por año: 20.3 S.N. Meijer, W.A. Ockenden, A. Sweetman, K. Breivik, J.O Grimalt and K.C. Jones (2003) Global distribution and budget of PCBs and HCB in background surface soils: Implications or sources and environmental processes. Environmental Science and Technology 37, 667-672. Citas por año: 20.0 MP. Cajaraville, MJ. Bebianno, J. Blasco, C. Porte, C. Sarasquete and A. Viarengo (2000) The use of biomarkers to assess the impact of pollution in coastal environments of the Iberian Peninsula: a practical approach. Science of Total Environment 247, 295-311. Citas por año: 19.5 A. de Juan and R. Tauler (2003) Chemometrics applied to unravel multicomponent processes and mixtures - Revisiting latest trends in multivariate resolution. Analytica Chimica Acta 500, 195-210 Citas por año: 18.6

DEPARTAMENTO DE GEOCIENCIAS J.P. Putaud, F. Raes, R. Van Dingenen, E. Bruggemann, M.C. Facchini, S. Decesari, S. Fuzzi, R. Gehrig, C. Huglin, P. Laj, G. Lorbeer, W. Maenhaut, N. Mihalopoulos, K. Mulller, X. Querol, S. Rodriguez, J. Schneider, G. Spindler, H. ten Brink, K. Torseth, A. Wiedensohler (2004) European aerosol phenomenology-2: chemical characteristics of particulate matter at kerbside, urban, rural and background sites in Europe. Atmospheric Environment 38, 2579-2595. Citas por año: 35.2 R. Van Dingenen, F. Raes, J.P. Putaud,U. Baltensperger, A. Charron, M.C. Facchini, S. Decesari, S. Fuzzi, R. Gehrig, H.C. Hansson, R.M. Harrison, C. Huglin, A.M. Jones, P. Laj, G. Lorbeer, W. Maenhaut, F. Palmgren, X. Querol, S. Rodriguez, J. Schneider, H. ten Brink, P. Tunved, K. Torseth, B. Wehner, E. Weingartner, A. Wiedensohler and P.A. Wahlin (2004) A European aerosol phenomenology-1: physical characteristics of particulate matter at kerbside, urban, rural and background sites in Europe. Atmospheric Environment 38, 2561-2577. Citas por año: 20.5 S. Rodriguez, X. Querol, A. Alastuey, G. Kallos and O. Kakaliagou (2001). Saharan dust contributions to PM10 and TSP levels in Southern and Eastern Spain Atmospheric Environment 35, 2433-2447. Citas por año: 17.9 X. Querol, A. Alastuey, S. Rodriguez, F. Plana, C.R. Ruiz, N. Cots, G. Massague and O. Puig (2001) PM 10 and PM2.5 source apportionment in the Barcelona Metropolitan area, Catalonia, Spain Atmospheric Environment 35, 6407-6419 Citas por año: 16.8 X. Querol, J. Pey, M.C. Minguillon, N. Perez, A. Alastuey, M. Viana, T. Moreno, R.M. Bernabe, S. Blanco, B. Cardenas, E. Vega, G. Sosa, S. Escalona, H. Ruiz and B. Artinano, B. (2004) PM speciation and

sources in Mexico during the MILAGRO-2006 Campaign. Atmospheric Chemistry and Physics 8, 111-128. Citas por año: 16.7 X. Querol, A. Alastuey, C.R. Ruiz, B. Artinano, H.C. Hansson, R.M. Harrison, E. Buringh, H.M ten Brink, M. Lutz, P. Bruckmann, P. Straehl, J. Schneider (2004) Speciation and origin of PM10 and PM2.5 in selected European cities. Atmospheric Environment 38, 6547-6555. Citas por año: 15.8 X. Querol, N. Moreno, J.C. Umana, A. Alastuey, E. Hernandez, A. Lopez-Soler and F. Plana (2002) Synthesis of zeolites from coal fly ash: an overview. International Journal of Coal Geology 50, 413-423. Citas por año: 14.4 F. Amato, M. Pandolfi, M. Viana, X. Querol, A. Alastuey and T. Moreno (2009) Spatial and chemical patterns of PM10 in road dust deposited in urban environment. Atmospheric Environment 43, 1650-1659. Citas por año: 14.0 J. Carrera and S.P. Neuman (1986) Estimation of aquifer parameters under transient and steady-state conditions.1. maximum-likelihood method incorporating prior information. Water Resources Research 22, 199-210. Citas por año: 13.2 X. Querol, J.l Fernandez-Turiel and A. Lopez-Soler (1995) Trace-elements in coal and their behavior during combustion in a large power-station. Fuel 74, 331-343. Citas por año: 12.8

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-42-

Page 43: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

LIBROS EDITADOS DEPARTAMENTO DE QUÍMICA AMBIENTAL Contaminated sediments. Vol 5 T. The Handbook of Environmental Chemistry. Berlin, Alemania, Springer Verllag pags 1-181. T.A. Kassim, D. Barceló 2009 Environmental consequences of war and aftermath. Vol 3 U. The Handbook of Environmental Chemistry. Berlin, Alemania, Springer Verllag pags 1-325. T.A. Kassim, D. Barceló 2009 Biosensors for environmental monitoring of aquatic systems. Bioanalytical and chemical methods for endocrine disruptors. Vol 5.J. The Handbook of Environmental Chemistry. Berlin, Alemania, Springer Verllag. pags 1-280. D. Barceló, P.D. Hansen 2009 Niveles de dioxinas, bifenilos policlorados (PCB) y otros compuestos organoclorados en la población general adulta próxima a una planta de tratamiento de residuos urbanos de Bizkaia, Pais Vasco. Estudio previo. B. Zubero, J.M. Ibarluzea, J.J. Aurrekoetxea, J. Rivera, J. Parera, E. Abad, F. Goñi, R. López, M. Basterretxea, C. Rodríguez, J.R. Sáenz 2009

Two-way data analysis: Multivariate Curve Resolution: Iterative resolution methods. Comprehensive Chemometrics, Vol.2, Chapter 2.19 Elsevier. de Juan, A.; Rutan, S.C.; Tauler, R. 2009

Two-way data analysis: Multivariate Curve Resolution- Error in Curve Curve Resolutionde. Comprehensive Chemometrics, Vol.2, Chapter 2.20 Elsevier, Tauler R.; Maeder. Muan, A.; Rutan, S.C.; Tauler, R. 2009

Multiset data analysis. Extended Multivariate Curve Resolution. Comprehensive Chemometrics, Vol.2, Chapter 2.24 Elsevier. Tauler, R.; Maeder, M.; de Juan, A. 2009

DEPARTAMENTO DE GEOCIENCIAS Measurement of Elemental and Organic Carbon in Europe. JRC Scientific and Technical Reports, EUR 23992 EN-2009. European Communities - 2009, Ispra, Italia. Kuhlbusch TAJ, Borowiak A, Gelenscer A, Genberg J, Gladtke D, Maenhaut W, Pio C, Popoviecheva O, Putaud JP, Quincey P, Sciare J, ten Brink H, Viana M, Yttri KE 2009

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-43-

Page 44: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

TESIS DOCTORALES DEPARTAMENTO DE QUÍMICA AMBIENTAL Angeliki Lyssimachou An investigation on different mechanisms of endocrine disruptionin fish and molluscs. Programa de doctorado: Environmental Sciences and Technologies; Area of Aquatic Environment . C. Porte Universitat Autónoma de Barcelona. 26 Febrero 2009. Sobresaliente Cum Laude Manuela Peschka Persistence evaluation of selected prioirty and emerging contaminants D. Barcelo y T. Knepper . Universidad de Barcelona 23 Marzo 2009 Sobresaliente Cum Laude Meritxell Gros . Anàlisi, eliminació i desti de fármacs en el medi ambient aquàtic D. Barcelo y M. Petrovic Universidad de Barcelona 28 Mayo 2009. Sobresaliente Cum Laude Alicia Navarro. Dsitribució i comportament de contaminants orgànics prioirtaris a la conca hidrogràfica del riu Ebre. D. Barcelo y S. Lacorte Universidad de Barcelona. 29 Mayo 2009 Sobresaliente Cum Laude Saioa Elordui Zapatarietxe Hydrocarbons in the open ocean waters near the Galician Bank after the deep sea spill from the Prestige wrecks. J. Albaigés y A. Rosell Universidad Autónoma de Barcelona. 3 Junio 2009 Sobresaliente Cum laude Jelena Radjenovic Fate and behaviour of pharmaceutical residues in wastewater and drinking water treatment D. Barcelo y M. Petrovic Universidad de Barcelona 22 Julio 2009 Sobresaliente Cum Laude Ricky S. Joshi The effect of altered DNA topoisomerase levels on the transcriptome of Saccharomyces cerevisiae. B. Piña y J. Roca. Facultad de Medicina Universidad de Barcelona 24 Julio 2009. Sobresaliente Cum Laude Roberto Quiroz Muñoz Compuestos orgánicos persistentes en zonas de alta montaña J.O. Grimalt y P. Fernandez Facultad de Química. Universidad de Barcelona. 30 Julio 2009 Sobresaliente Cum Laude

Carme Bosch Suades Contaminació per compostos orgànics persistents en el sistema fluvial del riu Ebre J.O. Grimalt Universidad de Barcelona. Facultad de Química. 23 Setiembre 2009 Sobresaliente Cum Laude Sabine Schnell Assessment of the effects of pharmaceuticals and synthetic musks in fish: mechanisms of action and cytotoxicity Programa de doctorado: Fisología Animal y Acuicultura. C. Porte Universidad de Barcelona. 9 Octubre 2009. Sobresaliente Cum Laude Mireia Bartrons Vilamala Food web bioaccumulation of halogenated compounds in high mountain lake food webs. J.O. Grimalt y Jordi Catalan Universidad de Barcelona. Facultad de Biología. 19 Octubre 2009 Sobresaliente Cum Laude Núria Jiménez García Contaminants orgànics persistents a la conca Mediterrània. El cas del delta de l’Ebre. J. Albaigés y J.M. Bayona Universidad Autónoma de Barcelona. Instituto de Ciencia y Tecnología Ambiental 4 Noviembre 2009. Sobresaliente Cum Laude Teresa Rodrigues High-resolution climate study of the past (570,000 to 300,000 years) and present interglacial in the Iberian Margin: a biomarker view. J.O. Grimalt y F. Abrantes Universidad Politécnica de Catalunya. Escuela Técnica Superior de Ingenieros de Caminos, Canales y Puertos de Barcelona. Departamento de Ingeniería Hidráulica, Marítima y Ambiental. 27 Noviembre 2008 Sobresaliente Cum Laude Pau Comes Bordas Desenvolupament experimental i teòric d’un nou sistema per al càlcul de l’eficiència dels adsorbents sòlids en l’anàlisi de compostos orgànics volàtils en l’atmosfera. J.O. Grimalt Universidad Ramon Llull. Instituto Químico de Sarriá. 2 Diciembre de 2009 Sobresaliente Cum Laude Marta Terrado Aplicació de diferents methodologies d´anàlisi I representació de dades per a l avaluació de la qualitat ambiental d´una conca hidrogràfica D. Barcelo y R. Tauler Universitat de Barcelona 21 Diciembre 2009. Sobresaliente Cum Laude

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-44-

Page 45: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

DEPARTAMENTO DE GEOCIENCIAS Luit Jan Slooten An object oriented approach to groundwater optimization and simulation problems Ingeniería del Terreno. J. Carrera Departamento de Injeniería del Terreno, Cartográfica y Geofísica Universidad Politécnica de Cataluña 8 Enero 2009 Sobresaliente Cum Laude. Juan Hidalgo Simulation and calibration of density-dependent flow problems in porous media Departamento de Injeniería del Terreno, Cartográfica y Geofísica Universidad Politécnica de Cataluña J. Carrera. 9 Enero 2009 Sobresaliente Cum Laude. M. Pilar Asta. Mobilization and natural attenuation of arsenic in acid mine drainage (AMD) C. Ayora Departamento de Injeniería del Terreno, Cartográfica y Geofísica Universidad Politécnica de Cataluña 12 Junio 2009 Sobresaliente Cum Laude.

Leonardo D. Donado On reactive transport in heterogeneous media. X. Sánchez-Vila y M. Dentz Departamento de Injeniería del Terreno, Cartográfica y Geofísica Universidad Politécnica de Cataluña 5 Octubre 2009 Sobresaliente Cum Laude. Hector de Buen. Model hidrogeològic en perfil de flux, transport de solut conservatiu i transport de calor del riu besòs a l’alçada de la Plaça de la Vila de Sant Adrià de Besòs (Barcelona) E. Vázquez-Suñé Departamento de Injeniería del Terreno, Cartográfica y Geofísica Universidad Politécnica de Cataluña 16 Octubre 2009 Sobresaliente Cum Laude.

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-45-

Page 46: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

TESINAS, MÁSTERS Y D.E.A.

DEPARTAMENTO DE QUÍMICA AMBIENTAL Mercè Garí de Barbarà Estudi de l’acumulació de compostos organoclorats en la població de Catalunya. J.O. Grimalt Universidad Pompeu Fabra. Junio 2009 Marta Fort Fuster Estudi de compostos organoclorats en llet materna. J.O. Grimalt Universidad Pompeu Fabra. Junio 2009

Cristóbal Galbán Transporte y entrada en la cadena trófica de contaminantes orgánicos persistentes en el océano polar ártico. J. Dachs Universidad de Santiago de Compostela. Julio 2009.

DEPARTAMENTO DE GEOCIENCIAS Julia Riera Avaluació de les fórmules empíriques que determinen la conductivitat hidràulica i que es basen en l’anàlisi de la granulometria. E. Vázquez-Suñé Departamento de Injeniería del Terreno, Cartográfica y Geofísica, ETSECCPB Universidad Politécnica de Cataluña Febrero 2009 Guillem Badiella. Estudio hidrogeológico y de drenaje del tramo Sants –Sagrera de las obras del AVE correspondiente al pozo de montaje de la tuneladora situado entre la calle Biscaia y el edificio histórico de la Torre de Fang. E. Vázquez-Suñé y X. Sánchez-Vila Departamento de Injeniería del Terreno, Cartográfica y Geofísica, ETSECCPB Universidad Politécnica de Cataluña Julio 2009 Alberto Rodríguez. Cálculo de caudales de agua extraídos del subsuelo a partir de subsidencias medidas con interferometría diferencial DInSAR. X. Sánchez-Vila y E. Vázquez-Suñé Departamento de Injeniería del Terreno, Cartográfica y Geofísica, ETSECCPB Universidad Politécnica de Cataluña Octubre 2009 Jana Montori Laforga Modelación de transporte reactivo: Avance de una solución hiperalcalina a lo largo de una fractura y su efecto en la mineralogía M.W. Saaltink y J.M. Soler Departamento de Injeniería del Terreno, Cartográfica y Geofísica, ETSECCPB Universidad Politécnica de Cataluña Octubre 2009

Alba Grau. Actualització hidrogeològica de la Llacuna de la Ricarda, al delta del Llobregat, en el municipi de El Prat de Llobregat. N. Lantada y E. Vázquez-Suñé. Departamento de Injeniería del Terreno, Cartográfica y Geofísica, ETSECCPB Universidad Politécnica de Cataluña Noviembre 2009 Mª Mar Alcaraz. Modelación geológica tridimensional del Delta del Río Besòs mediante nuevas herramientas aplicables a la plataforma ArcGIS. E. Vázquez-Suñé y R. Gogu Departamento de Injeniería del Terreno, Cartográfica y Geofísica, ETSECCPB Universidad Politécnica de Cataluña Noviembre 2009 Ander López Espina. Estudio analítico del efecto barrera: definición, tipología, soliciones y aplicación a caso real. J. Carrera Departamento de Injeniería del Terreno, Cartográfica y Geofísica, ETSECCPB Universidad Politécnica de Cataluña Noviembre 2009 Ana Trapote Barreira The dissolution kinetics of C-S-H gel and the durability of concrete J. Cama y J.M. Soler Departamento de Injeniería del Terreno, Cartográfica y Geofísica, ETSECCPB Universidad Politécnica de Cataluña Noviembre 2009

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-46-

Page 47: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

PATENTES DEPARTAMENTO DE QUÍMICA AMBIENTAL J.M Bayona, R. Molina, P. Erra, C. Reyes, E. Bertran y E. Jover Eliminación de Trihalometanos y Contaminantes Emergentes Mediante Plasma. REF: P200900215

ACTIVIDADES ACADÉMICAS- CURSOS Y PROGRAMAS DE DOCTORADO

DEPARTAMENTO DE QUÍMICA AMBIENTAL Pesticidas en el Medio Ambiente. Curso “Aplicador de plaguicidas, nivel cualificado” Can Calderon. Viladecans (10h) Febrero, Mayo y Octubre 2009 Silvia Lacorte Ciclos biogeoquímicos de los contaminantes orgánicos en el sistema Tierra” del Master de Canvi Global. Universidad Menendez y Pelayo. 2009-2010 Jordi Dachs (coordinador), Pilar Fernández, Sandra Pérez y Silvia Lacorte. Multivariate Curve Resolution (MCR) : Theory and practice University of Beni Mellal, Marruecos. 1-3 Abril 2009 Romà Tauler Curso Práctico en Diseño Experimental y Estadístico en Química Ambiental y Evaluación del Riesgo Universidad Politécnica de Cataluña, Terrassa. 21-22 Abril 2009 Carlos Barata y Romà Tauler

Mecanismos, diseño experimental y estadísticas para química ambiental y evaluación de riesgo Instituto Regional de Estudios en Substancias Tóxicas, IRET Universidad Nacional de Costa Rica 10-15 Diciembre 2009 C. Barata M. Blazquez y R.Tauler Cambio globa, más allá del cambio climático Jordi Dachs Universidad de Cantabria Suances Julio 2009 Química orgànica, ambiental i Toxicologia IDÆA-CSIC 2010 Damià Barceló

DEPARTAMENTO DE GEOCIENCIAS Modelación Estocástica de Transporte en Medios Heterogéneos Curso:31544 - Organizado: ETCG Universidad Politécnica de Cataluña 2009-2014 Marco Dentz Análisis Probabilístico Del Riesgo En La Hidrología Curso:34986 - Organizado: ETCG Universidad Politécnica de Cataluña 2009 Marco Dentz Hidrología de cuencas forestales: retos científicos y de gestión. Seminario: Modelización hidrológica. Universidad de Salamanca 10 Julio 2009 Francesc Gallart

Hidrología y Geología Organizado:ETSAB. Titulación Paisajismo 2009 Jesús Carrera Modelación de flujo y transporte en acuíferos CursoHispanoamericano de Hidrología Subterránea, Montevideo, Uruguay 2009 Jesús Carrera Hidrología y Geología. ETSAB, titulación Paisajismo. Barcelona. 2007-2009 Jesús Carrera Curso Internacional de Hidrología Subterránea 2009 Jesús Carrera

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-47-

Page 48: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

CURSOS DE MÁSTER DEPARTAMENTO DE QUÍMICA AMBIENTAL Biología de la Reproducción de Peces, Crustáceos y Moluscos. Master en Acuicultura. Facultad de Biología. Universidad de Barcelona. Coordinadora: Isabel Navarro. C. Porte 2009/2010 Modelos para la integración de datos en estudios de cambio global, 4 ECTS. Master de Cambio Global, Universidad Internacional Menendez y Pelayo, Palma (Mallorca) Universidad Illes Balears R. Tauler 16-20 Febrero 2009 LC-MS-MS ( QqQ, QTOF and Q TRAP) and GC-MS analysis of endocrine disruptors and pharmaceuticals in the environment D. Barceló Pittcon 2009, Chicago Illinois, USA SHORT COURSE Marzo 2009 Quimiometria, 2.5 ECTS Master de Química Analítica Avançaca Quimiometria. Universidad de Barcelona, R. Tauler y A. Smilde 2-12 Junio 2009

Plásticos, detergentes, cosméticos y otras hormonas. Universidad Internacional de Andalucía. Sevilla. Coordinador: Nicolás Olea Serrano. C. Porte 14-18 Setiembre 2009. Técnicas Cromatográficas Aplicadas. Máster Técnicas Cromatográficas Aplicadas. Universidad de Girona. J.M. Bayona Octubre 2009 Master de Acuicultura Universidad de Valencia. Torreblanca. Valencia C. Porte 17 Noviembre 2009

DEPARTAMENTO DE GEOCIENCIAS Master Interuniversitario de Tecnología Ambiental. Universidad Internacional de Andalucía y Universidad de Huelva. 9-10 Febrero 2009 X. Querol Máster de Ingeniería del Agua y del Terreno. Universidad Politécnica de Cartagena. Hidráulica fluvial 5-6 Marzo 2009 F. Gallart: Master Química ambiental y fundamental. Universidad A Coruña. 26 Marzo 2009 X. Querol Máster en Agua. Análisis interdisciplinario y gestión sostenible. “Papel de la vegetación en el ciclo hidrológico. Flujos en el sistema suelo-planta-atmósfera” Universidad de Barcelona. 2008-2009 P. Llorens Máster en Hidráulica Ambiental. “Cambio global, Vegetación y ciclo hidrológico” Universidad de Córdoba. 2008-2009 P. Llorens

Máster en Cambio Global. Consecuencias hidrológicas y biogeoquímicas del Cambio Global en los ecosistemas continentales Universidad Menéndez y Pelayo - CSIC 2008-2010 F. Gallart Máster en Cambio Global. Universidad Menéndez y Pelayo - CSIC “Impactos del Cambio Global sobre la hidrología y los ciclos biogeoquímicos en cuencas hidrográficas” 2008-2010 P. Llorens Máster en Agua. Análisis interdisciplinario y gestión sostenible. Seminario: Efectos de los cambios de vegetación a escala de cuenca Universidad de Barcelona. 2009 F. Gallart Máster en Recursos Hídricos y Medio Ambiente. Tema 2.Las aguas superficiales - generación de escorrentía Universidad de Málaga. 13-14 Octubre 2009 F. Gallart: School of the Italian Aerosol Society Molfetta (Bari), Italia 14-19 Diciembre 2009 X. Querol

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-48-

Page 49: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

PROYECTOS DE INVESTIGACIÓN VIGENTES DEPARTAMENTO DE QUÍMICA AMBIENTAL Fronteras quimicas y moleculares de la investigacion medioambiental para el nuevo milenio. Catedra "Jose Luis Canovas" Banco Santander Central Hispano. 2005BSCH02 Joan O. Grimalt Junio 2006-Junio 2009 Multidisciplinary research consortium on gradual and abrupt climate changes, and their impacts on the environment (GRACCIE). Consolider Ingenio Ministerio de Medio Ambiente. CSD2007-00067-Coordinador Joan O. Grimalt. Octubre 2007 – Setiembre 2012 FISIOCEAN. Fisiología Oceánica: transformaciones de masa y energía. Proyecto Intramural. 200880f0062. Consejo Superior de investigaciones Científicas. Joan O. Grimalt Setiembre 2008-octubre 2010 Arctic health risks: Impacts on health in the Arctic and Europe swing to climate-induced changes in contaminated cycling European Union. FP7-ENV-2008-1-226534. ArcRisk. Coordinator Janet Pawlak. Arctic Monitoring and Assessment Programme Secretariat. In Spain: Joan O. Grimalt. 1 Junio 2009- 31 Maig 2012 Decadal scale variability of the Mediterranean Ecosystems. Marinera. European Union. Medecos. Coordinator: Vasilis Zervakis. University of the Egean (Greece). In Spain: Joan O. Grimalt. 1 Marzo 2009-28 Febrero 2012 HERMIONE. Hotspot Ecosystem Research and Man's Impact on European seas. European Union. ENV.2008.2.2.1.2. - CP-IP Proposal No: 226354. Coordinator: Phil Weaver. Southampton Oceanography Centre. In Spain: Joan O. Grimalt. 2009 AER TRANS. Estudio comprensivo de la materia organica submicronica en aerosoles urbanos y rurales y de los efectos de las transformaciones secundarias. Ministerio de Ciencia e Innovaciónn. Plan Nacional 2009 Joan Grimalt Obrador 2009 KNOWSEAS. Knowledge-based Sustainable Management for Europe’s Seas Comunidad Europea J. Albaigés 2009-2012 AMPERA. European Concerted Action to foster prevention and best response to Accidental Marine Pollution Comunidad Europea J. Albaigés 2005-2009 Procesos involucrados en la eliminación de contaminantes específicos en humedales construidos. MCINN (acción complementaria) Josep M Bayona 2008-2011 Implementación de metodologías de evaluación de riesgo asociado a vertidos de petróleo y sustancias peligrosas en el medio marino europeo (RAMOCS).

ERANET-AMPERA: MCINN Josep M Bayona 2008-2011 Perfil toxicológico de los principales crudos de petróleo y sustancias nocivas transportadas en la UE (TOXPROF). ERANET-AMPERA: MCINN Kevin Thomas. 2008-2010 Dinámica y control de contaminantes en humedales. MCINN. Josep M Bayona 2009 Analysis of specific toxicants in zebrafish scales Cetaqua Benjamín Piña 2009 Receptores RXR/PPAR: Nuevas herramientas para la detección de tóxicos en el medio ambiente. CGL2008-01888/BOS. Ministerio de Ciencia y Innovación Cinta Porte 2009-2011 Desarrollo de procedimientos para el control operativo integrado de vertidos al medio litoral (urbanos e industriales), mediante uso de biomarcadores, bioensayos e indicadores del estado ecológico. 018/RN0 8/02.1 Ministerio de Medio Ambiente Cinta Porte 2008-2010 Los equinodermos como organismos modelo en estudios de disrupción endocrina. Acción Integrada con Italia. HI2007-0245. MEC Ministerio de Ciencia y Innovación Cinta Porte 2008-2009. ATOS- Atmospheric inputs of pollutants and carbon to the polar oceans. Plan Nacional. Ministerio de Ciencia y Innovación Jordi Dachs. 2006-2009 AEROMAR – Biogeoquímica del aerosol marino en el océano austral. Plan Nacional. Ministerio de Ciencia y Innovación Jordi Dachs. 2008-2009 THRESHOLDS – Thresholds of Environmental sustainability. Plan Nacional. Ministerio de Ciencia y Innovación Jordi Dachs. 2005-2009 MALASPINA – Malaspina circumnavegation expedition. Plan Nacional. Ministerio de Ciencia y Innovación Jordi Dachs. 2008-2013 Capacity building for POPs laboratories in Cuba under multilateral environmental agreements Programa de las Naciones Unidas para el Medio Ambiente. PNUMA (SSFA/2009/DTIE/Subdivisió Substàncies Químiques) Esteban Abad 2009 Captación en continuo de emisiones de COPs. Comparación con la Norma UNE 1948 y su

apliación en los inventarios de emisiones PRTR y de Estocolmo. Ministerio de Medio Ambiente (090/PC08/1-11.5) Josep Rivera 2008-2009 Dioxinas, furanos y bifenilos policlorados en medio ambiente y alimentación. CSIC-COLCIENCIAS (2008CO0013) Investigador Principal- Consuelo Montes. Universidad de Antioquia: Esteban Abad 2009-2010 Ensayos y biosensores para la detección de biotoxinas de medios acuáticos. Unión Europea: INTERREG “ALARMTOX” SOE1/P1/E129- FEDER Josep Caixach 2009-2011 Diseño, desarrollo y puesta a punto de biosensores electroquímicos para la detección de biotoxinas de medios acuáticos. IRTA 20088-00084-00-00 Investigador principal Mònica Campàs Homs En el IDAEA Josep Caixach 2008-2010 Desarrollo y aplicación de procedimientos quimiométricos para la química y bioquímica ambiental. Programa Nacional. Ministerio de Ciencia y Innovación CTQ2006-15052-C02-01 Romà Tauler 2007-2009 Nuevas tecnologías de caracterización automática de los vertidos de las EDAR para la protección del medio natural. NewTECAVEM. Ministerio de Ciencia y Innovación, CIT-310000-2009-18 Damià Barceló 2009-2011 Desenvolupament i transferència de metodologia quimiomètrica de resolució multivariant. Suport a Grups de Recerca, 2009 SGR 45. Generalitat de Catalunya. Anna de Juan Capdevila, UB En el IDÆA: Romà Tauler 2009-2012 Atmospheric Inputs of organic carbon and pollutants to the polar ocean: rates significance and outlook. (Deposición atmosférica de carbono y contaminates a los ecosistemas polares, ATOS). Plan Nacional. Ministerio de Ciencia y Innovación POL-2006-00550/CTM. I C. Duarte. 2006-2009 Desarrollo y aplicación de métodos quimiométricos para el análisis y control rápido de productos alimentarios dentro de la industria. Aplicación a aceites de oliva. 2007MA0008. CSIC 2008-2009 Mejora de los conocimientos en Quimiometria y sus aplicacioens en el campo agroalimentario. Ministerio de Asuntos Exteriores. Programa de Cooperación Internacional con paises del Mediterraneo. AECI B/023691/09, 2010. Romà Tauler 2009-2010

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-49-

Page 50: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

Métodos Biológicos para evaluar el estado ecológico de las comunidades ribereñas en zonas piñeras del caribe de Costa Rica. (A/017/490/08), AECI, IDAEA(CSIC), IRET (Costa Rica). Carlos Barata 2009 Impacto de los plaguicidas en el recurso hídrico de la zona baja de la cuenca del Río Tempisque (Palo Verde) Costa Rica. Bases científica para la gestión ambiental sostenible. CRUSA-CSIC, IDAEA(CSIC), IRET (Costa Rica). Carlos Barata. 2009-2010 Seguimiento y evaluación de la calidad y procedencia de las aguas en la red de distribución de Barcelona mediante sondas espectroscópicas y procedimientos quimiométricos. Estudio inicial y viabilidad de la propuesta. QUALITAX CETAQUA, Romà Tauler. 2008-2009 Nuevas utilizaciones industriales sostenibles de SOST-CO2. CETAQUA, Romà Tauler. 2009-2010 Assessing and predicting effects on water quantity and quality in Iberian rivers (SCARCE). Ministerio de Ciencia e Innovaciónn. Consolider-Ingenio 2010 (ref. CSD2009-00065). Damià Barceló. 2009-2014 Evaluación del impacto ambiental de los retardantes de llama bromados en ecosistemas acuáticos de América Latina (BROMACUA). Fundación BBVA. E.Eljarrat. 2009-2012 Integrated modelling of the river-sediment-soil-groundwater system; advanced tools for the management of catchment areas and river basins in the context of global change (AQUATERRA). [Contract Number: 505428 (GOCE)]. P Grathwohl, Univ. Tubingen, Germany. In Spain Damià Barceló. 2004-2009 Novel Methods for Integrated Risk Assessment of Cumulative Stressors in the Environment (NOMIRACLE). 003956 (GOCE). H Løkke, NERI, Roskilde, Denmakr. In Spain Damià Barceló. 2004-2009 Models for assessing and forecasting the impact of environmental key pollutants on marine and freshwater ecosystems and biodiversity. (MODELKEY). [Contract Number: 511237 (GOCE)]. W.Brack , UFZ, Leipzig, Germany. In Spain Damià Barceló. 2005-2009 Coordination Action (CA) on Risk-Based Management of the Water-Sediment-Soil System at the River Basin Scale (RISKBASE) . [Contract no.: 036938 GOCE]. Jos Brils, TNO, Utrecht, NL, In Spain D. Barceló. 2006-2009 Source control of priority substances in Europe (SOCOPSE).

[Contract no.: 037038 GOCE]. Co-ordinator John Munthe, IVL, Gothenburg, Sweden. In Spain D Barceló. 2006-2009 Coordination Action (CA) on Innovative processes and practices for wastewater treatment and re-use in the Mediterranean region (INNOVA-MED). [INCO-CT-2006-517728]. Damià Barceló. 2007-2009 Contaminants in Food and Feed: Inexpensive detection for Control of Exposure (CONFFIDENCE). KBBE-2007- 211326. Co-ordinator Jacob de Jong, RIKILT, Wageningen NL. In Spain D Barceló. 2008-2012 RISKCYCLE- Risk based management of chemicals and products in a circular economy at a global scale. ENV-2008- 226552. Co-ordinator Bernd Bilitewski, TU Dresden, Germany. In Spain D Barceló. 2009-2012 Enhancement of Soil Aquifer Treatment to improve thje quality of Recharge Water in the Llobregat Delta aquifer (ENSAT). CETAQUA. In CSIC: J Carrera, D Barcelo and MJ Lopez de Alda 2009-2012 Estudio de la presencia y destino de contaminantes emergentes en aguas subterráneas y superficiales y desarrollo de herramientas para su control medioambiental (CEMAGUA) Ministerio de Ciencia y Innovación (CGL-2007-64551/HID) Damià Barceló. 2007-2012 Presencia de contaminantes orgánicos prioritarios y emergentes en lodos de EDAR y su biodegradación por hongos. Ministerio de Medio Ambiente (010/PC08/3-04.1) Damià Barceló. 2008-2010 Desarrollo y validación de plataformas integradas de vigilancia biológica y quimica optimizadas económicamente (VIECO) Ministerio de Medio Ambiente (009/RNO8/-01.1) Damià Barceló. 2008-2010 Recerca de noves Tecnologies de mesura espectrometriques adients per a definir un mòdul de control de qualitat dels abocaments de les EDARS al medi natural (SAFENATUR) Damià Barceló. 2009-2010 Bioreactores con memebrans de nanofiltración para el tratamiento y la reutilización del agua en la zona mediterránea. AGAUR (Comunitat de Treball dels Pirineus, CTP-DGR9) 2009-CTP-00034 Damià Barceló. 2009-2010 Unitat de Qualitat d’Aigua i Sòls. Generalitat de Catalunya-Departament d’Innovació Universitat i Empresa (DIUE). Suport als Grups de Recerca. (SGR-DGR -SGR00796). Damià Barceló. 2009-2013

Anàlisi de compostos plaguicides polars i sulfonamides de mostres de la xarxa de control de les aigües subterrànies". Agencia Catalana del Agua (ACA). Damià Barceló. 2009-2010 Control de contaminants orgànics emergents dintre del protocol que regula el funcionament de la prova del sistema per reutilitzar cabals d aigües regenerades de la planta del baix Llobregat amb l’objectiu d’incrementar el cabal del riu Llobregat. Agencia Catalana del Agua (ACA). Damià Barceló. 2009-2010 Sistema eficiente e inteligente de lavado CENIT (FAGOR-ADASA). Damià Barceló. 2009-2012 Desarrollos tecnológicos hacia el ciclo urbano del agua autosostenible. CENIT (AGBAR) SOSTAGUA. Damià Barceló. 2007-2010 Control analític de les estacions depuradores d´aigües residuals afectades pel real decreto 508/2007 de 20 d´abril que regula la comunicació d´informació démissions del reglament E-PRTR. Agencia Catalana del Agua (ACA). Damià Barceló. 2008-2009 Contracte de serveis d´assistencia técnica per a determinar la presencia de microcontaminants orgàncis emergents en el cicle de l aigua al tram baix del riu Llobregat. Agencia Catalana del Agua (ACA). Damià Barceló. 2008-2009 Retardantes de llama bromados y clorados en plantas potabilizadoras: evolución, compartimentación y eliminación. Ministerio Educación, Ciencia e Innovación [CTM2008-03263/TECNO] Sílvia Lacorte. 2009-2011 Desarrollo de procedimientos para el control operativo integrado de vertidos al medio litoral (urbano e industrial), mediante el uso de biomarcadores, bioensayos e indicadores del estado ecológico. Ministerio de Medio Ambiente [018/RN08/02.1] Dr. Cinta Porte 2009-2010 Estudio de la estructura genética y diferenciación ecológica de las poblaciones españolas de mejillón cebra (Dreissena polymorpha) frente a factores ambientales de origen natural y antropogénico. Bases científicas para su control ambiental sostenible. Ministerio de Medio Ambiente [Exp 042/RN08/03.4] Carlos Barata 2009-2010 Impacto de los plaguicidas en el recurso hídrico de la zona baja de la cuenca del Río Tempisque (Palo Verde) Costa Rica. Bases científica para la gestión ambiental sostenible. CRUSA-CSIC. Carlos Barata 2009-2010

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-50-

Page 51: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

DEPARTAMENTO DE GEOCIENCIAS Procesos de captura geológica de CO2 en formaciones salinas profundas. CIUDEN: Fundación Ciudad de la Energía J. Carrera/C. Ayora 2009-2010 Segunda Fase de Diseño de una barrera reactiva para retención de Cs en el Centro de Recuperación de Inertes (CRI) en las marismas de la Mendaña (Huelva). ENRESA C. Ayora 2009-2010 Reactive Transport Modeling in the Framework of the DR-A Experiment, Phase 15 Mont Terri Consortium Josep M. Soler 2009- 2010 Reactive Transport Modeling of Cement-Rock Interaction. Posiva Oy (Finlandia) Josep M. Soler 2009-2010 Reactive Transport Modeling in the Framework of the DR-A Experiment, Phase 15, Part 2. Mont Terri Consortium Josep M. Soler 2009-2010 Water and Global Change FP6-036946-UE. Jesús Carrera. 2007-2011 Towards improved groundwater vulnerability assessment FP7-212298-UE. Jesús Carrera. 2008-2012 A multiple space and time scale approach for the quantification of deep saline fo rmations for CO2 storage FP7-227286-UE. Jesús Carrera. 2009-2013 Desarrollo de un sistema en tiempo real de visualizacion geologica 3D en obras con tuneladora GEO3D GEO3D Jesús Carrera. 2009 La difusion de contaminantes en las barreras de vertederos urbanos y su evolución en el tiempo 2008X0605 Jesús Carrera. 2008-2009 Segunda fase para el asesoramiento y aplicación del código transin-retraso para la normalización del centro de recuperacion de inertes (CRI) en las marismas de la mendaña (HUELVA) '030502090038 Carlos Ayora. 2009-2010 Atenuación natural y tratamiento pasivo de drenaje acido de minas en la cuenca del Odiel CTM2007-66724-C02-01-TECNO. Carlos Ayora. 2007-2010 Assistència tècnica per a la redacció d'un estudi per a l'avaluació, disseny i seguiment de la implementació de sistemes de drenatge en les obres de la linea 9 del Metro de Barcelona i

d'altres grans infraestructures gestionades per GISA: E26-TM-00509. GISA Enric Vazquez 2008-2009 Estudio de la interaccion entre las obras de la Línea de Alta velocidad Madrid-Bcn-Figueras en el tramo de Sant-Sagrera SACYR Enric Vazquez 2008-2009 PROBASE: Procesos y balances hidrológicos y de sedimentos a diferentes escalas espaciales en ambientes mediterráneos: efectos de las fluctuaciones climáticas y los cambios de uso del suelo.Proyecto CGL2006-11619/HID (Eje C-Consolider). Plan Nacional del Ministerio de Ciencia e Innovación Francesc Gallart Gallego, co-IP: José Mª García Ruiz 2006-2011 Plasticidad ecológica del pino silvestre (Pinus Sylvestris L.) Y posibles cambios en la distribución de esta especie como consecuencia del cambio climático (CGL2007-60120) Plan Nacional del Ministerio de Ciencia e Innovación J. Martínez-Vilalta 2007-2010 MONTES: Los montes españoles y el cambio global: amenazas y oportunidades Ministerio de Ciencia y Innovación. CONSOLIDER-INGENIO 2010 CSD2008 – 00040. Javier Retana. (Mòdul d’hidrología: Francesc Gallart) 2008-2013 Consorcio Estratégico Nacional en Investigación Técnica del CO2 (CENIT-CO2), enmarcado en la iniciativa INGENIO 2010. (2006-2009). CDTI/MITC 20060901 Andrés Alastuey. 2006-2009 Caracterización integral de aerosoles troposféricos de fondo continental en el NE de Iberia (CARIATI). Plan Nacional del Ministerio de Ciencia e Innovación CGL2008-06294/ CLI. Andrés Alastuey. 2009-2011 European Super-sites for Atmospheric Aerosol Research, (EUSAAR) UE- VI Programa marco-G RII3-CT-2006-026140 Geneneralitat de Catalunya. Departament d’Innovació Universitat i Empresa (DIUE). Suport als Grups de Recerca. (SGR-DGR -SGR00796). Andrés Alastuey. 2006-2010 Diagnóstico y vigilancia del impacto por vía atmosférica de un complejo refinero en Extremadura Nacional-CEAM- 2006X1098 Andrés Alastuey 2008-2009 Estudio de caracterización del material particulado atmosférico en suspensión inferior a 10 micras (PM10) en Sariñena. Gobienro de Aragon. Andrés Alastuey. 2009-

Estudio de la contaminación atmosférica por material particulado en Andalucia. UHU-Junta-Andalucia 030502090001 Andrés Alastuey 2008-2009 INTARESE (Integrated assessment of health risks of environmental stressors in Europe). Internacional- 018385-2 Maria Teresa Moreno Pérez. 2005-2010 Sistema de Evaluación de Riesgos por Contaminación Atmosférica (SERCA). Ministerio de Medio Ambiente 058/PO08/3 Maria Teresa Moreno Pérez. 2008-2011 Determinación de elemento mayores y traza por ICP-MS e ICP-AES en partículas atmosféricas en Torrelavega. Plan Nacional-CC.AA I.01.SGA.0043 Maria Teresa Moreno Pérez. 2009 Estudio del material particulado atmosferico en Zumárraga. Plan Nacional-CC.AA. Maria Teresa Moreno Pérez.. 2009 Discriminación del origen de loa aerosoles atmosféricos a escala urbana y regional (DOASUR). Plan Nacional del Ministerio de Ciencia e Innovació CGL2007-62505/cli. Xavier Querol 2007-2010 Equipo de Investigación Multidisciplinar sobre Cambios Climáticos Graduales y Abruptos y sus Efectos Medioambientales. Ministerio de Ciencia e Innovación. Consolider-CSD2007-00067. Xavier Querol 2007-2012 MIRAGE: Mediterranean Intermittent River ManAGEment DG XII UE FP7-ENV-2007-1. 211732 Jochen Froebrich. In Spain: Francesc Gallart 2009-2011 CALIOPE: sistema de calidad del aire operativo para España. Ministerio de Medio Ambiente 157/PC08/3-12.0 Xavier Querol 2008-2010 Campañas de Medidas para la Determinacion de Origenes del Aerosol Atmosferico en Ambiente Urbano y Rural de España (DAURE). MEC-Acciones complementarias CGL2007-30502-E/CLI. Xavier Querol 2008- 2010 Abatement of Emissions of Trace Pollutants by FGD from co-combustion and environmental characteristics of by-products.. UE. RFCR-CT-2006-00006 Xavier Querol 2006-2010 Climate Change and Impact Research: the Mediterranean Environment (CIRCE). UE-SUSTDEV-2005-3.I.3.1- 036961 VI Programa Marco Xavier Querol 2007-2011

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-51-

Page 52: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

Asesoramiento en tema de contaminación por partículas en suspensión en la Comunidad Valenciana y medida de niveles de metales en la zona cerámica de Castellón. Generalitat Valenciana. Conselleria Medi Ambient i Ordenació del Territori Xavier Querol 2009 Identificación de fuentes de partículas atmosféricas antropogénicas a partir de la caracterización físico-química de aerosoles. Generalitat de Catalunya. Direccio General de Qualitat del Aire, Departament Medi Ambient Xavier Querol. 2009-2010 Control de los niveles de deposición seca y húmeda de sulfatos, nitratos y cloruros alrededor de la Central Térmica Teruel (Andorra). Endesa Xavier Querol. 2009-2010 Estudio de la contaminación atmosférica por partículas en Santa Cruz de Tenerife.

Gobierno de Canarias- Consejeria de Medio Ambiente y ordenacion territorial- 2006X1122 Xavier Querol 2008-2010 Asesoramiento Científico al Comité MaB para el asesoramiento al Ministerio de Medio Ambientes sobre las Reservas de la Biosfera (Man and Biosphere de Naciones Unidas) CSIC Xavier Querol 2008-2009 Utilización de cenizas volantes como material de relleno en barreras para la estabilización química de residuos mineros. Programa Cooperación Científica Internacional (PCCI). CSIC-2007CL0014. Xavier Querol. 2008-2009 Estudio y evaluación de la contaminación atmosférica por material particulado y metales en España. MEC-MMA-2006_EG0X2006-M-PARTICULADO-M1 Xavier Querol. 2006-2009

Interpretación de series temporales de niveles de partículas en las estaciones de la red EMEP-CAMP-VAG de España y para la ejecución de analítica química en muestras de aerosoles de la estación VAG de Izaña. Ministerio de Medio Ambiente 2007X0181 Xavier Querol. 2007-2010 Efectos a corto plazo de los niveles de partículas sobre la mortalidad diaria en dias de intrusión de polvo sahariano en Madrid y Barcelona. Fondo de Investigaciones Sanitarias FIS PI080354. Aurelio Tobias Garces 2009-2011 PM10-PM2.5-NO2 in Bajo Nervión area: correlation, open air annalyses and passive dosimetry. AEA. Xavier Querol. 2009-2011

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-52-

Page 53: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

CONFERENCIAS DEPARTAMENTO DE QUÍMICA AMBIENTAL J.O. Grimalt Els contaminants orgànics persistents al gel antàrtic La ciècia del Pol Sud sense límits Els vespres del Museu Obra Social la Caixa 22 Enero 2009 J.O. Grimalt Les lleis en defensa de la terra i el canvi climàtic Ciencia i Dret Cicle de conferències interdisciplinàries Casa Cultura de la Diputació de Girona. Museu de la Tècnica de l’Empordà 12 Febrero 2009 V. Matamoros, J. García, F. Codony, J. Morató, J. Albaigés, J.M. Bayona The fate of priority organic pollutants in artificial wetlands. 8th Latin American Symposium in Environmental and Sanitary Analytical Chemistry, Conferencia invitada. 16 Febrero 2009 N. Jimenez, J. Albaigés Oil spill fingerprinting by GC-MS 8th Latin American Symposium in Environmental and Sanitary Analytical Chemistry Conferencia invitada. 18 Febrero, 2009 J.O. Grimalt Implicacions del canvi climatic en la salut humana. XVII Fòrum Universitari Joan Lluís Vives Curs 2. Canvi Climàtic com Amenaza Global. Prevenció i Adaptació Ajuntament de València. 19 Febrero 2009 J.O. Grimalt La contaminació per compostos organoclorats i mercuri al tram baix del riu Ebre Institut Químic de Sarria 20 Febrero 2009 N. Jimenez, J. Albaigés 8th Latin American Symposium in Environmental and Sanitary Analytical Chemistry, 16-20 Oil spill fingerprinting by GC-MS Conferencia invitada. Febrero 2009 E. Abad, M. Ábalos, J. Rivera. PCDD/F Bioaccumulation and Decontamination Processes in Farmed Fish 3rd Thermo Scientific European High Resolution GC/MS User Meeting Roma (Itàlia) Marzo 26-27, 2009 D. Barceló Pharmaceuticals and Personal Care Products in the Canadian Environment: Analytical Chemsitry Progress and Priorities Conferencia Plenaria Localidad: Niagara-on-the- lake, Ontario, Canada Tracing pharmaceuticals, drugs of abuse, personal care products and their degradation products in Ebro and Llobregat river basins Marzo 2009 D. Barceló Newly emerging contamiants and novel analytical methods 4 Dresdner Symposium- Endokrin aktive stoffe in Abwasser, Klarschlamn und Abfallen (ENDO4) Conferencia Plenaria Dresden, Alemania Marzo 2009

D. Barceló Advanced chemical analytical methods combnined with bioassays for monitoring emerging contamiants in river basins (Ebro case) Aquaterra Final Conference. Process-Data-Model- Future Scenarios: Scientific fundamentals for river basin management Conferencia Plenaria Tubingen, Alemania Marzo 2009 J. Dachs. Arctic, antàrtida i canvi global IES Vic 16 Abril 2009 J. Albaigés Forensic studies of oil spils in the Strait of Gibraltar Estonian Environmental Research Centre Tallinn, Estonia 29 Abril 2009 J.O. Grimalt Es bona l'aigua que bevem? Delegació del CSIC a Catalunya 29 Abril 2009 D. Barceló Tracing pharmaceutical residues of different therapeutic classess in natural waters and wastewaters in the Ebro river basin (NE of Sapin) by using LC/quadrupole linear ion trap MS and automatic library searching 5th Annual LC/MS/MS Workshop on Envrionemtnal Applications and Food Safety Conferencia Plenaria Toronto, Canada Abril 2009 L. Carrasco, J. M. Bayona, S. Díez International Conference on Mercury as a Global Pollutant (ICMGP 2009) Guiyang, China. 7-12 Junio 2009 J.O. Grimalt Es bona l'aigua que bevem? Residencia de Investigadores del CSIC 15 Junio 2009 V. Matamoros, Josep M. Bayona Constructed wetlands. Can they remove emerging pollutants? ICCE 2009. Estocolmo 14-17 Junio 2009 D. Barceló, M Petroivc, M Gros, J. Radjenovic Fate and behaviour of pharmasceuticals in treated wastewaters, sludge and river waters followed by an environmental risk assessment using hazard indexes Micropol and Ecohazard 2009 Conferencia Plenaria San Francisco, California, USA Junio 2009 S. Lacorte Conferencia Expedició a l’Artic, 2007. Associació Dones d’Avui Barcelona Junio 2009 J. Dachs Atmospheric residence times and “grasshopping of POPs over the tropical, subtropical and polar oceans. SETAC Europa. Goteborg,

Junio 2009 J. Dachs Air-soil exchange POPs and organic matter in terrestrial ecosystems. Workshop on “Exploring The Interactions Between Carbon And Organic Chemical Cycling In Terrestrial Ecosystems.” ESF exploratory workshop Lancaster. Junio 2009 J.O. Grimalt Los usos de la energia y el cambio climatico a lo largo de la historia humana XV Reunión Nacional de la Sociedad Española de Química Analítica Sant Sebastià 21 Julio 2009 D. Barceló, M Petroivc, M. Gros, J. Radjenovic Analysis and Fate of pharmaceuticals and their degradation products in water and sludge by LC hybrid MS systems ( Q LIT and QTOF) 12th Biological and Environemntal Reference Materials (BERM) Symposium Conferencia Plenaria Oxford, Reino Unido Julio 2009 R. Tauler, M. Terrado Fourth Barcelona Tech summer sessions (BTEC). Invited conference Chemometrics modelling for surface water quality assessment Barcelona Julio 2009 L. Morales Introducción a la calidad y gestión del Laboratorio analítico. Sede Universitaria de Investigación (SIU) de la Universidad de Antioquia. 24 Agosto 2009. V. Matamoros, J.M. Bayona. Behaviour of emerging pollutants in constructed wetlands. 3rd Wetland Pollutant Dynamics and Control. WETPOL 2009. Barcelona. Conferencia invitada. 21-24 Setiembre 2009 R. Tauler Doctorate School University of Calabria. Invited lecture Beyondt he limits of analytical measurements using Multivariate Curve Resolution Chemometric Methods Cetraro, Cosenza (Italy), 23-24 Setiembre 2009 D. Calderón, V. Matamoros, J.M. Bayona Development of analytical methodologies for the determination of emergent microcontaminants in vegetable matrixes 11th Intl. Symposium on Advances in Extraction Technologies. ExTech’2009Rapid City, SD, EEUU. Conferencia invitada. 4-7 Octubre 2009. J.O. Grimalt La influència humana en el canvi climàtic. Cicle “Fem un parèntesi a la Química”. Institut Català d’Investigació Química. Tarragona 21 Octubre 2009

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-53-

Page 54: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

D. Barceló, M. Lopez de Alda, C Postigo Tracing drugs of abuse in wastewaters, natural waters and sirborne particles in the Ebro river basin, Barcelona and Madrid metropolitan areas IX Reunión Científica de la Sociedad Española de Cromatografía y Técniicas Afines Conferencia Plenaria San Sebastian Octubre 2009 D. Barceló, Repercusiones sanitarias de la calidad del agua:los residuos de medicamentos en el agua X Congreso Español y I Iberoamericano de Sanidad Ambiental Conferencia Plenaria A Coruña Octubre 2009 E. Abad Apoyo en la Implementación del Plan de Monitoreo Global de COPs en los países de América Latina y el Caribe Taller Regional de Inicio del Proyecto UNEP/GEF Montevideo, Uruguay 4-6 Noviembre 2009 J. Albaigés La salut dels nostres mars i rius Universitat de Vic 11 Noviembre 2009 J.O. Grimalt La quimica: una eina fonamental per entendre el canvi climàtic Lliçó inaugural del curs de la Facultat de Química Universitat Rovira i Virgili Tarragona

13 Noviembre 2009 R. Tauler Eastern Analytical Symposium (EAS 2009). Invited Ambiguities and error propagation effects on Multivariate Curve Resolution solutions Sommerset, New Jersey (USA) 17 Noviembre 2009 R. Tauler Beyond the limits of Analytical Chemistry using Multivariate Curve Resolution Chemometric Methods Ohio University, Chemistry seminar. Invited Conference Columbus, Ohio, (USA). 20 Noviembre 2009 D. Barceló, M. Petrovic, A. Jelic Fate and analysis of multiclass pharmaceuticals in sewage sludge SETAC 30th Annual Meeting in North America New Orleans, Louisiana, USA Noviembre 2009 J. Dachs Contaminació Marina: origen, processos I significació durant l’antropocè Setmana de la Ciencia Barcelona Noviembre 2009 S. Lacorte Del peix al pollet: transferencia de contaminants orgànics. Setmana de la Ciencia Barcelona Noviembre 2009

J. Dachs. Atmospheric deposition of organic carbon to the oceans SOLAS Open Science Conference. Barcelona. Noviembre 2009 J.O. Grimalt Recording of bottom seawater currents with the hexacosan-1-ol index in different environmental settings I Cicle de conferències paleoclimàtiques de Barcelona Universitat Autònoma de Barcelona 1 Diciembre 2009 J. Albaigés Hazardous substances in the Mediterranean FAO, Roma 2 Diciembre 2009 C. Fernández, J.M. Bayona, S. Díez Mercury Uptake in a Chlor-Alkali-Impacted Reservoir assessed by the Diffusive Gradient in Thin Film technique: Laboratory and Field Studies. 10th. European Meeting on Environmental Chemistry. EMEC 10 Limoges (França) 2-5 Diciembre 2009 B. Piña Physiological responses to pollution gradients in lake and river fish populations Conferencia invitada CEAB-CSIC, Blanes, Barcelona 2009

DEPARTAMENTO DE GEOCIENCIAS M. Viana, A. Alastuey, X. Querol OC/EC/TC analysis: the Spanish experience. EC/OC Workshop Ispra, Italia 11 Febrero 2009 E. Vàzquez Suñé Hidrogeologia del Plà de Barcelona; Delta del Besòs i Badalona: Noves aportacions al model conceptual hidrogeològic Seminarios del Grupo de Hidrogeologia; UPC-CSIC Barcelona 19 Marzo 2009 J. Carrera Is the groundwater scientific community responding to social demands? EGU General Assembly 2009. Viena (Austria) 19-24 Abril 2009

X. Querol, A. Alastuey, M. Viana, M.T. Moreno, F. Amato, M. Pandolfi, J. Pey Source apportionment modelling Convention on Long-Range Transboundary Air Pollution. EMEP Task Force on Measurements and Modelling. 20th meeting Paris, França 15-17 Junio 2009 N. Moreno Impacto de las emisiones portuarias fugitivas y directas sobre los niveles de pm en el puerto de Valencia. Curso de Doctorado del Programa en Ciencias y Recursos Naturales de la Universidad de la Frontera Temuco, Xile 17 Diciembre 2009

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-54-

Page 55: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

ORGANIZACIÓN DE CONGRESOS Y CONFERENCIAS DEPARTAMENTO QUÍMICA AMBIENTAL

Three-way methods in Chemistry and Pychometrics Romà Tauler Nùria, Girona President del Comité Organitzador. Junio 2009 3rd Wetland Pollutant Dynamics and Control. WETPOL 2009. Josep Maria Bayona Barcelona. 21-24 Setiembre 2009

IV Reunión de la Sociedad Española de Espectrometría de Masas. Damià Barceló and Esteban Abad Castellón de la Plana 30 Setiembre – 2 Octubre de 2009. IX Reunión Científica de la Sociedad Española de Cromatografía y Técnicas Afines. IX Scientific Meeting of the Spanish Society of Chromatography and Related Techniques. Joan O. Grimalt Donostia-Sant Sebastià 28-30 Octubre 2009

DEPARTAMENTO DE GEOCIENCIAS Transport processes, scales and couplings: Towards the deep geological storage of nuclear waste Georg Kosakowski, Sébastien Savoye, Josep M. Soler European Geosciences Union, General Assembly 2009 Viena, Austria. 19 – 24 Abril 2009 WETPOL2009 Symposium on Dynamics and Control of Pollutants in Wetlands Sergi Díez Barcelona 20-24 Setiembre 2009

IX Jornadas de Investigación en la Zona No Saturada del Suelo ZNS09. Orlando Silva, Jesús Carrera. Barcelona. 18-20 Noviembre 2009 Reactive Transport and Mixing in Complex Environments: Recent Advances in Theory and Experiments (H33K, H34D, H41D). Dentz, M., Englert, A., Cushman, J., and Hu, B. Fall Meeting of the American Geophysical Union. San Francisco, California, EEUU. Diciembre 2009

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-55-

Page 56: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

PREMIOS DEPARTAMENTO QUÍMICA AMBIENTAL Víctor Matamoros Premio Extraordinario de Doctorado 2007-2008 de la Universidad de Barcelona. Director de la tesi: Josep Maria Bayona 2009 Maria Hijosa. Coautor Josep Maria Bayona. Premio al mejor poster presentado al Congreso WETPOL. 2009

Romà Tauler. Best chemometrician of the year, 2009 EAS award Eastern Analytical Symposium Sommerset, New Jersey (USA) 17 Noviembre 2009 Anna de Juan, Marcel Maeder, Thomas Hancewiz i Romà Tauler Kowalski Prize, to the best applied chemometrics paper in J. of Chemometrics. Use of local rank-based spatial information for resolution of spectroscopic images, J Chemometrics 2008, 22, 291-298 2009

DEPARTAMENT DE GEOCIÈNCIES Xavier Querol Carceller. Premio Medio Ambiente de la Generalitat de Catalunya en reconocimiento de una trayectoria encaminada a la mejora de la calidad del aire 5 Junio 2009

Xavier Querol Carceller. ECOFIRA, la Feria Internacional en España del agua, suelo, aire y los residuos, servicios y tecnologías Reconocimiento ECOFIRA por sus aportaciones científicas aplicadas al diseño de planes de mejora de la calidad del aire 27 Noviembre 2009

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-56-

Page 57: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

PERSONAL DEL INSTITUTO NOMBRADO EN EL ISI - ESSENTIAL SCIENCE INDICATORS

DEPARTAMENTO DE QUÍMICA AMBIENTAL

TRABAJOS CITAS TOTAL Damià Barceló 342 7399 Joan Grimalt 158 2997 Mira Petrovic 208 2032 Cinta Porte 107 1955 Romà Tauler 107 1729 Josep Maria Bayona 121 1384 Jordi Dachs 57 1012 Josep Rivera 56 749 Pilar Fernandez 30 558 QUÍMICA Damià Barceló 287 5451 Mira Petrovic 50 1578 Romà Tauler 62 1117 MEDIO AMBIENTE/ECOLOGIA Damià Barceló 85 1508 Joan Grimalt 59 1201 Cinta Porte 39 927 Jordi Dachs 31 755 Josep Rivera 56 749 Josep Maria Bayona 59 645 Pilar Fernandez 30 558 GEOCIENCIAS Joan Grimalt 50 1247 INGENIERÍA Romà Tauler 17 315

DEPARTAMENTO DE GEOCIENCIAS

TRABAJOS CITAS TOTAL Xavier Querol 169 2559 Andrés Alastuey 130 1905 GEOCIENCIAS Xavier Querol 77 1578 Andrés Alastuey 65 1194 MEDIO AMBIENTE/ECOLOGIA Xavier Querol 49 572 Andrés Alastuey 36 423

aCalculado a partir de los últimos 10 años.

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-57-

Page 58: TRABAJOS INTERESANTES DEL 2009 Y OTRAS … · sólida en línea con cromatografía de líquidos acoplada a espectrometría de masas en tándem. Permite cuantificar los 10 antibióticos

PERSONAL DEL INSTITUTO MENCIONADO EN LA CLASIFICACIÓN DE LOS MEJORES INVESTIGADORES

ESPAÑOLES SEGÚN SU ÍNDICE H (http://indice-h.webcindario.com/)a

MEDIO AMBIENTE Nº Orden lista general Nombre Trabajos Indice H Año inicio 1 Joan Grimalt 339 41 1982 2 Joan Albaigés 219 39 1966 3 Josep Maria Bayona 212 35 1982 4 Cinta Porte 118 32 1988 5 Xavier Querol 200 32 1990 6 Andrés Alastuey 147 29 1993 10 Jordi Dachs 88 23 1992 12 Josep Rivera 133 23 1976 15 Josep Caixach 86 21 1985 QUÍMICA ANALÍTICA Nº Orden lista general Nombre Trabajos Indice H Año inicio 1 Damià Barcelo 600 63 1979 9 Romà Tauler 193 33 1984 23 María Jose López de Alda 76 27 1995 25 Sílvia Lacorte 87 26 1993 29 Mira Petrovic 103 26 1991 aDatos recogidos el 31 de Diciembre de 2009.

Instituto de Diagnóstico Ambiental y Estudios del Agua (IDÆA) Memoria 2009

-58-