HABERLER:

TÜRK TAR~H KURUMU «GENEL KURULU» NUN Y1LLIK TOPLANTISI

Türk Tarih Kurumu "Genel Kurulu„ y~ll~k toplant~s~n~~ 18 Kas~m 1944 cumartesi günü saat 15 te Dil ve Tarih - Co~rafya Fakülte-sindeki merkezinde Kurum Ba~kan~~ Profesör ~emseddin Günaltay-'in Ba~kanl~~~~ alt~nda yapm~~~ ve gündeminde yaz~l~~ konular~~ ko-nu~arak karara ba~lam~~t~r.

Geçen toplant~ya ait zab~t okunarak kabul edildikten sonra Kurumun bir y~ll~k çal~~malar~na dair Ba~kanl~k Divan~~ taraf~ndan haz~rlanm~~~ olan rapor ile mürakiplerin Kurum hesaplar~~ hakk~n-daki raporlar~~ okunmu~~ ve gerek Ba~kanl~k Divan~n~n çal~~malar~, gerekse mürakipler raporu onaylanarak Ba~kanl~k Divan~~ ibra edilmi~tir. Bundan sonra geçen y~l çal~~malariyle, önümüzdeki y~ l içinde yap~lacak i~ler hakk~nda müzakere aç~ lm~~t~r. Konu~malar sonunda ~unlara karar verilmi~tir:

Istanbul fethinin 500 üncü y~l dönümüne haz~rl~k olmak üzere Kurum taraf~ndan ba~lanm~~~ olan i~lere devam edilecektir.

Yaz~lmas~na ba~lanm~~~ olan Umumi Tarihten 1946 Kongre-sine kadar birkaç cildin yay~nlanmas~na çal~~~ lacakt~r.

Kurum taraf~ ndan yay~ nlanmas~~ evvelce kararla~m~~~ olup Osmanl~~ tarihinin Tanzimat devrine dair önemli bilgiler veren Cevdet Pa~a'n~n "Tezkere„ leriyle "Maruzat„ ad~n~~ ta~~yan hat~ra ve notlar~~ Kurum Üyelerinden Tarih Doçenti Bay Cavit Baysun tara-f~ndan bas~ma haz~ rlanacakt~r.

Osmanl~~ tarihinin kaynaklar~n~~ te~kil eden husus! tarihlerle vakanüvis tarihlerinin s~ra ile bast~ r~labilmesi için bunlardan en önemlileri ba~a al~nmak suretiyle bir liste haz~rlanacak ve bu lis-teye göre eserler bas~ma haz~rlanacakt~r.

Selçuk tarihine ait esasl~~ bilgilerin birço~u Arapça ve Farsca yazma eserlerde da~~n~k olarak bulunmakta oldu~undan bu eserlerin taranarak Sulçuklulara ait bilgilerin toplanmas~~ ve bunla•

148 HABERLER

r~ n yay~nlanmas~~ uygun görülmü~tür. Bu eserlerin bir listesi haz~ r-

lanarak derhal i~e ba~lanacakt~ r.

Anadolu'daki Selçuk eserlerinin bir haritas~~ yap~ lacakt~ r.

Son Osmanl~~ yakanüvislerinden Liitfi Efendi Tarihinin he-

nüz bas~lmam~~~ olan ciltleri bast~ r~ lacakt~r.

Kurul bundan sonra Kurumun Koruyucu Ba~kan~~ Milli ~ef Re-

isicumhur ~smet Inönü'ye Genel Kurulun sayg~~ ve ba~hl~klar~ n~ n

sunulmas~ n~~ kararla~t~ rarak toplant~s~na saat 17,20 de son vermi~tir.

Milli ~ef'e Çekilen Telgraf t

Say~n ~smet Inönü

Reisicumhur

Ankara

Türk Tarih Kurumu'nun Umumi Heyeti bugün Ankara'da yap-

t~~~~ y~ll~k toplant~s~nda yüksek ir~atlar~~ ile daima yollar~n~~ ayd~nlatan

yüce Koruyucu Ba~kan ve Milli Seflerine sonsuz sayg~~ ve sars~lmaz

ba~l~l~klar~n~n sunulmas~na söz birli~i ile karar verdi. Bu karar~~ en

derin sayg~lar~mla ar~~ eder ellerinizden öperim.

Türk Tarih Kurumu Ba~kan~~

Semseddin Günaltay

Milli ~ef'in Cevaplar~~

Say~n Semseddin Günaltay

Türk Tarih Kurumu Ba~kan~~

Ankara

Umumi Heyetin asil duygular~na çok te~ekkür eder ba~ar~~

dileklerimi tekrarlar~m.

~smet ~nönü

HABERLER 149

TÜRK TARIH KURUMU'NUN 1. Xl. 1943 TEN 31. X. 1944 TARIHINE KADAR B~R YILLIK ÇALISMALARI HAKKINDA

GENEL KURUL'A SUNULAN RAPOR

Kurumumuzun son bir y~ ll~k çal~~malar~na ait raporumuzu yüksek Heyetinize sunuyoruz:

Mali durum

Kurumumuzun 1943 mali y~ l~~ geliri 312. 134 lira 2 kuru~u geçen y~ ldan devrolunan bakiye, 118.000 liras~~ Hükümet yard~m~, 192.500 liras~~ Atatürk vakf ~~ geliri, 6.393 lira 5 kuru~u ne~riyat has~ lat~, 81 liras~~ âza aidat~, 14.078 lira 19 kuru~u faizler, 3.729 lira 88 kuru~u da di~er gelirler olmak üzere 646.916 lira 14 kuru~tur.

Bu gelirden 26.792 lira 54 kurusu daimi memur ve müstah-demlerin ayl~ k ve ücretleriyle muvakkat tazminatlara, 5.964 lira 63 kuru~u harc~ rah, elbise bedeli, tedavi masraflar~~ ve Devletçe memurlara verilen birer maa~~ ikramiyeye muvazi olarak memur-lar~m~za verilen ikramiyelere, 16.238 lira 59 kuru~u k~ rtasiye, demirba~~ ve türlü idare masraflar~ na, 94.710 lira 96 kuru~u ne~riyat, telif ve tercüme i~lerine, 23.107 lira 3 kuru~u bas~mevi masraflar~ na, 76.602 lira 39 kuru~u Kurum binas~~ için sat~n al~ nan arsa bedeline, 4.027 lira 33 kurusu kitap ve mecmua bedelleriyle kütüphane masraflar~na, 82. 681 lira 92 kurusu hafriyat i~lerine, 35.095 lira 9 kuru~u kongre ve sergi i~lerine sarf edilmi~tir. Bu suretle masraf yekünu 365.220 lira 48 kuru~a bali~~ olmu~~ ve geri kalan 281. 695 lira 66 kuru~un 251.000 liras~~ Kurum binas~ n~ n in~a kar~~ l~~~~ olarak 1944 mali y~ l~~ bütçesinin hususi fasl~ na al~narak mütebaki 30.695 lira 66 kuru~~ da keza 1944 y~ l~~ bütçesinin muhtelif fas~ llar~ na taksim edilmi~tir.

Üçüncü Türk Tarih Kongresi

Kurumumuz Üçüncü Türk Tarih Kongresini 15 - 20 ~kincite~rin 1943 te Ankara'da Dil ve Tarih - Co~rafya Fakültesinde toplad~. Yerli ve yabanc~~ mü~ahitlerin gazetelerde inti~ar eden yaz~ lar~ n-dan da anla~~ ld~~~~ üzere bu kongremiz büyük bir muvaffak~ yet

150 HABERLER

kazand~. Kongrenin en büyük hususiyeti Cumhuriyet devrinin yeti~tirdi~i genç unsurlar~n kongreye geni~~ bir ölçüde orijinal tebli~lerle i~tirak etmi~~ olmas~d~ r. Kongrenin muhtelif seksiyonla-r~ nda 82 tebli~~ yap~ ld~ . Bas~ mevimizde bas~ lmakta olan bu tebli~ler büyük bir çilt te~kil edecektir. Kongre münasebetiyle Kurumumu-zun 13 y~ ll~ k çal~~malar~ n~~ göstermek üzere haz~ rlad~~~m~z sergi de ayr~ca takdir ve hayranl~kla kar~~land~. Bir ay kadar umuma aç~ k bulundurulan sergiyi Ankara okullariyle halk~m~z da ziyaret etti. Bu kongrede verilen bir karara göre Dördüncü Türk Tarih Kong-resinin 1946 y~ l~nda toplanmas~~ icabetmektedir. önümü,.deki y~ l içinde bu kongrenin haz~ rl~ klar~ na ba~ianacakt~ r.

Yay~n i~leri

Bu y~ l içinde ~u eserlerin bas~ m~~ bitmi~~ ve sat~~a ç~ kar~ lm~~t~r: Gülbeden Hümayunnâme. Aksarai: Müsameret-ül-ahbar. Wittek : Mente~e Beyli~i.

Hamit Ko~ay : Alacahöyük hafriyat~~ 1936 raporunun Almanca nüshas~.

Aulard : Fransa Ink~ lâb~ n~ n Siyasi Tarihi ( birinci ve ikinci ciltler ).

Belleten ( 29 - 31 inci say~lar).

~u eserlerin bask~~ i~leri bitmek üzeredir. Yak~nda sat~~a ç~ ka-r~lacaklard~r.:

Ibni Bibi: Mufassal Selçuk Tarihi ( faksimile ). Babur: Vekayi ( ikici cilt). Vladimirtsov : Mo~ollar~ n lçtimai Te~kilat~. ~smail Hakk~~ Uzunçar~~ l~~ : Kap~ kulu Ocaklar~~ (Il. cil ). Fatihin ~iirleri.

Bu y~l içinde ~u eserler bas~lmak üzere ~natbaaya verilmi~tir: Ebülfereç Tarihi. Nizamed din Sami: Zafernâme. Ne~ti Tarihi. Ismail Hakk ~~ Uzunçar~~ l~~ : Osmanl~~ Devletinin saray te~kilat~. Balducci : Rodosta Türk mimarisi. III. Türk Tarih Kongresi zab~ tlar~.

HABERLER 151

Bu y~l içinde telif haklar~~ Kurumca sat~n al~narak bast~ r~lma-s~na karar verilmi~~ olan eserler ~unlard~r:

~emseddin Günaltay: Umumi Türk Tarihi. Enver Ziya Kara!: Nizam~~ cedit hakk~nda Selim III 'ün

Hatt~~ Hümayunlar~. Arif Müfit Mansel : Türkiyenin arkeoloji ve epikrafisi için

bibliyografya.

Güterbock : Kumarbi efsanesi.

Bunlardan ba~ka Kurum kütüphanesi yazmalar~~ aras~nda bulu-nan en eski "Tevarih-i Ali Osman„ nüshasiyle yegâne nüshas~~ memleketimizde bulunan Ka~ani'nin Olcaytu Sultan Mehmet hakk~ ndaki eserinin faksimile olarak bast~r~lmas~na karar verilmi~tir.

Tercümeler

Bu y~ l içinde ~u eserlerin tercümeleri bitmi~~ ve Kuruma teslim edilmi~tir:

1 — Ibni Meskeveyh : Tacarib-ül-ümem (6 nc~~ cüz). 2 — Ibnülesir tarihinin 12 nci cildi. 3 — Gazaname-i Rum. 4 — Tabert tarihinin Türklere ait k~s~mlar~. 5 — Xl inci as~ r Bizans müverrihlerinden Nikifor Vriennios'un

"Tarihi Hât~ralar„ adl~~ eseri. (Bu eser Istanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Bizans tarihi doçenti Oktay Kazanl~~ taraf~ndan Yunanca asl~ndan ve Lâtince tercümesiyle kar~~la~t~ r~lmak suretiyle aynen tercüme edilmi~, ayr~ca müellifin hayat~~ ve eserinin mahiyeti hakk~nda bir etütle bir önsöz, Anadolunun askeri ve istilâ yollar~~ hakk~nda bir harita, mufassal bir indeks ile birçok faydal~~ notlar ilave edilmi~tir.)

6 — Süryani Patriki Mihailin vekayinamesi (Istanbul Edebiyat Fakültesi tarih zümresi ilmi yard~mc~lar~ndan Hrant Andreasy an taraf~ndan Frans~zca tercümesinden dilimize çevrilmi~~ olan bu eserin Süryanice metninden baz~~ k~s~mlar vaktiyle zayi oldu~undan Frans~zca tercümesi de noksan bas~ lm~~~ ve fakat Bay Andreasyan bu eserin XIII üncü as~rda Ermeniceye yap~ lm~~~ olan muhtasar tercümesinden istifade ederek bu noksan k~s~mlar~~ tamamlam~~t~r. Kurumumuz ayr~ca bu eserin vaktiyle Süryani harfleriyle Arapçaya yap~ lm~~~ olup ~imdi Mardindeki Deyri Zâferan manast~ r~nda

152 HABERLER

bulunan tercümesinin Arap harfleriyle bir suretini bu manast~ r~n ba~~ papaz~~ Hanna Dolabani'ye ald~ rtmaktad~ r. Ba~papaz istinsah~~ biten formalar~~ peyderpey Kurumumuza gönderiyor.)

7 — Teschner : Osmanl~~ kaynaklar~na göre Anadolu yollar~.

8 — Babinger : Osmanl~~ Müverrihleri.

9 — Bertold Spuler : Iran Mo~ollar~.

Bunlardan ba~ka de la Ronciere'in "Arz~n ke~finin tarihi„ adl~~ eserinden mühim bir k~sm~~ tercüme edilerek Kuruma teslim edildi~i gibi, Marki de Bonnac'~ n ~stanbulda Frans~z sefirli~i yapm~~~ olan zevat hakk~ ndaki tarihi muht~ ras~n~n büyük bir k~sm~~ tercüme edilerek Kuruma verilmi~, Gordon Childe'in «Do~unun preistoryas~„ adl~~ eserinden de mühim bir k~sm~ n tercümesi sona ermi~tir.

Bu y~l içinde yeniden ~u eserlerin tercümesine ba~lanm~~t~ r :

1 — Ravendi : Rahatissudur.

2 — Ka~an1 : Olcaytu Sultan Mehmet

3 — ~shwari Prasad : Hindistanda Müslüman saltanat~n~ n k~sa tarihi

4 — Beyhald tarihi

5 — Mesudi : Mürucüzzeheb

6 — Garstang : Hitit Imparatorlu~u

7 — Strabon'un Anadoluya ait k~s~mlar~~

8 — Gordlevski : Küçük Asya Selçuklular~~ tarihi

Umumi Tarih

Geçen Umumi Heyet raporumuzda haz~ rl~klar~ na ba~lad~~~m~z' k~saca arz etti~imiz Umumi Tarih i~i plânlanm~~~ ve yaz~ lacak k~s~mlar âza aras~ nda taksim edilmi~tir. •Azam~zdan mühim bir k~sm~~ teklif edilen k~s~ mlar~~ yazmay ~~ deruhte etmi~lerdir. Vazife alm~~~ olan arkada~lar~m~ z~ n tâyin edilen müddet içinde deruhte ettikleri bahisleri yazarak Kuruma teslim edeceklerini umuyoruz. Her cildin yaz~s~~ tamam oldukça eserin derhal bas~ m~ na ba~hyaca~~z. ~imdiye kadar Bay Hikmet Bayur taraf~ndan Hindistan~n eski tarihi ile Profesör Eberhard taraf~ ndan ilk ve Orta Ça~~ Çin tarihleri yaz~ larak Kuruma teslim edilmi~tir.

HABERLER 153

Bas~m evi

Bas~mevimizin bu y~l içindeki çal~~mal~r~~ memnunluk vericidir. Kongre ve serginin çe~itli i~leriyle, Kurumun çe~itli i~lerinden ba~ka bu y~l 323 formal~k eser bas~lm~~t~ r. Bas~mevimize iki sene içinde verilmi~~ olan eserlerin say~s~~ 52 dir. Bunlar~n bir k~sm~~ Fakülteye aittir. Eserlerimiz daima büyük bir itina ve temizlikle bas~ lmakta, en iyi malzeme kullan~lmaktad~r.

Kütüphane

Kütüphane katalo~umuzun ikmaline bu y~l da devam edilmi~~ ve yeniden 5.952 ciltlik 4.445 eserin esas kay~tlar~~ yap~ld~~~~ gibi 2006 eserin alfabetik, sistematik ve kitap ad~~ kataloglar~~ için fi~leri yaz~lm~~, geçen sene ba~lad~~~m~z kitap ad~~ katalo~una devam edilerek 7.500 eserin fi~i haz~rlanm~~, 3.760 eserin fi~leri kontrol edilerek sistematik katalog fi~leri yap~lm~~t~r. Bu y~l içinde 54 cildi sat~n al~nmak, 411 cildli mübadele ve hediye suretiyle kü-tüphanemize 465 cilt kitap ve ayr~ca 242 aded mecmua girmi~tir.

Hafriyatlar

Amele ücretlerinin çok yüksek olmas~na ve bugünkü ~artlar~n pek de müsait bulunmamas~na ra~men bu y~l evvelce ba~lanm~~~ olan hafriyatlar~m~zdan bir k~sm~na davam edildi~i gibi, ayr~ca iki bölgede arkeolojik ve preistorik ara~t~rmalar yapt~r~lm~~t~r. Bun-lardan ald~~~m~z sonuçlar~~ k~saca arzediyoruz :

1. Alacahögiik hafrigat~~ : ikzam~zdan Bay Hâmit Ko~ay~n Ba~-kanl~~~~ alt~nda 3 temmuzdan 10 ilkte~rine kadar 97 gün süren Alacahöyük hafriyat~nda bu y~l ba~l~ca iki esasl~~ meselenin ayd~n-lat~lmas~na çal~~~lm~~t~r :

a ) Kalkolitik kültürün aranmas~, b ) Büyük Eti Imparatorlu~u ça~~~ ~ehir tahkimat sisteminin

meydana ç~kar~ lmas~.

1943 Y~ l~~ mevsiminin sonralar~na do~ru baz~~ k~s~mlarda elde edilen belgeler höyü~ün merkezine yak~n sahalarda ve müsait derinliklerde kalkolitik kültür kat~na ula~mak ve kolayca tetkik etmek imkân~~ olaca~~n~~ anlat~yordu. Zira höyü~ün eteklerinde

154 HABERLER

yap~ lm~~~ olan evvelki ara~t~ rmalarda kalkolitik ça~~ eserleri su içinde bulunuyordu. Buna ra~men bu sahada da ana topra~a var~ lm~~t~. Bu mevsimde höyü~ün en yüksek k~ sm~nda aç~ lan bir sahada ana topra~a 6,5 metre derinlikte var~ lm~~~ ve bu surette kalkolitik ça~~ eserleri daha müsait ~artlar içinde tetkik edilmi~tir. 1944 mevsimi kalkolitik buluntular~~ her bak~mdan çe~itli ve bol verimleriyle Orta Anadolu kalkolitik kültürünü vuzuhla ortaya koymaktad~ r. Bu y~ l aç~ lan kalkolitik tabaka içinde bulunan ve gerek biçimleri, gerekse ~ekilleri itibariyle çok çe~itli Sileks, obsi-diyen ve kemik aletler bize zengin bir koleksiyon kazand~ rm~~ t~ r. Bu ça~~~ temsil eden çanak, çömlek üzerinde de önemle durulma-l~d~ r. Kab biçimleri yeni yeni tipler vermektedir.

Mimari bak~ mdan da önemli neticeler elde edilmi~tir. Ileri teknik gösteren yap~~ duvarlar~ na, içi, d~~~~ s~ val~~ odalara, çe~itli tip gösteren kerpiç i~çili~ine ve kam~~tan çit duvarlara raslanm~~t~ r.

Di~er taraftan Kurumumuzun Samsundaki Dündartepe kaz~-s~ nda bulunan ve Bak~ r ça~~~ diye adland~ r~lan kültür belgeleri Alacahöyük buluntular~na aynen benzedi~inden onlar~~ kalkolitik olarak hakiki de~er ve k~ymetleri içinde görmek mümkün olmu~tur.

1944 mevsiminin ikinci önemli çal~~mas~~ Eti büyük Imparator-lu~u ça~~na ait ~ehir surlar~n~n ayd~nlat~ lmas~~ yolundad~ r.

Evvelki y~ llarda baz~~ k~s~mlarda ~ehir suru izlerine raslanm~~, Sfenksli kap~ n~ n bir sehir methali oldu~u kabul edilerek buna göre tamamlamalar yap~ lm~~sa da, bu çal~~malar kâfi görülmemi~ti. Bu sene kuzey, do~u ve bat~~ yönlerinde, höyü~ün kenar sahalannda ara~t~ rmalar yap~ lm~~t~ r. Buralarda Bo~azköy Yerkap~~ tahkimat~ n~~ and~ r~ r surlar meydana ç~ kar~ lm~~t~ r.

Bu y~ l~ n verdi~i eserler aras~ nda ~imdiye kadar emsali az görülmü~~ çok say~da mühürler ve ibadet halinde bir ~ahsi temsil eden fildi~i figürin bilhassa zikre ~ayand~ r.

2. Karaz hafriyat~~ : 1942 y~ l~~ temmuzunun 22 sinden 29 una kadar arkada~~m~z Bay Hâmit Ko~ay taraf~ndan Erzurumun 16 kilometre ~imal bat~s~ ndaki Karaz höyü~ünde Kurumumuz ad~ na yap~lan sontaj neticesinde yüksek bir medeniyeti temsil eden eserler bulunmu~tu. Bu y~ l burada 8 temmuzdan 7 birincite~rine kadar 91 gün süren bir hafriyata ba~lanm~~t~ r.

HABERLER 155

Civardaki köylü taraf~ndan pek fazla tahribata u~ram~~~ olan höyük üzerinde itimada ~ayan bir Stratigrafi tesbiti hayli güç olmu~tur. Höyü~ün cenubunda, nispeten az tahribe u~ram~~~ bir s~rt üzerinde yap~ lan kaz~da kal~nl~~~~ be~~ metreyi bulan birbirine ka-r~~m~~~ bir Osmanl~, Selçuk ve Bizans tabakas~~ alt~nda birdenbire Karaz bak~ r devri tabakas~n~n ba~lad~~~~ görülmü~tür.

Hulâsa olarak Karaz höyü~ünde ~u tabakalar~n mevcut oldu-~unu söyliyebiliriz :

Osmanl~, Selçuk ve Bizans tabakas~. intikal tabakas~. Bak~r devri.

Bak~r devrini de ikiye ay~rmak mümkündür: I) maden bulun-tular~~ bol tabaka. (Buradaki ince çizgili ve kabartmal~~ seramiklerde siyah renk galiptir. Obsidiyen boldur. II) maden buluntular~~ az olan tabaka. (~erit kabartmal~, içerlek geni~~ çizgili süslü, k~ rm~z~~ ve siyah renkli çanaklar ve bol obsidiyen mevcuttur.) Bu surette Karaz höyti~ii Anadolu arkeolojisine ~imdiye kadar bilinmiyen yeni bir de~er eklemektedir. önümüzdeki y~llarda çal~~malara devam edilecektir.

3. ~sparta ve Burdur bölgesinde tarih öncesi ara~t~rmalar~ :

Tarih öncesi bak~m~ndan pek az ara~t~rmalar yap~ lm~~~ olan bu bölgede bu y~l azam~zdan Profesör ~evket Aziz Kansu'nun ba~-kanl~~~~ alt~ndaki bir heyet 14 haziran 1944 ten itibaren 20 gün süren bir tetkik gezisi yapm~~t~r. Heyetin elde etti~i sonuçlar ~öy-lece hulâsa olunabilir :

Baradiz istasyonuna yak~n ve Profesör Louis taraf~ndan 1937 de toplan~lan birkaç mikrolitin bulundu~u kum tepecikleri üzerinde yap~lan sondajlar bu m~nt~kada mebzul mikrolitlerle ka-rakterle~mi~~ mezolitik bir istasyonun mevcudiyetini kesin olarak meydana ç~karm~~t~r.

Isparta'ya giderken Bozanönü istasyonu do~usuna dü~en Bozanönü tabii ma~aralar~nda, dolma tabakalar~~ ve bu dolma ta-bakalar~~ içinde klasik kültür ve nihayet üst paleolitik devrin Orin-yasiyen epokuna ait çakmak ta~~ndan aletler meydana ç~kar~ lm~~-t~r. Bu aletler ma~aran~n graviye tabakas~nda ve keramiksiz ola-rak bulunmu~tur. Fosille~me~e yakla~an at di~leri de ele geçiril-mi~tir. Bu, Anadolu'da paleolitik iskan' gösteren ilk ma~arad~ r.

156 HABERLER

c) Burdur ve Isparta hatt~~ ve ham yolu kenar~nda Kö~ktepe ve Kö~ktepe'yi çevreliyen sahalarda preistoryadan itibaren bak~ r, Eti, klasik tarihi devirlerine ait belgelere ve küp mezarlara tesa-düf edilmi~tir.

4. Do~u ve Kuzey Anadolu'da tarih öncesi ara~t~rmalar~ : Kuru-mumuz asistanlar~ ndan K~ l~ç Kökten, bu y~l Do~u ve Kuzey Ana-dolu'da iki buçuk ay süren bir tarih öncesi ara~t~ rmas~~ yapm~~t~ r. Bay K~ l~ç Kökten'in tetkik etti~i bölgelerde ald~~~~ neticeleri ~öy-lece hulâsa edebiliriz :

Yukar~~ K~z~ l~ rmak ve Kangal çevresi: bu bölgede Tödürge gölü kenar~ nda iki ve Hafik gölü içinde de bir höyük tesbit edil-mi~tir. Bu höyüklerden kalkolitik ve bak~r devri eserleriyle çe~itli preistorik malzeme toplanmi~t~r. Bu bölgenin en önemli belgeleri Hafik gölü içindeki P~ l~ r Höyü~ünde ve ana toprak alt~ nda göl seviyesinden a~a~~da bulunan ta~~ aletler, kemikler, çanak çömlek parçalar~~ ve daha derinlerde tesbit edilen ta~la~m~~~ göl evleri kaz~ klar~ n ~ n bakiyeleri bilhassa zikre ~ayandir. Bunlar Orta Ana-dolu için münaka~al~~ olan neolitik devrin ilk müjdecileridir.

Kangal kazas~~ içinde de iki höyük tesbit edilmi~~ ve bu hö-yüklerde preistorik ve istorik devir malzemesi bulunmu~tur.

Kars çevresi: Kars'~ n Azat köyü içindeki höyükte yap~ lan sondajda bak~ r ça~~~ tabakas~~ ve eserleri, Borluk vadisinde orta ta~~ devri aletleri, Ani ve civar~ nda bak~ r ça~~~ parçalar~~ bulundu~u gibi Ç~ ld~ r gölündeki Akçakale adas~ nda tesbit edilen magalitik âbideler Do~u Anadolu'da ilk defa bulunan eserlerdir.

Yukar~~ Çoruh ve Kelkit vadisi boylar~ : Bayburt çevresinde be~, Erbaa çevresinde üç höyük tesbit edilmi~tir. Bu höyüklerde bulunan malzeme Anadolu'nun di~er bölgelerindeki malzeme ile mukayese edilirse önemli neticeler elde edilece~ine ~üphe yoktur. Bu bölgenin Pulur höyü~ünde bulunan topraktan yap~ lm~~~ ve ekin y~~~ n~~ damgalama~a mahsus Çeç mührü ve topraktan yap~ lm~~~ ayakl~~ ocak saeaya~~~ dikkate ~ayan eserlerdendir.

5. ~zmir hafriyall : dokuz y~ldan beri Kurumumuzun hima-yesinde devam eden ~zmir hafriyat~ na bu y~ l da para yard~ m~~ ya-p~ lm~~ t~r. Hafriyat mevsimi henüz ba~lad~~~ndan bu sene al~ nacak neticelerin raporunu bu y~ l içinde Belletende ne~ redece~imizi umuyoruz.

HABERLER 157

6. Antalya bölgesinde arkeoloji ara~t~rmalar~ : geçen seneki raporumuzda Milli ~ef'in buyruklar~~ üzerine arkeoloji bak~m~ndan pek zengin bir bölge olan Antalya vilayeti içinde arkeolojik tet-kikat yapt~ r~lmas~na karar verilerek bu tetkikata azam~zdan Profe-sör Dr. Arif Müfit Mansel'in memur edildi~ini ve arkada~~m~z ey-lül ay~~ sonunda bu tetkikat~n~~ yapm~~sa da henüz raporunu ver-medi~inden tetkiklerin sonucu hakk~nda maliimat veremedi~imizi yazm~~t~k. ~imdi bu seyahat ve tetkikata ait rapor Kurumumuza verilmi~~ oldu~undan neticeyi hülâsa olarak arzediyoruz :

21 eylülde Istanbuldan hareket ederek 24 eylülde Antalya'ya varan arkada~~m~z Güzel Sanatlar Akademisi asistanlar~ndan ve arkeoloji doktora talebesi mimar Halit Uluç'la birlikte tetkikat~na ba~lam~~~ ve bu tetkikat 10 gün sürmü~tür. Bu seyahatin esas ga-yesi bu bölgede malüm olan ba~l~ca harabelerin bugünkü duru-munu incelemek, Lanckoronski'nin eserinin ne~rinden beri geçen a~a~~~ yukar~~ 60 sene içinde bu harabelerde ne gibi de~i~iklikler oldu~unu tesbit etmek ve bilhassa bu ~ehirlerde hafriyat imkan-lar~ n~~ ara~t~rmakt~. Heyet Antalya ~ehrinden ba~ka Antalya vilâ-yetinin güney k~s~mlar~ndaki düzlük sahaya inhisar etti~i anla~~-lan eski Pamfilya bölgesindeki Perge (Murtuna), Sillyon (Yanköy-hisar~), Aspendos (Belkis) ve Side (eski Antalya) gibi birbirinden ayr~~ karaktere sahip bulunan antik ~ehirleri tetkik etti~i gibi, Pam-filyan~n kuzeyini hudutland~ran ve Pisidya ad~n~~ ta~~yan da~l~k bölgedeki Termessos ~ehri harabelerini de tetkik etmi~tir. Rapo-runu Belletende ne~redece~imiz bu seyahat sonunda Bay Arif Müfit Mansel'in edindi~i kanaate göre, müsait bir zamanda bu havalide esasl~~ bir hafriyata ba~lamak ve bilhassa Perge ~ehrinin "Art emis Pergeia„ mâbedini ke~fetmek arkeoloji alemi için belki Efes'teki Artemis mabedinin ke~fi kadar önemli olacakt~ r. Mama-fih arkada~~m~z gerek mevkiinin müsait olu~u ve gerekse di~er vas~ flar~ndan dolay~~ hafriyata Side ~ehrinden ba~lamay~~ ve bu ~ehri tamamen açt~ktan ve hattâ k~smen restore ettikten sonra s~rasiyle di~er ~ehirleri açmay~~ daha uygun bulmaktad~ r.

Bu ~ehirlerde bugün toprak üzerinde duran binalar~n büyük bir k~sm~~ her ne kadar Roma imparatorlu~u devrine (Milattan sonra 2-3 üncü as~rlar) ait ise de Anadolu kendisine hâkim olan büyük devletlerin tesiri alt~nda kalan bir ülke olmay~p, kültür ve sanat bak~m~ndan sahip oldu~u binlerce y~ ll~k bir gelenek saye-

158 HABERLER

sinde bu devletlerin sanat~n~~ beslemi~~ pek eski ve pek verimli bir kültür ve sanat kayna~~~ oldu~undan, buradaki eserler Romal~~ de~il, Anadolu çocuklar~~ taraf ~ ndan yap~ lm~~~ öz Anadolu eserL ri-dir ve bilhassa karakteristik Anadolu unsurlar~n~n ve Anadolu sanat~ n~ n Roma sanat~ na olan üstünlü~ünü lay~ kiyle anlatabilmek bak~ m~ ndan bu eserlerin tamamiyle meydana ç~ kar~ lmas~~ ve ilim dünyas~ na tan~ t~ lmas~~ meselesi ayr~ca bir önem ta~~maktad~ r.

Istanbul Fethini Kutlama Kurulu Çal~~malar~~

Istanbul fethinin be~~ yüzüncü y~ l dönümü münasebetiyle Kurumumuz taraf~ ndan yap~ lmas~~ münasip görülen ne~riyat vesai-reye ait çal~~malar~~ tanzim etmek üzere te~ekkül eden hususi komisyon, ~stanbul Üniversitesinde ayn~~ maksatla ve daha geni~~ bir kadro ile yeni bir komisyonun kurulmas~~ üzerine Istanbul'daki komisyonun daha müsait ~artlar içinde çal~~abilece~i dü~üncesiyle ba~lad~~~~ i~leri bitirmek ve yeniden bir i~e ba~lamamak karar~ n~~ verdi. Komisyonun bu y~ l ba~ard~~~~ i~ler ~unlard~r:

Bursa ve ~znikte Fatih'in ölümüne kadar yap~ lm~~~ olan eserle-rin bir listesi haz~rlat~ lm~~, tercümeler aras~nda ismini zikretti~imiz Gazanâme-i Rum'un bast~ r~ lmas~~ kararla~m~~, Fatih devrine ait Farsça Zafernâme tercüme ettirilmi~, Venediklilerle Cenevizlerin ~ark devletleriyle münasebetlerine dair olup Venedik ar~ivlerinden ç~ kar~ lm~~~ vesikalar~~ muhtevi bulunan:

1 — Diplomatarium Veneto-Levantinum Sive Acta et Diplo-mata a. 1300-1350.

2 — L. T. Belgrano, Documenti Regurdanti La Colonia Geno-vese di Pera Genova.

Adl~~ eserlerin Lâtinceden tercümesine ba~lanm~~, Topkap~~ Saray~~ Müzesindeki Fatih vakfiyesi tercüme ettirilmi~, Istanbul maliye ar~ivinde mevcut Fatih devri ile ondan önceki devirlere ait vakfiyeler tesbit ettirilmi~tir.

Bu komisyonun haz~ rlad~~~~ eserlerden Fatihin ~iirleri faksimile ve Türk harflerine çevrilmi~~ olarak bas~ lm~~t~ r. Bu eser pek yak~nda sat~~a ç~ kar~ lacakt~ r.

Türk-~slam Devri Kitabeleri Deneme Heyeti çal~~malar~~

Kitabeler heyetinin Ankara bürosu bu y~ l Kastamonu esere-rinin etütlerini tamamlam~~t~r. Burada 44 esere ait 26 plan al~ nm~~,

HABERLER 159

51 kitabe, 22 vakfiye, 20 mezar ta~~~ kitabesi tesbit edilmi~tir. Ayr~ca geçen zelzelede hasara u~r~yan ve bundan dolay~~ baz~~ k~s~ mlar~n~n y~ k~ lmas~na karar verilen Kastamonu kalesinin de etütleri yapt~ r~ lm~~ t~ r. Bu etütleri muvaffak ~yetle ba~aran arkeolog Mahmut Akok kalenin bugünkü durumunu foto~raflarla ve 6 parça plan ve resimle tesbit etmi~tir.

Bundan ba~ka Kastamonu'nun Kasaba köyündeki isfendiyar o~ullar~na ait küçük caminin etütleri yine Bay Mahmut Akok taraf~ ndan takdire ~ayan bir maharetle yap~ lm~~ t~ r. Ah~ap aksam~~ üzerindeki emsalsiz boyal~~ nak~~lariyle Türk mimarisinin çok orijinal bir eseri olan bu camiin plan~, rolövesi ve iç tezyinat~n~n asli renkleriyle sulu boya kopyeleri al~ nm~~t~ r ki bu suretle 35 parçadan ibaret mükemmel mimari bir eser meydana gelmi~tir. Kurumumuz bu camiin çökme tehlikesi gösteren çat~siyle di~er aksam~ n~n süratle tamirini temin maksadiyle Maarif Vekaleti Abideleri Koruma Heyeti emrine 3.462 lira tahsis eylemi~tir.

Gün geçtikçe harap olan eski Harput ~ehrinin eski bina kap~ lar~ nda dikkate ~ayan bronz kap~~ söveleri ve kap~~ tokmaklar~~ mevcut oldu~u azam~zdan Bay Osman Ferit Sa~lam taraf ~ndan haber verilmi~~ oldu~undan Kurumumuzun desinatörü Ömer Üçüncü buraya gönderilmi~~ ve bu kap~lardan en önemlilerinin desenleri yapt~ r~ lm~~, foto~raflar~~ ald~ r~ lm~~t~ r.

1935 ten beri etütlerine devam etti~imiz Sinan eserlerinden bu y~ l 49 parça plan ve rölöve yüksek mimar Ali Saim ()igen taraf ~ndan ikmal edilerek Kurumumuza teslim edilmi~tir. ~imdi elimizde Sinan'~ n en mâruf eserlerinin 119 aded plan ve rölövesi mevcuttur ki, bunlarla ba~l~~ ba~~na bir Sinan eserleri sergisi vücude getirmek mümkündür.

Kitabeler Heyetinin ~stanbul Bürosu çal~~malar~ na gelince: bu büro bu y~l içinde 91 aded bina ve mezarl~ktan 2.304 kitabe derlemi~~ ve 514 foto~raf ald~ rm~~ t~r. Bu suretle ~stanbul Bürosunun 1 haziran 1942 den 30 ilkte~rin 1944 tarihine kadar derledi~i bina ve mezar kitabelerir~ in say~s~~ 13.037 yi bulmu~tur. Bu büro

bundan ba~ka abidelerin planlar~ n~~ almak, ~stanbulun eski eserler haritas~ n~~ vücude getirmek, serpu~~ nevileri koleksiyonunu haz~ r-lamak, Istanbuldaki eski eserlerin rehberini vücude getirmek ve nihayet kitabelerin muhtelif noktai nazarlardan tasnifini yapmak gibi çal~~malar~ na devam etmi~tir.

160 HABERLER

Istanbul Bürosuna ba~l~~ olmak üzere Bursada da bir kitabe deneme heyeti kurulmu~~ ve i~e ba~lam~~t~r. Ayr~ca Gelibolu ve Tekirda~~nda yine bu büroya ba~l~~ ve tarih ö~retmenlerinin mümessillikleri alt~nda birer heyet i~e ba~lam~~t~ r. Gelibolu'daki heyet bu y~l içinde 22 kitabe, 18 mezar ta~~~ ve 9 bina foto~raf~~ göndermi~tir.

Kurum binas~na haz~rl~k

Y~ llardan beri Kurumumuz için esasl~~ bir bina in~asm~~ dü~ünen Idare Heyetiniz bu y~l Yeni~ehirin güzel ve Üniversite muhitine yak~n bir yerinde 76 bin liraya 2857 metre kare bir arsay~~ sat~n alm~~t~ r. 1944 y~ l~~ bütçesine in~aat kar~~ l~~~~ olarak da 251.000 lira konmu~tur. Harb biter bitmez in~aat malzemesinin ucuzlay~ p bolla~mas~ n~~ müteakip binan~n in~as~ na ba~lanacakt~ r. Etütlere ~imdiden ba~lanm~~ t~ r.

TÜRK TARIH KURUMU'NUN 1943 MALI YILI HESAPLARI HAKK1NDA MURAKIPLAR RAPORU

Türk Tarih Kurumu'nun 1943 mali y~ l~ na ait hesaplar~, defter-ler ve sarf evrak~~ taraf~m~zdan tetkik edilmi~tir. Bu tetkikat~ m~z~ n neticesini arzediyoruz :

Kurumun 1943 mali y~ l~~ varidat muhammenat~~ 566.000 liradan ibaret olup bundan ayn~~ mali y~ l içinde 646.916 lira 14 kuru~~ tahsil edilmi~~ oldu~una göre bu y~l 80.916 lira 14 kuru~~ fazla varidat elde edildi~i anla~~lmaktad~r ki, bunun 70.000 liras~~ Atatürk vak-f~ndan, 4.393 lira 5 kuru~u ne~riyat sat~~lar~ndan, 4.078 lira 19 ku-ru~u faizlerden, 2.463 lira 90 kuru~u di~er gelirlerden elde edil-mi~tir. 'Aza aidat~ ndan 19 lira noksan tahsil olunmu~tur.

1943 Mali y~ l~~ içinde ifas~~ zaruri olan Kurum hizmetleri kar-~~ l~~~~ olarak ve devlet bütçesi için kabul edilen esaslara uyulmak suretiyle muhtelif fas~ llara ayr~ lm~~~ olan tahsisatla masraf bütçesi de varidata uygun bir ~ekilde 566.000 lira üzerinden ba~lanm~~~ ise de bu miktardan 365.220 lira 48 kuru~u sarf edilmi~~ ve geri kalan 281.695 lira 66 kuru~un 265.566 lira 99 kuru~u tetkik edilen dekont-lara uygun olarak ~~~ ve Merkez Bankalar~nda mevcut bulundu~u ve 16.128 lira 67 kuru~un da muhtelif hizmetler ve bilhassa mü-him k~sm~~ telif, tercüme ve hafriyat i~leri için verilen avanslar~n

HABERLER 161

henüz mahsuplar~~ yap~ lmam~~~ olan bakiyeleri oldu~u anla~~lm~t~r. Geçen sene devredilen avans bakiyesi 74 bin küsur lira oldu~una ve bu sene yeniden verilen avanslarla birlikte bu yektinun 141.710 lira 57 kuru~a bali~~ bulundu~una göre avans hesaplar~n~n devaml~~ takiplerle mühim bir k~sm~~ mahsup edilmi~~ ve geçen seneye naza-ran pek az bir miktar avans bakiyesi devredilmi~~ oldu~u görül-mektedir ki, bu nokta, bilhassa takdire ~ayand~r.

Bu y~l içinde ~dare Heyeti kararlariyle masraf bütçesinin daimi müstahdemler, müstahdemler, telif ve tercüme, tabi ve ne~ir, tarihi eserlerin tamiri, vergi ve resimler fas~llar~ndan ceman 61.200 lira tenzil edilerek mesken bedelleri maddesine 1200, müstahdemin elbise bedelleri maddesine 500, ikramiye maddesine 3.000, demir-ba~~ maddesine 9.000, türlü masraflar maddesine 5.000, tabi ve ne~ir maddesine 25.000, ne~riyat fasl~n~n di~er masraflar maddesine 2.000, bas~mevinin di~er masraflar maddesine 2.000, hafriyat fas-l~ n~ n daimi memurlar maddesine 500, ayn~~ fasl~n di~er masraflar maddesine 6.000, Kongre ve sergiler fasl~na 7.000 lira zammedil-mek suretiyle münakale yap~lm~~t~ r.

1943 mali y~ l~~ varidat ve masraf bütçeleri ile bu varidat ve masraflardan tahsil ve sarf olunan miktarlar~~ ve 1943 mali y~l~na devr olunan bakiyenin Bankadaki miktarlariyie avans bakiyelerini miiiredatl~~ surette gösteren cetveller bu raporumuza ba~lanm~~t~r.

1 haziran 1943 ten 31 may~s 1944 tarihine kadar on iki ayl~ k mali y~l içinde yap~lan sarfiyata ve tahsil olunan varidata müta-allik bütün sarf ve irat evrakiyle defterlerin usulüne muvaf~k olarak ve daima memnuniyetle gördü~ümüz bir titizlik ve intizamla tesis ve tanzim edilmi~~ oldu~unu sayg~ lar~m~zla arz ederiz. 11/XI/1944

T. T. K. Üyesi Maliye Ve. Tefti~~B. M. M. Muhasebe ~stanbul Mebusu Heyeti Reisi Müdürü

F. Öymen F. Erçiye~~ M. Bulak

Benet«, C. IX F. 17