Faculteit Letteren & Wijsbegeerte

Katya Puype

Kelime dağarcığı açısından Flaman Türkçesi ile standart Türkçe

arasındaki farklar

Masterproef voorgedragen tot het behalen van de graad van

Master in het Tolken

2015

Promotor Dr. Johan Vandewalle

Vakgroep Vertalen Tolken Communicatie

2

Teşekkür

Eğitimim boyunca ilminden faydalandığım ve bu araştırmanın yürütülmesi sırasında bana

bilgi ve deneyimleri ile yol gösteren danışmanım Dr. Johan VANDEWALLE’ya teşekkür

etmek istiyorum.

Veri toplamam konusunda yardımcı olan Okutman Sevdağ KAYA'ya ve akademik yazım

açısından araştırmama katkıda bulunan Dr. Feyza ALTINKAMIŞ’a müteşekkirim

Çalışmam boyunca veri toplamama yardımcı olan bütün katılımcılara yardımseverlikleri için

teşekkürü bir borç bilirim.

Ayrıca sorularımı sabırla yanıtlayan arkadaşım Kimberly VAN WETTERE’ya ve beni hep

teşvik eden Valérie DE GROOTE’ya teşekkür ederim.

Son olarak çalışmam süresince beni destekleyen ve yeni fikirler ile motive eden aileme en

içten teşekkürlerimi sunarım.

3

Özet

Altmışlı yıllarda ilk Türk konuk işçiler Belçika’ya gelmiştir. Bir süre sonra Türkiye’ye

dönmeyi planlamalarına rağmen birçoğu hâlâ Belçika’da oturmaktadır ve günümüzde

Belçika'da üç kuşak Türk vardır. Zaman geçtikçe Belçika’nın Flaman Bölgesi’nde konuşulan

Türkçe değişmiştir ve bu kullanım Flaman Türkçesi olarak adlandırılabilir. Bu araştırmanın

amacı kelime dağarcığı açısından Flaman Türkçesi ile standart Türkçe arasındaki farkları

göstermektir. Bu farkları araştırabilmek için farklı kişiler araştırmaya katılmıştır. Katılımcılar

hem standart Türkçe olmayan Türkçe kelimeleri hem de Türkçe bir konuşmada ortaya çıkan

Hollandaca, Fransızca ve saire kelimeleri aramışlardır. Toplanan kelimeler farklı kategorilere

ayrılıp listelenerek incelenmiştir. Bunun sonucunda üç tür ödünç sözcük bulunmuştur: kod

değiştirme, alıntı sözcük ve öykünme. Kelimelerin kökeni Hollandaca, Türkçe veya

Fransızcadır. Çevrilemeyen kavramlar, telaffuzun değişimi ve araştırmaya katılanların yaşı da

kısaca dikkate alınmaktadır. Hollanda’da bu alanda daha çok araştırma yapıldığı için son

olarak bu araştırma ile Hollanda’da yapılan araştırmalar arasında bir karşılaştırma yapılmıştır.

Bu tez çalışmasında Flaman Türkçesi ilk defa araştırılmıştır ve bu araştırmaya dayanılarak

gelecekte daha çok ayrıntılı araştırmalar yapılabilir.

4

İçindekiler Sayfası

1 Giriş ve amaç ...................................................................................................................... 6

2 Literatür taraması ................................................................................................................ 7

2.1 Göç .................................................................................................................................... 7

2.2 Göçmenlerin dili ............................................................................................................... 9

2.3 Dilin değişimi ................................................................................................................. 11

2.4 Dil değişiminin sebepleri ................................................................................................ 13

2.5 Dil değişimin sonuçları ................................................................................................... 14

3 Yöntem .............................................................................................................................. 15

3.1 Araştırmaya katılanların seçimi ...................................................................................... 15

3.2 Verilerin toplanması ....................................................................................................... 16

3.3 Verilerin işlenmesi .......................................................................................................... 16

4 Bulgular ............................................................................................................................. 17

4.1 Kategoriler ...................................................................................................................... 17

4.2 Kelimelerin kökeni ......................................................................................................... 19

4.3 Ödünç sözcük türleri ....................................................................................................... 21

4.3.1 Kod değiştirme ve alıntı sözcükler .......................................................................... 21

4.3.2 Öykünmeler .............................................................................................................. 23

4.4 Dilin yapısı ..................................................................................................................... 23

4.5 Başka değişkenler ........................................................................................................... 24

4.5.1 Çevrilemeyen kavramlar .......................................................................................... 24

4.5.2 Telaffuzun değişimi ................................................................................................. 24

4.5.3 Araştırmaya katılanların yaşı ................................................................................... 25

4.6 Hollanda’da yapılan araştırmalar ile karşılaştırma ......................................................... 25

5 Tartışma ............................................................................................................................ 26

6. Sonuç ................................................................................................................................. 27

7 Kaynakça ........................................................................................................................... 29

8 Ekler .................................................................................................................................. 31

5

Ekler

Ek 1. Tüm toplanan kelimeler

Ek 2. Kontrol edilen liste

Ek 3. Araştırmaya katılanlar

6

1 GİRİŞ VE AMAÇ

Bu araştırmanın temel amacı, Belçika’nın Flaman Bölgesinde konuşulan Flaman Türkçesi ile

Türkiye’de konuşulan standart Türkçe arasındaki farkların ne olduğunu incelemektir. Flaman

Türkçesi, Belçika’nın Flaman Bölgesi’nde oturan Türklerin konuştuğu Türkçenin bir tür

varyantıdır. Flaman Bölgesi’nde oturan Türkler ise Flaman Türkler olarak adlandırılabilir.

Türkler Belçika’ya göç etmeye başladıktan sonra göçmenlerin konuştuğu Türkçe değişmiştir.

Hollandacanın etkisi ve standart Türkçe ile karşılaşma fırsatı azaldığından dolayı kod

değiştirme, alıntı sözcükler ve öykünmeler meydana gelmiştir. Fakat, Flaman Bölgesi’nde

konuşulan Türkçe değişmesine rağmen Flaman Türklerin dil kullanımı çeşitli değişkenlere

göre farklılık göstermektedir. Bunlar; kişinin yaşı, kaçıncı nesil olduğu ve Türkiye’de veya

Belçika’da doğduğu bölgedir.

Bu araştırma ilk olarak başka araştırmalar ile karşılaştırma yapmak açısından önemlidir.

Özellikle bu araştırmanın sonuçları Hollanda’da yapılan araştırmaların sonuçları ile

karşılaştırılabilir çünkü durumlar birbirlerine benzerlik göstermektedir: Her iki durumda da

Türk göçmenler Hollandaca konuşulan bir ülkeye yerleşmiştir. Fakat, Türkçenin bir göçmen

dili olarak her zaman aynı şekilde değişip değişmediğini araştırmak için Almanya ve Fransa

gibi ülkelerde yapılan araştırmalar ile de karşılaştırma yapmak gereklidir.

Üstelik, bu araştırmaya dayanarak gelecekte Flaman Türkçesi hakkında daha fazla araştırma

yapmak mümkün olacaktır. Hollanda’nın aksine bu alanda Belçika’da çok az araştırma

yapıldığından dolayı bu yüksek lisans tezi bu konudaki ilk araştırmalardan biri olacaktır. Bu

nedenle bu araştırma oldukça genel bir yaklaşımla hazırlanacaktır. Fakat, Flaman Türkçesi ile

standart Türkçe arasındaki farklar çok geniş bir konu olduğu için bu araştırmada özellikle

Flaman Türkçesinin kelime hazinesi incelenecektir. Örneğin; Flaman Bölgesi’nde kullanılan

ama standart Türkçe olmayan kelimeler araştırılacaktır. Flaman Türkçesinin yapısı ve

dilbilgisi de çok önemlidir ve bunlar kısaca tartışılacaktır. Gelecek araştırmalarda bu konu

daha ayrıntılı incelenebilir.

Bunun yanında bu araştırma günlük hayata da uygulanabilir. Günümüzde hâlâ Türkiye’den

Belçika’ya yeni göçmenler gelmektedir. Bir göçmen Belçika’ya gelip Flaman Türkçesini

duyunca biraz zorlanabilir. Daha uzun bir zaman Belçika’da oturan Türkler ile ilişki kurarak

hızlıca yeni kelimeleri öğrenecek, fakat özellikle idari durumlarda ve resmi işlemlerde Flaman

Türkçesi kelimelerini içeren bir liste faydalı olabilir çünkü yeni gelen göçmenler Belçika’daki

kurum ve kavramları bilmemektedir. Aynı zamanda çevirmen ve tercümanlar böyle bir

7

listeden faydalanabilir. Türkçeyi öğrenenler standart Türkçe öğrenmektedir, fakat iş

piyasasına girdiklerinde Flaman Türkçesi ile karşılaşmaktadırlar.

Bu tezin araştırma sorusu şöyledir: “Kelime dağarcığı açısından Flaman Türkçesi ile standart

Türkçe arasında hangi farklar vardır”. Bunu araştırabilmek için Flaman Türklerin yardımı ile

bir kelime listesi düzenlenmiştir. Yeteri kadar kelime topladıktan sonra birkaç Flaman Türk

listeyi tekrar kontrol edip az kullanılan kelimeleri belirlemiş ve bunlar listeden çıkarılmıştır.

Böylece listede sadece en çok kullanılan Flaman Türkçesi olarak kabul edilen kelimeler

kalmıştır. Bu araştırmanın varsayımı şudur: “Standart Türkçe ile Flaman Türkçesi arasında

farklar vardır”. Veriler Flaman Bölgesi’nde konuşulan Türkçenin tam olarak nasıl değiştiğini

gösterecektir. Bu araştırma Hollanda’da yapılan araştırmaları temel aldığı için bu araştırmanın

bulguları, Hollanda’da yapılan araştırmaların bulguları ile karşılaştırılacaktır.

Bulgulara geçmeden önce literatür taramasında Türklerin Belçika’ya göçünün tarihi ve

göçmen dillerinin niye bu kadar ilginç olduğu açıklanacaktır. Sonra Hollanda’da göçmen dili

alanında yapılan araştırmaların bir özeti verilecektir. Yöntem bölümünde araştırmaya

katılanların nasıl seçildiği, verilerin nasıl toplandığı ve verilerin işlenmesi ayrıntılı bir şekilde

açıklanacaktır.

2 LİTERATÜR TARAMASI

2.1 Göç

Flaman Türkçesi ile Türkiye Türkçesi arasındaki farkları incelemeden önce Türkçenin

Belçika’da nasıl kullanılmaya başlandığını hatırlamak önemlidir.

Osmanlı İmparatorluğu yıkıldıktan sonra Mustafa Kemal Atatürk Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk

cumhurbaşkanı seçilmiş ve bundan itibaren ülkede çok şey değişmiştir. Türkiye bir

modernleşme ve laikleşme sürecine girmişti ve sanayi sektörü hızlıca gelişiyordu. Fakat,

İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra sanayi gelişimi yavaşlayıp kıtlık ve enflasyon sorunları

ortaya çıkmıştır (Goossens, 2004). 1950 yılında, Atatürk tarafından kurulan Cumhuriyet Halk

Partisi seçimlerde yenilmiş ve eski Demokrat Parti iktidara gelmiştir. Bu durumdan Türkiye,

özellikle kapitalizme ve liberalizme çok önem verdiği için ülkenin en önemli sektörü olan

tarım çok etkilenmiştir. Makineleşmeden dolayı artık o kadar çok çiftçiye gerek

görülmüyordu ve var olan çiftçiler büyük toprak sahipleri ile artık rekabet edemiyorlardı

8

(Goossens, 2004). Bu yüzden çiftçilerin birçoğu kırsal bölgelerden şehirlere taşınmaya

başlamıştı. İşsizlik kısa bir sürede çok yükseldiği için Türkiye’nin hükümeti tüm işsizlere

yardım edemiyordu.

Aynı dönemde Belçika, bütün Batı Avrupa ülkeleri gibi, bazı problemler ile karşı karşıyaydı.

Belçika’nın sanayi sektörü çok hızlı bir şekilde gelişiyordu ve emek piyasasında yeterli işçi

yoktu. 20. yüzyılın başında Belçika’da Polonya ve İtalya’dan gelen konuk işçiler çalışıyordu

ama ellili yıllarda o ülkeler ile tekrar bir anlaşma yapmak imkânsızdı. O yüzden Türkiye ve

Fas gibi ülkeler ile anlaşma yapılmak isteniyordu. Belçika’daki ağır sanayinin kömüre çok

ihtiyacı vardı ama madenlerde çalışmak isteyen işçi bulunmuyordu. Madendeki çalışma

şartları çok kötüydü ve Belçikalı işçiler artık madenci olarak çalışmak istemiyordu. Bunun

yanı sıra, o dönemde gençler daha uzun bir süre okula gittiği için mezun olunca emek

piyasasındaki ağır sanayi sektöründe olmayan bir iş arıyorlardı.

Türkiye’den Batı Avrupa ülkelerine işçi gönderebilmek için ilk olarak Türkiye ve Almanya

arasında bir tür iş birliği doğmuştur. Belçika ve Türkiye arasında 1964 yılında iki taraflı bir

anlaşma imzalanmıştır. Başlangıçta Türkiye ve Belçika göçü iyi bir şekilde yönetebiliyorlardı

ama yavaş yavaş Türkler yasa dışı bir şekilde göç etmeye başlamıştır. Batı Avrupa’daki bir

ülkeye gidip orada çalışabilmek için çok uzun bekleme listeleri vardı (Goossens, 2004).

Pasaportu olmayan Türkler üç ay geçerli olan bir turist vizesi ile Belçika’ya gidiyordu ve bir

iş bulunca ülkede kalabiliyorlardı. Yasa dışı göçten dolayı 1961 ile 1975 yılları arası yaklaşık

olarak 120 000 ila 150 000 göçmen Batı Avrupa’ya gelmiştir (Martin, 1991).

Türkiye’den gelen göçmenler özellikle İç Anadolu’nun kırsal bölgelerinde yaşayan

erkeklerdi. Belçika’da yaşayan Türklerin çoğu Türkiye’nin Afyon ilinin Emirdağ ilçesinde

oturuyordu. Ayrıca, Türkiye’de aynı şehirde oturmuş olanlar çoğu zaman Belçika’ya gelince

de aynı yere yerleşmiştir. Bu göç türünün adı ‘zincirleme göç' veya ‘chain migration’ olarak

kabul edilir (Reniers, 2002). Örneğin Emirdağ’dan gelen göçmenlerin çoğu tekstil

şirketlerinde çalışmak için Gent’e yerleşmiştir.

Göç etmeye karar veren erkekler çoğu zaman evliydi ve Türkiye’de bir ailesi vardı.

Belçika’da para biriktirerek Türkiye’ye dönüp daha rahat bir hayat yaşamak ümidiyle

ailelerini ve akrabalarını memleketlerinde bırakıyorlardı. Türkler yurtdışında konuk işçi

olarak çalışmayı ailelerini geçindirmek için birkaç yıl süren bir proje olarak görüyorlardı

(Reniers, 2002). Fakat, Belçika’ya gelen tüm göçmenler aynı sebeplerle gelmemiştir. Faslılar

Belçika’ya gelen göçmenlerin ikinci en büyük grubudur. Fas da işçilerini gönderebilmek için

9

Belçika ile bir iş birliği başlatmıştır. Fakat, Türkiye ile Fas’tan gelen göçmenler arasında bir

fark vardır. Reniers’in araştırmasında (2002) Fas’tan gelen göçmenlerin de çoğunun erkek

olduğu tespit edilmiştir ama sadece yüzde 45’inin evli olduğu belirtilmiştir. Türklerin aksine

Faslıların çoğu Belçika’ya gitmeyi bir ‘household project’ (Reniers, 2002) olarak

görmüyordu.

Türk konuk işçilerin birçoğu sonunda Türkiye’ye dönmemiştir. Başlangıçta sistemin amacı şu

idi: ilk gelen işçiler belli bir süre çalıştıktan sonra yeni konuk işçiler gelecekti ve böylece ilk

gelenler eve dönebilecekti (Reniers, 2002). Fakat, bir süre sonra işverenler yeni işçileri işe

alıp eğitmek yerine mevcut işçilerin sözleşmelerini yenilemeyi tercih etmiştir.

Yetmişli yıllarda petrol krizi meydana geldiğinden dolayı Avrupa’da ekonomik bir durgunluk

başlamış ve işsizlik çok yükselmiştir. Artık konuk işçilere gerek kalmadığından dolayı

Belçika hükümeti konuk işçilerin gelmesini yasaklamış ve ülkeler arasındaki iş birliği sona

ermiştir. Ancak, göç hemen durmayıp yıllarca devam etmiştir. Bunun sebebi, Türklerin

birçoğunun Belçika’da kalmaya karar vermiş olması ve bunun için ailelerini ve birkaç

akrabalarını Belçika’ya getirme hakkını kullanmak istemekteydiler. Üstelik bekâr işçiler

sıklıkla Türkiye’de bir eş bulup Belçika’ya getirmiştir. Bu nedenlerden dolayı Belçika’daki

göçmen sayısı yetmişli yıllar sırasında ve ondan sonra da yükselmeye devam etmiştir.

2.2 Göçmenlerin dili

Türkçenin Belçika’da nasıl kullanılmaya başlandığını ve yayıldığını hatırladıktan sonra

göçmen dillerinin araştırılmasının neden ilgi çekici olduğunu bilmek faydalı olacaktır.

Çocuğunu iki dilli olarak yetiştirmek isteyen iki dilli çiftler genellikle bir uzmanın tavsiyesine

göre tek ebeveyn tek dil [one parent one language] yöntemini kullanırlar. Bu durumda mesela

çocuğa anne sadece Hollandaca baba sadece Türkçe konuşur. Bu yöntemi kullanarak çocuk

iki dili ayrı ayrı kullanmayı öğrenir ve daha az kod değiştirme yapar. Kod değiştirme “the

alternating use of two or more languages in one conversation by one person” [Bir konuşma

içerisinde kişinin duruma göre iki veya daha fazla dili değiştirerek kullanması] olarak

tanımlanır (Backus & Boumans, 1996, p.241). Tek ebeveyn tek dil yöntemi ile büyüyen

çocuklara bunu yapmamaları öğretilir. Fakat, göçmenler çoğu zaman bu yöntemi kullanmayıp

çocukları ile Türkçe ve Hollandacayı karıştırdıkları bir dil konuştuğundan dolayı çocuklar

aynı şekilde konuşmayı öğrenip çok kod değiştirme yapar. Bunun için göçmenler çok dillilik

alanında özel bir gruptur.

10

Üstelik, göçmen dilleri grubunda Türkçe de özel bir dildir. Diğer çok konuşulan göçmen

dillerinin aksine Türkçede language maintenance, yani dil korunması, çok yüksektir. Dil

korunması şu anlama gelir: The continued use of the ethnic language by an immigrant or

minority community across successive generations” [Etnik dilin göçmen ya da azınlık

topluluğu tarafından birbiri ardına gelen nesiller tarafından kullanılması]

(http://psychologydictionary.org/language-maintenance/). Türkler Hollandacayı iyi bilmesine

rağmen evde Türkçe konuşmayı tercih etmektedir. Hollanda’da Türkçe, Arapça, Berber dilleri

ve Surinam’da konuşulan Sranan gibi göçmen dillerini inceleyen Jongenburger ve Aarssen bir

araştırmalarında (2001) Türkçede dil korunmasının en yüksek olduğunu ve Türklerin kendi

kültürüne en çok önem verdiğini tespit etmiştir. Bu araştırmada Fransa’da yapılan bir

araştırma da söz konusudur. Tribalat’ın araştırmasında (1995) Türklerin evde en çok Türkçe

kullandığını doğrulanmaktadır.

Dil korunmasının yüksekliğini açıklayan birkaç sebep vardır. İlk olarak ülkelerin tarihine

bakmak gerekmektedir (Jongenburger & Aarssen, 2001). Türkiye, Fas ve Surinam ile

karşılaştırıldığında son iki ülkenin konuk işçi politikası başlamadan önce Avrupa ile bir tür

ilişki içerisinde olduğu görülmektedir. Surinam Hollanda’nın eski bir sömürgesi ve ülkenin

resmî dili hâlâ Hollandacadır. Surinamlılar Hollanda’nın dili ve kültürü ile, Türklere kıyasla

daha erken karşılaşmıştır. Fas ise 20. yüzyılın başında ilk olarak İspanya’nın sonra Fransa’nın

bir himayesiydi. Türkiye, Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılmasından sonra kurulmuştur.

Osmanlı İmparatorluğu son zamanlarında Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra kısa bir süre için

itilaf devletleri arasında bölüşülmüştür. Fakat Mustafa Kemal Atatürk milli mücadeleyi

başlatıp itilaf devletlerinin geri çekilmesini sağlamıştır ve 1923 yılında Türkiye

Cumhuriyeti’ni kurmuş ve ilk cumhurbaşkanı olarak iktidara gelmiştir. Atatürk, Osmanlı

geleneklerinden vazgeçmeye karar vermiştir: artık Osmanlı döneminden farklı olarak modern

kıyafetler giyiliyordu, Arap alfabesi yerine Latin alfabesi kullanılıyordu ve yabancı kelimeler

tasfiye ediliyordu. Tüm bunlar Türkçedeki dil korunmasını etkilemiştir. Bunun yanında

başlangıçta Türk konuk işçiler memleketlerine dönmek istiyorlardı. Ancak bu durum zamanla

değişmiştir. İşçilerin birçoğu ülkesine kalıcı olarak dönmemiş ama her yıl düzenli olarak

Türkiye’ye gidip ailelerini ziyaret etmeye devam etmiştir. Son olarak, Türk medyası tüm

dünyada çok yaygın ve özellikle Türk göçmenlerinin yoğun olarak oturduğu ülkelerde Türk

gazeteleri satılır, Türk televizyon kanalları vardır ve Turkse Unie van België gibi Türk

dernekleri vardır. Türkler ülkesi ve diline çok önem verdiği için dil korunması da o kadar

yüksektir.

11

2.3 Dilin değişimi

Hollanda’da yapılan araştırmalarda Türkçenin kelime hazinesinin ve dil yapısının değiştiği

görülmektedir. Göçmen dilinin en göze çarpan niteliği herhâlde kod değiştirmedir: kod

değiştirmede iki veya çok dilli bir kişi bildiği dilleri ayrı ayrı kullanmamaktadır. Göçmenlerin

çocukları bu tür dil kullanımı ile büyüdüğü için kod değiştirmenin göçmen diline özgü olduğu

söylenebilir. Fakat, kod değiştirmenin farklı türleri vardır. Örneğin Belçika’da oturan bir Türk

Türkçe konuşurken kullandığı bir cümlede sadece bir Hollandaca kelime kullanmaya karar

verebilir ama başka bir kişi Türkçe cümleye uzun Hollandaca bir ifade ekleyebilir. Bu olgular

sırasıyla sözlüksel yerleştirme ve almaşma olarak adlandırılır.

Birinci kuşak göçmenler kelime hazinelerindeki boşlukları doldurmak için özellikle sözlüksel

yerleştirme yöntemini uyguluyordu. İkinci kuşak göçmenler de bu yöntemi uygulamaya

devam etmekteydi ama dil yeterlilikleri yükseldiği için almaşma de uygulamaya başlamıştır.

Şimdi önemli bir soruyu cevaplandırmak gerekmektedir: hangi kelimeler kod değiştirme

olarak kullanılır? Buna karar vermek için Backus’e göre (2001) sadece bir kelimenin

anlamsal özgüllüğü değil, sözlüksel alanı da her zaman dikkate alınmalıdır. Anlamsal

özgüllük, bir kelimenin başka bir kelimeye değiştirilememesi, sadece tanımlanması demektir.

Örneğin, ‘araba’ ‘araca’ değiştirilebildiği için anlamsal bakımdan çok özgül değildir. Fakat,

‘limuzin’ başka bir kelimeye değiştirilemediği, sadece ‘uzun ve lüks bir araba’ olarak

tanımlanabildiği için o kelimenin anlamsal özgüllüğü yüksektir.

Fakat, ‘pauze’ (ara) ve ‘geschiedenis’ (tarih) kelimelerinin kod değiştirme olarak kullanılması

nasıl açıklanır? Bu kelimeler ilk görüşte hiç anlamsal bakımdan özgül görünmemektedir.

Ancak, sözlüksel alana bakıldığında ‘pauze’ ve ‘geschiedenis’ kelimelerinin okul alanında

özgül olduğu görülür. Ayrıca, çocuklar bu kelimeleri herhâlde okula gitmeden önce

öğrenmemektedir. Çocuk okula gitmeye başladığında ilk defa bu kelimeler ile karşılaştığı için

kavramın Hollandacasını Türkçesinden daha iyi bilmektedir. Bu durumda sadece bir

kelimenin anlamsal özgüllüğüne bakmak faydalı değildir. Aynı zamanda o kelimenin

sözlüksel anlamının da dikkate alınması gereklidir.

Bunun yanında, bir kavram gerçekten Flaman kültürüne ait ise o kavramın Türkçesi yoktur.

Bu olgu kültürel ödünçleme [cultural borrowing] olarak adlandırılır. Fakat, tesadüfen

kullanılan bir kod değiştirme ile gerçekten dile ait olan bir alıntı sözcük arasında ayrım

yapmak gerekmektedir. Bir alıntı sözcük, bir dile ait olan ama başka yabancı bir dilde

kullanılan bir kelimedir. Bir kod değiştirmenin aksine bir alıntı sözcük tesadüfen değil bilinçli

12

olarak kullanılmaktadır. ‘Computer’ gibi Hollandacada İngilizceden gelen çok kelime

bulunmaktadır. ‘Computer’ kavramı için asıl Hollandaca bir kelime olmadığından dolayı o

kavram için artık her zaman ‘computer’ kelimesi kullanılmaktadır. Göçmen dillerinde de

alıntı sözcükler bulunabilir. Bazı Belçika veya Flaman kavramlarının Türkçesi olmadığı için

Flaman Türkler o kavramın Hollandacasını kullanmaya başlamaktadır. Fakat, bazen bir

kavramın Türkçesi olmasına rağmen Hollandaca bir kelime kullanılmaktadır. Artık Türkçesi

değil, sürekli Hollandacası kullanılırsa o kelime bir alıntı sözcük haline gelmektedir.

Backus (2010) dilbilimde iki yaklaşım izleyerek kod değiştirme ve alıntı sözcük arasında

ayrım yapmaya çalışmıştır. Art zamanlı yaklaşım, dilin evrimini incelemektedir. Eş zamanlı

yaklaşım ise dilin tarihine değil, tarihinde belli bir anda dilin niteliklerine dikkat çekmektedir.

Bu iki yaklaşım çoğu zaman ayrı ayrı kullanılmakta ama Backus’e göre kod değiştirme ve

alıntı sözcük arasında ayrım yapabilmek için bu iki yaklaşımı beraber kullanmak

gerekmektedir. Kod değiştirme eş zamanlı bir olgu olarak görülür çünkü bir kelime ilk defa

tesadüfen kullanılmaktadır. Fakat, o kelime zaman geçtikçe daha çok kullanılırsa sonunda

alıntı sözcük haline gelir ve bu bir art zamanlı olgu haline geldiğini göstermektedir.

Kelimenin ilk kullanımı innovation (yenilik) olarak, o kelimenin artan kullanımı ise

propagation (yayılma) olarak adlandırılır (Backus, 2010). Kod değiştirme ve alıntı kelimeleri

inceleyen araştırmalarda çoğu zaman eş zamanlı yaklaşım uygulanmaktadır. Örneğin Türkçe

konuşan bir grubun sadece bir defa bir ses kaydı yapılır. O verilere dayanılarak bir kelimenin

tesadüfen mi kullanıldığına yoksa gerçekten dilin ayrılmaz bir parçası mı olduğuna karar

verilemez. Bu ayrımı yapabilmek için konuşmaya katılanlara bir kelimenin sıklıkla kullanılıp

kullanılmadığı sorulabilir. Fakat, farklı anlarda aynı grubun ses kaydını yapmak çok daha

faydalıdır. Bu yöntem kullanılarak bir kelimenin sadece bir defa mı sıklıkla mı kullanıldığı

tespit edilebilir.

Kod değiştirme ve alıntı sözcüklerin yanında dil değişimine yol açan üçüncü bir olgu daha

vardır: öykünme veya calque. Bu durumda bir kelime veya ifade bir dilden birebir çevrilip

diğer dile böyle eklenir. Bunun bir örneği: Hollandaca ‘vlooienmarkt’ kelimesi ve İngilizce

‘flee market’ kelimesi Fransızca ‘marché aux puces’ kelimesinden gelmektedir. Öykünmeler

özellikle sözlüksel değişime yol açmakta ama aynı zamanda dilin yapısını da

etkileyebilmektedir (Backus, Jørgensen & Pfaff, 2010).

Aşağıdaki örnekteki (Backus, 2010, p.231) ifade Hollandacadan harfi harfine Türkçeye

çevrildiği için Hollandacanın yapısı ifadede bellidir. Hollanda Türkçesinde ‘suç’ bir nesne

13

olarak kullanılır ve 'bana' bir dolaylı nesnedir. Standart Türkçede ‘birine suç vermek’ değil,

‘birini suçlamak’ fiili kullanılır. Calqueların hem sözlüksel hem de yapısal değişime yol

açtığı söylenebilir.

Suç-u bana ver-di guilt-ACC to.me give-PAST.3sg ‘He accused me’ (cf. Dutch: de schuld geven; ‘give the guilt’; Turkish suçlamak ‘accuse’: suç-la-mak

‘guilt-VERBALIZER-INF’)

Göçmen Türkçesinde çok rastlanan başka yapısal bir değişim do strategy olarak adlandırılır

(Backus, 2010). Türkçede ‘do’ fiilini ifade etmek için hem ‘yapmak’ hem de ‘etmek’ fiilleri

bulunmasına rağmen bu durumda çoğu zaman ‘yapmak’ kullanılır. Aşağıdaki örnek bu

stratejinin nasıl uygulandığını gösterir. Türkçe bir cümlede Hollandaca bir fiil kullanılırsa

ardından ‘yapmak’ eklenir. Bu durumda Hollandaca fiil değil, Türkçe fiil çekilir.

Kim-e smoesje verzin-nen yap-tı-n lan

who-DAT excuse make.up-INF did-PAST.2sg man

‘Hey man, who did you make up an excuse for?’

Türkçede aynı şekilde Arapça kelimeler ve Türkçe fiiller birleştirilmektedir. Örneğin

‘teşekkür’ kelimesine ‘etmek’ fiili eklenerek bir birim oluşmaktadır. Flaman Türkçesinde aynı

şekilde Hollandaca bir kelime ve Türkçe bir fiil birleştirilmektedir.

2.4 Dil değişiminin sebepleri

Belçika’da konuşulan Türkçenin sürekli olarak değişmesinin birkaç sebebi vardır. İlk

sebeplerden biri dialect levelling (Boeschoten, 2000). Buna göre az konuşulan şivelerin

özellikleri yavaşça yok olacak ve en çok konuşulan şivenin özellikleri daha çok

kullanılacaktır. Gent’te oturan Türkler çoğunlukla Afyon'un Emirdağ ilçesinden gelmekte

ama Karadeniz Bölgesi gibi başka bölgelerden gelen Türkler de vardır. O bölgelerde

konuşulan şiveler birbirinden çok farklı ve Türkler Belçika’ya geldiğinde o şiveler birbirlerini

14

etkilemiştir. Dialect levelling teorisine göre Emirdağ şivesi Karadeniz şivesinden daha çok

konuşulduğu için Emirdağ şivesi büyük ihtimalle Flaman Türkçesini daha çok etkilemiştir.

Bunun yanında dil değişimine neden olan bir başka olgu göçmenlerin göç ettikleri ülkenin dili

ile olan temaslarıdır (Backus, 2013). Günümüzde Türk mahallelerinde ekonomi başarılı bir

şekilde (Backus, 2004) geliştiği için birçok durumda Hollandaca konuşmaya gerek

kalmamıştır ama bazı durumlarda Hollandaca konuşmak kaçınılmazdır. Yetişkinlerin resmî

problemlerini halletmek için, çocukların okulda eğitimlerine devam etmeleri için

Hollandacaya ihtiyaçları vardır. Söz edilen bu durumlarda Hollandacada kullanıldığı için

günlük iletişime devam etmek Hollandaca ile mümkün olacaktır. Daha önce söylendiği gibi

sözlüksel etkinin yanında Hollandaca Türkçenin yapısını da etkilemektedir. Birleşik

cümlelerin yapısı değişmekte ve öykünmeler de dilin yapısını değiştirmektedir. Tüm bu

değişmeler Hollandaca ile temastan kaynaklanmaktadır. Bunun yanı sıra Flaman Türkçesinin

standart Türkçeden izole olması da söz konusudur (Backus, 2013). Flaman Türkleri

Türkiye’deki ailelerini sıklıkla ziyaret ettiği, Türk gazetesi okuyup televizyon izlediği için

neredeyse her gün standart Türkçe ile karşılaşmaktadır. Fakat, özellikle çocuklar standart

Türkçe değil, Flaman Türkçesi ile büyüdükleri için ebeveynlerinin kullandıkları Flaman

Türkçesine ait kelime ve ifadeleri öğrenmektedirler. Çocuklar büyüdükçe standart Türkçeden

çok, Flaman Türkçesi kullanıldıkları için standart dil hakkındaki bilgileri sınırlı kalacaktır.

Flaman Türkçesi, sürekli olarak yeni bir dil ile temas ve standart dilden izole olma gibi dil

değişimine yol açan birkaç olgu ile karşı karşıyadır. Fakat, Flaman Türkçesinin etkisi devamlı

yavaşlamakta (Backus, 2012, p.3) çünkü Belçika’da Türk medyası var, Türkiye’ye seyahat

edilir veya Türkiye’de bir eş aranır. Flaman Türkçesinin ileride nasıl gelişeceğini açıklamak

zordur.

2.5 Dil değişimin sonuçları

Son olarak, dil değişiminin sonuçları unutulmamalıdır. Flaman Türkçesi standart Türkçeden

çok farklılık gösterse de bir dil olarak değil bir dil türü veya lect olarak adlandırılabilir. Dil

türü , “a social or regional variety of speech having a sociolinguistic or functional identity

within a speech community” [Bir dilsel topluluk içinde konuşulan sosyodilbilimsel veya

işlevsel kimliği olan sosyal veya bölgesel dil çeşitliliği]

(http://www.thefreedictionary.com/lect/) olarak tanımlanabilir. Dil türü iki şekilde olabilir:

15

odaklı (gefocust) ve yaygın (diffuus) dil türü. İlk durumda dil türü , kaynaklandığı dilin

aksine sadece özel durumlarda kullanılır ve bu dil türünün özel normları vardır. Yaygın dil

türü sadece göçmen dillerinde bulunabilir. Odaklı dil türünün aksine Flaman Türkçesi belli bir

durumda değil, her zaman kullanılabilir ve özel normları yoktur. Yaygın dil türü daha çok

kişinin dil yeterliliğine bağlıdır. Flaman Türkçesinde kod değiştirme ve öykünme çok

uygulanmasına rağmen kişiye bağlı dil kullanımı gene de değişebilir. Bu değişiklik topluluk

içi çeşitlili’ veya intra-community variation da olarak adlandırılabilir (Backus, Jørgensen &

Pfaff, 2010). Bir kişi sürekli kod değiştirme uygularken başka bir kişi çok az kod değiştirme

yapabilir.

Son olarak Flaman Türkler, konuştukları Türkçenin değiştiğinin farkındadır. Belçika’da aile

üyeleriyle veya arkadaşlarıyla konuşurken bir sorun ile karşılaşmazken Türkiye’ye

gittiklerinde orada oturan Türkler, Flaman Türklerin konuştuğu Türkçenin farklı olduğunu

hemen fark etmektedir.

3 YÖNTEM

3.1 Araştırmaya katılanların seçimi

İlk önce Flaman Türkler ile irtibat kurulmuştur. Araştırmaya katılanların çoğu sıklıkla

standart Türkçe ve Flaman Türkçesi ile karşılaşmaktadır. Belçika’da sürekli olarak Flaman

Türkçesi kullanan ama Türkiye’de iş gezisi sırasında standart Türkçe ile karşılaşan biri örnek

olarak verilebilir. Bunun yanında hem Belçikalı hem de Türk kökenli tercüman, çevirmen

veya başka bir meslek icra eden kişiler araştırmaya katılmıştır. Çevirmen ve tercümanların

çoğu Belçika’daki eğitimleri sırasında standart Türkçeyi öğrenmiş ama çalışırken sürekli

Flaman Türkçesi ile karşılaşmaktadırlar. Sonra Türkiye’den gelen ve Belçika’da ders veren

öğretmenler de araştırmaya yardımcı olmuştur. Onlar standart Türkçe konuştuğu için standart

Türkçe olmayan kelimeleri kolayca fark etmektedirler. Aynı nedenden hareketle Türkiye’den

gelen ve Gent Üniversitesi’nde okuyan iki Erasmus öğrencisi araştırmaya katılmıştır. Son

olarak, Belçika’nın Limburg ilinde oturan iki Flaman Türk de veri toplama aşamasına yardım

etmiştir. Araştırmaya katılanların çoğu Doğu Flaman Bölgesi’nde oturmaktadır ve

Limburg’da kullanılan Türkçe Gent’tekinden farklı olabilir.

Araştırmaya katılanları hakkında detaylı bilgi ek 3’de bulunmaktadır.

16

3.2 Verilerin toplanması

Araştırmaya katılanlar ile telefon, Facebook, e-posta gibi yollardan irtibat kurulmuştur ve bazı

kişilerden bir randevu alarak görüşülmüştür. İlk olarak Flaman Türkçesini araştırabilmek için

Flaman Türkçesi’nde kullanılan kelimelere ihtiyaç vardı. Bu kelimeleri toplayabilmek için

katılanlardan iki tür kelime grubuna katkıda bulunmaları istenmiştir. İlk kelime grubu, Flaman

Bölgesi’nde kullanılan ama standart Türkçe olmayan Türkçe kelimelerdir. Bunun yanında

Türkçe bir konuşmada rastlanan Türkçe olmayan kelimeler de aranmaktaydı. Bu kelimeler ya

bir kod değiştirme ya da bir alıntı sözcük olabilir. Kelimeleri toplamak için yardımcı olan

kişilere bir veya iki hafta süre verilmiştir.

Kelimeleri sıraladıktan sonra, Flaman Türkçesi kelimelerini içeren listede hangi kelimelerin

sıklıkla kullanıldığını incelemek için beş Flaman Türk de listeyi tekrar okuyup kontrol

etmiştir. Kelimelerin yanında üç sütun bulunuyordu: Kullanıldığını duydum ama kendim

kullanmıyorum, hiç duymadım ve ben de kullanmıyorum, kendim kullanıyorum. Kontrol

edenler listeyi doldurduktan sonra sonuçlar birleştirilmiş ve ek 2’de bulunmaktadır. Bu

sonuçlara dayanarak en az kullanılan kelimeler ek 1’den çıkarılmıştır.

3.3 Verilerin işlenmesi

Toplanan kelimeler sonunda farklı sütunlardan oluşan bir tabloda (Ek 1) sıralanmıştır. İlk

sütunda Flaman Türkçesi kelimelerin tümüne yer verilmiştir. Yanındaki sütunda Flaman

Türkçesi kelimenin Hollandaca çevirisi, üçüncü sütunda kelimenin standart Türkçesi

sıralanmıştır. Dördüncü sütunda kelimenin kökeni belirtilmiştir. Kelimelerin çoğu

Hollandacadan türemiştir ama bazılarının kökeni Fransızca veya Türkçedir. Beşinci sütunda

kelimenin kategorisi belirtilmiştir. Bu sütunda hangi kategoride en çok kelimenin bulunduğu

görülebilir. Son sütunda araştırmaya katılanlarına verilen kod yer almaktadır. Flaman

Türkçesi kelimeler ilk olarak kategori, sonra köken ve son olarak alfabetik sıraya göre

dizilmiştir.

17

4 BULGULAR

Bu bölümde sonuçlar çeşitli açılardan incelenecektir. İlk olarak farklı kategoriler dikkate

alınacaktır. Sonra kelimelerin kökeni incelenecektir. Kelimelerin kökeni Türkçe, Hollandaca

veya Fransızca olabilir. Bunun yanı sıra Flaman Türkçesi kelimelerin hangi tür ödünç sözcük

olduğuna bakılacaktır. Kod değiştirme, alıntı sözcükler ve öykünme arasında bir ayırım

yapılacaktır. En çok sayıda kelimenin hangi grupta olduğuna da bakılacaktır. Bunun yanında

ilginç olan başka değişkenler de vardır. Mümkün olduğu kadar araştırmaya katılanların yaşı

da tartışılacaktır. Sonra çevrilemeyen sözcükler de incelenecektir. Flaman veya Belçika

kültüründe var olan bazı kavramların benzeri Türkiye’de olmadığından dolayı o kavramların

Türkçesi yoktur. Son olarak Flaman Türkçesinin yapısı ile ilgili kısa bir bölüme yer

verilmiştir.

Tabii ki, bu araştırmanın sonuçları, Hollanda’da yapılan araştırmanın sonuçları ile

karşılaştırılacaktır. Böylece Flaman Türkçesi ile Hollanda’da konuşulan Türkçe arasında

farkların olup olmadığı belirlenecektir.

Ek 1’de toplam olarak 142 farklı kelime toplanmıştır. Kelimelerin asıl sayısı daha yüksektir

fakat tekrarlanan kelimeler birleştirilmiştir. ‘Frit’ gibi kelimeler farklı katılımcılar tarafından

söylenmiş ama listede sadece bir defa yer verilmiştir. Fakat, kelimenin kaç defa tekrarlandığı

tabloda görülebilir. Bunun yanı sıra bir kelimenin farklı varyantları da vardı. Hem ‘frit’ hem

de ‘firit’ şekilleri bulunmuştur. Kelimelerin tüm varyantları tabloda bulunabilir ama hepsi bir

kelime türü olarak ele alınmıştır.

4.1 Kategoriler

Bu bölümde kelimelerin sözlüksel alanı araştırılacaktır. Başka bir bölümde kelimeler daha

bireysel bir şekilde incelenecek ve kelimelerin anlamsal özgüllüğü tartışılacaktır. Çünkü

Backus’ün (2001) söylediği gibi ikisi de dikkate alınmalıdır. Kelimeler aşağıdaki kategorilere

toplanmıştır: idare, yiyecekler, zaman, ev, kurumlar, tıp, eğitim, hükümet, teknik kelimeler,

ulaşım, iş ve diğer kelimeler. Kelimelere bakmadan kategorilerin çoğunun oldukça özel

olduğu bellidir. Her ülkede idari işlemler her zaman farklıdır. Farklı yemekler ve bayram

günleri vardır. Kısacası memleketten memlekete farklı olan kavramlar için bir kod değiştirme,

alıntı sözcük veya öykünme kullanılmasının ihtimali daha büyüktür.

18

En geniş kategorinin iş kategorisi olduğu hemen göze çarpmaktadır. İlk olarak Belçika’ya

gelen Türk konuk işçiler çalışmak için göç etmiştir. O yüzden Belçika’ya gelince ilk olarak iş

ile ilgili kelimeleri duyup onları kullanmaya başlamışlardır. Bunun yanı sıra, insanların çoğu

hemen hemen her gün çalıştıkları için iş jargonu kelime hazinesini etkilemektedir. Eğitim

kategorisinin de oldukça geniş olmasının nedeni aynı şekilde açıklanabilir. Bu kategori

özellikle çocukları olan ailelerde görülmektedir. Çocuklar okula gidip yeni kelimeleri

öğrenmektedir. O yüzden anne babalar da yeni kelimeler ile karşılaşmaktadır. İş gibi okul da

günlük bir şey olduğu için kelime hazinesini etkilemektedir.

En dar kategori tıp kategorisidir ama bu, bu alan hakkında konuşulurken çok az sayıda

Flaman Türkçesi olarak adlandırılan kelime grubundan olan kelimelerin kullanıldığı anlamına

gelmemektedir. Herkes neredeyse her gün çalıştığı için o kelimeleri hatırlamak daha kolaydır.

Fakat, iş jargonun aksine insanların çoğu her gün tıp jargonu ile karşılaşmadığından dolayı bu

tür kelimeleri hatırlamak çok daha zordur.

Diğer kategorilerin büyüklüğü yaklaşık olarak aynıdır. Hükümet ve idare kategorileri

benzerlik göstermektedir. O kategorilerde kira, vergi, çocuk ödeneği ile ilgili kelimeler

bulunmaktadır. O işlemler ile herkes karşılaştığı için o kelimeler daha çok kullanılır. Ulaşım

kategorisi yine aynı şekilde açıklanabilir.

Kurumlar kategorisi için ise başka bir açıklama yapılabilir. Bu kategoride isim olarak bir

kısaltmayı kullanan çok kurum bulunabilir. Örneğin ‘Openbaar Centrum voor

Maatschappelijk Welzijn’ demek için herkes ismin kısaltmasını, OCMW, kullanmaktadır. Bir

kısaltma hiç bir zaman çevrilmediği için Flaman Türkler de çoğu zaman OCMW olarak

kullanmayı tercih etmekte ve bu kısaltmanın ‘Toplumsal Refah Merkezi’ olarak çevirisine

gerek yoktur.

Teknik kelimeler kategorisinde daha özgül kelimeler bulunmaktadır. Listede böyle bir

kategorinin bulunması, Flaman Türkçesi için kelimelerin özgüllüğünün önemli olduğu

anlamına gelir.

Son kategoride başka bir kategoriye ait olmayan kelimeler bulunmaktadır. Bu bölümde bu

kategori daha fazla tartışılmayacaktır. Fakat, ödünç sözcük türleri bölümünde kelimeler daha

bireysel bir şekilde incelenecektir.

19

4.2 Kelimelerin kökeni

İlk büyük tabloda kelimenin kökenini içeren bir sütun bulunmaktadır. Kelimenin kökeni

Hollandaca, Fransızca veya Türkçe olabilir. Fakat, Türkçe kelimelerin asıl kökeni Arapça,

Farsça ve saire olabilir. Kelimelerin çoğunun kökeninin Hollandaca olması şaşırtıcı değildir.

Yıllar geçtikçe Flaman Bölgesi’nde konuşulan Türkçe Flamancanın etkisinden dolayı

değişmiştir ve bazı Flamanca kelimeler Türkçe kelime hazinesine eklenmiştir veya

Flamancadan harfi harfine Türkçeye çevrilmiştir. Hollandaca kökeni olan ve emeklilik

anlamına gelen bir kelime ‘pansyon’. O kelimenin telaffuzu biraz değişmiştir çünkü

Hollandacası ‘pensioen’. ‘Pansyon’ standart Türkçede de kullanılmaktadır ama başka bir

anlamı vardır: belli bir süre kalabildiğiniz kiralık bir ev veya oda.

Birkaç kelimenin kökeni Türkçedir. ‘Polislik’, ‘Kızılay’ ve ‘encümen’ kelimeleri ayrıntılı bir

şekilde incelenecektir. Polislik kelimesi karakolu ifade etmek için kullanılır. Fakat, standart

Türkçede polislik bu anlamda hiç bir zaman kullanılmaz. Türkçe eklemeli bir dil olduğu için

kelimelerin sonlarına ekler eklenebilir. Örneğin bir sıfata bir ek yapıştırılarak bir zarf

oluşturulabilir. Aynı şekilde ‘çöp’ kelimesinden kolayca ‘çöpçü’ kelimesi türetilebilir. -Lik

eki balıkçı kelimesine eklenirse artık mesleği icra eden kişi değil, balıkçının mesleği

kastedilir. Standart Türkçede polislik kelimesi kullanılırsa karakol değil polis memurunun

mesleği kastedilir. Bu kelimenin Flaman Türkçesindeki kullanımı standart Türkçe değildir.

Kökeni Türkçe olan başka bir örnek ‘Kızılay’. Türkiye’deki Kızılay, Uluslararası Kızılhaç ve

Kızılay Hareketi’nin bir parçasıdır. Belçika’da kızılhaç anlamına gelen ‘Rode Kruis’

kullanılır. İkisi aynı örgütün bir parçası ve görevleri genel olarak aynıdır. Genel anlamda

Kızılay insanî yardım sunmaktadır: hasta ve yaralı insanlara yardım etmektedir ve Kızılay

görevlileri savaş ve çatışma bölgelerinde de görev yapmaktadır. Fakat, araştırmaya katılanlara

göre Flaman Türkçesinde Kızılay kullanıldığında bazen OCMW (Toplumsal Refah Merkezi)

kastedilmektedir. Bu örgüt sadece Belçika’da görev yapmakta ve özellikle az para kazanan

insanlara yardım etmektedir. O kişilere ek gelir sunabilir ve sosyal konutları da vardır.

Kısacası OCMW Kızılay’dan daha küçük bir örgüttür ve iki örgütün görevleri de farklıdır. Bu

farklılıklara rağmen iki örgüt insanlara yardım ettiği için biraz birbirlerine benzediği

söylenebilir ve böylece Flaman Türkçesindeki Kızılay kelimesinin kullanımı açıklanabilir.

Encümen kelimesine bakıldığında benzer bir şey görülmektedir. Türkiye’de encümen veya

belediye encümeni, belediyeyi yöneten bir kurul ve belediye encümeni üyelerinden

20

oluşmaktadır. Fakat, Flaman Türkçesinde encümen ‘schepen’ kavramını ifade etmek için

kullanılır. Belçika’da bir ‘schepen’ belediye seviyesinde çalışmakta ve belediye kurulunun bir

üyesidir. Bir bakan gibi ‘schepen’ ulaşım, kültür ve spor gibi özel bir konu için sorumludur.

Encümen ve ‘schepen’ tam olarak aynı olmamasına rağmen ikisi de belediye ile ilgili bir

kavramdır. Böylece bu olgu açıklanabilir.

Son olarak Türkçe kökeni olan başka bir örnek incelenebilir. Ayların isimlerinin yerine bazen

birinci, ikinci, üçüncü ay ve saire kullanılır. Hollandaca, Fransızca veya standart Türkçe

kullanılmamakta ama araştırmaya katılanlara göre bu Anadolu şivesinden kaynaklanmaktadır.

Gent’te oturan ilk kuşak Flaman Türklerin çoğunun Afyon ilinin Emirdağ ilçesinden gelmesi

bu olguyu açıklayabilir.

En göze çarpan olgu, ‘şarbonaj’ ve ‘şomaj’ gibi Fransızca kökeni olan kelimelerdir. O iki

kelime Fransızca ‘charbonnage’ ve ‘chômage’ kelimelerinden kaynaklanmıştır. Günümüzde

Flaman Bölgesi’nin çoğu yerlerinde Fransızca konuşulmadığı için (Brüksel hariç) o

kelimelerin nereden kaynaklandığı bu şekilde açıklanamaz. Bazı Flamanlar günümüzde hâlâ

‘charcuterie’ veya ‘coiffeur’ gibi birkaç Fransızca kelimeler kullanmakta. ‘Goncey’ de

Fransızcadan kaynaklanan bir kelime ve Flamanlar ‘izin almak’ demek için hâlâ ‘congé’

kullandığı için Türkler bu kelimeyi herhâlde böyle öğrenmiştir. Fakat ‘charbonnage’ ve

‘chômage’ Flamanlar tarafından kullanılmamaktadır. Flaman Türkler ansolos, rekomande,

komün gibi o kelimeleri başka bir yerde duymuş olmalıdır. Türkler belki konuk işçi olarak

Belçika’nın başkenti Brüksel'e gelip oradan farklı bölgelere geçtikleri için ilk kelimelerini

orada öğrenmiştir. Bunun yanı sıra, Flaman Türkleri Brüksel, Valonya veya Fransa’da oturan

arkadaşları veya akrabalarından bu Fransızca kelimeleri öğrenmiş olabilir.

Son olarak birkaç kelimenin kökeni tam olarak belli değildir. İlk olarak sosyal hizmetlerin

yerine ‘Madam sosyal’ ifadesi bulunmuştur. Bu, Fransızca ‘Madame sociale’ ifadesinden

kaynaklanmış olabilir. ‘Madam sociale’ yardıma ihtiyaç olan kişileri desteklemektedir. Bir

sosyal hizmet görevlisinin mesleğine benzemektedir. Ek 2’de listeyi kontrol eden 5 kişiden

sadece üçünün bu ifadeyi kullandığı görülür. Kontrol edenlerin biri bu ifadenin özellikle

Brüksel’de kullanıldığını belirtmiştir. Fakat, bu ifade Limburg’da oturan bir tercüman

tarafından verilmiştir. Bu ifade Fransızcadan kaynaklanmakta ama Flaman Türklerin onu

nereden öğrendiği belli değildir.

21

‘Yumurta Bayramı tatili’ de dikkat çekici bir ifadedir. Hollandacada ‘paasvakantie’, Türkçede

‘Paskalya tatili’ ve Fransızcada ‘vacances de Pâques’ denir. Her yerde Paskalya tatili Paskalya

yumurtaları ile ilişkilendirilmektedir ama harfi harfine çevrilen ‘Eitjesfeestvakantie’

Hollandacada hiç kullanılmaz. Türkçede bu ifadenin yapısına benzeyen Şeker Bayramı ve

Şeker Bayramı tatili de kullanmaktadır. Bu ifadeye dayanarak Flaman Türkler ‘Yumurta

Bayramı tatili’ yapmış olabilir.

Tekenen etmek ve test yapmak gibi fiiller hem Flamanca hem de Türkçeden oluşur. O fiiller

do strategy ile oluşmuştur ve dilin yapısı bölümünde incelenecektir.

4.3 Ödünç sözcük türleri

Bu bölümde kelimeler daha ayrıntılı bir şekilde incelenecektir. Üç tür kelime türü vardır: bir

kod değiştirme, alıntı sözcük ve öykünme. Kod değiştirme ve alıntı sözcükler biraz

birbirlerine benzediği için ikisi bir bölümde tartışılacaktır. Öykünme başka bir olgu olduğu

için ayrı bir bölümde incelenecektir.

4.3.1 Kod değiştirme ve alıntı sözcükler

Bu araştırmada ses kayıtları yapılmadığından dolayı art ve eş zamanlı yaklaşımları uygulamak

zordur. Fakat Backus’e göre (2010, p.230) araştırmalarda bulunan kod değiştirmelerin birçoğu

alıntı sözcüktür. “These words appear as codeswitches, but most likely they are loanwords.

This appearance is due to the fact that the data capture just one synchronic event, which

means they are by definition unsuitable for demonstrating recurrent usage” [Bu kelimelerin

bir kod değiştirme gibi görünmektedir, fakat büyük ihtimalle bir alıntı sözcüktür. Veriler

sadece eş zamanlı yaklaşım uygulanarak toplandığından dolayı kelimelerin tekrarlanıp

tekrarlanmadığı ispat edilemez]. O yüzden listedeki en özgül kelimeler alıntı sözcük olarak

görülmektedir. Kod değiştirme bir defalık veya tesadüfen kullanıldığı için o kelimeler daha

çok rastgele olabilir. İlk defa bir kod değiştirme olarak kullanılan bir kelime zaman geçtikçe

bir alıntı sözcük olabilir. O yüzden hangisinin bir kod değiştirme hangisinin bir alıntı sözcük

olduğunu araştırmak zor olabilir. Kelimenin özgüllüğünün yanı sıra bir kelimenin listede kaç

defa bulunduğu dikkate alınacaktır. İlk bakışta listede bulunan kelimeler oldukça özgül

olduğu için çoğu bir alıntı sözcük olabilir. Kelimelerin birçoğu bir kurumun adı veya

Türkiye’de olmayan bir kavramdır. Backus’e göre (2010) Türkiye’de benzeri olmayan bir

22

kavram çoğu zaman bir alıntı sözcük ile dile getirilmektedir. Benzeri varsa hem bir alıntı

sözcük, hem de bir kod değiştirme olabilir.

Göze çarpan ve ‘patates kızartması’ anlamına gelen ilk kelime ‘frit’. Farklı katılanlar

tarafından altı defa tekrarlanmıştır ve ‘frieten’ de listede bir defa bulunmaktadır. Bu kelimenin

o kadar tekrarlanması herhâlde çok kullanıldığı anlamına gelmektedir. Üstelik Belçika’nın

patates kızartması Türkiye’ninkine benzemediği için başka bir kavram sayılabilir. O yüzden

patates kızartması kelime grubunu kullanılmayıp ‘frit’ gibi bir kelime kullanılmaktadır. Bu

nedenlerden dolayı ‘frit’ kelimesi büyük ihtimalle bir alıntı sözcüktür.

Kurumların isimleri ve Türkçeye çevrilemeyen kavramlar da çoğu zaman bir alıntı sözcüktür.

OCMW ve onun varyantları listede altı defa bulunmaktadır. Aynı şekilde RVA ve VDAB de

iki defa bulunabilir. ‘Sinterklaas’ kavramı Türkiye’de benzeri olmadığı için ve listede iki defa

tekrarlandığı için o da bir alıntı sözcüktür. Başka bir bölümde çevrilemeyen kavramlar daha

detaylı olarak incelenecektir.

Aslında öykünmeler belki de bir tür alıntı sözcük olarak görülebilir. Belki bir öykünme

olmadan önce o kelimeler Hollandacada alıntı sözcük olarak kullanılıyordu. O alıntı sözcük

Türkçeye çevrilerek daha çok gelişmiştir. Bu açıdan öykünmeler de bir tür alıntı sözcük

olarak görülebilir.

Kod değiştirme olarak listede daha az özgül kelimeler örnek olarak kullanılmıştır. Yine de

kelimelerin kategorisi dikkate alınacaktır. Üstelik Hollandaca kavram Türkçede farklı

kelimeler ile ifade edilebilirse Hollandaca kelimenin bir kod değiştirme olmasının ihtimali

daha yüksektir. İdare kategorisinde milliyet anlamına gelen ‘nationaliteit’ bulunabilir. İdari

işlemler çok olduğundan dolayı idare kategorisi çok geniştir. ‘Nationaliteit’ kelimesi de çok

özgül değildir. Türkçede ‘nationaliteit’ anlamına gelen milliyet, uyruk ve vatandaşlık gibi

farklı kelimeler vardır. Kelime ve onun sözlüksel alanı çok özgül olmadığı için ‘nationaliteit’

herhâlde bir kod değiştirmedir. Diğer kelimelerin bulunduğu kategoride de farklı kod

değiştirmeler bulunabilir. Kelimelerin o kategoride bulunması, sözlüksel alanın çok özgül

olmadığı anlamına gelmektedir. ‘Orada gewoon yaptım’ cümlesinde ‘gewoon’ kelimesinin bir

kod değiştirme olduğu çok bellidir. ‘Gewoon’ kelimesi hiç özgül değildir. ‘Verplicht’ de aynı

şekilde açıklanabilir. O kelime hiç özgül değil ve Türkçede ‘zorunlu olmak’ ve ‘mecburi

olmak’ ifadeleri de kullanılabilir.

23

Bu bölümde araştırılanlar kelimelerin hangi kelime türüne ait olduğu hiç belli değildir.

Hangisinin bir kod değiştirme hangisinin bir alıntı sözcük olduğunu kesin bilmek için başka

bir yönteme ihtiyaç vardır.

4.3.2 Öykünmeler

Listede birçok öykünme bulunmakta ama hepsi incelenmeyecektir. En önemli ve ilginç

örnekler ayrıntılı bir şekilde açıklanacaktır.

‘Dıştan öğrenmek’ ilgi çekici bir örnektir. Standart Türkçede ‘dıştan öğrenmek’ de

kullanılmakta ve uzaktan eğitim anlamına gelmektedir. Bu durumda bir bölüm okumak için

okula gitmeye gerek yoktur, öğrenci evde ders çalışmaktadır. Fakat Flaman Türkçesinde

‘dıştan öğrenmek’ kullanıldığında ezberlemek kastedilir. Bunun Hollandacası ‘van buiten

leren’ ve harfi harfine çevrildiğinde ‘dıştan öğrenmek’ oluşur.

Başka bir grup öykünme de vardır: ‘bus, tram veya tren almak’ ve ‘duş almak’. Hollandacada

‘de bus nemen’ kullanıldığı için standart Türkçe ‘otobüse binmek’ yerine Flaman Türkçesinde

‘bus veya otobüs almak’ denmektedir. Ancak standart Türkçede ‘(bir) otobüs almak’

kullanılırsa ‘bir otobüs satın almak’ kastedilir. ‘Tram veya tren almak’ da Türkiye’de ‘satın

almak’ demektir. ‘Duş almak’ da Hollandacası olan ‘een douche nemen’ fiilinden çevrilmiştir.

Eskiden Türkiye’de sadece duş yapmak kullanılıyordu ama İngilizce gibi diğer dillerin

etkisinden dolayı günümüzde ‘duş almak’ da kullanılmaktadır.

‘Ev doktoru’ son öykünmedir. Belçika’da eve gelip insanları evde muayene eden bir doktor

vardır ve bu kavramın adı ‘huisdokter’. Günümüzde Türkiye’de bu kavram da vardır ama bu

yeni bir şey ve ‘ev doktoru’ kavramı için Türkiye’de ‘aile hekimi’ ifadesi kullanılmaktadır.

vardır. Flaman Türkler o kavram ile Belçika’da tanıştığı için ‘ev doktoru’ ifadesini

kullanmaktadırlar.

4.4 Dilin yapısı

Araştırmaya katılanlara dil yapısı ile ilgili hiç bir şey sorulmamasına rağmen tekenen etmek

ve test yapmak gibi do strategy ile oluşan birkaç fiil bulunmuştur. Bunlar bu bölümde kısaca

ele alınacaktır.

24

‘Test yapmak’ derken, öğretmenin bir sınav düzenlemesi değil, bir öğrencinin bir sınava

girmesi kastedilir. Bu ifadede hem Hollandaca bir kelime hem de Türkçe bir fiil bulunabilir.

Standart Türkçede ‘sınav yapmak’ veya ‘sınava girmek’ ve Hollandacada ‘een examen

afleggen’ veya ‘een test afleggen’ deyimsel ifadeler olarak görülür. Bu örnekte iki dil bir

ifadede birleştirilmiştir.

‘İnschrijven yapmak’ benzer bir örnektir. ‘İnschrijven’ bir fiil ve kayıt olmak anlamına gelir.

Bu durumda Flamanca fiil değil, Türkçe fiil çekilir ve şöyle bir örnek cümle yapılabilir: “Dün

okula inschrijven yaptım”. Bu ifadenin yapısı ‘teşekkür etmek’ ve ‘tahmin etmek’ gibi başka

Türkçe ifadelerin yapısına benzemektedir. Türkçede bu ifadeler bir birim olarak

görülmektedir. Bu ifadelere dayanarak Flaman Türkler Hollandaca bir kelimeyi Türkçe bir

kelime birleştirip yeni bir birim oluşturmaktadır.

4.5 Başka değişkenler

4.5.1 Çevrilemeyen kavramlar

Flaman Türkçesinde Flamanca kelimelerin bulunmasının başka bir nedeni daha vardır.

Türkiye’de bazı Belçika veya Flaman kavramlarının benzeri olmadığından dolayı Türkçesi de

yoktur. İlk örnek özellikle Belçika ve Hollanda’da yapılan bir bisküvidir: speculoos. Bu tür

bisküvi Türkiye’de ve başka ülkelerde bulunamadığı için bisküvinin adının Türkçesi yoktur.

İkinci örnek ‘Sinterklaas’. ‘Sinterklaas’ günü Hıristiyanlığa ait dini bir gelenek ve özellikle

Batı Avrupa ülkelerinde kutlanır. Türkiye’de ‘Sinterklaas’ günü kutlanmaz ve o yüzden o

kavramın Türkçesi yoktur. ‘Sinterklaas’ aslında ‘Sint Nicolaas’tan gelir ve harfi harfine

Türkçeye çevrildiğinde Aziz Nikola kullanılabilir. Fakat, Türkiye’de Aziz Nikola günü

kutlanmadığı için başka bir kavram sayılır ve Flaman Türkler bunu ‘Sinterklaas’ olarak

kullanmaktadır.

4.5.2 Telaffuzun değişimi

Üstelik, Flaman Türkçesinde kullanılan bazı Hollandaca kelimelerin telaffuzu Türkçe

tarafından etkilenmiştir. Araştırmaya katılanlardan alınan kelimelerin imlâsı düzeltilmemiştir.

Örneğin ‘firit’ kelimesinde f ve r arasında bir –i eklenmiştir. Türkler arka arkaya gelen bazı

sessiz harfleri telaffuz etmekte zorlanmakta ve bir sesli harf ekleyerek o kelimeyi telaffuzunu

kolaylaştırır. ‘Sıtraf’ kelimesinde aynı olgu görülür. Başka bir örnek sigorta anlamına gelen

25

‘asolons’ kelimesidir. Bu kelime Fransızca ‘assurance’ kelimesinden türetilmiştir.

Araştırmaya katılanlara göre Hollandacada ‘consul’ anlamına gelen ‘konsolos’ Fransızca

‘assurance’ kelimesini etkilemiştir. İki kelime birleştirerek ‘asolons’ kelimesi

oluşturulmuştur.

Bunun yanı sıra, bazı kelimelerin sonunda –ng sesi bulunmaktadır. Bu ses Türkçede

bulunmadığı için Türkler bazen onu telaffuz etmekte zorlanmaktadır. O yüzden ‘belastink’ ve

‘körink’ kelimelerinde olduğu gibi o sesin yerine –nk kullanılmaktadır. ‘Deurwaardink’

kelimesinde icra memuru anlamına gelen ‘deurwaarder’ın sonuna –ink sesi eklenmiştir. Bu

durumda yanlışlıkla sonunda –ng sesi bulunan bir kelime ve ‘deurwaarder’ kelimesi

birleştirilmiştir.

4.5.3 Araştırmaya katılanların yaşı

Verileri toplarken araştırmaya katılanların yaşı dikkate alınmamıştır. Hem genç hem de daha

yaşlı kişiler araştırmaya katılmıştır. İkinci liste, beş tane birinci kuşak Flaman Türk tarafından

kontrol edilmiştir. Türkiye’de doğmuşlardır ve genç yaşta Belçika’ya taşınmışlardır. Beş

kişinin hiç biri ‘bus almak’ deyimini kullanmamasına rağmen listelerden çıkarılmamıştır.

Kontrol edenlere göre ‘tram almak’ ve ‘otobüs almak’ gibi ‘bus almak’ ilk kuşak Flaman

Türkler tarafından değil, özellikle gençler tarafından kullanılmaktadır.

Kontrol edenlere göre ‘famili’ de özellikle gençler tarafından kullanılmaktadır. Beş kişiden

sadece ikisi o kelimeyi kullandıklarını belirtmiştir. ‘Familie’ akrabalardan oluşan grup

anlamına gelir ama sıklıkla aile anlamına gelen ‘gezin’ kelimesinin yerine kullanılmaktadır.

4.6 Hollanda’da yapılan araştırmalar ile karşılaştırma

Literatür taramasında açıklanan üç ödünç sözcük türü, kod değiştirme, alıntı sözcük ve

öykünmeler, bu araştırmada da bulunmuştur. Sonuçları daha çok incelemek için bu

araştırmanın sonuçları ve Backus’ün (2001) anlamsal özgüllük hakkında yaptığı araştırmanın

sonuçları kısaca karşılaştırılacaktır. O araştırmada da kelimeler farklı kategorilere toplandığı

için bu araştırma ile karşılaştırma yapmak mümkündür. Anlamsal özgüllüğü araştırabilmek

için Backus Türklerden oluşan yedi farklı grup yapıp onları konuşturmuştur. Konuşma

kaydedildikten sonra sonuçları incelenmiştir.

26

Böylece Backus de kod değiştirme veya alıntı sözcükleri içeren farklı kategorileri bulmuştur.

Örneğin okul, iş ve hastane ile ilgili çok kelime bulunmuştur. Bu araştırmada da eğitim, iş ve

tıp kategorileri bulunmuştur. Hollanda kültürüne ait olan kelimeleri içeren bir kategori de

vardır. Fakat, konuşmada ilk bakışta özgül olmayan birçok kod değiştirme veya alıntı sözcük

de kullanılıyordu. Backus’e göre onların kullanılmasını açıklamak için kelimeyi içeren

cümleye bakmak gerekmektedir. Fakat, bu araştırmada ses kayıtları yapılmadığından dolayı

kelimelerin bağlamına bakmak mümkün değildir.

Grupları yaparken Backus farklı kuşakları dikkate almıştır. Böylece Türkiye’de doğan birinci

kuşak Türkler ve Hollanda’da doğan ikinci kuşak Türkler başka bir konuşma kaydına

katılmıştı. Backus’ün araştırmasında birinci ile ikinci kuşak arasında farkların olduğu bellidir.

Birinci kuşak özellikle Türkçeye çevrilemeyen kavramlar için Hollandaca kelimeler

kullanmaktadır. Bunun aksine ikinci kuşak daha çok Hollandaca kelimeler kullanmakta ve

kelimeleri daha rastgele bir şekilde seçmektedir. Bu araştırmada bazı birinci kuşak Flaman

Türklere göre birinci ve ikinci kuşağın dil kullanımı arasında farklar vardır. Fakat,

araştırmaya katılanların yaşları ve birinci ile ikinci kuşak arasındaki farklar bu araştırmanın

odak noktası olmadığı için o farklar ele alınmamıştır. Gelecek araştırmada bu konu daha

ayrıntılı bir şekilde incelenebilir.

5 TARTIŞMA

Bu ilgili alanda yapılan ilk araştırmadır. Zaman ve araçlar kısıtlı olduğu için bu konuyla ilgili

gelecek araştırmalarda bazı şeyler düzeltilebilir. İlk olarak, bu araştırmaya katılanlar oldukça

rastgele bir şekilde seçilmiştir. Katılımcılar aranırken erkek ve kadınların sayısı ve yaşı

dikkate alınmamıştır. Sonraki araştırmalarda araştırmaya katılanların yaşlarına bakarak farklı

kuşaklar arasındaki farklar dikkate alınabilir.

Bunun yanı sıra, birkaç istisna dışında tüm Belçikalı katılımcılar Doğu Flaman Bölgesi'nde

oturmaktadır. Gelecek araştırmalarda yerel farklar incelenebilir. Örneğin Doğu Flaman

Bölgesi’nde konuşulan Türkçe ile Limburg Bölgesi’nde konuşulan Türkçe arasındaki farklar

daha ayrıntılı bir şekilde araştırılabilir. Şimdi genel bir araştırma yapıldıktan sonra Flaman

Türkçesi ve Hollanda Türkçesi de daha ayrıntılı bir şekilde karşılaştırılabilir. Bunun yanı sıra

araştırmanın yöntemi değiştirilebilir. Özellikle kod değiştirmeler ve alıntı sözcükleri

araştırabilmek için farklı anlarda ses kayıtları yapmak faydalı olur.

27

Flaman Türkçesinin tam olarak nasıl gelişeceği belli değildir. Hollandaca, Flamanca

Fransızca ve hâlâ standart Türkçe tarafından da etkilendiği için Flaman Türkçesi sürekli

olarak değişmektedir. Aynı zamanda Flamanca İngilizceden etkilendiği gibi Flaman Türkçesi

de herhâlde etkilenmektedir.

Backus’ün (2012) söylediği gibi Flaman Türkçesi hemen yok olmayacaktır. Flaman Türkler

hâlâ Türkçeye, memleketlerine ve kültürlerine çok önem vermektedir. Türk gazeteleri okuyup

Türk müziği dinlemekte ve yazın çoğu Türkiye’ye gitmektedirler. Girişimci Türklerin değişik

sektörlerde açtıkları mağazalardan dolayı Türklere ait olmayan mağazalara gitmeye gerek

yoktur. Türk süpermarket, fırın, kasap, giyim mağazası, kuaförler ve saire vardır. O yüzden

Flaman Türkçesi kullanılmaya devam edilecektir.

Flamancanın etkisinden dolayı Flaman Türkçesinin daha çok değişmesinin ve daha çok kod

değiştirme, alıntı sözcük ve öykünmeler kullanılmasının ihtimali çok yüksektir.

6. SONUÇ

Bu araştırmada kelime dağarcığı açısından Flaman Bölgesi’nde konuşulan Flaman Türkçesi

ile standart Türkçe arasındaki farklar incelenmiştir. Bunu yapabilmek için araştırmaya

katılanların buldukları kelimeler farklı kategorilere toplanmıştır: idare, yiyecekler, zaman, ev,

kurumlar, tıp, eğitim, hükümet, teknik kelimeler, ulaşım ve iş ve diğer kelimeler. İlk olarak

Flaman Türkçesi ile standart Türkçe arasında farklar olup olmadığını araştırılmıştır.

Flaman Türkçesinde üç tür ödünç sözcük bulunmuştur. Öncelikle Türkçe konuşurken bir

defalık veya tesadüfen Hollandaca bir kelimenin kullanılmasının adı kod değiştirme. Bunun

yanı sıra, yine de Türkçe bir cümlede bulunan Hollandaca bir kelimenin adı alıntı sözcük. Bu

kelimenin Türkçesi çok az veya hiç kullanılmadığı için bu Hollandaca kelime gerçekten

Flaman Türkçesine aittir. Son olarak, Hollandacadan harfi harfine Türkçeye çevrilen

kelimeler ve kelime grupları da vardır. Bu kelimelerin adı öykünme ve bunlar dilin yapısının

değişimine yol açabilir.

Bulunan kelimelerin kökeni de değişmektedir. En büyük grup Hollandaca kökeni olan

kelimelerdir. Flaman Türkçesi Hollandacadan çok etkilenmektedir. Birkaç kelimenin kökeni

Türkçedir. Bu kelimeler ya bir Anadolu şivesinden kaynaklanmakta ya da standart Türkçe

olmayan bir şekilde kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra Fransızca kökeni olan birkaç kelime de

28

vardır. Flamanlar da bazen Fransızca kelimeleri kullandığı için veya Flaman Türkler

Fransızca konuşan kişiler tanıdığı için bu kelimeler kullanılmaktadır.

Son olarak Flaman Türkçesi ile ilgili birkaç daha küçük ilginç şey de tartışılmıştır. İlk kuşak

Flaman Türkler, birinci ve daha genç olan ikinci kuşak Türkler arasında farklar olduğunu

belirtmiştir. Bunu ispatlamak için gelecekte başka araştırmaya gerek vardır. Bunun yanı sıra

Türkçenin etkisinden dolayı bazı kod değiştirme veya alıntı sözcüklerin telaffuzu da

değişmektedir.

Son olarak bu araştırmanın sonuçları, Hollanda’da yapılan araştırmanın sonuçları ile

karşılaştırılmıştır. Flaman Türkler ve Hollandalı Türklerin oturdukları yerler biraz birbirlerine

benzediği için sonuçlar da birbirlerine benzemektedir. Hollanda’da kullanılan kod değiştirme,

alıntı sözcük ve öykünmeler de Flaman Türkler tarafından kullanılmaktadır. Hollanda’da da

kod değiştirme ve alıntı sözcüklerin çoğu benzer kategorilerde bulunabilir.

Flaman Türkçesi ile standart Türkçe arasında kelime dağarcığı açısından farkların olduğu

ispat edilmiştir. Flamanca kelimeler kullanıldıkça kelime hazinesi genişlediği için standart

Türkçe kelimeler ortadan kalkmakta ve böylece kelime hazinesi daralmaktadır.

29

7 KAYNAKÇA

Backus, A. (2013). Turkish as an immigrant language in Europe. In Bhatia, T. K. & Ritchie, W. C. (eds.), The handbook of bilingualism and multilingualism, 2nd edition (pp. 770-790). Oxford: Blackwell Handbooks in Linguistics

Backus, A., Dogruöz, A. S., Sahin, H. & Onar Valk, P. (2012). Talen staan nooit stil: hoe het Turks in Nederland vernederlandst. In VakTaal: Tijdschrift van de Landelijke Vereniging van Neerlandici. 24, 4, (pp. 2-5) Amsterdam : Landelijke vereniging van neerlandici

Backus, A. (2010). The role of codeswitching, loan translation and interference in the emergence of an immigrant variety of Turkish. In Working Papers in Corpus-based Linguistics and Language Education; vol. 5 (pp. 225-241). Japan: Unknown Publisher

Backus, A., J.N. Jørgensen & C.W. Pfaff (2010). Linguistic effects of immigration: Language choice, codeswitching and change in Western European Turkish. In Language & Linguistics Compass (pp.481-495).

Backus, A. (2001). The role of semantic specificity in insertional codeswitching: evidence from Dutch Turkish. In Jacobson, R. (ed.), Codeswitching Worldwide II. (pp. 125-154) Berlin: Mouton de Gruyter

Backus, A. & Boumans, L. (1996). In Heeren, H., Vogel, P. & Werdmölder, H. (eds.), Etnische minderheden en wetenschappelijk onderzoek. Veranderingen in taal, recht, religie en sociaal-economische positie in Nederland (pp. 141-163). Amsterdam/Meppel: Boom.

Boeschoten, H. (2000). Convergence and divergence in migrant Turkish. In K. Matheier (ed.), Dialect and migration in a changing Europe. (pp. 145-154). Hamburg: Peter Lang.

Goossens, A. (2004). Een Turkse droom die geschiedenis werd. De historische ervaring van Turkse arbeidsmigranten in Antwerpen. [Online] http://www.ethesis.net/ [30-06-2015]

Jongenburger, W., & Aarssen, J. (2001). Linguistic and Cultural Exchange and Appropriation: A Survey Study in a Multi-ethnic Neighbourhood in The Netherlands. In Journal of Multilingual and Multicultural Development (pp. 293-308). Clevedon: Multilingual matters

Martin, Philip L. (1991). The unfinished story: Turkish labour migration to Western Europe:

with special reference to the Federal Republic of Germany, Geneva, International labour office. Geneva: International Labour Office

Reniers, R. (2002). On the History and Selectivity of Turkish and Moroccan Migration to

Belgium. [Online] http://onlinelibrary.wiley.com/ [08-04-2015]

Tribalat, M. (1995). Faire France. Une grande enquête sur les immigrés et leurs enfants. Paris: Éditions la Découverte.

30

Web Sayfaları

Language maintenance (n.d.) In Psychology Dictionary [29-06-2015]

Lect (n.d.) In The Free Dictionary [29-06-2015]

31

8 EKLER

Ek 1: Toplanan kelimeler

Flaman Türkçesi Hollandaca Standart Türkçe

Köken Kategori Kod

ansolos verzekering sigorta fr (assurance) idare Sk

kartanti identiteitskaart kimlik fr (carte d’identité) idare Sk

rekomande aangetekende brief iadeli taahhütlü mektup

fr (une lettre recommandée)

idare Sk

turis sans papier kaçak fr/nl (touriste/toerist)

idare Sk

arka ad familienaam soyadı tr+tr+c.nl (achternaam)

idare Cf

sarı kart identiteitskaart kimlik tr+tr+c.nl (gele kaart)

idare Sk

yeşil kart identiteitskaart kimlik tr+tr+c.nl (groene kaart)

idare Sk

deurwaardink deurwaarder icra memuru nl (deurwaarder) idare Sk

groene kaart identiteitskaart kimlik nl+nl idare Lb

inschrijven yapmak inschrijven kayıt olmak nl+tr idare Hv

nationaliteit nationaliteit milliyet nl idare Fa

statu statuut tüzük nl idare Rc

firit (3) / frit (3) frieten patates kızartması

nl yiyecekler Fb, Hv, Mk, Cf, HaY, Sk

frieten frieten patates kızartması

nl yiyecekler Lb

kuk (2) koek bisküvi nl yiyecekler Cf, Sk

pannenkoek pannenkoek krep nl yiyecekler Lb

32

rijsttaartje rijsttaartje sütlaç nl yiyecekler Lb

speculoos speculoos / nl yiyecekler Ch

wafel wafel gofret nl yiyecekler Lb

witloof witloof hindiba nl yiyecekler Lb

birinci, ikinci, üçüncü, ...ay

januari, februari, maart, ...

Ocak, Şubat, Mart, ...

tr zaman Sk

izin vakantie tatil tr zaman Sk

izine gitmek op vakantie gaan tatile gitmek tr+tr zaman Sk

çiğdem tatili krokusvakantie bahar tatili tr+tr+c.nl (krokusvakantie)

zaman Rc

Yumurta Bayram tatili

Paasvakantie Paskalya tatili tr+tr+tr zaman Sk

krokusvakantie krokusvakantie bahar tatili nl zaman Ch

paasvakantie paasvakantie paskalya tatili nl zaman Ch

Sinterklaas (2) Sinterklaas Noel baba nl zaman Ch, Sk

vakantie vakantie tatil nl zaman Fa

Wapenstilstand Wapenstilstand Ateşkes Günü nl zaman Ch

banyo takımı sanitair banyo ve tuvalet tr+tr ev Rc

duş almak een douche nemen duş yapmak tr+tr+c.nl (een douche nemen)

ev Fe

filme bakmak (2) naar een film kijken film izlemek tr+tr+c.nl (naar een film kijken)

ev Cf, Ea

gömme ingebouwd (toestellen)

ankastre tr ev Sk

televiyona bakmak (2)

naar televisie kijken televizyon izlemek

tr+tr+c.nl (naar televisie kijken)

ev Sa, Cf

dampkap dampkap aspiratör / davlumbaz

nl ev Sk

diefriez / dip firis / dipvris

diepvries derin dondurucu nl ev Fb, Sk, HaY

33

famili gezin aile nl (familie) ev Cf

frigo frigo buzdolabı nl ev Lb

komün gemeente belediye fr (commune) kurumlar Rc

Madam sosyal sociale diensten sosyal hizmetler fr+fr (madame sociale)

kurumlar HiY

Kızılay OCMW sosyal hizmet kurumu

tr kurumlar Rc

polislik stadhuis belediye tr kurumlar Sk

polislik (2) politiekantoor karakol tr kurumlar Cf, Sk

sosyalden para almak

uitkering krijgen van de sociale dienst

Sosyal hizmetten ödenek almak

fr+tr+tr kurumlar Kw

körin/körink autokeuring araç muayene istasyonu

nl kurumlar Fb, HiY

OCMW (3) /osemve/osemeve/ osvembe

OCMW Tomplumsal Refah Merkezi

nl kurumlar Ch, Hv, Sk, Rc, Rc, Fb

OCMW'den para almak

een uitkering krijgen van het OCMW

Toplumsal Refah Merkezi'nden ödenek almak

nl+tr+tr kurumlar Sk

revalidatiecentrum revalidatiecentrum rehabilitasyon merkezi

nl kurumlar Ch

RVA (2) RVA Millî İstihdam Kurumu

nl kurumlar Ch, Sk

stadhuis stadhuis belediye sarayı nl kurumlar Lb

VDAB (2) VDAB İş ve İşçi Bulma Kurumu

nl kurumlar Ch, Sk

mütvel (2)/mütüel mutualiteit sağlık kurumu fr (mutuelle) tıp Mk, Sk, Hv

34

masaj kinesitherapie fizik tedavi fr (massage) tıp HaY

mütüel şeridi klevertje van de mutualiteit

/ fr (mutuelle)+tr tıp Hv

mütvel doktoru arbeidsgeneesheer hekim fr(mutuelle)+tr tıp Sk

doktor kâğıdı doktersattest doktor raporu tr+tr+c.nl (doktersbriefje)

tıp Sk

ev doktoru huisarts doktor tr+tr+c.nl (huisdokter)

tıp Hv

eyyis aids AIDS nl tıp Fb

handikap handicap sakatlık nl tıp Hv

10'a karşı 8 punt aldım

ik heb 8 op 10 10 üzerinden 8 aldım

tr+nl+tr eğitim Rc

dıştan öğrenmek van buiten leren ezberlemek tr+tr+c.nl (van buiten leren)

eğitim Sk

ikinciye gidiyorum ik ga naar het tweede leerjaar

ikinci sınıfa gidiyorum

tr+tr+c.nl (ik ga naar het tweede)

eğitim Cf

sınav yapmak een examen afleggen sınava girmek/katılmak

tr+tr eğitim Hv

teknik lise technisch secundair onderwijs

meslek lisesi tr+tr eğitim Sk

test etmek een test afleggen sınava girmek tr+tr eğitim Rc

test yapmak een test afleggen sınava girmek tr+tr eğitim Rc

BLO BLO özel ilkokul nl eğitim Sk

direktör directeur müdür nl eğitim Sk

logopedis logopedist dil ve konşma terapisti

nl (logopedist) eğitim Sk

pauze pauze ara, mola nl eğitim Fa

hogeschool hogeschool yüksekokul nl eğitim Lb

presentatie yapmak een presentatie geven sunum vermek nl+tr eğitim Fa

rapor/raport raport karne nl eğitim Sk, Cf

sıtraf straf ceza nl eğitim Hv

35

yifro juffrouw öğretmen nl (juffrouw) eğitim Fb

çocuk bürosu (2) kinderbijslagfonds çocuk ödeneği için yetkili kurum

tr+tr hükümet Fb, Hv

çocuk parası (2) kinderbijslag çocuk ödeneği için yetkili kurum

tr+tr+c.nl (kindergeld)

hükümet Sk, Hv

sosyal ev sociale woning sosyal konut tr+tr+c.nl (sociale woning)

hükümet Sk

belasting/belastink belasting vergi nl hükümet Hs, Sk

belastingsbrief belastingsbrief vergi mektubu nl hükümet Lb

pansyon (2) pensioen emeklilik nl/fr (pension) hükümet Rc, Sk

pilastin büro/plastik büro

belastingbureau vergi dairesi nl + nl hükümet Fb, Rl

sociale woning sociale woning sosyal konut nl nl hükümet Ch

telekomande afstandsbediening kumanda fr (télécommande) teknik kelimeler

Rc

bormaşin boormachine matkap nl teknik kelimeler

Fb

cement cement çimento nl teknik kelimeler

Lb

erko airco klima nl teknik kelimeler

Sk

ge'esem/geseme gsm cep telefonu nl teknik kelimeler

Rc, Rc

kompüther/kompütür computer bilgisayar nl teknik kelimeler

Fb, Hv

mikro microgolfoven mikrodalga fırın nl teknik kelimeler

Sk

printer printer yazıcı nl teknik kelimeler

Sk

tang tang kerpeten nl teknik kelimeler

Lb

36

vaterkuk waterkoker su ısıtıcı nl (waterkoker) teknik kelimeler

Fb

otobüs almak (2) de bus nemen otobüse binmek tr+tr+c.nl (de bus nemen)

ulaşım Cf, Hv

bus almak (2) de bus nemen otobüse binmek nl+tr+c.nl (de bus nemen)

ulaşım Sa, Fa

fits fiets bisiklet nl ulaşım Cf

tram tram tramvay nl ulaşım Cf

tram almak de tram nemen tramvaya binmek

nl+tr+c.nl (de tram nemen)

ulaşım Hv

tren almak (2) de trein nemen trene binmek nltr+tr+c.nl (de trein nemen)

ulaşım Cf, Hv

envalit invalide maluliyet fr (invalide) iş Rc

goncey vakantie tatil fr (congé) iş Rc

goncey parası (2) vakantiegeld izin parası fr(congé)+tr iş Mk, Rc

şarbonaj işçisi mijnwerker madenci fr(charbonnage)+tr iş HiY

şomaj (2) werkloosheid işsizlik fr (chômage) iş Ch, Sk

somaç/somaca/şomaj/ şomaja basmak

stempelen işsiz olmak fr(chômage)+tr iş Mk, Rc, Mk, Rl

iş kontratı arbeidscontract iş sözleşmesi tr+tr iş Sk

maaş kâğıdı/mayış kâğıdı

loonfiche maaş bordosu tr+tr iş Rc, Sk

patrona çalışmak in het zwart werken kaçak çalışmak tr+tr iş Rc

siyahtan çalışmak in het zwart werken kaçak çalışmak tr+tr+c.nl (in het zwart werken)

iş Sk

afsprak afspraak randevu nl iş HaY

A kartı arbeidskaart çalışma kartı nl+tr iş Sk

dop (2) werkloosheidsuitkering

işsizlik parası nl iş HiY, Sk

37

dop basmak stempelen işsiz olmak nl+tr iş Sk

dop kağıdı stempelkaart işsizlik kartı nl+tr iş Sk

dop parası (2) werkloosheidsuitkering

işsizlik parası nl+tr iş Hay, Sk

ervaring ervaring tecrübe nl iş Fa

interim bürosu interimkantoor Özel istihdam bürosu

nl+tr+c.nl (interimbureau)

iş Sk

interimde çalışmak werken als interim geçici olarak çalışmak

nl+tr iş Rc

interimde olmak werken als interim geçici olarak çalışmak

nl+tr iş Rc

overuur overuur fazla mesai saati nl iş Hs

sollicitatie sollicitatie iş başvurusu nl iş Fa

vakantie parası vakantiegeld İzin parası nl+tr iş Rc

encümen schepen belediye meclisi üyesi

tr diğer Mk

orada gewoon yaptım

dat heb ik gewoon gedaan

orada normal yaptım

tr+nl+tr diğer Fa

ters verkeerd yanlış tr diğer Cf

bakımevi rusthuis huzurevi tr diğer Rc

loket loket gişe nl diğer Fa

Marokan Marokkaan Faslı nl diğer Kw

Maroko Marokko Fas nl diğer Sk

Marukan Marokkaan Faslı nl diğer Sk

overschrijving overschrijving havale nl diğer Lb

raşist/rasis/rasist racist ırkçı nl diğer Rc, Sk, Sk

rijbewijs rijbewijs ehliyet nl diğer Lb

şırt almak een t-shirt kopen tişört almak nl +tr diğer Rl

tekenen etmek tekenen resim çizmek nl+tr diğer Mk

38

ticket almak ticket bilet nl+tr diğer Fa

tişort T-shirt tişört nl diğer Rc

uitmaken yapmak uitmaken bitirmek nl+tr diğer Hv

verplicht verplicht zorunlu nl diğer Fa

voetballen yapmak voetbal spelen futbol oynamak / futbolla uğraşmak

nl+tr diğer Rc

zak zak poşet nl diğer Mk

39

Ek 2: Kontrol edilen liste

Flaman Türkçesi Standart Türkçe

Gı

Eb

Ck

Fe

HaA

C v

e D

’nin

sa

yısı

İdare ansolos sigorta d c d d d 5 kartanti kimlik d d d a d 4 rekomande iadeli taahhütlü mektup d d d d d 5 arka ad soyadı c d d d c 5 deurwaardink icra memuru d d d a d 4 groene kaart kimlik c d c c c 5 inschrijven yapmak kayıt olmak d d d d d 5 nationaliteit milliyet d d d d d 5 sarı kart kimlik c d d d d 5 statu tüzük d d d d d 5 turis kaçak c d d d d 5 yeşil kart kimlik c b c b c 5 Yiyecekler firit patates kızartması d d d d d 5 frit patates kızartması d d d d d 5 kuk bisküvi d d d d d 5 frieten patates kızartması d d d d d 5 pannenkoek krep d d d d d 5 rijsttaartje sütlaç c d d a d 4 speculoos / a a a a a 0 wafel gofret d d d d d 5 witloof beyaz hindiba d d d d d 5 Zaman birinci, ikinci, üçüncü, ...ay

Ocak, Şubat, Mart, ... d d d d d 5

izin tatil d d d d d 5 izine gitmek tatile gitmek d d d d d 5 çiğdem tatili bahar tatili b b d b c 5 krokusvakantie bahar tatili b d d a d 4 paasvakantie paskalya tatili d d d d d 5 Sinterklaas Noel baba d d d d d 5 vakantie tatil b d d d d 5 Wapenstilstand Ateşkes Günü c d d b c 5 Yumurta Bayram tatili

Paskalya tatili d d d d d 5

Ev dampkap aspiratör/davlumbaz d d d d d 5 diefriez derin dondurucu a d d d d 4

40

dip firis derin dondurucu a d d d d 4 dipvris derin dondurucu d d d d d 5 famili gezin b d d a a 2 filme bakmak film izlemek d d d d d 5 gömme ankastre d d d d d 5 frigo buzdolabı d d d d d 5 televizyona bakmak televizyon izlemek d d d d d 5 Kurumlar CLB Öğrenci Rehberlik

Merkezi a d c b a 2

körin araç muayene istasyonu a d d d d 4

körink araç muayene istasyonu d d d d a 4

Madam sosyal Sosyal Hizmetler b d d b d 3 OCMW Toplumsal Refah

Merkezi d d d d d 5

OCMW'den para almak

Toplumsal Refah Merkezi'nden ödenek almak

d d d a d 4

osemve Toplumsal Refah Merkezi

a d d d a 3

osemeve Toplumsal Refah Merkezi

a d d d a 3

osvembe Toplumsal Refah Merkezi

a d d d a 3

polislik karakol d d d d d 5 polislik belediye b d d d d 4 revalidatiecentrum rehabilitasyon merkezi a d d b d 3 RVA Millî İstihdam Kurumu d d d d d 5 Kızılay sosyal hizmet d d d d d 5 sosyalden para almak

sosyal hizmetten ödenek almak

a d d d a 3

stadhuis belediye d d d d d 5 VDAB İş ve İşçi Bulma Kurumu d d d d d 5 komün belediye c d d d d 5 Tıp doktor kâğıdı doktor raporu a d d d d 4 ev doktoru doktor d d d d d 5 eyyis AIDS d d d d d 5 handikap sakatlık d d d d d 5 masaj fizik tedavi d d d d d 5 mütüel sağlık kurumu d d d d d 5 mütüel şeridi klevertje van de

mutualiteit b d d a d 3

mütvel sağlık kurumu d d d d d 5 mütvel doktoru hekim d d d d d 5

41

Eğitim test yapmak sınava girmek d d d d d 5 10'a karşı 8 punt aldım

10 üzerinden 8 aldım d d d d d 5

BLO özel ilkokul c d d d d 5 direktör müdür d d d d d 5 dıştan öğrenmek ezberlemek b d d d b 3 ikinciye gidiyorum ikinci sınıfa gidiyorum d d d d d 5 kalındır takvim b d cd d b 2 logopedis dil ve konuşma terapisti d d d b d 4 pauze ara, mola d d d d d 5 hogeschool yüksekokul d d d d d 5 presentatie yapmak sunum b d d d b 3 raport karne d d d d d 5 reglement tüzük a d d a a 2 sınav yapmak sınava girmek/katılmak d d d a a 3 sıtraf ceza d d d d d 5 teknik lise meslek lisesi d d d d d 5 test etmek sınava girmak d d d d d 5 yifro öğretmen d d a d d 4 Hükümet belasting vergi d d d d d 5 belastink vergi a d d d d 4 çocuk bürosu çocuk ödeneği için

yetkili kurum a d d a a 2

çocuk kasası çocuk ödeneği için yetkili kurum

a d a a a 1

çocuk parası çocuk ödeneği d d d d d 5 pansiyon kasası emekli sandığı a a a d a 0 pansyon emeklilik a d d d d 4 pilastin büro vergi dairesi a d d d d 3 belastingsbrief vergi mektubu a d d d d 4 plastik büro vergi dairesi a c d d a 3 sociale woning sosyal konut d d d d a 4 sosyal ev sosyal konut d d d d d 5 Teknik kelimeler cement çimento d d d d d 5 ge'esem cep telefonu d d d d d 5 geseme cep telefonu a a d d a 2 tang kerpeten d d d b a 3 aligasyon navigasyon b b d bd d 2 telekomande kumanda d d d d d 5 bormaşin matkap d d d d d 5 erko klima d d d d d 5 kompütür bilgisayar d d d d d 5 mikro mikrodalga fırın d d d d d 5

42

printer yazıcı d d d d d 5 vaterkuk su ısıtıcı d d d d d 5 Ulaşım bus almak otobüse binmek b b c a b 1 fits bisiklet d d d d d 5 otobüs almak otobüse binmek c d a a b 2 tram tramvay a d d d d 4 tram almak tramvaya binmek b d a a b 1 tren almak trene binmek b d d d b 3 İş afsprak randevu d d d d d 5 A-kartı çalışma kartı d d d d d 5 envalit malul d d d d d 5 dop işsizlik d d d d d 5 dop basmak işsiz olmak d d d d d 5 dop kağıdı işsizlik kartı d d d d d 5 dop parası işsizlik ödeneği d d d d d 5 ervaring tecrübe a d d d d 4 goncey parası izin parası b d c d a 3 interim bürosu Özel istihdam bürosu d d d d d 5 interimde çalışmak geçici olarak çalışmak d d d d d 5 interimde olmak geçici olarak çalışmak b d d d a 3 iş kontratı iş sözleşmesi d d d d d 5 goncey tatil d d d d d 5 goncey parası izin parası a d d d d 4 mayış kâğıdı maaş bordosu a d d d d 4 maaş kâğıdı maaş bordrosu d d d d a 4 overuur mesai saati c d d d d 5 vakantie parası tatil parası d d d d d 5 kablo hafriyat b b d a b 1 kablo firması hafriyat şirketi b d d a b 2 kablocu hafriyatçı b b cd a b 0 kabloda çalışmak hafriyatçı olarak

çalışmak b b cd a b 0

şarbonaj işçisi madenci d d a d d 4 devlete çalışmak büyük bir kurum için

çalışmak b d a d a 2

patrona çalışmak kaçak çalışmak b c d d a 3 siyahtan çalışmak kaçak çalışmak d d d d d 5 sollicitatie iş başvurusu d d a d d 4 somaca basmak işsiz olmak a d d d d 4 şomaç basmak işsiz olmak a d d d a 3 şomaj işsizlik d d d d d 5 şomaj basmak işsiz olmak d d d d d 5 şomaja basmak işsiz olmak d d d d d 5

43

Diğer encümen belediye meclisi üyesi d d d d d 5 voetballen yapmak futbol oynamak / futbolla

uğraşmak c c d a c 4

overschrijving havale c d d d d 5 tişort tişört d d d d d 5 şırt almak tişört almak d d d d d 5 loket gişe d d d d d 5 orada gewoon yaptım

orada normal yaptım c d a b c 3

Marokan Faslı d d d d d 5 raşist ırkçı a d d d d 4 rasis ırkçı a d d d a 3 rasist ırkçı d d d d a 4 bakımevi huzurevi d d d d d 5 rijbewijs ehliyet d d d d d 5 tekenen etmek resim çizmek c c d d d 5 ticket almak bilet a d d d d 4 uitmaken yapmak bitirmek c c d d b 4 verplicht zorunlu c d d b b 3 zak poşet d d d d d 5 lenen yapmak ödünç almak b b d d b 2 ters yanlış c b d d c 4 Maroko Fas a d d d a 3 Marukan Faslı d d d d d 5

a: Doldurulmadı c: Kullanıldığını duydum ama kendim kullanmıyorum b: Hiç duymadım, ben de kullanmıyorum d: Kendim kullanıyorum

44

Ek 3: Araştırmaya katılanlar

İsim E/K Yaş Doğduğu ülke İkametgâh Meslek Kod

Cihan Hacıoğlu E 36 Belçika Gent Tercüman/çevirmen/

idari sekreter Ch

Çağdaş Fırat E 36 Turkiye Gent Öğretmen Cf

Ertan Ağaoğlu E 22 Turkiye Türkiye Öğrenci Ea

Feyza Altınkamış

K 41 Turkiye Gent Öğretmen Fa

Hakan Sönmez E 23 Belçika Gent Turkse Unie van België görevlisi

Hs

Hatice Yücel K 44 Belçika Genk Kültürlerarası

arabulucu Hay

Hilal Yunis K 43 Belçika As Tercüman/çevirmen Hiy

Hugues Vandegehuchte

E 56 Belçika Gent Tercüman/çevirmen/

sosyal yardımcı Hv

Kimberly Van Wettere

K 22 Belçika Aalter Öğrenci Kw

Leentje de Bruyckere

K 27 Belçika Gent Eğitimci Lb

Mazhar Köşe E 51 Türkiye Gent Tercüman/çevirmen/

öğretmen Mk

Meryem Kaçar K 46 Türkiye Gent Avukat Mk

Recep Çırık E 63 Turkiye Gent Emekli Öğretmen Rc

Refia Liman K 22 Belçika Menen Öğrenci Rl

Sena Ataş K 22 Turkiye İstanbul Öğrenci Sa

Sevdağ Kaya K 37 Belçika Lokeren Öğretmen Sk

45

Facebook / / / / / Fb

Listeyi kontrol eden kişiler

Cemal Kaplan E 55 Emirdağ Gent Tekstil işçisi Ck

Erdal Böcük E 45 Eskişehir Gent Elektrikçi Eb

Fakı Edeer E 61 Emirdağ Gent Lokantacı Fe

Gültekin Işıklar E 56 Emirdağ Gent Tekstil işçisi Gı

Halil Altın E 53 Turkiye Gent Tekstil işçisi HaA