TÜRKİYE FİNANSAL RAPORLAMA

STANDARTLARI’NIN EKONOMİK

BÜYÜMEYE KATKISI

27-28 Eylül 2017- KGK Muhasebe ve Denetim Sempozyumu

Prof. Dr. Nalan Akdoğan

Dr. Banu Sultanoğlu

Sunum Planı

2

Türkiye’de TFRS’ye Geçiş ve Önemi

Ekonomik Büyüme vs Ekonomik Gelişme Nedir?

Çalışmanın Amacı

Yöntem ve Veri Seti

Bulgular ve Analiz

Sonuç ve Öneriler

“ UFRS Standartlarının kullanımı, şeffaflık, hesap

verilebilirlik ve finansal piyasalardaki etkinliği sağlamaya

yardımcı olarak dünyaya yayılmaya devam ediyor.

Standartların kamusal yararı, ekonomik büyüme ve uzun

vadeli finansal istikrara katkıda bulunmaktır.

(www.ifrs.org, 2017)

33

Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu Başkanı Hans Hoogervorst:

“

44

Uluslararası muhasebe standart setine yakınsama sağlamak için devam eden

çalışmaların her zaman destekçisiyiz.

G20 Leaders' Declaration, 2012

Tek bir yüksek kaliteli küresel muhasebe standartları setine olan desteğimizi

yineliyoruz.

FSB Declaration, 2015

Tek bir yüksek kaliteli küresel muhasebe standartları seti geliştirmek için uzun

vadeli destekçiyiz.

World Bank, 2017

Neden UFRS?

5

▰ Küreselleşme,

▰ Finansal piyasaların gelişmesi,

▰ Çok uluslu şirketlerin ortaya çıkması,

▰ Sermaye piyasalarının gelişmesi,

▰ Gerçeğe uygun, karşılaştırılabilir ve ihtiyaca uygun finansal bilgi ihtiyacı

▰ Şirketler ile ülkeler bazında karşılaştırmaların yapılabilmesi

YÜKSEK KALİTEDE FİNANSAL BİLGİNİN RAPORLANMASINDA ORTAK

MUHASEBE DİLİ

UFRS’ye Geçişin Yararları?

6

Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu (IFAC) eski üyesi Peter Wong tarafından

hazırlanan Wong Raporu’nda (2008), UFRS’nin sağladığı faydalar en temel hatlarıyla

açıklanmıştır:

▰ yatırımcılar için şeffaf ve karşılaştırılabilir finansal raporlama,

▰ uluslararası boyutta yatırım yapan yatırımcı olmayı özendirme,

▰ düşük maliyetli sermaye

▰ etkin kaynak dağılımı ve

▰ yüksek oranlı bir ekonomik büyümenin yaratılması (www.ifac.org).

Dünya’da UFRS

7

Bölge Toplam Ülke UFRS Uygulayan Ülke %

Avrupa 44 43 98

Afrika 23 19 83

Orta Doğu 13 13 100

Asya ve Okyanusya 33 24 73

Amerika 37 27 73

Toplam 150 126 84Kaynak: www.ifrs.org, Mart 2017 Araştırma Sonuçları

Araştırma kapsamında 150

ülke:

Dünya GSYH'sının%

98,6'sı

126 ülke uygulamaya

geçti, tüm ülkelerin

GSYH'sinin% 62'si

G20 ülkelerinin 15’i tam

set uygulamakta.

Türkiye’de TFRS’ye Geçiş

8

▰ 2005 yılı - bankalar ve borsada işlem gören şirketlerin finansal tablolarını UFRS’ye uyumlu

olarak düzenlemeye başlaması (Seri:XI, No:25 Tebliği)

▰ 2008 - AB tarafından kabul edilen haliyle UMS/UFRS’lere denk TMS/TFRS’ler esas alındı

(Seri:XI, No:29 Tebliği).

▰ 2012 - 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu uyarınca gerçek veya tüzel kişi tacirlerin, münferit

veya konsolide finansal tablolarını TMS’ye uygun olarak hazırlamaları gerektiği öngörülmüş

▰ 1.1.2018 tarihi ve sonrası hesap dönemlerine büyük ve orta boy işletmeler için uygulanmak

üzere ‘Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı’ (BOBİ FRS)

9

Yüksek Kalitede

Finansal Bilgi

Şeffaflık

Hesap Verebilirlik

Karşılaştırılabilirlik

Bilgi Asimetrisi

ve

Sermaye Maliyeti

Sermaye Piyasaları

Etkinliği

Yabancı Yatırımlar

EKONOMİK

BÜYÜME

TFRS'nin benimsenmesinin Türkiye’nin ekonomik büyümesine katkısını

ortaya koymak

2000-2015 TFRS öncesi ve sonrasını kapsayan döneme ilişkin:

makro düzeyde Türkiye’nin ekonomik verileri

mikro düzeyde BIST 100’de işlem gören, araştırma dönemi

kapsamında sürekli olarak var olan 58 şirketin açıklayıcı finansal

performans göstergeleri analizi

Çalışmanın Amacı

10

Ekonomik Büyüme vs Ekonomik Gelişme

11

EKONOMİK BÜYÜME

• Ülkede üretilen mal ve hizmet hacmindeki artış.

• Temel göstergesi , reel ∆ Gayri Safi Yurtiçi Hasıla

• Nicel değişim

EKONOMİK KALKINMA (GELİŞME)

• Ülkede toplumun sosyo-ekonomik yapısının değişmesi sonucu üretim hacminde

meydana gelen artış ve refah seviyesinde beliren yükseliş.

• Sürdürülebilir ekonomik büyümenin sağlanabilmesi için gerekli olan ekonomik,

teknolojik, sosyal, politik ve kurumsal açıdan yapısal değişimler

• Nitel ve nicel değişim

Larson,1993: UFRS’yi kabul eden ve etmeyen 35 Afrika ülkesi. UFRS’yi kabul

edenlerin daha yüksek ekonomik büyüme yaşadığı bulunmuş

Larson ve Kenny, 1995: 27 GOÜ. UFRS'nin benimsenmesi ile sermaye piyasalarının

gelişimi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki. UFRS’ye geçiş ile sermaye

piyasalarının gelişimi ve ekonomik büyüme oranları arasında anlamlı bir ilişki

bulunamamış.

Okpala, 2012: Nijerya. UFRS'nin doğrudan yabancı yatırımlar ve Nijerya ekonomisi

üzerindeki etkisi için anket çalışması. UFRS'ye geçişin, yatırımcıların finansal

piyasalara olan güvenini ve ekonomik büyümeyi sağladığını, doğrudan yabancı yatırım

hacmini artırdığı tespit edilmiş

Zehri ve Abdelbaki, 2013: 74 GOÜ. UFRS'nin benimsenmesinin yüksek bir ekonomik

büyüme oranına sahip olabilmesi için, güçlü bir hukuk sistemi ve gelişmiş bir eğitim

düzeyinin var olması gerektiğini savunmuşlar.

Literatür

12

Akışık, 2013: 51 gelişmiş ve GOÜ. UFRS uygulayanları yüksek kalitede, güçlü

muhasebe sistemlerine sahip ülkeler olarak tanımlayarak, ekonomik büyümenin

muhasebe sistemlerine güçlü bir şekilde bağlı olduğunu ortaya koymuş

Zaidi ve Huerta, 2014: 102 ülke. UFRS'nin benimsenmesinin temel etkisinin

olmadığını göstermiş, ancak ekonomik büyüme ile UFRS’nin kabulü ve uyum

mekanizmalarının (enforcement) ortak etkileşimi olumlu ve önemli bulunmuştur.

Özcan, 2016: 70 ülke. UFRS'ye geçiş ve doğrudan yabancı yatırım, siyasi istikrar ve

finansal gelişme arasındaki ilişkiyi istatistiksel olarak önemli bulmamıştır. UFRS'nin

benimsenmesinin ülkelerin ekonomik büyüme oranlarını etkileyen tek faktör

olmadığını, eğitim politikası, beşeri sermaye, coğrafi faktörler ve siyasi yapı gibi diğer

faktörlerin de ekonomik kalkınma oranını etkilediğini belirtmiştir.

Literatür-devam

13

Yöntem ve Veri Seti

Makro

2000-2015 TFRS öncesi ve

sonrası dönemde, TFRS’nin ülke

ekonomisinin büyümesine olan

katkısını açıklamaya yönelik

Türkiye’nin ekonomik verileri

14

Mikro

2000-2015 TFRS öncesi ve

sonrası dönemde, BIST 100’de

işlem gören 58 şirketin araştırma

konusuna ilişkin belirlenen

finansal performans göstergeleri

16 yıllık iki yönlü veri analiz yöntemi

Bulgular I: TFRS’nin Türkiye Ekonomisine Makro

Düzeyde Katkısı

15

TFRSYüksek Kalitede

Finansal Bilgi DYYEkonomik

Büyüme

Yabancı

Yatırım

Girişleri

Uluslararası

Şirketler

İhracat

İstihdam

Türkiye’de Ekonomik Büyüme (%)

16

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

GYSH (%) 6.8 -5.7 6.2 5.3 9.4 8.4 6.9 4.7 0.7 -4.8 9.2 8.8 2.1 4.2 3.0 4.0

-8.0

-6.0

-4.0

-2.0

0.0

2.0

4.0

6.0

8.0

10.0

12.0

• 2002-2007 arasında

dünyada hızla büyüyen

ekonomiler arasına

girmiştir.

• makroekonomik istikrar,

enflasyonun kontrol

altına alınması, politik

istikrar, AB tam

müzakerelerine

başlanması, AB uyum

sürecinin bir gerekliliği

olarak bilinen TFRS’nin

kabulü

• 2015 yılının ikinci

çeyreğinde açıklanan

büyüme oranı ile G-20,

OECD ve Avrupa’nın en

hızlı büyüyen 4.

ekonomisi olmuştur.

Türkiye’de DYY ve Ekonomik Büyüme

17

4875 sayılı “Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu” na göre DYY, yabancı yatırımcının kendi ülkesinden

getireceği iktisadi kıymetler aracılığıyla, yeni şirket kurmak ve şube açmak, menkul kıymet borsalarından

en az %10 hisse oranı ya da aynı oranda oy hakkı sağlayan edinimler yoluyla mevcut bir şirkete ortak

olmaktır.

Dışardan getirilen sermaye, sermayeye aktarılan kazançlar, kredi alışverişi olmak üzere üç bileşenlidir

büyük sermaye kaynağı,

yeni teknoloji transferi ve know-how sağlama,

ticaretin gelişmesiyle birlikte ihracatta, üretim kapasitesinde ve istihdamda artış,

döviz girişi sağlayarak cari açığın finansmanının sağlanması

Gerekli olan politik, ekonomik istikrar, gelişmiş sermaye ve finansal piyasaların varlığında, ekonomide

verimliliği arttırır ve büyümeye katkı sağlar (Borensztein, Gregorio ve Lee).

Türkiye’de DYY ve Ekonomik Büyüme

(milyar ABD doları)

18

2005-2008:

makroekonomik göstergelerde

görülen önemli iyileşme,

Avrupa Birliği üyeliğinin ve

müzakere sürecinin başlaması,

Türkiye’de borsada işlem gören

şirketlerin TFRS (UFRS)’ye uygun

finansal tablolar hazırlamaya

başlaması,

çifte vergilendirmeyi önleme (ÇVÖ)

anlaşmaları ve

yatırımların karşılıklı teşviki ve

korunması (YKTK) anlaşmaları

yatırımcının piyasaya olan güvenini

önemli ölçüde arttırmış ve 2005 yılı

DYY girişleri açısından Türkiye için

zafer yılı

Türkiye’ye özellikle 2005 ve 2006 yıllarında gelen yüksek değerlerdeki DYY’ler,

ülkenin GOÜ’deki payını yaklaşık %3 ve %5’lere çıkarmış

-

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

DYY Girişleri 1.0 3.4 1.1 1.7 2.8 9.7 20.2 22.0 19.5 8.6 9.1 16.1 13.3 12.4 12.1 16.4

Türkiye’de DYY ve Ekonomik Büyüme

19

2000 - 2004 döneminde Türkiye’ye gelen toplam uluslararası doğrudan yatırım tutarı 9,9 milyar ABD

doları

2005 - 2008 yılları arasında yaklaşık 7 kat artarak 71,8 milyar ABD dolarına ulaşmış

2005 ve 2006 yıllarındaki DYY’nin %75-%80’ini dışardan getirilen sermayeden oluşmakta

Küresel yönetim danışmanlık şirketi, A.T. Kearney firması tarafından hazırlanan Doğrudan Yabancı

Yatırım Güven Endeksi’ne göre (FDI Confidence Index), 2004 yılında 29. sırada yer alan Türkiye, 2005

yılında 13.sıraya yükselmeyi başarmış ve Avrupalı yatırımcılar, Türkiye’yi yabancı yatırım yeri olarak en

cazip 21. ülke konumundan 7. sıraya yükseltmiştir

2000-2015 Türkiye’de DYY Girişleri/GSYH (%)

20

0.4

1.7

0.5 0.6

0.7

2.1

3.83.4

2.7

1.4

1.2

2.1

1.71.5

1.6

2.4

-

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

4.0

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

DYY girişleri/GSYH Oranı 2005-2008 arasında en yüksek değerlerinde

2005 Yılında Türkiye’de DYY Girişlerinin Dağılımı

21

%18

%63

%19

Yeni Kurulan Şirketler

Birleşme ve SatınAlmadan DolayıGirişler

ÖzelleştirmelerdenDolayı Girişler

Birleşme ve Satın Alma İşlemlerindeki Yerli/Yabancı

Payı (milyar ABD doları)

22

DYY’lerin büyük bir kısmı

birleşme ve satın alma

işlemleri

2005 yılında gerçekleşen

toplam birleşme ve satın

alma tutarının (30,3 milyar

ABD doları), %56,7’si

yabancı şirketlere ait

2005 yılı gerek işlem sayısı

gerekse işlem değeri

olarak en yüksek seviyenin

görüldüğü yıl

2005 yılı ödemeler

dengesine DYY olarak

yansıyan tutar 7,9 milyar

ABD Doları olup, 1,5

milyarı özelleştirme, 5

milyarı ise şirket birleşme

ve satın alımları. Türk

Telekom, Garanti Bankası,

Turkcell, Dışbank.

2000-2015 Yıllarında Uluslararası Sermayeli Şirketler

23

2000-2004 arası

4.661 yabancı

sermayeli şirket

sayısı,

2005-2007 arası

yaklaşık 9.500’e

ulaşmış 2015 yıl sonu

itibariyle kümülatif

46.184 adet

2000-2015 Yılları Arasında İhracat (milyar ABD doları)

24

2000-2015 Yılları Arasında İstihdam (bin kişi)

25

0

5,000

10,000

15,000

20,000

25,000

30,000

2000-2015 Yılları Arasında BIST Piyasa Kapitalizasyonu

ve İşlem Hacmi (milyon ABD doları)

26

• İMKB 2005’te

Dünya Borsalar

Federasyonu’nun

verilerine göre en

çok kazandıran ilk

üç borsadan ikincisi

• 2005’te borsa

şirketlerinin piyasa

kapitalizasyonu ve

işlem hacmi 2004’e

göre, % 64 ve % 37

artış

2000-2015 Yılları Arasında BIST’te İşlem Gören

Şirket Sayısı (adet)

27

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Şirket Sayısı 316 311 289 298 307 316 329 332 323 322 344 368 404 424 425 416 398

BIST Şirketlerinin Yabancı Ortaklık Payı (%)

28

-

5

10

15

20

25

30

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Yabancı Pay (%) 13 17 21 21 24 23 24 23 23 25 24 25 26

BIST’teki şirketlerin

yabancı ortaklık

payında, özellikle

2005 yılında önemli

bir sıçrayış (%21) ve

sonraki yıllarda da

benzer eğilim

Bulgular II: TFRS’nin Türkiye Ekonomisine Mikro

Düzeyde Katkısı

29

1. BIST 100- 58 şirketin

2000-2015 Yılları

Arasındaki Varlık

Pozisyonu (bin TL)

Bulgular II: TFRS’nin Türkiye Ekonomisine Mikro

Düzeyde Katkısı

30

2. BIST 100- 58 Şirketin

2000-2015 Yılları

Arasında Maddi Duran

Varlık Yatırımları (bin TL)

-

20,000,000

40,000,000

60,000,000

80,000,000

100,000,000

120,000,000

140,000,000

160,000,000

Maddi Duran Varlıklar, net

Bulgular II: TFRS’nin Türkiye Ekonomisine Mikro

Düzeyde Katkısı

31

3. BIST 100-58 şirketin

2000-2015 Yılları

Arasındaki Özkaynak

Yapısı (bin TL)

-

50,000,000

100,000,000

150,000,000

200,000,000

250,000,000

300,000,000

Özkaynaklar

Bulgular II: TFRS’nin Türkiye Ekonomisine Mikro

Düzeyde Katkısı

32

4. BIST 100- 58 şirketin

2000-2015 Yılları

Arasında Karlılık Yapısı

(bin TL)

Bulgular II: TFRS’nin Türkiye Ekonomisine Mikro

Düzeyde Katkısı

33

5. BIST 100- 58 şirketin

2000-2015 Yılları

Arasındaki İstihdamı

(adet)

-

50,000

100,000

150,000

200,000

250,000

300,000

350,000

400,000

450,000

500,000

Toplam İstihdam

Bulgular II: TFRS’nin Türkiye Ekonomisine Mikro

Düzeyde Katkısı

34

6. BIST 100- 58 şirketin

2000-2015 Yılları

Arasındaki Yurtdışı

Satışları (bin TL)

Bulgular II: TFRS’nin Türkiye Ekonomisine Mikro

Düzeyde Katkısı

35

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Nakit ve Benzeri Değerler

Toplam Stoklar

Toplam Dönen Varlıklar

Toplam Maddi Duran Varlıklar, net

Özkaynaklar

Toplam Satışlar

Yurtdışı Satışlar

FVAÖK

Dönem Net Karı

2000-2004

2005-2009

Bulgular II: TFRS’nin Türkiye Ekonomisine Mikro

Düzeyde Katkısı

36

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Nakit ve Benzeri Değerler

Toplam Stoklar

Toplam Dönen Varlıklar

Toplam Maddi Duran Varlıklar, net

Özkaynaklar

Toplam Satışlar

Yurtdışı Satışlar

FVAÖK

Dönem Net Karı

2000-2004

2005-2009

2010-2015

Sonuç

37

TFRS’nin kabulü:

makro yapıda, yabancı yatırımları, istihdamı ve ihracatı arttırdığı, sermaye

piyasalarını geliştirdiği

mikro yapıda da, şirketlerin büyümesi, daha fazla ihracat, yatırım ve istihdam

anlamına geldiği

ve bu sayede

ülke ekonomisinin büyümesine katkı sağladığı ve GSYH’yi arttırdığı görülmüştür

38

Teşekkürler