TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞTPHCM M ctiêu - B211QTKD2A · • Tính giá trịtrên sổsách kếtoán củacáclô hàng sau: – Mua 1 lô hàng của công ty A vớigiáchưathuế

Vũ Hữu Đức2011

Kế toán doanh nghiệpthương mại

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ TPHCM

CHƯƠNG 7

2

Mục tiêu• Sau khi nghiên cứu xong chương này, bạn có thể:

– Trình bày hoạt động mua hàng và bán hàng tại doanhnghiệp thương mại.

– Mô tả sơ đồ hạch toán tổng quát của doanh nghiệp thươngmại

– Tính toán giá trị hàng tồn kho tại doanh nghiệp– Đánh giá hàng tồn kho và lập dự phòng giảm giá hàng tồn

kho.– Giải thích điều kiện ghi nhận doanh thu và đánh giá nợ phải

thu– Lập báo cáo tài chính cho doanh nghiệp thương mại– Tính toán và phân tích một số tỷ số tài chính cơ bản của

doanh nghiệp thương mại.

3

Nội dung• Đặc điểm hoạt động doanh nghiệp thương mại• Ghi nhận các nghiệp vụ mua bán hàng hóa• Đánh giá hàng tồn kho• Ghi nhận doanh thu và đánh giá nợ phải thu• Lập báo cáo tài chính cho doanh nghiệp thương mại• Một số tỷ số tài chính quan trọng trong doanh nghiệp

thương mại

4

Đặc điểm hoạt động thương mại

• Hàng hóa và lưu chuyển hàng hóa trongdoanh nghiệp thương mại

• Các phương thức mua bán hàng hóa• Giá trị hàng hóa• Chứng từ và kiểm soát nội bộ

Chương 7: Kế toán doanh nghiệp thương mại

Khoa Kế toán - Kiểm toán Trường Đại học Mở TPHCM 1

5

Hoạt động thương mại

Hàng hóa

Phải thukhách hàng Tiền

Phải trảngười bán

Mua hàng

Bán hàng

Thu tiền

Thanh toán

6

Các vấn đề của kế toán DNTM

• Các nghiệp vụ– Mua hàng – Trả tiền– Bán hàng –Thu tiền

• Các đối tượng– Hàng hóa– Nợ phải thu khách hàng– Nợ phải trả khách hàng

7

Các phương thức mua/bán hàng

• Phương thức giao hàng– Giao tại kho người bán– Giao tại kho người mua

• Phương thức thanh toán– Trả ngay/Trả chậm– Tiền mặt/Chuyển khoản

8

Bài tập thực hành 1• Cho biết các lô hàng sau có được tính vào

hàng tồn kho của công ty Huy Hoàng ngày31/12/20x1 hay không?– Lô hàng mua trị giá 800 triệu của công ty Ngọc

Dung được giao tại kho người bán ngày29/12/20x1 về đến kho Công ty Huy Hoàng ngày3/1/20x2.

– Lô hàng giá vốn 300 triệu bán cho công ty XuânThành với giá 400 triệu. Theo hợp đồng hàngđược giao tại kho Xuân Thành. Hàng xuất khongày 29/12/20x1 và đến kho người mua ngày3/1/20x2.



9

Giá trị hàng hóa• Chi phí vận chuyển, bốc dỡ…• Các loại thuế liên quan đến hàng hóa

– Thuế giá trị gia tăng– Thuế tiêu thụ đặc biệt– Thuế nhập khẩu

• Các hình thức chiết khấu/giảm giá– Chiết khấu thương mại– Giảm giá

10

Bài tập thực hành 2• Tính giá trị trên sổ sách kế toán của các lô

hàng sau:– Mua 1 lô hàng của công ty A với giá chưa thuế

200 triệu, thuế GTGT được khấu trừ 10%. Chi phívận chuyển do bên bán chịu.

– Nhập khẩu 1 lô hàng của công ty B với giá 400 triệu (bao gồm cả cước tàu và bảo hiểm do bênbán chịu), thuế nhập khẩu 5%, thuế GTGT tínhtrên giá bán có thuế nhập khẩu 10%. Chi phí vậnchuyển, bốc dỡ từ cảng về kho là 21 triệu (đã baogồm thuế GTGT 5%).

11

Bài tập thực hành 2 (tt)– Mua lô hàng 300 tấn của công ty C với giá chưa

thuế là 10 triệu/tấn. Vì số lượng trên 200 tấn, côngty được chiết khấu 2% giá mua. Chi phí vậnchuyển về kho do bên mua chịu là 10,5 triệu (đãbao gồm thuế GTGT 5% được khấu trừ)

– Mua hàng X của công ty D với giá mua 100 triệu, chưa thuế GTGT 10%. Chi phí vận chuyển 1,05 triệu đã bao gồm thuế GTGT 5%. Sau đó, vì mộtsố sản phẩm bị lỗi nên được giảm giá 5 triệuđồng.

– Các trường hợp đều thuộc diện được khấu trừthuế GTGT, trừ hàng X mua cho mục đích phúclợi nên không được khấu trừ thuế GTGT.

12

Bài tập thực hành 2 (tt)

Cộng

Giảm giá

Chi phí vận chuyển bên mua chịu

Thuế GTGT không được khấu trừ

Thuế nhập khẩu

Chiết khấu

Giá mua

DCBA



13

Chứng từ - Kiểm soát nội bộ• Mua hàng

– Phiếu đề nghị mua hàng– Đơn đặt hàng– Phiếu nhập– Chứng từ thanh toán

• Bán hàng– Lệnh bán hàng– Phiếu giao hàng– Hóa đơn– Giấy thông báo nợ

14

Bài tập thực hành 3• Điền vào các chỗ trống trong đoạn văn sau:

– Giám đốc công ty H đang buồn phiền vì công tác ..(1).. chưađạt hiệu quả cao. Hàng hóa dự trữ quá nhiều nhưng khôngxác định người chịu trách nhiệm vì không có người phêduyệt trên ..(2).. Một số trường hợp thủ kho từ chối tráchnhiệm khi mất hàng vì anh ta không tham gia nhận hàng vàký trên..(3).. Giám đốc còn ghi nhận việc mua dụng cụ vănphòng bừa bãi vì việc lập Đơn đặt hàng không căn cứ trên..(4).. có ký duyệt của bộ phận có nhu cầu. Để cải tiến, ôngđề nghị người ký duyệt trên ..(5).. phải kiểm tra đầy đủ các..(5).. trước khi ký.

15

Bài tập thực hành 3 (tt)• Điền vào các chỗ trống trong đoạn văn sau:

– Kiểm toán viên công ty G kiến nghị Ban Giám đốc công tycần quy định chặt chẽ hơn việc lập ..(1).. trên cơ sở ..(2).. đểtránh việc tính tiền và ghi nhận doanh thu khi hàng chưagiao cho khách hàng. Một lưu ý khác là tình trạng khôngkiểm tra kỹ hàng tồn kho khi nhận Đơn đặt hàng của khách, dẫn đến Thủ kho từ chối giao hàng khi số lượng hàng trongkho không đủ đáp ứng số lượng trên ..(3).. Kiểm toán viêncũng đề nghị người ký ..(4).. Nên kiểm tra việc tính tiền vìthời gian qua nhiều trường hợp lắp đơn giá sai hoặc tínhtoán nhầm. Điều này được phát hiện khi khách hàng phảnhồi lại các ..(5)..

16

Ghi nhận nghiệp vụ• Hai hệ thống kế toán hàng tồn kho

– Kê khai thường xuyên– Kiểm kê định kỳ



17

Kê khai thường xuyên• Hàng hóa được theo dõi thường xuyên

và liên tục trên tài khoản hàng hóa:– Mua hàng => Tăng Hàng tồn kho– Bán hàng => Giảm Hàng tồn kho

• Hệ thống sổ chi tiết theo dõi tình trạngcủa từng mặt hàng

18

Thí dụ 1• Công ty X mua 1 lô hàng với giá 100 và

bán với giá 120. Không xét ảnh hưởngcủa thuế GTGT

19

Mua hàng

Tiền Phải trả người bán Hàng hóa

100 100100 100

12

(1) Nợ Hàng hóa 100

Có Phải trả người bán 100

(2) Nợ Phải trả người bán 100

Có Tiền 10020

Trường hợp hàng đang đi đường

Hàng đang đi đườngPhải trả người bán Hàng hóa

100 100100 100

21

(1) Nợ Hàng đang đi đường 100

Có Phải trả người bán 100

(2) Nợ Hàng hóa 100

Có Hàng đang đi đường 100



21

Bán hàng

Phải thu KH

Hàng hóa

120

100 100

1a

1b

GVHB

Doanh thu

120

Tiền

1201202

22

Bán hàng

(1a) Nợ TK Phải thu KH 120

Có TK Doanh thu 120

(1b) Nợ TK Giá vốn hàng bán 100

Có TK Hàng hóa 100

(2) Nợ TK Tiền 120

Có TK Phải thu KH 120

23

Trường hợp hàng gửi đi bán

Phải thu KH

Hàng hóa

120

100 100

2a

1

Hàng gửi đi bán

Doanh thu

120

Tiền

1201203

100

GVHB

2b

24

Bán hàng(1) Nợ TK Hàng gửi đi bán 100

Có TK Hàng hóa 100

(2a) Nợ TK Phải thu KH 120

Có TK Doanh thu 120

(2b) Nợ TK Giá vốn hàng bán 100

Có TK Hàng gửi đi bán 100

(3) Nợ TK Tiền 120

Có TK Phải thu KH 120



25

Bài tập thực hành 4Sử dụng dữ liệu của bài tập thực hành 1 để ghi nhận cácnghiệp vụ vào nhật ký như sau:

CóNợDiễn giảiNgày

26

Bài tập thực hành 4 (tt)CóNợDiễn giảiNgày

27

Ảnh hưởng phương trình kế toán

-100-100Phải trả người bánTiền

100=100Phải trả người bánHàng tồn kho

LN chưaphânphối

Vốn đầu tưCSH

Vốn chủ sở hữu

+Nợ phải trả=Tài sản

28

Bài tập thực hành 5• Kế toán trưởng công ty A yêu cầu phân loại

các nghiệp vụ mua hàng gần ngày cuối nămnhư sau:– Nếu chưa trả tiền trong năm thì chuyển sang ghi

năm sau– Nếu đã trả tiền trong năm thì ghi vào năm nay

• Giải thích ảnh hưởng của cách ghi trên đếnphương trình kế toán



29


000=120 - 120Tiền – Phải thu KH

-100=-100GVHBHàng hóa

120=120Doanh thuPhải thu KH

LN chưaphânphối

Vốn đầu tưCSH



30

Bài tập thực hành 6• Giải thích câu nói sau: Ghi nhận doanh

thu mặc dù hàng chưa giao cho kháchhàng là một thủ thuật làm đẹp báo cáotài chính.

• Thủ thuật trên có thể phát hiện trên Báocáo tài chính nào?

31

Ảnh hưởng của thuế GTGT• Thuế GTGT được tính trên cơ sở giá trị gia

tăng trong quá trình kinh doanh thương mại.– Khi doanh nghiệp mua hàng, thuế GTGT được

khấu trừ sẽ làm phát sinh một khoản phải thu làthuế được khấu trừ.

– Khi doanh nghiệp bán hàng, thuế GTGT sẽ làmphát sinh một phải trả về thuế

– Doanh nghiệp sẽ nộp phần chênh lệch giữa thuếGTGT đầu ra với thuế GTGT đầu vào.

32

Thí dụ 2• Công ty X mua 1 lô hàng với giá 100

(giá chưa thuế, thuế suất GTGT 10%) và bán với giá 120 (giá chưa thuế, thuếsuất GTGT 10%).



33

Phải trả NB Hàng hóa

Thuế GTGT được k/trừ

110 1001

10

Giá vốn hàng bán

1002

100

Doanh thu Phải thu KH

Thuế GTGT phải nộp

120 1323

12

10

10

4

34

Bài tập thực hành 7• Ngày 2/5/x1, Công ty X mua hàng chưa trả tiền với

giá 300 triệu (chưa bao gồm thuế GTGT 10%), chi phí bốc dỡ vận chuyển về kho đã trả bằng tiền mặt là11 triệu (đã bao gồm thuế GTGT 10%).

• Ngày 10/5/x1, lô hàng được bán với giá 400 triệuchưa thu tiền (chưa bao gồm thuế GTGT 10%). Chi phí vận chuyển giao hàng 22 triệu (đã bao gồm thuếGTGT 10%) do bên mua chịu.

• Cuối tháng, khấu trừ thuế GTGT đầu vào và đầu ra, nộp thuế GTGT cho Nhà nước.

35


36




37

Ảnh hưởng của chiết khấu, giảm giá

• Bên mua– Ghi giảm giá gốc hàng tồn kho, nợ phải trả

người bán• Bên bán

– Ghi giảm doanh thu và khoản phải thu.• Thuế GTGT được xử lý theo quy định

thuế từng thời kỳ

38

Thí dụ 3• Doanh số bán cho công ty B của Công ty H

trong kỳ là 500 triệu (giá gốc chưa có thuếGTGT 10%). B đã trả tiền.

• Trong kỳ có 1 lô hàng trị giá 50 triệu bị kémchất lượng nên H đồng ý bớt cho B 20 triệu(giá chưa thuế).

• Cuối kỳ, theo chính sách chiết khấu thươngmại, H trả lại cho B số tiền 2% doanh số báncho H và số tiền giảm giá đã cam kết.

• Giả sử tất cả các khoản trên đều được trừthuế GTGT.

39

Thí dụ 3 (tt)• B ghi nhận

Nợ TK Tiền 33 triệuCó TK Hàng hóa 30 triệuCó TK Thuế GTGT được khấu trừ 3 triệu

• H ghi nhận Nợ Chiết khấu TM 10 triệu Nợ Giảm giá hàng bán 20 triệu Nợ Thuế GTGT phải nộp 3 triệu

Có TK Tiền 33 triệu

• Các TK Chiết khấu thương mại và Giảm giá hàngbán sẽ kết chuyển giảm doanh thu vào cuối kỳ.

40

Kiểm kê định kỳ• Không theo dõi nhập xuất trên TK hàng

hóa.• Cuối kỳ, căn cứ vào kết quả kiểm kê để

tính ra giá vốn hàng bán theo côngthức:

• GVHB = TĐK + Mua TK - TCK



41

Thí dụ 3• Trong kỳ, công ty A mua hàng tổng

cộng là 300 (chưa bao gồm thuế GTGT 10%).

• Hàng tồn kho đầu kỳ là 100 và cuối kỳlà 120 (theo kết quả kiểm kê)

42

Phải trả NB

CP mua hàng

Thuế GTGT được k/trừ

330 30

300Hàng hóa

D.100 120100100120

D.120

Giá vốn hàng bán

280280

1

2

3

4

43

Ưu nhược điểm của PP KKĐK

• Nêu các ưu nhược điểm của pp kiểm kêđịnh kỳ?

44

Đánh giá hàng tồn kho• Đánh giá hàng tồn kho là xác định giá trị

hàng tồn kho cuối kỳ, đồng thời tính giá trịhàng xuất kho trong kỳ.

• Do hàng hóa được nhập về nhiều lần với giákhác nhau, có 4 kỹ thuật tính giá hàng tồnkho:– Đích danh– Nhập trước – xuất trước (FIFO)– Nhập sau – xuất trước (LIFO)– Bình quân gia quyền



45

Thí dụ 4• Hàng X tồn đầu tháng 1 30kg với giá 100đ/kg.

Ngày 3.1, mua 70kg với giá 120đ/kg. Ngày 5.1, xuất bán 80kg.

• Theo PP FIFO, giá xuất là: 30kg x 100 đ/kg + 50kg x 120đ/kg = 9.000đ• Theo PP LIFO, giá xuất là: 70kg x 120đ/kg + 10kg x 100đ/kg = 9.400đ• Theo PP BQGQ, giá xuất là: 80kg x [8.400đ + 3.000đ)/(70kg + 30kg)] = 9.120đ

46

Bài tập thực hành 8

BQGQ

LIFO

FIFO

Tồn cuối kỳXuất trong kỳMua trong kỳTồn đầu kỳ

Sử dụng dữ liệu của thí dụ 4 để điền vào bảng sau:

Nhận xét? Nếu giá bán là 125đ/kg, doanh nghiệp có lợinhuận là bao nhiêu?

47

Lập dự phòng giảm giá hàng hóa• Hàng hóa có thể bị giảm giá trị khi mất phẩm

chất hoặc lỗi thời dẫn đến giá trị thuần có thểthực hiện thấp hơn giá gốc.

• Kế toán cần lập dự phòng giảm giá hàng tồnkho để phản ảnh hàng hóa theo giá trị thuầncó thể thực hiện và ghi nhận ngay khoản lỗdo giảm giá.

48

Thí dụ 5• Công ty may XT vào cuối năm 20x1 có một lô hàng bị

mất phẩm chất. Giá gốc trên sổ sách là 100 triệuđồng, giá có thể bán được là 32 triệu đồng, chi phíđể bán là 2 triệu đồng.

• Giá trị thuần có thể thực hiện là: 32 -2 = 30 triệu đồng• Kế toán lập dự phòng giảm giá là: 80 – 30 = 50 triệu đồng



49

Hàng hóaD. 80

DP GGHTK

D. 50

GVHB

D. 80

50 50

Bảng CĐKTHàng tồn kho 30

Hàng hóa 100

DP GGHTK (50)

BCKQHĐKDGVHB +50

LN -50

50


-50=-50GVHBHàng tồn kho

LN chưaphânphối

Vốn đầu tưCSH



51

Nhận xét• Dự phòng là 1 khoản ước tính về thiệt

hại đã xảy ra tại ngày kết thúc niên độ.• Dự phòng thể hiện nguyên tắc thận

trọng trong kế toán• Dự phòng mang tính xét đoán

52

Tóm tắt về đánh giá hàng hóa

• Hàng hóa được ghi nhận theo giá thầphơn giữa:– Giá gốc– Giá trị thuần có thể thực hiện



53

Ghi nhận doanh thu• Một vấn đề phức tạp của kế toán là xác định

thời điểm ghi nhận doanh thu. Thông thường:– Doanh thu bán hàng được ghi khi đã giao hàng và

người mua chấp nhận thanh toán.– Doanh thu cung cấp dịch vụ được ghi khi dịch vụđã hoàn thành và người mua chấp nhận thanhtoán.

• Một số trường hợp phức tạp hơn, cần thamkhảo quy định của chuẩn mực kế toán

54

Thí dụ 6• Thời điểm ghi nhận doanh thu trong các

trường hợp sau:– Hợp đồng bán hàng và cung cấp dịch vụ– Hợp đồng cung cấp và lắp đặt– Bán hàng cho trả lại– Cung cấp dịch vụ đào tạo

55

Đánh giá nợ phải thu• Nợ phải thu được đánh giá theo giá trị

thuần có thể thực hiện là số tiền có thểthu hồi được của khoản nợ phải thu

• Kế toán lập dự phòng nợ phải thu khóđòi theo các phương thức sau:– DP chung– DP riêng biệt

56

Nợ phải thuD. XXX

DP GGNPTKĐ

D. X

CPQL

D. XXX

X X

Bảng CĐKTNợ phải thu xx

Nợ phải thu xxx

DP NPTKĐ (x)

BCKQHĐKDCPQL +x

LN -x



57

Bài tập thực hành 9• Theo kinh nghiệm của công ty A, khoảng 10% khoản

phải thu quá hạn trên 30 ngày sẽ không đòi được và80% khoản phải thu quá hạn trên 60 ngày sẽ khôngđòi được.

• Số liệu cuối năm về nợ phải thu của công ty là 4000 triệu trong hạn, 600 triệu quá hạn trên 30 ngày, trongđó 100 triệu quá hạn trên 60 ngày. Thông tin bổ sung khoản phải thu của công ty X 60 triệu đã quá hạn 3 tháng và đang làm thủ tục giải thể với khả năng rấtlớn là không thể thu hồi.

• Tính toán và lập dự phòng.

58

CộngCông ty XQuá hạn trên 60 ngàyQuá hạn 30-60 ngàyNợ trong hạn

DP phải lậpTỷ lệ DPDư Nợ

Nợ phải thu DP NPTKĐ CPQL

59


LN chưaphânphối

Vốn đầu tưCSH



Bảng CĐKT BCKQHĐKD

60

Lập báo cáo tài chính DNTM• Các bút toán điều chỉnh. Ngoài các bút toánđiều chỉnh doanh thu và chi phí đã học:– Xử lý chênh lệch kiểm kê vào giá vốn hàng bán– Lập các khoản dự phòng

• Khấu trừ thuế GTGT đầu ra và đầu vào• Các bút toán kết chuyển. Ngoài các bút toánđã học:– Kết chuyển các tài khoản chiết khấu thương mại,

giảm giá hàng bán.



61

Bài tập thực hành• Công ty M trong kỳ có tổng giá trị hàng

mua là 300 triệu đồng, đã trả tiền 80% cho nhà cung cấp. Chi phí vận chuyển20 triệu đã trả bằng tiền mặt.

• Trong kỳ, công ty bán hàng giá bán 400 triệu đồng, giá vốn 250 triệu đồng, đãthu bằng tiền mặt. Chiết khấu thươngmại trong kỳ đã trả lại cho khách hànglà 5 triệu đồng.

62

Bài tập thực hành (tt)• Chi phí bán hàng tập hợp trong kỳ là 20

triệu đồng, chi phí quản lý 30 triệu đồng.• Cuối kỳ, kết quả kiểm kê cho thấy

– Hàng thất thoát trị giá 3 triệu đồng– Hàng bị hư hỏng với mức dự phòng cần

lập là 2 triệu đồng.– Nợ phải thu quá hạn cần lập dự phòng 2

triệu đồng.

63

Bài tập thực hành (tt)• Yêu cầu:

– Ghi nhận các nghiệp vụ trên. Cho biết cácgiá trị mua và bán ghi trong đầu bài là giáchưa thuế, thuế suất GTGT 10%. Chiếtkhấu thương mại không được trừ thuếGTGT.

– Khấu trừ thuế GTGT đầu vào và đầu ra. – Lập các bút toán điều chỉnh và kết chuyển

cuối kỳ. Thuế suất TNDN 25%

64

CóNợDiễn giảiSTT



65


66


67


68




69

Tỷ số tài chính• Tỷ lệ lãi gộp• Số vòng quay hàng tồn kho• Số vòng quay nợ phải thu

70

Nhận xét

Số vòng quay nợ phải thu

Số vòng quay hàng tồn kho

Tỷ lệ lãi gộp

6,21,55,1Nợ phải thu

7,66,636,3Hàng tồn kho

45,777,7315,3Giá vốn hàng bán

67,488,9421,8Doanh thu

29/1/201128/8/201131/1/2011

TargetCostcoWalmart

(tỷ USD)



Documents

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞTPHCM M ctiêu - B211QTKD2A · • Tính giá trịtrên sổsách kếtoán củacáclô hàng sau: – Mua 1 lô hàng của công ty A vớigiáchưathuế