OUY TRINH LÂP HIÊNTRONG NHÀ NIÍÓC P H Á P QUYÉN

XA HOI CHU NGHIA VIET NAM

MA SO: TPC - 13-07

755-2013/CXB/02-186/TP

TS. N GU YÊN Q U A N G MINH

QUY TRINH LA P H IEN

TRONG N H À NIÍÓC P H Á P QUYEN XÄ H Q I CHÚ NGHÏA VIÊT NAM

NHÀ X U A T B A N T Ü PHÁP HÀ NQI - 2013

MUC LUC

L Ó I N Ó I D Á U 7

DAN NHAP 9

Chirong I. MOT SÓ VÁN DÉ LY LUAN VÉ QUY T R Í N H L Á P H I É N 21

I. Ly luán chung ve I lien pháp va hoat dong lap hién 21

II. Nhüng van dé ly luán ca bán ve quy trinh lap hien 44

III. Quy Ir'mh lap hien Irong Nhá n uáe pháp quyén:Nhüng yeu cáu dát ra 106

Chu-otig II. QUÁ TRÍNH HÍNH THANH VÁ THIÍC HIEN QUY TRINH LAP HIÉN Ó VIÉT NAM 117

I. Quy trinh xáy dung Hien pháp nám 1946 117

II. Quy trinh lap hién tir sau I lien pháp nám 1946 141

III. Nhan xét khái quát quy trinh lap hién Viét Nam 177

5

ChuoTig III. QUAN DIÉM VÀ GIÀI PHÁP HOÀN THIÊN QUY TRÌNH LAP HIÉN VIÊT NAM 195

I. Quan dicm hoàn thiçn quy trinh lâp hiên 195

II. Giài phàp hoàn thiçn quy trinh lâp hicn Viçt Nam 204

KÉT LUÁN CHUNG 265

P H U L U C 271

DANH M U C T À I LIEU THAM KHÀO 329

6

LÔÏ NÓI DÀU

Trong thè gitVi hiçn dai, nói dòn mot quòc già dóc lap, có chli quycn là phài nói ngay den llicn phàp cùa quòc già dó. Ilièn phàp là mot trong nlurng bièu tirirng và là cót càch, linh hón cùa quòc già, dàn toc. 11 icn phàp thè hiçn y chi quòc già, phàn ành Ijch sir xây dung và dâu tranh cùa quôc gia, dân tôc. Suc sông cùa 1 lien phàp phàn ành sire sông cùa quôc gia, dân tôc. Nêu biêu trung cho quycn uy cao nhât cùa mot vj hoàng dê là vuong miçn, thi Ilicn phàp cûng có the coi nhu "vuong mien” cùa mot quôc gia, dân tôc.

l'uy nhicn, du thieng liêng nhu vây nhirng hicn phàp không phài là sàn phâm cùa mot dâng siêu nhicn nào dó. 11 icn phàp vân là mot trong nhirng sàn phâm cùa tri tuç con ngirói, do con nguòi làm ra, do con nguói só hùu, sù dung và luón cài bien nó vi mue dich tói cao de phuc vu con nguòi, phuc vii eho lai ich và nicm tir ton quôc gia. dân tôc.

Là sàn phâm cùa con nguòi. lai là sàn phâm dinh cao cùa tri tue con nguòi nen nhu moi sàn phâm khàc tao ra bòi con nguòi. 11icn phàp dòi hói phài có mot trinh tir, càch thùc de

7

sáng tao ra nó. Dó chính là quy trinh láp hicn. Quy lrình lá hién nhir thè nào, se tao ra sán phàm hicn phàp nhir th< Muòn có mot bàn Hicn phàp tôt, không the không có s nghiên cùu, tham khâo dê ngày mot hoàn thiçn hon quy trin lâp hicn cùa dât nuôc minh.

Cùng nhu 1 lien phàp, quy trinh lâp hiên là sàn phâm eu Ijch sù và gàn vói dieu kiçn Ijch su dà sinh ra nó. Sau tnô Hiên phàp là mot hoàn eành ljeh sir dâc thù, mot quy trini lâp hiên dâc thù.

Vây. quy trinh lâp hiên Viçt Nam nhu thê nào?

Dê có nhân thùe ngày mot dây du, dung dan him vê quv trinh lâp hicn à Viêt Nam, Nhà xuât bàn l u phàp xuât ban cuôn: “Quy trinh lâp hiên trong Nhà nu&c phàp quyên xù hôi chii nghîa Viêt Nam”.

My vong cuôn sàeh sc dàp úng phân nào nhu eâu tim hiêu cùa ban doc.

Xin trân trçng gicVi thiêu.

H à Nói, tháng 8/2013

NHÀ XUÂT BAN TU PHÁP

8

DÁN NHÂP

Nghiên cúu ve quy trinh lâp hiên là mot trong nhùng lïnh vjc quan trong cùa nhicu ngành khoa hoc, nhu luât hoc, chính

tri hoc... Tren thê giói. lïnh vue này dà duac nghiên cúu hàng t âm nàm. gân liên vôi su ra dcri cùa các tu tucVng lâp hiên và câc ban vàn hiên phàp à các quôe gia. Lïnh vue nghiên cúu này gôp phân quan trong cho viçc xây dirng, hoàn thiçn và phàt triên các mô hinh quy trinh lâp hiên à các quôç ;ia; gôp phân lîm eho vice ban hành, sùa dôi hiên phàp cùa các quôc gia

ngày càng dân ehù, minh bach, hiçn dai và hiêu quâ han.

llicn nay. trong mot thê giói dang biên dôi manh më và :ùng dây bât ôn vôi rât nhiêu nhùng mâu thuân, xung dôt, nhàn oai càng nhân thùc sâu sàe và rô han vai trô cùa Hiên phàp ;ùng nhu cùa quy trinh lâp hiên trong viêc diêu hôa, hôa giài ;àc xung dôt xà hôi (vê chinh tri, sac tôe, ton giáo. . . ) và tao iung mot xà hôi hài hôa, phàt triên bên vùng trong hôa binh à ;àc quôc gia. Quy trinh lâp hiên ngày càng duge nhân thùc rô ian vai trô quan trong nhu là mot trong nhùng công eu hùu îiçu nhât dê kiên tao hôa binh ó các quôc gia, tù dô gôp phân dên tao hôa binh. ôn dinh eho eà thê giói. I'háng 9 nám 2011,

9

Quy tri nil I tip liién trong Nlu't ttirác pháp quy en X U C N Vitt Nam

Tö chirc I.icn hgp quöc long trong cong bo cuon sách “Constitution-making and Reform Options for the Process"1 da dua ra thong dicp vc mong muon có möt chuän muc vc quy trinh lap hicn chung cho các quöc gia nhäm huóng tcVi nhirng muc tiéu phát trien cao cá dó.

O Vict Nam. tú khi bat tay khói tháo bán I lien pháp dáu ticn - I lien pháp nam 1946 den nay, lieh sir láp hicn nuóc nhá da trái qua gán 7 tháp ky - mol theri gian chira phäi lá dái so vói lieh sú lap hien cua nhän loai nhirng eung khöng phái lá ngän. The nhung. vicc nghién cúu vc quy trinh lap hien chi thire sir dirge quan tain trong nhirng nam gán day, däc bict lá trong thói diem hien nay (2013), khi quá trinh súa döi I lien pháp nam 1992 (lán 2) dang dirge trien khai vói sir quan tain sáu róng có the nói lá chua túng có ó Vict Nam. Nhin chung. các cóng trinh nghicn cúu vé quy trinh lap hien ó Vict Nam da ngáy eáng di sáu váo túng nói dung cu thé cüa quy trinh. dua ra duge ngay cáng nhicu dánh giá vá kien nghi có giá tri, phú hgp han v<ái

1 “Constitution-making and Reform Options for the Process" (Xay dung I lien pliap va nhirng goi y cho quy trinh) cua cac tac gia Michclc Brandt, Jill Cottrelll. Yash Ghai, va Anthony Regan, 2 0 1 1. Day la cong trinh nghicn ciru mot cach rrat cong phu, co he thong va toan dicn vc hoat dong xay dung hien pliap va quiy trinh lap hicn trcn the giai, duac thirc hicn boi cAc chuycn gia hang dau vc hic:n pliAp, duai su bao tro cua l.icn hop quoc va nhicu Chinh phu. Cuon sach da dirpvc cong bo thang 9/2011 tai tru scr L.ien hop quoc. Voi noi dung rat phong phu, cco the coi cuon sach nay nhu mot cam nang vc quy trinh lap hicn hicn dai, vori lupng kicn thirc rat phong phu vc quy trinh xay dirng, sua doi hicn phap cunig nhu cac van de lien quan tai quy trinh nay d cac quoc gia tren the gidi.

10

Dfin nhñp

thuc tién. Da có nhírng mó hinh quy trinh láp hién mói dirgc de xuat nhírng giira các mó hinh náy con có nhúng su khác biel cá ve chü thé, ve nói dung các giai doan cua quy trinh láp hién. Tuy nhién, chua có cóng trinh nao nghién cúu mot cách có he thóng, toán dicn vá sáu sác ve quy trinh láp hién ó Viét Nam, luán giái vá dua ra mol he thóng giái pháp dóng bo vá có tính thuvét phiic cao cho vicc hoán thién quy trinh láp hién phü hop vói yéu cáu xáy dung Nhá nuóc pháp quyén xa hói chú nghía Viét Nam.

Di váo tim hiéu sáu han, chúng ta tháy:

Mol lá, vé nhüng ván dé c/ntng cua quy trinh láp hién

Qua các cóng trinh vé quy trinh láp hién, nhát lá các cóng trinh nghién cúu ó nuóc ngoái cho tháy, ly luán vé hién pháp vá vé quy trinh láp hién khóng ngúng phát trién. T rong bói cánh nén chính tri thé giái dáy bién dóng nhu hién nay, xu huóng chung cúa khoa hoc hién pháp trén thé giói dang ngáy cáng dói hói phái dói mói nhán thúc vé hién pháp. vé hoat dóng láp hién vá quy trinh láp hién trong nhá nuóc pháp quyén. Dóng thói vói quá trinh nhán thúc ngáy cáng ró vé yéu cáu phái táng cuóng han núa tính quy pham, khá náng van dung trong thuc tién cúa Hién pháp lá dói hói kháng dinh tro lai nhúng vai tró, y nghía góc ré vón có cúa Hién pháp vá hoat dóng láp hién. Hién pháp ván phái duge nhán thúc dúng lá “khé irác chung”

11