TRUØNG TRÒ TYØ-NI - thuvienhoasen.org · TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ ... giaët cho pheùp töï giaët, hay nhôø ngöôøi giaët. Cho pheùp saém ñoà ñeå giaët, taám

TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI BOÁN 211 212 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

Thaønh kính ñaûnh leã Ñöùc Theá Toân

Ngaøi laø baäc ÖÙNG CUÙNG

Ñaáng CHAÙNH BIEÁN TRI

TRUØNG TRÒ TYØ-NI

SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI BOÁN

I. PHAÙP VEÀ Y1

Cho pheùp duøng 10 loaïi y phaán taûo sau ñaây2:

1) Y traâu nhôi.

2) Y chuoät gaëm.

3) Y bò chaùy.

4) Y nguyeät thuûy.

5) Y saûn phuï.

6) Y trong mieåu thaàn.

7) Y nôi goø maû, do chim tha, gioù thoåi bay caùc nôi.

8) Y caàu nguyeän3.

1 Y ôû ñaây neân hieåu laø vaûi.

2 Töù phaàn luaät 39, phaàn thöù ba Kieàn-ñoä y, tr. 850a24, Ñaïi

22n1428.

3 Y caàu nguyeän: Vaûi löôïm töø baõi tha ma ñem veà chia giöõa caùc

Tỳ-kheo, do coù giao öôùc tröôùc. (cht. Töù phaàn luaät, HT Thích

Ñoãng Minh dòch).

9) Y nhaän vöông chöùc.

10) Y vaõng hoaøn.

- Khoâng neân duøng y cuûa ngöôøi cheát nôi huyeät maû.

- Khoâng neân duøng y phaán taûo phôi treân töôøng

treân raøo (vì coù theå laø cö só giaët phôi).

- Khoâng neân duøng y nôi choã ngöôøi bò xöû töû. (ñao

phuû haønh söï roài, côûi aùo cuûa töû thi boû ñoù roài laáy).

- Khoâng neân laáy y cuûa ngöôøi cheát chöa muïc hö.

Ngöôøi cheát chöa muïc hö khoâng neân ñaïp cho hoaïi ñeå

laáy y.

- Khoâng neân laáy y cuûa ngöôøi ta chaát ñoáng4 (töùc y

cuûa cö só côûi ra).

- Y phaán taûo khoâng coù chuû thì thuoäc ngöôøi naøo laáy

tröôùc. Neáu cuøng laáy thì cuøng chia.

- Khoâng neân laáy y trang nghieâm cuùng döôøng nôi

thaùp.

- Cho pheùp duøng y caét roïc may thaønh. Y aáy chöa

giaët cho pheùp töï giaët, hay nhôø ngöôøi giaët. Cho pheùp

saém ñoà ñeå giaët, taám vaùn ñeå giaët, dao ñeå caét roïc.

- Neân duøng y 5 ñieàu, khoâng neân duøng y 6 ñieàu.

Neân duøng 7 ñieàu, khoâng neân duøng 8 ñieàu. Cho ñeán 19

ñieàu khoâng neân duøng 20 ñieàu. Neáu quaù soá löôïng ñieàu

soá naøy thì khoâng neân chöùa.

4 Töù phaàn luaät 39: Coù soá ñoâng cö só tuï hoïp nôi goø maû, côûi y boû

moät ñoáng, ñeå choân ngöôøi cheát. Tỳ-kheo trì phaán taûo thaáy,

töôûng y phaán taûo, neân laáy ñi.


- Cho pheùp duøng chieàu daøi 4 khuyûu tay, roäng 2

khuyûu tay laøm y An-ñaø-hoäi. Roäng 3 khuyûu tay, daøi 5

khuyûu tay laøm y Uaát-ña-la-taêng vaø Taêng-giaø-leâ. (Roäng

laø beà ñöùng, daøi laø beà ngang).

HOÛI: - Ba y cuûa Tyø-kheo, caùc boä ñeàu duøng möùc

löôïng ñöùng 3 khuyûu tay, ngang 5 khuyûu tay. Nay may

phaùp y möùc löôïng ñaâu phaûi khoâng vöôït quaù, vaäy coù

toäi hay khoâng? Hôn nöõa, luaät Töù phaàn noùi y Taêng-

giaø-leâ khoâng quaù 19 ñieàu, luaät Taêng kyø noùi khoâng quaù

15 ñieàu. Chæ coù luaät Caên baûn cho pheùp ñeán 25 ñieàu.

Nay ñeàu goïi y 25 ñieàu laø thöôïng thöôïng y. Ñoù laø ñònh

löôïng chaêng?

ÑAÙP: - Ba khuyûu tay, naêm khuyûu tay, quyeát

khoâng theå vöôït qua ñònh möùc aáy. Cho neân Luaät nhieáp

noùi raèng: ‚Quaù möùc löôïng naøy ñeàu maéc toäi aùc taùc‛.

Thôøi nay, may phaùp y beà ñöùng tuy chöa chaéc ñaõ quaù

3 khuyûu tay, nhöng beà ngang thì ñaâu khoâng hôn 5

khuyûu tay. Laïi nguïy bieän raèng: ‚Tuøy theo phong tuïc

ñòa phöông‛. Neân bieát thoï trì nhö vaäy, ñaép maëc thì

moãi böôùc phaïm moät Ñoät-kieát-la. Hôn nöõa, y beân Taây

quoác, hoaëc laø y phaán taûo, hoaëc laø do Ñaøn-vieät daâng,

coù tröôøng hôïp nhaän ñöôïc daøi vaø roäng maø ñieàu caùch coù

theå ít. Coù tröôøng hôïp nhaän ñöôïc y taïp toaùi5 thì ñieàu

5 Y taïp toaùi 雜碎衣: Do soá maûnh caét ra ñeå may nhieàu nhaát,

neân goïi teân nhö theá. Nhöng caùch giaûi thích naøy chöa thoaû

ñaùng; phaûi coù nghóa laø nhaët nhieàu maûnh vaûi raùch khaâu laïi

thaønh y môùi, töùc laø y phaán taûo.

caùch laïi nhieàu. Khoâng nhöõng luaät Taêng kyø, luaät Töù

phaàn khoâng quyù troïng nhieàu ñieàu caùch, maø luaät Caên

baûn cuõng chæ noùi ba caáp ñaàu, ba caáp keá, ba caáp sau,

chöù chöa töøng goïi laø thöôïng trung haï vaäy. Huoáng nöõa,

kinh Phaïm voõng chæ noùi: Caø-sa6 9 ñieàu, 7 ñieàu, 5 ñieàu.

Ñöùc Phaät phuù cho Toå Ca-dieáp truyeàn ñeán ngaøi Di-laëc,

cuõng chæ laø caø-sa baèng tô vaøng 13 ñieàu maø thoâi. Nay

duøng 25 ñieàu thì toán coâng phí cuûa bieát chöøng naøo.

Thaät ñaùng buoàn cöôøi!

- May y môùi, An-ñaø-hoäi vaø Uaát-ña-la-taêng thì may

moät lôùp, Taêng-giaø-leâ thì hai lôùp. Neáu vaûi cuõ thì An-

ñaø-hoäi vaø Uaát-ña-la-taêng hai lôùp, coøn Taêng-giaø-leâ thì

boán lôùp. Neáu laø y phaán taûo thì nhieàu hay ít lôùp tuøy yù.

- Tröôøng hôïp nhaän ñöôïc man y7, daøi roäng vöøa ñuû,

caét roïc ra thì thieáu, cho pheùp may eùp laù vaøo laøm ñieàu

soá.

- Khoâng neân khoâng maëc y caét roïc vaøo xoùm laøng.

Khoâng neân maëc y laät ngöôïc vaøo xoùm laøng. Ngoaøi xoùm

laøng cho pheùp maëc laät ngöôïc.

- Khoâng ñöôïc maëc moät y, tröø ñeán choã ñaïi tieåu

tieän.

- Khoâng neân maëc y 5 maøu, y baèng coû, y baèng da, y

baèng voû caây, y baèng laù caây, y baèng chaâu anh laïc, y

6 Caø-sa 袈裟: Pāli. kāsāya, y maøu vaøng naâu, y hoaïi saéc.

7 Man y 縵衣: Skt. Patta, y trôn, khoâng caét roïc.


baèng loâng chim Thöùu, y baèng toùc ngöôøi, y baèng loâng

ñuoâi ngöïa, y baèng loâng ñuoâi traâu Mao.

- Y raùch cho pheùp may vaù laïi, cho pheùp maëc y

chaèm vaù nhieàu lôùp, tuøy theo choã raùch lôùn nhoû vuoâng

troøn maø vaù laïi.

- Coù cö só ñem y ñeán noùi: ‚Y naøy cho Tyø-kheo teân

laø…‛ Tyø-kheo noùi: ‚Toâi khoâng caàn duøng‛. Cö só neân

ñem y ñeán ñaët tröôùc maët Tyø-kheo roài ñi. Tröôøng hôïp

nhö vaäy cho pheùp vì thí chuû neân duøng tay xeáp laáy.

Ñeán khi caàn duøng cho pheùp thoï trì.

- Y quyù giaù traûi döôùi ñaát, khoâng neân böôùc leân treân

ñoù maø ñi. Khoâng neân duøng y quyù giaù traûi phuû treân

maët ñaát. Cho pheùp duøng laøm meàn naèm, toøa ngoài, goái

ñaàu, ñaép leân treân y.

- Khoâng neân laøm tröôùng (duøng treo boán beân trong

phoøng). Khoâng neân laøm hieân (treo quanh nhaø).

Cho pheùp saém ñaïi caø-sa coù maøu saéc, roäng ba ngoùn

tay, quaán quanh löng ba voøng. Neáu daây quaù nhoû,

thöôøng coät deã ñöùt neân laøm caùi khuy ñeå coät, khoâng

neân duøng vaät quyù baùu ñeå laøm.

- Laïnh cho pheùp maëc aùo aám (may hai lôùp vaûi beân

trong ñoän boâng vaøo), quoác ñoä coù söông giaù laïnh cho

pheùp mang bít taát, cho pheùp ñoäi muõ aám.

- Thaân theå coù gheû hoâi thuùi cho pheùp saém khaên lau

thaân, maët nhôùp cho pheùp saém khaên lau maët. Beänh

chaûy nöôùc maét cho pheùp saém khaên lau nöôùc maét.

Luaät Taêng kyø noùi:

Y phi thôøi maø dö neân bieáu cho Taêng. Y ñuùng thôøi

nhieàu quaù, neân laáy phaân nöûa bieáu cho Taêng.

Trì ba y, bình baùt töùc laø thieåu duïc thieåu söï.

May ñöôøng vieàn ñöôøng neïp roäng nhaát baèng 4

ngoùn tay, heïp nhaát nhö beà ngang cuûa hoät luùa lôùn. Y

5 ñieàu phaûi 1 daøi 1 ngaén, 7 ñieàu ñeán 13 ñieàu 2 daøi 1

ngaén, 15 ñieàu 3 daøi 1 ngaén.

Luaät Caên baûn noùi:

Baûo veä phaùp y, nhö baûo veä da cuûa mình. Caàn neân

giaët nhuoäm chaèm vaù tuøy töøng vieäc maø söû duïng.

Taêng-giaø-chi (Taêng-giaø-leâ) coù 9 loaïi. Töø 9 ñeán 25

ñieàu. Ba loaïi thöù nhaát 2 daøi 1 ngaén, ba loaïi thöù hai 3

daøi 1 ngaén, ba loaïi thöù ba 4 daøi 1 ngaén, neân may neân

maëc. Quaù soá aáy trôû leân töùc thaønh phaù naïp.

Loaïi thöôïng (cao nhaát) beà ñöùng 3 khuyûu tay, beà

ngang 5 khuyûu tay. Loaïi haï (thaáp nhaát) beà ñöùng 2

khuyûu röôõi, beà ngang 4 khuyûu röôõi. Khoaûng giöõa 2

loaïi aáy laø thuoäc loaïi trung. OÁt-ñaùt-la-taêng-giaø (Uaát-ña-

la-taêng) vaø An-ñaùt-baø-ta (An-ñaø-hoäi) möùc löôïng cuõng

nhö Taêng-giaø-chi (Taêng-giaø-leâ). Laïi coù 2 loaïi An-ñaùt-

baø-ta:

1) Ñöùng 2 khuyûu tay, ngang 5 khuyûu tay.

2) Ñöùng 2 khuyûu tay, ngang 4 khuyûu tay.

Trong boä Taïp söï noùi:


Treân vai may moät caùi khaâu, tröôùc ngöïc may moät

caùi khaâu. Töôùng cuûa laù coù ba côõ: lôùn nhaát beà roäng boán

ngoùn tay, hoaëc nhö caùi chaân con chim soøe ra. Côõ nhoû

baèng 2 ngoùn tay, hoaëc nhö moùng tay caùi, khoaûng giöõa

cuûa hai côõ naøy laø baäc trung.

Khoâng neân maëc ba y maø caïo toùc, neân saém caùi y

rieâng ñeå caïo toùc. Hay laø duøng Taêng-cöôùc-kyø8 ñeå che

thaân maø caïo.

Neân duøng moät caùi ñoà ñöïng y, caùi y naøo thöôøng

duøng thì ñeå treân, caùi ít duøng thì ñeå döôùi.

Caùi muøng che muoãi ñeå ngoài thieàn giaùp voøng 12

khuyûu tay, beân treân may moät caùi traàn muøng. Beà daøi

boán khuyûu tay, beà roäng hai khuyûu tay. Tuøy theo thaân

ngöôøi cao thaáp maø xoå xuoáng cho vöøa. Treo treân moät

sôïi daây ñeå noù ruõ xuoáng. Laøm moät caùi cöûa giaùp laïi,

noùng thì duøng quaït ñeå quaït. Beân döôùi laáy bieân cuûa

chieác chieáu ñeø leân treân ñeå muoãi khoûi chui vaøo.

Y Taêng-giaø-chi ñoùng vai chuû trong caùc y, khoâng

neân ñaép maëc böøa baõi maø neân duøng vaøo caùc vieäc nhö:

khi vaøo tuï laïc, khi khaát thöïc, khi thoï trai, luùc nhaäp

chuùng, leã baùi thaùp, leã baùi Phaät, Phaùp, leã baùi hai thaày

vaø ñoàng phaïm haïnh coù theå maëc ñaïi y. Y OÁt-ñaùt-la-

taêng-giaø neân maëc nôi saïch seõ vaø khi aên v.v.. y An-

ñaùt-baø-ta coù theå ñaép maëc luùc naøo cuõng ñöôïc.

Boä Muïc-ñaéc-ca noùi:

8 Taêng-cöôùc-kyø: Xem cht. 40, Truøng trò q.9 (baûn Vieät).

Boïn giaëc cöôùp ñoaït cuûa caûi (vaûi v.v…) cuûa ñoaøn con

buoân, boû soùt laïi, khoâng ñöôïc laáy. Neáu ngöôøi chuû cuûa

ñoaøn buoân tuøy yù cho thì ñöôïc nhaän. Tröôøng hôïp ngöôøi

chuû cuûa baõi tha ma vaø thaàn mieáu cuõng vaäy.

Luaät cho pheùp caùc Tyø-kheo chöùa caát 13 vaät duïng

nhö sau:

1) Y Taêng-giaø-chi (Taêng-giaø-leâ).

2) Y OÁt-ñaùt-la-taêng-giaø (Uaát-ña-la-taêng).

3) Y An-ñaùt-baø-ta (An-ñaø-hoäi).

4) Ni-sö-ñaõn-na (Ni-sö-ñaøn).

5) Quaàn (y taém).

6) Quaàn cuït (Nieát-baøn-taêng).

7) Taêng-cöôùc-kyø (aùo loùt).

8) Taêng-cöôùc-kyø phuï (aùo loùt cuït tay).

9) Khaên lau maët.

10) Khaên lau thaân.

11) Y che gheû.

12) Y caïo toùc.

13) Y uoáng thuoác.

Tuøy theo moãi moùn ñeàu coù teân rieâng ñeå goïi maø thoï

trì. Ñoái tröôùc moät Tyø-kheo noùi theá naøy: ‚Cuï thoï ghi

nhaän cho, ñaây laø y Taêng-giaø-chi, nay toâi thoï trì. Ñaõ

may thaønh y, thaønh ñoà thoï duïng‛. Noùi nhö vaäy 3 laàn.

Bao nhieâu y khaùc, caên cöù theo ñaây maø thöa ñeå thoï trì.

Chæ coù y uoáng thuoác thì neân theâm ‚vì beänh duyeân‛.

Ngoaøi ra, neáu theâm loaïi y naøo neân ñoái tröôùc hai thaày


maø thöa gôûi, phaân bieät ñeå thoï trì. Ñoái tröôùc moät Bí-soâ

thöa nhö theá naøy: ‚Cuï thoï ghi nhaän cho. Toâi Tyø-

kheo… Coù caùi y dö naøy, chöa vì noù maø phaân bieät, nay

ñeå hôïp thöùc hoùa vaán ñeà phaân bieät. Toâi nay ñoái tröôùc

Cuï thoï vì noù phaân bieät, duøng ñeå kyù gôûi cho Tyø-kheo…

Toâi nay thoï trì‛. Noùi nhö vaäy 3 laàn (ñaây laø vaán ñeà

tònh thí).

Tröôøng hôïp y bò raùch neân duøng chæ chaèm vaù laïi.

Neáu luûng loã neân vaù laïi. Neáu beân trong bò hö muïc neân

duøng hai mieáng vaûi vaù eùp laïi. Neáu hö muïc quaù khoâng

theå vaù ñöôïc, neân xeù ra laøm tim ñeøn. Hoaëc coù theå baèm

nhoû troän vôùi hoà ñeå treùt, traùm vaøo nhöõng loã troáng, hay

laø treùt vaøo vaùch töôøng. Söû duïng nhö vaäy laøm cho

ngöôøi thí chuû phöôùc ñöùc ñöôïc taêng theâm.

Luaän Taùt-baø-ña noùi:

Ba y bò raùch khoâng keå loã luûng lôùn hay nhoû, nhöng

ñöôøng vieàn khoâng bò ñöùt ñoaïn vaãn phaûi thoï trì. Neáu y

laâu bò phai maøu, vaãn cöù thoï trì. Sau nhuoäm laïi maøu

cuõng khoâng maát vieäc thoï trì.

Hoûi: - Hieän nay, töông truyeàn raèng: Neáu ba y bò

raùch khoâng cho pheùp töï chaèm vaù, vaø vieäc Tyø-kheo

vieân tòch, ñem y treo treân caây laø theá naøo?

Ñaùp: - Nhöõng gì luaät cho pheùp thì y theo maø laøm,

nhöõng gì khoâng phaûi luaät cheá thì khoâng neân töï cheá.

Neáu töï cheá thaønh phi phaùp. Vaán ñeà y raùch khoâng cho

pheùp töï vaù ruùt töø Nguõ baùch vaán kinh9. Boä saùch naøy

ña phaàn laø nhaàm, nhö trong quyeån ñaàu cuûa boä Luaät

naøy ñaõ noùi roõ: Tyø-kheo vieân tòch ba y cuûa ñöông söï

cho ngöôøi nuoâi beänh. Nhö vaên trong Luaät ñaõ noùi roõ

raøng, laøm sao coù theå laøm khaùc ñi ñöôïc? Giaû nhö

muoán traùnh khoûi naïn kim-sí ñieåu10

, thì aét caàn Long

vöông ñeán caàu xin. Hoaëc muoán coät sau coå treû nhoû

cuõng phaûi caàn cha meï noù ñeán caàu xin. Tröôøng hôïp

ñem treo cao treân caây, thaät söï khoâng lôïi ích gì; khoâng

thaáy luaät naøo ghi cheùp nhö vaäy. Thaät laø buoàn cöôøi!

Toån hao cuûa tín thí laøm sao traùnh khoûi toäi?

Boä Ma-ñaéc-laëc-giaø noùi:

Khoâng ñöôïc caát chöùa y phaán taûo nhô nhôùp, khoâng

saïch. Tröôøng hôïp nhaän ñöôïc y phaán taûo neân giaët

nhuoäm söûa sang cho saïch seõ töû teá roài môùi thoï trì.

Luaät Thaäp tuïng noùi:

Ba y khoâng neân thieáu, khoâng neân dö, thieáu thì

maéc toäi Ñoät-kieát-la, chöùa nhieàu thì maéc toäi Xaû ñoïa.

9 Nguõ baùch vaán kinh: 1. Phaät thuyeát Muïc-lieân vaán giôùi luaät

trung nguõ baùch khinh troïng söï (1 quyeån), maát teân ngöôøi dòch,

tr. 972, Ñaïi 24n1483; 2. Phaät thuyeát Muïc-lieân vaán giôùi luaät

trung nguõ baùch khinh troïng kinh (2 quyeån, bieät baûn), maát teân

ngöôøi dòch, tr. 983, Ñaïi 24n1483.

10 Kim-sí ñieåu 金翅鳥: laø loaøi chim thuø thaéng nhaát trong loaøi

chim Kim-sí. Chim naøy do nghieäp baùo neân aên ñöôïc caùc loaøi

roàng.


Neáu laø y phaán taûo, hay y cö só kheùo caét roïc tu boå,

chaèm vaù cho töû teá, duøng laøm nhaân duyeân rieâng bieät

ñeå boá thí. Neáu vaûi (may y) thieáu, khoâng neân caét roïc,

neân may treân maët vaûi ñöôøng vieàn laøm ñieàu soá cuûa y:

5 ñieàu, 7 ñieàu, 9 ñieàu cho ñeán 15 ñieàu.

Luaät Nguõ phaàn noùi:

Maëc y ngoaïi ñaïo maéc toäi Thaâu-lan-giaù. Neáu khoâng

bieát ñoù laø y ngoaïi ñaïo maø laø thöù y khoâng phaûi Phaät

cho pheùp ñaép maëc thì neân phaù huûy ñi. Neáu bieát laø y

ngoaïi ñaïo neân xeù vaø traûi döôùi ñaát baûo ngöôøi ñaïp leân

treân khieán cho mau hö hoaïi.

Caùch may: Ñieàu soá phía beân traùi thì phuû qua phía

beân traùi, ñieàu soá beân maët thì phuû qua phía beân maët,

ñieàu chính giöõa thì phuû qua hai beân.

Muøng che muoãi neân tuøy theo caùi giöôøng lôùn hay

nhoû maø may.

Giaây löng ngoài thieàn khoâng neân roäng quaù 8 ngoùn

tay, heïp khoâng döôùi naêm ngoùn tay.

Ba y neân thoï trì. AÙo loùt, aùo nguû, aùo taém möa, aùo

che gheû, muøng, vaûi traûi choã ñi kinh haønh, y ngaên raän,

y traûi giöôøng nhoû, toïa cuï, y baûo veä tay, y baûo veä chaân,

y baûo veä ñaàu, y lau thaân, y lau maët, ñaõy ñöïng kim

chæ, ñaõy ñöïng baùt, ñaõy ñöïng guoác deùp, ñaõy loïc nöôùc.

Caùc loaïi y nhö vaäy, hình theå gioáng y, taát caû ñeàu neân

thoï trì.

Sôï ñaàu laïnh maéc beänh, cho pheùp duøng y truøm leân,

cuõng cho pheùp may maõo. Khi aám roài thì thoâi.

Khaên Phuù-la khoâng neân may quaù daøi, cho pheùp

may ñeán treân maéc caù thoâi.

Nhaän ñöôïc vaûi môùi, tröôùc heát neân giaët, roài caêng

ra ño, sau môùi caét, may, nhuoäm, nhö phaùp maø thoï trì.

Khoâng ñöôïc duøng ñeå goùi ñoà vaät, chæ neân duøng ñeå hoä

lôùp da moûng nôi thaân hình maø thoâi.

Luaät Thieän kieán noùi:

Thoï trì ba y khoûi phaûi thuyeát tònh. AÙo möa thoï trì

4 thaùng, quaù 4 thaùng thì thuyeát tònh. Thoï trì Ni-sö-

ñaøn khoûi phaûi thuyeát tònh. Y che gheû khoûi phaûi

thuyeát tònh, gheû laønh roài thuyeát tònh. Thoï trì phu cuï

khoûi phaûi thuyeát tònh. Thoï trì y taïp toaùi khoûi phaûi

thuyeát tònh. Thoï trì ba y, xaû roài, khi thoï trì y môùi

phaûi duøng thaân khaåu ñoái tröôùc Tyø-kheo noùi thuyeát

tònh. Neáu khoâng coù Tyø-kheo thì töï laáy tay caàm y töï

noùi ñeå thuyeát tònh. Neáu tay khoâng caàm y maø noùi

thuyeát tònh thì khoâng thaønh. Neân noùi teân goïi cuûa moãi

y ñeå thuyeát tònh. Ba y ñaõ xaû, laøm y taïp toaùi neân

thuyeát tònh. Ni-sö-ñaøn thoï trì moät caùi; khoâng ñöôïc

thoï trì hai caùi. Phu cuï thì chöùa nhieàu ít tuøy yù, y che

gheû thì chöùa moät caùi khoâng neân chöùa nhieàu. Khaên lau

tay thì chöùa hai caùi. Y taïp toaùi tuøy theo coù nhieàu ít

noùi ñeå thoï trì thì khoâng phaïm. Meàn chieáu v.v.. ñeàu

thuoäc veà vaät cuûa phoøng khoûi phaûi thuyeát tònh.

Luaät nhieáp noùi:

Phaøm ñaép maëc y phuïc neân boû ba loaïi taâm:


1) Taâm öa thích xem ngaém laøm ñeïp.

2) Taâm thoï duïng moät caùch khinh thöôøng.

3) Maëc vôùi taâm tìm caàu danh voïng. Traù hieän maëc

y xaáu raùch, muoán cho ngöôøi khaùc goïi mình coù ñöùc coù

haïnh.

AÁy laø ba taâm khoâng neân khôûi nieäm, chæ neân mong

caàu hoaïi saéc, ñuû baûo hoä thaân theå, thuaän theo lôøi daïy

cuûa vò Ñaïi sö, taán tu thieän phaåm. Neân phaùt sanh naêm

loaïi taâm:

1) Bieát caân nhaéc, söû duïng coù ñoä löôïng, khoâng ñeå

thöông toån.

2) Bieát thay ñoåi, khoâng neân maëc luoân moät y ñeå

nhôùp, mau hö muïc.

3) Bieát suy nghó quaùn saùt, nhôø khoù khaên môùi coù

ñöôïc. Nghó traû ôn khi thoï duïng, chôù laøm ñieàu phi

phaùp.

4) Bieát ñuùng thôøi, noùng laïnh söû duïng ñuùng luùc.

5) Bieát soá löôïng, trong 13 moùn tö cuï, ñuû duøng ñeå

giuùp thaân; neáu caát chöùa nhieàu y seõ nuoâi lôùn loøng

tham, pheá boû ñaïo nghieäp.

II. PHAÙP VEÀ BÌNH BAÙT

Phaàn thöù tö11

noùi:

11 Töù phaàn luaät 51, 52, phaàn thöù tö Kieàn-ñoä Taïp, tr. 945a21,

951c21, Ñaïi 22n1428.

Neáu coù vò Tyø-kheo naøo vaøo trong Taêng thoï trai

maø khoâng coù bình baùt thì vò ngoài gaàn cho möôïn, hay

laø Taêng trong truù xöù ñoù cho möôïn.

Khoâng neân baùt khoâng röûa maø duøng ñeå aên.

Baùt baèng caây laø baùt cuûa ngoaïi ñaïo khoâng neân

chöùa. Baùt baèng ñaù laø baùt cuûa Nhö Lai khoâng neân

duøng. Baùt baèng vaøng, baïc, löu ly, baûy baùu laø baùt cuûa

baïch y, khoâng neân duøng.

Cho pheùp Tyø-kheo laøm baùt baèng thieác, cho pheùp

chöùa taát caû vaät duïng ñeå laøm baùt, cho pheùp xoâng baùt.

Khoâng neân duøng baùt chöùa vaät gì khaùc, ngoaøi vaät

thöïc.

Khoâng neân khoâng röûa baùt maø ñem caát.

Cho pheùp laøm ñaõy ñöïng baùt, laøm daây ñeå ñeo baùt

nôi vai, ñeå baùt thoøng döôùi naùch, mieäng cuûa baùt höôùng

ra phía tröôùc.


Khoâng cho pheùp ngaên töøng oâ trong baùt. Neáu duøng

baùnh hay côm ngaên khoâng toäi.


Baûo veä bình baùt nhö baûo veä troøng con maét, neân

treùt thì treùt, neân xoâng thì xoâng.


Bình baùt laø tieâu bieåu cho haèng sa caùc ñöùc Phaät,

khoâng neân ñöïng ñoà baát tònh.



Quaù ngoï khoâng neân duøng bình baùt ñeå uoáng, cho

pheùp laøm ñoà ñöïng uoáng, hoaëc baèng ñoàng, baèng thieác,

baèng ñaát. Cho pheùp laøm rieâng moät caùi ñeå duøng chaùo.

III. PHAÙP VEÀ AÊN VAØ UOÁNG THUOÁC

Kieàn-ñoä döôïc (thuoác)12

noùi:

Tröôøng hôïp thôøi döôïc13

hoøa vôùi thôøi döôïc hay laø

phi thôøi döôïc14

, thì neân duøng nhö thôøi döôïc. Tröôøng

hôïp phi thôøi döôïc hoøa vôùi thaát nhaâït döôïc15

, neân thoï

duïng nhö phi thôøi döôïc. Tröôøng hôïp thaát nhaâït döôïc

hoøa vôùi taän hình thoï döôïc16

, neân duøng nhö thaát nhaâït

döôïc. Tröôøng hôïp taän hình thoï döôïc ñöôïc hoøa vôùi taän

hình thoï döôïc thì neân duøng nhö taän hình thoï döôïc.

Khoâng neân töï naáu töï uoáng. Khoâng ñöôïc trong giôùi

cuøng nguû vôùi ñoà aên, cuøng naáu ñoà ñeå aên. Neân ôû beân

phoøng hoaëc choã vaéng kieát nhaø tònh truø ñeå naáu.

Cö só nhaø vöôøn, chôû moïi thöù ñoà aên, thöùc uoáng,

treân ñöôøng ñi cuùng Phaät vaø Taêng. Tröôøng hôïp qua

ñoàng hoang moâng quaïnh, ñoà aên cuõ, baûo ngöôøi ñem

12 Töù phaàn luaät 42, phaàn thöù ba Kieàn-ñoä thuoác, tr. 870b25,

Ñaïi 22n1428.

13 Thôøi döôïc 時藥: chæ thöïc phaåm chính, nguõ coác vaø caù, thòt,

khoâng ñöôïc tröõ duøng sau ñöùng boùng.

14 Phi thôøi döôïc 非時藥: ñöôïc tröõ duøng sau ngoï.

15 Thaát nhaät döôïc 七日藥: thuoác chæ ñöôïc pheùp tröõ duøng trong

voøng baûy ngaøy.

16 Taän hình thoï döôïc 盡形壽藥: thuoác tröõ duøng cho ñeán heát ñôøi.

cuùng heát cho Tyø-kheo. Tyø-kheo baïch Phaät, Phaät cho

pheùp khôûi nieäm Ñaøn-vieät roài thoï nhaän, sai tònh nhôn

laáy chôù khoâng neân töï laáy. Khi caàn tuøy yù söû duïng.

- Coù taùm loaïi nöôùc traùi caây:

1) Nöôùc traùi leâ.

2) Nöôùc dieâm-phuø.

3) Nöôùc traùi taùo.

4) Nöôùc mía.

5) Nöôùc traùi thò.

6) Nöôùc xaù-laâu-giaø17

.

7) Nöôùc traùi baø-laâu-sö18

.

8) Nöôùc traùi nho.

Neáu khoâng laøm say ngöôøi thì uoáng khi phi thôøi,

neáu laøm say ngöôøi thì khoâng neân uoáng. Cuõng khoâng

neân ngaøy nay nhaän nöôùc traùi caây ñeå ñeán ngaøy mai

môùi uoáng.

Khoâng neân aên loaïi quaû baát tònh, neân aùp duïng

naêm thöù tònh phaùp (phaùp laøm cho saïch)19

:

1) Taùc tònh bôûi löûa (Hoûa tònh).

17 Nöôùc Xaù-laâu-giaø 舍樓伽: Pāli. Sālūkapāna, Thieän kieán luaät

17, Kieàn-ñoä thuoác, tr. 795b17, Ñaïi 24n1462: Xaù-laâu-giaø, laø

duøng ngoù sen xanh (Uppala), ngoù sen traéng (Kumuda) giaõ naùt

loïc laáy nöôùc trong, goïi laø Xaù-laâu-giaø (nöôùc ngoù sen).

18 Baø-laâu-sö 婆樓師: Pāli. Phārusaka. Thieän kieán luaät 17, Ba-laâu-

sö gioáng nhö traùi Am-la (Pāli. Amba – quaû xoaøi).

19 Töù phaàn luaät 43, phaàn thöù ba Kieàn-ñoä thuoác, tr. 875a18,

Ñaïi 22n1428.


2) Taùc tònh bôûi dao (Ñao tònh).

3) Taùc tònh bôûi muït nhoït (Sang tònh20

).

4) Taùc tònh bôûi chim moå aên (Ñieåu traùc phaù tònh).

5) Taùc tònh bôûi moät loaïi hoät træa maø khoâng moïc

(Baát trung chuûng tònh).

Taùc tònh bôûi dao, muït nhoït, chim moå aên neân boû

hoät maø aên; taùc tònh bôûi löûa, hoät træa khoâng moïc thì

aên heát.

Coù ngöôøi cuùng vöôøn caây aên traùi thì Taêng neân

nhaän roài giao cho daân trong Taêng-giaø-lam hay Öu-baø-

taéc lieäu lyù (troâng coi). Hoï muoán chia phaàn thì tính

theo giaù thueâ maø chia cho hoï. Sa-di lo lieäu cuõng ñöôïc.

Khi aên, nuoát luoân hoät, sau khi ñaïi tieän, hoät aáy

moïc caây, khoâng phaïm.

Tyø-kheo troàng rau quaû, gieo vaõi, böùng troàng choã

naøy sang choã khaùc, sau ñoù ñeàu cho pheùp duøng ñeå aên.

Bình ñöïng toâ, bình ñöïng daàu cho pheùp ñaäy. Neáu

ai khoâng coù tònh nhôn thì caàm caùi daây coät treân naép,

khoâng neân duøng tay chaïm vaøo (ñaây laø loaïi toâ, du ‘daàu’

trong Taêng chöù khoâng phaûi loaïi thuoác uoáng baûy ngaøy

vaäy).

Khoâng neân aên thöù rau baát tònh, khoâng neân töï taùc

tònh. Khoâng neân töï tay caàm baûo ngöôøi taùc tònh, neân

ñeå döôùi ñaát khieán tònh nhôn taùc tònh. Taùc tònh roài

neân nhaän ñeå duøng.

20 Sang tònh 瘡淨.

Khoâng neân coá yù xuùc chaïm ñoà aên tònh kia ñeå trôû

thaønh baát tònh. Xuùc chaïm phaïm Ñoät-kieát-la. Ngöôøi

kia khoâng xuùc chaïm thì khoâng phaïm.

Tröôøng hôïp Cö só ñem ñoà aên ñeán gôûi cho Tyø-kheo,

sau ñoù neáu töï hoï aên, hay ñem veà; hoaëc cho Tyø-kheo

thì cho pheùp nhaän. Tyø-kheo beänh caàn chaùo, baûo tònh

nhôn laáy nöôùc, laáy gaïo vo saïch, röûa tay saïch nhaän

laáy, sau ñoù töï ñun naáu cho chín.

Khoâng ñöôïc cuøng nguû vôùi chaùo trong giôùi, trong

cuøng giôùi naáu chaùo, hoaëc töï mình naáu. Tröôøng hôïp

chaùo nguoäi haâm laïi thì cho pheùp. (Kieát giôùi tònh truø

thì traùnh ñöôïc 2 caùi toäi: cuøng nguû, cuøng naáu).

Muoán nhaän toâ (vaùng söõa) maø nhaän nhaàm daàu,

muoán nhaän daàu nhaän nhaàm toâ v.v.. ñeàu khoâng thaønh

thoï nhaän.

Luùc luùa gaïo khan hieám, cho pheùp Tyø-kheo ñöôïc

laøm taùm vieäc:

1) Trong giôùi cuøng nguû vôùi ñoà aên.

2) Naáu ñoà aên trong giôùi.

3) Töï tay mình naáu ñoà aên.

4) Töï tay nhaän ñoà aên.

5) Sôùm mai nhaän ñoà aên, aên no roài, khoâng laøm

phaùp dö thöïc ñöôïc aên theâm.

6) Töø choã nhaän thöùc aên, böng bao nhieâu thöùc

aên ñeán cuõng ñöôïc.

7) AÊn traùi nho v.v.. cuõng ñöôïc.


8) Trong nöôùc coù vaät thöïc coù theå aên ñöôïc, cuõng

ñöôïc aên21

.

Neáu luùa gaïo deã daøng trôû laïi thì khoâng cho pheùp.

Khoâng theå aên theo sôû thích, theo yù muoán. Tyø-

kheo coù beänh, thuoác taän hình thoï neân uoáng.

Kieàn-ñoä Ni22

noùi:

Ni ñöôïc pheùp nhaän thöùc aên cuûa Tyø-kheo. Thöùc aên

caùch ñeâm (tuùc thöïc) cuûa Ni trao cho Tyø-kheo trôû

thaønh tònh. Tyø-kheo cuõng ñöôïc pheùp nhaän thöùc aên töø

Ni. Thöùc aên caùch ñeâm cuûa Tyø-kheo trao cho Ni cuõng

trôû thaønh tònh .

Phaàn thöù tö noùi:

Ñoà aên thöùc uoáng daønh cuùng döôøng Thaùp, thì Sa-

di, Öu-baø-taéc, hay laø ngöôøi xaây döïng neân duøng23

. (Ñoà

21 Töù phaàn luaät 43, tr. 876b12: Baáy giôø, caùc Tỳ-kheo aên xong,

nhaän ñöôïc thöùc uoáng, trong ñoù coù ngoù sen, goác sen… coù theå aên

ñöôïc, ñeán caùc Tỳ-kheo laøm phaùp dö thöïc. Vò kia aên moät phaàn

hoaëc aên heát. Caùc Tỳ-kheo nghó: ‚Luùc luùa gaïo quí, mong ñöùc

Theá Toân cho chuùng ta aên roài nhaän ñöôïc nöôùc, trong ñoù coù

thöùc aên nhö vaäy, khoâng taùc phaùp dö thöïc maø ñöôïc aên‛. Baïch

Phaät, Phaät daïy: ‚Khi luùa gaïo quí, aên xong nhaän ñöôïc nöôùc,

trong ñoù coù thöùc aên nhö vaäy, khoâng laøm phaùp dö thöïc vaãn

ñöôïc aên.‛

22 Töù phaàn luaät 49, phaàn thöù ba Kieàn-ñoä Tỳ-kheo-ni, tr. 928a,

Ñaïi 22n1428.

23 Ñoaïn naøy ngaøi Trí Huùc trích daãn thieáu (Truøng trò tyø-ni söï

nghóa taäp yeáu 14, tr. 456c14, Vaïn 40n719). Töù phaàn luaät 52,

phaàn thöù tö Kieàn-ñoä taïp, tr. 957a1, Ñaïi 22n1428: …Coù vò

aên thöùc uoáng daønh cuùng Thaùp phaûi ñuû tam ñöùc luïc

vò24

; neáu rau traùi coøn töôi thì phaûi taùc tònh. Thôøi nay

duøng ñaäu naønh naáu caû traùi laãn xaùc, khoâng duøng rau

ñeå cuùng laø ñieàu raát laï. Ñoà vaät cuùng Thaùp, taát caû

khoâng cho pheùp Tyø-kheo duøng. Vaán ñeà naøy khoâng

nhöõng chæ trong Maät boä maø thoâi).


Toûi cuû, toûi laù, toûi teùp, toûi soáng, toûi chín ñeàu khoâng

ñöôïc aên. Tröôøng hôïp duøng ñeå trò gheû thì cho pheùp

duøng ñeå trò. Thôøi gian trò beänh gheû phaûi ôû nôi vaéng,

khoâng neân ôû trong chuùng. Khi beänh gheû laønh, taém

röûa saïch seõ, môùi trôû vaøo phoøng Taêng. Khi beänh,

khoâng neân duøng toûi, neáu beänh khoâng laønh thì cho

pheùp duøng. Duøng roài, baûy ngaøy khoâng ñöôïc naèm treân

neäm giöôøng cuûa Taêng, ñi tieâu nôi nhaø xí cuûa Taêng.

Vaøo trong nhaø taém cuûa Taêng, nhaø söôûi, nhaø giaûng,

nhaø aên, khoâng ñöôïc nhaän söï thænh môøi theo thöù töï

cuûa Taêng, cho ñeán thuyeát phaùp Boá-taùt, taát caû ñeàu

khoâng ñöôïc coù maët. Khoâng ñöôïc nhieãu Thaùp, neáu

Thaùp ôû nôi ñaát troáng thì ñöôïc pheùp ôû döôùi ñuoâi gioù

höôùng veà Thaùp ñeå leã baùi. Ñeán ngaøy thöù taùm taém röûa,

quaàn aùo xoâng öôùp roài môùi ñöôïc vaøo trong chuùng.

khoâng bieát thöùc aên cuùng döôøng nôi Thaùp roài, ai thoï nhaän

duïng. Phaät daïy: ‚Tyø-kheo, Sa-di, Öu-baø-taéc, hay ngöôøi xaây

döïng aên thöùc aên cuùng döôøng aáy.‛

24 Tam ñöùc luïc vò: Tam ñöùc, laø meàn goïn, thanh tònh, nhö

phaùp. Luïc vò laø ñaéng, chua, cay, ngoït, maën, nhaït.



Khoâng vì vieäc gì maø ñoaïn thöïc (nhòn aên) thì maéc

toäi Vieät phaùp.

(HOÛI: - Nhö Phoù Ñaïi Só, ngöôøi ñôøi xöng laø Di-laëc

hoùa thaân, moãi laàn tuyeät thöïc laøm caùc khoå haïnh. Ngaøi

Trí Tích Boà-taùt laïi uoáng nöôùc khoâng. Ngöôøi ñôøi sau

baét chöôùc theo laïi coù toäi hay chaêng?

ÑAÙP: - Phoù Ñaïi Só khoå haïnh tuyeät thöïc vì muoán

thay theá caùi khoå cho chuùng sanh. Ngaøi Trí Tích Boà-

taùt giaûm aên chæ uoáng nöôùc laø muoán ñieàu phuïc thoùi

quen cuûa phieàn naõo. Cho ñeán y vaøo Maät toâng, laïi coù

bao nhieâu phöông phaùp ñeàu khoâng phaûi laø voâ côù maø

ñoaïn thöïc cho neân khoâng coù toäi vaäy. Song hoaëc möôïn

vaán ñeà uoáng nöôùc khoâng, tuyeät thöïc v.v… ñeå mong caàu

danh lôïi thì thuoäc veà loaïi taø maïng, maéc toäi heát söùc

naëng vaäy).

Boä Ni-ñaø-na noùi:

Neân baûo tònh nhôn chia traùi cho Taêng. Neáu khoâng

coù tònh nhôn neân sai Sa-di. Sa-di khoâng coù, thì tröôùc

heát phaûi taùc tònh roài Bí-soâ thoï laáy, töùc laø ñöôïc pheùp

töï chia.


Ñoà aên uoáng chöa chín neân naáu laïi, neáu ñoà aên coøn

soáng thì cho pheùp hoûa tònh roài môùi ñöôïc naáu. Theá naøo

goïi laø hoûa tònh? Nghóa laø cho noù chaïm vôùi löûa.

Tyø-ni töïa noùi:

Coù 5 tröôøng hôïp cho pheùp aên thaïch maät25

:

1) Ñi xa veà.

2) Beänh.

3) AÊn ít.

4) AÊn khoâng ñöôïc.

5) Choã chæ thí nöôùc laõ.

Neáu khoâng uoáng nöôùc thì khoâng cho pheùp aên.


Khoâng neân leo leân treân caây rôø haùi traùi caây.

Tröôøng hôïp ghe hay xe chôû ñoà aên uoáng, neáu

khoâng coù tònh nhôn caàm cöông ñieàu khieån (hay laùi)

thì cho pheùp Tyø-kheo töï caàm cöông (hay laùi).

Tröôøng hôïp Taêng duøng xe chôû luùa, coù moät Baø-la-

moân laáy moät naém luùa chöa taùc tònh cuûa Taêng lieäng

vaøo trong xe, Phaät baûo: ‚Neáu ñöôïc, neân löïa rieâng ra

maø boû ñi, neáu khoâng theå löïa rieâng thì cho hoát moät

naém maø boû ñi.‛

Ñoà aên baèng goác (caên 根) coù naêm caùch laøm cho

saïch (tònh phaùp):

1) Baùt tònh (goït).

2) Tieät tònh (chaët).

3) Phaù tònh (laøm cho beå).

4) Taåy tònh (röûa).

5) Hoûa tònh (hô löûa).

25 Thaïch maät: Skt. Phāṇ ita, ñöôøng mía hay maät mía.


Ñoà aên baèng coïng, laù (haønh, dieäp 莖葉) coù ba caùch

laøm cho saïch:

1) Ñao tònh (dao)

2) Taåy tònh (röûa).

3) Hoûa tònh (hô löûa).

Ñöïng trong moät caùi gì hay nhoùm thaønh moät ñoáng,

trong ñoù moät ñôn vò tònh thì goïi laø toång tònh (moät

ñôn vò saïch töùc laø taát caû ñeàu saïch).

Trong gaïo coù thoùc, cho pheùp saém coái chaøy, baûo

tònh nhôn giaõ giuøm.

Luaän Taùt-baø-ña noùi:

Neáu duøng thôøi döôïc v.v… trôï giuùp ñeå thaønh thaát

nhaät döôïc, duøng nhö thaát nhaät döôïc thì khoâng loãi.

Hoaëc duøng thaát nhaät döôïc v.v… trôï giuùp ñeå thaønh

chung thaân döôïc, duøng nhö chung thaân döôïc thì

khoâng coù loãi. Hay laø duøng thaát nhaät döôïc v.v… trôï

giuùp ñeå thaønh thôøi döôïc, duøng nhö thôøi döôïc. Theo soá

löôïng nhieàu, cuøng nhau trôï giuùp maø thaønh vaäy.

IV. PHAÙP NHAÄN THÖÙC AÊN

Kieàn-ñoä phaùp26

noùi:

Neáu muoán thoï thænh neân ñeán trong Taêng, vaøo böõa

côm saùng hay böõa ngoï, Ñaøn-vieät ñöùng choã thaáy ñöôïc

baïch: ‚Thôøi ñaùo‛. Thöôïng toïa ñaày ñuû oai nghi ñi tröôùc

26 Töù phaàn luaät 49, phaàn thöù ba Kieàn-ñoä phaùp, tr. 934c24, Ñaïi

22n1428.

daãn ñaàu. Neáu coù vieäc Tam baûo hay laø nuoâi beänh, neân

baïch Thöôïng toïa roài ñi tröôùc. Hoaëc vì maïng naïn,

phaïm haïnh naïn, cho pheùp khoâng thöa hoûi cöù ñi. Ñeán

choã thoï trai, khoâng neân ngoài laãn loän, phaûi ngoài theo

thöù töï thöôïng, trung, haï toïa. Phaûi xem xeùt oai nghi

cho nhau. Neáu coù ngöôøi ngoài khoâng nhö phaùp, khoâng

kheùo che thaân, neân buùng moùng tay caûnh giaùc hoï.

Hoaëc nhôø ngöôøi noùi cho hoï bieát. Khoâng neân tham caàu

söï cung kính maø coù yù ñeán sau, ñeå caùc Tyø-kheo khaùc

phaûi ñöùng daäy.

Neáu coù Ñaøn-vieät ñem traùi ñeán daâng cho Thöôïng

toïa, neân hoûi traùi ñoù ñaõ taùc tònh chöa? Neáu chöa taùc

tònh, neân baûo hoï taùc tònh, neáu hoï taùc tònh roài neân

hoûi: ‚Ñöa ñeán cho vò naøo?‛ Neáu noùi: ‚Xin daâng cho

Thöôïng toïa‛, thì ñöôïc pheùp tuøy yù nhaän. Neáu noùi: ‚Vì

Taêng maø daâng.‛ thì baûo trao khaép trong chuùng. Ñem

canh ñeán cuõng vaäy.

Tröôøng hôïp coù Tyø-kheo khoâng nhaän ñöôïc ñoà aên,

cho pheùp vò ngoài gaàn nhaéc tín chuû. Neáu khoâng coù vò

ngoài gaàn thì sôùt bôùt phaân nöûa phaàn aên cuûa mình cho

vò aáy.

Khoâng ñöôïc nhaän thöùc aên roài aên lieàn maø phaûi ñôïi

khi coâng boá raèng: ‚Taát caû ñeàu ñaõ nhaän roài‛. Sau ñoù

môùi aên.

Khoâng neân co khuyûu tay maø aên, ñeà phoøng trôû

ngaïi ngöôøi ngoài gaàn.


Khoâng neân khaïc nhoå lôùn tieáng, phaûi khaïc nhoå

nheø nheï, neáu caàn.

Trong thöùc aên coù vaät gì caàn loaïi boû, neân taäp trung

boû gaàn beân goùt chaân, khi ñi ñem ra boû beân ngoaøi.

Thoï trai xong, neân vì Ñaøn-vieät noùi phaùp caàu

nguyeän, cho ñeán chæ moät baøi keä. Caùc vò Tyø-kheo khaùc

khoâng neân ñi tröôùc, neáu vì vieäc Tam baûo hay nuoâi

beänh, neân thöa roài sau môùi ñi.

Ñaøn-vieät muoán nghe baøi phaùp naøo neân tuøy nghi

maø trình baøy.

Phaàn thöù tö27

noùi:

Khoâng neân hai ngöôøi aên chung moät baùt.

Khoâng neân naèm döïa treân baøn maø aên (thaân döïa

vaøo baøn nhö traâu naèm aên vaäy). Tyø-kheo naøo giaø beänh

cho pheùp ñeå baùt goùc ñaàu giöôøng hay ñeå treân caùi bình

maø aên.


Khoâng cho pheùp cuøng aên trong moät baùt. Neáu

khoâng coù baùt thì neân duøng ñoà söù, saønh hay baèng ñaát

ñeå aên. Neáu laïi khoâng coù nöõa, thì neân ñeå trong laù maø

aên vôùi nhau. Khoâng ñöôïc cuøng moät luùc ñöa tay xuoáng

boác ñoà aên, tröø naêm moùn thöùc aên chính, naêm moùn

thöùc aên taïp, coøn bao nhieâu thöù baùnh, traùi rau … cuøng

aên khoâng coù toäi.

27 Töù phaàn luaät 52, phaàn thöù tö Kieàn-ñoä Taïp, tr. 594c03, Ñaïi

22n1428.

Khoâng beänh khoâng neân döïa gheá ñeå aên.

Thöôïng toïa neân töø töø aên, khoâng neân aên mau, aên

roài ngoài ngoù laøm cho haøng thieáu nieân voäi vaõ khoâng

no.

Boä Caên baûn taïp söï noùi:

Khoâng ñöôïc maëc moät quaàn (An-ñaø-hoäi) maø aên. Tyø-

kheo giaø beänh khi aên neân maëc Taêng-cöôùc-kyø moûng

nheï. Tröôøng hôïp beänh naëng, luùc aên, neáu ôû choã vaéng

veû thì chæ caàn maëc moät caùi quaàn, cuõng ñöôïc.

Khi löu thöïc phoå thí quaàn sanh, khoâng neân giôùi

haïn vaøo moät loaøi naøo. Côm thì neân duøng nöôùc röôùi

leân, baùnh buùn thì xeù nhoû ra, raûi döôùi ñaát, tuøy yù chuùng

duøng khoâng neân ngaên chaën.

AÊn xong, neân vì hoï maø noùi phaùp. Hoaëc Thöôïng

toïa hay thöù toïa noùi, hay laø tuøy vò naøo coù khaû naêng thì

neân môøi tröôùc.

Khi ñang noùi phaùp ban keä tuïng, khoâng neân aên,

ñôïi noùi keä tuïng roài, sau ñoù môùi aên khoâng loãi.


Cö só thænh Taêng thoï trai, khoâng thænh khoâng

neân ñeán. Neáu coù duyeân söï, khoâng vì vaán ñeà thoï trai

maø ñeán thì khoâng sao. Coù khaùch Tyø-kheo ñeán neân

hoûi thí chuû, môøi vaøo ñöôïc khoâng. Neáu hoï khoâng baèng

loøng, thì neân noùi vôùi hoï raèng: ‚Phaàn aên cuûa chuùng

toâi, chuùng toâi seõ chia nhau maø duøng.‛ Neáu thí chuû

vaãn khoâng chòu, thì moãi ngöôøi duøng baùt nhaän laáy

phaàn aên cuûa mình roài böng ra ngoaøi chia cho nhau


cuøng duøng. Tröôøng hôïp naøy neáu khoâng ñöôïc nöõa thì

trong kho cuûa Taêng coù vaät thöïc gì ñem ra trao cho

Tyø-kheo khaùch aáy.

Khoâng neân cuøng vôùi baïch y aên chung moät baùt.

Tröôøng hôïp veà nhaø baø con, hoï noùi: ‚Chuùng ta khoâng

phaûi ai xa laï, cuõng khoâng phaûi baát tònh, taïi sao

khoâng cuøng aên vôùi nhau moät maâm moät baùt?‛ Tröôøng

hôïp nhö vaäy thì cho pheùp buoäc nieäm taïi tieàn cuøng aên,

chæ ñöøng ñeå ñuïng tay vôùi nhau maø thoâi.

V. PHÖÔNG PHAÙP NUOÂI BEÄNH

Phaàn thöù ba28

ghi raèng:

Moät hoâm, Phaät ñi thaêm caùc phoøng, thaáy moät Tyø-

kheo beänh, khoâng coù ngöôøi chaêm soùc, naèm trong vuõng

nöôùc tieåu vaø phaân. Ñöùc Phaät hoûi:

- Taïi sao khoâng coù ai chaêm soùc?

Vò Tyø-kheo beänh thöa:

- Khi con khoâng coù beänh, con khoâng chaêm soùc

beänh nhöõng vò khaùc, neân nay con beänh, khoâng coù ai

chaêm soùc.

Phaät daïy:

- OÂng khoâng chaêm soùc cuùng döôøng ngöôøi bò beänh

ñoù laø moät ñieàu khoâng lôïi ích, laø moät ñieàu maát maùt.

28 Töù phaàn luaät 41, phaàn thöù ba Kieàn-ñoä y, tr. 861b21, Ñaïi

22n1428.

Caùc oâng khoâng chaêm soùc cho nhau, lôõ khi beänh ai seõ

chaêm soùc cho?

Ñöùc Phaät lieàn ñôõ Tyø-kheo beänh ngoài daäy, lau ñoà

baát tònh nôi ngöôøi cuûa vò aáy. Sau khi lau roài röûa saïch,

Phaät vì oâng ta maø giaët y phôi khoâ, vaát boû nhöõng laù

loùt hö muïc, queùt saïch choã ôû, lau nöôùc saïch seõ. Phaät

loùt laïi laù môùi, vaø traûi leân treân baèng moät caùi y. Ñeå vò

Tyø-kheo naèm laïi choã cuõ, roài laáy moät caùi y phuû leân

treân vò Tyø-kheo beänh aáy, môùi ra khoûi phoøng. Sau böõa

aên, vì nhaân duyeân naøy, ñöùc Phaät baûo caùc Tyø-kheo:

- Cho ngöôøi thaêm beänh, khoâng neân khoâng cho

ngöôøi thaêm beänh. Phaûi cöû ngöôøi chaêm soùc beänh,

khoâng neân khoâng cöû. Neáu coù ngöôøi muoán cuùng döôøng

Toâi (Nhö Lai) thì neân cuùng döôøng ngöôøi beänh. Cho

pheùp Hoøa thöôïng vaø ñeä töû chaêm soùc laãn nhau, neáu

khoâng coù ngöôøi chaêm soùc thì Taêng neân cho ngöôøi

chaêm soùc. Tröôøng hôïp khoâng ai chòu chaêm soùc thì

theo thöù töï sai, neáu theo thöù töï sai maø khoâng ai chòu

nhaän, thì y nhö phaùp maø trò. Tröôøng hôïp khoâng coù

Tyø-kheo thì Tyø-kheo-ni, cho ñeán Öu-baø-taéc v.v… neân

chaêm soùc. Trong khi chaêm soùc neáu laø Tyø-kheo-ni,

Thöùc-xoa-ma-na, Sa-di-ni, Öu-baø-di khoâng neân xuùc

chaïm thaân theå cuûa Tyø-kheo.

Ngöôøi beänh coù naêm vieäc khoù chaêm soùc:

1) Nhöõng thöùc aên khoâng neân aên, laïi muoán aên.

2) Khoâng chòu uoáng thuoác.


3) Ngöôøi muoâi beänh coù chí taâm, maø khoâng noùi

nhö söï thaät.

4) Tröôøng hôïp neân ñi maø khoâng ñi, neân ñöùng maø

khoâng ñöùng.

5) Cô theå coù söï ñau nhöùc, khoâng theå cam chòu.

Vieäc nhoû coù theå laøm ñöôïc, maø khoâng chòu laøm, laïi

nhôø ngöôøi.

Hôn nöõa khoâng theå ngoài im, nín thinh trong loøng.

Ngöôïc laïi naêm ñieàu noùi treân thì goïi laø deã nuoâi.

Ngöôøi coù naêm phaùp sau ñaây môùi nuoâi beänh ñöôïc:

1) Bieát ngöôøi coù beänh coù theå aên thöù gì, khoâng theå

aên thöù gì, thöù coù theå aên thì neân cho aên.

2) Khoâng nhôøm gôùm ñôøm, daõi, ñaïi tieåu tieän cuûa

ngöôøi beänh.

3) Coù loøng töø maãn chöù khoâng vì y thöïc.

4) Coù khaû naêng chu toaøn thuoác thang cho ñeán

beänh laønh hay qua ñôøi.

5) Coù khaû naêng vì beänh nhôn maø noùi phaùp khieán

cho hoï vui möøng.

Cho pheùp ngöôøi nuoâi beänh nhaän söï thænh môøi hay

khoâng nhaän söï thænh môøi, vaø aên nhöõng thöùc aên cuûa

ngöôøi beänh khoâng duøng.

Phaàn thöù tö (luaät Töù phaàn) noùi:

Cho pheùp cuøng ngöôøi beänh tuøy yù aên, tuøy beänh

uoáng thuoác, vaø chaêm soùc toát ngöôøi beänh.

Tyø-kheo beänh khoâng neân ñeå ôû ngay phoøng lôùn

treân taàng laàu.


Luùc Phaät coøn taïi theá, ôû phöông Nam coù hai vò Tyø-

kheo, treân ñöôøng cuøng nhau ñeán yeát kieán ñöùc Phaät.

Moät vò Tyø-kheo beänh, sau hai, ba ngaøy chôø ñôïi, vò Tyø-

kheo kia noùi:

Toâi muoán ñi tröôùc ñeå yeát kieán ñöùc Phaät. Thaày

maïnh roài ñeán sau. Thaày Tyø-kheo beänh noùi:

- Chôø toâi maïnh roài cuøng ñi.

Tyø-kheo kia noùi:

- Ñaõ laâu toâi khoâng thaáy ñöùc Theá Toân, loøng toâi raát

khao khaùt, khoâng cho pheùp toâi ñôïi thaày maïnh roài

cuøng ñi. Vò Tyø-kheo aáy noùi nhö vaäy roài lieàn ñeán choã

ñöùc Phaät, Phaät bieát maø vaãn hoûi:

- Thaày ôû ñaâu ñeán?

Thaày Tyø-kheo kia thöa roõ ñaày ñuû nhaân duyeân nhö

treân vôùi ñöùc Phaät. Phaät daïy:

- Ñoù laø moät vieäc laøm aùc. Tyø-kheo naøo buoâng lung,

giaûi ñaõi, khoâng tinh taán, khoâng hoä trì caùc caên, chaïy

theo saùu moùn duïc, vò aáy tuy gaàn Ta maø khoâng thaáy

ta, Ta khoâng thaáy vò aáy. Tyø-kheo naøo hoä trì caùc caên

taâm khoâng buoâng lung, chuyeân nieäm caàu giaûi thoaùt,

tuy caùch xa Ta maø laïi thaáy Ta, Ta cuõng thaáy vò aáy.

Taïi sao vaäy? Vì vò aáy ñaõ tuøy thuaän Phaùp thaân cuûa

Nhö Lai, phaù hoaïi caùc ñieàu aùc, xa lìa söï tham duïc, tu

phaùp tòch tònh vaäy. Caùc thaày ñoàng xuaát gia tu phaïm

haïnh, maø caùc thaày khoâng chaêm soùc cho nhau thì ai


chaêm soùc cho? Thaày neân trôû laïi chaêm soùc vaø nuoâi

döôõng vò Tyø-kheo beänh aáy ñi.

Tröôøng hôïp Tyø-kheo cuøng ñi vôùi ngöôøi laùi buoân

ñeán nôi khoaùng daõ (ñoàng khoâng moâng quaïnh) bò

beänh. Ñoàng baïn neân thay theá mang y baùt cho hoï, gaàn

guõi dìu daét hoï ñi, khoâng neân ñi caùch xa. Tröôøng hôïp

vò aáy khoâng theå ñi ñöôïc neân nhôø ñeán phöông tieän

chuyeân chôû cuûa ngöôøi laùi buoân, hoaëc löông thöïc ñeå

giuùp ñôõ hoï. Khoâng ñöôïc chuyeân chôû baèng xe do suùc

vaät loaïi caùi keùo. Neân trôû baèng xe do suùc vaät loaïi ñöïc

keùo. Tröôøng hôïp beänh naëng traàm troïng khoâng coøn söï

phaân bieät thì chôû khoâng sao (töùc laø khoâng maéc toäi).

Neáu khoâng theå thöïc hieän ñöôïc baèng phöông tieän

chuyeân chôû, thì neân ñeå laïi moät, hai, ba ngöôøi coù khaû

naêng chaêm soùc beänh, roài vaøo trong xoùm laøng tìm

phöông tieän chuyeân chôû ñeå röôùc veà. Neân ñeå löông

thöïc cho nhöõng ngöôøi ôû laïi ñuû duøng. Neáu khoâng coù vò

naøo chòu ôû laïi trong khoaùng daõ thì khoâng ñöôïc boû ñi

lieàn, phaûi laøm moät caùi nhaø tranh, traûi coû laøm neäm,

nhuùm löûa, ñeå cuûi nöôùc, thöùc aên, thuoác men, thuoác

ngaøy, ñeâm, thuoác baûy ngaøy, thuoác suoát ñôøi (taän hình

döôïc), taát caû ñaày ñuû, vaø noùi vôùi ngöôøi beänh raèng:

‚Tröôûng laõo an taâm ôû laïi ñaây, toâi ñeán xoùm tröôùc ñeå

tìm phöông tieän ra ñoùn ngaøi vaøo‛. Khi ñeán tuï laïc

khoâng caàn nhieãu Thaùp, hay chaøo hoûi hai thaày (Hoøa

thöôïng, A-xaø-leâ) theo nghi thöùc, maø neân noùi lieàn vôùi

Tyø-kheo trong tuï laïc raèng:

- Trong khoaùng daõ coù vò Tyø-kheo beänh naëng,

chuùng ta neân tìm caùch ñeán ñoùn vò aáy veà.

Neáu trong tuï laïc hoï noùi:

- Choã khoaùng daõ aáy coù nhieàu hoå lang thuù döõ, sôï

raèng chuùng ñaõ aên thòt roài.

Tuy nghe noùi nhö vaäy, nhöng chuùng ta caàn phaûi

ñeán xem. Neáu ñaõ cheát thì cuùng döôøng töû thi. Neáu coøn

soáng thì ñem veà laøng xoùm, vaø noùi vôùi vò cöïu Tyø-kheo

nôi tuï laïc raèng:

- Vò Tyø-kheo beänh naøy, ôû truù xöù… toâi ñaõ chaêm soùc

cuùng döôøng trong khoaùng daõ, nay ñem veà ñaây, ñeán

phieân Tröôûng laõo chaêm soùc.

Neáu khoâng chaêm soùc thì maéc toäi vöôït qua luaät

ñònh (Vieät tyø-ni).

Tröôøng hôïp khoâng coù Tyø-kheo, neân noùi vôùi vò Öu-

baø-taéc: ‚Tröôøng thoï! Nôi khoaùng daõ coù Tyø-kheo beänh,

chuùng ta neân tìm phöông tieän chôû veà.‛ Ñöa ñeán nhaø

Ñaøn-vieät, vaø ñeå naèm nôi rieâng bieät, kín ñaùo.

Neáu coù nhieàu ngöôøi, neân nhôø hai, ba ngöôøi coù khaû

naêng ñeå chaêm soùc ngöôøi beänh. Tröôøng hôïp beänh

nhôn caàn nhieàu ngöôøi cuøng ôû cho vui thì neân ôû. Cuøng

nhau khuyeán hoùa cung caáp ñaày ñuû böõa aên tröôùc, böõa

aên sau cho ñeán taän hình thoï döôïc.

Tröôøng hôïp coù khaùch Tyø-kheo ñeán, khoâng ñöôïc

baûo hoï chaêm soùc ngöôøi beänh lieàn, phaûi röôùc y baùt hoï

ñeå ñuùng choã, chôø ñeán khi aên uoáng nghæ ngôi xong roài


môùi noùi: ‚Tröôûng laõo thay toâi tieáp tuïc chaêm soùc giuøm

cho, neáu voâ thöôøng ñeán thì neân cuùng döôøng xaù-lôïi.‛

Tröôøng hôïp Tyø-kheo vaø Tyø-kheo-ni cuøng ñi vôùi

ngöôøi laùi buoân. Tyø-kheo-ni bò beänh, Tyø-kheo khoâng

ñöôïc boû ñi. Neân baûo chò em hoï cuøng ñi chung, cuøng

thay nhau daét dìu ngöôøi beänh. Nhö trong Tyø-ni noùi:

‚Chæ tröø oâm choaøng. Neáu caàn xoa daàu trong thaân thì

baûo ngöôøi nöõ laøm vieäc ñoù.‛

Tröôøng hôïp voâ thöôøng ñeán, Tyø-kheo-ni beänh aáy coù

y baùt, neân nghó ñeán ngöôøi hoûa thieâu. Neáu khoâng hoûa

taùng ñöôïc, neân boû ñi. Neáu ngöôøi ñôøi hieàm traùch, neân

khôûi nieäm nhö ñaát roài khieâng ñeå choã xa.

Tröôøng hôïp Ñaïi ñöùc Tyø-kheo beänh, neân ñeå naèm

nôi phoøng thoaùng roäng, ñeä töû thöôøng haàu hai beân,

queùt lau phoøng khoâ saïch, ñoát höông, traûi toøa ngoài.

Neáu coù Tyø-kheo ñeán thaêm beänh neân lo ñuû böõa aên

chính, böõa aên phuï, cho ñeán nöôùc uoáng phi thôøi. Neáu

coù hoûi ñieàu gì, beänh nhôn neân traû lôøi. Neáu beänh nhôn

yeáu söùc thì ngöôøi haàu thay lôøi. Tröôøng hôïp Öu-baø-taéc

ñeán thaêm hoûi neân noùi: ‚Quyù hoùa thay Phaät töû ñeán

thaêm!‛ Baûo hoï ngoài roài noùi baøi phaùp nhö sau: ‚Phaät

töû coâng ñöùc raát lôùn, nhö Ñöùc Theá Toân daïy: Chaêm soùc

nuoâi döôõng Tyø-kheo trì giôùi beänh, nhö chaêm soùc nuoâi

döôõng Ta (Phaät) khoâng khaùc.‛ Neáu hoï coù cuùng döôøng

thì neân chuù nguyeän roài thoï nhaän.

Tröôøng hôïp ngöôøi beänh phieàn lo, ngöôøi ñeán thaêm

hoûi beänh nhôn, khoâng ñöôïc cho hoï ñöùng laâu, neân baûo

hoï ra veà.

Tröôøng hôïp ngöôøi beänh khoâng ñi ra ngoaøi ñöôïc

thì neân duøng ba caùi boâ:

- Moät caùi ñem vaøo thay cho ngöôøi beänh duøng.

- Moät caùi mang ra ngoaøi.

- Moät caùi röûa saïch boâi daàu phôi khoâ. Phaûi coù saün

nhö vaäy ñeå beänh nhôn tuaàn töï duøng.

Phaûi coù ngöôøi ñöùng moät beân cöûa, ñöøng cho ngöôøi

vaøo ñoät ngoät. Moät ngöôøi luoân luoân ôû beân beänh nhôn,

tuøy thuaän noùi phaùp.

Tröôøng hôïp Tyø-kheo nhoû tuoåi beänh, khoâng neân ñeå

choã troáng traûi, muøi hoâi thoái coù theå bay ra ngoaøi. Cuõng

khoâng neân ñeå choã chaät heïp vaéng veû, khi cheát khoâng

ai bieát, maø neân ñeå ôû choã coù ngöôøi.

Tröôøng hôïp ngöôøi beänh coù thaày vaø ñeä töû, thì hoï

cuøng nhau chaêm nuoâi. Neáu khoâng coù, thì Taêng phaûi

sai moät, hai, ba ngöôøi chaêm nuoâi.

Tröôøng hôïp ngöôøi beänh coù thuoác thì neân laáy söû

duïng cho hoï, neáu khoâng coù thì Taêng neân lo lieäu.

Tröôøng hôïp Taêng khoâng coù, thì beänh nhôn coù y baùt

quyù giaù neân ñoåi laáy y baùt thöôøng, vaø laáy soá tieàn thöøa

ra ñoù duøng vaøo vieäc thuoác thang. Neáu beänh nhôn tieác

y baùt khoâng chòu ñoåi thì neân baïch vôùi Taêng, Tyø-kheo

beänh khoâng nghó voâ thöôøng neân tieác y baùt quyù khoâng

chòu trao ñoåi. Baïch Taêng roài neân kheùo leùo giaûng noùi


ñeå beänh nhôn khai giaûi (côûi môû). Sau ñoù môùi trao ñoåi.

Neáu khoâng ñöôïc nöõa thì neân xin tieàn maø lo lieäu thuoác

men cho beänh nhôn.

Tröôøng hôïp ñoà aên thöùc uoáng xin khoâng ñöôïc, thì

trong böõa aên cuûa Taêng neân laáy thöùc aên ngon ñeå cung

phuïng beänh nhôn. Neáu phöông thöùc ñoù khoâng ñöôïc,

thì ngöôøi nuoâi beänh neân duøng hai caùi baùt ñi khaát

thöïc, choïn laáy thöùc aên ngon phuïng söï beänh nhôn.


Khoâng neân sai ngöôøi voâ trí chaêm soùc beänh nhôn.

Ñoái vôùi ngöôøi khoâng raønh nuoâi beänh caàn phaûi daïy

baûo höôùng daãn hoï. Ñöøng ñeå beänh nhôn bò tai haïi moät

caùch phi lyù; hoaëc bò ngaõ nôi nöôùc, nôi löûa, aên phaûi caùc

thöùc aên ñoäc; hoaëc naém laáy ñoà beùn nhoïn; hoaëc bò teù

nôi haàm hoá hay treøo leân caây cao, aên phaûi thöùc aên

caám kî v.v… nhöõng toån haïi nhö vaäy caàn phaûi ngaên

chaën traùnh ñi.

Chöa hoûi thaày thuoác, khoâng neân voäi cho beänh

nhôn uoáng thuoác.

Ngöôøi beänh vaø ngöôøi nuoâi beänh naèm chung moät

giöôøng coù ñeøn saùng thì khoâng phaïm.


Ngöôøi nhoû tuoåi nuoâi Tyø-kheo beänh ñöôïc cuøng

beänh nhôn ngoài.

Luaät Nhieáp thuyeát minh:

Tröôøng hôïp ngöôøi beänh ngheøo khoâng coù thuoác ñeå

duøng, thì thaày baïn quen bieát v.v… neân vì hoï maø lo

lieäu, hoaëc thí chuû quen thaân lo lieäu; hoaëc duøng vaät

cuûa Taêng-giaø; hoaëc vaät cuûa Thaùp; hoaëc duïng cuï trang

trí ñem baùn ñeå mua thuoác. Sau khi beänh laønh neân traû

laïi. Neáu khoâng coù khaû naêng ñeå traû laïi, thì khoâng toäi;

vì con cuûa vò Ñaïi sö laø cha ñeû ra cuûa caûi vaäy.

Neáu vì lyù do chaêm soùc beänh cho Bí-soâ, cung caáp

ngöôøi beänh, thì tröø vieäc cuûa taùnh toäi, ngoaøi ra ñeàu coù

theå laøm ñöôïc.

Hoûi: - Caùc boä luaät vì vaán ñeà beänh quyeàn khai vaø

quy ñònh phaùp nuoâi beänh, ñeå coù ñònh möùc. Duy chæ coù

Luaät nhieáp noùi: Tröø taùnh toäi, ngoaøi ra ñeàu coù theå laøm

ñöôïc. Nhö vaäy, taát caû giaù toäi, ñeàu khoâng phaïm hay

chaêng?

Ñaùp: - Khi caàn baûo veä maø khoâng nghieâm tuùc baûo

veä thì caùi toäi do khinh giôùi vaãn thaønh. Khi naïn duyeân

maø thieáu quyeàn bieán thì ngöôøi maéc beänh ñau khoå e

phaûi laâm nguy. Neân bieát: Tröø taùnh toäi, ngoaøi ra ñeàu

coù theå laøm ñöôïc laø moät caùch noùi cuøng toät chöù khoâng

phaûi laø moät lôøi noùi ñeå tha hoà buoâng xuoâi.

VI. PHOØNG XAÙ

Phaàn thöù tö29

noùi:

29 Töù phaàn luaät 50, phaàn thöù tö Kieàn-ñoä phoøng xaù, tr. 937a28,

Ñaïi 22n1428.


Tuøy theo nhu caàu laøm phoøng ñuùng nhö phaùp, taát

caû ñeàu cho pheùp.

Cho pheùp laøm nhaø lôùn ñeå Boá-taùt, cho pheùp laøm

giöôøng lôùn.

Cho pheùp laøm nhaø ñi kinh haønh. Tyø-kheo giaø

beänh suy nhöôïc oám yeáu quaù cho pheùp duøng daây beän

thaønh caùi giöôøng coät hai ñaàu khieâng ñi. Naém tay

khieâng ñi, neáu tay bò ñau, cho pheùp laøm thaønh caùi

cuoán, hoaëc baèng oáng tre, hoaëc laáy daây xaâu qua oáng

tre, duøng tay khieâng ñi. Khi ñi kinh haønh moûi meät,

cho pheùp ñeå giöôøng hai ñaàu loái ñi kinh haønh ñeå ngoài

nghæ.

Khoâng neân laøm hình con roàng, con raén hai beân

caùnh cöûa. Cho pheùp laøm hình daây nho hay hình boâng

sen. Cho pheùp treân cöûa laøm hình caønh laù, khoâng cho

pheùp laøm hình binh maõ.

Khoâng neân suoát ñôøi chæ lo söûa sang moät phoøng,

neáu muoán laøm moät caùi laàu to lôùn sang troïng, thì cho

pheùp xaây caát trong voøng 12 naêm. Trong voøng 6 naêm

phaûi lôïp heát. Coøn bao nhieâu côõ khaùc, tuøy theo ñoù maø

löôïng nghi.

Khoâng neân luùc naøo cuõng nhaän laáy phoøng cuûa

Taêng roài söûa sang. Cho pheùp ba thaùng haï xong, tuøy

Thöôïng toïa chia phaàn cho.

Khoâng neân choã naøo cuõng nhaän phoøng cuûa Taêng

söûa sang ñeå nghæ ngôi, maø phaûi 90 ngaøy trôû leân môùi

nhaän laáy moät choã ôû.

Ngöôøi lo lieäu coâng vieäc khoâng neân ôû nôi truù xöù

ñoâng ngöôøi.

Khoâng neân vì vieäc laøm nhoû maø laáy moät caùi phoøng

söûa sang ñeå ôû.

Tyø-kheo lo lieäu coâng vieäc qua ñôøi, phoøng naøy tuøy yù

Taêng giaûi quyeát. Tyø-kheo lo lieäu coâng vieäc nhôø ngöôøi

baïch Taêng ñeå nhaän phoøng roài qua ñôøi, phoøng aáy cuõng

tuøy Taêng giaûi quyeát. Keû söù giaû kia qua ñôøi, phoøng ñoù

giao cho ngöôøi lo lieäu coâng vieäc,

Tyø-kheo lo lieäu coâng vieäc, khi chöa chia phoøng ñaõ

ñi vaéng, nhôø ngöôøi nhaän, neân chæ roõ nôi choán phoøng

aáy.

Cho pheùp laøm nhaø taém, phoøng taém.

Moät Tyø-kheo laøm phoøng, cho pheùp thay nhau ôû,

nhöng Thöôïng toïa ôû tröôùc.

Haï an cö, nhaän phoøng söûa sang xong, khoâng neân

nhaän laïi phoøng khaùc.

Phoøng cuûa Taêng cuõ hö, coù ngöôøi cö só noùi: ‚Xin

giao cho toâi, toâi seõ tu boå laïi‛. Cho pheùp Baïch nhò yeát-

ma giao cho hoï.

OÂng La-haàu-la, thôøi gian ôû trong röøng Na-leâ, moät

cö só phaùt taâm laøm moät caùi phoøng cuùng cho oâng ta.

Khi La-haàu-la ñi du haønh trong nhaân gian, cö só aáy

laïi laáy caùi phoøng cuùng cho Taêng. La-haàu-la trôû veà

ñem vaán ñeà aáy baïch Phaät. Phaät baûo La-haàu-la ñeán

choã cö só hoûi raèng: ‚OÂng coù thaáy toâi ñaây khoâng? Toâi

coù ñieàu gì ñaùng traùch khoâng? Coù ñieàu gì khoâng phaûi


phaùp Sa-moân khoâng? Hoaëc (coù loãi) do mieäng noùi, hoaëc

baèng haønh ñoäng cuûa thaân hay chaêng?‛. Cö só ñaùp:

‚Khoâng‛. La-haàu-la veà baïch laïi Phaät. Phaät baûo Tyø-

kheo: ‚Tröôøng hôïp coù ngöôøi töï taâm vui möøng laøm

phoøng thí cho moät ngöôøi, hoaëc thí cho nhieàu ngöôøi,

hoaëc thí cho Taêng roài, laïi thí cho ngöôøi khaùc hay thí

cho nhieàu ngöôøi, hay thí cho Taêng, hoaëc thí cho ñoàng

boä, hoaëc thí cho khaùc boä, ñeàu goïi laø thí phi phaùp,

nhaän phi phaùp, ôû phi phaùp. Tröôøng hôïp coù ngöôøi vui

möøng laøm phoøng thí cho moät ngöôøi, hoaëc thí cho

nhieàu ngöôøi hay thí cho Taêng, thí cho hai boä Taêng,

ñeàu goïi laø thí nhö phaùp, nhaän nhö phaùp, ôû nhö

phaùp.‛

Tröôøng hôïp coù Sa-di nhoû, cho pheùp ngaên trong

phoøng cho Sa-di aáy ôû.

Cho pheùp laøm caùi phoøng sau ôû beân trong, laøm cöûa,

laøm töôøng vaùch hay ½ töôøng vaùch.

Cho pheùp duøng ñaù, gaïch, caây, laøm ñöôøng ñi. Cho

pheùp ñoùng cöø, laøm ao, duøng ñaù, gaïch, caây, ngaên hai

beân.


Khi khôûi coâng xaây caát Taêng-giaø-lam, tröôùc heát

quy hoaïch choã ñaát naøo toát nhaát ñeå laøm Thaùp. Thaùp

neân laøm nôi höôùng Ñoâng, höôùng Baéc. Ñaát daønh cho

Phaät, ñaát daønh cho Taêng ôû phaûi coù giôùi haïn roõ raøng;

khoâng ñöôïc ñeå nöôùc chaûy töø ñaát Taêng vaøo ñaát Phaät,

nöôùc nôi ñaát Phaät ñöôïc chaûy qua ñaát Taêng. Thaùp neân

caát choã cao raùo. Khoâng ñöôïc ôû trong Thaùp vieän giaët,

nhuoäm, hong phôi y, mang giaøy deùp, truøm ñaàu, truøm

vai, khaïc nhoå treân ñaát. Boâng hoa trong vöôøn cuûa

Thaùp neân cuùng döôøng Thaùp. Neáu Ñaøn-vieät noùi: ‚Hoa

thì cuùng Phaät, traùi thì cuùng Taêng‛, thì theo yù kieán

cuûa Ñaøn-vieät. Tröôøng hôïp hoa nhieàu, ñöôïc pheùp ñöa

cho nhaø laøm traøng hoa, baûo hoï: ‚Laøm traøng hoa cho

toâi, coøn bao nhieâu neân cho toâi bieát giaù.‛ Soá tieàn thu

ñöôïc mua nhang ñeøn cuùng Phaät, hoaëc tu boå Thaùp.

Neáu thu hoaïch ñöôïc nhieàu thì boû vaøo quyõ phaåm vaät

voâ taän cuûa Phaät. Hoa trong ao cuûa Thaùp cuõng vaäy.

Trong ao cuûa Thaùp khoâng ñöôïc giaët y, taém, röûa tay,

röûa maët, röûa baùt. Choã cuoái doøng nöôùc thoaùt ra thì

ñöôïc söû duïng

tuøy yù.

Nhaø xí khoâng ñöôïc xaây caát nôi höôùng Ñoâng,

höôùng Baéc, ôû giöõa phaûi coù vaät ngaên caùch ñeå hai beân

khoâng cuøng troâng thaáy nhau.

Boä Caên baûn taïp söï noùi:

Laøm nhaø xí neân laøm goùc Taây-Baéc, phía sau chuøa.

Döôùi caây truï nôi 4 goùc chuøa neân ñeå oáng nhoå, nhoå

ñaøm daõi.


Neáu coù nöôùc hoa (dung dòch baèng nöôùc hoa) neân

raûy trong nhaø, nôi giöôøng, nôi vaùch, treân ñaát. Boá thí


traøng hoa cho Taêng duøng ñinh ñoùng treân vaùch, phoøng

xaù coù muøi hoa, ngöôøi thí ñöôïc phöôùc.


Trong caùc phoøng cho pheùp trong ngoaøi vaø treân

ñeàu treùt buøn. Taêng neân saém ñaày ñuû caùc thöù buùa, ñuïc,

dao, cöa, thang v.v… caùc duïng cuï ñeå laøm phoøng oác.

VII. PHAÙP VEÀ NGOÏA CUÏ

Phaàn thöù tö30

noùi:

Cho pheùp laøm caùi neäm, hoaëc baèng loâng mòn, hay

baèng kieáp boái, laøm caùi neäm coù ñoän beân trong neáu sôï

nhôùp neân duøng daï boïc beân ngoaøi.

Cho pheùp laøm caùi goái, hoaëc vuoâng, hoaëc troøn hay

ba goùc.

Khoâng ñöôïc ñem ngoïa cuï cuûa Taêng maø duøng

rieâng, cho pheùp laøm caùi daáu hieäu ñeå nhôù. Khoâng ñöôïc

vaät rieâng cuûa mình laøm daáu hieäu cuûa Taêng. Cho pheùp

vaät rieâng nhuoäm laøm daáu hieäu, nhö laøm moät ñöôøng

nöôùc chaûy treân ñaát hay laøm moät baùnh xe ñeå phaân

bieät31

.

30 Töù phaàn luaät 50, phaàn thöù tö Kieàn-ñoä phoøng xaù, tr. 937b06,

Ñaïi 22n1428.

31 YÙ ñoaïn vaên naøy ngaøi Trí Huùc trích daãn thieáu chöõ neân Dòch

giaû chuyeån ngöõ chöa roõ nghóa, Truøng trò tyø-ni söï nghóa taäp

yeáu 14, tr. 459b14, Vaïn

40n719:作幖幟作如水灑地標識(幖幟),作輪幖幟. Töù phaàn luaät 50,

tr. 938a01: … cho pheùp laøm nhö gioït nöôùc rôi treân maët ñaát,

Khoâng ñöôïc dôøi ngoïa cuï ñaõ ñeå nhaát ñònh trong

phoøng qua moät phoøng khaùc, choã khaùc.

Khoâng ñöôïc hai ngöôøi naèm nguû chung treân moät

giöôøng tröø ngöôøi beänh. Khoâng ñöôïc hai ngöôøi naèm

chung vaø ñaép moät caùi meàn, neáu chæ coù moät caùi meàn,

cho pheùp caû hai phaûi maëc aùo loùt.

Caên baûn taïp söï noùi:

Caùi giöôøng naèm hay caùi gheá döïa toát nhaát ñöôïc

cuùng, Taêng-giaø neân thoï nhaän, caù nhaân khoâng ñöôïc

pheùp.


Cho pheùp trong 10 caùi y duøng moät caùi laøm meàn

ñaép. Duøng loâng deâ, loâng ngöïa, boâng goøn cho ñeán caùc

loaïi coû meàm maïi ñoän vaøo beân trong ñeå laøm neäm

boâng, neäm daøy nhaát laø 8 ngoùn tay maø thoâi.

VIII. PHAÙP VEÀ ÑOÀ VAÄT

Phaàn thöù ba32

noùi:

Cho pheùp chöùa noài baèng ñoàng, noài baèng thieác, noài

baèng ñaát, bình baèng ñoàng, baèng thieác, baèng saønh, caùi

ngao naáu baùnh, caùi aáu baèng ñoàng, caùi maùc. – Cho

pheùp laøm caùi giaù moùc aùo.

hay laøm nhö vieân phaân traâu, hoaëc laøm caùi baùnh xe…

聽作如水渧灑地幖幟,作牛屎摶幖幟,作輪幖幟.

32 Töù phaàn luaät 41, phaàn thöù ba Kieàn-ñoä y, tr. 859b, Ñaïi

22n1428.


Cho pheùp ñoát ñeøn, cho pheùp laøm ñeøn baèng thieác.

Tyø-kheo giaø beänh, cho pheùp ñeå ñoà ñaïi tieän vaø ñoà

nhoå ñaøm trong phoøng.

ÔÛ choã ñoâng ngöôøi, khoâng ñöôïc baét raän boû döôùi

ñaát. Cho pheùp laøm caùi oáng baèng ñoàng boû noù trong ñoù.

Cho pheùp saém dao caïo toùc, chöùa ñoà höùng toùc33

.

Nhieáp nhoå loâng muõi, dao caét moùng tay. Cho pheùp

laøm oáng ñoàng ñeå ñöïng, laøm nuùt (naép) ñeå ñaäy. Khoâng

neân laøm baèng ñoà quyù.

Khoâng neân caàm duø troøn lôùn ñeïp. Khoâng neân naém

loaïi quaït troøn lôùn cuûa vua. Tröôøng hôïp nhaän ñöôïc vaät

ñaõ hoaøn thaønh thì cho pheùp thoï, nhöng neân chuyeån

cho thaùp.

Khoâng neân caát giöõ caây quaït deät baèng loâng ñuoâi

chim.

Cho pheùp saém caùi phaát traàn.

Cho pheùp nhaän nhöõng ñoà laøm do thôï loø goám saûn

xuaát. Coù ba thöù khoâng neân caát giöõ: Giöôøng ngoài baèng

saønh, hoäc baèng saønh, gheá baèng saønh.

- Cho pheùp saém ñoà caïo löôõi, caây xæa raêng, caùi moùc

loã tai.


33 Töø ñoaïn naøy laø Phaàn thöù tö Kieàn-ñoä Taïp, Töù phaàn luaät 51,

tr. 945a27, Ñaïi 22n1428.

Khoâng neân caát giöõ rieâng baùt baèng ñoàng, cho tònh

nhôn roài möôïn duøng thì khoâng coù loãi.

Luaät Caên baûn taïp söï noùi:

Cho pheùp duøng ba caùi ñaõy: Moät caùi ñöïng baùt, moät

caùi ñöïng thuoác, moät caùi ñöïng ñoà vaät. Ñeå ñoà vaøo ñaõy

phaûi theo thöù töï, daøi ngaén töông xöùng, caàn ñeå cho

roäng raõi ngaên naép. Beân trong loùt ñoà meàm maïi, duøng

daây coät laïi, ñöøng ñeå cho noù cong.

Cö só tònh tín ñem cuùng cheùn baùt, Phaät cho pheùp

vì ñaïi chuùng nhaän, nhaän roài caát trong kho, nhöng

vaãn aên baèng bình baùt. Thí chuû thaéc maéc, chæ ñöôïc

phöôùc thí cuùng, chöù khoâng ñöôïc phöôùc thoï duïng. Phaät

baûo: ‚Cho pheùp vì hoï maø ñem duøng‛.

Quaït coù hai loaïi: Moät loaïi laøm baèng tre, moät loaïi

laøm baèng laù. Loaïi quaït coù veõ vôøi röïc rôõ, Taêng-giaø

ñöôïc pheùp nhaän.

Phuû phaát (Phaát traàn: phuûi buïi) coù naêm loaïi:

1) Laøm baèng loâng deâ soøe ra.

2) Laøm baèng daây gai.

3) Laøm baèng vaûi mòn xeù ra.

4) Laøm baèng vaät cuõ phaù ra.

5) Laøm baèng nhaùnh caây.

Neáu duøng vaät quyù baùu maø laøm, maéc toäi aùc taùc.

Coù hai tröôøng hôïp cho pheùp ñi xe:

1) Giaø yeáu suy nhöôïc.

2) Beänh taät maát söùc.


Caàn xaùch nöôùc gieáng, thì duøng daây daøi nhaát laø

150 khuyûu tay, ngaén nhaát laø 10 khuyûu tay. Giöõa hai

côõ naøy laø baäc trung.

Höùa khaû vì Taêng saém vaø caát giöõ dao caïo toùc, keå

caû nhöõng vaät caàn duøng vuïn vaët.


Muøa laïnh cho pheùp laøm loø söôûi. Nhen löûa ngoaøi

nhaø, chôø heát khoùi môùi ñem vaøo trong. Duøng ñoàng,

thieác, ñaát, ñaù laøm loø.

Cho pheùp caát giöõ ba caây kim may.

Cho pheùp caát giöõ caùi caân, caùi ñaáu. Khoâng cho

pheùp giöõ laáy ruoäng ñaát, quaùn haøng buoân baùn. Neáu coù

thí chuû cuùng, cho pheùp Taêng thoï nhaän roài giao cho

tònh nhôn coi ngoù. Khoâng cho pheùp caát chöùa nhieàu

caùi aâu nhoû baèng ñoàng. Khoâng cho pheùp caát chöùa caùi

aâu lôùn baèng ñoàng. Neáu caát chöùa treân moät thaêng maéc

toäi Ñoät-kieát-la.


Dao con, aán nhoû Bí-soâ ñöôïc caát giöõ. Dao coù ba

loaïi: Loaïi lôùn daøi 6 ngoùn tay, roäng moät ngoùn tay. Loaïi

nhoû daøi 4 ngoùn tay. Giöõa hai côõ ñoù laø loaïi trung; hình

daùng cuûa chuùng nhö caùnh gaø hay caùnh chim. AÁn coù

boán loaïi: Ñoàng traéng, ñoàng ñoû, ñaù vaø caây. Taát caû

khoâng neân duøng vaät quyù giaù ñeå laøm.

IX. PHAÙP VEÀ TÍCH TRÖÔÏNG

Caên baûn taïp söï noùi:

Neân laøm caây tích tröôïng, treân ñaàu tích tröôïng

treo caùi voøng troøn baèng mieäng cheùn. Treo caùi voøng

nhoû, moãi khi di ñoäng taïo thaønh tieáng, duøng ñeå caûnh

giaùc. Khoâng neân duøng tích tröôïng ñeå ñaùnh choù, chæ

neân ñöa leân khuûng boá noù maø thoâi. Neáu choù noåi giaän

xoâng tôùi, neân laáy moät vaøi hoät côm boû döôùi ñaát cho noù

aên. Hai ba laàn khua ñoäng, maø khoâng coù ngöôøi ra hoûi,

caàn phaûi ñi.


Neân khua ñoäng tieáng gaäy ñeå xua ñuoåi ñoäc truøng.

Kinh Tyø-ni maãu noùi:

Choã ñaùng sôï ban ñeâm, cho pheùp khua ñoäng tích

tröôïng thaønh tieáng, khieán cho aùc ñoäc truøng traùnh xa.

Hoûi: - Nay y cöù theo kinh Ñaéc ñaïo ñaêng theâ34

, thì

vaán ñeà laøm tích tröôïng laø chuù troïng oai nghi nhöng

raát khoù hoä trì. Vaán ñeà naøy taïi sao laïi maâu thuaãn vôùi

yù cuûa luaät?

Ñaùp: - Tích tröôïng ôû trong luaät, ñaët naëng vaán

ñeà duøng ñeå qua soâng, coøn trong kinh thì ñaët naëng

choã tieâu bieåu cho Chaùnh phaùp. Bieåu phaùp thì coù

moät duïng yù, moät ñöôøng höôùng rieâng naøo ñoù. Coøn

qua soâng thì nhaèm vaøo vieäc lôïi ích. Coøn vieäc ngöôøi

34 Baûn Truøng trì in nhaàm teân kinh naøy (Truøng trò tyø-ni söï

nghóa taäp yeáu 14, tr. 460a08, Vaïn 40n719). Ñính chính: Kinh

Ñaéc ñaïo theâ ñaéng tích tröôïng 得道梯橙錫杖經, 1 quyeån, maát

teân ngöôøi dòch, tr. 724a22, Ñaïi 17n785.


thôøi nay laïi duøng tích, tònh bình, vieäc naøy voán laø

cuûa Maät boä khoâng quan heä gì ñeán Luaät toâng. Nhöng

trong boä kinh kia cuõng noùi raèng: Vì laõo beänh neân

chöùa giöõ tröôïng. Vaán ñeà naøy tuy phuø hôïp vôùi luaät,

nhöng khoâng khoûi tröôùc sau töï maâu thuaãn nhau.

Neân bieát boä kinh ñoù ñaõ maát teân ngöôøi dòch, coù theå

xeáp vaøo loaïi khuyeát nghi.

X. PHAÙP VEÀ TOØNG LAÂM


Ngaøi Ñaït-nò-giaø töùc laø Ñaøn-ni-ca nghó raèng: ‚Ta

laøm moät caùi phoøng, Thöôïng toïa baûo ta ñeå cho Ngaøi,

buoäc ta phaûi ra khoûi. Ñeán caùi thöù hai, thöù ba cuõng

theá, ta cuõng phaûi ra khoûi thaát cuûa ta. Keá ñeán ta laøm

nhaø baèng gaïch ngoùi, ñöùc Theá Toân laïi sai caùc Tyø-kheo

phaù maát. Sau ñoù ta laáy goã cuûa vua caát nhaø, laïi bò Theá

Toân quôû traùch. Ta luoân luoân chòu söï khoå sôû, heát vieäc

naøy ñeán vieäc noï! Töø nay, ta muoán chaám döùt vaán ñeà

khoå sôû naøy, baèng caùch tuøy theo chuùng Taêng soáng theá

naøo ta soáng theá aáy, qua ngaøy maø thoâi.‛ Khi aáy, Ñaït-

nò-giaø beøn taäp neáp soáng voâ söï, ngaøy ñeâm tinh thaønh,

chuyeân tu ñaïo nghieäp, ñaëng caùc thieàn ñònh, thaønh töïu

ñaïo quaû, khôûi saùu thaàn thoâng, töï tri taùc chöùng (töï

bieát mình ñaõ chöùng), heát söùc vui möøng. Ngaøi noùi keä

raèng:

- Muoán ñöôïc vui voâ ngaõ

Phaûi theo phaùp Bí-soâ

Thaân nöông nôi tònh xaù

Nhö raén troï hang cua.



AÙo côm cho töù ñaïi

Ñeïp xaáu dôû ngon tuøy … (tuøy chuùng).



Troïn ñôøi ñeàu bieát ñuû

Chuyeân luyeän ñaïo voâ vi.


Tyø-kheo coi ngoù coâng vieäc cuûa Taêng, neân thöïc

haønh nguyeän theá naøy: Caùc Tyø-kheo chöa ñeán seõ ñeán,

caùc vò ñaõ ñeán ñöôïc cung caáp y phuïc, aåm thöïc, ngoïa cuï,

thuoác thang, khoâng ñeå thieáu thöù gì. Vò naøo coù khaû

naêng thöïc haønh ñöôïc yù nguyeän nhö vaäy, Taêng tuøy

theo yù nguyeän cuûa hoï maø giao coâng vieäc. Neáu caàn

thöùc aên thì cung caáp theo yù muoán cuøng ñoà aên ngon,

neáu caàn phoøng xaù, ngoïa cuï thì cuõng neân theo yù muoán

cuûa hoï maø cung caáp.

Ngöôøi coù phaän söï trong moät truù xöù, ñöôïc pheùp

duøng 19 tieàn cung caáp khaùch Taêng, khoûi phaûi baïch

Taêng. Neáu caàn duøng hôn nöõa thì phaûi baïch Taêng môùi

ñöôïc pheùp söû duïng.

Trong chöùc naêng Duy-na, neân bieát thôøi haïn, neân

bieát giôø naøo cho vieäc gì, neân bieát ñaùnh kieàn chuøy, bieát

lau queùt tu boå nhaø giaûng, nhaø aên, bieát thöù lôùp tieáp tuïc


traûi giöôøng, choõng, bieát daïy caùch taùc tònh rau traùi,

bieát xem xeùt coân truøng trong thöùc aên chua vaø ñaéng;

bieát luùc naøo aên luùc naøo uoáng, ñeå phaân phoái nöôùc, vaø

luùc chuùng oàn aøo naùo loaïn bieát buùng moùng tay ñeå hoï

im laëng.

Phaàn thöù ba35

noùi:

Hieän tieàn taêng thu nhaän ñöôïc nhieàu y vaät, cho

pheùp Baïch nhò yeát-ma kieát giôùi kho taøng, baïch nhò

Yeát-ma sai ngöôøi giöõ. Tröôøng hôïp coù Tyø-kheo khoâng

chòu nhaän laøm ngöôøi giöõ vaät cuûa Taêng, neân daønh

phaàn boài döôõng cho hoï, nhö theâm phaàn chaùo v.v…

Neáu hoï coá yù khoâng nhaän thì taát caû nhöõng vaät thu

nhaän ñöôïc chia cho hoï hai phaàn. Neáu hoï vaãn khoâng

chòu giöõ thì neân nhö phaùp trò hoï.

Luaät Thieän kieán noùi:

Lôïi döôõng töø beân ngoaøi thu nhaän ñöôïc, Tyø-kheo

tri khoá nhaän ñöôïc hai phaàn. Neáu laø Tyø-kheo ñaàu-ñaø,

tuy ôû trong chuøa, nhöng khoâng ôû phoøng cuûa Taêng,

khoâng aên thöùc aên cuûa chuùng. Ñaøn-vieät töï xaây caát

phoøng cho oâng ta, Taêng khoâng ñöôïc sai oâng ta laøm

Duy-na hay tri söï. Ñoái vôùi Tyø-kheo trong boä moân ñoïc

tuïng, giaùo hoùa thuyeát phaùp thöôøng thu nhaän ñöôïc lôïi

döôõng coù lôïi cho chuùng Taêng, Taêng khoâng ñöôïc sai hoï

laøm tri söï Taêng. Coù phoøng xaù y baùt neân tröôùc duøng

35 Töù phaàn luaät 41, phaàn thöù ba Kieàn-ñoä y, tr. 864a06, Ñaïi

22n1428.

vaät trao cho caùc vò aáy, thöùc aên caây traùi neân caáp theâm

phaàn cho hoï.

Tröôøng hôïp coù ngöôøi ñeán chuøa, khoâng luaän sang

heøn toát xaáu neân hoûi han söùc khoûe hoï, neáu hoï caàn gì,

mình coù, thì cung öùng cho hoï. Neáu laø vaät cuûa Taêng

thì phaûi thöa Taêng tröôùc môùi trao cho hoï, neáu Taêng

ñoàng yù. Tröôøng hôïp coù ngöôøi aùc duøng söùc maïnh ñeán

xin, ngöôøi giöõ vaät cuûa Taêng, vì baûo veä truù xöù, ñöôïc

quyeàn tuøy yù trao cho hoï. Trao cho hoï roài sau ñoù Taêng

khoâng ñöôïc quôû traùch.

Phaàn thöù tö36

noùi:

Coù boán haïng ngöôøi ñoaùn söï:

1) Haïng ít hoïc maø khoâng taøm quyù.

2) Haïng hoïc nhieàu maø khoâng taøm quyù.

3) Haïng ít hoïc maø coù taøm quyù.

4) Haïng hoïc nhieàu maø coù taøm quyù.

Trong soá naøy haïng ít hoïc maø khoâng taøm quyù vaø

haïng hoïc nhieàu maø khoâng taøm quyù, ôû trong Taêng noùi

vieäc ñoaùn söï, Taêng neân duøng moïi caùch ñeå khieån traùch

hoï moät caùch tích cöïc ñeå cho haïng ngöôøi khoâng taøm

quyù ñoù khoâng laøm vieäc aáy nöõa.

Neáu haïng ngöôøi coù taøm quyù maø ít hoïc, trong Taêng

noùi chuyeän xöû ñoaùn, Taêng neân yeåm trôï cho hoï ñeå

36 Töù phaàn luaät 58, phaàn thöù tö Tyø-ni taêng nhaát, tr. 999b06,

Ñaïi 22n1428.


saùng toû vaán ñeà, cho haïng ngöôøi coù taøm quyù naøy tieáp

tuïc laøm vieäc ñoaùn söï cho Taêng. Ñoái vôùi haïng ngöôøi coù

taøm quyù maø hoïc nhieàu, trong Taêng laøm vieäc xöû ñoaùn,

Taêng cho pheùp hoï noùi roài neân khen ngôïi hoï, khieán

haïng ngöôøi coù taøm quyù naøy sau naøy vaãn ôû trong Taêng

noùi vieäc ñoaùn söï.

Phaàn thöù ba37

noùi:

Khaùch Tyø-kheo muoán vaøo trong chuøa. Khi ñeán cöûa

ngoõ, tay ñaåy cöûa ra, neáu cöûa coù then khoùa thì neân môû.

Neáu môû khoâng ñöôïc thì neân goõ thong thaû ñeå ngöôøi

beân trong nghe. Neáu khoâng coù ai nghe thì neân goõ

maïnh. Neáu khoâng coù ai môû, thì ñeán döôùi bôø töôøng

hay raøo, tìm caùch vaøo ñeå môû, khoâng neân ñi quanh

phía beân taû cuûa Thaùp. Neân hoûi: Toâi bao nhieâu tuoåi ñoù,

coù phoøng cung caáp cho toâi khoâng? Laïi neân hoûi: Phoøng

naøy coù ai ôû khoâng? Coù ñaày ñuû tieän nghi nhö meàn, ñoà

duøng, ngoïa cuï vaø y khoâng? Neáu noùi coù, maø caàn nhaän

thì neân noùi: Toâi seõ nhaän phoøng naøy. Nhaän xong neân

ñeán choã phoøng, môû cöûa. Neáu coù truøng hay raén, ñuoåi

ra, lau queùt, röûa saïch, khoâ raùo, traûi laïi giöôøng naèm,

gheá ngoài, vaø phaûi ñaày ñuû bình nöôùc saïch, nöôùc röûa, ñoà

ñöïng nöôùc uoáng. Neân hoûi: Choã ñaïi tieåu tieän ôû ñaâu?

Choã naøo laø tònh ñòa, choã naøo laø baát tònh ñòa? Thaùp

Phaät choã naøo? Thaùp Thanh vaên ôû ñaâu? Phoøng

Thöôïng toïa thöù nhaát choã naøo? Cho ñeán phoøng

37 Töù phaàn luaät 49, phaàn thöù tö Kieàn-ñoä phaùp, tr. 930c19, Ñaïi

22n1428.

Thöôïng toïa thöù tö ôû ñaâu? Phaûi theo thöù töï leã chaøo.

Neân hoûi choã naøo laø choã aên tröa, choã naøo laø choã aên

saùng, choã naøo taäp hôïp buoåi toái, choã naøo thuyeát giôùi,

ngöôøi naøo ñöôïc Taêng sai nhaän vaät thöïc do Ñaøn-vieät

daâng ñoà aên moàng taùm, raèm, moàng moät? Ñaøn-vieät môøi

aên ngaøy keá ñeán choã naøo? Coù Ñaøn-vieät naøo Taêng vì hoï

taùc phuù baùt khoâng? Ai laø keû hoïc gia? Choã naøo coù choù

döõ, choã naøo ngöôøi toát? Keû xaáu ôû ñaâu?

Cöïu Tyø-kheo nghe coù khaùch Tyø-kheo ñeán neân ra

ngoaøi ñeå ñoùn röôùc vaøo, vì hoï caàm y, mang baùt, môøi

ngoài; trao ñoà muùc nöôùc röûa chaân, cuøng nöôùc noùng.

Neân hoûi: ‚Ñaïi ñöùc bao nhieâu tuoåi?‛ Neáu hoï noùi bao

nhieâu tuoåi roài, neân noùi: Ñaây laø phoøng, ñaây laø giöôøng

daây, giöôøng caây, meàn, goái, khaên traûi ñaát, oáng nhoå, ñoà

tieåu tieän, ñaây laø choã ñaïi tieåu tieän, ñaây laø tònh ñòa, cho

ñeán ñaây laø choã ngöôøi toát, ñaây laø choã ngöôøi xaáu.


Khaùch Tyø-kheo ñeán, neân leã boán vò Thöôïng toïa.

Neáu thôøi gian coù theå gaëp thì leã, coøn khoâng gaëp (Ngaøi

baän) thì thoâi.


Ñaùnh chuoâng troáng thoåi oác vaø 3 laàn xöôùng, ‚thôøi

ñeán‛. Neân baûo Sa-di vaø ngöôøi coi vöôøn laøm, ñaùnh

kieàn chuøy, neáu khoâng coù Sa-di thì Tyø-kheo cuõng ñaùnh

ñöôïc.

Neáu coù Tyø-kheo gôûi y, sau 12 naêm khoâng trôû laïi

laáy, hoïp Taêng bình phaåm giaù trò duøng laøm vaät cuûa


boán phöông Taêng. Sau ñoù Tyø-kheo kia trôû laïi ñoøi,

duøng vaät cuûa boán phöông Taêng traû laïi. Neáu hoï khoâng

nhaän thì toát.

Neáu coù luùa gaïo cuùng döôøng cho boán phöông Taêng,

khi töù phöông Taêng laøm, cho pheùp hoï tuøy yù duøng.

Tröø thaùp cuûa Phaät vaø Bích-chi Phaät, coøn bao

nhieâu vaät dö cuûa Thaùp khaùc, cho pheùp duøng laøm vaät

boán phöông Taêng. Neáu Thaùp aáy thôøi gian sau, caàn

duøng thì laáy vaät cuûa boán phöông Taêng traû laïi.


Bí-soâ neân trôï giuùp trong coâng vieäc taïo taùc cuûa

chuøa, nhöng khoâng neân laøm troïn ngaøy. Muøa laïnh neân

laøm sau giôø ngoï. Muøa noùng neân laøm tröôùc giôø ngoï.

Tuøy theo thôøi gian cuûa ngaøy, neân nghæ sôùm. Ngöôøi coù

traùch nhieäm coi ngoù coâng vieäc, bieát saùng ngaøy aáy coù

ngöôøi laøm coâng taùc thì neân lo lieäu böõa aên saùng cho

hoï. Neáu sau giôø ngoï laøm thì neân tìm nöôùc buoåi chieàu

(phi thôøi töông) vaø daàu thoa tay chaân. Khoâng vaäy thì

maéc toäi Vieät phaùp.

Troïng löôïng ngöôøi ñôøi gaùnh moät gaùnh thì Bí-soâ

neân chia laøm hai gaùnh.

Taïp söï noùi:

Taêng-giaø khoâng neân laäp phi phaùp cheá. (khoâng

phaûi Phaät cheá thì goïi laø phi phaùp cheá. Nhö trieàu

Nguyeân phuï hoäi Baùch Tröôïng thanh quy v.v… ).

Ngöôøi lo lieäu coâng vieäc neân cho thoï duïng vaät

chuøa.

Ny-ñaø-na noùi:

Tònh ñòa cuûa Taêng-giaø maø boû toùc, moùng tay… maéc

toäi aùc taùc.

Laøm töôïng Boà-taùt chæ tröø xuyeán vaø boâng tai coøn

bao nhieâu ñoà trang söùc khaùc ñeàu cho pheùp laøm.


Thaùp cuûa ñöùc Nhö Lai neân laøm troøn tròa ñaày ñuû.

Neáu laø Thaùp cuûa Ñoäc giaùc thì treân khoâng coù baûo bình.

Neáu laø Thaùp cuûa A-la-haùn thì ñaëc töù töôùng luaân38

.

Coøn ba quaû kia, moãi quaû giaûm bôùt moät luaân. Neáu laø vò

Tyø-kheo thuaàn thieän treân khoâng coù luaân naøo goïi laø

‚bình ñaàu cheá-ñeå‛ (Thaùp ñaàu baèng).

Boä Muïc-ñaéc-ca noùi:

Tröôøng hôïp taïo Thaùp neáu nhoû coù theå taêng theâm

cho lôùn, neáu lôùn khoâng neân giaûm cho nhoû. Neáu coù

ngöôøi theá tuïc coù khaû naêng laøm lôùn thì caøng toát. Baèng

khoâng theå laøm ñöôïc thì Bí-soâ neân khuyeán hoùa trôï

giuùp cho hoï laøm. Neáu laâu naêm bò hö hao neân tu boå.

Neáu töôïng Phaät baèng ñaát, baèng tô traéng… hö hoaïi,

hoaëc muoán cho lôùn hôn, hoaëc töông tôï tuøy yù laøm. Caùc

töôïng veõ khoâng ñöôïc saùng suûa trang nghieâm, neân xoùa

ñi laøm laïi töôïng môùi. Caùc boä kinh Phaät baèng laù hay

baèng giaáy bò moøn hö cuõ kyõ neân xoùa caùi cuõ in laïi caùi

38 Töôùng luaân 相輪: coøn goïi laø luaân töôùng, chæ cöûu luaân (chín

voøng) ôû treân ñænh thaùp. Töôùng laø bieåu töôùng, bieåu töôùng cao

vöôït haún ra goïi laø töôùng.


môùi. Vò naøo thoâng suoát Kinh boä, Luaät boä, Luaän boä,

khoâng neân sai hoï laøm ngöôøi tri söï cuûa Taêng.

Vì Taêng-giaø neân coù theå nhaän ruoäng, hoa lôïi thu

hoaïch ñöôïc neân thoï duïng. Phaûi y vaøo luaät cuûa nhaø

nöôùc maø traû coâng cho ngöôøi caøy caáy ruoäng ñaát aáy.

Tyø-kheo coù traùch nhieäm coi ngoù lo lieäu coâng vieäc,

tröôùc neân baùo trình vôùi vò Kyø tuùc trong chuøa, sau môùi

cho ngöôøi vay möôïn, hay laäp baèng khoaùn baûo chöùng

phaân minh.


Ruoäng ñaát cuûa chuùng Taêng khoâng ñöôïc cho möôùn

hay baùn ñöùt, khoâng ñöôïc thoï duïng rieâng. Neáu ruoäng

ñaát vöôøn toát, coù keû aùc muoán xaâm chieám, thì ñöôïc

pheùp noùi vôùi Ñaøn-vieät neân bieát ñaát naøy. Neáu Ñaøn-vieät

noùi: Ñaây laø ruoäng vöôøn toát, Sao phaûi bieát? Neân noùi

vôùi Ñaøn-vieät raèng: Ruoäng vöôøn naøy tuy toát, nhöng coù

ngöôøi aùc muoán xaâm chieám, tuøy yù Ñaøn-vieät chuyeån ñoåi.

Taêng coù ñaát troáng, coù ngöôøi ñeán xin Taêng ñeå caát

Taêng phoøng, neân noùi tröôùc khi laøm nhöõng ñieàu caàn

yeáu nhö: Thôøi gian laøm bao laâu? Neáu hoï noùi bao laâu

ñoù laø laøm xong, thì noùi hoï laø: Neáu thôøi gian aáy maø

khoâng laøm xong, hay khoâng laøm thì seõ giao cho ngöôøi

khaùc.

Tröôøng hôïp coù hai ngöôøi xin laøm. Moät ngöôøi noùi:

‚Toâi vì Taêng laøm moät taàng laàu‛. Moät ngöôøi noùi: ‚Toâi

laøm hai taàng laàu‛. Taêng neân giao cho ngöôøi laøm hai

taàng laàu. Nhö vaäy cho ñeán baûy taàng. Neáu caû hai ñeàu

noùi xaây baûy taàng, thì neân giao cho ngöôøi coù khaû naêng

laøm thaønh. Neáu caû hai ñeàu coù khaû naêng laøm thaønh

thì neân giao cho ngöôøi coù quyeán thuoäc ñoâng hôn. Neáu

khoâng noùi nhöõng ñeàu caàn yeáu, tröôùc khi giao cho hoï

thì maéc toäi Vieät tyø-ni.

Phaùp (tö caùch) cuûa cöïu Tyø-kheo, khoâng ñöôïc töï

mình ôû phoøng toát, giöôøng, neäm, goái toát, coøn ñeå ñoà

xaáu, hö, nhô nhôùp ñaõi khaùch.

Boä Nam haûi kyù quy noùi:

Y phuïc cuûa Bí-soâ, phaàn nhieàu do thöôøng truï Taêng,

hoaëc laø do cuûa ruoäng vöôøn thöøa ra, hoaëc laø do hueâ lôïi

nôi caây traùi, haèng naêm duøng moät phaàn vaøo vieäc y

phuïc. Bôûi vì boån taâm cuûa thí chuû, khi daâng cuùng ñaát

ñai laø ñeå cung caáp teá ñoä cho chuùng Taêng, ñaâu phaûi chæ

duøng cho vieäc aåm thöïc, maø khoâng duøng vaøo vieäc y

phuïc hay sao? Ngoaøi vieäc aên uoáng, duøng vaøo y phuïc

coù gì toån haïi ñaâu?

Ñaây laø moät vaán ñeà maø chuùng Taêng beân Taây quoác

baøn luaän roäng raõi, soâi noåi. Hôn nöõa nôi ñaïo traøng

Thaàn Chaâu39

hoaëc coù choã vöøa cung caáp y phuïc, vöøa

39 Thaàn Chaâu 神州: Traâu Dieãn (鄒衍 – khoaûng 305-240 tröôùc

CN), tö töôûng gia thôøi Chieán Quoác ñeà xuaát thuyeát ‚Ñaïi cöûu

chaâu‛ (chín vuøng ñaát lôùn), cho raèng Trung Quoác chia ra 9

chaâu, 9 chaâu aáy hôïp laïi goïi laø ‚Xích Huyeän Thaàn Chaâu‛

(赤縣神州), ñaây laø caùch suy ñoaùn ñòa lyù theá giôùi luùc aáy. Nhaân

ñoù haäu theá goïi Trung Quoác laø Thaàn Chaâu.


nhaän ñöôïc vaät thöïc, keå caû keû ñaïo laãn tuïc, ñaây laø caên

cöù theo taâm phaùt nguyeän cuûa thí chuû. Giaû nhö, keå caû

vaán ñeà aên uoáng cho chuùng Taêng, thaät söï khoâng coù gì

laø ñieàu ñaùng lo ngaïi. Tröôøng hôïp ban ñaàu coù yù nghóa

voâ taän voâ chöôùng, thì tuy boá thí cho nhaø chuøa maø söï

thaät trong ñoù goàm taát caû. Chæ duøng vaøo vieäc aên chöù

khoâng duøng vaøo vieäc gì laø do thí chuû, ban ñaàu coù

phaân ñònh vaäy.

Nhaø chuøa laøm ruoäng, phaûi cuøng laøm ‚aên chia‛ vôùi

tònh nhôn. Taêng cung caáp traâu vaø ñaát, ngoaøi ra khoâng

bieát caùc vieäc khaùc. Neáu vì loøng tham, khoâng cuøng vôùi

cö só laøm, töï mình thueâ ngöôøi, coi ngoù vieäc caáy caøy thì

Bí-soâ hoä trì giôùi khoâng neân aên nuoát mieáng aên nhö

vaäy. Taêng töï laøm luïng, nuoâi thaân baèng taø maïng, sai

khieán ngöôøi laøm thueâ, noùng giaän laø ñieàu khoâng traùnh

khoûi. Phaù hoaïi hoät gioáng, caøy phaù ñaát ñai, toån haïi

truøng kieán. Moãi ngaøy aên khoâng quaù moät thaêng, ai laø

ngöôøi phaûi chòu traêm loãi. Keû só coù khí tieát phaûi traùnh

nhöõng phieàn phöùc nhö vaäy. Ngöôøi caàm tröôïng mang

baùt, xa traùnh ñöôøng ñôøi, rieâng ôû nôi röøng saâu vaéng

veû, soáng cuøng chim thuù höôu nai, caét ñöùt vaán ñeà oàn

aøo danh lôïi, tu tòch dieät Nieát-baøn. Neáu vì chuùng Taêng,

kinh doanh caàu lôïi, ñieàu ñoù thì luaät cho pheùp, coøn caøy

ñaát haïi maïng, giaùo moân ñaâu höùa khaû, toån haïi loaøi

truøng, thì trôû ngaïi ñaïo nghieäp, nhaän laáy ñieàu sai laàm

toäi loãi vaäy.

TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

HEÁT QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI BOÁN

Documents

TRUØNG TRÒ TYØ-NI - thuvienhoasen.org · TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ ... giaët cho pheùp töï giaët, hay nhôø ngöôøi giaët. Cho pheùp saém ñoà ñeå giaët, taám