TS EN ISO 15609-1, Şubat 2007

8/18/2019 TS EN ISO 15609-1, Şubat 2007

1/10

-++-

Ön söz

TÜRK STANDARDITURKISH STANDARD

TS EN ISO 15609-1Şubat 2007

ICS 25.160.10

METALİK MALZEMELER İÇİN KAYNAKPROSEDÜRLERİNİN ŞARTNAMESİ VEVASIFLANDIRILMASI - KAYNAK PROSEDÜRÜŞARTNAMESİ - BÖLÜM 1: ARK KAYNAĞI

Specification and qualification of welding procedures formetallic materials - Welding procedure specification -

Part 1: Arc welding

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜNecatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA

8/18/2019 TS EN ISO 15609-1, Şubat 2007

2/10

− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacakgelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınlar ı izlemelerini ve standardınuygulanmasında kar şılaştıklar ı aksaklıklar ı Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.

− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanlar ın emeklerini; tasar ılar üzerinde görüşlerinibildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşlar ı ile kişilerin değerli katkılar ını şükranla anar ız.

Kalite Sistem Belgesiİmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşlar ın sistemlerini TS EN ISO 9000 KaliteStandardlar ına uygun olarak kurmalar ı durumunda TSE taraf ından verilen belgedir.

Türk Standardlar ına Uygunluk Markası (TSE Markası)TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu mallar ın veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygunolduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardlar ı Enstitüsü’nüngarantisi altında olduğunu ifade eder.

TSEK Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu mallar ın veya hizmetin henüz Türk Standardı olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlar ına veya Enstitü taraf ından kabul edilenteknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ç ıktığında TürkStandardlar ı Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.

DİKKAT!TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygunüretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardlar ı Enstitüsü taraf ından herhangi birgaranti söz konusu değildir.

Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geni ş bilgi Enstitümüzden sağ lanabilir.

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

8/18/2019 TS EN ISO 15609-1, Şubat 2007

3/10

ICS 25.160.10 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 15609-1/Şubat 2007

Ön söz

− Bu standard, CEN taraf ından kabul edilen EN ISO 15609-1: 2004 standardı esas alınarak, TSE Metalurjiİhtisas Grubu’nca hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun 27 Şubat 2007 tarihli toplantısında TürkStandardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.

∗ Bu standard ın kabulü ile TS TS EN 288-2: 1997 iptal edilmi ştir.

- Bu standardda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklar ına konu olabilir. Böyle bir patenthakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.

8/18/2019 TS EN ISO 15609-1, Şubat 2007

4/10


İçindekiler

1 Kapsam................................................................................................................................................... 1 2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar.......................................................................................... 1 3 Terimler ve tarifler.................................................................................................................................. 1

4

Kaynak prosedürü şartnamesinin (WPS) teknik kapsamı

................................................................. 2

4.1 Genel................................................................................................................................................ 2 4.2 İmalâtçı ile ilgili hususlar................................................................................................................... 2 4.3 Esas metaller ile ilgili hususlar ......................................................................................................... 2 4.4 Bütün kaynak prosedürleri için ortak hususlar ................................................................................ 2 4.5 Kaynak işlemlerinin bir grubuna özgü hususlar ............................................................................... 3

Ek A - Kaynak prosedürü şartnamesi (WPS) ............................................................................................. 5 Ek ZA - (BiIgi için) Atıf yapılan uluslar arası standardlar ile bu standardlara kar şıIık gelen Avrupastandardlar ı ...................................................................................................................................................... 6

8/18/2019 TS EN ISO 15609-1, Şubat 2007

5/10


1

Metalik malzemeler için kaynak prosedürlerinin şartnamesi vevasıflandır ılması - Kaynak prosedürü şartnamesi - Bölüm 1: Ark kaynağı

1 KapsamBu standard, ark kaynak işlemlerinde kaynak prosedürü şartnamelerinin kapsamı için şartlar ı belirtir.

Bu standard, EN ISO 15607:2003, Ek A’da ayr ıntılar ı verilen bir seri standardın parçasıdır.

Bu standardda verilen değişkenler, kaynaklı birleştirmenin kalitesini etkileyen değişkenlerdir.

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlarBu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır.Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilenatıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi halinde en son baskısı kullanılır.

EN, ISO No Adı (İngilizce)

TS No 1) Adı (Türkçe)

EN 439 Welding consumables - Shieldinggases for arc welding and cutting.

TS EN 439 Kaynak sarf malzemeleri - Ark kaynağı ve kesme için koruyucu gazlar

EN 26848 Tungsten electrodes for inert gasshielded arc welding and forplasma cutting and welding -Codification.

TS EN6848

Koruyucu asal gaz ark kaynağı, plâzmakesme ve kaynağı için tungstenelektrotlar - Kodlandırma

EN ISO 4063 Welding and allied processes -Nomenclature of process andreference numbers (ISO 4063 :1998)

TS 7307EN ISO4063

Kaynak ve kaynakla ilgili işlemler -İşlemlerin adlandır ılması ve referansnumaralar

EN ISO 6947 Welds - Working positions -Definitions of angles of slope androtation (ISO 6947: 1993)

TS EN ISO6947

Kaynaklar - Çalışma konumlar ı - Eğimve döndürme açılar ının tarifleri

EN ISO13916

Welding - Guidance on themeasurement of preheatingtemperature, interpasstemperatureand preheat maintenancetemperature. (ISO 13916:1996)

TS EN ISO13916

Kaynak - Ön ısıtma sıcaklığı, pasolararası geçiş sıcaklığı ve kaynakesnasındaki ön ısıtma idamesıcaklığının ölçme kılavuzu

EN ISO15607 : 2003

Specification and qualification ofwelding procedures for metallicmaterials - General rules (ISO15607: 2003)

TS EN ISO15607

Metalik malzemeler için kaynakprosedürü şartnamesi vevasıflandır ılması - Genel kurallar

CR ISO15608

Welding - Guidelines for ametallic material grouping system(ISO/TR 15608:2000).

TS CR ISO15608

Kaynak - Metalik malzemelerigruplandırma sistemi için kılavuz

3 Terimler ve tarifleriBu standardın amacı için, EN ISO 15607:2003’te verilen terimler ve tarifler uygulanır.

1)

TSE Notu : Atıf yapılan standardlar ın TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir. *işaretliolanlar bu standardın basıldığı tarihte İngilizce metin olarak yayımlanmış olan Türk Standardlar ıdır.

8/18/2019 TS EN ISO 15609-1, Şubat 2007

6/10


2

4 Kaynak prosedürü şartnamesinin (WPS) teknik kapsamı

4.1 GenelBir ilk kaynak prosedürü şartnamesi/Kaynak prosedürü şartnamesi (pWPS/WPS), bir kaynağın yapımı içingerekli bütün bilgiyi kapsamalıdır. Bir pWPS/WPS’de istenen bilgi Madde 4.2, Madde 4.3, Madde 4.4 veMadde 4.5’te verilmiştir.

Not - Bazı uygulamalar için, listeye ekleme veya azaltma yapmak gerekli olabilir.

Kaynak prosedürü şartnameleri, belirli bir kalınlık aralığını ve esas metallerin ve hatta ilâve metallerinaralığını da kapsayabilir. Bazı imalâtçılar ilâve olarak her bir özel iş için ayr ıntılı imalât plânlamasının birbölümü olarak iş talimatlar ı hazırlamayı tercih ederler.

İlgili standard serisine (EN ISO 15607) ve imalâtçının tecrübesine göre, uygun olduğu takdirde aralıklar vetoleranslar belirtilmelidir.

WPS formatının bir örneği Ek A’da verilmiştir.

4.2 İmalâtçı

ile ilgili hususlar - İmalâtçının tanıtımı,- WPS’in tanıtımı,- Kaynak prosedürü vasıflandırma kaydı (WPQR) veya gerektiğinde diğer dokümanlara (EN ISO 15607:

2003 Ek C) atıf.

4.3 Esas malzeme ile ilgili hususlar

4.3.1 Esas malzeme tipi- Malzemenin/malzemelerin ve atıf yapılan standardın/standardlar ın kısa gösterilişi,- CR ISO 15608’de verildiği gibi grup/gruplar ın numarası/numaralar ı.

Bir WPS bir grup malzemeyi kapsayabilir.

4.3.2 Malzeme boyutlar ı - Birleştirmenin kalınlık aralıklar ı,- Borular için dış çap aralıklar ı.

4.4 Bütün kaynak prosedürleri için ortak hususlar

4.4.1 Kaynak işlemiEN ISO 4063’e göre kullanılan kaynak işlemi/işlemleri.

4.4.2 Birleştirme tasar ımı - Birleştirme tasar ımı/konfigürasyonu ve boyutlar ı gösteren bir şema veya bu bilgiyi sağlayacak diğer bir

standardlara atı

f,- Kaynak özellikleri için gerekli olduğunda şemada verilen kaynak paso sırası.

4.4.3 Kaynak konumuEN ISO 6947’ye göre uygulanabilir kaynak konumlar ı.

4.4.4 Birleştirme hazırlığı - Birleştirme hazırlık metotlar ı, temizleme, yağ giderme dahil kullanılan metotlar,- Bağlama (jigging), aparatlar ve punta kaynağı.

4.4.5 Kaynak tekniği- Salınım uygulandığında:a) Elle kaynak için en büyük paso genişliği,

b) Mekanize ve otomatik kaynak için en çok salınım (elektrot hareketi) veya genlik, frekans ve salınım(dalga) devam süresi

- Torç elektrot ve/veya tel açısı.

8/18/2019 TS EN ISO 15609-1, Şubat 2007

7/10


3

4.4.6 Kök oyma- Kullanılacak metot,- Derinlik ve biçim.

4.4.7 Altlık- Metot ve altlık tipi, altlık malzemesi ve boyutlar ı,

- Gaz altlık için, EN 439’a göre gaz.

4.4.8 Kaynak sarf malzemeleri- Kısa gösteriliş, yapım (imalâtçı ve ticari isim),- Boyutlar (ölçü),- Taşıma (f ır ınlama, atmosfer şartlar ına maruz kalma, tekrar kurutma, vb).

4.4.9 Elektriksel parametreler- Akım tipi [alternatif akım(a.a) veya doğru akım (d.a)] ve kutuplama,- Uygulanabildiğinde, darbeli kaynak ayr ıntılar ı (makina ayarlar ı, program seçimi),- Akım aralığı.

4.4.10 Mekanize ve otomatik kaynak- İlerleme hız aralığı,

- Tel/şerit besleme hızı aralığı,

Şayet teçhizat, iki değişkenden birinin kontroluna izin vermiyorsa yerine, makina ayarlar ı belirtilmelidir.Böylece, WPS için uygulama aralığı, özel teçhizat tipi için sınırlandır ılmış olmalıdır. Bu, Madde 4.4.9 veMadde 4.4.10’a uygulanır.

4.4.11 Ön ısıtma sıcaklığı - Kaynak başlangıcında ve kaynak boyunca uygulanan en düşük sıcaklık,- Ön ısıtma istenmediğinde kaynak öncesi en düşük iş parçası sıcaklığı.

4.4.12 Pasolar arası sıcaklık

En yüksek ve gerekliyse en düşük pasolar arası

sı

caklı

k.

4.4.13 Ön ısıtma muhafaza sıcaklığı Kaynağa ara verildiğinde kaynak bölgesinde muhafaza edilecek en düşük sıcaklık.

Madde 4.4.11, Madde 4.4.12 ve Madde 4.4.13’ün uygulanması için EN ISO 13916’ya bakınız.

4.4.14 Hidrojen yayınımı için son ısıtma- Sıcaklık aralığı,- En az tutma süresi.

4.4.15 Kaynak sonrası ısıl işlemKaynak sonrası ısıl işlemi veya yaşlandırma için en düşük süre ve sıcaklık belirtilmeli veya bu bilginin

belirtildiği diğer standardlara atıfta bulunulmalıdır.

4.4.16 Koruyucu gazEN 439’a göre kısa gösteriliş ve uygulanabildiğinde, bileşim, imalâtçı ve ticarî ismi.

4.4.17 Isı girdisiIsı girdisi aralığı (belirtildiğinde).

4.5 Kaynak işlemlerinin bir grubuna özgü hususlar

4.5.1 İşlem 111 (Elle metal ark kaynağı)İşlem 111 için sarf edilen elektrotun bir seferde yığdığı paso veya ilerleme hızı.

8/18/2019 TS EN ISO 15609-1, Şubat 2007

8/10


4

4.5.2 İşlem 12 (Tozaltı ark kaynağı)- Çoklu elektrot sistemleri için tel elektrot sayısı ve şekli ve kutuplama,- Temas ucu/iş parçası mesafesi: Nozul temas ucundan iş parçası yüzeyine kadar olan mesafe,- Toz: Kısa gösteriliş, imalâtçı ve ticarî isim,- Ek ilâve malzeme,- Ark gerilim aralığı.

4.5.3 İşlem 13 (Koruyucu gaz metal ark kaynağı)- Koruyucu gaz akış hızı ve nozul çapı,- Tel elektrotlar ın numarası,- Ek ilâve malzeme,- Temas ucu/temas borusundan iş parçası yüzeyine kadar olan mesafe,- Ark gerilim aralığı,- Metal geçiş şekli.

4.5.4 İşlem 14 (Sarf edilmeyen elektrotla koruyucu gaz kaynağı)- Tungsten elektrot: çap ve EN 26848’e göre kodlama.- Koruyucu gaz akış hızı ve nozul çapı,- Ek ilâve malzemeler.

4.5.5 İşlem 15 (Plâzma ark kaynağı)- Bileşim, nozul çapı, akış hızı gibi plâzma gaz parametreleri,- Koruyucu gaz akış hızı ve nozul çapı,- Torç tipi,- Temas ucu/iş parçası mesafesi: Nozuldan iş parçası yüzeyine kadar olan mesafe.

8/18/2019 TS EN ISO 15609-1, Şubat 2007

9/10


5

Ek A(Bilgi için)

Kaynak prosedürü şartnamesi (WPS)

Kaynak prosedürü şartnamesi:

WPQR No : Hazırlama ve temizleme metodu :

İmalâtçı : Esas malzemenin kısa gösterilişi :

Metal geçiş şekli : Malzeme kaIınlığı (mm) :

Birleştirme tipi ve kaynak tipi : Dış çap (mm) :

Kaynak ağzı (hazırIığı) ayr ıntılar ı (Şema)* : Kaynak konumu :

Kaynak ayr ıntılar ı

Paso Kaynakişlemi

İlâvemetalboyutu

Akım A

GerilimV

Akım tipi /Kutuplama

Telsürme

hızı

Tek seferdeyığma

uzunluğu /İlerleme hızı *

Isı girdisi *

İlâve metalin kısa gösterilişi ve yapımı :Herhangi bir özel f ır ınlama veya kurutma:Gaz/toz kısa gösterilişi: - Koruyucu : Diğer bilgiler* Örneğin:

- Altlık : SaIınım (en büyük paso genişIiği) : Gaz akış hızı - Koruyucu : Salınım: genlik, frekans, toplam süre:

- Altlık : Darbeli kaynak ayr ıntılar ı : Tungsten elektrot tipi/boyutu : Temas ucu/iş parçası mesafesi : Kök açma/altlık ayr ıntılar ı : Plâzma kaynak ayr ıntılar ı :

Ön ısıtma sıcaklığı : Torç açısı : Pasolar arası sıcaklık:Son ısıtmaÖn ısıtma muhafaza sıcaklığı Kaynak sonrası ısıl işlem ve/veya yaşlandırma(Süre, sıcaklık, metot ,ısıtma ve soğutma hızlar ı*):

……………………………………İmalâtçı İsim, imza, tarih)

___________________________________________________________________________________*Gerektiğinde

Birleştirme tasar ımı Kaynak sırası

8/18/2019 TS EN ISO 15609-1, Şubat 2007

10/10


6

Ek ZA(BiIgi için)

Atıf yapılan uluslar arası standardlar ile bu standardlara kar şıIık gelen

Avrupa standardlar ı

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standardlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metiniçerisinde uygun yerlerde beIirtiImiş ve aşağıda Iiste halinde veriImiştir. Tarih belirtilen atıflarda daha sonrayapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda tadil veya revizyon yapılması şartı ile uygulanır. Atıfyapılan standardın tarihinin belirtilmemesi halinde iIgiIi standardın en son baskısı kullanılır.

Not - Bir uluslararası yayının (mod.) şeklinde gösterilen bir değişikliğinin olduğu durumlarda ilgili EN/HDuygulanır.

Standardnumarası

YıIı Adı EN/HD YıI

ISO 14175 Welding consumables – Shielding gases for arc welding andcutting

EN 439

ISO 6848 Tungsten electrodes for inert gas shielded arc welding andfor plasma cutting and welding – Codification

EN 26848

Documents

TS EN ISO 15609-1, Şubat 2007