11.

BA

SIM

TURAN DURSUN

TABU TABU CAN EKYOR

nc Bask: Mays 1991

1

NDEKLER

SUNU 9

ZNAI-KURANDA ZNA SZC VE BU ANLAMDA GEEN SZCKLER 13II-ZNA NIN TANIMI

A-slam hukukularna gre tanm 151-Hanefi hukukularnca benimsenen tanm2-afii hukukularnca benimsenen tanmB- Laik hukukularna gre tanm

III-ZNA SAYILAN VE SAYILMAYAN 19

A - Zinann koullar ve bu koullara uymayan durumlar 191 - Erkein cinsel organnn giren kesiminin yetersizlii2 - Delinin ve bunan cinsel birleimi3 - ocuun cinsel birleimi4 - Deliyle ve ocukla cinsel birleim5 - lyle cinsel birleim6 - Hayvanla cinsel birleim7 - "Livata" denen ecinsellik ve ters iliki8 - Kuku ve sanya dayal cinsel iliki9 - Zorla yaptrlan cinsel iliki

B Sonu 37

IV- ZNA CEZASI ("HADD) VE UYGULAMALARI 39

A - Ceza trleri 391 - Kadna: knamayla birlikte evde mr boyu hapis;

erkee: knama2 - Zina eden kadna da erkee de yz denek3 - Zina eden evlilere "recm" (Talama Cezas)

B - Zina suunun belirlenmesi1- Zina iin art olan tank says: 2 - Tanklara sorulacak sorular3 - "krar" (Suu Boyuna Alma)C - Cezann uygulanmas1 - Zinada "denek cezas"nn uygulanmas

Denein nasl vurulaca Zina cezasm, din ve devlet adna yetkili kii (imam) verebilir

2 - Zinada "recm (Talyarak ldrme)cezasnn uygulanmas

D - zgr insan ve kle cariye ayrm:

V - ZNA EDENLE EVLENMEK

CHADCHAD KADIN DNLEMEZ

I. TANIMIA - Szlk anlam1 - Tanr uruna silahl sava2 - Tanr ve din urunda manevi sava

II- SRES, KMLERE KARI OLACAI VE "HKM"

67A - Sresi1 - Genel olarak2 - zel durumlardaB - "Cihad"n kimlere kar olaca1 - Genel olarak tm kafirlere kar2 - Durumlarna gre putataparlara ve "kitap ehliC - "Cihad"m hkm1- Dmann saldrs szkonusu deilfcen:

"Kifayeten farz"2 - Kfirlerin slam lkelerinden

herhangi bir kesime saldrmalar durumunda

III- CHAD SIRASINDA NELER OLUR?A ldrme 67

1 - Kimler ldrlr?2 - Nasl ldrlr?

B- Yakma-ykma ve yama 731 - Evler, mahalleler, kyler, kasabalar yaklr, yklr, yamalanr2 - Dmann bunduu yerdeki aalar, rnler yaklr, ya da kesilir

C-Yalan, hile, tuzakIV-CHADIN FAZLETslamn Temelindeki Yalanlar (I)slamn Temelindeki Yalanlar (II)slamn Temelindeki Yalanlar (III)slamn Temelindeki Yalanlar (IV)slamn Temelindeki Yalanlar (V)slamn Temelindeki Yalanlar (VI)slamn Temelindeki Yalanlar (VII)

Kurana ve Muhammede gre Trkler isteseler de

Mslman olamazlar 98slamclarn Aksoyu yargladna eminim 104slami kavramlar szl 112Muhammedin cin karmas 115Kuranl bir skandal 119Diyanetin Yalanlar ve Kadnlar Aalamalar 122Muhammedin eytan Diree Balamaktan Vazgemesi 130eytann Eli, Muhammedin Elinde 133Muhammedin El Merhume mmetine 136Deprem ve tesilerFelaket slamda 139Efendi Tanrnn EVini Melekler mi,Kafirlerin Uaklar m Koruyacak? 142Deve Boyu Din 145Kurann Tanrs nsan radesi Tanmyor 148Snnet 151Kpet ve nsan Haklar 154Dinin Kadna Bak 162Kle 167ABD Uaklar Hangi Snf Meleklerden? 171Aile 175Bir Mektuba ve mza Dergisine Yant 179Mektuplar ve Yantlar 206Mektuplar 218

SUNUYazarmz Turan Dursunun, Tabu Can ekiiyor-DN BU kitabnn

ncsn yaymlayarak bu diziyi tamamlam olduk. nmzdeki aylarda Allah ve Kur'an adl iki eserini daha yaymlayacaz.

TYAP kitap fuarnn en ok satan kitab oldu. Sadece satyla deil, bilimselliiyle, okuyucu ile kurduu diyalogla yaynclkta nemli bir k yapt bu kitaplar. Bugne kadar binlerce satan ve okuyucular zerinde iz brakan bir kitap iin "laik yazarlarmzdan bir ses kmamas bizim iin dndrc olmutur.

Turan Dursun Yzyl dergisinde yaymlanan son syleisinde yle diyordu: "Bana en ok engel olan aydnlardr. O ok geri, ezer, keser dedikleri, rktkleri halkla benim aramdan ekilseler. Bilimle iman kartryorlar, ikisinin de rzna geiyorlar." Belki de "laiklerimiz bu arya uydular. Laiklie kar gelien tavrlar durmadan Atatrk'e ikayet ediyorlar ya! Anlalan bu kadarn yeterli gryorlar.

Felsefi ve teorik birikimleri olanlar toplumu dntrebilirler. Buna uygun pratikler, dnsel hazrlklar olan kuvvetler tarafndan ynlendirilir. Gen cumhuriyetin nderleri, laiklii slamc kltrle kesin bir hesaplama olarak anlad iin felsefi, tarihi ve sosyolojik almalara girimilerdi. Siyasi dzlemde halifelii ve sultanl tasfiye eden bir kuvvet, kanlmaz olarak ideolojik ve kltrel alanda hedef olarak slamiyetin tasfiyesini nlerine koydular. kinci kitapta yaynladmz "Mayatepek Raporu" bu almalara bir rnek tekil ediyor. Gelinen bu noktada laiklik incelemeleri felsefi boyutuna ulatrlmam ve gerekler halktan gizlenmitir.

ilk kaynaklara inilmemi, tabulara boyun eilerek arivlerde bulunan bu bilgiler halktan gizlenmitir. Bunlar ortaya karanlar ise yarg nne kartlarak cezalandrlmak istenmitir.

Laikliin demokrasi ile ok yakn bir ilikisi vardr. Btn dnyada laiklik, demokratik devrimlerin rndr. Dnceleri hurafelerden kurtulmu, aydnlanm ve dinsel dogmalardan arnm bir halk, zgr olabilir ve demokrasiyi yaayabilir. Bugn de demokrasiye en ok ihtiyac olan ii snf, Krtler ve halk kesimleridir. Byk burjuvazi, itaati, rzay ve kadere boyun emeyi glendirmek iin slamcla mecburdur. Devletin kendisi "din birletiricidir, lazmdr kararn alm, Dou blgesinde cihat bildirileri datmtr. Bugn laikliin Trkiye'de iki dinamii vardn ii hareketi ve Krt hareketi. Mcadele eden ii snfnn ve halk kesimlerinin herkesten ok laiklie ihtiyac olduu toplumsal bir gerektir.

ZNA(slam'a gre) eriata geerli akd (evlilik) olmakszn kadnla cinsel birleme.

KURANDA "ZNA" SZC VE BU ANLAMDA GEEN SZCKLER

"Zina": Bu szcn trevleri yer alr: "Yeznne"= Zina ederler. Kur'an'da bir kez geer, Furkan suresi, ayet: 68. "Yezntne"= Zina ederler (kadnlar). Kuran'da bir kez geer: Mmtahine suresi, ayet: 12. "Zrtr- Zina eden (erkek). Kur'an'da kez geer: Nr suresi, ayet: 2,3 (bu ayette iki kez yer alr). "Zniye"- Zina eden (kadn). Kur'an'da kez geer: Nr suresi, ayn ayetler.

,rBi": Kendisi bir kez geer: Nr suresi, ayet: 33. "Zina" anlamndadr. "Bia"nn trevlerinden "baiyye"= Zina eden (kadn). Daha ok "orospu anlamnda. Kur'an'da iki kez geer: Meryem suresi, ayet: 20,28.

"Sifh": Kendisi gemez, trevleri yer alr: "Msfhn"= Zina edenler (erkekler). ki yerde geer: Nis suresi, ayet: 24; Mide suresi, ayet: 5. "Msfht"= Zina edenler (kadnlar). Bir yerde geer: Nis, ayet: 25. "Sifh" aslnda "dkmek" anlamndadr. "Cinsel birleim"de "meni" dkld iin "zina"ya bu ad da verilmitir. (Bkz. Sbn, Safvetu't-Tefsr, 1/270.)

"Fhie": Trkeye "orospu" anlamnda gemitir, ama Kur'an'da bu anlamda yer almaz. Temel anlamyla "snn aan" demektir. Kur'an ayetlerindeyse, yorumcularn belirtmelerine gre (Bkz. Abdurrahman bn'l-Cevz, Nzhet'l-A'yn, s.466-467) 4 anlamda yer almtr: "Gnah", "zina", "ecinsellik" ve "kadnn kocasna bakaldrmas". Ancak, sonuncu anlamda yer ald ileri srlen yerlerde de, kimi yorumcu ve fkhlarca "zina" anlam verilir. Tm anlamlaryla, Kur'an'da 17 kez geer:

7 yerde "zina" anlamndadr: lu mrn, ayet: 135, Nis, ayet: 15, 19, 25; A'raf, ayet: 33; Ahzb, ayet: 30, Talak, ayet: 1. Fkhta "li- vata" denen "ecinsellik" anlamnda da 2 yerde grlr: Nemi, ayet: 54; Ankebt, ayet: 28.

ZNA"NIN TANIMIZinann, slam (eriat) hukukularnca ayr bir tanm vardr* ki, laik

hukukularn yaptklar tanmdan ok deiiktir:A - slam hukukularna gre tanm

Rabn benimsedii tanm:eriata geerli bir akd (nikh) olmakszn kadnla cinsel birleme.

(Bkz. Rb, el Mfredt, "z-n-y".)Bu tanm, genellikle benimsenen bir tanmdr. Ama yine de tm

mezheplerce benimsendii sylenemez.1 - Hanef hukukularnca benimsenen tanm

Zina: Erkein, nikahla ya da kukulu da olsa nikah saylacak bir yolla ya da efendi - cariye (dii kle) ilikisinden tr ya da byle bir iliki var sansyla sahip olmad bir kadnn cinsel organna cinsel organn, snnet yeri tmyle girmi olacak biimde sokmas. (Bkz. Muhammed Ali et-Tehnev, Keafu Istlahatil-Fnn. 1/ 623.)

Bu tanm, ksa anlatmyla da olsa, Hanef fkh kitaplarnda benimsenmi olarak yer alr. Yalnz erkein... yerine 'mkellefin...", yani "erkek ykmlnn... denir. Tanmn kapsamnda yalnzca "akll (kil)" ve "bli (ergin) erkek bulunsun ve "deli, kstl ve ocuk gibi mkellef saylmayanlar tanmn kapsam dnda kal-sm diye... nk byle "mkellef olmayanlarn cinsel birlemeleri "zina" saylmamaktadr. (Rkz. Hidye, Arapa, 2/493-494; Mecmau'l- Enhr (Damad), Arapa, 1/458; Drer, Arapa, 2/61.)

nl dnr bn Rd (1126-1198) de tm 'slam ulemSs"nn u tanmda birletiini yazar:

"Zina: Geerli (sahih) bir nikh ya da byle bir nikh sans ya da efendilik-cariyelik ilikisi olmakszn gerekleen her tr cinsel birleme." (Bkz. bn Rd, Bidyetl-Mctehid, 2/362.)

Yine de aada grlecei gibi, afi fkhlarnn tanm biraz daha deiiktir, "ecinsellii" de iine alacak kapsamdadr:2-afi hukukularnca benimsenen tanm

afi mezhebince benimsenen tanmn, Fahruddin Rznin yer verdii u tanmla dile geldii sylenebilir:

"Zina: Kesinlikle haram ve doal olarak da ehvet kayna olacak

nitelikte, 'ferc'in 'fere'e sokulmas." (F. Rz, eft-Tefsirul-Kebr, 23/131.)"Fere" burada "cinsel organ" anlamndadr. Rz, "dbr", yani

"arkadaki (ktaki) delii (ans)" de "fere" sayyor. Bu nedenle, "livata"nn da (ecinselliin) "zina" saylacan belirtiyor. Bir de u tanma yer veriyor: "Zina: Tmyle haram nitelikte, doal olarak ehvet kayna olan bir yerden ehvetin doyurulup bitirilmesi." (Bkz. F. Rz, ayn yer.) Rz, bu tanmn kapsamnda da "livata"nn (ecinselliin) bulunduunu belirtip yle diyor: "n delik de, arka delik de ehveti ekeller..." (Bkz. Ayn yer.) Bununla birlikte unlar da yazyor: "Zina adnn kapsam iinde livatann da bulunduunu savunanlarn kantlan, savunmalar byle. Ancak, bizim arkadalarmzn (afi fakihlerin) ouna gre, livata, zina adnn kapsam iine girmemekte..." (Bkz. F. Rz, ayn tefsir, 23/132.)

Fkh kitaplarndaysa, "afifnin, "livata"y, "zina" ile bir tuttuu belirtilir. (Bkz. Drer, 2/66.) Dahas, afi mezhebi gibi, Malik ve Hanbel mezheplerinin de, "livata" suunu "zina" suu sayp ayn cezann verilmesi gerektiini savunduklar aklanr. (Bkz. Abdurrahman el Cezr, Kitabul-Fkh Ale'l-Mezhibi-Erbaa, 5/139.)

"Livata (ecinsellik)" zina mdr, deil midir; tartmalar aada ayrca yer alacak.B- Laik ceza hukukularna gre tanm

Hukuk szlklerinde u tanm grlr:"Zina: Evli bir kiinin, einden bakasyla cinsel birleimde

bulunmas."Yaygn, ama ok yetersiz bir tanmdr bu. Meden Kanun ynnden ele

alnrsa byle bir tanma yer verilebilir. Senai Olga da, Medeni Kanun'un, zina ile ilgili olan 129. maddesinin aklamasnda, biraz deiik bir anlatmla bu tanma yer veriyor: "Evli bir erkein karsndan baka bir kadnla; evli bir kadnn kocasndan baka bir erkekle cinsel mnasebette bulunmasna 'zina' denir." diyor. (Bkz. Senai Olga, Kaza ve lm tihatlara Gre Trk Meden Kanunu erhi stanbul, 1969, s. 121)

Ne var ki, Trk Ceza Kanunu'nun ilgili maddeleri (Bkz. Madde: 440, 441) gz nnde tutulduunda, "kadnn zinas"nn ayr, "kocann zinas"nn ayr eler iermesi nedeniyle bu tanmn yeterli olamayaca grlr.

Ceza Yasasndaki ilgili maddelere gre bir tanm yaplrsa, "kadnn

zinas" iin baka, "erkein zinas" iin baka tanm yaplmas uygun olur. Ama ikisi yle bir tanmda birletirilebilir de:

Zina: Evli bir kiinin, eer kadnsa kocasndan baka bir erkekle; erkekse karsndan baka, karsyla birlikte oturduu ("evlilik ikametgh" saylan) bir evde ya da herkese bilinen bir yerde kar koca gibi yaad bir kadnla, hibir zor karsnda kalmadan ve bilerek cinsel ilikide (birleimde) bulunmas.

Grlyor ki, burada, "karnn zinas" ile "kocann zinas" arasnda bakalklar var. "Karnn Zinasnn olumas iin, "kocasndan baka bir erkekle, isteyerek ve bilerek cinsel birleimde bulunmas" yetiyor. Oysa "kocann Zinasnn olumas iin baka eler de gerekli: Zina ettii kadnla, "evlilik ikametghnda, ya da "herkese bilinen bir yer"de, "kar koca gibi yaamalar". Bu koullar yoksa "koca" ynnden "zina" olumu saylmyor. (Bkz. TCK mad. 440, 441 ve Abdullah Pulat Gzbyk, Trk Ceza Kanunu Aklamas, Ankara, IV/264 ve t.) "Oluan zina, kocann zinas saylmyor." demek daha doru. Yani byle bir durumda, adamn "kar"s iin "zinadan ikyet hakk" domuyor. "Suun madd unsurlar" tam bulunmad iin... Ancak bir kez daha belirtilmeli ki, bu, "Trk ceza hukuku" ynnden byle...

"ZNA" SAYILAN VE SAYILMAYANslam hukukularnn MzinaMy nasl tanmladklar daha nceki

blmde (bkz. II/A) grld. Tanmlardan da, neyin "zina" olduu, nelerin zina saylamayaca anlalabilir. Burada biraz daha ayrntlar ve kimine ilikin tartmalar sunulacak:

Tanmlardan da anlalaca gibi, "zina"da temel olan, "evlilik d iliki"dir. Ancak bu suun olumas, birtakm koullarn gereklemesine baldr:A- HZinatfnm koullar ve bu koullara uymayan durumlar/- "Erkein cinsel organnn giren kesimi9*nin yetersizlii

- "Cinsel iliki"de bulunan erkein cinsel organnn, hi deilse, "snnet yerine dein" olan kesimi, ilikide bulunduu kimsenin cinsel organna girmi olmaldr. Daha az girmise, "hadd (ceza)" gerektiren trden bir zina olumu olmaz. Bu arada "meninin gelmesi (boalma)" art deildir. (Bkz. Drer, 2/61.)2- Delinin ve bunan cinsel birleimi

- Cinsel birleimde bulunan kimsenin akll olmas gerekir. Delinin,

bunan, geri zeklnn cinsel birleimi "zina" kapsamna girmemekte. (Bkz. Fkh kitaplar, rnein: Hidye, 2/498; Mecmaul- Enhr, 1/458; Drer, 2/61.)

- Cinsel birleimde bulunan, ergin olmaldr. (Ergin olma ann, kz iin 9, erkek iin de 12 yala balayaca belirtilir.) Kn cinsel birleimi "zina kapsamna girmemekte. (Bkz. ayn kaynaklar.)4- Deliyle ya da ocukla cinsel birleim

- Cinsel birleimde bulunan kimse kadnsa, bu birleimin, zina" suunu oluturmas iin birleilenin, "deli ya da "ocuk" olmamas gerekir. "Deli" ve "ocuk" iin nasl "zina" suu olmazsa, bunlarla cinsel ilikiye giren kadn iin de o su olumaz. Bu Ebu Hanifenin ve mezhebinin gr. afiyse bu gre kar kar. Kar kanlar arasnda, Hanef mezhebinin ileri gelenlerinden Zfer de var. Dahas: Ebu Yusufun da kar kanlara katld sylenir. Bu kar kanlara gre deli ve ocuk iin "zina" olumaz, ama onlarla cinsel ilikide bulunan kadn iin "zina" oluur ve ceza ("hadd") uygulanr. Deliyle ya da ocukla cinsel ilikide bulunan, eer erkekse, o zaman durum deiir: "Deli"yle olan bu cinsel iliki "zina" kapsamna girer. ocua gelince: Eer bir erkein cinsel ilikide bulunduu ocuk (kz), "cinsel ilikide bulunulabilir bir gelikinlikte ve ekicilikte" ise bu cinsel iliki de, adam iin "zina" niteliini alr ve bundan dolay o adama "zina" suunun cezas uygulanr. (Bkz. Hid- ye, 2/498.) Ne var ki, cinsel ilikide bulunulan ocuk, ehvet uyandrmaya elverili olmayacak kadar kkse, bu iliki, adam iin de "zina" niteliinde saylmamaktadr. (Bkz. Drer, 2/61-62 ve teki fkh kitaplar.)5- lyle cinsel birleim

- Cinsel ilikinin "zina kapsamna girmesinin koullarndan biri de, iliki kurulann "ehvet ekecek nitelikte" bulunmas olduundan, "zina" suunun olumas iin cinsel birleimin diriyle olmas gerekir. nk "l, ehvete elverili" nitelikte deildir. (Bkz. Drer, ayn yer ve teki fkh kitaplar.)

Bir cinsel ilikinin zina olmas iin, "zina"nn "anlam"na da uygun bulunmas gerekir. "ocuk olabilecek" bir "Dlyatana ("ana rahmi"ne) dklen "dlsuyu" ("meni"), "soyun Srmesine elverili biimde dklmyorsa "boa harcanm" saylyor. Evlilik d ilikinin "zina" saylmasnn temel "anlam" bu. nk evlilik d cinsel ilikilerin, "soyun Srmesine zarar verdii yolundaki dnce egemen. slam hukukular da, "Zina, soyu ('nesl'i) korumak amacyla yasaklanmtr." derler. ok kk yataki ocukla, lyle ve hayvanla olan cinsel ilikilerde, "zinann anlam" bulunmuyor. nk "meni"nin dkld yer, zaten "retim (ocuk) yeri" deildir. Ksacas, kimi cinsel ilikiler gibi, "hayvanla cinsel iliki" de, bu gerekeyle (yani "zina anlam"nda grlmedii iin) "zina" saylmyor. (Bkz. Hidye, 2/497.)

Ne var ki, "hayvanla cinsel birleim"in "zina" kapsamna girmedii yolundaki gr, bir kesim slam hukukusunun grdr. zellikle Ebu Hanife ve mezhebinde olanlarn gr. Bu gr savunulurken yukardaki gereke ileri srlr. Ayrca yle denir:

"Hayvanla cinsel ilikide, 'zinann anlam' bulunmad gibi, zinaya srkleyen neden ('d') de yoktur. nsann salam doal yaps ('e't-tabu's-selm') byle bir ilikiden tiksinip kanr. Ancak ar ldeki bir ehvet dknl buna srkler. Herkes byle bir eye srklenmedii iin, hayvann cinsel organn rtmek gerekmemitir." (Bkz. Hidye, ayn yer.) Fahruddin Rz de bu gerekeyi benimsediini belli eder. (Bkz. F. Rz, e't-Tefsiru'l-Kebr, 23/133.)

Kimileri de unlar ileri srerek savunurlar: Kur'an'da, hayvanla cinsel birleime ve bu ilikinin "zina" olduuna,

sulusuna "hadd (ceza)" uygulanacana ilikin bir ayet, bir hkm bulunmamakta.

Buna ilikin bir hadis de yoktur. nk hayvanla cinsel ilikide bulunmu olana, Peygamberin "zina haddi (zina cezas)" uyguladna ilikin bir hadis, aktarlagelmi deildir. (Bkz. Abdurrahman el Cezr, Kitabul-Fkh Alel-Mezhibi'l-Erbaa, 5/149.)

Fahruddin Rz, "hayvanla cinsel iliki"nin "zina" kapsamna girmedii, onun iin bu ilikiden dolay "hadd" uygulanamayaca, yalnzca "ta'zir (azarlama) cezasnn verilebilecei yolundaki gre, mam Malik, mam Sevr ve mam Ahmed bn Hanbel'in de katldm yazar. (Bkz. F. Rz, 23/133.) Ama kimi kaynaklar da, Malik mezhebinin, "hayvanla cinsel iliki"yi "zina" kapsamnda grdn; Hanbel

12

mezhebince benimsenen iki grten birinin de bu olduunu belirtir. (Bkz. Kitabu'l-Fkh Alel-Mezhibil-Erbaa, 5/150.)

Konuya ilikin afi grne gelince: Bu konuda birka aktarma (rivayet) var: Birincisine gre, afi'nin gr, "hayvanla cinsel iliki'yi, btnyle "zina hkmnde" grmek gerektiidir. nsanlar arasnda zina eden kiiler gibi, bekara ayr, evliye ayr ilem yaplr. kinci grse, "hayvanla ilikide bulunmu olan kimsenin -bekar olsun, evli olsun- ldrlmesi gerektii" yolunda Aktarlan nc gre greyse, "hayvanla ilikide bulunan kimseye, azarlamann tesinde bir ey yapmak gerekmez". (Bkz. F. Rz, ayn yer, Kitabu'l- Fkh Ale'l-Mezhibil-Erbaa, ayn yer.)

Btn bu grleri ayr ayr destekler nitelikte hadisler var:Hayvanla cinsel birleimde bulunana ne yapmak gerektiine ilikin hadisler:

Hadis:bn Abbas'tan, yle dedii aktarlr: "Hayvanla cinsel ilikide bulunan kimseye zina cezas uygulanmaz."

(Bkz. Ebu Dvd, Kitabul-Hudd/30, hadis no: 4465; Tirmiz, Kitabul-Hudd/23, hadis no: 1455.)

Hadis:"Hayvanla cinsel ilikide bulunan kimse, ldrlmeli"Ayn bn Abbas'tan, Peygamberin yle dedii de aktarlr: "Hayvanla cinsel ilikide bulunan kimseyi ldrn! Onunla birlikte,

hayvan da ldrn!" (Bkz. Ebu Dvd, Kitabu'l-Hudd/30, hadis no: 4464.)

Molla Husrev (lm. 1480) ksaca "Drer" diye adlandrlan "Drer'l-Hkkm Fi Gureri'l-Ahkm" adl kitabnda u bilgileri verir:

" Cinsel ilikide bulunulan hayvan eer eti yenmeyen trdense, kesilir; sonra yaklr. Kesilmeden, yaklmaz. Bu yapldktan sonra da, hayvann deeri, sahibine denir. Eer hayvan, cinsel birleimde bulunan kimsenin deil de bakasnnsa... Deerinin sahibine denmesi, hayvann, cinsel birleim nedeniyle kesilmi olmasndandr. Sz- konusu hayvann yaklmas, vcib (farz) deildir. Bu, adam o hayvan nedeniyle knanmasn diyedir. Kald zaman knama konusu olabilir. Hayvan yok edilir ki, dedikodunun nne geilsin. Hayvan eer eti yenen trdense, Ebu Hanife

13

ye gre, kesildikten sonra eti yenir. Ebu Yusuf a greyse, eti yenmez ve yaklr. (Bkz. Drer, 2/66.) Bu bilgi ve grler, baka fkh kitaplarnda da bulunur. (rnein bkz. Hid- ye, 2/497; Mecmaul-Enhr, 1/465.)

Abdurrahman el Cezrnin "Kitabu'l-Fkh Ale'l-Mezhibi'l- Erbaa" adl kitabndaysa u bilgiler aktarlr:

"Hanefiler ve Hanbeller: 'Cinsel ilikide bulunulan hayvan eti yenen trden de olsa, kesilir ve yaklr. Etinin yenmesi caiz deildir' derler. Malikler de: 'Bu hayvan, kesildikten sonra yenebilir. Cinsel birleimde bulunan kimse de, bakalar da o hayvann etinden yiyebilir. Bunda hibir saknca yoktur. nk bu hayvann etinin haram olduuna ilikin bir eriat hkm gelmi deildir...' demekteler." (Bkz. 5/151.)

Ayn kitapta, afi mezhebinin grne de yer veriliyor, sz konusu hayvann etinin yenebileceine ilikin grn de, yenmeyeceine ilikin grn de, bu mezhebin gr olarak aktarld belirtiliyor. (Bkz. Ayn kaynak, ayn yer.)7- "Livata" denen ecinsellik ve ters iliki

Daha nce de belirtildii gibi, bir cinsel ilikinin "zina" suunu oluturmasnn temel koullar arasnda, "zina anlam"nda olmas da bulunuyor. Yine belirtilmiti ki, "kk ocuk"la, "deli"yle, lyle, hayvanla cinsel ilikinin, zina niteliinde grlmemesi buna balanyor. Ayn nedenle, slam hukukularndan nemli bir kesimi (Hanef mezhebi bata), "livata" dedikleri ecinsellik ilikisini ve ters ilikiyi, zina kapsamnda grmyor. Zinann tanmlar sunulurken (bkz. II/A) buna da deinilmiti.a) Ecinsellik "zina"m, deil mi?

Hanef fkh kitaplarnda verilen bilgiye gre:Hanef mezhebinden mam Muhammed ve Ebu Yusuf, ecinsellii

zina kapsamnda gryorlar. afi'den aktarlan grlerden biri de bu dorultuda. Ancak, Ebu Hanife bu grte deildir. Ebu Hanifenin kant yle: Ecinsellik iin ne yapmak gerektii konusunda Peygamberin arkadalar gr birliinde olmayp tartmlardr. Ayrca, ecinsellik zina anlamnda deildir. Kald ki srkleyici ortam bulunmad iin, bu iliki yaygn deildir, pek azdr. (Bkz. Hidye, 2/496-497 ve teki fkh kitaplar.)

Kaynaklarda, Malik ve Hanbel mezheplerinin birinci grten yana olduklar, yani, ecinsellii zina saydklar belirtilir. (Bkz. Ki- tabul-

14

Fkh Alel-Mezhibil-Erbaa, 5/139-140.)lgili yetler:

Anlam:(Diyanet'in)Lt'u da gnderdik. Milletine: "Dnyalarda hi kimsenin sizden nce

yapmad bir hayszl m yapyorsunuz? Siz kadnlar brakp ehvetle erkeklere yaklayorsunuz. Dorusu ok ar giden bir milletsiniz." dedi. (Bkz. A'raf suresi, ayet: 80-81)

Aklama:"Hayszlk" diye evrilen szck, ayette "el fhie"dir ve burada

"ecinsellik" anlamndadr. (Maddenin bana bkz.)F. Rz, burada bir soru ve cevaba yer veriyor:- "Dnyalarda sizden nce hi kimsenin yapmad bir kt eyi mi

yapyorsunuz" deniyor; "ecinselliin daha nce hibir toplumda grlmedii" anlatlyor. Bu nasl olabilir? nsanlarda ona srkleyen ehvet varken byle bir ey nasl sylenebilir?

- nsanlarn ou, bu tr bir ii pis, irkin bulurlar. Byle de olunca, yzyllar boyunca kimsenin byle bir irkin ii yapmad dnlebilir. Ayrca, byle bir ii, gemite, "kii"lerin deil de "hibir toplum'un yapmad anlatlmak isteniyor olabilir. Lt toplumu, "toplum" olarak bu ii yapmlardr. Aradaki fark bu. (Bkz. F. Rz, 14/168.)

Rz, u aktarmaya da yer veriyor:"Lt toplumunda, ecinseller evleniyorlard. Ancak, arkalarn verenleri

(pasif durumda olanlar), ille de yabanclardan bulup nikhlyorlard." Bununla birlikte, o toplumda iin ok yaygnlat ve toplum iindeki insanlarn "birbirleriyle de ecinsel ilikilerde bulunduklar" da (bn Abbasdan) aktarlyor. (Bkz. F. Rz, ayn yer.)

15

Ecinsellikle ilgili hadisler:Hadis:bn Abbas'tan, Peygamberin yle dediini syledii aktarlyor:- "Lt toplumunun yapt trden i (ecinsellik) yapan kimseleri

bulduunuzda, yapan (aktif durumda olan), 'kendisini yaptran' (meful = pasif durumda olan) ldrn!" (Bkz. Ebu Dvd, Kitabu'l- Hudd/29, hadis no: 4462; Tirmiz, Kitabu'l-Hudd/24, hadis no: 1456; bn Mace, Kitabul-Hudd/12, hadis no: 2561.)

Hadis:Ebu Hureyre, Peygamberden, Lt toplumunun yapt trden i

yapanlar (ecinseller) hakknda soru sorulduunu ve Peygamberin de u karl verdiini anlatr:

-"stte olan da, altta bulunan da (aktifi de, pasifi de) 'recmedin (ldrnceye dek talayn)!" (Bkz. Ibn Mace, Kitabu'l-Hudd/12, hadis no: 2562.)

Abdullah olu Cbir'den, Peygamberin sylediini syledii aktarlr:- "Benim mmetim iin en korktuum ey, Lt toplumunun yapt

trden itir (yani ecinsellik)." (Bkz. Tirmiz, Kitabul-Hudd/24, hadis no: 1457; Ibn Mace, Kitabu'l-Hudd/12, hadis no:2563.)

Bununla birlikte, bn Abbas'tan, Peygamberin, "ecinsel"leri "lanetledii, ama bunlar ldrmekten sz etmedii"de aktarlr. (Bkz. Tirmiz, Kitabu l-Hudd/24, hadis no: 1456.)Ecinsele verilecek ceza

slam hukukularnca, ecinsele u cezalarn verilmesi gerektii savunulur:

"lm cezas":Ecinsellik suunu ilemi (bir kez bile olsa, bu ii aktif ya da pasif

olarak yapm) olan kimseye, lm cezasnn verilmesi gerektiini savunanlar, nasl bir lm cezas olmas gerektii konusunda birlememektedirler: .

Fkh kitaplarnda belirtildiine gre u grler ileri srlyor:- "Bu suu ileyen kimse, yaklmaldr!",- "Bu suu ileyen kimse, zerine duvar yklarak ldrlmelidir!",- "Bu suu ileyen kimse, yksek bir yerden tepesi stne dikilip ve

16

tala da balandktan sonra atlarak ldrlmelidir." (Bkz. Hidye, 2/496; Drer, 2/66.) Kimilerine gre de, bu ii ilemi olan, "talanarak" ldrlmelidir. (Bkz. Kitabu 1-Fkh, Alel-Mezhibil-Erbaa, 5/ 141 ve t.; Tirmiz, Kitabu'l-Hudd/24, 1456' no.lu hadis nedeniyle yer verilen grler.)

"Tazir (azarlama) cezas":Ebu Hanifeye ve onun grn benimseyenlere gre, "livata"

suunu ilemi olana verilmesi gereken ceza budur. "Sulu, tevbe edene ya da lene dek hapse atlmaldr" diyenler de var. (Bkz. Fkh kitaplar, rnein, Hidye, 2/496.)b) Ters iliki

Kadnla "arkadan (dbrden) birlemeler, bir baka deyile "ters iliki"ler de, "Lt toplumunun ii" ("livata"), yani "erkein erkekle cinsel ilikisi" hkmnde grlr. (Bkz. Fkh kitaplar, rnein, Hidye, 2/496.)

"Kadnla ters iliki" konu olunca, u ayet zerinde durulur ve nasl yorumlanmas gerektii tartlr.

Anlam:Kadnlarnz sizin tarlanzdr. Tarlanza, istediiniz gibi gelin. stikbal

iin hazrlkl olun, Allahtan saknn. Ona hi phesiz kavuacanz bilin. Bunu, insanlara mjdele! (Bakara suresi, ayet: 223.)

Aklama:"Tarlanza istediiniz gibi gelin"deki "gibi", ayetteki "enn"nn

karl olarak yer almtr. Oysa, "enn", gerek anlamyla, "yer" anlatan bir szcktr. F. Rz de burada bu szce kendi anlamn (yer anlamn) vermenin daha doru olduunu yazar. (Bkz. F. Rz, 6/69)

yleyse, tarlanza istediiniz gibi gelin yerine, tarlanza (daha dorusu ekinliinize = kadnlarnza) istediiniz yerden gelin (yani cinsel ilikide bulunun) diye anlam vermek, ayetteki karlna daha uygun

17

olur.Peki "Kadnlarnzla dilediiniz yerden cinsel ilikide bulunun! ne

demek? Ayette byle denirken ne demek isteniyor? ite asl tartma konusu buras.

F. Rz, dinbilirlerinin ounun ("ulem"), ayetle anlatlmak istenenin u olduunu savunduklarn belirtir:

"Bir adam karsyla, isterse nden yanaarak nden cinsel ilikide bulunabilir, isterse arkadan yanaarak nden cinsel ilikide bulunabilir, bu iki yoldan birini semekte zgrdr. Ayetle anlatlmak istenen budur." (Bkz. Rz, 6/71)

Ne var ki, ayetteki anlatlanlardan, "kadnlarnzla, nerelerinden isterseniz oralarndan cinsel birleimde bulunabilirsiniz" anlamn, kiinin kendi karsyla "ters ilikide bulunmasna izin verildii hkmn karanlar da var. Fahruddin Rz, her iki kesimin yorum ve kant arma da uzun uzun yer veriyor. zeti u:

insann kendi karsyla ters iliki"sine (arkadan, arka delikten cinsel ilikide bulunmasna) izin verildii yolunda hkm karanlara gre, ayetteki "ekin ya da "ekinlik (tarla)" demek olan "hars" ve "yer (nereden)" anlam ieren "enn" szckleri, "karyla ters iliki"nin serbest olduunu anlatyor. Buna gre ayetin anlam udur: "Karlarnz sizin ekinliinizdir, bu ekinlie nereden yanarsanz, nereden cinsel birleimde bulunursanz zgrsnz, dilediinizi yapn! Ayete bu anlam verenler, kiinin "cinsel Organn, "kendi karsndan ve cariyesinden korumak" zorunda bulunmadn, kendi karsyla ve cariyesiyle cinsel birleimde bulunurken "Knanamayacan anlatan, Mmin suresi, ayet: 5.-6. ile de bu serbestliin dile getirildiini savunurlar. nk bu ayetlerde, herhangi bir snrlama yoktur. derler.

Sz konusu "ters ilikiye izin verildii anlamnn yukardaki ayetten de, Mmin suresindeki ayetlerden de karlamayacan savunanlarsa, yukardaki ayetten bir nceki ayette, ... (Karlarnz aybal durumdan) temizlendiklerinde, onlara, Tanrnn size buyurduu yoldan yaklan! dendiini anmsatyorlar: Tanrnn buyurduu yol, ters yol olamaz, ocuk retimine elverili olan yoldur, kadnlk organdr.. diyorlar. Yukardaki ayette, iki "hars" (ekin ya da ekinlik) geiyor. Bu iki harstan birincisiyle "kar"nn, kincisiyle ise "karnn kendisi deil, "ekinlii" olan "cinsel organ"nn ("ferc"inin) anlatlmak istendiini savunuyorlar. Buna gre, neresinden yanalrsa yanalsn, "karnn ekinlii (ocuk

18

tohumunun ekildii yer)" demek olan "cinsel organyla birleilebilecei anlatlyor. (Bkz. F. Rz, 6/ 71-74. Konuya ilikin eitli gr ve aktarmalar iin de bkz. Taber, tefsir, 2/232 - 236.)

Ayetin, karyla ters ilikiye izin vermedii yolundaki gr benimseyenler ounlukta. Snn kesimin btnyle bu gr benimsedii sylenebilir. Bununla birlikte bn merden de, ayetin, karyla ters iliki" konusunda olduu aktarlr. (Bkz. Taber, 2/233-234; F. Rz, 6/71.)

Bir kesim ilerce de, ayet, "karyla ters iliki" hakkndadr. (Bkz. Rz, 6/71)

Kuran yorumlarnda, ayette, "karyla ters ilikinin deil, baka eyin anlatlmak istendii belirtilirken ini nedeninin u olduu da aktarlr:

Yahudiler, bir insan karsyla, arkadan yanaarak (ndeki cinsel organyla) cinsel ilikide bulunursa, doan ocuk a olur! derlerdi. Onlarn bu grlerinin doru olmadn dile getirmek iin bu ayet indi." (Bkz. Taber, Tefsir, 2/233; F. Rz, 6/73-74; Sabn, Saf- vetut-Tefsr, 1/142.)

Yani: "nsan nereden yanarsa yanasn, karsyla cinsel ilikide bulunabilir, elverir ki iliki, normal yerden (nden) olsun." demek istendii belirtilir.

Erkein erkekle ecinsel ilikisi de, erkein kadnla ters ilikisi de hadislerde knanyor ve belirli bir kesim bir yana, slam fkhlarnca "byk gnahlardan saylyor. Ancak, birincisinin zina olup olmad, zinaya uygulanan cezann, ona da uygulanmasnn gerekip gerekmedii tartlrken; kincisinde byle bir tartma bulunmuyor. zellikle "insann kendi karsyla ters ilikisi" sz konusu olunca: nk, kiinin "kendi karsyla ters ilikide bulunmas"nn, "byk gnah" saylsa da, "zina" saylmad, byle bir ilikiden dolay "zina cezas"nn uygulanamayaca konusunda birleildii belirtilir kaynaklarda. (Bkz. Kitabul-Fkh Ale'l-Mezhibil-Erbaa, 5/146; Mec- maul-Enhr, 1/466.) Yine de, "yabanc bir kadnla ters ilikinin "zina" saylp saylmamas tartmal. (Bkz. Mecmaul-Enhr, ayn yer.)

Abdurrahman el Cezr, insann "kendi kars"yla da olsa "ters iliki"de bulunmasnn nasl knandna ilikin birok hadisler aktaryor. (Bkz. Kitabul-Fkh Alel-MezhibH-Erbaa, 5/146 - 149.)8- Kuku ve sanya dayal cinsel iliki

19

- "Zina" suunun olumasnn koullarndan biri de, ie, "kuku"nun, "san"nn karmamasdr. Peygamberden, "-Kuku bulunduu durumlarda, su iin belirli cezalar (hudd) uygulamayp kaldrn!" dedii aktarlr. Bu hadis, fkh kitaplarnda da yer alr. (rnein bkz. Hidye, 2/493.)a) Kukunun trleri

Fkh kitaplarnda, konuya ilikin kuku, ikiye ayrlr: Biri, suu ileyen kimsenin, ilediinin su olmadn sanmasndan kaynaklanr. Bu trden olanda, suu ileyen kimse, ilediinin su olmadna ilikin bir kant var olduunu sanm ve kantlar birbirine kartrmtr ("itibh"). Yani gerekte, su olmadna ilikin bir kant yoktur. Bu kimse "ben onu yle sanyordum, yle biliyordum." dedii iin su iin belirlenmi cezadan kurtulur. "Ben onu bilerek yaptm" dese, ceza uygulanr. kinci tryse, gerekteki "cidd kant"tan kaynaklanr. Bu durumda, ilenenin su (haram) saylp saylamayaca kesin deildir, kukuludur. Byle durumda suu ileyen, "Ben su olduunu bilerek yaptm" dese bile, o su iin belirlenmi ceza uygulanmaz. (Bkz. Hidye, 2/493-494.) "Kuku"yu ve "kukulu durum"u ikiye deil de, e ayran kaynaklar da var. Ama hepsinde de ayn eyler anlatlr. ki blm iinde anlatlanlardan bir kesimi, kimi kaynaklarda ayr bir blm olarak ele alnmtr, o kadar. (Bkz. Drer, 2/64-65; Mecmaul-Enhr, 1/463.)

Adam, " talk"la boad karsyla "iddet (kadnn bekledii sre)" iinde, ("nasl olsa daha karmdr" diyerek) cinsel birleimde bulunmutur. Ya da "babasnn cariyesi"yle ya da "anasnn cariyesi"yle ya da "karsnn cariyesi"yle olmutur cinsel ilikisi. te bu ve benzeri durumlarda, olayn "hell" olduuna ilikin hibir kkl "kant" yoktur. Ama adam "kantlar birbirine kartrarak" ("itibh"la), "haram" olan "hell" sanmtr. te adamn bu "san"s, "kukulu bir durum" meydana getirdiinden, "zina cezasyla cezalandrlmasna hkmedilmiyor. Ama adam, "Ben de haram olduunu biliyordum, bile bile yaptm!" dese, "zina cezas" uygulanr. (Bkz. Ayn kaynaklar.)

Ama bu, "Hanef fkh"na gre byle. Tersine grler de yok deil. Tersine hadisler de var. (rnek olarak bkz. Ebu Dvd, Hudd/ 28, hadis no: 4458.)kinciye rnekler:

Adam karsn, temelli, ama kapal, "kinye"li szlerle boamtr. "Sen artk kendi banasn, benden bamszsn, zgrsn (el emru bi

20

yedik)..." gibi boamay amalad szlerle... Byle boad karsyla, "iddet (bekleme sresi) iinde cinsel birleimde bulunursa ya da "olunun cariyesi"yle ya da "bakasyla ortak olduu cariyeyle ya da "satt, ama alcya daha teslim etmedii cariyeyle... cinsel ilikisi olsa, bu kimseye "zina cezas (hadd)" uygulanmaz. Adam, "Ben bu ii, haram olduunu bile bile yaptm!" dese bile... nk, olayn "hell" olduunu dndrecek "cidd kant" var ortada. rnein, "kapal, kinyeli szlerle boanm kadnn boanmas, Peygamberin kimi arkadalarna gre, temelli deildir, "dnlmesi mmkn (ric')" olan trdendir. Adamn "olunun cariyesi" de Peygamberin: "Sen ve maln, babanndr!" szne gre adamn "kendi mal" saylabilir. teki rneklerde de, cinsel ilikinin "hell" olduunu dndren benzer kantlar var. Byle kantlar olunca da, olay "zina" kapsam iine sokulamyor ve "zina cezas" uygulanamyor. (Bkz. Ayn kaynaklar, ayn yerler.)b) Geersiz de olsa "akd"e, "szleme"ye dayal cinsel birleimler

Kimi fkh kaynaklarnda, bu tr cinsel birlemelerin, "zina" olmak ynnden kukulu durumun ayr bir tr, ayr bir blm olarak ele alnd grlr. (Bkz. Drer, 2/65; Mecmaul-Enhr, 1/ 463.)Kiralk kadnla cinsel iliki

Kitabul-Fkh Ale'l-Mezahibil-Erbaa (Drt Mezhep stne Fkh Kitab) adl kitabn yazar (Abdurrahman el Cezri), bu konuya ayrd blmde, Hanef mezhebinin grn: Bir adam zina iin bir kadn cret karlnda tutmaya ynelse, kadn da kabul etse ve o kadnla cinsel birleimde bulunsa, adama da, kadna da zina cezas uygulanmaz, yalnzca devlet bakannn uygun grecei biimde ikisi de azarlanr, bununla birlikte, ikisine de, Kyamet gn karl grlmek zere zina gnah yklenir., dediler diye anlattktan sonra u ykye yer verir:

"Bir kadn, krda koyunlarn otlatan obandan imek iin st ister. oban da, cinsel iliki iin kendisini vermedike ona st vermeyeceini syler. Kadn, ok a olduu, besine ok gereksinim duyduu iin ister istemez, adamn isteini kabul eder. oban kadnla cinsel ilikide bulunur. Olay, Hattab olu mere iletilir. mer, bu iki kiiden de zina cezasn kaldrr. Ve Verilen st, adamn kadna verdii mehir saylr! der ve st, cinsel birleimin karlnda bir cret sayar. (Bkz. Kitabul-Fkh Alel-Mezhibil-Erbaa, 5/66.) Yazar, mehrin de, aslnda kadnla olan cinsel birleimin karlnda bir cret olduunu belirtir ve ayetlerde geen:

21

"Onlara cretlerini verin..! buyruunu (bkz. Nis: 24, 25.) anmsatr. Yazar, ykdeki trden cret karlnda (kadn kiralayarak) cinsel birleimde bulunmalarda, "zina cezas"nn uygulanmamas gerektii yolundaki gre, Malik, afi ve Hanbel mezheplerinin, bu arada, Hanef mezhebinden de mam Ebu Yusuf un ve mam Muhammedin kar ktklarn da belirtir. (Bkz. Ayn kitap, 5/66-67.)

Bir sre iin yaplan "nikha, "mut'a nikah" deniyor. Kmil Miras, bu nikaha, Peygamberin (bir zamanlar) izin verdiini anlatan bir hadis (Bkz. Tecrd-i Sarih, hadis no: 1697.) nedeniyle aklama yaparken bu nikah ("muta nikahn) yle tanmlyor:

"Muvakkat (belirli) bir zaman iin iki tarafn rz olduu bir cret mukabilinde, kadn kiralamaktr..." (Bkz. Sahih-i Buhr Muhtasar Tecrd-i Sarih Tercemesi, stanbul, 1947, c.ll, s.108.)

Bu tanm, fkh kitaplarnda anlatlana da uygundur. (rnein bkz. Hidye, 2/292.)

u nokta zerinde birleiliyor:"Muta nikahnn Peygamber dneminde yaand bir zaman

yaanmtr." (Aadaki hadislerle birlikte bkz. Kitabu'1-Fkh Ale'l- Mezhibi'l-Erbaa, 5/138.)

Tartlagelen noktalarsa yle:- Mut'a nikah geerlilii sonradan kaldrlm mdr?- Geerlilik kaldrlmsa ne zaman ve kim tarafndan kaldrlmtr?- imdi byle bir nikahla cinsel ilikide bulunulursa, bu, "zina" saylr

m ve "zina cezas (hadd)" uygulanr m?lgili hadisler aydnlatc olur:Hadis:Abdullah Olu Cbir ile Ek'va Olu Seleme'den yle dedikleri

aktarlyor: Bir sava birlii iindeydik. Peygamber geldi bize: "Mut'a yapmanz iin size izin verildi. Haydi mut'a yapn!" dedi.

Seleme, "mut'a"nn nasl yaplabileceini de anlattn ve yle dediini aklar:

"Herhangi bir erkekle kadn (birlikte yaamak iin) anlatklarnda, gece aralarnda iret (birlikte yaamalar) srer. Bu sre bitince, isterlerse sreyi artrabilirler, isterlerse birbirlerini brakabilirler."

22

Seleme'nin unu aklad da aktarlr:"Artk bilmiyorum: Bu durum bize mi zgyd (yalnzca Peygamberin

arkadalarna zg olmak zere verilmi bir izin miydi?); yoksa btn insanlara da ayn izin verilmi miydi?" (Bkz. Buhr, Ki- tabu'n-nikah/31; Mslim, Kitabun-nikah/13-14, hadis no: 1405.)

Bu hadiste, olayn ne zaman getiine ilikin tarih yok.Hadis:Abdullah bn Mesudun unlar anlatt aktarlr:"Peygamberle birlikte gazaya (savaa) giderdik, yanmzda kadnlarda

bulunmazd, (cinsel birleim iin ok gereksinim duyardk). Bir ara yle dedik:

- di (erkeklik bezleri karlarak ya da burularak erkeklik grevini yapamaz duruma gelme) olmayalm m bu durumda?

Peygamber idi olmamz yasaklad ve ondan sonra elbise gibi cret karlnda (belirli bir sre iin) kadn alp evlenmemize izin verdi..." (Bkz. Buhr, Kitabun-nikah/8; Tecrd-i Sarih, hadis no: 1697; Mslim, Kitabun-nikah/1 1, hadis no: 1404.)

Bu hadiste de "gaza"nn hangi gaza ve konumalara getii, "mut'a nikahna izin verildii tarihin hangi tarih olduu belirtilmiyor.

Hadis:Ali bn Eb Tlib'in yle dedii aktarlr:"Peygamber, kadnlarla mut'a yapmay, Hayber gn yasaklad..."

(Bkz. Buhr, Kitabul-Mez/38; Tecrd-i Sarih, hadis no: 1613; Mslim, Kitabu'n-nikah/29-32, hadis no: 1407.)

Bu hadiste, "muta"nn geerli klnd tarih deilse bile, yasakland tarih belirtiliyor: Hayber gn, yani Hayber sava. Bunun da tarihi belli: 628.

Hadis:Sebretl-Chenfnin, Peygamberin Mekkenin fethi srasnda

"kadnlarla mut'a yapma"ya ("muta nikah"na) izin verdiini anlatt aktarlr. Ayn hadiste, Sebretl-Chennin bandan geen bir olay nasl anlattna da yer verilir. Anlatlanlara gre: Peygamber "muta"ya izin verince; Sebre, .kabilesinden bir kiiyle birlikte kadn iin yola koyulur. Mekke yaknnda bir yere vardklarnda "gen bir kadn" -bulurlar. Kadn ylesine gzel, ylesine arpc ki, -Sebrenin deyiiyle-: "uzun boylu,

23

uzun boyunlu, gen bir dii deve"ye benzemekte. Sebre de gen ve yakkl. Ne var ki, kadna karlk olarak verebilecei giysisi pek eski ve kt. Arkada yakkl deil, ama onun giysisi gzel. Neyse kadna yanap konuurlar:

- Birimiz senden yararlanmak (seninle bir sre iin cinsel birleimde bulunmak, yaamak) ister, kabul eder misin?

- Peki karlnda bana ne verebilirsiniz?kisi de verecekleri giysiyi karp sunar. Sebre konuur:- Benimki eski, ama arkadamnki yeni ve gzel.Kadn bir, giysinin gzeline bakar, bir de Sebrenin yakkllna..

Yani bir yanda gzel bir giysi, br yanda yakkl bir adam. Hangisini semeli? Kadn yakkl adam seer ve seimini bildirir Sebreye:

- Seninki yeterli.Ve Sebre, bu kadnla bir sre, gn birlikte olur. Yani "mut'a nikah

yaparak cinsel birleimde bulunur. Ardndan, Peygamberin "mut'a nikahn yasaklayan buyruu gelir:

- Kimin mut'a nikahyla yannda bulundurduu kadn varsa, hemen yol versin!" Ve bylece "mut'a nikah" (bir kez daha) yasak olmu olur. (Bkz. Mslim, Kitabu'n-Nikah/19-20, hadis no: 1406.)

Bu hadiste de, "mut'a nikah"nn Mekke fethi gnlerinde, yani 630 ylnda "muta nikah"nn bir sre geerli klnd, sonra yasakland aka anlatlr.

Yukardaki hadislerden kan sonu: "Muta nikah, Hayber savandan nce "meru klmyor, bu savata, yani 628 ylnda yasaklanyor, 630da "meru" klnyor ve ayn yl (yasallatktan ksa bir sre sonra) yasaklanyor.

Dahas var:Hadis:Abdullah Olu Cbir anlatyor:"Biz Peygamberin, Ebubekir'in ve mer dneminde mut'a nikahm

kullandk. Peygamberin ve Ebubekirin dneminde, gnlerce, biraz hurma, biraz un karlnda mut'a biiminde (kadnlardan) yararlandk. Sonunda mer yasaklad mutay..."(Bkz. Mslim, Kita- bun-nikah/15-17)

Mslim'in "es-Sahih"inde ok ak anlatmlarla yer alan bu hadise

24

gre de muta nikahn en son yasaklayan Halife mer oluyor. Yani buna gre, Peygamber dneminden sonra da, Halife mer dnemine dein (bu dnemin de bir kesimini iine alacak biimde) geerli oluyor.

Kmil Miras diyor ki:"ifler arasnda hl cr ve muteberdir..." (Bkz. Sahih-i Buhr

Muhtasari Tecrd-i Sarih Tercemesi, stanbul, 1947,11/335.)"Snn kesim (ehl-i snnet)", bu nikah "meru" saymaz.bn Rd, konuya ilikin unlar yazmakta:"Muta nikahnn yasaklandna ilikin haberler ok ve birbirini izler.

Ama tartma konusu olan da var: Bu nikahn ne zaman yasakland tartlr. Kimi aktarmalara gre, Peygamber bu nikah, Hayber gn, kimine gre, Fetih gn (Mekke'nin fethi srasnda), kimine gre Tebk gazasnda, kimine gre, Veda' haccn, kimine gre, umre kazasnda, kimine gre Evtas ylnda (630) yasaklamtr. Peygamberin arkadalarnn ou ve lkelerin fakihlerinin tm, bu nikahn haram (yasak) olduu grnde. bn Abbasnsa, bu nikah hell sayd nllemitir. Bir sylentiye gre, onun Mekke halkndan ve Yemen halkndan arkadalar da onun grne katlmlardr. Anlattklarna gre bn Abbas, grnn doru olduuna u ayeti kant olarak gstermitir: ... Onlardan yararlanmanza karlk olarak (is- timta ettiiniz = muta yoluna gittiiniz srece) denmesi gerekli cretlerini verin... bn Abbastan, burada ayettendir diye) belirli bir sreye dek (il ecelin msemm) kraati de aktarlr. Ve anlatldna gre bn Abbas yle demitir: 'Muta nikah, Tanr'nn Muhammed mmeti iin bir rahmetidir. Eer bu nikah Muhammed yasaklamam olsayd, ondan ok daha kt olan zinaya ister istemez srklenme durumu olmazd (ya da en kt kimse bile zina etmek zorunda kalmazd). Bunu bn Abbas'tan, bn Creye ile Amr bn Dinr rivayet etmitir. At'dan da Abdullah Olu Cbir'in yle dedii aktarlmtr: 'Biz Peygamber dneminde, Ebubekir dneminde ve mer'in halifeliinin de yansna dein, muta nikah yapardk. Sonra onu, mer halka yasaklad.' (Bkz. bn Rd, Bidyet'l-Mctehid Ve Nihye- til-Muktasd, 2/48.)

"Snn kesim", imdi bu nikahn geerli olmadm benimser; ama bu tr bir nikahla kadn edinip cinsel ilikide bulunmu olan kimseye de "zina cezas (hadd) uygulamaz. (Bkz. Kmil Miras, Tec- rid, 11/335; Mecmau'l-Enhr, 1/270.) Dahas, Hidye gibi nemli kimi fkh kitaplarnda, bu nikahn, "snnet ehli"nden mam Malik'e gre de geerli

25

("ciz") olduu yazlr. (Bkz. Hidye, 2/292.)Sonu: Hadislere ve yorumlara gre, "mut'a nikah", birka kez geerli

saylm ve birka kez de yasaklanmtr. Genellikle "Snni kesimMe gre, konu yasakla kapanmtr. Kimileriyse, zellikle iler, bu nikahn bugn de geerli olduu grndedirler. Bu nikah "haram" sayanlar da, "zina cezas"nn uygulanmasna engel sayarlar.9- Zorla yaptrlan cinsel iliki

- Zina suunun olumasnn koullarndan biri de, sz konusu yasak cinsel ilikide bulunan kimsenin onu, kendi isteiyle, zor karsnda kalmadan yapm olmasdr. O nedenle "zorla yaptrlan cinsel iliki", zina kapsamna sokulmamakta. (Bkz. Drer, 2/67 ve teki fkh kitaplar.)

Anlatlan tm koullarn bulunmas durumunda "zina" suu oluur ve kantlanmasyla da ceza (hadd) uygulanr.B- Sonu

Bir cinsel ilikinin "zina" saylmas birok koula baldr. Bu koullarn da zerinde birleilenler vardr, tartma konusu olanlar vardr.

- Cinsel birleimde bulunanlarn "akl" durumu, "ya" nedir, yeterli midir?

- Cinsel ilikide bulunanlar, bu ilikide bulunurlarken ne durumdaydlar, kendi istekleriyle mi yaptlar?

- Cinsel birleimde bulunanlar, bu ilikide bulunurlarken yasak olduunu mu, olmadn m dnerek srklenmilerdir? Yasak olmadn dnmlerse, "san"larnn dayana nedir, cidd saylabilecek bir kanta dayanmlar mdr?

- Cinsel ilikide bulunanlarn, aralarnda bir akit, bir szleme var mdr, geerlilik derecesi nedir?

- Cinsel ilikide, insanla insan m vardr? Kadn erkek ilikisi biiminde mi, iliki dz iliki mi, ters iliki mi, ecinsellik biiminde mi? likiye geilen insan sa m, l m?

- Cinsel iliki, insan-hayvan arasnda m?ncelendiinde, cinsel ilikinin, "zina" suunu oluturur nitelikte

bulunmas durumunda, "zina edenlerin bekarlk" ve evlilikleri gznnde tutulur ve tanklar aranr. Tanklar da yeterli bulunduunda, "evliye ayr, "bekar"a ayr ceza uygulanr.

26

ZNA CEZASI ("HADD") VE UYGULAMALAR: A- Ceza trleri/- Kadna: knamayla birlikte evde mr boyu haps; erkee: knama

'Mitiifiji'je-Ct&%}k

Anlam:(Diyanetin)Kadnlarnzdan zina edenlere, bunu ispat edecek aranzdan dt

ahid gsterin, ehdet ederlerse, lnceye vey Allah onlara bir yol aana kadar evlerde tutun. (Nis, ayet: 15.) iinizden zina eden iki kimseye eziyet edin. Tevbe edip dzelirlerse, onlar brakn. Dorusu Allah |evbeleri dim kabul ve merhamet eder. (Nis, ayet: 16.)

Aklama.Yukardaki ayetlerden ilkinin kadnlara zg olduu ak. "Drt tann

tankl" olursa, "zina eden kadn"a nasl bir ceza verilmesi gerektii de ok ak biimde belirtiliyor: "lnceye ya da Tanr bir baka yol gsterene dek evde tutulma (haps)".

kinci ayetse "erkekler" i dile getiren szcklerle hkm bildiriyor. "inizden zina eden iki erkee..." diye evrilmesi gereken szlerin, yukardaki eviride "erkein erkekle zinas" anlatlyor sanlmasn diye, "inizden zina eden iki kimseye..." diye evrildii grlyor. "Ellezni yezniyni"nin tam karl: "Zina eden iki erkek"tir. Ama burada amalanan, genellikle benimsenen yoruma gre "iki erkein zinas" deildir, "bir erkekle bir kadnn zinas "dr. (Bkz. Tefsirun-Nesef,\ 1/214; Taber, 4/200; Sabn, Safvetul- Tefsr, 1/266.) Ne var ki btn

27

yorumlar byle deil. kinci ayetin bandaki "ellezni yezniyni" ve bunu izleyen szlerle, "erkein erkekle cinsel birleimi"nin, "livata" denen ecinselliin cezasnn anlatldn ileri srenler de var. f'riin grnn de bu olduu belirtiliyor. Celaleyn tefsirinde afi'nin bu yorumuna yer veriliyor ve bu yorumun doru olduu savunuluyor. (Bkz. Tefsirul Celleyn, 1/ 73.) Ebu Mslim sfehn'yse ikinci ayetteki bu szlerle "zina eden erkek ile zina eden kadn"m amalandna "ihtimal" bile vermez. Konuyu birok ynden ele alarak byle bir ihtimalin bulunmadn kantlamaya alr. (Bkz. F. Rz, Tefsir, 9/231 - 232.) Ebu Mslim'e gre birinci ayette "seviciler (erkek yerine birbiriyle cinsel ilikiye giren, sapka sevien kadnlar)" ve cezalar, ikinci ayetteyse "ecinsel erkekler" ve cezalan anlatlyor. Bu yorumu savunan bakalar da var. (Bkz. Nesef, Tefsir, 1/214.)

Fahruddin Rz, Ebu Mslim'in bu yorumuna geni yer verir. (Bkz. F. Rz, 9/231 - 232.)

Bu yoruma gre kan hkmler yle:- Sevici kadna verilecek ceza: mr boyu evde hapsedilme.- Ecinsel erkee verilmesi gereken ceza: "Eziyet"."Eziyet" de, bir yoruma gre - ki genellikle bu yorum benimsenir -

"szl knama (tevbih)", bir .baka yoruma gre de szl knamayla birlikte, "dayak". (Bkz. Taber, 4/201; F. Rz, 9/235-236; Tef- siru'n-Nesef, 1/214 ve teki tefsirler.) bn Abbasm yorumu: "Nalnla (yani ayakkabyla) vurmak gerekir." (Bkz. Taber ve Rz, ayn yer.) Kimi tefsirlerde, rnein Celleyn'de bu yorumun benimsendii grlr. (Bkz. Tefsiru'l-Celleyn, 1/73.)

Genellikle benimsenen gre gre, daha nce de deinildii gibi, ayetlerdeki cezalar, kar cinsle zina eden kadn ve erkeklere ilikindir. Ne var ki burada da iki gr bulunuyor:

Bir yoruma gre, mr boyu evde hapsedilme cezas kadnlara; "eziyet" yani dayakl ya da dayaksz szl knama da erkekleredir.

br yoruma gre de, mr boyu evde hapsedilme cezas yalnzca kadnlara; ama dayakl ya da dayaksz knama, hem kadnlara, hem de erkekleredir. nk "eziyet"ten sz eden ikinci ayette, erkekle birlikte kadn da var. F. Rz de bu yorumu benimsiyor. "Yorumlarn en gzeli budur" diyor. (Bkz. F. Rz, 9/235.) Yani:

- Zina eden kadna: mr boyu evde hapsedilmeyle birlikte dayakl ya

28

da dayaksz knama.- Zina eden erkee: Yalnzca dayakl ya da dayaksz knama.Ayetlerde zina edenlerden sz edilirken, evli mi, bekr m olduklar

aklanmyor. Ama bir yoruma gre, birinci ayette anlatlan, "evliler", ikinci ayette anlatlansa "bekar"lard*. (Bkz. F. Rz, ayn yer.)

Ne var ki imdi slam hukukunda geerli olan, yukardaki ayetlerde yer alan hkmler deildir. Bu hukukta geerli olan, bekara "yz denek", evliye "recm"dir. (Aaya bkz.)

yleyse ne demeli?Genellikle denen u: "Bu ayetler mensuhtur." Yani bu ayetlerin hkm

kaldrlmtr. Kimilerine gre, nce hadisle kaldrlmtr. Hadisin hkm de, Nr suresindeki (aaya bkz.) ayetle geersiz klnmtr. Genellikle kabul edilen gre greyse, yukardaki ayetlerin hkmn kaldran, dorudan doruya, Nr suresindeki ayettir. (Bkz. F. Rz, 9/232; Taber, 4/201 ve teki tefsirler.)

Ama, birinci ayette "sevicilerin, "ikinci ayette de "ecinseller" in anlatldn savunan Ebu Mslime ve onun gibi dnenlere gre, "ayetlerin mensuh olduklar" ileri srlemez. nk bu yoruma gre yukardaki ayetlerin hkmleri, Nr suresindeki ayetin hkmyle atmyor. (Bkz. F. Rz, 9/231.) Neden ki, konular baka.

2- Zina eden kadna da, erkee de "yz denek"

A\/'L3J ^O44>SM>^

Anlam:(Diyanetin)Zm

arasnda ceza ynnden bir ayrm vard. Kadn iin zina cezas baka (mr boyu evde hapsedilme ya da bununla birlikte dayakl, dayaksz knama), erkek iin zina cezas bakayd (dayakl ya da dayaksz knama).

Demek ki bu ayetteki hkmle, o ayetlerdeki hkmler birbirine uymuyor. yle grnyor. Daha dorusu, bu ayetteki hkmle, o ayetlerdeki hkmlerin baka olduklar ok ak. O ayetlerin hkmleri iin "mensuhtur denmesi de, bundan kaynaklanmtr. Yukarda da belirtildii gibi, genellikle benimsenen yoruma gre, o ayetlerdeki hkmler (haps, knama), bu ayetteki hkmle, yani "yz denek" cezasyla yrrlkten kaldrlmtr.

Ne var ki bu ayette de bir baka ynden mensuh"luk bulunduu ileri srlr Kuran yorumlarnda:

nk bu ayette, "zina eden kadn ve erkee yz denek" cezas bildirilirken, zina edenlerin bekarlk ve evlilikleri arasnda bir ayrmyaplmamtr. Oysa bugnk slam fkhnda geerli olan u:

Zina eden "bekar olursa cezas yz denek, "evli" olursa cezas "recm", yani lene dek taa tutulmasdr.

ite bu nedenle, bu ayetteki hkmn de bir baka hkmle daraltld (tahsi edildii)" ve kapsam iinden, "evlinin zinasna ilikin ceza"nn karlm bulunduu belirtilir. (Bkz. F. Rz, 23/134 ve t.; Sabn, Tefsiru ytil-Ahkm, 2/21 ve t.)

Szn z: slam fkhnda var olan "recm", yani "evliyken zina etmi olan kiiyi talama (talayarak ldrme) cezas", bu ayette bulunmamakta. Kurann baka ayetlerinde de bu hkm yoktur. yleyse, "recm cezas"m getiren kaynak nedir?

Bu sorunun karl ve tartmalar iin aaya bkz.3- Zina eden evlilere: "recm"

Kur'anda bulunmayan "recm" cezas iin u kaynaklar gsterilir:a) Hadis:

Bu konuda en nl hadis udur:Smit Olu Ubde'nin, Peygamberin yle dediini anlatt aktarlr:- "Benden aln, benden aln (u bilgiyi) :Tanr (zina eden) kadnlara

(ceza ynnden bavurulacak) yolu bildirdi: Bekar bekarla zina ettiinde, yz denek ve bir yl srgn (nefy*); evli evliyle zina ettiinde yz denek ve recm (cezas verilir)." (Bkz. Mslim, Kitabu'l- Hudd/12, hadis

30

no: 1690; Ebu Dvud, Kitabul-Hudd/23, hadis no: 4414; Tirmiz, Kitabul-Hudd/8, hadis no: 1434; Ibn Mace, Kitabul- Hudd/7, hadis no: 2550.)

Bu hadisle, Nis suresinin yukarda geen 15. ayeti arasnda balant kurulur. Bu balanty kuranlardan kimileri, bu hadisin o ayeti akladn, kimileri de "nesh" ettiini, yani hkmn ortadan kaldrdn ileri srerler. O ayette, "...lnceye veya Allah onlara bir yol aana kadar evlerde tutun." deniyor ya, balant buradan kaynaklanyor. "Bu hadisle, Allah, o kadnlara nasl bir yol belirlediini bildiriyor/' deniyor. Yoruma gre, Tanrnn belirledii "yol" u: lnceye dek haps" cezas kaldrlp, yerine bu hadiste belirtilen ceza, yani bekarlara yz denek, evlilereyse recm ve bir yl srgn cezas konuluyor. (Bkz. F. Rz, 23/134 ve teki tefsirler. Ayrca bkz. tbn Melek, Mebrikul-Ezhr Fi erhi Meriki'l-Envr, 1309, 2/278; Snen Ebu Dvud, Kitabul-Hudd/23, hadis no: 4414, not: 4, c.4, s.570.)

Ama zerinde durulan kimi noktalar var:- Nis suresinin 15. ayetinde, zina edenlerden yalnzca kadnlar sz

konusudur. Bu, ak. Dahas, bir yoruma gre, zina eden kadnlardan da, yalnzca "evli olanlardr konu olan. Hadisin, bu ayetin "aklamas niteliinde olmas iin, ayn konuda olmas gerekirdi. Oysa hadis, zina edenlerden yalnzca "kadnlar konu olarak almamakta, hem kadnlar, hem de erkekler iin hkm iermekte.

- Ayetteki kadnlarn lehine (yararna) anlamna gelen "lehn- neden, "lnceye kadar evde hapsedilme cezasnn yerine, sonradan nesh ya da aklama yoluyla getirilen cezann, "kadnlar iin daha hafif trden olmas gerekirdi. Oysa hadiste yer alan bir recm, yani talanarak ldrlme cezas var. Yeni ceza eski cezadan ok daha ar olduuna gre "kadnlarn lehine bulunmamakta.

- Bu hadisle getirilen hkm, ayetteki hkm nesh etme niteliinde midir? Eer evet denirse, bu gr yalnzca Hanef mezhebine gre geerli olabilir. nk hadisle ayetin neshedilebilecei yolundaki gr, Hanefi mezhebinin grdr. afi mezhebine gre, byle bir "nesh olamaz. (Bkz. Usull-fkh kitaplar, rnein tbn Melek, Mebrikul-Ezhr Fi erhi Merikil-Envr, Arapa, stanbul, 1308, s.245.) Hanef Mezhebine gre sz konusu "nesh" caizdir, ama bunun iin hadisin "mtevtr" ad verilen (aktaranlarnn yalan zerinde birlemeleri mmkn grlmeyen hadis, hi deilse "mehur denen trnden

31

bulunmas gerekir. nk "ayet mtevtrdr, m- tevtrsa yalnzca kendisi gibi "mtevtr" ya da "mehur" olanla "neshedilebilir. (Bkz. Usulul-fkh kitaplar.) Bu hadis mtevtr ya da "mehur trden midir ki, ayeti nesh edebilecek gte olsun? Kimine gre "evet". Ama bu kukulu. Sadru-era, konuyu bir baka noktadan ele alarak, Nis suresinin 15. ayetinin bu hadisle neshedildii yolundaki grn ileri srle geldiini ve bunun, "hadisle ayetin neshedildii"ne rnek olarak gsterildiini, ama bu grn doru olmadn, nk o ayetin, "recm ayeti" yle (Kuran'da bulunmayan bu ayet iin aaya bkz.) neshedildiini savunur. (Bkz. Sadru'-era, Tevdh, 2/487.)

- Hadiste yer alan "recmH, ayette bulunmayan bir "hkm" olduuna gre, son derece gl bir kanta dayal olmaldr. nk sz konusu olan, bir "hadd"dir, yani "ceza"dr, hem de ok ar bir cezadr. Daha nce de belirtildii gibi, "hadd"lerin "kukulu durumlarda uygulanamayaca bir kural olarak kabul edilmitir. Kukudan uzak bir kantnsa, eer "hadis"se, "mtevtr" olmas ve bylece "kaynak ynnden son derece salam (sbten kat')" bulunmas gerekir. Bu da yetmez; "delleten kat'", yani szlerinin ak, neshedilmi olma ihtimalinden uzak bulunmas da gerekir. (Bunun iin de Uslul-Fkh kitaplarna bkz.) Sz konusu hadisinse bu nitelikte olduu kukulu. nce, "mtevtr" olduu kolayca kantlanamamakta. Sonra, szleri yeterince ak bulunmamakta:

- Sz konusu hadisin szleri yeterince ak deildir, nk: Hadisin szlerine gre, sz konusu olan, "bekarla bekar"n ve "evliyle evli"nin "zinalardr. Birincilere, "yz denek ve bir yl srgn" cezas, ikincilereyse "yz denek ve recm" cezas hkm var. Oysa slam hukukularnn, zellikle "Hanef fakihleri"nin hadisten kardklar hkmler byle deildir. nce szkonusu olan; ister "bekrla, ister "evli"yle zina etsin, "zina eden "bekr"a ve "zina eden evli"ye ne cezann verileceidir. (Bkz. bn Melek, Mebrikul-Ezhr Fi erhi Merikil-Envr, Arapa, stanbul, 1309, 2/278.) Ayrca Hanef mezhebine gre, "zina eden bekar"a verilmesi gereken ceza, temel olarak yalnzca "yz denek"tir; yani "yz denekle birlikte srgn" deildir. "Zina eden evli"ye gelince: Yine Hanef mezhebine gre, ona verilmesi gereken ceza da, yalnzca "recm"dir. Yoksa, hadiste belirtildii gibi "nce yz denek, sonra da "recm" cezas deildir. (Bkz. Fkh kitaplar, rnein: Hidye, 2/492; Drer, 2/64; Mecmaul-Enhr, 2/ 462463)

Miz Olay:Mlik Olu Mizin "recm" edilmesine (talanarak ldrlmesine)

32

ilikin hadis.Bu hadis (Mlikin yks), Peygamberin birok arkadandan, deiik

biimlerde aktarlr. Ebu Hureyre, bn Abbas, Abdullah Olu Cbir, Semure Olu Cbir de var aralarnda. 1

Mlik Olu Miz, bir aktarmaya gre birinin yannda bulunan bir kszdr, kimine gre bir uaktr. Yannda kald kii ona, Peygambere gitmesini syler:Git, belki Peygamber senin balanman iin Tanr'ya dua eder. der. Miz de gidip Peygambere anlatr.

Kimi aktarmaya gre Peygamber, Miz'in kabilesine: "Bu adam deli midir? diye sorar. Deli filan olmadn sylerler. Kimi aktarmaya gre, Peygamber onun "sarho" olup olmadn da sormutur ve "hayr!" karln almtr.

Kimi aktarmaya gre, Miz Peygambere gidip durumunu anlattnda Peygamber Mescid'dedir. Peygambere: "Ey Tanr elisi ben zina ettim! diye seslenir. Peygamber iitir ama yz evirip karlk vermez. Miz sylediklerini bir daha, bir daha, bir daha yineler. O drdnc kez sylediinde Peygamber karlk verir ancak. Kimine gre, Miz gelip Peygambere durumunu anlatt ve kendisinden (gnahtan) arndrmasn istediinde Peygamber, ona gidip, "Tanr'ya yalvarmasn, tevbesini sunmasn ve balanmasn dilemesini" sylemitir. Miz'se bir sre sonra gelip yeniden Peygambere bavurmutur. Ve bu bavuru drt kez olmutur. Konumalarsa yle:

- Ey Tanr Elisi! Beni arndr! '- Yazk (olmu) sana! Git de Tanrdan gnahnn balanmasn dile,

tevbe et!Miz'in gidi gelii ve szleri drt kez yinelenmitir.- Peki hangi gnah'tan arndrlman istersin?- Zina gnhndan.Peygamber sorup deli olmadn renir. Sarho olmadn da iyice

renmek iin azn koklatr adamn. Sarho olmadm renir.- Demek sen zina m ettin?-Evet!Kimi aktarmaya gre, Miz ayr ayr gnlerde (kimine gre gn

arayla) gidip Peygambere bavurduunda unlar da sylemitir:- Beni talarla ldr!

33

Kimi aktarmaya gre Peygamberle Miz'in konumalar yle olmutur:

- Ey Tanr Elisi! Ben zina ettim.-Deli misin sen?-Hayr!-Evli misin?-Evet!Kimi aktarmaya greyse yle konumulardr:-Ey Tanr Elisi! Ben zina ettim, Tanrnn kitabndaki hkm neyse

benim zerimde (gereini) uygula!Bu szler drt kez yinelenmitir.-Bu szleri sen drt kez sylediine gre, imdi syle bakalm, kimle

zina ettin?-Falan kadnla (cariyeyle).-Yani onunla yattm m?-Evet!{ -Onunla birbirinize yaklap dokundun mu ona?-Evet!-Onunla cinsel ilikide bulundun mu?-Evet!Kimi aktarmaya gre de, arada geen konuma yle:-Zina ettim.-Belki de kadn yalnzca pmsndr, ya da ona gz krpm- smdr

ya da bakmsndr, ha ne dersin?-Hayr (zina ettim)!-Peki onu "ey mi ettin" yani (onunla cinsel birletin mi)?-Evet!Kimi aktarmaya gre de konumalar yle:-Ey Tanr Elisi! Hell olmayan, haram oln bir kadnla cinsel

birletim.- Onu ey mi ettin yani?

34

- Evet!- Seninki onunkinin iine; "srme aygtnn srmeliin iine ve kovann

kuyunun iine girip kaybolmas biiminde" girip kayboldu mu? (Erkeklik organ, kadnlk organna iyice girdi mi):

- Evet!- Peki zina nedir; bilir misin?- Evet. Bir insann hell olan kalyla cinsel birleimde bulunmas gibi

ben de haram olan bir kadnla cinsel birleimde bulundum.- Peki ne istiyorsun bunlar anlatmakla?- Beni temizlemeni, arndrman istiyorum.Tm aktarmalara gre, Peygamber, sonunda, Mizin hakkmdaki karan

bildirir:- Gtrn ve buna, "recm" (taa tutma cezas) uygulayn.

Kimi aktarmaya gre, Miz, taa tutma srasnda barp kamak ister, yakalarlar ve ayn yolla ldrrler sonunda. Mizin kama abalar ve sonunda yakalanp ldrl Peygambere anlatlr, Peygamberin tepkisi yle olur:

- Onu katnda braksaydnz keke. Belki de tevbe ederdi ve Tanr onun tevbesini kabul ederdi.

Olaya ilikin daha baka aktarmalar da yer alr hadis kitaplarnda. (Tm aktarmalar iin bkz. Buhr, Kitabu'l-Hudd/28-30; Mslim, Kitabu'l-Hudd/16-23, hadis no: 1691-1695; Ebu Dvd, Kitabul- Hudd/24, hadis no: 4419-4439; Tirmiz, Kitabu'l-Hudd/5, hadis no: 1428-1429; bn Mace, Kitabu'l-Hudd/9, hadis no: 2554-2555.)

Bu hadisin, birinci hadisten bile nl olduu sylenebilir. Ve slam fakhlerince, "recm" cezasnn slamda var olduuna kant olarak gsterilir.

Ne var ki kimi aktarmada, Peygamberin "Onu (Miz'i) katnda keke braksaydnz. Belki de o tevbe ederdi de Tanr da onun tevbesini kabul ederdi?' demi olmas ilgi ekici bulunur. Ayrca, Kur'an'da bulunmayan bir hkm, "recm"i getirerek, Kurann "zina"nm cezasna ilikin hkmn ya da hkmlerini ortadan kaldrmas (nesh) konusunda, daha nceki hadisin aklamasnda belirtilen trden tartmalar grlr. Tartmalarda belki de en nemli soru u: Hadisin "mtevtr" olduu kolay kolay sylenemeyeceine gre, Kur'an'daki hkm "neshetmi

35

olabilecei nasl sylenebilir?Bununla birlikte bu hadisin, zellikle Hanef fkh kitaplarnda,

"evlilerin zinalan iin recm uygulanmas gerektii"ne kant olarak gsterildiine tank olmaktayz. (rnein bkz. Hidye, 2/487.)

"Recm" konusunda, Peygamber dneminde "recm" cezasnn uygulandna ilikin baka hadisler de var. (rnein bkz. Mslim, Ki- tabu'l-Hudd/24-33, hadis no: 1696- 1704,)

b) Ayet:Daha nce de belirtildii gibi "recm" konusunda, Kur'an'da herhangi

bir hkm bulunmamakta. Ancak, gvenilir kabul edilen hadislerde ve "slam ulems"nm szlerinde, bir "recm ayeti"nden szedil- mekte:

Hattab Olu mer (Halife) hutbede sesleniyordu:"Tanr Muhammedi gerek Peygamber olarak gnderdi. Ve ona

Kitab' (Kur'an) indirdi. Ona indirilenler arasnda, 'recm ayeti'e vard. Bu ayeti biz okumu ve iyice bellemitik. Peygamber 'recm'i (recm cezasn) uygulad. Biz de ondan sonra recini uyguladk. Korktum ki, aradan uzun zaman geer de, biri kp 'biz Tanrnn Kita- b'nda recm ayetini bulamyoruz' der de, insanlar Tanr'nn indirdii bir farz brakarak sapm olurlar. (Bundan dolay aklama yapma gereini duyuyorum.) Demek ki, recm gerekten vardr. Erkek ve kadnlardan kim evli olarak zina ederse, kantland zaman, ya da gebelik, ya da suu boyuna alma (itiraf) olduunda recm uygulanr o kimseye. Tanr'ya antierek sylerim ki, insanlar, 'mer Tanr'nn Kitab'ma (Kuran'a) ekleme yapt* derler korkusu olmasayd, bu ayeti de Kuran'a yazardm."

Bu hadisi, Buhri ve Mslim'in de iinde bulunduu hadis kitaplar yazar. (Bkz. Buhr, Kitabu'l-Hudd/30; Mslim, Kitabu'l-Hudd/ 15, hadis no: 1691; Ebu Dvd, Kitabu'l-Hudd/23, hadis no: 4418; Tirmiz, Kitabu'l-Hudd/7, hadis no: 1431.)

Bu ayetin ("recm ayeti"nin) metni de hadis kitaplarnda yer alyor;"Erkek ve kadn, evli olarak zina ettiklerinde, ikisine de kesinlikle recm

uygulayn..." (Bkz. bn Mace, Kitabul-Hudd/10, hadis no: 2553; Muvatta, Kitabul-Hudd/10.)

"Recm ayeti", uslu'l-fkh (slam hukuku) kitaplarnda da (tam olarak) yer alyor. Bu ayet, bu kitaplarda, "Kuran' dan sz neshedilip (kaldrlp) hkm (geerlilii) braklanlar"a rnek olarak gsterilir. (Bkz. Sadru'-era-Saduddin Tef tzn, Tenkh - Tavdh-Telvh, 2/ 486-487.) Tam

36

olarak, uslu'l-tefsr kitaplarnda da ayn trn rnei olarak yer alr. (Bkz. Celluddin Syt, el tkn Fi Ulmi'l-Kur'an, 2/ 32, 34-35.) "Ahkm ayetleri"ni konu alan kitaplarda da... (Bkz. Sabn, Tefsiru Ayti'il-Ahkm, 2/25.) "Tefsir" kitaplarnda da...

(Bkz. Fahruddin Rz, 3/230,23/135; bn Kesr, 3/261; ls, 18/79...)Yani "recm ayeti", szleri Kuran'da yer almayan, ama "hkm"

(geerlilii) Kur'an'da bulunan bir ayettir.Kimileri diyor ki: "mer'in szlerinden anlaldna gre, recm

ayeti, Kur'an'daki yerine yazlabilir, bu, cizdir. mer'in yazmam olmas, insanlarn dedikodusundan ekinmesinden kaynaklanmtr..." (Bkz. Syt, el ttkn, 2/34.)

Peki bu ayetin, szleri kaldrlmadan nce, Kur'andaki yeri nere- siydi?

Genellikle yazlan u: "Recm ayeti", Nr suresindeydi." Bununla birlikte Ahzb Suresinde bulunduunu ileri srenler de var .(Bkz. tbn Kesir, gsterilen yer; Dr. Subhi e's-Slih, Mebhis F Ulmil- Kur'an, s. 265, not: 2; Syt, el ttkn, 2/32; Acln, Kefu'l-Haf, 2/ 23, hadis no: 1579.)

Bu arada bir tartma var:- "Recm ayeti", Peygambere indirildikten sonra "nesh" edilenlerden mi,

yoksa "unutturulan"lardan mdr?"Recm" cezas, zina eden evlilerden "zgr" ("hrr" ve "hrre")

iindir. Kle ve cariye iin sz konusu deildir. (Aaya, kle ve ca- riyenin zinasyla ilgili kesime bkz.)B - Zina suunun belirlenmesi1 - Zina iin art olan tank says: 4Daha nce yer alan, Nis suresinin 15. ayetinde, bu aka grlmektedir.

Aadaki ayette de, drt tann gerekli olduu aklanr:

37

Anlam:(Diyanetin)ffetli kadnlara zina isnat edip de, sonra drt ahid getiremeyenlere,

seksen denek vurun. Ebediyen onlarn ahidliini kabul etmeyin. te onlar, yoldan km kimselerdir. (Nr suresi, ayet: 4.)

Aklama:Bu ayette, zina suuyla sulayanlarn, drt tank gsterememele- ri

durumunda "seksen denek cezasn hak etmi olacaklar, bu tr kimselerin tamklklar"nm da hibir zaman kabul edilmeyecei aka bildiriliyor. Bu kimselerin "yoldan km (fsk) saylacaklar da anlatlyor. Ancak, bu ayeti izleyen 5. ayette, tevbe edenler"in bu hkmn dnda tutulduklar belirtiliyor. Fahruddin Rz, burada bu sonucu, yani seksen denek cezsm, "tanklnn kabul edilme- mesini ve fsk saylmasnn anlatrken, 5. ayetteki ama bundan sonra tevbe edenler bunun dndadr..." anlamandaki aklamann, nc sonuca ynelik olduunu belirtiyor. (Bkz. F. Rz, 23/157.)

Bundan sonraki drt ayetin anlamlan da (Diyanetin resm evirisiyle) yle:

"Karlarna zina isnd edip de, kendilerinden baka ahitleri olmayanlarn ahidlii, kendisinin doru szllerden olduuna Allah drt defa ahid tutmasyla olur. Beincisinde, eer yalanclardan ise, Allahn lanetinin olmasm diler. Kocasnn yalanclardan olduuna Allah drt defa ahid tutmas, cezay kendinden savar. Beincisinde, kocas dorulardan ise, kendisinin Allahn gazabna uramasn diler." (Nr, ayet: 6-9.) *

Burada, karsn zina ile sulayan "koca" ile suu olmadn syleyen "kar"nn karlkl "lanetlemesi" var. slam fkhnda buna "lanetleme" anlamnda "lian" ad verilir ve bal bana bir blmde anlatlr.Tank getirmeye itiraz ve bir olay

"Karsnn zerinde bir erkei gren, koup tank m arayacakHadiste belirtildiine gre: meyye Olu Hill, karsnn,

Sehm Olu erikle zina ettiini ileri srer, konuyu Peygambere gtrr. Ve Peygamberle aralarnda u konuma geen

- Karun, Sehm Olu erikle zina etti.- Tank gstererek kantla, yoksa srtna (iftiradan dolay) denek cezas

38

vurulur.- yi ama ey Tanr Elisi, birimiz karnnn stnde bir erkei

grdnde, gidip tank m arayacak?- Ya tank gsterip kantlarsn, ya da srtna denek cezas vurulur.- Seni hak Peygamber olarak gnderen Tanrya antierek sylerim ki,

ben doru sylyorum. Ve kesin olarak biliyorum ki, Tanr, beni byle bir cezadan kurtaracak bir aklama indirecektir.

O srada hemen Cebril iner ve yukardaki ayetleri (Nr, ayet: 6- 9.) indirir.

"Lian (lanetleme) uygulamas yaplr: Hill, kendisine den szleri syleyerek, doru sylediini anlatr, antier. Kadn da ayetlerde belirtildii biimde kendisinin sylemesi gerekenleri syler, o da doru sylediini, kocasnn yalanc olduunu, yle bir su ilemedi ini-Tanr* y tank gstererek - (Yani antierek) dile getirir. Peygamber bu durum karsnda: "kinizden biriniz yalan sylyor kukusuz. der ve tevbeye anr. Ama ikisi de direnir. Kadn bir ara, lanetlemeden vazgeip suu zerine alacakm gibi yapar, yani herkes yle olacan dnr. Ama sonra unlar syler:

- Ben, toplumu, ailemi, kabilemi rezil etmem...!Daha sonra Peygamber yle demektedir:- Bu kadna bakn: Eer gzleri srmeli, kalalan iri, baldn kaln bir

tipte ocuk dourursa, bu ocuk Sehm Olu erik'indir."zlerler, kadnn, Peygamberin dedii gibi bir ocuk dourduunu

grrler. O zaman Peygamber yle der:- Eer Tanrnn kitabnda, konuya ilikin belirli bir hkm

bulunmam olsayd, ben bu kadna gsterirdim (zina cezas uygulardm)." (Bkz. Buhr, Tefsirul-Kuran 3; Tecrd, hadis no: 1717; Ebu Dvd, Kitabut-Talk/27, hadis no: 2256; Tirmiz, Tefsirul-Kuran/ 25, hadis no: 3179; bn Mace, Kitabu't-Talk/27, hadis no: 2067.)

Burada nemli bir nokta: u ortaya kyor ki, sonuta zina kesin olarak anlalsa bile, zina suu (hadd") uygulanmyor.2 - Tanklara sorulacak sorular

a) "Zina nedir?Tank, zina"nm ne demek olduunu biliyor mu? "Zina" deyince ne

39

anlyor? Bu belirmeli nce. "Sence zina ne demektir?" diye sorulup gr renilmeli.

b) "Zina" nasl gerekleti? Olay nasl oldu?Tank, olaya nasl tank olduunu, "zinann anlamna uygun bir cinsel

ilikiye ne lde tanklk edebileceini belirtmeli."Erkein cinsel organ, kadnn cinsel organna, bir srme aygtnn

srmeliin iine girmesi gibi girdi mi? Cinsel organ cinsel organa ne kadar girdi?"

Bu sorulup renilmeli. (Bkz. Fkh kitaplar, rnein Hidye, 2/487.)

e) "Zina" olay nerede oldu?Tank, tanklk ettii zina olaynn yerini sylemeli.d) "Zina" olay ne zaman oldu?Tank, tanklk ettii zina olaynn gerekletii zaman da sylemeli.

5- "tkrar" (suu boyna alma)Zina etmi olan kii, suunu boynuna alm olabilir. Drt mezhebe gre

de, zina suu bu yolla da belirlenebilir.Ancak baka ynden tartmalar var:bn Rd, bu tartmalar yle zetliyor:- krar denen suu boyna almann says ne olmal? Suun belirlenmi

olmas iin zina sulusu ka kez sylemelidir bu suu ilediini?- krarn yerinin says ne olmal?- Ceza uygulanana dek ikrardan dnmemek art mdr, deil midir?bn Rd bu tartmalardaki grleri de zetliyor:"ikrar"n BlR KEZ olmasnn yeterli olduu gr: Bu grte olanlar:

mam Mlik, imam afi, Davd (Zahir), Ebu Sevr, Taberve daha baka bir topluluk.

"krar"n drt ayn "meclis"te DRT KEZ olmas gerektii gr. Bu grte olanlar: Ebu Hanife ve arkadalar (Hanef mezhebi).

"krar" m "drt ayn meclis"te olmasa bile drt kez olmas gerektii gr. Bu grte olanlar: Ahmed bn Hanbel, shak, bn Eb Leyl.

bn Rd, herkesin kendi grn bir hadise dayandrarak

40

savunduunu belirttikten sonra "ikrardan dnme" konusuna geiyor. Ve "cumhur"un, yani genel olarak slam hukukularnn, "ikrardan dnme"yi "meru" saydklarn ve "kabul edilebilir" grdklerini anlatyor. (Bkz. bn Rd, Bidayet'l-Mectehid ve Nihayet'l-Muktasd, 2/366 -367.)

Hanef fkh kitaplarnda bu konuda yle denir:"Bu konudaki ikrar, ergin ve akll bir kimsenin, zina ettiini, drt kez

ve drt ayr mecliste boynuna almasdr. yle ki say drde ulaana dek her ikrarn, yarg (kad) RED eder. (Yani drde kadar her ikrar yetersiz bulur). Ergin ve akll olmak art. nk, ocuun ve delinin sz (ikran) geerli deildir. krann drt kez olmas, bizim mezhebimize gre arttr. afi mezhebine greyse ikrann bir kezi de geerlidir. (...) Bizim kantmz, Maz olayna ilikin hadistir. (...) krar eden kii, ceza uygulanmadan ya da ceza srasnda ikrardan vazgeerse, vazgeii kabul edilir. Ve kendisi serbest braklr. afi'ye ve bn Ebi Leyl'ya greyse, ikrardan dnse bile ceza uygulanr..." (Bkz. Hidye, 2/488. Ayrca bkz. Drer, 2/62; Mecmaul-Enhr, 1/ 459-460.)C - Cezann uygulanmas1 - Zinada "denek cezas"nn uygulanmasDeneklerin nasl vurulaca:

Deneklerin nasl vurulacaklan, ayetin szlerinde aklanma- makta. Bunu, yorumcular birtakm szcklerden, hadislerden ipular elde ederek belirlemekteler. (Bkz. Rz, c. 23, s. 145.)

Fkh kitaplarnda unlar belirtilir:- Sopalar orta iddette olmaldr. Ne ok hzl, ne de ok yava

vurulmal.- Kullanlan denek, budaksz olmaldr.- Sopa vurulacak olann giysisi karlmal, plak gvdesine

vurulmaldr. (Cezalandrlan kadnn giysisi karlmaz. Ama giysinin ok ince olmas gerekir.)

- Gvdenin yalnzca bir yerine deil, deiik yerlerine vurulmaldr. (nk yalnzca bir yere vurulursa, kii ldrlebilir.)

- Baa, yze ve cinsel organa vurulmamaldr.- Erkek ayaktayken, kadnsa otururken cezalandrlmaldr.- Sopalara ara verilmemelidir.

41

- Zinadan dolay denekle cezalandrlacak olan kimse hastaysa, hastal iyileecek trdense iyilemesi beklenir, sonra denek vurulur. Ama hastal iyilemeyecek trdense, beklenmemelidir, sopalar vurulmaldr.

- Denekle vurma cezasnn uyguland gn, ne ok souk, ne de ok scak olmaldr.

- Ceza verildii srada sulu lrse ykanr, kefenlenir, namaz kldrlr ve mslmanlarn mezarna gmlr.

(Bkz. F. Rz, 23/145-146; Hidye, 2/489-490; Drer, 2/63-64; Dmd, 1/461.)Zina cezasn, din ve devlet adna yetkili kii (imam) verebilir

Cezay yetkili (mam) verebilir, nk: Nr suresinin 2. ayetinde: "Yz denek vurun!" buyruuyla, "manTa, yani "din ve devlet bakam"na, "din ve devlet adna yetkili olan"a seslenilmektedir. (Bkz. Rz, 23/143. Bununla birlikte, Mlik, afi ve Hanbel mezheplerine gre, bir EFEND de, KLEsine cezay uygulayabilir. Hanef mezhebine greyse, efendinin, klesine ceza uygulayabilmesi iin iMAM'm ZNi ARTtr. Bkz. Sabn- Revayiul-Beyn Tefsiru Ayti'l-Ahkm Minel-Kuran, 2/32; Dmd, 1/462; Hidye, 2/491; Drer, 2/63.)Ayette ayrca, denek vurulacak olan kimselere ceza uygulanrken bir topluluun hazr bulunmas ve cezalandrlanlara hi anmamas gerektii de aklanyor.2 - Zinada "recm (talayarak ldrme)" cezasnn uygulanmas

Fkh kitaplarnda, "recmMe nasl balanaca, "recnTin nasl yaplaca da ayrntlaryla aklanmtr:Talanacak olan sulu ne durumda olmal?

- Sulu kadnsa, BR UKUR kazlmal, gsne dek ukura sokulmal. Bununla birlikte ukura sokulmasa da olabilir.

Erkek iin ukur gerekli deildir.Talamay kim balatacak ve nasl bir sra (protokol) izlenecek?

- Talamay TANIKLAR balatacak. Yani nce tanklar tal- yacak zina sulusunu.

- Sonra MAM,- Sonra HALK talayacak.

42

Sonulnceye dek talanacak...nk "recm"de esas olan, suluyu MldrmekMtir.- Sulu ldkten sonra, ykanacak, kefenlenecek ve

namaz klnacak. (Bkz. Ayn kaynaklar.)

Anlam:(Diyanet'in)Sizden, hr mmin kadnlarla evlenmeye g yetiremeyen kimse,

ellerinizdeki mmin cariyelerinizden alsn. Allah sizin imannz ok iyi bilir. Birbirinizdensiniz, ayn soydansnz. Onlarla, zinadan kanmalar, iffetli olmalar ve gizli dost tutmam olmalar halinde, velilerinin izniyle evlenin ve rfe uygun bir ekilde mehillerini verin. Evlendiklerinde zina edecek olurlarsa, onlara, hr kadnlara edilen azabn yars edilir. Cariyeyle evlenmedeki bu izin, iinizden, gnaha girme korkusu olanlaradr. Sabrederseniz, sizin iin daha hayrldr. Allah balar ve merhamet eder. (Nis suresi ayet: 25.)

Aklama:Yukardaki evirideki kimi yerler, ayetteki szlerin aslna daha uygun

duruma getirilebilir:"... sa ellerinizin satn ald, inanr cariyelerinizden alsn..." "...

velilerinin izniyle evlenin ve uygun olan biimde onlara karlklarn (kimi yorumcuya gre 'nafaka', kimi yorumcuya greyse 'mehir') verin.

eviride, ayette karl olmayan szler de var: "... ayn soydansnz." Daha nce: "Birbirinizdensiniz" dendikten sonra bunun, ayette karl yok. Parantez iinde bir aklama olarak yer alabilir. "Cariyeyle evlenmedeki bu izin"in de ayette karl bulunmamakta. Ayettekine uygun karlk, "bu"dur. nk ayette "zlike", geiyor yalnzca. Anlam da "bu"dur. "Bu"yla "iaret" edilen parantez iinde (cariyeyle evlenmedeki izin) biiminde gsterilebilirdi.

"Evlendiklerinde zina edecek olurlarsa onlara, hr kadnlara edilen azabm yans edilir"in anlam da udur: "(Cariyeler) evlendikten sonra zina

43

ederlerse, zgr (kle olmayan) kadnlara verilen zina cezasnn yars kadarn onlara zina cezas olarak uygulayn!"

Demek ki, "zina eden cariyeler iin verilmesi gereken ceza, zina eden zgr kadnlara verilen cezann yansdr. zgr kadn bekarsa, zina ettii zaman, Nr suresinin yukarda sunulan (2.) ayetinde aka belirtildiine gre, "yz denek" vurularak cezalandrlr. yleyse "zina eden cariye"ye verilmesi gereken ceza da, "elli denek" vurmaktr. Erkeklerinki de kadnlarnki gibidir.

Ancak, Fahruddin Rz, burada nemli bir anlalamazlk zerinde duruyor: "zgr kadnlara verilen zina cezasnn yans kadar..." anlamna gelen szlerdeki "zgr kadnlarla "evli" olanlar m, "bekar" olanlar m anlatlmak isteniyor? Burada anlatlmak istenen, "evli zgr kadnlar"a, bu kadnlara verilmesi gereken "zina cezas", slam hukukunda kabul edildiine gre, "recm" cezasdr. Bu cezaysa "lm" cezasdr. "lm cezas"nmsa, "yans" olamaz. Demek ki, anlatlmak istenen, "evliyken zina eden zgr kadnlar" deildir. Eer anlatlmak istenen "bekarken zina eden zgr kadnlar"sa, verilmesi gereken ceza "yz denek" olduu iin, "cariyeler"inki de, yukarda belirtildii gibi "elli denek" olur. Ama

cariyelerden "evliyken" zina edenlere de, "bekarken" zina edenlere de bu ceza verilir.

O zaman, ayette "evlendikten sonra zina ederlerse" diye

bir ayrm yaplmasnn anlam ne olabilir?Fahruddin Rz, buradaki "mkil"i "kavi (gl)" diye niteler. Yine de

bir "cevab"la, sorunu zmlemeye alr: Rzfnin zmlemesine gre, ayette anlatlmak istenen "bekarken zina eden zgr kadnlar"a verilen zina cezasnn yansnn "zina eden cariye"lere verilmesidir. Bu da "elli denek"tir. Zina eden cariye "bekar"ken "yz denek" cezasn hak edince evliyken bu cezay daha ok (evleviyet- le) hak eder. Bununla birlikte "hriciler", bu tr karklklar doyurucu bulmazlar ve yukardaki ayeti de kant gstererek, "recm" cezasnn bulunmadm savunurlar. (Bkz. F. Rz, 10/64, 23/134.)

Ksacas: Zina eden dii ve erkek kleye, slam hukukuna gre verilmesi gereken ceza, "elli denek" vurmaktr. Zina eden dii ve erkek kleye, "recm" cezas uygulanmaz. (Bkz. Hidye. 2/491-492 ve teki fkh kitaplar.)

44

ZNA EDENLE EVL.ENMF.K

Anlam:(Diyanet'in)Zina eden erkek; ancak zina eden veya putperest bir kadnla evlenebilir.

Zina eden kadnla da, ancak zina eden veya putperest olan bir erkek evlenebilir. Bu, mminlere yasak edilmitir. (Nr suresi, ayet: 3.) '

Aklama:nZina eden erkek; ancak zina eden veya putperest bir kadnla

evlenebilir ile "zina eden kadnla da ancak, zina eden veya putperest olan bir erkek evlenebilir." cmleleri ayn eyi anlatyor. Yani:

- Zina eden bir erkek, ya zina eden bir kadnla ya da putatapar bir kadnla evlenebilir. Zina eden kadnm varaca erkek de ya zina eden ya da putatapar bir erkektir.

Ksacas: Zina eden kii, biriyle evlenmek mi istiyor? Ya kendi gibi zina eden ya da putatapan birini bulacak, yoksa, baka biriyle ev- lenemez.

Ayetteki szlerden bu anlalyor.Kur'an yorumcularna gre bu ayette anlatlanlar ya "haber,"

niteliindedir ya da bu ayetle "hkm" bildirilmektedir. Eer "haber" niteliindeyse, demek istenen udur:

- Kadn ya da erkek zina eden kii, ya kendi gibi zina eden ya da putatapar biriyle evleniyor. Yani, olan, grlen durum bu. Hani: "Tencere yuvarlanr, kapam bulur derler ya, yle.

Ne var ki gerek bu mu?Fahruddin Rzfde de yer alan itiraz yle:- "Gerek durum byle deil. nk biz grp tank oluyoruz ki, kimi

zaman zina etmi bir kii de, namuslu biriyle evleniyor, bu oluyor."Buna KaffaTm u karl verdii aktarlr:- "Burada anlatlan, genel durumdur. Yani genellikle kii, dengini bulur.

Ve zina eden de, kendi gibi biriyle ya da putataparla evlenir." F. Rz, en doru cevabm bu olduunu yazar.

Ayette, slam'n ilk dnemlerindeki zel bir kesimin durumlarnn anlatldm ileri srenler de var:

Buna gre, "Medinede, kiralk kadnlar vard. Bu kadnlarn yerleri, evleri de belliydi. Bunlarla iliki kurmak, Medine'de bulunanlara daha "ucuz"a geliyordu. Zina eden ve putatapar kesimden kimseler bu kiralk

45

kadnlarla iliki kurarlard. Mslmanlarn yoksullan - ki, o srada Mekkeden Medine'ye g etmi mslmanlar ok yoksul- dular-bu kadnlara ilgi gsterdiler. "Biz de zengin olana ve artk bu kadnlara gereksinimimiz kalmayana dek bu kadnlara biz de gidelim, iliki kuralm, evlenelim diyerek Peygamberden izin istediler. Bunun zerine yukardaki ayet geldi.

Kimilerine greyse, ayette bir "hkm", bir yasaklama bildiriliyor. Yani "zina eden bir kadn" la, zina etmeyen namuslu bir msl- manm evlenmesi yasaklanyor. Bu yasak, slam'n ilk dneminde vard. Kimilerine gre, bu yasak imdi de var. Ebubekir, mer, Ali, bn Mes'ud ve ie de bu yasaktan yana. Yani zina eden zina edenle, namuslu da namusluyla evlenmeli, tersi olmamal. Kimilerine greyse, bu hkm sonradan, ortadan kaldrlmtr (neshedilmitir). Bu konuda baka tr yorumlar da var. (Bkz. F. Rz, 23/150-151.)

CHAD KADIN DNLEMEZI. TANIMI

A- Szlk anlam:Bir amaca ynelik olarak olanca gc kullanmak. "Olanca aba"

anlamndaki "cehd"den gelir.B- slam'da yklendii anlam:

/- "Tanr urunda silahl sava":a) GENEL TANIMI: Tanr yolunda ve din urunda kutsal sava.

Amac: "ly- kelimet'llah" (Tanr'nn szn yceltmek), yani "Kur'an" ve hkmlerini "tm dnce, inan ve din"lerin "st"ne "karmak" ve kar konulmaz biimde egemen klmak". Ayet ve hadislerdeki zel anlatmyla "Tanr yolunda, kfirlere kar slam' stn ve yenilmez duruma getirmek iin canla ve malla birlikte savamak". "Tanr yolunda savaa, ldrmeye girien inanrlarn canlarn ve mallarn, karlnda CENNETi vererek Tanr SATINALMITIR." (Tevbe suresi, ayet: 111.) Ayet ve hadislerde, ou yerde "cihad" bu anlamnda, yani 'Tanr yolunda ve din urunda silahl kutsal sava" anlamnda kullanlmtr. Bu anlamda kullanld da aka belirtilmitir.

b) SLAM HUKUKUNDAK TANIMI:"Kfirlerle savamak, onlar ldrmek, onlarn elinden mallarn,

mlklerini almak, yamalamak, tapnaklarn ykmak, putlarn krmak."

46

(Bkz. Dmd, c. 1, s. 494.)2- Tanr ve din urunda manev sava:

"Silahl savala birlikte bu da istenir.a) "NSAN VE ClN EYTANLARI"YLA SAVAMAK:Her tr eytann oyununa kar uyank olmak, dn vermemek,

"eytan savata yenmeye almak."b) "NEFlS"LE SAVA:Dnyann ekicilikleriyle, "nefis arzularyla savamak.Kimi ayetlerdeki "cihad" bu anlamlarda yorumlanr. (Bkz. Rgb, el

Mfredt, "c-h-d".) "Cihad"m bu anlamn benimseyen daha ok, slam gizemcileridir (tasavvufular).

II- SRES, KMLERE KARI OLACAI VE "HKM": A- Sresi:7- Genel olarak:

Peygamber, "mmetinin "cihadlnm, "kesintisiz" olacan ve Kyametin "almet"lerinden olan "Deccl ldrlnceye kadar" sreceini bildirir. (Bkz. Ebu Dvd, Kitabul-cihad, 4-Babuun f Deva- ml-Cihad, hadis no: 2484, c.3, s.l 1.)2- zel durumlarda:

Devlet "cihad"a arr. arlan, "cihad", sava durumuna gre srer ya da sonulanr. Yani "sre", sava durumuna ve savaanlarn durumlarna, kararlarna baldr.B- " Cihad"m kimlere kar olaca?1- Genel olarak tm kfirlere kar:

Cihad'm kimlere kar olaca, genel niteliiyle kesin olarak belirlenmitir:

Hadis:"Tek Tanrdan baka Tanr bulunmadna, Muhammed'in de Onun

kulu ve Peygamberi (elisi) olduuna inanncaya, bizim kblemize dnnceye, kestiklerimizi yiyinceye ve namazmz klncaya kadar (btn) insanlarla savap ldrmem buyuruldu. nsanlar ne zaman ki bunlar yerine getirirler, o zaman kanlarn (canlarn) ve mallarn -kimi hakl nedenlerin dnda- kurtarm olurlar. (Bkz. Buhr, Selt/28; Ebu

47

Dvd, cihad/104, hadis no: 2641.)Kimi hadiste, yerine getirilmesi istenen koullara, zekatn da

eklendii grlr. (Bkz. Buhr, Zekt/l, Buhr Muhtasar- Tecrd, hadis no: 24; Mslim, lmn/32,36, hadis no: 20,22.)2- Durumlarna gre putataparlara ve "kitap ehli"ne kar:

a) MSLMANLARLA ARALARINDASALDIRMAZLIK ANTLAMASI BULUNMAYANLARIN

DURUMU:Bu durumda olanlar, iki eyden birini semek zorundadrlar: Ya slam

ya da lm. Ya slam' seer, Mslman olarak atnn altna girerler ya da ldrlrler. "Bunlar yakalayn, nerede bulursanz ldrn." (Bakara, ayet: 191, Nis: 89, 91; Tevbe: 5.)

Bu hkm, dinden dnenler iin de geerlidir.Arap olmayan putataparlarn bu hkmn dnda tutulmas ve

onlardan, slam' kabul etmemeleri durumunda "cizye" (bir eit vergi) alnmas yoluna gidilebilecei gr de vardr. Hanef fkhnda bu grn benimsendii de grlr. (Bkz. Dmd, c. 1, s.496.)

b) MSLMANLARLA ARALARINDASALDIRMAZLIK ANTLAMASI BULUNANLARINDURUMU:"Antlama"nm gereine uyulur. Ancak bu durum, Peygamber

dneminde, slamn glenmesine dein srmtr. Sonras iin sz konusu deildir. (Bkz. Tevbe suresi, ayet: 1-9.) Arada antlama'olan putataparlara, "yeryznde dolaabilmeleri iin drt ay sre" verilmitir. (Bkz. Tevbe, ayet: 1.) Bu sre getikten sonra, onlara kar. Mslmanlarn ne yapmalar gerektii bildirilmitir:MNerede bulursanz ldrn, yakalayn, hapsedin, tm gzetleme yerlerinde bekleyin yakalamak iin. Eer tevbe ederler, namaz klarlar ve zekt verirlerse serbest brakn: Tanr balayan ve acy andr."(Tevbe: 5)

c) MSLMANLARLA ARALARINDA SALDIRMAZLIK ANTLAMASI BULUNMAYAN KTAP EHL:

Bunlarn nlerinde seenek var: Ya slam, ya "cizye (vergi) ya da lm.

48

d) MSLMANLARLA ARALARINDA ANTLAMA BULUNANLARIN DURUMU:

"Antlama hkmlerine uyulur.Ne var ki, Peygamber dneminde, arada "saldrmazlk antlamas"

bulunan kimi kitap ehline "antlama hkmlerini bozuyorsunuz, kimileriniz gidip urada burada aleyhimizde bulunuyor..." denerek- saldrlm ve ounluuyla ldrlmlerdir. "Benu Kurayza (Kurayza Oullar - Yahudiler)" bunlardandr. Bunlar kltan geirilirken, Peygamber de balarnda bulunmu ve tyler rpertici durumlar sergilenmitir. (Bkz. Buhr, Kitabul-Mez/30, Tecrd, hadis no: 1590-1591; Mslim, cihad/64Jadis no: 1768. ayrca bkz. Siyer kitaplar.)C- "CihacTm hkm:

Yani cihad", farz mdr, ne zaman farzdr, nasl farzdr?/- Dmann saldrs sz konusu deilken: ffkifayeten farz":

Balangta, bar nerisi sunmak, kfirlere der. Sunulduunda grlebilir, grlmez, kabul edilebilir ya da edilmez. Bu, Mslmanlarn bilecei itir. Bar nerisi gelmemise ya da kabul edilmemise, arada bir saldrmazlk antlamas yoksa, cihad gereklidir. "Farz"dr. Ama bu farzlk, kifayetendir, yani toplumdan bir kesimin bunu yerine getirmesi yeterlidir. Toplumun bandakiler, gerekli cihad aarlar, gerektiinde de g toplarlar. lgililer, cihad balatmak ve gereini yerine getirmek zorundadrlar. Kfirlere seenekleri gstermelidirler: Kfirler, durumlarna gre seeneklerden birini kabul etmek zorundadrlar. Kabul etmiyorlarsa, Mslman ilgililere den, cihaddr. Eer cihad hi yaplmyorsa, baka bir deyile toplum cihadsz kalmsa, o toplum, btnyle "sorumlu ve suludur. nk kiilere deilse bile, toplumun tmne yklenmi olan "farz" yerine getirilmemitir. (Bkz. Drer, Arapa, Cihad, c.l, s. 282; Dmd, c, 1, s. 494-495.)2- Kfirlerin, slam lkelerinden herhangi bir kesime saldrmalar durumunda:

Bu durumda, "cihad", herkese ayr ayr farz (aynen farz) olur. Kadnlara ve klelere bile bu farz ynelir. Kadn kocasnn izni olmadan, kle de efendisinin izni olmadan bu cihada kabilir. Hi kimse, slam'ca geerli bir gerekesi olmadan bu cihadm dnda kalamaz. (Drer, c. 1, s. 282, Dmd, c. 1, s. 495-496.)

49

m. CHD SIRASINDA NELER OLUR?A- ldrme:/- Kimler ldrlr?

a) MEL SLAH TUTAN TM ERKEKLER: "Savar durum- da olan herkes. Savar durumda olan ve daha "aklm-belleini yitirmemi'' olan "yal kiinler bile. "Deliler" bu hkmn dnda tutulur. Ama "deli", savar durumdaysa ya da "zengin"se ya da hkmdarlk makamnda bulunuyorsa ldrlr.

Kar tarafta olan "yaknlar - akrabalar, aileden kiiler de ldrlr. Ayetlerde, iman brakp kfirlik yolunu seen baba"larn, "karde"lerin "dost edinilemeyecei, "cihad sz konusu olduunda da, babalarm, oullarn, kardelerin, elerin (kar-kocann) ve "airet (kabile) yelerinin artk Tanr ve Peygamber karsnda nemlerini yitirecekleri, bunlara kar savalmas gerektii bildirilir. (Bkz. Tevbe, ayet: 23-24.) Ve hep byle olmutur: Baba oulu, karde kardei ldrmtr. Yalnz slam hukukunda bir istisna gze arpyor: Cihadda kar karya gelen baba-ouldan oul, babay ldrmeye girimemelidir. Ama baba olunu ldrmeye ynelmise, Mslman olan oul artk babasn ldrme hakkn elde etmitir. Baba Msliimansa kfir olan olunu ldrebilir. Oul Mslmansa kfir olan babay ldrmeye atlamaz, ama cihad srasmda, bakasnn, onu ldrmesine engel olamaz, olmamak zorundadr. (Bkz. Drer, c. 1, s. 283-284; Dmd, c. 1, s. 497.)

b) KMl DURUMLARDA, OCUKLAR, KADINLAR,KRLER, KTRMLER, YATALAKLAR:

Bunlar genellikle ldrlmezlerse de bunlardan savar durumda olan, "gr sahibi" olan, mal sahibi olan, yetki