CHÂU TIẾN LỘC

Tuyển tập Câu hỏi và Bài tập

Luyện thi Đại học, Cao đẳng và học sinh giỏi THPT

MÔN LỊCH SỬ

LỊCH SỬ THẾ GIỚI CẬN ĐẠI (Từ giữa thế kỉ XVI đến năm 1918)

1. CÁCH MẠNG HÀ LAN &

CÁCH MẠNG ANH

Sự phát triển của kinh tế tư bản chủ nghĩa từ thời hậu kí trung đại dẫn đến bước chuyển từ chế độ phong kiến sang chế độ tư bản. Bước chuyển ấy được mở đầu bởi các cuộc cách mạng tư sản. Vào giữa thế kỉ XVI, cuộc đấu tranh cuả nhân dân Nêđéclan chống lại ách thống trị cuả Vương quốc Tây Ban Nha đã trở thành một cuộc cách mạng tư sản đầu tiên, mở đầu một thời đại mới trong lịch sử loài người - thời cận đạiSau cách mạng Hà Lan gần một thế kỉ, một cuộc cách mạng khác đã nổ ra ở Anh. Đây là một cuộc cách mạng tư sản có ảnh hưởng rộng lớn, tấn công vào thành trì của chế độ cũ, lật đổ quan hệ sản xuất phong kiến lạc hậu và mở đường cho lực lượng sản xuất tư bản chủ nghĩa phát triển.

CÁCH MẠNG HÀ LAN GIỮA THẾ KỈ XVICâu 1. Sự kiện nào chứng tỏ kinh tế của Hà Lan phát triển ? Trình bày nguyên nhân dẫn đến cuộc đấu tranh

của nhân dân Nê-đéc-lan chống chính quyền Tây Ban Nha.Câu 2. Trình bày nét chính diễn biến, kết quả và ý nghĩa lịch sử Cách mạng Nê-đéc-lan giữa thế kỉ XVI. Vì

sao cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc của nhân dân Nê-đéc-lan được xem là một cuộc cách mạng tư sản ? CÁCH MẠNG TƯ SẢN ANH GIỮA THẾ KỈ XVII

Câu 3. Hãy phân biệt những đặc trưng cơ bản của chế độ phong kiến với những yếu tố mới của chủ nghĩa tư bản đang phát triển ở nước Anh thế kỷ XVII. Từ đó, rút ra những mâu thuẫn trong xã hội Anh lúc bấy giờ. Theo anh (chị), mâu thuẫn nào là mâu thuẫn cơ bản cần giải quyết ?

Câu 4. Đọc đoạn viết sau đây và chỉ ra những chi tiết không đúng về : “Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản ở Anh. Những tiền đề của cách mạng”.

- Thế kỉ XVII, Anh có nền kinh tế phát triển nhất thế giới.- Quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa phát triển mạnh, nhất là miền Tây Bắc.- Công trường thủ công chiếm ưu thế trong nông nghiệp.- Ngoại thương phát triển (kể cả buôn bán nô lệ da đen và cướp biển.- Đặc điểm nổi bật của kinh tế Anh là nông nghiệp lạc hậu.- Sác-lơ I cai trị độc đoán.- Xã hội Anh phân hoá thành hai phe đối lập : Quý tộc phong kiến phản động – quý tộc mới, thực

dân, nông dân, bình dân thành thị.Câu 5.

1. Trình bày những nét chính về diễn biến, tính chất và ý nghĩa lịch sử của cuộc Cách mạng tư sản Anh (1642 – 1689), phân tích và đánh giá vai trò của giai cấp tư sản Anh trong cuộc cách mạng này.

2. Trên cơ sở đó, hãy lập bảng so sánh Cách mạng Anh với Cách mạng tháng Mười năm 1917 ở Nga

Trang 1

CHÂU TIẾN LỘC

theo các yêu cầu : lãnh đạo, động lực chính, nhiệm vụ của cách mạng, chính quyền sau cách mạng thành công, xu hướng phát triển và tính chất của cách mạng.

Câu 6. Vì sao nói : Cách mạng tư sản Anh thế kỉ XVII là cuộc cách mạng tư sản không triệt để ? Đánh giá vai trò của Ôlivơ Crômoen trong tiến trình Cách mạng tư sản Anh thế kỉ XVII ?

Câu 7. Hãy phân tích những đặc điểm của cuộc Cách mạng tư sản Anh thế kỉ XVII. Câu 8. Có ba biểu đồ dưới đây thể hiện tiến trình Cách mạng tư sản Anh thế kỷ XVII, theo anh (chị) biểu đồ

nào đúng nhất ? Vì sao ?

(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2004)

2. CHIẾN TRANH GIÀNH ĐỘC LẬP CỦA CÁC THUỘC ĐỊA ANH Ở BẮC

MĨ NỬA SAU THẾ KỈ XVIII

Vào nữa sau thế kỉ XVIII, một biến động xã hội – chính trị đã diễn ra tại các thuộc điạ cuả Anh ở Bắc Mĩ. Đó là cuộc chiến tranh giành độc lập, nhưng về bản chất là một cuộc cách mạng tư sản.

Câu 9. Phân tích những mâu thuẫn cơ bản dẫn đến cuộc chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ.

Câu 10. Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ thế kỉ XVIII :a. Nguyên nhân bùng nổ, diễn biến chính.b. Nêu nguyên nhân thắng lợi c. Kết quả, tính chất và ý nghĩa lịch sử.

Câu 11. Nước Mĩ được thành lập như thế nào ? Vì sao nói cuộc chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ thực chất là một cuộc cách mạng tư sản ?

Câu 12. Trình bày nội dung của Hiến pháp năm 1787 của Mĩ và bản chất giai cấp của hiến pháp. Qua đó, hãy vẽ sơ đồ biểu thị tổ chức chính quyền của Mĩ theo hiến pháp này. Theo em, cơ cấu quyền lực đó đến nay có sự thay đổi cơ bản gì không ?

Câu 13. Quan sát lược đồ 13 thuộc địa của Anh ở Bắc Mĩ : Anh (chị) hãy xác định vị trí của các thuộc địa : Rốt Ai-len, Con-nếch-bi-cớt, Niu Giơ-xi, Mê-ri-len, Niu Hăm-Sai, Ma-xa-chu-xét, Niu-oóc, Pen-xin-va-ni-a, Viếc-gi-ni-a, Ca-rô-un-na Bắc, Ca-rô-un-na Nam, Gioóc-gi-a, Đơ-la-oa, qua việc điền tên các thuộc địa đó tương ứng với các số thứ tự (1,2,...,12,13) trên lược đồ dưới đây.

Trang 2

CHÂU TIẾN LỘC Trang 3

CHÂU TIẾN LỘC

3. CÁCH MẠNG TƯ SẢN PHÁP CUỐI THẾ KỈ

XVIII

Cách mạng tư sản Pháp nổ ra vào cuối thế kỉ XVIII là cuộc cách mạng xã hội sâu rộng, đã xoá bỏ chế độ phong kiến, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển ở Pháp và có ảnh hưởng lớn đến cuộc cách mạng đấu tranh dân tộc, dân chủ ở châu Âu.

Câu 15. Tìm hiểu về nguyên nhân cách mạng Pháp cuối thế kỉ XVIII :- Giôrê cho rằng : “Cách mạng nổ ra từ sự phồn vinh”.- Còn Misêlê lại cho rằng : “ Cách mạng nổ ra từ sự khốn cùng”.

Anh (chị) hãy bình luận hai ý kiến trên.Câu 16. Phân tích những các điều kiện đẫn đến sự bùng nổ của Cách mạng tư sản Pháp năm 1789. Vai trò

của quần chúng nhân dân trong quá trình phát triển của cách mạng ?(Đề thi Olympic 30/4, khối 10, năm 2004)

Câu 17. Trình bày những quan điểm cơ bản của các nhà tư tưởng tiến bộ Pháp thế kỉ XVIII. Vì sao những quan điểm này có ý nghĩa chuẩn bị cho cuộc cách mạng sắp tới ?

Câu 18. Qua các cuộc cách mạng tư sản thời cận đại đã học, anh (chị) hãy giải thích thế nào là một cuộc cách mạng tư sản ? Cách mạng tư sản Pháp phát triển qua mấy giai đoạn (mốc thời gian và tên từng từng giai đoạn)? Phân tích tính chất và ý nghĩa của cuộc Cách mạng tư sản Pháp.

Câu 19. Hãy giải thích ý nghĩa bức tranh biếm hoạ “Tình cảnh người nông dân Pháp trước cách mạng” ?

Trang 4

CHÂU TIẾN LỘC Trang 5

CHÂU TIẾN LỘC

BÀI TẬP TỔNG HỢP :Câu 29. Từ Hội nghị ba đẳng cấp đến thời kì phái tư sản công thương năm quyền. Cách mạng tư sản Pháp

(1789) đã trải qua những cơ quan quyền lực cùng các phái cầm quyền tương ứng nào, đồng thời đã đạt được những thắng lợi gì và còn hạn chế nào ?

Câu 30. Từ Cách mạng tư sản Anh năm 1640 đến năm 1874 mối quan hệ giữa tư sản và vô sản đã diễn ra như thế nào ở Tây Âu ? Dùng các sự kiện lịch sử ở Anh và Pháp để chứng minh ?

Câu 31. So sánh cuộc Cách mạng tư sản Anh giữa thế kỉ XVII và Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII về nguyên nhân, nhiệm vụ – mục tiêu, giai cấp lãnh đạo, hình thức đấu tranh, tính chất, kết quả.

(Đề thi Olympic 30/4, khối 10, năm 2009)Câu 32. Phân tích những điểm giống và khác nhau cách mạng tư sản Anh (thế kỉ XVII) và cuộc chiến tranh

giành độc lập ở Bắc Mĩ (thế kỉ XVIII).Câu 33. “Cách mệnh Pháp cũng như cách mệnh Mĩ, nghĩa là cách mệnh tư bản, cách mệnh không đến nơi,

tiếng là cộng hoà và dân chủ, kì thực trong thì nó tước lục (tức tước đoạt) công nông, ngoài thì áp bức thuộc địa.”(Hồ Chí Minh). Với kiến thức lịch sử có chọn lọc, anh (chị) hiểu câu nói trên như thế nào?

Câu 34.1. Các cuộc cách mạng tư sản trong những thế kỉ XVII–XVIII đã được diễn ra dưới những hình thức nào ?2. Lập bảng so sánh về sự khác nhau giữa cách mạng tư sản và cách mạng vô sản theo các mục sau:

Lãnh đạo Động lực Tính chất Kết quả

Cách mạng tư sản

Cách mạng vô sản(Đề thi HSG Quốc gia, bảng A, năm 1998)

Câu 35. Trong các cuộc cách mạng tư sản đầu thời cận đại (thế kỉ XVII – thế kỉ XVIII), giai cấp tư sản đã cho ra đời hai bản tuyên ngôn :

a. “Tuyên ngôn độc lập” của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ (ngày 4 – 7 – 1776).b. “Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền” của Pháp (tháng 8 – 1789).

Anh (chị) hãy nêu và phân tích nội dung cơ bản của hai bản tuyên ngôn và rút ra những mặt tiến bộ và hạn chế của nó ?

(Đề thi Olympic 30/4, khối 10, năm 2001)Câu 36.

- Lập bảng so sánh “Tuyên ngôn độc lập” của nước Mĩ và “Tuyên ngôn Nhân quyền & Dân quyền” cuả nước Pháp về thời gian ra đời, tên người soạn thảo, nội dung cơ bản, mặt tích cực và hạn chế của hai bản Tuyên ngôn.

Trang 6

CHÂU TIẾN LỘC

- Vì sao trong bản “Tuyên ngôn Độc lập” năm 1945 của Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh lại mở đầu tác phẩm bằng việc trích dẫn bản Tuyên ngôn độc lập của Mĩ và Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Cách mạng Pháp ?

Câu 37. Cách mạng tư sản Anh và Cách mạng tư sản Pháp là hai cuộc cách mạng lớn. Anh (chị) hãy :a. So sánh chế độ quân chủ của vua Sác-lơ I và của vua Vin-hem O-ran-giơ trong Cách mạng

tư sản Anh.b. Lí giải và nhận xét về cái chết của vua Lu-i XVI và Rô-be-spi-e trong Cách mạng tư sản Pháp.

(Đề thi Olympic 30/4, khối 10, năm 2001)Câu 38. Lập bảng so sánh các cuộc cách mạng tư sản ở châu Âu, Bắc Mĩ trong hai thế kỉ XVII – XVIII về

thời gian, hình thức, nhiệm vụ, lãnh đạo, động lực, tính chất về kết quả.Câu 39. Nêu những nguyên nhân dẫn đến các cuộc cách mạng tư sản Anh, Mĩ và Pháp. Qua đó, anh (chị)

hãy chỉ rõ những nguyên nhân chung nhất của các cuộc cách mạng tư sản.Câu 40. Qua các cuộc cách mạng tư sản ở Âu – Mĩ từ năm 1640 đến cuối thế kỉ XVIII :

- Anh (chị) có nhận xét gì về lực lượng lãnh đạo, động lực và tính chất của cách mạng ?- Hãy đánh giá vai trò của giai cấp tư sản trong cuộc đấu tranh chống chế độ phong kiến.

Câu 41. Lập niên biểu của các cuộc cách mạng tư bản thời kỳ thứ nhất lịch sử thế giới cận đại (1640 – 1870). Theo anh (chị), trong các cuộc cách mạng đó, cuộc cách mạng triệt để nhất ? Vì sao ?

4. CHÂU ÂU TỪ CHIẾN TRANH NA-PÔ-LÊ-ÔNG ĐẾN HỘI NGHỊ

VIÊN

Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII ảnh hưởng rất lớn đến tình hình châu Âu, nhất là cuộc đấu tranh chống chế độ phong kiến thống trị và sự phát triển cuả chủ nghĩa tư bản.

Câu 42. Tiến trình chiến tranh Na-pô-lê-ông diễn ra như thế nào? Vì sao quân đội Na-pô-lê-ông thất bại?Câu 43. Lập niên biểu những sự kiện chính của Na-pô-lê-ông khi tiến hành chiến tranh ở châu Âu :

Thời gian Sự kiện cơ bản Kết quảNăm 1995Năm 1797Năm 1799Năm 18041805 – 1807 Năm 1812Năm 1815

Tại sao các nước châu Âu liên minh chống lại Na-pô-lê-ông ?Câu 44. Trình bày hoàn cảnh lịch sử và nội dung chủ yếu của Hội nghị Viên (1814 – 1815). Kể từ sau Hội

nghị Viên, tình hình châu Âu có những thay đổi như thế nào ?Từ những năm 60 cuả thế kỉ XVIII, ở Anh diễn ra cuộc Câu 45. Cách mạng công nghiệp là gì ? Những tiền đề làm cho cách mạng công nghiệp ở Anh sớm hơn các

Trang 7

CHÂU TIẾN LỘC

5. CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP (Nửa sau thế kỉ

XVIII – giữa thế kỉ XIX)

cách mạng công nghiệp, sau đó đã lan sang các nước Pháp, Đức,…Quá trình này đã tạo ra những chuyển biến kinh tế, xã hội hết sức to lớn và sâu sắc.

nước khác ? Hãy hoàn thành sơ đồ về cách mạng công nghiệp (theo mẫu sau) :

Câu 46. Về cuộc cách mạng công nghiệp ở Anh vào thế kỉ XVIII, hãy cho biết :a. Nguyên nhân và phát minh ?b. Tác động của những phát minh này đối với tình hình kinh tế và xã hội của các nước Anh như thế

nào? (Đề thi Olympic 30/4, khối 10, năm 2001)Câu 47. Trình bày những thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp ở nước Anh. Nêu hệ quả của Cách

mạng công nghiệp. (Đề thi Olympic 30/4, khối 10, năm 2009)Câu 48. Cách mạng công nghiệp Pháp, Đức diễn ra như thế nào ?Câu 49. a. Lập bảng thống kê các sự kiện quan trọng trong cuộc cách mạng công nghiệp Anh thế kỉ XVIII.

Cho biết phát minh nào có ý nghĩa quan trọng nhất ? Vì sao ?Thời gian Máy móc Người sáng chế, phát minh Tính năng của máy

Năm 1764Năm 1769Năm 1779Năm 1784Năm 1785Đầu thế kỉ XX

b. Tìm những chi tiết không đúng về cách mạng công nghiệp Anh :- Bắt đầu từ công nghiệp nhẹ.- Xuất hiện đầu máy xe lửa và tàu thuỷ chạy bằng sức nước.- Nền công nghiệp nước Anh phát triển nhất thế giới.- Xuất hiện máy hơi nước.

Trang 8

CHÂU TIẾN LỘC

- Đưa loài người bước sang nền văn minh hậu công nghiệp.- Con người biết sử dụng than đá thay than củi.

Câu 50. Cho biết đặc điểm nổi bật của cuộc cách mạng khoa học kĩ thuật cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX. Những phát minh về khoa và tiến bộ của kĩ thuật cuối thế kỉ XX đã có ảnh hưởng như thế nào đến cuộc sống con người ?

Câu 51. Dùng dẫn chứng để chứng minh mối liên hệ giữa phát minh khoa học, tiến bộ kĩ thuật, ứng dụng sản xuất và sự phát triển xã hội trong các nước tư bản từ cuối thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX.

6. HOÀN THÀNH CÁCH MẠNG TƯ SẢN Ở CHÂU ÂU

VÀ MĨ(giữa thế kỉ XIX)

Trong các thập niên 50, 60 cuả thế kỉ XIX, nhiều cuộc cách mạng tư sản diễn ra dưới nhiều hình thức khác nhau ở châu Âu và Bắc Mĩ, đem lại sự toàn thắng của phương thức tư bản chủ nghĩa, tạo điều kiện cho chủ nghĩa tư bản phát triển.

Câu 52. Lập bảng niên biểu về các cuộc đấu tranh thống nhất ở Đức, Italia, nội chiến ở Mĩ và cải cách nông nô ở Nga theo bảng sau :

Tên cuộc cách mạng Nguyên nhân Diễn biến chính Kết quả, ý nghĩaThống nhất nước Đức

Thống nhất nước ItaliaNội chiến MĩCải cách nông nô Nga

Câu 53. Phân tích những điểm giống và khác nhau giữa của quá trình thống nhất ở nước Đức và nước Italia. Câu 54. Vì sao phong trào cách mạng ở Đức, Italia, Nga, Mĩ diễn ra dưới những hình thức khác nhau ?Câu 55. Vì sao cuộc đấu tranh thống nhất ở Đức, cuộc đấu tranh thống nhất Italia và cải cách nông nô ở Nga

giữa thế kỉ XIX mang ý nghĩa là một cuộc cách mạng tư sản ?Câu 56. Tại sao cuộc nội chiến ở Mĩ lại được coi là cách mạng tư sản lần thứ hai ?Câu 57. Phân tích những biểu hiện chưa triệt để của cách mạng tư sản Anh, cuộc thống nhất nước Đức,

Italia, nội chiến ở Mĩ và cải cách nông nô ở Nga.

7 CÁC NƯỚC TƯ BẢN CHUYỂN

SANG GIAI ĐOẠN ĐẾ QUỐC CHỦ

NGHĨA

Cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX, các nước tư bản Âu – Mĩ phát triển sang giai đoạn mới với đặc trưng nổi bật nhất là sự xuất hiện các tổ độc quyền và việc tăng cường chính sách xâm lược thuộc điạ.Trong quá trình chuyển từ chủ nghĩa tư bản tự do cạnh tranh với chủ nghĩa tư bản độc quyền, Anh, Pháp, Đức, Mĩ là những nước phát triển mạnh nhất và thể hiện rõ nhất những đặc trưng cuả chủ nghĩa tư bản.

Câu 58. Trình bày những thành tựu khoa học, kĩ thuật nổi bật cuối thế kỉ XIX – đầu thế thế kỉ XX và tác động của chúng đối với sản xuất và đời sống.

Câu 59. Nôben từng nói : “Tôi hi vọng rằng nhân loại sẽ rút ra được những phát minh khoa học nhiều điều tốt hơn là điều xấu”. Anh (chị) hiểu “điều tốt” và “điều xấu” ở đây có nghĩa là gì ?

Câu 60. Trình bày những hiểu biết của anh (chị) về A.B.Nôben và giải Nôben. Vì sao khoảng năm 1900, các nhà tư bản mới cạnh tranh gay gắt về dầu mỏ ?

Câu 61. Nguyên nhân nào dẫn đến sự phát triển của chủ nghĩa tư bản ? Sự ra đời và những đặc điểm cơ bản của chủ nghĩa tư bản ở giai đoạn đế quốc chủ nghĩa ?

Câu 62. Cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX, các nước tư bản Âu – Mĩ có những chuyển biến quan trọng gì? Trong đó, chuyển biến nào đáng chú ý nhất ?

Câu 63. Tìm hiểu các khái niệm Cácten, Xanhđica, Tờrớt.Câu 64. Lập bảng so sánh về tình hình kinh tế, chính trị của các nước Anh, Pháp, Đức, Mĩ vào cuối thế kỉ

Trang 9

CHÂU TIẾN LỘC

XIX – đầu thế kỉ XX. Câu 65. Cho biết đặc điểm chung và riêng của các nước đế quốc Anh, Pháp, Đức, Mĩ cuối thế kỉ XIX đầu

thế kỉ XX. Vị trí kinh tế công nghiệp 4 nước đế quốc Anh, Pháp, Đức, Mĩ cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX có sự thay đổi như thế nào so với thời kì trước. Tại sao lại có sự thay đổi đó ?

Câu 66. Vì sao V.I.Lênin gọi chủ nghĩa đế quốc Anh là “chủ nghĩa đế quốc thực dân”, chủ nghĩa đế quốc Pháp là “chủ nghĩa đế quốc cho vay lãi”, chủ nghĩa đế quốc Đức là “chủ nghĩa đế quốc quân phiệt hiếu chiến” ?

Câu 67. Âm mưu và hoạt động bành trướng của Đế quốc Mĩ diễn ra như thế nào ?

8. PHONG TRÀO ĐẤU TRANH CỦA

CÔNG NHÂN VÀO NỬA ĐẦU

THẾ KỈ XIX

Giai cấp công nhân ra đời và lớn mạnh cùng với sự hình thành và phát triển cuả chủ nghĩa tư bản. Do đối lập về quyền lợi, mâu thuẫn giữa tư sản với công nhân đã nảy sinh, dẫn đến cuộc đấu tranh giai cấp ngày càng gay gắt.

Câu 68. Từ những năm 30 – 40 của thế kỉ XIX, giai cấp vô sản bước lên vũ đài lịch sử với tư cách là một lực lượng chính trị độc lập. Bằng những sự kiện lịch sử có chọn lọc, anh (chị) hãy chứng minh điều đó.

Câu 69. Nêu và nhận xét hành động đấu tranh của giai cấp công nhân thế nửa đầu thế kỉ XIX. Tại sao phong trào công nhân lúc đó chưa giành được thắng lợi và yêu cầu đặt ra cho phong trào công nhân quốc tế là gì ?

Câu 70. Cuộc khởi nghĩa nào diễn ra năm 1848 – 1849 mà Các Mác nhận định “đây là trận đánh nhau lớn đầu tiên giữa hai giai cấp phân chia xã hội hiện nay” ? Nêu diễn biến và vai trò của giai cấp công nhân trong cuộc khởi nghĩa đó ?

Câu 71.a. Chủ nghĩa xã hội không tưởng ra đời trong điều kiện như thế nào ? Nội dung tư tưởng Xa Ximông,

Phuritê, Ôoen. Vì sao gọi là “chủ nghĩa xã hội không tưởng” ?b. So sánh chủ nghĩa xã hội khoa học (Mác – Ănghen) với chủ nghĩa xã hội không tưởng (Xanh

Ximông, Phuritê và Ôoen) ?

9. SỰ RA ĐỜI CỦA CHỦ NGHĨA XÃ

HỘI KHOA HỌC

QUỐC TẾ THỨ NHẤT

Chủ nghĩa xã hội không tưởng không đáp ứng được yêu cầu và mục tiêu đấu tranh cuả giai cấp công nhân. Phong trào công nhân phát triển, đòi hỏi một lí luận khoa học cách mạng mới. Trong điều kiện ấy, chủ nghĩa xã hội khoa học ra đời, do Các Mác và Phi-đrích Ăng-ghen sáng lập.

Câu 72. Trình bày sơ lược tiểu sử và những nét chính về buổi đầu hoạt động của C.Mác và Ph.Ănghen. Cơ sở hình thành tình bạn giữa Các Mác và Ăngghen là gì ?

Câu 73. Phân tích vai trò của Mác và Ăngghen đối với sự ra đời của Chủ nghĩa xã hội khoa học.(Đề thi Olympic 30/4, khối 10, năm 2006)

Câu 74. Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản ra đời trong điều kiện như thế nào ? Những luận điểm cơ bản và ý nghĩa của Tuyên ngôn đối với sự phát triển của cách mạng thế giới. Đảng Cộng sản Việt Nam đã tiếp thu Tuyên ngôn Đảng Cộng sản như thế nào ? Căn cứ vào đâu để khẳng định : “Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản” là văn kiện có tính chất cương lĩnh của chủ nghĩa xã hội khoa học ?

Câu 75. Vào giữa thế kỉ XIX, chủ nghĩa tư bản trở thành hệ thống thế giới, đẩy mạnh áp bức tàn bạo với công nhân. Giai cấp công nhân nhận thấy cần phải có một tổ chức quốc tế, đó là tổ chức nào ? Anh (chị) hãy nêu hoàn cảnh ra đời, sự thành lập, hoạt động và ý nghĩa của tổ chức này.

Câu 76. Chứng minh câu nói của Lênin : “Mác là linh hồn của Quốc tế thứ nhất”.Câu 77. Hãy trình bày đặc điểm của phong trào công nhân từ khi giai cấp vô sản ra đời đến khi thành lập

Quốc tế thứ nhất :- Các giai đoạn phát triển của phong trào công nhân.

Trang 10

CHÂU TIẾN LỘC

- Đặc điểm của phong trào công nhân qua từng giai đoạn.

10. CÔNG XÃ PARI (1871)

Vào những năm 1850 – 1860, phong trào công nhân, dưới sự lãnh đạo cuả Quốc tế thứ nhất, phát triển đến đỉnh cao. Cuộc Cách mạng năm 1871 ở Pháp đã đưa tới sự thành lập nhà nước vô sản đầu tiên cuả giai cấp công nhân thế giới.

Câu 78. Trình bày nguyên nhân, diễn biến và tính chất của cuộc chính trị Pháp – Phổ (1870).Câu 79. Trong chiến tranh Pháp – Phổ và Công xã Pari (1870 – 1871) do áp lực của làn song yêu nước,

chính phủ vệ quốc phải thành lập 200 tiểu đoàn mới. Hãy cho biết :- Hoàn cảnh thành lập- Vai trò của tổ chức này.

Câu 80.- Nguyên nhân và diễn biến của cuộc cách mạng ngày 18 – 3 – 1871 ở Pháp.- Vai trò của quần chúng trong cuộc đấu tranh cách mạng ngày 18 – 3 – 1871 ?- Vì sao nói cuộc cách mạng ngày 18 – 3 – 1871 là cách mạng vô sản ?

(Đề thi Olympic 30/4, khối 11, năm 2002)Câu 81. Trình bày nguyên nhân, diễn biến và phân tích tính chất của cuộc cách mạng ngày 18 – 3 – 1871.

Cách mạng Việt Nam đã học tập được những gì của cuộc cách mạng ngày ngày 18 – 3 – 1871 ?Câu 82. Vẽ sơ đồ và nêu rõ nguyên nhân của cuộc cách mạng 18 – 3 – 1871 ở Pháp. Trình bày cuộc đấu

tranh bảo vệ Công xã (từ ngày 2 – 4 đến 28 – 5 – 1871). Phân tích nguyên nhân thất bại của Công xã Pari.Câu 83. Nhận định về cách mạng 18 – 3 – 1871 ở Pari, sách giáo khoa Lịch sử 11, NXB Giáo dục, 1992, có

viết: “Đây là cuộc cách mạng vô sản đầu tiên trên thế giới mà giai cấp công nhân nắm được chính quyền”. Hãy cho biết nguyên nhân dẫn đến sự bùng nổ cuộc cách mạng và vì sao lại nói đây là cuộc cách mạng vô sản đầu tiên trên thế giới ?

Câu 84. Hãy chứng minh rằng Công xã Pari là nhà nước kiểu mới. Theo anh (chị) biện pháp nào mà Công xã thực hiện rõ nhất bản chất Công xã là nhà nước của giai cấp vô sản ?

(Đề thi Olympic 30/4, khối 11, năm 1998)Câu 85. Vẽ sơ đồ bộ máy Công xã Pari và giải thích nguyên tắc tổ chức nhà nước theo sơ đồ Công xã. Câu 86. Phân tích nguyên nhân thất bại, ý nghĩa lịch sử và bài học kinh nghiệm của Công xã Pari. Từ Công

xã Pari, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã rút ra bài học kinh nghiệm gì cho cách mạng Việt Nam ?Câu 87. Đánh giá về Công xã, Sách giáo khoa lịch sử 11 viết : “Đây là một nhà nước kiểu mới, một nhà

nước vô sản, do dân và vì dân”.a. Trên cơ sở trình bày bộ máy tổ chức và phân tích chính sách kinh tế - xã hội của Công xã Pari,

anh (chị) hãy chứng minh đánh giá nêu trên.b. Hãy nêu và phân tích những nguyên nhân thất bại của Công xã Pari

(Đề thi Olympic 30/4, khối 11, năm 2000)Câu 88. Bằng những sự kiện lịch sử ở Pháp (1870 – 1871), hãy chứng minh câu nói của Mác : “Công nhân

Pháp đã dám tấn công lên trời”.Câu 89. Trình bày khái quát tình hình nước Pháp từ tháng 9 – 1820 đến tháng 5 – 1871, qua đó nêu sự kiện

Trang 11

CHÂU TIẾN LỘC

tiêu biểu và nhận định của anh (chị).Câu 90. Dưới đây là bảng thống kê về những sự kiện chính trị dẫn tới sự thành lập Công xã Pari:

Thời gian Sự kiện19 – 7 – 18702 – 9 – 18704 – 9 – 187028 – 1 – 187118 – 3 – 1871

a. Xác định tên sự kiện sao cho phù hợp với thời gianb. Trình bày và phân tích sự kiện quan trọng nhất dẫn tới việc thành lập Công xã Pari.

Câu 91. Trình bày cuộc nội chiến (1871) ở Pháp, qua đó chứng minh tinh thần chiến đấu, dũng cảm vô biên của các chiến sĩ công xã Pari.

Câu 92. Tường thuật diễn biến cuộc chiến đấu của các chiến sĩ công xã ở nghĩa địa Cha Lasedơ.Câu 93. Hãy ghi lại nội dung và tác giả bài thơ Quốc tế ca (về sau được phổ nhạc), dịch ra lời việc. Tìm hiểu

nội dung bài thơ có liên quan đến sự kiện Công xã Pari.

11. PHONG TRÀO CÔNG NHÂN

QUỐC TẾ(Cuối thế kỉ XIX –

đầu thế kỉ XX)

Sau khi Công xã Pari thất bại (1871) và Quốc tế thứ nhất giản tán (1876), phong trào công nhân ở các nước tư bản bị khủng bố song vẫn từng bước được phục hồi và phát triển. Trên cơ sở ấy, Quốc tế thứ hai được thành lập.

Câu 94. Phong trào công nhân quốc tế từ cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX ? (Đề thi Olympic, khối 11, năm 1998)

Câu 95. Phân tích những thắng lợi quan trọng trong phong trào công nhân quốc tế những năm cuối thể kỉ XIX – đầu thế kỉ XX. Trên cơ sở so sánh phong trào công nhân các nước Âu – Mỹ với nước Nga trong thời gian trên (về hình thức, quy mô, lãnh đạo phong trào), anh (chị) có nhận định như thế nào về phong trào công nhân Nga với cách mạng thế giới.

Câu 96. Tường thuật về cuộc bãi công của công nhân Sicagô ngày 1 – 5 – 1886.Câu 97. Cho biết những thông tin cơ bản về phong trào công nhân nửa đầu thế kỉ XIX theo bảng sau :

Khởi nghĩa Liông (Pháp)

Phong trào Hiến chương (Anh)

Khởi nghĩa Sơlêdin (Đức)

Nguyên nhân bùng nổ

Hình thức đấu tranh

Mục tiêu đấu tranh

Kết quả

Tính chất

Câu 98. Sự thành lập và hoạt động của Quốc tế thứ hai (1889 – 1914).

Trang 12

CHÂU TIẾN LỘC

(Đề thi Olympic, khối 11, năm 2000)

Câu 99. Những điều kiện lịch sử nào dẫn đến thành lập Quốc tế thứ hai (1889 – 1914) ? Nêu nội dung của Đại hội Pari 1889. Vai trò của Ănghen đối với Quốc tế thứ hai và phong trào công nhân quốc tế như thế nào ? Nêu đóng góp của Quốc tế thứ hai đối với sự phát triển của phong trào công nhân.

Câu 100. Cuộc đấu tranh tư tư tưởng trong Quốc tế thứ hai đã diễn ra gay gắt và phức tạp trong những năm đầu thế kỉ XX như thế nào ?

Câu 101.1. Lập bảng so sánh hai khuynh hướng cách mạng trong Quốc tế thứ thứ hai đầu thế kỉ XX :

Nội dung Tư tưởng Quan điểm Hành động

Khuynh hướng cách mạng

Chủ nghĩa cơ hội

2. Vì sao Lênin lại nói : “Quốc tế thứ hai đã chết vì bị chủ nghĩa cơ hội đánh bại” ? Câu 102. Thế nào là tầng lớp “công nhân quý tộc” ? Tầng lớp này xuất hiện ở nước nào, vào thời điểm nảo ?

Mối liên hệ giữa tầng lớp công nhân quý tộc và chủ nghĩa cơ hội trong phong trào công nhân Tây Âu ?

12. V. I. LÊNIN VÀ PHONG TRÀO

CÔNG NHÂN NGAĐẦU THẾ KỈ XX – CÁCH MẠNG NGA

(1905 – 1907)

Đầu thế kỉ XX, kế tục sự nghiệp cuả Các Mác và Phi-đrích Ăng-ghen, V.I.Lênin đã tiến hành cuộc đấu tranh chống các trào lưu tư tưởng cơ hội chủ nghiã, làm cho chủ nghiã Mác ngày càng ảnh hưởng sâu rộng trong phong trào công nhân Nga và phong trào công nhân thế giới.Cách mạng 1905 – 1907 ở Nga nổ ra, có ảnh hưởng lớn đến cuộc đấu tranh cuả nhân dân các nước.

Câu 103. Trình bày tiểu sử của Lênin và quá trình thành lập Đảng vô sản kiểu mới ở Nga. Cho biết đặc điểm chủ yếu của khái niệm “Đảng vô sản kiểu mới”.

Câu 104. Trình bày sơ lược tiểu sử của Lênin và quá trình thành lập Đảng vô sản kiểu mới ở Nga. Ý nghĩa của việc thành lập Đảng vô sản kiểu mới. So sánh sự khác nhau của Đảng Đảng vô sản kiểu mới với các Đảng xã hội dân chủ ở châu Âu.

Câu 105. Chứng minh cuộc Cách mạng Nga (1905 – 1907) là một cuộc cách mạng dân chủ tư sản kiểu mới. Ảnh hưởng của cuộc Cách mạng Nga đối với các nước châu Á như thế nào ?

Câu 106. Trình bày nguyên nhân, diễn biến của cuộc cách mạng Nga (1905 – 1907). Phân tích nguyên nhân thất bại, tính chất và ý nghĩa lịch sử của cách mạng Nga (1905 – 1907). Lập bảng so sánh cuộc cách mạng cách mạng Nga (1905 – 1907) với các cuộc cách mạng buổi đầu thời cận đại.

(Đề thi Olympic 30/4, khối 11, năm 2004)Câu 107. Khái quát quá trình đấu tranh lật đổ chế độ chuyên chế Nga Hoàng của nhân dân Nga. Lênin đã có

những đóng góp như thế nào cho phong trào công nhân Nga cuối thế kỉ XIX và Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 ?

13. NHẬT BẢN(Từ giữa thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX)

Từ nửa sau thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX, ở Nhật đã diễn ra cuộc cải cách trên tât cả các lĩnh vực, từ chính trị, quân sự, văn hoá cho đến kinh tế, xã hội – cuộc

Câu 108. So sánh chính sách đóng cửa của Nhật Bản dưới thời Mạc Phủ với chính sách đóng của của Trung Quốc dưới thời Mãn Thanh. Phân tích tích vị trí, vai trò của tầng lớp Samurai trong cuộc cải cách đất nước Nhật Bản.

Câu 109. Hoàn cảnh lịch sử nào đã đưa Thiên hoàng Minh Trị lên nắm quyền ở Nhật, Minh Trị đã thực hiện

Trang 13

CHÂU TIẾN LỘC

Duy tân Minh Trị. Chính cuộc Duy Tân đã đưa Nhật từ một nước nông nghiệp trở thành một nước có nền công nghiệp phát triển.

cải cách đất nước như thế nào ? Cho biết kết quả.(Đề thi Olympic 30/4, khối 11, năm 2000)

Câu 110. Vì sao trong hoàn cảnh lịch sử châu Á, Nhật thoát khỏi số phận một nước thuộc địa và trở thành một nước đế quốc ? Liên hệ với tình hình Trung Quốc và Việt Nam cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX ?

(Đề thi Olympic 30/4, khối 11, năm 2004 và năm 2008)Câu 111. Cuộc Duy Tân Minh Trị được xem là một cuộc cách mạng tư sản. Anh (chị) hãy nêu những thay

đổi diễn ra ở Nhật trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hoá – giáo dục, quân sự trong nửa sau thế kỉ XIX để chứng minh điều đó. Trên thế giới, nước nào đã tiến hành cách mạng tư sản có những bước đi, nội dung và tính chất tương tự như cuộc cải cách (1868) ở Nhật ?

Câu 112. Phát biểu bản chất và nêu kết quả của cuộc cải cách Minh Trị. Vì sao cuộc cải cách kinh tế ở Nhật Bản lại mang tính chất là một cuộc “Cách mạng công nghiệp” ?

Câu 113. Tại sao lại coi cải cách giáo dục là “nhân tố chìa khoá” cho công cuộc hiện đại hoá đất nước ? Hiện nay, theo quan niệm của người Nhật , trong những ngành công nghệ mũi nhọn thì công nghệ nào là quyết định?

Câu 114. Phân tích các tiền đề của “Cải cách Minh Trị” (1868) và nêu những chuyển biến của Nhật Bản sau cuộc cải cách.

Câu 115. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai ở Nhật Bản diễn ra vào thời gian nào ? Vì sao lịch sử Nhật Bản gọi là cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai ?

Câu 116. Những sự kiện nào chứng tỏ vào cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX Nhật Bản đã chuyển sang đế quốc chủ nghĩa ? Từ đó, giải thích vì sao gọi chủ nghĩa đế quốc Nhật là chủ nghĩa đế quốc phong kiến quân phiệt ?

Câu 117. Nước Nhật tiến lên chủ nghĩa tư bản và chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa bằng con đường nào ? Dùng những biện pháp gì ?

Câu 118. Trình bày nội dung Hiến pháp năm 1889 ở Nhật Bản. Vẽ sơ đồ cấu trúc quyền lực của Thiên hoàng Nhật Bản theo Hiến Pháp năm 1889. Dựa vào sơ đồ, hãy giải thích quyền lực vô hạn của Nhật hoàng. So sánh chế độ quân chủ lập hiến ở Nhật Bản sau cải cách Minh Trị với chế độ quân chủ lập hiến ở Anh sau Cách mạng tư sản Anh giữa thế kỉ XVIII ?

Câu 119. Một nhà báo kể lại : “Anh có thể đi đến Nhật Bản trên chiếc tàu thuỷ của hãng Mítxưi, tàu chạy bằng than đá của Mítxưi, cập bến của Mítxưi, sau đó tàu điện của Mítxưi đóng, đọc sách do Mítxưi xuất bản, dưới ánh sáng bóng điện do Mítxưi chế tạo...” (Sách giáo viên Lịch sử 8, NXBGD, 2004, trang 88)

Anh (chị) biết gì về hãng Mítxưi được nhắc đến trong đoạn viết trên ? Phạm vi hoạt động rộng lớn của hãng Mítxưi đã nói lên đặc điểm gì về nền kinh tế Nhật Bản trong thời kì này ? Liên hệ với tình hình các nước Anh, Đức, Mĩ vào cuối thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX để tìm ra nét tương đồng trong sự phát triển của chủ nghĩa đế quốc.

Câu 120. Tại sao cuộc Duy Tân Minh Trị diễn ra ở Nhật Bản nửa sau thế kỉ XIX lại thành công trong khi đó cuộc vận động Duy Tân ở Trung Quốc và những đề nghị cải cách của những nhà Duy Tân Việt Nam trong thời

Trang 14

CHÂU TIẾN LỘC

nhà Nguyễn lại thất bại ? Qua đó, anh chị có suy nghĩ gì về công cuộc đổi mới của Việt Nam ngày nay ?

Câu 121. Lập bảng so sánh nội dung cuộc cải cách Minh Trị ở Nhật Bản (1868) và phong trào Duy Tân (1898) ở Trung Quốc về các mặt : lãnh đạo, nội dung cải cách, kết quả và tính chất. Từ đó, hãy nhận xét kết cục của hai cuộc cải cách đó.

14. ẤN ĐỘ(Từ giữa thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX)

Từ giữa thế kỉ XIX, do chính sách thống trị hà khắc của thực dân Anh, mâu thuẫn giữa nhân dân Ấn Đô với thực dân Anh trở nên sâu sắc. Nhiều cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc diễn ra quyết liệt với nhiều hình thức, thu hút đông đảo nhân dân tham gia. Điển hình là cuộc khởi nghĩa Xipay (1857 – 1859), phong trào của giai cấp tư sản dẫn tới sự ra đời của Đảng Quốc đại, cuộc bãi công của công nhân Bombay năm 1908…

Câu 122. Hãy nêu những nét lớn trong chính sách thống trị của thực dân Anh ở Ấn Độ ? Hậu quả của những chính sách đó đối với Ấn Độ ?

Câu 123. Vì sao nói cuộc khởi nghĩa Xipay là cuộc khởi nghĩa dân dộc ?Câu 124. Sự thành lập và hoạt động của Đảng Quốc đại Ấn Độ ? Đánh giá vai trò của Đảng Quốc đại trong

phong trào đấu tranh của nhân dân Ấn Độ.Câu 125. Lập bảng so sánh các phong trào đấu tranh của nhân dân Ấn Độ từ giữa thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ

XX, theo các nội dung sau :Cuộc khởi nghĩa Xipay

(1857 – 1859) Cao trào 1905 – 1097

Nguyên nhân bùng nổ

Diễn biến chính

Tính chất

Kết quả và ý nghĩa

Câu 126. Trình bày sự khác biệt trong những chủ trương của phái “ôn hoà” của Đảng Quốc đại và của phái “dân chủ cấp tiến” đối với thực dân Anh.

15. TRUNG QUỐC (Từ giữa thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX)

Sau cuộc Chiến tranh thuốc phiện (1840 – 1842), lịch sử Trung Qốc chuyển sang một thời kì mới. Đó là thời kì Trung Quốc bị các nước đế quốc Âu – Mĩ đua nhau xâm lược; cùng là thời kì nhân dân Trung Quốc anh dũng đấu tranh chống xâm lược, chống phong kiến Mãn Thanh mà đỉnh cao là cuộc Cách mạng Tân Hợi (1911).

Câu 127. Hãy nêu tình hình xã hội Trung Quốc và công cuộc đấu tranh chống đế phong kiến, chống đế quốc, xâm lược của nhân dân Trung Quốc cuối thể kỉ XIX đầu thế kỉ XX.

(Đề thi Olympic 30/4, khối 11, năm 2001)Câu 128. Trình bày bối cảnh lịch sử của Trung Quốc cuối thế kỉ XIX. Cho biết tính chất, ý nghĩa lịch sử và

nguyên nhân thất bại của các cuộc đấu tranh của nhân dân Trung Quốc sau :- Cuộc cải cách Mậu Tuất (1898)- Phong trào Nghĩa Hoà đoàn (1900)- Cách mạng Tân Hợi (1911)

Câu 129. Tại sao gọi cuộc xâm lược của thực dân Anh vào Trung Quốc là “Chiến tranh thuốc phiện” ? Thái độ của triều đình và nhân dân Trung Quốc trước nguy cơ bị thực dân Anh xâm lược như thế nào ?

Câu 130. Nêu nội dung chính của Hiệp ước Nam Kinh (tháng 8 – 1842). Việc triều đình Mãn Thanh kí hiệp ước này đã gây những hậu quả gì đối với xã hội Trung Hoa ?

Trang 15

CHÂU TIẾN LỘC

Câu 131. Những sự kiện lịch sử nào chứng tỏ rằng từ giữa thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX, Trung Quốc đã trở thành một nước nửa thuộc địa nửa phong kiến ?

Câu 132. Trình bày phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc chống phong kiến, đế quốc (cuối thế kỉ XIX), đặc biệt là phong trào Duy Tân Mậu Tuất đã ảnh hưởng đến Việt Nam như thế nào ?

Câu 133. Trình bày hoàn cảnh lịch sử, nội dung và nguyên nhân thất bại của cuộc Duy tân Mậu Tuất (1898) ở Trung Quốc. Qua đó, liên hệ với cuộc cải cách Minh Trị ở Nhật Bản và lí giải vì sao cải cách Minh Trị lại thành công. (Đề thi Olympic 30/4, khối 11, năm 2004)

Câu 134. Nêu diễn biến, tính chất và ý nghĩa lịch sử của cuộc cách mạng Tân Hợi (1911) ở Trung Quốc.(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 1999)

Câu 135. Cách mạng Tân Hợi (1911) ở Trung Quốc : Hoàn cảnh bùng nổ, những biến chính và ý nghĩa lịch sử. (Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2000)

Câu 136. Những nhiệm vụ đặt ra cho Cách mạng Tân Hợi (1911) và điều kiện bùng nổ cách mạng ? Tác động của cuộc cách mạng này đối với phong trào cách mạng Việt Nam đầu thế kỉ XX ? Hãy lập bảng sánh so cuộc Cách mạng Tân Hợi và Cách mạng Nga (1905 – 1907).

Câu 137. Lập bảng so sánh cuộc vận động Duy Tân với Cách mạng Tân Hợi về : Lực lượng lãnh đạo, thành phần tham gia, mục đích, phương thức tiến hành, kết quả.

Câu 138. Trình bày vài nét về tiểu sử Tôn Trung Sơn và sự thành lập tổ chức Trung Quốc Đồng minh hội (cương lĩnh chính trị, ưu điểm và hạn chế của cương lĩnh đó). Theo anh (chị), trong những nhiệm vụ của Trung Quốc Đồng minh hội thì nhiệm vụ nào là cống hiến vĩ đại của Đồng minh hội và Tôn Trung Sơn đối với lịch sử Trung Quốc ? Vì sao ?

Câu 139. Trên cơ sở trình bày những hoạt động cách mạng của Tôn Trung Sơn, hãy nhận xét vai trò của ông đối với lịch sử Cách mạng Trung Quốc.

Câu 140. Bằng những sự kiện lịch sử, hãy chứng minh cuộc cách mạng Tân Hợi (1911) ở Trung Quốc là một cuộc “cách mạng tư sản không triệt để”. Anh (chị) đánh giá như thế nào về nhân vật Viên Thế Khải ?

Câu 141. Lập bảng thống kê các phong trào đấu tranh chống đế quốc phong kiến, chống xâm lược của nhân dân Trung Quốc giữa thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX. (theo mẫu sau)

Nội dung Khởi nghĩa Thái bình Thiên quốc

Phong trào Duy tân Mậu Tuất

Phong trào Nghĩa Hòa đoàn

Diễn biến chínhLãnh đạoLực lượngTính chấtKết quả , ý nghĩa

Câu 142. Lập niên biểu về phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc chống đế quốc, chống phong kiến

Trang 16

CHÂU TIẾN LỘC

từ giữa thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX. Từ đó, rút ra nhận xét về phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc trong thời kì này.

16. CÁC NƯỚC ĐÔNG NAM Á

(Cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX).

Từ sau thế kỉ XIX, các nước đế quốc mở rộng và thống trị khu vực Đông Nam Á. Hầu hết các nước trong khu vực đều trở thành thuộc địa, trừ Xiêm là giữ được độc lập nhưng phụ thuộc nước ngoài về nhiều mặt. Sự xâm lược và đô hộ của thực dân đã gây nên những chuyển biến lớn trong xã hội ở Đông Nam Á, đưa đến những phong trào đấu tranh mạnh mẽ vì độc lập và tiến bộ xã hội.

Câu 143. Quá trình xâm lược của các nước đế quốc ở Đông Nam Á vào cuối thể kỉ XIX – đầu thế kỉ XX diễn ra như thế nào ? Tại sao trong hoàn cảnh khu vực Đông Nam Á cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX, Xiêm lại là nước duy nhất không trở thành thuộc địa của các nước phương Tây ?

Câu 144. Hãy nêu nêu những cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào đấu tranh chống thực dân Hà Lan của nhân dân Inđônêxia cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX ?

Câu 145. Hãy hoàn thiện bảng so sánh dưới đây hai xu hướng chính trong phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc ở Philíppin vào những năm 90 của thế kỉ XX :

“Liên minh Philíppin” “Liên hiệp những người con yêu quý của nhân dân”

Thời gian thành lập

Người khởi xướng

Thành phần tham gia

Đường lối đấu tranh

Kết quả, ý nghĩa

Câu 146. Cho biết diễn biến và tính chất của cuộc Cách mạng năm 1896 ở Philíppin. Âm mưu và thủ đoạn của đế quốc Mĩ đối với Philípin như thế nào ?

Câu 147. Tóm lược diễn biến chính các cuộc khởi nghĩa chống thực dân Pháp của nông dân Campuchia. Sự đoàn kết đấu tranh giữa nhân dân Việt Nam và nhân dân Campuchia thể hiện như thế nào trong các cuộc khởi nghĩa của Acha Xoa và Pucômbô ?

Câu 148. Tóm lược diễn biến chính các cuộc khởi nghĩa chống thực dân Pháp của nhân dân Lào. Cuộc khởi nghĩa của Ong Kẹo và Commađam diễn ra như thế nào ?

Câu 149. Qua việc trình bày diễn biến chính các cuộc khởi nghĩa chống thực dân Pháp của nhân dân Campuchia và Lào cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX, anh (chị) có nhận xét chung như thế nào về phong trào đấu tranh của nhân dân hai nước này ?

Câu 150. Trình bày những biện pháp cải cách của Rama IV và Rama V. Cho biết tính chất và ý nghĩa của những cải cách này đối với sự phát triển của Vương quốc Xiêm.

Câu 151. Tại sao trong những điều kiện, bối cảnh, không gian, thời gian và thách thức tương tự Việt Nam vào cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX, vương quốc Xiêm đã thực hiện thành công tư tưởng cải cách, trong khi những tư tưởng canh tân ở Việt Nam lại không được hiện thực hoá ?

Câu 152. Hãy trình bày những nét lớn về phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc ở Đông Nam Á vào cuối

Trang 17

CHÂU TIẾN LỘC

thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX. Tại sao những phong trào này đều bị thất bại ?

17. CÁC NƯỚC CHÂU PHI, MĨ LATINH THỜI

CẬN ĐẠI

Nếu thế kỉ XVIII thế giới chứng kiến sự thắng thế của chủ nghĩa tư bản đối với chế độ phong kiến, thì thế kỉ XIX là thế kỉ tăng cường xâm chiếm thuộc đại của các nước tư bản Âu - Mĩ. Cũng như châu Á, châu Phi và khu vực Mĩ Latinh không tránh khỏi cơn lốc xâm lược đó.

Câu 153. So sánh phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc ở các nước châu Phi và các nước Mĩ Latinh thời cận đại về mục tiêu, hình thức, giai cấp lãnh đạo và kết cục. Đánh giá ưu điểm và hạn chế của các phong trào. Liên hệ cuộc đấu tranh của các nước châu Á thời điểm này và nêu nhận xét điểm giống và khác nhau.

Câu 154. Hãy hoàn thành bảng niên biểu sau về phong trào đấu tranh giành độc lập của nhân dân các nước châu Phi và khu vực Mĩ Latinh :

Thời gian Tên phong trào đấu tranh Châu lục (khu vực)1830 – 1847 1879 – 1882 1889 – 1896 1791 – 1804 Trong hai thập niên đầu của thế kỉ XIX

Câu 155. Hãy trình bày nét lớn của lịch sử châu Phi từ thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX.Câu 156. Cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân, giải phóng dân tộc của nhân dân châu Phi trong thế kỉ

XIX diễn ra như thế nào ? Nêu nhận xét về phong trào đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân ở châu Phi trong giai đoạn này.

Câu 157. Vì sao vùng Trung, Nam Mĩ và một phần Bắc Mĩ (Mêhicô) được gọi là “khu vực Mĩ Latinh” ? Trình bày những nét cơ bản về sự xâm lược của thực dân châu Âu vào khu vực Mĩ Latinh.

Câu 158. Phân tích nguyên nhân dẫn đến thất bại của phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc của các nước châu Phi cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX.

Câu 159. Phong trào đấu tranh giành độc lập của nhân dân Mĩ Latinh đầu thế kỉ XIX ? Đánh giá thắng lợi của các nước Mĩ Latinh. Theo anh (chị), những thắng lợi đó có triệt để không ? Vì sao ?

Câu 160. Điền vào bảng sau cho hoàn chỉnh về quá trình bành trướng của Mĩ ở khu vực Mĩ Latinh :

Thời gian Sự kiệnMĩ đưa ra học thuyết Mơnrôn “Châu Mĩ của người châu Mĩ”.

Năm 1889Mĩ gây chiến tranh với Tây Ban Nha để chiếm Haoai, Cuba, Puéctô Ricô.

Đầu thế kỉ XXMĩ độc chiếm kênh đào Panama.

Năm 1911Mĩ xâm chiếm Hati, đánh chiếm Mêhicô.

Trang 18

CHÂU TIẾN LỘC

1914 – 1916

Câu 161. Anh (chị) biết gì về chính sách “Cái gậy lớn” và “Ngoại giao đồng đôla” của Mĩ ? Âm mưu chính sách của Mĩ đối với khu vực Mĩ Latinh như thế nào ?

18. CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ

NHẤT (1914 – 1918)

Từ năm 1914 – 1918 nhân loại đã trải qua một cuộc chiến tranh thế giới tàn khốc, lôi cuốn hàng chục nước tham gia, lan rộng khắp các châu lục, tàn phá nhiều nước, gây nên những thiệt hại lớn về người và của.

Câu 162. Sự kiện nào châm ngòi cho cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 – 1918). Trình bày và phân tích nội dung sự kiện đó.

Câu 163. Trình bày những đặc điểm nổi bật trong quan hệ Quốc tế cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX. Hãy nêu nội dung cơ bản của các hiệp ước dẫn đến sự hình thành hai khối đế quốc trong quan hệ quốc tế cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX.

Câu 164. Xác định tên sự kiện cho phù hợp với thời gian : 1882, 1907, 1904 – 1905, 28 – 6 – 1914, 28 – 7 – 1914. Trình bày và phân tích những sự kiện nào sẽ dẫn đến Chiến tranh thế giới thứ nhất.

Câu 165. Ai là thủ phạm của cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất ? Thái độ của nhân dân các nước đối với cuộc chiến tranh này ?

Câu 166. Trình bày nguyên nhân sâu xa và nguyên nhân trực tiếp Cuộc chiến tranh thế giới thứ nhất và phân tích tính chất, kết quả của cuộc chiến tranh này.

(Đề thi Olympic 30/4, khối 11, năm 2001)Câu 167. Dưới đây là bảng kê các cột mốc thời gian quan trọng trong Chiến tranh thế giới thứ nhất , hãy điền

tên các sự kiện cho phù hợp :

Thời gian Sự kiện28 – 6 – 191428 – 7 – 1914 01 – 8 – 1914 03 – 8 – 1914 04 – 8 – 1914 09 – 11 – 1914 11 – 11 – 1914 28 – 6 – 1919

(Đề thi Olympic 30/4, khối 11, năm 2004)Câu 168. Vì sao, Mĩ tham gia Chiến tranh thế giới thứ nhất muộn ?Câu 169. Sự kiện nào diễn ra ngoài mong muốn của các nước đế quốc và tác động của sự kiện đó đến tiến

trình của chiến tranh ? Câu 170. Trình bày diễn biến và kết cục của cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 – 1918). Hãy giải

thích nhận xét của Lênin về Chiến tranh thế giới thứ nhất : “...Trong cuộc chiến tranh này, chín mươi chín phần trăm là phi nghĩa...” ?

Trang 19

CHÂU TIẾN LỘC

Câu 171. Nêu các cuộc chiến tranh cục bộ diễn ra vào cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX và kết quả của nó.

Câu 172. Dựa vào nguyên nhân, tính chất và kết quả của cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất , hãy làm rõ nhận định “Chiến tranh thế giới thứ nhất là kết quả lôgíc giữa mâu thuẫn các nước đế quốc, là cuộc chiến tranh đế quốc lớn, gây nhiều tai hoạ cho nhân loại”.

Câu 173. Bằng những sự kiện lịch sử có chọn lọc, hãy chứng minh : Chiến tranh thế giới thứ nhất là cách giải quyết hợp quy luật về mẫu thuẫn giữa các nước đế quốc với đế quốc và chiến tranh tạo thêm điều kiện cho cách mạng với thắng lợi ở khâu yếu nhất của hệ thống đế quốc.

Câu 174. Trình bày tính chất và kết cục của Chiến tranh thế giới thứ nhất. Vì sao nói nền hoà bình do Hiệp ước Vécxai đem lại không phải là một nền hoà bình công bằng và bền vững ?

Câu 175. Phân tích sách lược của Lênin và Đảng Bônsêvích Nga đối với cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 – 1918).

Câu 176. Đánh giá về cục diện thế giới sau Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 – 1918) và mối quan hệ giữa cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất với sự điều chính chính sách thống trị của thực dân Pháp ở Đông Dương.

19. NHỮNG THÀNH TỰU VĂN HOÁ THỜI CẬN

ĐẠI

Những biến động lịch sử từ đầu thời cận đại đến cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX đã tác động mạnh mẽ đến tình hình văn hoá. Nhiều thành tựu đã đạt được trong các lĩnh vực văn hoá – nghệ thuật, tư tưởng.

Câu 177. Tại sao đầu thời cận đại nền văn hóa thế giới nhất là ở châu Âu có điều kiện phát triển ? Trình bày những thành tựu về văn học, nghệ thuật đầu thời kì cận đại đến giữa thế kỉ XIX.

Câu 178. Những thành tựu văn học, nghệ thuật đầu thế kỉ XIX – đến đầu thế kỉ XX và tác dụng của nó ?Câu 179. Trình bày những hiểu biết về những trào lưu tư tưởng tiến bộ thời cận đại và sự ra đời chủ nghĩa xã

hội khoa học.Câu 180. Lập bảng hệ thống kiến thức về thành tựu của văn hoá thời cận đại (với các nhà văn hoá và trào lưu

tư tưởng tiến bộ).

20. ÔN TẬP LỊCH SỬ THẾ GIỚI CẬN ĐẠICâu 181. Đánh dấu những mốc thời gian gắn liền với những sự kiện cơ bản của lịch sử thế giới cận đại vào

đường trục thời gian cho dưới đây :

Câu 182. Nguyên nhân sâu xa và tóm lược diễn biến chính của các cuộc cách mạng tư sản thời cận đại. Đánh giá vai trò của các cuộc cách mạng tư sản thời cận đại đối với việc phát triển kinh tế, xã hội của các nước tư bản Âu – Mĩ.

Câu 183. Các cuộc cách mạng tư sản thời cận đại có những điểm chung và điểm gì khác biệt gì ? Đánh giá mặt tích cực và hạn chế của cách mạng tư sản và chủ nghĩa tư bản.

Câu 184. Hãy cho biết những sự kiện lịch sử sau đây diễn ra ở nước nào trong thời kỳ thứ nhất của lịch sử thế giới cận đại. Đánh dấu (X) vào cột có tên nước đó.

Trang 20

CHÂU TIẾN LỘC

(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2005)Câu 185. Phân tích những mâu thuẫn cơ bản trong giai đoạn đế quốc chủ nghĩa. Hệ quả tất yếu của những

mâu thuẫn đó là gì ?Câu 186. Khái quát tình hình các nước tư bản Âu – Mĩ cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX. Hãy liên hệ với tình

hình Việt Nam giai đoạn này để làm rõ hơn đặc điểm của chủ nghĩa đế quốc.Câu 187. Dấu hiệu nào chứng tỏ chủ nghĩa tư bản chuyển sang đế quốc chủ nghĩa ?Câu 188. Nêu nguyên nhân bùng nổ, hình thức đấu tranh và các sự kiện cơ bản đánh dấu bước phát triển của

phong trào công nhân quốc tế cuối thế kỉ XVIII, XIX.Câu 189. Nêu một số luận điểm cơ bản trong tư tưởng của Mác, Ăngghen và Lênin về sứ mệnh lịch sử của

giai cấp công nhân.Câu 190. Nhận xét khái quát về phong trào công nhân quốc tế từ thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX. Hãy liên hệ với

phong trào công nhân Việt Nam để thấy rõ tình cảnh của giai cấp công nhân dưới sự đàn áp và bóc lột của tư sản và quy luật “có áp bức có đấu tranh”.

Câu 191. Lập bảng kê về phong trào giải phóng dân tộc ở châu Á từ giữa thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX.

Tên nước Chống thực dân Phong trào đấu tranh tiêu biếu Kết quả, ý nghĩaNhật BảnẤn ĐộTrung QuốcInđônêxiaPhilíppinCampuchiaLàoXiêm (Thái Lan)

Trang 21

CHÂU TIẾN LỘC

Câu 192. Trên cơ sở sự phân chia thuộc địa giữa các nước đế quốc ở Á, Phi, Mĩ Latinh, hãy giải thích khái niệm “hoàn thành việc phân chia thuộc địa”.

Câu 193. Nhật xét khái quát tình hình châu Á từ giữa thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX. Hãy liên hệ tình hình Việt Nam để thấy sự phát triển của mỗi quốc gia có những nét riêng song không nằm ngoài quy luật chung của khu vực và rút ra những bài học kinh nghiệm cần thiết.

Câu 194. Nhật xét khái quát về phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc của nhân dân các nước Á, Phi và Mĩ Latinh từ giữa thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX về mục tiêu, hình thức đấu tranh, nguyên nhân thất bại.

Câu 195. Dựa vào gợi ý hãy điền thông tin thích hợp vào ô còn trống trong bảng dưới đây :

Mâu thuẫn Hệ quả Sự kiện dẫn chứng

Mâu thuẫn giữa quan hệ sản xuất phong kiến lỗi thời với lực lượng sản xuất mới – tư bản chủ nghĩa

Mâu thuẫn giữa các đế quốc

Mâu thuẫn giữa giai cấp vô sản và tư sản

Mâu thuẫn giữa các nước thuộc địa với các đế quốc

Câu 196. Trình bày khái quát những sự kiện quan trọng đã xảy ra trong 20 năm đầu của thế kỉ XX. Theo anh (chị), sự kiện nào là quan trọng nhất ? Vì sao ?

Trang 22

CHÂU TIẾN LỘC

LỊCH SỬ THẾ GIỚI HIỆN ĐẠI (Phần từ năm 1917 đến năm 2000)

21. CÁCH MẠNG THÁNG MƯỜI

NGA NĂM 1917 VÀ CUỘC ĐẤU

TRANH BẢO VỆ CÁCH MẠNG.(1917 – 1921)

Năm 1917, ở nước Nga đã diễn ra hai cuộc cách mạng : Cách mạng dân chủ tư sản tháng tháng Hai và Cách mạng xã hội chủ nghĩa tháng Mười. Thắng lợi của Cách mạng tháng Mười đã dẫn đến sự ra đời của nhà nước xã hội công nhân đầu tiên trên thế giới, mở ra một thời kì mới trong lịch sử nước Nga và lịch sử thế giới.

Câu 197. Trình bày những tiền đề dẫn tới cách mạng bùng nổ và thắng lợi ở Nga năm 1917.Câu 198. Cách mạng tháng Mười Nga 1917 bùng nổ có phải là một tất yếu lịch sử không ? Vì sao ?Câu 199. Tại sao lại nói cách mạng vô sản sẽ nổ ra và thành công ở khâu yếu nhất trong chuỗi các nước đế

quốc và khâu yếu nhất đó là nước Nga ?Câu 200. Trình bày tóm tắt diễn biến và những đặc điểm chủ yếu của Cách mạng tháng Hai năm 1917 ở

Nga. So sánh sự khác nhau giữa cuộc Cách mạng tháng Hai năm 1917 ở Nga và các cuộc cách mạng dân chủ tư sản ở phương Tây trong thời kì cận đại.

(Đề HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 1999)Câu 201. Tường thuật diễn biến của Cách mạng dân chủ tư sản tháng Hai ở Nga. Vì sao giai cấp công nhân

Nga chưa nắm được chính quyền trong Cách mạng tháng Hai ?Câu 202. Vì sao Cách mạng tháng Hai năm 1917 ở Nga là “cách mạng dân chủ tư sản”? Mối quan hệ giữa

cách mạng dân chủ tư sản kiểu mới với cách mạng xã hội chủ nghĩa như thế nào ? Mối quan hệ đó thể hiện ở Nga vào năm 1917 ra sao ?

Câu 203. So sánh những điểm giống và khác nhau giữa cách mạng tư sản kiểu cũ với cách mạng tư sản kiểu mới. Giải thích vì sao lại có những điểm khác nhau đó ?

Câu 204. Vì sao :a. Năm 1917, nước Nga có đến hai cuộc cách mạng : cách mạng dân chủ tư sản tháng Hai và cách

mạng xã hội chủ nghĩa tháng Mười ?b. Từ tháng 2 đến tháng 7, Lênin quyết định giành chính quyền bằng con đường hòa bình ?

(Đề thi Olympic 30/4, khối 11, năm 2006)Câu 205. Bằng những sự kiện đã học về cuộc Cách mạng xã hội chủ nghĩa tháng Mười Nga, anh (chị) hãy

giải thích và chứng minh :a. Tại sao Cách mạng tháng Hai (1917), Đảng Bônsêvích chủ trương phát triển cách mạng bằng

phương pháp hoà bình ? Tại sao nói đó là một khả năng rất quý nhưng rất hiếm trong lịch sử ?b. Tại sao sau sự kiện tháng 7 năm 1917, khả năng phát triển cách mạng bằng phương pháp hoà

bình không còn nữa ? Đảng Bônsêvích đã chuyển hướng sách lược đấu tranh một cách sáng suốt như thế nào ? (Đề thi Olympic 30/4, khối 11, năm 2002)

Câu 206. Sau khi từ Thuỵ Sĩ về Pêtơrôgrát, Lênin vạch rõ nhiệm vụ chủ yếu của cách mạng Nga lúc này là chuyển từ cách mạng dân chủ tư sản sang cách mạng xã hội chủ nghĩa bằng phương pháp hoà bình. Căn cứ vào đâu, Lênin đề ra chủ trương và phương pháp như vậy và có thể thực hiện được không ?

Trang 23

CHÂU TIẾN LỘC

Câu 207. Vì sao nước Nga phải tiến hành hai cuộc cách mạng trong năm 1917 ? Trình bày diễn tiến khởi nghĩa của Cách mạng tháng Mười; phân tích vai trò của Lênin trong và sau cuộc cách mạng này.

Câu 208. Qua diễn biến của cuộc khởi nghĩa vũ trang ở Pêtơrôgrát, hãy làm sáng tỏ vai trò của Lê-nin và Đảng Bônsêvích Nga đối với Cách mạng tháng Mười Nga (1917).

(Đề thi Olympic 30/4, khối 11, năm 2000)Câu 209. Phân tích chủ trương của Lê-nin trong việc chỉ đạo Cách mạng tháng Mười Nga từ tháng 4 – 1917

đến 7 – 1917. Qua bài Cách mạng tháng Mười Nga 1917 đã học, hãy nêu một sự kiện có liên quan đến người Việt Nam và nói lên ý nghĩa của sự kiện đó.

Câu 210. Lênin nói : “Hãy cho tôi một tổ chức những người cách mạng và chúng tôi sẽ đảo ngược cả nước Nga” (“Làm gì” trong V.I.Lênin toàn tập, NXB Sự thật, Hà Nội 1969, tập 2, trang 162). Bằng những sự kiện lịch sử đã học của bài Cách mạng Nga trong những năm 1917 – 1920, hãy chứng minh câu nói trên.

Câu 211. Nêu nhiệm vụ và tính chất của Cách mạng tháng Mười Nga 1917.(Đề thi HSG Quốc gia, năm 2008)

Câu 212. Lập bảng so sánh Cách mạng tháng Mười Nga với cách mạng tư sản thời cận đại về các mặt: mục tiêu, nhiệm vụ, lãnh đạo, động lực, tính chất, kết quả và ý nghĩa lịch sử.

Câu 213. Dựa vào sự hiểu biết của anh (chị) về Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917, hãy làm rõ những ý sau đây :

- Một chế độ mới trong sự tiến hóa của loài người.- Quá trình đấu tranh phát triển của Cách mạng tháng Mười Nga so với các cuộc cách mạng tư sản

thời cận đại như thế nào ? Tại sao lại có sự khác biệt như vậy ?Câu 214. Trình bày vai trò của Lênin và Đảng Bônsêvích trong việc chỉ đạo nhà nước Xô viết xây dựng và

bảo vệ chính quyền sau Cách mạng tháng Mười Nga (1918 – 1920).Câu 215.

- Tại nước Nga Xô viết, cuộc đấu tranh để bảo vệ, củng cố và giữ vững chính quyền trong năm đầu tiên sau thắng lợi của Cách mạng tháng Mười (1917) đã được thực hiện với chủ trương của Đảng Bônsêvích như thế nào ?

- Tại Việt Nam, cuộc đấu tranh để bảo vệ độc lập dân tộc, củng cố và giữ vững chính quyền trong năm đầu tiên sau thắng lợi của Cách mạng tháng Tám (1945) đã được thực hiện với chủ trương của Đảng Cộng sản Việt Nam như thế nào ?

- Anh (chị) hãy xác định nguyên nhân chung đã dẫn đến sự thắng lợi trong công cuộc đấu tranh để bảo vệ độc lập dân tộc và giữ vững chính quyền của nhân dân hai nước trên.Câu 216. Việc xây dựng và củng cố chính quyền Xô viết ở Nga trong những năm 1917 – 1918 đã diễn ra

như thế nào ? Cho biết chính quyền Xô viết đầu tiên ở nước ta đã ra đời trong hoàn cảnh lịch sử nào và hoạt động ra sao ?

Câu 217. Vai trò của Lênin đối với phong trào công nhân Nga và Cách mạng Nga (từ đầu thế kỷ XX đến

Trang 24

CHÂU TIẾN LỘC

năm 1918) ? (Đề thi Olympic 30/4, khối 11, năm 2006)

Câu 218. Cho biết nguyên nhân thắng lợi và bài học kinh nghiệm của Cách mạng tháng Mười Nga 1917. Hãy nêu dẫn chứng mà anh (chị) biết về ảnh hưởng của Cách mạng tháng Mười đối với cách mạng Việt Nam ?

Câu 219. Trình bày ý nghĩa lịch sử của Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917. Ảnh hưởng của cuộc cách mạng này đối với Cách mạng Việt Nam như thế nào ?

(Đề thi Olympic 30/4, khối 11, năm 2009)Câu 220. Phân tích ý nghĩa của Cách mạng tháng Mười Nga 1917 đối với phong trào giải phóng dân tộc.

(Đề thi HSG Quốc gia, năm 2009)

22. LIÊN XÔ XÂY DỰNG CHỦ

NGHĨA XÃ HỘI(1917 – 1921)

Với Chính sách kinh tế mới – NEP (1921 – 1925), nhân dân Xô viết đã hoàn thành khôi phục đất nước sau chiến tranh và bắt đầu triển khai công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội. Bằng việc thực hiện các kế hoạch 5 năm, Liên Xô đã đạt được nhiều thành tựu to lớn về mọi mặt và trở thành 1 cường quốc công nghiệp xã hội chủ nghĩa.

Câu 221. Liên Xô xây dựng chủ nghĩa xã hội trong hoàn cảnh đặc biệt như thế nào ? Hoàn cảnh đó ảnh hưởng đến đường lối, biện pháp và nhịp độ xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô ra sao ?

Câu 222. a. Nước Nga Xô viết gặp phải những khó khăn gì về kinh tế, chính trị. b. Xem bảng thống kê sản lượng một số sản phẩm kinh tế của Nga (1921 – 1924):

Hãy nhận xét về tình hình kinh tế nước Nga năm 1921 so với năm 1913 – năm phát triển cao nhất của nước Nga thời Nga hoàng.Câu 223. Vì sao Đảng Bônsêvích (Nga) phải chuyển từ chính sách "cộng sản thời chiến" sang chính sách

kinh tế mới ? Tác dụng của NEP đối với nền kinh tế của nước Nga Xô viết ? Đánh giá vai trò của Lênin trong thời kỳ đó ?

Câu 224. Trình bày hoàn cảnh ra đời, nội dung chủ yếu và ý nghĩa của Chính sách Kinh tế mới (NEP) đối với nước Nga Xô viết. Theo anh (chị), đường lối đổi mới về quan hệ sản xuất mà Đại hội toàn quốc lần thứ VI của Đảng Cộng sản Việt Nam đã đề ra có điểm gì giống với NEP ?

Câu 225. Lập bảng so sánh sự khác nhau giữa chính sách “Cộng sản thời chiến” và chính sách “Kinh tế mới”. Từ đó, rút ra thực chất của chính sách “Kinh tế mới” ?

Trang 25

CHÂU TIẾN LỘC

(Đề thi Olympic 30/4, khối 11, năm 2006)Câu 226. Tại sao có sự ra đời của Liên bang cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết (gọi tắt là Liên Xô) ? Sự ra

đời của liên bang (thời gian, tên gọi, thành phần). Trình bày khái quát công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô từ năm 1928 đến năm 1937. Nêu những thành tựu và thiếu sót của nó.

Câu 227. Liên Xô xây dựng chủ nghĩa xã hội. Hãy xác định những ô còn trống :

Năm Tình trạng nông nghiệp Tình trạng công nghiệp Sự kiện kinh tế, chính trị quan trọng

1920 Bằng ½ so với trước chiến tranh.

1921 Bỏ qua1922 Được mùa, thành thị có

đủ thực phẩm1928 – 1932

Câu 228. Xem hai bảng sau :a. Bảng thống kê sản lượng một số sản phẩm công nghiệp của Liên Xô (đơn vị : triệu tấn) (1929 – 1940)

b. Bảng thống kê sản lượng một số sản phẩm công nghiệp của Liên Xô, Anh và Pháp năm 1940

Trang 26

CHÂU TIẾN LỘC

Qua hai bảng thống kê, anh (chị) có nhận xét gì về thành tựu mà Liên bang Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết đạt được trong lĩnh vực công nghiệp.

23. KHÁI QUÁT VỀ CÁC NƯỚC TƯ BẢN CHỦ NGHĨA GIỮA HAI CUỘC CHIẾN TRANH

THẾ GIỚI.(1918 – 1939)

Trong vòng 20 năm giữa hai cuộc chiến tranh thế giới, chủ nghĩa tư bản đã trải qua những bước thăng trầm và biến động. Nếu như trong năm đầu (1918 – 1929), các nước tư bản từng bước ổn định và đạt được mức tăng trưởng cao về kinh tế, thì trong 10 năm sau (1929 – 1939) đã lâm vào cuộc khủng hoảng trầm trọng, dẫn tới chiến tranh.

Câu 229. Đánh giá về nền hoà bình do Hội nghị Véc-xai đem lại, Nguyên soái Phéc-đi-năng Phốc (Foch) – nguyên Tổng tư lệnh quân đội Đồng minh ở châu Âu đã nói : “Đây không phải là hoà bình. Đây là một cuộc hưu chiến trong 20 năm”. Tại sao nói như vậy ?

(Đề thi Olympic Truyền thống 30/4, khối 11, năm 2006)Câu 230. Trật tự thế giới mới được thiết lập sau Chiến tranh thế giới lần thứ nhất (1914–1918) như thế nào ?

(Đề thi HSG Quốc gia , bảng B, năm 1999)Câu 231. Nêu nhận xét về sự phát triển sản xuất công nghiệp của một số nước tư bản châu Âu qua số liệu các

năm 1920 và 1929.

(Bảng thống kê sản lượng than và thép của một số nước tư bản châu Âu (1920 – 1939). Đơn vị : triệu tấn)

Câu 232. Bằng những dẫn chứng tiêu biểu, hãy phân tích sự ổn định của chủ nghĩa tư bản trong những năm 1924 – 1929 (có so sánh giữa các nước điển hình).

Câu 233. Lập bảng so sánh hai phong trào cách mạng : phong trào cách mạng 1918 – 1923 và phong trào cách mạng 1929 – 1939 về các mặt : hoàn cảnh, nội dung, tính chất và kết quả.

Câu 234. Trình bày hoàn cảnh ra đời và hoạt động của Quốc tế Cộng sản (1919 – 1923). Các nghị quyết của Đại hội II và VII đã ảnh hưởng đến phong trào cách mạng Việt Nam như thế nào ?

Trang 27

CHÂU TIẾN LỘC

Câu 235. Phân tích chủ trương điều chỉnh chiến lược Cách mạng của Quốc tế Cộng sản tại Đại hội lần thứ VII (7 – 1935) và giải thích nguyên nhân dẫn tới những chủ trương đó ?

(Đề thi HSG Quốc gia, năm 2008)Câu 236. Trên cơ sở tổ chức Quốc tế Cộng sản (Quốc tế III), anh (chị) hãy :

- Chứng minh sự giải thế của tổ chức này vào năm 1943 là một tất yếu khách quan.- Phân tích vai trò lịch sử của tổ chức Quốc tế III đối với phong trào cách mạng thế giới.

Câu 237. Qua cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 1929 – 1933, anh (chị) hãy cho biết :- Những hậu quả nặng nề của cuộc khủng hoảng đó đối với các nước tư bản chủ nghĩa ?- Thực trạng kinh tế, xã hội Việt Nam trong những năm khủng hoảng kinh tế thế giới 1929 – 1933?

Câu 238. Nêu đặc điểm của cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới (1929 – 1933). Giải thích vì sao trong bối cảnh khủng hoảng đó, các nước Anh – Pháp – Mĩ vẫn giữ nguyên nền dân chủ tư sản, còn Đức – Italia – Nhật Bản lại thiết lập chế độ độc tài phát xít ?

Câu 239. Trình bày nguyên nhân, hậu quả của cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới (1929 – 1933). Nước Mỹ đã giải quyết cuộc khủng hoảng kinh tế này như thế nào ?

(Đề thi Oympic 30/4, khối 11, năm 2009)Câu 240. Trình bày hiểu biết của anh (chị) về phong trào đấu tranh của Mặt trận Nhân dân chống phát và

nguy cơ chiến chiến tranh. Hãy liên hệ với lịch sử Việt Nam để trình bày về phong trào Mặt trận nhân dân Pháp và phong trào Mặt trận Dân chủ Đông Dương (1936 – 1939).

Câu 241. Chủ nghĩa tư bản từ 1918 đến 1939 chia ra làm mấy giai đoạn ? Nêu nhận xét chung về các giai đoạn phát triển của các nước tư bản giữa hai cuộc chiến tranh thế giới (1918 – 1939).

24. NƯỚC ĐỨC, MĨ , NHẬT BẢN

GIỮA HAI CUỘC CHIẾN TRANH

THẾ GIỚI.(1918 – 1939)

* Đức : Sau thất bại nặng nề của Đức trong Chiến tranh thế giới thứ nhất, một cao trào cách mạng bùng nổ và lan rộng khắp nước Đức vào những năm 1918 – 1923. Cuộc khủng hoảng kinh tế (1929 – 1933) đã chấm dứt thời kì phục hồi ngắn ngủi của nền kinh tế và đưa đất nước bước vào một thời kì đen tối : thời kì thống trị và chuẩn bị phát động chiến tranh thế giới của chủ nghĩa phát xít Đức.* Mỹ : Trong những năm

Câu 242. Nêu những điểm nổi bật trong tình hình nước Đức trong những năm 1918 – 1929. Vì sao chủ nghĩa phát xít thắng thế ở Đức ?

Câu 243. Thế nào là “chủ nghĩa phát xít” ? Chính phủ Hít-le đã thực hiện chính sách chính trị, kinh tế, đối ngoại như thế nào trong những năm 1933 – 1939 ?

Câu 244. Những biểu hiện nào chứng tỏ đến năm 1938, nước Đức đã trở thành lò lửa của cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai (1939 – 1945) ?

Câu 245. Hãy lập bảng so sánh để thấy giống nhau (về đặc điểm kinh tế, bản chất, mưu đồ, thái độ trong quan hệ quốc tế) và sự khác nhau (quá trình xác lập chủ nghĩa phát xít, tiềm lực kinh tế) giữa ba nước phát xít Đức, Italia, Nhật trong những năm 20 và 30 của thế kỉ XX.

(Đề thi HSG Quốc gia, bảng A, năm 2005)Câu 246. Bằng những sự kiện tiêu biểu, hãy chứng minh : trong những năm 1918 – 1939, nước Mĩ đã trải

qua những bước thăng trầm đầy kịch tính.Câu 247. Trình bày những điểm cơ bản trong “Chính sách mới” (The New Deal) của Tổng thống Mĩ

Phranklin Rudơven và rút ra nhận xét.

Trang 28

CHÂU TIẾN LỘC

1918 – 1939, nước Mĩ đã trải qua những bước thăng trầm đầy kịch tính: Từ sự phồn vinh của nền kinh tế trong thập niên 20 (ngay sau chiến tranh) đến khủng hoảng và suy thoái nặng nề chưa từng có trong lịch sử nước Mĩ trong những năm 1929 – 1933. “Chính sách mới” của Tổng thống Rudơven đã đưa nước Mĩ thoát ra khỏi cuộc khủng hoảng và duy trì được sự phát triển của chủ nghĩa tư bản. * Nhật Bản : Thu nhiều lợi nhiều trong Chiến tranh thế giới thứ nhất . qua những năm ổn định ngắn ngủii sau chiến tranh, cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới đã giáng đòn nặng nề vào nước Nhật. Để tìm lối thoát ra khỏi khủng hoảng, giới quân phiệt Nhật tiến hành phát xít hoá bộ máy nhà nước, biến Nhật thành một lò lửa chiến tranh ở châu Á và thế giới.

Câu 248. So sánh con đường tìm lối thoát trước cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 1929 – 1933 của nước Đức và nước Mĩ. Đánh giá “Chính sách mới” của Tổng thống Mĩ Phranklin Rudơven và tình hình kinh tế, chính trị, chính sách đối ngoại của Mĩ những năm 1934 – 1939.

Câu 249. Trong thập niên 20 của thế kỉ XX, kinh tế Mĩ và Nhật Bản có điểm gì giống và khác nhau ? Để thoát khỏi cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 1929 – 1933, hai nước này đã có cách giải quyết khác nhau như thế nào ?

Câu 250. Tình hình Nhật Bản trong những năm 1918 – 1929 có những điểm gì nổi bật ?Câu 251. Cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 1929 – 1933 đã tác động đến nước Nhật như thế nào? Để thoát

khỏi cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 1929 – 1933, giới cầm quyền ở Nhật Bản đã có cách giải quyết như thế nào? Tại sao giới cầm quyền Nhật Bản lại chọn Trung Quốc làm điểm đến đầu tiên trong chính sách xâm lược của mình vào thập niên 20 của thế kỉ XX ?

Câu 252. Cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa quân phiệt của nhân dân Nhật Bản diễn ra như thế nào ? Tác động của cuộc đấu tranh đó đối với quá trình quân phiệt hoá ở Nhật Bản.

Câu 253. Bằng những kiến thức đã học, anh (chị) hãy phân tích những nét khác biệt của quá trình phát xít hoá ở Nhật Bản so với Đức.

Câu 254. Lập bảng kê những điểm nổi bật trong tình hình kinh tế, chính trị của các nước Đức, Mỹ và Nhật Bản giữa hai cuộc chiến tranh thế giới (1918 – 1939)

25. PHONG TRÀO CÁCH MẠNG Ở

TRUNG QUỐC, ẤN ĐỘ VÀ KHU VỰC

ĐÔNG NAM Á

1. Trong những năm 1918 – 1939, phong trào cách mạng ở Trung Quốc và Ấn Độ đã có những chuyển biến to lớn. Phong trào Ngũ Tứ (1919) đã mở đầu thời kì cách mạng dân chủ mới ở Trung Quốc. Ở Ấn

Câu 255. Sau chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 – 1918), phong trào giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa và phụ thuộc diễn ra sôi nổi, liên tục với hai xu hướng khác nhau (tư sản và vô sản).

Bằng những sự kiện lịch sử cụ thể của phong trào trong những năm 1918 – 1939, anh (chị) hãy làm sáng tỏ ý kiến trên.

Câu 256. Nhận xét và nêu điểm mới của phong trào đấu tranh của các nước châu Á giữa hai cuộc chiến tranh (1919 – 1939) so với thời kì giữa thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX.

Trang 29

CHÂU TIẾN LỘC

(1918 – 1939) Độ, cuộc đấu tranh chống thực dân Anh, đòi độc lập dân tộc do giai cấp tư sản, đứng đầu là M.Ganđi, đã vượt qua nhiều thử thách và đạt được những bước tiến.2. Sau chiến tranh thế giới nhất, cùng với những chuyển biến quan trọng về kinh tế, chính trị, xã hội, phong trào độc lập dân tộc diễn ra sôi nổi ở Đông Nam Á. Ở nhiều nước trong khu vực, giai cấp tư sản nắm quyền lãnh đạo cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc. Từ thập niên 20 của thế kỉ XX, giai cấp vô sản bắt đầu bước lên vũ đài chính trị, mở ra một triển vọng mới cho phong trào giải phóng dân tộc ở khu vực này.

Câu 257. Lập bảng kê về phong trào giải phóng dân tộc châu Á giai đoạn giữa hai cuộc chiến tranh thế giới theo mẫu :

Giai cấp lãnh đạo Hình thức đấu tranh Cuộc đấu tranh tiêu biểu Kết quả, ý nghĩa

Trung QuốcẤn ĐộInđônêxiaLàoCampuchiaMiền ĐiệnXiêm

Nhìn vào bảng kê trên, nêu nhận xét chung về những điểm giống và khác nhau giữa phong trào giải phóng dân tộc châu Á giai đoạn giữa hai cuộc chiến tranh thế giới.Câu 258. Chứng minh phong trào Ngũ tứ (4 – 5 – 1919) mở đầu cuộc cách mạng chống đế quốc và chống

phong kiến ở Trung Quốc.Câu 259. Sự thành lập Đảng Cộng sản Trung Quốc được thành lập và ý nghĩa của sự kiện đó ?Câu 260. Nội chiến Quốc – Cộng (1924 – 1937) diễn ra như thế nào ?Câu 261. Trình bày phong trào độc lập dân tộc ở Ấn Độ giữa hai cuộc chiến tranh (1919 – 1939).Câu 262. So sánh phong trào cách mạng ở Ấn Độ, Trung Quốc giai đoạn 1919 – 1939 với giai đoạn giữa thế

kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX về : mục tiêu đấu tranh, giai cấp lãnh đạo, con đường đấu tranh, lực lượng tham gia.Câu 263. Nêu những điểm khác biệt về giai cấp lãnh đạo, phương pháp đấu tranh của phong trào giải phóng

dân tộc ở Ấn Độ so với Trung Quốc trong những năm giữa hai cuộc chiến tranh thế giới.Câu 264. Qua những sự kiện lịch sử cụ thể, hãy phân tích những chuyển biến quan trọng về kinh tế, chính trị,

xã hội của các nước Đông Nam Á sau Chiến tranh thế giới thứ nhất. Trình bày những điểm mới trong phong trào dân tộc ở Đông Nam Á giữa hai cuộc chiến tranh thế giới.

Câu 265. Tóm tắt diễn biến phong trào giải phóng dân tộc ở Inđônêxia, Lào, Campuchia, Mã Lai, Miến Điện và cuộc cách mạng năm 1932 ở Xiêm.

Câu 266. Nhận xét về đặc điểm và tính chất của phong trào đấu tranh ở Đông Dương. Sự kiện liên minh chiến đấu chống Pháp của nhân dân ba nước Đông Dương được thể hiện qua những sự kiện nào tiêu biểu ?

Câu 267. So sánh cuộc Cách mạng tháng Tám năm 1945 ở Việt Nam với cuộc Cách mạng năm 1932 ở Xiêm (Thái Lan) theo các nội dung sau : mục tiêu cách mạng, lực lượng lãnh đạo, lực lượng tham gia, tính chất, kết quả và ý nghĩa lịch sử.

Trang 30

CHÂU TIẾN LỘC

Câu 268. Nhìn vào bảng so sánh dưới đây để nhận xét tình hình kinh tế, xã hội Việt Nam trước và trong cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất :

Thời gian Trước cuộc khai thác Trong cuộc khai thácKinh tế Nông nghiệp là chủ yếu.

Công thương nghiệp kém phát triển.

Nông nghiệp là chủ yếu.Công thương nghiệp, giao thông vận

tải phát triển nhằm phục vụ cho nhu cầu của chính quốc.

Xã hội Hai giai cấp chính : địa chủ phong kiến và nông dân.

Bên cạnh hai giai cấp địa chủ phong kiến, nông dân xuất hiện giai cấp, tầng lớp mới : công nhân, tư sản, tiều tư sản.

Liên hệ với tình hình của các nước Đông Nam Á và nêu điểm giống nhau giữa tình hình Việt Nam với các nước trong khu vực trong giai đoạn này.

26. CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ

HAI.(1939 – 1945)

Chiến tranh thế giới thứ hai (1939 – 1945) là cuộc chiến tranh lớn nhất, tàn khốc nhất trong lịch sử nhân loại. Chiến tranh diễn ra trên nhiều mặt trận, bao trùm hầu như toàn bộ các châu lục và đại dương. Chiến tranh kết thúc với sự thất bại hoàn toàn của phe phát xít, dẫn tới những biến đổi căn bản trong tình hình thế giới.

Câu 269. Ba lò lửa chiến tranh thế giới đã hình thành như thế nào ? Vì sao các hoạt động xâm lược của Đức, Italia và Nhật không bị ngăn chặn ?

Câu 270. Bằng những sự kiện lịch sử có chọn lọc, hãy phân tích con đường dẫn đến chiến tranh thế giới thứ hai (1939 – 1945).

Câu 271. Dưới đây là bảng kê một số sự kiện chính trong tiến trình của cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai (1939 – 1945) :

Stt Sự kiện Thời gian1 Phát xít Đức tấn công Liên Xô.2 Phát xít Đức tấn công Ba Lan và chiếm Vácsava3 Nhật Bản tấn công cảng Trân Châu.4 Phát xít Đức tấn công các nước Tây Âu.5 Nhật Bản tuyên bố đầu hàng không điều kiện.6 Hồng quân Liên Xô cắm cờ trên toà nhà Quốc hội Đức.7 Chiến thắng của Hồng Quân ở Xtalingrát8 Chính phủ Đức đầu hàng không điều kiện

Trang 31

CHÂU TIẾN LỘC

Anh (chị) hãy :a. Hãy xác định và sắp xếp lại các sự kiện sau theo thứ tự thời gian trong Chiến tranh thế giới thứ hai.b. Sự kiện nào đánh dấu bước ngoặt căn bản của tiến trình chiến tranh ? Vì sao ?

Câu 272. Trình bày ngắn gọn quá trình phát xít Đức đánh chiếm châu Âu. Nêu nhận xét về “cuộc chiến tranh kỳ quặc” ?

Câu 273. Trình bày về “Trật tự mới” của phe Trục ở châu Âu và châu Á. Nêu vào suy nghĩ của anh (chị) về “Trật tự mới” đó ? Phong trào kháng chiến ở những nước bị phát xít chiếm đóng diễn biến ra sao ?

Câu 274. Trong Chiến tranh thế giới thứ hai, mặt trận Xô – Đức đã diễn ra như thế nào từ tháng 6 – 1941 đến 1943 ?

Câu 275. Đánh giá vị trí của trận phản công Xtalingrát của Hồng quân Liên Xô trong tiến trình cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai (1939 – 1945).

Câu 276. Quá trình hình thành đồng minh chống phát xít và ý nghĩa của sự kiện này ?Câu 277. Trình bày những thắng lợi quân sự tiêu biểu của quân Đồng minh ở mặt trận Bắc Phi, Châu Á -

Thái Bình Dương (11 – 1942 đến 6 – 1944).Câu 278. Tường thuật diễn biến cuộc đổ bộ vào Noócmăngđi và ý nghĩa của việc mở Mặt trận thứ hai vào

châu Âu.Câu 279. Mặt trận Thái Bình Dương trong cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai:

- Nguyên nhân bùng nổ- Khái quát diễn biến- Liên Xô đã giữ vai trò như thế nào trong việc tiêu diệt chủ nghĩa quân phiệt Nhật Bản ?

Câu 280. Hãy nêu sự kiện chính của Chiến tranh thế giới thứ hai từ tháng 9 năm 1939 đến tháng 6 năm 1941 và tác động của nó đối với cách mạng Việt Nam trong thời gian đó?

(Đề thi Tuyển sinh Đại học, Cao đẳng năm 2003)Câu 281. Những thắng lợi của quân Đồng minh trong việc tiêu diệt phát xít Nhật và tác động của những

thắng lợi đó đối với Việt Nam năm 1945 ?(Đề thi Tuyển sinh Đại học, Cao đẳng năm 2005)

Câu 282. Trình bày tác động của hai sự kiện lịch sử sau đây đối với cách mạng Việt Nam thời kỳ 1939 – 1945:

- Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ (9 – 1939)- Phát xít Nhật đầu hàng Đồng minh (8 – 1945)

(Đề thi Tuyển sinh Đại học, năm 2008)Câu 283. Trình bày ba chiến thắng tiêu biểu của Hồng quân Liên Xô trong Chiến tranh thế giới thứ hai

Trang 32

CHÂU TIẾN LỘC

(1939 – 1945). Ý nghĩa của từng chiến thắng đối với toàn cục cuộc chiến tranh ?(Đề thi Olympic 30/4, khối 11, năm 2008)

Câu 284. Trình bày những chiến thắng của Liên Xô trong cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa phát xít, nêu những chuyển biến to lớn của thế giới sau Chiến tranh thế giới thứ hai.

Câu 285. a. Hoàn thành bảng niên biểu về diễn biến từ đầu năm 1943 đến tháng 8/1945 của cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai theo yêu cầu sau:

b. Hãy trình bày:- Vai trò của quốc gia đã góp phần to lớn trong việc tiêu diệt phát xít Đức.- Những nước ở Đông Nam Á đã tận dụng cơ hội Nhật Bản đầu hàng lực lượng Đồng minh để

tuyên bố độc lập như thế nào ?Câu 286. Dưới đây là bảng thống kê các sư đoàn lục quân Đức và sự bố trí các sư đoàn đó qua từng thời

điểm trong cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai :

Trang 33

CHÂU TIẾN LỘC

- Giải thích lí do tăng (hoặc giảm) số sư đoàn bố trị ở các nơi qua từng thời điểm.- Nêu tên các “mặt trận khác” qua từng thời điểm.- So sánh các cột số liệu trên với nhau để rút ra nhận dịnh : Nơi nào là mặt trận chính trong cuộc

chiến tranh chống phát xít Đức ? Nước nào đóng vai trò chủ yếu trong việc tiêu diệt phát xít Đức.Câu 287. Lập bảng so sánh hai cuộc chiến tranh thế giới theo mẫu sau:

Nội dung Chiến tranh thế giới thứ nhất

Chiến tranh thế giới thứ hai

Những nước tuyên bố tình trạng chiến tranh.Số người bị động viênVào quân đội (triệu người)Số người chết (triệu người)Số người bị thương và tàn tật (triệu người)Thiệt hại về vật chất (tỉ đôla)Trong đó chi phí quân sự trực tiếp

(Đề thi Olympic 30/4, khối 11, năm 2006)Câu 288. Dưới đây là bảng kê số người chết trong Chiến tranh thế giới thứ hai (1939 – 1945) ở các nước

tham chiến chủ yếu:

- Hãy sắp xếp lại thứ tự các nước theo ba mức độ tổn thất sinh mạng : tổn thất nặng (từ 9% dân số trở lên), tổn thất trung bình (từ 1% đến 3%), tổn thất nhẹ (dưới 1%).

Trang 34

CHÂU TIẾN LỘC

- Giải thích nguyên nhân dẫn đến sự khác nhau về mức độ tổn thất sinh mạng.Câu 289. Lập bảng so sánh điểm giống và khác nhau về nguyên nhân, tính chất, kết cục trong hai cuộc Chiến

tranh thế giới lần thứ nhất (1914 – 1918) và Chiến tranh thế giới lần thứ hai (1939 – 1945). Thái độ của anh (chị) đối với chiến tranh như thế nào ?

Câu 290. Chiến tranh thế giới thứ hai (1939 – 1945) trải qua mấy giai đoạn ? (mốc thời gian và nội dung chính của mỗi giai đoạn). Phân tích tính chất, ý nghĩa lịch sử và bài học kinh nghiệm được rút ra từ Chiến tranh thế giới thứ hai.

Câu 291. Bằng những sự kiện lịch sử có chọn lọc, hãy đánh giá vai trò của Liên Xô và các nước Mĩ – Anh – Pháp trong Chiến tranh thế giới thứ hai.

Câu 292. Bằng kiến thức đã học về cuộc “Chiến tranh thế giới thứ hai (1939 – 1945)”, anh (chị) hãy rút ra những nhân tố góp phần đánh bại chủ nghĩa quân phiệt Nhật và nhận xét về việc Mỹ ném bom nguyên tử xuống Nhật Bản ?

27. SỰ HÌNH THÀNH TRẬT TỰ

THẾ GIỚI MỚI SAU CHIẾN

TRANH THẾ GIỚI THỨ HAI

(1945 – 1949)

Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc đánh dấu một giai đoạn phát triển mới của tình hình thế giới. Một trật tự thế giới mới được hình thành với đặc trưng lớn là thế giới chia thành 2 phe – tư bản chủ nghĩa và xã hội chủ nghĩa do hai siêu cương Mĩ và Liên Xô đứng đầu mỗi phe. Các nước trên thế giới dần dần bị phân hoá theo đặc trưng đó. Liên hợp quốc ra đời như một công cụ duy trì trật tự thế giới mới vừa được hình thành.

Câu 293. Trật tự thế giới mới được thiết lập sau Chiến tranh thế giới thứ hai (1939 – 1945) như thế nào ? (Đề thi HSG Quốc gia, bảng A, năm 1999)

Câu 294. Trật tự thế giới trong thế kỉ XX :- So sánh trật tự thế giới Hệ thống Vécxai – Oasinhtơn và Trật tự hai cực Ianta.- Phân tích nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ của trật tự hai cực Ianta.

(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2004)

Câu 295. So sánh điểm giống và điểm khác nhau giữa trật tự thế giới giữa hai thời kì theo hệ thống Vécxai – Oasinhtơn và trật tự hai cực Ianta.

(Đề thi HSG Quốc gia, bảng B, năm 2005)Câu 296. Trình bày hoàn cảnh lịch sử và nội dung chủ yếu của hội nghị Ianta. Những quyết định tại hội nghị

cấp cao Ianta đã tác động đến tình hình thế giới như thế nào ?Câu 297. Tại sao trật tự thế giới sau Chiến tranh thế giới thứ hai (1939 – 1945) mang tên “Trật tự hai cực

Ianta” ? Hãy trình bày và nhận xét về mối quan hệ của các nước phương Đông (trước hết là châu Á) đối với Trật tự hai cực Ianta.

Câu 298. Trình bày hoàn cảnh ra đời, mục đích, nguyên tắc hoạt động và những tổ chức chính của Liên hợp quốc. Nêu ngắn gọn vai trò của Liên hợp quốc và cho biết vai trò quan trọng đó đã được thể hiện như thế nào trong các mối quan hệ quốc tế trong thời gian gần đây ?

Câu 299. Mục đích và những nguyên tắc hoạt động của tổ chức Liên hợp quốc là gì ? Cho biết và dẫn chứng về vai trò của Liên hợp quốc trong việc giải quyết các vụ tranh chấp quốc tế hoặc thúc đẩy các mối quan hệ giao lưu, hợp tác giữa các nước thành viên.

(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2007)Câu 300. Điền vào bảng sau cho hoàn chỉnh về Liên hợp quốc :

Trang 35

CHÂU TIẾN LỘC

Hoàn cảnh ra đờiMục đíchNguyên tắcVai trò

Hiện nay, hoạt động của Liên hợp quốc còn gặp những khó khăn gì ?(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2009)

Câu 301. Vẽ sơ đồ cơ cấu tổ chức của Liên hợp quốc. Cơ quan nào của Liên hợp quốc có vai trò quan trọng nhất trong việc duy trì hoà bình, an ninh thế giới ? Tại sao ?

Câu 302. Bằng các sự kiện lịch sử cụ thể, hãy trình bày sự hình thành hai hệ thống xã hội đối lập sau Chiến tranh thế giới thứ hai.

28. LIÊN XÔ VÀ CÁC NƯỚC ĐÔNG ÂU TỪ NĂM 1945

ĐẾN NHỮNG NĂM 70 CỦA THẾ KỈ

XX

- Sau khi Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc, Liên Xô nhanh chóng khôi phục đất nước, tiến hành công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, trở thành một siêu cường trên thế giới.

- Các nước Đông Âu được giải phóng khỏi ách thống trị của phát xít Đức, đã tiến hành cách mạng dc nhân dân và xây dựng chủ nghĩa xã hội, đạt được những thành tựu về mọi mặt.

- Từ cuối những năm 80 của thế kỉ XX, Liên Xô và các nước Đông Âu lâm vào tình trạng khủng hoảng về chính trị và kinh tế - xã hội, dẫn đến sự tan rã của chế độ xã hội chủ nghĩa ở các nước này.

Câu 303. Tại sao nhân dân Liên Xô chịu những tổn thất nặng nề trong chiến tranh chống chủ nghĩa phát xít ? Câu 304. Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, Liên Xô đứng trước những khó khăn nào ? Theo anh (chị), nhân

dân Liên Xô có khắc phục, vượt qua những khó khăn đó không ? Cơ sở nào mà anh (chị) khẳng định điều đó ?Câu 305. Trình bày những thành tựu chính trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô từ năm

1945 đến nửa đầu những năm 70. Trong hoàn cảnh Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô Viết đã tan vỡ như hiện nay, anh (chị) có suy nghĩ gì về những thành tựu xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô trong giai đoạn từ 1945 đến nữa đầu những năm 70 ?

Câu 306. Cho biết những thiếu sót, sai lầm trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô từ 1954 đến nửa đầu những năm 70 (của thế kỉ XX). Vì sao có những thiếu sót, sai lầm ấy mà Liên Xô vẫn đạt được những thành tựu to lớn như vậy ?

Câu 307. Trình bày chính sách đối ngoại và vị trí quốc tế của Liên Xô từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai. Nêu một vài dẫn chứng cụ thể về sự giúp đỡ của Liên Xô đối với Việt Nam từ năm 1954 – 1991 và cho biết sự giúp đỡ đó có ý nghĩa như thế nào đối với sự nghiệp cách mạng của nhân dânViệt Nam ?

Câu 308. Có ý kiến cho rằng từ năm 1945 đến nữa đầu những năm 70 của thế kỷ XX, Liên Xô là thành trì của hoà bình và là chỗ dựa của phong trào cách mạng thế giới. Anh (chị) có đồng ý với ý kiến đó không ? Hãy lý giải và chứng minh.

(Đề thi HSG, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2004) Câu 309. Anh (chị) hiểu như thế nào về thuật ngữ Đông Âu, Tây Âu ? Vẽ lượt đồ châu Âu, hãy ghi tên và vị

trí của các nước xã hội chủ nghĩa Đông Âu.Câu 310. Chiến thắng của Hồng quân Liên Xô đánh bại phát xít Đức có ý nghĩa như thế nào đối với việc ra

đời của các nước dân chủ nhân dân Đông Âu. Hãy kể tên các nước đó.Câu 311. Cuộc đấu tranh giữa giai cấp vô sản và giai cấp tư sản trong việc giành toàn bộ chính quyền và đưa

các nước Đông Âu đi theo hai con đường xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa diễn ra như thế nào ?

Trang 36

CHÂU TIẾN LỘC

Câu 312. Có ý kiến cho rằng sự ra đời của các nước dân chủ nhân dân Đông Âu là do sự sắp đặt Liên Xô. Anh (chị) có đồng tình với ý kiến này không ? Vì sao ?

Câu 313. Tại sao sau khi tuyên bố độc lập, các nước dân chủ nhân dân Đông Âu phải hoàn thành cuộc cách mạng dân chủ nhân dân ? Các nước dân chủ nhân dân Đông Âu đã hoàn thành thắng lợi cuộc Cách mạng dân chủ nhân dân như thế nào ? Ý nghĩa của thắng lợi đó.

Câu 314. Tại sao chủ nghĩa xã hội có thể được xây dựng ở các nước Đông Âu sau Chiến tranh thế giới thứ hai ? Trình bày những thành tựu chính của các nước Đông Âu trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Đông Âu từ năm 1950 đến nửa đầu những năm 70.

Câu 315. Hãy trình bày những thành tựu chủ yếu trong công cuộc xây dựng xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và các nước Đông Âu từ năm 1945 đến nữa đầu những năm 70, qua việc thiết lập bảng so sánh sau đây :

Thời gian Thành tựu của Liên Xô Thành tựu của Đông Âu

Từ năm 1945 đến năm 1950

Từ năm 1950 đến nửa đầu những năm 70

Câu 316. Trình bày những thành tựu chủ yếu của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu từ 1945 đến nửa đầu những năm 70 và nêu những nhận xét.

(Đề thi HSG Quốc gia, bảng A, năm 2002)Câu 317. Hãy cho biết sự ra đời và vai trò của Hội đồng tương trợ kinh tế (SEV) và Tổ chức Hiệp ước

Vácsava.Câu 318. Quan hệ hợp tác giữa các nước xã hội chủ nghĩa từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến đầu thập

niên 70 của thế kỉ XX đã diễn ra như thế nào ? Nêu nhận xét.Câu 319. Trình bày những điểm thể hiện sự lớn mạnh của hệ thống xã hội chủ nghĩa trên thế giới từ sau năm

1945 đến đầu thập niên 70 của thế kỉ XX.Câu 320. Tại sao cuộc khủng hoảng dầu mỏ thế giới năm 1973 lại đẩy Liên Xô vào một cuộc khủng hoảng

toàn diện và trầm trọng ? Nêu một vài sự kiện về công cuộc cải tổ ở Liên Xô.Câu 321. Tiến trình của công cuộc cải tổ của Liên Xô diễn ra như thế nào ? Hãy so sánh mục đích và hậu

quả của công cuộc cải tổ ở Liên Xô trong những năm 1985 – 1991.Câu 322. Công cuộc đổi mới Đảng Cộng sản Việt Nam khởi xướng có gì khác với biện pháp và chủ trương

của Liên Xô ? Trong khi Liên Xô thực hiện công cuộc cải tổ từ năm 1985 – 1991 không thành, thì công cuộc đổi mới đất nước ở Việt Nam từ năm 1986 – 1991, đạt được những thành tựu như thế nào ?

Câu 323. Những nét chính về quá trình khủng hoảng và sụp đổ của chế độ xã hội chủ nghĩa ở các nước Đông Âu. Vì sao chế độ xã hội chủ nghĩa lại sụp đổ ở các nước này ?

Trang 37

CHÂU TIẾN LỘC

Câu 324. Phân tích những nguyên nhân dẫn đến khủng hoảng rồi sụp đổ của Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa Đông Âu. Nguyên nhân nào là chủ yếu nhất ? Vì sao ?

Câu 325. Hãy hoàn thiện sơ đồ dưới đây về quá trình hình thành, phát triển rồi sụp đổ của hệ thống chủ nghĩa xã hội trên thế giới :

? ? ?Theo anh (chị), sự sụp đổ của Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa Đông Âu có phải là sự cáo

chung của chủ nghĩa xã hội không ? Giải thích vì sao ? Câu 326. Từ công cuộc cải tổ thất bại của Liên Xô, anh (chị) có thể rút ra bài học kinh nghiệm như thế nào

cho công cuộc đổi mới đất nước Việt Nam từ năm 1986 – 1991 ? Thế hệ thanh niên Việt Nam có suy nghĩ gì và hành động như thế nào trước những biến động của tình hình thế giới và Việt Nam hiện nay ?

Câu 327. Nêu những nét chính về Liên bang Nga trong thời gian 1991 – 2000.Câu 328. Vai trò của Liên bang Nga từ sau năm 1991 trong việc xác lập quan hệ quốc tế mới ?

(Đề thi HSG Quốc gia, bảng A, năm 2001)

29. QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA

PHONG TRÀO GIẢI PHÓNG DÂN TỘC VÀ SỰ TAN

RÃ CUẢ HỆ THỐNG THUỘC

ĐỊA

Ngay sau Chiến tranh thế giới thứ hai, một cao trào giải phóng dân tộc đã dấy lên mạnh mẽ ở các nước Á, Phi và Mỹ Latinh. Dưới những đòn đả kích mãnh liệt của cao trào phóng, hệ thống thuộc địa và chế độ phân biệt chủng tộc (Apác thai) kéo dài nhiều thế kỉ đã bị sụp đổ hoàn toàn. Thắng lợi có ý nghĩa lịch sử đó đã đưa tới sự ra đời của hơn 100 quốc gia độc lập. Bản đồ chính trị thế giới đã có những thay đổi to lớn và sâu sắc.

Câu 329. Hãy đánh dấu những mốc thời gian phân chia các giai đoạn chủ yếu của phong trào giải phóng dân tộc từ năm 1945 đến giữa những năm 90 của thế kỉ XX (Theo mẫu sau)

Câu 330. Trình bày nét khác biệt cơ bản về mục tiêu, nhiệm vụ giữa phong trào giải phóng dân tộc ở châu Á, châu Phi với khu vực Mĩ Latinh ? Tại sao lại có sự khác biệt đó ?

(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2007)Câu 331. Tại sao ngay sau Chiến tranh thế giới thứ hai, phong trào giải phóng dân tộc lại phát triển sớm ở

các nước Đông Nam Á rồi mới lan sang các nước Nam Á và Bắc Phi ?Câu 332. Phong trào giải phóng dân tộc ở các nước châu Á, châu Phi, châu Mĩ Latinh từ sau Chiến tranh thế

giới thứ hai (1945) đã phát triển như thế nào? (thí sinh cần nêu ít nhất ba sự kiện cho mỗi giai đoạn). Câu 333. Sự phát triển của phong trào giải phóng dân tộc ở Á, Phi, Mĩ Latinh sau Chiến tranh thế giới thứ

hai (1939 – 1945) đã làm tan rã hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa thực dân cũ như thế nào ?Câu 334. Trình bày vắt tắt về phong trào giải phóng dân tộc từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến cuối thế

Trang 38

Năm 1945 Giữa những năm 90

giữa những năm 90 giữa những năm 70 Năm 1945 giữa những năm 60

CHÂU TIẾN LỘC

kỉ XX. Cho biết các hình thức đấu tranh và kết quả của phong trào này.(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2007)

Câu 335. Sách Giáo khoa Lịch sử 12, Nâng cao, NXB Giáo dục, trang 102 – 103 có đoạn viết : “…Ngay sau Chiến tranh thế giới thứ hai, một cao trào giải phóng dân tộc đã dấy lên mạnh mẽ ở

các nước Á, Phi và Mĩ Latinh. Dưới những đòn đả kích mãnh liệt của cao trào giải phóng, hệ thống thuộc địa và chế độ phân biệt chủng tộc (Apácthai) kéo dài nhiều thế kỉ đã bị sụp đổ hoàn toàn.”

Bằng những kiến thức lịch sử đã học hoặc đọc thêm, anh (chị) hãy chứng minh nhận định trên và trình bày nhận xét của mình về vấn đề này.

30. CÁC NƯỚC ĐÔNG BẮC Á

Khu vực Đông Bắc Á sau Chiến tranh thế giới thứ hai có những biến đổi to lớn : sự ra đời của nước Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa và hai nhà nước trên bán đảo Triều Tiên. Các quốc gia này đã đạt được những thành tựu quan trọng trong sự nghiệp xây dựng đất nước.

Câu 336. Phong trào giải phóng dân tộc ở châu Á từ năm 1945 đến nay : các giai đoạn, đặc điểm nổi bật. Vai trò của cách mạng Việt Nam đối với phong trào này ?

Câu 337. Từ cuối những năm 50 của thế kỉ XX hầu hết các nước châu Á đều giành được độc lập, song từ đó đến nay, tình hình nhiều nước trong khu vực luôn trong tình trạng không ổn định. Hãy giải thích vì sao ?

Câu 338. Có ý kiến cho rằng : “Thế kỷ XXI sẽ là thế kỷ của châu Á”. Bằng những hiểu biết về sự tăng trưởng kinh tế của Ấn Độ, Trung Quốc và một số nước Đông Nam Á trong những thập niên qua, anh (chị) hãy làm sáng tỏ nhận định trên.

Câu 339. Hãy nêu nhận xét về bước chuyển biến to lớn của khu vực Đông Bắc Á từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến đầu những năm 90 của thế kỉ XX.

Câu 340. Bốn “con Rồng kinh tế” xuất hiện ở châu Á từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai (1945) bao gồm những quốc gia và vùng lãnh thổ nào ?

Từ đó, hãy trình bày những nét chính về quá trình giành độc lập và sự phát triển kinh tế, xã hội cuả một “con Rồng kinh tế” mà anh (chị) đã nêu trên.

Câu 341. Nêu những sự kiện chính trong những năm 1946 – 1949 dẫn tới việc thành lập nước Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa và ý nghĩa của sự thành lập nhà nước ấy.

Câu 342. Tại sao cuộc nội chiến ở Trung Quốc (1946 – 1949) lại được coi là cuộc cách mạng dân tộc dân chủ ? Cuộc Cách mạng Trung Quốc thành công có ảnh hưởng như thế nào đến sự nghiệp Cách mạng Trung Quốc nói riêng và cách mạng thế giới nói chung ?

Câu 343. Trình bày những thành tựu mà nhân dân Trung Quốc đã đạt được trong công cuộc xây dựng chế độ mới qua mười năm đầu sau khi cách mạng thắng lợi (1949 – 1959).

Câu 344. Hoàn thiện bảng sau về đường lối xây dựng chủ nghĩa xã hội của Đảng và Nhà nước Trung Quốc:

1959 – 1978 1978 đến nayNội dungNhận xétKết quả

(Đề thi HSG cấp THPT, Hà Nội, năm 2004)

Trang 39

CHÂU TIẾN LỘC

Câu 345. Cho biết công cuộc cải cách ở Trung Quốc từ năm 1978 đến nay. Từ đó, anh (chị) hãy trình bày những suy nghĩ của bản thân về công cuộc đổi mới hiện nay tại Việt Nam ?

(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2001)Câu 346. Những nét chính về đường lối xây dựng chủ nghĩa xã hội từ cuối năm 1978 ở Đảng và Nhà nước

Trung Quốc. Theo anh (chị), công cuộc cải cách kinh tế, xã hội hiện nay tại Trung Quốc còn có những hạn chế gì ? (Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2007)

Câu 347. Theo anh (chị), nguyên nhân nào quan trọng nhất dẫn đến sự phát triển của đất nước Trung Quốc từ cuối những năm 1978 đến nay ? Cách mạng Việt Nam có thể rút ra bài học kinh nghiệm như thế nào từ công cuộc cải cách đổi mới thành công của Trung Quốc (1978) ?

Câu 348. Từ khi thành lập đến nay, Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa đã trải qua biết bao thăng trầm trong quá trình phát triển đất nước. Thông qua các kiến thức trong bài, anh (chị) hãy chứng minh điều đó.

Câu 349. Bằng những kiến thức lịch sử, anh (chị) hãy so sánh chính sách đối ngoại của Trung Quốc trong các thời kỳ 1949 – 1959, 1959 – 1978, 1978 – nay. Từ đó, rút ra nhận xét về chính sách đối ngoại và vị trí quốc tế của Trung Quốc.

Câu 350. Từ cuộc cải cách ở Trung Quốc (năm 1978) và cuộc cải tổ ở Liên Xô (năm 1985), anh (chị) có nhận xét như thế nào ?

Câu 351. Trình bày nhận xét của anh (chị) về quan hệ giữa Trung Quốc với Liên Xô và Cộng hoà liên bang Nga từ năm 1950 đến nay.

(Đề thi HSG cấp THPT, Hà Nội, năm 2007)Câu 352. Trình bày những nét chính của lịch sử Trung Quốc từ năm 1949 đến nay. Nêu nhận xét của anh

(chị) về quan hệ Trung – Xô, quan hệ Trung – Nga và quan hệ Trung – Việt trong giai đoạn trên.(Đề thi HSG cấp THPT, Hà Nội, năm 2001)

Câu 353. Tại sao bán đảo Triều Tiên lại bị chia cắt sau Chiến tranh thế giới thứ hai ? Tóm lược diễn biến của cuộc chiến tranh Triều Tiên (1950 – 1953).

Câu 354. Hội nghị ngoại trưởng năm cường quốc (Anh, Pháp, Mĩ, Trung Quốc, Liên Xô) họp tại Mátxcơva (12 – 1945) đã có những quyết định gì về việc giải quyết vấn đề bán đảo Triều Tiên sau Chiến tranh thế giới thứ hai (1945) ?

Câu 355. So sánh tình hình Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Triều Tiên và tình hình Đại Hàn Dân Quốc sau Chiến tranh thế giới thứ hai (về chế độ chính trị, lãnh đạo, sự phát triển kinh tế sau chiến tranh). Quan hệ hai miền Nam – Bắc bán đảo Triều Tiên có những chuyển biến gì từ những năm 70 của thế kỉ XX đến năm 2000 ?

Câu 356. Trình bày tình hình bán đảo Triều Tiên từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến nay. (Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2002)

Câu 357. a) Cho bảng số liệu:THU NHẬP QUỐC DÂN TÍNH THEO ĐẦU NGƯỜI CỦA HÀN QUỐC

Trang 40

CHÂU TIẾN LỘC

(Đơn vị : USD)

Năm Thu nhập quốc dân tính theo đầu người

1990 58861992 71831994 89981996 113851998 67442000 97702002 10013

Anh (chị) hãy vẽ biểu đồ thể hiện thu nhập quốc dân tính theo đầu người của Hàn Quốc trong những năm trên và giải thích vì sao năm 1998 thu nhập quốc dân tính theo đầu người của nước này bị giảm sút ?

b) Cho biết những bài học kinh nghiệm trong việc phát triển kinh tế của Hàn Quốc từ năm 1962 đến năm 2000.

31. CÁC NƯỚC ĐÔNG NAM Á

Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, từ cao trào giải phóng dân tộc, hàng loạt quốc gia Đông Nam Á đã giành được độc lập và bước vào thời kì xây dựng đất nước. Tình hình chính trị, kinh tế, xã hội trong khu vực bắt đầu có sự thay đổi.

Câu 358. Hãy trình bày nhận xét của anh (chị) về các con đường đấu tranh giành độc lập và xu hướng phát triển của các nước Đông Nam Á từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến nay.

(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2003) Câu 359. Trình bày đặc điểm quá trình đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc của các nước Đông Nam Á từ

năm 1945 đến nay. (Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2004)

Câu 360. So sánh tính chất của cuộc Cách mạng tháng Tám 1945 ở Việt Nam với Cách mạng tháng Tám 1945 ở Inđônêxia, rút ra điểm khác biệt cơ bản giữa hai cuộc cách mạng này ?

Câu 361. Trình bày một cách khái quát về quá trình giành độc lập của các nước ASEAN từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến nay.

Lập bảng kê các nước tham gia khối ASEAN theo nội dung sau :Tên nước Tên thủ đô Ngày giành độc lập Ngày gia nhập ASEAN

(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2000)Câu 362. Qua những sự kiện lịch sử cụ thể, hãy nêu những biến đổi to lớn về mặt chính trị xã hội của các

nước Đông Nam Á trước và sau Chiến tranh thế giới thứ hai (1939 – 1945).

Trang 41

CHÂU TIẾN LỘC

(Đề thi HSG Quốc gia, bảng A, năm 2002)Câu 363. Trình bày và phân tích những biến đổi về các mặt chính trị, xã hội của các nước trong khu vực

Đông Nam Á trước và sau Chiến tranh thế giới thứ hai.(Đề thi HSG Quốc gia, bảng B, năm 2002)

Câu 364. Theo anh (chị), biến đổi to lớn nhất, có ý nghĩa quyết định đến sự phát triển của khu vực Đông Nam Á từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến nay là gì ? Tại sao ?

(Đề thi HSG Quốc gia, bảng B, năm 2003)Câu 365. Lập bảng so sánh quá trình phát triển của cách mạng Đông Dương từ năm 1945 đến 1991 :

Lào Campuchia Việt NamGiai đoạn 1945 – 1954Giai đoạn 1954 – 1975Giai đoạn 1975 – 1991

Câu 366. Hãy trình bày nhận xét của anh (chị) về mối quan hệ giữa cách mạng Việt Nam, Lào, Campuchia trong những năm 1945 – 1954, 1954 – 1975. Đặc điểm nổi bật trong quá trình phát triển kinh tế của nhóm nước Đông Dương là gì ?

Câu 367. Trình bày quá trình phát triển của cách mạng giải phóng dân tộc ở Lào từ năm 1945 đến năm 1975. Phân tích sự giống nhau giữa cách mạng Lào với cách mạng Việt Nam trong giai đoạn đó ? Tại sao có sự giống nhau đó ?

Câu 368. Hãy phân chia các giai đoạn của cách mạng Lào từ năm 1946 đến năm 1975 và tóm tắt diễn biến từng giai đoạn.

(Đề tuyển sinh Đại học năm 2009)Câu 369. Những sự kiện lịch sử tiêu biểu nào thể hiện tính đoàn kết chiến đấu giữa hai dân tộc Việt Nam và

Lào trong thời kì chống Pháp và chống Mĩ (1945 – 1975).(Đề thi Tuyển sinh Đại học, Cao đẳng năm 2005)

Câu 370. Nêu tóm tắt các giai đoạn của lịch sử Campuchia từ năm 1945 đến nay.(Đề thi HSG cấp THPT, Hà Nội, năm 2005)

Câu 371. Đông Nam Á 1945 – 2000 có những biến đổi to lớn nào ? Trình bày chiến lược phát triển kinh tế của các nước sáng lập ASEAN theo mẫu sau :

Hướng nội Hướng ngoạiMục tiêuNội dung

Trang 42

CHÂU TIẾN LỘC

Thành tựuHạn chế

Câu 372. “Các nước Đông Nam Á sau khi giành được độc lập đã bước vào con đường phát triển kinh tế dân tộc. Trong quá trình xây dựng đất nước, các quốc gia trong khu vực đã thực hiện nhiều chiến lược phát triển kinh tế khác nhau…” (Sách giáo khoa 12, nâng cao, NXBGD 2009).

Bằng những sự kiện lịch sử cụ thể, anh (chị) hãy chứng minh nhận định trên và rút ra những bài học kinh nghiệm thực tiễn cho Việt Nam trong công cuộc đổi mới đất nước ?

Câu 373. Nêu nội dung, thành tựu và hạn chế của chiến lược kinh tế hướng nội và chiến lược kinh tế hướng ngoại của nhóm 5 nước sáng lập ASEAN. (Đề tuyển sinh Đại học năm 2009)

Câu 374. Trình bày những nét chính về sự thành lập, mục tiêu và quá trình phát triển của tổ chức ASEAN.(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 1999)

Câu 375. Sự thành lập, nguyên tắc hoạt động, cơ cấu tổ chức của tổ chức “Hiệp hội các nước Đông Nam Á” (ASEAN) và quan hệ của khối này với 3 nước Đông Dương ? Triển vọng của ASEAN ?

Câu 376. Lập bảng kê các nước tham gia khối ASEAN theo nội dung sau :

Stt Tên nước Thủ đô Ngày giành độc lập

Ngày gia nhập ASEAN

Nét nổi bật trong tình hình hiện nay

(Đề thi HSG Quốc gia, bảng A, năm 1999)Câu 377. Việc Việt Nam gia nhập ASEAN : Quá trình, thời cơ và thách thức.

(Đề thi HSG Quốc gia – Bảng B, năm 2001)Câu 378. Hãy nêu nhận xét về quan hệ giữa Việt Nam với các nước Đông Nam Á từ năm 1954 đến nay và

lấy dẫn chứng cụ thể để chứng minh.(Đề thi HSG cấp THPT, Hà Nội, năm 2004)

Câu 379. Để thực hiện chính sách “Ngoại giao phòng ngừa”, các nước ASEAN đã có sáng kiến thành lập Diễn đàn khu vực (ARF). Anh (chị) hãy cho biết quá trình thành lập và mục đích chính của Diễn đàn này ?

Câu 380. Nêu những sự kiện chứng tỏ : từ đầu những năm 90 của thế kỉ XX, “một chương mới mở ra trong lịch sử khu vực Đông Nam Á” .

32. ẤN ĐỘ VÀ KHU VỰC TRUNG

ĐÔNG

Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, cuộc đấu tranh giành độc lập của nhân dân Ấn Độ dâng cao và giành được thắng lợi cuối cùng. Tiếp đó, nhân dân Ấn Độ

Câu 381. Phong trào đấu tranh giành độc lập dân tộc của Ấn Độ (1945 – 1950) ?(Đề thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng năm 2002)

Câu 382. Vì sao thực dân Anh buộc phải công nhận nền độc lập hoàn toàn của Ấn Độ ?Câu 383. Quá trình đấu tranh giành độc lập và xây dựng đất nước của Ấn Độ từ sau Chiến tranh thế giới thứ

Trang 43

CHÂU TIẾN LỘC

đạt được nhiều thành tựu trong công cuộc xây dựng kinh tế - xã hội. Ở khu vực Trung Đông, tình hình ngày càng căng thẳng do sự tranh chấp quyền lợi giữa các nước đế quốc. Cuộc đấu tranh giành độc lập của nhân dân Palextin, mặc dù đạt được những thành tựu bước đầu, nhưng vẫn còn nhiều khó khăn.

hai đến năm 2000 diễn ra như thế nào ? Vai trò của Ấn Độ trong phong trào không liên kết ?Câu 384. Nêu kết quả của cuộc “cách mạng xanh” ở Ấn Độ.Câu 385. Phân tích những nguyên nhân dẫn đến tình hình Trung Đông luôn luôn căng thẳng, không ổn định.

(Đề thi HSG cấp THPT, Hà Nội, năm 2005)Câu 386. Hãy xác định vị trí và đặc điểm của khu vực Tây Á. Trình bày sự tranh chấp của các thế lực đế

quốc giai đoạn trước và sau 1945 ở khu vực này. Nguồn gốc bùng nổ và quá trình phát triển phong trào kháng chiến của nhân dân Palextin từ 1948

đến nay như thế nào ? Câu 387. Bằng những dẫn chứng cụ thể, hãy nêu rõ đặc điểm của lịch sử các nước Trung Đông từ năm 1945

đến nay. (Đề thi HSG cấp THPT, Hà Nội, năm 2002)

33. CÁC NƯỚC CHÂU PHI VÀ MĨ

LATINH

Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, phong trào giải phóng dân tộc và bảo vệ độc lập ở châu Phi và khu vực Mĩ Latinh bùng nổ, đã giành được thắng lợi to lớn. Sau đó, hàng loạt các quốc gia bước vào thời kì xây dựng đất nước, bộ mặt hai khu vực từng bước thay đổi song còn đầy khó khăn và nhiều nơi không ổn định.

Câu 388. Các giai đoạn phát triển của cuộc đấu tranh giành độc lập của nhân dân châu Phi sau Chiến tranh thế giới thứ hai. Đặc điểm của phong trào giải phóng dân tộc ở khu vực này ? Tại sao năm 1960 được gọi là “Năm châu Phi” ? Tác dụng của phong trào cách mạng Việt Nam đối với phong trào giải phóng dân tộc ở châu Phi trong những năm 1954 – 1960 ?Câu 389. Những nhân tố nào đã thúc đẩy phong trào giải phóng dân tộc ở châu Phi từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai phát triển ? Hãy nêu những thành quả chính trong cuộc đấu tranh giành độc lập của nhân dân châu Phi sau năm 1945. Anh (chị) biết gì về Nenxơn Manđêla ?Câu 390. Trình bày những nét chính các giai đoạn phát triển và thắng lợi của phong trào giải phóng dân tộc ở châu Phi từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến nay. Đặc điểm riêng biệt của phong trào giải phóng dân tộc ở châu Phi từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai là gì ?

(Đề thi HSG Quốc gia, bảng A, năm 2003)Câu 391. Hiện nay, các nước châu Phi đang phải đối mặt những khó khăn gì trên chặng đường phát triển ? Cho biết một vài việc làm của cộng đồng quốc tế nhằm giúp đỡ châu lục này.Câu 392. Anh (chị) có những hiểu biết gì về một cuộc cách mạng được xem là thắng lợi mở đầu của phong trào giải phóng dân tộc ở Bắc Phi sau Chiến tranh thế giới thứ hai ?

Ngoài mục tiêu giải phóng dân tộc, nhân dân châu Phi còn tiến hành cuộc đấu tranh nhằm mục tiêu nào khác ? Anh (chị) hãy trình bày một phong trào đấu tranh tiêu biểu cho mục tiêu đó ở châu Phi.

(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2004)Câu 393. Thế nào là chủ nghĩa Apácthai và chế độ Apácthai ở Nam Phi đã phản động, tàn bạo như thế nào ?Câu 394. Trình bày khái quát những thắng lợi của cuộc đấu tranh giành và bảo vệ độc lập của nhân dân Mĩ Latinh từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai. Anh (chị) biết gì về tổ chức Thị trường chung Nam Mĩ (Mercosur) ?Câu 395. Tại sao gọi khu vực Mĩ Latinh sau Chiến tranh thế giới thứ hai là “Lục địa bùng cháy” ? Nêu những sự kiện chính trong quá trình đấu tranh của cách mạng Cuba.Câu 396. Từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai, khu vực Mỹ Latinh có những biến đổi to lớn gì ? Theo anh

Trang 44

CHÂU TIẾN LỘC

(chị), trong những biến đổi đó thì biến đổi nào là quan trọng nhất, có ý nghĩa quyết định đến sự phát triển của khu vực Mĩ Latinh ? Vì sao ?Câu 397. Cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc của nhân dân Mĩ Latinh có gì khác so với cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc của nhân dân châu Á, châu Phi ?

Cho biết những thành tựu và khó khăn về kinh tế – xã hội của các nước Mĩ Latinh sau Chiến tranh thế giới thứ hai. (Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2008)Câu 398. Sự kiện nào đánh dấu bước phát triển mới của phong trào giải phóng dân tộc khu vực Mĩ Latinh sau Chiến tranh thế giới thứ hai ? Kể từ đó phong trào đã diễn ra như thế nào ?Câu 399. Trình bày tóm tắt cuộc đấu tranh chống chế độc tài Cuba trong những năm 1953 – 1959.

(Đề thi tuyển sinh Cao đẳng năm 2008)Câu 400. Cho biết những thành tựu về cách mạng xã hội chủ nghĩa và xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Cuba từ năm 1959 đến nay và ý nghĩa của nó. Cho biết mối quan hệ đoàn kết hữu nghị giữa lãnh tụ Phiđen Catxtơrô với Đảng Cộng sản, Chính phủ và nhân dân Việt Nam.Câu 401. Chứng minh “Cuba là lá cờ đầu của phong trào cách mạng ở khu vực Mĩ Latinh”.

(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2007)Câu 402. Trình bày ngắn gọn các giai đoạn phát triển của phong trào giải phóng dân tộc ở châu Phi và Mĩ Latinh từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến nay.

Nêu những điểm giống và khác nhau giữa hai phong trào này. (Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2003)

Câu 403. Hãy lập bảng so sánh sự khác nhau trong phong trào giải phóng dân tộc ở châu Á và châu Phi từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến nay với ba nội dung:

- Trong quá trình đấu tranh giành độc lập.- Trong công cuộc xây dựng và phát triển.- Thực trạng châu Á và châu Phi hiện nay.

Câu 404. Nêu điểm khác nhau về đặc điểm của phong trào giải phóng dân tộc ở châu Phi với phong trào giải phóng dân tộc ở châu Á (theo các nội dung sau : tổ chức lãnh đạo phong trào, hình thức đấu tranh, mức độ giành độc lập và sự phát triển kinh tế sau chiến tranh).

34. NƯỚC MĨ, TÂY ÂU VÀ NHẬT BẢN

(1945 – 2000)

1. Mĩ : Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, nước Mĩ bước sang giai đoạn phát triển với tiềm lực kinh tế - tài chính và lực lượng quân sự to lớn. Dựa vào đó, các giới cầm quyền Mĩ theo đuổi mưu đồ thống

Câu 405. Trình bày những nét chính về tình hình kinh tế và khoa học – kỹ thuật, chính trị – xã hội của nước Mĩ từ năm 1945 đến nay và nguyên nhân Mĩ trở thành trung tâm kinh tế – tài chính duy nhất của thế giới trong khoảng hai thập niên đầu sau Chiến tranh thế giới thứ hai.

(Đề thi HSG cấp THPT, Hà Nội, năm 2005)Câu 406. Trình bày nguyên nhân dẫn đến sự phát triển của nền kinh tế Mỹ từ sau Chiến tranh thế giới thứ

hai. Theo anh (chị), trong những nguyên nhân dẫn đến sự phát triển của nền kinh tế Mĩ từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai, thì nguyên nhân nào là quan trọng nhất và có thể giúp ích cho các nước đang phát triển trong việc

Trang 45

CHÂU TIẾN LỘC

trị toàn thế giới và nô dịch các quốc gia – dân tộc trên hành tinh

2. Tây Âu : Từ sau năm 1945, tình hình các nước Tây Âu đã có những thay đổi to lớn và sâu sắc. Tiêu biểu là sự liên kết các nước Tây Âu trong tổ chức Liên minh châu Âu (EU) – một tổ chức khu vực lớn nhất, chặt chẽ nhất, có những thành công lớn về kinh tế và chính trị.

3. Nhật : Là nước bại trận trong Chiến tranh thế giới thứ hai, song từ sau năm 1945, Nhật Bản đã bước vào một thời kì phát triển mới với những đổi thay căn bản về chính trị - xã hội cùng những thành tựu như một sự thần kì về kinh tế - khoa học công nghệ. Nhật Bản đã vươn lên, trở thành một siêu cường kinh tế, một trong những trung tâm kinh tế - tài chính của thế giới.

xây dựng nền kinh tế của mình ?Câu 407. Phân tích chính sách đối nội và chính sách đối ngoại của Mĩ sau năm 1945 đến năm 1991.Câu 408. Từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến nay, Mĩ đã thực hiện “Chiến lược toàn cầu” như thế nào ?

Anh (chị) hãy nêu nhận xét của mình về kết quả thực hiện chiến lược đó. (Đề thi HSG cấp THPT, Hà Nội, năm 2006)

Câu 409. Mĩ đã thực hiện “Chiến lược toàn cầu” tại châu Á từ 1945 – 1947 như thế nào ?Câu 410. Chiến lược “Phản ứng linh hoạt” và “Ngăn đe thực tế” của Mĩ đã ứng dụng như thế nào trong cuộc

chiến tranh xâm lược Việt Nam (1954 – 1975) ? Sự thất bại của nó ?Câu 411. Trình bày chính sách đối ngoại của Mĩ từ năm 1991 đến nay và phân tích tác động của những chính

sách đó đối với các mối quan hệ quốc tế.Câu 412. Trình bày chính sách đối ngoại của Mĩ đối với Việt Nam từ 1945 – 1975. Cho biết những sự kiện

chứng tỏ mối quan hệ Mĩ và Việt Nam hiện nay được cải thiện.Câu 413. Nét chính về tình hình kinh tế, khoa học – kĩ thuật của Mĩ từ năm 1991 đến năm 2000. Những mục

tiêu cơ bản trong chính sách đối nội và đối ngoại của Mĩ dưới thời Tổng thống Bill Clintơn là gì ?Câu 414. Trình bày sự phát triển về kinh tế của Nhật Bản sau Chiến tranh thế giới thứ hai (1945). Những

nguyên nhân tạo nên sự phát triển kinh tế Nhật và hạn chế của nó là gì ?Câu 415. Hãy phân chia các giai đoạn phát triển của lịch sử Nhật Bản từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến

năm 2000 và nêu rõ đặc điểm của từng giai đoạn. Hiện tượng “thần kì Nhật Bản” là gì ? Nguyên nhân của hiện tượng đó ? Theo anh (chị), có thể học tập được bài học kinh nghiệm gì từ hiện tượng “thần kì Nhật Bản” ?

(Đề thi HSG cấp THPT, Hà Nội, năm 2005)

Câu 416. Trong những nguyên nhân dẫn đến sự phát triển của nền “thần kì” của nền kinh tế Nhật Bản trong những năm 70 của thế kỉ XX, thì nguyên nhân nào là quan trọng nhất ? Vì sao ? Nguyên nhân đó có thể giúp ích gì cho các nước đang phát triển trong việc xây dựng nền kinh tế của mình ? Từ những kinh nghiệm của Nhật Bản có thể rút ra bài học kinh nghiệm gì cho Việt Nam trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước ?

Câu 417. Nêu nội dung cơ bản của những cải cách dân chủ ở Nhật Bản trong thời kì bị chiếm đóng (1945 – 1952) và cho biết ý nghĩa của chúng.

Câu 418. Quan hệ Mĩ – Nhật là một trong những yếu tố dẫn đến sự phát triển của Nhật Bản sau Chiến tranh thế giới thứ hai. Bằng những kiến thức lịch sử, anh (chị) hãy làm sáng tỏ nhận định trên.

Câu 419. Trình bày những nét nổi bật trong chính sách đối nội và đối ngoại của Nhật từ sau 1945 đến nay.Câu 420. Hãy phân chia các giai đoạn phát triển của lịch sử các nước tư bản chủ yếu ở Tây Âu từ sau Chiến

tranh thế giới thứ hai đến nay và nêu tóm lược nội dung chính của từng giai đoạn. Cho biết những nhân tố thúc đẩy Tây Âu trở thành một trong ba trung tâm kinh tế – tài chính lớn nhất thế giới nửa sau thế kỉ XX.

Câu 421. Phân tích những yếu tố thúc đẩy phát triển kinh tế của Tây Âu từ năm 1950 đến năm 1973 và nêu

Trang 46

CHÂU TIẾN LỘC

những nét chính trong tình hình chính trị ở Tây Âu trong giai đoạn này.Câu 422. Trình bày sự không ổn định về kinh tế ở các nước tư bản chủ nghĩa ở Tây Âu và những nét chính

trong tình hình chính trị – xã hội ở khu vực này trong giai đoạn 1973 – 1991.Câu 423. Nêu những biểu hiện chứng tỏ sự phục hồi, phát triển và vị trí kinh tế của Tây Âu trong thập kỉ

cuối cùng của thế kỉ XX. Câu 424. Căn cứ vào đâu để khẳng định Liên minh châu Âu (EU) là tổ chức liên kết khu vực lớn nhất thế

giới ? Mối quan hệ hiện nay giữa Việt Nam và EU như thế nào?Câu 425. Bằng những kiến thức lịch sử, anh (chị) hãy nêu rõ quá trình phân hoá chính trị trong đường lối đối

ngoại của các nước Tây Âu từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến nay.Câu 426. Có ý kiến cho rằng : tình hình kinh tế – chính trị và chính sách đối ngoại của Anh, Pháp, Cộng hòa

liên bang Đức sau Chiến tranh thế giới hai (1945) có những điểm tương đồng. Anh (chị) có đồng ý với ý kiến đó không ? Vì sao ?

Câu 427. Từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến nay, chính sách đối ngoại của nước Pháp và Nhật Bản có gì giống nhau và khác nhau ? (Đề thi HSG cấp THPT, Hà Nội, năm 2007)

Câu 428. Cho biết quá trình ra đời của Cộng đồng Châu Âu (EC). Tại sao nói hội nghị cấp cao giữa các nước EC tại Maxtrích (Hà Lan) năm 1991 đã đánh dấu một mốc mang tính đột biến của quá trình liên kết quốc tế ở châu Âu ?

Câu 429. Cho biết quá trình thành lập và phát triển của EEC. Mục tiêu kinh tế và chính trị của EEC là gì ?(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2003)

Câu 430. Sau Chiến tranh thế giới thứ hai (1945), Mĩ và Nhật đã xây dựng nền kinh tế trong hoàn cảnh lịch sử khác nhau như thế nào ? Nêu nhận xét. Hãy chứng minh nền kinh tế Mĩ – Nhật phát triển nhất, nhì thế giới vào những năm 70. Trình bày những nguyên nhân chung giúp cho nền kinh tế hai nước đạt được những thành tựu như trên.

Câu 431.1. Những nét chính về sự phát triển của nền kinh tế Mỹ và Nhật sau Chiến tranh thế giới thứ hai.2. Phân tích những nguyên nhân chung và riêng của sự phát triển kinh tế Mỹ và Nhật từ sau Chiến

tranh thế giới thứ hai. (Đề thi HSG Quốc gia, bảng B, năm 2000)

Câu 432. Trình bày và phân tích nguyên nhân của sự phát triển kinh tế của Mĩ và Nhật từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai. Từ đấy, anh (chị) hãy phát biểu nhận thức của mình về bản chất của chủ nghĩa tư bản hiện đại.

(Đề thi HSG Quốc gia, bảng A, năm 1997)Câu 433. Trình bày những nét chính về sự phát triển của Mĩ, Nhật Bản và Tây Âu từ sau Chiến tranh thế

giới thứ hai đến nay. (Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 1996)

Câu 434. Trình bày chính sách đối ngoại của các nước Mĩ, Anh, Tây Đức, Nhật từ sau Chiến tranh thế giới

Trang 47

CHÂU TIẾN LỘC

thứ hai (1945) đến 1991 và tác động của các chính sách đó đối với tình hình thế giới ?(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2005)

Câu 435. Dựa vào số liệu về thu nhập GNP tính theo đầu người của Mỹ và Nhật Bản những năm 1965, 1970, 1980 và 1988 dưới đây để vẽ đồ thị để biểu diễn việc tăng thu nhập / đầu người của mỗi nước. Qua đó, so sánh tốc độ tăng thu nhập / đầu người của Mỹ và Nhật.

Nước Thời gian1965 1970 1980 1988

Mỹ 694 USD 1930 USD 9870 USD 20908 USDNhật 2850 USD 4949 USD 11998 USD 19744 USD

Câu 436. Dựa vào số liệu về thu nhập GNP của Mỹ và Nhật Bản những năm 1950, 1970 và 1988 dưới đây để vẽ biểu đồ thể hiện khoảng cách GNP của hai nước này trong những năm trên. Qua đó, nhận xét về tốc độ GNP giữa hai nước ?

Nước Thời gian1950 1970 1988

Mỹ 349,5 tỷ USD 1015,0 tỷ USD 4863,0 tỷ USDNhật 20,0 tỷ USD 201,4 tỷ USD 2559,1 tỷ USD

Câu 437. Lập bảng so sánh tình hình kinh tế của nước Mĩ, Nhật và Tây Âu sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến năm 2000 (theo mẫu sau) :

Mĩ Nhật Tây ÂuGiai đoạn 1945 – 1973 Giai đoạn 1973 – 1991 Giai đoạn 1991 – 2000

Câu 438. Trình bày các nước tư bản chủ yếu từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến đầu những năm 90 của thế kỉ XX : đặc điểm, tóm lược diễn biến tình hình và triển vọng ?

Câu 439. Cho biết những nét chính về các giai đoạn phát triển và sau đó nêu rõ mặt tích cực, hạn chế của chủ nghĩa tư bản sau Chiến tranh thế giới thứ hai (giai đoạn 1945 – 1991).

(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2007)Câu 440. Sách giáo khoa lớp 12, NXB Giáo dục 2009, trang 102 có đoạn viết : “Trong nửa sau thế kỉ XX,

hệ thống tư bản chủ nghĩa đã có những bước chuyển biến quan trọng...”Anh (chị) có những hiểu biết gì về những bước chuyển biến này ? Cho biết nhận định của anh

(chị) về vấn đề nêu trên. Câu 441. a. Anh (chị) có suy nghĩ gì về nhận định sau đây :

“…Trước mắt, chủ nghĩa tư bản đạt được những thành tựu to lớn và chiếm ưu thế nhiều mặt so với chủ nghĩa xã hội, song trong lòng nó vẫn tồn tại những mâu thuẫn, những mặt xấu xa (không công bằng và

Trang 48

CHÂU TIẾN LỘC

không nhân đạo…) mà chủ nghĩa tư bản không thể khắc phục được.”b. Anh (chị) có nhận xét gì về xu thế phát triển của lịch sử thế giới hiện đại trong thời kì mới ?

(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 1996)

35. QUAN HỆ QUỐC TẾ TRONG VÀ SAU THỜI KÌ CHIẾN TRANH

LẠNH

Vừa ra khỏi cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai, các quốc gia bị lôi cuốn vào tình trạng đối đầu của cuộc Chiến tranh lạnh giữa hai siêu cường Mỹ và Liên Xô, thậm chí có lúc đã trở thành nhân tố chủ yếu tác động và chi phối các quan hệ quốc tế trong bốn thập kỉ của nửa sau thế kỉ XX.

Câu 442. Quan hệ quốc tế từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai (1945) đến nay trải qua những thời kỳ nào? Nêu đặc điểm của từng thời kỳ.

(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2005) Câu 443. Quan hệ quốc tế sau Chiến tranh thế giới thứ hai diễn ra như thế nào ? Việt Nam trong quan hệ

quốc tế sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến nay.Câu 444. Tại sao từ liên minh cùng nhau chống phát xít, sau Chiến tranh thế giới thứ hai, hai cường quốc

Liên Xô và Mĩ nhanh chóng chuyển sang thế đối đầu, dần dần đi tới tình trạng chiến tranh lạnh ? Câu 445. Một trong những nội dung chủ yếu của quan hệ quốc tế sau Chiến tranh thế giới thứ hai là cuộc

đấu tranh gay gắt, quyết liệt giữa các cường quốc lớn nhằm tranh giành, phân chia phạm vi thế lực và thiết lập một trật tự thế giới mới có lợi cho mình.

Bằng những kiến thức lịch sử đã học hoặc đọc thêm, anh (chị) hãy chứng minh nhận định trên và trình bày nhận xét của mình về vấn đề này. (Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 1997)

Câu 446. Trình bày những sự kiện dẫn đến sự đối đầu Đông – Tây trong quan hệ quốc tế sau Chiến tranh thế giới thứ hai.

(Đề thi tuyển sinh Cao đẳng năm 2009)Câu 447. So sánh Liên minh phòng thủ Vácsava và Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) về : sự thành

lập, mục tiêu, tính chất, vai trò - tác dụng và nêu nhận xét.Câu 448. Bằng những dẫn chứng lịch sử cụ thể, anh (chị) hãy chứng minh rằng từ năm 1947 đến năm 1991

là thời kì căng thẳng trong quan hệ quốc tế giữa phe đế quốc chủ nghĩa với phe xã hội chủ nghĩa. Hãy nêu các xu thế phát triển của thế giới sau khi “chiến tranh lạnh” chấm dứt.

Trong quá trình hội nhập với thế giới hiện nay, nước ta đang đứng trước những thời cơ và thách thức nào ? (Đề thi HSG cấp THPT, Hà Nội, năm 2007)

Câu 449. Sự ra đời của “Kế hoạch phục hưng châu Âu Mácsan” và sự thành lập khối quân sự NATO đã tạo nên sự phân chia đối lập về kinh tế, chính trị và quân sự giữa các nước Tây Âu tư bản chủ nghĩa và Đông Âu xã hội chủ nghĩa ?

Câu 450. Trình bày và nhận xét về sự phân chia khu vực ảnh hưởng và sự xung đột Đông – Tây diễn ra ở châu Á sau Chiến tranh thế giới thứ II đến giữa những năm 70 (thế kỉ XX).

(Đề thi HSG Quốc gia, năm 2009)Câu 451. Bối cảnh, mục tiêu và những âm mưu của Mĩ trong “chiến tranh lạnh”? Tác động của “Chiến

tranh lạnh” đối với tình hình thế giới ?Câu 452. Thế nào là “Chiến tranh lạnh” ? Phân tích những ảnh hưởng của “Chiến tranh lạnh” đến tình hình

châu Á.

Trang 49

CHÂU TIẾN LỘC

Câu 453. Trình bày và phân tích những sự kiện chứng tỏ xu thế hòa hoãn giữa hai siêu cường Liên Xô và Mĩ; giữa hai phe xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa. Vì sao Liên Xô và Mĩ lại quyết định chấm dứt “Chiến tranh lạnh” ? Việc chấm dứt “chiến tranh lạnh” đã tác động đến các mối quan hệ quốc tế như thế nào ?

Câu 454. Sự sụp đổ của trật tự hai cực Ianta được thể hiện như thế nào ? (Đề thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng năm 2007)

Câu 455. “...Nội dung chủ yếu của lịch sử thế giới hiện đại là đấu tranh dân tộc và đấu tranh giai cấp rộng lớn, quyết liệt giữa một bên là chủ nghĩa đế quốc hiếu chiến xâm lược và các thế lực phản động khác với một bên là các nước xã hội chủ nghĩa, các dân tộc bị áp bức giai cấp công nhân và nhân dân các nước nhằm bốn mục tiêu lớn của thời đại...”

Bốn mục tiêu lớn của thời đại là gì ? Qua những sự kiện đã diễn ra trên thế giới từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến năm 1991, anh (chị) hãy chứng minh nhận định trên và cho biết vai trò của Liên Xô trong cuộc đấu tranh giành bốn mục tiêu của thời đại.

(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm1998)Câu 456. Cuộc đấu tranh giành hoà bình độc lập, dân tộc dân chủ và tiến bộ xã hội sau Chiến tranh thế giới

thứ hai đã diễn ra như thế nào và đã có những tác động gì đến mối quan hệ quốc tế hiện nay ? (Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2004)

Câu 457. Sự hình thành trật tự thế giới mới hiện nay phụ thuộc vào những nhân tố nào ? Xu thế và đặc điểm trong quan hệ quốc tế hiện nay là gì ?

(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2003)

Câu 458. Trình bày nhận xét của anh (chị) về quan hệ quốc tế sau Chiến tranh thế giới thứ nhất đến nay và nêu rõ vì sao trong khoảng bốn thập niên gần đây, quan hệ quốc tế có xu hướng chuyển dần từ đối đầu sang đối thoại ? (Đề thi HSG cấp THPT, Hà Nội, năm 2004)

Câu 459. Vì sao mối quan hệ quốc tế từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến năm 1991 có xu hướng chuyển dần từ đối đầu sang đối thoại ?

(Đề HSG Quốc gia, bảng B, năm 2002)Câu 460. Đặc trưng của mối quan hệ quốc tế hiện nay (thời kì sau chiến tranh lạnh) là gì ?

Bằng những sự kiện đã diễn ra trên thế giới trong vòng 10 năm gần đây, anh (chị) hãy minh chứng cho sự hình thành đặc trưng trên.

(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 1998)Câu 461. Trình bày những thay đổi lớn của thế giới từ sau “chiến tranh lạnh”.

(Đề thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng năm 2007)Câu 462. Từ những đặc điểm của quan hệ quốc tế trong trật tự thế giới ở thế kỉ XX, anh (chị) có suy nghĩ gì

về sự hình thành trật tự thế giới mới.

36. CÁCH MẠNG Từ những năm 40 của thế Câu 463. Con người và xã hội loài người muốn tồn tại và phát triển cần phải thoả mãn những yêu cầu cơ

Trang 50

CHÂU TIẾN LỘC

KHOA HỌC – CÔNG NGHỆ VÀ XU THẾ TOÀN CẦU HOÁ NỬA SAU THẾ KỈ XX

kỉ XX, loài người đã trải qua cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật lần thứ hai, được khởi đầu từ nước Mĩ. Với quy mô rộng lớn, nội dung sâu sắc và toàn diện, nhịp điệu vô cùng nhanh chóng, cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật đã đưa lại những thành tựu kì diệu và những thay đổi lớn lao trong đời sống nhân loại. Nền văn minh thế giới đã có những bước nhảy vọt chưa từng thấy,

bản nào ? Phải làm gì để thoả mãn những yêu cầu đó ? Tìm những dẫn chứng để chứng minh rằng, trong quá trình phát triển của lịch sử, con người luôn quan tâm đến cải thiện kỹ thuật để nâng cao năng suất lao động.

Câu 464. Nguồn gốc của cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật lần thứ hai là gì ? Cho biết những nét chính về thành tựu và tác động của cuộc cách mạng đó đối với đời sống xã hội loài người.

Theo anh (chị), vai trò của cách mạng khoa học – kĩ thuật đối với công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay quan trọng như thế nào ? Vì sao ? Câu 465. Cho biết những nét chính về nội dung, đặc điểm, thành tựu và tác động của cuộc Cách mạng khoa

học – kĩ thuật lần thứ hai đối với đời sống của xã hội loài người.Theo anh (chị), thế hệ trẻ ngày nay cần phải làm gì để đưa trình độ khoa học – kĩ thuật của Việt

Nam vươn lên đuổi kịp trình độ quốc tế ? (Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2006)Câu 466. Trong suốt quá trình phát triển của lịch sử xã hội, trên các lĩnh vực khoa học – kĩ thuật, nhân loại

đã trải qua các cuộc cách mạng lớn nào ? So với cuộc cách mạng công nghiệp trước đây, cuộc cách mạng khoa học – kỹ thuật hiện nay có những điểm khác nhau cơ bản gì ? Cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật hiện nay đã có những tác động gì đối với sự phát triển của xã hội loài người ?

(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2006)Câu 467. Anh (chị) hãy trình bày những thành tựu (từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến năm 1991) của

cuộc Cách mạng khoa học kĩ thuật lân thứ hai của nhân loại. (Đề thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng năm 2004)

Câu 468. Cho biết nội dung, đặc điểm, thành tựu và tác động của cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật lần thứ hai. Từ đó, anh (chị) có suy nghĩ gì về nhiệm vụ công nghiệp hóa mà Đảng Cộng sản Việt Nam đã nêu trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay ?

(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2001)

Câu 469. Bằng những kiến thức lịch sử, anh (chị) hãy chứng minh cuộc cách mạng khoa học – công nghệ đã diễn ra từ những năm 40 của thế kỉ XX với quy mô, nội dung và nhịp điệu chưa từng thấy cùng những hệ quả về nhiều mặt là vô cùng to lớn.

Câu 470. Cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật lần thứ hai đã tạo “thời cơ” và “thách thức” cho nhân loại như thế nào ? Cho biết luận điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về phát triển khoa học – kỹ thuật để công nghiệp hoá và hiện đại hoá đất nước. Đảng và Nhà nước ta đã vận dụng những thành tựu của cách mạng khoa học – kĩ thuật trong việc thực hiện công nghiệp hoá đất nước ra sao ?

Câu 471. Bằng những kiến thức đã học hay đã đọc, hãy giải thích và chứng minh ý kiến sau: “Cứ mỗi lần ta đạt được thắng lợi, thì mỗi lần giới tự nhiên lại trả thù chúng ta”. Liên hệ với tình hình nước ta hiện nay.

Câu 472. Vào những năm 80 của thế kỉ XX xu thế toàn cầu hoá đã và đang diễn ra mạnh mẽ. Hãy cho biết những biểu hiện chủ yếu của xu thế toàn cầu hoá ? Liên hệ đến Việt Nam trong thời kì hội nhập quốc tế hiện nay; là một công dân tương lai anh (chị) sẽ làm gì để giúp ích cho đất nước trong xu thế hiện nay?

Trang 51

CHÂU TIẾN LỘC

Câu 473. Chứng minh toàn cầu hoá là xu thế khách quan, là một thực tế không thể đảo ngược được. Hãy kể tên ít nhất 8 các tổ chức liên kết kinh tế, tài chính quốc tế và khu vực mà Việt Nam là thành viên.

Câu 474. Trình bày những biểu hiện cụ thể của xu thế toàn cầu hoá. Vì sao nói : toàn cầu hóa vừa là “thời cơ” vừa là “thách thức” đối với các nước đang phát triển ?

(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2009)

37. TỔNG KẾT LỊCH SỬ THẾ GIỚI HIỆN ĐẠI

Câu 475. Trong số các sự kiện lịch sử thế giới từ năm 1945 đến năm 1945, anh (chị) hãy chọn 5 sự kiện tiêu biểu nhất và nêu lí do vì sao lại chọn sự kiện đó.

Câu 476. Nêu tóm tắt bước chuyển biến mới của Cách mạng thế giới từ Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 đến Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc.

Câu 477. Những thắng lợi của cách mạng Việt Nam trong giai đoạn 1930 – 1945 đã thể hiện mối quan hệ giữa cách mạng Việt Nam và cách mạng thế giới như thế nào ?

Câu 478. Lập bảng tóm tắt các sự kiện chính trong lịch sử thế giới hiện đại từ năm 1917 đến 1945 :

Niên đại Sự kiện Diễn biến chính Kết quả, ý nghĩa

Câu 479. Lịch sử thế giới từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến nay được phân kì như thế nào ? Hãy nêu rõ nội dung của từng giai đoạn cụ thể.

(Đề thi HSG cấp THPT, Hà Nội, năm 2006)Câu 480. Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc đã mở ra một giai đoạn mới của lịch sử thế giới hiện đại [...].

Đó là giai đoạn phát triển mạnh mẽ, phi thường, nhưng các cuộc đấu tranh cũng thật gay gắt, quyết liệt với không ít nguy cơ, hiểm hoạ. (Bài 12, SGK Lịch sử 12, Nâng cao, trang 101)

Qua nội dung lịch sử thế giới hiện đại đã học, anh (chị) hãy làm sáng tỏ nhận định trên.Câu 481. Căn cứ vào quan hệ quốc tế sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến nay thì lịch sử thế giới được phân

chia làm mấy thời kì ? Hãy nêu đặc điểm nổi bật của từng thời kỳ. Tại sao có thể khẳng định sự ra đời của Liên hợp quốc là một thành công to lớn trong quan hệ quốc tế sau Chiến tranh thế giới thứ hai ?

Câu 482. Trong lời mở đầu, sách giáo khoa lớp 12, tập 1 đã viết : “Sau chiến tranh thế giới thứ hai, hai chuyển biến to lớn làm thay đổi căn bản tình hình thế giới và đời sống của xã hội loài người…”

Anh (chị) có những hiểu biết gì về hai chuyển biến này ? Cho biết nhận định của anh (chị) về vấn đề nêu trên. (Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 1997)

Câu 483. Lập bảng tóm tắt các sự kiện chính trong lịch sử thế giới hiện đại từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai (1945) đến nay, theo mẫu sau :

Niên đại Sự kiện Diễn biến chính Kết quả, ý nghĩa

Trang 52

CHÂU TIẾN LỘC

Câu 484. Anh (chị) hãy trình bày và phân tích nét chính của ba sự kiện lịch sử có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của xã hội loài người từ sau Chiến tranh thế giới lần thứ hai đến nay.

(Đề thi HSG Quốc gia, bảng A, năm 2000)Câu 485. Nếu lựa chọn 5 sự kiện lịch sử lớn trên thế giới từ sau năm 1945 đến nay đã tạo ra những bước goặt

trong sự phát triển của tiến trình lịch sử nhân loại thì anh (chị) sẽ chọn những sự kiện nào ? Tại sao ?

Câu 486.- Từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai (1945), Liên Xô và Mĩ đã xây dựng kinh tế trong những hoàn

cảnh lịch sử như thế nào?- Cho biết những thành tựu chủ yếu trong công cuộc xây dựng kinh tế ở Liên Xô và Mĩ từ sau Chiến

tranh thế giới thứ hai đến nữa đầu những năm 70. Nêu nhận xét.

Câu 487. Trình bày những nét chính về tình kinh tế của Liên Xô và Mĩ từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến nửa đầu những năm 70. Nêu nhận xét về sự phát triển kinh tế và địa vị quốc tế của hai cường quốc này ?

Câu 488. Quan hệ giữa Mĩ và Liên Xô đã diễn ra như thế nào từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến năm 1991 ? Phân tích tác động của quan hệ đó đối với quan hệ quốc tế nói chung.

(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 1998)Câu 489. Tại sao nói “Chiến tranh lạnh” là nhân tố chủ yếu tác động và chi phối các mối quan hệ quốc tế

trong hơn bốn thập kỉ nửa sau thế kỉ XX ?

Câu 490. Lập bảng so sánh các cuộc chiến tranh cục bộ đã diễn ra từ năm 1945 đến 1975 ở châu Á :Chiến tranh Đông Dương

Chiến tranh Triều Tiên

Chiến tranh Việt Nam

Thời gianCác bên tham chiếnKết quảVăn kiện được kí kết

Câu 491. Lập bảng kê các liên minh kinh tế, chính trị: SEV, ASEAN và EEC theo các nội dung sau :

Nội dung SEV ASEAN EECBối cảnh lịch sử

Trang 53

CHÂU TIẾN LỘC

Quá trình thành lậpMục tiêuVai trò, tác dụng

(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2004)Câu 492. Từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến nay, đã có những tổ chức liên minh kinh tế – chính trị nào

được thành lập ? (đã được nêu trong Sách Giáo khoa Lịch Sử lớp 12) Trình bày mục tiêu và sự phát triển của các tổ chức đó. (Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2006)

Câu 493. So sánh Hiệp hội các nước Đông Nam Á (ASEAN) với Liên minh châu Âu (EU), rút ra điểm giống và khác nhau giữa hai tổ chức này ?

Câu 494. Lập bảng thống kê về mối quan hệ quốc tế sau Chiến tranh thế giới thứ nhất và Chiến tranh thế giới thứ hai :

Thời gian Phương thức giải quyết Nội dung chính của mối quan hệ

Kết cục của mối quan hệ

Câu 495. Nêu xu thế phát triển của quan hệ quốc tế từ cuối năm 1991 đến nay. Xu thế phát triển của quan hệ quốc tế đó đã tạo ra những thời cơ và thách thức như thế nào đối với dân tộc Việt Nam trong công cuộc đổi mới và hội nhập ?

(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2006)

.............. Hết ..............TuyÓn tËp C©u hái & bµi tËp

Luyện thi Đại học, Cao đẳng và học sinh giỏi THPTMôN LỊCH SỬ

PHẦN LỊCH SỬ VIỆT NAM (1858 – 2000)

NỘI DUNGBÀI HỌC

NỘI DUNGTRỌNG TÂM

CÂU HỎI & BÀI TẬP

Trang 54

CHÂU TIẾN LỘC

1. VIỆT NAM TRƯỚC NGUY

CƠ BỊ PHÁP XÂM LƯỢC

Giữa thế kỉ XIX, sự phát triển mạnh mẽ về kinh tế đã thúc đẩy các nước tư bản phương Tây mở rộng những cuộc chiến tranh giành giật thuộc địa. Các quốc gia phương Đông nói chung, Việt Nam nói riêng đã trở thành nạn nhân trực tiếp của cuộc chiến tranh đó. Thông qua các mối quan hệ đã có từ trước và lợi dụng sự suy yếu của chế độ phong kiến Việt Nam, Chính phủ Pháp ráo riết xúc tiến việc thôn tính nước ta.

Câu 1. Vì sao nói : Xã hội Việt Nam dưới triều Nguyễn là “một xã hội đang lên cơn sốt trầm trọng” ? Trách nhiệm của triều Nguyễn trong việc để mất đất nước ta từ nửa sau thế kỷ XIX ?Câu 2. Những nguyên nhân nào thúc đẩy các nước tư bản phương Tây xâm lược phương Đông thế kỉ XIX ? Tình thế Việt Nam trong bối cảnh đó ? Thực dân Pháp đã tiến hành những thủ đoạn gì trong cuộc xâm lược Việt Nam ?Câu 3. Những khả năng nào đặt ra cho Việt Nam giữa thế kỉ XIX trước cuộc khủng hoảng trong nước và mối nguy cơ đe doạ từ bên ngoài ? Trình bày chính sách bảo thủ phản động của nhà Nguyễn về đối nội và đối ngoại ? Tại sao triều đình Nguyễn lại cố tình duy trì đường lối bảo thủ, phản động ? Câu 4.

1. Qua trình bày những nét chính về quá trình đấu tranh chống thực dân Pháp từ năm 1858 đến 1885, anh (chị) hãy phân tích và nêu trách nhiệm của triều đình nhà Nguyễn trong việc để nước ta rơi vào tay Pháp.

2. Bình luận câu hỏi và câu trả lời trong bài thi văn sách của khoa thi Đình năm 1876 sau đây:- “Nước Nhật Bản theo học các nước Thái Tây mà nên được phú cường. Vậy nước ta có nên bắt

chước không ?”- “Nhật Bản thưở trước vẫn theo văn minh của nước Tàu mà bây giờ thay đổi thói cũ theo nước Thái Tây,

thì dẫu là có nên phú cường, về sau cũng hoá ra loài mọi rợ”.(Đề thi HSG Quốc gia, bảng A, năm 2001)

2. CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG

THỰC DÂN PHÁP XÂM

LƯỢC (1858 – 1884)

Ngày 1/9/1858, quân Pháp nổ súng, mở đầu cuộc tấn công xâm lược Việt Nam. Quân dân ta đã anh dũng chiến đấu chống thực dân Pháp.Sau khi chiếm được thành Gia Định, quân Pháp lần lượt đánh chiếm 3 tỉnh miền Đông (1862), rồi 3 tỉnh miền Tây Nam Kì (1867). Đi đến đâu chúng cũng vấp phải sự chống cự quyết liệt của nhân dân ta. Đến năm 1884, thực dân Pháp mới tạm thời áp đặt được nền bảo hộ trên toàn bộ đất nước Việt Nam.

Câu 5. Hãy đọc đoạn tư liệu sau đây : “ ...Chiều 31 – 8 – 1858, liên quân Pháp- Tây Ban Nha với 3000 binh lính và sĩ quan, bố trí trên 14 chiến

thuyền, kéo tới dàn trận trước cửa biển Đà Nẵng. Sáng 1 – 9 – 1858, địch gửi tối hậu thư , đòi quan trấn thủ thành Đà Nẵng trả lời trong vòng 2 giờ. Nhưng

không đợi hết hạn, liên quân Pháp – Tây Ban Nha đã nổ sung rồi đổ bộ lên bán đảo Sơn Trà. Quân ta anh dũng chống trả quân xâm lược, đẩy lùi nhiều đợt tấn công của chúng, sau đó lại tích cực

thực hiện “ vườn không, nhà trống” gây cho quân Pháp nhiều khó khăn. Liên quân Pháp -Tây Ban Nha bị cầm chân suốt 5 tháng (từ cuối 8 – 1858 đến 2 – 1859) trên bán đảo Sơn Trà...

... Tại Quảng Nam - Đà Nẵng, nhân dân tổ chức thành đội ngũ, chủ động tìm địch mà đánh. Thực dân Pháp phải thừa nhận “dân quân gồm tất cả những ai không đau ốm và không tàn tật ”. Từ Nam Định, đốc học Phạm Văn Nghị tự chiêu mộ 300 người, chủ yếu là học trò của ông, lập thành cơ ngũ, lên đường vào Nam xin vua được ra chiến trường…”

Qua đoạn tư liệu, anh (chị) hãy cho biết:- Vì sao Pháp chọn Đà Nẵng làm mục tiêu tấn công ta đầu tiên ? - Nhận xét về cuộc kháng chiến chống Pháp của nhân dân ta vào những năm cuối 1858 đầu 1859? (Minh

họa cụ thể bằng sự kiện)Câu 6. Lập bảng thống kê các cuộc kháng chiến chống Pháp xâm lược của nhân dân ta, kết quả và ý nghĩa trên Mặt trận Đà Nẵng 1858 và chiến sự ở Gia Định từ năm 1859 đến năm 1860.

Trang 55

CHÂU TIẾN LỘC

Mặt trận Cuộc xâm lược của thực dân Pháp

Cuộc kháng chiến của nhân dân ta Kết quả, ý nghĩa

Câu 7. Lập bảng thống kê các cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược của nhân dân ta tại miền Đông Nam Kì trước – sau Hiệp ước 1862 và kháng chiến ở ba tỉnh miền Tây Nam Kì.

Mặt trận Cuộc tấn công của thực dân Pháp Thái độ của triều đình Cuộc kháng chiến

của nhân dân

Câu 8. Nêu các lí do khiến Pháp chuyển quân từ Đà Nẵng vào đánh Gia Định. Trình bày những khó khăn của quân Pháp khi tổ chức đánh chiếm Gia Định và cho biết tại sao chúng vẫn đứng chân được ở Gia Định để đánh chiếm các nơi khác ?Câu 9. Kế hoạch đánh chiếm từng gói nhỏ từ năm 1859 đến năm 1873 được Pháp triển khai như thế nào ?Câu 10. Tường thuật ngắn gọn tiến trình cuộc khởi nghĩa của Trương Định và cho biếtnNét đặc sắc trong cuộc khởi nghĩa Trương Định.Câu 11. Cuộc kháng chiến của nhân dân ta ở ba tỉnh miền Tây Nam Kì diễn biến ra sao ? Tình thế của cuộc kháng chiến ở Nam Kì khi mất ba tỉnh miền Tây như thế nào ?Câu 12. Khi thực dân Pháp xâm lược “lục tỉnh Nam Kì”, Triều đình nhà Nguyễn và nhân dân Nam Kì có phản ứng khác nhau. Sự khác nhau đó thể hiện như thế nào ? Vì sao có sự khác nhau đó ?Câu 13. Âm mưu của Pháp sau khi chiếm được Nam Kì như thế nào ? Tình hình xã hội trong giai đoạn này có điểm gì nổi bật ?Câu 14. Kết quả đánh chiếm Hà Nội năm 1873 được Pháp thực hiện như thế nào ? Nội dung, tính chất của Hiệp ước 1874.Câu 15. Trận Cầu Giấy lần thứ nhất (21 – 12 – 1873) và ảnh hưởng của nó đến cục diện chiến tranh?Câu 16. Cho biết những điểm đáng chú ý về tình hình Việt Nam từ sau Hiệp ước 1874 đến trước khi thực dân Pháp đánh Bắc Kì lần thứ hai (1882) ?Câu 17. Vì sao từ sau năm 1874, thực dân Pháp lại quyết tâm chiếm bằng được Bắc Kì ? Thực dân Pháp thực hiện âm mưu đánh chiếm Bắc Kì lần thứ hai như thế nào ?Câu 18. Nhân dân Hà Nội và các tỉnh đồng bằng sông Hồng đã anh dũng kháng chiến chống Pháp xâm lược lần thứ hai như thế nào ? Trình bày diễn biến của trận Cầu Giấy lần thứ hai tháng 5 – 1883, kết quả và ý nghĩa của chiến thắng đó.Câu 19. Đường lối kháng chiến của triều đình Nguyễn có gì thay đổi sau chiến thắng Cầu Giấy 12 – 1873 ? Chủ trương của Pháp sau trận Cầu Giấy lần thứ hai (5 – 1883), có gì khác với trận Cầu Giấy lần thứ nhất (12 – 1873) ?

Trang 56

CHÂU TIẾN LỘC

Kết quả của việc Pháp thực hiện chủ trương đó ?Câu 20. Thái độ của thực dân Pháp trong hai lần đưa quân ra đánh Bắc Kì có gì khác nhau ? Tại sao lại có sự khác nhau đó ?Câu 21. Bằng những sự kiện lịch sử cụ thể từ 1858 đến cuối thế kỷ XIX, anh (chị) hãy chứng minh câu nói của Nguyễn Trung Trực : “Bao giờ người Tây nhổ hết cỏ nước Nam thì mới hết người Nam đánh Tây”.

(Đề thi Olympic 30/4, khối 11, năm 2009)Câu 22. Trong quá trình thực dân Pháp xâm lược Việt Nam giai đoạn 1885 – 1918, giữa triều đình nhà Nguyễn và thực dân Pháp đã kí kết những hiệp ước nào ? Hoàn cảnh kí kết, nội dung chính của các hiệp ước này.Câu 23. Nội dung cơ bản các hiệp ước Nhâm Tuất, Giáp Tuất, Hác-măng và Pa-tơ-nốt. Theo anh (chị), hiệp ước nào đánh dấu Việt Nam trở thành thuộc địa của Pháp ? Vì sao ? (Đề thi Olympic 30/4, khối 11, năm 2008)Câu 24. Dựa trên những điều kiện, nhân vật lịch sử tiêu biểu, hãy chứng minh trong suốt quá trình xâm lược Việt Nam từ 1858 – 1884, thực dân Pháp đã vấp phải sự kháng cự mạnh mẽ của các tầng lớp nhân dân ta.Câu 25. Thông qua cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, hãy so sánh thái độ chống Pháp của vua quan triều đình nhà Nguyễn và của nhân dân ta (1858 – 1873).Câu 26. Quá trình phân hoá tư tưởng trong nội bộ triều đình nhà Nguyễn trước cuộc xâm lược Việt Nam của thực dân Pháp nửa sau thế kỉ XIX diễn ra như thế nào ? Câu 27. Dùng những sự kiện để chứng minh trong quá trình Pháp tiến hành cuộc chính trị xâm lược Việt Nam, thái độ nhà Nguyễn luôn chọn con đường cầu hoà, nhượng bộ, thiếu ý chí quyết tâm chống xâm lược.Câu 28. Phân tích những cơ hội mà Việt Nam có khả năng thắng thực dân Pháp, giành độc lập dân tộc. Cho biết nguyên nhân thất bại và ý nghĩa lịch sử của các cuộc kháng chiến chống Pháp xâm lược của quân dân ta từ năm 1858 đến năm 1884.

3. TRÀO LƯU CẢI CÁCH VÀ

DUY TÂN Ở VIỆT NAM

TRONG NHỮNG NĂM CUỐI THẾ

KỈ XIX

Từ những năm 60 của thế kỉ XIX, nhiều quan lại sĩ phu tiến bộ thức thời đã đưa ra các đề nghị duy tân về nội trị, ngoại giao, kinh tế, văn hoá – xã hội, mong cho nước nhà cường thịnh, có thể đương đầu với sự xâm lược của các nước phương Tây. Nhưng vì nhiều lí do, các đề nghị cải cách đó không được thực hiện.

Câu 29. Nguyên nhân xuất hiện trào lưu cải cách duy tân ở Việt Nam vào nửa cuối thế kỷ XIX ? Nêu tên những sĩ phu tiêu biểu trong phong trào cải cách và những nội dung chính trong các đề nghị cải cách của họ. Trình bày ý nghĩa lịch sử của phong trào cải cách này.Câu 30. Hãy nêu những nét lớn về nội dung chương trình cải cách của Nguyễn Trường Tộ từ năm 1863 đến năm 1871. Theo anh (chị), những đề nghị cải cách của Nguyễn Trường Tộ có khả năng thực hiện được không ? Vì sao ? Câu 31. Từ năm 1863 đến năm 1871, Nguyễn Trường Tộ đã có những đề nghị cải cách gì ? Đánh giá vị trí của tư tưởng cải cách trong tiến trình lịch sử Việt Nam từ nửa cuối thế kỉ XIX đến trước Chiến tranh thế giới thứ nhất. Câu 32. Tại sao trong những điều kiện, bối cảnh, không gian, thời gian và thách thức tương tự Việt Nam vào cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX, vương quốc Xiêm đã thực hiện thành công tư tưởng cải cách, trong khi những tư tưởng canh tân ở Việt Nam lại không được hiện thực hoá ?

4. PHONG TRÀO CHỐNG PHÁP

Sau khi buộc triều đình Huế kí Hiệp định

Câu 33. Trong phong trào yêu nước chống Pháp của nhân dân Việt Nam trong những năm cuối thế kỉ XIX, một phong trào khởi nghĩa vũ trang  mới dưới danh nghĩa Cần Vương diễn ra sôi nổi, gây nhiều tổn thất cho địch. Bằng

Trang 57

CHÂU TIẾN LỘC

CỦA NHÂN DÂN VIỆT NAM

TRONG NHỮNG NĂM CUỐI THẾ

KỈ XIX

Patơnốt (1884), thực dân Pháp về cơ bản đã đặt được ách thống trị trên toàn bộ Việt Nam. Song chúng còn phải mất thêm 10 năm liên tục, hao người, tốn của để tiến hành cuộc “bình định” bằng quân sự, nhằm đối phó với cuộc đấu tranh quyết liệt của nhân dân ta.Phong trào yêu nước diễn ra trong bối cảnh phức tạp, song cuối cùng đều thất bại. Tuy nhiên, phong trào đã chứng tỏ truyền thống yêu nước nồng nàn. Ý chí bất khuất chống xâm lược của nhân dân ta, đồng thời để lại những bài học kinh nghiệm quý báu cho giai đoạn lịch sử sau.

kiến thức lịch sử đã học, anh (chị) hãy làm sáng tỏ:- Hoàn cảnh bùng nổ, các giai đoạn phát triển và tính chất của phong trào Cần Vương ?- Phân tích nội dung, tác dụng của chiếu Cần Vương ?- Trong phong trào Cần Vương, cuộc khởi nghĩa nào là tiêu biểu nhất ? Vì sao ?

Câu 34. Trình bày phong trào Cần Vương : hoàn cảnh bùng nổ, tóm lược các giai đoạn phát triển.(Đề thi Olympic 30/4, khối 11, năm 2009)

Câu 35. Hãy nối các sự kiện tiêu biểu của phong trào Cần Vương (1885 – 1895) sau đây thành một đoạn văn lịch sử có độ dài không quá 200 từ:

- Cuộc phản công của phe chủ chiến ở kinh thành Huế (đêm 4 rạng ngày 5 – 7 – 1885).- Tôn Thất Thuyết nhân danh vua Hàm Nghi hạ Chiếu Cần Vương (13 – 7 – 1885)- Cuộc khởi nghĩa Ba Đình (1886 – 1887).- Cuộc khởi nghĩa Bãi Sậy (1885 – 1892).- Cuộc khởi nghĩa Hùng Lĩnh (1887 – 1892).- Cuộc khởi nghĩa Hương Khê (1885 – 1895).

(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2004)Câu 36. Thực chất của phong trào “Cần Vương” là gì ? Vì sao “Chiếu Cần Vương” thúc đẩy phong trào yêu nước chống Pháp xâm lược dâng lên sôi nổi kéo dài đến cuối thế kỷ XIX ? Nêu đặc điểm của phong trào Cần vương.Câu 37. So sánh những điểm giống và khác nhau của các cuộc khởi nghĩa trong phong trào Cần Vương. Vì sao nói phong trào Cần Vương đã làm chậm lại quá trình bình định Việt Nam của thực dân Pháp ?

Câu 38. Lập bảng hệ thống kiến thức về cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong phong trào Cần Vương cuối thế kỉ XIX để làm nổi bật tính chất của phong trào yêu nước chống Pháp này. (Theo mẫu sau)

Khởi nghĩa Lãnh đạo Địa bàn Diễn biến Kết quả – ý nghĩa

Câu 39. Lập bảng kê các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong phong trào Cần Vương theo các nội dung sau : Cuộc khởi nghĩa

tiêu biểuNgười lãnh đạo và lực

lượng tham gia Địa bàn hoạt động Ý nghĩa

Vì sao phong trào Cần Vương lại bị thất bại ? (Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2004)

Trang 58

CHÂU TIẾN LỘC

Câu 40. Trình bày tóm tắt cuộc khởi nghĩa Yên Thế (1884 – 1913). Tại sao cuộc khởi nghĩa này có thể tồn tại gần 30 năm ?

(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2009)Câu 41. Qua phong trào nông dân Yên Thế :

a) Lập bảng so sánh :Nội dung Phong trào Cần Vương Khởi nghĩa Yên Thế

Mục đích Lãnh đạo Thời gian tồn tạiPhương thức đấu tranhTính chất

b) Vì sao phong trào nông dân Yên Thế lại tồn tại trong một khoảng thời gian dài ?c) Nêu nguyên nhân thất bại và ý nghĩa lịch sử của phong trào nông dân Yên Thế.

(Đề thi Olympic 30/4, khối 11, năm 2008)Câu 42. Về những cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào Cần Vương cuối thế kỷ XIX, anh (chị) hãy làm rõ các yêu cầu sau :

- Mô tả cấu trúc của căn cứ Ba Đình. Điểm mạnh và điểm yếu của căn cứ Ba Đình ?- Những điểm khác nhau giữa khởi nghĩa Bãi Sậy so với khởi nghĩa Ba Đình ?- Tại sao nói khởi nghĩa Hương Khê là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất trong phong trào Cần Vương ?

Câu 43. So sánh phong trào Cần Vương (1885 – 1896) với khởi nghĩa Yên Thế (1884 – 1913) trên các mặt: mục tiêu đấu tranh, lực lượng lãnh đạo, qui mô phong trào và phương thức đấu tranh.

(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2009)Câu 44. Hoàn cảnh, diễn biến, nguyên nhân thất bại, ý nghĩa của khởi nghĩa Hương Khê. Vì sao nói khởi nghĩa Hương Khê là cuộc khởi nghĩa điển hình trong phong trào Cần Vương ?

(Đề thi Olympic 30/4, khối 11, năm 2007)Câu 45. Tại sao nói phong trào Cần Vương cuối thế kỷ XIX đỉnh cao của cuộc kháng chiến chống Pháp do nhân dân Việt Nam tiến hành trong nửa sau thế kỷ XIX ?

(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2004)Câu 46. Lập bảng so sánh phong trào chống Pháp xâm lược (1858 – 1884) với phong trào Cần Vương (1885 – 1896) theo các nội dung : hoàn cảnh, mục đích đấu tranh, lãnh đạo, lực lượng tham gia, qui mô, tính chất. Cho biết nhận xét về phong trào yêu nước của nhân dân ta vào nửa sau thế kỷ XIX ?Câu 47. Phong trào chống thực dân Pháp của đồng bào miền núi và các dân tộc thiểu số cuối thế kỉ XIX diễn ra như thế nào ? Ý nghĩa lịch sử của nó.

Trang 59

CHÂU TIẾN LỘC

Câu 48. Trình bày đặc điểm của các phong trào đấu tranh yêu nước chống Pháp của nhân dân ta cuối thế kỉ XIX. Vì sao tất cả các phong trào đó cuối cùng đều bị thất bại ?

5. SỰ CHUYỂN BIẾN VỀ KINH TẾ, XÃ HỘI VÀ TƯ TƯỞNG Ở

VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX

Sự chuyển biến về kinh tế, xã hội ở Việt Nam, do cuộc khai thác lần thứ nhất của thực dân Pháp và các trào lưu tư tưởng tư sản từ bên ngoài xâm nhập vào, đã đưa tới sự xuất hiện phong trào yêu nước mang tính chất tư sản diễn ra khá rầm rộ ở nước ta trong vòng 10 năm đầu thế kỉ XX. Phong trào này có nhiều nét mới, tiến bộ hơn hẳn so với phong trào yêu nước trước đó.

Câu 49. Hãy nêu nội dung cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất (1897 – 1914) của thực dân Pháp và phân tích sự chuyển biến cơ cấu xã hội Việt Nam do cuộc khai thác này tác động. Câu 50. Nhìn vào bảng so sánh dưới đây để nhận xét tình hình kinh tế, xã hội Việt Nam trước và trong cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất :

Thời gian Trước cuộc khai thác Trong cuộc khai thácKinh tế Nông nghiệp là chủ yếu.

Công thương nghiệp kém phát triển.Nông nghiệp là chủ yếu.Công thương nghiệp, giao thông vận tải phát triển nhằm phục vụ cho nhu cầu của chính quốc.

Xã hội Hai giai cấp chính : địa chủ phong kiến và nông dân.

Bên cạnh hai giai cấp địa chủ phong kiến, nông dân xuất hiện giai cấp, tầng lớp mới : công nhân, tư sản, tiều tư sản.

Liên hệ với tình hình của các nước Đông Nam Á và nêu điểm giống nhau giữa tình hình Việt Nam với các nước trong khu vực trong giai đoạn này.Câu 51. Một học sinh đã vẽ sai sơ đồ tổ chức bộ máy thống trị của thực dân Pháp ở Đông Dương, sau đó có sửa lại, nhưng chưa kịp ghi lại tên đầy đủ tên các đơn vị hành chính và quan lại. Anh (chị) hãy tiếp tục hoàn thành và qua sơ đồ đó rút ra nhận xét về tổ chức bộ máy nhà nước của thực dân Pháp ở Đông Dương :

Trang 60

CHÂU TIẾN LỘC

Câu 52. Anh (chị) hãy phát hoạ bức tranh kinh tế của nước ta trong cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất (1897 – 1914) của thực dân Pháp ở các ngành nông nghiệp, công nghiệp, thương nghiệp và giao thông vận tải.Câu 53. Lập bảng thống kê về tình hình các giai cấp, tầng lớp trong xã hội Việt Nam cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX, theo mẫu sau :

Tên tầng lớp giai cấp Địa vị xã hội, xuất thân

Thái độ đối với cách mạng

Ghi chú (Giai cấp mới – cũ)

Địa chủ phong kiến

Nông dân

Tư sản

Tiểu tư sản – trí thứ

Công nhân

Câu 54. Vẽ sơ đồ về mối quan hệ giữa các giai cấp trong xã hội thực dân – nửa phong kiến ở Việt Nam. Câu 55. Tìm mối quan hệ giữa chuyển biến về kinh tế và xã hội ở Việt Nam đầu thế kỉ XX ?Câu 56. Tại sao đầu thế kỉ XX, các sĩ phu Việt Nam lại noi gương Nhật Bản và cho rằng việc cứu nước phải gắn

Trang 61

CHÂU TIẾN LỘC

liên với duy tân đất nước ? Những tác động từ bên ngoài vào Việt Nam đầu thế kỉ XX là gì ? Bộ phận sĩ phu yêu nước có nhận thức mới về con đường cứu nước trước những chuyển biến đó như thế nào ?

6. PHONG TRÀO YÊU NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG Ở VIỆT NAM TỪ

ĐẦU THẾ KỈ XX ĐẾN CHIẾN TRANH THẾ

GIỚI THỨ NHẤT (1914)

Trong những điều kiện mới, cuộc vận động giải phóng dân tộc đầu thế kỉ XX diễn ra dưới nhiều hình thức khác nhau, song nhìn chung đều gắn với cứu nước với việc duy tân làm cho đất nước phát triển, gắn việc đánh đuổi giặc Pháp với cải biến xã hội.

Câu 57. Những điều kiện lịch sử nào dẫn đến sự hình thành trào lưu dân tộc chủ nghĩa trong phong trào cách mạng ở Việt Nam đầu thế kỷ XX ?Câu 58. Dân tộc và dân chủ là 2 nhiệm vụ chiến lược của cách mạng Việt Nam. Hãy :

- Giải thích khái niệm và cho biết bối cảnh xuất hiện hai nhiệm vụ này trong lịch sử cận đại Việt Nam.- Trong 20 năm đầu thế kỷ XX các nhà yêu nước Việt Nam đã giải quyết hai nhiệm vụ này như thế nào ?

Nêu nhận xét. (Đề thi HSG 12, Đồng bằng sông Cửu Long, năm 2008)

Câu 59. a. Sự ra đời của phong trào giải phóng dân tộc theo khuynh hướng dân chủ tư sản đầu thế kỉ XX (Trào lưu dân tộc chủ nghĩa) :

- Bối cảnh ra đời.- Sự khác nhau giữa hai đường lối cứu nước : Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh.- Nguyên nhân thất bại, ý nghĩa lịch sử.

b. Yêu cầu của cách mạng Việt Nam trong những thập niên đầu thế kỉ XX là vấn đề gì ?Câu 60.

a. Trình bày những nét chính về hai khuynh hướng cơ bản trong phong trào yêu nước đầu thế kỉ XX (Phan Bội Châu và xu hướng bạo động, Phan Châu Trinh và xu hướng cải cách).

b. Nêu tên một số nhân vật tiêu biểu của Quảng Nam và Đà Nẵng tham gia phong trào yêu nước đầu thế kỉ XX.

(Đề thi Olympic 30/4, khối 11, năm 2006)Câu 61. Khi đánh giá lại cuộc đời hoạt động cứu nước của mình, Phan Bội Châu viết “Suốt đời đã mưu tính việc gì cốt nhằm mục đích giành thắng lợi trong phút cuối cùng, dù phải thay đổi thủ đoạn, phương châm cũng không ngần ngại”. Anh (chị) hãy bình luận nhận định trên ?Câu 62. Hãy trình bày sơ lược những chủ trương chính trị lớn của Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh. Qua đó, nêu lên mối quan hệ giữa giải phóng dân tộc và cải cách xã hội.Câu 63. Đánh giá về sự thống nhất của hai xu hướng (bạo động của Phan Bội Châu và cải cách của Phan Châu Trinh) trong cùng một mục tiêu cứu nước, cứu dân.Câu 64. Trình bày tóm tắt tiểu sử Phan Bội Châu. Chủ trương cứu nước của Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh có gì giống và khác nhau ?

(Đề thi HSG cấp THPT, Hà Nội, năm 2007)Câu 65. a. Lập bảng so sánh hai xu hướng cứu nước bạo động của Phan Bội Châu và cải cách của Phan Châu

Trang 62

CHÂU TIẾN LỘC

Trinh về các mặt chủ trương, biện pháp, khả năng thực hiện và hạn chế.b. Tại sao các phong trào yêu nước đầu thế kỉ XX đều thất bại ?

Câu 66. Trình bày hoàn cảnh ra đời và những hoạt động của Đông Kinh nghĩa thục. Cho biết ảnh hưởng của Đông Kinh nghĩa thục trong phong trào cách mạng Việt Nam đầu thế kỉ XX ?Câu 67. Trình bày những nét chính về phong trào Đông Du và phong trào Duy Tân ở Việt Nam đầu thế kỉ XX. Hãy nêu rõ những điểm giống và khác nhau giữa hai phong trào và giải thích vì sao có sự khác nhau đó ?Câu 68. Tại sao binh lính người Việt trong quân đội Pháp lại đứng lên khởi nghĩa ? Trình bày khái quát diễn biến, tính chất, kết quả, ý nghĩa của vụ đầu độc binh lính Pháp ở Hà Nội (6 – 1908).Câu 69. Lập bảng thống kê về các phong trào yêu nước đầu thế kỷ XX ( phong trào Đông du, Đông Kinh nghĩa thục, cuộc vận động Duy tân và phong trào chống thuế ở Trung kỳ) theo mẫu sau :

Câu 70. So sánh xu hướng cứu nước cuối thế kỉ XIX và xu hướng cứu nước đầu thế kỉ XX về mục tiêu, thành phần lãnh đạo, phương thức hoạt động, tổ chức và lực lượng tham gia. Câu 71. Trình bày nội dung phong trào Cần Vương, phong trào yêu nước và cách mạng Việt Nam đầu thế kỉ XX (đến năm 1914) theo yêu cầu của bảng sau:

Nội dung Phong trào Cần Vương Phong trào yêu nước và cách mạng đầu thế kỉ XX

Bối cảnh lịch sử

Mục tiêu đấu tranh

Hình thức đấu tranh

Lực lượng tham gia

Kết quả, ý nghĩa(Đề thi HSG Quốc gia, bảng B, năm 2003)

Trang 63

CHÂU TIẾN LỘC

Câu 72. Trình bày sự khác nhau về điều kiện lịch sử và khuynh hướng chủ yếu trong phong trào yêu nước Việt Nam cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX.

(Đề thi HSG Quốc gia năm 2008)Câu 73. Nhận xét về khuynh hướng chính trị, kết cục và ý nghĩa của các phong trào yêu nước chống Pháp ở Việt Nam cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX.

(Đề thi HSG Quốc gia năm 2009)Câu 74. Cho biết về sự ra đời của trào lưu dân tộc chủ nghĩa vào đầu thế kỉ XX. So với phong trào yêu nước Cần Vương vào cuối thế kỉ XIX, trào lưu dân tộc chủ nghĩa có những điểm khác cơ bản nào ?

(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2004)Câu 75. Đầu thế kỷ XX, trào lưu dân tộc chủ nghĩa đã xuất hiện như thế nào ở Việt Nam ? Nội dung ? Phân tích mặt tích cực, hạn chế và đặc điểm của trào lưu này.Câu 76. Trên cơ sở phong trào dân tộc – dân chủ Việt Nam những năm đầu thế kỉ XX, hãy đánh giá vai trò của phong trào này đối với sự phát triển của lịch sử Việt Nam thế kỉ XX ?Câu 77. Tại sao nói trào lưu dân tộc chủ nghĩa đầu thế kỷ XX ở nước ta là sự kế tục phong trào Cần Vương yêu nước chống Pháp cuối thế kỷ XIX đồng thời đã mang nhiều nét mới khác trước ?

(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2004)Câu 78. Những điểm mới trong phong trào yêu nước và cách mạng Việt Nam đầu thế kỉ XX ?

(Đề thi Olympic 30/4, khối 11, năm 2008)Câu 79. Chứng minh trào lưu dân tộc chủ nghĩa tại Việt Nam đầu thế kỉ XX diễn ra với nhiều hình thức đấu tranh phong phú, đa dạng.

(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2006)Câu 80. Bằng những dẫn chứng lịch sử cụ thể, anh (chị) hãy nêu rõ đặc điểm của phong trào yêu nước và giải phóng dân tộc Việt Nam từ giữa thế kỉ XIX đến hết Chiến tranh thế giới thứ nhất.

(Đề thi HSG cấp THPT, Hà Nội, năm 2006)

7. VIỆT NAM TRONG NHỮNG

NĂM CHIẾN TRANH THẾ

GIỚI THỨ NHẤT (1914 – 1918)

Ngày 1/8/1914, Chiến tranh thế giới thứ nhất bùng nổ, Chính phủ Pháp cũng tham gia vào cuộc chiến. Chính sách cai trị thời chiến của Pháp đã tiếp tục làm thay đổi cơ cấu kinh tế, xã hội các nước thuộc địa Pháp, trong đó có Việt Nam.Trong thời gian này, phong trào yêu nước

Câu 81. So sánh tình kinh tế – xã hội Việt Nam trong cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp (1897 – 1914) với tình hình kinh tế – xã hội Việt Nam trong những năm Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 – 1918).Câu 82. Lực lượng tham gia và hình thức của Việt Nam Quang phục hội trong những năm đầu của Chiến tranh thế giới thứ nhất có gì đáng chú ý ? Tại sao các cuộc bạo động của tổ chức này đều thất bại ?Câu 83. Thông qua việc trình bày nét chính về cuộc vận động khởi nghĩa của Thái Phiên và Trần Cao Vân (1916) với khởi nghĩa của binh lính Thái Nguyên (1917), hãy đánh giá vai trò của binh lính người Việt trong phong trào yêu nước thời kì Chiến tranh thế giới thứ nhất. Câu 84. Trong phong trào đấu tranh của đồng bào dân tộc thiểu số thời kì Chiến tranh thế giới thứ nhất có những cuộc khởi nghĩa lớn nào ? Cho biết ý nghĩa của các cuộc khởi nghĩa đó trong phong trào giải phóng dân tộc.Câu 85. Các hội kín Nam Kỳ hoạt động nhằm mục đích gì ? Tại sao các hội kì lại mượn hình thức tôn giáo và sử

Trang 64

CHÂU TIẾN LỘC

Việt Nam diễn ra sôi nổi với nhiều hình thức khác nhau.

dụng bùa chú trong tổ chức và hoạt động của mình ?Câu 86. Nêu nhận xét về thành phần tham gia chủ yếu, người lãnh đạo, địa bàn hoàn động, hình thức hoạt động của năm phong trào yêu nước tiêu biểu ở Việt Nam trong những năm Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 – 1918).Câu 87. So sánh các cuộc bạo động nổi dậy chống Pháp của quần chúng nhân dân và tầng lớp binh lính Việt Nam với các hoạt động của giới sĩ phu.

8. SỰ KHỞI ĐẦU CỦA MỘT KHUYNH

HƯỚNG CỨU NƯỚC MỚI

TRONG PHONG TRÀO GIẢI

PHÓNG DÂN TỘC VIỆT NAM

Đầu thế kỉ XX, phong trào cách mạng Việt Nam tiếp tục rơi vào tình trạng khủng hoảng về đường lối và giai cấp lãnh đạo. Trong bối cảnh đó, Nguyễn Tất Thành đã ra đi tìm đường cứu nước. Những hoạt động của Người trong những năm 1911 – 1918 là sự khởi đầu cho một khuynh hướng cứu nước mới ở Việt Nam.

Câu 88. Tại sao ngay từ khi ra đời, công nhân Việt Nam đã đấu tranh chống lại tư bản Pháp ? Kể tên vài cuộc đấu tranh tiêu biểu của công nhân Việt Nam từ đầu đến hết Chiến tranh thế giới thứ nhất (1918). Nêu nhận xét về phong trào công nhân trong thời kì này.Câu 89. Trước sự khủng hoảng bế tắc về đường lối cứu nước, trong 20 năm đầu thế kỷ XX của phong trào giải phóng dân tộc ở nước ta đã diễn ra quá trình tìm kiếm con đường cứu nước mới. Bằng sự hiểu biết của mình, anh (chị) hãy làm sáng tỏ:

a. Chủ trương cứu nước của Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh ?b. Con đường đi tìm chân lý của Nguyễn Ái Quốc có những điểm gì khác với con đường đi của những

người đi trước ?c. Vị trí, ý nghĩa của con đường cứu nước mà Nguyễn Ái Quốc đã chọn đối với tiến trình phát triển của

lịch sử Việt Nam. (Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2000)Câu 90. Trong hoàn cảnh lịch sử nào Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đường cứu nước ? Hãy tiếp tục hoàn thành sơ đồ những chặng đường trong cuộc đời hoạt động cách mạng của Nguyễn Tất Thành từ năm 1911 đến năm 1918 :

Trang 65

CHÂU TIẾN LỘC

Nguyễn Tất Thành sinh ra trong một gia đình trí thức yêu nước

9. TỔNG KẾT LỊCH SỬ VIỆT NAM

(1858 – 1919)

Câu 91. Phong trào nông dân đầu thế kỷ XX về đại thể có hai lực lượng chủ yếu đó là : phong trào nông dân Yên Thế ở phía Bắc và phong trào nông dân mang màu sắc tôn giáo ở Nam Kỳ.

Từ những kiến thức đã học, anh (chị) hãy nhận xét kết cục, ý nghĩa lịch sử và đặc điểm nổi bật của hai phong trào nông dân nêu trên. Câu 92. Trình bày phong trào đấu tranh của quần chúng công – nông từ giữa thế kỷ XIX đến hết chiến tranh thế giới thứ nhất.Câu 93. Vẽ trục thời gian biểu diễn quá trình xâm lược của tư bản Pháp đối với Việt Nam từ năm 1858 đến trước Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 – 1918). Câu 94. Trình bày khái quát về quá trình đấu tranh chống thực dân Pháp xâm lược của nhân dân Việt Nam từ năm 1858 đến cuối thế kỉ XIX. Qua đó, hãy rút ra nhận xét ?Câu 95. Lập bảng thống kê các sự kiện chính về quá trình xâm lược Việt Nam của thực dân Pháp và cuộc đấu tranh chống xâm lược của nhân dân ta từ năm 1858 đến năm 1884.

Trang 66

CHÂU TIẾN LỘC

Thời gian Quá trình xâm lược của thực dân Pháp

Cuộc đấu tranh của triều đình nhà Nguyễn

Cuộc đấu tranh của nhân dân ta

Câu 96. Điền thời gian, sự kiện về quá trình Pháp xâm lược Việt Nam từ 1858 đến 1884 theo bảng sau :

Thời gian Sự kiệnPháp tấn công bán đảo Sơn Trà, mở đầu cho cuộc xâm lược Việt Nam

3/1862Triều đình Huế kí với Pháp Hiệp ước Nhâm Tuất

20 đến 24/6/1867Pháp đánh Hà Nội lần thứ nhất

15/3/1874Pháp nổ súng chiếm được thành Hà Nội lần thứ hai

6/6/1884(Đề thi Olympic 30/4, khối 11, năm 2009)

Câu 97. Anh (chị) hãy nêu những sự kiện tiêu biểu trong tiến trình lịch sử Việt Nam từ năm 1858 đến 1918. Phân tích một sự kiện lịch sử tiêu biểu nhất có ảnh hưởng đến giai đoạn lịch sử đó và những giai đoạn tiếp theo.

10. NHỮNG CHUYẾN BIẾN

VỀ KINH TẾ XÃ HỘI Ở VIỆT

NAM SAU CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ

NHẤT

Cuộc khai thác thuộc địa lần thứ hai của thực dân Pháp ở Đông Dương đã tại ra những chuyển biến về kinh tế và cơ cấu giai cấp xã hội ở Việt Nam. Mâi thuẫn giữa dân tộc Việt Nam với thực dân Pháp càng thêm sâu sắc, thúc đẩy phong trào đấu tranh dân tộc dân chủ có bước phát triển mới.

Câu 98. Đánh giá về cục diện thế giới sau Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 – 1918) và mối quan hệ giữa cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất với sự điều chính chính sách thống trị của thực dân Pháp ở Đông Dương.Câu 99. Trình bày nội dung cuộc khai thác thuộc địa lần thứ hai của thực dân Pháp ở Đông Dương và phân tích ảnh hưởng của nó đối với sự phân hóa giai cấp trong xã hội Việt Nam từ năm 1919 đến năm 1929.

Vì sao ngoài giai cấp công nhân và giai cấp nông dân lại có thể vận động các giai cấp khác và các tầng lớp khác tham gia cách mạng ?

(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2004)Câu 100. Cho biết những nét chính về chính sách chính trị, văn hoá – xã hội của thực dân Pháp ở Việt Nam sau Chiến tranh thế giới thứ nhất.

Câu 101. Cho biết chương trình khai thác thuộc địa của thực dân Pháp tại Việt Nam sau Chiến tranh thế giới thứ nhất. Chương trình khai thác lần này có những điểm gì mới ? (Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2007)Câu 102. Phân tích thái độ và khả năng của các tầng lớp, giai cấp trong xã hội Việt Nam sau Chiến tranh thế giới thứ nhất. Vấn đề này đã được đề ra trong Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam (3 – 2 – 1930) như thế nào ?Câu 103. Bằng những dẫn chứng lịch sử cụ thể, anh (chị) hãy nêu rõ những chuyển biến về kinh tế xã hội ở Việt

Trang 67

CHÂU TIẾN LỘC

Nam từ sau Chiến tranh thế giới thứ nhất đến cuối những năm 20 của thế kỉ XX.(Đề thi HSG cấp THPT, Hà Nội, năm 2005)

Câu 104. Lập bảng so sánh cuộc khai thác thuộc địa lần nhất (1897 – 1914) với cuộc khai thác lần thứ hai (1919 – 1929) của thực dân Pháp ở Việt Nam về hoàn cảnh lịch sử, mục đích, nội dung, hệ quả và tác động đến kinh tế, xã hội Việt Nam.

11. PHONG TRÀO DÂN TỘC

DÂN CHỦ Ở VIỆT NAM TỪ NĂM 1919 ĐẾN

NĂM 1925

Sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, dưới dảnh hưởng của tình hình quốc tế và cuộc khai thác thuộc địa, phong trào dân tộc dân chủ ở Việt Nam diễn ra sôi nổi với sự tham gia của các giai cấp và tầng lớp xã hội, có nội dung, hình thức tổ chức đấu tranh mới.

Câu 105. Trình bày ý nghĩa lịch sử của Cách mạng tháng Mười Nga 1917. Ảnh hưởng và bài học kinh nghiệm của cuộc Cách mạng tháng Mười Nga đối với Cách mạng Việt Nam như thế nào ?Câu 106. Hãy nêu những nét chính của tình hình thế giới từ sau Chiến tranh thế giới thứ nhất đến giữa những năm 20 của thế kỉ XX ảnh hưởng tới cách mạng Việt Nam. Trình bày phong trào yêu nước của các tầng lớp tiểu tư sản trí thức và giai cấp tư sản dân tộc ở Việt Nam trong những năm 1919 – 1926.Câu 107. Tình hình thế giới sau chiến tranh thế giới thứ nhất đã ảnh hưởng đến cách mạng Việt Nam từ 1919 đến 1929 ? Phân tích một sự kiện đánh dấu bước tiến mới của phong trào công nhân Việt Nam.Câu 108. Trình bày những tiền đề dẫn đến phong trào cách mạng giải phóng dân tộc Việt Nam sau Chiến tranh thế giới thứ nhất. Sự vươn lên và triển vọng của các khuynh hướng cách mạng lúc đó ?Câu 109. Trình bày mục tiêu chung của các phong trào yêu nước dân chủ công khai (1919 – 1926) do giai cấp tư sản và tiểu tư sản phát động. Phân tích mặt tích cực và hạn chế của các phong trào này.

(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2006)Câu 110. Phong trào yêu nước của các tầng lớp tiểu tư sản trí thức ở Việt Nam trong những năm 1919 – 1926 ?

(Đề thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng năm 2007)Câu 111. Chứng minh phong trào dân tộc dân chủ công khai ở Việt Nam trong những năm 1919 – 1926 phát triển mạnh mẽ với nhiều hình thức đấu tranh phong phú, thu hút nhiều tầng lớp nhân dân tham gia.Câu 112. Nêu những điểm giống và khác nhau giữa phong trào dân tộc dân chủ ở Việt Nam những năm 1919 – 1925 với phong trào dân tộc dân chủ những năm đầu thế kỉ XX. Câu 113. Hãy lựa chọn và trình bày những hoạt động yêu nước tiêu biểu nhất của người Việt Nam ở nước ngoài từ đầu thế kỷ đến những năm 30 của thế kỷ XX. Từ đó hãy rút ra nhận xét của anh (chị) về đường lối, chủ trương cứu nước của các cụ giai đoạn này ?Câu 114. Hãy trình bày ý kiến của anh (chị) về chủ trương cứu nước của Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh và Nguyễn Ái Quốc. (Đề thi HSG cấp THPT, Hà Nội, năm 2002)Câu 115. Cho biết sự hình thành giai cấp công nhân Việt Nam. Vì sao giai cấp công nhân có khả năng nắm lấy ngọn cờ lãnh đạo trong cuộc cách mạng giải phóng dân tộc và giai cấp ở Việt Nam ?Câu 116. Nêu khái quát phong trào đấu tranh của công nhân Việt Nam giai đoạn 1919 – 1925.

(Đề thi tuyển sinh Cao đẳng năm 2008)Câu 117. Tại sao lại cho rằng cuộc bãi công Ba Son (tháng 8/1925) là một cái mốc quan trọng trên con đường phát triển của phong trào công nhân nước ta sau chiến tranh ?

Trang 68

CHÂU TIẾN LỘC

Câu 118. Nhận xét về bước chuyển quan trọng trong phong trào công nhân nước ta qua cuộc đình công của công nhân hãng Ba Son (tháng 8/1925).Câu 119. Lập bảng thống kê về mục tiêu và tính chất của phong trào cách mạng Việt Nam (1919 – 1925) và nêu nhận xét.

Phong trào Tư sản dân tộc Tiểu tư sản Công nhân

Mục tiêu

Tính chất

Nhận xét

Câu 120. Tại sao Nguyễn Ái Quốc lại ra đi tìm con đường cứu nước mới ? Trình bày về quá trình hoạt động từ năm 1911 – 1930 và những cống hiến của Nguyễn Ái Quốc đối với cách mạng Việt Nam.Câu 121. Năm 1920, Nguyễn Ái Quốc đã lựa chọn con đường giải phóng dân tộc theo khuynh hướng nào ? Nêu những điều kiện chủ quan và khách quan tác động đến sự lựa chọn ấy ?

(Đề thi HSG Quốc gia năm 2008)Câu 122. Con đường từ chủ nghĩa yêu nước đến chủ nghĩa Mác – Lênin của Nguyễn Ái Quốc (1911 – 1920) và những tư tưởng cách mạng giải phóng dân tộc của Người được hình thành trong những năm 20 của thế kỷ XX ?Câu 123. Tại sao nói Nguyễn Ái Quốc chuẩn bị về mọi mặt cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam? Nêu những cống hiến của Nguyễn Ái Quốc đối với cách mạng Việt Nam trong thời gian từ năm 1911 đến 1930.Câu 124. Tóm tắt quá trình tìm đường cứu nước của Nguyễn Ái Quốc từ năm 1911 đến năm 1920. Nguyễn Ái Quốc đã khẳng định sự nghiệp giải phóng dân tộc Việt Nam phải theo con đường nào ?

(Đề thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng năm 2009)Câu 125. Bằng những sự kiện lịch sử có chọn lọc, anh (chị) hãy chứng minh những hoạt động của Nguyễn Ái Quốc từ năm 1921 đến năm 1924 đã “chuẩn bị gieo hạt giống của chủ nghĩa xã hội vào công cuộc giải phóng dân tộc Việt Nam”.Câu 126. Quá trình chuyển biến của Nguyễn Ái Quốc từ một người yêu nước trở thành một người Cộng sản đã diễn ra như thế nào ?Câu 127. Hoàn cảnh ra đời, tư tưởng chiến lược, sách lược cách mạng giải phóng dân tộc và ý nghĩa của tác phẩm “Đường Cách mệnh” của Nguyễn Ái Quốc.Câu 128. Anh (chị) hãy nêu và phân tích những điểm chính trong con đường cứu nước do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã lựa chọn cho nhân dân Việt Nam.

(Đề thi HSG Quốc gia, bảng B, năm 2001)Câu 129. Khi nói về sự ra đời của Đảng, sách “Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam” (Sơ thảo, tập I, trang 102, NXB

Trang 69

CHÂU TIẾN LỘC

Sự Thật, 1981) đã viết: “Sau 10 năm chuẩn bị đầy đủ về các mặt chính trị, tư tưởng và tổ chức, Đảng … đã ra đời trong một điều kiện hoàn toàn chín muồi, bước vào lãnh đạo cao trào cách mạng trong cả nước”

Bằng các sự kiện lịch sử có chọn lọc, anh (chị) hãy trình bày quá trình chuẩn bị và điều kiện chín muồi cho việc thành lập Đảng ta, cụ thể là nêu bậc lên:

a. Những hoạt động của Nguyễn Ái Quốc để truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin vào trong nước.b. Những phương hướng chiến lược cơ bản của cách mạng do Nguyễn Ái Quốc vạch ra trong thời kì này.c. Việc đào tạo, chuẩn bị một đội ngũ cán bộ cho sự thành lập Đảng.d. Những điều kiện hoàn toàn chín muồi cho việc thành lập Đảng.

(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2000)Câu 130. Sự lựa chọn hai con đường cứu nước vô sản và tư sản trong những năm 1919 đến 1920 ở Việt Nam ? Giải thích vì sao khuynh hướng vô sản lại thắng thế ?Câu 131. Bằng những sự kiện lịch sử cụ thể, anh (chị) hãy nêu rõ các khuynh hướng chính trị và bước phát triển mới của phong trào cách mạng Việt Nam trong giai đoạn 1919 – 1929.

(Đề thi HSG cấp THPT, Hà Nội, năm 2004).

12. PHONG TRÀO DÂN TỘC

DÂN CHỦ Ở VIỆT NAM TỪ NĂM 1925 ĐẾN

NĂM 1930

Từ năm 1925 đến đầu năm 1930, phong trào dân tộc dân chủ ở Việt Nam ngày càng phát triển mạnh, các tổ chức cách mạng lần lượt ra đời.

Câu 132. Những điểm mới trong phong trào Cách mạng Việt Nam trong những năm 1926 – 1927 ?Câu 133. Sự ra đời và hoạt động của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên.

(Đề thi tuyển sinh Đại học năm 2008)Câu 134. Sự ra đời và hoạt động của Việt Nam Quốc dân đảng.

(Đề thi tuyển sinh Đại học năm 2008)Câu 135. Sự ra đời và hoạt động của Tân Việt Cách mạng đảng.Câu 136. Tại sao tháng 6 năm 1925, Nguyễn Ái Quốc không thành lập Đảng Cộng Sản Việt Nam mà thành lập hội Việt Nam Cách mạng thanh niên ? Nội dung hoạt động, tác dụng và ý nghĩa của tổ chức Việt Nam Cách mạng thanh niên ? Vai trò của Nguyễn Ái Quốc trong việc thành lập hội ?Câu 137. Tại sao nói Hội Việt Nam Cách mạng thanh niên là tổ chức tiền thân của Đảng Cộng sản Việt Nam ?

(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2002)Câu 138. Trình bày những điều kiện để dẫn đến thành lập và những non yếu của Việt Nam Quốc dân đảng về chính trị, tư tưởng, tổ chức và phương thức hoạt động. Vì sao có những non yếu đó ? Nêu diễn biến, nguyên nhân thất bại và ý nghĩa lịch sử của cuộc khởi nghĩa Yên Bái ?Câu 139. Tại sao vào năm 1929, ở Việt Nam lại có sự ra đời của ba tổ chức Cộng sản ? Sự ra đời và hoạt động của ba tổ chức này đã gây bất lợi như thế nào đối với tiến trình phát triển của cách mạng Việt Nam lúc bấy giờ ?Câu 140. Lập bảng thống kê 3 tổ chức yêu nước cách mạng: Hội Việt Nam Cách mạng thanh niên, Tân Việt Cách mạng đảng, Việt Nam Quốc dân đảng trong những năm 20 của thế kỉ XX theo các nội dung sau:

- Thời gian hoạt động - Lãnh đạo

Trang 70

CHÂU TIẾN LỘC

- Mục tiêu - Lực lượng - Xu hướng phát triển

Hãy nêu nhận xét của anh (chị) về 3 tổ chức nói trên. (Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2004)

Câu 141. Hãy lập so sánh những đặc điểm cơ bản của hai tổ chức cách mạng của Việt Nam ra đời từ 1925 – 1929 : Hội Việt Nam Cách mạng thanh niên và Việt Nam Quốc dân đảng (về quá trình thành lập, lí luận chính trị, đường lối cách mạng, giai cấp lãnh đạo, động lực cách mạng, về cơ cấu tổ chức, phương pháp đấu tranh và phương pháp xây dựng Đảng).Câu 142. Trên cơ sở trình bày sự ra đời, hoạt động và vai trò của Hội Việt Nam cách mạng thanh niên, anh (chị) hãy cho biết tại sao có sự đấu tranh giữa hai khuynh hướng khác nhau xung quanh vấn đề thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam vào năm 1930 ?Câu 143. Phân tích hoạt động của tổ chức Hội Việt Nam cách mạng thanh niên và làm rõ vai trò của tổ chức đối với sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam ngày 3 – 2 – 1930 ?Câu 144. Thông qua hoạt động của Việt Nam Quốc dân Đảng và cuộc khởi nghĩa Yên Bái, hãy đánh giá vai trò của giai cấp tư sản Việt Nam trong cuộc vận động giải phóng dân tộc đầu thế kỷ XX?Câu 145. Từ sự phân hóa của Hội Việt Nam Cách mạng thanh niên, Tân Việt Cách mạng đảng và sự thất bại của Việt Nam Quốc dân đảng, hãy cho biết nguyên nhân chung dẫn đến quá trình đó là gì ?

(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2009)Câu 146. Phân tích nguyên nhân thất bại và ý nghĩa lịch sử của các phong trào yêu nước theo khuynh hướng dân chủ tư sản vào những năm 1919 – 1930.Câu 147. Bằng các sự kiện và số liệu cụ thể, hãy phân tích và chứng minh phong trào công nhân Việt Nam trong giai đoạn từ năm 1919 đến năm 1929 đã phát triển chuyển biến từ “tự phát” sang “tự giác”. Câu 148. Trình bày sự phát triển của phong trào công nhân Việt Nam từ sau Chiến tranh thế giới thứ nhất đến đầu năm 1930. Phân tích vị trí, vai trò của phong trào công nhân đối với sự thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (3 – 2 – 1930). (Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2003)Câu 149. Hãy nêu ảnh hưởng làm cho phong trào công nhân Việt Nam phát triển mạnh mẽ trong những năm 1926 – 1929. Đặc điểm của phong trào công nhân trong thời kì này ? Ý nghĩa của phong trào này đối với việc thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam ?Câu 150. So sánh phong trào đấu tranh của công nhân Việt Nam qua các giai đoạn 1919 – 1925 và 1926 – 1929. Rút ra nhận xét ? Câu 151. Hãy nêu những sự kiện lớn trong phong trào đấu tranh của công nhân từ năm 1919 đến năm 1929. Phân tích một sự kiện đánh dấu bước tiến mới của phong trào công nhân Việt Nam.Câu 152. Sự kiện nào đánh dấu phong trào công nhân Việt Nam chuyển hoàn toàn từ tự phát sang tự giác ? Câu 153. Trình bày nội dung, ý nghĩa của Hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản Việt Nam ngày 6/1/1930.

Trang 71

CHÂU TIẾN LỘC

(Đề thi tuyển sinh Cao đẳng năm 2009)Câu 154. Tại sao các phong trào yêu nước tại Việt Nam vào đầu thế kỉ XX lại bị thất bại ? Anh (chị) hãy trình bày những hoạt động của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc trong thời gian từ 1919 đến đầu 1930 nhằm tìm ra con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc Việt Nam.

Vì sao nói “Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời mở ra một bước ngoặc vô cùng quan trọng trong lịch sử Việt Nam” ?

(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 1999)Câu 155. a. Viết lại tên sự kiện với thời gian tương ứng các sự kiện sau :

- Nguyễn Ái Quốc thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên - Thành lập Đông Dương Cộng sản Đảng - Đông Dương cộng sản Liên đoàn gia nhập Đảng cộng sản Việt Nam- Nguyễn Ái Quốc tham dự Đại hội Tua và tham gia sáng lập Đảng Cộng sản Pháp - Thành lập Đảng Cộng Sản Việt Nam- Tân Việt Cách mạng Đảng ra đời - Thành lập chi Bộ Đảng đầu tiên tại nhà số 5D Hàm Long Hà Nội- Thành lập An Nam Cộng Sản Đảng

b. Chọn ra và giải thích 2 sự kiện quan trọng nhất, có ý nghĩa quyết định trong việc chuẩn bị tiến đến thành lập Đảng Cộng Sản Việt NamCâu 156. Sau đây là đoạn viết về lý do và nội dung của Hội nghị thành lập Đảng Cộng Sản Việt Nam (3–2–1930):

“Sự ra đời của ba tổ chức cộng sản lúc bấy giờ là một xu thế tất yếu của cách mạng Việt Nam. Nhưng trong một nước có ba tổ chức cộng sản hoạt động riêng rẽ, công kích lẫn nhau, nên có nguy cơ dẫn đến sự chia rẽ lớn. Trước tình hình đó, Quốc tế cộng sản đã giao cho Bác Hồ chịu trách nhiệm thống nhất các lực lượng cộng sản ở Việt Nam để thành lập một đảng cộng sản duy nhất.

Từ ngày 3 đến 7 – 2 – 1930, Hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản đã họp ở Cửu Long (Hương Cảng). Bác Hồ thay mặt Quốc tế Cộng sản chủ trì Hội nghị.Tham gia Hội nghị có đủ đại biểu của ba tổ chức cộng sản. Hội nghị đã nhất trí tán thành thống nhất các tổ chức cộng sản để thành lập một đảng cộng sản duy nhất lấy tên là Đảng Cộng sản Đông Dương, thông qua Cương lĩnh chính trị đầu tiên do Bác Hồ khởi thảo. Hội nghị có ý nghĩa như một Đại hội thành lập Đảng...”

Đoạn viết trên có những chi tiết nào sai, hãy sửa lại những chi tiết sai cho đúng.Câu 157. Những yếu tố nào chứng tỏ Cương lĩnh đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam do Nguyễn Ái Quốc khởi thảo là đúng đắn, sáng tạo, thấm đượm tính dân tộc và nhân văn ?

(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2005)Câu 158. Chứng minh sự đúng đắn và sáng tạo của Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam do Nguyễn Aí Quốc soạn thảo.

Trang 72

CHÂU TIẾN LỘC

(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2006 )Câu 159. Trình bày và phân tích một số điểm chủ yếu trong nội dung Cương lĩnh đầu tiên của Đảng để khẳng định đó là đường lối giải phóng dân tộc đúng đắn và sáng tạo.

(Đề thi HSG Quốc gia, bảng A, năm 2003)Câu 160. So sánh những điểm chủ yếu trong nội dung Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam và Luận cương chính trị năm 1930. Nêu những căn cứ để có thể khẳng định Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng là đúng đắn và sáng tạo.

(Đề thi HSG cấp THPT, Hà Nội, năm 2001)Câu 161. Nêu những điểm giống nhau và khác nhau về nhiệm vụ chiến lược cách mạng tư sản dân quyền xác định trong Cương lĩnh chính trị đầu tiên và Luận cương chính trị tháng 10 – 1930 của Đảng ta.

(Đề thi HSG Quốc gia năm 2009)Câu 162. Đánh giá giá trị khoa học và thực tiễn trong Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam do Nguyễn Ái Quốc khởi thảo. Nhiệm vụ của cách mạng Việt Nam nêu trong Cương lĩnh đã được áp dụng trong thời kì cách mạng 1930 – 1945 như thế nào ?Câu 163. “Luận cương chính trị” đã xác định được nhiều vấn đề chiến lược cách mạng, nhưng cũng đã bộc lộ một số hạn chế nhất định…mang tính chất “tả khuynh” giáo điều, phải trả qua quá trình thực tiễn đấu tranh cách mạng, các nhược điểm trên mới dần khắc phục…” (SGK lịch sử lớp 12, trang 28, Tập 2, NXB Giáo dục, 1999)

Anh (chị) hãy đọc đoạn viết trên và : Nêu những hạn chế của Luận cương chính trị. Trình bày và phân tích những chủ trương của Đảng trong thời gian từ 1936 đến 1941 nhằm khắc

phục những hạn chế đó. (Đề thi HSG Quốc gia, bảng B, năm 2003)

Câu 164. Trình bày nội dung cơ bản của Luận cương chính trị tháng 10 – 1930 của Đảng Cộng sản Đông Dương. Ưu điểm và hạn chế của Luận cương là gì ?Câu 165. Trình bày các nhân tố khách quan và chủ quan dẫn đến sự thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam. Hãy phân tích một nhân tố cơ bản nhất.Câu 166. Dựa vào câu nói của chủ tịch Hồ Chí Minh : “Chủ nghĩa Mác – Lênin kết hợp với phong trào công nhân và phong trào yêu nước đã dẫn đến sự ra đời Đảng Cộng sản Đông Dương vào đầu năm 1930” (Hồ Chí Minh, toàn tập, trang 8), để trình bày về sự kết hợp ba của yếu tố trên trong quá trình thành lập Đảng.Câu 167. Bằng những dẫn chứng cụ thể, hãy chứng minh rằng Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời năm 1930 là kết quả tất yếu của cuộc đấu tranh dân tộc và giai cấp ở Việt Nam trong thời đại mới, là sản phẩm của sự kết hợp giữa chủ nghĩa Mác – Lênin với phong trào công nhân và phong trào yêu nước trong những năm 20 của thế kỉ XX.

(Đề thi HSG cấp THPT, Hà Nội, năm 2005)Câu 168. Vẽ trục thời gian biểu diễn quá trình thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam và cho biết vai trò của Nguyễn Ái Quốc đối với quá trình vận động chuẩn bị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam.

Trang 73

CHÂU TIẾN LỘC

Câu 169. Tại sao nói Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời là sản phẩm lịch sử của cuộc đấu tranh yêu nước của nhân dân Việt Nam trong ba thập niên đầu thế kỉ XX ?Câu 170. Tại sao lại nói Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời là là một tất yếu lịch sử ? Phân tích vai trò của Nguyễn Ái Quốc trong Hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản Việt Nam ngày 6/1/1930.Câu 171. Chứng minh Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời và nắm quyền lãnh đạo cách mạng Việt Nam từ năm 1930 là một xu thế khách quan của lịch sử. Phân tích vai trò của Nguyễn Ái Quốc trong Hội nghị thành lập Đảng.Câu 172. Chứng minh Đảng Cộng sản Việt Nam là sự chuẩn bị tất yếu đầu tiên có tính quyết định cho những bước nhảy vọt tiếp theo trong lịch sử dân tộc Việt Nam.Câu 173. Hãy chứng tỏ rằng Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời đã chấm dứt thời kì khủng hoảng về vai trò lãnh đạo trong phong trào cách mạng Việt Nam.

(Đề thi HSG cấp THPT, Hà Nội, năm 2005)

13. PHONG TRÀO CÁCH

MẠNG 1930 - 1945

Trong những năm 1929 – 1933, Việt Nam phải gánh chịu những thiệt hại của cuộc khủng hoảng kinh tế ở nước Pháp. Điều đó trở thành một trong những nguyên làm bùng nổ phong trào cách mạng 1930 – 1931 dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam (từ tháng 10 – 1930 là Đảng Cộng sản Đông Dương); tiếp đó, trong những năm 1932 – 1935 là cuộc đấu tranh phục hồi phong trào cách mạng.

Câu 174. Qua cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 1929 – 1933, anh (chị) hãy cho biết :- Những hậu quả nặng nề của cuộc khủng hoảng đó đối với các nước TBCN, nhất là nước Pháp ?- Thực trạng kinh tế, xã hội Việt Nam trong những năm khủng hoảng kinh tế thế giới 1929 – 1933 ?

Câu 175. Anh (chị) hãy nêu những sự kiện tiêu biểu của phong trào cách mạng 1930 – 1935 và phân tích một sự kiện tiêu biểu nhất thể hiện tính chất triệt để của từng phong trào đối với thắng lợi của phong trào.Câu 176. Tại kỳ họp tháng 3 – 1931, Xứ uỷ Trung Kỳ nhận định: “Dưới ách áp bức bóc lột vô cùng tàn bạo của đế quốc Pháp và bọn cường hào phong kiến, phong trào đấu tranh của công nông bùng lên mạnh mẽ cả năm 1930 sang năm 1931, trong cả nước, nhưng phong trào lên cao nhất là ở hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh...” Bằng kiến thức lịch sử đã học, anh (chị) hãy cho biết:

1. Nguyên nhân bùng nổ của phong trào cách mạng 1930 – 1931 ? Nói rõ nguyên nhân nào là quan trọng nhất ?

2. Tại sao phong trào lại phát triển mạnh mẽ đạt tới đỉnh cao ở Nghệ Tĩnh ?3. Vì sao nói chính quyền Xô viết là chính quyền cách mạng của quần chúng dưới sự lãnh đạo của

Đảng Cộng sản ?4. Trong phong trào cách mạng 1930 – 1931, mối quan hệ giữa cách mạng Việt Nam với cách mạng

thế giới được thể hiện ở điểm nào ?

Câu 177. Chứng minh rằng phong trào cách mạng 1930 – 1931 với đỉnh cao là Xô viết Nghệ – Tĩnh diễn ra với quy mô rộng khắp, mang tính chất cách mạng triệt để và sử dụng hình thức đấu tranh quyết liệt.Câu 178. Chứng minh minh rằng Xô Viết Nghệ – Tĩnh là thực sự là chính quyền cách mạng của quần chúng dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Hoạt động của chính quyền Xô viết Nghệ – Tĩnh khiến anh (chị) liên tưởng đến sự kiện cách mạng nào diễn ra ở thế kỉ XIX tại nước Pháp ? Trình bày nét chính về sự kiện đó.Câu 179. Trình bày những cuộc đấu tranh của công nhân trong phong trào cách mạng 1930 – 1931. Nêu nhận xét

Trang 74

CHÂU TIẾN LỘC

về các cuộc đấu tranh đó ?Câu 180. Khi đánh giá về phong trào cách mạng 1930 – 1931 mà đỉnh cao là Xô Viết Nghệ – Tĩnh, các ý kiến đều nhất trí cho rằng đây là cuộc diễn tập đầu tiên chuẩn bị cho Cách mạng tháng Tám 1945. Anh (chị) có đồng ý với kiến đó không ? Hãy giải thích tại sao ?Câu 181. Nêu nhận xét của anh (chị) về quy mô, lực lượng tham gia, hình thức đấu tranh, tính chất, kết cục và ý nghĩa lịch sử phong trào Cách mạng 1930 – 1931.Câu 182. Khi đánh giá về phong trào đấu tranh của công nhân và nông dân trong những năm 1930 – 1931, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có nhận định : “Tinh thần anh dũng của nó luôn nồng nàn trong tâm hồn chúng ta và nó mở đường cho thắng lợi sau”. Anh (chị) hãy bình luận ý kiến trên ?Câu 183. Trong những năm 1932 – 1935, phong trào cách mạng nước ta đã được phục hồi như thế nào ? Nêu nội dung và ý nghĩa của Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ nhất của Đảng ta.Câu 184. Trình bày những điểm khác biệt lớn nhất giữa phong trào đấu tranh của nhân dân Việt Nam trong những năm 1930 – 1931 với phong trào đấu tranh trước năm 1930, qua việc thiết lập bảng so sánh sau đây :

Câu 185. Từ hiểu biết về cao trào cách mạng 1930 – 1931 với đỉnh cao là Xô viết Nghệ - Tĩnh, anh (chị) có những suy nghĩ gì về nguyên nhân thất bại của các cuộc đấu tranh và bài học lịch sử ? Qua thời kì cao trào cũng như thoái trào, vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam được thể hiện như thế nào ?

14. PHONG TRÀO DÂN CHỦ

1936 – 1939

Vào nửa cuối những năm 30 của thế kỉ XX, trước những biến chuyển của tình hình thế giới và trong nước, Đảng Cộng sản Đông Dương thay đổi chủ trương, chuyển sang hình thức đấu tranh công khai, hợp tác và nửa hợp tác với mục

Câu 186. Hoàn cảnh ra đời của Mặt trận dân chủ Đông Dương. Những hoạt động, ý nghĩa và kết quả của cao trào dân chủ 1936 – 1939 ? Theo anh (chị), ý nghĩa quan trọng nhất của cuộc vận động dân chủ 1936 – 1939 với cách mạng Việt Nam là gì ?Câu 187. Vì sao nói phong trào cách mạng 1936 – 1939 là cuộc diễn tập lần thứ hai chuẩn bị cho Cách mạng tháng Tám 1945 ? Câu 188. Chứng minh cuộc vận động dân chủ 1936 – 1939 là một phong trào cách mạng quần chúng diễn ra trên qui mô rộng lớn với nhiều hình thức đấu tranh phong phú.

(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2002)Câu 189. Các phong trào cách mạng 1930 – 1931 và 1936 – 1939 đã chuẩn bị những gì cho Cách mạng tháng

Trang 75

CHÂU TIẾN LỘC

tiêu đòi tự do, dân sinh, dân chủ, cơm áo và hoà bình.

Tám 1945 ?Câu 190. Trên cơ sở phân tích đối tượng, mục tiêu, lực lượng và ý nghĩa của phong trào dân chủ 1936 – 1939, anh (chị) hãy nhận xét tính chất của phong trào đó ?

(Đề thi HSG Quốc gia năm 2008)Câu 191. Thí sinh hoàn thiện bảng sau về phong trào cách mạng 1930 – 1931 và cao trào dân chủ 1936 – 1939 :

Phong trào cách mạng 1930 – 1931

Cao trào dân chủ 1936 – 1939

Mục tiêu đấu tranh

Lực lượng tham giaPhương pháp và hình thức đấu tranhKết quả và ý nghĩa

Câu 192. Hãy nêu những đặc điểm của phong trào cách mạng 1930 – 1931 và cao trào dân chủ 1936 – 1939.(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh , năm 2006)

Câu 193. Phân tích sự khác nhau về các mặt chủ trương sách lược cách mạng, hình thức và lực lượng đấu tranh của cuộc vận động dân chủ 1936 – 1939 so với phong trào cách mạng 1930 – 1931.

(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2004)Câu 194. Trình bày nhiệm vụ và hình thức đấu tranh của cách mạng Việt Nam trong giai đoạn 1930 – 1931 và giai đoạn 1936 – 1939. (Đề thi tuyển sinh Cao đẳng năm 2008)Câu 195. Hãy nêu nhận xét của anh (chị) về quy mô, lực lượng tham gia và hình thức đấu tranh của phong trào cách mạng 1930 – 1931 và phong trào dân chủ 1936 – 1939.

15. PHONG TRÀO GIẢI

PHÓNG DÂN TỘC 1939 – 1945

Cuộc đấu tranh chống phát xít của phe Đồng minh trong Chiến tranh thế giới thứ hai (1939 – 1945) đã tạo cơ hội khách quan cho các thuộc địa vùng lên tự giải phóng khỏi ách thực dân. Đảng Cộng sản Đông Dương đã kịp thời chuyển hướng chỉ đạo chiến lược, đẩy mạnh cuộc đấu tranh, tích cực chuẩn bị lực

Câu 196. Hãy nêu sự kiện chính của Chiến tranh thế giới thứ hai từ tháng 9 năm 1939 đến tháng 6 năm 1941 và tác động của nó đối với cách mạng Việt Nam trong thời gian đó ?

(Đề thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng năm 2003)Câu 197. Hoàn cảnh ra đời của Mặt trận dân tộc Thống nhất Phản đế Đông Dương. Phân tích nội dung sự chuyển hướng chỉ đạo chiến lược cách mạng của Hội nghị Trung ương lần VI (11 – 1939). Ý nghĩa của sự chuyển hướng này đối với tiền trình phát triển của cách mạng Việt Nam ?Câu 198. Phân tích điều kiện thành lập Mặt trận dân tộc thống nhất phản đế Đông Dương. Anh (chị) hãy đánh giá ý nghĩa sự chuyển hướng chỉ đạo chiến lược cách mạng của Hội nghị Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương lần thứ VII (11 – 1939).Câu 199. Tại sao đứng trước hai nguy cơ, ngọn lửa cách mạng giải phóng dân tộc của nhân dân Đông Dương bùng cháy và phát xít Nhật lăm le xâm lược Đông Dương, thực dân Pháp lại chọn việc nhân nhượng phát xít Nhật ? Điều

Trang 76

CHÂU TIẾN LỘC

lượng, chờ thời cơ khởi nghĩa giành chính quyền. Cách mạng tháng Tám thắng lợi, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà ra đời.

đó nói lên bản chất gì của bọn xâm lược ?Câu 200. Thực dân Pháp đã cấu kết từng bước với Phát xít Nhật từ sau năm 1940 như thế nào ? Hãy nêu tình hình Đông Dương dưới ách thống trị của Pháp – Nhật ?Câu 201. Nêu những thủ đoạn bóc lột của Nhật Pháp trong những năm 1939 – 1945 đối với nhân dân Việt Nam bằng cách điền vào bảng sau :

Nội dung Phát xít Nhật Thực dân PhápThủ đoạn bóc lộtKết quả thu đượcHậu quả gây ra cho nhân dân Việt Nam

Từ bảng so sánh trên, hãy chỉ ra điểm giống trong thủ đoạn bóc lột của thực dân Pháp và phát xít Nhật ở Việt Nam. Tại sao chúng cùng áp dụng những thủ đoạn đó ? Qua đó, anh (chị) có nhận xét gì về kẻ thù của nhân dân Việt Nam lúc bấy giờ ?Câu 202. Khi Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ, nhất là từ lúc quân đội phát xít Nhật nhảy vào bán đảo Đông Dương, nhân dân Việt Nam ở cả ba miền Bắc, Trung, Nam đã có những hoạt động gì để chứng tỏ quyết tâm giải phóng dân tộc ?Câu 203. Qua các cuộc khởi nghĩa đầu tiên của nhân dân ta trong thời kì Chiến tranh thế giới thứ hai :

a) Lập so sánh theo mẫu sau :

Nội dung Nguyên nhân bùng nổ Diễn biến chính Ý nghĩaKhởi nghĩa Bắc SơnKhởi nghĩa Nam KỳBinh biến Đô Lương

b) Vì sao lại nói những cuộc nổi dậy này “là những tiếng súng báo hiệu cho cuộc khởi nghĩa toàn quốc, là bước đầu đấu tranh bằng vũ lực của các dân tộc Đông Dương” ?c) Nêu nguyên nhân nhân thất bại và bài học kinh nghiệm của ba sự kiện trên.

Câu 204. Trình bày hoàn cảnh lịch sử, nội dung cơ bản và ý nghĩa của Hội nghị Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương lần thứ VIII (tháng 5 – 1941) tại Pác Bó (Cao Bằng). Những nội dung đó đã được Đảng triển khai và thực hiện như thế nào để đưa tới thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945 ?Câu 205. Căn cứ vào tình hình như thế nào mà Đảng Cộng sản Đông Dương đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên trên hết, và chủ trương thành lập Mặt trận Việt Minh ? Điều này để lại bài học kinh nghiệm gì cho hiện nay ?Câu 206. Chủ trương khởi nghĩa vũ trang do Hội nghị Ban Chấp Trung ương lần thứ VIII (5/1941) của Đảng Cộng sản Đông Dương được đề ra như thế nào ? Bằng những kiến thức lịch sử từ năm 1941 đến 1945, hãy chứng

Trang 77

CHÂU TIẾN LỘC

minh tính đúng đắn của chủ trương đó.Câu 207. Tại sao đến tháng 2 – 1941, Nguyễn Ái Quốc mới về nước ? Vai trò của Nguyễn Ái Quốc tại Hội nghị lần VIII Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương (5 – 1941) được thể hiện như thế nào ?Câu 208. Tại sao Đảng cộng sản Đông Dương lại chủ chương thành lập Mặt trận Việt Minh ? Từ khi Mặt trận Việt Minh ra đời, các phong trào đấu tranh Cách mạng của nhân dân ta phát triển như thế nào?Câu 209. Tại sao trong Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương lần thứ 8 (5/1941), Đảng Cộng sản Việt Nam chủ trương thành lập Mặt trận Việt Minh ? Chủ trương thành lập Mặt trận Việt Minh theo tinh thần của Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam hay theo tinh thần của Luận cương chính trị tháng 10/1930 về vấn đề mối quan hệ giữa đấu tranh giai cấp và đấu tranh giải phóng dân tộc ? Hãy giải thích.Câu 210. Phân tích vai trò của Mặt trận Việt Minh đối với thắng lợi của cách mạng tháng Tám năm 1945.Câu 211. Bằng những sự kiện lịch sử có chọn lọc của cách mạng Việt Nam trong giai đoạn tháng 5 – 1941 đến tháng 6 – 1945, anh (chị) hãy chứng minh Mặt trận Việt Minh đã chuẩn bị đầy đủ mọi điều kiện để dẫn đến thắng lợi của Cách mạng tháng Tám 1945.Câu 212. Trong tình hình lịch sử nào của thời kỳ 1939 – 1945, Đảng ta lại đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu ? Phân tích ý nghĩa của chủ trương này. Chủ trương này có mâu thuẩn với mục tiêu chống đế quốc và chống phong kiến được đề ra trong Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng năm 1930 không ? Vì sao ?

(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2005)Câu 213. Từ năm 1941 đến 1945, lực lượng chính trị và lực lượng vũ trang của cách mạng đã được xây dựng và phát triển như thế nào?Câu 214. Qua thời kỳ 1939 – 1945, Đảng Cộng sản Đông Dương và nhân dân ta đã chuẩn bị cho một cuộc tổng khởi nghĩa vũ trang như thế nào ? Phân tích mối quan hệ giữa chuẩn bị lâu dài và chớp thời cơ trong Cách mạng tháng Tám năm 1945.Câu 215. Hội nghị lần thứ VI (11 – 1939) và lần thứ VIII (5 – 1941) của Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương đã quyết định chuyển hướng chỉ đạo chiến lược cách mạng, giương cao ngọn cờ giải phóng dân tộc…Tại sao lại có quyết định như vậy ?Câu 216. Có ý kiến cho rằng, đến Hội nghị Trung ương lần VIII (5 – 1941) thì những hạn chế, thiếu sót của Luận cương chính trị (10 – 1930) mới được khắc phục hoàn toàn. Những sự kiện nào xác nhận ý kiến trên là đúng ?Câu 217. Chủ trương tập hợp rộng rãi lực lượng dân tộc, xây dựng mặt trận thống nhất do Hội nghị lần thứ VI (11 – 1939) và Hội nghị lần thứ VIII (5 – 1941) Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương đề ra như thế nào ?

(Đề thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng năm 2003)Câu 218. Thí sinh hãy hoàn thiện bảng so sánh hai hình thức tổ chức Mặt trận dân tộc thống nhất, theo mẫu dưới đây :

Mặt trận Dân chủ Đông Dương Mặt trận Việt Minh

Trang 78

CHÂU TIẾN LỘC

Hoàn cảnh ra đờiMục tiêu đấu tranhThành phần tham giaHoạt động chính

Câu 219. So sánh và phân tích điều kiện lịch sử, chủ trương chuyển hướng chỉ đạo chiến lược của Đảng Cộng sản Đông Dương trong thời kì 1939 – 1945 với điều kiện lịch sử, chủ trương chuyển hướng chỉ đạo chiến lược trong thời kì 1936 – 1939.Câu 220. So sánh Hội nghị Trung ương lần VI (11 – 1939) và Hội nghị Trung ương lần Đảng thứ VIII (5 – 1941) của Đảng Cộng sản Đông Dương theo các nội dung sau : kẻ thù, nhiệm vụ cách mạng, khẩu hiệu, mặt trận, hình thức đấu tranh và nêu nhận xét.Câu 221. Nêu rõ chủ trương của Đảng Cộng sản Đông Dương đề ra trong Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương lần thứ VIII (5 – 1941), so với Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương lần VI (9 – 1939) có gì mới ?

16. CAO TRÀO KHÁNG NHẬT CỨU NƯỚC VÀ

TỔNG KHỞI NGHĨA THÁNG TÁM NĂM 1945.

NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HOÀ RA

ĐỜI

Giữa tháng 8 – 1945, Nhật hoàng tuyên bố đầu hàng Đồng minh, quân đội Nhật Bản ở Đông Dương cùng Chính phủ thân Nhật Trần Trọng Kim hoang mang tan rã. Thời cơ tổng khởi nghĩa đã tới. Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương, nhân dân cả nước khởi nghĩa giành chính quyền. Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà được thành lập.

Câu 222. Trình bày các sự kiện xảy ra trên thế giới có quan hệ đến việc Đảng Cộng sản Đông Dương nhận biết thời cơ và quyết tâm thực hiện trong Cách mạng tháng Tám năm 1945.Câu 223. Trình bày tác động của hai sự kiện lịch sử sau đây đối với cách mạng Việt nam thời kỳ 1939 – 1945 :

- Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ (9 – 1939) - Phát xít Nhật đầu hàng Đồng minh (8 – 1945)

(Đề thi tuyển sinh Đại học năm 2008)Câu 224. Những thắng lợi của quân Đồng minh trong việc tiêu diệt phát xít Nhật và tác động của những thắng lợi đó đối với Việt Nam năm 1945 ?

(Đề thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng năm 2006)Câu 225. Bình luận câu nói sau đây của lãnh tụ Hồ Chí Minh trên cơ sở phân tích bối cảnh lịch sử của nước ta trước khi Cách mạng tháng Tám bùng nổ: “Lúc này thời cơ thuận lợi đã tới, dù hy sinh tới đâu, dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng phải kiên quyết giành cho được độc lập”

Anh (chị) hãy chọn và phân tích một sự kiện lịch sử trong tiến trình lịch sử Việt Nam trước 1958 để thấy được tầm quan trọng của thời cơ trong cuộc chiến đấu chống xâm lược. (Đề thi HSG Quốc gia, bảng A, năm 1997)Câu 226. Phân tích thời cơ chủ quan và khách quan trong Cách mạng tháng Tám. Đảng ta và Hồ Chí Minh đã chớp thời cơ phát động quần chúng nổi dậy giành chính quyền như thế nào ?Câu 227. 1. Hoàn cảnh lịch sử và sự phát triển của cao trào kháng Nhật cứu nước. Ý nghĩa của cao trào cách mạng đó đối với Tổng khởi nghĩa tháng Tám 1945 ?

2. Hồ Chí Minh, Trung ương Đảng và Tổng bộ Việt Minh đã thực hiện những chủ trương gì để Việt Nam với tư cách là nước độc lập đón tiếp quân đồng minh vào giải giáp quân đội Nhật ?

(Đề thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng năm 2005)

Trang 79

CHÂU TIẾN LỘC

Câu 228. Vì sao Nhật đảo chính Pháp ngày 9 – 3 – 1945 ? Bọn thực dân Pháp ở Đông Dương đã bị nhục nhã ra sao ? Đảng Cộng sản Đông Dương đã có những chủ trương và khẩu hiệu gì để lãnh đạo nhân dân ta thực hiện cao trào kháng Nhật cứu nước ? Câu 229. Bối cảnh lịch sử và nội dung của Chỉ thị “Nhật – Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”. Việc thực hiện bản Chỉ thị đó trong thời kỳ tiền khởi nghĩa như thế nào và có tác dụng gì đối với tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 ?Câu 230. Trình bày hoàn cảnh lịch sử và nội dung Hội nghị toàn quốc của Đảng Cộng sản Đông Dương và Quốc dân đại hội họp ở Tân Trào tháng 8 năm 1945.Câu 231. Nêu tóm tắt diễn biến cuộc Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945.

(Đề thi tuyển sinh Cao đẳng năm 2009)Câu 232. Bằng những sự kiện lịch sử trong thời kì tiền khởi nghĩa và trong thời gian tiến hành tổng khởi nghĩa tháng 8 năm 1945, hãy chứng minh rằng Cách mạng tháng Tám đi từ khởi nghĩa từng phần tiến lên tổng khởi nghĩa.Câu 233. Vì sao trong Cách mạng tháng Tám 1945, Đảng Cộng sản Đông Dương có thể phát động được toàn dân nổi dậy ở cả nông thôn lẫn thành thị ?Câu 234. Nêu những mốc lịch sử quan trọng trong thời kì cách mạng 1939 – 1945 ? Tác dụng của những mốc lịch sử đó đối với thắng lợi của Cách mạng tháng Tám và khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ Cộng hoà.Câu 235. Quá trình khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền trong toàn quốc của nhân dân Việt Nam năm 1945 :

- Nêu đặc điểm nổi bật.- Trình bày những nét chính về diễn biến của quá trình đó.

Câu 236. Thí sinh hãy hoàn thiện bảng so sánh hai phong trào cách mạng từ năm 1941 đến tháng 3 – 1945 và phong trào cách mạng từ tháng 3 – 1945 đến tháng 8 – 1945.

Phong trào cách mạngtừ 1941 đến tháng 3 – 1945

Phong trào cách mạngtừ tháng 3 – 1945 đến tháng 8 – 1945

Bối cảnh lịch sử

Mục tiêu đấu tranh

Biện pháp cách mạng

Câu 237. Sau đây là bảng kê một số sự kiện quan trọng trong tiến trình lịch sử Việt Nam từ năm 1939 đến 1945 :

STT Thời gian Tên sự kiện

Trang 80

CHÂU TIẾN LỘC

1 11 – 1939 2 27 – 9 – 1940 3 9 – 1940 4 23 – 11 – 1940 5 13 – 1 – 1941 6 28 – 1 – 1941 7 10 đến 19 – 5 – 1941 8 9 – 3 – 1945 9 13 đến 15 – 8 – 1945

a. Hãy hoàn thành nội dung theo yêu cầu của bảng trên. b. Chọn và phân tích 3 sự kiện quan trọng nhất, có ý nghĩa quyết định trong việc chuẩn bị tiến tới Cách

mạng tháng Tám. (Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2003)

Câu 238. Có ý kiến cho rằng, Cách mạng tháng Tám năm 1945 thắng lợi là “sự ăn may” vì nó diễn ra trong điều kiện “trống vắng quyền lực”. Theo anh (chị), nhận xét đó có đúng không ? Hãy lí giải và chứng minh.Câu 239. Khi đánh giá về tính chất của Cách mạng tháng Tám năm 1945 tại Việt Nam, có ý kiến cho rằng đây là một cuộc “Cách mạng xã hội chủ nghĩa”. Anh (chị) có nhất trí với ý kiến đó không? Hãy giải thích vì sao?Câu 240. Cách mạng tháng Tám 1945 ở Việt Nam có phải là một cuộc cách mạng bạo lực không ? Tại sao ?

(Đề thi HSG Quốc gia năm 2009)Câu 241. Lập bảng so sánh những vấn đề cơ bản của Cách mạng tháng Tám năm 1945 (mục đích, nhiệm vụ, lãnh đạo, lực lượng tham gia, kết quả) với nội dung của Chính chương vắn tắt, Sách lược vắn tắt của Nguyễn Ái Quốc khởi thảo 1930. Trên cơ sở đó, anh (chị) hãy xác định tính chất của cuộc cách mạng này.Câu 242. Vì sao chỉ có ba nước Inđônêxia, Việt Nam và Lào tuyên bố độc lập vào tháng 8 – 1945, trong khi đó ở các nước khác trong khu vực Đông Nam Á đã giành được độc lập ở mức độ thấp hơn ? So sánh tính của cuộc Cách mạng tháng Tám 1945 ở Việt Nam với cuộc Cách mạng tháng Tám 1945 ở Inđônêxia.Câu 243. So sánh cuộc Cách mạng tháng Tám năm 1945 ở Việt Nam với cuộc Cách mạng năm 1932 ở Xiêm (Thái Lan) theo các nội dung sau : mục tiêu cách mạng, lực lượng lãnh đạo, lực lượng tham gia, tính chất, kết quả và ý nghĩa lịch sử.Câu 244. Bằng những kiến thức lịch sử có chọn lọc, anh (chị) hãy chứng minh cuộc Cách mạng tháng Tám 1945 ở nước ta không chỉ là một cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc điển hình mà đồng thời còn là cuộc Cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân.

Câu 245. Con đường cách mạng bạo lực của quần chúng : kết hợp giữa đấu tranh chính trị và đấu tranh vũ trang để đi đến giành thắng lợi trong Cách mạng tháng Tám 1945 như thế nào ?Câu 246. Bàn về thắng lợi của Cách mạng tháng Tám (1945), có ý kiến cho rằng : Đảng ta không những có đường

Trang 81

CHÂU TIẾN LỘC

lối chủ trương đúng đắn mà còn nhận thức đúng thời cơ và kiên quyết hành động cách mạng. Bằng những sự kiện lịch sử đã học thời kỳ 1939 – 1945, hãy trình bày tình hình này.Câu 247. Chứng minh sự lãnh đạo kịp thời và sáng tạo của Đảng Cộng sản Đông Dương và lãnh tụ Hồ Chí Minh trong Cách mạng tháng Tám (1945).

(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2001)Câu 248. Bằng những sự kiện tiêu biểu của lịch sử dân tộc trong giai đoạn 1939 – 1945, anh (chị) hãy làm sáng tỏ nhận định : “Cách mạng tháng Tám thành công chính là do sự kết hợp giữa sự chuẩn bị lâu dài và sự chớp thời cơ của Đảng và nhân dân ta”.

(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2004)Câu 249. Bằng những dẫn chứng lịch sử cụ thể, anh (chị) hãy chứng minh Cách mạng tháng Tám 1945 là biểu tượng sáng ngời về tinh thần chủ động sáng tạo của Đảng ta và lãnh tụ Hồ Chí Minh.

(Đề thi HSG cấp THPT thủ đô Hà Nội, năm 2004)Câu 250. Sách giáo khoa lịch sử lớp 12 tập 2, NXBGD năm 1992 có đoạn viết về bài học kinh nghiệm của Cách mạng tháng Tám năm 1945 :

“Nắm vững và vận dụng sáng tạo quan điểm bạo lực cách mạng và khởi nghĩa vũ trang, kết hợp đấu tranh vũ trang với đấu tranh chính trị; kết hợp chiến tranh du kích, đấu tranh chính trị và khởi nghĩa từng phần ở nông thôn với đấu tranh chính trị và khởi nghĩa ở đô thị để khi có thời cơ thì phát động toàn dân khởi nghĩa giành chính quyền.”

Hãy trình bày ý kiến của anh (chị) về nhận định trên và lấy dẫn chứng lịch sử để chứng minh cho lập luận của mình.

(Đề thi HSG cấp THPT, Hà Nội, năm 2005)Câu 251. Vẽ lược đồ Việt Nam và ghi thời gian khởi nghĩa giành chính quyền ở các tỉnh trong Cách mạng tháng Tám năm 1945.Câu 252. Phân tích nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử và bài học kinh nghiệm của Cách mạng tháng Tám năm 1945. Câu 253. Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà (2/9/1945) đã ra đời như thế nào ? Phân tích sự giống và khác nhau giữa hình thức chính quyền công nông với hình thức dân chủ cộng hòa.Câu 254. Trình bày nội dung cơ bản của bản Tuyên ngôn độc lập (2 – 9 – 1945).

(Đề HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2001)

****************************************

BÀI TẬP TỔNG HỢP LỊCH SỬ VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 1919 – 1945

Câu 255. Anh (chị) hãy nêu những sự kiện tiêu biểu trong tiến trình lịch sử Việt Nam từ năm 1930 đến năm 1945.

Trang 82

CHÂU TIẾN LỘC

Hãy phân tích một sự kiện tiêu biểu nhất có ảnh hưởng đến giai đoạn lịch sử trong những giai đoạn tiếp theo.(Đề thi HSG Quốc gia, bảng B, năm 2000)

Câu 256. Bằng những sự kiện cụ thể trong lịch sử dân tộc từ năm 1930 đến 1945, hãy chứng minh nhận định sau: Cách mạng tháng Tám năm 1945 là cuộc khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền từ khởi nghĩa từng phần tiến lên tổng khởi nghĩa, giành thắng lợi trong 15 ngày và đề có thắng lợi trong 15 ngày đó là sự chuẩn bị trong 15 năm.

Câu 257. Bằng những sự kiện có chọn lọc trong 15 năm đấu tranh giành chính quyền của nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam (1930 – 1945), anh (chị) hãy phân tích và chứng minh nhận định sau đây: “Cách mạng tháng Tám năm 1945 là một điểm nút, đường dẫn điểm nút ấy được khởi đầu bằng sự thành lập của Đảng năm 1930, để có cao trào 1930 – 1931 và cùng trên một sợi dây liên mạch dẫn tới cao trào 1936 – 1939, đặc biệt là cao trào 1939 – 1945. Những thắng lợi của cao trào 1939 – 1945 chính là có những thắng lợi và bài học của cao trào 1930 – 1931 và 1936 – 1939 gộp lại.”

(Đề thi HSG cấp THPT, TP.HCM, năm 2003)Câu 258. Bằng những sự kiện lịch sử có chọn lọc, hãy chứng minh : Những thắng lợi của cách mạng tháng Tám (1945) là kết quả của quá trình chuẩn bị trực tiếp từ 1939 đến 1945 và kịp thời chớp lấy thời cơ của Đảng Cộng sản Đông Dương và nhân dân Việt Nam.Câu 259. Trình bày những hiểu biết của anh (chị) về quá trình ra đời, phát triển và vai trò của các lực lượng chính trị và vũ trang trong Cách mạng tháng Tám 1945. (Đề thi HSG cấp THPT, TP.HCM, năm 2000)Câu 260. Qua việc trình bày những sự kiện chủ yếu trong phong trào cách mạng 1930 – 1931, cuộc vận động dân chủ 1936 – 1939 và cuộc vận động giải phóng dân tộc 1939 – 1045, hãy nêu rõ các cuộc đấu tranh này đã dẫn tới thắng lợi của Cách mạng tháng Tám 1945.Câu 261. Trong các nhóm kiến thức dưới đây, hãy chọn ra ba kiến thức của mỗi nhóm có liên quan và giải thích ngắn gọn mối quan hệ đó.

1. Khởi nghĩa Nam Kỳ, khởi nghĩa Bắc Sơn, khởi nghĩa Ba Tơ, binh biến Đô Lương.2. Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ VI (11 – 1939), Hội nghị Ban Chấp hành Trung

ương Đảng lần thứ VII (11 – 1940), Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ VIII (5 – 1941), Hội nghị toàn quốc của Đảng Cộng sản Đông Dương (13 – 8 – 1945).

3. Nhật đảo chính Pháp (9 – 3 – 1945), Nhật đầu hàng Đồng minh không điều kiện (8 – 1945), Hội nghị Ban Thường vụ Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương (9 – 3 – 1945), Chỉ thị “Nhật Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”(12 – 3 – 1945).

4. Nhật đảo chính Pháp (9 – 3 – 1945), Nhật đầu hàng đồng minh không điều kiện (8 – 1945); Hội nghị toàn quốc của Đảng (13 – 8 – 1945), Quân lệnh số 1 (13 – 8 – 1945).

Câu 262. Từ năm 1930 đến năm 1945, qua các thời kỳ lịch sử, Đảng Cộng sản Đông Dương đã chuẩn bị những gì về lực lượng nhằm tiến tới cuộc khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền tháng Tám năm 1945 ?

(Đề thi HSG Quốc gia, bảng B, năm 2005)

Trang 83

CHÂU TIẾN LỘC

Câu 263. Phân tích điểm khác nhau về nhiệm vụ, lực lượng của cách mạng Việt Nam qua các văn kiện chủ yếu của Đảng Cộng sản trong thời kỳ 1930 – 1945 và giải thích nguyên nhân dẫn đến sự khác nhau đó ?Câu 264. Trong thời kỳ 1939 – 1945, Đảng Cộng sản Đông Dương đã có những nghị quyết quan trọng nào đóng vai trò quyết định trực tiếp tới thắng lợi của Cách mạng tháng Tám 1945 ? Phân tích một Nghị quyết có tác dụng đến việc vận động toàn quân, toàn dân đứng lên Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong toàn quốc.Câu 265. Bằng những sự kiện lịch sử có chọn lọc, hãy làm rõ công lao của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với cách mạng Việt Nam trong giai đoạn từ năm 1920 đến năm 1945. Theo anh (chị), công lao nào lớn nhất ? Vì sao ?Câu 266. Trình bày khái quát những sự kiện lịch sử liên quan đến lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc (Hồ Chí Minh) trong suốt tiến trình cách mạng Việt Nam từ năm 1930 đến 1945. Trong các sự kiện nêu trên, hãy chọn một sự kiện mở ra kỷ nguyên mới của lịch sử dân tộc. Trình bày chi tiết sự kiện lịch sử đó.Câu 267. Hãy chọn lọc và trình bày 3 đóng góp to lớn nhất của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc trong 50 năm đầu của thế kỷ XX. Lý giải sự lựa chọn đó ?Câu 268. Bằng những sự kiện lịch sử cụ thể, anh (chị) hãy phân tích quá trình đấu tranh trong nội bộ Đảng Cộng sản Việt Nam nhằm xác định một đường lối cách mạng giải phóng dân tộc đúng đắn trong thời kỳ 1930 – 1945.Câu 269. Lợi dụng mâu thuẫn trong hàng ngũ kẻ thù, tập hợp mọi tầng lớp yêu nước xây dựng khối đoàn kết toàn dân trong các Mặt trận dân tộc thống nhất, được Đảng Cộng sản Đông Dương xúc tiến như thế nào trong giai đoạn cách mạng 1930 – 1945 ?Câu 270. Bằng những sự kiện có chọn lọc, anh (chị) hãy nêu những điểm nổi bật của từng phong trào cách mạng Việt Nam : 1930 – 1931; 1932 – 1935; 1936 – 1939; 1939 – 1945 và bài học lớn nhất của từng phong trào đối với thắng lợi của Cách mạng tháng Tám 1945.Câu 271. Hãy lập bảng so sánh ba thời kì lịch sử Việt Nam 1930 – 1931; 1936 – 1939 và 1939 – 1945; theo các nội dung sau :

- Chủ trương của Đảng Cộng sản Đông Dương.- Nhiệm vụ, hình thức và khẩu hiệu đấu tranh.- Kết quả và bài học kinh nghiệm.

Câu 272. Phân tích những điểm chung và riêng cơ bản của các thời kì cách mạng từ năm 1930 đến 1945.(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2009)

Câu 273. Từ năm 1930 đến năm 1945, Đảng Cộng sản Đông Dương đã giải quyết hai nhiệm vụ chống đế quốc và chống phong kiến như thế nào ? Phân tích sự sáng tạo của Đảng trong việc giải quyết hai nhiệm vụ đó.Câu 274. Chủ trương về vấn đề tổ chức Mặt trận dân tộc thống nhất từ năm 1930 đến năm 1945. Anh (chị) có nhận định gì về vấn đề này ?

(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 1999)

Câu 275. Lợi dụng mâu thuẫn trong hàng ngũ kẻ thù, tập hợp mọi tầng lớp yêu nước xây dựng khối đoàn kết toàn dân trong các Mặt trận dân tộc thống nhất, được Đảng Cộng sản xúc tiến như thế nào trong giai đoạn cách mạng

Trang 84

CHÂU TIẾN LỘC

1930 – 1945 ?Câu 276. Trong “Tuyên ngôn độc lập” (2 – 9 – 1945) có đoạn viết: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã thành một nước tự do, độc lập”. Căn cứ vào những cơ sở nào mà Hồ Chí Minh đã khẳng định như vậy ? (Lịch sử lớp 12, tập II, NXB Giáo dục Hà Nội, 1999, trang 65)

(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2005)Câu 277. Trong Cách mạng tháng Tám năm 1945, Đảng ta đã vận dụng những bài học kinh nghiệm gì từ phong trào cách mạng 1930 – 1931 và phong trào dân chủ 1936 – 1939 ?

(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2009)Câu 278. Cách mạng Tháng Tám 1945 đã để lại những bài học kinh nghiệm quý báu nào cho cách mạng Việt Nam ? Trên cơ sở những bài học kinh nghiệm này, anh (chị) hãy chứng minh một bài học kinh nghiệm đã được vận dụng trong các cuộc kháng chiến chống Pháp (1945 – 1954) và chống Mỹ (1954 – 1975) của nhân dân ta.

(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2007)Câu 279. Từ cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc trong giai đoạn 1930 – 1945, nhân dân ta đã đúc kết được những bài học kinh nghiệm gì ?

(Đề thi HSG cấp THPT, thủ đô Hà Nội, năm 2002)Câu 280. Những thắng lợi của cách mạng Việt Nam trong giai đoạn 1930 – 1945 đã thể hiện mối quan hệ giữa cách mạng Việt Nam với cách mạng thế giới như thế nào ?

17. NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HOÀ TỪ

SAU NGÀY 2 – 9 – 1945 ĐẾN TRƯỚC NGÀY 19 – 12 – 1946

Trong hơn một năm đầu sau Cách mạng tháng Tám, cách mạng nước ta đứng trước muôn vàn khó khăn thử thách, có giải quyết được thì thành quả cách mạng mới được giữ vững và phát huy. Xây dựng chính quyền cách mạng, phát huy thuận lợi, khắc phục khó khăn, đấu tranh chống ngoại xâm, nội phản, bảo vệ chính quyền...là những nhiệm vụ cấp bách của Đảng, Chính phủ và nhân dân ta.

Câu 281. Trình bày những thuận lợi cơ bản của Việt Nam sau Cách mạng tháng Tám. Nhiệm vụ củng cố chính quyền dân chủ nhân dân được thực hiện như thế nào trong năm 1946 ?

(Đề thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng năm 2006)Câu 282.

- Tại nước Nga Xô viết, cuộc đấu tranh để bảo vệ, củng cố và giữ vững chính quyền trong năm đầu tiên sau thắng lợi của Cách mạng tháng Mười (1917) đã được thực hiện với chủ trương của Đảng Bônsêvích như thế nào ?

- Tại Việt Nam, cuộc đấu tranh để bảo vệ độc lập dân tộc, củng cố và giữ vững chính quyền trong năm đầu tiên sau thắng lợi của Cách mạng tháng Tám (1945) đã được thực hiện với chủ trương của Đảng Cộng sản Việt Nam như thế nào ?

- Anh (chị) hãy xác định nguyên nhân chung đã dẫn đến sự thắng lợi trong công cuộc đấu tranh để bảo vệ độc lập dân tộc và giữ vững chính quyền của nhân dân hai nước trên.Câu 283. Trên cơ sở trình bày nét chính tình hình nước ta ở thời gian đầu sau Cách mạng tháng Tám – 1945, hãy phân tích những sự kiện làm cho tình thế nước ta lúc đó trở nên hết sức hiểm nghèo.

(Đề thi HSG Quốc gia, bảng A, năm 2003)Câu 284. Nêu những khó khăn của nước ta sau Cách mạng tháng Tám 1945 và phân tích những khó khăn làm cho nước ta đứng trước tình thế “ngàn cân treo sợi tóc”. Những đối sách của Đảng và Chính phủ trước tình thế đó ?Câu 285. Phân tích vai trò của Đảng Cộng sản Đông Dương và Chủ tịch Hồ Chí Minh trong cuộc đấu tranh nhằm

Trang 85

CHÂU TIẾN LỘC

bảo vệ chính quyền, giữ vững độc lập dân tộc những năm đầu tiên sau Cách mạng tháng Tám (ngày 2 – 9 – 1945 đến ngày 19 – 12 – 1946).Câu 286. Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược Nam Bộ vào cuối năm 1945 :

+ Bối cảnh lịch sử. + Sơ lược diễn biến.+ Cả nước hướng về Nam Bộ như thế nào ?+ Tác dụng và ý nghĩa.

Câu 287. Tại sao chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà quyết định ký với chính phủ Cộng hoà Pháp Hiệp định sơ bộ 6 – 3 – 1946 ? Nêu nội dung cơ bản và ý nghĩa của Hiệp định.Câu 288. Tại sao Tưởng và Pháp ký với nhau Hiệp ước Hoa – Pháp ngày 28 – 2 – 1946 ? Đảng và Chính phủ ta thực hiện sách lược gì trước tình thế do Hiệp ước đó đặt ra ?

(Đề thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng năm 2003)Câu 289. Chủ tịch Hồ Chí Minh giải quyết mối quan hệ Việt – Pháp bằng con đường hòa bình từ ngày 6 – 3 – 1946 đến trước ngày 19 – 12 – 1946 ?

(Đề thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng năm 2006)Câu 290. Chủ trương và biện pháp của Đảng Cộng sản Đông Dương và Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hoà đối phó với Pháp và Tưởng trong thời gian trước và sau Hiệp định sơ bộ (6 – 3 –1946) có gì khác nhau ? Tại sao có sự khác nhau đó ?Câu 291. Nêu những sự kiện tiêu biểu về xây dựng chính quyền, đấu tranh chống thù trong và giặc ngoài, bảo vệ chính quyền cách mạng trong năm đầu sau Cách mạng tháng Tám (1945 – 1946).

Để giành được thắng lợi trong việc xây dựng và bảo vệ chính quyền, giữ gìn độc lập dân tộc thì ngoài sự lãnh đạo đúng đắn, tài tình của Đảng và chủ tịch Hồ Chí Minh, theo anh (chị) còn có nguyên nhân nào khác rất quan trọng ? Vì sao ?Câu 292. Nêu những hoạt động chủ yếu của Chủ tịch Hồ Chí Minh (từ tháng 9 – 1945 đến tháng 12 – 1946) trong công cuộc xây dựng đất nước và đấu tranh bảo vệ độc lập dân tộc.

(Đề thi tuyển sinh Cao đẳng năm 2008)

18. NHỮNG NĂM ĐẦU CỦA CUỘC KHÁNG CHIẾN

TOÀN QUỐC CHỐNG THỰC

DÂN PHÁP (1946 – 1950)

Do hành động phá hoại Hiệp định Sơ bộ (4/3/1946) và Tạm ước (14 – 9 – 1946) nhằm đẩy nhanh đi tới chiến tranh của thực dân Pháp, ta đã chủ động phản động cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp (1946 –

Câu 293. Tại sao Đảng và Chính phủ phát động phong trào toàn quốc kháng chiến chống thực dân Pháp vào ngày 19 – 12 – 1946 ? Nêu ngắn gọn đường lối kháng chiến do Đảng ta đề ra trong những năm 1946 – 1947.

(Đề thi tuyển sinh Đại học năm 2008)Câu 294. Phân tích tính chất chính nghĩa và tính nhân dân của đường lối kháng chiến chống thực dân Pháp của Đảng Cộng sản Đông Dương. Câu 295. Trình bày hoàn cảnh bùng nổ cuộc kháng chiến chống Pháp. Phân tích nội dung cơ bản và tác dụng của “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến” của Chủ tịch Hồ Chí Minh.Câu 296. Anh (chị) hãy dùng các sự kiện lịch sử cụ thể để minh hoạ câu nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh : “Chúng

Trang 86

CHÂU TIẾN LỘC

1954). Với đường lối kháng chiến đúng đắn, từ năm 1950, ta đã xây dựng lực lượng về mọi mặt, chuẩn bị cho cuộc chiến đấu lâu dài và bước đầu giành thắng lợi quan trọng trong các chiến dịch Việt Bắc thu – đông năm 1947 và Biên giới thu – đông năm 1947.

ta muốn hoà bình, chúng ta phải nhân nhượng. Nhưng chúng ta càng nhân nhượng, thực dân Pháp càng lấn lướt tới, vì chúng quyết tâm cướp nước ta một lần nữa”.Câu 297. Vì sao trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, quân và dân ta phải thực hiện phương châm đánh lâu dài ?

(Đề thi HSG Quốc gia năm 2009)Câu 298. Anh (chị) hiểu chính sách “Tiêu thổ kháng chiến” có nghĩa là gì ? Trong lịch sử kháng chiến chống ngoại xâm ở nước ta thời cận đại, triều đại nào đã cho thực hiện chính sách này ? Thực hiện chính sách này có tác dụng gì ?Câu 299. Tại sao cuộc kháng chiến chống Pháp lại diễn ra ở các đô thị ? Trình bày tóm tắt diễn biến, ý nghĩa cuộc chiến đấu ở các đô thị phía Bắc vĩ tuyến 16 mở đầu kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp.Câu 300.

- Phân tích bối cảnh lịch sử, tường thuật diễn biến, kết của của chiến dịch Việt Bắc – Thu đông 1947. - Hãy bình luận ý nghĩa của chiến thắng này đối với cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp

1946 – 1954.Câu 301. Bằng những sự kiện lịch sử, hãy chứng minh thực dân Pháp đã vô cùng thâm độc khi mở chiến dịch Việt Bắc còn quân dân ta rất sáng suốt tổ chức bẻ gẫy cuộc tấn công của địch. Câu 302. Cuộc kháng chiến toàn dân, toàn diện của ta được đẩy mạnh như thế nào sau chiến thắng Việt Bắc thu – đông năm 1947 ?Câu 303. Chiến dịch Biên giới thu – đông năm 1950 :

- Hoàn cảnh, âm mưu của địch.- Chủ trương của Ta.- Diễn biến, kết quả.- Về ý nghĩa lịch sử của chiến dịch Biên giới thu – đông 1950 có gì khác với chiến dịch Việt Bắc

thu – đông 1947 ?Câu 304. Tại sao lại khẳng định từ chiến thắng Việt Bắc thu – đông 1947 đến chiến thắng Biên giới thu – đông 1950 là một bước phát triển của cuộc kháng chiến ?Câu 305. Hãy nêu những tấm gương chiến đấu dũng cảm trong trận đánh Đông Khê của chiến dịch Biên giới thu – đông 1950 của quân dân ta ? Hành động cụ thể của họ ?Câu 306. Điền vào các ô trống trong bảng được thiết kế theo mẫu dưới đây các ý chính, cơ bản nhất để làm rõ 4 nội dung liên quan đến chiến dịch Việt Bắc (1947) và chiến dịch Biên giới (1950) do quân và dân ta tiến hành trong cuộc kháng chiến chống Pháp :

Trang 87

CHÂU TIẾN LỘC

Chiến dịch Nội dung Việt Băc Biên giới

Mục đích của chiến dịch

Cách đánh của chiến dịch

Kết quả của chiến dịch

Ý nghĩa của chiến dịch

Câu 307. Lập bảng thống kê các sự kiện lịch sử lớn của cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp từ khi bùng nổ đến chiến dịch Biên giới thu – đông năm 1950.

19. BƯỚC PHÁT TRIỂN MỚI CỦA CUỘC KHÁNG

CHIẾNTOÀN QUỐC

CHỐNG THỰC DÂN PHÁP (1951

– 1953)

Bước sang giai đoạn từ năm 1951 đến năm 1953, cuộc chiến tranh xâm lược của thực dân Pháp, có sự giúp đỡ của đế quốc Mĩ, được đẩy mạnh; lực lượng kháng chiến của ta trưởng thành mọi mặt, quân dân ta giành nhiều thắng lợi to lớn và toàn diện.

Câu 308. Trình bày âm mưu và hành động mới của Pháp – Mĩ từ sau thất bại ở chiến dịch Biên giới thu – đông năm 1950.Câu 309. Nêu những quyết định chính và ý nghĩa lịch sử của Đại hội đại biểu lần thứ II của Đảng (2/1951).Câu 310. Từ sau chiến thắng Biên giới thu – đông năm 1950 đến trước đông xuân 1953 – 1954, hậu phương kháng chiến đã phát triển như thế nào trên các mặt chính trị, kinh tế, văn hoá, giáo dục, y tế ?Câu 311. Hãy nêu ba sự kiện chính trị lớn trong thời kỳ 1951 – 1953. Sự kiện nào có tính chất quyết định nhất để đưa cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp tiến lên giành thắng lợi mới ?Câu 312. Tại sao nói giặc Pháp đánh ra Hoà Bình là một cơ hội tốt để cho ta tiêu diệt địch ? Kết quả và ý nghĩa lịch sử của chiến dịch Hoà Bình.Câu 313. So với kế hoạch Rơve, kế hoạch Đờlát đơ Tátxinhi là một bước tiến hay một bước lùi trong cuộc chiến tranh xâm lược của thực dân Pháp ở Đông Dương ? Vì sao ?Câu 314. Chứng minh sau chiến thắng Biên giới thu – đông năm 1950 cuộc kháng chiến của ta bước sang một giai đoạn mới.Câu 315. Từ sau chiến thắng Biên giới thu – đông 1950 đến trước đông xuân 1953 – 1954, quân ta đã giữ thế chủ động đánh địch như thế nào trên chiến trường chính Bắc Bộ ?

(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2009)Câu 316. Nêu các sự kiện có ý nghĩa chiến lược của quân dân ta trên các mặt trận quân sự, chính trị, kinh tế, văn hoá - giáo dục trong kháng chiến chống Pháp từ thu – đông 1950 đến đông – xuân 1953 – 1954.Câu 317. Sau khi chiến dịch Biên giới thu – đông 1950, quân dân ta giành những thắng lợi trên mặt trận quân sự. Hãy kể tên các chiến dịch đó và xác định chiến dịch nào là thắng lợi lớn nhất ? Vì sao?

20. CUỘC KHÁNG CHIẾN

TOÀN QUỐC CHỐNG THỰC

Bước vào đông – xuân 1953 – 1954, Pháp – Mĩ âm mưu giành một thắng lợi quân sự quyết

Câu 318. Âm mưu và hành động mới của Pháp – Mĩ khi bước vào đông – xuân 1953 – 1954 ?Câu 319. Trình bày diễn biến cuộc Tiến công chiến lược Đông – Xuân 1953 – 1954 của quân dân ta.Câu 320. Những sự kiện nào chứng tỏ chủ trương chiến lược của Đảng Lao động Việt Nam trong Đông – Xuân

Trang 88

CHÂU TIẾN LỘC

DÂN PHÁP(1953 – 1954)

định nhằm “kết thúc chiến tranh danh dự”; quân ta mở cuộc Tiến công chiến lược đông – xuân 1953 – 1954 với đỉnh cao là Chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ. Chiến thắng Điện Biên Phủ đã buộc thực dân Pháp kí Hiệp định Giơnevơ năm 1954 về chấm dứt chiến tranh, lập lại hoà bình ở Đông Dương.

1953 – 1954 là đúng đắn ?Câu 321. Tóm tắt chủ trương chiến lược, các chiến dịch quân sự lớn của ta làm phá sản kế hoạch tướng Nava trong Đông – Xuân 1953 – 1954. Từ thực tế chiến trường Đông Dương, anh (chị) hãy cho biết:

- Tướng Nava có thực hiện điểm theo chốt trong kế hoạch của mình không ? Vì sao ?- Việc xây dựng tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ có nằm trong kế hoạch ngay từ đầu của Nava không ?

Câu 322. Vì sao Pháp cử Nava làm Tổng chỉ huy quân viễn chinh Pháp ở Đông Dương ? Kế hoạch quân sự của Nava vào tháng 5 – 1953 có gì khác với tháng 11 – 1953 ? Kế hoạch đó lần lượt bị phá sản như thế nào ?Câu 323. Chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ đã được chuẩn bị và giành thắng lợi như thế nào ? Ý nghĩa của chiến thắng Điện Biên Phủ ?Câu 324. Chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ :

- Vì sao Pháp cho xây dựng tập đoàn cứ điểm ở Điện Biên Phủ ?- Vì sao ta quyết định đánh địch ở Điện Biên Phủ ?- Giải thích : Chiến thắng Điện Biên Phủ là “tiếng chuông báo tử của chủ nghĩa thực dân” ?

Câu 325. Dựa vào các câu thơ sau của Tố Hữu, phân tích vai trò của chiến thắng Điện Biên Phủ với Hồi nghị ngoài giao ở Giơnevơ :

“Anh Phạm Văn Đồng!Ở đó chắc đêm nay không ngủTin đây anh, Điện Biên Phủ hoàn thành”.

Nêu điểm khác nhau cơ bản giữa Hiệp định sơ bộ (ngày 6 – 3 – 1946) với Hiệp định Giơnevơ (ngày 21 – 7 – 1954) để thấy bước tiến của ta trong đấu trường ngoại giao ?Câu 326. Hãy nêu tóm tắt chiến công của anh hùng Tô Vĩnh Diện và Phan Đình Giót trong chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954.Câu 327. Chứng minh Chiến thắng Điện Biên Phủ là thắng lợi quân sự lớn nhất của ta trong kháng chiến chống Pháp và là thắng lợi quyết định buộc thực dân Pháp phải kí kết Hiệp định Giơnevơ, chấm dứt chiến tranh xâm lược Đông Dương. (Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2009)Câu 328. Cho biết ý nghĩa lịch sử và ảnh hưởng của chiến thắng Điện Biên Phủ đối với nước ta và phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới. (Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2007)Câu 329. Hoàn cảnh lịch sử ký kết, nội dung và ý nghĩa của Hiệp định Giơnevơ về Đông Dương ngày 21 – 7 – 1954. (Đề thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng năm 2006)Câu 330. Đánh giá vị trí Hội nghị Giơnevơ trong tiến trình phát triển của cuộc chiến tranh cách mạng Việt Nam từ năm 1945 đến năm 1975.Câu 331. Phân tích nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của cuộc kháng chiến chống Pháp (1946 – 1954).

(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2001)

Trang 89

CHÂU TIẾN LỘC

BÀI TẬP TỔNG HỢP LỊCH SỬ VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 1945 – 1954

Câu 332. Đoạn cuối của bản tuyên ngôn độc lập (2 – 9 – 1945) có viết : “…Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy”. Bằng sự hiểu biết của mình trong giai đoạn lịch sử từ 1946 – 1954, anh (chị) hãy chứng minh điều khẳng định trên của Hồ Chí Minh.Câu 333. Dựa vào ba sự kiện quan trọng sau đây : Chiến thắng Việt Bắc (1947), chiến thắng Biên giới (1950) và chiến thắng Điện Biên Phủ (1954), anh (chị) hãy làm sáng tỏ các bước phát triển của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của nhân dân ta.

(Đề thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng năm 2004)Câu 334. Bằng những sự kiện lịch sử có chọn lọc trong giai đoạn từ năm 1946 đến 1954, anh (chị) hãy trình bày :

a. Sự phát triển của cuộc kháng chiến chống Pháp qua những chiến thắng quân sự lớn.b. Khái quát những thành tựu cơ bản của việc xây dựng hậu phương và vai trò của nó đối với thắng lợi

của cuộc kháng chiến.Câu 335. Anh (chị) hãy nêu những chiến thắng tiêu biểu trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của nhân dân ta từ năm 1946 đến năm 1954 và phân tích một chiến thắng tiêu biểu nhất.Câu 336. Lập bảng thống kê trong thời kì kháng chiến chống Pháp (1946 – 1954), theo yêu cầu sau :

Thời gian Các đời tướng Pháp Âm mưu và kế hoạch của chúng

Những thăng lợi của ta Ý nghĩa lịch sử

Câu 337. Bằng kiến thức về công cuộc xây dựng hậu phương cho cuộc kháng chiến chống Pháp, hoàn thiện bảng sau :

Giai đoạn 1946 – 1950 Giai đoạn 1950 – 1954

Chính trị

Kinh tế

Văn hóa, xã hội

Câu 338. Trình bày những hiểu biết của anh (chị) về vai trò hậu phương trong cuộc kháng chiến toàn quôc chống thực dân Pháp. Theo anh (chị), mối quan hệ giữa hậu phương và tiền tuyến được biểu hiện như thế nào trong cuộc kháng chiến chống Pháp ?

(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2006)

Trang 90

CHÂU TIẾN LỘC

Câu 339.- Đề cập đến vấn đề xây dựng hậu phương, Lê-nin đã nói : “Muốn tiến hành chiến tranh một cách nghiêm

chỉnh phải có một hậu phương tổ chức vững chắc.”Bằng thực tiễn của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp hãy chứng minh rằng: Đảng và nhân dân ta đã xây dựng cho mình một hậu phương vững mạnh.

- Cho biết tác dụng của việc xây dựng hậu phương đối với thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Pháp (1946 – 1954).

(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2001)Câu 340. Trong mỗi nhóm sự kiện lịch sử dưới đây, hãy chọn ba sự kiện có mối quan hệ gần gũi với nhau và nêu ngắn gọn mối quan hệ ấy.

1- Phong trào công nhân 1926 – 1929; phong trào cách mạng 1930 – 1931, phong trào dân chủ 1936 – 1939, cuộc vận động giải phóng dân tộc 1939 – 1945.

2- Hội nghị Ban Thường vụ Trung ương (3 – 1945), Hội nghị toàn quốc của Đảng (từ 13 đến 15 – 8 –1945), Quốc dân đại hội Tân trào (16, 17 – 8 – 1945), tổng khởi nghĩa tháng 8 – 1945.

3- Chiến thắng Việt Bắc (1947), chiến thắng Nghĩa Lộ (1948), chiến thắng Biên Giới (1950), chiến thắng Điện Biên Phủ (1954).

(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2006)Câu 341. 1. Thông qua việc trình bày hai sự kiện cuối cùng của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, hãy cho biết âm mưu và hành động cuối cùng của Pháp – Mĩ đã bị quân dân ta đánh bại như thế nào ?

2. Qua đó, hãy liên hệ với những cuộc kháng chiến chống ngoại xâm của dân tộc để có thể rút ra bài học nổi bật trong việc kết thúc chiến tranh.Câu 342. Hãy trình bày hai chiến dịch tiến công quan trọng nhất của quân dân ta trên chiến trường Bắc Bộ trong thời gian từ năm 1950 đến năm 1954 ở các mặt sau đây :

a. Hoàn cảnh lịch sử, cần nêu rõ : Đặc điểm tình hình. Âm mưu của địch. Chủ trương và kế hoạch của ta.

b. Sơ lược diễn biến của từng chiến dịch.c. Kết quả và ý nghĩa của từng thắng lợi.

Câu 343. Bằng những sự kiện tiêu biểu của lịch sử dân tộc Việt Nam trong giai đoạn sau 1946 – 1954, anh (chị) hãy chứng minh nhận định sau đây : Trên mặt trận quân sự, quân và dân ta chủ động tiến công địch từ nhỏ đến lớn, chiến tranh du kích đến chiến tranh chính quy, kết hợp chặt chẽ giữa chiến tranh chính quy với chiến tranh du kích một cách nhịp nhàng, cân đối trên từng chiến trường và trên phạm vi cả nước.

Trang 91

CHÂU TIẾN LỘC

Câu 344.- Phân tích đường lối kháng chiến chống Pháp (1946 – 1954).- Chứng minh rằng : “Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và sự can can thiệp của Mỹ (1946 – 1954)

của ta là một cuộc kháng chiến toàn diện.”(Đề HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2001)

Câu 345. Bằng những sự kiện lịch sử, anh (chị) hãy chứng minh rằng cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp (1946 – 1954) không chỉ là cuộc chiến tranh giải phóng mà còn là bước kế tục sự nghiệp xây dựng xã hội mới của nhân dân ta. (Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2007)Câu 346. Trình bày quá trình đấu tranh quân sự kết hợp với đấu tranh ngoại giao của nhân dân ta trong thời gian từ 2 – 9 – 1945 đến 21 – 7 – 1954 nhằm giữ vững chính quyền, bảo vệ độc lập dân tộc.

(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2007)Câu 347. Tầm quan trọng của đấu tranh ngoại giao trong Cách mạng ? Trình bày những thắng lợi trên mặt trận ngoại giao của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1945 – 1954).Câu 348. 1. Lập bảng thống kê một số sự kiện trong tiến trình cách mạng Việt Nam theo yêu cầu của bảng sau :

Thời gian Tên sự kiện và tóm tăt nội dung sự kiệnNgày 3 – 2 – 1930Ngày 12 – 9 – 1930Ngày 19 – 5 – 1941Ngày 7 – 5 – 1944Ngày 22 – 12 – 1944Ngày 12 – 3 – 1945Ngày 13 – 8 – 1945Ngày 16 – 8 – 1945Ngày 19 – 8 – 1945Ngày 2 – 9 – 1945Ngày 19 – 12 – 1946Ngày 7 – 5 – 1954

2. Từ những sự kiện trên, hãy xác định những mốc lịch sử quan trọng và chứng minh : Mỗi mốc lịch sử ấy có ý nghĩa đánh dấu một quá trình phát triển của cách mạng Việt Nam.Câu 349. Từ khi Đảng Cộng sản Việt Nam được thành lập cho đến khi cuộc kháng chiến chống Pháp thắng lợi, Đảng ta đã họp đại hội bao nhiêu lần ? Trình bày hoàn cảnh và nội dung của từng đại hội.

(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2006)

Câu 350. Trình bày những điểm khác biệt về mục tiêu, nhiệm vụ và tổ chức của khối đại đoàn kết dân tộc trong thời kì 1945 – 1954 so với thời kì 1939 – 1945 ? Tại sao lại có sự khác nhau như vậy ?

Trang 92

CHÂU TIẾN LỘC

Câu 351. Lập bảng kê về các tổ chức Mặt trận dân tộc thống nhất ở Việt Nam từ năm 1930 đến 1954 theo các nội dung sau:

TT Tên tổ chức Mặt trận Thời gian hoạt động Chủ trương lớn Kết quả hoạt động

(Đề thi HSG Quốc gia, bảng B, năm 2001)Câu 352. Vẽ sơ đồ về tiến trình phát triển của cuộc kháng chiến chống Pháp trong toàn quốc (1946 – 1954) qua các mốc lịch sử chính và giải thích vị trí, ý nghĩa của các mốc lịch sử đó.

(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2007)Câu 353. Lập bảng tóm tắt các sự kiện chính trong giai đoạn 1946 đến 1954 theo thứ tự sau : thời gian – chủ trương, hoạt động của ta – âm mưu, biện pháp của thực dân Pháp.

21. MIỀN BẮC THỰC HIỆN

NHỮNG NHIỆM VỤ KINH TẾ - XÃ HỘI, MIỀN

NAM ĐẤU TRANH CHỐNG

CHẾ ĐỘ MĨ – DIỆM, GÌN GIỮ

HOÀ BÌNH (1954 – 1960)

Do đế quốc Mĩ và chính quyền Ngô Đình Diệm phá hoại Hiệp định Giơnevơ năm 1954 về Việt Nam, nước ta tạm thời bị chia cắt làm hai miền. Trong tình hình đó, mỗi miền Bắc – Nam thực hiện những nhiệm vụ kinh tế - xã hội; miền Nam đấu tranh chống chế độ Mĩ – Diệm, giữ gìn và phát triển lực lượng, từng bước đưa cách mạng tiến lên.

Câu 354. Trình bày đặc điểm tình hình nước ta từ sau Hiệp định Giơnevơ năm 1954 và những yêu cầu của Cách mạng Việt Nam. Phân tích mối quan hệ giữa nhiệm vụ của cách mạng hai miền.Câu 355. Phân tích đặc điểm tình hình nước ta từ sau khi kí Hiệp định Giơnevơ về vấn đề lập lại hoà bình ở Đông Dương và nêu rõ nhiệm vụ và vị trí của cách mạng miền Bắc và cách mạng miền Nam.Câu 356. Trình bày những chuyển biến của xã hội miền Bắc từ năm 1954 đến năm 1960.Câu 357. Mặc dù cải cách ruộng đất của ta khi tiến hành mắc phải nhiều sai lầm, thiếu sót, thế nhưng chúng ta cũng có thể khẳng định đây là một chủ trương đúng đắn đem lại nhiều tác dụng to lớn cho đất nước. Anh (chị) hãy nêu ý nghĩa, tác dụng của cải cách ruộng đất.Câu 358. Phong trào đấu tranh chống chế độ Mĩ – Diệm của nhân dân ta ở miền Nam Việt Nam đã diễn ra như thế nào trong những năm đầu sau Hiệp định Giơnevơ ?Câu 359. Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương lần thứ 15 của Đảng Lao động Việt Nam (đầu năm 1959) là hội nghị chuyển hướng sách lược đấu tranh chống đế quốc Mĩ xâm lược. Anh (chị) hãy chứng minh điều đó và chỉ ra tác dụng to lớn của hội nghị này ?Câu 360. Phân tích điều kiện bùng nổ và ý nghĩa của phong trào “Đồng khởi” ở miền Nam Việt Nam (1959-1960).

(Đề thi HSG Quốc gia năm 2009)Câu 361. Trong thời kì 1954 – 1975, phong trào đấu tranh nào đánh dấu bước phát triển của cách mạng ở miền Nam Việt Nam từ thế giữ gìn lực lượng sang thế tiến công ? Trình bày nguyên nhân dẫn đến sự bùng nổ phong trào đó. (Đề thi tuyển sinh Đại học năm 2009)Câu 362. Trình bày diễn biến và kết quả của Phong trào “Đồng khởi” (1959 – 1960) ở miền Nam Việt Nam. Tại sao “Đồng khởi” được coi là mốc đánh dấu bước phát triển nhảy vọt của cách mạng miền Nam ?

Trang 93

CHÂU TIẾN LỘC

Câu 363. Bằng những sự kiện lịch sử, hãy chứng minh phong trào “Đồng khởi” (1959 – 1960) đã chuyển cách mạng miền Nam từ thế giữ gìn lực lượng sang thế tiến công.

(Đề thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng năm 2002)

22. XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ

HỘI Ở MIỀN BẮC, CHIẾN ĐẤU CHỐNG CHIẾN LƯỢC

“CHIẾN TRANH ĐẶC BIỆT” CỦA ĐẾ QUỐC MĨ Ở

MIỀN NAM (1961 – 1965)

Miền Bắc thực hiện kế hoạch Nhà nước 5 năm lần thứ nhất, bước đầu xây dựng cơ sở vật chất – kĩ thuật của chủ nghĩa xã hội. Ở miền Nam, nhân dân ta phát triển cuộc khởi nghĩa quần chúng lên chiến tranh cách mạng, chống chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” của đế quốc Mĩ.

Câu 364. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng họp trong bối cảnh lịch sử như thế nào ? Nêu nội dung và ý nghĩa của Đại hội.Câu 365. Đại hội toàn quốc lần thứ III của Đảng Lao động Việt Nam đã đề cập tới nhiệm vụ chung và nhiệm vụ cách mạng mỗi miền Nam, Bắc như thế nào ? Vì sao nhiệm vụ xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc là nhiệm vụ quyết định nhất trong sự nghiệp cách mạng của cả nước ?Câu 366. Trình bày âm mưu và thủ đoạn của Mĩ khi tiến hành “Chiến tranh đặc biệt” (1961 – 1965) ở miền Nam. Câu 367. Những thắng lợi lớn của quân dân miền Nam trong cuộc đấu tranh chống chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” của Mĩ từ 1961 đến 1965.

(Đề thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng năm 2005)Câu 368. Âm mưu và thủ đoạn của Mĩ ở miền Nam có gì khác nhau giữa hai giai đoạn 1954 – 1960 và 1961 – 1965 ?Câu 369. Bằng những sự kiện lịch sử, hãy chứng minh câu nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Hội nghị Chính trị đặc biệt (3 – 1964) : “Trong 10 năm qua, miền Bắc nước ta đã tiến hành những bước dài chưa từng thấy trong lịch sử dân tộc. Đất nước, xã hội và con người đều đổi mới.”

23. CHIẾN ĐẤU CHỐNG CHIẾN LƯỢC “CHIẾN TRANH CỤC BỘ” Ở MIỀN

NAM VÀ CHIẾN TRANH PHÁ

HOẠI MIỀN BẮC LẦN THỨ NHẤT CỦA ĐẾ QUỐC

MỸ (1965 – 1968)

Sau thất bại của chiến lược “Chiến tranh đặc biệt”, Mĩ tiến hành chiến lược “Chiến tranh cục bộ” ở miền Nam và mở rộng chiến tranh không quân, hải quân phá hoại miền Bắc lần thứ nhất). Giai đoạn này cả nước có chiến tranh, nhân dân hai miền trực tiếp đánh Mĩ : miền Nam chiến đấu chống chiến lược “Chiến tranh cục bộ”; miền Bắc chống chiến tranh phá hoại, tiếp tục sản xuất, xây dựng trong chiến tranh và làm nghĩa vụ hậu phương kháng chiến chống Mĩ, cứu nước của dân tộc.

Câu 370. Cuộc chiến đấu của quân và dân ta ở miền Nam Việt Nam chống chiến lược “Chiến tranh cục bộ” của Mĩ (1965 – 1968) :

a. Chiến lược “chiến tranh cục bộ” : hoàn cảnh lịch sử, âm mưu và thủ đoạn của đế quốc Mĩ.b. Trình bày những thắng lợi quyết định về quân sự của quân và dân ta.c. Thắng lợi đó có tác dụng như thế nào đối với tiền trình phát triển của cách mạng Việt Nam trong sự

nghiệp chống Mỹ cứu nước ?Câu 371. Thí sinh hãy hoàn thiện bảng so sánh dưới đây và rút ra nhận xét :

Chiến tranh cục bộ Mùa khô thứ I(1965 – 1966)

Mùa khô thứ II(1966 – 1967)

Số lượng quân tham chiến

Số cuộc hành quân

Hướng chiến lược tấn công chính

Câu 372. Trình bày những thắng lợi của quân dân ta ở miền Nam trong chiến đấu chống chiến lược “Chiến tranh cục bộ” ở miền Nam (1965 – 1968). Nêu ý nghĩa của thắng lợi Vạn Tường (8 – 1965).

Trang 94

CHÂU TIẾN LỘC

Câu 373. Diễn biến và ý nghĩa lịch sử của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy của quân dân miền Nam tết Mậu thân (1968) ? (Đề thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng năm 2002)Câu 374. Hãy kể tên 4 trong số các cơ quan đầu não của địch bị Quân đội Nhân dân Việt Nam tấn công ở Sài Gòn trong Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân (1968).Câu 375. Đế quốc Mĩ đã thực hiện âm mưu và dùng thủ đoạn gì trong chiến tranh không quân và hải quân phá hoại miền Bắc từ năm 1965 đến năm 1968 ? Cho biết miền Bắc đã lập được những thành tích gì trong sản xuất và chiến đấu chống chiến tranh phá hoại của Mĩ trong giai đoạn này.Câu 376. Phân tích điểm giống nhau và khác nhau giữa hai chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” và “Chiến tranh cục bộ” của Mĩ ở miền Nam Việt Nam.

(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2005)Câu 377. Từ năm 1965 đến năm 1968, quân dân ta ở miền Bắc đã chiến đấu và sản xuất như thế nào và đã đáp ứng những yêu cầu gì của cách mạng cả nước ?

24. CHIẾN ĐẤU CHỐNG CHIẾN

LƯỢC “VIỆT NAM HOÁ

CHIẾN TRANH” Ở MIỀN NAM VÀ CHIẾN TRANH

PHÁ HOẠT MIỀN BẮC LẦN THỨ HAI CỦA ĐẾ QUỐC MĨ (1969– 1973)

Sau thất bại của chiến lược “Chiến tranh cục bộ”, Mĩ tiến hành chiến lược “Việt Nam hoá chiến tranh” ở miền Nam và mở rộng chiến tranh không quân, hải quân phá hoại miền Bắc (lần thứ hai); miền Nam chiến đấu chống chiến lược “Việt Nam hoá chiến tranh”, miền Bắc chống chiến tranh phá hoại của Mĩ. Thời gian giữa hai cuộc chiến tranh phá hoại, miền Bắc khắc phục hậu quả chiến tranh, khôi phục và phát triển kinh tế - văn hoá, làm nghĩa vụ hậu phương.

Câu 378. Âm mưu và thủ đoạn của Mĩ trong chiến lược “Việt Nam hoá” chiến tranh và “Đông Dương hoá” chiến tranh (1969 – 1973) ? Nêu những thắng lợi chung của ba nước Đông Dương trên các mặt trận quân sự, chính trị, ngoại giao trong chiến đấu chống hai chiến lược này.Câu 379. Cuộc tiến công chiến lược năm 1972 ở miền Nam : diễn biến chính, kết quả và ý nghĩa.Câu 380. Miền Bắc đã đạt được những thành tựu gì trong việc thực hiện nhiệm vụ khôi phục và phát triển kinh tế, xã hội từ năm 1969 đến 1973 ? Câu 381. Quân và dân miền Bắc đã đánh bại những cuộc tập kích bằng không quân của Mĩ cuối năm 1972 như thế nào ? Nêu kết quả và ý nghĩa.Câu 382. Cuộc tập kích bằng máy bay chiến lược B52 của đế quốc Mĩ vào Hà Nội, Hải Phòng trong 12 ngày đêm cuối năm 1972 nhằm mục đích gì ? Thắng lợi của quân dân ta giành được trong trận chiến đấu chống tập kích của Mĩ như thế nào ? Nêu ý nghĩa của thắng lợi đó.Câu 383. Miền bắc đã thực hiện nghĩa vụ của hậu phương như thế nào đối với tiền tuyến miền Nam từ năm 1969 đến năm 1973 ?Câu 384. Những thắng lợi của quân dân ta ở hai miền Nam – Bắc trong những năm 1965 – 1968 và 1969 – 1973 như thế nào ?Câu 385. Hoàn cảnh lịch sử dẫn đến việc kí kết Hiệp định Pari về chấm dứt chiến tranh lập lại hoà bình ở Việt Nam (27 – 1 – 1973). Nội dung cơ bản và ý nghĩa của Hiệp định đó ?

(Đề thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng năm 2002)Câu 386. Vì sao ngày 27/1/1973 Hoa Kỳ và các nước phải tôn trọng độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam ?

(Đề thi tuyển sinh Cao đẳng năm 2009)Câu 387. Phân tích sự chỉ đạo của Đảng Lao động Việt Nam trong cuộc đấu tranh ngoại giao và ký kết Hiệp định

Trang 95

CHÂU TIẾN LỘC

Pari 1973 về việc chấm dứt chiến tranh, lập lại hoà bình ở Việt Nam.Câu 388. Đế quốc Mĩ đã dùng những thủ đoạn gì nhằm phá vỡ liên minh đoàn kết chiến đấu ba dân tộc Việt Nam – Lào – Campuchia ? Kết quả ra sao ?Câu 389. Lập bảng so sánh những điểm giống và khác nhau giữa Hiệp định Giơnevơ về Đông Dương năm 1954 và Hiệp định Pari về Việt Nam năm 1973 : hoàn cảnh kí kết, nội dung cơ bản và ý nghĩa lịch sử của Hiệp định.

25. KHÔI PHỤC VÀ PHÁT TRIỂN

KINH TẾ - XÃ HỘI Ở MIỀN

BẮC, GIẢI PHÓNG HOÀN

TOÀN MIỀN NAM

(1973 – 1975)

Sau Hiệp định Pari năm 1973 về chấm dứt chiến tranh, lập lại hoà bình ở Việt Nam, Mĩ rút quân về nước, Miền Bắc khắc phục những hậu quả của chiến tranh, khôi phục và phát triển kinh tế - xã hội, ra sức chi viện cho miền Nam; miền Nam đấu tranh chống địch “bình định – lấn chếm”, tạo thế và lực tiến tới cuộc Tổng tiến công và nổi dậy giải phóng hoàn toàn miền Nam, giành toàn vẹn lãnh thổ.

Câu 390. Khái quát tình hai miền Bắc, Nam Việt Nam từ khi Hiệp định Pari được kí kết (tháng 1 – 1973) đến cuộc Tổng tiến công và nổi dậy năm 1975 ?

(Đề thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng năm 2006)Câu 391. Căn cứ những điều kiện lịch sử nào mà Bộ Chính trị Ban Chấp hành Đảng Lao động Việt Nam đã đề ra kế hoạch giải phóng hoàn toàn miền Nam Việt Nam trong 2 năm : 1975 và 1976 ? Chủ trương đó được thực hiện như thế nào?Câu 392. Đảng Lao động Việt Nam đã căn cứ vào những điều kiện thời cơ như như thế nào để đề ra kế hoạch giải phóng hoàn toàn miền Nam ? Nội dung kế hoạch đó là gì ? Phân tích ý nghĩa của chiến thắng Phước Long.Câu 393. Cuối năm 1974 – mùa Xuân 1975, sau mỗi thắng lợi lớn trên chiến trường, Đảng ta đã có những chủ trương, quyết định nào để sớm giải phóng hoàn toàn miền Nam ?

(Đề thi tuyển sinh Đại học năm 2008)Câu 394. Trình bày tóm tắt diễn biến của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975. Câu 395. Nghị quyết của Bộ Chính trị Đảng Lao động Việt Nam ngày 2 – 3 – 1975 nêu rõ : “Thời cơ chiến lược đã đến, ta có điều kiện hoàn thành sớm quyết tâm giải phóng miền nam...”. Nghị quyết đó đã đưa đến thắng lợi nào của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975 ? Câu 396. Những nét nổi bật về nghệ thuật chỉ đạo của Đảng ta trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975 ở miền Nam.

(Đề thi HSG Quốc gia, bảng A, năm 2005)Câu 397. Tại sao Đảng Lao động Việt Nam quyết định chọn Tây Nguyên làm hướng tấn công đầu tiên trong năm 1075 ? Phân tích nghệ thuật quân sự của chiến dịch Tây Nguyên. Chiến dịch này thắng lợi có ý nghĩa như thế nào đối với toàn bộ tiến trình phát triển của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975.Câu 398. Phân tích sự lãnh đạo tài tình của Đảng Cộng sản Việt Nam trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975.

(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2007)Câu 399. Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975 diễn ra với những chiến dịch lớn nào ? Chiến dịch nào đóng vai trò quyết định đối với thắng lợi của cuộc tổng tiến công và nổi dậy này ? Vì sao ?Câu 400. Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975:

Công tác chuẩn bị. Điền những ký hiệu thể hiện những nét diễn biến chính của từng chiến dịch vào bản đồ

Trang 96

CHÂU TIẾN LỘC

(kèm theo ở trang bên).

BẢN ĐỒ CUỘC TỔNG TIẾN CÔNG VÀ NỔI DẬY MÙA XUÂN 1975

Trang 97

CHÂU TIẾN LỘC Trang 98

CHÂU TIẾN LỘC

26. VIỆT NAM TRONG NĂM ĐẦU SAU ĐẠI THẮNG MÙA

XUÂN 1975

Sau Đại thắng mùa Xuân 1975, nhiệm vụ của cách mạng Việt Nam trong năm đầu là khắc phục hậu quả chiến tranh, khôi phục và phát triển kinh tế - xã hội hai miền, hoàn thành thống nhất đất nước về mặt Nhà nước.

Câu 419. Sau thắng lợi kháng chiến chống Mĩ, cứu nước, cách mạng ở hai miền Bắc – Nam có những thuận lợi và khó khăn gì ? Trình bày những thành tựu trong việc khắc phục hậu quả chiến tranh, khôi phục kinh tế, ổn định tình hình miền Nam sau giải phóng năm 1975.Câu 420. Sau đại thắng mùa Xuân năm 1975, quá trình thống nhất đất nước về mặt nhà nước ở Việt Nam được thực hiện như thế nào ? Ý nghĩa của việc hoàn thành thống nhất đất nước về mặt nhà nước.

(Đề thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng năm 2007)Câu 421. Nêu những quyết định của Quốc hội khoá VI kì họp thứ nhất về một nước Việt Nam thống nhất.

27. VIỆT NAM XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI VÀ ĐẤU TRANH

BẢO VỆ TỔ QUỐC

(1976 – 1986)

Cách mạng Việt Nam chuyển giai đoạn sang cách mạng xã hội chủ nghĩa từ sau thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mĩ, cứu nước và thống nhất đất nước về mặt Nhà nước. Trong 10 năm (1976 – 1980 và 1981 – 1985), nhân dân ta thực hiện những nhiệm vụ kinh tế - xã hội nhằm xây dựng đất nước đồng thời với đấu tranh bảo vệ tổ quốc.

Câu 422. Trình bày những sự kiện nổi bật ở Việt Nam năm 1976. Nêu nhiệm vụ và mục tiêu kinh tế, xã hội của các kế hoạch Nhà nước 5 năm 1976 – 1980 và 1981 – 1985. Câu 423. Trong việc thực hiện từng kế hoạch Nhà nước 5 năm này, nước ta đã đạt được những thành tựu lẫn khó khăn, yếu kém gì ? Nguyên nhân của những khó khăn, yếu kém đó.Câu 424. Nêu vắt tắt cuộc đấu tranh bảo vệ biên giới Tây Nam và biên giới phía Bắc Tổ quốc của nhân dân ta.Câu 425. Sau năm 1975, Việt Nam chuyển sang cách mạng xã hội chủ nghĩa trong hoàn cảnh thuận lợi và khó khăn gì ?Câu 426. Giai đoạn mới của cách mạng Việt Nam sau khi kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống Mĩ, cứu nước đã thể hiện như thế nào ?

28. VIỆT NAM TRÊN ĐƯỜNG

ĐỔI MỚI ĐI LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI (1986 – 2000)

Việt Nam chuyển sang thực hiện đường lối đổi mới từ Đại hội VI (tháng 12 – 1986) của Đảng Cộng sản Việt Nam. Trong 15 năm, từ năm 1986 đến 2000, nhân dân đã thực hiện 3 kế hoạch kinh tế - xã hội 5 năm : 1986 – 1990, bước đầu công cuộc đổi mới; 1991 – 1995; tiếp tục sự nghiệp đổi mới; 1996 – 2000, đẩy mạnh công nghiệp hoá hiện đại hoá.

Câu 427. Đường lối đổi mới xây dựng đất nước trong chặng đường đầu thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội đã được Đảng Cộng sản Việt Nam đề ra trong hoàn cảnh nào ? Trong bước đầu thực hiện đường lối mới của Đảng, nước ta đã đạt được những thành tựu và còn có những hạn chế gì ?Câu 428. Trình bày những thành tựu và hạn chế trong bước đầu thực hiện đường lối đổi mới của Đảng và Nhà nước ta từ năm 1986 đến năm 1991.

(Đề thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng năm 2003)Câu 429. Về công cuộc đổi mới hiện nay của đất nước: Sự khởi xướng và lãnh đạo của Đảng, triển vọng.

(Đề thi HSG Quốc gia, bảng A, năm 2001)Câu 430. So sánh công cuộc cải tổ ở Liên Xô với công cuộc đổi mới ở Việt Nam về các mặt bối cảnh lịch sử, đổi mới về chính trị, đổi mới về kinh tế, chính sách đối ngoại và nêu nhận xét.

Thế hệ thanh niên Việt Nam có suy nghĩ gì và hành động như thế nào trước những biến động của tình hình thế giới và Việt Nam hiện nay ?Câu 431. Trình bày nhiệm vụ và mục tiêu của từng kế hoạch Nhà nước 5 năm : 1986 – 1990, 1991 – 1995, 1996 – 2000. Cho biết thành tựu và yếu kém của nước ta trong từng kế hoạch Nhà nước 5 năm.

Trang 99

CHÂU TIẾN LỘC

Câu 432. Hãy chứng tỏ rằng trong quá trình thực hiện công cuộc đổi mới từ năm 1986 đến 2000, đất nước Việt Nam ngày càng “tham gia tích cực vào các hoạt động của cộng đồng quốc tế và hội nhập ngày càng sâu rộng vào thế giới hiện đại”.

29. TỔNG KẾT LỊCH SỬ VIỆT NAM TỪ NĂM 1919 ĐẾN NĂM

2000

Lịch sử Việt Nam từ năm 1919 đến năm 2000 đã diễn ra theo một quá trình liên tục những sự kiện lớn : Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời năm 1930; Cách mạng tháng Tám với sự thành lập Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà năm 1945, kháng chiến chống Pháp với chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954 “chấn động địa cầu”, kháng chiến chống Mĩ với Đại thắng Mùa Xuân 1975 và nay là công cuộc đổi mới đất nước từ năm 1986. Mỗi sự kiện là mốc đánh dấu một thời kì phát triển của lịch sử dân tộc.

Câu 433. Bằng những sự kiện lịch sử chọn lọc, hãy nêu ngắn gọn những thắng lợi tiêu biểu và ý nghĩa lịch sử của những thắng lợi đó vào thời điểm mùa Xuân trong lịch sử dân tộc từ khi có Đảng lãnh đạo đến năm 1975.

(Đề thi HSG Quốc gia, bảng A, năm 2005)Câu 434. Lịch sử Việt Nam từ 1919 đến 1991 đã trải qua các giai đoạn phát triển 1919 – 1930, 1930 – 1945, 1945 – 1954, 1954 – 1975 và 1975 – 1991. Hãy chọn một trong các giai đoạn nêu trên, lí giải sự lựa chọn và trình bày nội dung, đặc điểm của giai đoạn lịch sử đó.

(Đề thi HSG Quốc gia, bảng A, năm 2005)Câu 435. Nêu những thắng lợi lịch sử tiêu biểu của cách mạng Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng từ năm 1930 đến năm 2000. Nguyên nhân thắng lợi cơ bản của cách mạng là gì ? Thực tế cách mạng nước ta từ năm 1930 đến năm 2000 đã để lại cho Đảng và nhân dân những bài học kinh nghiệm gì ?Câu 436. Sau năm 1929, Nguyễn Ái Quốc từng có nhận định : “Chủ nghĩa xã hội chỉ còn phải làm cái việc là gieo hạt giống của công cuộc giải phóng nữa thôi”. (Hồ Chí Minh, Toàn tập, NXB Chính trị Quốc gia năm 1995, trang 28).

Bằng những kiến thức lịch sử, có chọn lọc, anh (chị) hãy chứng minh điều đó.Câu 437. Nghị quyết của UNESCO về kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh có đoạn viết : “Người là một biểu tượng kiệt xuất về quyết tâm của cả một dân tộc, đã cống hiến trọn đời cho sự nghiệp giải phóng dân tộc của nhân dân Việt Nam...”

1. Trên cơ sở trình bày những nét chính về cuộc đời hoạt động cách mạng của Hồ Chí Minh từ năm 1911 đến năm 1969, anh (chị) hãy :

- Nêu những công lao to lớn của Người đối với dân tộc.- Rút ra những phẩm chất tiêu biểu của Anh hùng dân tộc Hồ Chí Minh và giải thích nguồn gốc của

những phẩm chất đó.2. Từ đó, anh (chị) hãy phát biểu suy nghĩ của mình về sự đánh giá của UNESCO đối với Chủ tịch Hồ

Chí Minh. (Đề thi HSG Quốc gia, bảng A, năm 2000)Câu 438. Hãy sắp xếp theo trình tự thời gian các sự kiện chủ yếu từ khi Nguyễn Ái Quốc về nước (năm 1941) trực tiếp chỉ đạo cách mạng Việt Nam đến khi Cách mạng tháng Tám 1945 thành công và giải thích mối quan hệ giữa các sự kiện này.Câu 439. Bằng những sự kiện lịch sử có chọn lọc, anh (chị) hãy phân tích vai trò của Hồ Chí Minh với việc thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam năm 1930 và tổ chức lãnh đạo cuộc cách mạng giải phóng dân tộc, chủ yếu từ năm 1941 đến năm 1945.Câu 440. Lập bảng thống kê mối quan hệ giữa các sự kiện lịch sử thế giới với lịch sử Việt Nam từ năm 1919 đến năm 1945 theo nội dung sau :

Trang 100

CHÂU TIẾN LỘC

Thời gian Lịch sử Việt Nam Các sự kiện lịch sử thế giới có ảnh hưởng đến lịch sử Việt Nam

Câu 441.- Đảng Cộng sản Đông Dương và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xác định như thế nào về vấn đề thời cơ

thuận lợi để phát động toàn dân khởi nghĩa giành chính quyền trong cuộc vận động Cách mạng tháng Tám (1945) ?- Vì sao lại nói đây là thời cơ ngàn năm có một ? Tác dụng của thời cơ đó ?- Anh (chị) hãy liên hệ với yếu tố thời cơ trong cuộc Tổng tiến công Xuân 1975 kết thúc thắng lợi cuộc

kháng chiến chống Mỹ cứu nước.Câu 442. Thành công của Cách mạng tháng Tám, chiến thắng Điện Biên Phủ và Đại thắng mùa Xuân 1975 là những mốc lớn, đánh dấu những thắng lợi của cách mạng Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng ta trong vòng 30 năm qua (1945 – 1975). Bằng những sự kiện lịch sử có chọn lọc, anh (chị) hãy :

- Phân tích ý nghĩa lịch sử của những thắng lợi trên.- Chứng minh mỗi thắng lợi là một mốc lớn mở ra một giai đoạn phát triển cao hơn của cách mạng

Việt Nam.Câu 443. Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời ngày 3/2/1930, thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám 1945, thắng lợi trong chiến cuộc Đông Xuân 1953 – 1954 mà đỉnh cao là chiến thắng Điện Biên Phủ và thắng lợi của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975 của nhân dân ta là các sự kiện lịch sử trọng đại, đánh dấu những chặng đường đấu tranh anh dũng, thắng lợi vẻ vang của dân tộc Việt Nam.

Anh (chị) hãy trình bày kết quả và ý nghĩa của các sự kiện đó để thấy được tác động to lớn của nó đối với cách mạng trong nước và góp phần tích cực vào phong trào cách mạng thế giới.Câu 444. Đánh giá những nét nổi bật về nghệ thuật chỉ đạo quân sự của Đảng ta trong cuộc Tổng khởi nghĩa tháng Tám 1945, chiến dịch Điện Biên Phủ 1954 và cuộc Tổng tiến công & nổi dậy Xuân 1975.Câu 445. Trình bày và nhận xét chủ trương tập hợp lực lượng cách mạng được đề ra tại Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (1 – 1930), Hội nghị lần thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương lâm thời Đảng Cộng sản Việt Nam (10 – 1930) và Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương (5 – 1941).

(Đề thi tuyển sinh Đại học năm 2009)Câu 446. Kháng chiến chống Pháp (1945 – 1954) và kháng chiến chống Mĩ, cứu nước (1954 – 1975) thắng lợi, một phần là do ta đã có căn cứ địa cách mạng vững chắn và hậu phương. Hãy cho biết căn cứ địa được xây dựng dựa vào những điều kiện như thế nào ? Nêu vai trò của hậu phương đối với tiền tuyến.Câu 447. Hãy hoàn thiện bảng sau về đấu tranh ngoại giao trong phong trào cách mạng Việt Nam :

Thời gian Nội dung Kết quả và ý nghĩa

Trang 101

CHÂU TIẾN LỘC

Từ 2 – 9 – 1945 đến 19 – 12 – 1946Từ 8 – 5 – 1954 đến 21 – 7 – 1954Từ tháng 5 – 1968 đến tháng 1 – 1973

(Đề thi HSG cấp THPT, Hà Nội, năm 2004)Câu 448. Trong thời kỳ 1954 – 1975, Việt Nam đã trở thành nơi diễn ra sự kiện có tầm quan trọng quốc tế to lớn và có tính thời đại sâu sắc là do những nguyên nhân nào ?

(Đề thi HSG Quốc gia năm 2008)Câu 449. Trong tiến trình lịch sử Việt Nam từ năm 1954 đến 1975, có những sự kiện lịch sử nào quan trọng ? Hãy cho biết những sự kiện đó có ảnh hưởng như thế nào đến từng giai đoạn của thời đó ?Câu 450. “Đẩy lùi kẻ địch từng bước, giành thắng lợi từng bước cho cách mạng, tiến lên đánh bại hẳn kẻ địch, giành thắng lợi hoàn toàn, đó là một quy luật đấu tranh cách mạng” (Lê Duẫn).

Qua từng bước phát triển, thắng lợi của cách mạng miền Nam và cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của nhân dân ta (từ tháng 7 – 1954 đến tháng 5 – 1975), anh (chị) hãy chứng minh nhận định trên.Câu 451. Các giai đoạn phát triển của cách mạng Việt Nam từ năm 1954 đến 1975 ? Những thắng lợi quân sự tiêu biểu của cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước ?Câu 452. Chứng minh rằng : Cách mạng Việt Nam từ “Đồng khởi” cuối năm 1959 đến đầu năm 1960 đến chiến dịch Hồ Chí Minh (1975) là quá trình liên tục tấn công, đẩy lùi từng bước, đánh bại địch từng âm mưu chiến lược, giành thắng lợi từng bước, tiến lên đánh bại hẳn quân địch, giành thắng lợi hoàn toàn.Câu 453. Đánh giá về cuộc cuộc Cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân miền Nam Việt Nam (1954 – 1975), có quan điểm cho rằng: “Ba mươi năm nội chiến từng ngày”. Theo anh (chị), ý kiến này có đúng hay không ? Vì sao ?Câu 454. Cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc (1854 – 1975) đã trải qua những thời kì lịch sử nào ? Nêu tóm tắt nhiệm vụ chính của những thời lịch sử đó.Câu 455. Trong hơn 20 năm từ 1954 đến 1975, miền Bắc đã đạt được những thành tựu cơ bản như thế nào trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ? Ý nghĩa lịch sử của những thắng lợi trên đối với sự nghiệp cách mạng chung của các nước.Câu 456. Miền Bắc xã hội chủ nghĩa đã đóng vai trò như thế nào đối với thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước ?

(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2006)Câu 457. Bằng sự hiểu biết về lịch sử dân tộc từ năm 1945 đến 1975, anh (chị) hãy trình bày những cuộc đấu tranh ngoại giao của Đảng và chính phủ ta để bảo vệ độc lập và giải phóng dân tộc.

Từ đó, rút ra nhận xét về mối quan hệ giữa mặt trận ngoại giao và mặt trận quân sự trong cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược.Câu 458. Quyền dân tộc cơ bản của Việt Nam được ghi nhận như thế nào trong Hiệp định sơ bộ (6 – 3 – 1946), Hiệp định Giơnevơ (21 – 7 – 1954) và Hiệp định Pari (27 – 1 – 1973) ? Khái quát quá trình đấu tranh của nhân dân

Trang 102

CHÂU TIẾN LỘC

ta để từng bước giành các quyền dân tộc cơ bản sau mỗi hiệp định trên. (Đề thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng năm 2007)

Câu 459. Lập bảng so sánh ba Hiệp định mà Ta kí với thực dân Pháp và đế quốc Mĩ, theo nội dung sau :

Hiệp định Sơ bộ Hiệp định Giơnevơ Hiệp định PariThời gian kí kếtHoàn cảnh lịch sử Kết quả đạt đượcÝ nghĩa lịch sử

Từ nội dung những hiệp định trên, anh (chị) hãy làm rõ thắng lợi từng bước của nhân dân Việt Nam trong cuộc đấu tranh giành các quyền dân tộc cơ bản.Câu 460. Dựa vào hai sự kiện lịch sử sau đây :

- Hội nghị Giơnevơ (1954) về Đông Dương- Hội nghị Pari (5/1968 – 1/1973) về Việt Nam

Anh (chị) hãy làm sáng tỏ tầm quan trọng của đấu tranh ngoại giao trong tiến trình Cách mạng Việt Nam từ năm 1954 đến năm 1975.Câu 461. Nêu những sự kiện lịch sử tiêu biểu thể hiện tinh thần đoàn kết đấu tranh giữa hai dân tộc Việt Nam và Lào trong thời kì chống Pháp và chống Mĩ (1945 – 1975). (Đề thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng năm 2005)Câu 462. Tính chủ động, liên tục và kiên quyết tiến công trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975 đã được thể hiện qua sự chỉ đạo chiến tranh của Đảng ta như thế nào ? Thí dụ liên hệ với chiến cuộc Đông xuân 1953 – 1954 và chiến dịch Điện Biên Phủ để phân tích ?Câu 463. Phân tích những điểm khác nhau giữa cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975 với Tổng khởi nghĩa tháng Tám 1945.Câu 464. Chính cương vắn tắt, Sách lược vắn tắt và Luận cương chính trị (1930), Đại hội lần II (2 – 1951) và Đại hội lần III (9 – 1960) của Đảng Cộng sản Việt Nam đã lần lượt đề ra đường lối nhiệm vụ cơ bản của cách mạng Việt Nam như thế nào ?

Cho biết đường lối xuyên suốt trong cách mạng Việt Nam kể từ khi Đảng ta ra đời. Thắng lợi của cách mạng nước ta đã khẳng định chân lý cách mạng lớn nhất của thời đại chúng ta là gì ?Câu 465. Bằng những kiến thức lịch sử từ 1954 đến 1975, chứng minh: “Cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước thắng lợi nhờ sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh, với đường lối chính trị, quân sự độc lập, tự chủ, đúng đắn, sáng tạo…” ( SGK Lịch sử lớp 12 nâng cao, NXB Giáo dục, Hà Nội, 2008, trang 260)

(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2009)Câu 466. Cuộc kháng chiến chống Pháp (1945 – 1954) của dân tộc ta đã được kết thúc như thế nào ? Hãy so sánh sự kết thúc của cuộc kháng chiến chống Pháp với sự kết thúc của cuộc kháng chiến chống Mỹ (1954 – 1975) ?

Trang 103

CHÂU TIẾN LỘC

(Đề thi HSG cấp THPT, tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2005)Câu 467. Qua các kì Đại hội Đảng lần I, lần II, lần III, anh (chị) hãy chứng minh rằng sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam là nhân tố quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam.Câu 468. Từ ngày thành lập cho đến năm 2006, Đảng Cộng sản Việt Nam đã tiến hành mấy lần Đại hội ? Nêu mốc thời gian, địa điểm, nội dung cơ bản.Câu 469. Giải thích hai khái niệm sau và cho ví dụ :

- Chiến lược- Sách lược

(Đề thi HSG cấp THPT, Hà Nội, năm 2007)Câu 470. Từ năm 1930 đến năm 1975, dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân ta đã thực hiện thắng lợi mục tiêu : độc lập dân tộc, dân chủ và chủ nghĩa xã hội như thế nào ?Câu 471. Từ năm 1930 đến năm 1975 đường lối cách mạng bạo lực của Đảng Cộng sản Việt Nam đã được thực hiện như thế nào ?Câu 472. Trình bày quá trình ra đời, phát triển và trưởng thành của Quân đội nhân dân Việt Nam. Nêu những chiến công vang dội của quân đội Việt Nam và lí giải nguyên nhân quyết định những chiến công oanh liệt đó ?Câu 473. Từ khi thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam năm 1930 cho đến nay, Đảng Cộng sản Việt Nam đã đề ra và xúc tiến thành lập những mặt trận nào ? Vì sao Đảng lại chủ trương thành lập những mặt trận ấy.Câu 474. Qua công cuộc đổi mới đất nước của Đảng Cộng sản Việt Nam từ năm 1986 đến nay, hãy làm sáng tỏ các ý sau :

- Vì sao ta phải đổi mới đất nước ? Đổi mới như thế nào cho đúng ? - Nêu nội dung đường lối đổi mới đất nước về kinh tế và chính trị.- Theo anh (chị), đường lối đổi mới về quan hệ sản xuất mà Đại hội toàn quốc lần thứ VI của Đảng

Cộng sản Việt Nam đã đề ra có điểm gì giống với Chính sách Kinh tế mới (NEP) của nước Nga Xô viết ?

MỘT VÀI DẠNG ĐỀ BÀI TỔNG HỢP CẦN THAM KHẢO THÊM :

ĐỀ I : Thế kỉ XIII và thế kỉ XX, lịch sử Việt Nam ghi nhận hai sự kiện tiêu biểu thể hiện quyết tâm chống ngoại xâm của các tầng lớp nhân dân để giành và bảo vệ nền độc lập của dân tộc.

Đó là hai sự kiện nào ? Trình bày hiểu biết của anh (chị) về hai sự kiện đó.ĐỀ II : Bằng những sự kiện lịch sử cụ thể của cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống thời Lý (1075 – 1077), anh (chị) hãy :

1. Trình bày và phân tích những nét nổi bật trong việc phòng thủ, tấn công và kết thúc cuộc chiến tranh này.

2. Bài học kinh nghiệm của cuộc kháng chiến này được vận dụng như thế nào trong công cuộc giữ nước của thế hệ sau (qua việc trình bày một cuộc kháng chiến, do anh (chị) tự chọn).

Trang 104

CHÂU TIẾN LỘC

(Đề thi HSG Quốc gia, bảng A, năm 1998)ĐỀ III : 1. Trên cơ sở trình bày và phân tích những nét lớn về diễn biến của cuộc kháng chiến chống Mông – Nguyên thế kỉ XIII, anh (chị) hãy nêu những bài học về huy động sức mạnh toàn dân và nghệ thuật tiến hành cuộc hiến tranh bảo vệ Tổ quốc của nhân dân ta thời Trần.

2. Những bài học đó được vận dụng trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ (1945 – 1975), của nhân dân ta như thế nào?

(Đề thi HSG Quốc gia, bảng A, năm 1999)ĐỀ IV : Trong Chiếu Cần Vương có câu : “Mọi người hãy góp sức, nghiến răng, dựng tóc, thề giết giặc cho hả, nào ai là không có lòng như thế”.

Thông qua diễn biến chính của phong trào Cần Vương, anh (chị) hãy bình luận câu nói đó. ĐỀ V : Trong Phan Bội Châu niên biểu, ông có viết : “Trông bánh xe đã đổ trước, thay đổi con đường thất bại, tìm con đường thành công”.

Bằng những sự kiện cụ thể trong cuộc đời của Phan Bội Châu, anh (chị) hãy bình luận ý kiến trên.ĐỀ VI : Bằng những sự kiện lịch sử tiêu biểu, anh (chị) hãy phân tích nội dung chủ yếu trong lịch sử giữ nước của dân tộc Việt Nam từ năm 1858 đến năm 1945.

(Đề thi HSG cấp THPT, Hà Nội, năm 2001)ĐỀ VII : 1. Lập bảng thống kê về các anh hùng dân tộc trong các cuộc kháng chiến, khởi nghĩa chống ngoại xâm từ thế kỉ X đến năm 1975, theo yêu cầu sau:

Số thứ tự Anh hùng dân tộc Thời gian Chiến công nổi bật

2. Qua một cuộc kháng chiến chống ngoại xâm (tự chọn) của nhân dân ta trong thời gian từ thế kỷ XV đến thế kỷ XVIII, anh (chị) hãy nêu một bài học đã trở thành truyền thống quý báu của dân tộc trong sự nghiệp đấu tranh bảo vệ Tổ quốc.

3. Bài học lịch sử nêu ở câu 2 đã được vận dụng sáng tạo như thế nào trong cuộc kháng chiến chống Pháp 1945 – 1954 (Hoặc trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước 1954 – 1975) ?

(Đề thi HSG Quốc gia, bảng A, năm 2002)

Trang 105

CHÂU TIẾN LỘC

Tư liệu tham khảo :o Đề thi Olympic Truyền thống 30/4 ( khối 10, 11) từ năm 2000 đến 2009.

o Đề thi Học sinh giỏi Quốc gia (từ năm 1997 đến 2009).

o Đề thi Học sinh giỏi cấp THPT, Hà Nội từ năm 2000 đến 2008.

o Đề thi Học sinh giỏi cấp THPT & THCS, TP.Hồ Chí Minh (từ năm 1998 đến 2009).

o Đề thi Học sinh giỏi cấp THPT & THCS, tỉnh Thừa Thiên – Huế (từ 2000 đến 2008).

o Đề thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng (từ năm 2000 đến 2009).

o Đề thi tốt nghiệp THPT (từ năm 1998 đến 2008).

o Sách “Các loại bài thi HSG môn Lịch sử”, Hội Giáo dục lịch sử, NXB ĐH Sư phạm)

Trang 106