Augustus 2000

\

,)'

\

mooie balmajestei t

zo belegdeWil lem I z i ln for tu in

het wi t te goudvan Kopenhagen

,i zllí"'rJ

, \

:tqS''

+, llllllÏilulll[lililfll ffifl

_,"1 i-l

i l , , te, I ! i l \7( , ) , G) l -L ï r . t rQ

i:t:lítgrè::a #ftIït€J

at,,b,

, íot- !b

van de Oranjes kent pupi l lenziin

a)esteit 'Wim Mulder heeft 17 iaar met leden van het

Koninkl i jk Huis op de tennisbaan gestaan. En

hi j kent ze door en door. Jul iana met haar

geniepige 'v ieze' bal len. De fanat ieke Beatr ix.

En de valsspelende Wil lem-Alexander. . .

l--\/ \ls het kloot dat iemands ware karakter het bestc zichtbaar

worclt tijclens sportbeoeítning clan tnoct Witn Mrrlclcr als geen

ander een kcnner zljn van de leclen van ()Its Koninklijk Huis. Ze-

ventien jaar lang was hij telrnisleraar van dc Oranjes, ecrst op

Soestclijk en later op Drakensteyr-r. "Als Willem-Alexandel k<>

ning wordt, heb ik drie regerend v()rsten lesgegcvcu," glimlacl-tt

de nu 55-jarige Mulder, die uit een echte tennisÍamilie stamt.

"Miin vader werd een keer door Soestcliik gebelcl, me n zocht een

tennisleraar en blijkbaar stond hii goed aangeschreveu. Vauaf

mi jn achtt iende ging ik met hem mee als assistent, nadat hi j

wercl afgekeurd ben ik het alleen blijven doen. Ïren Beatrix

Soestclijk verliet bleef ik claar lesgevctt zran lrenc, Margriet en

Christina en later ook aan httn kiudercn." Aan Bcatrix en 'de

jongens', zoals hij Willem-Alexander, Friso en Constantijn vader-

lijk noemt, gaf Mulder op Drakensteyn les tot httn vertrek naar

Den Haag. Daar werd httn tennisleraar ttitgenocligcl voor een

laatste les waarbij Willem-Alexander e n koningir-r Beatdx acte de

présence saven, en krecg hij als aÍischeidscadeatt een foto met

een opdracht en de handtekeningen vau hct hele gezin.

Op Prins Claus na heeft Mtrldcr met hen allemaal op de baan ge-

staan. "Claus kwam weleens met de kinderen rnee maar hocwel

hlj vroeger wel tennistc heb ik hem nooit actiefgezien op de ten-

nisbaan. Beatrix was het meest Íanatiek, zij gaf niet op en was

hard voor zichzelf. Ze stond cen keer op dc baan met blaren op

de voeten, het bloed stond in haar schoenen. Maar. je merkte

niets aan haar. Ze maakte het ttttr gewoon vol!"

Met de jonge Kroonprins had Mulcler vaak hecl wat te stellen.

" Ik ken hem ui t de t l jd dat hi j 10, l l . iaar was, en heel ondett-

gend. Voor straf moest hij weleens naast dc attto van dc recher-

cheurs lopen als zij hem van school haalden. Dan was hij tegen

hen baldadig geweest en zeidcn ze: koel eerst nlaar even a{.l"

Ook op de baan kon hij het plap;en niet laten. "Ik zei een keer te-

gen hem: 'Als je een same wint mag je mi jn racket hebben' .

Maar toen zette hij een eigen 'scheidsrechter' op de stoel, die de

meest dubieuze ballen goeclkeurde... Friso en Constantljn wa-

ren fanatieker en hadclen meer aanleg. Maar later is Willern-

Alexander een stuk sportiever p;eworden."

Niet alleen onze Kroonprins had zijn ondeugende buien. Ook

om de streken van de kinderen van prinses Irene kon Mulder

smakelijk lachen: "KoninginJuliana kwam eens naar de tennis-

baan toe, naar de kleine Carlos, en zei boos: 'Ik wil niet datjij

pijl{es naar de fietsers schietl' De ondeugd schoot namelijk pa-

pieren pijl{es naar nietsvermoedende passanten door de spijlen

van de paleishekken..." Dat zlj de tennislessen toch waardeerden

blijkt uit een kerstkaart die Mulder eens van de Bourbon-Par-

ma's kreeg; Carolina had haar naam kunstig verwerkt in een

tennisbal, en de naamJaime was terug te vinden middenin een

door hem getekend tennisracket. "De kinderen van Pr inses

Irene zljn nog een jaar lid geweest van de Hilversumse tennis-

vereniging Hoogerheide, waar ik toen aan verbonden was. Van

alle Oranjes had Irene zelf de meeste aanleg. Het spirituele in

haar sprak me aan, dat kwam ook tot uiting in onze gesprekken".

chercheur..." Bewaking was er normaal niet bij als ten paleize

werd gespeeld, a l leen maakte Mulder het op Drakensteyn

mee dat de marechaussee zwaarbewapend langs de baan

stond; deze extra bevei l ig ing was nodig omdat dest i jds de

Baader-Meinhof Groep actief was.

Slechts één keer kon er niet gespeeld worden, al had dat geen

ernstige reden. "Ik kwam een keer op Soestdijk om les te geven

en toen bleek dat de nieuwe tuinman de baan heel mooi had

aangeharkt. Zo grondig dat we er niet op konden spelen, er stui-

terde geen bal... Maar het was altijd heel gezellig, de lessen wer-

den gegeven in een ontspannen sfeer. Na de les wat napraten

met een drankje, op Drakensteyn geserveerd door koningin

Beatrix. Daarna ging zij vaak nog even zwemmen in het zwem-

bad naast de tennisbaan."

Op Soestdiik werd gespeeld op twee gravelbanen. "Als het

hoosde van de regen was er geen les, maar zo'n part icul iere

baan komt niet gauw onder water te staan en blijft vrij zacht

omdat hij weinig gebruikt wordt, dus rneestal ging de les wel

door. De lessen werden wekelijks op het gravel van Soestdijk

en de hardcourt-baan van Drakensteyn gegeven, en 's-winters

in de Expohal in Hilversum. Dat was een openbare gelegen-

heid, maar had wel een besloten baan{e met eigen z! j - ingang.

De koninkl i jke tennissers kwamen aanr i jden en konden zo

naar binnen: ervoor een rechercheur, en erachter een re-

Tennis op de atoombunkerOp Paleis Huis ten Bosch was oorspronkel i ik geen plaatsgereserveerd voor een tennisbaan, wel voor een atoom-bunker in de tuin. Totdat bleek dat hêt dak van de bunkerprecies de maat van een tennisbaan had. Sindsdien kanop het dak van de bunker een bal let je worden geslagen,

"De kindercn van Christina heb ik een enkele keer les gegeven,

evenals de oude koningin Juliana. We speelden toen met ons

drieën een partijEe met Carlos erbij. Wat ik me daarvan herin-

ner is dat ze alleen maar hele 'vieze ballen'gaf, die je metveel

moeite net wel of net niet kon halen, ze genoot daarvan!"

"Men kent de leden van het Koninklijk Huis vaak alleen van for-

mele gebeurtenissen, maarje kunt nu eenmaal niet formeel een

partij{e tennis spelen. Voor hun achttiende mochtje de prinse n

tutoyeren, daarna was het 'hoogheid', en Beatrix 'koninklijke

hoogheid' en later 'majesteit'. Maar dat riep ik natuurlijk niet op

de baan, alleen ter begroeting. Zo riep ik tijdens de les niet

'mooie bal majesteit', maar gewoon 'mooie bal'." Niet alleen op

de tennisbaan leerde Wim Mulder de meer persoonlijke kant

van de Oranjes kennen. I'Ik heb een dochterlie dar gehandicapt

geboren is, en na de geboorte kreeg ik van koningin Beatrix een

hele mooie brief. Zo leerde ik een bijzonder warme kant van

haar kennen, die buitenstaanders misschien niet direct zouden

verwachten." <ó

Texst: Wnrren WtJNHovEN / Foto: Prer Roonor

Augustus 2OO0 VORSTEN 15

+?

IÍ

f-;-Ë

-a.

t '

i',:*;i:j',,

.a!?,*i,

' " . : . " i rn

, '

j "

Át l

s.;?

r!

t*

á

Pfl-. it'i .';.,,-.

en ln

Door

eeds Hippokrates schreef medische verhandelingen over kuren met bronwater,

het decadente Rome wedijverden de keizers met elkaar in verfijnde badcultuur.

geheel Europa zijn nog restanten te vinden van Romeinse thermen en aquaduc-

ten: van Boedapest in Hongarije tot het Britse Bath (een toepasselijker naam is nau-

welljks denkbaar), waar de Romeinen al in de eerste eeuw warme bronnen ontdekten.

In de l9e eeuw waren bij vele leden van de Europese jetset vooral de Boheemse

kuuroorden bijzonder populair. In steden als Karlsbad en Mariénbad (nu Karlor,yVary

en Marianske Lazne in Tsjechië) is veel van dit romantische Boheemse verleden be-

waard gebleven. Goethe bezocht Karlsbad liefst 13 keer, en ontmoette daar tljdens één

van zljn bezoeken Beethoven. De eeuwenoude 'Sprudel'-bron spuwt hier nog immer

2000 liter dampend water per minuut l2 meter hoog de lucht in. Pas op met drinken:

de temperatuur is 73 graden Celsius! De historie wil dat de honden van keizer Karel fV

de hete bron in 1350 ontdekten, door aan hetwater de lippen te branden. Deze oer-

bron wordt afgetapt naar 12 bronnen in fraaie colonnaden en priëlen. In de glorieja-

ren van de Donau-monarchie flaneerde en flirtte hier de Habsburgse chique. In 1911

schuifelden er welgeteld 70.935 eeregistreerde kuurgasten langs de Sprudel. De tijden

zijn veranderd; nu wandelen hier de 'nieuwe-rljken' uit Rusland, met heel wat minder

oog voor historisch besef.

Kuren maar ook golfen en tennissen in Bad DriburgOnze Oosterburen beschikken over een zeer rijke kuurtraditie. Duitsland kent vele

tientallen plaatsnamen die beginnen of eindigen met'Bad', soms zelfs dubbelop zoals

het wereldvermaarde Baden-Baden, één van de meest luxueuze kuuroorden van Eu-

ropa tegen de westelijke hellingen van het Zwarte Woud.

Het grafelijke Bad Driburg is eigendom van de aan ons koningshuis verwante familie

Von Oeynhausen-Sierstorpff en de geboorteplaats van prinses Armgard, de moeder

van prins Bernhard..faren geleden verbleefprins Claus hier om enkele maanden te ku-

ren. Naast kuurbaden en weldadige rust wierpen ook de sportieve inspanningen op

golÊ en tennisbaan hun vruchten af, waarblj onze Prins-gemaal vaak gezelschap kreeg

van zijn goede vriend Caspar graafvon Oeynhausen-Sierstorpff. En het gehele sym-)

Zondagochtendconcert (Friihschop-

pen) in Bad Ems, omstreeks de jaren

twintig. Maar nog steeds is het er goed

toeven, bijvoorbeeld in het Kurhotel,

gelegen aan de Lahn. Onder de impo-

sante colonnade in Baden Baden.

l8 VORSTEN Augustus 2000

pathieke kuurstadje wist na zijn succesvolle verblijf: 'Prinz Claus kann wieder lachen,

geheilt durch Deutsches Quellwasser!'.

Het voormalige Mariënbad met z'n Habsburg-gele ton-sur-ton huizen met rode en

groene daken telt liefst 40 natuurlijke bronnen. In de heuvels rondom bevinden zich

er nog eens 100, veelal niet gecultiveerd en soms sPontaan onspringend voor de voe-

ten van een verraste wandelaar. De eerste Habsburg op de Boheemse troon, Ferdinand

I, dacht zijn land onafhankelijker te maken door hier zout te gaan winnen. Het werd

geen succes. Hoewel... de bron spuwt nu glauberzout, een probaat laxeermiddel.

Veel landen hebben zo hun eigen kuurtraditie. Dicht bij huis is Spa een bekende

naam. Nadat de Russische tsaar Peter de Grote er in l7l7 van zijn chronische maag-

problemen genas troonde heel sophisticated Europa naar de Belgische Ardennen om

te kuren. De Britten gingen zo ver dat z1j de plaatsnaam adopteerden om er hun ther-

male baden mee aan te duiden, zodat in het Engelse spraakgebruik met een 'spa' in

het algemeen een kuuroord wordt bedoeld.

Bad Ems: zomerhoofdstad van EuropaDe Oranjes hebben meer voetstappen in Duitse kuurplaatsen gezet. Ten noorden van

Bad Driburg, in het voormalige vorstendom Waldeck-Ppmont, ligt Bad $rmont te-

midden van zijn unieke palmentuinen, de meest noordelijke van Europa. Koning Wil-

lem III leerde hier prinses Emma kennen, met wie hij in 1879 huwde.

Bad Ems, schitterend gelegen aan de Lahn en vooral bekend om de geneeskrachtige

nitriumhoudende bronnen, werd ooit de 'Zomerhoofdstad van Europa'genoemd. AIs

men door de toenmalige gastenlUsten bladerde met ernaast de opengeslagen Gotha

trof men daarin nauwelijks namen aan die de kuurstad niet bezochten. Wilhelm I

kwam elkjaar in de woege zomer voor enkele weken naar Bad Ems om zijn luchnve-

gen te verzorgen, eerst als Koning van Pruisen en vanaf 1871 als Duits Keizer hoewel

hij die laatste waardigheid nimmer ambieerde. Bad Ems viel zelf in 1866, evenals het

nabijgelegen Nassau, aan Prt-risen toe. Wilhelm resideerde in de zuidoostvleugel van

het Kurhaus, nog steeds de keizerlijke vleugel genoemd. Hier zat hij dagelijks van 9 tot

12 en van 3 tot 6 achter zijn schrijftafel met stapels indrukwekkende akten voor zich'

Hij was een graag geziene gast, en toen hij in 1888 op 9Ojarige leeftijd stierfwerd het

kuuroord voor even een treuroord. In het kuurpark staat nog steeds het imposante wit

marmeren gedenkteken te zljner nagedachtenis.

Wilhelm I kon gul zijn voor anderen ÍÍtaar spaarzaam voor zichzelf ' Bad Ems schonk

hij grote sommen geld voor de bouw van verschillende kerken, zoals de Russisch or-

thodoxe kerk uit 1876 aan de Wilhelms Allee. Maar aangebroken flessen wijn moesten

weer afgesloten worden tot de volgende maaltijd, dat deed aan de smaak niets af vond

h!j. Wat hij niet wist, was dat zijn bedienden steeds nieuwe flessen lieten aanrukken

maar deze eerst leeggoten tot het peil waar de keizer de vorige keer gebleven was'..

Een bezoek van tsaar Alexander II aan Bad Ems ging nooit onopgemerkt voorbij met

zijn gevolg van 150 personen, waaronder alleen al zes topkoks. Evenals zijn oom Wil-

Gellért

helm l droeg ook de Tsaar uit

het hrr is Ronranov t i jdens zi jn

verbl i j f in Bad Ems meestal

burgerkleding. Iedere ochtend

gafhij om acht nur precies, be-

geleid door zijn adjudant, acte

de présence blj de ger-rezende

bronnen voor z i jn behande-

ling. Op één van zljn uitstapjes

bezocht hi j het Diakonessen-

htr is in het verderop aan de

Rljn gelegen Kaiserswerth.

Daar was ooi t eert heel b i jzon-

dere verpleegster opgeleid, die

haar sporen verdiende in de

door Alexander I I jammerl i jk

verloren Krimoorlog: Florence

Night ingale. . .

Anno 2000 is het nog steecls

goed toeven en ktrren in Bad

Ems. Tussen het kur-en door

kan men genieten van een

wandel ing door het schi lder-

acht ige Ktrrpark, een open-

Iuchtconcert b i jwonen of een

rilje maken in de tandradbaan

naar de Malberg nlet f raai u i t -

zicht op het Lahndal waarvan

in een ron)ant isch ver- leden

ook art ist ieke genieën als Ri-

c l ra ld Wagrrer. Patr l Delacroix

en Dostojewski gerroten. Het

Iuxueuze Kurhotel Bacl [ ,ms

was eens toneel van Europa's

gekroonde hoofden en hoge

adel. Var-r hoeveel vorsten err

prinsen staan hier de voetstap-

pen?

TEKST: WALÏER WIJNHoVEN

Foro's: ABC, Cnprrnr PHoros,

RBP