Typologia systemów informatycznych zarządzania

Pojęcie typologiiPojęcie typologii

Typologia –

szeregowanie i logiczne porządkowanie elementów danego zbioru według zasady porównywania ich cech z cechami elementów uznanych jako typy w obrębie określonego zbioru

Systemy według stopnia zintegrowania

System cząstkowyfunkcjonuje w obszarze jednej

dziedziny, a swoim zakresem obejmuje wybrane funkcje lub subfunkcje użytkowe tej dziedziny.

System dziedzinowy (jednodziedzinowy)

funkcjonuje w obszarze jednej dziedziny przedmiotowej zarządzania i obejmuje swoim zakresem wszystkie lub prawie wszystkie funkcje użytkowe tej dziedziny.

System wielodziedzinowy obsługuje funkcje użytkowe

(zadania) z co najmniej dwu różnych dziedzin przedmiotowych.

Współczesne systemy informatyczne zarządzania są na ogół systemami wielodziedzinowymi.

Ze względu na zakres dziedzinowy wyróżnia się systemy proste, bazowe, rozwinięte i kompleksowo zintegrowane (kompleksowe).

Systemy informatyczne zarządzaniaSystemy informatyczne zarządzania

Systemy cząstkoweSystemy cząstkowe

Systemy dziedzinoweSystemy dziedzinowe

Systemy wielodziedzinoweSystemy wielodziedzinowe

ProsteProste BazoweBazowe RozwinięteRozwinięte KompleksoweKompleksowe

Systemy proste to systemy cząstkowe, jednodziedzinowe lub wielodziedzinowe, które nie obsługują domen strategicznych (tzn. technicznego przygotowania oraz planowania i kontroli działalności).

Dla zaliczenia systemu do danego typu nie ma znaczenia, ile domen z grup B, C lub D dany pakiet obsługuje.

Struktura systemu prostegoStruktura systemu prostego

KA

Kadry

GMGospodarkamateriałowa

PŁ

Płace

FKFinanse

Księgowośćpowiązania informacyjne

System bazowyto taki system wielodziedzinowy,

który obsługuje agendy należące do grup A (domen strategicznych organizacji) i D oraz wybrane dziedziny z grup B i C. Rodzaj dodatkowych dziedzin zależy od charakteru, np. branżowego, organizacji gospodarczej użytkującej system.

Struktura systemu bazowegoStruktura systemu bazowego

PŁ

Płace

GMGospodarkamateriałowa

PPPlanowanie produkcji

FKFinanse

Księgowość

TPPTechniczne przyg. prod.

ModułySystemu

bazowego

System rozwinięty

to system wielodziedzinowy, który obsługuje agendy podstawowe organizacji gospodarczej oraz dziedziny dodatkowe.

Struktura systemu rozwiniętegoStruktura systemu rozwiniętego

PŁ

Płace

GMGospodarkamateriałowa

PPPlanowanie produkcji

FKFinanse

Księgowość

TPPTechniczne przyg. prod.

KA

Kadry

GNGosp.

narzędziowa

GWGGosp. wyr.gotowymi

STŚrodkitrwałe

PNGosp.

wyposażeniem

Systemy kompleksowo zintegrowane Rozwój nauki i techniki, szczególnie

w zakresie komputerowo wspomaganego projektowania wyrobów (CAD), projektowania procesów (CAP), zarządzania jakością (CAQ) oraz komputerowo wspomaganego wytwarzania (CAM), doprowadził do powstania systemów (środowiska) komputerowo zintegrowanego wytwarzania (CIM).

Systemy te charakteryzuje wysoki poziom zastosowanych technologii informatycznych.

Rozwinięte systemy informatyczne wspomagające zarządzanie (SIZ) działające w środowisku CIM i zintegrowane z jego podstawowymi komponentami są określane jako systemy kompleksowo zintegrowane (kompleksowe).

Struktura systemu kompleksowegoStruktura systemu kompleksowego

CIMCIM

CADCAD

CAMCAM

CAPCAP

CAQCAQ

IESIES

zarządzaniazarządzaniaprodukcjąprodukcją

Planowanieprodukcji

Planowaniezasobów MRP

Zaopatrzenie

Plan. zdoln.produkcyjnych

...

zarządzaniazarządzaniaczynnikami produkcjiczynnikami produkcji

kadry

finanse

zapasy

koszty

wyroby gotowe

Wzrost złożoności procesów produkcyjnych i usługowych w warunkach gospodarki rynkowej wymusza konieczność usprawnienia zarządzania tymi procesami.

Z drugiej strony, rozwój technologii wytwarzania i technologii informatycznych oraz teorii organizacji i zarządzania, stwarzają szanse na efektywne spełnienie tego warunku. Efektywne zarządzanie wymaga jednoczesnego uwzględnienia i to w sposób dynamiczny, bardzo wielu czynników.

Tradycyjne czynniki zarządzania: aktualny oraz przyszły realny i prognozowany popyt na

wytwory firmy, dysponowana zdolność produkcyjna według struktury

rodzajowej, technicznej, czasowej i przestrzennej, dysponowane zasoby pracy (stan zatrudnienia)

w strukturze zawodów, kwalifikacji, czasowej i przestrzennej,

realne i potencjalne zapasy surowców, półproduktów i wyrobów gotowych,

stan (gotowość, kompletność, jakość, ... ) dokumentacji technicznej oraz możliwości jej przygotowywania,

baza danych normatywnych

Nowe czynniki zarządzania: stan i struktura rodzajowa oraz ilościowa pomocy

warsztatowych łącznie z możliwością ich odnawiania, aktualny i prognozowany stan finansowy firmy (właściwy

poziom płynności finansowej), cykle produkcyjne i możliwość ich skracania, jakość i poziom techniczny wyrobów, wysoka gotowość dostaw, ograniczone stany zapasów, przebieg procesów, monitoring i sterowanie.

Czynniki te Czynniki te skskłładajadająą si sięę na na śśrodowisko efektywnych działarodowisko efektywnych działańń firmyfirmy,, a alele jednocze jednocześśnie snie sąą wynikiem tych działa wynikiem tych działańń..

System informatyczny, który ma efektywnie spełnić oczekiwania w zakresie zarządzania organizacją, a w szczególności produkcją, musi być systemem wielodziedzinowym, obejmującym moduły uzupełniające się wzajemnie.

Nowa jakość funkcjonalna współczesnych systemów wynika z ich szerokiego zakresu dziedzinowego, ale przede wszystkim z bardzo silnej wieloaspektowej integracji.

BACS Elektroniczny system clearingu międzybankowego

BACS Elektroniczny system clearingu międzybankowego

Konsolidac.Konsolidac.

Obsługa finansowa

Obsługa finansowa

Księga należności

Księga należności

Księga zobowiązań

Księga zobowiązań

Księga główna

Księga główna

Generator wydruków

Generator wydruków

Język wydruków

Język wydruków

Zamów. Sprzedfaktur,analizy

Zamów. Sprzedfaktur,analizy

Przetwarzanie zleceń zakupu

Przetwarzanie zleceń zakupu

Zapotrzeb., zlecenia zakupu

Zapotrzeb., zlecenia zakupu

Środki trwałe

Środki trwałe

Obsługa zleceń

Obsługa zleceń

Przetwarzanie zadań prod.

Przetwarzanie zadań prod.

Produkcja w toku

Produkcja w toku

Procesy technologiczne

Procesy technologiczne

Secyfikacje materiałowe

Secyfikacje materiałowe

Szacowanie zdoln. produk.

Szacowanie zdoln. produk.

Generalny plan produkcji

Generalny plan produkcji

Plan. potrzeb materiałow.

Plan. potrzeb materiałow.

Plan. Zdoln. produkcji

Plan. Zdoln. produkcji

Zasiłki macierz.

gł

Zasiłki macierz.

głKadry Kadry

Płace Płace

BankiKontrola zapasów

Kontrola zapasów

systemy

Inne

Odbiorcy

Dostawcy

Finanse

Sterowanie zapasami

Obrót towarowy

Techniczne przygotowanie produkcji

Planowanie i kontrola realizacjiprodukcji

systemy

Inne

Ogólna modułowa struktura zintegrowanego systemu Ogólna modułowa struktura zintegrowanego systemu informatycznego na przykładzie systemuinformatycznego na przykładzie systemu KAMELEON 2000 KAMELEON 2000

System otwartySystem otwarty

Realizacji kompleksowych systemów informatycznych sprzyja rozwój technologii systemów otwartych.

System otwartySystem otwarty (X-Open) to uniwersalne środowisko programowo-sprzętowe, konstruowane i implementowane zgodnie ze standardami, które są powszechnie dostępne i niezależne od dostawcy.

W konsekwencji, z punktu widzenia użytkownika, oznacza to swobodę wyboru dostawcy (niezależnych platform sprzętowych, aplikacji i danych), natychmiastowy dostęp do szerokiego zestawu aplikacji, szybki dostęp do nowych technologii i ochronę inwestycji (własnych w system informatyczny) w dłuższym czasie.

Rozwój technologii informatycznych zmierza do powstania globalnej sieci systemów otwartych.

EDIEDI

Usprawnieniem współpracy różnych organizacji gospodarczych jest praktyczne stosowanie technologii elektronicznej wymiany danych (Electronic Data Interchange). Jest to jedna z bardziej dynamicznie rozwijanych dziedzin informatyki. Ocenia się, że w USA nakłady na EDI rosną w ostatnich latach o 33% rocznie.

W roku 1986, z inicjatywy Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ, przyjęto wspólny standard EDIFACT (Electronic Data Interchange for Administration Commerce and Transport). Aktualnie obowiązują jeszcze różne standardy w przemysłach samochodowym (ODETTE), elektronicznym (EDIFICE), chemicznym (CEFIC) oraz w bankowości (SWIFT).

EDI pozwala osiągać korzyści dzięki usprawnieniu obsługi klientów, usprawnieniu gospodarki materiałowej (krótsze terminy dostaw, obniżenie poziomu zapasów, bardziej precyzyjne prognozy zbytu), skróceniu cykli sprzedaży, możliwości stosowania metody JiT oraz stosowaniu elastycznych strategii marketingowych.

Technologia EDI oraz koncepcja systemów otwartych pozwalają realizować zasadę integracji progresywnej.

Integracja progresywnaIntegracja progresywna

Integracja progresywna polega na wzmacnianiu pierwotnych

relacji między elementami funkcjonalnymi, na rozwijaniu relacji między elementami, które pierwotnie nie były ze sobą powiązane, na wprowadzeniu nowych elementów i relacji do układu.

Systemy według czasu powstaniai zastosowań

 

MAPICS

MOS

MAPICS

MOS

Lata 60 Lata 70 Lata 80 Lata 90

PROMPT

PLANTYP

PICS

NIMMS

Mainframe

BEE 81

COMFORT

Minikomputery

Mikrokomputery

Systemy należące do nurtu pierwszegow początkowym okresie były tworzone głównie z inicjatywy producentów sprzętu komputerowego lub wielkich organizacji gospodarczych.

Celem tych systemów było usprawnienie zarządzania działalnością podstawową (dziedziny strategiczne) wraz z wybranymi domenami podstawowych czynników działań.

Stopniowo, kolejne systemy lub ich wersje, obsługiwały dalsze dziedziny zarządzania.

Do grupy I zaliczono systemy, których własności funkcjonalne i strukturalne są reprezentowane przez pakiety PROMPT i PLANTYP.

Do grupy II zaliczono pakiety reprezentowane przez systemy PICS i NIMMS.

W następnych grupach zamieszczono systemy instalowane i eksploatowane na sprzęcie minikomputerowym i mikrokomputerowym.

Rozwój zastosowań informatyki w zarządzaniu miał swój wyraz w pojawianiu się znacznej liczby wyspecjalizowanych pakietów programowych, które obsługiwały coraz więcej dziedzin problemowych zarządzania.

Systemy tego typu początkowo były instalowane na komputerach typu mainframe.

W miarę rozwoju technologii informatycznych wykorzystywano w tym celu minikomputery i mikrokomputery. Mimo formalnego obniżenia rangi tych systemów (-> nazewnictwo) ich moc obliczeniowa gwałtownie rosła.

Istotną cechą zachodzących zmian było nie tylko rozszerzanie zasięgu dziedzinowego obsługi, wzrost mocy obliczeniowej komputerów, usprawnienie komunikacji Użytkownik - System, wzrost stopnia zintegrowania systemów ale również pogłębienie obsługi dziedzin zarządzania przez realizację coraz większej liczby subfunkcji.

Wybrane dziedziny problemowe zarządzania przedsiębiorstwem 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1F 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

Gru pa

SYSTEMY TP P

P P A

P P

KA

BHP

OS

ZAT

PŁ

GM

ZAM

ST

PN

GW

GF

GN

GE

REM

TR

INW

RA

KO

S IK

BIU

INN

MOS POP

I SYKOPP SOPETO PROMPT PLANTYP SIKOP-MERA ZSI-EMA ALDIN FACTOR

II CAPOS PICS NIMMS COPICS STEP IPS Protos III Prodia

PS-System MM/PM 3000 BEE-81 AGS-IPOS BCA-FERTIGUNG IV Micro-PPS

MIPICS PRODSTAR COMFORT

PROMPT - Production Reviewing, Organizing, and Monitoring of Performance Techmiques. System opracowany przez firmę ICL dla maszyn ICL904PLANTYP - Zautomatyzowany, modułowy system planowania produkcji w przedsiębiorstwie. IOPM WarszawaPICS - Production Information and Control System. IBM NIMMS - Nineteen Hundred Integrated Modular Management System. System opracowany przez firmę ICL dla maszyn ICL1905BEE-81 - System planowania i kontroli produkcji na komputer Data Point 5500/6600COMFORT - Pakiet firmy Orga-Soft Organisation und Software, pakiet niezależny od platformy sprzętowej.

1. TPP - techniczne przygotowanie produkcji

13. GW - gospodarka wyrobami

2. PPA- planowanie potrzeb asortymentowych

14. GF - gospodarka finansowa

3. PP - planowanie i kontrola produkcji

15. GN - gospodarka narzędziowa

4. KA - kadry 16. GE - gospodarka energetyczna 5. BHP - bhp 17. REM - gospodarka remontowa 6. OS - obsługa socjalna 18. TR - transport 7. ZAT- zatrudnienie 19. INW - inwestycje 8. PŁ - płace 20. RA - rachunkowość 9. GM - Gospodarka materiałowa 21. KO - koszty 10. ZAM- zamówienia i kontr. dostaw materiałów 22. SIK 11. ST - środki trwałe 23. BIUro 12. PN - wyposażenie 24. INNe dziedziny problemowe

Szeroki dostęp do nowych oraz relatywnie tanich narzędzi (języki programowania, systemy zarządzania bazami danych, sprzęt komputerowy) powoduje lawinowy wzrost zastosowań informatyki w zarządzaniu.

Zastosowania te koncentrują się jednak na dziedzinach, które dla przedsiębiorstw produkcyjnych, nie mają znaczenia strategicznego.

W ofercie polskich firm software’owych systemy zarządzania produkcją stanowią jedynie kilka procent ogólnej liczby pakietów. Pozostałe pakiety dotyczą dziedzin pomocniczych.