Tytuł oryginału: Creative Thinking For Dummies®

Tytuł oryginału: Creative Thinking For Dummies®Tłumaczenie: Joanna Sugiero

ISBN: 978-83-246-9311-5

Original English language edition Copyright © 2013 by John Wiley & Sons, Ltd, Chichester, West SussexAll rights reserved including the right of reproduction in whole or in part any form. This translation published by arrangement with Wiley Publishing, Inc.

Oryginalne angielskie wydanie Copyright © 2013 by John Wiley & Sons, Ltd, Chichester, West SussexWszelkie prawa, włączając prawo do reprodukcji całości lub części w jakiejkolwiek formie, zarezerwowane. Tłumaczenie opublikowane na mocy porozumienia z Wiley Publishing, Inc.

Translation copyright © 2014 by Helion S.A.

Wiley, the Wiley Publishing Logo, For Dummies, the Dummies Man, and related trade dress are trademarks or registered trademarks of John Wiley & Sons, Inc. and/or its affiliates in the United States and other countries. All other trade-marks are the property of their respective owners. John Wiley & Sons, Inc., is not associated with any product or vendor mentioned in this book. Used under license.

Wiley, the Wiley Publishing Logo, For Dummies, the Dummies, i związana z tym szata graficzna są markami handlowymi John Wiley and Sons, Inc. i/lub firm stowarzyszonych w Stanach Zjednoczonych i/lub innych krajach. Wykorzystywane na podstawie licencji.

Polish language edition published by Wydawnictwo Helion. Copyright © 2014.

All rights reserved. No part of this book may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic or mechanical, including photocopying, recording or by any information storage retrieval system, without permission from the Publisher.

Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacjiw jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.

Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związanez tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartychw książce.

Fotografia na okładce została wykorzystana za zgodą Shutterstock.

Drogi Czytelniku!Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres http://dlabystrzakow.pl/user/opinie/kremybMożesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.

Wydawnictwo HELION ul. Kościuszki 1c, 44-100 Gliwicetel. 32 231 22 19, 32 230 98 63e-mail: [email protected]: http://dlabystrzakow.pl

Printed in Poland.

• Kup książkę• Poleć książkę • Oceń książkę

• Księgarnia internetowa• Lubię to! » Nasza społeczność

http://helion.pl/rt/kremyb

http://helion.pl/rf/kremyb

http://helion.pl/ro/kremyb

http://dlabystrzakow.pl

http://ebookpoint.pl/r/E37AT

Spis tre ciO autorze .......................................................................................................................13

Wst p ............................................................................................................................15O ksi ce .........................................................................................................................................15Konwencje zastosowane w ksi ce ......................................................................................................16Czego nie czyta ...............................................................................................................................16Naiwne za o enia ..............................................................................................................................17Jak podzielona jest ksi ka .................................................................................................................17

Cz I. Podstawy, czyli zrozumienie kreatywno ci ..........................................................................17Cz II. Przygotuj si , czyli przyj cie kreatywnego nastawienia .......................................................17Cz III. Informacje praktyczne, czyli nauka kreatywno ci ..............................................................17Cz IV. Kreatywne my lenie w codziennym yciu ........................................................................18Cz V. Dekalogi ........................................................................................................................18

Ikony wykorzystane w ksi ce .............................................................................................................18Co dalej ...........................................................................................................................................18

Cz I: Podstawy, czyli zrozumienie kreatywno ci ... 19Rozdzia 1: Czym zatem jest kreatywno ? ...................................................................21

Kreatywno jest wsz dzie .................................................................................................................21Szukanie oczywistych oznak kreatywno ci .......................................................................................22Mniej widoczne objawy kreatywno ci .............................................................................................23

Znalezienie ciekawych sposobów na zaspokojenie ciekawo ci ...............................................................24Pogodzenie paradoksów i kontrastów .............................................................................................24Po czenie znanego z nieznanym ...................................................................................................25Splecenie namacalnego z nieuchwytnym .........................................................................................26Do wiadczanie tego, co kusi, i tego, co przera a ..............................................................................26

Zastosowanie strategii, które pomog Ci przetrwa w kreatywnym wiecie .............................................27Na ladowanie bawi cych si dzieci ................................................................................................27Kreatywno jest potrzeb , a nie luksusem ......................................................................................28Kreatywno jako si a nap dowa ....................................................................................................29

Przyj cie kreatywnego nastawienia .....................................................................................................29Rozbie no ci i zbie no ci ..............................................................................................................29Burza na horyzoncie .....................................................................................................................30Pasywny fizycznie, ale aktywny umys owo ......................................................................................31Aktywny fizycznie i czujny umys owo .............................................................................................31

Kup książkę Poleć książkę



6 Kreatywne my lenie dla bystrzaków

W czenie kreatywno ci za pomoc programowania neurolingwistycznego .............................................32Problem braku kreatywno ci ..............................................................................................................35

Blokada .......................................................................................................................................36Jak wyj z impasu? ......................................................................................................................36

Rozdzia 2: ycie w wiecie kreatywno ci ................................................................... 39Próby duchowej ekspresji ...................................................................................................................40

Duchowo i wiedza w architekturze ..............................................................................................40czenie cia a, umys u i ducha ......................................................................................................40

Spotkanie z muzami ..........................................................................................................................42Muzy greckie ................................................................................................................................42Koncepcja wspó czesnych muz ......................................................................................................42Znalezienie w asnej muzy ..............................................................................................................43

Zwi zek mi dzy muzyk a kreatywno ci ............................................................................................43Kwestionowanie status quo za pomoc kreatywnego my lenia ...............................................................46

Odgrywanie roli rewolucjonisty ......................................................................................................46Praca wewn trz systemu ...............................................................................................................47Tworzenie sztuki politycznej ..........................................................................................................48czenie religii, polityki i kreatywno ci ...............................................................................................49Pompa i propaganda ....................................................................................................................49„Nudge unit” — sk d politycy bior pomys y? ...............................................................................50

Rzucenie wiat a na ciemn stron kreatywno ci ..................................................................................53Ograniczaj ce przekonania ............................................................................................................53Produkowanie energii i ignorowanie syndromu wypalenia ................................................................55Po czenie kreatywno ci z osobowo ci ..........................................................................................56

Rozdzia 3: Kreatywne nastawienie ............................................................................. 59By kreatywnym — przez ca y czas ....................................................................................................59

Ka dy jest kreatywny ....................................................................................................................60Kreatywno na co dzie ...............................................................................................................61Umiej tno rozpoznawania kreatywno ci .......................................................................................61Kreatywny duch ...........................................................................................................................61

Rozpoznanie momentu kontra rozpoznanie rezultatu ...........................................................................62Zmiana jest tak dobra jak odpoczynek ............................................................................................62A odpoczynek jest tak dobry jak zmiana .........................................................................................63

Ró ne stany wiadomo ci ..................................................................................................................63Wspomnienia, sny i refleksje ..........................................................................................................63

nienie na jawie, sen i medytacja ...................................................................................................65wiadomy i ciekawy ......................................................................................................................66

Odmienne stany, czyli seks, narkotyki i rock’n’roll ...........................................................................68Badanie pod wiadomo ci ..............................................................................................................69

Zrozumienie ró nych ludzi i ró nych rodzajów kreatywno ci ................................................................70Teorie Junga i fundamenty wspó czesnej oceny osobowo ci ..............................................................70My lenie zbie ne i my lenie rozbie ne ............................................................................................74Gender ........................................................................................................................................75




Spis tre ci 7

Wiek ...........................................................................................................................................75Kreatywno w ró nych kulturach ..................................................................................................75Wi cej ni pi zmys ów ................................................................................................................77

Cz II: Przygotuj si ,czyli przyj cie kreatywnego nastawienia ................. 79Rozdzia 4: Przygotuj si na kreatywno .....................................................................81

Zrozumienie procesu twórczego .........................................................................................................81Otwarcie si na pomys y i oryginalno ...........................................................................................82Rozwi zanie problemu poprzez zamkni cie ....................................................................................82Zmiana my lenia dla uzyskania innej perspektywy ..........................................................................82

Zauwa enie pierwszych pomys ów .....................................................................................................83Znalezienie odpowiedniego miejsca — dos ownie i w przeno ni ...........................................................84

Wprawienie si we w a ciwy nastrój ...............................................................................................84Przygotowanie sceny .....................................................................................................................85

Praca w pojedynk kontra praca zespo owa .........................................................................................90Praca indywidualna ......................................................................................................................91Praca zespo owa ...........................................................................................................................91I jedno, i drugie ............................................................................................................................93

Ocenianie rezultatów .........................................................................................................................94Czy to pomog o? ..........................................................................................................................94Co dalej? .....................................................................................................................................97

Rozdzia 5: Zaanga owanie si w kreatywne dzia ania .................................................99Strumie kreatywno ci .....................................................................................................................100

Zarabianie na kreatywno ci .........................................................................................................100Stres zwi zany z kreatywno ci ....................................................................................................101Osi gni cie magicznych 10 tysi cy godzin ....................................................................................101Przygotowanie si na dobre rezultaty ............................................................................................102

y jak Leonardo — ci g o kreatywnej pracy .................................................................................103Nienasycona ciekawo — curiosità .............................................................................................104Weryfikowanie wiedzy poprzez do wiadczenie — demostrazione ...................................................107Rozwijanie zmys ów — sensazione ..............................................................................................108Wykorzystywanie dwuznaczno ci — sfumato ................................................................................110Równowaga mi dzy sztuk a nauk — arte/scienza ......................................................................111Kultywowanie najlepszych aspektów ycia — corporalità ...............................................................112

czenie wszystkiego — connessione ...........................................................................................114Nag y przyp yw kreatywno ci ...........................................................................................................114

Ol nienie, czyli efekt arówki .......................................................................................................114Eksplozja kreatywno ci ...............................................................................................................115

Znalezienie w asnego kreatywnego stylu ...........................................................................................116





Cz III: Informacje praktyczne,czyli nauka kreatywno ci .....................................119Rozdzia 6: Jak zacz my le bardziej kreatywnie? ................................................. 121

Odkrycie sposobów na zmian my lenia ............................................................................................122Rysowanie map umys u ...................................................................................................................123

Projektowanie mapy umys u ........................................................................................................124Gry i zabawy przy stole ...................................................................................................................126

Gra matchbox i inne ...................................................................................................................127Korzystanie z kart kreatywnych ....................................................................................................129

Zabawa j zykiem ............................................................................................................................129Ujarzmienie pot gi metafory ........................................................................................................130Narracja i trans ..........................................................................................................................131Wprowadzenie si w trans ...........................................................................................................135

Wykorzystywanie przypadkowych pomys ów .....................................................................................137Zabawy s owne ..........................................................................................................................137Uproszczenie z o onych zagadnie ..............................................................................................138Zmiana j zyka ............................................................................................................................139

Wizualizacja sukcesu .......................................................................................................................139Wizualizacja w praktyce — strumie obrazów ..............................................................................141Zapoznanie si z innymi technikami kreatywnej wizualizacji ..........................................................142

Rozdzia 7: Jak otworzy umys na kreatywno ? ..................................................... 145Powstawanie pomys ów podczas burzy mózgów ................................................................................146

Przetwarzanie regu ....................................................................................................................146Dobrze przeprowadzona burza mózgów .......................................................................................147Jak udoskonali proces burzy mózgów? ........................................................................................150

Czas na synektyk ...........................................................................................................................153Wynalezienie prototypu burzy mózgów ........................................................................................154Poznanie, przeniesienie i wykorzystanie ........................................................................................155

Wykorzystanie modelu SCAMPER ................................................................................................159Zestaw przydatnych narz dzi ......................................................................................................160Thinkertoys — wi ksza skrzynia z narz dziami .............................................................................161

My lenie lateralne ...........................................................................................................................163My lenie równoleg e ...................................................................................................................163Prowokowanie do prowokacyjnych dzia a ...................................................................................165Zak adanie sze ciu my lowych kapeluszy ......................................................................................165

Rozdzia 8: Szukanie odpowiedzi — kreatywne rozwi zywanie problemów .............. 171Kreatywne poszukiwanie rozwi zania ...............................................................................................171Model Disneya — odgrywanie ról ....................................................................................................172

Marzyciel ...................................................................................................................................174Realista .....................................................................................................................................175Krytyk .......................................................................................................................................176




Spis tre ci 9

Technika pi ciu kroków Younga ......................................................................................................177Model Herrmanna — u ywanie ca ego mózgu ..................................................................................180Lista typów dominuj cych ...............................................................................................................182

Jak dzia a HBDI? ......................................................................................................................183Jak dzia a ca o ciowy model mózgu w praktyce? ............................................................................185

Rozdzia 9: Kreatywna zabawa ....................................................................................189Prowokowanie nowych pomys ów za pomoc eksperymentów my lowych ............................................190Rysowanie i bazgrolenie ..................................................................................................................192

Rysowanie praw stron mózgu ...................................................................................................192Pasywne patrzenie kontra aktywne widzenie .................................................................................194Zbudowanie wizualnego s ownika poprzez zadawanie pyta ..........................................................195Praca z SQVID ........................................................................................................................199Zabawa z farb ..........................................................................................................................202

Zabawa z odgrywaniem ról ..............................................................................................................203Przej mil w cudzych butach .....................................................................................................204Ocena sesji odgrywania ról ..........................................................................................................204

Przestrzeganie regu i ich amanie .....................................................................................................205My lenie standardowe i my lenie nieszablonowe ...........................................................................206Swobodny spacer po meandrach my li .........................................................................................207Oddanie si w r ce losu ..............................................................................................................208

wiczenie ca ego cia a — na sali i na wie ym powietrzu ...................................................................209Nabranie tempa po chwilowym zastoju .............................................................................................211

Cz IV: Kreatywne my leniew codziennym yciu ............................................. 215Rozdzia 10: Kreatywno w codziennym yciu ...........................................................217

Czerpanie korzy ci z kreatywnego stylu ycia .....................................................................................217Dba o o zdrowie ......................................................................................................................218Zarz dzanie stresem ...................................................................................................................219Jak zapewni sobie d ugie ycie? ..................................................................................................221Sen sprawiedliwego ....................................................................................................................222Miara bogactwa ..........................................................................................................................224

Celebrowanie kreatywnej mocy szcz cia ...........................................................................................226Poszukiwanie szcz cia ...............................................................................................................226Przyznanie si do pora ki z u miechem na ustach .........................................................................227Do cz do klubu — szcz cie jest zara liwe ..................................................................................229

Rola poczucia humoru .....................................................................................................................229Traktowanie humoru powa nie ....................................................................................................230

mianie si z wa nych spraw — przek ucie balona .......................................................................230Po czenie humoru i kreatywno ci ................................................................................................231





Dobre samopoczucie .......................................................................................................................231Hierarchia potrzeb Maslowa .......................................................................................................232Czu si dobrze z samym sob .....................................................................................................233Dbanie o zdrowie mózgu .............................................................................................................235

Rozdzia 11: Kreatywno u dzieci ............................................................................. 237Kreatywny umys dziecka .................................................................................................................237

Kwitn ca i szumi ca dezorientacja ...............................................................................................238Mistrzostwo na ladowania ...........................................................................................................239Nabywanie kompetencji ..............................................................................................................240Co robi dzieci, gdy nie maj dostatecznej wiedzy? .......................................................................241Zabawa jako sposób na nauk .....................................................................................................242Nawyki i schematy ......................................................................................................................243Prezentowanie nabytych umiej tno ci poprzez rysowanie ...............................................................244

Jak edukacja wp ywa na kreatywno ? ...............................................................................................248Debatowanie nad celem edukacji .................................................................................................249Znalezienie równowagi mi dzy surowym a lu nym nauczaniem .....................................................249

Udzielanie lekcji kreatywnego my lenia w codziennym yciu ..............................................................249Piel gnowanie kreatywno ci ........................................................................................................250Jak sprawi , eby dziecko mia o kultur we krwi? ..........................................................................251Dorówna kroku wspó czesnej technologii .....................................................................................251

Rozdzia 12: Kreatywno w pracy ............................................................................. 253Bran e kreatywne i ich dochody .......................................................................................................253

Audyt kreatywnej firmy ...............................................................................................................254Uruchomienie kreatywnych silników w firmie ................................................................................255Przeniesienie kreatywno ci z zaplecza do recepcji ..........................................................................255

Wymy lanie pomys ów, które przynosz pieni dze .............................................................................256Uczynienie priorytetu z kreatywno ci ...........................................................................................256Pomys y, które zmieniaj wiat ....................................................................................................257

Ochrona dobrego pomys u ...............................................................................................................257Tam, gdzie jest hit, tam sypi si pozwy .......................................................................................258Odwieczna walka mi dzy artyst a producentem ...........................................................................259

Kreatywno w firmach — du ych i ma ych ......................................................................................260Zwyk e robienie interesów ...........................................................................................................260Przyci ganie kreatywno ci z zewn trz do rodka i na odwrót ..........................................................260

Pokonanie oporu przed kreatywno ci ..............................................................................................261Kierowanie si logik — lub nie ..................................................................................................261Obsesja na bok ...........................................................................................................................262Linearne planowanie ..................................................................................................................264Opieranie si wizji ......................................................................................................................265

Stworzenie (i piel gnowanie) kreatywnego miejsca pracy ...................................................................265Wybór miejsca ............................................................................................................................265Tworzenie kreatywnej przestrzeni ................................................................................................266

Ró nica mi dzy innowacyjno ci a kreatywno ci ..............................................................................267Zdefiniowanie ró nicy ................................................................................................................267




Spis tre ci 11

Przej cie kontroli nad kreatywno ci ............................................................................................268Realizowanie planów z Saatchi & Saatchi ....................................................................................269

Rozdzia 13: Kreatywno w codziennym yciu ...........................................................273Nieustaj ca kreatywno ..................................................................................................................274

Zmiana nawyków na ca e ycie — albo na minut ........................................................................274Czym jest perseweracja? ..............................................................................................................276

Po czenie kreatywno ci z kultur .....................................................................................................276Czym jest kultura? ......................................................................................................................278Naci ni cie przycisku z napisem „Kultura” ..................................................................................278Prze amanie barier — kreatywno w wersji oficjalnej ...................................................................279Celebrowanie codziennego ycia ..................................................................................................279

Umiej tno ci i rodki, które mo na wykorzystywa w ró nych okoliczno ciach .....................................280Autozapami tywanie ..................................................................................................................280Osi gni cie zasobnego stanu .......................................................................................................281

U ywanie kreatywnej wiadomo ci ...................................................................................................282B d my powa ni ........................................................................................................................282Sieci internetowe, które cz kreatywne osoby ..............................................................................283Kreatywno kwitn ca w ró nych zak tkach wiata ........................................................................283

Osi gni cie kreatywnego stanu umys u dzi ki grom i zabawom ...........................................................286Przydatne aplikacje .....................................................................................................................289Uproszczenie .............................................................................................................................289Improwizowanie .........................................................................................................................290

Cz V: Dekalogi ............................................... 293Rozdzia 14: Dziesi sposobów na rozbudzenie w sobie kreatywno ci ....................295

yj chwil ......................................................................................................................................295Daj sobie przyzwolenie ....................................................................................................................296Znajd czas na relaks i zabaw ........................................................................................................296Zanurz si ca kowicie albo kompletnie si odizoluj .............................................................................297

Zanurz si .................................................................................................................................297Odizoluj si ................................................................................................................................297

Toleruj dwuznaczno ci ....................................................................................................................297Znajd swoje osobiste centrum .........................................................................................................298W cz ciekawo .............................................................................................................................298Powi kszaj, zmniejszaj, zniekszta caj albo odwracaj ...........................................................................299Urz d przyj cie dla kreatywnych bohaterów ....................................................................................299Zapadnij w kreatywny sen ...............................................................................................................300

Rozdzia 15: Dziesi wspania ych pomys ów, które sta y si rzeczywisto ci .........301Prasa drukarska Gutenberga ............................................................................................................301Miejsce Ziemi w Uk adzie S onecznym wed ug Galileusza ................................................................302Przemy lenia Newtona na temat fizyki ..............................................................................................302Wizja wspó czesnego ameryka skiego przemys u wed ug Henry’ego Forda .........................................303





Wytrwa o i inspiracja Edisona .......................................................................................................303Elektryczne wynalazki Tesli .............................................................................................................304Radio Marconiego ..........................................................................................................................304Arcydzie a Picassa ..........................................................................................................................305Nowoczesne komputery Alana Turinga ............................................................................................306Richard Feynman — bongo i bomby atomowe ..................................................................................307

Rozdzia 16: Nieco ponad dziesi ksi ek, które warto przeczyta .......................... 309Arthur Koestler, The Act of Creation ..............................................................................................309Guy Claxton, Hare Brain, Tortoise Mind ........................................................................................310David Hockney, Wiedza tajemna .....................................................................................................310Tony Buzan, Si a twórczej inteligencji ..............................................................................................311Michael Michalko, Thinkertoys .......................................................................................................311Ned Herrmann, The Creative Brain i The Whole Brain Business Book ............................................311Malcolm Gladwell, B ysk! ...............................................................................................................312Michael Gelb, My le jak Leonardo da Vinci ...................................................................................312Robert Dilts, Strategie geniuszy, cz pierwsza ................................................................................313Edward de Bono, My lenie lateralne ................................................................................................313Tom Kelley, Sztuka innowacji .........................................................................................................314James Webb Young, A Technique for Producing Ideas ....................................................................314Thomas Heatherwick i Maisie Rowe, Making ..................................................................................314

Rozdzia 17: Dziesi inspiruj cych kreatywnych firm ............................................... 315Saatchi & Saatchi — kreatywno , która zmieni a wiat ....................................................................315Mind Gym — prowokowanie do inteligentnej interakcji .....................................................................316Pixar — plac zabaw dla pomys ów ...................................................................................................317Apple — piel gnowanie atmosfery sprzyjaj cej nieszablonowemu my leniu .........................................317DPA — przestrze do my lenia ......................................................................................................318LEGO — budowanie firmy klocek po klocku ...................................................................................318Chiat\Day — wynalezienie kreatywno ci na nowo .............................................................................320St Luke’s — definiowanie kreatywno ci na nowo ..............................................................................320Caffeine — stymuluj cy biznes .........................................................................................................321Jack Tinker — raj kreatywno ci .......................................................................................................321

Rozdzia 18: Dziesi wyj tkowo kreatywnych postaci ............................................. 323Eric Clapton — trudny proces nauki rzemios a .................................................................................323David Hockney — kreatywno na co dzie .....................................................................................324Bob Dylan — nagroda za kreatywn wytrwa o ...............................................................................325Brian Eno — mistrz eklektyzmu ......................................................................................................325Vivienne Westwood i Malcolm McLaren — twórcy punka ................................................................326Benoit Mandelbrot — fascynuj ce fraktale ........................................................................................327Anita Roddick — co dla cia a ........................................................................................................327Malcolm Gladwell — kwintesencja kreatywno ci ...............................................................................328Ferran Adrià i El Bulli — magiczne gotowanie ................................................................................328Richard Hamilton — inspiracja dla ca ego pokolenia ........................................................................329

Skorowidz .................................................................................................................. 331




Rozdzia 5

Zaanga owanie siw kreatywne dzia ania

W tym rozdziale: Osi gni cie kreatywnego kontinuum Na ladowanie ycia Leonarda Poczucie prawdziwej inspiracji Stworzenie w asnego stylu

agadnienie kreatywno ci budzi mnóstwo pyta i wci pozostaje ma o zrozumianymaspektem naszego ycia. Ci, którzy uwa aj si za mniej kreatywnych (albo nawet

twierdz , e w ogóle nie posiadaj tej cechy), zastanawiaj si , jak inni odczuwajinspiracj : czy to jest co , co si dzieje bez naszego udzia u? Czy mo na to wywo a ?A je eli tak, to w jaki sposób? Czy inspiracja sp ywa na nas sta ym strumieniem,czy raczej ma posta okre lonego przydzia u, który nale y zu y ?

W tym rozdziale opowiem o tym, jak wygl da przyp yw kreatywno ci i jak formprzybiera. Poka Ci ró nic mi dzy kreatywn manifestacj b d c jednorazowymwydarzeniem, a ci g ym nap ywem kreatywnych my li. Okazuje si bowiem, e niektórzyludzie miewaj sporadyczne przeb yski kreatywno ci, podczas gdy u innych kreatywnoma charakter sta y (a s jeszcze i tacy, którzy cz w sobie i jedno, i drugie).

Wydaje si , e niektórzy maj kreatywno we krwi. Ci wybitni twórcy ju odnajm odszych lat tworz ca seri oryginalnych dzie o wysokiej jako ci. Mozartnapisa swoj pierwsz symfoni , gdy mia pi lat. Picasso w tym samym wiekurysowa ju skomplikowane rysunki. Raz na jaki czas przychodz na wiat takiecudowne dzieci. By mo e Ty nie jeste nast pnym Mozartem ani Picassem,ale mo esz nauczy si niektórych zachowa typowych dla osób wyró niaj cych sidu kreatywno ci .

Je li pracujesz w kreatywnym otoczeniu, prawdopodobnie zdajesz sobie spraw ,dlaczego warto stworzy okre lon struktur dla danego procesu twórczego.By mo e nie jeste w stanie zaplanowa b ysku inspiracji, ale mo esz popracowanad stworzeniem sprzyjaj cych warunków.

Przyjrzyj si bli ej temu, w jaki sposób kreatywno przejawia si u ró nych ludzi,a nast pnie zastanów si , które wzorce zachowania s najbardziej podobne do Twoich.Sprawd równie te metody, które obecnie nie przynosz u Ciebie rezultatów — bymo e warto zapozna si z nimi bli ej!

Z




100 Cz II: Przygotuj si , czyli przyj cie kreatywnego nastawienia

Strumie kreatywno ciW wielu obszarach ycia musisz wykazywa si kreatywno ci „na danie”.Twoja zdolno do generowania pomys ów i wymy lania rozwi za jest integralncz ci Twojej pracy. Disney nazywa cz onków swoich kreatywnych zespo ów„wyobra niowcami” (ang. imagineers) — to okre lenie w dobitny sposób pokazujerelacj mi dzy marzeniami a ich realizowaniem.

Dla wielu osób wykonuj cych twórcz prac wa ne jest to, aby ich kreatywne sokinigdy nie przestawa y p yn . W takich zawodach jak architekt, muzyk czy projektantzdolno do ci g ego wymy lania nowych rzeczy bezpo rednio przek ada si na wysokozarobków.

Oto przyk ad: dyrektor kreatywny du ej agencji reklamowej dostaje w ci gu roku setkipropozycji od swoich podw adnych, którzy musz regularnie wymy la nowe rozwi zaniadla sta ych klientów firmy. Liderzy zespo ów s pod nieustaj c presj dostarczaniaswoim prze o onym takiej liczby pomys ów, eby mo na by o z nich wybra cociekawego. Z kolei osoby odpowiedzialne za podejmowanie najwa niejszych decyzjiw firmie wykorzystuj swoje lata do wiadcze , aby umiej tnie oddziela ziarna od plew.

Oto dwa g ówne kryteria oceny jako ci pracy twórczej w bran y reklamowej, które ssta ym elementem rodowiska agencji reklamowych:

Pomys ma nogi, co oznacza, e mo e — dos ownie — stan na w asnych stopach.Na dzisiejszym konkurencyjnym rynku najlepsze pomys y musz nie tylko byciekawe, ale równie odró nia dan firm od wszystkich innych dzia aj cychw tej samej bran y.

Pomys y musz by mo liwe do wykorzystania w ró norodnych dzia aniachreklamowych i przez d u szy okres (ang. campaignability). Oprócz tego bierzesi pod uwag ca y zestaw innych kryteriów, przez co szansa na to, e najlepszypomys zostanie faktycznie wykorzystany w kampanii reklamowej, jest tak ma a,jak prawdopodobie stwo zap odnienia jajeczka przez okre lony plemnik — mniejszani jedna na milion.

Zarabianie na kreatywno ciW wiecie, w którym kreatywno jest bardzo wysoko cenion zalet , specjali ciopracowali wiele taktyk, które gwarantuj im ci g y nap yw nowych pomys ów.Metody te s oparte na paradoksie, jakim jest wiara w mo liwo osi gni cia równowagimi dzy stresem a kreatywno ci . W ostatnich latach stres zosta uznany za g ównyproblem komercyjnego wiata. Przeprowadzono wiele bada , których celem jest lepszepoznanie tego zagadnienia. Jednym z aspektów tych bada jest wp yw stresu na wydajno— równie w pracy twórczej.

Wiele osób, które uprawiaj twórcze zawody, wypracowuje sobie ró ne systemyi zwyczaje, mi dzy innymi po to, eby nie doprowadzi do nagromadzenia stresu.Tworz harmonogram dnia i stosuj dziwaczne rytua y albo wyznaj ró ne przes dy.Ich system pracy mo e by oparty na ró nych czynnikach:




Rozdzia 5: Zaanga owanie si w kreatywne dzia ania 101

Czas pracuj tylko w okre lonych godzinach.

Rezultat pracuj tak d ugo, a osi gn wyznaczony cel; pisarze na przyk adustalaj sobie liczb stron, które musz napisa ka dego dnia.

Miejsce wyznaczaj okre lon przestrze , w której rozwijaj swoje kreatywnemy lenie; na przyk ad Roald Dahl i za o yciel IKEA pracowali w szopach w ogrodzie.

Organizacja zawczasu gromadz i przygotowuj wszystkie narz dzia,których b d potrzebowa ; na przyk ad ostrz wszystkie o ówki i sprawdzaj ,czy maj wystarczaj c ilo papieru, zanim zabior si do pracy.

Stres zwi zany z kreatywno ciPewne wieloletnie badania przeprowadzone w Harwardzkiej Szkole Biznesowej wykaza y,e za ma a ilo stresu mo e mie tak samo negatywny wp yw na wydajno w pracy

jak jego nadmiar. Wygl da na to, e optymalne warunki do pracy twórczej to niewielkipoziom stresu, który pozwala na utrzymanie odpowiedniego tempa, ale jednocze nienie wp ywa destrukcyjnie na nasz prac .

Po przekroczeniu okre lonego poziomu stresu w mózgu cz owieka uaktywnia siuk ad limbiczny — ta cz , która ka e nam walczy lub ucieka . A naprawdtrudno o kreatywno , gdy walczysz z wrogiem albo uciekasz przed zagro eniem!

Osi gni cie magicznych 10 tysi cy godzinPisarz Malcolm Gladwell, sam b d cy oryginalnym i bardzo kreatywnym obserwatoremo wyj tkowych pogl dach, stworzy koncepcj , któr okre li jako magiczne 10 tysi cygodzin. Jego zdaniem tyle w a nie czasu potrzebuje kreatywna jednostka, eby osi gnbieg o w jakiej dziedzinie. Ta zasada dotyczy wszystkich rodzajów dzia alno ci,które wymagaj kreatywnego my lenia.

Belg, który u ywa swoich ma ych szarych komórekRené Magritte to autor jednych z najciekawszychi najbardziej oryginalnych obrazów w historii sztukiwspó czesnej. Cho uznaje si go za surrealist ,jego styl jest unikalny i nie przypomina niczego inne-go. Na swoich obrazach przedstawia wizje, któreprzypominaj sceny z mrocznych snów i koszmarów.Ka dy z nich bawi si nasz wyobra ni i g bokownika w nasz psychik .

Jak Magritte zyska t unikaln perspektyw ? Czyby a ona rezultatem sennych marze po za yciuopium, narkotykowych orgii wyobra ni, a mo e ci-gania demonów w pijackim amoku? Nic podobnego.Ten Belg pochodz cy z klasy redniej mieszka naprzedmie ciach i prowadzi dostatnie ycie. Ka degoranka o tej samej porze robi krótki spacer do swojejpracowni, w której pracowa przez ca y dzie .

A potem po prostu wraca do domu. Nie nosi beretuani fartucha; jego ulubionym ubraniem by szyty namiar trzycz ciowy garnitur z ca ym zestawemdodatków. Magritte swoim wygl dem przypominanieco swojego fikcyjnego rodaka, Herkulesa Poirot.

Metodyczna, monotonna rutyna Magritte’a to do-wód — by mo e celowo przejaskrawiony w sur-realistycznym ge cie — e wyj tkowo kreatywneosoby cz sto s zdyscyplinowane i prowadz bar-dzo uporz dkowane ycie. Stoi on w sprzeczno ciz powszechnym przekonaniem, i wszyscy twórcymusz by ekscentrykami, anarchistami i wyrzutkamispo ecze stwa.





10 000 godzin to 1000 dni po 10 godzin. To oznacza, e nawet pracuj c przez 8 godzindziennie przez wi kszo dni w roku, b dziemy potrzebowali oko o 3 lat, eby osi gnten cel.

Oto przyk ad: osoby, które zna y Beatlesów, zanim zrobili oni wielk karier , opowiadaj ,e czwórka muzyków by a tylko przeci tn grup z Liverpoolu, dopóki nie pojecha a

do Hamburga na dwuletni kontrakt. Zgodnie z jego zapisami m odzi Beatlesi musieliwiczy wiele godzin dziennie, przez sze albo siedem dni w tygodniu. Po takich

morderczych próbach, trwaj cych ponad dwa lata, ch opaki z Liverpoolu sta y si …no có , Beatlesami.

Tego rodzaju intensywna rutyna jest typowa dla wielu obszarów dzia alno ci twórczej.Wielu ludzi, którzy odnie li sukces jako arty ci, musia o si wykaza ogromnymsamozaparciem i zaanga owaniem, wicz c swoje umiej tno ci dzie w dzie przezd ugie miesi ce.

Niektórzy s w stanie utrzyma wysok kreatywno dzi ki zwyk emu powtarzaniu.Wyznaczaj sobie okre lone cele — albo, je li wolisz, rutyn — które musz zrealizowabez wzgl du na to, czy danego dnia czuj si kreatywni, czy nie. Taka postawa cz stowynika z ogromnej pasji do swojej pracy.

Przygotowanie si na dobre rezultatyEksperci od kreatywno ci robi wszystko, co mog , eby stworzy tak atmosfer ,która b dzie sprzyja pobudzeniu mocy twórczych.

Warsztaty z kreatywno ci cz sto s prowadzone w dobrze o wietlonych salach,pomalowanych na ywe, radosne kolory. Specjali ci od kreatywnego my lenia zapoznajuczestników z miejscem, dzia aj c wed ug przemy lanego, z góry przygotowanegoschematu. Innymi s owy: robi wszystko, eby stworzy atmosfer sprzyjaj c osi gni ciupo danego rezultatu.

Nawet je li nie masz takich mo liwo ci jak profesjonali ci, mo esz zastosowa sido poni szych rad, aby szybciej wprowadzi si w twórczy nastrój:

Pomaluj ciany w swoim miejscu pracy na niebiesko. Badania wykaza y, e tenkolor pomaga osi gn najlepsze rezultaty w zadaniach wymagaj cych kreatywno ci,dystansuj c wszystkie inne barwy.

Otocz si wiat em i kolorem. Powie na cianach kolorowe plakaty, postaw nabiurku kwiaty albo inne barwne przedmioty, rozsu zas ony i w cz wszystkiewiat a.

W cz ulubion muzyk (unikaj ponurych i przygn biaj cych melodii).

Ciesz zmys y przyjemnymi zapachami i smakami. Rób cz ste przerwy naskosztowanie owocu albo pow chanie kwiatów.

Te dzia ania pomog Ci stymulowa wszystkie zmys y naraz. Dzi ki temu Twój umysatwiej si nastroi na kreatywne my lenie.





y jak Leonardo— ci g o kreatywnej pracy

Je li chcesz prowadzi kreatywne ycie, warto najpierw przygotowa sobie plandzia ania. Tak w a nie robi Leonardo da Vinci. Nie tylko napisa on jeden z pierwszychpodr czników na wiecie, ale równie y zgodnie z jego zaleceniami.

Leonardo opracowa zbiór zasad, których konsekwentnie przestrzega , poniewaznacz co u atwia o mu to jego prac . Przekazywa je swoim uczniom i zaleca swoimmecenasom.

Leonardo opisa siedem aspektów swojej codziennej rutyny, bez których, jak twierdzi ,nie by by w stanie osi gn tak fantastycznych rezultatów. Zadziwiaj ce, e dlawspó czesnego czytelnika wcale nie brzmi one przestarzale i mog by z powodzeniemstosowane w wielu ró nych zawodach. U atwiaj one prac nad rozwojem osobistymi pomagaj osi gn wysok dyscyplin … bez niepotrzebnej psychopapki.

Poni ej opisz siedem zasad da Vinciego wraz z ich oryginalnymi w oskimi nazwami.Ta niezwyk a podró po umy le Leonarda sprawi, e spojrzysz na wiat jego oczamii nauczysz si stosowa techniki, które pomog Ci rozbudzi kreatywno i korzystaz niej w codziennym yciu.

Leonardo twierdzi , e nale y y chwil . Jest to podej cie, które zaleca wielu m drychludzi zajmuj cych si rozwojem osobistym. ycie chwil jest równie definiowanejako uwa no , czyli pe na wiadomo samego siebie oraz wiata, który nas otacza.Tematyka ta zosta a obszernie omówiona w ksi ce Mindfulness For Dummies ShamashaAlidiny, któr gor co polecam.

y jak LeonardoMichael Gelb, znany ekspert w dziedzinie kreatyw-no ci i autor kilku ksi ek na ten temat, przez kilkalat studiowa ycie Leonarda. Chcia zrozumie , jakdzia a umys tego niezwyk ego wynalazcy, i uzna ,e najlepsz metod b dzie na ladowanie go we

w asnym yciu. Dzi ki licznym notatkom, które za-chowa y si do dzisiaj (ich autorem by sam Le-onardo oraz ludzie, którzy mieli okazj go pozna ),Gelb by w stanie wprowadzi w swoim yciu taksam codzienn rutyn , jak stosowa Leonardoda Vinci. Zamieszka na jaki czas w tych samychmiejscach, w których kiedy pracowa Leonardo,

i odby tak sam drog z Florencji do Mediolanujak mistrz. W swoich codziennych dzia aniach starasi jak najbardziej odzwierciedla styl ycia, jakiprowadzi Leonardo.

Swoje do wiadczenia opisa w ksi ce My le jakLeonardo da Vinci (a tak e w kilku innych). Oprócztego zorganizowa seri warsztatów dla klientówkorporacyjnych z ca ego wiata. Siedem kroków,o których zaraz przeczytasz, to elementy, które zda-niem Gelba stanowi kluczowy aspekt etosu Le-onarda da Vinci.





Nienasycona ciekawo — curiositàT cech etosu Leonarda mo na opisa jako „postaw nienasyconej ciekawo ci wiatai nies abn ce pragnienie ci g ego poszerzania wiedzy”, jak to elokwentnie uj sam mistrzw jednym ze swoich dzienników.

Jest to podej cie, które cechuje wiele kreatywnych umys ów. Osoby wyró niaj ce sidu kreatywno ci bezustannie zadaj pytania. Chc wiedzie , jak dzia aj ró neprzedmioty, i zastanawiaj si , czy mo na dan rzecz zrobi inaczej ni robi j wszyscy.Bior przyk ad z dzieci, które nie boj si zadawa pyta mog cych wywo a u doros ychza enowanie albo dezorientacj : „Dlaczego niebo jest niebieskie?”, „Dlaczego nie mo emylata ?”, „Jak ptaki odnajduj drog do domu?”.

Google — firma zatrudniaj ca najwybitniejszych specjalistów z ca ego wiata — szczycisi tym, e wybiera na swoich pracowników ludzi, którzy zadaj dobre pytania. Ogólnazasada panuj ca w tej firmie jest taka, e trzeba zawsze mie otwarty umys i zauwa a .

Je li chcesz by ciekawy jak da Vinci, we z niego przyk ad i zacznij pisa dziennik.Da Vinci traktowa swoje zapiski jak sposób na kontrolowanie swojej ciekawo ci;zapisywa w niej wszystko, co przyci gn o jego uwag od wielkich projektówpo codzienne prace domowe (w niektórych jego dziennikach mo na znale listyzakupów tu obok projektów broni czy maszyn lataj cych). Proces ci g ego notowaniaw asnych przemy le to wietny sposób na ledzenie rozwoju poszczególnych pomys ów,a tak e doskona y bodziec, który nieustannie pobudza nasz wyobra ni .

Oto moje wskazówki, które pomog Ci utrwali nawyk prowadzenia dziennika:

Wybierz zeszyt z tward ok adk o formacie A5 lub A6. Kartki powinny byg adkie albo w kratk , wykonane z dobrej jako ci papieru (nie w linie, poniewapisanie wzd u linii zach ca do linearnego my lenia). Wzór w kratk (lub ca kowityjego brak) pomo e Ci odej od linearnego my lenia, które próbuje Ci narzuciTwoja pod wiadomo — a ponadto mo e okaza si pomocny, gdy zechceszco narysowa .

We dobry d ugopis i ma y zestaw kredek lub pisaków (pami taj, e kolor dodajenowy wymiar do nawet najprostszych szkiców).

Zamiast pisa od lewej do prawej (kolejny linearny nawyk), obró zeszyt bokiem— jest to metoda, któr pozna em, gdy uczy em si rysowa mapy umys u, i ch tnieu ywam jej do dzisiaj. To proste dzia anie od razu zmieni Twój punkt widzenia— przekonasz si sam, gdy je wypróbujesz.

We przyk ad z Leonarda i codziennie rób notatki w swoim dzienniku.Zapisuj swoje my li, gdy tylko si pojawi . Spisuj równie swoje przemy lenia:„Zastanawiam si , jak (dlaczego)…”.

Te wszystkie dzia ania sprawi , e Twój dziennik nabierze indywidualnego charakterui stanie si dla Ciebie naprawd wyj tkowy. Co ciekawe, je li b dziesz stosowa sido tych wskazówek przez jaki czas, poczujesz si dziwnie, gdy spróbujesz wróci dotradycyjnego uk adu. To tylko ma y przyk ad tego, jak mo na zmienia w asne procesymy lowe.





Leonardo czy da Vinci — jak jest poprawnie?Pytanie o to, jak nale y poprawnie nazywa Leonar-da di ser Piero da Vinci, wywo a o wiele dyskusji.Okazuje si , e sprawa nie jest taka prosta (nawet„da” i „Da” s u ywane zamiennie). A nazwa wio-ski, w której urodzi si mistrz, nie jest w a ciwymnazwiskiem, cho w tamtych czasach w ten sposóbpowszechnie nazywano nowo narodzone dzieci.

Powie Dana Browna Kod Leonarda da Vinci roz-budzi a gor c debat w ród historyków sztuki.Odk adaj c na bok kontrowersje zwi zane z samtre ci ksi ki, Brown zirytowa wielu historyków,nazywaj c wielkiego mistrza „da Vinci”. A oto jesz-cze jeden przyk ad tego, ile niejasno ci wi e siz nazwiskiem artysty. Otó kiedy przeczyta emstreszczenie Da Vinci’s Ghost, interesuj cej analizy

rysunku da Vinciego Cz owiek witruwia ski. Autortego tekstu, podobnie jak wielu innych pisarzy,konsekwentnie nazywa artyst „Leonardo”, mimoe w tytule analizy figuruje nazwisko.

Sam mistrz uwielbia dwuznaczno ci i wiadomierozwija w sobie zdolno wielotorowego my lenia.Bardzo mo liwe, e gdyby us ysza dzisiejsz debatwokó czego tak przyziemnego jak jego nazwisko,by by zachwycony.

Do celów tej ksi ki zastosuj konwencj przyj tprzez wielu szanowanych autorów: pisz c o pracachartysty, b d u ywa „da Vinci”, a opowiadaj co nim jako o cz owieku, b d nazywa go „Leonardo”.

Je li chcesz, aby pisanie dziennika wesz o Ci w nawyk (cho musisz wiedzie , e zaj cieto mo e by równie satysfakcjonuj ce jak uzale niaj ce!), poczytaj zapiski znanychartystów, takich jak Leonardo. Znajdziesz w nich wiele informacji, które nie spowszechnie znane: b dy, porzucone projekty, osobiste przypomnienia, lu neprzemy lenia itd. To intryguj cy zapis toku my li.

Jednym ze znanych artystów, którzy uzale nili si od pisania dzienników, by malarzpejza ów J.M.W. Turner. Niektóre z jego najlepszych prac zaczyna y si od surowych(cho przepi knych) szkiców w ma ych zeszycikach, które zawsze nosi przy sobie.W internecie bez trudu znajdziesz wi cej informacji o artystach, którzy mieli zwyczajprowadzenia dzienników. Niektórych twórców mo esz nawet zobaczy na YouTubie —na przyk ad artystk o pseudonimie Suzi Blu, która prowadzi warsztaty dla innych artystów.

Czy w dzisiejszych czasach, gdy mamy tak rozwini t technologi , nie by oby pro ciejpo prostu nosi przy sobie ipad albo inny tablet zamiast papierowego dziennika? Ja raczejsugerowa bym po czenie jednej i drugiej metody ni wybieranie tylko jednej z nich.Tablet elektroniczny jest bardzo przydatny w ró nego rodzaju zaj ciach wymagaj cychkreatywnego my lenia, ale gdy chcesz spisa swoje przemy lenia na dany temat, najlepiejsprawdzaj si zwyk y papier i d ugopis.

Codziennie wybieraj sobie jaki wiod cy temat i przez jego pryzmat obserwuj wiat,który Ci otacza. Tematem tym mog na przyk ad by „pomys y”. Przez ca y dzieszukaj wokó siebie przyk adów dobrych i oryginalnych pomys ów. Pami taj, e towiczenie ma osobisty charakter. Co , co dla Ciebie jest genialnym pomys em, dla

kogo innego mo e by zupe nie nietrafionym rozwi zaniem. Aby lepiej zrozumia ,o co mi chodzi, opowiem Ci, na które przedmioty ja zwróci em uwag , gdy rozejrza emsi po swoim gabinecie:

Widz pilota i przypominam sobie, jak to by o, gdy trzeba by o samemu podejdo telewizora, eby zmieni kana . Jak móg by wygl da pilot przysz o ci?





(Pewna firma z Wielkiej Brytanii wyprodukowa a ró d k Harry’ego Pottera— uniwersalnego pilota, który sprzedaje si jak gor ce bu eczki. Có za wspania ypomys !).

Patrz na niszczark i zastanawiam si , jaki obrót mog yby przyj ró ne wydarzeniahistoryczne, gdyby politycy nie mieli tego narz dzia umo liwiaj cego natychmiastowlikwidacj dokumentów.

Zerkam na ó te karteczki poprzyklejane w ró nych miejscach i zastanawiam si ,jak to mo liwe, e naukowcy z firmy 3M nie mogli wymy li adnego zastosowanias abego kleju, dopóki jeden z nich nie postanowi zrobi zak adek, które nie b dwypada y z jego Biblii.

I tak dalej. Ka dy dobry pomys , który zauwa am, jakkolwiek oczywisty by si wydawa ,opowiada jak histori i pobudza moj wyobra ni . To bodziec do wielu przemy le ,które mog zapisa w dzienniku — a kto wie, co mo e z nich wynikn ? Jutro wybiorsobie inny temat.

Innym sposobem jest wywo anie strumienia wiadomo ci, czyli pozwolenie, aby my lip yn y swobodnie. Nie próbuj ich w aden sposób porz dkowa . Na pocz tku wybierztemat albo zagadnienie, które Ci interesuje, a potem zapisuj swoje my li i skojarzenia,nie cenzuruj c ich ani nie redaguj c (by mo e b dziesz musia podj t prób kilkarazy, zanim uda Ci si zerwa ze starymi nawykami).

Einstein u ywa metody strumienia wiadomo ci, eby pobudza swoj niezwykwyobra ni . Jednym z cz sto przytaczanych przyk adów jest podró na fali wietlnej,jak odby w swojej wyobra ni i która prawdopodobnie przyczyni a si do powstaniateorii wzgl dno ci. Wa ne jest, aby nie ocenia swoich przemy le i nie poddawa ichadnej cenzurze. Po prostu pisz. Wielu pisarzy i kompozytorów z powodzeniem

stosowa o technik strumienia wiadomo ci, eby pobudzi swoj wyobra ni— nale eli do nich mi dzy innymi pisarz James Joyce czy muzyk Brian Eno.

Niektórzy pisarze twierdz , e aby unikn blokady podczas pisania, stosuj techniktrzech stron. Jest to prosty nawyk, który polega na tym, aby ka dy dzie rozpocz odnapisania trzech stron o czymkolwiek. Chodzi o to, e czynno pisania sama w sobiejest zaj ciem kreatywnym, dlatego zapisanie trzech stron (czasami nazywane swobodnympisaniem) dzia a jak rozgrzewka. Pisarz musi przygotowa si do pracy, tak samo jaksportowiec musi najpierw rozgrza mi nie nóg, zanim przyst pi do biegu.

Zabawy s owneWzoruj c si na pisarzu Williamie Burroughsie,David Bowie tworzy kola e ze s ów i zwrotów wy-ci tych z gazet i czasopism, eby wspomóc siw procesie twórczym. Artysta odkry , e powsta ew ten sposób dziwaczne zestawienia s dla niegodoskona inspiracj podczas pisania tekstów pio-senek.

Ta metoda nie dotyczy tylko pisarzy i autorów tek-stów. Rozmaici twórcy korzystaj z metody wolnychskojarze , eby tworzy wspania e prace. Strawin-ski, wzoruj c si na piosence Tea for Two, stworzygenialny utwór, w którym celebrowa swoj mi-o do ameryka skiej kultury. A przedziwny i jedynyw swoim rodzaju film By jak John Malkovich po-wsta dzi ki serii wolnych skojarze typu „co byby o, gdyby”.





Weryfikowanie wiedzy poprzez do wiadczenie— demostrazioneDemostrazione to „weryfikowanie wiedzy poprzez do wiadczenie, a tak e wytrwa oi ch uczenia si na b dach”, jak to zgrabnie uj Michael Gelb.

Te cechy odzwierciedlaj bardziej naukowy aspekt z o onej osobowo ci Leonarda,który dla ka dej ze swoich obserwacji szuka namacalnych dowodów. Wida to chocia byw jego niezwykle szczegó owych rysunkach ludzkiego cia a. Te anatomiczne szkicepowsta y w czasach, kiedy niewiele wiedziano o budowie cia a cz owieka, a lekarzew swojej pracy bardziej polegali na przes dach i pog oskach ni na w asnych obserwacjach.

Aby zrozumie prawdziw moc dzie da Vinciego (a tak e innych artystów z tamtejepoki, którzy starali si jak najlepiej pozna i zrozumie ludzkie cia o), konieczne jestwyj cie poza sterylny wiat serialu telewizyjnego CSI, w którym cia a zamordowanychofiar le adnie u o one na stole sekcyjnym, a grupa specjalistów ma do dyspozycjica y wachlarz egzotycznych sprz tów umo liwiaj cych dok adne zbadanie ka degoszczegó u anatomicznego. Za czasów Leonarda przeprowadzenie sekcji zw ok nacz owieku by o przest pstwem przeciwko Ko cio owi i pa stwu, dlatego robionoto w tajemnicy, wykorzystuj c rozk adaj ce si cia a przest pców i ludzi zmar ych naci kie choroby. Wyobra asz sobie, jaki towarzyszy temu fetor?! Tylko najbardziejzdeterminowani pionierzy nauki mieli wystarczaj co silne nerwy i o dek, ebyprzeprowadzi te badania. To, co stworzy Leonardo w tych koszmarnych warunkach— w smrodzie gnij cych cia i przy s abym wietle wiec — by o prawdziwymarcydzie em. Jego rysunki wiadcz o niewiarygodnej kontroli nad lini i form , a tak e,w dos ownym znaczeniu, nad samym yciem. Te szczegó owe ilustracje anatomiicz owieka przetrwa y prób czasu i s warto ciowym ród em wiedzy równie dzisiaj.

Demostrazione to poszerzanie wiedzy dzi ki do wiadczeniom. Dlatego najpierw warto,aby zastanowi si nad w asnym systemem przekona . Które z wyznawanych przezCiebie pogl dów mo na zweryfikowa za pomoc do wiadcze ?

Zagraj sam ze sob w gr „trzy punkty widzenia”, eby sprawdzi swoje przekonaniapoprzez do wiadczenie:

1. Poszukaj mocnych argumentów przeciw pogl dowi, który wyznajesz.

2. Spróbuj spojrze na ten pogl d z dalekiej perspektywy, jakby pochodziz innej kultury albo nawet planety.

Zadaj sobie pytanie: „Co by pomy la o tym przekonaniu go z Marsa?”i postaw si na jego miejscu. Jaka by aby jego opinia na ten temat?

3. Popro znajomych, eby przedstawili Ci inne argumenty, zgodnie z ichw asnymi przekonaniami.

B d gotowy na niespodzianki, gdy spróbujesz zmieni swoje sta e przekonania,których nigdy wcze niej nie próbowa e nawet kwestionowa .

Twoim nast pnym wiczeniem mo e by przeprowadzenie podobnej analizy nareklamach. Przyjrzyj si reklamom w czasopismach lub telewizji. Zastanów si , cow nich Ci si podoba i dlaczego. Wypisz te wszystkie elementy, eby znale wspólnecechy cz ce Twoje ulubione reklamy. A teraz spójrz na te same og oszenia obiektywnym





okiem. Zamiast by pasywnym konsumentem zastanów si , jakie strategie i taktykizastosowa y agencje reklamowe, które stworzy y te filmy i zdj cia. Jakiego j zyka u y y?Jakie sztuczki wzrokowe zastosowa y?

Innym sposobem na to, eby zweryfikowa rzeczywisto poprzez do wiadczenie, jestzrobienie czego zupe nie inaczej ni zwykle. Mo esz na przyk ad wybra sobie kilkuantybohaterów ludzi, z którymi nie chcesz by kojarzony, których b dów chcesz unikni którzy s przeciwie stwem tego, co normalnie nazwa by wzorem do na ladowania.Obserwuj, w jakie pu apki wpadaj , aby samemu je omin .

Rozwijanie zmys ów — sensazioneLeonardo u y s owa sensazione, aby opisa „ci g e rozwijanie zmys ów, zw aszczawzroku, poniewa o ywiaj one nasze do wiadczenia”.

Leonardo uwa a , e ka dy mo e wiczy demostrazione za pomoc zmys ów, przy czymszczególny nacisk k ad na wzrok. To dlatego jedno z jego mott brzmia o saper vedere(czyli „umie patrze ”). Kierowa si nim zarówno w swojej pracy artystycznej,jak i naukowej.

Pójd ladami Leonarda i wykonaj wiczenie na rozwijanie zmys ów:

1. Stwórz szczegó owy opis jakiego wydarzenia.

Wybierz sytuacj , która mia a dla Ciebie wiele ró nych znacze , na przyk adogl danie wschodu s o ca, i opisz j w swoim dzienniku.

2. Przypomnij sobie, gdzie by e , jaki mia e nastrój i jak zmienia o siTwoje samopoczucie w trakcie tego wydarzenia.

3. Zanotuj, jakie kolory najbardziej wbi y Ci si w pami .

4. Co s ysza e ?

5. Jak si czu e na ko cu?

Postaraj si , eby Twój opis by jak najbardziej ywy i realny. Za kilka dni przeczytaj gojeszcze raz i przekonaj si , jak wp yn na Ciebie te s owa.

Tutaj pachnie fio kami — gdy zwrócisz na to uwag !W ch jest jednym z naszych najmocniejszych zmys ów. Jest obecny w naszym yciuw takim samym stopniu jak wzrok. Jednak atwo jest zepchn go na drugi plani u ywa wiadomie tylko wtedy, gdy dana wo jest wyj tkowo mi a lub szczególnienieprzyjemna. Dlatego w ramach nast pnego wiczenia spróbuj opisa jaki zapachmo liwie najbardziej szczegó owo:

1. Uchwy najmniejszy sk adnik zapachu oraz ten, który dzia a na Ciebienajbardziej.

2. Czy przypomina Ci o jakim wydarzeniu albo sytuacji?

3. Czy wywo uje jakie szczególne emocje?

4. Czy pami tasz, kiedy poczu e go po raz pierwszy?





Zaprzeczanie samemu sobie mo e by niebezpieczne!Francuski film mieszno to pi knie pokazanatragikomedia, której akcja toczy si w pa acu wer-salskim. Jest w nim scena, w której pewien gadatli-wy filozof zabawia Ludwika XVI, dowodz c istnieniaBoga i stosuj c przy tym bardzo zawi i z o on

argumentacj . O mielony oklaskami króla (i oczywi-cie ca ego dworu), bezmy lnie deklaruje: „Mog

równie dowie odwrotnej tezy!”. Niestety jegog owa nie zachowa a si na karku na tyle d ugo, ebymóg przedstawi swoje argumenty.

5. Co jeszcze przychodzi Ci do g owy, gdy zanurzasz si we wspomnieniach?

6. Czy umiesz znale s owa, które najlepiej opisz ten zapach?

Wszystkie przemy lenia zanotuj w swoim dzienniku. Zrób te ilustracje.

Wykonaj to samo wiczenie na zmys ach smaku i dotyku. A je li masz ochot na odrobinszale stwa, zabaw si mniej znanymi zmys ami, takimi jak propriocepcja, czyli zmyskinestetyczny ( wiadomo tego, gdzie znajduj si poszczególne cz ci Twojego cia a):przyjrzyj si swojej pozycji, sprawd , co robi Twoje r ce, i oce , czy podczaswykonywania tego wiczenia jeste spi ty czy zrelaksowany.

Aktywne s uchanieS uch to kolejny wa ny zmys , który zas uguje na szczególne traktowanie. Zazwyczajkorzystasz z niego w sposób pasywny — d wi ki stanowi po prostu t o Twojegocodziennego ycia. Nie zwracasz na nie adnej uwagi, dopóki nie wydarzy si co ,co nie b dzie pasowa do schematu, na przyk ad g o ne uderzenie albo krzyk. Mo esznauczy si wyostrzy swój s uch, przeprowadzaj c proces o nazwie aktywne s uchanie:polega on na tym, e wiadomie zwracasz uwag na ró ne d wi ki w swoim otoczeniu.

Gdy zaczniesz wiczy aktywne s uchanie, odkryjesz d wi ki, których nigdy wcze niejnie zauwa a e . To odkrycie mo e by wa nym bod cem dla Twojej wyobra ni.

Oto kilka rad na pocz tek:

1. Postaraj si us ysze najcichsze d wi ki, na przyk ad w asny oddech.

2. A teraz skup si na najg o niejszych d wi kach, na przyk ad p acz cegodziecka albo samochodów jad cych ulic .

3. Zastanów si , jak na Ciebie wp ywaj ró ne odg osy w normalnychwarunkach.

4. Celowo zmie swoj reakcj i emocje, które odczuwasz po us yszeniudanego d wi ku.

To wiczenie dostarczy Ci kolejnych materia ów do dziennika. Podobnie jak w przypadkuinnych do wiadcze , warto po jakim czasie zajrze do dziennika, eby przeczyta starezapiski i doda nowe przemy lenia.





Dym, lustra i sfumatoW oskie s owo sfumato oznacza „przydymiony” i od-nosi si do techniki malowania, któr da Vinci opa-nowa do perfekcji. Oto kolejny przypadek dwuznacz-no ci, tak lubianej przez w oskiego mistrza.

W malarstwie sfumato polega na nak adaniu naobraz kilku transparentnych warstw. Proces ten po-maga osi gn g bi , a jednocze nie roz wietlaca y obraz (szczególnie dobre efekty daje przy ma-lowaniu skóry). Oprócz tego pozwala arty cie nazabaw z dwuznaczno ci .

Najs ynniejszy portret namalowany przez da Vin-ciego, Mona Lisa, wywo a niesko czone dyskusjena temat tego, co wyra a mina Giocondy (a do-k adnie uk ad jej ust). Leonardo celowo namalo-wa j w ten sposób: zastosowa technik sfuma-to, eby nikt nie by w stanie do ko ca stwierdzi ,czy w k cikach ust kobiety rysuje si u miech,czy po prostu tak kszta tuje si cie .

Wykorzystanie umiej tno ci rysowaniaMówi c o dorobku Leonarda da Vinci, nie mo na nie wspomnie o rysowaniu.

Naucz si rysowa , nawet je li uwa asz, e nie masz do tego adnego talentu. W tejksi ce znajdziesz wiele róde , które mog Ci si przyda . Ksi ki Betty Edwards,zw aszcza Rysunek. Odkryj swój talent dzi ki prawej pó kuli mózgu, powinny przekonaka dego — nawet osoby, które zupe nie nie wierz w siebie — e ma wrodzony talentdo rysowania.

Wykorzystywanie dwuznaczno ci — sfumatoS owo sfumato mo na wyja ni jako „ch do wykorzystywania dwuznaczno ci,paradoksów i niepewno ci”.

Eksperci zgodnie twierdz , e jedn z cech, która odró nia a da Vinciego od innychartystów, by a jego fascynacja wszystkim, co jest tajemnicze. Niektóre jego obrazy napierwszy rzut oka mia y oczywisty przekaz (portret albo madonna z dzieci tkiem), aleda Vinci umieszcza na nich ró ne symbole, kody i elementy o podwójnym znaczeniu.Nawet dzisiaj historycy sztuki znajduj nowe dowody na niewiarygodn zdolno daVinciego do wplatania elementu tajemniczo ci w ka de stworzone przez niego dzie o.

Wi kszo z nas instynktownie unika dwuznaczno ci. Wolimy to, co jest pewne.Je li jednak oka emy ch zaprzyja nienia si z dwuznaczno ci , zaczniemy zupe nieinaczej patrze na otaczaj cy nas wiat. O dwuznaczno ci mówimy wtedy, gdy znamyjak rzecz, ale nie umiemy dok adnie okre li jej znaczenia.

W ramach kolejnego wiczenia spróbuj odczuwa dwie ró ne emocje w tym samymczasie. Przypomnij sobie jak sytuacj , w której by e bardzo smutny, oraz chwil , gdyby e naprawd szcz liwy. A teraz po cz je ze sob i przekonaj si , czy jeste w stanieodczuwa oba uczucia naraz. (Nie zniech caj si , to zadanie naprawd jest mo liwedo wykonania. Muzycy country to eksperci w odczuwaniu skrajnych emocji w tymsamym czasie!).





Prost technik , któr mo esz zastosowa , jest tak zwana metoda sokratyczna. Jest toproces ci g ego zadawania pyta bez udzielania odpowiedzi. (Rodzice trzylatków znajt metod a za dobrze!).

Prostym przyk adem tego, jak skuteczna — i frustruj ca — mo e by dwuznaczno ,jest taktyka, któr prawnicy nazywaj „o jedno pytanie za du o”. Oskar yciel pyta:„Czy zabi pan on ?”. Oskar ony o wiadcza, e tego nie zrobi . Oskar yciel pytajeszcze raz: „Czy zabi pan on ?”. Oskar ony ponownie zaprzecza. Oskar yciel zadajekolejne pytanie: „Dlaczego zabi pan on ?”. Tym razem oskar ony nie wytrzymujei wybucha: „No dobrze! Nienawidzi em jej!”.

W codziennym yciu kluczem do skutecznego stosowania tego procesu jest pokora:nie zak adaj, e Ty albo ktokolwiek inny zna odpowied na dane pytanie. Kwestionujka de za o enie.

Nietrudno zrozumie , dlaczego Sokrates by krytykowany za uporczywe stosowanie tejmetody. Je li zale y Ci na dobrych relacjach z lud mi, nie stosuj jej w sytuacjachtowarzyskich!

Równowaga mi dzy sztuk a nauk— arte/scienzaTutaj mistrz k adzie nacisk na „osi gni cie równowagi mi dzy nauk a sztuk , logika wyobra ni ”. Ogólnie rzecz bior c, chodzi o to, co nazywamy my leniem zintegrowanym(ang. whole-brain thinking).

Kultura zachodnia przez ca e stulecia oddziela a sztuk od nauki, traktuj c te dwiedziedziny jako ca kowicie niezale ne od siebie. Dzi stosuje si bardziej zintegrowanepodej cie, w którym nauka i sztuka nawzajem si przenikaj i wzajemnie czerpi odsiebie korzy ci.

Mapa Twojego wiataWspania technik , która pomo e Ci po czy sztuk z nauk , jest tworzenie mapumys u. Opisz j szczegó owo w rozdziale 6. Jest ona powszechnie stosowana w wieludziedzinach, od biznesu po edukacj .

Jej mocn stron jest to, e czy logik z wyobra ni w unikalnym procesie ewolucji(wzór paj czyny), przy wykorzystaniu s ów, kszta tów i kolorów. Uwa a si ,e w analogiczny sposób dzia a ludzki umys .

Mapy umys u s tworzone w oparciu o prosty zestaw wskazówek, dzi ki którym ka dyszybko i bez trudu opanuje ten proces. Je li chcesz, mo esz stworzy w asne regu y,ale id c t sam drog co twórca tej metody, osi gniesz swój cel szybciej i skuteczniej.Zagadnienie map umys u zosta o szczegó owo omówione w ksi ce Mapping For DummiesFloriana Rustlera (wst p do niej napisa autor metody map umys u, Tony Buzan).





Najlepszy z dwóch wiatówWielu ludzi s dzi, e Leonardo da Vinci by lewor cz-ny, jednak to nie jest prawda. Leonardo by obu-r czny, co wida w jego pracach, na których cieniei poci gni cia p dzla wskazuj na u ywanie obur k z podobn sprawno ci . Co wi cej, Leonardotwierdzi , e ka dy wykszta cony cz owiek powinienumie operowa obiema r kami.

Najnowsze badania wykaza y, e osoby obur cznecz ciej powracaj do stanu pe nego zdrowia pourazach mózgu takich jak udar. Okazuje si , e mózgcz owieka jest w stanie sam si naprawi i dosto-sowa do niesprzyjaj cych okoliczno ci (procesten nosi nazw neuroplastyczno ci). Ludzie, którzyumiej sprawnie si pos ugiwa obiema r kami,maj tutaj zdecydowan przewag nad reszt .

Nauka sztuki i sztuka naukiNiektóre z najciekawszych dzie sztuki, jakie powstaj w obecnych czasach, maj cis yzwi zek z najnowszymi odkryciami naukowymi. Niektórzy arty ci w swoich pracachoddaj pi kno wzorów genetycznych czy matematycznych fraktali. A naukowcy corazch tniej zabieraj si do rysowania i rze bienia, poniewa to pomaga im zrozumieniektóre z o one i abstrakcyjne zagadnienia.

Muzeum Nauki w Londynie to doskona e miejsce dla wszystkich, którzy chcieliby siprzekona , jak sztuka i nauka przeplataj si ze sob . Leonardowi z pewno ci by situ spodoba o.

Kultywowanie najlepszych aspektów ycia— corporalitàNie ma dok adnego odpowiednika tego s owa. Corporalità to dos ownie „cielesno ”,jednak takie t umaczenie nie do ko ca odzwierciedla to, co mia na my li Leonardo,czyli „kultywowanie gracji, obur czno ci, sprawno ci fizycznej i wytworno ci”.

Wspó cze ni badacze twierdz , e Leonardo by strojnisiem; mia d ugie, powiewaj celoki i nosi drogie ubrania (w przeciwie stwie do swojego rywala Micha a Anio a, którywola zwyk e, ch opskie stroje i rzadko si my , co by o cz stym przedmiotem docinekze strony Leonarda). Pisanie lustrzane, które czasami Leonardo stosowa w swoichdziennikach, fascynowa o ca e pokolenia badaczy. To tylko jeden z wielu przyk adówjego niezwyk ej sprawno ci fizycznej.

Jak osi gn corporalità? Kreatywno jest oczywi cie zwi zana z dzia alno ci intelektualn ,ale mózg cz owieka funkcjonuje du o lepiej, je li ca e cia o jest sprawne.

Zastanów si , jak mo esz poprawi swoj sprawno fizyczn . Opracuj plan, któryb dzie uwzgl dnia trzy g ówne elementy:

wiczenia na elastyczno techniki takie jak joga, pilates czy tai-chipomagaj osi gn wi ksz elastyczno mi ni, a tak e doskonali zmysrównowagi. Trening na elastyczno powinien obejmowa równie wiczeniapoprawiaj ce koordynacj mi dzy r kami a oczami. Przyk adem mo e tu byonglowanie czy naprzemienne u ywanie lewej i prawej r ki w codziennych

zaj ciach.





Trening si owy podobno Leonardo umia wy ama zamek w drzwiachgo ymi r kami. Istnieje wiele sposobów na wzmocnienie t yzny fizycznej.

wiczenia izometryczne, polegaj ce na napinaniu ró nych mi ni, to wspania ytrening, który nie wymaga stosowania du ego ani drogiego sprz tu.

wiczenia aerobowe poprawa jako ci oddychania ma wiele korzy ci:zwi kszenie pojemno ci p uc, dotlenienie krwi i uwolnienie endorfin, czylihormonów szcz cia. Ka da d ugotrwa a aktywno fizyczna, taka jak p ywanie,jazda na rowerze, jogging czy maszerowanie, pomo e Ci osi gn ten efekt.

Ju po kilku dniach poczujesz korzy ci p yn ce z tych wicze . Mo esz atwo w czyje do swojej codziennej rutyny. Warto równie skupi si na kilku dodatkowychkwestiach:

Zwi kszenie wiadomo ci w asnego cia a pracuj c nad ogóln sprawno cifizyczn , spróbuj lepiej pozna swoje cia o. Bez wzgl du na to, jakie wiczeniawykonujesz w ramach swojego treningu, wypróbuj ró ne inne techniki, którewzmacniaj koordynacj mi dzy cia em a umys em, takie jak joga, tai-chi lubqigong, onglowanie czy taniec — wybierz to, co Ci najbardziej odpowiada.Je li wiczenia b d sprawia y Ci przyjemno , szybko poprawisz swoj form ,nawet tego nie zauwa aj c.

Nauka obur czno ci wielu ludzi twierdzi, e lewor czno jest cech geniuszy,i przypisuje t cech Leonardowi. Jednak on tak naprawd by obur czny. Mimoe na wielu jego rysunkach mo na zauwa y cieniowanie robione lew r k ,

nie ulega w tpliwo ci, i malowa obrazy obiema r kami. Wydaje si , e w a niena tym polega a corporalità, któr tak adnie opisa .

Je li chcesz by obur czny, wykonaj proste wiczenia:

Zacznij od wykonywania prostych, codziennych zada , takich jak myciez bów czy jedzenie y k , t r k , która nie jest u Ciebie dominuj ca.

Gdy ju osi gniesz pewn wpraw (Twój mózg stworzy nowe po czenianeuronowe, eby Ci w tym pomóc), mo esz przej do pisania. Zacznijod wielkich liter, potem po wicz pisanie ma ych liter, a w ko cu przejddo pisania ca ych wyrazów.

Innym ciekawym pomys em jest nauka pisania do góry nogami. Ta umiej tnomo e Ci si przyda podczas zebra w pracy. Na pewno zrobisz tym du e wra eniena wspó pracownikach!

Z apa tygrysa za ogonPowie ciopisarka Elizabeth Gilchrist (autorka ksi kiJedz, módl si , kochaj) opowiedzia a kiedy fa-scynuj c histori , któr us ysza a od ameryka skiejpoetki Ruth Stone, wówczas ju ponad 90-letniej.Ruth mieszka a na prerii — na pustej, otwartej prze-strzeni, gdzie prawie nic si nie dzia o.

Raz na jaki czas odczuwa a ona niezwyk inspiracj ,która sp ywa a na ni dos ownie znik d. W takichchwilach rzuca a wszystko i szybko szuka a d u-gopisu i kartki, eby zapisa nowy pomys , zaniminspiracja odejdzie i zacznie szuka innej otwartejduszy. Czasami musia a apa j za ogon, eby jej nieuciek a. W takich przypadkach zazwyczaj udawa ojej si spisa wszystkie s owa — ale w odwrotnejkolejno ci.





Legendarny ameryka ski projektant Raymond Loewy, twórca butelki Coca-Coli i wieluinnych ameryka skich ikon, cz sto rysowa swoje projekty do góry nogami, tak abyklienci od razu widzieli je we w a ciwej formie, zadziwiaj c tym wszystkich dooko a.Jak sam twierdzi , ta technika pomog a mu zdoby wiele kontraktów.

czenie wszystkiego — connessioneDla Leonarda connessione by o „uznaniem i docenieniem po czenia wszystkich rzeczyi zjawisk”. Dzi nazywamy to my leniem systemowym albo wspó zale no ci .

Wiele prac i wynalazków Leonarda by o rezultatem jego niezwyk ej umiej tno citworzenia nowych wzorców poprzez czenie i kombinacj ró nych elementów.

Oto kilka sposobów na to, eby pój ladem mistrza:

Poszukaj sposobów na powi zanie ze sob rzeczy, które wydaj si nie mieze sob nic wspólnego. Im bardziej odmienne b d te przedmioty, tym lepiej.Poszukaj podobie stw mi dzy nied wiedziem a diamentem, statkiem a mózgiem,butem a pa acem. Je li uwa asz, e to wiczenie jest prymitywne, pomy l, elogotypem korporacji naftowej BP jest, na poziomie pod wiadomo ci, kwiat(a dok adnie chryzantema). Szybko si przekonasz, e czenie dwóch lub wi cejniepasuj cych do siebie elementów to wietna zabawa („Wchodzi ko do barui mówi do barmana…”.).

Wyobra sobie, e organizujesz przyj cie, na które zaprosi e swoich najwi kszychbohaterów (zarówno prawdziwych, jak i fikcyjne postacie). Je li chcesz niecoubarwi t sytuacj , mo esz równie zaprosi czarne charaktery! Zastanów si ,o czym rozmawialiby Twoi go cie. Zaproponuj im jaki temat i przys uchuj siich dyskusji. Co powiedzia by Gandhi do Hitlera na temat fizyki kwantowej?Jak wygl da aby dyskusja Margaret Thatcher i Steve’a Jobsa na temat sztukiwspó czesnej?

Zastanów si nad pochodzeniem ró nych przedmiotów. Co si musi wydarzy ,eby dana rzecz mog a zaistnie ? Poszukaj przyk adów w wiecie natury (jak

ro liny si rozmna aj po po arze lasu?) i w wiecie techniki (co jest potrzebne,eby zbudowa motocykl?).

Nag y przyp yw kreatywno ciGdy s yszymy s owo „kreatywno ”, cz sto kojarzymy je z nag ym ol nieniem, któremutowarzyszy okrzyk „Eureka!” (czyli „Mam!”). Takie rozumienie kreatywno ci jakoniespodziewanego odkrycia mo e przybiera wiele ró nych form, o których opowiemyza chwil .

Ol nienie, czyli efekt arówkiO ol nieniu mówimy wtedy, gdy kto nagle wpadnie na b yskotliwy pomys . To bardzotrafna metafora; wielu z nas zna uczucie nag ego ol nienia, gdy wpadamy na rozwi zanietrudnego has a w krzy ówce albo zupe nie znik d przychodzi nam do g owy pomys ,jak wykona dan rzecz lepiej.





Eureka, czyli na wag z otaMimo e ka de dziecko prawdopodobnie zna historio tym, jak Archimedes odkry prawo wyporu (gdywszed do wanny, poziom wody wzrós proporcjo-nalnie do obj to ci jego cia a), niewielu z nas zdajesobie spraw z donios o ci tego odkrycia.

W tamtym czasie król Sycylii zaoferowa nagrodka demu, kto zdo a okre li , ile z ota zawiera jegokorona. Król podejrzewa , e z otnik go oszuka —i, jak si okaza o, mia racj . Dzi ki swojemu od-kryciu Archimedes zdo a zmierzy proporcj z otai srebra u ytego do zrobienia korony i udowodni ,e z otnik rzeczywi cie by z odziejem. To odkrycie

mia o du o szersze konsekwencje. Miasto Syraku-zy by o du ym portem, do którego sp ywa y statki

z ró nymi adunkami — teraz mo na by o dok adnieocenia ich warto .

Archimedes, b d cy najwi kszym matematykiemswoich czasów, mia na koncie wiele znacz cychosi gni : zmierzy obszar znajduj cy si pod he-misfer , zdefiniowa wzgl dn obj to kuli umiesz-czonej wewn trz walca i obliczy przybli on wartopi — wszystkie te prze omowe odkrycia sprawi y,e zyska miano geniusza matematycznego. Na

grobowcu filozofa umieszczono kul w walcu, sym-bolizuj c jego najwi ksze — w jego mniemaniu —osi gni cie (jeszcze wa niejsze ni odkrycie prawawyporu).

Te niespodziewane wydarzenia cz sto nie dziej si ca kowicie spontanicznie, lecz srezultatem okre lonych zbiegów okoliczno ci, dzi ki którym jeste bardziej otwartyna nowe pomys y. Archimedes bez w tpienia by poch oni ty my lami nad tym, jakzmierzy przedmiot o nieregularnych kszta tach. Do wygrania by a du a nagroda,a port w Syrakuzach móg bardzo skorzysta na tej wiedzy. Warto równie zauwa y ,e Archimedes pracowa nad podobnymi zagadnieniami od wielu lat.

Podobnie jest wtedy, gdy nagle wpadamy na rozwi zanie has a w krzy ówce alboznajdujemy wyj cie z trudnej sytuacji — przecie my leli my o tej sprawie przez jakiczas, zarówno wiadomie, jak i pod wiadomie. Rozwi zanie powoli dojrzewa o w naszychg owach. Nie chc tutaj umniejsza osi gni Archimedesa ani naszych w asnychsukcesów. Pragn tylko zwróci uwag , e to, co cz sto uwa amy za cudowne ol nienie,tak naprawd jest rezultatem d ugiej umys owej aktywno ci, która odbywa a si w tleinnych naszych dzia a .

Wydaje si zatem, e moment eureki mo e zdarzy si spontanicznie albo zostawiadomie wywo any. Jednak cho bez w tpienia jest to bardzo ekscytuj ca chwila

— zw aszcza dla tego, kto prze ywa ol nienie — stanowi ona tylko cz naszychdo wiadcze zwi zanych z kreatywno ci . Dla wielu ludzi takie okazjonalne cudownemomenty s jedynym sposobem na bezpo rednie do wiadczanie kreatywno ci. Nie wierzoni, e s w stanie wykaza si my leniem twórczym w swoim codziennym yciu.

Je li kreatywno jest sta ym elementem Twojej pracy zawodowej, warto, abyusystematyzowa swoje dzia ania, stosuj c si do ró nych zasad — takich jak te, któresformu owa Leonardo da Vinci, a ja omówi em wy ej, w podrozdziale „ y jak Leonardo— ci g o kreatywnej pracy”.

Eksplozja kreatywno ciDla wielu z nas kreatywno ma szczególn warto . Niektóre nasze pomys y srezultatem nag ego przyp ywu energii, który towarzyszy chwilom wyj tkowejkreatywno ci. Czasami jest on opisywany jako eksplozja. Badania przeprowadzone





na mózgu cz owieka, które uchwyci y moment pojawienia si pomys u, wykaza y, ew takich momentach faktycznie dochodzi do nag ego wzrostu aktywno ci w obszarachmózgu odpowiedzialnych za twórcze my lenie. W tym sensie mo na rzeczywi ciemówi o eksplozji. Niektórzy neurobiologowie cz te wydarzenia z aktywno cimózgu w obszarach odpowiedzialnych za odczuwanie przyjemno ci. Je eli ta teoriazostanie potwierdzona, b dzie to oznacza o, e kreatywno jest dos ownie „przyjemnymdo wiadczeniem”.

Firmy, które pomagaj innym w rozwini ciu kreatywno ci — nauczaj nowych technikalbo doradzaj przedsi biorstwom, jak zwi kszy innowacyjno — cz sto stosujmodele, których celem jest wywo anie tego magicznego momentu eksplozji. Taktykite cz sto wykorzystuj techniki oparte na kompresji (czyli po czeniu wielu aktywno cina ma ym obszarze lub w krótkim czasie) albo rozszerzeniu (czyli zwi kszeniu tempai obj to ci, czasami dos ownie!), po to, aby wywo a wra enie powolnego narastania.W obu przypadkach cel jest taki sam: osi gn stan, w którym mo e si narodzi nowypomys . Tego rodzaju scenariusze mog mie bardzo intensywny przebieg.

Znalezienie w asnego kreatywnego styluSpójrz na swój styl pod k tem kreatywno ci. Czy starasz si by kreatywny ka degodnia, stosuj c metody, które pomagaj Ci osi gn coraz wi ksz wydajno ? Wieleosób pracuj cych w domu twierdzi, e najtrudniejszym aspektem ich dzia alno ci jestsamo zabranie si do pracy. Odk adanie wszystkiego na pó niej, robienie kawy, uk adanied ugopisów we w a ciwym porz dku, sprawdzenie wiadomo ci lub przegl daniewyników sportowych — te wszystkie dzia ania powoduj marnowanie ogromnychilo ci czasu. Czy znalaz e sposób na pokonanie tego impasu? Czy potrafisz od razuzabra si za przydzielone zadanie, bez wzgl du na to, jakie jest Twoje samopoczucie?

By mo e Twoja kreatywno przejawia si w formie nag ych wybuchów, którepojawiaj si zupe nie znik d. Czy zdarza Ci si , e czasami musisz rzuci wszystko,eby szybko zapisa pomys , który wpad Ci do g owy, zanim Ci ucieknie i zapomnisz

go na zawsze? Nigdy nie wiesz, kiedy nast pi jedna z tych magicznych chwil. Kiedytwórcy i wynalazcy cz sto trzymali przy ó ku notatnik, w razie gdyby wpadli na jakigenialny pomys podczas snu.

Istne ol nienieMimo tego, co mówi legenda, wynalezienie a-rówki przez Edisona nie by o rezultatem nag egool nienia. Edison uwa a , e geniusz to 1 procentinspiracji, a 99 procent ci kiej pracy. Dzia aj czgodnie z tym przekonaniem, udoskonala swój wy-nalazek tysi ce razy, zanim osi gn rezultat, któryuzna za zadowalaj cy. Wtedy jednak okaza o si ,

e kto go wyprzedzi i zd y ju opatentowawynalazek — by to angielski wynalazca JosephSwan, który prowadzi badania równolegle z Ediso-nem. Ale Edison nie podda si i nawet w tej trudnejsytuacji potrafi wykaza si du kreatywno ci .Szybko po czy si y ze Swanem i razem z nim stwo-rzy spó k joint venture.





William James, psycholog i wielki znawca ludzkich zachowa , kiedy obudzi siw rodku nocy z przekonaniem, e pozna sekret Wszech wiata. Zapisa go szybko nakartce, a potem z powrotem zapad w sen. Nast pnego ranka z ciekawo ci zajrza donotatnika, eby si dowiedzie , na czym polega ten sekret. Ze zdumieniem przeczytakrótk notatk napisan ko lawymi literami. Oto jej tre : „Higamiczne hogamicznekobiety s monogamiczne. Hogamiczni higamiczni m czy ni s poligamiczni”.Dla niektórych jest to oczywisty dowód na to, e my li, jakie podsuwa nampod wiadomo , s czystym nonsensem. Inni natomiast uznaj , e jest to doskona ykomentarz na temat kondycji rodzaju ludzkiego. Ty sam zdecyduj, które podej ciejest Ci bli sze.








Skorowidz

AAchilles, 190Adams Scott, 87Adler Alfred, 69Adrià Ferran, 329afirmacja, 233, 234agencja reklamowa, 100, 174, 203, 204,

255, 315Jack Tinker, 321Saatchi & Saatchi, 269, 270, 271,

315, 316St Luke’s, 320

Agent Zigzag, 48Alidina Shamash, 84, 103, 280Altshuller Genrikh, 187Amabile Teresa, 229analogia, 159anio , 41Apple, 82, 93, 135, 168, 317Archimedes, 76, 115Arystoteles, 163asertywno , 73astrolabium, 76atelier, 92, 265autoekspresja, 250autozapami tywanie, 84, 85, 233, 280

BBacon Francis, 91Banksy, 61Basquiat Jean-Michel, 61Bauhaus, 92bazgrolenie, 192, 200, 207, 296,

Patrz te : gryzmolenie

Behavioural Insights Team, 50Blake Peter, 330Bluesbreakers, 323bogactwo, 224, 225bomba duszy, Patrz: soul bombBowie David, 106, 137Branson Richard, 173, 223Briggs Katharine Cook, 72Brown Sunni, 200Burgess Guy, 47Burroughs William, 106, 137burza mózgów, 30, 31, 83, 84, 146, 150

b dy, 147, 148, 149, 150cicha sesja, 152, 153elektroniczna, 151narz dzia, 151regu y, 146, 147, 149, 150w pojedynk , 151w stylu harwardzkim, 94

Bush George, 265Buzan Tony, 111, 123, 311

CCaffeine Partnership, 321Carroll Lewis, 139, 287Caruso Enrico, 259Chapman Eddie, 48choroba

Alzheimera, 236umys owa, 57

Christiansen Ole Kirk, 319CI, 72Cialdini Robert, 51, 53





ciekawo , 24, 34, 67, 83, 218, 250, 298dzieci ca, 98nienasycona, Patrz: curiosità

cielesno , Patrz: corporalitàcierpliwo , 73Clapton Eric, 323Claxton Guy, 310connessione, 114Coppola Francis Ford, 86corporalità, 112Creativity Index, Patrz: CIcuriosità, 104Czajkowski Piotr, 57

Dda Vinci Leonardo, 76, 91, 103, 104, 107,

108, 110, 112, 114, 203, 312dziennik, 104, 112nazwisko, 105zasady, 103

dadaizm, 70, 329Dali Salvador, 69de Bono Edward, 137, 163, 165, 313dekonstrukcja, 138Dell Michael, 291demon, 41Demostenes, 46demostrazione, 107, 108Deraine André, 203diagram, 195Dickens Karol, 87Dilts Robert, 174, 313DISC, 73, 74Disney Walt, 100, 133, 172, 174, 207dominacja, 73do wiadczenie, 32, 33dotyk, 32, 67, 89, 109doznania dla ca ego cia a, Patrz: whole-

body experienceDPA, 318drzemka, 87, 142, 223, 300Duchamp Marcel, 70, 279, 329duchowo , 40

Duplo, 319dwuznaczno , 31, 24, 110, 111, 297

tolerancja, 34Dylan Bob, 297, 325Dyson James, 24dzia alno

dysydencka, 48polityczna, Patrz: politykareligijna, Patrz: religiarewolucyjna, 46

dziecko wewn trzne, 202dziennik, 104, 105, 196, 326

EEdison Thomas, 92, 116, 257, 303Edwards Betty, 110, 193EEG, 181efekt

Flynna, 97Osborne’a, 291

Einstein Albert, 67, 106, 121, 165, 190eklektyzm, 304ekscentryk, 56, 57eksperyment my lowy, 190ekspresja duchowa, 40ekstrawertyk, 71, 72El Bulli, 328elastyczno behawioralna, 33elektroencefalograf, Patrz: EEGemocje, 110, 167, 226Encyklopedia Britannica, 286Eno Brian, 106, 325

FFacebook, 48, 257Feynman Richard, 97, 222, 307Fitzgerald Francis Scott, 256Fleming Ian, 47Ford Henry, 303Forsyth Frederick, 47fowi ci, 203fraktal, 327Freud Sigmund, 69Fuchs Klaus, 308




Skorowidz 333

GGage Phineas, 181Galileusz, 302Gandhi Mahatma, 46Gardner Howard, 222Gelb Michael, 103, 107, 312geniusz, 41, 57, 98Gilchrist Elizabeth, 113Gioconda, 110Gladwell Malcolm, 62, 64, 101, 312, 328Gordon William, 154gra

matchbox, Patrz: matchboxmonopol, 128

graffiti, 61, 288Gropius Walter, 92Grosz George, 70gryzmolenie, 245, Patrz te : bazgrolenieGurd ijew Gieorgij, 92Gutenberg, 301Guthrie Woody, 325

HHamilton Richard, 329Harris Robert, 192Harrison George, 258Hawking Stephen, 191HBDI, 180, 182, 183, 185, 311, Patrz te :

model Herrmannaprofil, 185, 186

Heatherwick Thomas, 57, 314Heller Robert, 227Herrmann Brain Dominance Instrument,

Patrz: HBDIHerrmann Ned, 181, 311hierarchia potrzeb Maslowa, 232hipnoza, 123Hitler Adolf, 46, 266Hockney David, 91, 310, 324, 330Hollywood, 23Hudson Liam, 74humor, Patrz: poczucie humoruHusajn Saddam, 266Hutchison Whampoa, 95

IIDEO, 314imagineer, Patrz: wyobra niowiecimprowizacja, 290informacja sensoryczna, 33innowacyjno , 267, 268instrument muzyczny, 43inteligencja, 97

twórcza, 311wielokrotna, 222

introwertyk, 71, 72intuicja, 72Issigonis Alec, 161istota, Patrz: salienceIve Jonathan, 24

JJames William, 117, 238j dro migda owate, 44Jobs Steve, 135, 168, 313Joyce James, 106Jung Carl, 69, 70, 208

Kkana sensoryczny, 32kapelusz my lowy, 165, 166, 169

bia y, 166czarny, 167czerwony, 167kolejno , 168niebieski, 168zielony, 168ó ty, 167

kapitalizm opieku czy, 303karta kreatywna, 129Kekulé August, 67Kelley Tom, 314Kennedy John, 87, 223King Martin Luther, 46Kjerulf, 229Koestler Arthur, 309kompetencje, 240, 241





koncentracja, 233, 281koncepcja paradoksu, Patrz: paradokskonserwacja, 244kotwiczenie, 34kreatywno , 21, 26, 29, 39, 42, 59, 74, 97,

99, 154, 267, 268, 279, Patrz te :my lenie kreatywneaplikacje, 289blokada, 36, 55, 63, 81, 212, 296wiczenie, 49

dziecka, 237, 287, 288eksplozja, 115improwizowanie, 290k opoty, 35, 36, 53mierzenie, 96, 97, 98muzyka, 43ocenianie rezultatów, 94, 95, 96opór, 261otoczenie, Patrz: proces twórczy

otoczenieoznaki, 22, 23, 60, 61piel gnowanie, 250p e , 75poczucie humoru, 231poszukiwanie rozwi zania, 171rysowanie, 193rytua , 146spo eczno ci, 283strategia, 27, 28, 30, 31, 63, 81, 84, 86,

87, 88, 89, 93, 94, 102, 103, 112,114, 123, 137, 138, 139, 140, 141,142, 143, 146, 172, 177, 186, 190,193, 195, 199, 201, 203, 205, 206,207, 209, 226, 238, 274, 283, 284,286, 289, 295, 297, 298, 311

uroczysta kolacja, 85zmiana, 153stres, 220, Patrz te : stresszcz cie, 226w codziennym yciu, 273w miejscu pracy, 253, 254, 255, 260,

265, 266, 288warto komercyjna, 253, 256disruption, 256wiek, 75

zabawa, 202, 286zarabianie, 100zastój, 212

Kroc Ray, 161Królewskie Towarzystwo Sztuk, Patrz: RSAKsi ga przemian, 208kubizm, 91kultura, 276, 277, 278

Llateralizacja, 180lateralne my lenie, 168le Carré John, 47Lear Edward, 139LEGO, 242, 255, 279, 318Lenin W odzimierz, 46Lennon John, 91, 139, 152lewor czno , 112l k uogólniony, 220lingwistyka, 32Loewy Raymond, 114Logan David, 228logika, 111

MMaclean Donald, 47Magritte René, 101Mandelbrot Benoît, 327manifest, 46, 269Mao Tse-tung, 47mapa umys u, 111, 123, 299, 311

doskona a, 125kolor, 126linia tematyczna, 124mity, 127narz dzia, 124, 151projektowanie, 124, 126, 127rysowanie, 123

Marconi Guglielmo, 304Maslowa hierarchia potrzeb, 228, 232Maslow Abraham, 232maszyna Turinga, 307matchbox, 127




Skorowidz 335

Mayall John, 323MBTI, 72MBTI-CI, 72McCartney Paul, 62, 91, 152McGilchrist Iain, 285McLaren Malcolm, 326Mead Margaret, 265mechanika kwantowa, 25medytacja, 31, 32, 65, 66, 82, 84, 87, 123,

142, 296, 298, 300mentor, 239metafora, 32, 130, 131, 158

zbudowana na metaforze, 130metamorfoza, 158metoda

Montessori, 98my lowych kapeluszy,

Patrz: kapelusz my lowypi ciu kroków Younga, Patrz: technika

pi ciu kroków Youngasokratyczna, 68, 111SQVID, Patrz: SQVID

Michalko Michael, 161, 311Micha Anio , 76Mind Gym, 316mindfulness, Patrz: uwa nomitologia, 158model

DISC, Patrz: DISCDisneya, 172, 174Herrmanna, Patrz: HBDI

analityk, 182, 183, 184dusza towarzystwa, 182, 183, 184organizator, 182, 183, 184strateg, 182, 184, 185

synektyczny, Patrz: synektykamodel Disneya

krytyk, 173, 175, 176marzyciel, 172, 174realista, 173, 175

modelowanie, 34, 239, 240, 313monolog wewn trzny, 233, 280, 296monopol, 128Mozart Wolfgang, 99

mo liwo ci, 168mózg, 35, 37, 44, 235, 285, 296,

Patrz te : umyswiartka, 182

ewolucja, 235gadzi, 181gimnastyka, 236j dro migda owate,

Patrz: j dro migda owatekora mózgowa, 181model ca o ciowy, 182, 185, 311od ywanie, 235podzia na wiartki, 182pó kula, 181

prawa, 192udar, 112uk ad limbiczny, 101, 181

MRI, 181muza, 42, 43, 84, 306muzyk, 326muzyka, 43, 44, 85, 102, 259, 323, 325

atonalna, 44plagiat, 258przemys , 254

Myers Isabel Briggs, 72Myers–Briggs Type Indicator, Patrz: MBTImy lenie, 72

dywergencyjne, Patrz: my lenierozbie ne

eksperymentalne, 190ewolucyjne, 30, 282kontrolowane, 168konwencjonalne, 24konwergencyjne, Patrz: my lenie

zbie nekreatywne, 24, 26, 28, 30, 33, 49, 50, 60,

62, 86, 88, 154, 203, 217, 261, 311,Patrz te : kreatywnodoskonalenie pami ci, 135pobudzanie, 274rozwi zywanie problemów, 171umiej tno ci, 280w codziennym yciu, 249wizualizacja, Patrz: wizualizacja





my lenielateralne, 163, 165, 166, 313lew pó kul mózgow , 122linearne, 126, 163, 262logiczne, 122, 261losowe, 208metaforyczne, 131nielinearne, 126nieszablonowe, 206, 207nudge, 50o bogactwie, Patrz: bogactworacjonalne, 62rozbie ne, 29, 30, 31, 74równoleg e, 163, 164skojarzeniowe, 159swobodne, 207systemowe, 114w bok, Patrz: my lenie lateralnewerbalne, 201wizualne, 195, 199zbie ne, 29, 30, 74zintegrowane, 111

Nnarkotyki, 69narracja, 32, 131, 132, 135, 158, Patrz te :

opowiadanie historiinarz dzie dominacji mózgu Herrmanna,

Patrz: HBDINash John, 57Nasser Jacques, 268na ladowanie, 239, Patrz te : modelowanienauka, 240

akomodacja, 243asymilacja, 243dzieci, 241metody, 249odgrywanie ról, 242okres

operacji formalnych, 244operacji konkretnych, 244sensoryczno-motoryczny, 243wyobra e przedoperacyjnych, 243

powtarzanie, 242przez zabaw , 242robienie prób, 242wp yw na kreatywno , 248

nawyk, 55, 274zmiana, 275, 276

neologizm, 139neotenia, 222Neuro-linguistic Programming, Patrz: NLPneuroplastyczno , 35, 112Newton Isaac, 302nie wiadomo uniwersalna, 71Nixon Robin, 142NLP, 32, 34, 54, 129, 178, 239, 281, 313

definicja, 33podstawy, 33techniki, 34

nonsens, 139

Oobrazowanie metod rezonansu

magnetycznego, Patrz: MRIobserwacja, 72obsesja, 262obur czno , 112, 113odczuwanie, 72odgrywanie ról, 203, 204, 205, 242, 287ol nienie, 114operacja prowokacyjna, Patrz:

prowokacyjna operacjaopowiadanie historii, 131, 132, 135, Patrz

te : narracjascenariusz, 133

Orange, 95os dzanie, 72Osborn Alex, 146, 147osobowo , 54, 56o czasu, 34otoczenie, 55outsider, 56, 57, 58, 206, 327




Skorowidz 337

PPacino Al, 86paradoks, 24, 35, 110

Zenona, 190Park Andrew, 285patent, 256patentowe autorskie, 256perseweracja, 276perspektywa, 310Peters Tom, 264Philby Kim, 47Piaget Jean, 243Picasso Pablo, 62, 91, 99, 202, 305Pink Floyd, 86pisanie lustrzane, 112Pixar, 93, 157, 189, 317plagiat, 258Platon, 163PO, Patrz: prowokacyjna operacjapoczucie humoru, 229, 230, 231

ró nice regionalne, 230podobie stwo, 159pod wiadomo , 69, 132, 142, Patrz te :

umys nie wiadomypolityka, 49, 50Pollock Jackson, 203pop-art, 330pora ka, 96poznanie, 72praca

grupowa, Patrz: praca zespo owaindywidualna, 91, 93, 183w parach, 152zespo owa, 90, 91, 92, 93, 126, 152,

183, 196, 209prawo

autorskie, 258patentowe, 256, 258wielkich liczb, 96

procesSCAMPER, Patrz: SCAMPERtwórczy, 22, 41, 81, 314

definicja, 25

istota, 177otoczenie, 85, 87, 88, 89, 102,

103, 266otwarcie, 81, 82zamkni cie, 81, 82zmiana my lenia, 81, 82

proces twórczy, 309produkt ko cowy, 24programowanie neurolingwistyczne,

Patrz: NLPprojektant, 23, 39prokrastynacja, 81, 83, 158propriocepcja, 78, 109Proust Marcel, 90prowokacja, 165, 190prowokacyjna operacja, 165, 168przekonanie, 54, 55

bogactwo, Patrz: bogactwonegatywne, 224ograniczaj ce, 54

punk, 70punkt prze omowy, 312, 328

Rreakcja walcz lub uciekaj, 44, 101regu a, 205, 242

amanie, 206naginanie, 206przestrzeganie, 205, 248

reklama podprogowa, 69religia, 49renesans, 92rezonans magnetyczny, 35, 45, 181Roam Dan, 195, 199Robinson Ken, 248Roddick Anita, 327Rowe Maisie, 314Roxy Music, 325Royal Society of Arts, Patrz: RSARSA, 285RSA Animate, 285Rustler Florian, 111





rysowanie, 192, 202, 244, 324stadium

decyzji, 247elementów figuralnych, 245gryzmolenia, 245pseudonaturalistyczne, 246schematu ubogiego, 245wzbogaconego schematu, 246

SSaatchi & Saatchi, 269, 270, 271, 315, 316Saatchi Charles, 269, 270, 271, 315Saatchi Maurice, 269, 271, 315salience, 269samizdat, 48samopoczucie, 218, 229, 232, 233samorealizacja, 233samo wiadomo , 68sankiulot, 47SCAMPER, 139, 159, 160, 161, 163, 165,

299eliminowanie, 161modyfikowanie, 160narz dzia, 160odwracanie, 161po czenie, 160przystosowanie, 160zamiennik, 160

scenariusz, 23scenorys, 174Scott Ridley, 320Sedaka Neil, 259seks, 68sen, 64, 65, 67, 222, 300

faza, 222NREM, 223REM, 222

jako ród o inspiracji, 223na jawie, 65, 142, 224, 300, 303

Senge Peter, 264sensazione, 108Sex Pistols, 326sfumato, 110

Sheldrake Rupert, 77sie spo eczno ciowa, 48, 50skojarzenie, 131s awa, 41s ownik wzrokowy, 195s uch, 32, 67, 88, 109s uchanie aktywne, 109smak, 32, 67, 89, 90, 102, 109Snook Hans, 95Sokrates, 46, 111, 163soul bomb, 203Spiral Dynamics, 74SQVID, 199, 201stan

hipnagogiczny, 67transu, Patrz: trans

stan zasobny, 63, 281, 295Stone Ruth, 113Strawi ski Igor, 70, 106strefa komfortu, 183stres, 56, 100, 101, 219, 220

chroniczny, 219optymalny, 220zapobieganie, 219

strumie obrazów, 141styl ycia, 219sukces, 96superprodukcja, 23surrealizm, 69, 70, 101Sustein Cass, 50Suzi Blu, 105Swan Joseph, 116symbol, 158synchroniczno , 71, 77syndrom wypalenia, Patrz: wypaleniesynektyka, 25, 153, 154, 155

definicja, 154narz dzia, 156poznanie, 155przeniesienie, 155, 156trampolina, 159wykorzystanie, 155, 159

synestezja, 78




Skorowidz 339

szaleniec, 57szcz cie, 226, 229szpieg, 47

wiadomo , 34, 64, 217, 250pe na, 65, 66, 84, 136sensoryczna, 33, 34stan, 63, 65, 67, 68, 136stopie , 282strumie , 106

Ttaniec, 44technika

domu pami ci, 135pi ciu kroków Younga, 177, 178pobudzania umys u, 145poci cia, 137SCAMPER, Patrz: SCAMPERstrumienia obrazów, Patrz: strumie

obrazówtrzech stron, 106

TED, 284teoria

heliocentryczna, 302twórczej inteligencji, 311

Tesla Nikola, 257, 304test

dziewi ciu kropek, 207sortowania kart z Wisconsin, 275

Thaler Richard, 50The Beatles, 86, 102The Body Shop, 327The Eagles, 93Thinkertoys, 161, 162thin-slicing, 62tipping point, Patrz: punkt prze omowyto samo , 54, 55trans, 135, 136TRIZ, 95, 154, 187

segmentacja, 187zasady, 187

Turing Alan, 306, 307Turner Joseph Mallord William, 105Twitter, 48twórczo , Patrz: kreatywno

Uuciekinier, 236uczucia, 167uleganie, 73umiej tno ci, 55umys , 37, Patrz te : mózg

mapa, Patrz: mapa umys unie wiadomy, 64, 69, 136, 179, Patrz

te : pod wiadomoregeneracja, 222

uwa no , 84, 85, 233, 280

Vvan Gogh Vincent, 57von Oech Roger, 129

WWallis Alfred, 277Wenger Win, 141Westwood Vivienne, 326w ch, 32, 67, 89, 102, 108Whack Pack, 129whole-body experience, 209whole-brain thinking, Patrz: my lenie

zintegrowanewidzenie obwodowe, 124Wight Robin, 158, 178Wikipedia, 286Wilson Colin, 58wizualizacja, 34, 123, 139, 140, 141, 296,

298, 299afirmacja, Patrz: afirmacjabogactwo, 225kreatywna, 140, 142, 143w sporcie, 140

wska nikkreatywno ci, Patrz: CI

dla MBTI, Patrz: MBTI-CIMBTI, Patrz: MBTI





wspomnienia, 63, 64wspó zale no , Patrz: my lenie

systemowewyobra nia, 82, 111, 206wyobra niowiec, 100wypalenie, 55, 56wywieranie wp ywu, 51wzorzec, 34

dominacji u ludzi, 182my lowy, 31

wzrok, 32, 67, 85, 108, 194, 310

YYork Peter, 266Young James Webb, 87, 177, 314YouTube, 285

Zzabawa, 242zachowanie, 55zasada, 55

post pu, 229zdrowie, 218, 221Zenona, 190zespó l ku uogólnionego, 220Zespó ds. Spostrze e Dotycz cych

Zachowa , Patrz: BehaviouralInsights Team

zgodno , 73Zimmerman Robert, 325zjawisko synchroniczno ci, 71zmys , 32, 33, 67, 77, 85, 102, 109, 238

kinestetyczny, 77, 109znaczenie, Patrz: salienceZuckerberg Mark, 257




http://program-partnerski.helion.pl

Documents

Tytuł oryginału: Creative Thinking For Dummies®