Upload
dominikdziurdz80775
View
279
Download
4
Embed Size (px)
Citation preview
2011-04-09
1
UBEZPIECZENIA
Prowadzący:
dr Jacek Rodzinka
Samodzielny Zakład Ubezpieczeń
pokój A 217, tel. (17) 866 11 85
Literatura:
Sangowski T. red., Ubezpieczenia gospodarcze,POLTEXT, Warszawa 1998
Banasiński A., Ubezpieczenia gospodarcze, POLTEXT, Warszawa 1997
Jedynak P., Ubezpieczenia gospodarcze. Wybrane elementy teorii i praktyki, Księgarnia Akademicka, Kraków 2001
Łazowski J., Wstęp do nauki o ubezpieczeniach, PZUW, adaptacja i red. nauk. Mogilski W., Warszawa 1948
3
Literatura:
Monkiewicz J., Gąsiorowski L., Hadyniak B., Zarządzanie finansami ubezpieczeń, Poltext, Warszawa 1999
Ronka-Chmielowiec R. red., Ubezpieczenia. Rynek i ryzyko., PWE, Warszawa 2002
Monkiewicz J. red., Podstawy ubezpieczeń tom I –mechanizmy i funkcje, Poltext, Warszawa 2000
Monkiewicz J. red., Podstawy ubezpieczeń tom II –produkty, Poltext, Warszawa 2003
Monkiewicz J. red., Podstawy ubezpieczeń tom III –
przedsiębiorstwo, Poltext, Warszawa 2003
4
Co to jest
ubezpieczenie???
5
Słownik języka polskiego
definicja ubezpieczeń
Słowo ubezpieczenie w języku
polskim oznacza urządzenie
mające na celu ochronę przed
czymś, zapobiegające czemuś.
6
Jan Łazowski
definicja ubezpieczeń
Jest to urządzenie gospodarcze, zapewniające
pokrycie pewnych potrzeb majątkowych,
wywołanych u pewnych jednostek przez
odznaczające się pewną prawidłowością
zdarzenia losowe,
w drodze rozłożenia ciężaru tego pokrycia na
wiele jednostek, którym te same zdarzenia
losowe zagrażają.
2011-04-09
2
7
Antoni Banasiński
definicja ubezpieczeń
ubezpieczenie jest multiregulatorem
procesów rozwoju gospodarki narodowej
zakłócanym przez zdarzenia losowe –
klęski żywiołowe i nieszczęśliwe wypadki.
Koszt tej regulacji rozkłada się
bezpośrednio lub pośrednio na z góry
określone jednostki (prawne lub fizyczne)
korzystające z tego regulatora.
8
FUNKCJE
UBEZPIECZEŃ
OCHRONNA
REDYSTRYBUCYJNA
FINANSOWA
PREWENCYJNA
FUNKCJE
UBEZPIECZEŃ GOSPODARCZYCH
9
Funkcja ochronna
ochrona przed niepomyślnymi
skutkami zdarzeń losowych
10
Funkcja finansowa
tworzeniu funduszów i rezerw, które
mogą być wykorzystywana do
zwiększenia tempa rozwoju
gospodarki narodowej
11
Funkcja redystrybucyjna
polega ona na korzystnym dla gospodarki
narodowej przesunięciu bieżących
konsumpcyjnych wydatków ludności na okres
późniejszy oraz na zmianie charakteru tych
wydatków.
12
Funkcja prewencyjna
zapobiegnie wystąpieniu szkody, bądź
jej minimalizacja w momencie, gdy
szkoda już wystąpiła.
2011-04-09
3
13
Alternatywy dla ubezpieczeń
• kredyt bankowy
• samoubezpieczenie
• pomoc państwa
14
Klasyfikacja ubezpieczeń
emerytalne rentowe zdrowotne wypadkowe
Ubezpieczenia społeczne
osobowe majątkowe
Ubezpieczenia gospodarcze
UBEZPIECZENIA
15
Różnice pomiędzy ubezpieczeniami
społecznymi a gospodarczymi
Społeczne Gospodarcze
zapewniają minimum socjalne uzupełniają rozszerzają zasięg
społecznych
tylko osobowe zarówno osobowe jak i majątkowe
w większości obowiązkowe w większości dobrowolne
powstają z mocy ustawy powstają z mocy umowy
pracodawca ubezpiecza swojego
pracownika
osoba ubezpieczająca jest najczęściej
osobą ubezpieczaną
cześć ciężaru składki ponosi
pracodawca płacona osobiście
wypłata świadczeń gwarantowana jest
przez państwo
w większości nie ma gwarancji w
niektórych przypadkach UFG
świadczenia pieniężne
i rzeczowe
świadczenia
i odszkodowania tylko pieniężne
różne zakłady ubezpieczeń świadczą usługi
w zakresie tych ubezpieczeń 16
Podział ubezpieczeń według ustawy
z dnia 22 maja 2003 r. o działalności
ubezpieczeniowej
Dział I – ubezpieczenia na życie (pięć grup).
Dział II – pozostałe ubezpieczenia
majątkowe i osobowe (osiemnaście grup).
17
Ubezpieczenia osobowe
są to ubezpieczenia życia, zdrowia oraz zdolności do pracy osoby ubezpieczonej
18
Ubezpieczenia osobowe ze
wzgl. na rodzaj zdarzeń
życiowe - wypadkiem jest śmierć lub dożycie do określonego wieku
wypadkowe - wypadek to uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia lub śmierć w wyniku nieszczęśliwego wypadku.
2011-04-09
4
19
Ubezpieczenia wypadkowe ze
wzgl. na rodzaj zdarzenia
od następstw nieszczęśliwych wypadków - nieszczęśliwy wypadek to zdarzenie spowodowane siłą zewnętrzną, nagłe, występujące wbrew woli ubezpieczonego, powodujące uszczerbek na zdrowiu
chorobowe - zdrowotne
20
Ubezpieczenia
majątkowe
są to ubezpieczenia majątku w formie rzeczy, bądź sytuacji majątkowej ubezpieczonego
21
Ubezpieczenia majątkowe
ze wzgl. na przedmiot
rzeczowe - ubezpieczenie majątku w postaci rzeczy, dóbr materialnych
majątkowe sensu stricto -ubezpieczenie sytuacji majątkowej ubezpieczonego
22
Inne klasyfikacje
• Swoboda lub jej brak w nawiązaniu umowy
• Indywidualne lub zbiorowe
• Podmiotów gospodarczych lub gospodarstw domowych
• Komercyjne lub wzajemne
• Morskie lub lądowe
23
Inne klasyfikacje c.d.
• Bezpośrednie lub pośrednie
• Prywatne lub publiczne
• W obrocie krajowym bądź zagranicznym
2013-01-23
1
Problemy Polaków związane z ubezpieczeniami
1
Problem zabezpieczenia zdrowia
30%
17%9%
21%
23%
w pracy
w domu
w czasie wolnym
na drogach
inne
2
Statystyka wypadków w Polsce
Problem zabezpieczenia zdrowia
7%1%21%
71%
praca zawodowa
dom, czas wolny,sport
komunikacja
inne
3
Statystyka wypadków w Polsce Wypadki domowe
4
Brytyjskie Towarzystwo Zapobiegania
Wypadkom alarmuje, że aż 2 mln. 701 tys.
Brytyjczyków (4,5 % społeczeństwa) ulega
wypadkom w zaciszu domowym.
Ludność Anglii to około 60 mln. osób.
Przyczyny:
• 370 związanych z bielizną,
• 574 z paskami, sprzączkami i klamerkami,
• 2112 z wysokimi obcasami, stopniami i schodami,
• 12 tys. spowodowanych lub związanych z częściami garderoby (zwłaszcza skarpetkami, rajstopami i pończochami),
• 12 tys. ludzi pośliznęło się na mokrej lub śliskiej podłodze i wywróciło,
• 70 tys. straciło równowagę na nierównościach dywanu, czy wykładziny.
5
Przyczyny śmierci średniorocznie
na świecie • 40 kulturystów amatorów kona rocznie na siłowni przygniecionych
sztangą; • 8 osób wypada przez okno podglądając sąsiadów; • 180 osób łamie sobie kark spadając ze stołka barowego; • 5 osób w Japonii ginie w wyniku zbyt głębokiego kłaniania się • 2 osoby miażdżą przewracający się automaty z napojami; • 4 osoby ginie na świecie podczas wyprzedaży
w marketach; • 25 osób po sprzeczce o pilota do telewizora; • 300 osób podczas losowania loterii w TV; • 2 osoby umiera ze strachu podczas oglądania horrorów; • 1 osoba (mężczyzna) umiera podczas czytania magazynów
kobiecych.
6
2013-01-23
2
Problem zabezpieczenia życia
7
Ludność Polski na koniec 2008 r. – 38 135,9 tys. osób
z tego w tym okresie umarło – 387 tys. osób
Ryzyko śmierci wynosi: 1,01 %
Pozostałych 98,99 % dożyje kolejnych urodzin.
Szansa dożycia starości
Mężczyźni urodzeni w 2008 r. dożyją do 65 roku życia z prawdopodobieństwem
Kobiety urodzone w 2008 r. dożyją do 60 roku życia z prawdopodobieństwem
8
Co im grozi???
Zgodnie z tablicami trwania życia z 2008 r.
70,3 % 91,6 %
Powszechny system emerytalny to sposób gromadzenia
środków w okresie naszej pracy na czas starości, kiedy
to nie ma już dochodów z pracy.
Powinien on zapewnić pracownikowi godziwe życie
w czasie, gdy nie może już, z racji wieku, wykonywać
pracy zarobkowej.
9
Rodzaje systemów emerytalnych
Zasadniczo systemy emerytalne można podzielić na dwa rodzaje:
• system repartycyjny,
• system kapitałowy,
• system mieszany.
10
Stary system był systemem repartycyjnym,
opartym na umowie pokoleniowej,
generacyjnej, w którym bieżące składki
pokrywały wypłaty bieżących emerytur.
Wszystkie środki pobierane od płatników
trafiały do wspólnego worka (ZUS), z którego
finansowano wypłaty świadczeń.
11
Stary system finansowania ZUS
emeryci płacący składki
ZUS
12
2013-01-23
3
System kapitałowy
• System kapitałowy to system, w którym osoby pracujące odkładają część zarobionych pieniędzy na specjalne konta w prowadzone przez instytucje finansowe. Środki zgromadzone na kontach są przez instytucje finansowe inwestowane na rynku finansowym.
13
Liczba ludności
Efektywność systemu repartycyjnego (pokoleniowego).
Pracujący
Emeryci 1
5
2
3
3
2
14
Stary system był bardzo źle
oceniany przez Polaków
15 - sierpień 1995 r. - kwiecień 1997 r. 16
Badania opinii publicznej na
temat starego systemu
85%
78%
69%
62%
0% 50% 100%
Emerytury sąprzedmiotem gierpolitycznych
Zasady, którymi siękieruje są niejasne
System ten nie dajepoczuciabezpieczeństwa
Emerytura niezapewnia dobrychwarunków życia nastarość
17 Źródło: CBOS, maj 1998 r.
Stary system emerytalny był bardzo źle
oceniany zarówno przez społeczeństwo jak i
pracodawców, gdyż był:
• kosztowny
• niestabilny
• niesprawiedliwy
18
2013-01-23
4
Dlaczego kosztowny?
15,5%25%
33%43%
38% 43% 45%
0%
20%
40%
60%
1981 1982 1986 1987 1990 1992 1998
.
19
1. Wysoka i rosnąca składka ubezpieczeniowa!
2. Wydatki na te świadczenia sięgają w 1999 r. 15 % PKB.!
Dlaczego niestabilny?
20
Regulacje zmieniały się bardzo
często, a w programach partii
politycznych pojawiał się
zawsze zapis o reformie
systemu emerytalnego, gdyż
nikt nie mógł sobie pozwolić na
utratę kilkumilionowego
elektoratu.
Dlaczego niesprawiedliwy?
• specjalne przywileje wyższej emerytury,
• wcześniejsze emerytury dla niektórych
grup zawodowych,
• łagodne warunki otrzymywania renty
inwalidzkiej,
• finansowanie innych,
• duży może więcej.
21
Górnicza emerytura
22
Przysługuje pracownikowi urodzonemu przed
dniem 1 stycznia 1949 r., który spełnia łącznie
następujące warunki:
1. ukończył 55 lat życia,
2. ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami
pracy równorzędnej i okresami zaliczanymi do pracy
górniczej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla
mężczyzn.
SPECJALNE PRZYWILEJE
W wymiarze zalicza się półtorakrotnym następujące
okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego:
23
1. w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu
urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy
montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn
urabiających, ładujących i transportujących w przodkach
oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych,
2. w drużynach ratowniczych,
3. w charakterze mechaników sprzętu ratowniczego drużyn
ratowniczych.
Oprócz tego!!!
SPECJALNE PRZYWILEJE
Emerytura kolejowa
24
SPECJALNE PRZYWILEJE
Przysługuje pracownikowi kolejowemu, który spełnia łącznie
następujące warunki:
1. osiągnął wiek emerytalny wynoszący dla kobiet 55 lat,
mężczyzn 60 lat,
2. ma okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co
najmniej 20 lat dla kobiety i 25 lat dla mężczyzny,
w tym co najmniej 15 lat zatrudnienia na kolei, łącznie
z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów
zatrudnienia na kolei.
2013-01-23
5
Łagodne warunki
otrzymywania renty
inwalidzkiej.
25
RENTY
Jak finansowano innych?
26
Limitowana emerytura dla zarabiających
powyżej 2,5 średniej krajowej.
Najlepiej być w systemie - krótko i mało
płacić.
FINANSOWANIE INNYCH
Duży może więcej!!!
27
Zobowiązania wobec Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych wyniosły w 2003 r. ponad 12
mld zł.
Z tego ponad połowę są winne funduszowi
firmy z branży górniczej i PKP.
DUŻY MOŻE WIĘCEJ Stary system finansowania ZUS
emeryci płacący składki
ZUS
28
Rozwój w latach 1975 - 2000
1975
2000
41 lat
23 lata
8 lat
35 lat 18 lat
19 lat
Wykształcenie Praca Emerytura
Wiek: 68
Wiek: 76
29
Zmiany demograficzne
• obniżania się częstości zawierania
pierwszych małżeństw,
• odkłada się decyzję o zawarciu związku
małżeńskiego w czasie,
• rodzi się coraz mniej dzieci,
• wydłuża się przeciętna długość trwania
życia.
30
2013-01-23
6
W 2003 r. na jedną kobietę przypadało 1,22 dziecka.
Współczynnik dzietności kobiet
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
1950
1954
1958
1962
1966
1970
1974
1978
1982
1986
1990
1994
1998
2002
2006
2010
31
22
23
24
25
26
27
28
1960 1972 1976 1980 1984 1988 1992 1996 2000 2004
Przeciętny wiek rodzących kobiet
Przeciętny wiek kobiet rodzących pierwsze dziecko
27,6
25,6
32
Średnia długość życia
• w epoce brązu i żelaza -18 lat;
• na początku naszej ery - 22 lata;
• 1800 r. - 35 lat (w krajach rozwiniętych);
• w 1900 r. - 50 lat;
• obecnie - 75 lat .
33
Najkrócej żyją obecnie mieszkańcy Afryki, gdzie
w większości krajów przeciętna długość życia wynosi 40 - 50 lat.
Oczekiwana długość życia
w momencie urodzenia
Okres Botswana Świat Europa Japonia
1950-55 42,5 46,5 65,7 63,9
1970-75 53,2 58,0 71 73
1990-95 60,2 63,9 72,6 79,5
2000-05 36,1 66,0 73,7 81,5
2030-35 56,6 73,4 79,1 86,3
2045-50 63,2 76,0 80,8 88,0
34 Źródło: http://www.issa.int/pdf/anvers03/topic4/2lindell.pdf
Średnia długość życia w Polsce
50
55
60
65
70
75
80
85
19
50
19
52
19
54
19
56
19
58
19
60
19
62
19
64
19
66
19
68
19
70
19
72
19
74
19
76
19
78
19
80
19
82
19
84
19
86
19
88
19
90
19
92
19
94
19
96
19
98
20
00
20
02
20
04
20
06
20
08
20
10
72,1
80,6
35
Przyrost naturalny 1950 - 2050
Źródło: GUS 36
2013-01-23
7
Rok Urodzenia Zgony Przyrost naturalny
1946 622,5 241,8 380,7
1950 763,1 288,7 474,4
1960 669,5 224,2 445,3
1970 547,8 268,6 279,2
1980 695,8 353,2 342,6
1990 547,7 390,3 157,4
1995 433,1 386,1 47,0
1996 428,2 385,5 42,7
1997 412,7 380,2 32,5
1998 395,6 375,3 20,3
1999 382,0 381,4 0,6
2000 378,3 368,0 10,3
2001 368,2 363,2 5,0
2002 353,8 359,5 -5,7
2003 351,1 365,2 -14,1
2004 356,1 363,5 -7,4
2005 364,4 368,3 -3,9
2006 374,0 369,0 5,0
2007 388,0 377,0 11,0
2008 416,4 379,3 37,1
2009 417,6 384,9 32,7
2010 413,3 378,5 34,8 37
Urodzenia i zgony w latach 1989-2003 oraz prognoza do 2030 r.
0
100
200
300
400
500
600
1985 1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035
w tysią
cach
ZGONY
URODZENIA
38
Ruch naturalny w Polsce w latach
2008-2035
39
Rok Ludność na 31 XII Ruch naturalny
Urodzenia Zgony Saldo 2008 38 107 406 402 242 389 448 12 794 2009 38 100 651 406 905 393 228 13 677 2010 38 091 951 409 902 396 900 13 002 2011 38 081 740 411 241 400 397 10 844 2012 38 069 101 410 973 403 624 7 349 2013 38 056 018 409 179 406 571 2 608 2014 38 037 113 406 029 409 186 -3 157 2015 38 016 059 401 505 411 511 -10 006 2016 37 988 193 395 636 413 525 -17 889 2017 37 957 272 388 681 415 265 -26 584 2018 37 920 307 380 819 416 728 -35 909 2019 37 875 974 372 194 417 980 -45 786 2020 37 829 889 363 022 419 114 -56 092 2021 37 773 176 353 474 420 177 -66 703 2022 37 705 691 343 664 421 170 -77 506 2023 37 627 241 333 790 422 205 -88 415 2024 37 538 020 324 055 423 322 -99 267 2025 37 438 095 314 673 424 589 -109 916 2026 37 327 770 305 861 426 181 -120 320 2027 37 207 601 297 837 427 991 -130 154 2028 37 078 356 290 774 430 065 -139 291 2029 36 940 799 284 810 432 349 -147 539 2030 36 796 020 280 031 434 834 -154 803 2031 36 644 693 276 464 437 785 -161 321 2032 36 487 817 274 045 440 922 -166 877 2033 36 326 316 272 675 444 177 -171 502 2034 36 161 113 272 223 447 399 -175 176 2035 35 993 069 272 506 450 596 -178 090
Nowy system emerytalny w Polsce
System repartycyjno-kapitałowy
ZUS
OFE
Zabez
piecze
nie
indyw
idualn
e
EMERYTURA
2010-01-13
1
Ubezpieczenia społeczneI Filar
czyli
zreformowany ZUS
Reforma ubezpieczeń społecznych podzieliła społeczeństwo na trzy grupy
Grupa 1 Grupa 2 Grupa 3
Urodzeni przed 1 stycznia 1949 r.
Urodzeni po 31 grudnia 1948 r.
a przed
Urodzeni po 31 grudnia 1968 r.
1 stycznia 1969 r.
Obowiązkowo pozostają w starym systemie.
Mają wybór -pozostają w starym systemie lub przystępują do nowego.
Obowiązkowo przystępują do nowego systemu.
TRZY FILARY NOWEGO SYSTEMU EMERYTALNEGO
I FILARI FILAR II FILARII FILAR III FILARIII FILARObowiązkowyObowiązkowy ObowiązkowyObowiązkowy DobrowolnyDobrowolny
Zreformowany Zreformowany Otwarte fundusze Otwarte fundusze PPEPPE, fundusze inwestycyjne, , fundusze inwestycyjne, ZUSZUS emerytalne emerytalne
zarządzane przez zarządzane przez prywatne instytucjeprywatne instytucje
towarzystwa ubezpieczeń towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, zakłady wzajemnych, zakłady ubezpieczeńubezpieczeń
RepartycyjnyRepartycyjny KapitałowyKapitałowy KapitałowyKapitałowy
Konta Konta indywidualneindywidualne
Konta indywidualneKonta indywidualne Konta indywidualneKonta indywidualne
Gwarancja Gwarancja państwapaństwa
Nadzór państwowy Nadzór państwowy (KNF)(KNF)
Nadzór państwowy (KNF)Nadzór państwowy (KNF)
S E
EMERYTURA
Podstawy funkcjonowania I FILARA
ZUS
OFE
Zabezpieczenie
indywidualne
Ubezpieczenia społeczne obejmują:
• ubezpieczenie emerytalne,• ubezpieczenia rentowe• ubezpieczenia rentowe,• ubezpieczenie w razie choroby
i macierzyństwa,• ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy
i chorób zawodowych.
Liczba ubezpieczonych w latach 1995‐2008
Lata Ubezpieczeniw tys. okres poprzedni
= 100
1995 13 205,8 x1996 13 219,8 100,11997 12 937,1 97,91998 12 737,3 98,51999 13 270,6 104,22000 13 059,9 98,42001 12 851,0 98,42002 12 761,0 99,32003 12 739,3 99,8 2004 12857,4 100,92005 13130,9 102,12006 13354,1 101,72007 14074,5 105,42008 14366,1 102,1
2010-01-13
2
Zadania z zakresu ubezpieczeń społecznych wykonują:
• Zakład Ubezpieczeń SpołecznychZakład Ubezpieczeń Społecznych,
• otwarte fundusze emerytalne (OFE),
• zakłady emerytalne,
• płatnicy składek.
Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są:
• pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów, • osobami wykonującymi pracę nakładczą,• członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,• osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której
zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,• osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi,• posłami i senatorami pobierającymi uposażenie oraz posłami do Parlamentu Europejskiego wybranymi w Rzeczypospolitej Polskiej,• osobami pobierającymi stypendium sportowe,• pobierającymi stypendium słuchaczami Krajowej Szkoły Administracji Publicznej,• osobami wykonującymi odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub
tymczasowego aresztowania,• osobami pobierającymi zasiłek dla bezrobotnych lub pobierającymi stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub
przygotowania zawodowego w miejscu pracy, na które zostały skierowane przez powiatowy urząd pracy,b i bi j i t di k i db i t ż l b t i d i j któ t ł• osobami pobierającymi stypendium w okresie odbywania stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy, na które zostały
skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na staż lub przygotowanie zawodowe,• duchownymi,• żołnierzami niezawodowymi pełniącymi czynną służbę, z wyłączeniem żołnierzy pełniących służbę wojskową w charakterze
kandydata na żołnierza zawodowego oraz żołnierzy pełniących okresową służbę wojskową,• osobami odbywającymi służbę zastępczą,• funkcjonariuszami Służby Celnej,• osobami przebywającymi na urlopach wychowawczych lub pobierającymi zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku
macierzyńskiego,• osobami pobierającymi świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osobami pobierającymi zasiłek socjalny wypłacany na
czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także osobami pobierającymi wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie,wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy,
• osobami pobierającymi świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia.
Prawo do dobrowolnego objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi przysługuje:
• małżonkom pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy Organizacji Narodów Zjednoczonych i w innych misjach specjalnych za granicą, w instytutach, ośrodkach informacji i kultury za granicą,
• osobom, które z powodu sprawowania opieki nad członkiem rodziny spełniającym warunki do przyznania zasiłku pielęgnacyjnego,
• obywatelom polskim wykonującym pracę za granicą w podmiotach zagranicznych oraz obywatelom polskim wykonującym pracę w podmiotach zagranicznych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli podmioty te nie posiadają w Polsce swojej siedziby ani przedstawicielstwa,
• studentom oraz uczestnikom studiów doktoranckich, jeżeli nie podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innego tytułu,
• alumnom seminariów duchownych, nowicjuszom, postulantom i juniorystom do ukończenia 25 roku życia,
• odbywającym na podstawie nieodpłatnych umów cywilnoprawnych staż adaptacyjny wnioskodawcom‐obywatelom państwa członkowskiego UE w postępowaniu w sprawie uznania kwalifikacji do wykonywania zawodu regulowanego lub działalności regulowanej –w rozumieniu odpowiednio przepisów o zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych lub przepisów o zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do podejmowania lub wykonywania niektórych działalności.
Przeciętna miesięczna liczba osób pobierającychświadczenia emerytalno‐rentowe
LataLata Liczba w Liczba w tys.tys.
Rok poprzedni = Rok poprzedni = 100 100
19951995 6 7796 779 102,2102,2
19961996 6 9086 908 101,9101,9
19971997 7 0397 039 101,9101,9
19981998 7 1847 184 102,0102,0
19991999 7 2317 231 100,7100,7
20002000 7 2177 217 99,899,8
20012001 7 1567 156 99,199,1
20022002 7 1227 122 99,599,5
20032003 7 1297 129 100,1100,1
20042004 77 175175 100,6100,6
20052005 7 1847 184 100,1100,1
20062006 7 2177 217 100,5100,5
20072007 73037303 101,2101,2
20082008 74147414 101,5101,5
Struktura świadczeniobiorców wg rodzaju świadczenia w 2008 r. (%)
64,3
18,617,1
Emerytury Renty Renty rodzinnne
Obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają:
• pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów, • członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych
ółd l kół k l hi spółdzielni kółek rolniczych, • osobami odbywającymi służbę zastępczą.
2010-01-13
3
Dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek
• osoby wykonujące pracę nakładczą,• osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub
umowy zlecenia albo innej umowyumowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,
• osoby prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące,
• osoby wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
• duchowni.
Obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z WYJĄTKIEM:
• bezrobotnych pobierających zasiłek dla bezrobotnych,• osób wykonujących pracę nakładczą,• żołnierzy niezawodowych pełniących czynną służbę, z wyłączeniem żołnierzy
pełniących służbę wojskową w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego oraz żołnierzy pełniących okresową służbę wojskową,
• osób przebywających na urlopach wychowawczych lub pobierającymi zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego,
ób b j h ś i d i j l ł k i l ób• osób przebywających świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osób przebywających zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także osób przebywających wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy,
• osób przebywających świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia
• osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia jeżeli wykonują pracę poza siedzibą lub miejscem prowadzenia działalności zleceniodawcy.
Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne w
następujących okresach:• pracownicy ‐ od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku,• osoby wykonujące pracę nakładczą oraz zleceniobiorcy ‐ od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej
wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy,• członkowie spółdzielni ‐ od dnia rozpoczęcia wykonywania pracy na rzecz spółdzielni do dnia zakończenia jej wykonywania,• osoby prowadzące działalność pozarolniczą ‐ od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania
wykonywania tej działalności,• osoby współpracujące ‐ od dnia rozpoczęcia współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności lub wykonywaniu
umowy agencyjnej albo umowy zlecenia do dnia zakończenia tej współpracy,• posłowie i senatorowie ‐ od dnia nabycia prawa do uposażenia do dnia utraty tego prawa,• stypendyści sportowi ‐ od dnia spełnienia warunków, do dnia zaprzestania spełniania tych warunków,• osoby wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub
tymczasowego aresztowania ‐ od dnia rozpoczęcia wykonywania pracy do dnia zakończenia wykonywania tej pracy,• bezrobotni ‐ od dnia nabycia prawa do zasiłku lub stypendium do dnia utraty prawa do nich,• duchowni ‐ od dnia przyjęcia do stanu duchownego do dnia wystąpienia z tego stanu, a w przypadku alumnów seminariów
duchownych, nowicjuszów, postulantów i juniorystów – od dnia ukończenia 25 lat,• żołnierze niezawodowi w służbie czynnej oraz osoby odbywające służbę zastępczą ‐ od dnia powołania lub skierowania do tej
służby do dnia zwolnienia z tej służby,• funkcjonariuszami Służby Celnej – od dnia nawiązania stosunku służby do dnia zwolnienia ze służby,• osoby pozostające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku
macierzyńskiego ‐ od dnia spełnienia warunków, do dnia zaprzestania spełniania tych warunków,• osobami pobierającymi świadczenia socjalne wypłacane – od dnia nabycia prawa do świadczenia do dnia utraty tego prawa,• pobierający stypendium słuchacze Krajowej Szkoły Administracji Publicznej – od dnia uzyskania statusu słuchacza do dnia
utraty tego statusu,• osobami pobierającymi świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia – od dnia nabycia prawa do świadczenia
szkoleniowego do dnia utraty tego prawa.
Wysokość składek wynosi:
• ubezpieczenie emerytalne – 19,52 %19,52 %
• ubezpieczenia rentowe ‐ 6 %6 %
• ubezpieczenie chorobowe – 2,45 %2,45 %
• ubezpieczenie wypadkowe ‐ od 1 stycznia 2008 r.od 0,67% do 3,33%.od 0,67% do 3,33%.
Składka na Fundusz Pracy od 1 stycznia 1999 r. wynosi 2,45% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Składka na ubezpieczenie zdrowotne od 1 stycznia 2007 r. wynosi 9 %podstawy wymiaru.
Kwota rocznego ograniczenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w 2009 r. – 95 970 zł.
Składka na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych od 1 stycznia 2006 r. wynosi 0,1 % podstawy wymiaru.
Wpływy ze składek i należności pochodnych na FUS w mln. PLN
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Ogółem 69 904,0 68 217,1 70 271,8 74032,7 78181,9 81 328,5 89 362,6 82692,2
Pozaskładkowe dochody FUS w mln. PLN
Wyszczególnienie 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Ogółem w tym: 21 760,4 27 084,2 28 346,9 33680,6 32798,9 39 530,6 40 265,5 53404,3Ogółem w tym: 21 760,4 27 084,2 28 346,9 33680,6 32798,9 39 530,6 40 265,5 53404,3
Dotacja celowa z budżetu państwa a) 3 692,3 3 440,6 3 540,6 3511,3 3612,4 3 531,2 230,1
Dotacja uzupełniająca z budżetu państwa w tym: 17 464,6 23 547,3 24 724,7 19447,9 16499,7 20 952,2 23662,9 33230,0
Pozostałe dochody b) 8 652,9 9 490,3 9 868,0 - 12686,8 15 047,2 16 372,5 20174,3
- z tytułu przekazania środków do OFE 603,4 96,3 81,6 10613 12575,4 14 920,4 16 219,3 19911,5
a) Dotacja na wydatki związane z wypłatą świadczeń inwalidów wojennych i wojskowych oraz kombatantów, a także innych świadczeń pozaubezpieczeniowych.b) Np. zwroty nienależnie pobranych świadczeń, dobrowolne wpłaty na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych z tytułu osiągania dochodu z pracy przez emeryta bądź rencistę.
Pozostałe dochody –Np. zwroty nienależnie pobranych świadczeń, dobrowolne wpłaty na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych z tytułu osiągania dochodu z pracy przez emeryta bądź rencistę.
2010-01-13
4
Wydatki na świadczenia pieniężne
z FUS według funduszy
wyodrębnionych w ramach FUS w
% PKB
Wyszczególnienie 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008Ogółem FUS z tego: 12,8 12,4 12,3 11,6 11,0 11,1 10,1 10,4
z fund. Emerytalnego 6,4 6,4 6,5 6,6 6,2 6,6 6,3 6,6z fund. Rentowego 5,1 4,9 4,7 4,2 3,8 3,6 2,9 2,8z fund. Chorobowego 0,7 0,6 0,6 0,5 0,5 0,5 0,5 0,6z fund. wypadkowego 0,6 0,5 0,5 0,5 0,4 0,4 0,4 0,4
Wypłaty świadczeń pieniężnych wg funduszy w ramach FUS
Wydatki z FUS do pokrycia ze składek a wpływy ze składek
LataLataWydatki FUSWydatki FUS Wpływy ze składek Wpływy ze składek
ii należności pochodnychnależności pochodnych
Wskaźnik pokrycia Wskaźnik pokrycia wydatków dochodami ze wydatków dochodami ze
składek składek
w mld złw mld zł w mld złw mld zł w %w %
1998 1998 70,170,1 62,862,8 89,689,6
1999 1999 77,177,1 64,164,1 83,183,1
2000 2000 82,482,4 65,665,6 79,679,6
20012001 92 592 5 69 969 9 75 675 620012001 92,592,5 69,969,9 75,675,6
20022002 95,495,4 68,268,2 71,571,5
20032003 98,698,6 70,370,3 71,371,3
20042004 104,1104,1 74,074,0 71,271,2
20052005 107,5107,5 78,278,2 72,872,8
20062006 115,7115,7 81,381,3 70,370,3
20072007 121,1121,1 89,489,4 73,873,8
20082008 135,4135,4 82,782,7 61,161,1
Fundusz Ubezpieczeń Społecznych
Fundusz Ubezpieczeń Społecznych jest państwowym funduszem celowym, powołanym w celu realizacji zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych. Dysponentem FUS jest ZUS.
Przychody FUS pochodzą:
• ze składek na ubezpieczenia społeczne, nie podlegających przekazaniu na rzecz otwartych funduszy emerytalnych,
• z wpłat z budżetu państwa oraz z innych instytucji, przekazanych na świadczenia, których wypłatę zlecono Zakładowi, z wyjątkiem świadczeń finansowanych z odrębnych rozdziałów budżetowych oraz wpłat z instytucji zagranicznych,
• z oprocentowania rachunków bankowych FUS,• z lokat dokonywanych w jednostki uczestnictwa funduszy rynku pieniężnego,• z odsetek od nieterminowo regulowanych zobowiązań wobec FUS,• ze zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, wraz z odsetkami,• z dodatkowej opłaty i z opłaty prolongacyjnej,• z dotacji z budżetu państwa,• ze środków FRD,• z innych tytułów.
2010-01-13
5
Ze środków zgromadzonych w FUS finansowane są:
• wypłaty świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego, rentowego, chorobowego oraz wypadkowego,
• wydatki na prewencję rentową,
• spłaty kredytów i pożyczek wraz z odsetkami,spłaty kredytów i pożyczek wraz z odsetkami, zaciąganych w celu wypłaty świadczeń z FUS,
• odsetki za nieterminowe wypłaty świadczeń,
• należności dla płatników składek,
• odpisy stanowiące przychody Zakładu.
W ramach FUS wyodrębnia się fundusze:
• emerytalny, z którego finansowane są wypłaty emerytur,• rentowy, z którego finansowane są wypłaty rent z tytułu niezdolności do
pracy, rent szkoleniowych, rent rodzinnych, dodatków do rent rodzinnych dla sierot zupełnych, dodatków pielęgnacyjnych, zasiłków pogrzebowych oraz świadczenia zlecone Zakładowi do wypłaty podlegające finansowaniu z budżetu państwa a także wydatki na prewencję rentowąz budżetu państwa, a także wydatki na prewencję rentową,
• chorobowy, z którego finansowane są świadczenia określone w odrębnych przepisach,
• wypadkowy, z którego finansowane są świadczenia określone w odrębnych przepisach, a także koszty prewencji wypadkowej określone w odrębnych przepisach ,
• rezerwowe dla:a) ubezpieczeń rentowych oraz chorobowego, b) ubezpieczenia wypadkowego.
Struktura według wieku osób pobierających emerytury: Struktura według wieku osób pobierających renty z tytułu niezdolności do pracy:
Struktura według wieku osób pobierających renty rodzinne: Liczba świadczeniobiorców, którym przyznano emeryturę lub rentę w latach 1997‐2008 (w tys.)
WyszczególnienieWyszczególnienie 19971997 19981998 19991999 20002000 20012001 20022002 20032003 20042004 20052005 20062006 20072007 20082008
Ogółem Ogółem w tym osoby, którym w tym osoby, którym przyznano:przyznano:
326,3326,3 291,4291,4 320,0320,0 245,2245,2 247,2247,2 244,8244,8 254,4254,4 275275 224224 221,9221,9 312,5312,5 425,5425,5
emeryturę emeryturę 119,8119,8 98,598,5 98,598,5 74,774,7 93,793,7 108,5108,5 122,0122,0 143,2143,2 103,9103,9 103,9103,9 215,4215,4 340,5340,5
rentę z tytułu rentę z tytułu niezdolności do pracy niezdolności do pracy 154,9154,9 141,1141,1 152,8152,8 102,4102,4 85,985,9 71,271,2 67,567,5 59,759,7 52,452,4 50,250,2 50,150,1 45,645,6
rentę rodzinną rentę rodzinną 51,651,6 51,851,8 68,768,7 68,168,1 67,667,6 65,165,1 64,564,5 72,172,1 67,767,7 67,867,8 47,047,0 39,439,4
WyszczególnienieWyszczególnienie 19981998 19991999 20002000 20012001 20022002 20032003 20042004 20052005 20062006 20072007 20082008
Ogółem Ogółem w tym osoby, którym w tym osoby, którym przyznano:przyznano:
89,3% 109,8% 76,6% 100,8% 99,0% 103,9% 108,1% 81,5% 99,1% 140,8% 136,2 %
emeryturę emeryturę 82,2% 100,0% 75,8% 125,4% 115,8% 112,4% 117,4% 72,6% 100,0% 207,3% 158,1 %
rentę z tytułu niezdolności rentę z tytułu niezdolności do pracy do pracy 91,1% 108,3% 67,0% 83,9% 82,9% 94,8% 88,4% 87,8% 95,8% 99,8% 91 %
rentę rodzinną rentę rodzinną 100,4% 132,6% 99,1% 99,3% 96,3% 99,1% 111,8% 93,9% 100,1% 69,3% 83,8 %
Dynamika
2010-01-13
6
Wysokość podstawyWysokość podstawy wymiaru świadczeniawymiaru świadczenia
Przeciętna miesięczna wysokość świadczenia Przeciętna miesięczna wysokość świadczenia z FUS z FUS
Struktura emerytów i rencistów Struktura emerytów i rencistów otrzymujących świadczenie z FUS wg otrzymujących świadczenie z FUS wg wysokości świadczeniawysokości świadczenia
Przeciętny okres pobierania świadczenia
Wyszczególnienie 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Ogółem 706,06 783,84 842,38 934,34 999,77 1051,09 1096,97 1127,23 1214,75 1251,74 1370,81
Emerytury 805,78 893,04 957,67 1058,81 1128,87 1188,34 1237,38 1256,53 1310,75 1346,42 1471,30
Renty z tytułu niezdolności do pracy
587,97 654,11 702,58 777,53 828,61 857,27 875,43 901,93 989,19 1011,47 1096,34
Przeciętna wysokość świadczenia emerytalnoPrzeciętna wysokość świadczenia emerytalno--rentowegorentowego FUSFUS według rodzaju świadczeniawedług rodzaju świadczenia
pracy
Renty rodzinne 697,26 772,79 826,81 912,27 968,95 1011,32 1047,11 1076,49 1159,27 1190,78 1292,07
w relacji do przeciętnego wynagrodzenia
Wyszczególnienie 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Ogółem 57,0 54,7 52,7 54,5 56,4 57,5 57,6 57,0 59,0 55,0 53,2
Emerytury 65,0 62,3 59,9 61,8 63,7 65,0 65,0 63,6 63,6 59,2 57,1
Renty z tytułu niezdolności do pracy
47,4 45,7 43,9 45,4 46,8 46,9 46,0 45,6 48,0 44,5 42,5
Renty rodzinne 56,3 53,9 51,7 53,2 54,7 55,3 55,0 54,4 56,3 52,3 50,1
2010-01-13
7
Polska ma najwyższą wysokość rent i emerytur wśród krajów wyszehradzkich, pochłaniające wyższy odsetek PKB niż w pozostałych krajach, które ostatnio wstąpiły do Unii Europejskiej, jak również wyższą niż średnia w obecnej UE.
PolskaPolska WęgryWęgry CzechyCzechy SłowacjaSłowacja LitwaLitwa
Średnia renta bądźemerytura (EURO) 248 196 150 124 84
Średnia płaca brutto (EURO) 562 440 404 286 274
Koszt rent i emerytur sięgnął (% PKB) 13,6 9 9,5 b.d. 7,4
Wśród krajów Europejskich najwyższe renty i emerytury mieli Maltańczycy 805 euro w 1998 roku, a pensje brutto - Cypryjczycy - 1554 euro. Najniższe emerytury i pensje brutto odnotowano w Bułgarii - odpowiednio 47 i 123 euro miesięcznie.
Koszt rent i emerytur sięgnął w 2001 r. w Unii średnio 12,5 proc. Rekord dlaPolski ustanowiono w 1997 roku, kiedy sięgnął rekordowego poziomu 15,1 %Najniższy udział rent i emerytur w PKB miał Cypr - 4,5 proc., stosunkowo niski był też w Estonii (6,9 %), Rumunii (7,3 %) i Słowacji (7,6 %).
2012-05-07
1
Decyzje przedubezpieczeniowe
2
Decyzje przedubezpieczeniowe:
• Wybór ubezpieczyciela! – Wiarygodność! – Wielkość! – Liczba placówek zagranicznych! – Powiązania międzynarodowe! – Proces likwidacji szkody!
• Rodzaj oferowanego produktu! – Pakiet – Ubezpieczenie od wszystkich ryzyk (all risks) – Polisa na miarę
• Ustalania sumy ubezpieczenia! – CDN………. dr Jacek Rodzinka
Pok. 109, tel. wew. 1134
Wybór odpowiednich warunków ubezpieczenia
W analizie konkretnych produktów należy zwrócić szczególną uwagę na kilka ważnych elementów, które można znaleźć w polisie ubezpieczeniowej:
• Przedmiot ubezpieczenia – czyli kto lub co jest ubezpieczone.
• Zakres ubezpieczenia – czyli od jakich ryzyk ubezpieczony jest przedmiot ubezpieczenia.
• Wyłączenia - czyli od jakich ryzyk nie jest ubezpieczony przedmiot ubezpieczenia.
• Obowiązki stron – jak należy się zachować w konkretnych sytuacjach.
• System bonusów i malusów – za spełnienie jakich warunków klienci otrzymują zniżki, a za co zwyżki w składce.
• Określenie sumy ubezpieczenia – czyli na jaką kwotę ubezpieczony zostanie majątek.
• Cena ubezpieczenia – wysokość składki ubezpieczeniowej.
4
Wartość ubezpieczenia
a
suma ubezpieczenia
Wartość ubezpieczenia to rzeczywista lub szacunkowa
wartość przedmiotu ubezpieczenia.
Suma ubezpieczenia – najwyższa suma świadczenia, do
wypłaty której zobowiązany jest zakład w razie wystąpienia
szkody.
5
Suma ubezpieczenia
w ubezpieczeniach majątkowych - stanowi górną granicę odpowiedzialność zakładu i odszkodowanie tylko w wyjątkowych wypadkach może ją przekroczyć;
w ubezpieczeniach na życie - suma ubezpieczenia określa wysokość świadczenia należnego w razie nastąpienia wypadku ubezpieczeniowego (może być podwyższone urealnienie),
w ubezpieczeniu następstw nieszczęśliwych wypadków - świadczenie stanowi taki procent tej sumy, w jakim nastąpiło trwałe inwalidztwo.
6
• niedoubezpieczenie (podubezpieczenie), suma ubezpieczenia < wartość ubezpieczenia
• ubezpieczenie w pełnej wartości suma ubezpieczenia = wartość ubezpieczenia
• nadubezpieczenie suma ubezpieczenia > wartość ubezpieczenia
Trzy możliwości:
2012-05-07
2
7
Zagrożenie wynikające z niedoubezpieczenia
W
U
Z
O gdzie:
U – suma ubezpieczenia
W – wartość
ubezpieczenia
Z – szkoda
O - odszkodowanie
W
UZO
Sposoby określania
wysokości sumy
ubezpieczenia mienia
9
Mienie w zależności od jego
rodzaju może być ubezpieczone
wg następujących systemów:
• na sumy stałe,
• na wartość częściową,
• na pierwsze ryzyko,
• na sumy zmienne,
• na podstawie obrotów miesięcznych.
Sumy ubezpieczenia
• na sumy stałe - suma ubezpieczenia odpowiada całkowitej rzeczywistej wartości mienia,
• na wartość częściową - suma ubezpieczenia odpowiada wartości częściowej mienia wartości mienia. Wartość sumy ubezpieczenia zależy od rodzaju majątku i uzgodnień między stronami umowy,
• na pierwsze ryzyko - odszkodowanie równe jest poniesionej szkodzie rzeczywistej do granicy sumy ubezpieczenia, bez względu na relację tej sumy do wartości ubezpieczenia.
11
Ubezpieczenie na sumy zmienne
Ubezpieczony płaci część składki, a na koniec okresu ubezpieczenia
następuje wyrównanie wysokości opłacanych składek na podstawie
rzeczywistych wartości środków obrotowych w okresie ubezpieczenia.
Suma ubezpieczenia powinna odpowiadać wartości przewidywanego w
okresie ubezpieczenia najwyższego dziennego stanu rzeczowych
składników majątku obrotowego w miejscu ubezpieczenia.
12
Ubezpieczenie systemem obrotów
miesięcznych
Suma ubezpieczenia jest ustalana przez ubezpieczonego na podstawie
ogólnej sumy przewidzianych wpływów gotówkowych w ciągu jednego
miesiąca.
Na koniec okresu ubezpieczenia następuje wyrównanie wysokości
opłacanych składek na podstawie rzeczywistych wartości środków
obrotowych w okresie ubezpieczenia.
2012-05-07
3
13
Suma ubezpieczenia oparta na wartości
odtworzeniowej (nowej)
Wartość odtworzeniowa - aktualny koszt
zakupu lub wytworzenia przedmiotów
tego samego rodzaju i zbliżonej jakości.
14
W przypadku szkody całkowitej, bez względu na to kiedy do niej dojdzie,
ubezpieczony zapewnione ma odszkodowanie w wysokości umożliwiającej
odtworzenie zniszczonego mienia do stanu nowego, tzn. jego odbudowę bądź
zakup.
W przypadku szkody częściowej ubezpieczonemu gwarantuje się
odszkodowanie w wysokości zapewniającej dokonanie naprawy przy użyciu
nowych części zamiennych i elementów (tzn. bez potrącania stopnia ich
zużycia technicznego).
15
Suma ubezpieczenia oparta na wartości
rzeczywiste i upłynnienia
Wartość rzeczywista odpowiada wartości
odtworzeniowej pomniejszonej o stopień
faktycznego zużycia technicznego majątku.
Wartość upłynnienia to cena jaką uzyskałby
ubezpieczony sprzedając majątek w dniu
szkody na wolnym rynku.
16
Suma ubezpieczenia oparta na wartości
księgowej brutto
• Księgowa wartość początkowa mienia
następnie przeszacowywana w kolejnych
latach.
17
Suma ubezpieczenia oparta na wartości
księgowej netto
wartość początkowa środków trwałych po potrąceniu
odpisów amortyzacyjnych, z uwzględnieniem
obowiązujących przeszacowań.
Zasady ustalania sumy ubezpieczenia
- odpowiedzialność cywilna
2012-05-07
4
19
Suma ubezpieczenia na zdarzenie:
suma ubezpieczenia to maksymalna wartość szkody, do
pokrycia której zobowiąże się zakład odnośnie
pojedynczego zdarzenia, bez względu na liczbę zdarzeń
w okresie ubezpieczenia.
Suma ubezpieczenia do wyczerpania:
suma ubezpieczenia to maksymalna wartość szkód, do
pokrycia których zobowiąże się zakład w okresie
ubezpieczenia.
Generalna suma ubezpieczenia do wyczerpania i sumy na
zdarzenie:
suma ubezpieczenia ulega zmniejszeniu o wartość
wypłaconych świadczeń i odszkodowań, dodatkowo dla
określonych ryzyk ogranicza się sumę na zdarzenie. 20
Ograniczenia odpowiedzialności zakładu
ubezpieczeń
• niedoubezpieczenie,
• udział własny,
• franszyzy.
21
Udział własny
Ubezpieczony w zamian za obniżenie
składki partycypuje w części powstałej
szkody.
Określany jest procentowo lub kwotowo.
22
Franszyzy
Franszyza integralna (warunkowa) – oznacza
granicę, której przekroczenie warunkuje wypłatę
odszkodowania, czy świadczenia przez zakład
ubezpieczeń.
Franszyza redukcyjna – wypłacane
odszkodowanie jest zawsze obniżany o
określony procent lub kwotę. dr Jacek Rodzinka
Pok. 109, tel. wew. 1134
23
Odpowiedzialność
gwarancyjna ubezpieczyciela
Formalny początek ubezpieczenia
określa go data zawarcia umowy ubezpieczenia.
Materialny początek ubezpieczenia
to moment powstania odpowiedzialności gwarancyjnej zakładu, którym następuje nie później niż dnia następnego po zapłaceniu składki lub jej pierwszej raty.
24
Prawo regresu
Poszkodowany otrzymuje odszkodowanie
od ubezpieczyciela, ale ten korzystając
z tego prawa obciąża nim sprawce
szkody.
2010-01-13
1
ZUS
1
ZASADY ZASADY FUNKCJONOWANIA FUNKCJONOWANIA
II FILARAII FILARA
Założenia zreformowanego systemu emerytalnego
I FILAR - ZUS/FUS: obowiązkowy, powszechny, repartycyjny, administrowany przez państwoII FILAR - PTE/OFE: obowiązkowy, powszechny, kapitałowy, zarządzany przez prywatne podmioty
2
III FILAR: dodatkowy, dobrowolny, kapitałowy, zarządzany przez prywatne podmioty. Formy zbiorowe: pracownicze programy emerytalne (PPE) -tworzone przez pracodawców dla zatrudnianych przez nich pracowników. Obecnie projektowane są także rozwiązania indywidualne w zakresie gromadzenia uzupełniających środków na przyszłą emeryturę - będą one funkcjonować pod zbiorczą nazwą indywidualnych kont emerytalnych (IKE).
Jednym z podstawowych założeń reformy było zwiększenie
3
bezpieczeństwa systemu emerytalnego poprzez zapewnienie wypłaty świadczeń emerytalnych z różnych źródeł - z dwóch lub trzech, dla tych którzy podejmą decyzję o dokonywaniu dodatkowych oszczędności.
Otwarte fundusze emerytalne (OFE) stanowią kapitałową cześćnowego systemu emerytalnego.
Istotą działalności otwartych funduszy emerytalnych jest gromadzenie i inwestowanie środków pieniężnych członków OFE z przeznaczeniem na wypłatę członkom funduszu po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego.
4
p y g
Fundusze emerytalne mają charakter otwarty, co oznacza, że każdy uprawniony może dowolnie wybrać fundusz, a fundusz nie może odmówić mu członkostwa. Zarazem istnieje obowiązek przynależności do funduszu dla każdej osoby objętej ubezpieczeniem społecznym urodzonej po 31 grudnia 1968 r.
Otwarte fundusze emerytalne są odrębnymi podmiotami, mają osobowość prawną. Są jednak tworzone, zarządzane i reprezentowane w stosunkach z osobami trzecimi przez powszechne towarzystwa emerytalne (PTE) -podmioty prywatne działające w formie spółek akcyjnych.
5
Obydwa te podmioty podlegają nadzorowi państwa.
Fundusze mając osobowość prawną, nie posiadają jednakże zdolności upadłościowej tzn. nie mogą ogłosić bankructwa - fundusz dysponuje majątkiem odrębnym od majątku towarzystwa i w przypadku ogłoszenia upadłości towarzystwa aktywa funduszu nie wchodzą w skład jego masy upadłościowej.
Ogólne zasady funkcjonowania II filaru
PTE tworzy i zarządza (odpłatnie) OFE, reprezentujewobec osób trzecich oraz pomnaża pieniądzewpływające każdego miesiąca na indywidualne konta członków (7,3 % podstawy),
6
( , p y),minimalna wysokość kapitału zakładowegopowszechnego towarzystwa nie może być niższa niż równowartość w złotych 5.000.000 EURO.
2010-01-13
2
Porównanie OFE według wartość kapitału akcyjnego grudzień 2009 [mln PLN]
Wartość aktywów[mln PLN]
Wartość aktywów[mln Euro]
Aviva 45188,5 10994,77ING 43245,3 10521,97PZU Złota Jesień 24751,3 6022,21Amplico OFE 13702,8 3334,01AXA 9251,35 2250,94
7
,Generali 7724,89 1879,54AEGON 7275,1 1770,10Nordea 6905,62 1680,20Allianz 5052,91 1229,42Bankowy 4911,8 1195,09Pocztylion 3477,32 846,06Pekao 2841,07 691,26Warta 2612,59 635,67Polsat 1689,55 411,08
*Wyliczenia własne wg kursu PLN/EURO = 4,11
Bezpieczeństwo1. Prywatne konta członków funduszu.2. Regulacje prawne (bezpieczne zasady inwestowania,
nadzór państwa, przechowywanie składek przez
8
depozytariusza).3. Depozytariusz ponosi finansową odpowiedzialność za
niezgodne z prawem decyzja inwestycyjne PTE.4. Minimalna stopa zwrotu.5. Przejęcia (cofnięcie zezwolenia, cofnięcie zezwolenia
w związku z wystąpieniem niedoboru).6. Gwarancje finansowe (rachunek rezerwowy, Fundusz
Gwarancyjny, gwarancje państwa).
Każdy członek funduszu ma w funduszu emerytalnym indywidualny rachunek na którym odnotowana jest ilość
Prywatne konta członków funduszu
9
indywidualny rachunek, na którym odnotowana jest ilość tzw. jednostek rozrachunkowych. Wartość jednostki rozrachunkowej ustalana jest każdego dnia roboczego w oparciu o wartość aktywów funduszu.
Rozwód lub unieważnienie małżeństwa
środki zgromadzone na rachunku członka funduszu, przypadające byłemu współmałżonkowi w wyniku podziału majątku wspólnego małżonków, są przekazywane w ramach
10
majątku wspólnego małżonków, są przekazywane w ramach wypłaty transferowej na rachunek byłego współmałżonka w otwartym funduszu.
Śmierć członka OFEFundusz dokonuje wypłaty transferowej połowy środków zgromadzonych na rachunku zmarłego na rachunek małżonka zmarłego w otwartym funduszu, w zakresie, w jakim środki te stanowiły przedmiot małżeńskiej
11
j y p jwspólności majątkowej.
Druga połowa przekazywane są osobom wskazanym przez zmarłego, a w przypadku ich braku wchodzą w skład spadku.
Polityka lokacyjna
Obowiązkiem funduszu emerytalnego zapisanym w ustawie jest lokowanie aktywów, z zastrzeżeniem zapewnienia maksymalnego stopnia bezpieczeństwa i rentowności dokonywanych lokat.
Politykę lokacyjną otwartych funduszy emerytalnych ograniczają limity inwestycyjne, ściśle określające rodzaj i ilość instrumentów finansowych powiązanym bezpośrednio z ryzykiem jakie niesie za
12
finansowych, powiązanym bezpośrednio z ryzykiem jakie niesie za sobą lokowanie w określone grupy instrumentów.
2010-01-13
3
Aktywa otwartego funduszu nie mogą być lokowane w:
1. akcjach lub innych pap. wart. emitowanych przez PTE zarządzające tym funduszem,
2 akcjach lub innych papierach wartościowych
13
2. akcjach lub innych papierach wartościowych emitowanych przez akcjonariusza PTEzarządzającego tym funduszem,
3. akcjach lub innych papierach wartościowych emitowanych przez podmioty będące podmiotami związanymi w stosunku do podmiotów określonych w pkt 1 i 2.
Wartość aktywównetto w zarządzaniu (zł) Udział w rynku (%)
poprzedni miesiąc poprzedni miesiąc
AEGON 7 275 099 042,20 4,077 020 404 019,33 4,05
ALLIANZ5 052 907 170,38 2,834 837 026 752,39 2,79
AMPLICO13 702 784 902,31 7,6713 395 264 614,60 7,73
AVIVA45 188 514 057,83 25,3044 280 809 223,62 25,54
AXA9 251 350 366,12 5,188 729 455 165,89 5,04
GENERALI7 724 893 960,31 4,327 355 141 377,90 4,24
ING43 245 260 436,98 24,2142 080 785 306,78 24,27
NORDEA6 905 618 216,93 3,876 576 943 662 26 3 79
14Aktywa w zarządzaniu - suma składek wpłacanych do funduszu (za pośrednictwem ZUS), które są przez niego inwestowane.
6 576 943 662,26 3,79
PEKAO2 841 064 862,09 1,592 765 921 988,43 1,60
PKOBP BANKOWY 4 911 799 598,67 2,754 759 844 126,95 2,75
PZU ZŁOTA JESIEŃ24 751 338 864,98 13,8623 994 343 924,36 13,84
WARTA2 612 587 847,03 1,462 531 120 782,87 1,46
POCZTYLION3 477 319 415,92 1,953 402 787 187,29 1,96
POLSAT1 689 552 310,28 0,951 631 708 223,32 0,94
ŁĄCZNIE (wszystkie OFE)178 630 091 052,03 100,00173 361 556 355,99 100,00
Obligacje, bony
skarbowe (%)Akcje + NFI (%) Inne (%) Portfel razem
poprzedni miesiąc poprzedni miesiąc poprzedni miesiąc poprzedni miesiąc
AEGON 63,55 28,37 8,08 7 235 462 918,88
ALLIANZ 62,36 31,60 6,04 5 046 939 564,14
AMPLICO 55,04 29,92 15,03 13 988 757 768,32
AVIVA 61,73 29,89 8,38 45 658 193 035,61
AXA 67,11 28,49 4,40 9 210 949 112,77
Struktura portfela OFE: grudzień 2009
15
, , , ,
GENERALI 60,57 28,76 10,66 7 704 905 958,60
ING 61,52 32,14 6,34 43 309 276 032,61
NORDEA 57,60 30,04 12,36 6 864 480 044,70
PEKAO 60,28 33,52 6,20 2 797 459 314,89
PKOBP BANKOWY 62,07 30,08 7,85 4 899 532 149,17
PZU ZŁOTA JESIEŃ 63,67 31,34 4,98 24 583 959 931,66
WARTA 63,12 30,20 6,68 2 600 459 783,39
POCZTYLION 69,55 27,30 3,15 3 459 952 023,99
POLSAT 61,14 37,01 1,84 1 679 557 677,33
adzo
ne p
rzez
OFE
ień
2009
Liczba rachunków
ogółem w tym: martwe rachunki
razem %
AEGON 797 139,00 67 336,00 8,45
ALLIANZ 421 298,00 29 108,00 6,91
AMPLICO 1 133 993,00 37 757,00 3,33
AVIVA 2 960 471,00 64 502,00 2,18
AXA 802 986 00 25 644 00 3 19
16
Rac
hunk
i pro
wa
grud
zi AXA 802 986,00 25 644,00 3,19
GENERALI 736 230,00 60 223,00 8,18
ING 2 992 595,00 113 141,00 3,78
NORDEA 891 667,00 78 660,00 8,82
PEKAO 367 377,00 27 834,00 7,58
PKOBP BANKOWY 453 821,00 38 270,00 8,43
PZU ZŁOTA JESIEŃ 2 201 466,00 97 160,00 4,41
WARTA 350 481 34 050 9,72
POCZTYLION 540 951,00 83 640,00 15,46
POLSAT 327 425,00 13 618,00 4,16
ŁĄCZNIE (wszystkie OFE) 14 977 900 770 943 5,15
Porównanie OFE według wartości aktywów i liczby członków
Udział w wartości aktywów
Udział w ilości rachunków
AVIVA 25,30% 19,77%ING 24,21% 19,98%
PZU ZŁOTA JESIEŃ 13,86% 14,70%AMPLICO 7,67% 7,57%
AXA 5,18% 5,36%GENERALI 4,32% 4,92%
17
, 4,92%AEGON 4,07% 5,32%
NORDEA 3,87% 5,95%ALLIANZ 2,83% 2,81%
PKOBP BANKOWY 2,75% 3,03%POCZTYLION 1,95% 3,61%
PEKAO 1,59% 2,45%WARTA 1,46% 2,34%
POLSAT 0,95% 2,19%
Depozytariusz
Podstawowym obowiązkiem depozytariusza jest przechowywanieaktywów funduszu oraz zapewnienie, aby były one lokowane
d i i i t t t f d
Fundusz jest obowiązany wybrać depozytariusza, któremu, na podstawie umowy, powierza przechowywanie swoich aktywów.
18
zgodnie z przepisami prawa oraz statutem funduszu.
Zapewnia on również zgodne z przepisami prawa i statutem funduszu wykonywanie obowiązków funduszu.
2010-01-13
4
Depozytariuszem może być bank, który:
jest bankiem krajowym w rozumieniu ustawy - Prawo bankowe,posiada fundusze własne w wysokości stanowiącej równowartość w złotych co najmniej 100.000.000 EURO,nie posiada akcji towarzystwa zarządzającego funduszem, którego aktywa przechowuje, ani też nie posiada żadnych innych związków kapitałowych z tymi podmiotami,
19
z tymi podmiotami,nie jest pożyczkodawcą lub kredytodawcą w stosunku do funduszu, którego aktywa przechowuje, ani towarzystwa zarządzającego tym funduszem, chyba że kwota pożyczki lub kredytu nie przekracza 1% wartości aktywów funduszu, nie zatrudnia ani nie posiada w składzie władz statutowych osób, które są:
członkami zarządu, rady nadzorczej lub pracownikami towarzystwa zarządzającego funduszem, którego aktywa przechowuje,członkami organu zarządzającego, rady nadzorczej lub pracownikami podmiotu związanego w stosunku do towarzystwa,
Do obowiązków depozytariusza w zakresie przechowywania aktywów funduszu
należy:
prowadzenie rejestru aktywów funduszu,wyceny aktywów i obliczenia stopy zwrotu,zapewnienie, aby umowy obejmujące nabywanie i zbywanie aktywów funduszu były zgodne z przepisami prawa oraz
f d
20
statutem funduszu, wykonywanie poleceń funduszu,zapewnienie, aby aktywa funduszu były lokowane zgodnie z przepisami prawa oraz statutem funduszu,zapewnienie terminowego rozliczania umów dotyczących aktywów funduszu oraz umów z członkami funduszu,wykonywanie poleceń likwidatora dotyczących likwidacji funduszu.
Depozytariusz jest obowiązany do występowania, w imieniu członków funduszu, z powództwem przeciwko towarzystwu z tytułu szkody spowodowanej niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem przez towarzystwo obowiązków w zakresie
21
zarządzania funduszem i jego reprezentacji.
Porównanie OFE - Depozytariusz
Depozytariusz Otwarty fundusz emerytalny
BRE Bank S.A.AXAPKO BP BankowyPolsat
Bank Polska Kasa Opieki S.A.AEGONPZU "Złota Jesień"
Deutsche Bank Polska S.A. ALLIANZPKO BP S.A. WARTA
22
PKO BP S.A. WARTA
Bank Handlowy w Warszawie S.A.
Amplico Aviva Generali INGNordea Pekao Pocztylion
Wycena aktywów i obliczanie stóp zwrotu funduszy emerytalnych
Wyniki inwestycyjne funduszy emerytalnych będą podawane w postaci stopy zwrotu funduszu. Dane służące do jej obliczenia będą brane z 3 ostatnich lat. W ten sposób wyraźniej widać będzie długoterminowe efekty inwestycyjne. Stopy zwrotu będą obliczane dwa razy w roku: na koniec marca i na koniec września.
23
stopa zwrotu funduszu, średnia ważoną stopa zwrotu wszystkich otwartych funduszy,minimalna wymagana stopa zwrotu.
Rodzaje stóp:
Stopa zwrotu OFE
Stopa zwrotu funduszu - jest to wyrażony procentowo iloraz różnicy wartości jednostki rozrachunkowej w ostatnim dniu roboczym miesiąca rozliczeniowego i wartości tej jednostki w ostatnim dniu roboczym miesiąca rozliczeniowego poprzedzającego okres 36 miesięcy oraz wartości tej jednostki
24
w ostatnim dniu roboczym miesiąca rozliczeniowego poprzedzającego okres 36 miesięcy.
Miesiącem rozliczeniowym jest odpowiednio marzec i wrzesień.
2010-01-13
5
Stopa zwrotu z inwestycji jest podstawową miarą ocenyefektywności polityki inwestycyjnej OFE.
Obliczamy ją stosując wzór:
01i
.r.j.w.r.j.wr −=
25
0i .r.j.w
gdzie:ri - stopa zwrotu i-tego OFE,w.j.r.1 - wartość jednostki rozrachunkowej i-tego funduszu w dniu
wyceny,w.j.r.0 - wartość jednostki rozrachunkowej i-tego funduszu
emerytalnego na 36 miesięcy przed dniem wyceny
Rok Wskaźnik inflacji
1999 107,3
2000 110,1
2001 105,5
2002 101,9
2003 100,8
2004 103,5
2005 102,1
2006 101,0
2007 102,5
2008 104,2
26
2009 103,5
7,3
17,4
22,9
24,8
25,6 29,1 31,1
32,1 34,638,8 42,3
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Dlaczego 36 miesięczna stopa zwrotu zaciemnia sytuację?
Rok 1 Rok 2 Rok 3
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4
OFE 1- wartość jednostki 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21
OFE 2 -wartość jednostki 10 10,5 11 11,5 12 12,5 13 13,5 14 14,5 15 15,5
Rok 4 Rok 5 Rok 6
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4
27
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4
OFE 1- wartość jednostki 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33
OFE 2 -wartość jednostki 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27
W 3 roku W 4 roku W 4roku W 5 roku W 5 roku W 6 roku W 6 roku
OFE 1 - stopa zwrotu 52,4 52 48 44 41 39 36
OFE 2 - stopa zwrotu 35,5 38 39 40 41 42 43
36 miesięczne stopy zwrotu wynoszą:
Porównanie OFE według stopy zwrotu od początku działalności [%]
OFE Stopy zwr. [%]
Polsat +229.10
ING NN +218.00
DOM +203.80
Generali +202.80
Nordea +199.00
Grudzień 2007 r.
OFE Stopy zwr. [%]
ING +158.00
Generali +152.30
Polsat +151.50
Nordea +148.70
Warta +146.70
OFE Stopy zwr. [%]
Polsat +207.10
ING +196.70
Generali +193.70
Nordea +182.30
Warta +182.20
Grudzień 2008 r. Grudzień 2009 r.
28
CU +199.00
PZU +198.50
AEGON +189.30
AXA +188.20
Pekao +185.70
Bankowy +183.00
AIG +180.60
Skarbiec +175.70
Allianz +173.50
Pocztylion +172.50
PZU +145.90
AXA +142.00
CU +141.50
AEGON +139.70
Bankowy +132.50
AIG +132.30
Pekao +132.00
Allianz +130.00
Pocztylion +127.40
PZU +181.60
AXA +177.40
AEGON +175.40
Aviva +175.00
Bankowy +169.10
Amplico +168.10
Pekao +166.20
Allianz +163.10
Pocztylion +159.90
Porównanie OFE według stopy zwrotu w okresie ostatnich
36 m
iesięc
y36
mie
sięc
y
1212m
iesięc
ym
iesięc
y
OFE Stopy zwrotu [%]Allianz +7.65Amplico +7.03AXA +6.98Generali +6.88AEGON +5.88PZU +5.43Pekao +5 34
OFE Stopy zwrotu [%]Polsat +20.38Generali +15.13Bankowy +14.66Amplico +14.43ING +13.90AEGON +13.80AXA +13 69
29
Pekao +5.34Pocztylion +4.84Nordea +4.59Bankowy +3.94ING +3.92Aviva +3.66Warta +2.66Polsat +2.64
AXA +13.69Pekao +13.62Allianz +13.50PZU Złota Jesień +13.50Warta +13.33Pocztylion +13.15Aviva (d. CU) +13.03Nordea +12.74
Porównanie OFE według stopy zwrotu w okresie ostatnich
3 m
iesięc
y3
mie
sięc
y
11m
im
iesiąc
aes
iąca
OFE Stopy zwrotu [%]Allianz +3.95ING +3.81AXA +3.58Pekao +3.50Amplico +3.47Generali +3.45
OFE Stopy zwrotu [%]Polsat +1.66ING +1.40Allianz +1.31Bankowy +1.17Aviva +1.14AEGON +1.06
30
Aviva +3.42AEGON +3.42Polsat +3.40PZU Złota Jesień +3.38Bankowy +3.30Warta +3.29Nordea +3.26Pocztylion +3.01
AEGON +1.06Pekao +1.06AXA +1.06PZU Złota Jesień +1.04Warta +1.00Nordea +1.00Generali +1.00Pocztylion +0.97Amplico +0.94
2010-01-13
6
Średnia ważoną stopa zwrotu wszystkich otwartych funduszy
Średnią ważoną stopą zwrotu wszystkich otwartych funduszy za okres 36 miesięcy jest suma iloczynów stopy zwrotu każdego z otwartych funduszy i wskaźnika przeciętnego udziału w rynku danego otwartego funduszu.
31
Wskaźnikiem przeciętnego udziału w rynku danego otwartego funduszu jest średnia arytmetyczna wskaźnika udziału w rynku w ostatnim dniu roboczym miesiąca poprzedzającego okres 36 miesięcy i wskaźnika udziału w rynku w ostatnim dniu roboczym miesiąca przypadającego na koniec okresu 36 miesięcy.
Wskaźnik udziału w rynku otwartego funduszu, w określonym dniu, jest to iloraz wartości aktywów netto tego funduszu i wartości aktywów netto wszystkich otwartych funduszy, według stanu na dzień obliczenia wskaźnika.
Obliczamy ją stosując wzór:
∑∑∑=
+=n
in
iT
iTn
iT
iTi
WAN
WAN
WAN
WANrRS1
1
1
0
0
21
32
∑∑==
iiT
iiT WANWAN
11
10
gdzie:RS - średnia stopa zwrotu OFE,n - liczba OFE,ri – stopa zwrotu i-tego OFE,WANi,T0, WANi,T1 - wartość aktywów netto i-tego OFE w pierwszym i ostatnim
dniu przedziału czasowego, dla którego oblicza się stopę zwrotu
Minimalna wymagana stopa zwrotu
33
Minimalną wymaganą stopą zwrotu jest stopa zwrotu niższa o 50 % od średniej ważonej stopy zwrotu wszystkich otwartych funduszy w tym okresie lub o 4 punkty procentowe od tej średniej, w zależności od tego, która z tych wielkości jest niższa.
Stopy zwrotu OFE za okres od 29-09-2006 do 30-09-2009 r.
Nazwa OFE Stopa zwrotu w okresieGenerali OFE 10,385%AXA OFE 10,025%AIG OFE 9,801%OFE Allianz Polska 9,536%Pekao OFE 8,541%OFE PZU "Złota Jesień" 8,489%AEGON OFE 8,354%OFE Pocztylion 7,966%
34
OFE POLSAT 7,246%Nordea OFE 6,766%Bankowy OFE 6,680%ING OFE 6,138%Aviva OFE Aviva BZ WBK 6,075%OFE WARTA 5,369%Średnia ważona stopa zwrotu 7,909%Minimalna stopa zwrotu 3,909%
NiedobórNiedobór występuje w otwartym funduszu w przypadku, gdy stopa zwrotu tego funduszu za okres 36 miesięcy, jest niższa od minimalnej wymaganej stopy zwrotu.
35
Do pokrycia niedoboru stosuje się następującą procedurę:
1. W terminie 3 dni OFE przeznacza na pokrycie niedoboru wszelkie środki dostępne na rachunku rezerwowym, a jeżeli to nie wystarcza to z umorzenia jednostek rozrachunkowych zgromadzonych na rachunku części dodatkowej Funduszu
36
zgromadzonych na rachunku części dodatkowej FunduszuGwarancyjnego, w tym otwartym funduszu.
2. Jeśli to nie wystarcza, PTE pokrywa niedobór z własnych środków w terminie 14 dni.
3. Jeśli to nie wystarcza, niedobór pokrywany jest z pozostałych środków Funduszu Gwarancyjnego w terminie 21 dni.
4. Jeśli to nie wystarcza, Skarb Państwa gwarantuje pokrycie niedoboru.
2010-01-13
7
Jeżeli pokrycie niedoboru z części dodatkowej Funduszu Gwarancyjnego w tym otwartym funduszu są
i t j k i i d b d PTE
37
niewystarczające na pokrycie niedoboru, zarząd PTE jest obowiązany zawiadomić o tym niezwłocznie organ nadzoru, który występuje do właściwego sądu z wnioskiem o ogłoszenie upadłości tego towarzystwa.
Porównanie OFE stopa zwrotu w okresie 31.03.00 do 29.03.02 r.nazwa funduszu stopa zwrotu OFE (%) Kwota niedoboru
PZU Złota Jesień 19,438% X
Polsat 18,725% X
Zurich 18,138% X
Commercial Union BPH CU WBK 17,606% X
Sampo 17,079% X
Nationale-Nederlanden Polska 16,667% X
Średnia ważona stopa zwrotu 15,614% X
Winterthur 15,028% X
38
Allianz Polska 13,647% X
Dom 12,928% X
{ego} 12,452% X
Ergo Hestia (d. PBK Orzeł) 11,383% X
Pekao 11,138% X
Kredyt Bank 9,647% X
Pocztylion 8,754% X
AIG 8,576% X
Skarbiec-Emerytura 8,262% X
minimalna stopa zwrotu 7,807% X
Bankowy 5,409% 16 397 917,28
nazwa funduszu stopa zwrotu OFE (%) Kwota niedoboru
Rodzina 28,343 % X
Polsat 24,881% X
Commercial Union BPH CU WBK 22,574% X
ING Nationale- Nederlanden Polska 19,924% X
Dom 19,718% X
Zurich 19,426% X
Winterthur 19,177% X
Kredyt Banku 18,507% X
Allianz Polska 18,093% X
Ś
Porównanie OFE stopa zwrotu w okresie 30Porównanie OFE stopa zwrotu w okresie 30..0909..99 do 2899 do 28..0909..01 01 r.r.
39
Średnia ważona stopa zwrotu 18,091% X
Pekao 17,979% X
Sampo 17,415% X
Pocztylion 16,795% X
PBK Orzeł 15,794% X
{ego} 15,463% X
PZU Złota Jesień 15,312% X
Skarbiec-Emerytura 13,761% X
AIG 9,953% X
minimalna stopa zwrotu 9,046% X
Bankowy 1,376% 35 382 853,90
nazwa funduszu stopa zwrotu OFE (%) Kwota niedoboru
Pioneer 29,554% X
DOM 28,737% X
Polsat 26,975% X
Commercial Union BPH CU WBK 24,951% X
PBK Orzeł 24,904% X
{ego} 23,040% X
Pocztylion 22,911% X
Porównanie OFE stopa zwrotu w okresie 30Porównanie OFE stopa zwrotu w okresie 30..0606..99 do 2999 do 29..0606..20012001 r.r.
40
Skarbiec-Emerytura 22,643% X
Sampo 22,593% X
Nationale-Nederlanden Polska 22,562% X
Winterthur 22,382% X
średnia arytmetyczna stopa zwrotu 22,097% X
Zurich 21,752% X
Złota Jesień 16,827% X
AIG 12,488% X
minimalna stopa zwrotu 11,049% X
Bankowy 10,076% 3 678 647,04
PrzejęciaTowarzystwo może zniknąć z rynku w jeden z następujących sposobów:
1. może połączyć się z innym towarzystwem,
2. może, na podstawie umowy zawartej z innym PTE, przekazać temu towarzystwu zarządzanie otwartym funduszem, którym zarządza,
3. w przypadku ogłoszenia upadłości towarzystwa lub otwarcia jego likwidacji organ nadzoru wydaje decyzję o cofnięciu zezwolenia na utworzenie towarzystwa.
41
Od dnia wejścia w życie decyzji o cofnięciu zezwolenia na utworzenie towarzystwa fundusz jest reprezentowany i zarządzany przez depozytariusza. W tym czasie fundusz nie może przyjmować nowych członków ani uczestniczyć w losowaniu przeprowadzanym przez ZUS.
Jeżeli w okresie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie decyzji o cofnięciu zezwolenia zarządzanie otwartym funduszem nie zostanie przejęte przez inne powszechne towarzystwo, przejęcia zarządzania tym funduszem dokonuje powszechne towarzystwo zarządzające otwartym funduszem, który osiągnął najwyższą stopę zwrotu za ostatnie 36 miesięcy.
y
Połączenia i przejęcia na polskim rynku OFE
połączenie AEGON PTE S.A. i PTE Skarbiec – Emerytura S.A. –9 maja 2008 r.przejęcie OFE Kredyt Banku przez PTE POLSAT –10 grudnia 2004 r.połączenie PTE Skarbiec-Emerytura S.A. i PTE BIG Banku Gdańskiego S.A – 29 maja 2002 r
42
2002 r. przejęcie OFE Rodzina przez Pekao PTE S.A. –10 grudnia 2001 r.przejęcie Pioneer OFE przez Pekao PTE S.A. –23 lipca 2001 r.połączenie OFE Pocztylion i Arka Invesco OFE –14 grudnia 2001 r.przejęcie OFE EPOKA przez PEKAO PTE S.A. -9 kwietnia 2001 r.
2010-01-13
8
Opłaty pobierane przez OFEopłata od składki, czyli tzw. opłata dystrybucyjna,opłata za zarządzanie,opłata za wycofanie środków z funduszu przed
43
upływem 24 miesięcy - tzw. opłata transferowa.
O wysokości przyszłej emerytury zadecyduje wysokość opłat pobieranych przez PTE, gdyż to warunkuje, ile pieniędzy z naszych składek faktycznie jest inwestowanych, a ile przeznaczanych na pokrycie kosztów administracyjnych i zarządzania.
Opłata od składki
do końca roku 2010 – 7 %w roku 2011 - 6,125 % w roku 2012 5 25 %
BYŁO:
Od dnia 1 kwietnia 2004 r. zaczęły obowiązywać przepisy ustalające maksymalną opłatę od składki pobieraną przez poszczególne OFE. Ustawa przewidywała, że będzie to następować stopniowo wg poniższego harmonogramu:
44
w roku 2012 - 5,25 %w roku 2013 - 4,375 % w roku 2014 i latach następnych - 3,5 %
Dodatkowym elementem regulacji jest zasada, że otwarty fundusz stosuje jednolitą metodę obliczania i pobierania tych opłat w stosunku do wszystkich członków, którzy przystąpią do funduszu po 31 marca 2004 r.
JEST:Począwszy od 1 stycznia 2010 opłata od składki nie może przekroczyć 3,5 %.
Nazwa funduszuMaksymalna opłata
od składki Nazwa funduszuMaksymalna opłata
od składkiBYŁO JEST
ALLIANZ 4.00 % AEGON 3,5 %
AIG 7.00 % ALLIANZ 3,5 %
BANKOWY 7.00 % AMPLICO 3,5 %
CU 7.00 % AVIVA 3,5 %
CREDIT SUISSE 7.00 % AXA 3,5 %
DOM 7.00 % GENERALI 3,5 %
ERGO HESTIA 7 00 % ING 3 5 %
45
ERGO HESTIA 7.00 % ING 3,5 %
GENERALI 7.00 % NORDEA 3,5 %
ING 7.00 % PEKAO 3,5 %
PEKAO 7.00 % PKOBP BANKOWY 3,5 %
POCZTYLION 7.00 % POCZTYLION 3,5 %
POLSAT 7.00 % POLSAT 3,5 %
PZU 7.00 % PZU ZŁOTA JESIEŃ 3,5 %
SAMPO 7.00 % WARTA 3,5 %
SKARBIEC 7.00 %
Czy 1 % różnica w opłacie od składki to dużo?
Miesięcznie do OFE trafia 100 PLN, delikwent ma 25 lat, więc będzie odkładał jeszcze przez 40 lat czyli 480 miesięcy.
Stopa zwrotu OFE wynosi 2 % miesięcznie.
Opłata od składki 4 %. Opłata od składki 5 %. Opłata od składki 6 %.
W wieku 65 lat zgromadzi kapitał w wysokości:
46
1 289 299 PLN 1 275 869 PLN 1 262 439 PLN
Różnica:
- 26 860 PLN- 13 430 PLN
Różnica w świadczeniu emerytalnym (przeżyje 21 lat):
5 157 PLN 5 103 PLN 5 049 PLN
- 54 PLN - 108 PLN
Opłata za zarządzanie
Jest to kwota ustalona w statucie, nie wyższa niż 0,045% zarządzanych aktywów netto w skali miesiąca przy wartości aktywów do 8 mld. zł.
47
Powyżej tej kwoty maksymalna wartość tej opłaty jest proporcjonalnie niższa.
Opłata za zarządzanie pobierana jest z aktywów funduszu (a więc proporcjonalnie do zgromadzonych środków ponosi ją każdy z członków funduszu).
Tabela wysokości opłat za zarządzanieWysokość
aktywów netto(mld PLN) Miesięczna opłata za zarządzanie otwartym funduszem
od aktywów netto wynosi:ponad do
0 8 0 045 % wartości aktywów netto w skali miesiąca
48
0 8 0,045 % wartości aktywów netto w skali miesiąca
8 20 3,6 mln zł + 0,04 % nadwyżki ponad 8 mld zł wartości aktywów netto, w skali miesiąca
20 35 8,4 mln zł + 0,032 % nadwyżki ponad 20 mld zł wartości aktywów netto, w skali miesiąca
35 45 13,2 mln zł + 0,023 % nadwyżki ponad 35 mld zł wartości aktywów netto, w skali miesiąca
45 15,5 mln zł
2010-01-13
9
Wyliczenie średnich wysokości opłat za zarządzanie
OFE Wartość aktywów (%)
AVIVA 45 188 514 057,83 0,0343
ING 43 245 260 436,98 0,0349
PZU ZŁOTA JESIEŃ 24 751 338 864,98 0,0401
AMPLICO 13 702 784 902,31 0,0429
AXA 9 251 350 366,12 0,0443
GENERALI 7 724 893 960,31 0,045
49
AEGON 7 275 099 042,20 0,045
NORDEA 6 905 618 216,93 0,045
ALLIANZ 5 052 907 170,38 0,045
PKOBP BANKOWY 4 911 799 598,67 0,045
POCZTYLION 3 477 319 415,92 0,045
PEKAO 2 841 064 862,09 0,045
WARTA 2 612 587 847,03 0,045
POLSAT 1 689 552 310,28 0,045
Dodatkowa część zmienna - zależna od wyników inwestycyjnych osiąganych przez fundusz - wysokość tej opłaty wynosi - 0,005% wartości aktywów netto
k li i i W t j k ś i ż b ć b t lk f d
50
w skali miesiąca. W tej wysokości może ona być pobrana tylko w funduszu,który osiągnął w danym okresie najwyższą stopę zwrotu.
Cześć zmienna opłaty za zarządzanie nie jest natomiast pobierana w funduszu, który osiągnął w danym okresie najniższą stopę zwrotu. W pozostałych funduszach ta część opłaty pobierana jest proporcjonalnie do osiągniętych wyników - jest tym większa im wyższa stopa zwrotu.
Czy 0,6 % rocznie to dużo?Aby żyć godnie na emeryturze obecnie wypadałoby mieć:
1 000 PLN miesięcznie? 2 000 PLN miesięcznie?
Przyjmijmy, że na emeryturce delikwent przeżyje 250 miesięcy (ok. 21 lat), czyli musi mieć zgromadzony kapitał:
51
( ), y g y p
250 * 1 000 = 250 000 PLN 250 * 2 000 = 500 000 PLN
Od tej kwoty miesięcznie OFE może pobierać:
Od tej kwoty rocznie OFE może pobierać:
250 000 PLN * 0,05 % = 125 PLN
250 000 PLN * 0,6 % = 1 500 PLN
500 000 PLN * 0,05 % = 250 PLN
500 000 PLN * 0,6 % = 3 000 PLN
Biorąc pod uwagę poprzedni przykład
Miesięcznie do OFE trafia 100 PLN, delikwent ma 25 lat, więc będzie odkładał jeszcze przez 40 lat czyli 480 miesięcy.
Opłata od składki 4 %.
W wieku 65 lat zgromadzi kapitał w wysokości:
1 289 299 PLN
52
Opłata za zarządzanie 0,6 % rocznie
Suma opłat:
1 200 PLN * 0,04 % = 48 PLN
1 289 299 PLN * 0,6 % = 7735,79 PLN
W ostatnim roku z rachunku pobiorą mu 7783,79 PLN
Wpłacił w tym roku 1200 PLN!!!
Opłata transferowa
160 zł, jeżeli od ostatniego dnia miesiąca, w którym uzyskano członkostwo w funduszu do dnia dokonania wypłaty transferowej z rachunku członka w funduszu do innego funduszu upłynęło nie więcej niż 12 miesięcy;80 zł, jeżeli od ostatniego dnia miesiąca, w którym uzyskano członkostwo w funduszu do dnia dokonania wypłaty
53
członkostwo w funduszu do dnia dokonania wypłaty transferowej z rachunku członka w funduszu do innego funduszu upłynęło więcej niż 12 miesięcy, ale mniej niż 24 miesiące.
Opłata ta pokrywana jest ze środków własnych członka funduszu.
Wszystkie wyżej wskazane opłaty dokonywane są na rzecz PTEzarządzającego danym funduszem emerytalnym.
Ponadto fundusz z aktywów pokrywa koszty związane z przechowywaniem aktywów oraz realizacją i rozliczaniem transakcji nabywania lub zbywania aktywów funduszu (koszty te
54
ponosi więc proporcjonalnie do zgromadzonych środków każdy z członków funduszu).
Wszystkie inne koszty działalności funduszu pokrywa zarządzające nim PTE, a więc nie obciążają one bezpośrednio członka funduszu.
2010-01-13
10
Nadzór nad działalnością funduszy emerytalnych
Zadaniem organu nadzoru jest ochrona interesów członkówfunduszy oraz uczestników pracowniczych programów
Nadzorowi podlega działalność operacyjna, stan majątkowy i polityka lokacyjna.
55
funduszy oraz uczestników pracowniczych programów emerytalnych.
Koszty nadzoru nad działalnością funduszy emerytalnych ponoszą powszechne towarzystwa w zależności od składek wpłaconych w danym roku do zarządzanych przez nie otwartych funduszy.
Fundusz GwarancyjnyFundusz Gwarancyjny, składa się z:
części podstawowej - administrowana przez Krajowy Depozyt.Całkowita wartość środków części podstawowej Funduszu Gwarancyjnego nie może przekraczać 0 1 % wartości aktywów
56
Gwarancyjnego nie może przekraczać 0,1 % wartości aktywów netto wszystkich otwartych funduszy.
części dodatkowej – OFE otwiera rachunek, na który PTE przekazuje środki. Wysokość środków przechowywanych na rachunku części dodatkowej Funduszu Gwarancyjnego wynosi nie mniej niż 0,3 % i nie więcej niż 0,4 % wartości aktywów netto funduszu.
Losowanie
Nie później niż w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia, ubezpieczony jest zobowiązany do zawarcia umowy z otwartym funduszem emerytalnym.
W przypadku gdyby nie dopełni tego obowiązku, ZUS wzywa go na piśmie do zawarcia umowy z OFE. Jeżeli tego nie zrobi, ZUS wysyła pisemne wezwanie do zawarcia umowy członkowskiej w terminie:
57
• do dnia 10 stycznia, a jeżeli od daty otrzymania wezwania do dnia losowania jestmniej niż 30 dni, termin ten mija 10 lipca,
• do dnia 10 lipca, a jeżeli od daty otrzymania wezwania do dnia losowania jest mniej niż 30 dni, termin ten mija 10 stycznia.
Jeżeli mimo to nie przystąpi do OFE, ZUS wyznacza otwarty fundusz emerytalny w drodze losowania. Losowanie jest komisyjne i odbywa się dwa razy w roku w Centrali Zakładu o godzinie 1000 w terminach:
• w ostatnim dniu roboczym stycznia
• w ostatnim dniu roboczym lipca
ZUS będzie losował fundusz tylko spośród funduszy, które:
osiągnęły wyższe niż średnia ważona stopa zwrotu z dwóch kolejnych okresach rozliczeniowych; zarządzają mniej niż 10% aktywów netto wszystkich
58
OFE.
W wyniku wprowadzenia zmian w zasadach losowania do OFE, z losowania będą wyłączone największe oraz niedostatecznie dobrze zarządzające aktywami fundusze emerytalne, których klientami nie będzie można się stać w wyniku losowania.
Transfery członków OFE ostatnia sesja transferowa - listopad 2008)
OFE AEG AIG ALL AXA BAN CU GEN ING NOR PEK POCZ POL PZU WARRazem
przystąpiłodo funduszy
AEG 64 582 220 428 186 478 192 558 853 88 182 116 452 176 4575AIG 1005 x 202 349 440 504 211 589 620 67 217 127 651 259 5241ALL 710 1119 x 541 372 990 287 1806 471 104 173 226 825 270 7894AXA 2109 2090 611 x 1019 2893 848 3021 1052 347 778 599 2680 666 18713BAN 374 299 130 286 x 422 152 427 260 59 150 117 520 111 3307CU 2083 2568 692 1477 1399 2 894 2107 1528 447 950 693 1615 968 17423
59
GEN 976 1207 349 962 602 1453 x 1610 617 123 253 189 1061 289 9691ING 2970 3462 1129 1893 2108 2168 639 x 1757 523 1197 503 2260 1023 21632NOR 1686 1010 234 559 438 1062 705 1030 x 109 609 269 1042 226 8979PEK 86 55 20 40 85 173 32 142 67 x 49 26 89 39 903
POCZ 76 37 10 32 29 75 16 38 32 8 x 13 83 14 463POL 9 8 3 2 12 1 0 4 5 0 0 x 2 0 46PZU 1781 1892 416 1269 1143 1444 615 1393 1305 212 705 438 x 706 13319WAR 1360 371 154 105 136 105 148 125 593 20 73 76 226 x 3492
Razemopuściłofundusze
15289 14700 4170 7943 7969 11770 4739 12850 9160 2107 5336 3392 11506 4747 115678
Wyniki losowań ZUS – liczba członków wylosowana do poszczególnych OFE
Nazwa OFE 1 2 - 7 8 9 10 11 12 13 14 Suma
AEGON OFE 1 251 9637 - - - - - - 10 888
AIG OFE 3 829 24738 11 654 - - 16 852 23 187 18 565 18 800 117 625
Allianz 822 6453 11 654 - - - - - 18 929
AXA OFE 1 351 9527,9 - - - - - - 18 800 29 679
Bankowy OFE 1 743 10898 11 654 10 492 17 279 - - - 52 066
CU 11 391 70223 - - - - - - 81 614
OFE „DOM” 809 6439 - 10 492 17 278 16 852 23 185 18 565 18 800 112 420
Generali OFE 1 880 10822 11 654 10 492 17 278 16 852 23 185 18 565 18 800 129 528
60Wylosowanych zostało 1 062 992 osoby!!!
Kredyt Bank 220 3779 - x x x x x x 3 999
ING NN 7 622 51752 - - - - - - 59 374
Nordea OFE 2 439 13337 11 654 10 494 - - - - 37 924
Pekao OFE 273 7123 - - - - - 18 565 18 800 44 761
OFE Pocztylion 1 696 12297 - - - - - 18 568 18 800 51 361
OFE Polsat 294 3549,9 11 654 10 492 17 278 16 854 23 185 18 565 18 800 120 672
PZU 8 564 50861 - - - - - - 59 425
Skarbiec 1 792 15257 - - - - - - 17 049
Razem 45 976 306694 69 924 52 462 69 113 67 410 92 742 111 393 131 600 947 314
2010-01-13
11
STOPY ZASTĄPIENIA
czas pracy przed przejściem na emeryturę,
Stopa zastąpienia obrazuje relację wysokości otrzymywanej emerytury (netto) do wynagrodzenia netto w dniu przejścia na emeryturę.
Wpływ na wysokość stopy zastąpienia mają następujące czynniki:
61
stopa bezrobocia i jej zmiany w okresie pracy,urlopy wychowawcze dla kobiet,średni wzrost płac w gospodarce,promocja i początkowa wysokość płacy w relacji do średniej,wiek przejścia na emeryturę,przewidywany wiek śmierci,stopa zwrotu brutto funduszu emerytalnego,stopa zwrotu zakładu emerytalnego,opłaty pobierane przez OFE, opłata pobierana przez ZE.
nia
dla
męż
czyz
n
62
Stop
a za
stąp
ie
ieni
a dl
a ko
biet
63
Stop
a za
stąp
i
64
III FILARIII FILAR
PPE
65
Pracownicze Programy Emerytalne
PPE są formą zorganizowanego, grupowego, systematycznego oszczędzania na przyszłą emeryturę.
Sam PPE jest umową (zespołem umów) określającą wzajemne zobowiązania pracodawcy i pracowników
66
wzajemne zobowiązania pracodawcy i pracowników w związku z prowadzeniem przez pracodawcę programu.
2010-01-13
12
PPE nie jest instytucją finansową - środki w ramach programu trafiają do już istniejących instytucji finansowych, działających według właściwych sobie zasad - zakładu ubezpieczeń, funduszu inwestycyjnego lub zarządzającego zagranicznego.
Wyjątkiem jest pracowniczy fundusz emerytalny (PFE) który
67
Wyjątkiem jest pracowniczy fundusz emerytalny (PFE), który jest podmiotem tworzonym specjalnie dla gromadzenia środków z w ramach PPE, zwykle tworzony jest wspólnie dla kilku programów.
PFE jest zarządzany przez wyłącznie w tym celu tworzone Pracownicze Towarzystwo Emerytalne. W tym wypadku mamy do czynienia z instytucją finansową powołaną specjalnie do obsługi PPE.
PPE to zespół umów, które pracodawca zawiera w celu utworzenia pracowniczego
programu emerytalnego. Na program składają się:
zakładowa umowa emerytalna (pracodawcy z reprezentacją załogi), umowa pracodawcy z instytucją finansową(w zależności od formy programu: z zakładem ubezpieczeń towarzystwem ubezpieczeń
68
ubezpieczeń, towarzystwem ubezpieczeń wzajemnych lub funduszem inwestycyjnym, a w przypadku programu prowadzonego w formie pracowniczego funduszu emerytalnego - umowę z odpowiednią instytucją finansową zastępuje statut pracowniczego funduszu). pracownicza umowa emerytalna (pracodawcy z pracownikiem).
Zakładowa umowa emerytalna jest umową zawieraną przez pracodawcę z reprezentacją pracowników.
Pracodawca przedstawia ofertę zawierającą projekt zakładowej umowy emerytalnej z dokonanym wyborem jednej z form pracowniczego programu emerytalnego,
ra ar nkami stalon mi stępnie inst t cją
69
wraz z warunkami ustalonymi wstępnie z instytucją finansową, bądź z projektem statutu towarzystwa i statutu pracowniczego funduszu emerytalnego reprezentacji pracowników.
Akwizycję pracowniczych programów emerytalnych na terenie zakładów pracy może prowadzić wyłącznie pracodawca.
Zakładowa umowa emerytalna nie może przewidywać dla uczestnictwa pracowników w programie żadnych innych warunków poza określonymi ustawą. Warunki te nie mogą powodować sytuacji w której przy ich zachowaniu prawo
70
powodować sytuacji, w której przy ich zachowaniu prawo uczestnictwa w pracowniczym programie emerytalnym, w dniu złożenia wniosku o zarejestrowanie programu, miałaby mniej niż połowa liczby zatrudnionychpracowników.
71
Pracownicza umowa emerytalna jest umową zawieraną po złożeniu przez pracownika pisemnej deklaracjidobrowolnego uczestnictwa w pracowniczym programie emerytalnym.
PPE może być prowadzone w jednej z czterech wybranych form:
1. umowy z funduszem inwestycyjnym (umowy o wnoszenie przez pracodawców składek pracowników do funduszu inwestycyjnego),
2. umowy grupowego ubezpieczenia na życie
72
y g p g p yz ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym(umowy grupowego ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem ubezpieczeń w formie grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym),
3. pracowniczego funduszu emerytalnego (PFE), który jest zarządzany przez pracownicze towarzystwo emerytalne (PTE),
4. zarządzania zagranicznego.
2010-01-13
13
Instytucje finansowe zarządzające środkami gromadzonymi w ramach PPE
Podmiot zarządzającyLiczba
zarządzanych PPE
ING Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. 65Pierwsze Amerykańsko-Polskie Towarzystwo Ubezpieczeń na Życie i Reasekuracji Amplico Life S A
46
73
Reasekuracji Amplico Life S.A.Legg Mason Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. 33Generali Życie Towarzystwo Ubezpieczeń S.A. 25BPH Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. 16Pracownicze Towarzystwo Emerytalne "Nowy Świat" S.A. 15Inne (mniej niż 10 zarządzanych PPE)Razem / Total*) 1 078
KTO MOŻE UTWORZYĆ PPE?
pracodawca lub łącznie co najmniej dwóch pracodawców, zatrudniających każdy co najmniej 5 pracowników,pracodawca zatrudniający co najmniej
74
p ją y j j3 pracowników, jeżeli prowadzi działalność nieprzerwanie od 3 lat.
Pracodawca powinien być wpisany do właściwego rejestru lub ewidencji działalności gospodarczej niepóźniej niż rok przed dniem zawarcia zakładowej umowy emerytalnej.
Rodzaje składek
b i k
75
obowiązkowa składka dodatkowa
Różnice pomiędzy składkamiOBOWIĄZKOWA DODATKOWA
Finansowana przez pracodawcę. Finansowana przez uczestnika PPE z jego wynagrodzenia.
Nie może przekraczać 7% wynagrodzenia uczestnika.
Uczestnik może zmienić wysokość składki lub zrezygnować z jej wnoszenia.
Nie stanowi podstawy ustalenia obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne.
Potrącana z wynagrodzenia po jego opodatkowaniu
Wysokość składki jest ustalana:
76
Wysokość składki jest ustalana:- procentowo od wynagrodzenia uczestnika- w jednakowej kwocie dla wszystkich uczestników- procentowo od wynagrodzenia, z określeniem maksymalnej, kwotowej wysokości
Suma składek dodatkowych wnoszonych przez uczestnika do 1 PPE w ciągu roku nie może przekroczyć trzykrotności sumy odpowiadającej maksymalnej wysokości kwoty wpłaty na IKE (która wynosi 150 proc. średniego wynagrodzenia w gospodarce narodowej)
Wysokość składki określa zakładowa umowa emerytalna.
O ile zakładowa umowa nie zakazuje deklarowania składki - uczestnik sam deklaruje i określa wysokość składki ze swojego wynagrodzenia; zakładowa umowa określa minimalną wysokość możliwej do zadeklarowania składki
Składki podstawowe i dodatkowe odprowadzone do pracowniczych programów emerytalnych (tys. PLN)
Forma programu 2003 2004 2005
podsta-wowe
dodat-kowe Razem podsta-
wowe dodat-kowe Razem podsta-
wowe dodat-kowe Razem
Umowa grupowego inwestycyjnego ub na życie
13 178 552 13 730 24 782 863 25 645 110 213 2 043 112 256
Umowa o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego
79 809 4 431 84 240 118 010 6 703 124 713 167 828 7 317 175 145
Pracowniczy fundusz emerytalny
117 834 7 203 125 038 113 158 4 093 117 252 119 755 6 466 126 221
Razem 210 823 12 186 223 010 255 951 11 660 267 611 397 796 15 827 413 622
Składki podstawowe i dodatkowe odprowadzone do pracowniczych programów
emerytalnych (tys. PLN)
Forma programu
Składki odprowadzone w okresie01.01.2006-31.12.2006 01.01.2007-31.12.2007
Składki podstawowe
Składki dodatkowe
RazemSkładki
podstawoweSkładki
dodatkoweRazem
Umowa grupowego ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem
78
pracowników z zakładem ubezpieczeń w formie grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym
220 784 5 688 226 472 246 168 5 581 251 749
Umowa o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego
282 822 10 162 292 984 311 258 10 726 321 984
Pracowniczy fundusz emerytalny 166 764 6 819 173 584 166 814 7 021 173 836
Razem 670 371 22 669 693 041 724 241 23 329 747 571
2010-01-13
14
Oszczędności zgromadzone w PPE podlegają:
wypłacie,ł i t f j
79
wypłacie transferowej,zwróceniu uczestnikowi.
WYPŁATAWYPŁATA
to przekazanie pracownikowi środków zgromadzonych w ramach pracowniczego programu emerytalnego na
80
w ramach pracowniczego programu emerytalnego na warunkach określonych w zakładowej umowie emerytalnej.
Wypłata środków uczestnikowi
uczestnik programu ukończył 60 lat,uzyskał wcześniejsze uprawnienia emerytalne lub uprawnienia do
następuje automatycznie po ukończeniu przez uczestnika 70 lat.Wcześniejsza wypłata może nastąpić na wniosek uczestnika w przypadku kiedy:
81
uzyskał wcześniejsze uprawnienia emerytalne lub uprawnienia do świadczenia rentowego z tytułu niezdolności do pracy,nastąpi likwidacja instytucji finansowej zarządzającej środkami w ramach programu.
Wypłata osobom uposażonym lub spadkobiercom Wypłata osobom uposażonym lub spadkobiercom nastąpi w przypadku nastąpi w przypadku śmierciśmierci uczestnika programu.uczestnika programu.
WYPŁATA TRANSFEROWAWYPŁATA TRANSFEROWA
to przeniesienie środków zgromadzonych przez uczestnika w ramach PPE do instytucji finansowej gromadzącej
82
w ramach PPE do instytucji finansowej gromadzącejśrodki w ramach innego PPE np. w wyniku zmiany pracodawcy.
ZWROTZWROTWycofanie środków zgromadzonych w ramach pracowniczego programu emerytalnego, jeżeli nie zachodzą przesłanki do wypłaty, bądź wypłaty transferowej.
Może nastąpić jedynie w przypadku, kiedy uczestnik wypowie udział w PPE w związku z likwidacją PPE, w skutek spadku
83
ą ją , pwartości środków wniesionych w ramach programu poniżej kwoty ustalonej w:
• umowie z instytucją finansową inwestującej środki uczestników PPE, bądź
• w statucie (o ile nie zachodzą przesłanki do wypłaty transferowej).
Oszczędności zgromadzone w programie mogą zostać wypłacone jednorazowo bądź w ratach, w gotówce lub przelewem na wskazany przez uczestnika rachunek (w tym także na rachunek w zakładzie ubezpieczeń lub towarzystwie ubezpieczeń wzajemnych, pod warunkiem,
84
że nie jest on prowadzony w ramach pracowniczego programu emerytalnego).
2010-01-13
15
Uczestnik może dokonać w każdym czasie wypowiedzeniapracowniczej umowy emerytalnej składanego pracodawcy w formie pisemnej, przy czym okres wypowiedzenia przewidziany umową zakładową nie może być krótszy niż 1 miesiąc i dłuższy niż 3 miesiące.
85
W razie wypowiedzenia umowy, środki dotychczas zgromadzone na rachunku uczestnika pozostają na tym rachunku do czasu ich wypłaty zgodnie z postanowieniami zakładowej umowy emerytalnej, z wyjątkiem wypłaty transferowej do innego PPE, która następuje na wniosek uczestnika.
Pracodawca podejmuje decyzję o utworzeniu PPE
Wpis do rejestru PPE
Negocjacje z instytucją finansową
Etapy tworzenie PPEEtapy tworzenie PPE
86
Wybór formy działania
Negocjacje z pracownikami
Powstanie zakładowej umowy
emerytalnej
Umowa z instytucją finansową
Pracownicza umowa emerytalna
Wniosek do KNF o wpis do rejestru
NADZÓR
Nadzór nad zakładami ubezpieczeń (w tym towarzystwami ubezpieczeń wzajemnych) oraz pracowniczymi funduszami emerytalnymi sprawuje
87
pracowniczymi funduszami emerytalnymi sprawuje KNF, zaś nadzór nad funduszami inwestycyjnymi Komisja Papierów Wartościowych i Giełd.
Uczestnicy PPE
Forma programu
31.12.2003 31.12.2004 31.12.2005
Ogółem czynni % Ogółem czynni % Ogółem czynni %
Umowa grupowego ubezpieczenia na życie
ikó f ipracowników w formie grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym
12 255 75,50 26 062 25 411 67,51 109 820 109 057 63,87
Umowa o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego
26 513 74,30 51 493 47 241 75,52 88 769 79 602 75,28
Pracowniczy fundusz emerytalny 38 431 67,70 51 532 32 917 76,01 61 661 42 664 81,85
Razem 77 199 x 129 087 105 569 73,57 260 250 231 323 70,40
Uczestnicy PPE
Forma programu
31.12.2006 31.12.2007
OgółemW tym
uczestnicy czynni
Wskaźnik uczestnictwa
(w %)Ogółem
W tym uczestnicy
czynni
Wskaźnik uczestnictwa
(w %)
Umowa grupowego ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem ubezpieczeń w formie 119 169 107 556 63,85 133 895 118 484 73,18
89
grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowymUmowa o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego
101 597 94 538 79,13 118 168 105 348 76,00
Pracowniczy fundusz emerytalny
60 729 42 441 82,25 60 058 40 730 80,50
Razem 281 495 244 535 72,03 312 121 264 562 75,35
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Umowa grupowego ub na życie pracowników w formie grupowego ub na życie z ubezp. Fund. Kap.
419 5 860 16 214 29 866 55 512 167 768 394 324 646 074 897 019
Umowa o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do fund. Inwest.
1 391 54 428 128 510 213 168 337 882 513 027 805 848 1 127 832 1 525 068
Składki odprowadzone w ramach PPE (w tys. PLN)
90
0500 000
1 000 0001 500 0002 000 0002 500 0003 000 000
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Pracowniczy fundusz emerytalny 2 764 14 987 132
986 230 418 358 774 484 996 675 083 848 920 1 032 609
Razem 4 576 75 276 277 711 473 454 752 170 1 165 792 1 875 256 2 622 827 3454696
2010-01-13
16
Liczba funkcjonujących PPE wg województw na 31.12.2008
WojewództwoLiczba pracodawców prowadzących PPE
dolnośląskie 63
kujawsko-pomorskie 52
lubelskie 27
lubuskie 20
łódzkie 74
małopolskie 102
mazowieckie 193
opolskie 42
91
opolskie 42
podkarpackie 44
podlaskie 28
pomorskie 106
śląskie 148
świętokrzyskie 19
warmińsko-mazurskie 29
wielkopolskie 136
zachodniopomorskie 29
Razem 1 112
Liczba wpisów do rejestru 1.279
REJESTR PPE28.12.2009 r.
92
Liczba wykreśleń 181
Liczba działających programów 1098
IKE
93
Indywidualne Konta Emerytalne
Indywidualne konta emerytalne zostają powołane do funkcjonowania jako:
osobny, samodzielny zapis w rejestrze uczestników funduszu inwestycyjnego
94
funduszu inwestycyjnego, osobny rachunek papierów wartościowychi rachunek pieniężny służący do jego obsługi w instytucji prowadzącej działalność maklerską, osobny rachunek bankowy w bankuosobny rachunek w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym.
Prawo do oszczędzania na przyszłą emeryturę na rachunkach IKE ustawa dała osobom fizycznym, które ukończyły 16 lat, mającym nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce.
Oszczędzanie w IKE daje jego posiadaczowi możliwość do zwolnienia z podatku pod warunkiem, że jest posiadaczem
95
p p , j ptylko jednego wyżej wspomnianego konta. Osoby, które będą gromadzić oszczędności na więcej niż jednym IKE zapłacą wyższy, bo 75 % ryczałtowy podatek od dochodów kapitałowych.
Środki zgromadzone na indywidualnym koncie emerytalnym nabyte w drodze spadku nie podlegają podatkowi od spadków i darowizn.
Oszczędzający w danym roku kalendarzowym nie może przekroczyć kwoty wpłaty odpowiadającej trzykrotności
96
przekroczyć kwoty wpłaty odpowiadającej trzykrotnościprognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej na dany rok.
Zasada ta nie obowiązuje przyjmowania wpłat transferowych tylko wpłat dokonywanych po raz pierwsze na konta oszczędnościowe IKE.
2010-01-13
17
Wypłata zgromadzonych środków na IKE następować będzie wyłącznie na wniosek właściciela rachunku po osiągnięciu przez niego wieku emerytalnego, czyli 60 lat lub nabyciu uprawnień emerytalnych i ukończeniu 55 roku życia oraz spełnieniu dwóch warunków:
• dokonywanie wpłat na IKE w minimum pięciu dowolnych latach kalendarzowych.
97
y
• zgromadzenie połowy wartości wpłat dokonanych nie później niż na pięć lat przed dniem złożenia przez właściciela rachunku wniosku o dokonanie wypłaty.
W przypadku śmierci właściciela rachunku na wniosek osoby uprawnionej wcześniej przez oszczędzającego.
Wpłata środków na rachunek IKE nie jest operacją ostateczną. Oszczędzający ma możliwość wypłaty środków zgromadzonych na rachunku, musi jednak liczyć się z tym, że będzie zmuszony zrezygnować z korzyści i udogodnień, które daje mu posiadanie konta IKE.
Te utracone korzyści to przede wszystkim opodatkowanie ś dkó d ki d kó k i ł h l i
98
środków podatkiem od zysków kapitałowych, uszczuplenie kwoty wpłaconych składek podstawowych o 30 %, która to kwota przekazywana zostaje do ZUS z zaliczeniem tej kwoty na ubezpieczenie emerytalne - środki zasilą indywidualne konto emerytalne prowadzone przez ZUS. Taka sytuacja ma miejsce w momencie, kiedy wypowiedziana zostanie umowa przez którąkolwiek ze stron lub wygaśnie umowy prowadzenia IKE.
IKE może funkcjonować na podstawie pisemnej umowy zawartej przez osobę fizyczną z jedną
z instytucji finansowych:
fundusz inwestycyjny;
99
y yj ypodmiot prowadząc działalność maklerską;zakład ubezpieczeń na życie;bank.
Liczba funkcjonujących IKEIKE
2004 2005 2006 2007 2008
Liczba IKE 175 476 427 865 840 264 915 492 853832
a) kobiety 89 413 233 661 454 429 496 873 457933
do 30 lat 13 098 30 760 59 700 56 009 49003
31-40 lat 23 560 51 687 98 036 104 015 101734
100
41-50 lat 27 889 64 486 122 742 126 072 113199
51-60 lat 17 885 56 760 120 854 140 420 135351
ponad 60 lat 6 981 29 968 53 098 70 357 58646
b) mężczyźni 86 063 194 204 385 833 418 619 395899
do 30 lat 13 904 29 776 63 414 59 765 53100
31-40 lat 26 297 50 990 96 451 104 212 103849
41-50 lat 24 799 51 539 99 595 103 470 96089
51-60 lat 15 627 41 501 89 140 102 571 101427
ponad 60 lat 5 436 20 398 37 234 48 601 41434
Liczba funkcjonujących IKEZU Fundusze inwestycyjne Maklerskie Banki
2004 2005 2006 2007 2004 2005 2006 2007 2004 2005 2006 2007 2004 2005 2006 2007
Liczba IKE 110 728 267 529 634 577 671 984 50 899 103 624 144 322 192 206 6 279 7 492 8 156 8 782 7 570 49 220 53 208 42 520
a) kobiety 55 082 140 363 334 387 353 824 27 175 58 554 82 800 112 434 3 021 3 629 3 887 4 148 4 135 31 115 33 355 26 478
do 30 lat 9 635 22 789 50 390 46 989 2 686 4 083 5 486 6 744 117 125 128 150 660 3 763 3 696 2126
31-40 lat 17 811 38 757 82 218 86 596 4 386 7 342 9 918 12 890 413 462 504 550 950 5 126 5 396 3 979
41-50 lat 18 690 44 232 98 554 99 772 6 862 11 256 15 390 19 616 1 103 1 159 1 118 1132 1 234 7 839 7 680 5 552
101
51-60 lat 8 157 29 776 84 505 96 416 7 654 16 862 25 088 34 005 1 070 1 424 1 598 1 681 1 004 8 698 9 663 8 318
ponad 60 lat 789 4 809 18 721 24 040 5 587 19 011 26 918 39 179 318 459 539 635 287 5 689 6 920 6 503
b) mężczyźni 55 646 127 166 300 189 318 171 23 724 45 070 61 522 79 772 3 258 3 863 4 269 4 634 3 435 18 105 19 853 16 042
do 30 lat 10 125 22 146 54 112 50 587 2 980 4 387 5 863 7 012 132 132 148 184 667 3 111 3 291 1 982
31-40 lat 20 194 39 452 82 180 87 792 4 825 7 764 9 951 12 727 472 521 594 682 806 3 253 3 726 3 011
41-50 lat 17 027 37 175 82 330 84 534 5 891 9 340 12 151 14 691 1 064 1 152 1 204 1 212 817 3 872 3 910 3 033
51-60 lat 7 552 24 288 66 860 76 129 5 983 11 304 15 752 20 471 1 222 1 517 1 693 1 804 870 4 392 4 835 4 167
ponad 60 lat 748 4 105 14 708 19 129 4 045 12 275 17 805 24 871 368 541 630 752 275 3 477 4 091 3 849
Wartość środków zgromadzonych w IKE na koniec roku
2004 2005 2006 2007 2008
Wartość IKE (w tys. PLN), w tym: 168 578 689 635 1 289 545 1 864 570 1613788
- zakłady ubezpieczeń 47 442 235 001 491 406 722 646 716738
- towarzystwa funduszy inwestycyjnych 91 016 307 150 578 106 846 458 564262
- podmioty prowadzące działalność maklerską 19 204 43 858 67 081 96 157 121059
102
- banki 10 916 103 626 161 952 199 309 211728
Średnia wysokość wpłaty na IKE (w zł) x 2 208 2 199 1719 1561
- zakłady ubezpieczeń 498 1 205 1 226 1386 1352
179- towarzystwa funduszy inwestycyjnych 2 322 2 758 2 708 2327 1795
- podmioty prowadzące działalność maklerską 3 300 3 349 3 211 3102 2848
- Banki x 1 521 1 649 1214 1953
2010-01-13
18
Liczba założonych IKEIKE
2004 2005 2006 2007 2008
IKE, w tym: 175 680 266 325 447 115 120 955 55360
IKE założone po raz pierwszy 175 506 264 286 444 079 117 267 51 465
IKE założone w i k
103
związku z dokonaniem wypłaty transferowej z IKE
15 428 1 025 1 357 1 250
IKE założone w związku z dokonaniem wypłaty transferowej z programu emerytalnego
147 1 778 1 984 2 297 2 645
IKE otwarte w okresie sprawozdawczymZU Fundusze inwestycyjne Maklerskie Banki
2004 2005 2006 2007 2004 2005 2006 2007 2004 2005 2006 2007 2004 2005 2006 2007
IKE, w tym:175 680
266 325
385 797
58 325
51 109
58 159
51 141
59 371
6 329 1 371 1 040 1 184 7 32439 099
9 137 2 075
założone po raz pierwszy
175 506
264 286
384 789
57 287
50 958
57 211
49 828
57 477
6 314 1 362 993 1 059 7 31838 127
8 469 1 442
założone w związku z
104
dokonaniem wypłaty
transferowej z IKE
15 428 145 160 12 299 791 1 025 - 7 32 93 1 91 57 79
założone w związku z
dokonaniem wypłaty
transferowej z programu
emerytalnego
147 1 778 863 890 123 622 495 825 15 2 15 28 5 881 611 554
Osoby najmłodsze – korzystne jest agresywne lokowaniewłasnych środków. Wskazane jest, aby skorzystały z oferty funduszy inwestycyjnych.Osoby w średnim wieku - pieniądze lokowane są w
Oferty instytucji finansowych są kierowane do określonych grup docelowych, za kryterium bierze się tutaj czas, przez który będą oni oszczędzać na koncie IKE.
105
y pubezpieczeniowych funduszach kapitałowych, które przypominają otwarte fundusze inwestycyjne. Wadą są często zbyt kosztowne dodatki ubezpieczeniowe zakładów ubezpieczeńOsoby najstarsze – IKE w bankach - długoletnia lokata bankowa, nie jest najbardziej efektywna pod względem stopy zwrotu. Jeżeli przyjmiemy, że oprocentowanie lokat wynosi 4 %, a inflacja 1 % to realny zysk wyniesie 3 %, co jest raczej miernym wynikiem. Banki coraz częściej łączą lokatę z inwestycjami w fundusze kapitałowe.
PODSUMOWANIE
106
2012-12-28
1
Charakterystyka polskiego rynku ubezpieczeń
Miejsce ubezpieczeń w gospodarce narodowej
2
Polska na tle krajów europejskich (dane OECD)
– udział składki w PKB
– składka na mieszkańca
Udział składki w PKB
3
Udział składki ubezpieczeniowej w PKB
0%
5%
10%
15%
20%
UK Irlandia Szwajcaria Francja Portugalia Niemcy Czechy Polska Węgry Grecja
1998 1999 2000 Średnia UE - 2001
Udział składki przypisanej brutto
w Polsce ogółem w PKB (w %)
4
0
1
2
3
4
5
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Dział I Dział II Ogółem
Składka na mieszkańca
5
Składka przypisana brutto na mieszkańca w USD
0
1 000
2 000
3 000
4 000
5 000
Szwajcaria Irlandia UK Francja Niemcy Portugalia Grecja Czechy Węgry Polska
1998 1999 2000 Średnia UE - 2001
Najmniejsza składka na mieszkańca
wśród analizowanych krajów!!!
63
85
148
58
84
142
7592
167
91
107
198
124
127
251190
148
338
275
196
471
345
180
525
278
193
472
278
201
478
280
222
502
04080120160200240280320360400440480520560
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Dział I Dział II Ogółem
6
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Ogółem 723,81 zł 811,96 zł 984,47 zł 1 147,74 zł 1554,24 zł 1344,08 zł 1417,78 zł 1495,36
Dział I 333,70 zł 401,59 zł 553,66 zł 669,35 zł 1022,29 zł 792,76 zł 822,52 zł 833,29
Dział II 390,11 zł 410,37 zł 430,81 zł 478,39 zł 531,90 zł 551,32 zł 595,26 zł 662,06
Składka przypisana brutto ogółem na Polaka w USD
2012-12-28
2
Podstawowe problemy, z którymi boryka się
polski rynek ubezpieczeń gospodarczych
• Niska świadomość ubezpieczeniowa,
• zbyt duży udział w rynku PZU Życie S.A.
w dziale I i PZU S.A. w dziale II,
• coraz większe nasycenie rynku zakładami
ubezpieczeń,
• coraz szybszy wzrost rynku.
7
Podstawowe charakterystyki sektora
ubezpieczeń
• Wielkość i struktura zbieranej składki brutto,
oraz podział zebranej składki na działy,
• liczba funkcjonujących na polskim rynku
zakładów ubezpieczeń,
• procesy konsolidacyjne w sektorze ubezpieczeń,
• koncentracja polskiego rynku ubezpieczeń,
• inne wielkości charakteryzujące rynek
ubezpieczeń w Polsce.
8
Zmiana wartości składki przypisanej brutto
na polskim rynku ubezpieczeń (w tys. PLN)
9
0
10000000
20000000
30000000
40000000
50000000
60000000
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Dział I Dział II Oba działy
Dynamika zmian składki oraz poziom inflacji
w stosunku do roku poprzedniego (w %).
10
-30
-20
-10
0
10
20
30
40
50
60
1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Dynamika Działu I Dynamika Działu II Dynamika ogółem Inflacja
Udział działów w wielkości zebranej składki
ubezpieczeniowej w Polsce (%).
11
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Dział I Dział II
Struktura portfela
ubezpieczenia na życie
12
• Dominacja klasycznych ubezpieczeń na życie (ok. 48,15% udział)
• Dynamiczny rozwój nowoczesnych form ubezpieczeń na życie (z kapitałowym funduszem inwestycyjnym) kosztem produktów klasycznych (udział ok. 32,26%)
• Wzrastający udział ubezpieczeń wypadkowych i chorobowych (ok. 18%)
Struktura składki przypisanej brutto działu I
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
12.98 12.99 12.00 12.01 12.02
Gr. 1 Gr. 2 Gr. 3 Gr. 4 Gr. 5 RC
2012-12-28
3
Składka przypisana brutto w dziale I
według grup ubezpieczeń (%).
13
48,19 48,78 45,40 38,53 38,72
72,88 63,60 59,85
52,94
1,34 1,16 1,00
0,70 0,54
0,34
0,42 0,38
0,38
31,99 31,83 36,90 46,12 46,97
16,15
21,38 25,90 32,41
0,18 0,19 0,20 0,17 0,18
0,16 0,24
0,27 0,31
18,30 18,03 16,50 14,49 13,59 10,48 14,37 13,61 13,96
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Grupa 1 Grupa 2 Grupa 3 Grupa 4 Grupa 5
Struktura portfela
ubezpieczeń majątkowych
14
Stabilna struktura portfela
Dominacja ubezpieczeń tradycyjnych: komunikacyjnych (średnio 68% i spada - 66% w 2002 r.), majątkowych (średnio 19% i rośnie) oraz osobowych (ok. 6%)
Struktura s kładki przypis anej brutto dz iału II
0%
20%
40%
60%
80%
100%
12.98 12.99 12.00 12.01 12.02
Os . Sa . Tr. Ma. OC Fi. Po.
Struktura portfela ubezpieczeń
majątkowych (%).
15
61,54% 58,32% 57,50% 57,91%
17,95% 19,18% 19,76% 20,49%
7,65% 7,22% 7,25% 6,78%
5,09% 5,64% 5,79% 5,99%
6,34% 7,78% 7,06% 6,50%
1,43% 1,86% 2,64% 2,32%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
2008 2009 2010 2011
Komunikacyjne Majątkowe Wypadkowe OC Finansowe Pozostałe
Liczba funkcjonujących na polskim rynku
zakładów ubezpieczeń
16
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Dział I 5 6 6 10 13 15 21 24 30 35 36 36 37 34 32 32 33 30 30 30 28
Dział II 19 20 22 26 27 30 30 31 33 34 36 38 41 38 37 36 35 35 34 33 33
Ogółem 24 26 28 36 40 45 51 55 63 69 72 74 78 72 69 68 68 65 64 63 61
0
10
20
30
40
50
60
70
80
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
24 26 28
36 40
45 51
55
63 69
72 74 78
72 69 68 68
65 64 63 61
Dział I Dział II Suma
Charakterystyka zakładów ubezpieczeń
26
2
Forma prawna
Spółka Akcyjna
TUW
28
0
Sektor własności
Prywatny
Publiczny
27
6
Forma prawna
32
1
Sektor własności
17
Dział I Dział II
Dział I Dział II
Krajowe zakłady
ubezpieczeń:
S.A. 26 27
TUW 2 6
Zakłady ubezpieczeń państw
członkowskich UE 130 506
Oddziały zakładów ubezpieczeń
państw członkowskich UE 3 17
Główne Oddziały zakładów
ubezpieczeń z państw poza UE - 1
18
Liczba działających w Polsce zakładów ubezpieczeń w podziale na formy działalności
2012-12-28
4
Koncentracja polskiego
rynku ubezpieczeń
Udział w rynku największych zakładów ubezpieczeń
działających w dziale I
w latach 1995 – 2011 (%).
20
40
50
60
70
80
90
100
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
3 największe 5 największych 10 największych
Udział w rynku największych zakładów ubezpieczeń– dział I
2005 2006 2007 2008
PZU ZYCIE 39,74% PZU ZYCIE 35,96% PZU ZYCIE 28,48 % PZU ZYCIE 33,55 %
CU 12,37% CU 11,63% CU 12,30 % CU 10,24 %
AMPLICO 7,98% AEGON 8,74% AEGON 10,93 % ING 9,90 %
AEGON 6,62% AMPLICO 7,59% AMPLICO 7,40 % WARTA 7,52 %
ING NN 6,55% ALLIANZ ZYCIE 6,80% ALLIANZ ZYCIE 6,42 % EUROPA 6,81 %
2009 2010 20011 2012
PZU ZYCIE 32,75 % PZU ZYCIE 29,60 % PZU ZYCIE 30,80 %
TUnŻ Europa 8,89 % TUnŻ Europa 12,46 % TUnŻ Europa 8,06 %
TUnŻ Warta 8,61 % TUnŻ Warta 8,01 % TUnŻ Warta 7,82 %
ING TUnŻ 8,42 % ING TUnŻ 6,36 % ING TUnŻ 6,41 %
Allianz Życie 6,13 % Nordea 6,17 % Aviva TunŻ 5,68 % 21
2001 2002 2003 2004
PZU ZYCIE 50,88% PZU ZYCIE 49,47% PZU ZYCIE 45,92% PZU ZYCIE 43,02%
CU 18,84% CU 17,72% CU 15,09% CU 13,80%
AMPLICO 10,41% AMPLICO 10,38% AMPLICO 9,38% AMPLICO 8,14%
ING NN 10,27% ING NN 9,36% ING NN 8,12% ING NN 7,13%
ALLIANZ ZYCIE 1,58% PRUMERICA ŻYCIE
1,76% WARTA VITA 4,32% NATION WIDE 5,03%
Udział w rynku największych zakładów ubezpieczeń
działających w dziale II w latach 1995 – 2011 (%).
22
40
50
60
70
80
90
100
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
3 największe 5 największych 10 największych
Udział w rynku największych zakładów ubezpieczeń– dział II
2005 2006 2007 2008
PZU 48,90% PZU 46,74% PZU 43,77 % PZU 40,51 %
WARTA 11,45% WARTA 10,60% WARTA 10,14 % WARTA 9,95 %
ERGO-HESTIA 6,68% ERGO-HESTIA 7,01% ERGO-HESTIA 8,14 % ERGO-HESTIA 8,90 %
ALLIANZ 6,26% ALLIANZ 6,89% ALLIANZ 7,56 % ALLIANZ 7,94 %
SAMO POMOC
3,62% HDI ASEKURACJA
5,03% HDI ASEKURACJA
4,69 % HDI ASEKURACJA
4,22 %
2009 2010 20011 2012
PZU 36,99 % PZU 34,23 % PZU 32,61 %
ERGO-HESTIA 10,37 % ERGO-HESTIA 10,31 % ERGO-HESTIA 10,47 %
WARTA 8,83% WARTA 8,77 % WARTA 9,01 %
ALLIANZ 7,58 % ALLIANZ 7,62 % INTERRISK 4,21 %
HDI ASEKURACJA
3,98 % INTERRISK 4,60 % UNIQA 4,13 % 23
2001 2002 2003 2004
PZU 57,32 % PZU 50,87 % PZU 53,09 % PZU 50,26%
WARTA 12,99% WARTA 13,52% WARTA 12,83% WARTA 11,64%
ERGO-HESTIA 5,55% ERGO-HESTIA 6,29% ERGO-HESTIA 6,90% ERGO-HESTIA 6,42%
ALLIANZ 3,84% ALLIANZ 3,72% ALLIANZ 5,11% ALLIANZ 5,86%
SAMOPOMOC 2,38% SAMOPOMOC 2,71% SAMOPOMOC 2,79% SAMO POMOC
3,61%
Inne wielkości charakteryzujące rynek
ubezpieczeń
2012-12-28
5
Zyski osiągnięte przez poszczególne
działy w mln PLN
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Dział I Zysk
brutto 1.784,0 2.784,3 3.502,5 3.955,6 3.136,0 4.898,6 4.437,7 3.567,1
Zysk
netto 1.401,0 2.281,9 2.882,2 3.287,8 2.579,6 3.999,9 3.652,7 2.918,8
Dział II Zysk
brutto 1.742,9 3.487,6 4.384,1 2.498,7 3.703,6 2.912,8 3.111,2 3.427,9
Zysk
netto 1.404,7 2.961,9 3.771,1 2.032,3 3.362,8 2.630,8 3.094,2 3.084,7
25
Udział inwestycji zagranicznych w kapitale podstawowym (w %)
26
71,0% 78,0% 77,9% 80,0% 83,6% 82,9% 85,0%
72,7%75,1%
74,7% 77,1% 71,9% 72,1%69,7%
0,00%
20,00%
40,00%
60,00%
80,00%
100,00%
2002 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Dział I
Dział II
Charakterystyka zakładów ubezpieczeń
6
22
Przeważający kapitał
Krajowy
Zagraniczny
10
23
Przeważający kapitał
27
Dział I Dział II
Inwestycje zagraniczne
• Niemcy zainwestowali środki w 16 zakładach, po 8 w każdym dziale,
• kapitał austriacki w 10 zakładach - 4 w dziale I i 6 w II,
• holenderski w 8 zakładów 3 w życiu i 5 w majątku,
• kapitał brytyjski w 7 zakładach 3 życiowe i 4 majątkowe,
• francuski w 7 zakładach, 5 w dziale I i 2 w II,
• Amerykanie w 3 zakłady na życie,
• kapitał belgijski w 2 zakłady majątkowe,
• kapitał luksemburski 2 zakłady po 1 w każdym dziale
• w jeden zakład zainwestowali swój kapitał Szwedzi (I) i Kanadyjczycy (II).
28
Zagrożenia i szanse dalszego rozwoju
rynku ubezpieczeń w Polsce
Najważniejsze zagrożenia, które musi
pokonać rynek ubezpieczeń • Niska świadomość ubezpieczeniowa.
• Niestabilna sytuacja gospodarcza.
• Wzrost niebezpieczeństwa wystąpienia katastrof.
• Wzrost niebezpieczeństwa wystąpienia zamachów terrorystycznych.
• Spadek inflacji.
• Wzrost konkurencji po przystąpieniu do Unii Europejskiej.
• Słaby rozwój alternatywnych kanałów dystrybucji.
• Duże uzależnienie rozwoju rynku ubezpieczeń majątkowych od kondycji rynku motoryzacyjnego.
30
2012-12-28
6
Najważniejsze szanse do wykorzystania na
rynku ubezpieczeń
• Możliwość świadczenia usług poza terytorium
Polski po naszym wstąpieniu do Unii
Europejskiej.
• Przewidywany wzrost gospodarczy Polski.
• Wzrost świadomości ubezpieczeniowej.
• Niekończąca się reforma emerytalna.
• Wzrost szacowanej długości trwania życia
przeciętnego Polaka.
31 32
Z danych KNF wynika, że trwa dobry
okres dla ubezpieczeń.
Prognozuje się dalsze zwiększenie
zainteresowania Polaków
ubezpieczeniami.
Perspektywy na
najbliższe lata