Sağlık Araç Gereçleri ve Üretim

Sağlık Güvenlik ve Çevre Yönetim Sistemleri

ÇAREMedplast-S Çare Sağlık Güvenlik Müh. Müş. San. Tic. Ltd’nin bir kuruluşudur.

Çubuk Yolu Güldarpı Köyü 06760 Çubuk / Ankara - Tel: +90 312 827 14 12 (pbx) Fax: +90 312 827 14 14

www.medplast.com.tr / info@medplast.com.tr

22

Bazen sistemi karamsarca analiz ederken yakalıyorum kendimi. Sanki büyüyen bir canavar var ve onunla beraber büyüyen tasması var. Ama hep canavar, tasma-sından daha hızlı büyüyor gibi hissediyorum.

Burada bahsettiğim canavar iş kazaları olgusu. Tasması ise, iş güvenliği tedbirleri.

Kendimi bu kadar karamsar görmek hoşuma gitmiyor elbette. Ancak bunca çabaya rağmen iş kazalarında hiç iyileşme görül-memesini de başka türlü izah edemiyor zihnim.

Doğrusunu söylemek gerekirse, Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın Soma’da yaptığı ko-nuşmada, örnek gösterdiği ağır bilançolu iş kazaları ve “bu işin doğasında ölüm var” ifadesi bana ilk duyduğumda gerçekten ağır geldi.

Sonrasında ise düşünüyorum, teknoloji geliştikçe bu kadar mı başa çıkılamaz bir halde bu iş kazaları acaba? Nasıl hiç iler-lemiyor olabiliriz? İş güvenliği tedbirlerinde biz yol aldıkça, sanayi de durmadan gelişip daha da mı insan yutan canavar oluyor dersiniz?

Şimdi yine yepyeni bir yıla girerken, 2015 ve daha önceki yıllardan hatıralarımızda birik-tirdiğimiz yaşanmışlıklarımıza deneyimler ekleyip umut dolu bir 2016 yılı olsun diliyorum.

Tam bu dilediğime yoğunlaşmış-ken, bir bakıyorum haberlere, Rus uçağı düştü, Diyarbakır’da öğretmenler eve döndü, Suriyeli bir çocuk ölüp kıyıya vurdu diye akıyor gündem. Ah güzel ülkem, yaşanılası olması özlenen dünyam, deve misali, “neden iş güvenliği konusunda boynun eğri demiş-ler?” “nerem doğru ki?” demiş.

İrem Nurgül Durmuş Karataş

Sorumlu Yazı İşleri Müdürüi.durmus@ekoteknikisg.com

Bu dergi reklamı net: 21 x 28,5 cm ve silme (taşma paylı -bleed): 21,6 x 29,1 cm dir.

Söz konusu madencilik olduğunda, tehlikeleri daha çabuk algılamak, güvenliğiarttırmak ve müdahale süresini en aza indirmek gerekir. Dräger X-am® 5000 veDräger X-dock® kalibrasyon sistemi, aradığınız desteği size sunuyor.

AYRINTILI BİLGİ İÇİN: WWW.DRAEGER.COM.TR

Draeger Safety Korunma Teknolojileri Ltd. Şti.İlkbahar Mh. Konrad Adenauer Cd. No: 54/A-B Yıldız, Çankaya - AnkaraTel : (0312) 491 06 66 • Faks : (0312) 490 13 14

Sizi koruyoruz.

Dräger. Yaşam için Teknoloji.

Siz oradaysanız,Biz de yanınızdayız.

GAZ DEDEKTÖRÜ

Draeger X-am 5000 portatifgaz dedektörü, hızlı sensörtepki zamanı ile tehlikeleri

daha çabuk algılar.

SCBA

Yüksek performanslısolunum ekipmanı

Yaşadığımız coğrafyadaki bunca sorunlar, iç ve dış savaşlar, savaşlara bağlı göçler, açlık ve yoksulluk, mülteci sorunları, iş kazaları ve ondan da beter olan trafik kazaları… Yitirdiğimiz bin-lerce can ve trilyonlarca mal…

Tüm bu umutsuz tabloya rağmen hayatımızın her alanında 2016 yılı umut yılı olsun dilerim.

Bu vesileyle yeni yılın bu ilk sa-yısında hem dünyadaki en büyük ölümlü iş kazalarına yer verdik hem de Selçuklular Dönemi’nden günümüze iş sağlığı ve güvenli-ğine yönelik çalışmaları sayımıza taşıyarak, nerede hata yapıyorsak onu görmeyi kolaylaştırmayı diledik.

Her şeye rağmen, yine de umutla, kazasız, belasız, meslek hastalıksız bir 2016 dileriz. Her şey kolay olsun, kolay gelsin...

“neden iş güvenliği konusunda boynun eğri demişler?” “nerem doğru ki?” demiş.

4 5

Tarihin çok ölümlü iş kazaları

lümlü iş kazalarıTarihin çok ölümlü iş kazaları

Görsel Yönetmenİrem Nurgül Durmuş Karataş

Yayın İdare Merkeziİvedik Cad. No:110 Yenimahalle - AnkaraTel: 0312 344 01 96 - Fax: 0312 343 66 46

Yayın TürüYaygın - Süreli / ISSN: 2146 - 9407

Baskı ve CTP Kalıp Özyurt Matbaacılık

Basım Tarihi: 15.01.2016Abonelik: Tel: 0 312 344 01 96 (pbx)

Yayın KuruluDoç Dr. F. Nur Eriş, İSG Uzmanı Kemal

Çetinkaya, Uz.Dr. Mehmet Ergin, Çevre Uzmanı Hüseyin Gelmez,

İş Güvenliği Uzmanı Ziya Koç, Dr. Tahir Soydal (İş Sağlığı Bilim Doktoru)

Danışma KuruluProf. Dr. Recep Akdur, Yıldırım Akpınar(Çal.Bak.Eski Teftiş Kurulu Baş.), Prof. Dr. Sefer

Aycan, Uz. Dr. Cebrail Şimşek, Ziya Demir, Dr. Hınç Yılmaz, Doç. Dr. Tayfun Güngör,

Doç. Dr. Tevfik Pınar, Prof. Dr. Kadirhan Sunguroğlu, Uz. Dr. Engin Tutkun, Prof. Dr. Aytül Çakmak,

Doç. Dr. Mehmet Uğurlu, Doç. Dr. Halil Murat Ünver, Doç. Dr Yusuf Üste

EKOTEKNİK İSG DERGİ EKİBİMİZ - KÜNYE

İmtiyaz SahibiEkoteknik İş Sağlığı Güvenliği

ve Çevre Hizmetleri Adına Halis Yolcu

Ekoteknik İSG Dergisi’nin amacı, iş sağlığı güvenliği ve çevre konularında özellikle

uygulayıcı konumdakilerin deneyimlerini ve izlenimlerini belgelemek, birikimlerin paylaşılmasını sağlamak ve yeni ufuklar

açarak başvurulabilecek bir kaynak yaratmaktır. Üç ayda bir yayınlanır. Yayının

telif hakkı Ekoteknik İş Sağlığı Güvenliği ve Çevre Ölçüm Teknolojileri Ltd. Şti’ne

aittir. Dergi içeriğinin tamamen ya da kısmen elektronik, mekanik veya başka

biçimde çoğaltılması Ekoteknik’in iznine tabidir. Yayınlanan yazı ve reklamların

sorumluluğu sahiplerine aittir.

Editör Yadigâr Yolcu

Kazaların Çevresel ve Teknik Araştırması Bilim Uzmanı

Sorumlu Yazı İşleri Müdürüİrem Nurgül Durmuş Karataş

İş Sağlığı Güvenliği ve Çevre Dergisi

Ekoteknik İSG

06 Ekoteknik İSG PERİYODİK TEST VE

KONTROLLER - İŞ SAĞLIĞI

MUAYENELERİ TIBBİ

TARAMA TEST VE TETKİKLERİ

08 64.ncü Hükmetimiz ve Yeni Bakanlarımız Hayırlı Olsun

12 İstanbul Uluslararası Finans Merkezi İçin Hız Kesilmiyor

13 Zeytinyağı Tesislerinde Oluşan Atık Suların Yönetiminde Uyulması Gereken Teknik Hususlar Genelgesi Yayımlandı

14 Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği Uzatıldı

15 Gürültü Kirliliğine Geçit Yok

16 Kazaların Çevresel ve Teknik Araştırması Bilim Uzmanı / A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı Yadigar Yolcu: 2016 Umut Yılı Olsun

20 ÇSGB Emekli İş Başmüfettişi E. İş Teftiş İstanbul Grp.Bşk.Yrd. A Snf İSG Uzmanı Özlem Özkılıç: Risk Yönetim Prosesi (Risk Management Process –RMP)

26 3M Speedglas TM Kaynak Başlıkları Konfor, Geniş Görüş Olanağı ve Üstün Koruma Sunuyor

28 A Sınıfı IG Uzmanı Mansur Ziya Koç: Ders Almamakta İnat Ediyoruz !!!

32 Kimya Mühendisi Nuray Özdemir: Draeger’in Çözüm Önerileri / Kimyasal Koruyucu Kıyafetlerle Çalışırken Daha Uzun Süre Serinliğin Korunması ve Isı Stresinin Azaltılması

36 A Sınıfı İG Uzmanı Zühal Erişen: İnşaatlarda İş Sağlığı Güvenliği

44 Tarihin Çok Ölümlü İş Kazaları

48 Ekoteknik İSG Şirket Müdürü

Halis Yolcu: Selçuklular

Dönemi’nden Günümüze

İş Sağlığı ve Güvenliğine

Yönelik Çalışmalar /

GÜNÜMÜZDEN GEÇMİŞE İSG

YOLCULUĞU (SELÇUKLULAR

DÖNEMİNE)

54 Firmalar için İSG’ye dair tüm çözümler İSG Avrasya 28-30 Nisan’da Sektörü Buluşturacak

58 Yargıtay’dan “İş Güvenliği Eğitimi” Kararı

60 Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Uz. Dr. Mehmet Ergin: Antibiyotiklerin Çevresel Kirliliğe Etkisi

62 Yangın Güvenliği ve Eğitimleri

İçindekiler

6

Firmanız için yapılması istenen İŞ SAĞLIĞI MUAYENELERİ TIBBİ TARAMA TEST VE TETKİKLERİ firmanızı maddi - manevi bir çok riskten korur. İlk işe alımlarda yaka-

lanan bir hastalık ile ya da mevcut çalışan personelde erken yakalanan bir belirti ile hem çalışan kişinin hayatı kurtulurken,

hem de firmanız ilerde ödeyeceği çok ciddi tazminatlardan korunur.

Lütfen bu test ve tetkikleri sadece yasal prosedür olarak yaptırmayın, güvenilir kuruluş EKOTEKNİK ile gerçek testler ve gerçek sonuçlarla insan hayatını ve şirketinizi koruyun.

EKOTEKNİK İSG Tıbbi Tanı Laboratuvarında ve Mobil Sağlık Araçlarında iş sağlığı güvenliği kapsa-mında ihtiyaç duyulan test ve tetkikler yapılmakta, çalışanlar doktor muayenesinden geçirilmektedir.

Bu Kapsamda Yapılan Testler, Tetkikler ve Raporlar:

- İşe giriş ve periyodik Sağlık Raporu- Akciğer Grafisi- Solunum Fonksiyon Testi- Odyometri- Portör Taraması

- HBs Ag (Sarılık Taraması) - Anti HBs- Tam Kan (18 Parametre)- Tam İdrar Tahlili- İdrarda Kurşun - İdrarda Fenol- İdrarda Hippürük Asit- Kanda Kurşun- Kan Grubu

- Karaciğer Fonksiyon Testleri- HCV- HIV Testi- EKG- Koruyucu Aşılar- Göz Muayenesi (Bilgisayarlı) vb. - Maruz Kalınan Riske Özel Diğer Tetkik ve İşlemler

Kaldırma Aracı Periyodik Test ve Kontrolleri:

- Vinç Periyodik Test ve Kontrolü, - Forklift Periyodik Test ve Kontrolü, - Caraskal Periyodik Test ve Kontrolü,- Yük Asansörü Periyodik Test ve Kontrolü,- Lift Periyodik Test ve Kontrolü, - Transpalet, Kriko vb Periyodik Test ve Kontrolleri, - Halat & Sapan Periyodik Test ve Kontrolleri.

Basınçlı Kap Periyodik Test ve Kontrolleri:

- Kalorifer ve Buhar Kazanları Periyodik Test ve Kontrolü, - Hidrofor Periyodik Test ve Kontrolü, - Genleşme Tankı Periyodik Test ve Kontrolü,- Boyler Periyodik Test ve Kontrolü,- Otoklav Periyodik Test ve Kontrolü,- Kompresör Periyodik Test ve Kontrolü,- Emniyet Valfi Periyodik Test ve Kontrolü.

Elektrik Tesisatı Periyodik Test ve Kontrolleri:

- Elektrik ve Aydınlatma Tesisatı Topraklama Kontrolü, - Paratoner Topraklama Kontrolü, - Elektrik ve Aydınlatma Tesisatı Kontrolü.

Diğer:

- Katodik Koruma- Havalandırma Tesisatı Kontrolü- Çelik Halat Yük Hesabı ve Seçimi Danışmanlık Hizmetleri

EKOTEKNİK İSG Mühendislik Ekibi, yasal olarak yaptırma mecburiyeti bulunan periyodik test ve

kontroller ile de hizmet sunmaktadır.

Bu test ve kontrollerin güvenilir kuruluşlarda, sağ-lıklı sonuçlarla yapılması sizi ve firmanızı korur. Lütfen hizmet aldığınız kuruluşa dikkat ediniz.

6

8

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 64. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’ni onayladı. Ve Başbakan Ahmet Davutoğlu yeni kabineyi açıkladı. Tecrübeli isimler ile genç isimlerin bir arada bulunduğu listede, uzun yıllar kabinede görev alan Mehdi Eker, Recep Akdağ, Ali Babacan, Taner Yıldız ve Beşir Atalay yer almadı.

64. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’nde İş Sağlığı Güvenliği ve çevre konularında ilgili bakan-lıkların başına gelen isimler ise şöyle;

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanımız Süleyman Soylu olurken, Fatma Güldemet Sarı yeni kabinede Çevre ve Şehircilik Bakanı oldu. 64. hükümette Sağlık Bakanımız ise Mehmet Müezzinoğlu olarak belirlendi.

Yeni Hükümet’in tüm ülke için ve “İş Sağlığı Güvenliği - Çevre” alanı için hayırlara vesile olmasını dileriz.

64.ncü Hükmetimiz ve

Yeni Bakanlarımız Hayırlı Olsun

İŞTE YENİ KABİNE:

Başbakan: Ahmet DavutoğluBaşbakan Yardımcısı: Tuğrul Türkeş

Başbakan Yardımcısı: Mehmet ŞimşekBaşbakan Yardımcısı: Numan Kurtulmuş

Başbakan Yardımcısı: Yalçın AkdoğanBaşbakan Yardımcısı: Lütfü Elvan

Adalet Bakanı: Bekir BozdağEkonomi Bakanı: Mustafa Elitaş

Maliye Bakanı: Naci AğbalAile ve Sosyal Politikalar Bakanı: Sema Ramazanoğlu,

Avrupa Birliği Bakanı: Volkan Bozkır Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanı: Fikri IşıkGümrük ve Ticaret Bakanı: Bülent Tüfenkçi

Kalkınma Bakanı: Cevdet YılmazKültür ve Turizm Bakanı: Mahir Ünal

Gençlik ve Spor Bakanı: Akif Çağatay KılıçÇevre ve Şehircilik Bakanı: Fatma Güldemet Sarı

Orman ve Su İşleri Bakanı: Veysel Eroğlu İçişleri Bakanı: Efkan Ala

Milli Savunma Bakanı: İsmet YılmazDışişleri Bakanı: Mevlüt Çavuşoğlu

Sağlık Bakanı: Mehmet MüezzinoğluEnerji Bakanı: Berat Albayrak

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı: Faruk ÇelikKalkınma Bakanı: Cevdet Yılmaz

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı: Süleyman SoyluMilli Eğitim Bakanı: Nabi Avcı

Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanı: Binali Yıldırım

10 11

Fatma Güldemet Sarı Kimdir?

Başbakan Davutoğlu 64. Hükümeti yer alan bakanları açıkladı. Fatma Güldemet Sarı yeni kabinede Çevre ve Şehircilik Bakanı oldu. 1970 Darende doğumlu Sarı, ilköğrenimini Adana Atatürk İlkokulu’nda, orta ve lise öğrenimini Tarsus Amerikan Koleji’nde bitirdi. 1993 yılında Mimar Sinan Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nden mezun oldu. 1996 yılında Yıldız Teknik Üniversitesi’nde yüksek lisansını tamamladı. 1996 – 2010 yılları arasında İstanbul, Mersin ve Adana illerinde muhtelif projelerde mimar olarak çalıştı. Fatma Güldemet Sarı, Nurdağ Kireç Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.’de şirket ortağıdır. Aynı zamanda Sarılar Mimarlık Ltd. Şti.’de şirket ortağı ve mimari proje sorumlusu olarak çalışmaktadır. Çok iyi derecede İngilizce bilmektedir. Çeşitli vakıf, dernek ve sivil toplum kuruluşlarında üyelikleri bulunmaktadır.

Aktif siyaset hayatına 2008 yılında Ak Parti Çukurova Kurucu İlçe Başkanı olarak başlamıştır. 2011 yılı genel seçimlerinde Adana 7. Sıra milletvekili adayı olmuştur.

Mehmet Müezzinoğlu Kimdir?

64. Hükümette Sağlık Bakanı olan Mehmet Müezzinoğlu, İstanbul Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nden mezundur.

Gümülcine’de 9 Ocak 1955’te doğan Müezzinoğlu, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’ni bitirdikten sonra, İstanbul Haseki Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde iç hastalıkları ihtisası yapmıştır. İstanbul Avcılar’da bulunan özel bir hastanenin de kurucusudur.

Avcılar Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı, Batı Trakya Eğitim Kültür Vakfı ve Balkan Medeniyeti Derneği’nin kurucu üyesi olan Müezzinoğlu, Batı Trakya Türkleri Dayanışma Derneği’nin de üyesidir.

23. dönemde İstanbul’dan milletvekili seçilen Müezzinoğlu, 2011 yılında yapılan seçimde Edirne mil-letvekili oldu.

Orta düzeyde Yunanca, İngilizce ve Arapça bilen Müezzinoğlu, evli ve 2 çocuk babasıdır.

Süleyman Soylu Kimdir? Aslen Trabzon Of’lu bir ailenin çocuğu olan Soylu 1969 yılında İstanbul’da doğdu. İlk ve orta öğrenimini İstanbul’da tamamladı. Plevne Lisesi mezunu olan Süleyman Soylu, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi’ni bitirdi.

Süleyman Soylu siyasal yaşamına 1987 yılında DYP İstanbul İl Gençlik Kolları’nda başladı. Ailesi DP-AP geleneğinden gelen ve bu kültürün içinde yetişen Süleyman Soylu 1987–1990 yılları arasında, DYP İstanbul İl Gençlik Kolları’nda Yönetim Ku-rulu Üyeliği ve Teşkilat Başkanlığı görevini üstlendi. 1995 yılında ise DYP Gaziosmanpaşa Yönetim Kurulu Üyeliği’ne seçildi.

17 Temmuz 1995 yılında yapılan DYP Gaziosmanpaşa Olağan Genel Kurulu’nda, delegenin ve tabanın isteği üzerine ilçe başkanlığına aday oldu. Yapılan seçimler neticesinde, 25 yaşında Türkiye’nin En Genç İlçe Başkanı seçildi. Yine parti tabanının ve Gaziosmanpaşa halkının isteği üzerine, daha çok hizmet anlayışıyla hareket etti ve Doğru Yol Partisi’nden Gaziosmanpaşa Belediye Başkan adayı oldu.

Süleyman Soylu’nun yerel siya-setteki başarıları, halka güven veren yaklaşımı, 1999 yılında yapılan DYP

İstanbul 7. Olağan Kongresi’nde onu İstanbul İl Başkanı yaptı. 3,5 yıl boyunca sürdürdüğü İstanbul İl Başkanlığı görevinden, 2002 genel seçimlerinde aday olmak için ayrıldı.

Süleyman Soylu, 6 Ocak 2008 tari-hinde yapılan Demokrat Parti’nin 4. Olağanüstü Kongresi’nde geçerli 800 oyun 529’unu alarak DP Genel Başkanlığına seçildi.

16 Mayıs 2009 tarihinde yapılan Demokrat Parti (DP) 5. Olağanüstü Büyük Kongresi’nde İkinci tur sonuçlarının ardından Süleyman Soylu ve Mehmet Ali Bayar, genel başkan adaylığından çekildi. DP Genel Başkanlığına Hüsamettin Cindoruk seçildi.

AK PARTİ DÖNEMİ

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından aktif siyasete yeniden davet edilen Süleyman Soylu, 5 Eylül 2012 tarihinde Adalet ve Kalkınma Partisi’ne katıldı. 30 Eylül 2012 tarihinde yapılan Ak Parti 4. Olağan Genel Kurulu’nda Merkez Karar ve Yönetim Kurulu Üyeliği’ne ve ardından da Ak Parti Genel Başkan Yardımcılığı’na seçilen Süleyman Soylu, 1,5 yıl Ar-Ge Başkanlığı görevini üstlendikten sonra 14 Nisan 2014 tarihin-de Teşkilat Başkanlığı görevine getirildi.1 Kasım seçimlerinde Trabzon’dan milletvekili seçilen Süleyman Soylu evli ve iki çocuk babasıdır. Soylu 1 Kasım seçimleri sonrası kurulan 64. hükümette Çalışma ve Sosyal Güven-lik Bakanı oldu.

2012 – 2014 yılları arasında Ak Parti Adana İl Yönetim Kurulu Üyesi ve Siyasi ve Hukuki İşler Başkanlığı görevinde bulu-nan Sarı, milletvekili aday adayı olana kadar bu görevine aralıksız devam etti.

2015 yılında ise, milletvekili seçilerek, Çevre ve Şehircilik Bakanı oldu.

1312

İstanbul Uluslararası Finans Merkezi İçin Hız Kesilmiyor

SPK, BBDK, Ziraat Bankası, Vakıfbank ve Halkbank gibi finansın devlerini buluşturacak olan İstanbul Uluslararası Finans Merkezi ile ilgili çalışmalara hızla devam ediliyor.

Türkiye için vitrin niteliği taşıyacak projenin eş zamanlı bitirilebilmesi ve proje bütünlüğünün sağlanabilmesi amacıyla, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlatılan master plan ve yine Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından onaylanan İmar planları ve eki Tasarım El Kitabında belirlenen kriterler doğrultusunda, hak sahibi tüm kurum ve kuruluşların çoğunun mimari avan ve konsept projeleri Bakanlık bünyesinde oluşturulan Estetik Kurul tarafından uygun görülerek gerekli işlemler yapılmak üzere Ümraniye Belediye Başkanlığı’na iletildi.

Proje kapsamında, İstan-bul Uluslararası Finans Merkezi’nin ortak altyapı giderlerinin finanse edilmesi

amacıyla her hak sahibinin alanın-dan kesinti yapılarak “Özel Proje ve Rekreasyon Alanları” olarak belir-lenmiş parseller “Arsa Satışı Karşı-lığı Gelir Paylaşımı” usulü ile ihale edilmiş olup, bu ihale kapsamında 7.936.080,00 m3 keşif miktarı (metro ve satış ofisi hariç) olan kazı imalatı-nın yaklaşık yüzde 99,42’sine karşı-lık gelen 7.889.710,00 m3’lük kısmı tamamlandı.

Ortak Altyapı İşlerinin yürütücüsü olarak İlbank A.Ş. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından görevlendirildi.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, İlbank A.Ş. ve Emlak Konut GYO A.Ş. ara-sında 02.10.2014 tarihinde “İstanbul Uluslararası Finans Merkezi (İUFM) Ortak Altyapıların Yaptırılması Faali-yetlerine İlişkin Protokol” imzalandı.

İstanbul Uluslararası Finans Merkezi (İUFM) Ortak altyapı işlerine ait bedel, mülkiyet sahiplerince imar m²’leri oranında İlbank A.Ş. tarafından açılan

hesaba yatırıldı.

Özel Proje Alanı ve Rekreasyon Alanı için temeller atılmış olup inşaai faali-yetler hızla devam ediyor.

Gelinen aşama itibariyle, İlbank A.Ş tarafından Ortak altyapı inşaatı yapım işine yönelik ihale iş ve iş-lemlerinde sona yaklaşılmış olup, İstanbul Uluslararası Finans Merkezi Projesinin inşaatlarının İş Progra-mına göre Temmuz 2018 tarihinde tamamlanması hedefleniyor.

Zeytinyağı Tesislerinde Oluşan Atık Suların Yönetiminde Uyulması Gereken Teknik Hususlar Genelgesi Yayımlandı

Zeytinyağı Tesislerinde Oluşan Atıksuların Yönetiminde Uyulması Gereken Teknik Hususlar konulu 2015/10 sayılı Genelge 17.11.2015 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe girdi. Genelge ile zeytinyağı üretimi sonucu ortaya çıkan zeytin karasuyunun ve diğer atıksuların çevre ve insan sağlığına zarar vermeden yönetiminin sağlanması amaçlanıyor.

Genelgede 3 fazlı çalışan zeytinyağı işletmelerinde zeytin karasuyunun

buharlaştırılması amacıy-la kurulacak lagünlere ilişkin olarak lagünlerin nasıl inşa edileceği, zemin sızdırmazlığının ne şekilde sağlanacağı,

malzeme seçimi, uygun hacim ve alan hesabı, lagünlerin ve zemin kaplamalarının nasıl

korunacağı, oluşabilecek kötü koku probleminin nasıl

ortadan kaldırılacağı, biriken çamurun nasıl bertaraf edileceği

gibi teknik hususlar ele alınmış ve örnek lagün çizimleri ile detaylı

olarak gösteriliyor. Ayrıca, pirina-nın geçici olarak depolanması ve taşınması için gereken şartlar da bu kapsamda ele alınıyor.

Genelge’de, 3 fazlı işletmelerin alan yetersizliği gibi sorunlar

nedeniyle lagün inşa edememeleri durumuna yönelik olarak alternatif bir çözüm ortaya konulmakta olup; bu tip işletmelerin 2 fazlı sistemlere geçiş yaparak karasu sorunundan kurtula-bileceğine vurgu yapılmakta ve zeytin-yağı işletmelerine yol gösteriliyor. Bu kapsamda, Genelge’nin temel hedefi olan, kirlilik yükü son derece yüksek olan zeytin karasuyunun, zeytinyağı üretim tesisleri yakınlarındaki arazile-re veya sucul ortamlara verilmesinin önlenerek zeytinyağı üretiminin yoğun olduğu havzalardaki kirliliğin önlen-mesi amaçlanıyor.

Genelgeye Çevre ve Şehircilik Ba-kanlığı internet sitesindeki mevzuat başlığı altından (http://www.csb.gov.tr/turkce/index.php?Sayfa=mevzuat), zeytin atıklarının yönetimine ilişkin olarak Bakanlığımızca gerçekleştiril-miş olan “ Zeytin Sektörü Atıklarının Yönetimi - ZeytinAY Projesi”ne ait bilgi ve belgelere ise http://www.csb.gov.tr/projeler/zeytinay internet adresin-den ulaşılabilinir.

Gürültü Kirliliğine Geçit Yok18 Kasım 2015 tarihli Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğinin Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile;

1. Özellikle mahalle aralarında yapılan düğünler ile asker uğurlamalarının merkezden denetimi yerine Kabahatler

Kanunu kapsamında mahallinde ve kısa sürede gereğinin zabıta veya polis tarafından yapılmasına olanak sağlanmıştır.

2. 4 Haziran 2010 tarihli Yönetmelikte havaalanlarına inen uçakların gürültü tazminatı belirleme esasları zaten Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının uhdesinde idi. Ayrıca, havaalanlarımıza inen uçakların sertifikalı olması nedeniyle bu madde uygulanamayan bir madde olmuş, bu nedenle bu konu Yönetmelikten çıkarılarak tamamen ilgili Bakanlığa bırakılmıştır.

3. Konut ve öğrenci yurtları çok has-sas kullanımlara alınarak, Yönetmelik genelinde getirilen yasaklama ve saat sınırlamaları ile gürültüden korunma-ları sağlanmıştır.

4. İnsanların uyku zaman dilimlerinde rahatsız olmaması için, çok hassas kullanımların bulunduğu (konut, has-tane ve okullar gibi) alanlarda konser, gösteri, miting, festival gibi açık hava faaliyetleri 24:00-07:00 saatleri ara-sında yapılması yasaklanmıştır.

5. Konut, okul ve hastane gibi çok hassas ve hassas kullanımların bulunduğu yerlerde eğlence maksa-dıyla patlayıcı, maytap, havai fişek ve benzeri şeyleri kullanmak, tamamen yasaklanmıştır. Ancak, halkın birlikte

kutladığı ve birlik olduğu dini ve milli bayramlar, yerel milli günler ve il genelinde yapılan festival gibi büyük kutlamalar kapsam dışı bırakılmıştır.

6. İllerimizin gürültü haritaları ve eylem planlarının hazırlanmasına yönelik Bakanlığımız ve Belediyeleri-mizin çalışmaları dikkate alınarak uy-gulama takvimi yeniden belirlenmiştir. Aralık 2015 tarihi itibari ile 23 ilimizin şehirleşmiş alanları için karayolu, de-miryolu ve sanayi tesisleri için gürültü haritaları hazırlanmış olacaktır.

7. Özellikle yaz sezonunun başlaması ile birlikte gürültü şikâyetlerinin art-tığı eğlence yerleri “Canlı Müzik İzni” almadan hiçbir suretle müzik faaliye-tini gerçekleştiremeyecektir.

15

Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği Uzatıldı“Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği Geçici 6. Maddesi Kapsamındaki Yapı Ruhsatlarının Ta-mamlanma Süresi” 14 Kasım 2015 tarih ve 29532 sayılı resmi gazetede yayımlanan değişiklik ile 01.01.2017 tarihine kadar uzatıldı.

Çevre ve Şehircilik Bakanı İdris Güllüce’nin kamuoyuna duyurmuş olduğu, Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği değişiklik taslağı ivedilikle

hazırlandı ve Başbakanlığa gönde-rildi. Yönetmelik Değişiklik taslağı, 14 Kasım 2015 tarih ve 29532 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yü-rürlüğe girdi.

Yönetmelik değişikliği ile yönetmeliğin Geçici 6. Maddesi kapsamındaki yapı ruhsatı taleplerinin sonuçlandırma tarihi 01.01.2016’dan 01.01.2017 tari-hine kadar uzatıldı.

MAKALE Yadigar YolcuKazaların Çevresel ve Teknik Araştırması Bilim UzmanıA Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı

16 17

2016 Umut Yılı Olsun

2015 ve daha önceki yıllardan hatıralarımızda biriktirdiğimiz iyi kötü yaşanmışlıklarla 2016 yılına merhaba dediğimiz bu günlerde geleceğe umut ve sevinçle bakmak istiyo-ruz. Yaşadığımız coğrafyadaki savaşlar, dünyadaki iklim değişiklikleri, açlık yoksulluk, mülteci sorunları, iş kazalarında trafik kazalarında yitirdiğimiz binlerce can ve bunla-rın sosyoekonomik sonuçlarına rağmen, tüm insanlığın kardeşçe ve barış içerisinde doğaya ve geçmişe saygı duyduğu, mutlu bir gelecek inşa etmenin mümkün olacağını düşünenlerdenim.

Hayatımızın her alanında 2016 yılı umut yılı olsun dilerim. Ve elbette iş sağlığı güven-liği ve çevre alanlarında da 2016’nın umut yılı olmasını dilerim. Bu bağlamda geç-mişten alınacak derslerle geleceği umutla inşa etmek için 2015 yılında yaşadığımız iş kazalarına bir göz atmadan değerlendirme yapmak eksik olacaktır. Geçmişten ders alarak, aynı hataları yeniden yapmayacağımız nice yıllarımız olsun.

2016 Umut Yılı Olsun. Peki, ama nasıl?

2012 Haziran ayında TBMM’nde kabul edilerek kademeli olarak yürürlüğe giren 6331 Sayılı İş Sağlığı Güvenliği Kanunu’na rağmen iş kazaları artmaya devam etmiştir. 2015 yılında çeşitli iş kollarında meydana gelen kazalarda 1500 civarında çalışan hayatını kaybetmiştir.

Ölümlü iş kazalarının rutin hale geldiği ülkemizde ancak, çoklu ölümler kamuoyunda gündeme gelmektedir.

İş Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi’nin 2015 yılı için tespit edebildiği işçi ölümleri ay ay şöyle sıralanıyor:

Ocak ayında en az 128,Şubat ayında en az 85,Mart ayında en az 140,Nisan ayında en az 135,Mayıs ayında en az 167,Haziran ayında en az 155,Temmuz ayında en az 171,Ağustos ayında en az 159,Eylül ayında ise en az 177 çalışan yaşamını yitirdi.

ÖLÜMLER EN ÇOK TARIM VE İNŞAATTA

Eylül ayında hayatını kaybeden işçilerin çalıştığı iş kolları, en çok ölümlerin ta-rım, inşaat, yol ve taşımacılık alanında gerçekleşti. Verilere göre; tarım - orman iş kolunda 49, inşaat - yol iş kolunda 40, taşımacılık iş kolunda 23, ticaret - büro - eğitim iş kolunda 14, madencilik ve sağlık iş kollarında ise 10’ar işçi yaşamını yitirdi.

17 işçi ölümüyle İstanbul ilk sırada yer alırken, onu 12 ölümle Antalya, 10 ölümle Hatay, 8 ölümle Kayseri, 7 ölümle Balıkesir ve 6’şar ölümle Bursa, İzmir, Manisa illeri izledi.

Tüm çabalara rağmen iş kazaları ne-den önlenemiyor:

1- Yetişkin insanlarda davranış değişik-

liği çok zor gerçekleştirilebiliyor.

2- Bize bir şey olmaz düşüncesi.

3- İşini kaybetme korkusuyla en kötü şartlarda çalışmayı kabul etmek.

4- Eğitim eksikliği.

5- Kadercilik.

6- Yetersiz sendikalaşma ve sendi-kaların konuyla ilgili duyarsızlığı.

7- İşverenlerin sadece üretimi düşü-nüp çalışma şartlarının iyileştirilme-siyle yeterince ilgilenmemesi.

8- Denetim eksikliği.

9- İş Sağlığı Güvenliği kültürünün henüz tam yerleşmemesi.

10- Ücreti işveren tarafından ödenen iş sağlığı ve güvenliği profesyonelle-rinin konuyla ilgili fazla yaptırımının olmaması.

11- İş sağlığı güvenliği hizmet sağ-layıcılarının kurumsal ve bireysel yetersizliği.

12- Hizmet sağlayıcılar ile kamu ara-sındaki istenen ve beklenen güven ve uyumun sağlanamaması.

Yukarıda çizdiğimiz kara tablodan sonra geleceğe nasıl umutla baka-bileceğiz diye sorduğunuzu tahmin edebiliyorum. Ancak akıl bilim ve pro-aktif bir yaklaşımla iş kazalarının yüzde 98’ini önleyebiliriz.

Başaran toplumlar olduğuna göre, biz de başarabiliriz.

Artan Farkındalık Değil, Ölümlü İş Kazaları Oldu, 2015 Rekor Yılı

2016 YILINDA İŞ SAĞLIĞI GÜVENLİĞİ PROFESYONELLERİNİN ÇALIŞMA SÜRELERİ ARTACAK.

01.01.2016 Tarihi’nde yürürlüğe giren düzenlemeye göre;

İş Güvenliği Uzman Çalışma Süreleri:

a) Az tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 10 dakika.

b) Tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 20 dakika.

c) Çok tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 40 dakika.

İşyeri Hekimi Çalışma Süreleri:

a) Az tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 5 dakika.

b) Tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 10 dakika.

c) Çok tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 15 dakika olarak güncellenmiştir.

İş sağlığı güvenliği profesyonelleri, devlet, sivil toplum kuruluşları, mes-lek odaları, sendikalar ve üniversiteler el ele vererek tüm bu iş kazalarının ve ölümlerin önlenmesi pekâlâ müm-kündür. Arttırılan çalışma süreleri de alandaki çalışmalarda daha az kaza daha az ölüm ve hem profesyoneller hem de çalışanlar olarak daha motive edici olacaktır.

Ayrıca, 2016 Temmuz ayında kamu sektörü ve 50’den az çalışanı olan az tehlikeli iş yerlerinde iş sağlığı ve güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi bu-lundurulması zorunluluğu başladığın-da kamu ve özel sektör çalışanlarının tümü iş sağlığı güvenliği kapsamına alınmış olacaktır.

Biz iş sağlığı güvenliği profesyo-

nelleri olarak 2016 yılına umutla bakmaktayız. Tüm bu çabaların ve bilinçlenme-nin sonucunda iş kazaları ölümler ve meslek hastalıklarında azalma olacağı kanısındayız.

Tüm insanlık âlemine iş kazaları-nın, savaşın, açlığın ve yoksulluğun olmadığı yeni bir yıl diliyoruz.

Yazar Ernie J. Zelinski’nin Mutluluk Önerileri:

* Doyum sağlayacak kadar bir amaç.* Geçinebilecek kadar bir iş, temel ihtiyaçlara yetecek kadar zenginlik.* İş ve eğlenceyi dengeleyecek kadar sağlıklı bir akıl.* Daha çok insanı beğenecek ama bunlardan bazılarını çok seve-cek kadar şefkat.* Kendini sevecek kadar öz saygı.* Muhtaç olanlara verecek kadar iyilik hissi.* Zorluklarla yüzleşecek kadar cesaret.* Sorunları çözecek kadar yaratıcılık.* Her an gülebilecek kadar mizah duygusu.* İyi bir yarın bekleyecek kadar umut.* Hayatı bütün değerleriyle yaşayacak kadar sağlık.* Sahip oldukların için şükran duygusu.

İşçi Ayakları

1918

• Dikkatim dağıldı: Çalışırken her zaman ciddiyet ve dikkatle işimizi yapmaya özen gösterelim.

• Bana bir şey olmaz: Bir en büyük

rakamdır, bir şey olur ha-yatımızı kaybedebilir, sakat

kalabiliriz.

• Şimdiye kadar hep böy-le yaptık: İnsan her zaman

gelişmeye ve değişmeye açık olmalıdır. Lütfen iş sağlığı güvenliği kurallarına uyalım, verilen eğitimleri içselleştirelim. Unutulmamalıdır ki tüm kurallar bizim sağlığımızı ve gü-venliğimizi korumak için konulmuştur.

• Böyle olacağı aklıma gelmedi,

bilmiyordum: Çalışırken her zaman güvenli ortamı oluşturun, tehlikeli hareketlerden kaçının. Unutmayınız ki aklınıza gelmeyen başınıza gelebilir.

• Güvenli görünüyordu: Her zaman güvenlik önlemlerini kontrol edin, göründüğü gibi olmayabilir.

• Acelem vardı: Uygun çalışma hızına uyalım ve asla başkasının işine karış-mayalım.

• Risk alma, tedbir al.

2016 yılında iş kazalarından korunmak için yapılmaması gereken davranış ve düşünceler:

MAKALE Özlem ÖzkılıçÖnder Akademi End. Güv. Dan. Eğt. ve İleri Tek. Ür. Tic. A.Ş.Kimya Yük. Müh. / A Sınıfı İş Güvenliği UzmanıÇalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı / E. İş Başmüfettişi E. İş Teftiş İstanbul Grup Bşk. Yrd.ozlem@onderakademi.com

2120

Risk Yönetim Prosesi (Risk Management Process –RMP)İş sağlığı, güvenliği ve çevre yönetim sistemlerinin temel amacı; çalışma koşullarından kaynaklanan her türlü tehlike ve sağlık riskini azaltarak insan ve çevre sağlığını etkilemeyen seviyeye düşürmektir. İş sağlığı, güvenliği ve çevre yönetim sistemlerinin temel taşı ise risk değerlendirmesidir.

İş sağlığı ve güvenliği yönetim sisteminin temel amacı işyerlerindeki çalışma koşullarından kaynaklanan her türlü tehlike ve sağlık riskini azaltarak insan sağlığını etkilemeyen seviyeye düşürmektir, bu amaç çerçevesinde “Risk Yönetim Prosesi” iş sağlığı ve güvenliği yönetim sis-teminin temel taşını teşkil eder.

“Risk Yönetim Prosesi” ortamdaki tehlikeleri belirleyen, onların kritik değişkenler ve fonksiyon-lar üzerindeki etkilerini araştıran ve koruma amaçlı mekanizma veya stratejiler geliştiren bir tekniktir. Risk Yönetim Prosesi’nin oluşturulmasının amacı işletmelerin amaçlarına ve hedefle-rine ulaşmaları için en etkin, en hızlı ve en güvenilir yolları araştırmaktır.

İşletmelerde, risk yönetim prosesinin uygulanması; tehlikelerin tanımlana-rak risklerin belirlenmesini dolayısıy-la kaza öncesi tedbirlerin alınmasını ve doğabilecek maliyetlerin engellen-mesini sağlanmış olur. Risk yönetim prosesine proje/plan safhasında başlamak maliyeti düşürür. Kazalar dolayısıyla meydana gelen zararın büyüklüğü, işyerindeki yöneticilerin tehlikeleri ve kontrol edilebilecek riskleri önceden tespit edememesi halinde tamamen şansa kalmıştır. Risk değerlendirmesi çalışmalarında ilk aşamayı tehlikelerin saptanması oluşturmalıdır. Böylece olası riskler belirlenerek iş kazasını önceden sap-tamak mümkün olabilmektedir. Yapı-lan araştırmalar, iş kazalarının %50 sini oluşturan tehlikelerin kolayca saptanabileceğini ortaya koymaktadır. Geriye kalan tehlikelerin saptanması ise kapsamlı ve detaylı iş güvenliği çalışmalarını gerektirir.

Risk yönetim programına başlamak açıkça çalışanların destek ve yardı-mıyla birlikte yönetimin sorumlulu-ğunda gerçekleştirilir. Risk analizini yapacak ekip mevzuat ve ilgili stan-dartlara hakim, işyerini ve ilgili mes-leki bilgiye sahip kişilerden oluşmalı-dır. Risk yönetim prosesi tehlikelerin belirlenmesi, risklerin analizi, risk değerlendirmesi, kontrol önlemlerinin belirlenmesi, kontrol önlemlerinin yerine getirilmesi, izleme ve gözden geçirme, iletişim ve danışma süreçle-rinden oluşmaktadır. Risk Değerlendirme Yönetimi pek çok metod içinden uygun metodların kullanılmasıyla aşağıdaki aşamaları içerir.

* ISG Politikasının belirlenmesi,* Hazırlık yapılması ve sınırların belirlemesi,* İşyerinin makro ve mikro ayrıştırıl-masının yapılması,

* Tehlikelerin belirlemesi,* Risklerin belirlenmesi,* Olasılık ve şiddet derecelerinin belirlenmesi,* Önlemlerin belirlenmesi,* Uygulamayı ve yeterliliği kontrol etmek, * Gerekiyorsa yeniden analiz yapmak,* İzlemek ve gözden geçirmek.

Organizasyonlarda kurulacak Risk Değerlendirme Yönetim Sistemlerin-de, sistemi kurmak üzere yol gösterici bir takım liderinin bulunması gerek-lidir ki bu kişinin mevzuatımızda yer alan İş Sağlığı ve Güvenliği Mühendisi veya Teknik Elemanı olması gerekir. Takım liderinin önderliğinde risk de-ğerlendirme takımının kurulması ve işyerinde öncelikle Ön Tehlike Analizi-ne başlanılarak tehlikelerin tanımlan-ması, acil önlem gereken tehditlere karşı kontrol önlemlerinin belirlene-rek yerine getirilmesi gerekir.

Şekil 1. Risk Yönetim Döngüsü

22 23

Bir sonraki aşamada ise özellikle Ön Tehlike Analizinin işaret ettiği tehditlere uygun risk değerlendirme yöntemlerinin seçimi yine risk değer-lendirme takımı tarafından yapılmalı ve risk değerlendirme çalışmaları de-taylandırılmalıdır. Örneğin; ön tehlike analizinde işletmelerde makinelerle ilgili yoğun risklerin tepiti halinde “Makine Risk Değerlendirmesi” yapıl-ması gerekir.

İşyerinde var olan riskleri ortadan kal-dırmak veya risklerin etkilerini azaltmak için süreç yönetimi kapsamında belir-lenmiş olan tüm süreçleri kapsayacak şekilde, süreç sahipleri tarafından olası tehlikelerin ve risklerin belirlenmesi ge-rekmektedir. Bu aşamada, yalnızca var olan ve önceden beri süregelen risklerin

yanı sıra, ileride oluşabilecek riskler de dikkate alınmalıdır.

Süreç Yönetimi kapsamında tanım-lanan süreclerin tamamı için risk söz konusu olmayabilir, bu nedenle süreç sorumluları herhangi bir riskin söz konusu olmadığını düşündükleri süreçler için herhangi bir risk analizi çalışmasında bulunmayabilirler. Sü-reçler bazında riskler ortaya konul-duktan ve kaynakları belirlendikten sonra, bunların oluşmaları/gerçekleş-meleri durumunda ne gibi sonuçlar doğurabileceği ortaya konulmalıdır. Aşağıda proses ve risk yönetim ba-zında risk değerlendirmesinin akım şemaları verilmiştir.

Risk Değerlendirme çalışmalarının

sonuçlandırılması ve kontrol önlem-lerinin belirlenip yerine getirilmesin-den sonraki aşama ise “İş Güvenlik Analizi” olmalıdır. Tüm bu çalışmalar sürdürülürken güvenlik toplantıları yapılarak alınan sonuçlar gözden ge-çirilmeli ve mutlaka ölçme ve değer-lendirme yapılmalıdır. Rısk yönetım prosesi aşağıdaki girdileri içerir;

* İş Sağlığı ve Güvenliği’ne ilişkin hukuki ve diğer şartlar,* Ön gözden geçirme sonuçları,* Çalışanlar ve diğer ilgili taraflardan alınan bilgiler,* Çalışanlardan elde edilen İSG bil-gileri, işyerindeki gözden geçirme ve iyileştirme faaliyetleri (bu faaliyetler özelliği itibariyle reaktif yada proaktif olabilir)

* İSG politikası ,* Kaza ve olay kayıtları,* Uygunsuzluklar,* Denetim sonuçları,* İletişim belgeleri,* En iyi uygulamalar hakkında bilgiler,* İşyerine özgü tipik tehlike riskleri, benzer kuruluşlarda olmuş olan kaza ve olaylar,* Elektrik tesisatı ile ilgili teknik

bilgiler,* İşyeri tesisleri, prosesleri ve faali-yetleri hakkında bilgiler,* Saha planları,* Radyasyon kaynakları,* Yangın riski,* Proses akış şemaları,* Makina, ekipman v.b. bilgiler,* Malzeme envanterleri (ham madde-ler, kimyasallar, atıklar, ürünler ve alt

ürünler),* Toksikoloji ve diğer sağlık ve iş gü-venliği verileri,* Verilerin izlenmesi, * Kimyasal ve biyolojik maddeler,* Malzeme Güvenlik Bilgi Formları (MSDS),* Tıbbi / ilk yardım raporları,* Sağlık Riskleri taraması.

2524

Kontrol Önlemleri Hiyerarşisi:

Risk yönetim prosesinde belirlenen tehlikeler için kontrol önlemlerine ka-rar verilirken kontrol önlemlerinin hi-yerarşisinin dikkate alınması gerekir. Kontrol önlemlerine karar verilmesi aşamasında riskin ortaya çıkma ihti-malinin önlenmesi, azaltılması veya hasarın potansiyel şiddet derecesinin azaltılması yada tehlikenin transfer edilmesinin maliyet analizi yapılır. Kontrol önlemleri hiyerarşisi aşağıda verilmiştir;

* Riskin ortadan kaldırılması (elimi-nasyon) etmenin-zararlı kimyasa-lın –riskin ortadan kaldırılması, İLK SEÇİM,* Yerine koyma (substitusyon) daha düşük bir risk-etmen-makine-sistem seçimi, İKİNCİ SEÇİM,* Yeniden tasarım (yalıtım vb) dona-nım ya da süreç, ÜÇÜNCÜ SEÇİM,* Yönetsel önlemler kurallar-politi-kalar (süre kısıtlaması-eşik değerler vb), DÖRDÜNCÜ SEÇİM,* Kişisel koruma risk engellenemi-yor-birey/topluma yönelim, BEŞİNCİ SEÇİM şeklindedir.

Risk Değerlendirmesi, organizasyon içerisindeki bütün önemli faaliyetlerin ve bu faaliyetlerden ortaya çıkan tüm risklerin tanımlanabilmesi için siste-matik bir yaklasım ile yürütülmelidir. Bu faaliyetlerle iliskili tüm sapmalar ve değiskenler net olarak belirlenmeli ve sınıflandırılmalıdır. Bir işletmede gerçekleştirilecek risk değerlendirme aşamaları aşağıda listelenmiştir;* Bir risk değerlendirme yönteminin seçilmesi* Risk değerlendirmesinin uygulan-ması için bir yönetim planının oluştu-rulması* Risk değerlendirme ekiplerinin oluşturulması ve gerekli ise seçilen yöntem ile ilgili ekip üyelerine eğitim verilmesi* İş süreçlerinin çıkarılması* Risk alanlarının belirlenmesi ve değerlendirilmesi* Riskin tanımlanması, çerçevenin oluşturulması * Risklerin gerçekleşme olasılığının ve etkilerinin ölçülmesi* Risklerin derecelendirilmesi * Belirlenmiş riskler için kabul edile-

bilir veya istenen sonuçların tanım-lanması* Tehlikelerin azaltılması kontrol önlemlerinin seçilmesi veya gelişti-rilmesi* Risklerin izlenmesi, kontrol sonuç-larının analiz edilmesi ve gerekli ol-ması durumunda kontrollerde ve risk yönetim planında değişiklik yapılması

Risk değerlendirme metodolojileri, risklerin tahmin edilmesi, risklerin gerçeklesme olasılığı ve olası etkile-rini tahmin etme açılarından kantitatif, yarı kantitatif ya da kalitatif olarak birbirlerinden ayrılmaktadırlar. Organizasyonlar-da, riski azaltma yada transfer etme veya riskten uzak durma amacıyla gerçekleştirilen risk değerlendir-mesi çalışmaları sonucunda dahi geriye risk kalabil-mektedir, bu riske ise “Kabul Edilebilir Risk Seviyesi” denmektedir. Ancak burada en önemli husus risk değerlendirmesini yapan uzmanın veya teknik elemanın kullandığı tekniğin veya metodolojinin (yöntem bilim) kalitatif bir yöntem ol-ması durumunda kabul edilebilir risk seviyesi de subjektif olarak kalmak-tadır. Yani aynı değerlendirmeyi başka bir uzmanın yapması durumunda bir önceki uzmanın kabul edilebilir seviye olarak gördüğü ve kabul ettiği seviyeyi kabul edilebilirlik seviyesinde görme-yebilmektedir.

Bugün için dünyada kullanılan pekçok risk değerlendirme yönteminde riskin gerçekleşme olasılığı hakkında basit ve doğrusal dış değer biçme (linear extrapolation) mekanizmasıyla risk limitleri hakkında “Tahmin Yürüt-me” eğilimi mevcutur. Ancak risk değerlendirme uygulanırken, bilinen olasılık dağılımları veya simülasyon-ları ile hareket etmediğimiz takdirde, riskin gerçekleşme olasılığına ilişkin tahminimiz, bu tahmine duyduğumuz güven ve risk öncelik katsayısına dair tahminimiz subjektif nitelikte olucak-

tır. Bu nedenlede işyerlerinde risk değerlendirme çalışmaları yapılır-ken mümkün olduğu kadar kalitatif yöntemler yerine kantitatif yada yarı kantitatif yöntemlerin olasılık ve gü-venilirlik teoremleri ile birlikte kulla-nılması yerinde olucaktır. Bu şekilde yapılan çalışmalar sağlam temeller üzerine oturacak ve her nekadar tüm riskleri sıfırlamamız mümkün de-ğilsede mümkün olduğu kadar sıfıra yakınsayacaktır.

Kaynağın zararlarından kendinizi koruyun ve rahatça çalışın.

Ciğerlerinizi kaynak dumanında koruyun;

Kaynak dumanı renksiz zehirli bir gazdır ve ciğerlerinize zarar verir. Ciğerlerinizi korumak için 3MTM SpeedglasTM kaynak başlığınızı takmalısınız.

Gözlerinizi ve yüzünüzü UV ve IR ışınlarından koruyun;

Kaynak yapılırken UV ve IR ışınları oluşur. Bu ışınlar hem gözlerinize hem de yüzünüze kalıcı zarar verir. Gözlerinizi ve yüzünüzü korumak için mutlaka 3MTM SpeedglasTM kaynak başlığınızı takmalısınız.

Gözlerinizi ve yüzünüzü mekanik tehlikelerden koruyun;

Kaynak yapılırken veya taşlama sırasında çapak sıçraması gibi mekanik tehlikeler oluşur. Gözlerinizi ve yüzünüzü bu mekanik tehlikelere karşı korumak için mutlaka 3MTM SpeedglasTM kaynak başlığınızı takmalısınız.

Kaynağın zararlarından kendinizi koruyun ve rahatça çalışın.

Ciğerlerinizi kaynak dumanında koruyun;

Kaynak dumanı renksiz zehirli bir gazdır ve ciğerlerinize zarar verir. Ciğerlerinizi korumak için 3MTM SpeedglasTM kaynak başlığınızı takmalısınız.

Gözlerinizi ve yüzünüzü UV ve IR ışınlarından koruyun;

Kaynak yapılırken UV ve IR ışınları oluşur. Bu ışınlar hem gözlerinize hem de yüzünüze kalıcı zarar verir. Gözlerinizi ve yüzünüzü korumak için mutlaka 3MTM SpeedglasTM kaynak başlığınızı takmalısınız.

Gözlerinizi ve yüzünüzü mekanik tehlikelerden koruyun;

Kaynak yapılırken veya taşlama sırasında çapak sıçraması gibi mekanik tehlikeler oluşur. Gözlerinizi ve yüzünüzü bu mekanik tehlikelere karşı korumak için mutlaka 3MTM SpeedglasTM kaynak başlığınızı takmalısınız.

Kaynağın zararlarından kendinizi koruyun ve rahatça çalışın.

Ciğerlerinizi kaynak dumanında koruyun;

Kaynak dumanı renksiz zehirli bir gazdır ve ciğerlerinize zarar verir. Ciğerlerinizi korumak için 3MTM SpeedglasTM kaynak başlığınızı takmalısınız.

Gözlerinizi ve yüzünüzü UV ve IR ışınlarından koruyun;

Kaynak yapılırken UV ve IR ışınları oluşur. Bu ışınlar hem gözlerinize hem de yüzünüze kalıcı zarar verir. Gözlerinizi ve yüzünüzü korumak için mutlaka 3MTM SpeedglasTM kaynak başlığınızı takmalısınız.

Gözlerinizi ve yüzünüzü mekanik tehlikelerden koruyun;

Kaynak yapılırken veya taşlama sırasında çapak sıçraması gibi mekanik tehlikeler oluşur. Gözlerinizi ve yüzünüzü bu mekanik tehlikelere karşı korumak için mutlaka 3MTM SpeedglasTM kaynak başlığınızı takmalısınız.

3M’in geliştirdiği 3M Speedglas kaynak başlığı serisi başa göre şekil alabilen baş bandı ile kulla-nımda rahatlık sunuyor. Ürün, şeffaf, koruyucu, geniş kavisli vizörü sayesinde geniş görüş alanı sağlıyor. Kullanan kişilerin gözlerini ve yüzünü radyasyon, ısı ve kıvılcımlardan koruyarak rahat ve verimli çalışma olanağı veriyor.

3M Speedglas Kaynak Başlıkları Konfor,

Geniş Görüş Olanağı ve Üstün Koruma Sunuyor

İş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması amacıyla, çeşitli sektörlere yönelik üstün kaliteli ürün ve çözümler üreten 3M’in geliştirdiği 3M Speedglas™ kaynak başlığı serisi profesyonel kay-nakçılara işleri sırasında üstün konfor, artırılmış denge, mükemmel lensler sayesinde daha geniş görüş olanağı ve solunum koruma seçeneklerini sunuyor.

3M, 35 yılı aşkın bir süre önce İsveç tersanelerinde ortaya çıkan kör edici parlamalardan korunmak için kaynak maskelerini sürekli indirip kaldırma-larına çözüm sunmak için çalışmala-rına başladı. Bugünkü 3M Speedglas

teknolojisinin temelinde 1981 yılında piyasaya sunulan çığır açıcı, otomatik kararan kaynak başlığı yer alıyor.

Başa Göre Şekil Alabilen Ergonomik Baş Bandı

Bütün Speedglas kaynak başlıkları-nın ayarlanabilir, rahat baş bantları kullanan kişilere gün boyu rahatlık sağlarken, başa en yakın şekilde tut-ma olanağı veren tasarımı sayesinde dengeli kullanım sunuyor. Yumuşak yukarı-aşağı merkez hareketi yukarı pozisyonda kilitleniyor ve hafif bir aşağı çekme hareketi ile başlık tekrar aşağı iniyor.

Geniş Görüş Alanı ve Üstün Koruma

Tüm 3M Speedglas™ kaynak başlıkla-rı görüş alanında minimum kısıtlama ve eşit gölgeleme özelliği ile mükem-mel optik kalite sunuyor. Her iş için doğru ayar seçilmesi, göz rahatsız-lığını azaltarak tüm kaynak işlerinin kalitesini arttırıyor.

Şeffaf, koruyucu, geniş, kavisli vizör sayesinde yukarıyı, aşağıyı ve yanları çok iyi görme olanağı sağlayan 3M Spe-edglas™ kaynak başlığı serisi, kullanan kişilerin gözlerini ve yüzünü radyasyon, ısı ve kıvılcımlardan koruyarak rahat ve verimli çalışma olanağı sağlıyor.

TM

29

KAZAANALİZİ

Mansur Ziya Koç İş Güvenliği KoordinatörüMakina Mühendisi / A Sınıfı IG Uzmanı

KAZAANALİZİ

Mansur Ziya Koç İş Güvenliği KoordinatörüMakina Mühendisi / A Sınıfı IG Uzmanı

28

Ders Almamakta İnat Ediyoruz !!!

Günümüzde iş kazalarını önlemek bir yana, her yıl artarak hız kazanmaktadır. Zira kurumsal firmalar hariç orta ve küçük ölçekli firmalarda iş güvenliği konusunda önce işverenler ve beyaz yakalıların bilinçlendirilmesi gerekmektedir. Çünkü güvensiz koşulları yaratmakla kalmayıp o koşullarda işçileri çalışmaya zorlayan da onlardır.

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği kanununun 4. maddesinde; işverenler,

a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, orga-nizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar.

b) İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uy-gunsuzlukların giderilmesini sağlar.

c) Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır, denilmektedir.

13 Maddesi’nde ise; ‘’ Ciddi ve yakın tehlike ile karşı karşıya kalan çalışanlar kurula, kurulun bulunmadığı işyerlerinde ise işverene başvurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbir-lerin alınmasına karar verilmesini talep edebilir.’’ denilmektedir. Buna rağmen çalışanların bu güvensiz ortam ve koşullarda çalışmayı benimsemeleri, iş verenlerin ise risk değerlendirme raporlarının kapaklarını kaza oluşana kadar kaldırmamaları, iş kazalarını her gün yaşamayı kaçınılmaz kılmıştır.

Bu sayımızda sizin için iki kaza birden inceleyeceğiz:

İSTATİSTİKİ BİLGİLER Kazanın Olduğu Sektör: Asfalt ŞantiyesiKaza Tarihi: 30.10.2015Kaza Günü: Cuma Kaza Saati: 15.00 Kazalının Yaşı: 40 Kazalının Cinsiyeti: Erkekİşe Giriş Tarihi: 2012 Kazalının İş Tanımı: Bitüm pompasına bakım yapımıKaza Sonucu: Kızgın yağın sıçraması sonucu 3. dere-ce yanık

KAZA ÖYKÜSÜ

Şantiyede bakım işlerinde çalışmakta olan G.A., saat 15.00 civarında bitüm pompasının sıkışması sonucu pompaya müdahale etmek ister. Pompanın tapasını açması ile birlikte kızgın bitüm çalışanın yüzüne sıçrar ve çalışanda 3. derece yanıklar oluşur.

KAZANIN NEDENLERİ

1- Basınç altındaki pompaya müdahale edilmesi.

2- Bakım talimat ve prosedürünün olmaması.

3- Formen tarafından işin tanımının yapılmaması.

UZMANIN ÖNERİLERİ

1- Basınç altında bulunan ekipmanlara müdaha-le edilmemesi için uyarı ve ikaz tabelaları asılarak çalışanlar uyarılmalı. Eğitimlerde bu konu üzerinde durulmalı.

2- Çalışanlar ısıya dayanıklı tam yüz koruması veril-meli ve kullandırılması sağlanmalı.

3- Çalışanalara hatalı durum ve davranışlar ile ilgili iş başı eğitimleri verilerek kayıt altına alınmalı.

4- İş ekipmanlarının güvenli kullanımı ile ilgili eğitim verilerek kayıt altına alınmalı.

31

İSTATİSTİKİ BİLGİLER

Kazanın Olduğu Sektör: Metalden Malzeme Üretimi Kaza Tarihi: 4.11.2015Kaza Günü: Çarşamba Kaza Saati: 11.00 Kazalının Yaşı: 45 Kazalının Cinsiyeti: Erkekİşe Giriş Tarihi: 2010 Kazalının İş Tanımı: Merdivenden düşmeKaza Sonucu: Beyin Travmasına bağlı ölüm

KAZANIN ÖYKÜSÜ

İş verenin talimatı ve gözetimindeki İ.K yaklaşık 3 metre yükseklikteki sigorta kutusundaki şalteri indirmek için demir merdiveni kullanmak ister. Sigorta önünde tezgah olduğu için merdiveni tezgah üzerinden dayamak zorunda kalır. Yani 4’ e 1 kuralı ihlal edimiş merdivenin dayandığı yüzeyle 75° acı yapması gerekir iken bu acı yaklaşık 30 - 40° olmuştur.

Merdivene çıkan çalışanın ağırlığı ile merdiven kayar ve İ.K düşerken kafasını İndüksiyon tegahına çarpar. Beyin travması geciren İ.K ambulans-la hastaneye kaldırılır. 5 gün komada kalan çalışan hayatını kaybeder.

KAZANIN NEDENLERİ

1- Merdivenin standartlara uygun bir merdiven olmaması.

2- Merdivenin zeminde ve daya-ma noktasından sabitlenmemesi.

3- Çalışanın baret takmaması.

Yüksekten düşme ile ilgili tüm bildirilen (raporlanan) kazaların üçte biri taşınabilir (el) ve sabit merdivenlerden kaynaklanmakta olduğu istatistiki bilgilerdir. Ülkemizde merdivenler-den kaynaklanan kazaların nedeni ise merdivenlerin standartlara uygun yapılmaması, uygun bulundurulmaması ve güvenli kullanım konusunda yeterli bilinç düzeyine erişilememesinden kaynaklanmaktadır.

UZMANIN ÖNERİLERİ

1- El merdivenleri, kulla-nıldıkları yerlere, alt ve üst kısımları kaymayacak veya bu yerlerden kurtulmayacak şekilde yerleştirilecektir. Bu mümkün değil ise en az bir kişi tarafından tutulmalıdır.

2- Her gün kullanım öncesi kontrol edilmeli. (merdiven ayakları dahil)

3- Çalışma süresi kısa olma-lıdır (en fazla 30 dakika)

4- Zemin sağlam ve düz olmalıdır

5- Merdiven açısı 75° 4’te 1 kuralı (yukarı doğru beher 4 birim için dışa doğru 1 birim) olmalıdır.

6- Her zaman üç noktadan merdivene temas edilmelidir. ((2 ayak ve 1 el veya 2 el ve 1 ayak gibi).

7- Yan durarak çalışmaktan kaçınılmalıdır.

8- Taşınır merdivenlerle el merdi-venlerinin kol uçlarına, kaymayacak şekilde pabuçlar konacak, merdiven-ler madeni veya kaygan döşemelerde kullanılacak ise, pabuç altlarına ayrı-ca tırtırlı lastik veya mantar eklene-cektir.

9- Taşınır merdivenlerde kollar, orta yerinden, bir tarafı eklemli, diğer tarafı çengelli lama yahut zincir ile birbirine bağlanacaktır.

10- Taşınır merdivenin son üç basa-mağında çalışılmamalı.

11- Merdivenler uzatılmak amacıyla birbirlerine eklenemez.

12- 4 metreden uzun taşınır merdi-venlerle el merdivenleri, çelik boru veya profilden yapılacaktır

13- El merdivenlerinde her zaman çalışanların elleriyle tutunabilecekleri uygun yer ve sağlam destek buluna-caktır.

14- El merdivenleri ancak, düşük risk nedeniyle daha güvenli bir iş ekipmanı kullanımı gerekmiyorsa, kısa süre kullanılacaksa veya işverence de-ğiştirilmesi mümkün olmayan işyeri koşullarında kullanılacaktır.

15- El merdivenleri, kullanımı sırasın-da sağlam bir şekilde yerleştirilecek-tir. Portatif el merdivenleri, basamak-ları yatay konumda olacak şekilde düzgün, sağlam, ölçüsü uygun, sabit pabuçlar üzerinde duracaktır.

16- Elektrikle ilgili işlerde veya enerji hatlarının bulunduğu ortamlarda çalışırken metal (iletken)merdiven kullanılmamalıdır.

17- Merdiveni kapı girişlerine yerleş-tirmekten kaçınılmalıdır. Eğer kaçı-nılmaz olarak merdivenin konulması gerekiyorsa kapıyı kilitleyin veya görev tamamlanıncaya kadar bir kişinin güvenlik açısından nöbet tutması sağlanmalı ve iş bitiminde merdiven kaldırılmalıdır.

18- Emniyet kemeri takılması gereken yer ve durumlarda emniyet kemeri takılmalı.

30

32

Draeger’in Çözüm Önerileri

33

Kimyasal Koruyucu Kıyafetlerle Çalışırken Daha Uzun Süre Serinliğin Korunması ve Isı Stresinin Azaltılması

Normal koşullarda, insan vücudunun belirli bir dereceye ayarlı iklim kontrol sistemi mevcuttur. Kimyasal koruyuculuğu olan koruyucu kıyafetler içinde bu sistem basınç altında kalır ve en kötü durumda, koruyucu kıyafetin kendisi bir risk oluşturabilir. Kıyafeti giyen kişi için, bu stresi azalt-ma konusunda ne yapılabilir?

30ºC derece üzerindeki sıcaklık ve nem, sıcak bir zar gibi cildi sarıp sarmalar.

Almanya’da koruyucu kıyafet kullanımı konusu ile ilgili DGUV-BGR 189 sayılı yönergede, izole koruyucu kıyafetin (CPS), bir seferde 30 dakikadan daha uzun süre giyilmemesi gerektiği belir-tilmektedir. Bu süre sonunda, kıyafet içindeki kişi kıyafeti çıkartmalı ve yak-laşık 90 dakikalık bir dinlenme molası almalıdır. Hafif işler yapılırken bile kı-yafetin, bir vardiyada iki kereden fazla giyilmemesi gerektiği bildirilmektedir. Birleşik Devletler – Amerikan Mesleki Sağlık ve Güvenlik İdaresi (OSHA), 26 oC veya daha yüksek sıcaklıklarda ya-pılan orta ağırlıktaki işlerde, koruyucu kıyafet içinde yapılan 20 dakikalık iş sonrasında 40 dakikalık bir ara veril-mesini tavsiye etmektedir1.

İnsanlar çalışırken vücut sıcaklıkları için üst sınırları belirleyen çeşitli kı-lavuzlar mevcuttur. Dünya Sağlık Ör-gütüne (WHO) göre bu değer <39 °C’yi aşmamalıdır; Amerikan Endüstriyel Hijyen Uzmanları Konferansında ~38 °C üst sınır olarak tanımlanmıştır.3

Koruyucu ekipman giymiş halde iken bir tankı temizlemek gibi yorucu işleri yaparken yirmi dakika çok uzun bir süre olabilir. Ancak, karmaşık bir bakım veya temizlik işlemi yapılırken yirmi dakika uzun bir süre değildir. Bu nedenle, koruyucu kıyafet kuşanma stresini azaltmak ve aynı zamanda kullanım zamanlarını arttırmak çok önemlidir.

Doğal Bir Termal Enerji Santrali

İnsan vücudunun normal sıcaklığı 37 °Celsius olup, vücudu dengede tutmakla yükümlü olan karmaşık bir dolaşım sistemi söz konusudur.Vücudumuzda bulunan ve hayati önem taşıyan, beyin, kalp, akciğer ve böbrekler gibi iç organlarımız, vücut sıcaklığı, ortam sıcaklığı veya ışınım gibi harici faktörlerden ve dâhili faktörlerden etkilenmektedir. Vücudun iltihaplanmaya karşı verdiği tepki olarak çıkan ateş hariç dahili faktörler içinde iç ısı yer almaktadır. İç ısıya normal olarak, gerekli ener-jiyi sağlamak üzere vücudun yaktığı gıdalar veya egzersiz esnasında kas hareketleri sebep olmaktadır. Ortala-

ma olarak insan vücudu tüm enerjisi-nin yaklaşık yüzde 20’sini harcamakta ve geri kalan yüzde 80 ısıya dönüşerek ortama salınmaktadır.

Birleşik Devletler – Amerikan Mesle-ki Sağlık ve Güvenlik İdaresi (OSHA), >Isı Stresini< , metabolik ısı, çevresel faktörler ve çalışanın giymiş oldu-ğu kıyafetlerin tümünün etkisinden kaynaklanan net ısı stresi olarak tanımlamaktadır.

Eğer ısı üretimi ile ısı yayılımı, uzun bir süre boyunca dengesiz kalır ise ve vücut yeterli ısıyı dışarı salamaz ise iç vücut sıcaklığı artmakta ve hiper-termi olarak bilinen süreç meydana gelmektedir.

Yangınla mücadelede neredeyse her saniye, fizyolojik stres ve tükenmeden kaynaklı kalp krizine yol açabilecek hayati iş kazaları ortaya çıkabilmek-tedir. 6

Ayrıca madencilik, ağır sanayi uygu-lamaları gibi ısı stresinin etkilerinin yoğun olduğu pek çok operasyon, en-düstride sıklıkla gerçekleştirilmektedir.

Vücut sıcaklığı arttıkça, kas perfor-mansı azalmaktadır. Bu da kalbin pompalama kapasitesini etkilemek-tedir. Vücut bu sorunu, ter üretimini arttırarak ve kalp atışını hızlandırarak dengelemeye çalışmaktadır.

Vücut su ve elektrolit kaybetmektedir. Vücut sıcaklığında sadece bir derecelik artış, mental işlevleri bozulma ve yö-nelim bozukluğuna, hezeyanlara veya bilinç kaybına neden olabilmektedir.

Koruyucu kıyafetler içinde iken, bu kıyafetlerin normal olarak ne kadar süre giyilebileceği konusunda getiri-len katı sınırlamalar, sıcak çarpması, ısı çökmesi veya ısı krampları gibi risklerin engellenmesini sağlamak-tadır. Kimyasal koruyucu kıyafetler içinde çalışanların, sıklıkla karşılaş-tıkları durum, ısı tüketimidir (bitkin-lik). Bunun derecesi, kişinin fizyolojik durumuna bağlıdır.

TERMAL RAHATLIK

Performans ve çalışma verimi, den-geli bir ısı üretimi ve ısı yayımı oranı ile yakından bağlantılıdır. Sübjektif ve duruma bağlı olarak farklılıklar gös-teren bu oran, çok büyük değişiklikler

arz edebilmektedir. Termal dengemizi etkileyen beş faktör bulunmaktadır4

1. Isı yayımı – hava sıcaklığına ve hava hareketlerine(havalandırma) bağlı olarak

2. Işıma – cilt sıcaklığına bağlı olarak (kıyafetsiz veya giyilmiş olan kıyafetin yüzey sıcaklığı)

3. Buharlaşma – yakın çevrenin nemi-ne bağlı olarak

4. Kişinin giydiği kıyafetler- (ısı izolas-yonu, buharlaşma yeterliliği)

5. Fiziksel faaliyet sebebi ile yaratılan metabolik ısı

Kıyafetteki Tehlike

Koruyucu kıyafetler içinde çalışma yapmayı bu kadar detaylı kılan nedir?

Her şeyden önce, bu kıyafetler ağırdır. İçinde başlığın, botların, eldivenle-rin ve solunum aparatının yer aldığı koruyucu kıyafet, bu kıyafet içindeki kişinin üzerine yaklaşık 30 kg ekstra ağırlık bindirmektedir. Yoğun çalışma-larda, metabolik hız, vücudun yoğun ısı üreteceği noktalara ulaşmaktadır.

Bir diğer neden, kıyafet içindeki nem ve sıcak havadır. Kıyafetin içindeki sıcaklık hızla yükselir, kıyafeti giyen kişi terlemeye başlar. Bunun sonucu olarak kıyafet içindeki nem artar.

Kimyasal koruyucu kıyafetler, koruma derecesine göre A,B,C gibi sınıflarda gruplandırılmaktadır. Bu sınıf ge-reklilikleri, elbisenin almış olduğu standartlarda belirlenmiştir. Kıyafetin kimyasal kullanım alanı ise kullanı-lacak elbisenin sınıfındaki dayanım derecelerine göre belirlenmelidir. Ay-rıca kıyafetlerde solunum sisteminin dışına veya içine giyilme gerekliliği, seçim kriterlerinde bakılması gereken diğer bir ayrıntıdır.

Draeger CPS serisi kimyasal koru-yucu kıyafetler, A,B,C sınıflandırıl-masının yanı sıra, temizlenebilir veya limitli kullanımlı olarak, her kullanı-ma uygun seçeneklerde üretilmiştir.

A tipi olan bir kıyafet, yaklaşık 480 dakika kapalı kalmakta ve kıyafetin içindeki kişiyi tehlikeli gazlara, bu-harlara, sıvılara ve parçacıklara karşı korumaktadır.

Bu amaç için geliştirilmiş özel ku-

MAKALE Nuray ÖzdemirKimya Mühendisi

34 35

maşlar, kıyafetin içine hiçbir şey gir-memesini sağlarken, bu aynı zaman-da dışarıya da hiçbir şeyin kaçmaması anlamına gelmektedir. Isı, ışınım veya ısı yayılımı ile salınamamaktadır. Bunun yanısıra terin buharlaşması yolu ile sağlanan soğuma, kıyafetin içindeki nemin artmasına neden olmaktadır. Bu da koruyucu kıyafet giyme süresinin, neden bu kadar katı şekilde sınırlandırılması gerektiğini göstermektedir.

Örneğin Almanya’da tip 1 kimyasal koruyucu kıyafet içinde yapılan çalış-ma süresi 30 dakika ile sınırlandırıl-mıştır. Yönetmeliklerde ayrıca molalar, dinlenme süreleri ve her vardiya için bu şekilde çalışma sayıları hakkında hassas bilgiler yer almaktadır. Bu nedenle kıyafetin, ısıyı teknik soğutma araçları ile dışarı gönderebilme be-cerisi, daha rahat bir çalışma ortamı sunarken, sağlık risklerini azaltmada, performansı arttırmada ve hatta her bir çalışma süresini uzatmada büyük faydası olacaktır.

Rahat Bir İklim Sağlama

Teknik soğutma işlemi sırasında, kon-for arttırılırken, kıyafet içindeki kişinin de güvenliğinin zarar görmemesi ve hareketinin de olabildiğince az etki-lenmesinin temin edilmesi gereklidir. En önemli faktörlerden biri, gerekli ilave ekipmanların ağırlıklarıdır.

Soğutma sayesinde daha fazla rahatlık – Seçenekler nelerdir?

Önceden Soğutmalı Ekipman

Kıyafet veya kıyafetin altına giyilen soğutucu yeleklerde, eridikçe ısı enerjisini alan soğutma elemanları bulunmaktadır. En temel versiyonda, içlerinde dondurulmuş tuzlu su olan buz paketleri yer almaktadır. Alternatif soğutma elemanlarında ise çok yüksek ısı depolama katsayısı olan bir jel yapısı mevcuttur. Ancak, bunların önceden bir buzlukta veya kutu tipi soğutucu içinde dondurulmuş olmaları gereklidir.

Etkin olmaları için soğutma elemanla-rının, vücuda mümkün olduğunca ya-kın yerleştirilmeleri (ışıma) veya ilave havalandırma teknikleri ile (yayınım) desteklenmeleri gereklidir. Soğutma etkisinin süresi ve yoğunluğu, kullanı-lan paketlerin miktarına bağlıdır. An-cak soğutucu paketlerin, kıyafeti daha da ağırlaştırdığı da dikkate alınmalıdır. Buna ilaveten, önceden dondurulmuş olan soğutma elemanlarının ani bir soğutma etkileri olmaktadır.

Faz Değiştirme Pren-sibi

Soğutucu elemanlara, faz değiştirici malzeme-ler (PCM) de doldurula-

bilmektedir. Bunlar özel tuzlar veya düşük erime noktasına sahip parafin-lerdir. 28 °C’lik bir cilt sıcaklığında, bu elemanlar ısıyı emmeye ve malze-mede sıvılaşmaya başlamaktadır. Bu da kıyafet içindeki sıcaklığı 3 ile 4 °C arasında düşürebilmektedir. 22 °C’de saklanan PCM elemanları katıdır ve 30 dakika sonra, maksimum dört saatlik bir süre için yeniden kullanıma hazırdırlar (imalatçısına bağlı olarak).

Havalandırma

Bu yöntem, teknik olarak karmaşık olsa da en etkin çözümdür: Ba-

sınçlı hava tüplerinden beslenen taşı-nabilir veya sabit bir hava kaynağı, bir kompresör veya sabit bir basınçlı hava hattı, kıyafetin içine hava göndermek-te ve havalandırma, ısı yayınımını ve artan yoğuşma ile vücudun soğuması ve buharlaşmayı desteklemektedir.

Tüm Kıyafetin Havalandırılması

Entegre hortumlar ile kollara ve ba-caklara hava akışı sağlanmaktadır. Kı-yafetin içindeki kişi, doğrudan kıyafet-ten soluk almaktadır. Hava, harici bir kaynaktan sağlanmakta veya basınçlı hava tüpleri ile taşınmaktadır.

Soğutucu Maddelerin Sirkülâsyonu

Soğutulan sıvı, bir hortum sistemi ile

pompalanmakta, ısıyı emmekte ve ısıyı vücuttan atmaktadır. Daha son-ra sıvı, bir soğutucu içinde yeniden soğutulmakta ve süreç tekrar edil-mektedir. Dezavantajı: Bu, normal boyutlardaki koruyucu kıyafetlerin altına giyilemeyecek kadar büyük bir sistemdir. Bu nedenle görevler esnasında değil vücudu yeniden soğutmak üzere görevler sonrasında kullanılmaktadır.

Suyun Buharlaşması

Alta giyilen kıyafetler, yani genellikle bir yelek veya pantolon, kulla-

nılmadan önce nemlen-dirilir. Çalışma esnasında bu nem buharlaşır. Ancak su, ekipmanın ağırlığını da arttırmaktadır. Bu pren-sip sadece soluk alınabilir kıyafetler için tavsiye edilmektedir aksi takdir-de nem kıyafetin içinde sıkışacaktır.

Isı Stresini Azaltmada Pratik Kurallar

En ideal soğutma sisteminin seçilmesinin yanı sıra, ısı stresini azaltma konusunda kullanılabilecek ve sağlık risk-lerini azaltmada yardımcı olacak bir dizi başka önlem de mevcuttur.

1. Yalıtımlı kimyasal koruyucu kıyafetleri sadece mükemmel sağlığı olan fiziksel olarak yeterli kişilerin kullanması2. Güvenlik ve rahatlık açısından en doğru kombinasyonu sağlayan koruyucu kıyafetin seçilmesi3. Çalışanların zorlu görevler için hazırlanması4. Çalışanlara yeterli ve düzenli eğitim vermek5. Çalışanların, artan sıcaklıklara karşı, bireysel reaksiyonları konusundaki farkındalıklarını yükseltmek

Sonuç: Hangi Tip Uygulama İçin Han-gisi Doğru Prensiptir?

Her bir soğutma sisteminin, kulla-nım amacına, risk potansiyeline ve genel koşullara göre değişik oran-larda avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır. Bu nedenle >Nasıl< sorusu, genel bir tavsiye verilerek yanıtlanamaz. Koruyucu kıyafetler içinde soğutma işlemleri konusundaki her gelişme, kıyafetin içindeki kişinin katlanması gerekli olan stresi ciddi oranda azaltmaktadır. Ve konu sadece bir güvenlik ve konfor meselesi değil-dir, aynı zamanda ekonomik avantajlar da söz konusudur.

Bir koruyucu kıyafetin, çalışma esna-sında giyilme süreleri yasalar ile sı-nırlandırılmış olsa da kıyafetin içinde daha az tükenen bir kişinin daha uzun süre çalışabileceği ve daha etkin bir şekilde kendisinden yararlanılabilece-ği de bir gerçektir.

Bir diğer faktör de çalışma öncesinde ve sonrasında gerekli olan süredir.

Bir sistem değerlendirilirken, kıyafe-tin kolay taşınması, kolay giyilip çıkar-tılması, yüksek kaliteli bir işlemden geçmiş olması gibi olumlu özellikleri göz önüne alınmaktadır. Güvenlik yö-netimi ve/veya servis teknisyenleri de

kıyafetin ve soğutma sisteminin bakım ve onarımı için gerekli olan çabayı dikkate alacaklardır.

Koruyucu bir kıyafet alınırken bunla-rın tümüne dikkat edilmesi gereklidir. Pratik uygulamalarda, ısı stresine gereken önemin halen verilmediğine dikkat etmekteyiz.

Güvenlik yönetimi çalışanlarının karşı karşıya kaldıkları en zorlu konu, sadece en iyi soğutma tekniklerinin kullanımı değildir, Aynı zamanda çalı-şanların, daha etkin bir bireysel termo yönetim takip etmeleri için motive edilmeleri gerekmektedir.

Dräger. Yaşam için teknoloji® 1889’da Almanya - Lubeck’te kurulan Dräger, iş güvenliği teknolojisi alanında uluslararası bir lider olarak, tüm dünyada insanların güvenle kullanabilecekleri yenilikçi ekipmanlar ve çözümler geliştirmektedir. Dräger dünya çapında yaklaşık 13.500 çalışana sahiptir ve bütün dünyada 190’ın üzerinde ülkede faaliyet göstermektedir. Detaylı bilgiye www.draeger.com adresinden ulaşabilirsiniz.

35

3736

MAKALE Zühal Erişen Kimya Mühendisi A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı

İnşaatlarda İş Sağlığı GüvenliğiÜlkemizde en yaygın iş kollarından olan inşaat sektörü, iş kazaları ve vahim sonuçları bakı-mından da ilk sırada yer almaktadır. İşverenlerin, sahada görev yapan teknik elemanların ve iş sağlığı güvenliği profesyonellerinin iş güvenliğine ait mevzuatın uygulanmasında ve ön-lemlerin alınmasında gerekli özen ve titizliği azami seviyede göstermeleri gerekmektedir.

Sosyal Güvenlik Kurumu‘nun (SGK) son beş yıldaki istatistiklerinden elde edilen veriler:

Bu beş yılın ortalama değerleri dik-kate alınarak ve günde 8 saat, yılda yaklaşık 300 gün çalışıldığı kabulüy-le, inşaat sektörümüzde : • Her iş günü yaklaşık 22, her iş saati 2,68, her 20 dakikada 1 iş kazası meydana gelmektedir. • Her iş günü yaklaşık 1,2 kişi sürekli iş göremez duruma düşmekte ve 1 kişi kaza sonucu yaşamını yitirmektedir. İnşaat sektö-

rümüzdeki iş kazalarının bir olumsuz özelliği de ölümle sonuçlanan kaza oranının büyüklüğüdür. Türkiye’deki tüm iş kazalarının yüzde 1,6’sı ölümle sonuçlanırken inşaat sektörümüzde-ki iş kazalarının yüzde 4,7’si ölümle sonuçlanmaktadır. Öte yandan Tür-kiye’deki tüm iş kazalarının yaklaşık yüzde 8,7’si inşaat sektöründe mey-dana gelirken, sürekli iş göremezlikle

sonuçlanan iş kazalarının yüzde 22’si, ölümle sonuçlanan iş kazalarının ise yüzde 26’sı inşaat sektöründe meyda-na gelmektedir SGK istatistiklerindeki bu sayısal veriler, doğal olarak sadece sigortalıların uğradıkları iş kazalarını kapsamaktadır. Dolayısıyla sektördeki gerçek iş kazası sayılarının daha da fazla olduğu gerçeğini de unutmamak gerekmektedir.

Doç. Dr. M. Uğur Müngen tarafından incelenen 5239 İş Kazasının “Kaza Tipleri”ne Göre Dağılımı:

38 39

İNŞAATLARDA YÜKSEKTE ÇALIŞ-MA VE ALINACAK ÖNLEMLER

Yukarıdaki tablodan da an-laşılacağı üzere düşmeler, inşaat endüstri-sinde en fazla ölümle sonuçlanan kazalardır. 3-4 metre üzerinde çalışırken düşen işçilerin yüzde 85’ inin hayatı-nı kaybettiği görülmektedir. Çalışanların çoğu düşme esnasında sağa sola tutun-mak için yeterli zamanlarının olacağına inanır. Bir insanın düşmeye tepki zamanı 0.1 sn civarındadır. Reaksiyon için de 0,1 sn gecikme olabileceğini dü-şünürsek, 20 cm düşmüşsünüz demektir.

DÜŞME SÜRELERİ

Yükseklik kavramı göreceli olup kişiden kişiye göre değişir. Bir insanın denge noktası olan ikinci bel omurunu geçen yer-ler yüksek olarak kabul edilebilir. Düşme tehlikesi bulunan 1.30 m ve daha yüksek yerlerde, kenarlardan ve boşluklardan içe doğru 2 m’lik alanlarda düşmeden korunma tedbirleri alınmalıdır.

PLANLAMA

İşe başlamadan evvel tehlike analizi yapılarak düşmeden korunma sistemi ve güvenli çalışma uygulamaları belirlenmeli:• İş kalemlerinin belirlenmesi• Tehlikelerin belirlenmesi• Tehlikelere karşı alınması gereken tedbirlerin belirlenmesi• Alınacak tedbirlerin çalışanlarla paylaşılması• Alınan tedbirlerin gözden geçirilmesi

TEHLİKELER

• Kat zeminlerinde, çatılarda ve iske-lelerdeki korumasız kenarlar• Rampalar ve yürüyüş yolları da dahil olmak üzere yürüme ve çalışma yüzeyleri• Kalıpların yüzeyleri veya donatı demiri• Tepe pencereleri de dahil olmak üzere açıklıkların üzerindeki yüzeyler• Kazı kenarları• Eğimli çatılar• Prekast beton elemanlarının monte edildiği yerler• Yüksekteki tuğla işçiliği ve benzer işlerin yapılmakta olduğu alanlar • Duvar açıklıkları• İş makineleri, elektrik ekipmanları gibi ekipmanların üzerindeki alanlar

TEHLİKELERİN KONTROL ALTINA ALINMASI

DÜŞMEDEN KORUNMA TEDBİRLERİ

• Korkuluk Sistemi • Güvenlik Ağları• Kişisel Koruyucu Sistem• İkaz Bandı &Barikatlama• Yer Kapatmaları

GÜVENLİK AĞLARI

• Düşenin yaralanmaması için, gü-venlik ağı çalışmanın yapıldığı yere mümkün olduğunca yakın (azami 9 m) kurulmalıdır.

• Güvenlik ağları, imalatçının talimat-ları doğrultusunda yerleştirilmelidir.

• Güvenlik ağlarının, kullanımdan önce düşme testleri (180 kg’lık kum torbası kullanılarak) yapılmalı ve onaylanmış olmalıdır.

• Haftada en az 1 kere kontrol edil-melidir.

• Ağ üzerine düşen çalışan ve her

hangi bir malzeme sonrası gözden geçirilmelidir.

• Güvenlik ağları engeli olmayan açık boşluklar üzerine yerleştirilir.• Düşenin yaralanmaması için, gü-venlik ağı çalışmanın yapıldığı yere mümkün olduğunca yakın (azami 9 m) kurulmalıdır.

Güvenlik ağları, imalatçının talimat-ları doğrultusunda yerleştirilmelidir.

• Güvenlik ağları 4 çeşittir:

• S Tipi: En yaygın olanıdır; sadece yatay kullanımlar içindir.

• T Tipi: Yatayda konsollara bağla-

nır; platform veya yapının kenarında kullanılır.

• U Tipi: Dikeyde kenar korumalarda kullanılır.

• V Tipi: Düşmelerin başka metotlarla engellenemediği istisnai durumlarda kullanılır.

Kişisel Koruyucu Sistem, aşağıdaki parçalardan meydana gelir:

• Vücut tipi emniyet kemeri• Güvenlik bağlantısı (kilitli kancalı)• Bağlantı elemanı (D-halkası)• Darbe emici• Bağlantı noktasıHayat hattı (yatay veya dikey)

40 41

Tüm çalışmalarda öncelikle toplu ko-ruma önlemleri ve ilaveten çalışanı ça-lıştığı seviyeden düşerken tutan Kişisel Koruyucu Sistemler düşünülmelidir.

• Kişisel koruyucu sistem düşmenin vereceği zararları en aza indirerek veya etkisiz hale getirerek koruma sağlar.

• Emniyet bağlantısı bel seviyesinin üstünde bir nok-taya yapılmalı.

• YANLIŞ X

• Bağlantı noktası ile serbest düşme mesafesi sınırlandırılmalı.

• Çalışan, emniyet kemerine asılı bırakılmamalı; anında müdahale yapılmalı.

• Kişisel koruyucu donanımlar her gün kullanmadan önce, gözden geçi-rilmeli.

• Ringler, halkalar, kilitli kancalar, tokalar ve kemerler üzerinde çatlak ve aşınma olup olmadığını kontrol edilmeli.

• Aşağıdaki kontroller yapılmalı: Kesikler ve yırtıklar Çevresel etkiler (güneş ışığı, donma) Beton, çakıl, yağ ve gres

Yanıklar Kimyasal teması

• Kişisel koruyucu donanım, hasarlı veya düşme esnasında kullanılmış ise servisten çıkarılmalı. Kişisel koruyucu sistemlerin bağlanabileceği sağlam noktalar ve yapılar olmadığı zaman hayat hatları kullanılır. Hayat hatları, uzman bir süpervizörün gözetiminde tasarlanmalı ve monte edilmeli.

İki çeşit hayat hattı vardır: Dikey hayat hattı Yatay hayat hattı

• Dikey hatlarda, her çalışan için ayrı bağlantı olmalı.

• Her kullanım öncesi hayat hatları kontrol edilmeli.

Yatay hayat hattı Dikey hayat hattı

• Hayat hatları en az 2500 kg kopma mukavemetinde olmalı.

• Yatay hatlar en az 3 klemens ile sağlama alınmış, 12.7 mm’den (0.5 parmaktan) ince olmayan çelik halat-lardan yapılmalı.

Klemensler arasındaki mesafe 7.6 cm olmalı.

• Çalışanların her durumda en az bir adet emniyet kemeri bağlantısının, güvenli bir noktaya bağlı olmasına yüzde 100 bağlı olma durumu denir.

• Bu şartı sağlamak için gerekli durum-larda çift emniyet kemer ipi kullanılır.

• Emniyet kemeri kancasının yeri değiştirilmek zorunda kalındığında, diğer kanca kesinlikle güvenli bir noktaya takılı olur.

KIRMIZI YEŞİL BÖLGE

Düşmeye karşı önlem alınmadan çalışılabilir.

Düşmeye karşı önlem alınmadan çalışılamaz.

www.ekoteknikisg.com www.ekoteknikcevre.com

TÜRKAK Akreditasyonu ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

yetki belgemizle

İSG Mevzuatı kapsamında; toz, gürültü, termal konfor, aydınlatma,

titreşim, iç ortam gaz

Çevre Mevzuatı kapsamında; emisyon, imisyon ve gürültü

ölçümleri konusunda hizmetinizdeyiz.

Ekoteknik İSGÇevre Laboratuvarı

ZEMİN VE DUVAR BOŞLUKLARI

• Kat ve zemin üzerinde bulunan ve yüksekliği 1.30 m ve daha fazla olan tüm boşluklar standartlara uygun şekilde korkulukla ve tekmelikle çevrilmeli.

• Kat ve zemin üzerinde bulunan korkulukla çevrilemeyen, 2.5 cm’den büyük tüm boşluklar sağlam malze-melerle kapatılmalı (takoz, çivi, bağ kullanılarak sabitlenmeli).

• Kapama olduğuna dair işaretleme yapılmalı.

• Geçici olarak kapama kaldırıldığın-da, boşluğun etrafı barikatlanmalı veya diğer çalışanları uyarması için gözcü tayin edilmeli.

• Kapamalar, üzerine gelebilecek ağırlığın (çalışanların, malzemenin veya ekipmanların) en az 2 katını taşı-yabilecek mukavemette olmalı.

• Kapama olarak plywood kullanıla-cak ise, asgari kalınlığı 2 cm olmalı.

ÇALIŞMA PLATFORMLARI

• 1.30 m ve daha yüksekte bulunan çalışma platformları standartlara uygun şekilde korkuluk sistemi ile çevrilmelidir.

• Platformlar, sağlam zemin üzerine kurulmuş olmalıdır.

• Platformlar, yeterli sağlamlıkta ve en az 60 cm (malzeme konulacaksa

ise 80 cm) genişliğinde olmalı.

• Platform üzerine güvenli erişim uygun bir merdiven ile sağlanmalı.

ERİŞİM PLATFORMLARI

• 1.30 m ve daha yüksekte bulunan erişim platformları standartlara uygun şekilde korkuluk sistemi ile çevrilmelidir. Platformlar, yeterli sağlamlıkta ve en az 60 cm (çift yönlü geçişler için 100 cm) genişliğinde olmalıdır.

• Eğer platformun eğimi 5:1’den (örneğin yatayda 5 m, düşeyde 1 m) fazla ise kaymaları önlemek amacıyla platformun yüzeyine 35 cm aralıklarla çıta takılmalıdır.

Kaynaklar:1- Doç. Dr. Müngen, M. Uğur İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat fakültesi“İnşaat Sektörümüzdeki Başlıca İş Kazası Tipleri” makalesi2- İnşaatlarda İş Sağlığı Güvenliği Yönetmeliği

45

Tarihin çok ölümlü iş kazaları

Tarihin çok ölümlü iş kazalarıTarihin çok ölümlü iş kazaları

Ne yazık ki, ülkemizde son yıllarda ölüm sayılarının çok ciddi rakamlara ulaştığı iş kazaları yaşandı. Bunlardan ilk akla gelen Manisa’nın Soma ilçesinde en az 302 kişinin hayatını kaybet-tiği maden faciası. Soma’daki vahim kaza, patlamanın ardından geçen saatler içinde tarihin en ölümcül iş kazaları arasına girdi.

Sadece ülkemiz değil, tüm dünya yakın tarihi, ne yazık ki bu tür birçok ölümcül kazayla dolu. Cumhurbaşkanımızın Soma’da yaptığı konuşmada bahsettiği, 1866 yılında 361 kişinin ölümüyle sonuçlanan İngiltere’deki maden kazası da dâhil yaşanan en ağır bilançolu iş kazalarını sizin için derleyip, kısaca hatırlatmak istedik.

Dileriz, hem ülkemizde hem de tüm dünyada toplu ölümlere ve dayanılması çok güç manevi hasarlara neden olan bu tür kazalara karşı daha net bir tavır alınarak, kısmen de olsa önüne geçilebilir. İşte o kazalardan örnekler:

İngiltere’de Oaks Kömür Ocağı Kazası

12 Aralık 1866’da İngiltere’de, Güney Yorkshi-re’daki Oaks kömür ocağında çıkan kıvılcım nedeniyle meydana geldiği düşünülen iki ayrı grizu ve kömür tozu patlaması yaşandı. 19’uncu yüzyılın en büyük maden facialarından biri olarak tarihe geçen kazada 362 kişi hayatını kaybetti.

ABD’de Pemberton Fabrikası’nın Çöküşü

Massachusetts eyaletinin Lawrence kentinde 1860’ta yaşanan faciada, beş katlı Pemberton fabrikasının çöküşü, 145 işçinin hayatına mal oldu. Felaketin, fab-rikanın yapımındaki yetersizliklerden kaynaklandığı açıklandı.

Fransa’da Courrieres Maden Faciası

Fransa’nın Courrieres kentindeki 10 Mart 1906’da meydana gelen kazada, bin 99 kişi hayatını kaybetti. Dünya tarihinin en ölümlü ikinci kömür madeni kazasının nedeni, kuyulardan birinde çıkan yangının yol açtığı büyük patlamaydı.

ABD’de Monongah Kömür Ocağında Grizu Patlaması

ABD’nin Monongah kömür maden-lerine ait iki ayrı madende 6 Aralık 1907’de grizu ve kömür tozu patla-ması yaşandı. Çoğunluğunu İtalyan göçmenlerin oluşturduğu 362 madenci hayatını kaybetti.

New York’ta Triangle Shirtwaist Yangını

Greenwich Village Bölgesi’ndeki Triang-le Shirtwaist Giysi Fabrikası’nda 1911’de çıkan yangın, 145 işçinin hayatına mal oldu. Nedeni hâlâ belirlenemeyen yan-gın ülkede işçi haklarıyla ilgili hararetli tartışmaların açılmasına neden oldu.

İngiltere’de Senghenydd Kömür Ocağı Felaketi

Birleşik Krallık tarihinde en kötü ma-den trajedisi olan Senghenydd Kömür Ocağı felaketi, Galler’de 14 Ekim 1913 tarihinde meydana geldi. Yer altında kömür tozu patlamasının neden oldu-ğu felakette 439 kişi öldü.

Japonya’da Mitsubişi Hojyo Kömür Madeni Kazası

Kaza, 15 Aralık 1914’te Japonya’nın Kyuşu adasında Mitsubişi Hojyo kömür madeninde meydana geldi. Japonya tarihinin en ölümlü maden kazasında, 687 kişi yaşamını yitirdi.

46 47

Tarihi Kınacızade Konağı’nda Fasıl Eşliğinde Yemeğin En Lezzetlisi...

Ankara Kalesi İçi, Kale Kapısı Sok. NO: 28 Ulus / ANKARATel:+90 312 324 57 14 Fax:+90 312 310 79 81www.kinacizadekonagi.com

Kanada’da Halifax Patlaması

Dünya tarihinde atom bombası patla-ması öncesi bilinen en büyük patlama, 1917’de Kanada’nın Halifax limanında 3000 ton patlayıcı taşıyan Fransız gemisi Mont Blanc’ın Norveç gemisiy-le çarpışması sonucu meydana geldi. Yaklaşık 1800 kişinin öldüğü ve 9 bin-den fazla kişinin yaralandığı patlama, küçük bir tsunami dalgası yaratacak kadar etkili oldu. Ölü sayısının fazla olması, patlamanın, kazayı izlemek üzere insanların toplanmasından 15 dakika sonra gerçekleşmesinden kaynaklandı.

Batı Virginia Hawks Nest Tünel Kazası

ABD’nin Batı Virginia eyaletinde 1927’de meydana gelen felakette çoğu Afro-Amerikan göçmen olan 476 işçi öldü. Facianın nedeni ise, silika mad-desini işçilerin hiçbir önlem almak-sızın soluması sonucu yakalandıkları silikozis hastalığı oldu. Dolaylı olarak maddeyi soluyan kişilerle birlikte facianın 1000 kişinin ölümünde rol oynadığı belirtiliyor.

Çin’de Honkeiko Kömür Madeni Kazası

Çin’in Liaoning eyaletinde Benzi ya-kınında Honkeiko kömür madeninde 26 Nisan 1942’de, dünyanın en çok ölümlü kömür madeni kazası meyda-na geldi.

ABD’de Texas City Limanı’nda Patlama

Texas eyaletinin Texas City kentindeki limanda 1947’de suni gübre yapımın-da kullanılmak üzere 2 bn 300 ton amonyum nitrat bulunan kargo gemi-sinde yangın çıktı. Daha sonra çıkan patlamada 400’den fazla kişi öldü.

Hindistan’da Union Carbi’de Gaz Sızıntısı

Hindistan Bhopal’de, Amerikan ‘’Uni-on Carbide’’ firmasının işlettiği tarım ilacı fabrikasında 1984’te çevreye 45 ton zehirli gaz sızdırdı. Sızıntı hızla yayılarak bölgede yaşayan 2 binden fazla kişinin ölümüne yol açtı. Sızıntı-nın toplamda 15 bin kişinin ölümünde rol oynadığı belirtiliyor.

Çin’de Honkeiko Kömür Madeni Kazası

Madende gaz ve kömür tozu karışı-mının neden olduğu patlamada bin 549 kişi hayatını kaybetti. Patlamada maden kuyusunun girişi kapandı. Japonya ordusu, kazaya rağmen İkinci Dünya Savaşı’nın sonuna kadar kadar ocağı işletmeye devam etti.

Çin’de Honkeiko Kömür Madeni Kazası

Liaoning’in bağımsızlığını kazanma-sının ardından Sovyetler Birliği’nin yaptığı soruşturma, havalandırma sisteminin kapanmasıyla karbonmo-

noksit zehirlenmesinin, madencilerin büyük bölümünün ölümüne yol açtığı-nı gösterdi.

Meksika’da Pemex Patlaması

Meksika’nın başkenti Mexico City’deki akaryakıt devi Pemex’te 1984’te mey-dana gelen patlamada 500 ila 600 kişi hayatını kaybetti, binlerce kişi yara-landı. Patlama, San Juanico akaryakıt enerji santralindeki sızıntının komp-leksin yangın ünitesine yayılmasıyla oluştu.

Bangladeş’te Tazreen Fabrikası’nda Yangın

Bangladeş’te 2012’de tekstil fabrikası Tazreen’de çıkan yangında 100’den fazla işçi öldü. Fabrikanın facia öncesi birkaç kez uyarı aldığı ve güvenlik lisansı verilmediği ortaya çıktı.

Bangladeş’te Rana Plaza Tekstil Atölyesi’nin Çöküşü

Dakka’daki Rana Plaza, tarihe tekstil sanayinin en büyük kazası olarak geçti. 2013’teki faciada dikiş makine-lerinin tam kapasiteyle çalıştığı sırada atölyelerin bulunduğu 8 katlı bina, iskambil kâğıtları gibi yerle bir oldu. En az 1000 işçi hayatını kaybetti.

Teksas’ta Gübre Fabrikası Patlaması

ABD’nin Teksas eyaletinde bir gübre fabrikasında 17 Nisan 2013’te meydana gelen patlama-da 15 kişi öldü, 160 kişi yaralandı. Ölenlerin çoğu itfaiyeciler ve yar-dım ekipleri çalışanlarıyldı. West Fertilizer isimli gübre fabrikasın-daki facianın, suni gübre yapımın-da kullanılan amonyum nitratın depolanmasıyla ilgili yeterli güvenlik önlemlerinin alınmaması nedeniyle yaşandığı açıklandı.

48 49

MAKALE Halis YolcuEkoteknik İSG Şirket Müdürü

Selçuklular Dönemi’nden Günümüze İş Sağlığı ve Güvenliğine

Yönelik Çalışmalar

GÜNÜMÜZDEN GEÇMİŞE İSG YOLCULUĞU (SELÇUKLULAR DÖNEMİNE)

İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG)’nin Selçuklular Dönemi’ni, anlamak için günümüzde İSG ‘nin ne de-mek olduğunu ve yaklaşımlarının nasıl oluşturulduğunu anlamaya çalışacağız.

İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) sanayi-leşme ile birlikte dünyada giderek daha da önem kazanan bir kavram-dır. Günümüzde, bu olgu sadece

işçi ve işvereni bireysel anlamda ilgilendiren bir konu olmayıp aynı zamanda ekonomik yönden işletme-lerdeki verimliliğe, toplum sağlığına ve sosyal barışa etkileri olmaktadır. İSG çalışmalarında koruyucu yakla-şımlar ve insan davranışları önemli alt başlıklardır. Son yıllarda “İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimleri” ve “Güvenlik Kültürü” konuları insan davranışları ve koruyucu yaklaşım çerçevesinde araştırmacılar için önemli bir incele-me alanı olmuştur.

Gelişen teknoloji bir taraftan insanlığa hizmet ederken diğer taraftan da in-san yaşantısı ve çevreye olumsuz etki-leri olmaktadır. Her yıl birçok çalışan iş kazasına uğramakta, birçok çalışan ise işe bağlı hastalıklara yakalanmak-tadır. Günümüzde, üretim süreçlerinin karmaşıklaşması, çalışma şartlarında meydana gelen değişiklikler, işçilerin çalışma şartlarına uyum güçlüğü, firmaların rekabet ortamında kâr ve verimlilik artışı için üretim tempo-sunu artırması gibi çeşitli nedenler; iş sağlığı ve güvenliği, dolayısıyla da

toplum sağlığı ve güvenliği ile ilgili problemleri de beraberinde getirmek-tedir. Bu bağlamda İSG, ülkeler için sosyal ve ekonomik gelişim sürecinde önemli öğelerden biridir. İşyerlerin-de yapılması gereken; çağdaş sağlık ve güvenlik anlayışı ilkelerine uygun olarak, korumanın ve önlemenin daha etkili, kolay ve ucuz olduğu yaklaşımı-nın benimsenmesi ve iş sağlığı ve gü-venliği konusunda ilgili tüm tarafların birlikte hareket etmesiyle kaynakların en verimli biçimde kullanılmasıdır.

Avrupa Birliği (AB) mevzuatı doğrultu-sunda çıkarılan 4857 Sayılı İş Kanunu, 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve bu kanunlar çerçevesinde oluşturulan çeşitli yönetmelikler bu konuda önemli düzenlemeleri içer-mektedir. Ancak gelişmiş ülkelerde bile, iş sağlığı ve güvenliği konusunda yaşanan sorunlar mevzuat dışında da farklı yaklaşımları uygulamayı ge-rekli kılmaktadır. Bu konuda geçmiş yıllarda reaktif (tepkisel) yaklaşım ve olay sonrası inceleme ile işin yeniden düzenlenmesine odaklanılır iken; günümüzde önleyici (proaktif) yakla-şım, olay gerçekleşmeden öncesine, çalışanlara ve güvenli olmayan uygu-lamalara odaklanıp güvenli olmayan,

sağlıksız çalışmaların önlenmesi için çözümler üretilmektedir.

Güvenlik kültürü, koruma gereksini-mini karşılamanın en önemli yolların-dan birisi olup, genel olarak “bir ör-gütteki tüm üyelerin risk ve tehditler hakkında paylaştığı fikir ve inanışlar bütünü” olarak tanımlanabilir.

İSG eğitimleri ise; çalışanlara güvenli davranış farkındalığı kazandırmak ve çalışanların işleri ile ilgili bilgi ve becerilerini arttırmak amaçlarıyla çalışanlara verilen planlı ve programlı eğitim faaliyetlerini ifade etmektedir. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ (İSG) Dün-yada ve ülkemizde toplumsal refaha hizmet etmesinin yanında, sanayi-leşme ve teknolojideki hızlı gelişim insan hayatı ve çevre için tehlikeleri de beraberinde getirmiştir. Sanayileş-me ile birlikte yoğun makineleşme ve üretimde kullanılan yüzlerce kimya-sal maddenin yol açtığı iş kazaları ve meslek hastalıkları, çağımızın önemli bir problemi haline gelmiştir. İşçilerin işyeri ortamı ve çalışma koşullarından kaynaklı sağlıklarını kaybetmelerini önleyici tedbirlerin alınması iş sağlığı kavramını ifade etmektedir. İşçilerin kazaya uğramalarını önleyici tedbirle-

ri ifade eden iş güvenliği ise işyerinde kullanılan araç, gereç ve maddelerin kullanımı ve varlığından doğabilecek risklere karşı işçilerin korunması ve gerekli tedbirlerin alınmasıdır[8]. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), sağlığı, yalnız hastalık ve sakatlığın olmama-sı değil, bedensel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik hali olarak tanımlamaktadır. Bu manada “iş sağ-lığı” kavramının geniş bir çerçevede anlaşılması gerekmektedir.

ILO/WHO İş Sağlığı Ortak Komitesi iş sağlığı alanındaki hedefini şu şekilde belirlemiştir: “İş sağlığı, hangi işi ya-parlarsa yapsınlar bütün çalışanların fiziksel, zihinsel ve sosyal refahları-nın mümkün olan en yüksek düzeye çıkarılmasını ve burada tutulmasını; çalışma koşullarından kaynaklanan sağlık sorunlarının önlenmesini; işçilerin işleriyle ilgili olup sağlığa zararlı risklerden korunmalarını; işçilerin fiziksel ve biyolojik kapasi-telerine uygun mesleki ortamlarda çalıştırılmalarını; özetle işin insana, insanın da işine uygun hale getiril-mesini hedefler.”

İş sağlığı ve güvenliğini sağlamak üzere zaman içerisinde işyerlerinde çalışma düzenini ve koşullarını kapsayan bir-takım mevzuat yürürlüğe konmuştur. Ancak zamanla İSG sorununa sadece mevzuat olarak değil daha değişik açılardan da 3 yaklaşılması gerektiği ortaya çıkmıştır. Bu nedenle yapılan çalışmalar ve araştırmalar sonucunda İSG kavramına bilimsel olarak yaklaşıl-ması gerektiği anlaşılmıştır.

İş sağlığı ve güvenliği kavramı, işçinin sağlık ve emniyetinin işyeri sınırları ve iş dolayısıyla doğan tehlikeler karşı-sında korunmasını kapsamaktadır. Ancak özellikle yaşam çevresinde de işçinin korunmasının gerekli olduğu fikrinin ileri sürülmesiyle birlikte bu tanımlamaların yeterli olmadıkları ve içeriği daha geniş olan bir tanım-lama ihtiyacı olduğu ortaya çıkmaya başlamıştır. Geniş anlamda iş sağlığı ve güvenliği kavramı işyeri ile sınırlı sağlık ve emniyet tedbirlerinin yeterli koruma sağlayamayacağını kabul eden, işçinin sağlığını ve güvenliğini etkileyen, ilgilendiren ve işyeri dışın-dan kaynaklanan riskleri de kapsamı-

na dâhil eden bir kavramdır.

İş sağlığı ve güvenliği kavramı, dina-mik bir kavramdır. Çalışma şartları ve bireylerin sağlık ve güvenliğini kapsayan tüm durum ve risklere bağlı olarak sürekli değişim göstermekte-dir. Bu bahsedilenler çerçevesinde; çalışanın, iş yerlerinde işin yürütül-mesi sırasında oluşan veya oluşabi-lecek tehlikelerden ve sağlığına zarar verebilecek unsurlardan korunmasını, aynı zamanda işyeri ortamının iyileşti-rilmesini hedef alan sistemli ve bilim-sel çalışmaların tümüne “İş Sağlığı ve Güvenliği” denir. İş sağlığı ve güvenliği, tıbbın, tekniğin ve diğer bilim dalları-nın çalışma alanı olmuştur.

Teknolojik gelişmenin süreklilik arz etmesi nedeniyle her gün çalışma alanlarına katılan yeni işkolları, kimyasal maddeler, makine ve teçhi-zatlar bu konu üzerinde çalışmanın kesintisiz olmasını ve yeni teknoloji ile karşılaşılan yeni sorunların araştırıl-masını ve çözümlenmeye çalışılmasını gerektirmektedir.

İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİNDE TEMEL İLKELER

1. Bütün çalışanların hakları vardır.

2. İş sağlığı ve güvenliği alanında po-litikalar oluşturulmalıdır. (İşçi sağlığı ile iş güvenliği birbirinden ayrılamaz)

3. Önleme ve koruma, iş sağlığı ve güvenliği program ve politikalarının amacı olmalıdır.

4. Öncelik insandır, üretim ikinci plandadır.

5. Bütün çalışanları kapsayacak iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri oluşturulmalıdır.

6. Yaşama ve çalışma koşulları birbi-rinden ayrılmaz.

7. İşçiler, işverenler ve yetkililer belirli sorumluluklara, görevlere ve yüküm-lülüklere sahiptirler.

8. Sosyal taraflar (işveren ve işçiler) ve diğer ilgili taraflarla görüş alışveri-şinde bulunulmalıdır.

9. Bu alanda etkili program ve politika-

lar geliştirilip uygulanması açısından bilgilendirme büyük önem taşımaktadır.

10. Yalnızca sağlığın korunması değil, geliştirilmesi de amaçlanmaktadır.

11. İş kazalarına maruz kalan, yarala-nan ve meslekihastalıklara yakalanan çalışanların tazminat alma, reha-bilitasyon ve tedavi hizmetlerinden yararlanmaimkanları olmalıdır.

12. Eğitim, güvenli ve sağlıklı çalışma ortamları açısındanyaşamsal önemdedir.

13. İşçi sağlığı iş güvenliği, çok-bilimli (multi-disipliner) bir konudur.

14. Politikalar fiilen uygulanmalıdır.

GÜVENLİK

Güvenlik, yapılan işin ve/veya çalış-ma şartlarının zarar ve/veya tehlike içermeme durumudur. Ancak zarar ve tehlike göreceli tanımlardır. Güvenlik: Risklerin tanımlanmış bir zaman ara-lığı süresince kabul edilebilir düzey içerisinde kalma yeteneğini ifade eder.

İş Sağlığı ve Güvenliğine Bütünsel Yaklaşım ve Güvenlik Kültürü

* Güvenliği sağlamanın üç ana kuralı vardır; * 1-Güvenliği ve sağlığı tehdit eden durumların ortadan kaldırılması * 2-Güvenliği ve sağlığı tehdit eden gelişmelerin zamanında saptanması * 3-Önlenemeyen durumların kötü so-nuçlarının en aza indirgenmesi (riskin asgariye indirilmesi)

Kural-1 Sağlığı ve Güvenliği Tehdit Eden Durumların Ortadan Kaldırıl-ması : (Önlem Alma)

* Günümüzdeki yönetim anlayışının temel felsefesi; olayların önünde ol-mak ve erken davranmaktır. (proaktif)

* Olaylara sonradan tepki gösterme yani «reaktif» anlayış, artık kabul edilir bir davranış değildir.

* Birinci kuralın karşılığı, genelde “önlem alma” olarak anılır.

* Yani; Kötü veya yanlış bir şeyi ortadan kaldırmak veya engel olmak

515050

amacıyla hazırlık yapmak ve bu amacı gerçekleştirmek için birtakım çarele-re başvurmak. “ortadan kaldırmak” birinci önceliklidir, engel olma daha sonra ele alınmalıdır.

Kural-2 Sağlığı ve Güvenliği Tehdit Eden Gelişmelerin Zamanında Sap-tanması:

Tehlike olasılığı çok düşük düzeye indirilemiyorsa, Tehlikeleri zamanında sapta Örnek; doğal gaz boru şebeke-sinde gaz sızıntısı olmaması esastır. (Ortadan kaldırma) Sızıntı olabilir, Gazın içine özel koku katılması, teh-likeli gelişmenin zamanında farkına varılmasını sağlar. İdeal olan işin başında olanların kendi kendilerini denetleyebilmeleridir. (Eğitim)

Kural-3 Önlenemeyen Durumların Kötü Sonuçlarının En Aza İndirgenmesi:

Örnek; kişisel koruyucu donanım

Çalışanların ayaklarını yaralayacak cisimlerin düşmemesi veya düşürül-memesi 1. kuraldır.

Cismin taşınması sırasında düşü-rülmesi söz konusu ise, taşıyanlara müdahale edilmesi, düşme tehlikesi olan cisimlerin kontrol edilmesi vb. 2. kuraldır.

3. kural kapsamında olan özel takvi-yeli ayakkabılar ise gerçek anlamda bir önlem olmayıp, kazanın neden ola-bileceği kötü sonucun en aza indiril-mesine yöneliktir.

İşçilerin Eğitimi ve Yetiştirilmesi:

- Bilgilendirme ve eğitim;- Kişilerin tehlikelere karşı uyanık olmalarını, - Kişisel korunma araçlarının kullanılma-sının alışkanlık haline gelmesini sağlar, - Bilgilendirme ve eğitim, güvenliği tehdit eden durumların ve gelişmele-rin zamanında fark edilmesi ve kişisel güvenliğe özen gösterilmesi açısından çok önemlidir.

Güvenlik Kültürünün Tanımı

Güvenlik Kültürü; «İşyerinin her kademesinde görev yapan personelin, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili maruzi-

yet, önleme, korunma gibi konularda sahip olduğu veya geliştirdiği ortak davranış, alışkanlık, inanç, görüş ve paylaşımlar bütününün ifadesidir»Tanımdan da anlaşılacağı üzere, güvenlik kültürü - bütün işletmeyi kapsamakta ve - işletmenin her bireyi tarafından farklı seviyelerde olsa bile algılanmaktadır.

Güvenlik kültürünün her bireyde oluş-masına yönelik çalışmalar, öncelikle aile içi eğitimle başlamalı, devamında eğitim-öğretim hayatı boyunca des-teklenmeli ve bireyin çalışma hayatına dahil olması ile işverenlerce verilecek eğitimlerle en üst seviyeye taşınmalıdır.

Güvenlik kültürü, işçilerin tutumları ve davranışları üzerine odaklanarak güvenli davranışı motive etmekte ve işçilerin çalıştıkları işletmelerdeki risklerin farkında olmalarını sağ-lamayı, tehlikelerin sürekli olarak gözetimini mümkün kılan bir norm geliştirmeyi amaçlamaktadır.

İşletmede Güvenlik Kültürü mevcut olduğunda; İş güvenliği ile ilgili olum-suz ya da zararlı davranışlar en aza indirgenebilecek, İş kazası, yaralanma ve ölüm vakalarında azalma gerçek-leşebilecektir. Bütün bunlarla birlikte, örgütün; kalite, güvenilirlik, rekabet edebilirlik, verimlilik ve işletmenin kar-lılığı üzerinde de olumlu etkileri olacak.

Güvenlik Kültürü Oluşturmak

Güvenlik kültürünün çalışanlar tarafından işyerlerinde yeterli düzey-de algılanmasının ilk basamağı, üst yönetimin taahhüdüdür.

İşveren tarafından işletmede; güven-lik kültürü oluşturulmasına yönelik yatırımlar yapılması, gerekli eğitim-lerin çalışanlara aldırılması, kişisel koruyucu donanımların hazır tutulma-sı, çalışanlarla beraber iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konuların değerlen-dirilmesi, gerekli prosedür ve talimat-ların hazırlanması ve en önemlisi de güvenliğin üretimden ve işten önde tutulması,

İşletmede güvenlik kültürü oluştur-manın ve yerleştirmenin ikinci basa-mağı, orta yönetim olarak nitelendiri-len başmühendis, mühendis, şef, usta

ve eğiticilerin; verdikleri talimatlarda iş sağlığı ve güvenliği gerekliliklerini gözetmesi ve çalışanların yaptıkla-rı işlere nezaret ederken iş sağlığı ve güvenliği gerekliliklerine uygun şekilde davranmalarını gözetmele-ridir. Güvenlik kültürü oluşturmanın üçüncü basamağı, işyerinde yazılı bir iş sağlığı ve güvenliği sistemi kurul-muş olması gerekliliğidir.

SELÇUKLU DÖNEMİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

Dünyada ve ülkemizde İş sağlığı ve güvenliğinin günümüzde ulaşmak istediği standart ve kalite için kurduğu teşkilatlar kalite ve yönetim sistem-lerinin ulaşmak istediği nokta İSG nin bir kültür olarak yaşam biçimimize yerleşmesidir.

Tamda bu noktadan hareketle ecda-dımızın; adı her ne kadar iş sağlığı ve güvenliği proaktif yaklaşımı olmasa da, kurduğu ve geliştirdiği ’’AHİLİK TEŞKİLATI’’ iş sağlığı ve güvenliğinin temellerini oluşturmaktadır.

İş ahlakı diye özetleye bileceğimiz ahilik teşkilatı özünde iş sağlığı ve güvenliği kültürünün eğitim yoluy-la iş, işveren ve işçide bu kültürün uygulamalarıyla hayata geçirilmesini sağlamıştır.

AHİLİK

“Ahi” sözcüğünün kökeni konusunda dil bilimcileri arasında görüş birliği yoktur. “Ahi” kelimesi, Arapça “kardeş” anlamına gelmektedir. Ancak, Divanü Lûgati’t Türk’te “Ahi” kelimesi eli açık, cömert, yiğit anlamına gelen “akı” keli-mesinden türediği kaydedilmektedir.

Terim olarak Ahilik ise, XIII. yüzyılın ilkyarısından XIX. yüzyılın ikinci yarısı-na kadar Anadolu’da, Balkanlarda ve Kırım’da yaşamış olan Türk Halkının sanat ve meslek alanında yetişme-lerini, ahlâki yönden gelişmelerini sağlayan bir kuruluşun adıdır.

Bu tanımlamalardan hareketle “Ahi” kelimesinin, kardeş, arkadaş, yaren, dost, yiğit anlamına geldiğini söyle-yebiliriz. Ahilik hem sosyal hem de kültürel yapılara ait bir terim olarak; birbirini seven, birbirine saygı duyan,

yardım eden, fakiri gözeten, yoksulu barındıran, işi kutsal, çalışmayı bir ibadet sayan, din ve ahlâk kurallarına sıkı sıkıya bağlı esnaf ve sanatkarların iş teşkilatı manasını taşır.

Ahi birlikleri her kurum gibi, bel-li bir ihtiyacı karşılama amacı ile kurulmuşlardır. En geniş anlatımla Ahi birliklerinin kuruluş amacı; Orta Asya’dan Anadolu’ya göç eden Türk-menler arasında yer alan çok sayıdaki sanatkarlara kolayca iş bulmak; bu kişilerin Anadolu’daki yerli Bizans sanatkarları ile rekabet edebilmesini sağlamak, piyasada tutunabilmek için yapılan malların kalitesini korumak, üretimi ihtiyaca göre ayarlamak, sanatkarlarda sanat ahlâkını yerleş-tirmek, Türk halkını ekonomik olarak bağımsız hale getirmek, ihtiyaç sahibi olanlara her alanda yardımcı olmak, ülkeye yapılacak yabancı saldırılarda devletin silahlı kuvvetleri yanında ülkeyi savunmak ve yerleşim bölge-lerinde Türk-İslam kültürünü yaymak şeklinde tanımlanabilir.

Ahi birliklerinin en önemli özelliklerin-den biri de Ahilik düşüncesine uygun şekilde iktisadi hayatın düzenlenmesi için bir araç olarak kullanılmak üzere kurulan ve işletilen orta sandıklarıdır.

Ahi teşkilatı, faaliyetlerini sürdürebil-meleri ve sosyal dayanışmayı sağlaya-bilmeleri için Ahilik düşüncesine uy-gun bazı müesseseler kurmuşlardır. Her Ahi birliğinin, orta sandığı, esnaf vakfı, esnaf kesesi veya esnaf sandı-ğı vardı. Teşkilat bu yardım sandığı vasıtasıyla üyelerine sosyal güvenlik sağlar, onları tefecilerden korur ve hammadde temin ederdi.

Ahilikte Kalite ve Standart Anlayışı

Ahi teşkilatında kalite anlayışı, müş-teri odaklı üretim ve her kademede yürütülecek eğitim anlayışından geç-mektedir. Mal ve hizmet üreten ahiler her şeyden önce müşteri isteklerini göz önüne almak zorundaydılar. Kali-teli mal ve hizmet üretimi, iyi eğitilmiş çırak, kalfa ve ustalardan oluşan personel kadrosuyla sağlanırdı. Son yıllarda dillerden düşmeyen Toplam Kalite Yönetiminin de esası müşteri odaklı; ürünlerin ve hizmetlerin üre-tim süreçlerinin sürekli iyileştirilmesi yöntemleriyle, sıfır hataya yaklaşma felsefesidir.

Ahi teşkilatının kurucusu sayılan Ahi Evran, ilk olarak esnaflar arasında birlik ve dirliği sağlamıştır. Esnafın denetlenmesine ve özellikle de eğitil-mesine önem vermiştir. Her esnafın sağlam iş yapıp yapmadığını, müş-terilere karşı davranışlarını kontrol etmiş, üretilen malların kaliteli ve standartta olmasına çalışmıştır.

Ahi birliklerinde ustaların üreteceği ürün belirli bir standarda bağlandığı

gibi, alacakları çırak sayısı da standarda bağlanmıştır. Usta

sadece ahi teşkilatının ön-gördüğü kadar çırak alabi-lirdi. Çünkü çırakların sayısı çok olursa işyerinde eğitim, üretim, kalite ve standart istenilen özellikte gerçek-leşmeyecek ve kontrol

güçleşe-cektir. Eğer bir usta

kalitesiz

mal üretir, üretim standardına uymaz, kalfaların ücretlerini vermez, çırak-larını sömürür, onlara bildiklerini öğretmez ve kendinden beklenen görevleri yerine getirmezse, ustaya işyeri kapatma cezası verilirdi.

Ahiliğin temelleri başlangıçta o kadar sağlam atılmış ve kuralları zamanın ve toplumun ihtiyaçlarına o kadar uy-durulmuştur ki, bu kurallar sonradan şehir ve kasabaların belediye hizmet-leri ve bu hizmetlerin denetlenmesin-den örnek alınmıştır.

Örneğin, esnaf ve sanatkârların meslekleri ile ilgili hususları düzen-leyen 1630 yılından önceye ait olduğu sanılan belge, ayakkabıcıların hangi kalitedeki ayakkabıyı kaça satacakla-rını göstermektedir.

Türkçede hala mevcut olan “pabucu dama atmak” deyimi, bir Ahi deyimi olup, Ahiliğin kalite kontrol sistemi-ni çok güzel ifade etmektedir. Bazı esnafların imalatı, standartların altına düşürmesi, sahte mal imal ederek hakiki gibi piyasaya sürmesi hususları da esnaf arasında tepkiyle karşılanıyordu. Bu gibi hallerde ikaz-lara ehemmiyet verilmeyip, kalitesiz imalata devam edenlerin dükkânları, Kethüda’ları (esnaf odası başkanları) tarafından kapatılırdı. Bu cezayla da kendisine çekidüzen vermeyenler daha ileri gittikleri takdirde esnaflık-tan ihraç edilirdi.

Birçok üründe olduğu gibi, şişecilerin imalatında da cinsine göre şişelerin gramajları tespit olunmuştu. Bu gra-majların altında imalat yasak olduğu halde riayet etmeyen bazı ustaların, dükkânları kapatılmıştı.

Düşük kaliteli nişasta imal eden ve bunu birinci sınıf nişasta fiyatına sa-tan usta ise, uyarılara aldırmayarak, halkı aldatmaya devam ettiğinden, lonca mensupları, kendisini araların-da barındırmak istemeyerek ihracı için müracaatta bulunmuşlardır.

Kılıç kabzalarında sakız ağacı kulla-nıldığı halde, üzerini siyaha boyaya-rak, müşteriye abanos gibi gösteren ve buna benzer daha bir takım yolsuz-luklarla meslek haysiyetini zedeleyen başka bir esnaf da lonca mensupla-

535252

rınca aralarından ihracı istenmişti.

Ahi birliklerinde üretilen mal ve hizmette kalite ve verimliliğin artırıl-ması için aşağıdaki kriterlere özellikle dikkat edilirdi.

• Ahiliğin temel felsefesini, üretilen mal ve hizmette müşteri odaklı dü-şünceyi ifade eden, “Müşteri velini-mettir” anlayışı oluşturmaktadır.

• Ahilikte ikisi temel olmak üzere, üç yönlü eğitim vardır. Bunlar mesleki eğitim, tekke eğitimi ve medrese eğitimidir. Medrese eğitimi mecburi değildir. Ömür boyu ve her kademede devam edecek olan mesleki eğitimle tekke eğitimi Ahiliğin temelidir.

• Ahi birliklerinde katılım ve paylaşım esastır, bu sebeple toplantılara önemli bir yer verilirdi. Esnaf aleyhine alınan kararlar büyük bir mecliste görüşü-lürdü. Ancak Ahi Baba Vekili, lüzum görürse, “olağan üstü toplantı” yapardı. Bu toplantıya büyük meclis üyeleri ile birlikte her meslek kolundan üç usta da davet edilirdi. Devlet yetkilileriyle yapılan görüşmelerde anlaşma sağla-namazsa, ertesi gün “Memleket Top-lantısı” yapılırdı. Memleket toplantısına bütün ustalar, beldenin ileri gelenleri (uluma, eşraf) ilan suretiyle çağrılırdı.

• Ahiler teşkilatında çalışanlar ara-sında dayanışmayı sağlamak, moral ve verimliliği artırmak için akşam zaviyelerinde toplanılır, yemekten sonra dini, ahlaki ve mesleki konular-da eğitici kitaplar okunur, sohbetler edilir, ilahiler söylenirdi. Buralarda stres atılır, bilgi ve tecrübeler artırılır, ertesi güne büyük bir moralle motive olarak işe başlanırdı.

• Ahilikte sosyal ilişkiler, dayanışma ve işbirliği pekiştirilmiştir. Üst yönetim-den, çırağa kadar bütün çalışanların işbirliği içerisinde bulunması, bu felse-fenin en önemli amaçlarından biridir.

• Ahilikte üretilen kaliteli mal ve hiz-meti ucuza satmak esastı. Kalitesiz bir malı fiyatından daha yüksek bir bedelle satan esnafın “pabucu dama atılırdı”.

• Ahilikte israf haram olduğu ve mali-yetleri arttırdığı için yasaktı. Üretilen mal ve hizmetlerde sıfır hata esastı.

Ahilikte Fütüvvet Ahlakı

Ahiliğin en önemli özelliklerin birisi; teşkilata mensup kimselerin, yani esnaf-sanatkâr ve çalışanların manevi ihtiyaçlarına cevap verecek bir inanç ve ahlâk anlayışına sahip olmalarıdır. Bu özelliği ile Ahilik temel kurallarını Fütüvvetçilikten almıştır.

Fütüvvet Arapça bir kelime olup, sözlükte cömertlik, gençlik, yiğit-lik, kahramanlık, alçak gönüllülük, diğergâmlık gibi anlamlara gelir. Fütüvvetten bahseden eserlere bakı-lırsa, bu kavramın içinde neredeyse, İslamiyet’in telkin ettiği bütün güzel ahlâk esaslarını bulmak mümkündür. Mutasavvıflara göre fütüvvet, peygam-berlerden kalma bir ahlâk yoludur.

Sülemî’nin Fütüvvet Kitabı’ndan şu hususları başlıklar halinde sunabiliriz.

* Kötülüğe iyilikle karşılık vermek* Yaptığı işten karşılık beklememek* Gücü varken affetmek* Başkalarının kusurlarını bırakıp, kendi kusuruyla uğraşmak* Şefkatli olmak, başkalarını kendisi-ne tercih etmek* Hiçbir durumda yaltaklanmamak* Zenginse, fakiri hiçbir sebeple hiz-metinde kullanmamak* Halka tenezzül etmemek, yüz suyu dökmemek

* Verenin de, alanın da Allah olduğunu bilmek* Kerem sahibi olmak* Alçak gönüllü olmak, kendini beğen-mişlikten kaçınmak* Hiç kimseyi azarlamamak* Sır saklamak* Hizmette ve vermede ayırım yapmamak

Sadece bazılarını saydığımız bu fütüv-vet prensipleri, netice olarak, insanı başı dik gönlü dok olmaya, alıcı değil verici durumda bulunmaya, dolayısıy-la üreticiliğe, bütün varlıklara karşı sevgi ve şefkat beslemeye ve manevi olgunluğa yönelten hususlardır.

Bu ve benzeri güzelliklerin laf olarak sıralanması kolaydır, fakat asıl olan uygulamadır. İşte Ahilik, iyi bir organizasyonla, mesleki ve teknik faaliyetler yanında, bu prensipleri derece derece tatbik sahasına koyan kurumdur.

Böyle bir sistemde, tabi olunan ta-savvuf terbiyesi ve ulaşılacak manevi olgunluk sonucu, önce kişinin kendi kendini kontrolü söz konusudur. Öyle ki Ahi sanatkar, yaptığı bir işi kurallar-dan önce Allah’ın beğenmesine önem verirdi. Otokontrolün kâfi gelmediği durumlarda ise, Ahi teşkilatının güçlü iç disiplini ve sosyal baskı ile sayılan ilkelerin yaşanır hale gelmesi müm-kün olmuştur.

Tabi olunan tasavvuf terbiyesi ve ulaşılacak manevi olgunluk sonucu, önce kişinin kendi

kendini kontrolü söz konusudur. Öyle ki Ahi sanatkar, yaptığı bir işi kurallardan

önce Allah’ın beğenmesine önem verirdi.

SOSYAL HAYATTA AHİLİĞİN ROLÜ

Sosyal Güvenlik Kuruluşlarımızla Ahiliğin Karşılaştırılması Bilindiği gibi Selçuklularda Atabeylik, eğitim işlerine üst düzeyde yön veren bir ku-rumdu. Atabey denen tecrübeli, bilgili, bilge kişiler, vezirleri, komutanları, şehzadeleri eğitirdi. Hem kurumsal hem de uygulamalı olarak eğitim işlerine bakarlardı. Ahilik’te de buna benzer alanlarda muallim Ahi, pir denen eğiticiler vardı. Sosyal güvenlik sorunlarını yaşayarak eğitirlerdi10. Ahilik kurumunun iş ve çalışma düze-nine ait düzenlemeleri ile Anayasamı-zın Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku’na dair düzenlemeleri arasında çok yakın benzerlikler vardır. Ahilik, kişinin alın terini değerlendirmiş, ticaret ve üretim alanında kaliteyi amaçlamış-tır. İşçi, ürettiği meta ile neredeyse özdeşleşmiş onunla kaynaşmıştır.

Kalitesiz ve bozuk mal üretimi yasak-lanmıştır. Sosyal dayanışmaları Ortak Sandığı’yla kurulmuştur. iş alanı, üretim, insanın aynası haline getiril-miştir. Bu açıdan bakıldığında, Ahilik kurumunu iş ve çalışma alanında hatırlatan yasa İş Kanunu’dur. Ahiliğin baştan beri izahına çalışılan ilkeleriyle Türk iş Hukuku düzenlemeleri çok ya-kın benzerlikler içermektedir. Bunlar. Kıdem tazminatı, İşverenin sorum-luluğu, Yeni iş arama izni, Çalışma belgesi, İşverenin ödeme sorumlulu-ğu, Asgari ücret, Fazla çalışma ücreti, Sigorta primi, Çocukları çalıştırma yasağı ve benzeri hükümleriyle, işçinin sosyal güvenliği amaçlan-mıştır. Bu bakımdan iş Kanunu, Türk tarihinin sendikal kesiti olan Ahilik kurumuna çağrışımlar yaptırmaktadır. Ahilik kurumunu çağrıştıran diğer bir yasal düzenleme de Sosyal Sigortalar Yasası’dır. Sosyal Sigortalar Kurumu;

Genel Müdürlük, Yönetim Kurulu, Ge-nel Kurul organlarından oluşur ki, bu durum, Ahilik kurumunun sistemati-ğini hatırlatmaktadır. Sosyal güvenlik açısından Ahilik, Sosyal Sigortalara da kaynaklık etmiştir.

SONUÇ

Selçuklular döneminden günümüze uzanan iş sağlığı ve güvenliği yolculu-ğunda geçmişimizle olan bağlarımızın kopmuş olması, İSG konusunda dün-yaya yön verecek konumdan, ülkemize dikte edilen sözleşmeleri imzalamak durumuna geriletmiştir.Yine de İş Sağlığı ve Güvenliği konu-sunda atılacak her adımın insanımız ve insanlık için olduğunu hatırlayarak, tarihin tozlu sayfaları ya da bu konuda yazılmış onca eserin kütüphanelerin raflarından çıkarılarak uygulamaya geçirilmesi hepimizin görevi olmalıdır.

KAYNAKÇA* ILO, WHO,OSHA internet siteleri, * ILO Sözleşmeleri, * Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve bağlı kurumların internet siteleri, * İşçi ve işveren kuruluşları, meslek örgütleri ile gönüllü kuruluşların internet siteleri.* İşler M.C. ve Gerim İ., Güvenlik Kültü-rünün İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Önemi, İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) Yayını, Sayı:48, 16-23, 2010.* Manzey D.,Occupationalaccidentsandsafety: Thechallenge of globalization,SafetyScience, 47, 723-726, 2009.

* Esin A., Yeni Mevzuatın Işığında İş Sağlığı ve Güvenliği Açıklama-Yorum Uygulama,* TMMOB Makine Mühendisle-ri Odası Yayınları, Yayın No:363, 1. Baskı,Ankara, 2005.* Mullen J.,Investigatingfactorsthatinfluenceindividualsafetybehavior at work,* Journal of SafetyResearch, 35, 275-85, 2004.* Choudry R.M.,Dongping F. andMoha-med S., Thenature of safetyculture: a survey ofthestate of the art, SafetySci-ence, 45, 993-1012, 2007.* Cooper M.D.,Towards a model of safety-culture, SafetyScience, 36(2), 111-136,2000.

* Bayram F., Türk İş Hukukunda İş Sağlığı ve Güvenliği Denetimi, Beta Yayınları,İstanbul, 2008.* Aktay N., İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi İle İş Güvenliği Kültürü Arasındaki İlişki,* İş Müfettiş Yardımcılığı Etüdü, İstan-bul, 2012.* Alli B.O.,FundamentalPrinciples of OccupationalHealthandSafety, ILO, Geneva,2001.* Sağlam N., OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri ve BirUygulama, Yüksek Lisans Tezi, Mar-mara Üniversitesi, İstanbul, 2009.* İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanları Portalı, [http://www.isguzmanlari.net

54

Firmalar için İş Sağlığı ve Güvenliğine dair tüm çözümler İSG Avrasya 2016’da sergilenecek…

İSG Avrasya 28-30 Nisan’da Sektörü Buluşturacak

İFO Fuarcılık tarafından düzenlenen İş Sağlığı ve Güvenliği Fuarı İSG Avrasya, katılımcı sektör firmaları ile profesyonel ziyaretçileri 28-30 Nisan 2016 tarihlerinde ikinci kez buluşturacak. TÜ-YAP Beylikdüzü Fuar ve Kongre Merkezi’nde gerçekleştirilecek olan etkinliği yerinde takip et-mek isteyen ziyaretçiler için, fuarın resmi internet sayfası www.isgeurasia.com adresinde online kayıtlar başladı. Firmalar için iş sağlığı ve güvenliğine dair en yeni teknoloji ve uygulamaların sergileneceği fuar, ilkine göre en az iki kat büyüme hedefliyor. Geçen yıl olduğu gibi yine Geri Dönüşüm, Çevre Teknolojileri ve Atık Yönetimi Uluslararası Fuarı REW İstanbul ile eş zamanlı organize edilecek olan İSG Avrasya’da, standıyla yer almak isteyen sektör firmaları da internet üzerinden katılımcı talep formunu doldurarak, ön başvuruda bulunabiliyor.

İFO Fuarcılık, ilkini bu yıl gerçekleştirdiği İSG Avrasya Fuarı’nın, katılımcı ve zi-yaretçi taleplerinin dikkate

alınarak gelecek sene Nisan ayına çekildiğini açıklarken, yeni salonlara taşınan organizasyo-nun online ziyaretçi kayıtlarının da başladığını duyurdu. “Kaza Önleme, İş Güvenliği ve Risk Yönetimi” alanındaki en yeni ürün, teknoloji, ekipman, hizmet ve uygulamaların bir arada su-nulacağı İSG Avrasya, alanında Avrasya’nın lider çevre teknoloji-leri fuarı REW İstanbul ile eş za-manlı olarak gerçekleştirilecek. Birbiriyle kesişen sektörlere hitap eden her iki organizasyo-nu birlikte yerinde takip etmek isteyen profesyoneller, online kayıt yaptırarak ücretsiz fuar davetiyesi alabilirler.

Kaza riskini en aza indirecek teknolojik çözümler de

fuarda olacak!

Başta kişisel koruyucu ekipman-lar olmak üzere hijyen ve sıhhi gereçlerden, mobil tıbbi tekno-

loji ekipmanlarına, ölçüm ve kontrol teknolojilerinden, iş sağlığı ve güvenliği yazılımlarına kadar pek çok yeniliğin sergileneceği İSG Avrasya, özellikle sanayi sektörün-de üretim yapan, yüksek riske sahip firmaların mutlaka ziyaret etmesi gere-ken bir organizasyon olarak gösteriliyor.

Yurt içi ve yurt dışın-da henüz tatil sezo-nunun başlamadığı ilkbahar dönemine denk gelecek olan İSG Avrasya 2016’da katılımcı olarak yer almak isteyen firma-lar ve organizasyonu takip etmeyi planla-yan profesyonel ziya-retçiler, detaylı bilgi için www.isgeurasia.com adresini ziyaret edebilirler.

PROKSİMAL YAPI SİSTEMLERİNDEN ALABİLECEĞİNİZ HİZMETLER:* PVC KAPI PENCERE SİSTEMLERİ * ALÜMİNYUM CEPHE SİSTEMLERİ * KAPAKLI ALÜMİNYUM CEPHE SİSTEMLERİ * YARI KAPAKLI ALÜMİNYUM CEPHE SİSTEMLERİ * STRÜKTÜREL SİLİKONLU ALÜMİNYUM STİCK CEPHE SİSTEMİ * KASETLİ STRÜKTÜREL SİLİKONLU * ALÜMİNYUM STİCK CEPHE SİSTEMİ * CAM BALKON SİSTEMLERİ (CAMLAMA SİSTEMLERİ) * KATLANIR CAM BALKON SİSTEMLERİ * SÜRME CAM BALKON SİSTEMLERİ * ISICAMLI CAM BALKON SİSTEMLERİ * VİTRİN CAMLAMA SİSTEMLERİ * KIŞ BAHÇESİ SİSTEMLERİ * TENTE SİSTEMLERİ * MEMBRAN YAPILAR * PERGOLA SİSTEMLERİ * ALÜMİNYUM KAPI SİSTEMLERİ * SÜRME ALÜMİNYUM KAPI SİSTEMLERİ * KATLANIR ALÜMİNYUM KAPI SİSTEMLERİ

PROKSİMAL

www.proksimal.com / info@proksimal.com

www.proksimalyapi.com / info@proksimalyapi.com

Size özel mekanlar tasarlar...

YAPI SİSTEMLERİ İNŞAAT TAAHHÜT TİC. LTD. ŞTİ.

* PVC Kapı ve Pencere Sistemleri* Alüminyum Doğrama Sistemleri * Cam Balkon Kapama Sistemleri * Dış Cephe Kaplama Sistemleri * Pergole Sistemleri * Kış Bahçesi

Fabrika: Saray Mahallesi 16. Sok No:8 Kazan / Ankara Tel: +90 312 815 26 22 (pbx) Fax: +90 312 815 26 23Şube: Alınteri Bulvarı No:170 Ostim / Ankara Tel: +90 312 385 32 15 (pbx) Fax: +90 312 385 32 17

5958

YARGITAYKARARLARI

5858

Yargıtay Ceza Genel Kurulu, bir işçinin parmaklarını kaybetmesine neden olan kaza nedeniyle,

gerekli eğitimi vermeyen sorumlu müdürün cezalandırılması gerektiğine hükmetti.

Manisa’da kablo imalatçısı bir firmanın fabrikasında çalışan işçi, bir makineyi temizlerken yaşanan kaza

nedeniyle 3 parmağını kaybetti.

İşçi, makinenin orijinal ayarlarıyla oynandığı, hızlı üretim için yeniden programlandığı, makineye sensör konulmadığı gerekçeleriyle şikayetçi oldu.

Fabrikanın genel sorumlusu sa-vunmasında, kaza anında fabrikada

olmadığını, işçiye makineyle veya çalışmayla ilgili eğitim verilmediğini, işçinin deneyimli olduğunu, kazaları önlemek için sözlü uyarılarda bulun-duklarını beyan etti.

Manisa 1. Sulh Ceza Mahkemesi’nin talebi doğrultusunda, makine yüksek mühendisi, iş güvenliği uzmanı ve ma-kine mühendisinden oluşan bir heyet tarafından bilirkişi raporu hazırlandı.

Bilirkişi raporunda, olayda, işçilere gerekli eğitimi vermeyen, çalışma-

larını denetlemeyen, iş disiplini ve iş organizasyonunu sağlamayan so-rumlu müdürün tali kusurlu olduğu belirtildi.

Mahkeme ise sorumlu müdüre isnat olunan suçun unsurları oluşmadığın-dan beraatine karar verdi.

Mahkeme kararında, sırf iş gü-venliği mevzuatı uyarınca gerekli eğitimin verdirilmemesi, gerekli denetimin yaptırılmamasının ceza sorumluluğu bakımından yeterli

olmadığı kaydedildi.

MAHKEME KARARI BOZULDU

Kararın temyiz edilmesi üzerine dos-yayı görüşen Yargıtay 12. Ceza Dairesi, yerel mahkemenin kararını bozdu.

Daire kararında, bilirkişi raporuna göre, sorumlu müdürün, işyerinin genel sorumlusu olarak iş güvenliği konusunda işçilere gerekli eğitimleri vermemesi, işçilerin çalışmalarını denetlememesi ve iş organizasyonunu sağlamaması nedeniyle tali kusurlu

olduğuna işaret edilerek, beraat yeri-ne hukuki durumunun buna göre tayin edilmesi gerektiği belirtildi.

Bozma kararı üzerine dosyayı tekrar görüşen Manisa 1. Sulh Ceza Mahke-mesi, ilk kararında direndi.

Direnme kararında, tazminat huku-ku ilkeleri bakımından sorumluluğu doğuran kusurluluk ile ceza hukuku ilkeleri bakımından mahkumiyet sonucunu doğuran kusurluluğun ayrı değerlendirilmesi gerektiği belirtildi.

Kararda, gerekli eğitimlerin verilme-mesinin cezai müeyyideyi doğurmaya-cağı savunuldu.

Bu kararın da temyiz edilmesi üzerine dosya Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun gündemine geldi.

Kurul, yerel mahkemenin beraat ka-rarını bozarak, yaşanan kaza nedeniy-le iş güvenliği konusunda gerekli eği-timi vermeyen, işçilerin çalışmalarını denetlemeyen ve iş organizasyonunu sağlamayan sorumlu müdürün ceza-landırılması gerektiğine hükmetti.

Yargıtay’dan “İş

Güvenliği Eğitimi” Kararı

Bilirkişi raporunda, olayda, işçilere gerekli eğitimi vermeyen, çalışmalarını denetlemeyen, iş disiplini ve iş organizasyonunu sağlamayan sorumlu müdürün tali kusurlu olduğu belirtildi.

Bu kararın da temyiz edilmesi üzerine dosya Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun gündemine geldi. Kurul, yerel mahkemenin beraat kararını bozarak, yaşanan kaza nedeniyle iş güvenliği konusunda gerekli eğitimi vermeyen, işçilerin çalışmalarını denetlemeyen ve iş organizasyonunu sağlamayan sorumlu müdürün cezalandırılması gerektiğine hükmetti.

60

MAKALE Uz. Dr. Mehmet ERGİNEkoteknik İSGKlinik Mikrobiyoloji Uzmanı

61

Antibiyotiklerin Çevresel Kirliliğe EtkisiAntibiyotikler, ilaçlar arasında en yaygın kullanım alanı olan ve bakteriyel enfeksiyonlarla mücadelede kullanılan etkili olanlarıdır. Kontrollü ve doğru zamanda kullanıldığı takdir-de kurtarıcı olabilmektedirler.

Ancak, uygun kullanılmaması veya bilinçsiz; aşırı kullanılması durumunda antibiyotiğe dirençli bakterilerin oluşumuna yol açmaktadır. Bu durumda yeni oluşan dirençli bakte-riler, antibiyotiğin etkinliğini azaltacak veya yok edecek şekilde değişime uğramasına yol açacaktır.

Bu durum bir çevre kirliliği olarak tarif edilmektedir. Bu da günümüzde belki de ba-sit hastalıklar olarak tanımlanan bakteri etkenli pek çok hastalığa karşı en güçlü silah olarak tanımlanan antibiyotikleri kaybetmemiz anlamına gelmektedir. Yani hiç antibiyotik kullanmamış masum insanların olumsuz etkilenmesine yol açabilir.

Bu bakımdan antibiyotiklerin uygun kullanılmaması sonucunda oluşan bu durum eğer pasif sigara içici-liğine benzetilirse (yani bir insan sigara içmese de bir başkasının içtiği sigaradan zarar görüp etkileniyorsa); antibiyotik kullanmadan, antibiyotiğe dirençli bir bakteriyel enfeksiyonun oluşması ve tedaviye cevap alınama-ması gibi bir duruma benzetilebilir.

Yapılan araştırmalar, ülkemizde gereksiz antibiyotik kullanımının hayli yaygın olduğunu göstermektedir. Antibiyotikler ülkemizde ortalama olarak yüzde 20lik bir oranla en çok tüketilen ilaç grubunu oluşturmakta-dır. Hâlbuki bu oran dünyada yaklaşık yüzde 9 olarak görülmektedir. Yine yapılan bir anket çalışmasında ülke-mizde hastaların yüzde 26lık oranda doktor tavsiyesi olmadan antibiyo-tik kullandığını, yüzde 17lik kısmı ise doktordan antibiyotik talebinde bulunanları göstermektedir. Türkiye ve bazı ülkelerde ilaçlar reçetesiz de verilebilmekte ama ABD ve Avrupa ülkelerinde reçetesiz ilaç verilme-mektedir.

Uygunsuz antibiyotik kullanımı, diğer ilaç gruplarından farklı bir du-rum göstermektedir. Kullanan kişileri etkilemekte ve kişinin normal vücut florasına zararlı bir etki yaratmakta-dır. Dirençli, yeni bakterilerin oluşma-sıyla toplumda görülebilen bakteriyel enfeksiyonların tedavisinde olumsuz sonuçların alınması, çevresel zararlı bir durum olarak karşımıza çıkmak-tadır. Görüldüğü üzere, antibiyotik dirençliliği tedbir alınmadığı takdirde önemli bir sağlık sorunu yaratma teh-likesi taşıdığı ve olumsuz çevre sağlığı etkileri nedeniyle, sağlık otoritelerinin üzerine düştüğü bir durum olarak görülmektedir.

Antibiyotikler, ilaç fabrikaları, has-taneler ve diğer sağlık kuruluşları, evler, çiftlik ve kümes hayvanla-rından kaynaklanabilmektedir. Antibiyotikler sadece insanlar tarafından değil; ev ve besi hayvanları için de kul-lanılmaktadır. Yapılan

bir araştırmada, kontrollü olmasına rağmen, Avrupa’da 10 bin tondan fazla antibiyotik tüketilmektedir. İlaç-ların kontrolsüz ve reçetesiz verildiği ülkelerde bu miktarın çok daha fazla olabileceği aşikârdır. Böylece çevreye verebileceği olumsuz etkinin ne kadar fazla olduğu görülmektedir. Canlı-lar tarafından alınan antibiyotikler, metabolizmadan ya hiç değişmeden ya da çok az değişime uğramış halde atılmaktadır. Atılan bu ilaç kalıntıları, atık su arıtma tesislerinde arıtıl-mayabilir ve doğrudan alıcı ortama giderek; alıcı sular ve diğer çevre ortamlarını kirletebilir. Bu şekilde doğaya ulaşabilen antibiyotiklerin bir kısmının yarılanma ömürlerinin uzun olması nedeniyle uzun yıllar doğada bulunabilirler. Bu metabolitlerin bi-yolojik olarak aktif olmaları nedeniyle ortamda bulunabilen sucul mikroor-ganizmaları etkilemekte, ekosistem ve insan sağlığı üzerinde gerçek bir tehdit oluşturmaktadır. İlaveten bu aktif metabolitlerin kanalizasyon sistemleri ve çöp alanlarından gelen akıntılarla da denizlere karıştığını söyleyebiliriz.

Gothenburg Üniversitesi’nden bir araştırmacı grubu (gruptan Maria Gran-berg), denizlerin tabanında biriken

Kaynak: Topal M., Uslu G. Ve ark.: Antibiyotiklerin kaynakları ve çevresel etkileri. BEÜ.Fen Bil.Derg. 2012. S: 137-152

antibiyotiklerin potansiyel etkileri üzerine dikkat çekerek, bu biyolojik aktivitenin etkisiyle doğal mikrobiyal yapının etkilendiğini ve denizlerdeki doğal bakteri toplulukları üzerinde ölümcül etkilerin olduğu doğrultu-sunda çalışmalarını yoğunlaştırmıştır. Deniz tabanındaki bakterilerde direnç oluşumunun “deniz orijinli” besinlerin tüketilmesiyle de insanlara geçebile-ceği ihtimalinin yüksek olabileceğini de söylemektedirler.

Sonuç olarak, atılan antibiyo-tik kalıntılarının alıcı ortamlarda düşük konsantrasyonları bile bakteri direncinin artmasına, yüksek kon-santrasyonlarda ise toksik etkilere neden olabilmekte böylece çevresel sorunları beraberinde getirmekte ve çevreyi olumsuz yönde etkilemekte-dir. Bu çevresel etkilerin başında ise su kirliliği ve toprak kirliliği gelmek-tedir. Bu çevresel etkilerin azaltıla-bilmesi için, antibiyotik kullanımının bilinçli yapılarak azaltılmasının sağ-lanması, alıcı ortamlarda arıtılma işlemlerinin yapılması ve bu konuyla ilgili yasal düzenlemelerin yapılması gerekmektedir.

62 63

Yangın Güvenliği

ve Eğitimleri

Yangın söndürme, kurtarma ve tahliye eğitimleri her şirketin, toplu yaşam alanlarında yangın önleme tedbirlerinin alınmasından sorumlu çalışanları için geliştirilmiş uygulamalardır.

Kanun ve yönetmeliklerde yönetici ya da işverenin yangın ihtimaline karşı araç ve gereçleri sağlayarak, eğitim ve tatbikatları yaptırmasını ve yangın ihtimaline karşı eğitilmiş kişi/kişilerin kurum ya da kuruluşlarda her zaman hazır bulunmalarını şart koşulmuştur.

Bunları uzun uzadıya yazabiliriz,

Mesela; Yangın güvenliği sorumluluğunun;

Binaların Yangından Korunması Hak-kındaki yönetmeliğin MADDE 124- (1)

Yapı, bina, tesis ve işletmelerde yangın güvenliğinden; kamu ve özel kurum ve kuruluşlarda en büyük amir, diğer bina, tesis ve işletmelerde ise sahip veya yöneticilerin sorumlu olduğu,

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu MADDE 11 – (1)

İşveren;

1) Çalışma ortamı, kullanılan mad-

deler, iş ekipmanı ile çevre şartlarını dikkate alarak meydana gelebilecek acil durumları önceden değerlendire-rek, çalışanları ve çalışma çevresini etkilemesi mümkün ve muhtemel acil durumları belirler ve bunların olum-suz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirleri alır,

2) Acil durumların olumsuz etkilerin-den korunmak üzere gerekli ölçüm ve değerlendirmeleri yapar, acil durum planlarını hazırlar,

3) Acil durumlarla mücadele için işyerinin büyüklüğü ve taşıdığı özel tehlikeler, yapılan işin niteliği, çalışan sayısı ile işyerinde bulunan diğer ki-şileri dikkate alarak; önleme, koru-ma, tahliye, yangınla mücadele, ilk

yardım ve benzeri konularda uygun donanıma sahip ve bu konularda eğitimli yeterli sayıda kişiyi görev-lendirir, araç ve gereçleri sağlayarak eğitim ve tatbikatları yaptırır ve ekiplerin her zaman hazır bulunma-larını sağlar.

4) Özellikle ilk yardım, acil tıbbi mü-dahale, kurtarma ve yangınla müca-dele konularında, işyeri dışındaki ku-ruluşlarla irtibatı sağlayacak gerekli düzenlemeleri yapacağı hükümleri bulunduğu,

Konu ile ilgili olarak idari para ceza-sından da bahsedile bilir, 6331 sayılı iş sağlığı ve güvenliği kanununa göre uygulanacak idari para cezaları son düzenleme: 05.05.2015

MAKALE Cihan Baykal Yangın Eğitmeni

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenli-ği Kanunu İdari para cezaları ve uygulanması MADDE 26 – d) 11 ve 12.nci maddeleri hükümlerine aykırı hareket eden işverene, uyulmayan her bir yükümlülük için bin Türk Lirası, aykırılığın devam ettiği her ay için aynı miktar şeklinde karşımıza çıkabilir.

Yasal prosedürler ne kadar çok olsa da toplumsal yaşamdaki sorumlulukla-rımızın daha önemli olduğunu düşün-memiz gerektiğini her zaman vur-guluyor ve öyle olması için çaba sarf etmemiz gerektiğini düşünüyorum.

Başımıza geldiğinde düşünürüz, kaçarak kurtulma hayalleri, yanarsa yansın, mantığıyla davranış sergile-memiz, başımıza geldiğinde bizi ve sevdiklerimizi çok üzer, ömür boyu beraber yaşamaya mecbur eden kalıcı izler bırakabilir, en az hasarla çalışma ortamlarında bizi işsiz bırakabilir.

Bunlar neler mi? Mesela en önemlisi yangını aktif ve pasif önleyici tedbir-lerle önlemektir.

Aktif önleyici tedbirler yangını söndür-meye yönelik tedbirlerdir.

Bunlar; Portatif Yangın söndürme cihazları, sulu, sulu –köpüklü, temiz gazlı Yangın söndürme sistemleri, hidrand sistemleri, eğitilmiş personel olarak değerlendire biliriz.

Pasif Önleyici Tedbirler Kapsamında; erken algılayan, uyaran, yönlendiren ve önleyen tedbirlerdir.

Bunlar; Yangın Kompartımanları, Duvarlar, Döşemeler, Cepheler ve Çatılar, Kaçış Yolları, Kaçış merdiven-leri, Yıldırımdan korunma tesisatı, Acil Durum Aydınlatması ve Yönlendirme-si, Yangın Algılama ve Uyarı Sistem-leri, Duman kontrol ve basınçlandır-ma sistemleri kontrol ve izlemeleri sayılabilir.

Aktif ve pasif önleyici tedbirler binanın kullanıcı yükü ve tehlike sınıfına göre alınması gereken uygulamalardır. Fa-kat bunları hayata geçirecek olan Siz idareciler, yöneticiler ve çalışanlardır.

Her şeyin yasal kurallara uygun ve çalışır vaziyette olması kontrol ve denetimlerin yapılması yönetim ve çalışanların can ve mal güvenliği açı-sından önem arz etmektedir.

Evet, insan faktörü bu uygulamanın neresinde? Önce önlemek sonra-da Yanma ve yangın bilgisi, tahliye ve kurtarma konularında eğitimini aldığımız basit uygulamalar ve bilgiler kendimize ve çevremize yararlı in-sanlar olmamızı sağlayabilir. Mesela; alarm ikaz sirenleri çaldığında asılsız ihbar diye düşünmeden, özel eşyaları-mızı almak için zaman kaybetmeden, bulunduğumuz oda ve mekanın kapı pencereleri kapatmalı varsa çalışan elektrikli cihazları kapatarak, koşma-dan hızlı adımlarla (topuklu ayakkabı giyen bayanlar ayakkabılarını gereki-yorsa çıkararak) güvenli yol olan tahli-ye ve kaçış merdivenlerini kullanarak acil toplanma yerine gitmeleri gibi, çevremizdeki insanları uyararak varsa

alarm sistemlerini çalıştırarak yangını ve tehlikeyi çevremizdeki insanlara duyurmak gibi “Unutmayın Yangın Alarm Butonları özellikle kaçış istika-metlerine yerleştirilmiş ve önleri açık görülür bir şekilde konuşlandırılmış alarm sistem cihazlarıdır”. ( pasif yangın önleyici tedbirler kapsamın-da alarm butonlarının çoğu binada olması ve çalışır vaziyette bulunması zorunludur.), yangını ihbar edeceğimiz ihbar telefonunu heyecan ve panik yapmadan aramak (itfaiye 110) doğru ve anlaşılır şekilde ihbarda bulunmak, itfaiye olay yerine gelmeden çevre şartlarını müdahaleyi engelleyecek araçlardan, hal ve davranışlardan temizlemek gibi, en önemlisi yolda itfaiye ve ambulansa yol verme kural-larını bilmek gibi basit uygulamalar.

Bunlar sadece acil durumlarda görev almamış personellerin yapacağı uygulamalar tabi ki. Birde acil durum ekiplerinin böyle bir durumda neler yapmalı itfaiye olay yerine gelinceye kadarki sürede kendisini ve çevresini tehlikeye atmadan yangını söndür-mek, güvenli bir şekilde tahliyeyi gerçekleştirerek arama ve kurtarmayı doğru ve etkili bir şekilde yapmak, yaralı veya dumandan, ısıdan etkile-nen kişilere ilk yardım uygulanmasını sağlamak gibi faaliyetlerdir. Unut-mayın; Acil durum şartların en ağır ve zorlaştığı bir durumdur onun için bu duruma önceden eğitimlerimizi almamız tatbikatlar yaparak hata ve eksiklerimizi görmemiz açısından çok önemlidir yani, barıştayken ter dökelim ki savaş ta kan dökmeme

Yangın Eğitim Tatbikat Resimleri

konusunda başarılı olalım. Zor şartlar dediğimiz acil durumda ihtiyacımız olacak ekipmanlarınızı asgari olarak sedye, seyyar ilkyardım çantası, em-niyet şeridi, şarjlı el fenerleri, maske, megafon vb. güvenli ve ulaşılabilir bir yerde muhafaza etmemiz bizim işimizi kolaylaştıracaktır.

Yangın yerinde insanların yanarak değil mimari hatalar, yanlış yönlendirmeler nedeni ile dumandan zehirlenerek ha-yatlarını kaybettiklerini aklımızdan çı-kartmayalım ve dumanın ulaşamadığı mekânın olmadığı için alarm sirenleri çalmaya başladığında bulunduğumuz yeri güvenli bir şekilde terk edelim.

ATEŞ DÜŞTÜĞÜ YERİ YAKMADAN TEDBİRLERİMİZİ ALALIM

Eğitim ve öğretim konusunda devamlı-lık arz eden toplumsal yaşam kuralları

içinde olan acil durum ve ilk yardım konularının maalesef verilmediği yetişen toplumda sadece öğrendiğimiz konuların çok daha baskın geldiği, eğitimin daha az uygulandığı bir nesille karşı karşıyayız. Her birey acil durum ve ilk yardımı bilmeli ve uygulamalı bu eğitim küçük yaştan hayatımızın sonu-ma kadar karşılaşacağımız her olayda bizi kaliteli bir insan yapacaktır. Çok önemsemediğim eğitimi az yada çok, küçük veya büyük demeden insanlara ulaştırılması gerektiğini düşünüyorum ve güzel bir hikaye ile yazımı sonlandı-rıyorum. Hikaye belki hepimizin bildiği beklide ilk kez okuduğu bir hikaye hiç yorulmadan usanmadan eğitim diyorum, bir şekilde insanlar öğrenim konusunda çok şey öğrenmiş olabiliyor fakat toplumsal yaşamda karşılaşıla-bilecek konularda çok eğitimli olmaya biliyorlar.

Yazı yazmak için okyanus sahil-lerine giden bir yazar, sabaha karşı kumsalda dans eder gibi hareketler yapan birini görür. Biraz yaklaşınca, bu kişinin sahile vuran denizyıldızlarını, okyanusa atan genç bir adam olduğunu fark eder. Genç adama yaklaşır:- Neden deniz yıldızlarını okya-nusa atıyorsun?

Genç adam yanıtlar:- Birazdan güneş yükselip, sular çekilecek. Onları suya atmazsam ölecekler.

Yazar sorar: - Kilometrelerce sahil, binlerce deniz yıldızı var. Ne fark eder ki?

Genç adam eğilir, yerden bir denizyıldızı daha alır, okyanusa fırlatır: - Onun için fark etti ama...