UJEDINJENE NACIJE...Prijevod Predmet br. IT-01-47-T 15. mart 2006. ii c. Retroaktivna dužnost kažnjavanja zasnovana na prethodnom znanju..... 55 d) Uzročno-posljedična veza i obaveza

Prijevod

Predmet br. IT-01-47-T 15. mart 2006.

UJEDINJENE NACIJE

Predmet br.: IT-01-47-T

Datum: 15. mart 2006.

Međunarodni sud za krivično gonjenje osoba odgovornih za teška kršenja međunarodnog humanitarnog prava na teritoriji bivše Jugoslavije počinjena od 1991. godine Original: francuski

PRETRESNO VIJEĆE

U sastavu: sudija Jean-Claude Antonetti

sudija Vonimbolana Rasoazanany sudija Bert Swart

Sekretar: g. Hans Holthuis

Presuda objavljena: 15. marta 2006.

TUŽILAC protiv

ENVERA HADŽIHASANOVIĆA AMIRA KUBURE

PRESUDA

Tužilaštvo:

g. Daryl A. Mundis gđa Tecla Henry-Benjamin g. Stefan Waespi g. Matthias Neuner

Odbrana:

gđa Edina Rešidović i g. Stéphane Bourgon za Envera Hadžihasanovića g. Fahrudin Ibrišimović i Rodney Dixon za Amira Kuburu

760/21623 TERIT-01-47-TD760 - 1/21623 TER30/11/2006

Prijevod

Predmet br. IT-01-47-T i 15. mart 2006.

I. UVOD ............................................................................................................................1

A. OPTUŽENI.................................................................................................................. 1 1. Optuženi Hadžihasanović ..................................................................................... 1 2. Optuženi Kubura................................................................................................... 2

B. OPTUŽBE PROTIV OPTUŽENIH .................................................................................... 2

II. MJERODAVNO PRAVO ..........................................................................................4

A. USLOVI ZA PRIMJENU ČLANA 3 STATUTA .................................................................. 4 1. Da li je u periodu i na području na koje se odnose činjenice ovog predmeta

postojao oružani sukob? ..................................................................................... 6 2. Analiza postojanja veze između krivičnih djela i sukoba u svjetlu činjenica

predmeta ............................................................................................................. 8 3. Karakter sukoba: unutrašnji oružani sukob........................................................... 9 4. Analiza uslova uspostavljenih Odlukom o nadležnosti u predmetu Tadić, u

odnosu na činjenice ovog predmeta ................................................................. 10 B. DEFINICIJA I OBILJEŽJA KRIVIČNIH DJELA PROTIV OSOBE......................................... 10

1. Ubistvo................................................................................................................ 10 2. Okrutno postupanje............................................................................................. 11

C. DEFINICIJA I OBILJEŽJA KRIVIČNIH DJELA PROTIV IMOVINE ..................................... 12 1. Nadležnost Vijeća da sudi po tačkama 5, 6 i 7 Optužnice.................................. 12 2. Bezobzirno razaranje gradova, naselja ili sela koje nije opravdano vojnom

nuždom............................................................................................................. 13 3. Pljačkanje javne ili privatne imovine.................................................................. 16 4. Uništavanje ili hotimično oštećivanje vjerskih ustanova.................................... 20

D. KRIVIČNA ODGOVORNOST U SMISLU ČLANA 7(3) STATUTA..................................... 22 1. Komandna odgovornost u unutrašnjem ili međunarodnom sukobu ................... 22 2. Karakter komandne odgovornosti....................................................................... 22 3. Elementi člana 7(3) Statuta................................................................................. 25

a) Odnos subordinacije............................................................................................. 25 i) Efektivna kontrola ............................................................................................ 25 ii) Nedovoljnost znatnog uticaja .......................................................................... 26 iii) Pokazatelji efektivne kontrole ........................................................................ 27 iv) Identitet potčinjenih ........................................................................................ 29

b) Mens rea: nadređeni je znao ili je bilo razloga da zna......................................... 30 i) Stvarno znanje .................................................................................................. 30 ii) Mens rea “bilo je razloga da zna” ................................................................... 31

a. Mjerodavno pravno načelo........................................................................... 31 b. Domašaj znanja............................................................................................ 32 c. Prethodna saznanja....................................................................................... 34

c) Nužne i razumne mjere ........................................................................................ 39 i) Stvarna mogućnost djelovanja nadređenog ...................................................... 39 ii) Obaveza sprečavanja i obaveza kažnjavanja: dvije različite obaveze ............. 40 iii) Propust da se kazni i ponavljanje djela........................................................... 41 iv) Obaveze koje se temelje na nacionalnom pravu............................................. 44 v) Elementi obaveze sprečavanja ......................................................................... 45

a. Mjere opšteg karaktera................................................................................. 46 b. Konkretne mjere .......................................................................................... 48 c. Obaveza da se interveniše kako bi se spriječilo ponavljanje protivpravnog

ponašanja................................................................................................... 49 vi) Elementi obaveze kažnjavanja........................................................................ 52

a. Načela na kojima se zasniva obaveza kažnjavanja ...................................... 53 b. Primjeri kaznenih mjera koji se navode u jurisprudenciji ........................... 53

759/21623 TER

Prijevod

Predmet br. IT-01-47-T 15. mart 2006. ii

c. Retroaktivna dužnost kažnjavanja zasnovana na prethodnom znanju ......... 55 d) Uzročno-posljedična veza i obaveza sprečavanja................................................ 56

4. Odgovornost nadređenog nakon odlaska s položaja koji je zauzimao ............... 60 E. TERET DOKAZIVANJA PROPUSTA DA SE PREDUZMU MJERE....................................... 61

1. Argumenti strana................................................................................................. 63 2. Diskusija ............................................................................................................. 67 3. Obaveza krivičnog gonjenja za krivična djela definisana u međunarodnom

pravu u vrijeme počinjenja ............................................................................... 76 F. DUŽNOST DA SE OPTUŽENI OBAVIJESTI O PRIRODI I RAZLOZIMA OPTUŽBI PROTIV

NJEGA.................................................................................................................... 80

III. O DOKAZIMA........................................................................................................84

A. OBIM ISPITIVANJA I UNAKRSNOG ISPITIVANJA......................................................... 84 1. Širok obim unakrsnog ispitivanja ....................................................................... 84 2. Ograničenja ......................................................................................................... 85

a) Odluka po zahtjevu odbrane u pogledu unakrsnog ispitivanja svjedoka od strane Tužilaštva................................................................................................ 85

b) Odluka po zahtjevu optuženog Hadžihasanovića u vezi s ispitivanjem svjedoka od strane Tužilastva o navodnim kršenjima koja nisu dio Optužnice ............... 86

c) Usmena odluka od 29. novembra 2004................................................................ 86 3. Pitanja sudija....................................................................................................... 87

B. PRIHVATLJIVOST DOKAZNIH PREDMETA .................................................................. 87 1. Fleksibilan pristup Vijeća ................................................................................... 87

a) Odluka o prihvatljivosti dokaza od 16. jula 2004. ............................................... 87 b) Odluka o prihvatljivosti dokumenata odbrane g. Hadžihasanovića..................... 89 c) Odluke u vezi sa formalnim primanjem na znanje činjenica o kojima je

presuđeno u drugim predmetima....................................................................... 89 2. Ograničenja ......................................................................................................... 90 3. Nalog o uvrštavanju u spis dokaznih predmeta Vijeća....................................... 92

C. KONSTATACIJE VIJEĆA U VEZI S DOKAZIMA ............................................................ 92 a) Opšte primjedbe u vezi s dokazima ..................................................................... 92 b) Jezična pitanja...................................................................................................... 94 c) Ograničena prihvatljivost tokom unakrsnog ispitivanja: nedostatak samostalne

dokazne vrijednosti ........................................................................................... 95 d) Indirektno dokazivanje putem dedukcije (“inferences”) ..................................... 95

IV. TREĆI KORPUS ABIH..........................................................................................97

A. OSNIVANJE, HIJERARHIJA I STRUKTURA 3. KORPUSA ............................................... 97 1. Osnivanje ABiH.................................................................................................. 97 2. Štab Vrhovne komande i osnivanje korpusa ABiH ............................................ 98 3. 3. korpus.............................................................................................................. 99

a) Zona odgovornosti ............................................................................................... 99 b) Štab 3. korpusa................................................................................................... 100 c) Enver Hadžihasanović........................................................................................ 101

i) Školovanje ...................................................................................................... 101 ii) Načini na koji su optuženom Hadžihasanoviću pristizale informacije.......... 102

d) Vojna policija 3. korpusa i civilna policija ........................................................ 103 B. JEDINICE 3. KORPUSA ............................................................................................ 104

1. Jedinice TO-a.................................................................................................... 104 2. Operativne grupe............................................................................................... 105 3. Brigade.............................................................................................................. 107

a) 7. brigada............................................................................................................ 107 i) Osnivanje ........................................................................................................ 107 ii) Sastav 7. brigade............................................................................................ 107

758/21623 TER

Prijevod

Predmet br. IT-01-47-T 15. mart 2006. iii

a. Bataljoni ..................................................................................................... 107 b. Bataljon vojne policije 7. brigade .............................................................. 108

iii) Komanda 7. Brigade..................................................................................... 108 a. Formalna imenovanja................................................................................. 108 b. Komandovanje de facto Amira Kubure od 12. aprila do 6. augusta 1993. 109

iv) Odnos subordinacije ..................................................................................... 117 b) 303. brigada ....................................................................................................... 118 c) 17. brigada.......................................................................................................... 118 d) 306. brigada ....................................................................................................... 119 e) 307. brigada........................................................................................................ 120 f) 314. brigada ........................................................................................................ 121 g) Jedinica “El Mudžahidin” .................................................................................. 122

C. TEŠKOĆE S KOJIMA SE SUOČAVAO 3. KORPUS ........................................................ 122 1. Masovni dolazak izbjeglica .............................................................................. 122 2. Teškoće prilikom organizacije i nedovoljna oprema ........................................ 123

V. MUDŽAHEDINI.....................................................................................................124

A. UVOD .................................................................................................................... 124 1. Dolazak i porijeklo............................................................................................ 125

a) Definicija termina “mudžahedini” ..................................................................... 125 b) Dolazak stranih mudžahedina u srednju Bosnu ................................................. 126 c) Porijeklo i fizički izgled stranih mudžahedina................................................... 126

2. Ciljevi i aktivnosti............................................................................................. 127 3. Mudžahedinske baze......................................................................................... 128

a) Baza u Poljanicama............................................................................................ 128 b) Baza u Orašcu .................................................................................................... 131 c) Grad Travnik ...................................................................................................... 132 d) Grad Zenica........................................................................................................ 132 e) Arnauti ............................................................................................................... 133 f) Bijelo Bučje ........................................................................................................ 134 g) Ravno Rostovo................................................................................................... 134

4. Vođe mudžahedina ........................................................................................... 134 5. Priroda navoda protiv dvojice optuženih .......................................................... 135

a) Obim Optužnice ................................................................................................. 135 b) Identitet mudžahedina........................................................................................ 137 c) Navodi o vezi između mudžahedina i ABiH...................................................... 138

6. Različiti izvori u vezi s mudžahedinima........................................................... 138 B. MUDŽAHEDINI I ABIH - ARGUMENTI STRANA....................................................... 140

1. Argumenti tužioca............................................................................................. 140 2. Argumenti odbrane optuženog Hadžihasanovića ............................................. 141 3. Argumenti odbrane optuženog Kubure............................................................. 141

C. MUDŽAHEDINI I 3. KORPUS – VEZA DE JURE PRIJE OSNIVANJA ODREDA “EL MUDŽAHIDIN”..................................................................................................... 142

1. Uvod.................................................................................................................. 142 2. Strani muslimanski borci .................................................................................. 142

a) Izraz “dobrovoljci u našim redovima” ............................................................... 142 b) Propisi u vezi sa stranim dobrovoljcima............................................................ 145 c) Stupanje stranih dobrovoljaca u vojsku ............................................................. 146 d) Zaključak ........................................................................................................... 150

3. Bivši pripadnici Muslimanskih snaga iz Travnika............................................ 150 4. Osobe koje su napustile regularne jedinice ABiH ............................................ 152 5. Zaključak .......................................................................................................... 153

D. MUDŽAHEDINI I 3. KORPUS – VEZA DE FACTO PRIJE OSNIVANJA JEDINICE “EL MUDŽAHIDIN”..................................................................................................... 154

757/21623 TER

Prijevod

Predmet br. IT-01-47-T 15. mart 2006. iv

1. Mudžahedini i 3. korpus ................................................................................... 154 a) Hapšenje mudžahedina od strane HVO-a i otmica Živka Totića....................... 154

i) Hapšenje mudžahedina i vojnika HVO-a ....................................................... 154 ii) Napori preduzeti da bi se pronašli hrvatski taoci .......................................... 157 iii) Borbe na planini Zmajevac........................................................................... 158 iv) Pregovori o razmjeni .................................................................................... 158 v) Analiza događaja od strane Vijeća................................................................. 160

b) Zajedničke borbe................................................................................................ 164 c) Povezanost 3. korpusa s osnivanjem odreda “El Mudžahidin”.......................... 172

i) Koraci koji su doveli do osnivanja odreda “El Mudžahidin” ......................... 173 ii) Analiza događaja od strane Vijeća ................................................................ 177

d) Izjave međunarodnih posmatrača ...................................................................... 180 e) Zaključak............................................................................................................ 186

2. Mudžahedini i 306. brigada .............................................................................. 186 a) Uvod................................................................................................................... 186 b) Jedinice u Mehurićima tokom 1992. i 1993. godine.......................................... 187 c) Dokazi opšteg karaktera..................................................................................... 187 d) Vojne aktivnosti mudžahedina u zoni odgovornosti 306. brigade..................... 189 e) Logistička podrška ............................................................................................. 191 f) Obuka ................................................................................................................. 191 g) Pristup u bazu u Poljanicama............................................................................. 192 h) Regrutovanje lokalnog stanovništva od strane mudžahedina ............................ 192 i) Zaključak ............................................................................................................ 193

3. Mudžahedini i 17. brigada ................................................................................ 193 4. Mudžahedini i 7. brigada .................................................................................. 195

a) Uvod................................................................................................................... 195 b) Osnivanje, struktura i sastav 7. brigade u trenutku osnivanja............................ 196

i) Osnivanje, struktura i sredstva 7. brigade....................................................... 196 ii) Sastav 7. brigade............................................................................................ 196

a. Sastav prilikom osnivanja 7. brigade ......................................................... 196 b. Odlazak nekih pripadnika 7. brigade nakon njenog osnivanja .................. 197

c) Sedma brigada i strani muslimanski borci ......................................................... 202 i) Uvod ............................................................................................................... 202 ii) Iskazi.............................................................................................................. 202 iii) Dokumenti .................................................................................................... 204 iv) Zaključak ...................................................................................................... 207

d) Prisustvo 7. brigade u dolini Bile....................................................................... 207 i) Uvod ............................................................................................................... 207 ii) Dokazni predmeti u vezi s prisustvom 7. brigade u dolini Bile nastali u 7.

brigadi ......................................................................................................... 207 a. Uvod........................................................................................................... 207 b. Drugi bataljon ............................................................................................ 208 c. Treći bataljon ............................................................................................. 209 d. Prvi bataljon............................................................................................... 209

i. Opšti podaci............................................................................................209 ii. Zona odgovornosti.................................................................................210 iii. Efektivi 1. bataljona .............................................................................210 iv. Druga četa 1. bataljona .........................................................................212

Komanda i sastav....................................................................................................... 212 Efektivi....................................................................................................................... 212 Mjesta......................................................................................................................... 212

v. Treća četa 1. bataljona ...........................................................................213 Komanda i sastav....................................................................................................... 213 Efektivi....................................................................................................................... 213 Mjesta......................................................................................................................... 213

756/21623 TER

Prijevod

Predmet br. IT-01-47-T 15. mart 2006. v

vi. Četvrta četa 1. bataljona .......................................................................214 Komanda i sastav....................................................................................................... 214 Efektivi....................................................................................................................... 214 Mjesta......................................................................................................................... 214

vii. Prva četa 1. bataljona...........................................................................214 Sastav i komanda ....................................................................................................... 215 Efektivi....................................................................................................................... 215 Mjesta......................................................................................................................... 217

viii. Dokazna vrijednost dvaju dokumenata ..............................................220 e. Zaključci Vijeća u vezi s prisustvom 7. brigade u dolini Bile na osnovu

dokumenata 7. brigade ............................................................................ 222 iii) Dokumenti Britbat-a u vezi s prisustvom 7. brigade u dolini Bile ............... 223 iv) Dokumenti 306. brigade u vezi s prisustvom 7. brigade u dolini Bile ......... 224

a. Iskazi svjedoka........................................................................................... 224 b. Dokumenti ................................................................................................. 225

i. Dokumenti koji se u opštem smislu bave prisustvom 7. brigade u dolini Bile......................................................................................................225

ii. Prodaja oružja “muslimanskim snagama”.............................................227 iii. Hapšenje stranih muslimanskih boraca ................................................228 iv. Miletići..................................................................................................229 v. Drugi dokumenti 306. brigade...............................................................232

e) Ocjena dokaza .................................................................................................... 234 i) Uvod ............................................................................................................... 234 ii) Protivrječni dokazi......................................................................................... 234 iii) Efektivi 1. bataljona 7. brigade i dolina Bile................................................ 236 iv) Komanda i efektivna kontrola 7. brigade nad mudžahedinima iz Poljanica 240

a. Strani muslimanski borci ........................................................................... 240 b. “Domaći” mudžahedini.............................................................................. 241

f) Zaključci u vezi s mudžahedinima i 7. brigadom............................................... 244 5. Zaključci o mudžahedinima i 3. korpusu – veze de facto prije osnivanja odreda

“El Mudžahidin” ............................................................................................ 244 a) Uvod................................................................................................................... 244 b) Rezime pojedinačnih zaključaka........................................................................ 245

i) Mudžahedini i 3. korpus ................................................................................. 245 ii) Mudžahedini i brigade 3. korpusa ................................................................. 247

c) Konačni zaključak.............................................................................................. 248 E. VEZE IZMEĐU ABIH I MUDŽAHEDINA NAKON OSNIVANJA ODREDA “EL

MUDŽAHIDIN”..................................................................................................... 249 1. Argumenti strana............................................................................................... 249 2. Diskusija ........................................................................................................... 249

a) Historijat osnivanja odreda “El Mudžahidin” .................................................... 249 b) Dalji razvoj događaja ......................................................................................... 252 c) Borbe.................................................................................................................. 253 d) Uslovi i metode borbe........................................................................................ 257

3. Zaključci ........................................................................................................... 258 a) Komanda de jure ................................................................................................ 258 b) Efektivna kontrola.............................................................................................. 259

VI. SREDSTVA SPREČAVANJA I KAŽNJAVANJA KOJA SU BILA NA RASPOLAGANJU OPTUŽENIMA ...................................................................262

A. OBUKA .................................................................................................................. 262 B. VOJNA POLICIJA..................................................................................................... 263

1. Organizacija ...................................................................................................... 264 a) Status, uloga i područje nadležnosti................................................................... 264 b) Dvostruki komandni lanac ................................................................................. 266

755/21623 TER

Prijevod

Predmet br. IT-01-47-T 15. mart 2006. vi

c) Broj policajaca ................................................................................................... 267 i) Bataljon vojne policije 3. korpusa .................................................................. 267 ii) Jedinice vojne policije unutar brigada i operativnih grupa............................ 268 iii) Odnosi između bataljona vojne policije 3. korpusa i jedinica vojne policije

u sastavu brigada i operativnih grupa: naredbe o prepotčinjavanju ............ 269 d) Regrutovanje i obuka ......................................................................................... 270 e) Teškoće na koje je nailazila vojna policija ........................................................ 271

2. Odnosi sa civilnom policijom i civilnom zaštitom ........................................... 272 a) Odnosi sa civilnom policijom ............................................................................ 272 b) Odnosi sa civilnom zaštitom.............................................................................. 273

3. Rezultati istraga ................................................................................................ 274 C. VOJNO I CIVILNO PRAVOSUĐE................................................................................ 277

1. Različite instance vojnog pravosuđa u srednjoj Bosni ..................................... 278 a) Okružni vojni sudovi u Zenici i Travniku.......................................................... 278

i) Nadležnosti ratione personae i ratione loci okružnih vojnih sudova i okružnih vojnih tužilaca .............................................................................. 279

a. Nadležnost ratione personae ...................................................................... 279 b. Nadležnost ratione loci .............................................................................. 280

ii) Uspostava, sastav i ukidanje Okružnog vojnog suda u Zenici i Okružnog vojnog tužilaštva u Zenici ........................................................................... 280

iii) Uspostava, sastav i ukidanje Okružnog vojnog suda u Travniku i Okružnog vojnog tužilaštva u Travniku....................................................................... 281

iv) Postupak pred okružnim vojnim sudovima .................................................. 282 a. Podnošenje krivične prijave okružnim vojnim tužilaštvima...................... 282

i. Krivične prijave vojne policije i službe bezbjednosti ABiH ..................283 ii. Krivične prijave civilne policije ............................................................283 iii. Podnošenje tužbi ili prijava od strane civila.........................................283 iv. Prijave od strane komande ABiH .........................................................284

b. Istraga po nalogu istražnog sudije ............................................................. 284 c. Posebna uloga dežurnog sudije .................................................................. 285 d. Preliminarni postupak koji je vodilo tužilaštvo ......................................... 286 e. Poseban slučaj: samostalno preduzimanje istražnih radnji od strane

istražnog sudije ....................................................................................... 286 v) Nezavisnost okružnih vojnih sudova ............................................................. 287

b) Disciplinski vojni sudovi ................................................................................... 288 c) Posebni vojni sudovi .......................................................................................... 289

2. Disciplinska ovlaštenja vojnih starješina .......................................................... 291 a) Područje nadležnosti .......................................................................................... 291 b) Primjena ovlaštenja starješina............................................................................ 291

3. Civilno pravosuđe ............................................................................................. 292 a) Područje nadležnosti .......................................................................................... 293

i) Nadležnost ratione personae .......................................................................... 293 ii) Nadležnost ratione loci.................................................................................. 293 iii) Krivično gonjenje ......................................................................................... 293

b) Veze s vojnim sudovima.................................................................................... 293 D. PRAVO KOJE SU VOJNI I CIVILNI SUDOVI PRIMJENJIVALI NA KRIVIČNA DJELA IZ

MEĐUNARODNOG PRAVA ..................................................................................... 294 1. Materijalno pravo i postupak ............................................................................ 294 2. Kvalifikacija djela koja se temelji na krivičnom pravu .................................... 296

E. UTVRĐENO ČINJENIČNO STANJE U VEZI S OBAVEZOM DA SE DOKAŽU PROPUSTI U PREDUZIMANJU MJERA ........................................................................................ 298

1. Metodologija koju je koristilo Tužilaštvo može sama po sebi biti dokaz ........ 298 2. Dokazni predmeti P 771, P 772 i P 773............................................................ 300 3. Istraga koju je vodio Peter Hackshaw............................................................... 301

754/21623 TER

Prijevod

Predmet br. IT-01-47-T 15. mart 2006. vii

a) Pretraživanje spisa.............................................................................................. 302 b) Kriteriji istrage................................................................................................... 303 c) Neobavljene istrage............................................................................................ 304 d) Zaključci Vijeća ................................................................................................. 304

i) Zaključci o nepreduzimanju mjera u vezi s ubistvima koja su počinili potčinjeni..................................................................................................... 304

ii) Zaključci o nepreduzimanju mjera u vezi s okrutnim postupanjem (tačka 4) i krivičnim djelima protiv imovine (tačka 5, 6 i 7) ....................................... 305

VII. UTVRĐENO ČINJENIČNO STANJE I ZAKLJUČCI...................................307 A. KRIVIČNA DJELA PROTIV OSOBE – KRŠENJE ZAKONA I OBIČAJA RATOVANJA......... 307

1. Tačka 1: Ubistva u Dusini, Miletićima i Malinama.......................................... 307 a) Dusina ................................................................................................................ 307

i) Argumenti strana ............................................................................................ 307 ii) Nalazi Vijeća u vezi s ubistvima počinjenim u Dusini.................................. 308

a. Tok događaja dana 26. januara 1993. u Dusini.......................................... 308 b. Ubistvo Zvonka Rajića, paragraf 39(a)(ab) Optužnice.............................. 313 c. Ubistvo Nike Kegelja, Stipe Kegelja, Vinka Kegelja, Pere Ljubičića,

Augustina Radoša i Vojislava Stanišića, paragraf 39(a)(aa) Optužnice . 316 iii) Nalazi Vijeća u vezi s odgovornošću optuženog Hadžihasanovića ............. 317

a. Efektivna kontrola Envera Hadžihasanovića nad počiniocima predmetnih krivičnih djela ......................................................................................... 317

b. Saznanja optuženog Hadžihasanovića ....................................................... 318 c. Preduzete mjere.......................................................................................... 319

iv) Zaključci Vijeća............................................................................................ 324 b) Miletići............................................................................................................... 325

i) Argumenti strana ............................................................................................ 325 ii) Nalazi Vijeća u vezi s ubistvima počinjenim u Miletićima........................... 326

a. Tok događaja dana 24. aprila 1993. u Miletićima...................................... 326 i. Ranjeni strani mudžahedin .....................................................................326 ii. Zauzimanje Miletića, hapšenje i zatočavanje mještana.........................327 iii. Oslobađanje mještana...........................................................................330 iv. Povratak u Miletiće nakon napada........................................................332 v. Istrage vođene nakon masakra...............................................................333

b. Ubistvo Franje Pavlovića, Tihomira Pavlovića, Vlade Pavlovića i Ante Petrovića, paragraf 39(b) Optužnice ............................................................... 334

iii) Nalazi Vijeća u vezi s odgovornošću optuženih........................................... 338 iv) Zaključci Vijeća............................................................................................ 339

c) Maline ................................................................................................................ 339 i) Argumenti strana ............................................................................................ 339 ii) Nalazi Vijeća u vezi s ubistvima počinjenim u Malinama ............................ 340

a. Događaji koji su prethodili napadu na Maline ........................................... 340 b. Tok događaja dana 8. juna 1993. ............................................................... 341

i. Zauzimanje Malina i hapšenje mještana.................................................341 ii. Odlazak oko 200 mještana Hrvata u pravcu Mehurića..........................342 iii. Ukrcavanje hrvatskih ranjenika u kamion i njihova otmica od strane

mudžahedina .......................................................................................343 iv. Presretanje kolone mještana od strane mudžahedina............................344 v. Spajanje grupe Hrvata i ranjenika..........................................................346 vi. Masakr 24 Hrvata u Bikošima 8. juna 1993. ........................................347

c. Sastanak komande 306. brigade 12. juna 1993. ......................................... 349 d. Istraga sprovedena o događajima od 8. juna 1993..................................... 349 e. Saznanja optuženog Hadžihasanovića ....................................................... 350 f. Izvještaj civilne policije.............................................................................. 351 g. Obilazak mjesta događaja od strane predstavnika Posmatračke misije EZ-a351

753/21623 TER

Prijevod

Predmet br. IT-01-47-T 15. mart 2006. viii

h. Izvještaj specijalnog izvjestioca UN-a Tadeusza Mazowieckog ............... 351 i. Ubistvo 24 Hrvata, paragraf 39(c) Optužnice............................................. 354

iii) Nalazi Vijeća u vezi s odgovornošću optuženih........................................... 357 iv) Zaključci Vijeća............................................................................................ 357

2. Tačke 3 i 4: ubistvo i okrutno postupanje......................................................... 357 a) Uvod................................................................................................................... 357 b) Preduzete mjere opšteg karaktera ...................................................................... 359 c) Muzička škola u Zenici ...................................................................................... 361

i) Argumenti strana ............................................................................................ 362 ii) Nalazi Vijeća u vezi s djelima okrutnog postupanja počinjenim u muzičkoj

školi u Zenici............................................................................................... 363 a. Tok događaja u periodu od januara 1993. do kraja augusta ili septembra

1993......................................................................................................... 363 b. Okrutno postupanje, paragraf 42(a) Optužnice.......................................... 372

iii) Nalazi Vijeća u vezi s odgovornošću Envera Hadžihasanovića................... 374 a. Efektivna kontrola Envera Hadžihasanovića nad počiniocima predmetnih

krivičnih djela ......................................................................................... 374 b. Saznanja Envera Hadžihasanovića ............................................................ 375 c. Preduzete mjere.......................................................................................... 386

iv) Nalazi Vijeća u vezi s odgovornošću Amira Kubure ................................... 391 a. Efektivna kontrola Amira Kubure nad počiniocima predmetnih krivičnih

djela......................................................................................................... 391 b. Saznanja Amira Kubure............................................................................. 391

v) Zaključci Vijeća............................................................................................. 394 d) Kasarna bivše JNA u Travniku .......................................................................... 395

i) Argumenti strana ............................................................................................ 395 ii) Nalazi Vijeća u vezi s okrutnim postupanjem počinjenim u kasarni bivše

JNA ............................................................................................................. 396 a. Činjenično stanje u periodu od maja 1993. do kraja oktobra 1993. u

kasarni bivše JNA u Travniku................................................................. 396 b. Okrutno postupanje, paragrafi 41(b)(ba) i 42(b) Optužnice ...................... 403


krivičnih djela ......................................................................................... 406 b. Saznanja Envera Hadžihasanovića ............................................................ 406

iv) Zaključci Vijeća............................................................................................ 411 e) Selo Mehurići: osnovna škola u Mehurićima i kovačnica u Mehurićima.......... 411

i) Argumenti strana ............................................................................................ 411 ii) Nalazi Vijeća u vezi s okrutnim postupanjem počinjenim u osnovnoj školi u

Mehurićima i kovačnici u Mehurićima ....................................................... 413 a. Tok događaja u periodu od 6. juna 1993. do 4. jula 1993. u Školi i

Kovačnici u Mehurićima......................................................................... 413 i. Škola u Mehurićima................................................................................414 ii. Kovačnica u Mehurićima ......................................................................420

b. Okrutno postupanje, paragraf 42(c) i (d) ................................................... 427 iii) Nalazi Vijeća u vezi s odgovornošću Envera Hadžihasanovića................... 432


b. Saznanja Envera Hadžihasanovića ............................................................ 433 iv) Zaključci Vijeća............................................................................................ 437

f) Selo Orašac: Okrutno postupanje sa zarobljenicima i odrubljivanje glave Draganu Popoviću u bazi u Orašcu ................................................................. 437

i) Argumenti strana ............................................................................................ 438 ii) Nalazi Vijeća u vezi sa djelima okrutnog postupanja i ubistvima počinjenim

u logoru u Orašcu ........................................................................................ 439

752/21623 TER

Prijevod

Predmet br. IT-01-47-T 15. mart 2006. ix

a. Tok događaja u periodu od početka oktobra 1993. do januara 1994. ........ 439 b. Okrutno postupanje, paragraf 42(e) Optužnice.......................................... 449 c. Ubistvo, paragraf 43(e) Optužnice............................................................. 452


krivičnih djela ......................................................................................... 453 b. Saznanja Envera Hadžihasanovića ............................................................ 454

i. Da li je optuženi Hadžihasanović imao stvarno znanje? ........................454 ii. Da li je bilo razloga da optuženi Hadžihasanović zna? .........................455

c. Preduzete mjere.......................................................................................... 463 i. Preventivne mjere koje je optuženi Hadžihasanović preduzeo u periodu

od 20. oktobra 1993. do 31. oktobra 1993. .........................................464 ii. Da li su je optuženi Hadžihasanović zaista preduzeo nužne i razumne

mjere?..................................................................................................467 iii. Efektivnost upotrebe sile ......................................................................471 iv. Stvarne mogućnosti optuženog Hadžihasanovića da protiv svojih

potčinjenih primijeni silu sa ciljem sprečavanja krivičnih djela.........472 v. Vrijeme potrebno da se ostvari upotreba sile.........................................474 vi. Zaključci u vezi sa preventivnim mjerama...........................................475 vii. Kaznene mjere .....................................................................................477

iv) Zaključci Vijeća............................................................................................ 478 g) Motel “Sretno”................................................................................................... 478

i) Argumenti strana ............................................................................................ 479 ii) Nalazi Vijeća u vezi s okrutnim postupanjem počinjenim u motelu “Sretno”480

a. Tok događaja dana 18. i 19. maja 1993. .................................................... 480 b. Tok događaja u periodu od 18. do 21. juna 1993....................................... 486 c. Okrutno postupanje, paragraf 42(f) Optužnice .......................................... 486


krivičnih djela ......................................................................................... 490 b. Saznanja Envera Hadžihasanovića ............................................................ 491 c. Preduzete mjere.......................................................................................... 499


djela......................................................................................................... 503 b. Saznanja Amira Kubure............................................................................. 503

v) Zaključci Vijeća............................................................................................. 506 h) Opština Bugojno: Ubistvo Mladena Havraneka (salon namještaja “Slavonija” u

Bugojnu) i Marija Zrne (samostan u Bugojnu), te okrutno postupanje sa zarobljenicima ................................................................................................. 506

i) Opšta argumentacija strana............................................................................. 507 ii) Opšti tok događaja u periodu od jula 1993. do marta 1994........................... 510 iii) Ograničeni domašaj Presude ........................................................................ 512 iv) Salon namještaja “Slavonija” u Bugojnu: okrutno postupanje sa

zarobljenicima i ubistvo Mladena Havraneka............................................. 513 a. Argumenti strana........................................................................................ 513 b. Nalazi Vijeća u vezi sa djelima okrutnog postupanja sa zarobljenicima i

ubistvom Mladena Havraneka ................................................................ 514 i. Tok događaja u periodu od 24. jula 1993. do 23. augusta 1993. ............514 ii. Okrutno postupanje, paragraf 42(g) Optužnice .....................................518 iii. Ubistvo Mladena Havraneka, paragraf 43(c) Optužnice......................521

v) Samostan u Bugojnu: okrutno postupanje sa zarobljenicima i ubistvo Marija Zrne ............................................................................................................. 523

a. Argumenti strana........................................................................................ 523

751/21623 TER

Prijevod

Predmet br. IT-01-47-T 15. mart 2006. x

b. Nalazi Vijeća u vezi s okrutnim postupanjem sa zarobljenicima i ubistvom Marija Zrne ............................................................................................. 524

i. Tok događaja u periodu od 25. jula 1993. do kraja jula 1993. ...............524 ii. Okrutno postupanje, paragraf 42(g) Optužnice .....................................526 iii. Ubistvo Marija Zrne, paragraf 43(d) Optužnice...................................531

vi) Gimnazija...................................................................................................... 533 a. Argumenti strana........................................................................................ 533 b. Nalazi Vijeća u vezi s okrutnim postupanjem počinjenim u Gimnaziji .... 533

i. Tok događaja u periodu od 18. jula 1993. do 8. oktobra 1993. ..............533 ii. Okrutno postupanje, paragraf 42(g) Optužnice .....................................538

vii) Osnovna škola “Vojin Paleksić”.................................................................. 539 a. Argumenti strana........................................................................................ 539 b. Nalazi Vijeća u vezi s okrutnim postupanjem u osnovnoj školi “Vojin

Paleksić” ................................................................................................. 540 i. Tok događaja u periodu od kraja jula 1993. pa do kraja augusta 1993. .540 ii. Okrutno postupanje, paragraf 42(g) Optužnice .....................................543

viii) Stadion FK ”Iskra” ..................................................................................... 544 a. Argumenti strana........................................................................................ 544 b. Nalazi Vijeća u vezi s okrutnim postupanjem na stadionu FK “Iskra” ..... 545

ix) “BH banka”................................................................................................... 552 a. Argumenti strana........................................................................................ 552 b. Nalazi Vijeća u vezi s okrutnim postupanjem počinjenim u “BH banci”.. 553

x) Tumačenje Optužnice .................................................................................... 554 xi) Specifičnost situacije .................................................................................... 555 xii) Nalazi Vijeća u vezi s odgovornošću optuženog Hadžihasanovića............. 556

i. Efektivna kontrola optuženog Hadžihasanovića nad počiniocima krivičnih djela .....................................................................................556

ii. Saznanja optuženog Hadžihasanovića...................................................560 iii. Preduzete mjere ....................................................................................564

xiii) Zaključci Vijeća ......................................................................................... 569 B. NALAZI I ZAKLJUČCI U VEZI S KRIVIČNIM DJELIMA PROTIV IMOVINE ..................... 570

1. Tačka 5: Bezobzirno razaranje gradova, naselja ili sela koje nije opravdano vojnom nuždom u opštinama Zenica, Travnik i Vareš – kršenje zakona i običaja ratovanja ............................................................................................ 570

a) Dusina ................................................................................................................ 570 b) Miletići............................................................................................................... 571 c) Guča Gora .......................................................................................................... 571

i) Argumenti strana ............................................................................................ 572 ii) Zaključci Vijeća u vezi s bezobzirnim razaranjem u Gučoj Gori.................. 572 iii) Zaključci Vijeća ........................................................................................... 576

d) Maline ................................................................................................................ 576 i) Argumenti strana ............................................................................................ 577 ii) Zaključci Vijeća u vezi s bezobzirnim razaranjem u Malinama.................... 577 iii) Zaključci Vijeća ........................................................................................... 580

e) Čukle .................................................................................................................. 581 i) Argumenti strana ............................................................................................ 581 ii) Zaključci Vijeća u vezi s bezrazložnim razaranjem u Čuklama.................... 582 iii) Zaključci Vijeća ........................................................................................... 585

f) Šušanj, Ovnak, Brajkovići, Grahovčići .............................................................. 585 i) Argumenti strana ............................................................................................ 585 ii) Zaključci Vijeća u vezi s bezobzirnim razaranjem u Šušnju, Ovnaku,

Brajkovićima i Grahovčićima ..................................................................... 586 iii) Zaključci Vijeća ........................................................................................... 591

g) Vareš .................................................................................................................. 591

750/21623 TER

Prijevod

Predmet br. IT-01-47-T 15. mart 2006. xi

i) Argumenti strana ............................................................................................ 592 ii) Zaključci Vijeća u vezi s bezobzirnim razaranjem Vareša............................ 592 iii) Zaključci Vijeća u vezi s odgovornošću Amira Kubure .............................. 595

a. Efektivna kontrola Amira Kubure nad počiniocima zločina...................... 595 b. Saznanja Amira Kubure............................................................................. 596

iv) Zaključci Vijeća............................................................................................ 597 2. Tačka 6: pljačkanje javne i privatne imovine na lokalitetima na teritoriji

opština Zenica, Travnik i Vareš ..................................................................... 598 a) Miletići ............................................................................................................... 598

i) Argumenti strana ............................................................................................ 598 ii) Nalazi Vijeća u vezi s pljačkanjem javne i privatne imovine u Miletićima .. 599 iii) Nalazi Vijeća u vezi s odgovornošću Envera Hadžihasanovića................... 601 iv) Nalazi Vijeća u vezi s odgovornošću Amira Kubure ................................... 601 v) Zaključci Vijeća............................................................................................. 601

b) Guča Gora .......................................................................................................... 602 i) Argumenti strana ............................................................................................ 602 ii) Nalazi Vijeća u vezi s pljačkanjem javne i privatne imovine u Gučoj Gori.. 603 iii) Nalazi Vijeća u vezi s odgovornošću Envera Hadžihasanovića................... 606


b. Saznanja Envera Hadžihasanovića ............................................................ 607 c. Preduzete mjere.......................................................................................... 608

iv) Zaključci Vijeća............................................................................................ 609 c) Maline ................................................................................................................ 609

i) Argumenti strana ............................................................................................ 610 ii) Nalazi Vijeća u vezi s pljačkanjem javne i privatne imovine u Malinama ... 610 iii) Nalazi Vijeća u vezi s odgovornošću Envera Hadžihasanovića................... 614



iv) Nalazi Vijeća u vezi s odgovornošću Amira Kubure ................................... 615 v) Zaključci Vijeća............................................................................................. 615

d) Čukle.................................................................................................................. 616 i) Argumenti strana ............................................................................................ 616 ii) Nalazi Vijeća u vezi s pljačkanjem javne i privatne imovine u Čuklama ..... 617 iii) Nalazi Vijeća u vezi s odgovornošću Envera Hadžihasanovića................... 619



iv) Zaključci Vijeća............................................................................................ 622 e) Šušanj, Ovnak, Brajkovići, Grahovčići.............................................................. 622

i) Argumenti strana ............................................................................................ 623 ii) Zaključci Vijeća u vezi s pljačkanjem javne i privatne imovine u selima

Šušanj, Ovnak, Brajkovići i Grahovčići...................................................... 624 iii) Nalazi Vijeća u vezi s odgovornošću Envera Hadžihasanovića................... 630




djela......................................................................................................... 633

749/21623 TER

Prijevod

Predmet br. IT-01-47-T 15. mart 2006. xii

b. Saznanja Amira Kubure............................................................................. 633 c. Preduzete mjere.......................................................................................... 634

v) Zaključci Vijeća............................................................................................. 635 f) Vareš................................................................................................................... 636

i) Argumenti strana ............................................................................................ 636 ii) Nalazi Vijeća u vezi s pljačkanjem javne i privatne imovine u Varešu ........ 637 iii) Nalazi Vijeća u vezi s odgovornošću Amira Kubure ................................... 643

a. Efektivna kontrola Amira Kubure nad počiniocima predmetnih krivičnih djela......................................................................................................... 643

b. Saznanja Amira Kubure............................................................................. 644 c. Preduzete mjere.......................................................................................... 645

iv) Zaključci Vijeća............................................................................................ 648 3. Tačka 7: Uništavanje ili hotimično oštećivanje vjerskih ustanova u opštini

Travnik ........................................................................................................... 648 a) Guča Gora: Samostan......................................................................................... 648

i) Argumenti strana ............................................................................................ 649 ii) Nalazi Vijeća u vezi sa uništavanjem ili oštećivanjem vjerskih ustanova u

Gučoj Gori................................................................................................... 649 iii) Nalazi Vijeća u vezi s odgovornošću Envera Hadžihasanovića................... 653 iv) Zaključci Vijeća............................................................................................ 653

b) Travnik: crkva u Travniku ................................................................................. 653 i) Argumenti strana ............................................................................................ 654 ii) Nalazi Vijeća u vezi sa uništavanjem ili hotimičnim oštećivanjem vjerskih

ustanova u Travniku.................................................................................... 654 iii) Nalazi Vijeća u vezi s odgovornošću Envera Hadžihasanovića................... 656 iv) Zaključci Vijeća............................................................................................ 656

C. NALAZI VIJEĆA U VEZI S MJERAMA KOJE JE OPTUŽENI HADŽIHASANOVIĆ PREDUZEO U POGLEDU UNIŠTAVANJA I PLJAČKANJA IMOVINE ............................. 657

1. Uvod.................................................................................................................. 657 2. Dokumentarni dokazi pribavljeni u 3. korpusu ................................................ 658

a) Opšta zabrana uništavanja i pljačkanja imovine ................................................ 658 b) Opšte preventivne i kaznene mjere .................................................................... 658 c) Organizovanje i mobilizovanje vojne policije ................................................... 660 d) Izvještaji podneseni Vrhovnoj komandi ............................................................ 660 e) Lične inicijative optuženog Hadžihasanovića u nekim konkretnim slučajevima660 f) Povratne veze između Komande 3. korpusa i potčinjenih jedinica .................... 661 g) Samostalne inicijative zapovjednika jedinica u sastavu 3. korpusa................... 661

3. Pokrenute istrage i krivični postupci ................................................................ 662 a) Razmjeri pljačkanja, problemi da se ono zaustavi i da se otkriju počinioci ...... 663 b) Mjere koje je primijenio 3. korpus i njihova ograničenja .................................. 665 c) Disciplinske sankcije.......................................................................................... 666

4. Opšti zaključci .................................................................................................. 667

VIII. KAZNA................................................................................................................668

A. ARGUMENTI STRANA............................................................................................. 668 B. PRAVNI OKVIR IZRICANJA KAZNE .......................................................................... 670

1. Pravne odredbe i principi koji se primjenjuju prilikom odmjeravanja kazne... 670 2. Jedinstveni osnov odgovornosti za optužene: njihov komandni položaj u

trenutku događaja ........................................................................................... 673 C. ODREĐIVANJE KAZNI............................................................................................. 674

1. Enver Hadžihasanović ...................................................................................... 674 a) Olakšavajuće okolnosti koje je Vijeće prihvatilo............................................... 674

i) Subjektivne olakšavajuće okolnosti................................................................ 674 ii) Objektivne olakšavajuće okolnosti................................................................ 675

748/21623 TER

Prijevod

Predmet br. IT-01-47-T 15. mart 2006. xiii

b) Otežavajuće okolnosti koje je Vijeće prihvatilo ................................................ 676 c) Jedinstvo kazne .................................................................................................. 676 d) Uračunavanje vremena provedenog u pritvoru u izdržavanje kazne ................. 676

2. Amir Kubura ..................................................................................................... 677 a) Olakšavajuće okolnosti koje je Vijeće prihvatilo............................................... 677

i) Subjektivne olakšavajuće okolnosti................................................................ 677 ii) Objektivne olakšavajuće činjenice ................................................................ 677

b) Otežavajuće okolnosti koje je Vijeće prihvatilo ................................................ 678 c) Jedinstvo kazne .................................................................................................. 679 d) Uračunavanje vremena provedenog u pritvoru u izdržavanje kazne ................. 679

IX. DISPOZITIV..........................................................................................................680

X. DODATAK I: HISTORIJSKI KONTEKST........................................................690

XI. DODATAK II: GLOSAR .....................................................................................694

A. ČESTO KORIŠTENI IZRAZI I SKRAĆENICE ................................................................ 694 B. BRIGADE ABIH ..................................................................................................... 701 C. MEĐUNARODNI PRAVNI INSTRUMENTI I TEORIJSKI RADOVI ................................... 702 D. SUDSKA PRAKSA ................................................................................................... 706

1. MKSJ - Tužilac protiv Envera Hadžihasanovića i Amira Kubure, predmet br. IT-01-47-T ................................................................................................ 706

2. MKSJ - drugi predmeti ..................................................................................... 707 3. MKSR ............................................................................................................... 712 4. Razno ................................................................................................................ 713

XII. DODATAK III: HISTORIJAT POSTUPKA....................................................715

A. PRETPRETRESNI POSTUPAK.................................................................................... 715 1. Optužnica, dovođenje optuženih u Međunarodni sud i prvo stupanje pred Sud715 2. Zastupnici odbrane, pretpretresni sudija i sastav Vijeća................................... 715 3. Preliminarni podnesci zbog nedostataka u formi Optužnice na osnovu pravila

72(A)(ii) Pravilnika ........................................................................................ 716 a) Optužnica od 13. jula 2001. ............................................................................... 716 b) Optužnica od 11. januara 2002. ......................................................................... 718 c) Optužnica od 15. augusta 2003. ......................................................................... 720 d) Optužnica od 26. septembra 2003...................................................................... 721

4. Osporavanje nadležnosti (komandna odgovornost u okviru unutrašnjeg oružanog sukoba) na osnovu pravila 72(A)(i)................................................ 721

5. Pritvor i privremeno puštanje na slobodu prije suđenja ................................... 724 6. Statusne konferencije ........................................................................................ 724

B. GLAVNI PRETRES ................................................................................................... 725 1. Opšti podaci ...................................................................................................... 725 2. Uvođenje dokaza u dokazni materijal............................................................... 725 3. Privremeno puštanje na slobodu za vrijeme sudskog postupka i u toku

vijećanja ......................................................................................................... 725 4. Odluka po zahtjevu za donošenje oslobađajuće presude na osnovu pravila

98bis Pravilnika.............................................................................................. 726 5. Odluka po zahtjevu Tužilaštva za novo izvođenje dokaza optužbe ................. 726 6. Obilazak poprišta djelā ..................................................................................... 727

XIII. DODATAK IV: OPTUŽNICA..........................................................................728

XIV. DODATAK V: KARTE .....................................................................................742

A. DH 82 (IZVADAK) ................................................................................................. 743 B. DH 84 (IZVADAK).................................................................................................. 744

747/21623 TER

Prijevod

Predmet br. IT-01-47-T 15. mart 2006. xiv

C. DH 97 (IZVADAK).................................................................................................. 745

746/21623 TER

Prijevod


I. UVOD

A. Optuženi

1. Optuženi Hadžihasanović

1. Optuženi Hadžihasanović rođen je 7. jula 1950. u Zvorniku, u opštini Zvornik,

u Republici Bosni i Hercegovini (dalje u tekstu: RBiH).1 Optuženi Hadžihasanovć

bivši je oficir JNA.2 Godine 1973. diplomirao je na Akademiji kopnene vojske u

Beogradu, nakon čega je raspoređivan na dužnosti u JNA u Tuzli i Sarajevu.3 Godine

1988. optuženi Hadžihasanović je imenovan načelnikom štaba 49. motorizovane

brigade. Kasnije je, krajem 1989., postavljen za komandanta te brigade. Na toj

dužnosti, optuženi Hadžihasanović je stekao čin potpukovnika.4

2. Početkom aprila 1992., nakon što je napustio JNA, optuženi Hadžihasanović

je stupio u TO (Teritorijalna odbrana) RBiH,5 a zatim je, 1. septembra 1992.,

imenovan načelnikom štaba 1. korpusa ABiH.6 Najprije mu je Sefer Halilović dao

zaduženje da u Zenici organizuje snage za deblokadu Sarajeva.7 Zatim mu je dat

zadatak da iz Zenice konsoliduje i organizuje jedinice u Srednjoj Bosni kako bi se

oduprle vojnoj agresiji od strane srpskih snaga kojoj je bila izložena RBiH. Nakon

toga ga je Sefer Halilović sredinom novembra 1992. imenovao komandantom 3.

korpusa.8 Na tom položaju je bio sve do 1. novembra 1993., kada je unaprijeđen u

načelnika Štaba Vrhovne komande. Nakon njega, na taj položaj je došao Mehmed

Alagić.9

3. U decembru 1993., optuženi Hadžihasanović je dobio čin brigadnog generala i

postao član Zajedničke komande Vojske Federacije Bosne i Hercegovine.

1 Prvo stupanje pred Sud, 9. august 2001., T(f) 2. 2 Zajednička izjava o činjenicama o kojima su se strane sporazumjele, Prilog A. 3 Ibid. 4 Ibid. 5 Ibid. 6 DH 451. 7 Muradif Mekić, T(f) 9950. 8 P 245; DH 2088 (Izvještaj vojnog vještaka Vahida Karavelića), par. 317, 367 i 377; Završni podnesak Hadžihasanovićeve odbrane, par. 28; Zajednička izjava o činjenicama o kojima su se strane sporazumjele, Prilog A. 9 Zajednička izjava o činjenicama o kojima su se strane sporazumjele, Prilog A; P 209 i P 278.

745/21623 TER

Prijevod


2

2. Optuženi Kubura

4. Optuženi Kubura je rođen 4. marta 1964. u Kaknju u Bosni i Hercegovini.10

Optuženi Kubura je bivši aktivni oficir JNA. Po završetku studija na Akademiji

kopnene vojske, pet godina služio je kao aktivni oficir JNA u Đakovici. Godine

1992., Amir Kubura je napustio JNA; tada je imao čin kapetana.11

5. Godine 1992., optuženi Kubura je stupio u ABiH, koja se upravo formirala,

kao zamjenik komandanta jednog odreda u Kaknju. Kasnije je postavljen za

komandanta jednog brdskog bataljona ABiH na istom području.12 Dana 11. decembra

1992., Amir Kubura je postavljen na dužnost pomoćnika načelnika štaba za

operativno-nastavne poslove 7. muslimanske brdske brigade 3. korpusa ABiH.13

Naredbom Sefera Halilovića od 12. marta 1993., optuženi Kubura je imenovan

načelnikom štaba i zamjenikom komandanta 7. brigade.14 Naredbom od 6. augusta

1993., Rasim Delić, komandant Štaba Vrhovne komande ABiH, imenovao je

optuženog Kuburu komandantom 7. brigade.15 Međutim, dokazi koje ćemo proučiti

kasnije svjedoče o tome da je optuženi Kubura de facto vršio komandu nad 7.

brigadom i prije nego što je formalno postavljen na to mjesto.

6. Dana 16. marta 1994., optuženi Kubura, tada pukovnik, postavljan je za

komandanta 1. muslimanske brdske brigade 1. korpusa ABiH.16 Dana 16. decembra

1995., postavljen je za komandanta 443. brigade 4. korpusa ABiH. U junu 1999.

postao je član komande 1. korpusa ABiH.17

B. Optužbe protiv optuženih

7. Tužilac tvrdi da je, tokom 1993. i sve do 18. marta 1994., ABiH učestvovala u

vojnom sukobu sa Hrvatskim vijećem obrane (u daljnjem tekstu: HVO) u srednjoj

Bosni, uključujući opštine Travnik, Zenica, Bugojno, Kakanj i Vareš.18 Ona navodi da

su jedinice potčinjene 3. korpusu, a među njima i 7. brigada kojom je zapovijedao

optuženi Kubura, napale gradove i sela čije su većinsko stanovništvo činili bosanski 10 Prvo stupanje pred Sud, 9. august 2001., str. 2. 11 Zajednička izjava o činjenicama o kojima su se strane sporazumjele, Prilog A. 12 Ibid. 13 Ibid. 14 DK 62, Prilog A. 15 DK 25; P 498. 16 Zajednička izjava o činjenicama o kojima su se strane sporazumjele, Prilog A. 17 Ibid. 18 Optužnica, par. 26.

744/21623 TER

Prijevod


3

Hrvati. Nakon tih napada su civili, većinom bosanski Hrvati, ali i bosanski Srbi, bili,

kako se tvrdi, izloženi hotimičnom lišavanju života i teškim povredama.19

8. Optužba između ostalog navodi da su većinom bosanski Hrvati, ali i bosanski

Srbi, bili protivpravno zatvarani ili na drugi način zatočeni na mjestima koja su

kontrolisale jedinice potčinjene optuženima. Tokom zatočeništva bili su izloženi

fizičkom i psihičkom nasilju. Uslove u zatočeništvu karakterisala je, između ostalog,

prenatrpanost, nedostatak higijene i ljekarske njege, kao i nehumano lišavanje,

između ostalog, hrane, vode i odjeće.20

9. Optužba takođe tvrdi da su jedinice potčinjene optuženima pljačkale i

uništavale imovinu bosanskih Hrvata i bosanskih Srba bez ikakvog vojnog

opravdanja. Pored toga i vjerski objekti, mjesta i ustanove bosanskih Hrvata bili su

razarani ili na drugi način oštećivani ili skrnavljeni.21

10. Tužilaštvo tvrdi da su optuženi znali ili da je bilo razloga da znaju da se

njihovi potčinjeni spremaju na počinjenje krivičnih djela ili da su ih već počinili, ali

da oni nisu preduzeli nužne i razumne da ta djela spriječe ili da kazne njihove

počinioce.

11. Iz tih propusta, tvrdi se, proističe krivična odgovornost optuženih za ubistvo i

okrutno postupanje, kao kršenje zakona ili običaja ratovanja kažnjivo po članovima 3

i 7(3) Statuta i priznato članom 3(1)(a) Ženevskih konvencija;22 bezobzirno razaranje

gradova, naselja ili sela koje nije opravdano vojnom nuždom, kršenje zakona i običaja

ratovanja kažnjivo po članovima 3(b) i 7(3) Statuta;23 pljačkanje javne ili privatne

imovine, kao kršenje zakona ili običaja ratovanja kažnjivo po članovima 3(e) i 7(3)

Statuta;24 te uništavanje ili hotmično oštećivanje vjerskih ustanova, kao kršenje

zakona i običaja ratovanja kažnjivo po članovima 3(d) i 7(3) Statuta.25

19 Ibid., par. 27. 20 Ibid., par. 28. 21 Ibid., par. 29. 22 Ibid., par. 39-43. 23 Ibid., par. 44 i 45. 24 Ibid., par. 44 i 45. 25 Ibid., par. 46.

743/21623 TER

Prijevod


4

II. MJERODAVNO PRAVO

A. Uslovi za primjenu člana 3 Statuta

12. Optužnica sadrži, s jedne strane, tačke koje se zasnivaju na odredbama člana 3

Statuta kao što su tačka 5 (bezobzirno razaranje gradova, naselja ili sela koje nije

opravdano vojnom nuždom), tačka 6 (pljačkanje javne ili privatne imovine) i tačka 7

(uništavanje ili hotimično oštećivanje vjerskih ustanova) i, s druge strane, tačke koje

se zasnivaju i na članu 3 Statuta i na zajedničkom članu 3 Ženevskih konvencija iz

1949. (tačke 1 i 3: ubistvo, te tačke 2 i 4: okrutno postupanje).

13. Da bi se mogao primijeniti član 3 Statuta, moraju se zadovoljiti dva osnovna

preduslova: postojanje oružanog sukoba (unutrašnjeg ili međunarodnog) i tijesna veza

između inkriminisanih djela i sukoba.26 Jurisprudencija Međunarodnog suda potvrdila

je u više navrata da je član 3 Statuta primjenjiv bez obzira na karakter oružanog

sukoba.27

14. U Odluci o nadležnosti u predmetu Tadić, Žalbeno vijeće je zauzelo stav da

oružani sukob postoji uvijek kada dođe do primjene oružane sile između država ili

kada postoji dugotrajan oružani sukob između državnih vlasti i organizovanih

oružanih grupa ili između takvih grupa unutar neke države.28 Dovoljno je utvrditi da

oružani sukob postoji na području na kojem se nalazi relevantna opština.29

Međunarodno humanitarno pravo primjenjivo je od trenutka kada započne takav

oružani sukob, nakon obustave neprijateljstava, pa sve do konačnog zaključenja mira;

ili, u slučaju unutrašnjih sukoba, sve dok se ne postigne mirno rješenje.30

15. Nadalje, Žalbeno vijeće u u predmetu Tadić je preciziralo: “Čak i ako u

[datom] regionu […] nije bilo većih sukoba u vremenu i na mestu gde su zločini

navodno počinjeni […] međunarodno humanitarno pravo se primenjuje. Dovoljno je

26 Odluka o nadležnosti u predmetu Tadić, par. 67 do 70. Argumenti Tužilaštva u pogledu oružanog sukoba i obilježja bića krivičnih djela, 2. juli 2004., par 3 do 8. 27 Odluka o nadležnosti u predmetu Tadić, par. 94 i 137; Prvostepena presuda u predmetu Strugar, par. 216. 28Odluka o nadležnosti u predmetu Tadić, par. 70. 29 Prvostepena presuda u predmetu Čelebići, par. 185. 30 Odluka o nadležnosti u predmetu Tadić, par. 70.

742/21623 TER

Prijevod


5

da su navodni zločini bili usko povezani uz neprijateljstva koja su se dešavala na

drugim delovima teritorija pod kontrolom sukobljenih strana”.31

16. Što se tiče uslova postojanja uske i očigledne veze između oružanog sukoba i

počinjenja krivičnog djela, Žalbeno vijeće u predmetu Kunarac konstatovalo je da je

dovoljno utvrditi da je “počinilac djelovao u službi oružanog sukoba ili pod okriljem

oružanog sukoba”.32 U vezi s tim, Žalbeno vijeće je podsjetilo da se ne zahtijeva

uzročno-posljedična veza između oružanog sukoba i počinjenja krivičnog djela, ali da

se traži barem to da je postojanje oruženog sukoba u znatnoj mjeri uticalo na

mogućnost da počinilac počini krivično djelo, njegovu odluku da ga počini, način na

koji je počinjeno ili cilj s kojim je počinjeno.33

17. Što se tiče nadležnosti Vijeća za krivična djela iz zajedničkog člana 3

Ženevskih konvencija iz 1949., valja podsjetiti da je u svojoj Odluci o nadležnosti

Žalbeno vijeće zauzelo stav da član 3 Statuta funkcioniše kao rezidualna odredba

kako bi se osiguralo da nijedno teško kršenje međunarodnog humanitarnog prava ne

izmakne nadležnosti Međunarodnog suda.34 S tim u vezi Vijeće je navelo uslove koji

se moraju ispuniti da bi neko krivično djelo bilo predmetom krivičnog gonjenja pred

Međunarodnim sudom, u smislu člana 3 Statuta:

(I) kršenje mora da predstavlja povredu pravila međunarodnog humanitarnog prava;

(II) pravilo mora biti običajne prirode, ili, ako pripada pravu koji je bazirano na sporazumu, moraju biti ispunjeni zahtevani uslovi;

(III) kršenje mora biti “teško”, što znači da mora predstavljati povredu pravila koje štiti važne vrednosti, i ta povreda mora uključiti teške posledice po žrtvu. […]

(IV) povreda pravila mora zahtevati, po običajnom pravu ili po pravu baziranom na sporazumu, individualnu krivičnu odgovornost osobe koja je prekršila to pravilo.35

18. Dakle, da bi neko vijeće bilo nadležno da sudi u pogledu nekog kršenja,

moraju biti ispunjeni ti uslovi, bez obzira na to da li se to konkretno krivično djelo

31 Odluka o nadležnosti u predmetu Tadić, par. 70, potvrđena od strane Žalbenog vijeća u Drugostepenoj presudi u predmetu Kunarac, par. 57. 32 Drugostepena presuda u predmetu Kunarac, par. 58. 33 Ibid., par. 58. 34 Odluka o nadležnosti u predmetu Tadić, par. 91 i 94; Prvostepena presuda u predmetu Strugar, par. 218. Žalbeno vijeće je ri

Documents

UJEDINJENE NACIJE...Prijevod Predmet br. IT-01-47-T 15. mart 2006. ii c. Retroaktivna dužnost kažnjavanja zasnovana na prethodnom znanju..... 55 d) Uzročno-posljedična veza i obaveza