Ukusi jezera Shijet e Liqenit Tastes of the Lake

Crna GoraMinistarstvo kulture w

ww.cstim

ontene

gro.org

Finansirala Evropska Unija

Ova publikacija je nastala uz pomoć Evropske unije u okviru IPA prekograničnog projekta „Valorizacija etno-gastronomske baštine u oblasti Skadarskog jezera”. Publikacija ne sadrži formalno saopštenje i ne predstavlja nužno službeni stav Evropske unije.Ky publikim është përgatitur me mbështetjen e Bashkimit Europian, në kuadër të Projektit ndërkufitar IPA „Vlerësimi i trashëgimisë Etno-Gastronomike në Liqenin e Shkodrës“. Përmbajtja e këtij publikimi jo domosdoshmërisht pasqyron pikëpamjet e Bashkimit Europian.This publication has been produced with the assistance of the European Union under the IPA cross-border project „Valorisation of the Ethno-Gastronomic Heritage in Shkoder/Skadar Lake”. The contents of this publication do not necessarily reflect the views of the European Union.

Projekat u Albaniji su implementirali CERAI iz Španije i QBP iz Skadra, a u Crnoj Gori Centar sa inicijative iz oblasti održivog turizma.Projekti implementohet nga Qendra për Studime Rurale & Bujqësi Ndërkombëtare (CERAI) së bashku me partnerin e saj në Shqipëri: Qendra Burimore e Permakulturës (PRC), si dhe në bashkëpunim me Qendrën për Iniciativat e Turizmit të Qëndrueshëm (CSTI) në Mal të Zi.The project is implemented by the Centre for Rural Studies & International Agriculture (CERAI) with its partner the Permaculture Resource Centre (PRC) in Albania, and the Centre for Sustainable Tourism Initiatives (CSTI) in Montenegro.

Izdavači / Botuesit / Publishers /Centar za inicijative iz oblasti održivog turizma / Pilot projekat za razvoj lokalnih zajednica Skadarskog jezeraQendra për Iniciativat e Turizmit të Qëndrueshëm / Projekti Pilot për Zhvillimin Lokal në Liqenin e Shkodrës Centre for Sustainable Tourism Initiatives / Local Development Pilot Project on Skadar Lake

Za izdavače / Për botuesit / For PublishersSvetlana VujičićLejla Abdić Đoković

Urednici / Redaktorët / EditorsLejla Abdić ĐokovićStella RecordatiBojana Sekulić

Prevod / Përkthimi / TranslationLindsay MilichMeri KrivokapićEralda Nikshiqi

Grafičko oblikovanje / Dizenjimi grafik / DesignSnežana Pupović

Tehnički urednik / Redaktor teknik / Prepress EditorAna Matić

Fotografija / Foto / PhotoDuško Miljanić

Štampa / Botimi /PrintPublikum, Beograd

Tiraž / Tirazhi / Circulation1300

Podgorica 2012.

ISBN 978-9940-9007-1-7 (Centar za iznicijative iz oblasti održivog turizma)COBISS.CG-ID 20731920

Posebnu zahvalnost dugujemo Hotelsko edukativnom centru (HEC) iz Miločera i g-dinu Antonu Bazhdariju (iz hotelskog restorana Colosseo u Skadru) na uspješnoj saradnji.Një falenderim i veçantë shkon për Qendren e Edukimit të Hoteleve (HEC) në Milocer dhe për Z.Anton Bazhdari (Hotel Restorant Colosseo nga Shkodra) për bashkëpunimin e tyre.A special thanks to the Hotel Education Centre (HEC) in Milocer and Mr. Anton Bazhdari (Hotel Restaurant Colosseofrom Shkoder) for their cooperation.

Projekat je ko-finansiralo Ministarstvo kulture posredstvom Pilot projekta za razvoj lokalnih zajednica Skadarskog jezera.Projekti bashkëfinancohet nga Ministria e Kulturës së Malit të Zi, përmes Projektit Pilot për Zhvillimin Lokal në Liqenin e Shkodrës.The project is co-financed by the Ministry of Culture in Montenegro through the Local Development Pilot Project on Skadar Lake.

Ukusi jezeraShijet e Liqenit

Tastes of the Lake


ww.cstim

ontene

gro.org













Podgorica 2012.





Tastes of the Lake


Tastes of the Lake

Skadarsko jezero, drevna raskrsnica puteva, živopisno područje zadivljujućeg spoja prirode i ljudi. Najveće jezero na Balkanu koje danas teritorijalno pripada Crnoj Gori i Albaniji, plijeni posebnošću, ne samo zbog ljepote njegovih pejzaža, već i zbog bogate i dinamične istorije koja je stvorila poseban duh ljudi koji žive na njegovim obalama.

Malo je krajeva, gdje je civilizacija vjekovima silovito krčila sebi put ostavljajući vrijedne tragove, bogatu tradiciju i kulturnu baštinu. A kako najbolje okusiti uticaj istorijskih promjena i prepletene kulturne sličnosti i različitosti, slojevite tradicije i običaje, kao i kulturu pokrajvođana, albanskih i crnogorskih, ako ne kušajući slične, a različite ukuse, bogatih nacionalnih kuhinja sa obje strane Skadarskog jezera.

Uprkos različitim uticajima, gastronomija na ovom području se u velikoj mjeri poistovjećuje sa mediteranskom ishranom. Ipak, lokalni proizvodi, ovog, multietnički usklađenog područja, nose pečat jednostavnosti i jasnog teritorijalnog identiteta proizvoda koji su zajednički za sjevernu Albaniju i jug Crne Gore.

Kombinacija priobalja, rijeka, prekograničnog jezera i ravnica, kao i planina omogućiće vam da uživate u zalo-gajima jednostavnih, a ipak veoma ukusnih jela i to u blizini mjesta iz kojih potiču, a koja bi mnogima bila veliki izazov i da ih posjete.

Spoj mesa visokog kvaliteta, posebno jagnjećeg i jarećeg, jezerske ribe poput krapa, jegulje, ukljeve i sivog cipola, skromnih, ali i svježih mliječnih proizvoda, poput kozjeg, kravljeg i ovčjeg sira i jogurta, ukusnog povrća i voća koje se uzgaja na ovoj teritoriji poput okre, plavog patlidžana, crnog luka, paradajza, smokava, nara, grožđa i sl., predstavljavljaju nešto što svaki putnik jedva čeka da otkrije!

Mi želimo da Vam dočaramo gastronomske sličnosti obala jezera drugačijih po navikama i religiji, da Vas upozna-mo sa bogatstvom varijeteta na prvi pogled identičnih gastronomskih užitaka, da Vas pripremimo za potpune kontraste od uobičajenog i poznatog. Želimo da Vas uvedemo u jedinstvo i riznicu različitosti etno-gastronom-ske rute oko Skadarskog jezera koja sve ovo objedinjuje u isti mah, a koju Vam u ovom izdanju prezentiramo u malom. Jednostavno, želimo da vam dočaramo tek miris krapa iz tave, tek djelić ukusa mariniranog krapa, da vam otvorimo apetit i odškrinemo vrata gastonomskih užitaka koje Vam ovaj prostor nudi.

Znamo da ćete sigurno poželjeti da i sami istražujete sve ukuse jezera i da čašom dobrog crmničkog vina Vranac ili albanskog bijelog vina Shesh i Bardhe, nazdravite gastonomskoj baštini ovog regiona.

Umjesto uvoda

Liqeni i Shkodrës, një udhëkryq i lashtë dhe zonë piktoreske e kombinimit mahnitës të natyrës dhe njerëzve. Është liqeni më i madh në Ballkan i cili sot nga ana territoriale i takon Malit të Zi dhe Shqipërisë. Është shumë i veçantë, jo vetëm për peisazhet e tij, por edhe për historinë e pasur dhe dinamike e cila krijoi një frymë të veçantë të njerëzve që jetojnë përgjatë brigjeve të tij.

Nuk ka shumë vende në të cilat qytetërimi ka shtruar rrugën e tij fuqimisht ndër shekuj, duke lënë pas gjurmë të vlefshme, traditë të pasur dhe trashëgimi kulturore. Dhe si të përjetojmë në mënyrën më të mirë ndikimin e ndry-shimeve historike, dallimet dhe ngjashmëritë kulturore të gërshetuara, traditat, zakonet dhe kulturën e popullit malazez dhe shqiptar që jetojnë në afërsi të ujit, nëse jo duke provuar shije të ngjashme dhe të ndryshme të kuzhi-nave të pasura kombëtare nga të dyja anët e liqenit të Shkodrës.

Pavarësisht nga ndikimet e ndryshme, gastronomia e kësaj zone identifikohet gjërësisht me gastronominë mesd-hetare. Sidoqoftë, produktet dhe kuzhina vendase e kësaj zone multi-etnike njihen për thjeshtësinë dhe identitetin e qartë territorial të cilat janë të zakonshme si për Shqipërinë e veriut ashtu edhe për jugun e Malit të Zi.

Kombinimi i zonës bregdetare, lumenjve, liqeneve ndër-kufitarë me ujë të pastër, fushave, dhe maleve, do t’ju japë mundësinë të kënaqeni me shijen e vakteve të thjeshta por tërësisht të shijshme shumë afër me vendin e origjinës dhe për shumë njerëz, këto vende do të ishin një sfidë për t’u vizituar.

Përzierja e mishit të cilësisë së lartë, veçanërisht e viçit dhe e qingjit; peshkut te liqenit si krapi, ngjala, gjuhëza dhe barbuni gri; produktet e baxhos të thjeshta por të freskëta si djathi dhe kosi i dhisë, lopës dhe deles; fru-tat dhe pemet e shijshme që rriten në këtë territor si bamjet, patëllxhanët, qepët dhe fiqtë, shegat, rrushi dhe të tjera si këto ofrojnë diçka për udhëtarin të cilën ai mezi pret që ta zbulojë! Do të donim t’ju përshkruanim ngjashmëritë gastronomike të brigjeve të ndryshme të rajonit dhe t’ju prezantonim me pasurinë dhe shumël-lojshmërinë e kënaqësive gastronomike që janë identike që në shikimin e parë, dhe t’ju përgatisnim për të kundërtat e zakonshme dhe të njohura. Do të donim t’ju paraqisnim veçantinë dhe shumëllojshmërinë e pasur të rrugës etno-gastronomike në zonën e liqenit të Shkodrës e cila kombinon të gjithë këtë përnjëherësh dhe një pjesë të vogël të së cilës ne po e paraqesim në këtë botim. E thënë thjeshtë, ne duam të përcjellim aromën e “tavës së krapit”, aromën e krapit të marinuar, për t’ju hapur oreksin dhe për të hapur me ngadalë derën e kënaqësive gastronomike që ka për të ofruar kjo zonë.

Ne jemi të sigurtë që ju me siguri do të doni të zbuloni të gjitha shijet e liqenit vetë dhe të ngreni një dolli për trashëgiminë gastronomike të këtij rajoni me një gotë verë nga zona e Crmnicës apo Shesh i Bardhë, lloje të verës së bardhë nga Shqipëria.

Në vend të parathënies

Lake Skadar, an ancient crossroad and picturesque area of stunning combination of nature and people. It is the largest lake in the Balkans which today territorially belongs to Mon-tenegro and Albania. It is very specific, not only for its landscapes but also for its rich and dynamic history which created a special spirit of the people living along its shores.

There are not many places which civilization strongly paved its way through centuries, leaving valuable traces and rich tradition and cultural heritage behind. And how to best experience the impact of historical changes and intertwined cultural differences and similarities, various traditions and customs and the culture of both Montenegrin and Albanian people living close to the water, if not by tasting similar and yet different tastes of rich national cuisines on both sides of the Skadar Lake.

Despite different influences, the gastronomy of this area is largely identified with the Mediterra-nean gastronomy. However, the local products of this multiethnic area are known for their simplicity and clear territorial identity which are common to both northern Albania and south of Montenegro.

The combination of coastal area, rivers, cross-border freshwater lake, plains, as well as mountains, will allow you to enjoy the taste of simple and yet utterly delicious meals as close as you can get to the place where they originate from, and to many people, these places would be a challenge to visit.

The mixture of high quality meat, especially veal and lamb; lake fish such as carp, eel, bleak and grey mullet; humble and yet fresh dairy products such as goat, cow and sheep cheese and yoghurt; deli-cious fruit and vegetables grown in this territory such as okra, aubergines, onions, tomatoes and figs, pomegranates, grapes and alike provide something for the traveler to look forward to discovering! We would like to describe to you the gastronomic similarities of the lakeshores different in their habits and religion, and to introduce you to the richness and variety of gastronomic pleasures identical only at first sight, and to prepare you for the complete opposites of common and known. We would like to introduce you to the uniqueness and rich diversity of an ethno-gastronomic route in the area of the Skadar Lake which combines all of this at once and which small part we represent to you in this edition. Simply speak-ing, we want to convey the smell of the “tave krapi”, smell of the marinated carp, to open up your appetite and yet slowly open the door of gastronomic pleasures that this area has to offer.

We are certain that you will definitely want to explore all the tastes of the lake by yourself and make a toast to the gastronomic heritage of this region with a glass of good wine from Crmnica region of Shesh and Bardhe sorts of white wine from Albania.

Instead of an introduction

8

- Suvo meso (domaća kobasica, pršut, svinjska rebra) - Poriluk - Raštan - Blitva - Mladi luk - Srpulja* - Peršun - Šargarepa - Celer - Krompir - So i biber

- Мish i thatë (sallam i përgatitur në shtëpi, proshutë, brinjë derri) - Pras - Raštan (lakër jeshile) - Pazia - Qepë të njoma - Srpulja (chives)* - Majdanoz - Karrota - Selino (lloj ereze) - Patate - Kripë dhe piper

600 g360 g 360 g 240 g 80 g 1 vezica1 vezica 160 g 40 g 200 g

600 g360 g 360 g 240 g 80 g 1 tufë 1 tufë 160 g 40 g 200 g

Oprati suvo meso i skuvati. Povrće isjeckati na krupnije koma-de. Blitvu, raštan, mladi luk i srpulju staviti u zagrijanu šerpu da omekša. Procijediti, naliti bujonom od suvog mesa i dodati ostalo povrće. Začiniti po želji kada je povrće gotovo. Po želji, može se ser-virati sa suvim mesom ili kao posebno jelo.

Lajeni mishin e thatë dhe gatuajeni në ujë të valuar. Prisni peri-met në copa të mëdha. Përzieni paziat, raštan, qepët e njoma dhe srpulja në një enë të parangrohur për t’u zbutur. Kulloni lëngun nga ena, hidhni lëngun nga mishi i thatë dhe shtoni pe-rimet e mbetura. Pasi perimet janë gatuar, hidhini erëzat sipas dëshirës. Gjella mund të shërbehet së bashku me mishin e zier, ose me mishin në një pjatë tjetër, sipas dëshirës.

Prip

rema

Mëny

ra

e gati

mit

Količina: 4 porcije Masa: 4 racione

Sasto

jci

Përb

ërësit

1 h 30 minSupë perimesh me mish

* Začinsko bilje koje se koristi poput peršuna, karakteristično za primorje. * Një lloj barishte, tipike e bregdetit që përdoret si majdanoz.

(nga rajoni Crmnica)

- Dried meat (homemade sausage, prosciutto, pork ribs) - Leek - Raštan (local green cabbage) - Chard - Spring onion - Srpulja* - Parsley - Carrot - Celery - Potato - Salt and Pepper

600 g360 g 360 g 240 g 80 g 1 bunch1 bunch 160 g 40 g 200 g

Wash the dried meat and cook it in boiling water. Chop ve-getables into large pieces. Combine chard, raštan, spring onion and srpulja/chives in a preheated pot to soften. Drain the liquid from the pot, pour the broth from the dried meat and add the remaining vegetables. When the vegetables are cooked, season to taste. This dish can be served together with the dry meat, or separately, if preferred.

Meth

od

Yield: 4 servings

Ingr

edien

ts

Vegetable Soup with Meat(from Crmnica Region)

* Srpulja ‒ a type of herb typical of the coast which is used like parsley.

10

1 h 30 min

- Shpatull viçi (E ndarë në 8 copa të baraz-prera) - Ujë - Qepë (të ndara) - Hudher (e prerë në rriska) - Molle jeshile (e qëruar dhe e grirë)- Domate t të pjekura - Uthull nga vera e kuqe - Vaj ulliri - Kripë dhe piper

- Teletina (isječena na 8 jednakih komada) - Topla voda - Crni luk (isjeckan) - Bijeli luk (isjeckan) - Zelena jabuka (oljuštena i izrendana) - Zreli paradajz - Crveno vinsko sirće - Maslinovo ulje - So i biber

800 g250 ml2 masë mesatare6 thelbgjysëm4 me masë mesatare2 lugë gjelle4 lugë gjelle

800 g250 ml2 glavice srednje veličine6 čenova

½ jabuke4 komada srednje veličine4 kašike4 kašike

Skuqni qepët dhe hudhrat me 2 lugë gjelle vaj ulliri. Shtoni mishin dhe skuqeni për pak minuta derisa të fillojë të bëhet ngjyrë kafe. Shtoni domatet e freskëta dhe gjysmën e sasisë së ujit të nxehtë. Mbulojeni me kapak dhe ziejeni butësisht për 30 minuta. Shtoni mollën e grirë, uthullën e verës së kuqe, 250 ml ujë të nxehtë dhe erëzat. Vazhdoni ta gatuani me kapakun të vënë për 50 deri në 60 minuta derisa lëngu të jetë pakësuar dhe trashur. Mishi duhet të jetë i shijshëm dhe i butë.

Izdinstati crni i bijeli luk na 2 kašike maslinovog ulja. Zatim propržiti meso nekoliko minuta, dok ne dobije braon boju. Dodati svjež paradajz i 250 ml tople vode. Poklopiti i kuvati na laganoj vatri 30 minuta. Dodati rendanu jabuku, vinsko sirće, 250 ml tople vode i začiniti. Nastaviti kuvanje u poklopljenoj posudi još 50 do 60 minuta, dok se sos ne zgusne. Meso treba da bude meko i sočno. Pr

iprem

a

Masa: 4 racione Količina: 4 porcije

Sasto

jci

Teletina Jahni

Mëny

ra

e gati

mit

Përb

ërësit

11

- Veal (shoulder cut into 8 similarly sized chunks)- Water - Onions (chopped) - Garlic (sliced) - Green apple (peeled and grated) - Ripe tomatoes - Red wine vinegar - Olive oil - Salt and Pepper

800 g250 ml2 glavice srednje veličine6 čenova

½ jabuke4 komada srednje veličine4 kašike4 kašike

800 g250 ml2 medium sized6 cloves½ apple4 medium sized4 tablespoons4 tablespoons

Sauté onions and garlic in 2 tablespoons of olive oil. Add meat and fry for a few minutes until it starts to brown. Add fresh to-matoes and half the quantity of hot water. Cover with lid and gently simmer for 30 minutes. Add grated apple, red wine vi-negar, 250 ml of hot water and seasoning. Continue to cook with lid on for 50 to 60 minutes until sauce has reduced and thickened. The meat should be succulent and tender.M

ethod

Yield: 4 servings

Veal Jahni

Ingr

edien

ts

12

1 h 30 min

- Raštan - Domaća kobasica - Krompir (oguljen) - So i biber

- Raštan (lakër jeshile)- Sallam shtëpie - Patate (të qëruara) - Kripë dhe piper

2 kg 800 g 200 g

2 kg 800 g 200 g

U kipuću vodu (oko 5 l) skuvati kobasicu, zatim je izvaditi, a u vodu od kuvanja dodati opran i očišćen raštan i krompir i kuvati zajedno. Kada raštan postane mekan začiniti po po-trebi, ocijediti jelo i servirati sa kobasicama isjeckanim na 2-3 parčeta.

Gatuani sallamin në ujë të valuar (rreth 5 l). Pasi të jetë gatu-ar, hiqni sallamin nga ena dhe përdorni të njëjtin ujë për të gatuar raštan të cilën e keni larë më përpara. Shtoni patatet dhe gatuajini bashkë derisa raštan të bëhet e butë. Hidhini erëza sipas shijes, kullojeni dhe shërbejeni së bashku me sallamin, të prerë në 2-3 copa.


Raštan me Sallam Shtëpie

Prip

rema

Sasto

jci

Mëny

ra

e gati

mit

Përb

ërësit

13

- Raštan (local green cabbage) - Homemade sausages - Potatoes (peeled) - Salt and Pepper

2 kg 800 g 200 g

Cook the sausages in boiling water (about 5 l). When done, remove sausages from the pot and use the same water to add washed and cleaned raštan. Add potatoes and cook together until raštan becomes soft. Adjust seasoning to taste, drain and serve together with sausages, sliced into 2-3 pieces.

Yield: 4 servings

Raštan with Homemade Sausage

Meth

odIn

gred

ients

14

30 min

- Bërxolla viçi (rreth 3 cm të trasha) - Gjalpë - Hudhër - Rozmarine të freskëta - Patate - Vaj vegjetal - Ujë i nxehtë - Erëza

- Teleći kotlet debljine oko 3 cm - Puter - Bijeli luk - Svježi ruzmarin - Krompir - Biljno ulje - Topla voda - Začini

4 copë 60 g1 thelb1 degëza800 g 40 ml150 ml

4 komada 60 g1 čen1 grančica800 g 40 ml150 ml

Shkrini 30 g gjalpë në një nxehtësi të ulët dhe shtoni 20 ml vaj. Pastaj shtoni një thelb hudhre të ndarë me një degëz rozmarine për t’i dhënë aromë të mirë vajit dhe skuqeni për 1-2 minuta me temperaturë të ulët. Ngrini temperaturën dhe me shpej-tësi skuqni bërxollat për 2 minuta në secilën anë derisa të zbu-ten. Hiqeni nga zjarri dhe vendosini copat e mishit në një tavë pjekëse. Shtoni patatet rreth e rrrotull mishit për t’u siguruar që lëngjet në tigan janë përzier me patatet dhe japin aromë sh-tesë. Shtoni 150 ml ujë të nxehtë dhe erëza me kripë dhe piper. Derdhni pjesën e mbetur të gjalpit dhe rozmarinës mbi mishin dhe patatet. Ngrohni furrën më përpara me 190°C dhe piqeni derisa patatet të jenë tërësisht të gatuara.

Na laganoj vatri, rastopiti 30 g putera i 20 ml ulja. Zatim do-dati čen sjeckanog bijelog luka i grančicu ruzmarina da pusti aromu. Povećati na visoku temperaturu i brzo zapeći teleće kotlete 2 minuta sa svake strane, dok ne dobiju karamelizo-vani izgled. Skinuti sa vatre i premjestiti kotlete u pleh za pe-čenje. Oko mesa poređati krompir, dodati 150 ml tople vode i začiniti solju i biberom. Ostatkom maslaca iz tiganja preliti meso i krompir, dodati grančicu ruzmarina koja se dinstala sa mesom. Rernu prethodno zagrijati na 190°C i peći 30-35 minuta dok krompiri ne budu gotovi.

Prip

rema


Sasto

jci

Teleci kotlet sa krompirima

Mëny

ra e g

atimi

tPë

rbërë

sit

15

- Veal chops (about 3 cm thick)- Butter - Garlic - Fresh rosemary - Potatoes - Vegetable oil - Hot water - Seasoning

4 pieces 60 g1 clove1 spring800 g 40 ml150 ml

Melt 30 g of butter over a low heat and add 20 ml of oil. Then add a clove of chopped garlic with a sprig of rosemary to perfume the oil and fry for 1-2 minutes at low tempera-ture. Increase to high heat and quickly fry the veal chops for 2 minutes on each side until they become caramelized. Take off the heat and place chops in a roasting tin. Add potatoes around the meat to ensure that the pan juices infuse the potatoes and give extra flavor. Add 150 ml of hot water and season with salt and pepper. Pour the rest of the butter and rosemary over the meat and potatoes. Preheat the oven to 190°C and bake until potatoes are cooked through.

Yield: 4 servings

Veal Chops with Potatoes

Ingr

edien

tsM

ethod

16

1 h 1 5 min

- Krap - Vaj - Qepë - Speca - Karrota - Hudhër - Verë e bardhë - Ftonj - Pure domatesh - Domate të qëruara - Majdanoz - Kripë dhe piper

4 kg 100 ml 1 kg 500 g 300 g 5 thelb ½ l1 kg 60 g 300 g

Krapa očistiti i kratko ispržiti sa obje strane. Na istoj masnoći propržiti crni luk, papriku i šargarepu. Kad povrće omekša, dodati bijeli luk i bijelo vino. Ubaciti dunje sječene na kriške. Dodati paradajz pire, pelat i peršun. Posoliti i pobiberiti po ukusu. Krapa pažljivo napuniti ovom smjesom i položiti u pleh. Peći na oko 180°C 45 minuta i servirati ucijelo. Za de-koraciju koristiti kriške limuna, paradajz i začinsko bilje.

Pastroni krapin dhe thajeni nga të dyja anët. Hiqeni pesh-kun nga tigani. Përdorni të njëjtin vaj për të skuqur qepët, specat dhe karrotat. Kur perimet të bëhen të buta, shtoni hudhër dhe verë të bardhë. Shtoni ftonjtë e prerë në rriska. Pas kësaj, shtoni purenë e domateve, domatet e qëruara dhe majdanozin. Shtoni kripë dhe piper sipas shijes. Me kujdes mbusheni peshkun me përzierjen e përgatitur, dhe vendo-seni krapin e përgatitur në një tepsi. Piqeni me 180˚C për 45 minuta. Shërbejeni të paprerë. Zbukurojeni me rriska të freskëta limoni, domate dhe erëza.

Količina: za 10 osoba Masa: 10 racione

Përb

ërësit

Krap i pjekur i mbushur me ftua

Mëny

ra

e gati

mit

Prip

rema

- Krap - Ulje - Crni luk - Paprika - Šargarepa - Bijeli luk - Bijelo vino - Dunja - Paradajz pire - Pelat - Peršun- So i biber

4 kg 100 ml 1 kg 500 g 300 g 5 čenova½ l1 kg 60 g 300 g

Sasto

jci

17

Baked Carp Stuffed with Quince

- Carp - Oil - Onion - Peppers - Carrots - Garlic - White wine - Quince - Tomato puree - Peeled tomatoes - Parsley- Salt and Pepper

4 kg 100 ml 1 kg 500 g 300 g 5 cloves½ l1 kg 60 g 300 g

Clean carp and sear on both sides as a whole. Use the same oil to sauté onions, peppers and carrots. When vegetables become soft, add garlic and white wine. Add sliced quinces. Now add tomato puree, peeled tomatoes, and parsley. Add salt and pepper to taste. Carefully spoon the stuffing into the fish, and place the prepared carp in a baking dish. Bake at 180˚C for 45 minutes. Serve as a whole piece. Decorate with fresh lemon slices, tomatoes, and herbs.

Yield: 10 servings

Ingr

edien

tsM

ethod

18

- Krap (i ndarë në 4 copa) - Domate të pjekura (të grira) - Qepë (të grira) - Hudhër (të prera trashë) - Dafine - Uthull nga vera e kuqe - Kumbulla të thata - Vaj ulliri - Ujë i nxehtë - Kripë dhe piper

- Krap isječen na 4 dijela - Zreli paradajz (izrendan) - Crni luk - Bijeli luk (ugrubo isjeckan) - Lovor - Vinsko sirće - Suve šljive - Maslinovo ulje - Topla voda - So i biber

1 kg4 me masë mesatare2 me masë mesatare5 thelbe 2 gjethe 5 lugë gjelle4 copë4 lugë gjelle300 ml

1 kg4 komada srednje veličine2 glavice srednje veličine5 čenova2 lista5 kašika4 komada4 kašike 300 ml

Ngrohni furrën më përpara. Grini domatet në një rende të pastër duke i hequr lëkurat dhe duke i lënë mënjanë. Vendosni copat e kra-pit në një tavë (tavë balte ose qeramike) të madhe duke i shtuar erëza. Në një tigan tjetër, skuqni qepët dhe hudhrat në vaj ulliri por në një temperaturë të ulët, për të parandaluar që të mos digjen. Shtoni gjethet e dafinës dhe pastaj lëngun e domateve të freskëta. Shtoni 200 ml ujë të nxehtë, erëza dhe gatuajeni për 10 minuta në temperaturë të ulët. Në tavën e madhe me 8 copa krapi shtoni kumbullat e thata dhe hidhni uthullën dhe salcën e përgatitur. Piqeni në një furrë të paran-grohur me 175°C për 50 minuta. Shtoni ujë të nxehtë gjatë procesit të gatimit nëse salca e domateve duket sikur është duke u tharë. Mund të shërbehet në një “tavë” të madhe (tavë balte ose qerami-ke), ose në tava të vogla individuale.

Izrendati paradajz bez kore i ostaviti po strani. Začiniti djelove krapa i staviti u veliku ,,tavu’’ (keramička/glinena rešetkasta posuda/tiganj). Dodati maslinovo ulje, propržiti crni i bijeli luk, ali ne dozvoliti da dobije braon boju. Dodati lovorov list i onda svježe izrendani paradajz. Zatim dodati 200 ml tople vode, zači-niti i kuvati 10 minuta na laganoj vatri.U velikoj tavi ili u četiri male, dodati komade krapa, sirće, suve šljive i pripremljen sos. Peći u prethodno zagrijanoj rerni 50 min na 175°C. Dodavati toplu vodu tokom procesa kuvanja ako sos počne da se suši.Može se služiti u velikoj „tavi“ (keramičkoj posudi) ili u 4 male pojedinačne posude.

Prip

rema


Sasto

jci

6 0 min

Krap na tavi

Mëny

ra

e gati

mit

Përb

ërësit

19

- Carp (sliced into 4 fillets)- Ripe tomatoes (grated) - Onions (chopped) - Garlic (roughly chopped) - Bay leaf - Red wine vinegar - Dried plums - Olive oil - Hot water - Salt and Pepper

1 kg4 medium-sized2 medium-sized5 cloves2 leaves5 tablespoons4 pieces4 tablespoons300 ml

Grate tomatoes into a fresh passata removing the skins and leave aside. Season the carp fillets and fit into a large tave (ce-ramic or clay griddle dish-frying pan). In a separate pan, sauté the onions and garlic on olive oil, but at a low temperature, to prevent them from burning. Add bay leaves and then the fresh tomato passata. Add 200 ml of hot water, season and cook for 10 minutes on low heat. In the large tave with 8 carp fillets add dried plums and pour with vinegar and prepared sauce. Bake in a preheated oven at 175°C for 50 minutes. Add additional hot water during the cooking process if sauce seems to be drying out.It can be served in a large “tave” ceramic /clay griddle dish/frying pan, or in individual small “tavas”.

Yield: 4 servings

Krap na tavi Tave KrapiIn

gred

ients

Meth

od

20

Troftë me kos

1 h 2 0 min

- Pastrmka - Brašno - Ulje - So

- Troftë e freskët - Miell - Vaj - Kripë

- Kisjelo mlijeko - Bijeli luk - Peršun- Mirođija- So i biber

- Kos - Hudhër - Majdanoz - Kopër - Kripë dhe piper

1 kg 100 g 200 ml

1 kg 100 g 200 ml

400 ml2 čena

400 ml2 thelb

Pastrmku posoliti, uvaljati u brašno i tako pržiti. Isprženu pastrmku složiti u činiju. Kada se ohladi preliti je sosom od kisjelog mlijeka (preporučuje se ovčije, ali može i kravlje) u koji se prethodno doda peršun, mirođija, bijeli luk, so i bibera po želji. Pastmka se ostavi najmanje 2h da odstoji u frižideru prije služenja. Dekoriše se lokalnim začinskim biljem (ruzma-rin, morač, metvica, bosiljak).

Spërkateni peshkun me kripë, lyejeni në miell dhe pastaj skuqeni atë. Pastaj futeni troftën e skuqur në një enë. Pasi ajo është ftohur, hidhni kosin (rekomandohet të përdoret kosi i deles, por mund të përdoret dhe ai i lopës) në të cilin ju më përpara keni shtuar majdanoz, kopër, hudhër, dhe kripën dhe piperin sipas shijes. Mbajeni peshkun në frigorifer për të paktën 2 orë përpara se ta shërbeni. Për ta shërbyer zbukurojeni me erëza të vendit (rozmarinë, kopër, nenexhik, borzilok).

Prip

rema

Količina: za 4 osobe Masa: 4 racione

Sasto

jciZa

preli

v

Për p

jesën

e sip

ërme

Përb

ërësit

Mëny

ra

e gati

mit

21

Trout with Yogurt

- Fresh trout - Flour - Oil - Salt

- Yogurt - Garlic - Parsley- Dill- Salt and Pepper

1 kg 100 g 200 ml

400 ml2 cloves

Sprinkle fish with salt, coat with flour and then fry it. Put the fried trout in the bowl. Once it is cooled down, pour with yo-gurt (it is recommended to use yogurt produced from sheep milk, but cow milk can also be used) in which you have previ-ously added parsley, dill, garlic, and salt and pepper to taste. Let the fish rest in the refrigerator for at least 2 hours before serving. To serve, garnish with local herbs (rosemary, fennel, mint, basil).

Meth

od

Yield: 4 servings

Ingr

edien

tsFo

r th

e top

ping

22

- Specë (për mbushje), Të qëruar dhe të pastruar nga farat - Domate të forta (Të prera në kubikë të vegjël) - Majdanoz (i prerë bukur) - Kopër (i prerë bukur) - Vaj ulliri - Qepë (të prera bukur) - Oriz i bardhë - Kripë dhe piper

- Paprike za punjenje (oljuštene i bez sjemenki) - Tvrdi paradajz (isječen na kockice) - Peršun (sitno isjeckan) - Mirođija (sitno isjeckana) - Maslinovo ulje - Crni luk (sitno isjeckan) - Bijeli pirinač - So i biber

8 copë

4 copë me masë mesatare1 tufë1 tufë80 ml 4 copë me masë mesatare150 g

8 komada

4 komada srednje veličine1 veza1 veza80 ml 4 glavice srednje veličine150 g

Në një tas të madh, përzieni domatet e grira, majdanozin, ko-perin, qepët, orizin dhe 50 ml vaj ulliri. Hidhni kripë dhe piper. Mbushni specat me përzierjen dhe shtrojeni në mënyrë hori-zontale në tepsi, shtoni ujë të ftohtë derisa specat të jenë të mbuluar. Shtoni kripë, piper dhe vaj ulliri. Pjekini për 40 mi-nuta me 140°C. Është e këshillueshme t’i ktheni specat çdo 20 minuta në mënyrë që të gatuhen ne menyre te barabarte nga të gjitha anët. Mund të shtoni mish të grirë të gatuar dhe erëza shtesë si psh mendër dhe/ose rigon.

U velikoj posudi pomiješati isjeckani paradajz, peršun, miro-điju, crni luk, pirinač i 50ml maslinovog ulja. Posuti solju i bi-berom. Smjesom puniti paprike. Složiti u posudu za pečenje, pa preliti hladnom vodom dok se ne pokriju paprike. Začiniti solju, biberom i maslinovim uljem. Peći 40 minuta na 140°C. Na polovini kuvanja, poželjno je okrenuti paprike kako bi se ravnomjerno skuvale. Možete dodati kuvano mljeveno meso i dodatne začine kao što su nana i/ili origano.

Prip

rema


Sasto

jci

1 h

Punjene paprike

Mëny

ra

e gati

mit

Përb

ërësit

23

- Peppers (for stuffing), peeled and deseeded - Firm tomatoes (cut into small cubes) - Parsley (finely chopped) - Dill weed (finely chopped) - Olive oil - Onions (finely chopped) - White rice - Salt and Pepper

8 pieces

4 medium sized1 bunch1 bunch80 ml 4 medium sized150 g

In a large bowl, mix chopped tomatoes, parsley, dill weed, oni-ons, rice and 50 ml of olive oil. Season with salt and pepper. Stuff peppers with the mixture and lay down in the baking pan, add cold water until the peppers are covered. Season with salt and pepper and olive oil. Bake for 40 minutes at 140°C. It is desirable to turn the stuffed peppers over after 20 minutes so that they are evenly cooked.You can add cooked minced meat and herbs such as mint and/or oregano to the mixture.

Yield: 4 servings

Stuffed Peppers

Meth

odIn

gred

ients

24

- Jezerska riba – minimum tri vrste (Krap, Jegulja, Grgeč, Klijen i sl.) - Ulje - Brašno - Crni luk - Pelat - Bijeli luk - Listići peršuna - Listići celera - Crveno vino - So i biber

- Peshk liqeni - së paku 3 lloje (Krap, Ngjalë, Sharrmak, etj.)- Vaj - Miell - Qepë - Domate (të qëruara dhe të prera në kubikë) - Hudhër - Majdanoz i freskët (i prerë) - Gjethe selinoje (lloj erze) - Verë e kuqe- Kripë dhe piper

1,2 kg 150 ml 100 g 600 g 400 g 4 čena 2 supene kašike 1 supena kašika 400 ml

1,2 kg 150 ml 100 g 600 g 400 g 4 thelbe 2 lugë gjelle 1 lugë gjelle 400 ml

Ribu posoliti, uvaljati u brašno i ispržiti, pa je izvaditi na stranu. U istom tiganju propržiti luk isjeckan na rebarca, dok ne dobije zlatno žutu boju. Zatim dodati bijeli luk, paradajz pelat, crveno vino, peršun i celer list. Posolimo i po želji pobiberimo. Ribu vra-timo u sos i sve skupa kuvamo tridesetak minuta na tihoj vatri. Ukoliko je potrebno dodati malo ribljeg bujona zbog sočnosti (postoji običaj i da se jelo zapeče).Jezerski brodeto se servira topao ili hladan. Servira se sa ka-šom od žutog ili bijelog kukuruznog brašna. Ovo jelo je poželjno spremiti dan prije služenja, jer se time poboljšava njegov ukus.

Spërkateni peshkun me kripë, lyejeni në miell dhe pastaj skuqeni atë nga të dyja anët. Përdorni të njëjtën yndyrë për të skuqur qe-pët e ndara. Pasi të bëhet ngjyrë kafe e çelët, shtoni hudhrat, do-matet, verën e kuqe, majdanozin dhe gjethen e selinosë. Shtoni kripë dhe piper sipas shijes. Hidheni këtë salcë mbi peshkun dhe gatuajini bashkë në nxehtësi të ulët për rreth 30 minuta. Nëse është e nevojshme që të njomet dhe të bëhet më me lëng, shtoni pak nga lëngu i peshkut (Shënim: ka gjithashtu një traditë që kjo gjellë të piqet në furrë).Brodeto nga Liqeni shërbehet e ngrohtë ose e ftohët. Shërbejeni me pure të përgatitur me miell misri të verdhë ose të bardhë. Është mirë të përgatitet kjo gjellë një ditë më përpara se të shër-behet, sepse kjo do të përmirësojë shijen e saj.

Prip

rema

Količina: 4 porcije

Masa: 4 racione

Sasto

jci

Brodeto nga Liqeni 1 h 3 0 min

Mëny

ra e g

atimi

tPë

rbërë

sit

25

- Lake fish - at least 3 types (Carp, Eeel, Perch, Chub, etc.) - Oil - Flour - Onions - Tomatoes (peeled and diced) - Garlic - Fresh parsley (chopped) - Celery leaves - Red wine - Salt and Pepper

1,2 kg 150 ml 100 g 600 g 400 g 4 cloves 2 tablespoon 1 tablespoon 400 ml

Sprinkle fish with salt, coat with flour and then sear on both sides. Use the same grease to sauté chopped onions. Once it becomes golden brown, add garlic, tomatoes, red wine, parsley and celery leaves. Add salt and pepper to taste. Pour this sau-ce over the fish and cook together over low heat for about 30 minutes. If necessary, to moisten and make the dish juicier you may add a little fish broth (Note: there is also a tradition to bake this dish in the oven).Brodeto from the Lake is served warm or cold. Serve it with mash made with either yellow or white cornmeal. It is best to prepare this dish one day before serving, as this will improve its taste.

Meth

od

Yield: 4 servings

Ingr

edien

tsBrodeto from the Lake

26

- Mish qingji i prerë në copa të vogla (psh krahët dhe brinjët) - Qepë pranvere, të ndara në rriska (mund të përdoren edhe pras ose qepë të bardha) - Vaj ulliri - Miell - Mender - Ujë i nxehtë - Kripër dhe Piper

- Jagnjetina isjeckana na komadiće (od plećke ili rebara) - Mladi luk nasjeckan (može se koristiti i bijeli luk ili praziluk) - Maslinovo ulje - Brašno - Nana/metvica - Topla voda - So i biber

1 kg

300 g60 ml20 g 20 gjethe1 l

1 kg

300 g60 ml20 g 20 listića 1 l

Skuqni qepët në vaj ulliri, shtoni mishin dhe përziejeni për pesë minuta në nxehtësi mesatare. Shtoni ujin dhe erëzat. Skuqeni edhe për 30-40 minuta të mbuluar me të njëjtën nxehtësi. Ndërkohë përzieni miellin me 60ml ujë të ftohtë derisa të arri-ni nja masë kompakte. Hiqni enën nga zjarri dhe shtoni ujë dhe miell ndërkohë që përzieni në mënyrë konstante. Pastaj ven-doseni në nxehtësi dhe gatuajeni edhe për 15 minuta të tjera – derisa të bëhet disi e trashë. Përpara se ta shërbeni, shtoni gjethe mendre të prera bukur dhe mbulojeni me një kapak për 5 minuta sa të marrë aromën.

Izdinstati luk na maslinovom ulju, dodati meso i dinstati pet minuta na umjerenoj temperaturi. Dodati vodu i začine po želji. Kuvati 30-40 minuta u pokrivenoj posudi na umjerenoj temperaturi. Pred kraj kuvanja pomiješati brašno sa vodom da se dobije glatka masa bez grudvica. Skloniti šerpu sa vatre i polako mije-šajući dodavati brašno. Vratiti šerpu i kuvati još 15 minuta dok se jelo ne zgusne. Prije služenja u šerpu dodajte svježe listiće nane i poklopiti jelo na pet minuta da nana pusti aromu, koja će jagnjetini dati dodatnu svježinu.

Prip

rema


Sasto

jci

Jagnjetina sa mladim lukom i svježom nanom

Mëny

ra

e gati

mit

Përb

ërësit

1 h

27

- Lamb cut into bite-sized chunks (e.g. shoulder and ribs)- Spring Onions, sliced (leek or white onions can also be used) - Olive oil - Wheat flour - Mint - Hot water - Salt and Pepper

1 kg

300 g60 ml20 g 20 lеаvs1 l

Sauté spring onions in olive oil, add meat and stir for five mi-nutes on a medium heat. Add water, season. Simmer for 30-40 minutes covered over the same heat. In the meantime, mix flour with 60ml of cold water until you get a compact mass. Remove pan from heat and gently add water and flour mix while constantly stirring. Then put back on the heat and cook for another 15 minutes ‒ until it becomes slightly thick. Before serving, add finely chopped mint leaves and cover with a lid for 5 minutes to get a mint flavor.

Yield: 4 servings

Lamb with Spring Onions and Fresh Mint

Meth

odIn

gred

ients

28

1 h 2 0 min

- Jezerska riba (miks više vrsta) - Povrće za supu (luk, šargarepa, korijen peršuna) - Bijelo vino - Brašno - Ulje - List lovora- So po potrebi- 10 zrna bibera

- Peshk liqeni (kombinim i llojeve të ndryshme) - Perime (qepë, karrotë, majdanoz) - Dafine- Verë e bardhë- Miell - Vaj - Kripë, sipas nevojës- Piper rreth 10 kokrra

500 g

200 g100 ml2 kašike80 ml

500 g

200 g1 gjethe100 ml2 lugë gjelle 80 ml

Skuvati ribu u 1 l vode sa svim povrćem i začinima. Propržimo 2 kašike brašna na 80 ml ulja, nalijemo procijeđenim ribljim bujonom. Povrće propasiramo, očistimo ribu i dodamo u čor-bu. Možemo začiniti cijeđenim limunom i kisjelom pavlakom. Servirati uz bruskete od bijelog luka.

Gatuani peshkun në 1 l ujë me perimet dhe erëzat e lartpër-mendura. Në një enë tjetër skuqni 2 lugë gjelle miell në 80 ml vaj. Shtoni lëngun e mishit në këtë përzierje vaji dhe mi-elli. Bëjini pure perimet e ziera, pastroni peshkun dhe shtoni këto përbërës në supë. Mund t’i shtoni lëng limoni dhe salcë kosi. Shërbejeni me brusketa me hudhër. Pr

iprem

a


Sasto

jci

Supë peshku

Mëny

ra

e gati

mit

Përb

ërësit

29

- Lake fish (combination of several types) - Soup Vegetables (onion, carrot, parsley root) - White wine - Flour - Oil - 1 bay leaf- Salt, as needed- 10 peppercorns

500 g

200 g100 ml2 tablespoons80 ml

Cook the fish in 1 l of water with all of the above vegetables and spices. In a separate pot fry 2 tablespoons of flour in 80 ml of oil and add the fish broth. Mash the boiled vegetables, clean the fish and add these ingredients into the soup. You may season with a squeeze of lemon and sour cream. Serve with garlic bruschetta.

Yield: 4 servings

Fish Soup

Meth

odIn

gred

ients

30

4 0 min

- Qefull - Domate e pjekur (e ndarë) - Hudhër (e ndarë) - Dafine - Verë e bardhë - Vaj ulliri - 2 Ullinj të Gjelbër, gjysëm karrote mesatare dhe gjysëm speci i grirë në mikser

- Sivi cipol - Zreo paradajz (isjeckan) - Bijeli luk (isjeckan) - 1 lovorov list- Bijelo vino - Maslinovo ulje - 2 zelene masline, pola šargarepe i pola izmiksane paprike

1 copë (oko 300 g)1 copë e vogël2 thelb1 gjeth70 ml 2 lugë gjelle

1 komad (oko 300 g)1 komad srednje veličine2 čena 1 komad70 ml 2 kašike

Pastroni qefullin dhe vendoseni në një tjegull balte mbi një shtesë perimesh të prera bukur të shtruara mbi letër alumini. Spërkatni pak kripë mbi letrën e aluminit. Mbusheni peshkun me një gjysëm domateje, karrote dhe speci dhe përzierjen e ullinjve me hudhrën e grirë. Shtoni verë të bardhë, erëza dhe spërkateni me vaj ulliri. Vendoseni në një furrë të parangrohur me 210°C për 25 deri 30 minuta. Shtoni pak rriska limoni. Në rast se nuk keni tjegull balte, mund të përdorni enë bal-te në vend të saj. Megjithatë, nëse përdorni tjegull balte, mbështilleni atë me letër alumini për arsye higjenike.

Ribu očistiti i staviti na folijom obložen crijep po kome ste rasporedili sitno sjeckano povrće. Posoliti je iznutra, a zatim u nju dodati pola sjeckanog paradajza i šargarepe, te mari-nadu od maslinovog ulja i bijelog luka. Preliti bijelim vinom i maslinovim uljem. Peći u rerni zagrijanoj na 210°C, 25-30 minuta. Servirati na crijepu uz nekoliko kriški limuna.Ako nemate crijep može se kuvati i u zemljanom loncu. U slu-čaju da koristite crijep, iz higijenskih razloga dobro ga obloži-te aluminijumskom folijom.Pr

iprem

a

Masa: 1 racion Količina: 1 + porcija

Sasto

jci

Sivi cipol “Ne tjegull“ (na glinenom crijepu)

Mëny

ra

e gati

mit

Përb

ërësit

31

- Grey mullet- Ripe tomato (chopped)- Garlic (chopped) - Bay leaf - White wine- Olive oil - 2 Green Olives, half carrot and pepper grated into a mix

1 piece (about 300 g)1 medium sized2 cloves1 piece70 ml 2 tablespoons

Descale and gut fish and put on a clay tile on a bed of fine-ly chopped vegetables lined on the aluminum foil. Sprinkle salt inside the fish. Stuff the fish with half a tomato, carrot, pepper and olive mixture with sliced garlic. Add white wine, season and sprinkle with olive oil. Put in a preheated oven to 210°C for 25 to 30 minutes. Add few slices of lemon. In case you may not have clay tiles, you can use crock inste-ad. However, if you use a clay tile, wrap it with aluminum foil for hygienic reasons.

Yield: 1 serving

Grey Mullet “Ne tjegull“ (on a clay tile)

Meth

odIn

gred

ients

32

1 h 2 0 min

- Ukljeva - Ulje- Brašno - Crni luk - Šargarepa- Korijen celera- List peršuna- Paprika- Paradajz pire- Pelat- Bijeli luk- Bijelo vino- Riblji bujon- Sok od jednog limuna- So i biber

- Gjuhëz - Vaj - Miell - Qepë - Karrota - Selino - Majdanoz - Speca - Pure domatesh - Domate (të qëruara)- Hudhër - Verë e bardhë - Lëng mishi (ose më pak, sipas nevojës)- Kripë dhe piper - Lëng limoni

1 kg 150 ml 100 g 400 g 120 g60 g1 vezica 120 g 1 kašika 120 g 4 čena 100 ml 200 ml (po potrebi i manje)

1 kg 150 ml 100 g 400 g 120 g60 g1 tufë120 g 1 lugë gjelle 120 g 4 thelb 100 ml 200 ml

Ukljevu posoliti, uvaljati u brašno i ispržiti (ukljeva se može pret-hodno očistiti). Nakon prženja ukljevu posložiti u posebnom ple-hu. Na istoj masnoći propržiti luk na rebarca. Šargarepu, celer i papriku isjeći na rezanca (žilijen) i dodati luku. Kada sve omekša dodati bijeli luk, paradajz pire, paradajz pelat, bijelo vino, bujon, sok od limuna i sjeckani peršun. Posoliti i pobiberiti po ukusu. Ovim preliti već složenu ribu. Dekorisati limunom i zapeći 25 min na temperaturi od 180°C. Služiti hladno i dekorisano lokalnim za-činskim biljem.

Spërkateni gjuhëzën me kripë, lyejeni në miell dhe pastaj skuqeni atë nga të dyja anët (ju mund ta pastroni përpara se ta gatuani, vetëm stomakun ose kokën dhe stomakun, nëse është e nevoj-shme). Skuqni qepët në të njëjtin vaj. Prisni karrotat, selinonë në rriska të holla dhe përziejeni me qepët. Kur perimet të jeni zbutur shtoni hudhër, pure domatesh, domate të qëruara, verë të bardhë, lëng peshku, lëng limoni, dhe majdanoz të grirë. Hidhni kripë dhe piper sipas shijes. Vendoseni gjuhëzën e skuqur në një tepsi dhe hid-hini sipër përzierjen me perime. Zbukurojeni me rriska limoni dhe piqeni në furrë për 25 minuta me 180˚C. Shërbejeni të ftohtë, të zbukuruar me erëza vendase.

Prip

rema

Količina: za 4 osobe

Masa: 4 racione

Sasto

jciGjuhëz (Alburnus)e Freskët e Marinuar

Mëny

ra e g

atimi

tPë

rbërë

sit

33

- Bleak- Oil- Flour- Onion- Carrots- Celery root- Parsley- Peppers- Tomato puree- Peeled tomatoes- Garlic- White wine- Fish broth- Juice of one lemon- Salt and Pepper

1 kg 150 ml 100 g 400 g 120 g60 g1 bunch 120 g 1 tablespoon120 g 4 cloves100 ml 200 ml (or less if needed)

Sprinkle the bleak with salt, coat with flour and sear on both sides (you may clean it before that). Sauté the onions on the same oil. Cut the carrots, celery and peppers into thin strips and mix with the onions. When the vegetables are soft, add garlic, tomato pu-ree, peeled tomatoes, white wine, fish broth, lemon juice, and chopped parsley. Season with salt and pepper to taste. Put the fried bleak in a baking dish and pour the vegetable mixture over. Decorate with lemon slices and bake in the oven for 25 minutes at 180˚C. Serve cold, garnished with local herbs.

Yield: 4 servings

Marinated Fresh Bleak M

ethod

Ingr

edien

ts

34

1 5 min

- Lëng i mishit të viçit apo pulës - Vezë - Gjalpë - Miell - Lëngu i shtrydhur i limonëve - Kripë dhe piper i bardhë - Majdanoz

- Teleći ili pileći bujon- Jaja- Puter - Brašno - So i bijeli biber- Peršun - Sok od 2 limuna

800 ml 4 copë40 g30 g2 copë

800 ml 4 komada40 g30 g

Në një tenxhere, shkrini gjalpin dhe pastaj shtoni miell de-risa të skuqet. Shtonin lëngun e mishit të ftohtë dhe ziejeni për 10 minuta. Ndërkohë, rrahni vezët në një tas të madh dhe shtoni lëngun e limonit me erëza dhe kripë. Hiqeni lën-gun nga nxehtësia, dhe ndërkohë që e përzieni në mënyrë konstante shtoni përzierjen e lëngut në tasin me vezë dhe limon. Lëjeni në nxehtësi të ulët për një minutë ndërkohë që e përzieni në mënyrë konstante. Zbukurojeni dhe shërbejeni me gjethe majdanozi.

U loncu rastopiti puter, zatim dodavati brašno dok smjesa ne zgusne. Lagano dosipati hladni bujon i kuvati 10 minuta. U drugoj posudi ubutati jaja sa solju i dodati limunov sok. Bujon skloniti sa vatre i uz stalno miješanje uliti ga u posudu sa jajima. Supu zatim procijediti i kuvati na tihoj vatri jedan minut uz stalno miješanje. Servirati u dubokom tanjiru i de-korisati grančicom peršuna. Pr

iprem

a

Masa: 4 racione Količina: za 4 osobe

Sasto

jci

Supa od jaja i limuna

Mëny

ra

e gati

mit

Përb

ërësit

35

- Veal or chicken stock - Eggs - Lemon juice - Butter - Flour - Salt and white pepper- Parsley

800 ml 4 pieces 2 lemons - freshly squeezed40 g30 g

Melt butter in a pot and then add flour to make a roux. Add cold stock and simmer for 10 minutes. In the meantime, beat eggs in a large bowl and add all of lemon juice and season with salt. Take the stock off the heat, and while constantly stirring, add the stock mixture into the bowl with lemon and eggs. Then sieve the soup and leave on low heat for one mi-nute while stirring constantly. Garnish and serve with par-sley leaves.

Meth

od

Yield: 4 servings

Egg and Lemon Soup

Ingr

edien

ts

36

- Bob - Bijeli luk- Vinsko sirće- Maslinovo ulje- Sok od jednog limuna- Bosiljak- Peršunov list- So i biber

- Fasule të gjelbra - Hudhër- Uthull - Vaj ulliri - Lëng limoni - Borzilok - Majdanoz - Kripë dhe piper

1,2 kg8 čena 100 ml 160 ml

1,2 kg8 thelb 100 ml 160 ml

Bob skuvati u slanoj vodi i ocijediti. Po potrebi, možete ga i oljuštiti. Od sitno sjeckanog bijelog luka, sirćeta i ulja napra-viti dresing za salatu, dodati i ostale začine po ukusu. Bob za-činiti dresingom. Služiti hladno uz pečeno meso, a može i kao zasebno jelo. Po želji, može se dodati crni ili mladi luk ili neko drugo začinsko bilje.

Gatuani fasulet në ujë të kripur dhe pastaj kullojini. Nëse është e nevojshme, mund t’i qëroni fasulet. Për të bërë sal-cën e sallatës përzieni hudhrën e prerë mirë, vajin, uthullën, erëzat e freskëta, lëngun e limonit dhe kripën dhe piperin sipas shijes. Përzieni fasulet me salcën. Shërbejeni të ftohtë këtë sallatë, vetëm ose si pjatë anësore për mishin e pjekur. Mund të shtoni qepë ose qepë të njoma dhe erëza ta tjera sipas shijes.

Prip

rema


Sasto

jci 1 h

Sallatë me Fasule të Gjelbra

Mëny

ra e g

atimi

tPë

rbërë

sit

37

- Fava beans - Garlic- Vinegar - Olive oil - Juice from one lemon - Basil- Parsley- Salt and Pepper

1,2 kg8 cloves100 ml 160 ml

Cook beans in salted water and then drain. If necessary, you may peel them. To make the dressing, combine finely cho-pped garlic, oil, vinegar, fresh herbs, lemon juice and salt and pepper to taste. Mix the beans and the dressing. Serve this salad cold, alone or as a side dish for roast meat. You may add onions or fresh green onions or other herbs to taste.

Yield: 4 servings

Fava Bean Salad

Meth

odIn

gred

ients

38

- Ngjalë liqeni (e pastruar dhe e prerë në copëza prej 5 cm) - Qepë - Hudhër - Domate të pjekura - Dafine - Kumbulla të thata - Verë uthull nga vera e kuqe - Vaj ulliri - Kripë dhe piper

- Jezerske jegulje (očišćene i isječene na komade) - Crni luk (isjeckan)- Bijeli luk (isjeckan) - Zreliji paradajz- Lovorov list- Suve šljive- Crveno vinsko sirće- Maslinovo ulje- So i biber

800 g - 1 kg 3 me masë mesatare 1 thelb 4 copë 1 gjethe 2 copë 2 lugë gjelle 4 lugë gjelle

800 g - 1 kg 3 glavice srednje veličine 1 čen 4 komada 1 komad 2 komada 2 kašike 4 kašike

Pastroni ngjalat dhe ndajini. Skuqni qepët dhe hudhrat në vaj dhe shtoni ngjalat dhe skuqini për 4 minuta. Shtoni gjethe da-fine dhe uthull. Pastaj shtoni kumbullat dhe salcën me doma-te të freskëta. Hidhni kripën dhe piperin. Shtoni 400 ml ujë të nxehtë. Mbulojeni dhe ziejeni me nxehtësi të ulët për 40-50 minuta. Ngjalat duhet të jenë të buta dhe të shijshme.

Očistiti jegulju i isjeći na komade veličine oko 5 cm. Crni i bijeli luk izdinstati na ulju, dodati komadiće jegulje i pržiti oko 4 mi-nuta. Dodati lovorov list, sirće, suve šljive, svjež paradajz, so i biber, pa preliti sa oko pola litre tople vode, poklopiti i kuvati na laganoj temperaturi 40-50 minuta, dok jegulje ne postanu sočne i mekane.Pr

iprem

a


Sasto

jci

3 0 min

Jegulje u pikantnom sosu

Mëny

ra

e gati

mit

Përb

ërësit

39

- Lake eels (cleaned and cut into 5 cm chunks)- Onions- Garlic - Ripe tomatoes - Bay leaf - Dried plum - Red wine vinegar - Olive oil - Salt and Pepper

800 g - 1 kg 3 medium sized 1 clove 4 standard sized 1 piece 2 pieces 2 tablespoons 4 tablespoons

Clean eels and chop them into pieces. Sauté onions and gar-lic in oil and add eels and fry them for 4 minutes. Add bay leaf and vinegar. Then add plums and fresh tomato passata. Season with salt and pepper. Pour with 400 ml of hot water. Cover and simmer on low heat for 40-50 minutes. The eels should be tender and succulent.

Yield: 4 servings

Eel in Spicy Sauce

Meth

odIn

gred

ients

40

1 h

- Svježa žućenica - Mladi luk - Bijeli luk - Maslinovo ulje - Kuvana jaja - So i biber

- Gjethe të freskëta luleradhiqeje - Qepë të njoma - Hudhër - Vaj ulliri - Vezë të ziera - Kripë dhe piper

1,2 kg 1 vezica 2 čena 50 ml 4 komada

1,2 kg 1 tufë 2 thelb 50 ml 4 cope

Žućenicu skuvati u kipućoj vodi. Ocijediti i ohladiti. Mladi luk isjeckati i dodati žućenici. Na kraju zaliti maslinovim uljem, dodati bijeli luk, so i biber i sve promiješati. Skuvana jaja olju-štiti i servirati uz salatu.

Gatuani gjethet e luleradhiqes në ujë të valuar. Kullojini dhe vendosini mënjanë për t’u freskuar. Ndani qepët e njoma dhe përzijini ato me gjethet e luleradhiqes ndërkohë që shtoni vajin e ullirit, hudhrën, kripën dhe piperin. Përziejini të gjithë përbërësit. Qëroni dhe ndani në rriska vezët e ziera dhe shër-bejini bashkë me luleradhiqen.

Prip

rema


Sasto

jci

Sallatë Luleradhiqe

Mëny

ra

e gati

mit

Përb

ërësit

41

- Dandelion - Spring onions - Garlic- Olive oil - Boiled eggs - Salt and Pepper

1,2 kg 1 brunch 2 cloves 50 ml 4 pieces

Cook dandelion leaves in boiling water. Drain and set aside to cool. Chop green onions and add them to dandelion while gently adding olive oil, garlic, salt and pepper. Mix all ingredi-ents. Peel and slice the boiled eggs and serve together with dandelion salad.

Yield: 4 servings

Dandelion Salad

Meth

odIn

gred

ients

- Të brendshme qingji të ndara në copa të vogla (mushkëri, mëlqi...) të ndara në copa të vogla- Oriz - Qepë (të prera bukur) - Vaj vegjetal - Mendër e freskët - Ujë (i nxehtë) - Mullagash (malva sylvestris L.) hiqen kërcenjtë - Limon sipas dëshirës - Kripë dhe piper

- Jagnjeće iznutrice sitno sjeckane (pluća, jetra…)- Pirinač - Crni luk (sitno sjeckan) - Biljno ulje - Topla voda - Svježa nana/metvica - Listovi Mulage (malva sylvestris L.) (odstraniti stabljiku)- Limun (po želji)- So i biber

160 g 80 g 4 copë me masë mesatare 3 lugë gjelle 20 g (30 gjethe) 1l

160 g 80 g 4 glavice srednje velične 3 kašike1 l 20 g (30 listova)

Skuqni qepët në vaj, shtoni të brendshmet e prera. Vazhdoni ta gatuani për 5 minuta me nxehtësi mesatare. Shtoni ujë të nxehtë dhe ziejeni për 10 minuta. Pastaj shtoni orizin, dhe gjethet e mullagës pa kërcenjtë. Shtoni erëza sipas dëshi-rës së bashku me kripën dhe piperin. Vazhdoni ta zieni për 20 minuta të tjera me nxehtësi mesatare. Hidheni në pjata supe dhe zbukurojeni me gjethe të freskëta mendre të ndara. Spërkateni me disa pika limoni për një shije më të mirë.

Izdinstati luk na ulju, dodati sitno isjeckane iznutrice i dinstati na umjerenoj temperature još pet minuta. Preliti toplom vo-dom i kuvati oko 10 minuta, zatim dodati pirinač i lišće Mu-lage. Posoliti i pobiberiti po ukusu. Nastaviti lagano kuvanje na umjerenoj temperaturi još 20 minuta. Poslužiti u dubokim tanjirima i ukrasiti listovima svježe sjeckane nane i nekoliko kapi soka od limuna, za bolji ukus.Pr

iprem

a


Sasto

jci

42

Skadarska čorba

4 0 minM

ënyra

e g

atimi

tPë

rbërë

sit

43

- Lamb offal (lungs, liver, etc), chopped into small chunks - Rice - Onions (finely chopped) - Vegetable oil - Fresh mint - Hot water - Mulaga (malva sylvestris L.) leaves, stems removed- Lemon to taste (optional)- Salt and Pepper

160 g 80 g 4 medium sized 3 tablespoons20 g (30 leaves)1 l

Sauté the onions in oil, add the chopped offal. Continue to cook the offal for 5 minutes on medium heat. Add hot wa-ter and simmer for 10 minutes. Then add the rice, and the mulaga leaves without stems. Season to taste with salt and pepper. Continue simmering gently for another 20 minutes on medium heat. Ladle into soup plates and garnish with fre-shly chopped mint leaves. Sprinkle with a few drops of lemon juice for better taste.

Yield: 4 servings

Skadar Stew

Meth

odIn

gred

ients

44

- Meso vepra (but bez kosti) - Brašno - Crni luk (isjeckan) - Šargarepa (isjeckana) - Lovor - Crveno vino - Senf - Paradajz pire - So i biber

- Mish derri të egër (pa kocka) - Miell - Qepë (të grira) - Karrota (të grira)- Dafine - Verë e kuqe - Mustardë - Pure domatesh - Kripë dhe piper

1,8-2 kg100 g 600 g 400 g 3 lista½ l 120 g100 g

1,8-2 kg100 g600 g400 g3 gjethe½ l 120 g100 g

Meso vepra koje je odležalo u hladnoj vodi ocijediti i posušiti. Posoliti, pobiberiti i uvaljati u brašno. Ispržiti sa svih strana i prebaciti ga u drugu posudu. Saftu od prženja dodati sjecka-no povrće (crni luk, šargarepu, lovor) i izdinstati, zatim dodati meso, naliti bujonom i dinstati dok ne omekša. Začiniti crvenim vinom, senfom i paradajz pireom i nastaviti sa dinstanjem. Kada je meso skoro gotovo prebaciti ga u drugu posudu. Preostali sos propasirati, začiniti po potrebi i preliti preko mesa. Kratko sve zajedno kuvati. Meso sjeći i servirati uz dekoraciju od peršuna i domaćeg džema (npr. džem od kupine na kriški narandže).

Hiqni mishin e derrit të egër nga ena me ujë të ftohtë, thajeni, dhe lejeni mënjanë. Hidhini mishit kripë dhë piper dhe skuqe-ni me miell. Silleni mishin nga të gjitha anët dhe lejeni mënja-në. Duke përdorur të njëjtin vaj, shtoni perimet e grira (qepë, karrota dhe gjethe dafine). Sillini për pak minuta pastaj shtoni mishin dhe hidhni lëngun dhe ziejeni derisa mishi të bëhet I butë. Vazhdoni t’a zieni, dhe kur mishi të jetë pothuajse i ga-tuar, vendoseni në një enë tjetër. Bëjini pure përbërësit e enës (perimet etj) për të bërë një salcë dhe për t’a hedhur këtë salcë mbi mishin. Gatuajeni bashkë për pak minuta dhe shtoni erëza sipas shijes. Priteni mishin në rriska dhe shërbejeni. Për t’a zbu-kuruar, ju mund të përdorni majdanoz të freskët të prerë, dhe reçel shtëpie (psh. reçel manaferrash mbi rriska portokalli).

Prip

rema

Količina: za 10 osoba

Masa: 10 racione

Sasto

jci 2-3 h Këmbë e pasme e derrit

të egër e zier

Mëny

ra e g

atimi

tPë

rbërë

sit

45

- Haunch of wild boar (without bones) - Flour - Onion (chopped) - Carrot (chopped) - Bay leaves - Red wine - Mustard - Tomato puree - Salt and Pepper

1,8-2 kg100 g 600 g 400 g 3 leavs½ l 120 g100 g

Put the boar meat in pot of cold water to rest for a while, then remove from water, pat dry, and set aside. Season the meat with salt and pepper, and coat with flour. Sear the meat on both si-des and set aside. Using the same oil, add chopped vegetables (onion, carrot, and bay leaf). Stear, add the meat and pour in the stock and stew until the meat is soft. Add red wine, mustard, and tomato puree. Continue to stew, and when the meat is almost done, put it in a different pan. Mash the contents of pot to make a sauce and pour it over the meat. Cook all together for a few minutes longer and adjust seasoning to taste. Cut the meat into slices and serve. To garnish, you may decorate with chopped fresh parsley, and with homemade jam (e.g. blackberry jam on top of orange slices.)

Yield: 10 servings

Stewed Haunch of Wild Boar

Meth

odIn

gred

ients

46

- Ullij të gjelbër - Ujë i ftohtë - Sheqer - Kripë - Uthull vere të bardhë apo uthull mushti - Vaj ulliri ekstra i virgjër

- Zelene masline - Hladna voda - Šećer - So - Bijelo vinsko ili jabukovo sirće - Ekstra djevičansko maslinovo ulje

200 g 300 ml 30 g 10 g

2 lugë2 lugë

200 g 300 ml 30 g 10 g2 kašike2 kašike

Ndajini qepët dhe shtojini ato në një përzierje të përgatitur më përpara me sheqer, uthull, kripë dhe ujë. Shtoni ullinj të prerë në gjysma, pa bërthamat e tyre. lëjeni për 6 orë në fri-gorifer përpara se ta shërbeni. Shërbejeni me bukë gruri të thekur dhe vaj ulliri. Kjo salcë mund të ruhet në frigorifer për tre ditë.

U posebnoj posudi pomiješati vodu, šećer, so i sirće, a zatim dodati masline isjeckane na kolutiće, sitno sjeckan luk i ostaviti šest sati u frižideru da se umak marinira. Servirati uz tost hljeb i maslinovo ulje. Ovako pripremljen umak može do tri dana stajati u frižideru.Pr

iprem

a


Sasto

jci

predjeloantipastë

Hladni umak od maslinaJelo nije bogato, ali obiluje emocijama.

1 5 min

Mëny

ra

e gati

mit

Përb

ërësit

47

- Green olives - Cold water - Sugar - Salt - White wine or cider vinegar - Extra-virgin olive oil

200 g 300 ml 30 g 10 g2 tablespoons2 tablespoons

Finely chop onions and add to a previously prepared mixture of sugar, vinegar, salt and water. Add olives cut into halves, no sto-nes. Leave in the fridge for 6 hours before serving. Serve with the toasted whole-wheat bread and olive oil.The dip can be stored in the fridge for three days.

Yield: 4 servings

appetizer

Cold Olive Dipping Sauce This is not a rich meal but is rich in emotions.

Meth

odIn

gred

ients

48

- Jegulja - Brašno - Ulje - Crni luk - Bijeli luk - Šargarepa - Celer - Oriz - Vinsko sirće - 10 zrna bibera- 3 lovorova lista- Vezica peršuna- So po potrebi

- Ngjalë- Miell- Vaj- Qepë- Hudhër - Karrota - Selino - Oriz - Uthull - Piperi rreth - Dafine- Majdanoz - Kripë sipas dëshirës

1,8-2,2 kg 300 g 350 ml 1 kg 1 glavica (oko 10 čenova)250 g50 g200 g100 ml

1,8-2,2 kg300 g350 ml1 kg10 thelb250 g50 g200 g100 ml10 kokrra3 gjethe1 tufë

Očistiti jegulju i ukloniti utrobu i glavu. Jegulja se može ostaviti ucijelo, a može se razrezati na komade dugačke oko 5 cm. Uvaljati je u mješavi-nu brašna i soli i pržiti na vrelom ulju. Kada jegulja zarumeni i postane mekana, ostavite je na krpu po strani, da se upije višak masnoće. Posebno u tiganj sipati ulje i prodinstati crni i bijeli luk. Dodati šargare-pu sječenu na rezance, celer i prethodno skuvan oriz. Dodati biber, lo-vor, vinsko sirće, a zatim ubaciti i jegulju, pa sve zajedno prodinstati. Servirati toplo, a za dekoraciju možete koristiti kriške limuna, suvu pa-priku, peršunov list, suve šljive i sl. U narodu postoji običaj da se jegulji skine koža, ali nije neophodno jermnogi smatraju da je sa kožom ukusnija.

Pastroni ngjalën duke i hequr stomakun dhe kokën. Ngjala mund të përgatitet e tëra por mund edhe të pritet në copëza me rreth 5 cm gjatësi. Rrotullojeni ngjalën në miell të përzier me kripë. Skuqe-ni ngjalën në vaj të nxehtë. Kur ngjala të bëhet kafe i çelët dhe e butë, hiqeni dhe lëreni mënjanë. Në një enë tjetër ngohni vajin dhe gatuani qepët dhe hudhrat derisa të zbuten. Shtoni karrota me rriska, selino dhe orizin e paragatuar. Shtoni piperin, gjethet e dafinës, uthullën, dhe kripën për ta bërë më të ëmbël. Shtojeni ngjalën në enë dhe zieni gjithçka bashkë derisa të bëhen. Shërbe-jeni të ngrohtë. Për ta zbukuruar, mund ta dekoroni këtë gjellë me rriska limoni, specë të thatë, majdanoz, kumbulla të thata etj. Në disa pjata është tradicionale të qërohet lëkura nga ngjala. Nuk është e nevojshme të bëhet një gjë e tillë sepse ka të tjerë që mendojnë se shija është më e mirë kur ngjalës nuk ia kemi hequr lëkurën.

Prip

rema

Količina: za 10 osoba

Masa: 10 racione

Sasto

jciNgjalë në Oriz

1 h

Mëny

ra e g

atimi

tPë

rbërë

sit

49

- Eel - Flour - Oil - Onion - Garlic - Carrots - Celery - Rice - Vinegar - 10 peppercorns - 3 bay leaves- 1 bunch of parsley- Salt to taste

1,8-2,2 kg 300 g 350 ml 1 kg 1 clove250 g50 g200 g100 ml

Clean eel by removing the stomach and head. Eel can be prepared as a whole, or it can be cut into pieces of about 5 cm in length. Roll the eel in the flour mixed with salt. Fry the eel in hot oil. When eel becomes golden brown and tender, remove from pan and set aside. In another pan heat oil and cook onions and garlic until soft. Add sliced carrots, celery, and pre-cooked rice. Add pepper, bay leaf, vinegar, and salt to taste. Add eel into pot and stew everything together until done. Serve warm and garnish with lemon slices, dried peppers, parsley, dri-ed plums, etc. In some places it is traditional to peel the skin from the eel. It is not necessary to do so because others believe that the taste is better with the skin on.

Yield: 10 servings

Eel in RiceM

ethod

Ingr

edien

ts

50

- Miell- Ujë i vakët - Vezë - Kripë

- Brašno - Mlaka voda - Jaja - So

- Barishte të egra* - Majdanoz (i prerë trashë) - Qepë pranvere (të prera mirë) - Mendër e freskët (e prerë trashë) - Kopër i freskët (e prerë trashë) - Vezë (të rrahura) - Gjizë e freskët ose djathë me feta - Vaj ulliri ekstra i virgjër

- Divlje zelje* - Peršun (ugrubo isjeckan) - Mladi luk (sitno sjeckan) - Svježa nana/metvica (sjeckana) - Mirođija (sjeckana) - Jaja - Svježa rikota ili feta sira - Ekstra djevičansko maslinovo ulje

Masa: 6 racione Količina: 6 porcija

Përb

ërësit

pë

r bru

min

Për p

jesën

e br

endsh

me(m

bush

jen)

Za ti

jesto

Za fi

l

600 g200 ml1 copë1 lugë çaji

600 g200 ml1 komad1 kašičica

500 g1 tufë4 copë20 g20 g2 copë150 g½ filxhan

Nëse ka, petat mund të blihen të gat-shme dhe kjo do të shkurtonte me 50% kohën e përgatitjes së këtij vakti.

Ako je dostupno, tijesto se već može kupiti, što upola smanjuje vrijeme za pripremu jela.

Byreku është një gatim me shtresa brumi i cili është tipik në Ballkan; byrekët mbushen me barishte të egra dhe ndryshojnë nga njëri-tjetri dhe gjithashtu edhe sipas stinëve.

Burek je vrsta pite katakteristična za balkansko podneblje, zelje za punjenje varira od oblasti i sezone u godini.

1 h

Pita (burek) sa zeljem

*Si për shembull hithra, çikore ose pazia (Mund të përdorni edhe spinaq në vend të këtyre)

*Divlje zelje (koprive, cikorija i blitva, a može i spanać)

500 g1 veza4 struka20 g20 g2 komada150 g½ šolje

51

- Flour - Lukewarm water- Egg - Salt

- Blanched wild greens* - Parsley (roughly chopped) - Spring onions (finely sliced) - Fresh mint (roughly chopped) - Dill Weed (roughly chopped) - Eggs (beaten) - Fresh ricotta or Feta cheese - Extra-virgin olive oil

Yield: 6 servings

For t

he do

ugh

For t

he F

illin

g

600 g200 ml1 piece1 tablespoon

500 g1 bunch4 pieces20 g20 g2 medium-sized150 g½ cup

If available, the dough can be bought and that would reduce by half the time necessary for the preparation of this meal

A byrek is a filo pastry pie typical of the Balkans; pies are filled with wild greens varying from one area to the other and the season of the year.

Pie (Byrek) with Wild Greens

*Nettle tops, chicory or chard (you may also use spinach instead)

52

Në një tas të madh, përzieni miellin dhe kripën dhe bëni një vrimë në mes dhe shtoni ujin dhe pastaj vezët. Përzieni derisa të gjitha të jenë të përziera mirë. Lejeni mënjanë për 30 minuta në temperaturë dhome ndërkohë që përgatisni mbushjen me barishte të egra. Futini barishtet e egra (hithra, çikore dhe paziat) për 5 minuta në ujë të valuar, kullojini, rifreskojini në ujë të ftohtë akull derisa ti dalë ngjyra, lejini të ftohen dhe pastaj pritini trashë. Prisni mirë dhe ndani koperin dhe çikoret. Shtoni një vezë të rrahur, gjizën dhe gjethet e grira të men-drës dhe përziejeni mirë. Me 2 lugë gjelle vaj ulliri, shtoni barishtet e egra të ndara dhe përziejini mirë. Pas periudhës së pushimit, formoni 16 topa me masë të njëjtë. Pluhro-seni tavolinën e gatimit me miell gruri dhe hilleni secilin top në një fletë rrumbullake të sheshtë brumi. Lyeni çdo fletë më vaj ulliri. Vendosni fletën e parë në një tepsi 22 cm të rrumbullakët (anën e fletës me vaj vendoseni poshtë duke u siguruar që e lini një pjesë mbi majën e tep-sisë). Vazhdoni duke përdorur të njëjtën metodë për gjysmën e fletëve të brumit. Pastaj shtoni barishtet e egra dhe shpërndajini në mënyrë të barabartë. Vazhdoni duke shtuar shtresat e brumit duke u siguruar që lyeni secilën prej tyre me vaj ulliri. Palosni anët e brumit brenda në tepsi dhe jepini një kalim me furçë me vaj ulliri sipër. Ju mund të përdorni gjithashtu gjalpë të shkrirë. Pjekeni byrekun në furrën të cilën e keni parangrohur me 180°C për 30 minuta derisa të behët kërcitëse dhe kafe i çelët.

U velikoj posudi pomiješati brašno i so. Zatim napraviti rupu u sre-dini i dodati vodu i jaja. Miješati dok se ne sjedini. Ostaviti po strani 30 minuta na sobnoj temparturi. Dok tijesto stoji, možete nastaviti sa pripremom fila.Kuvati zelje 5 minuta u ključaloj vodi, procijediti, osvježiti u hladnoj vodi da zadrži boju, ostaviti da se ohladi, a zatim ugrubo isjeckati. Sitno isjeći mladi luk, mirođiju i cikoriju (koristan trik sa mirođijom i cikorijom je da se trljanjem o ravnu površinu napravi oblik cigare i na taj način isjecka na kriške). Tome dodati umućeno jaje, rikotu i sjeckano lišće nane, zatim zelje i dvije kašike maslinovog ulja pa dobro promiješati da se sastojci sjedine.Nakon što tijesto odstoji, formirati 16 loptica podjednake veličine. Ku-kuruznim brašnom posuti radnu površinu i razvući lopte u tanke listove. Svaki list premazati maslinovim uljem. U tepsiju veličine 22 cm postavite prvu koru tako da je nauljena strana okrenuta ka dolje (vodite računa da se oblože i strane tepsije). Poređajte na isti način još sedam jufki, a zatim pripremljeni fil ravnomjerno rasporedite po kori. Nakon toga na-stavite da ređate nauljene jufke. Na kraju ivice tijesta koje su vam ostale na obodu tepsije ubacite unutra i premažite uljem (može se koristiti i rastopljeni maslac umjesto ulja). Pecite pitu 30 minuta u prethodno za-grijanoj pećnici na 180°C, dok ne bude hrskava i zlatno braon boje.

Mëny

ra e g

atimi

t

Prip

rema

Pita (burek) sa zeljem

Byrek me Barishte të Egra

53

In a large bowl, mix the flour and the salt and make a hole in the midd-le to add the water and then eggs. Mix until everything is well incor-porated. Leave aside for 30 minutes at room temperature while you prepare the wild greens filling. Blanch wild greens (Nettle tops, Chicory and Chard) for 5 minutes in boiling water, drain, refresh in ice cold water to retain color, leave to cool and then chop roughly. Finely slice spring onions and chop up the dill weed and chicory. Add one beaten egg, the ricotta and chopped mint leaves and mix well. With 2 tbsp of olive oil, add the chopped blanched wild greens and mix well.After the resting period, form 16 equally-sized balls. Dust the worktop with corn flour and roll out each ball into a flat circular sheet of dough. Brush each sheet with olive oil. Place the first sheet into a 22 cm round loose bottomed tin (face the oiled side down making sure that it dra-pes over the rim of tin). Continue using the same method for the half of the pastry sheets. Then add the wild greens mixture and spread out evenly. Continue adding the layers of pastry making sure to brush each sheet with olive oil. Fold in the edges of pastry into the pie dish and give it one last brush with olive oil on the top. You may also use melted butter. Bake the pie into a pre-heated oven at 180°C for 30 minutes until it is crispy and golden brown.

Meth

od

Pie (Byrek) with Wild Greens

54

- Fasule të verdha ose te gjelbra (gjysëm të prera) - Vaj ulliri - Qepë të reja (vetëm pjesa e bardhë)- Patate (e prerë në 4 copa) - Domate e pjekur (e grirë) - Kripë dhe piper

- Očišćena žuta boranija (može i zelena) - Maslinovo ulje - Svježi crni luk - Krompir srednje veličine sječen na 4 komada- Jedan zreli narendani paradajz- So i biber

600 g4 lugë gjelle

2 copë 1 copë 1 copë

600 g 4 kašike 2 glavice (samo bijeli dio)

Në tigan, hidhni qepët në vaj. Shtoni fasule të pastruara, pa-tate dhe domaten e grirë. Shtoni kripë dhe piper. Tani shtoni 200 ml ujë të nxehtë. Mbulojeni dhe ziejeni për 25 minuta në nxehtësi të ulët.

U tiganju propržiti luk na ulju. Dodati očićenu boraniju isječenu na polovine, krompir i izrendani paradajz. Posoliti i pobiberiti. Dodati 200 ml tople vode. Poklopiti i kuvati 25 minuta na laga-noj temperaturi.Pr

iprem

a


Sasto

jci

Predjelo sa povrcem BoranijaFasulet e verdha

2 5 min

Mëny

ra

e gati

mit

Përb

ërësit

55

- Yellow or green beans (trimmed, cut in half) - Olive oil - Fresh onions (only the white part) - Potato (cut in 4 pieces) - Ripe tomato (grated into a fresh passata) - Salt and Pepper

600 g 4 tablespoons 2 standard sized1 medium sized 1 medium sized

In the frying pan, sauté the onions in oil. Add cleaned beans, potatoes and the fresh tomato passata. Season with salt and pepper. Now add 200 ml of hot water. Cover and simmer for 25 minutes over low heat.

Yield: 4 servings

Vegetable Platter Yellow Beans

Meth

odIn

gred

ients

2 5 min

- Patëllxhanë (të prerë në rriska 1.5cm) - Uthull nga vera e kuqe - Hudhër (të grirë) - Domate të pjekura (të grira) - Vaj ulliri - Kripë dhe piper

- Plavi patlidžan (isječen na kolutove debljine 1,5 cm) - Crveno vinsko sirće - Bijeli luk (sitno sjeckan) - Zreli paradajz (izrendan)- Maslinovo ulje - So i biber

4 copë me masë mesatare 2 lugë gjelle2 thelba2 copë 80 ml

4 komada srednje veličine 2 kašike 2 čena2 komada srednje veličine 80 ml

Në një tas, shtroni rriskat e patëllxhanëve, spërkatini me kri-pë dhe lejini për 10 minuta. Pas kësaj, fshijini me letër kuzhine për të hequr lëngun e tepërt dhe kripën. Vendosini në një tavë pjekjeje dhe spërkateni me vaj ulliri. Vendoseni në furrë me 180°C për 15 minuta derisa të bëhen ngjyrë kaf i çelët. Sillini pa-tëllxhanët nëse është e nevojshme. Ndërsa ato piqen, përdorni një tigan me 20 ml vaj ulliri për të marrë aromën e hudhrës dhe mbulojini me një kapak. Shtoni lëngun e domateve të freskëta, hidhini erëza për t’i dhënë shije dhe shtoni 300 ml ujë të nxehtë dhe lejeni të zihen për 10 minuta. Kur patëllxhanët të jenë gati, menjëherë shtoni uthullën nga vera e kuqe. Hedhni sipër sal-cën. Vendoseni në furrë përsëri për 15 minuta të tjera.

U činiju položiti kolutove plavog patlidžana, posoliti i ostaviti 10 minuta, nakon toga kuhinjskom krpom ukloniti višak tečnosti i soli. Patlidžan poslagati u tepsiju i politi maslinovim uljem pa peći dok ne porumeni oko 15 minuta na 180°C. Na sredini peče-nja kolutove okrenuti da se fino ispeku i sa druge strane. Dok se patlidžan peče, u tiganju propržiti luk sa 20 ml maslinovog ulja i poklopiti. Dodati svjež rendani paradajz, začiniti, zaliti sa 300 ml tople vode i ostaviti da se kuva 10 minuta. Kad je patlidžan spreman, odmah dodati crveno vinsko sirće. Preliti paradajz so-som i vratiti u rernu još 15 minuta.

Prip

rema


Sasto

jci

Predjelo sa povrcem Pečeni plavi patlidžan Patëllxhanë të pjekur

56

Mëny

ra e g

atimi

tPë

rbërë

sit

57

- Aubergines (sliced into 1,5 cm discs) - Red wine vinegar - Chopped garlic - Ripe tomatoes (grated into a fresh passata)- Olive oil - Salt and Pepper

4 medium sized2 tablespoons2 cloves

2 medium sized 80 ml

In a bowl, spread the aubergine discs, sprinkle with salt and lea-ve aside for 10 minutes. Afterwards, wipe with kitchen towel to remove excess liquid and salt. Place in a roasting pan and sprin-kle with olive oil. Place into the oven at 180°C for 15 minutes until golden brown. Roll the aubergines if necessary. While the aubergines are baking, use a frying pan with 20 ml of olive oil to sauté garlic and cover with a lid. Add fresh tomato passata, se-ason to taste and add 300 ml of hot water and leave to simmer for 10 minutes. When the aubergines are ready, immediately add the red wine vinegar. Pour the tomato sauce over. Put back into the oven for another 15 minutes.

Yield: 4 servings

Vegetable Platter Baked Aubergines

Meth

odIn

gred

ients

58

- Kunguj (të ndarë në rriska 1.5cm) - Kos natyral - Hudhër (i prerë mire) - Majdanoz i grirë - Vaj ulliri - Gjysëm limoni (lëngun) - Kripë dhe piper

- Tikvice (izrezane na kolutove debljine 1,5 cm) - Jogurt - Bijeli luk (sitno sjeckan) - Sjeckani peršun - Maslinovo ulje - Sok od pola limuna- So i biber

3 copë me masë mesatare 600 g 1 thelb1 lugë gjelle5 lugë gjelle

3 komada srednje veličine 600 g 1 čen1 kašika5 kašika

Pjekni rriskat e kungujve me 3 lugë gjelle vaj ulliri, hidhni erë-za dhe pjekeni në furrë në një enë fireproof me 180°C për 15 minuta. Ndërkohë, përzieni kosin natyral me hudhrat e grira dhe një lugë gjelle vaj ulliri. Hidhni kripë dhe piper dhe futeni në fri-gorifer. Kur të jenë gati kungujt, spërkatini me lëngun e limo-nit dhe lejini të ftohen. Pas kësaj shtoni përzierjen e kosit dhe majdanozin e grirë. Hidhini erëza sipas dëshirës. Kjo shërbehet si një antipastë ose si një shoqërues për mishin e zgarës “për të zbutur shijen”.

Preliti tikvice sa 3 kašike maslinovog ulja, začiniti i peći u vatro-stalnoj posudi 15 minuta na 180°C. U međuvremenu, pomiješati jogurt, sjeckani bijeli luk i kašiku maslinovog ulja, posoliti i pobiberiti i dobijenu smesu držati u frižideru. Kada tikvice budu gotove, isprskati ih limunovim so-kom i ostaviti da se ohlade. Zatim preliti sosom od jogurta i do-dati isjeckani peršun. Začiniti po ukusu. Služi se kao predjelo ili kao osvežavajući prilog mesu sa roštilja „da očisti nepce“.

Prip

rema


Sasto

jci

3 0 min

Kumbuj zgare të njomë me kos

Predjelo sa povrcem Grilovane tikvice u sosu od jogurta

Mëny

ra e g

atimi

tPë

rbërë

sit

59

- Zucchini (sliced into 1.5cm discs) - Natural yoghurt - Garlic (finely chopped) - Chopped parsley - Olive oil - Half a lemon juice- Salt and Pepper

3 medium sized 600 g 1 clove1 tablespoon5 tablespoons

Coat the zucchini discs with 3 tbsp of olive oil, season and bake in the oven in a fireproof container at 180°C for 15 minutes. In the meanwhile, mix natural yoghurt with chopped garlic and a tbsp of olive oil. Season with salt and pepper and refrigerate. When the zucchini are ready, sprinkle them with the lemon ju-ice and leave to cool. Afterwards add the yogurt mixture and chopped parsley. Season to taste. This is served as an appetizer or as a refreshing grilled meat side dish “to cleanse the palate”.

Yield : 4 servings

Meth

odIn

gred

ients

Vegetable Platter Grilled Zucchini in Yogurt Sauce

60

61

62

6 0 - 8 0 min

- Kesten - Puter - Vanilin šećer - Slatka pavlaka - Rum - Šećera po ukusu

- Gështenja- Gjalpë - Sheqer me vanilje- Krem i ëmbël- Rum - Sheqer sipas shijes

700 g 125 g 1 kesica (10 g)150 ml 20 ml

700 g 125 g 1 paketë (10 g)150 ml 20 ml

Kesten zarezati na sredini i staviti u vodu da se kuva oko pola sata. Kada je kesten skuvan, oljuštiti ga i propasirati. Puter, še-ćer i vanilin šećer pjenasto ubutati, pa dodati pasirani kesten. U smjesu zatim dodati već umućenu slatku pavlaku i rum. Lagano sjediniti i servirati. Dekorisati rendanom čokoladom i šlagom.

Bëni një prerje në mes të çdo gështenje dhe vendoseni në ujë të nxehtë për t’u gatuar për rreth gjysëm ore. Pasi është gatuar, hiqini gështenjat nga ena, hiqjani lëkurat dhe bëjini pure. Për-zieni gjalpë, sheqer dhe sheqer me vanilje dhe rrahini derisa të bëhen si shkumë dhe pastaj shtoni purenë e gështenjave. Në një tas tjetër, rrihni bashkë kremin e ëmbël dhe rumin. Shtoni purenë e gështenjave në këtë përzierje. Përzieni butësisht të gjithë përbërësit dhe shërbejeni. Lyejeni përsipër me çokollatë dhe krem të rrahur.

Prip

rema

Mëny

ra

e gati

mit

Količina: 10 porcija

Masa: 10 racione

Sasto

jci

Përb

ërësit

Pure Gështenjash

63

- Chestnuts - Butter - Vanilla sugar - Sweet/Sour cream - Rum - Sugar to taste

700 g 125 g 1 packet (10 g)150 ml 20 ml

Make a slit in the middle of each chestnut and place in boiling water to cook for about half an hour. When cooked, remove chestnuts from the pot, remove the skins and mash the che-stnuts. Combine butter, sugar, and vanilla sugar and whisk un-til frothy and add mashed chestnuts. Whisk together, add the already mixed sweet cream and rum. Add the chestnut puree to this mixture. Gently mix all the ingredients and serve. Top with chocolate shavings and whipped cream.

Yield: 10 servings

Chestnut Puree

Meth

odIn

gred

ients

64

- Oriz - Ujë - Kripë - Miell misri- Sheqer - Qumësht - Ekstrakt vaniljeje- Bajame (të grimcuara) - Rrush i thatë - Pluhur kanelle

- Pirinač - Voda - Kukuruzno brašno - So - Šećer - Mlijeko - Ekstrakt vanile - Tucani bademi - Suvo grožđe - Cimet u prahu

120 g 500 ml 5 g15 g120 g500 ml1 lugë çaji2 lugë gjelle 2 lugë gjelle

120 g 500 ml 15 g5 g120 g500 ml 1 kašičica2 kašike2 kašike

Gatuani orizin për 5 minuta në ujë të valuar me 5 g kripë. Kulloje-ni orizin dhe pastaj hidheni në një enë ku më përpara keni ngrohur qumësht me sheqer. Ziejeni për 12 minuta derisa përzierja të jetë kompakte. Në një enë tjetër përzieni miellin e misrit me kanellën me 50ml qumësht derisa të keni një masë të lëmuar. Hiqeni enën nga nxehtësia dhe shtoni masën e miellit të misrit dhe kanellës ndërkohë që përzieni në mënyrë konstante. Vazhdoni të zieni edhe për 3 minu-ta dhe pastaj hiqeni nga zjarri. Ndajeni në 4 tasa të vegjël dhe lëreni të ftohet. Mund të shërbehet ose e ngrohtë, në temperaturë dhome, ose e ftohtë. Përpara se të shërbehet, pluhroseni lehtësisht me kane-llë dhe zbukurojeni me bajame dhe rrush të thatë.

Kuvajte pirinač u ključaloj vodu sa 5 g soli 5 minuta na visokoj temperaturi. Ocijediti pirinač, a zatim ponovo dodati u posudu sa podgrijanim mlijekom. Dodati šećer i nastaviti sa kuvanjem još 12 minuta dok se smjesa sjedini. Skinuti sa vatre i dodati ku-kuruzno brašno i cimet pomiješanih sa 50 ml mlijeka. Nastaviti sa kuvanjem još 3 minuta, a zatim skloniti sa vatre. Podijeliti u četiri manje činije i ostaviti da se ohladi. Može se služiti toplo na sobnoj temperaturi ili hladno. Prije služenja posuti sa malo cimeta i dekorisati bademima i grožđicama.

Prip

rema

Masa: 4 racione Količina: 4 porcija

Sasto

jci

1 5 min + 6 h

Seltepric sa bademom i grožđicama

Mëny

ra e g

atimi

tPë

rbërë

sit

65

- Rice - Water - Salt - Corn flour - Sugar - Milk - Vanilla extract - Crushed almonds - Raisins- Cinnamon powder

120 g 500 ml5 g 15 g120 g500 ml 1 tablespoon2 tablespoons2 tablespoons

Cook rice for 5 minutes in boiling water with 5 g of salt. Drain rice and then add it into a pan in which you have previously warmed milk and sugar. Simmer for 12 minutes until the mixtu-re is compact. In a separate pan mix corn flour and cinnamon with 50 ml of milk until you get a smooth mass. Take the pan off the heat and gently add the corn flour and cinnamon mass while constantly stirring. Continue to simmer for another 3 mi-nutes and then take off the heat. Divide into 4 small bowls and leave to cool. It can be served either warm, at room tempera-ture, or cold. Before serving, lightly dust with cinnamon and decorate with almonds and raisins.

Yield: 4 servings

Seltepric with Almonds and Raisins

Meth

odIn

gred

ients

- Brašno - Puter - Šećer u prahu - Jaja - Med - Vanilin šećer - Mlijeko - Kora od pola limuna- Prstohvat soli

- Miell - Gjalpë- Sheqer pluhur - Vezë- Mjaltë - Sheqer me vanilje - Qumësht - Pak kripë - Lëkura e një gjysme limoni e grirë në rende

1 kg 200 g 300 g 2 komada 250 g 2 kesice (20 g) oko 200 ml

1 kg 200 g 300 g 2 cope 250 g 2 paketa (20 g) 200 ml

100 ml 1 kašičica 100 g

100 ml 1 lugë gjelle 100 g

- Voda - Gustin - Šećer

- Ujë - Miell misri - Sheqer

Zamijesiti tijesto tako što brašnu dodate omekšali puter, šećer, jaja, med, so, vanilin šećer i koricu limuna. Tijesto sjediniti postepeno dodajući mlijeko, a zatim ga ostaviti da odstoji nekih 30 minuta. Za fomiranje medenjaka tijesto razvući na 1 cm de-bljine, vaditi modlom okrugle medenjake i slagati ih u pleh. Medenjake pečete 20 minuta - prvo desetak minuta na 180°C, a onda smanjiti temperaturu na 160°C. Za dekoraciju, proku-vati gustin, vodu i šećer uz stalno miješanje. Ovom smjesom premazati medenjake i posuti prah šećerom. Medenjake možete napraviti i sa orasima, tako što ćete tijestu dodati 300g sjeckanih ili mljevenih oraha.

Bëni brumin duke përzier gjalpë të shkrirë, sheqer, vezë, mjaltë, kripë, sheqer me vanilje, dhe limon së bashku me miellin. Më pas, gradualisht shtoni qumështin për të bërë brumin. Lëreni të pushojë për 30 minuta. Rrotullojeni brumin deri në 1 cm trashësi. Formoni biskota mjalti të rrumbullakëta. Piqini për 20 minuta – së pari 10 minuta me 180˚C, dhe pastaj ulni tempera-turën në 160˚C. Për të bërë pjesën e sipërme, përzieni miellin e misrit, sheqerin dhe ujin dhe ziejini duke i përzier në mënyrë konstante. Përhapeni këtë lëng mbi biskotat dhe hidhini sipër sheqerin pluhur. Për të bërë biskota me mjaltë me arra, përdorni të njëjtën re-cetë por vetëm shtoni 300 gram arra të prera.

Prip

rema

Mëny

ra

e gati

mit

Za de

kora

ciju

Për d

ekor

imin

Za ti

jesto

Për b

rumi

n

Količina: 20-25 komadaMasa: 20-25 biskota

Biskota me Mjaltë 30 - 40 min

66

67

- Flour - Butter - Powdered sugar - Eggs - Honey - Vanilla sugar - Milk - Pinch of salt - Half a lemon zest

1 kg 200 g 300 g 2 pieces 250 g 2 packets (20 g) about 200 ml

100 ml 1 tablespoon100 g

- Water - Cornstarch - Sugar

Make dough by putting softened butter, sugar, eggs, honey, salt, vanilla sugar, and lemon to the flour. Next, gradually add milk to form dough. Let the dough rest for 30 minutes. Roll dough to about 1 cm thickness. Form round honey cookies. Bake for 20 minutes – first 10 minutes at 180˚C, and then reduce tempera-ture to 160˚C. To make the glaze, combine cornstarch, sugar and water and bring to a boil by constantly stirring. Spread this glaze over the cookies and dust with powdered sugar.To make honey cookies with walnuts, use the same recipe and add 300 grams of chopped walnuts.

Meth

odFo

r deco

ratio

nFo

r dou

gh

Yield: 20-25 cookies

Honey Cookies

- Vezë - Miell - Sodë- Sheqer- Lëkurë limoni të grirë në rende - Kos natyral- Reçel kumbullash

- Jaja - Brašno - Soda bikarbona - Šećer - Jogurt - Džem od šljiva- Rendana korica jednog limuna

4 copë4 lugë gjelle3 g 4 lugë 1 copë200 g

4 komada4 kašike3 g 4 kašike 200 g

200 g100 g

2 lugë gjelle2 lugë gjelle

200 g100 g2 kašike2 kašike

- Kos natyral- Mjaltë - Lajthi (të pjekura dhe të grimcuara) - Rrush i thatë

- Jogurt - Med - Pržen i usitnjen lješnik - Suvo grožđe

Ndani të verdhat e vezës nga të bardhat dhe rrahini këto të fundit me sheqer derisa të bëhen si dëborë. Shtoni të verdhën e vezës me lëkurën e grirë të limonit, përziejini dhe pastaj shtoni kosin natyral. Në një tas tjetër, përzieni sodën me miellin. Duke e përzier butësisht, shtoni miell në ma-sën e përgatitur më përpara. Hidheni masën në një tavë të vogël e cila më përpara është lyer me gjalpë dhe është spërkatur me pak miell. Hidh-ni gjysmën e arrave sipër. Vendoseni në furrë për 35 minuta me 180°C. Mos e nxirrni nga furra gjatë 20 minutave të para në mënyrë që të mos shfryhet. Nxirreni nga furra dhe lëjeni të ftohet. Shërbejeni në një pjatë ëmbëlsire si më poshtë: vendosni një copë kek në pjatë e cila më përpara është përzier me kos dhe mjaltë dhe me arra dhe rrush të thatë të grim-cuar. Shërbejeni me dy lugë gjelle reçel kumbulle dhe spërkateni pjesën e mbetur me arra dhe rrush të thatë.

Odvojite žumanca od bjelanaca i umutiti bjelanca sa šećerom, dok se ne dobije čvrst šne. Ubutati i žumanca sa rendanom koricom limuna i sve pomiješati sa šneom od bjelanaca, a zatim dodati jo-gurt. U posebnoj posudi, pomiješati sodu bikarbonu sa brašnom, pa lagano miješajući dodajte brašno smjesi od jaja. Manji kalup za tortu premazati puterom, posuti brašnom i izručiti dobijenu smjesu za koru. Vrh posuti polovinom pripremljenih lješnjaka. Peći 35 minuta na 180°C, ali bez otvaranja rerne da biskvit ne splasne. Nakon pečenja izvaditi iz rerne i ostaviti da se ohladi pri-je služenja. Za preliv pomiješati jogurt sa medom i dodati ostatak lješnika i suvog grožđa. Kolač služiti na desertnom tanjiru na koji se prethodno sipa preliv. Servirati uz dvije kafene kašike džema od šljiva i posuti lješnicima i grožđicama.

Për t

’u sh

ërbye

r në

pjatë

n e ë

mbëls

irës

Prip

rema

Za pr

eliv


Sasto

jci

68

Revani sa jogurtom i medom 3 0 min

Mëny

ra e g

atimi

tPë

rbërë

sit

69

- Eggs - Flour - Baking soda - Sugar - Lemon zest - Natural yoghurt - Plum jam

4 pieces4 tablespoons3 g 4 tablespoons 1 piece200 g

200 g100 g2 tablespoons 2 tablespoons

- Natural yogurt - Honey - Hazelnuts (roasted and crushed) - Raisins

Separate egg yolks from egg whites and beat eggs whites with sugar until snowy peaks are formed. Add beaten egg yolks with lemon zest to egg whites, mix and then add the natural yogurt.In a separate bowl, mix the baking soda with the flour. Gently stirring, add flour in the previously made mass. Pour the mass in a smaller mold previously oiled with butter and sprinkle with flo-ur. Sprinkle half of the hazelnuts on top. Place into the oven for 35 minutes at 180°C. Do not take out of oven during the first 20 minutes so that the sponge cake does not sink. Take out of oven and leave to cool. Serve on a dessert plate as follows: place a pi-ece of cake on the plate which has previously been poured with the mixture of yogurt and honey sprinkled with roughly crushed hazelnuts and raisins. Serve with two tablespoons of plum jam and sprinkle with the rest of the nuts and raisins.

Meth

odFo

r serv

ing

Yield: 4 servings

Revani with Yoghurtand Honey

Ingr

edien

ts

70

- Brašno - Margarin - Šećer - Žumance - Jaja - Vanilin šećer

- Miell- Margarinë - Sheqer - Të verdha vezësh - Vezë - Sheqer me vanilje

1 kg500 g250 g 6 komada2 komada 1 kesica (10 g)

1 kg500 g250 g 6 cope2 cope 1 paketë (10g)

6 komada150 g1 kesica (10 g)

6 cope 150 g1 paketë (10g)

- Dunje - Šećer - Vanilin šećer - Prstohvat cimeta

- Ftonj- Sheqer- Sheqer me vanilje- Pak kanellë

U posudu staviti omekšali margarin i brašno i ručno sjediniti smje-su. Žumanca, jaja, šećer i vanilin šećer ubutati i dodati u prethod-no pripremljenu smjesu i ručno mijesiti dok ne dobijete kompak-tno tijesto. Ostaviti ga u frižideru da odstoji 15 minuta. Tijestom obložite manju tepsiju i vodite računa da i ivice tepsije budu pre-krivene. Peći 10-15 min na 150°C, zavisno od debljine tijesta. Za fil: Dunje oguliti, isjeckati na kockice ili izrendati i sa ostalim sastojci-ma za fil staviti da se kuvaju dok ne omekšaju. Pred kraj kuvanja dodati prstohvat cimeta. Fil preliti preko već pečene kore i staviti u frižider da se pita hladi. Servirati dekorisano po želji kriškama dunje.

Shtojini miellit margarinë të shkrirë dhe përziejeni në mënyrë ma-nuale. Përzieni të verdhat e vezës, vezët, sheqerin dhe sheqerin me vanilje dhe bashkojini me miellin dhe margarinën. Përziejini ato në mënyrë manuale. Lëreni brumin të pushojë për 15 minu-ta në frigorifer. Në një tepsi rrumbullake, përhapni brumin për të mbuluar sipërfaqen dhe pjesët anësore. Piqeni për rreth 10-15 minuta me 150˚C, në varësi të trashësisë së brumit. Për mbushjen: Qëroni frutat dhe ndajini në kuba të vegjël ose grijini. Vendosini ato në një tigan në sobë dhe shtoni përbërësit e tjerë dhe lejini të gatuhen. Gatuajini ngadalë derisa ftonjtë të jenë të buta, duke shtuar kanellën në fund. Shpërndajeni këtë mbushje në ëmbëlsirën e parapërgatitur. Lëre-ni në frigorifer derisa të ftohet. Shërbejeni secilin porcion me një rriskë ftua.

Prip

rema

Mëny

ra e g

atimi

t

Količina: 10-12 porcija

Masa: 10-12 racione

Sasto

jci

za ti

jesto

Përb

ërësit

Sasto

jci

za fi

l Për

mbus

hjen

Byrek me ftua 3 0 - 4 0 min

71

- Flour - Margarine - Sugar - 6 egg yolks - 2 eggs- Vanilla sugar

1 kg500 g250 g

1 packet (10 g)

6 fruits150 g1 packet (10 g)

- Quinces - Sugar - Vanilla sugar - Pinch of cinnamon

Add softened margarine to flour and mix manually. Mix egg yolks, eggs, sugar and vanilla sugar and add to the flour and margarine. Mix manually. Let the dough rest for 15 minutes in the refrigerator. In a round baking dish, spread the dough to co-ver the surface and the sides. Bake the crust for approximately 10-15 minutes at 150˚C, depending on the dough thickness.For the filling: Peel the fruit and chop into small cubes or grate. Put in a pan on the stove and add other ingredients and leave to cook. Cook slowly until the quince is soft, adding cinnamon at the end. Spread this filling onto the prepared crust. Leave pie to rest in the fridge until cool. To serve, decorate each portion with a slice of quince.

Meth

od

Yield: 10-12 servings

For fi

lling

Ingr

edien

tsQuince Pie

- Pšenično brašno - Kukuruzno brašno - Kisjela voda - Mlijeko - Jaja - Vanilin šećer - Prstohvat soli

- Miell gruri - Miell misri - Ujë mineral - Qumësht - Vezë - Sheqer me vanilje- Pak kripë

300 g 200 g500 ml 200 ml 4 komada 1 kesica (10 g)

300 g 200 g500 ml 200 ml 4 cope 1 paketë (10 g)

20 g 300 g 100 ml150 g 500 g

20 g 300 g 100 ml150 g2 portokalle 500 g

100 ml 100 ml

- Puter - Šećer - Šljivovica - Džem od smokava - Suve smokve - Sok od 2 pomorandže

- Gjalpë- Sheqer - Raki kumbulle - Reçel kumbullash - Lëng i freskët portokalli- Fiq të thatë

- Slatka pavlaka - Krem i ëmbël

Za smjesu za palačinke umutite jaja, mlijeko, kisjelu vodu, vani-lin šećer, so i obje vrste brašna, tako da dobijete glatku masu bez grudvica. Palačinke ispržiti u standardnom tiganju za palačinke. U šerpu, na tihoj vatri, stavimo da se šećer karamelizuje na puteru, zatim sipamo šljivovicu i flambiramo karamel. Lagano miješajući dodati sok od pomorandže, zatim džem, isjeckane suve smokve i sve dobro sjediniti. Pripremljenim filom napunimo palačinku i preklopimo u trokut. Servirati na tanjiru (obično dvije palačinke), dodatno preliti filom i posuti suvim grožđem i služiti sa oko 10 ml slatke pavlake. Može se dekorisati i suvim smokvama.

Bëni një brum petullash duke përzier vezët, qumështin, ujin mi-neral, sheqerin me vanilje, kripën, dhe të dy llojet e miellit. Skuqi-ni petullat. Në një tigan tjetër, gatuani gjalpin me sheqerin për të bërë karramel. Hidhni rakinë dhe lejeni në zjarr. Ngadalë shtoni lëngun e portokallit. Pastaj shtoni reçelin, fiqtë e thatë të ndarë dhe përziejini të gjithë përbërësit së bashku. Merrni petullën e përgatitur, lyejeni në salcën e fiqve, paloseni dhe shërbejeni në një pjatë. Hidhini sipër më shumë mbushës. Shërbeni 2 petulla për person. Zbukuroni secilin porcion me 10ml krem të bardhë. Zbukurojini me rrush të thatë, dhe fiq të thatë sipas dëshirës. Pr

iprem

a

Mëny

ra

e gati

mit

Količina: 10-12 porcija

Masa: 10-12 racione

Sasto

jci

za pa

lačin

ke

Përb

ërësit

Za fi

l

Për

mbus

hjen

Za

deko

racij

u

Për z

buku

-rim

in

72

Petulla nga Virpazar 3 0 - 4 0 min

73

- Wheat flour - Corn flour - Mineral (gas) water - Milk - Vanilla sugar - Pinch of salt- 4 eggs

300 g 200 g500 ml 200 ml 4 pieces 1 packet (10 g)

20 g 300 g 100 ml150 gfrom 2 oranges 500 g

100 ml

- Butter - Sugar - Plum brandy - Fig jam - Orange juice - Dried figs

- Sweet cream

Make a thin pancake batter by combining eggs, milk, mineral water, vanilla sugar, salt, and both flours. Fry the pancakes. In a separate pan, cook butter and sugar to make the caramel. Pour brandy and let flame. Slowly add the orange juice. Next add the jam, chopped dried figs, and stir all ingredients together. Take prepared pancake, put it in fig sauce, fold and serve on a plate. Top with more filling. Serve 2 pancakes per person. Decorate each portion with 10 ml of sweet cream. Garnish with raisins, and dried figs, if desired.

Meth

od

Yield: about 10 portions

Ingr

edien

ts fo

r pan

cake

sFo

r fil

ling

For

garn

ishin

gPancakes from Virpazar

74

75

Muzeu Etnografik “Oso Kuka”

Etnografski muzej „Oso Kuka”

Ethnographic Museum “Oso Kuka”

Ky muze i cili ndodhet në Shkodër duhet vizitohet patjetër me qëllim për të kuptuar dhe vlerësuar domethënien kulturore të këtij qyteti historik dhe zonës përreth – ai zgjidh misterin e stilit shqiptar të jetesës në Veri. Në katin e parë, ka një ekspozitë arkeologjike të veshjeve tradicionale, dhe në katin e dytë një ekspozitë të gërmimeve arkeologjike të cilat tregojnë për themelimin dhe zhvillimin e këtij qyteti. Ai ndodhet në një shtëpi klasike otomane e cila daton në shekullin e 19-të, duke dhënë një reflektim piktoresk të mënyrës së jetesës së familjeve tregtare të asaj kohe dhe karakterin pa-triarkal të shoqërisë. Gardhe të larta ndanin pjesën private në të cilën gratë gatuanin, bënin punime artizanale dhe kujdeseshin për fëmijët e tyre nga jeta publike në të cilën burrat angazhoheshin në tregti, punime artizanale dhe çështje të tjera.

Ovaj muzej u Skadru predstavlja mjesto koje se apsolutno mora posjetiti kako bi se mogao razumjeti i cijeniti kulturni značaj ovog istorijskog grada i njegovog okruženja – on otkriva misteriju načina života na sjeveru Albanije. Na prvom spratu ovog muzeja je etnografska postavka sa tradicionalnim nošnjama, a na drugom spratu je izložba arheoloških iskopina koje govore o nastanku i razvo-ju ovog grada. Muzej se nalazi u klasičnoj otomanskoj kući iz perioda ranog XIX vijeka, koja slikovito odražava način života tadašnje trgovačke porodice i patrijarhalni karakter društva. Visoke ograde odvajale su privatni dio u kojem su žene kuvale, bavile se ručnim radom i brinule o djeci, od javnog života u kojem su se muškarci bavili trgovinom, zanatima i drugim poslovima.

This museum in Skadar is an absolute must-see in order to understand and appreciate the cultural significance of this historic city and its surrounding area – it unravels the mystery of the Albanian

lifestyle in the North. The first floor houses the archeological exhibition of traditional clothes, and on the second floor there is an exhibition of archeological excavations which tell us about the founding and the development of this town. It is located in a classic Ottoman house dating back to

the early 19th century giving a picturesque reflection of the way of life of merchant families from that time and the patriarchal character of the society. High fences separated the private part in which the women were cooking, doing artisan work and taking care of their children, from the public life

where men were engaged in trade, artisan works and other matters.

76

Oso Kuka

Kjo kala qëndron në majë të një kodre të lartë prej 130 metrash nga e cila ju mund të shijoni pamje të bukura të qytetit të Shkodrës dhe rrethinave të tij. Lumi Drin dhe Bojana (Buna në Shqip) takohen në majë të kësaj kodre dhe rrjedhin si një lumë drejt e në Detin Adriatik. Kjo kala e lashtë daton që në periudhën ilire dhe lidhet me legjendën e tre vëllezërve të cilët kishin vite që po e ndërtonin dhe çdo gjë që ata ndërtonin gjatë ditës shembej natën nga një zanë. Emri i kalasë e ka origjinën nga emri i gruas së vëllait të vogël – Rozafa, e cila u muros në kala si një sakrificë. Ky është version shqiptar i të njëjtës legjendë që njihet në Malin e Zi përmes një kënge epike “Zidanje Skadra na Bojani” (Ndërtimi i Shkodrës mbi Lumin Buna).Edhe sot në Shkodër, ka nëna që vijnë në brendësi të kalasë kur kanë probleme me ushqimin e fëmijve me gji, për shkak se ata besojnë që sakrifica e Rozafës do t’i ndihmojë ata.

77

Kalaja Rozafa

Kalaya Rozafa – tvrđava RozafaTvrđava se nalazi na brdu visokom oko 130 m, sa kojeg se pruža divan panoramski pogled na grad Skadar i okolinu. U podnožju brda, sastaju se Drim i Bojana i odatle kao jedna rijeka teku ka Jadranskom moru. Ova drevna tvrđava potiče iz vremena Illira i vezuje se za legendu o tri brata koja su je godinama gradila, a sve što bi preko dana sazidali, preko noći bi porušila vila. Ime tvrđave potiče od imena žene najmlađeg od trojice braće – Rozafe, koja je kao žrtva uzidana u tvrđavu. Ovo je albanska verzija iste legende, u Crnoj Gori poznate kroz staru narodnu pjesmu „Zi-danje Skadra na Bojani“. Čak i danas u Skadru postoje majke koje dolaze unutar tvrđave, kada imaju problema sa dojenjem, jer vjeruju da će im žrtva koju je podnijela Rozafa pomoći.

This fortress sits on the top of a 130 m high hill from which you can enjoy beautiful views of the town of Skadar and its surroundings. Rivers Drim and Bojana (Buna in Albanian) meet at the foot of this hill and flow as one river directly into the Adriatic Sea. This ancient fortress dates back to the Illyrian times and is connected to the legend of three brothers who had constructed it for years and everything they would build during the day would be ruined overnight by a fairy. The name of the fortress originates from the name of the youngest brother’s wife – Rozafa, who was immured into the fortress as a sacrifice. This is the Albanian version of the same legend known in Montenegro through an old epic song “Zidanje Skadra na Bojani” (The Building of Skadar on the Bojana River). Even today, in Skadar, there are mothers who come to the inside of the fortress when they have breastfeedin problems, because they believe that the ultimate sacrifice of Rozafa will help them.

Kalaya Rozafa – the Fortress of RozafaKalaja Rozafa

7878

Godinje

GodinjeGodinje je drevna ruralna cjelina koja se vjekovima nalazila na granici između Turskog carstva i Crne Gore. Nastanak Godinja se vezuje za izgradnju ljetnjikovca dinastije Balšića u XIV vijeku. O načinu života i burnoj istoriji ovog mjesta govore stare kuće sa konobama pod voltovima gdje su se čuvali vino i ostali poljoprivredni proizvodi, male kamene terase ispred konoba, stari mlinovi, gumna, tajni prolazi koji su povezivali kuće i u kojima se stanovništvo u naletima Turaka skrivalo... Godinje je i danas

poznato po autentičnoj arhitekturi, vinskim podrumima i kvalitetnim vinima karakteristične arome.Godinjskom zalivu pripada i ostrvo-tvrđava Grmožur, koje je u vrijeme knjaza Nikole Petrovića

služilo kao zatvor za teške prestupnike. Iz njega je bio nemoguć svaki bijeg i u narodu je nazvan „crnogorski Alkatraz”.

Godinje është një vendbanim i lashtë rural që për shekuj me radhë ishte në kufirin ndërmjet Perandorisë Osmane dhe Malit të Zi. Krijimi i Godinje lidhet me ndërtimin e një shtëpie verore të dinastisë Balšića në shekullin e 14të. Historitë e mënyrës së jetesës dhe historia e trazuar e këtij vendi tregohen nga shtëpitë e vjetra me bodrume nën volt ku vera dhe produktet e tjera bujqësore ruheshin, tarraca të vogla guri përballë bodrumeve, mullinj të vjetër, kalime të fshehta që lidhnin shtëpitë dhe përfaqësonin një strehë për banorët gjatë sulmeve të turqve etj. Sot, Godinje është gjithashtu e njohur për arkitekturën autentike, bodrumet e verës dhe verën cilësore me aromë karakteristike. Ishulli Grmožur – kala që i takon Gjirit të Godinje e përdorur për të shërbyer si burg për shkelësit e rëndë në kohën e Dukës Nikola Petrović. Ishte e pamundur të largoheshe prej saj, kështu që, njerëzit e zakonshëm filluan ta qua-

nin “Montenegrin Alcatraz”.

GodinjeGodinje is an ancient rural settlement which for centuries was on the border between

the Ottoman Empire and Montenegro. The establishment of Godinje is associated with the construction of the summer house of the Balšića dynasty in the 14th century. Stories of the way of

life and turbulent history of this place are told by the old houses with cellars under vaults where wine and other agricultural products were stored, small stone terraces in front of the cellars, old mills, threshing floors, secret passages that connected the houses and represented a shelter for the inhabitants during the attacks of the Turks etc. Today, Godinje is also well known for authentic architecture, wine cellars and quality wine of characteristic aroma. The Grmožur Island – fortress that belongs to Godinje Bay used to serve as a prison for serious offenders in the times of Duke Nikola Petrović. It was impossible to run away from it, thus, ordinary people started calling it the “Montenegrin Alcatraz”.

Godinje

Rijeka Crnojevića je živopisno mjesto sa bogatom istorijom i divnim pejzažima. Smješteno je na obalama istoimene rijeke. Nastanak ovog mjesta tokom XV vi-jeka vezuje se za Ivana Crnojevića, tadašnjeg vladara Zete. Osim što je bilo značajan trgovački centar, poznato je i po prvoj štampariji „Obod“ u kojoj je štampana prva knjiga kod Južnih Slovena, „Oktoih prvoglasnik“‘. Prepoznatlji-vo je po drevnim građevinama kao što su Danilov most i kuća pored mosta, zvana Mostina, koje je sagradio knjaz Danilo sredinom XIX vijeka.

Rijeka Crnojevića është një vend piktoresk me histori të pasur dhe peisazhe të bukura. Ai ndodhet në brigjet e lumit me të njëjtin emër. Krijimi i këtij vendi gjatë shekullit të 15 lidhet me Ivan Crnojević, kryetar i Zeta në atë kohë. Përveç se është një qëndër e rëndësishme tregtare, ai është i njohur gjithashtu për shtypshkronjën e parë të quajtur “Obod” në të cilën libri i parë në pjesën jugore sllave i titulluar “Oktoih prvoglasnik” u botua. Ky vend njihet gjithashtu për ndërtesat e lashta si Ura e Danilos dhe shtëpia afër urës e quajtur Mostina, e ndërtuar nga princi Danilo në mesin e shekullit të 19.

79

Rijeka Crnojevica

Rijeka Crnojevica

Rijeka Crnojevica Rijeka Crnojevića (Crnojević River) is a picturesque place with rich his-tory and beautiful landscapes. It is located on the banks of the river of the same name. The establishment of this place during the 15th century is as-sociated with Ivan Crnojević, the ruler of Zeta at that time. In addition to being a significant commercial center, it is also known for the first printing house called “Obod” where the first book in the South Slavic world called “Oktoih prvoglasnik” was printed.This place is also recognized for ancient buildings such as Danilo’s Bridge and the house near the bridge called Mostina, constructed by prince Danilo in the mid 19th century.

Rijeka Crnojevica

Most Mesi i tvrđava Drisht

Ura e Mesit dhe Kalaja e Drishtit

Mesi Bridge and Castle of Drisht

Ura e Mesit, me 13 harqet e saj, me një gjatësi prej 100 metrash dhe gjërësi prej 3 metrash, është një nga urat më të mëdha dhe më të ruajtura në Shqipëri e cila daton që në periudhën otomane. Ajo u ndërtua në shekullin e 18-të. Ura e Mesit përfaqësonte lidhjen e kësaj pjese të Shqipërisë me qendra dhe rrugë të tjera treg-tare. Kjo urë e lashtë ndodhet afër qytetit të Shkodrës. Duke ecur drejt maleve, do të gjeni kalanë misterioze të Drishtit. Një fakt interesant në lidhje me kalanë e Drishtit është që ka akoma një komunitet të vogël që jeton brenda mureve të kalasë në shtëpi tipike të cilat ofrojnë një pikturë autentike të arkitekturës tradi-cionale. Në Shqipëri, Drishti njihet gjithashtu për llojin autokton të qepës.

Most Mesi, sa svojih 13 lukova, preko 100 m dužine i više od 3 m širine, jedan je od najvećih i najbolje očuvanih mostova iz doba Otomanskog carstva u Albaniji. Sagrađen je u XVIII vijeku. Predstavljao je vezu ovog dijela Albanije sa drugim trgovačkim centrima i putevima. Ovaj drevni kameni most se nalazi u blizini grada Skadra. Krećući se dalje, prema planinama nailazi se na misterioznu tvrđavu Drisht. Interesantno je da jedna manja zajednica i dan danas živi unutar bedema ove tvrđave, u karakterističnim kućama koje čine jedinstveni prikaz tradicionalne arhitekture. Drisht je u Albaniji poznat i po svojoj autohtonoj sorti crnog luka.

The Mesi Bridge, with its 13 arches, length of over 100 m and width of 3 m, is one of the largest and best preserved bridges in Albania dating from the Ottoman period. It was built in 18th cen-tury. The Mesi Bridge represented the connection of this part of Albania with other commercial centers and routes. This ancient wooden bridge is located near the town of Skadar. Moving for-ward towards the mountains, one will find a mysterious Castle of Drisht. An interesting fact about

the Castle of Drisht is that there is still a small community living within the Castle walls in typical houses which provide an authentic picture of traditional architecture. In Albania, Drisht is also well known for its autochthonous sort of onion.

80

Ura e Mesit

Most Mesi i tvrđava Drisht

Marubi

Marubi

Koleksioni fotografik Marubi është një nga asetet më të mëdha kulturore të Shkodrës dhe pse jo edhe të gjithë Shqipërisë. Pietro Marubbi (Pjetër në shqip), një emigrant nga Piacenza, është themeluesi i fotografisë artistike në shekullin e 19-të në Shqipëri. Fotografitë e Pjetër Marubit dhe dy brezave të pasardhësve të tij përfaqësojnë kujtime origjinale të qytetit të Shkodrës dhe jetës në të, rrethinave dhe stilit të jetesës së popull-sisë në male. Ato mundësojnë një lidhje të vërtetë vizuale me të kaluarën e Shqipërisë dhe zhvillimet në Ballkan përsa i përket modernizimit. Koleksioni fotografik publik Marubi ndodhet në Arkivat e Shtetit në qendër të Shkodrës dhe listohet në Listën e Trashëgimive Botërore të UNESCO.

Zbirka fotografija Marubi predstavlja najvjerovatnije jedno od najvećih skadarskih, ako ne i albanskih kulturnih bogatstava. Pietro Marubbi (alb.Pjeter), emigrant iz Pjaćence, začetnik je umjetničke fotografije u Albaniji u XIX vijeku. Fotografije Pjetra Marubija i još dvije gen-eracije njegovih sljedbenika pružaju originalna sjećanja na grad Skadar i gradski život, oko-linu i način života stanovništva u planinama. Omogućava istinsku vizuelnu vezu sa albanskom prošlošću i promjenama na Balkanu u odnosu na tekovine modernizacije. Javna zbirka „Mar-ubi Fototeka“ čuva se u Državnom arhivu u centru Skadra i proglašena je svjetskom baštinom UNESCO-a.

Marubi Photo Collection is possibly one of Skadar’s, if not Albania’s greatest cultural assets. Pietro Marubbi (Pjeter in Albanian), an emigrant from Piacenza, is the founder of artistic pho-tography in 19th century in Albania. The photographs of Pjeter Marrubi and two generations of his followers represent original memories of the town of Skadar and the life in it, the sur-roundings and the lifestyle of the population in the mountains. They enable a true visual connec-tion with the Albanian past and developments in the Balkans in relation to the modernization. The public Marubi Fototeka Collection is housed in the State Archives in the center of Skadar and is listed on UNESCO World Heritage List.

MarubiMarubi

81

82

Vranjina i Lesendro

Vranjina dhe Lesendro

Vranjina and Lesendro

Vranjina, nekada ostrvo, sada je vještački, povezano sa obalom. Iznad samog ušća rijeke Morače u jezero, nal-azi se crkva Sv. Nikole iz XIII vijeka, drevni spomenik koji svjedoči o burnoj istoriji ovog podneblja. Jedinstveni ambijent ostrva upotpunjuje staro ribarsko mjesto, gdje stare kamene kuće govore o načinu života lokalnog stanovništva kroz vjekove i sada. Pogled na čunove sa kojih ribari bacaju mreže i vrše čini potpunim doživljaj života na jezeru. U blizini Vranjine nalazi se Lesendro, tvrđava izgrađena u XVIII vijeku na istoimenom nekadašnjem ostrvu, koje je danas isto kao i Vranjina povezano sa kopnom. Tvrđavu su izgradili Crnogorci sa ciljem da bude strateška tačka odbrane od naleta turske vojske prema Rijeci Crnojevića. Kao takva, bila je poprište mnogih bitaka između Crnogoraca i Turaka.

Vranjina, që dikur ishte një ishull, tani lidhet në mënyrë artificiale me bregun. Vetëm mbi bashkimin e lumit Morača në liqen, është një Kishë e Shën Nikollës nga shekulli i 13të, një monument i lashtë

që dëshmon një histori të trazuar të këtij rajoni. Një ambient unik i këtij ishulli plotësohet nga një vendbanim i vjetër peshkatarësh ku shtëpitë e vjetra prej guri reflektojnë mënyrën e jetesës së

popullsisë lokale përmes shekujve dhe tani. Pamja e “čun” (varka të vogla lokale) nga i cili pesh-katari hidhte rrjetat e tij të peshkimit dhe arkat e plotësonin përvojën e jetës në liqen.

Afër Vranjina është Lesendro, një kala e ndërtuar në shekullin e 18-të në ish-ishullin me të njëjtin emër që është sot, njësoj si Vranjina, e lidhur me tokën. Kalaja është ndërtuar nga malazezët me qëllim për të qënë një pikë strategjike mbrojtjeje kundër sulmeve turke ndaj Rijeka Crnojevića.

Duke qënë i tillë, ky ishte vendi i shumë betejave ndërmjet malazezëve dhe turqve.

Vranjina, which once used to be an island, is now artificially connected to the shore. Just above the confluence of the Morača River into the lake, there is a Church of St. Nikola from the 13th century, an ancient monument witnessing a turbulent history of this region. A unique ambi-ence of this island is complemented by an old fisherman settlement where old stone houses reflect the way of life of the local population through the centuries and now. View of the “čun” (small local boats) from which the fishermen threw their fishing nets and coops make complete the experience of the life on the lake. Near Vranjina there is Lesendro, a fortress built in the 18th century on the former island of the same name which is today, the same as Vranjina, connected to the continent. The fortress was constructed by Montenegrins with the aim for it to be a strategic defense point against the Turkish attacks on Rijeka Crnojevića. Be-

ing as such, is was the site of many battles between the Montenegrins and the Turks.

Murići su živopisno mjesto na obali Skadarskog jezera. Njegova obala sa pješčanim plažama, mnoštvom ostrva i brojnim maslinjacima, predstavlja jednu od ambijen-talnih vrijednosti jezera.Zetska vladarska vlastela Balšići iz XIV vijeka je na tri ostrva iz ovog Krajinskog arhi-pelaga izgradila manastire - Starčevo, Beška i Moračnik, koji su odigrali značajnu ulogu u duhovnom životu Zete. Danas, ovaj veličanstven ambijent ostrva i ma-nastira svojom jedinstvenošću i vjekovnom tišinom ne ostavlja ravnodušnim posjetioce jezera.

Murići është një vend piktoresk i vendosur në brigjet e Liqenit të Shkodrës. Brig-jet e tij me plazhe me rërë dhe ishuj të shumtë dhe pemë ulliri përfaqësojnë një prej vlerave mjedisore të Liqenit të Shkodrës.Në shekullin e 14të, familja mbretërore Balšić nga Zeta ndërtoi manastire mbi tre ishujt e arkipelagut të Kranjina – Starčevo, Beška dhe Moračnik, të cilët luajtën një rol të rëndësishëm në jetën shpirtërore të Zeta. Sot, ky ambient i mrekullueshëm i ishujve dhe manastireve i lë pa mend vizitorët me veçanti-në dhe heshtjen e tij.

83

Murici

Murici

Murici

Murići is a picturesque place situated on the banks of the Skadar Lake. Its shores with sandy beaches and numerous islands and olive groves represent one of the ambiance values of the Skadar Lake.In the 14th century, the royal Balšić family from Zeta built monasteries on the three islands of Kranjina archipelago – Starčevo, Beška i Moračnik, which played a signifi-cant role in the spiritual life of Zeta. Today, this magnificent ambiance of the islands and the monasteries take the lake visitors’ breath away with their uniqueness and silence.

Murici

Krap iz Skadarskog jezera Krap, šaran (Cyprinus carpo Linneaus, 1758) može dostići težinu i do 25 kg, ali su rijetki

primjerci preko 15 kg. U narodu je poznat kao ljuskavi šaran i može se naći samo u Ska-darskom jezeru pa kao takav predstavlja endemsku vrstu. Kao unešena vrsta prilagodio se i tzv. kineski šaran (Carassius auratus gibelio) koji se manje upotrebljava u ishrani

zbog većeg broja koščica.

Krap je poznat kao simbol jezera koje dijele Albanija i Crna Gora. Ribari iz malih sela, od davnina tvrde da je izuzetan ukus ove ribe posljedica cirkulacije jezera usljed ulivanja vode iz rijeke Morače koja otiče ka rijeci Bojani i na taj način kreira veoma pogodno i čisto okruženje za opstanak krapa.

Krap kao takav, takođe, prikazuje jezero kao jedinstvenu cjelinu u kojoj posto-je zajednički proizvodi i načini života, a ipak različite interpretacije njihove ga-

stronomije i bogatstava na datom području. Primjera radi, u Crnoj Gori postoji posebna tradicija sušenja jezerske ribe, koja je jednako uspješna kao i mariniranje

krapa, jegulje ili ukljeve – a to je sušenje proizvoda dimljenjem ili na vazduhu što je vjekovima duga tradicija očuvanja prehrambenih proizvoda. Međutim, na albanskoj stra-

ni, proces sušenja je manje poznat, osim kada je u pitanju ukljeva. I dok se u Crnoj Gori od krapa prave fileti koji se mariniraju, u Albaniji je karakteristično da se isti servira u zemljanim posudama, preliven bogatim sosom. Upravo to može biti dvostruko gurmansko iskustvo različitosti koje grade gastronomski identitet i diverzitet regiona Skadarskog jezera...

84

Carp from the Skadar Lake Krap nga Liqeni i Shkodrës Carp (Cyprinus carpo Linneaus, 1758) can attain weight of 25 kg, but sam-ples of over 15 kg are rather rare. It is widely known as “scaly carp” and

can be found only in the Skadar Lake, and as such it represents an endemic species. The so-called Chinese Carp (Carassius auratus gibeio) was artificially introduced and has adapted well, but is less used in the diet because it contains

many tiny bones.

Carp is well known as a symbol of the lake shared by Albania and Montenegro. The fishermen from small villages for centuries have claimed that the extraordi-nary taste of this fish is associated with the circulation of the lake and the inflow

of water from the Morača river flowing out to the Bojana (Buna) River, creating an optimum and clean living environment for the survival of carp fish.The carp as such, also presents the lake as one whole territory sharing common

products and ways of life and yet being diverse in the interpretation of gastronomy and assets existing in the area. For example, in Montenegro, there is a special tradi-

tion of curing the lake fish products which is as successful as the marination of the fish such as carp, eel and bleak - curing products with smoke or air is an age old tradition of preserving food products. However, in the Albanian part, the curing process is less

known except for the bleak. Whereas the carp is filleted and served dry but flavorfully marinated in Montenegro, the characteristic dish in Albania is to serve it in a clay oven-

ware dish with a rich sauce.Exactly this can be regarded as a double gourmand experience of varieties that make up the gastronomic identity and the diversity of the region of Skadar Lake...

Krapi (Cyprinus carpo Linneaus, 1758) mund të arrijë peshën e 25 kg, por peshqit prej 15 kg janë disi të rrallë. Njihet gjërësisht si “krapi me luspa” dhe mund të gjin-det vetëm në Liqenin e Shkodrës, dhe si i tillë ai përfaqëson një specie tipike. I ashtu-quajturi Krapi Kinez (Carassius auratus gibeio) është prezantuar në mënyrë artificiale dhe është përshtatur mirë, por përdoret më pak në ushqim sepse përm-ban shumë kocka të vogla.

Krapi është i njohur si simbol i liqenit që ndahet midis Shqipërisë dhe Malit të Zi. Peshkatarët nga fshatrat e vegjël për shekuj me rrallë kanë thënë që shija e jashtëzakonshme e këtij peshku lidhet me qarkullimin e ujit në liqen dhe hyrjen e ujit nga lumi Morača i cili derdhet në Lumin Bojana (Buna), duke krijuar një mjedis optimal dhe të pastër për mbijetesën e krapit. Krapi si i tillë, gjithashtu e prezanton liqenin si një territor të tërë që ndan produkte dhe mënyra jetese të përbashkëta duke qenë i shumëllojshëm në interpretimin e gastronomisë dhe aseteve që ekzistojnë në zonë. Për shem-bull, në Mal të Zi, ka një traditë të veçantë të konservimit të produkteve të peshkut të liqenit e cila është po aq e suksesshme sa marinimi i peshkut ku përfshihen krapi, ngjala dhe gjuhëza – konservimi i produkteve me tym ose ajër është një traditë e vjetër e konservimit të produkteve të ushq-imit. Sidoqoftë në Shqipëri, procesi i konservimit është më pak i njohur përveç gjuhëzëz. Ndërkohë që krapi ndahet në fileto dhe shërbehet i thatë por i marinuar me erëza në Malin e Zi, gatimi karakteristik në Shqipëri është të shërbehet në një tavë balte me një salcë të pasur. Pikërisht kjo mund të konsiderohet si një përvojë e një shijeje të dy-fishtë e varieteteve që përbëjnë identitetin gastronomik dhe diver-sitetin e rajonit të Liqenit të Shkodrës.

85

Jegulja

Ngjala

Eel

Jegulja riba zmijolikog oblika, dužine do 1.5 m i težine do 6 kg. U vodama Skadarskog jezera su rijetki primjerci preko 2 kg. Jegulja je prilično masna, mesnata riba jakog ukusa koja može biti delikates za mnoge ljubitelje dobrog zalogaja – tradicionalno, najpogodnije je jesti kada poraste i migrira ka moru. Najpopularniji način konzumiranja jegulje jeste pripremljena na orizu ili grilovana i servirana u zeml-janoj posudi u sosu na bazi paradajza i luka, jer kiselost ovog sosa ublažava njenu masnoću. Znaćete da je jegulja svježa i dobro spremljena ukoliko se meso lako odvaja od kostiju. Jegulja se nije oduvijek smatrala popularnom ribom za jelo, ali na ovom području ona je specijalitet jer je, zahvaljujući jedin-stvenom ekosistemu i prirodnom okruženju, njeno meso jako ukusno. Hrskava spoljašnjost jegulje, mekoća i skoro kremasti ukus se moraju probati radi pravog doživljaja lokalne gastronomije.

Ngjala është një peshk si gjarpër, deri në 1.5 m gjatësi dhe peshon deri në 6 kg. Ngjalat mbi 2 kg gjinden rrallë në ujrat e liqenit të Shkodrës. Ngjala është një peshk i pasur në vaj, me tul, dhe me

një shije të fortë i cili mund të jetë një delikatesë për shumë adhurues të ushqimit të mirë – tradi-cionalisht koha më e mirë për të ngrënë ngjala është kur ata janë të rritura dhe janë duke migruar

për në det. Mënyra më e njohur e ngrënies së ngjalave është me oriz ose në zgarë e shërbyer në një tjegull me një domate dhe qepë me salcë për shkak se aciditeti i salcës pakëson yndyrën e ngjalës. Ju do ta kuptoni nëse një ngjalë ka qenë e freskët dhe e gatuar mirë në momentin që tuli ndahet me lehtësi nga kocka. Ngjala nuk është konsideruar gjithmonë një peshk i njohur për t’u ngrënë, por në këtë territor të veçantë, ajo është specialitet për shkak të sistemit unik dhe mjedisit natyror, mishi i saj është shumë i shijshëm. Pjesa e jashtme kërcitëse e ngjalës, me butësinë dhe shijen e saj kremoze është një domosdoshmëri për t’u provuar me qëllim për të pasur një eksperiencë të vërtetë të gastronomisë vendase.

Eel is a snake-like fish, up to 1.5 m in length and 6 kg in weight. Eels over 2 kg are rarely found in the waters of the Skadar Lake. The eel is an oil-rich, meaty and strongly flavored fish which can be a

delicacy for many lovers of good food - traditionally the best time to eat them is when they are mature and migrating to sea. The most popular way of preparing eel is on rice or grilled and served in a clay tile with a tomato and onion based sauce because the acidity of the sauce cuts through the fattiness of the eel. You will know when an eel was fresh and well cooked when the meat clearly separates from the bone. The eel has not always been considered a popular fish to eat, but in this particular territory it is a specialty because due to the unique ecosystem and natural environment, its meat is very delicious. The crispy texture of the outside of the eel, with its tender texture and almost creamy flavor must be tasted in order to have a real experience of the local gastronomy.

86

Ukljeva je takođe endemska vrsta ribe koja živi u velikim jatima. Vruća ljeta provodi u dubljim vodama na pučini jezera, a zimi se povlači u podvodne izvore, tzv. ‘oka’, gdje je voda koja izvire zimi toplija od jezerske. Mrijesti se u priobalnom pojasu na kamenitom i šljunkovitom dnu u peri-odu od kraja marta do polovine juna. Može narasti do 20 cm dužine i dostići težinu do 40 grama. Sedamdesetih godina se u Skadarskom jezeru izlovljavalo i do 600 tona ukljeve godišnje. Ukljeva se uobičajeno može naći sušena i predstavlja popularno predjelo tokom mnogih okupljanja uz čašu jakog crvenog vina ili rakije. U Albaniji, ukljeva se više konzumira u lokalnim domaćinstvima nego na javnim mjestima i može se najviše naći u ribarskom selu Zogaj. Na crnogorskoj strani jezera, tradicija sušenja ukljeve je zadržana u većem broju mjesta, a u njenu čast i čast vina, početkom svake godine u Virpazaru se organizuje festival ‘Dani vina i ukljeve’.

Gjuhëza është gjithashtu një specie tipike që jeton në grupe të mëdha. Gjatë verërave të nxehta, ajo është në ujrat më të thellë të liqenit, ndërsa gjatë dimrave ajo tërhiqet për të shkuar në bu-rimet nëntokësore, të ashtu-quajturit “sytë” ku uji që buron gjatë dimrit është më i ngrohtë se sa uji i liqenit. Ajo hedh vezët në zonat anës liqenit në pjesët fundore të gurëve dhe shkëmbinjve, në periudhën midis fundit të Marsit dhe mesit të Qershorit. Ajo mund të arrijë gjatësinë prej 20 metrash, dhe mund të peshojë deri në 40 g. Rreth viteve 70-të, deri në 600 ton gjuhëza u peshkuan nga liqeni në vit. Gjuhëza mund të gjindet zakonisht e tymosur dhe përfaqëson një meze për mbled-hjet e vogla e shoqëruar me një gotë vere të kuqe të fortë ose raki. Në Shqipëri, gjuhëza konsumohet më shumë në shtëpi vendase se sa në vende publike, dhe mund të gjindet kryesisht në fshatin Zogaj. Në anën malazeze të liqenit, tradita e tymosjes së gjuhëzëz është ruajtur në shumicën e vendbanimeve, dhe në nder të saj dhe të verës, një festival i cili quhet “Ditët e Verës dhe Gjuhëzëz” organizohet në Virpazar në fillim të çdo viti.

Ukljeva

Gjuhëza

BleakBleak is also an endemic species living in large flocks. During hot summers, it is in deeper lake waters, while during the winters it retreats to the underground springs, the so-called “eyes” where the springing water during the winter is warmer than the lake water. It spawns in the lakeside areas on the gravely or rocky bottoms, in the period between the end of March and mid June. It can reach length of 20 cm, and weight up to 40 g. In the 1970s, up to 600 tons of bleak were fished from the lake annually. Bleak can most commonly be found smoked and represents a popular appetizer for small gatherings accompanied with a glass of robust red wine or brandy. In Albania, bleak is more consumed in local households than in public places, and can mostly be found in the village of Zogaj. On the Montenegrin side of the lake, the tradition of smoking the bleak has been preserved in most settlements, and in its honor and the honor of wine, a festival called “Days of Wine and Bleak” is organized in Virpazar at the beginning of each year.

87

88

Začinsko i ljekovito bilje

Erëzat dhe barërat mjekësore

Spices and Medicinal Herbs

Usljed pogodnih geografsko-klimatskih uslova, područje Skadarskog jezera i na crnogorskoj i na al-banskoj strani je bogato začinskim i ljekovitim biljem. Najčešće su prisutni žalfija, majčina dušica, kleka, bosiljak, origano, divlja nana, kamilica... Na albanskoj strani narodna medicina nesumnjivo predstavlja važnu tradiciju liječenja, a seosko stanovništvo je očuvalo i nastavilo tradiciju korišćenja ljekovitog bilja. Interesantno je da se u selu Hot već nekoliko godina unazad koristi lokalno bilje i razni začini u cilju unapređenja tradicionalne proizvodnje sira. Na crnogorskoj strani, aromatično i ljekovito bilje se sakuplja i koristi u kućnoj upotrebi kao čajevi i začini. Zanimljiva je i danas poznata tradicija do-davanja ovog bilja domaćoj rakiji, što se sve češće primjenjuje i u spravljanju raznih likera.

Për shkak të kushteve të saj gjeo-klimatike të favorshme, zona e Liqenit të Shkodrës në të dyja anët, malazeze dhe shqiptare, është e pasur me barëra të ndryshme. Gjenden më së shumti sherebela, trum-za, dëllinja, borziloku, rigoni, nenexhiku i egër, kamomili... Në anën shqiptare, mjekësia popullore pa dy-shim përbën një traditë të rëndësishme, dhe popullsia rurale vazhdon traditën e përdorimit të barërave. Një fakt interesant është që, në fshatin Hot, për vitet e fundit, ata kanë përdorur barëra lokale dhe erëza të ndryshme me qëllim për të përmirësuar prodhimin tradicional të djathit. Në anën malazeze, megjithatë, barërat aromatike dhe mjekësore mblidhen dhe përdoren për qëllime shtëpiake si çaji dhe erëzat. Ajo që është interesante edhe sot është tradita popullore e shtimit të këtyre barërave me grappa të bërë në shtëpi, dhe përdorimi gjithnjë e më i shpeshtë i tyre në përgatitjen e likereve të ndryshme.

Due to its favorable geo-climatic conditions, the area of the Skadar Lake on both sides, Montenegrin and Albanian, is abundant in different herbs. Most frequently found are sage, thyme, juniper, basil, oregano, wild mint, chamomile... On the Albanian side, the folk medicine undoubtedly represents an important tradition, and the rural population continues the tradition of using herbs. An interesting fact is that, in the village of Hot, for the past few years, they have been using local herbs and different spices with the aim to improve the traditional cheese production. On the Montenegrin side, however, aromatic and medicinal herbs are col-lected and used for home purposes as tea and spices. What is also very interesting even today is the popular tradition of adding these herbs to the homemade brandy, and their increasingly frequent application in the preparation of various liqueurs.

Specialitetet e Mishit

Specijaliteti od mesa

Meat Specialties

Bollëku i kullotave dhe bimëve aromatike rreth Liqenit të Shkodrës, gjithashtu edhe lëvizja e lirë e kafshëve të shoqëruara nga barinjtë, e kanë bërë këtë zonë të famshme për cilësinë e lartë të mishit. Tipike për gastronominë në anën shqiptare është “fërliku” – qingj i pjekur në hell. Ajo që është inte-resante për zonën në anën malazeze të liqenit është që, edhe sot, “sač” (kapak pjekjeje) përdoret për përgatitjen e shumë gjellëve në mënyrë tradicionale, dhe mishi i kecit, qingjit dhe viçit që përgatiten në “sač” njihen si gjellët me mish më të vlerësuara.

Obilje pašnjaka i aromatičnog bilja oko Skadarskog jezera i slobodno kretanje stada stoke uz pratnju čobana, učinili su da ovaj kraj bude poznat po visoko kvalitetnom mesu. Obilježje gastronomije na albanskoj obali jezera je „ferlik“ – jagnjetina sa ražnja. Na crnogorskoj strani i danas je interesantna upotreba sača u tradicionalnom načinu pripreme mnogih jela, a kao specijaliteti izuzetno su cijenjeni jaretina, jagnjetina i teletina „ispod sača“.

The abundance of pastures and aromatic herbs around the Skadar Lake, as well as the free move-ment of livestock accompanied by shepherds, made this area famous for the high quality of meat. Typical of gastronomy on the Albanian side is the “ferlik” - spit roasted lamb. What is interesting for the area on the Montenegrin side of the lake is that, even today, “sač” (baking lid) is used for the preparation of many dishes in a traditional way, and kid meat, lamb and veal prepared under “sač” are highly appreciated meat dishes.

89

U čitavom basenu Skadarskog jezera, lokalno stanovništvo tradicionalno priprema razne koncentrovane prirodne sirupe (guste sokove), koji pomiješani sa hladnom vodom služe kao osvježavajući napitak.

Sok od latica ruža je tradicionalno obilježje Skadra, popularno nazvanog Gradom cvijeća. Još jedno zanimljivo, veoma staro piće jeste i sok od kleke (limunada). Pravi se od bobica kleke koje na ovoj teritoriji ima u izobilju, posebno po okolnim planinama. Okolina jezera i na albanskoj i na crnogor-skoj strani je bogata stablima nara/šipka, od čijih plodova se pravi odličan sok, koji za posjetioce predstavlja pravo osvježenje. Na crnogorskoj strani, interesantan za izdvojiti je i sok od drenjina. (Drenjina je bobičasti plod ovalnog oblika koji unutar mesnatog omotača ima duguljastu košticu. Drenjina je ljekovita, pa se cvijet koristi za čaj, a od ploda se tradicionalno prave sok i džem.)

Në të gjithë basenin e Liqenit të Shkodrës popullsia vendase përgatit në mënyrë tradicionale shurupe natyrale të koncentruara të cilat përzihen me ujin e ftohtë dhe shërbehen si pije freskuese. Lëngu i cili

përbëhet nga këto petale është tipik në Shkodër, qytet të cilit i referohen si qyteti i luleve. Një pije tjetër interesante dhe shumë origjinale është limonada e cila përgatitet nga manaferrat e dëllinjës të cilat gjinden

me bollëk në këtë territor, veçanërisht në malet rreth e rrotull. Mjedisi i liqenit nga të dyja anët, malazez dhe shqiptar, është i bollshëm në pemë shegësh nga fruti i të cilave përgatitet një shurup i mrekul-

lueshëm, duke përfaqësuar në këtë mënyrë një pije freskuese shumë të mirë për vizitorët. Përsa i përket anës malazeze, është interesante të përmendet lëngu i thanës (thana është një lloj vezak mane me një bërthamë të zgjatur brenda shtresës së frutit. Thana është një bimë mjekësore dhe lulja e saj përdoret për të përgatitur çajin, dhe fruti i saj përdoret në mënyrë tradicionale për të përgatitur lëng dhe reçel).

90

Shurupet

Prirodni sokovi

SquashesIn the whole basin of Skadar Lake the local population traditionally prepares different natural concen-

trated syrups which are mixed with cold water and served as refreshments. Juice made of rose petals is typical of Skadar, popularly referred to as the town of flowers. Another interesting and very original drink is lemonade made out of juniper berries which are abundantly found in the territory, especially in the surrounding mountains. Lake environment on both sides, Montenegrin and Albanian, is abundant in pomegranate trees out of which fruits a wonderful syrup is made, representing a great refreshment for the visitors. As far as the Montenegrin side is concerned, it is interesting to mention the cornelian cherry juice (cornelian cherry is an oval type of berry with the elongated pit inside the layer of flash. Cornelian cherry is a medical plant and its flower is used to prepare tea, and its fruit is traditionally used to prepare juice and jam).

Kasaronja

Gështenja e ujit “kasaronja”

U narodu je poznata kao vodeni orah, orašak. Plod je specifičnog „rogastog“ oblika i jestiv je, bogat skrobom i drugim hranljivim materijama. Može se jesti sirov dok je sasvim mlad, a kasnije može da se kuva ili peče. Nekada se na Skadarskom jezeru plod kasaronje, nakon organizovane jesenje „žetve“, čuvao kao zaliha hrane u nepo-voljnim uslovima ili se koristio kao stočna hrana.

Mes njerëzve është e njohur si gështenja e ujit. Fruti është me formë të veçantë “brinje” dhe është e ngrënshme, e pasur me niseshte dhe lëndë ushqyese të tjera. Ajo mund të hahet e papërpunuar, kurse frutat shumë të reja dhe më të vjetra mund të zihen ose të piqen. Frutat e gështenjës së ujit të Liqenit të Shkodrës janë korrur kolektivisht në vjeshtë, dhe pastaj janë ruajtur si furnizim me ushqim gjatë viteve të urisë ose luftës, ose për t’u përdorur si ushqim për bagëtinë.

Among people it is known as water chestnut. The fruit is of special “horned” shape and it is edible, rich in starch and other nutrients. It can be eaten raw, when very young, and older fruits can be boiled or roasted. Water chestnut fruits of the Skadar Lake have been col-lectively harvested in the autumn, and then stored as food supply during the famine or war years, or used as cattle food.

The “Kasaronja” Water Chestnut Kasaronja

91

92

Pitomi kesten

Gështenja

Chestnut

Raskošne šume kestena i na albanskoj i na crnogorskoj strani, posjetioce ostavljaju bez daha. U selu Reç u Albaniji stare su oko pet stotina godina, dok u Crnoj Gori šume vjekovima starih stabala pitomog kestena krase oblast Krajine. Kesten je po pričama pokrajvođana, odigrao značajnu ulogu za njihovu egzistenciju. Vrijedne domaćice nekada su pravile čak i hljeb od kestenovog brašna. Danas su na trpezi domaćinstava uglavnom pečeni kesten ili kuvan kao

pire, koji se može servirati uz glavno jelo ili kao dezert, a razni kolači i poslastice su potvrda da je kesten pravo obilježje gastronomskih običaja žitelja područja kestenovih šuma.

Pyjet e bollshme të gështenjës në të dyja anët, shqiptare dhe malazeze, i lënë pa mend viz-itorët. Në fshatin Reç në Shqipëri, ata janë mbi 500 vjeçarë, ndërsa në Mal të Zi, pyje shekul-lor të vjetër të gështenjës zbukurojnë zonën e Krajinës. Sipas historive të treguara nga njerëzit që jetojnë në këtë zonë, gështenja ka luajtur një rol të rëndësishëm në jetët e tyre. Sot, në tavolinat e ngrënies së familjeve ju mund të gjeni më së shumti gështenjë të pjekur, ose të zier dhe të bërë pure, që mund të shërbehet së bashku me pjatën kryesore ose si një ëmbëlsirë, dhe kekët dhe ëmbëlsirat e ndryshme vërtetojnë se gështenja është tipike në gastronominë e njerëzve që jetojnë në zonën e mbuluar me pyjet e gështenjës.

Abundant chestnut forests on both sides, Albanian and Montenegrin, take the visitors’ breath away. In the village of Reç in Albania, they are over 500 years old, while in Montenegro, centu-

ries old chestnut forests adorn the area of Krajina. In accordance with the stories told by the people living in this area, chestnut played a significant

role in their lives. Diligent housewives even used to make bread out of chestnut flour. Today, on the dining tables of the households you can mostly find roasted chestnut, or boiled and made into puree, which can be served along with the main course or as a dessert, and various cakes and sweets verify that the chestnut is typical in the gastronomy of people living in the area covered with chestnut forests.

Smokva

Fiku

Ovim ukusnim voćem bogata je cijela obala Skadarskog jezera. Osim što se služi svježa kao sezonsko voće, poznat je i način sušenja smokava kako bi se produžila njihova upotreba. Tradicionalno u oblasti Skadarskog jezera u Crnoj Gori, smokve se kao dobrodošlica domaćina služe sa vinom, pršutom, sirom i sušenom ribom. Pored toga, spravlja se slatko od smokava, a koristi se i kao kandirano voće u medu. Na albanskoj strani obale, interesantni su posebna vrsta voćnog hljeba spravljenog samo od pres-ovanih suvih smokava i marmelada od cijelih smokava.

I gjithë bregu i liqenit të Shkodrës është i pasur me këtë frut të shijshëm sezon-al. Metoda e tharjes së fiqve me qëllim për të zgjatur përdorimin e tyre është gjithashtu e njohur. Tradicionalisht, në zonën rreth Liqenit të Shkodrës në Mal të Zi, mikëpritësit shërbejnë fiqtë me verë, proshutë, djath ose peshk të thatë për të mirëpritur të ftuarit e tyre. Përveç kësaj, marmalata e fikut gjithashtu mund të për-gatitet ose fiqtë mund të ëmbëlsohen dhe të vendosen në mjaltë. Ajo që është inte-resante në anën shqiptare të bregut është një lloj i veçantë i bukës së frutit që bëhet vetëm me fiq të shtypur, si dhe një marmalatë që bëhet e gjitha me fiq.

The whole Skadar Lake shore is abundant in this delicious seasonal fruit. The method of drying the figs in order to prolong their use is also well known. Traditionally, in the area around the Skadar Lake in Montenegro, hosts serve figs with wine, prosciutto, cheese or dried fish to welcome their guests. In addition, fig marmalade can also be prepared or the figs can be candied and put in honey. What is interesting on the Albanian side of the shore is a special kind of fruit bread made only out of pressed figs, as well as a marmalade made with whole figs.

Fig

93

Tradicija proizvodnje vina sa ponosom se čuva i prenosi generacijama. O svojim vinogradima u kojima neumorno rade i o posvećenosti proizvodnji vina, vinogradari ovog regiona govore kroz interesantne porodične priče, a dobrim vinom potvrđuju lični senzibilitet u proizvodnji ovog pića. Poseban doživljaj daju upravo vina autohtonih sorti grožđa. Na albanskoj strani uzgaja se vinova loza Kallmet (jedna

od najstarijih sorti grožđa) i dobija se istoimeno veoma cijenjeno crveno vino. Značajno mjesto zauzimaju i sorta bijelog grožđa i vino Shesh i Bardhe. Na crnogorskoj strani, poznato je crveno

vino od autohtone sorte grožđa Vranac i bijelo vino od istoimene sorte Krstač. Jedinstveni doživljaj uživanja u vinu, daju posjete vinskim podrumima i konobama ovog kraja.

Tradita e prodhimit të verës është duke u ruajtur me krenari dhe kalohet nëpër breza. Prod-huesit e verës nga ky rajon flasin rreth vreshtave të tyre në të cilat ata punojnë pa pushim dhe përkushtimin e tyre për prodhimin e verës përmes historive interesante familjare, dhe ata vërtetojnë ndjeshmërinë e tyre personale në prodhimin e kësaj pijeje duke prodhuar verë të shkëlqyer. Pikërisht këto verëra të bëra nga varietetet e rrushit autokton ju ofrojnë

ju një përvojë të veçantë. Në anën shqiptare një verë Kallmet bëhet një nga varietetet më të vjetra të rrushit nga i cili prodhohet verë e kuqe e vlerësuar shumë me të njëjtin emër. Status i veçantë i jepet gjithashtu varietetit të rrushit të bardhë dhe verës së quajtur Shesh i Bardhë. Sa për anën e Malit të Zi, e mirënjohur është vera e kuqe që bëhet nga varieteti autokton i Vranacit, dhe vera e bardhë Krstač që bëhet nga varieteti me të njëjtin emër.

94

Vinova loza i vinogradarstvo

Vreshtat dhe Vitikultura

Vineyards and Viticulture The tradition of wine production is being proudly preserved and passed on for genera-tions. Winegrowers from this region talk about their vineyards in which they tirelessly work and their dedication to wine growing through interesting family stories, and they verify their personal sensibility in the production of this drink by producing great wine. Exactly these wines made of autochthonous grape varieties provide you with a special experience. On the Albanian side a Kallmet wine is grown, one of the oldest varieties of grape from which highly appreciated red wine of the same name is produced. Special status is also given to the variety of white grapes and wine called Shesh and Bardhe. As for the Montenegrin side, well known is the red wine made from autochthonous variety of Vranac, and white wine Krstač made from the variety of the same name.

9595

Ribarstvo Usljed povoljnih klimatskih i hidroloških uslova, obilja hrane i zaklona, Skadarsko jezero je prava prirodna oaza i riznica ribljeg svijeta. Veza sa Jadranskim morem preko rijeke Bojane uticala je da bogatstvo ribe uvećaju i neke morske vrste (npr. jegulja i cipol), a pritoke i podvodni izvori su razlog postojanja riba iz porodice pastrmki. Sve ovo je uslovilo da fauna riba, sliva Skadarskog jezera, bude jako brojna. Računa se da ima 48 utvrđenih vrsta, različito ekonomski i komercijalno interesantnih. Bogatstvo ribe je uticalo da žitelji priobalnog dijela po tradiciji budu dobri ribari, da riba bude ne samo dio njihove svakodnevne trpeze, već da domaćini u ovoj oblasti postanu pravi majstori u pripremanju specijaliteta od ribe, kao i da jezero postane interesantna lokacija mnogim poklonicima sportskog ribolova.

Peshkimi

Fishing

Për shkak të kushteve të favorshme klimatike dhe hidrologjike, strehimit dhe bollëkut të ushqimit, Liqeni i Shkodrës është një oaz i vërtetë natyror për peshkun. Lidhja me Detin Adriatik përmes Lumit Bojana (Buna) ka ndikuar në rritjen e sasisë së peshkut dhe disa specieve detare (p.sh. ngjala dhe qefulli), dhe bashkërrjedhjet dhe burimet nëntokësore janë arsyet pse aty ka gjithashtu peshq nga familja e troftës. Të gjitha këto kanë krijuar parakushtet për faunën e peshkut në basenin e Liqenit të Shkodrës që të jetë e shumtë. Është vlerësuar që janë 48 specie të identifikuara që janë interesante në mënyra të ndryshme ekonomike dhe tregtare. Bollëku në peshk ka ndikuar që banorët e bregut të liqenit të bëhen tradicionalisht peshkatarë të mirë, që peshku të jetë jo vetëm një pjesë e kuzhinës së tyre të përditshme, por që mikpritësit nga kjo zonë të bëhen mjeshtër të vërtetë në përgatitjen e specialiteteve të peshkut, si dhe që liqeni të bëhet një vend interesant për shumë fansa të peshkimit sportiv.

Due to favorable climatic and hydrological conditions, shelter and food abundance, the Skadar Lake is a true natural oasis for the fish. The connection to the Adriatic Sea through the Bojana (Buna) River influenced the increase of abundance in fish and some marine species (e.g. eel and mullet), and the confluences and underground springs are the reason why there are also fish from the trout family. All of this created preconditions for the fish fauna in the Skadar Lake basin to be very numerous. It is estimated that there are 48 identified species that are interesting in different economic and commercial ways. Abundance in fish influenced the residents of the lake shore to become traditionally good fishermen, that the fish be not only a part of their everyday cuisine, but that the hosts from this area become true masters in the prepara-tion of fish specialties, as well as that the lake become an interesting location to many fans of sport fishing.

Prodhimi i ullirit

MaslinarstvoMaslinjaci u oblasti Krajine potvrđuju bogatstvo različitosti pejzaža i aktivnos-ti žitelja Skadarskog jezera. Bilo kao ukusan dodatak hrani ili uživanje uz do-bro vino sa ovog podneblja, bilo da je riječ o dragocjenom ulju, tek maslina kao značajno obilježje ovog kraja danas, duboko je ukorijenjena u njegovu tradiciju. Stari mlinovi, kakvi su u selu Donji Murići i okolini, velikim kamenim točkom koji su svojom snagom pokretali ljudi, dočaravaju generacijama unaz-ad korišćen postupak cijeđenja maslinovog ulja. Interesantan je i mlin novijeg datuma, u selu Bes, koji je i danas u funkciji i radi na istom principu.

Pemët e ullirit në rajonin e Krajina konfirmojnë pasurinë e varieteteve dhe peisazheve, si dhe aktiviteteve të banorëve në Liqenin e Shkodrës. Ose si një shtesë e shijshme për vaktin, ose të shërbyera me një gotë të mirë vere

nga rajoni, ose edhe në formën e vajit të çmuar, ullinjtë përfaqësojnë një karakteristikë të rëndësishme të këtij rajoni sot, me rrënjë të thella në traditën e tij. Mullinjtë e vjetër si ato ekzistues në fshatin Donji Murići dhe rrethinat e tij, me një rrotë të madhe guri që shtyhet nga forca e njerëzve, sjell në mendje imazhin e procedurës së bluarjes të aplikuar për gjenerata. Një mulli i kohëve të fundit që ndodhet në fshatin Bes është gjithashtu shumë interesant. Ai është në funksionim edhe sot

dhe operon me të njëjtin parim.

Olive Growing Olive groves in the Krajina region confirm the richness of varieties and landscapes, as well as the activities of the residents on the Skadar Lake. Either as a tasty addi-tion to the meal, or served with a good glass of wine from the region, or even in the form of precious oil, olives represent a significant characteristic of this region today, deeply enrooted in its tradition. Old mills such as those existing in the village of Donji Murići and its surroundings, with a large stone wheel moved by the strength of the people, conjure up the image of the milling procedure applied for generations. Another mill of recent date located in the village of Bes is also very interesting. It is in function even today and it operates on the same principle.

96

Bogatstvo medonosnog bilja i netaknuta priroda, kao i predani rad domaćina i njihova ljubav prema pčelama, učinili su da pčelarstvo bude jedno od obilježja ove oblasti. Pčelari, sve od cvjetnih livada Riječke preko Crmničke nahije, pa do kestenovih šuma Krajine, ponosni su na svoje uljanike. Svakako, svojim znanjem i iskustvom uspjeli su da obogate paletu medenih proizvoda, pa danas prave razne poslastice, napitke, kozmetičke i ljekovite preparate na bazi meda.

Bollëku në bimët millefiori (mijëra lule) dhe natyrën e paprekur, si dhe puna e zellshme e mikpritësve dhe dashuria që ata kanë për bletarinë, ka kontribuar në faktin që bletaria të konsiderohet si një nga specialitetet e kësaj zone. Duke filluar nga livadhet me lule, përmes Crmnička nahija, në pyjet me gështenja të Krajina, të gjithë bletarët janë krenar për kosheret e tyre të bletëve. Në sajë të njohurive dhe eksperiencës së tyre, ata kanë arritur të pasurojnë gamën e produkteve modern, dhe sot ata bëjnë lloje të ndryshme ëmbëlsirash, ilaçesh, dhe produktesh kozmetike dhe mjekësore që kanë si bazë mjaltën.

97

Pčelarstvo

Bletaria

Abundance in melliferous plants and intact nature, as well as diligent work of the hosts and the love they have for beekeeping, contributed to the fact that beekeeping be regarded as one of the specificities of this area. Starting from flowery meadows, through Crmnička nahija, to the chestnut forests of Krajina, all beekeepers are proud of their bee hives. Thanks to their knowledge and experience, they have managed to enrich the range of modern prod-ucts, and today they make different kinds of sweets, potions, and honey-based cosmetic and medical products.

Beekeeping

Skadar, osim što je bio trgovački grad i kulturni centar, poznat je i po svom zanatlijskom nasljeđu. I dan danas postoje zanatlije koje pokušavaju da sačuvaju ovu tradiciju. Neko-liko njih ima radnje u gradu, a turisti osim što mogu kupiti visoko kvalitetne proizvode, mogu posjetiti i njihove radionice. Pijace i sajmovi koji se organizuju u centru grada, u

pješačkoj zoni, doprinose promociji proizvoda sa tog područja. Jedan od najpoznatijih skadarskih zanatskih proizvoda je srebrni filigran. Takođe, tu se ističu: umjetnička obrada drveta, pletenje korpi, tradicionalni i moderni vezovi, ručna izrada stolnjaka, marama i torbi od pamuka, kao i ćilima od lokalne vune koje izrađuju grupe žena zanatlija iz sela Zogaj. Na obalama Skadarskog jezera u Crnoj Gori, interesantni kao stari zanati su: ručna izrada tradicionalne nošnje i vezova iz Krajine, izrada crepulja - posuđa koje se pravi od gline i koristi za pripremu tradicionalnih jela ispod sača, pletenje korpi od pruća, pletenje jezerske trske i izrada raznih predmeta za upotrebu u domaćinstu i turističkom sektoru, izrada suvenira od bakra, keramike, drveta i sl.

Shkodra, duke qënë një qytet tregtar dhe një qendër kulturore, është gjithashtu e mirënjohur për trashëgiminë e saj artizanale dhe ende sot ka artizanë që përpiqen të ruajnë këto tradita. Pak artizanë kanë dyqane në qytet, dhe turistët, përveç se mund të blejnë produkte me cilësi të lartë, gjithashtu mund të vizitojnë punishtet e tyre të punës. Tregjet dhe panairet e hapura organizohen në zonën e këmbësorëve të qendrës së qytetit për të promovuar më tej produktet e rajonit. Një prej produkteve më të dukshme artizanale nga Shkodra do të ishte ai i filigranit

të argjendtë. Gjithashtu, të njohura janë edhe këto: punimi artistik me dru, endja e shportave, qëndisjet tradicionale dhe moderne, mbulesat e tavolinës të bëra vetë, shal-

let dhe çantat e bëra prej pambuku, si dhe qilimat e bërë me lesh vendi të prodhuar nga grupe të grave nga fshati Zogaj.

Në brigjet e Liqenit të Shkodrës në anën malazeze, mjeshtëri tradicionale interesante janë këto: prodhimi i veshjeve tradicionale dhe qëndisjeve nga Krajina, prodhimi i “crepulja” –

takëm i bërë me baltë dhe që përdoret për përgatitjen e ushqimeve tradicionale nën “sač” (ka-pak pjekjeje), thurja e shportave, thurja me thupra dhe prodhimi i objekteve të ndryshme për për-

dorim në shtëpi ose për sektorin e turizmit, prodhimi i suvenireve prej bakri, qeramike, druri etj.

Stari zanati

Mjeshtëria Tradicionale

98

9999

Traditional CraftsSkadar, having been a trading city and a cultural capital, is also well known for its artisan heritage and still today there are artisans that try to maintain these traditions. Few artisans have shops in the city, and the tourists, in addition to being able to buy high quality products, can also visit their workshops. Open markets and fairs are organized in the city cen-tre pedestrian zone to further promote the products of the region. One of the most notable artisan products from Skadar would be that of the Silver Filigree. Also, standing out are the following: artistic woodwork, basket weaving, traditional and modern embroideries, handmade table cloths, scarves and bags made of cotton, as well as kilims made of locally sourced wool produced by groups of women from the village of Zogaj. On the shores of the Skadar Lake on Montenegrin side interesting traditional crafts are the following: production of traditional clothes and embroideries from Krajina, production of “crepulja” – tableware made of clay and used for the preparation of traditional meals under “sač” (baking lid), wicker basket weaving, cane weaving and pro-duction of different objects for home use or for the tourism sector, production of souvenirs made of copper, ceramic, wood etc.

100

Jezerske bruskete

Brusketa nga Liqeni

Bruschetta from the Lake

Autentično za region Skadarskog jezera, osnova nadjeva za bruskete može biti marinirani dimlje-ni krap ili ukljeva, kao i masline, koji se mogu različito kombinovati u zavisnosti od ukusa. Osim

ovih namirnica, za pripremu namaza potrebno je izmiksati majonez, kisjelu pavlaku i peršun, metvicu, bosiljak, kapar, so i biber po potrebi. Namazom filovati tanke komadiće prepeče-nog hljeba i servirati. Sve tri vrste namaza (od krapa, ukljeve ili maslinki) možemo sastaviti i napraviti jedan namaz koji kombinuje sve jezerske ukuse.

Autentike për rajonin e liqenit të Shkodrës, baza për pjesën e sipërme të brusketave mund të jetë ose krap ose gjuhëz e tymosur, ose edhe ullinj të cilët mund të kombinohen në mënyra

të ndryshme, në varësi të shijes. Përveç këtyrë përbërësve, për të bërë pjesën e sipërme, është e nevojshme të përziejmë majonezën, salcën e kosit me majdanoz, nenexhik, borzilok, caper me kripë dhe piper sipas shijes. Vendosni masën e përgatitur në fetat e thekura të bukës dhe shërbejeni. Të tre tipet e pjesës së sipërme (të përgatitura nga krapi, gjuhëza dhe ullinjtë) mund të përzihen në një dhe të përfaqësojnë një kombinim të të gjitha shijeve të liqenit.

Authentic for the Skadar Lake region, the basis for bruschetta topping can be either marinated smoked carp or bleak, or even olives which can be combined in different

ways, depending on the taste. Apart from these ingredients, in order to make the topping, it is necessary to mix the mayonnaise, sour cream and parsley, mint, basil, caper and salt and pepper to taste. Put the topping on the thin slices of toasted bread and serve. All three types of topping (made of carp, bleak or olives) can be mixed into one topping which then represents a combination of all tastes of the lake.

101

Umjesto uvoda / Në vend të parathënies / Instead of an Introduction

Nesto slano / Diçka e kripur / Something Salty

Crmničko branje / Supë perimesh me mish / Vegetable Soup with MeatMish Jahni / Teletina Jahni / Veal JahniRaštan sa domaćom kobasicom / Raštan me Sallam Shtëpie / Raštan with Homemade SausageBërxollë viçi me patate / Teleći kotlet sa krompirima / Veal Chops with PotatoesPečeni punjeni krap sa dunjama / Krap i pjekur i mbushur me ftua / Baked Carp Stuffed with QuinceTavë Krapi / Krap na tavi / Tave KrapiPastrmka u kisjelom mlijeku / Troftë me kos / Trout with YogurtSpeca të Mbushur / Punjene paprike / Stuffed PeppersJezerski brodeto / Brodeto nga Liqeni / Brodeto from the LakeQingj me qepë pranvere dhe mendër të freskët / Jagnjetina sa mladim lukom i svježom nanom / Lamb with Spring Onions and Fresh MintRiblja čorba / Supë peshku / Fish Soup

3

7

810121416182022242628

Qefull “Ne tjegull“ (në një tjegull balte) / Sivi cipol “Ne tjegull“ (na glinenom crijepu) / Grey Mullet “Ne tjegull“ (on a clay tile)Marinirana svježa ukljeva / Gjuhëz (Alburnus) e Freskët e Marinuar / Marinated Fresh BleakSupë me vezë dhe limon / Supa od jaja i limuna / Egg and Lemon SoupSalata od boba / Sallatë me Fasule të Gjelbra / Fava Bean SaladNgjalë me salcë pikante / Jegulje u pikantnom sosu / Eels in Spicy SauceSalata od žućenice / Sallatë “Luleradhiqe” / Dandelion SaladSupë Shkodre / Skadarska čorba / Skadar StewDinstani but od vepra / Këmbë e pasme e derrit të egër e zier / Stewed Haunch of Wild Boar Salcë ullinjsh e ftohtë / Hladni umak od maslina / Cold Olive Dipping SauceJegulja na orizu / Ngjalë në Oriz / Eel in RiceByrek me Barishte të Egra / Pita (burek) sa zeljem / Pie (Byrek) with Wild GreensPjatë e madhe me perime (Fasulet e verdha) / Predjelo sa povrćem (Boranija) / Vegetable Platter (Yellow beans)Pjatë e madhe me perime (Patëllxhanë të pjekur) / Predjelo sa povrćem (Pečeni plavi patlidžan) / Vegetable Platter (Baked Aubergines)Pjatë e madhe me perime (Kumbuj zgare të njomë me kos) / Predjelo sa povrćem (Grilovane tikvice u sosu od jogurta) / Vegetable Platter (Grilled zucchini in yogurt sauce)

A sad, nešto slatko / Dhe tani, diçka e ëmbël / And now, something sweet

Kesten pire / Pure Gështenjash / Chestnut PureeSeltepriç me bajame dhe rrush të thatë / Seltepric sa bademom i grožđicama / Seltepric with Almonds and RaisinsMedenjaci / Biskota me Mjaltë / Honey CookiesRevani me kos dhe mjaltë / Revani sa jogurtom i medom / Revani with Yoghurt and HoneyPita sa dunjama / Byrek me ftua / Quince PieVirske palačinke / Petulla nga Virpazar / Pancakes from Virpazar

3032343638404244464850545658

61

626466687072

Nešto zanimljivo / Diçka interesante / Something Interesting

Muzeu Etnografik “Oso Kuka” / Etnografski muzej „Oso Kuka” / Ethnographic Museum “Oso Kuka”Kalaja Rozafa / Kalaya Rozafa – tvrđava Rozafa / Kalaya Rozafa – the Fortress of RozafaGodinje / Godinje / GodinjeRijeka Crnojevića / Rijeka Crnojevića / Rijeka CrnojevićaUra e Mesit dhe Kalaja e Drishtit / Most Mesi i tvrđava Drisht / Mesi Bridge and Castle of DrishtMarubi / Marubi / MarubiVranjina i Lesendro / Vranjina dhe Lesendro / Vranjina and LesendroMurići / Murići / MurićiKrap iz Skadarskog jezera / Krap nga Liqeni i Shkodrës / Carp from the Skadar LakeJegulja / Ngjala / EelUkljeva / Gjuhëza / BleakZačinsko i ljekovito bilje / Erëzat dhe barërat mjekësore / Spices and Medicinal HerbsSpecijaliteti od mesa / Specialitetet e Mishit / Meat SpecialtiesShurupet / Prirodni sokovi / SquashesKasaronja / Gështenja e ujit “kasaronja” / The “kasaronja” Water ChestnutPitomi kesten / Gështenja / ChestnutSmokva / Fiku / FigVinova loza i vinogradarstvo / Vreshtat dhe Vitikultura / Vineyards and ViticultureRibarstvo / Peshkimi / FishingMaslinarstvo / Prodhimi i ullirit / Olive GrowingPčelarstvo / Bletaria / BeekeepingStari zanati / Mjeshtëria Tradicionale / Traditional CraftsJezerske bruskete / Brusketa nga Liqeni / Lake Bruschettes

75

76777879808182838486878889909192939495969798

100


ww.cstim

ontene

gro.org













Podgorica 2012.





Tastes of the Lake


ww.cstim

ontene

gro.org













Podgorica 2012.





Tastes of the Lake

Documents

Ukusi jezera Shijet e Liqenit Tastes of the Lake