4
ISSN 2300-9233 ul. Nowolipki 18, 01-019 Warszawa MSZE ŚW.: dzień powszedni: 7 00 , 8 00 , 9 00 , 18 30 . niedziela: 7 00 , 8 30 , 10 00 , 11 30 , 13 00 , 18 30 i 19 45 . Spowiedź św. na każdej Mszy św. Kancelaria: od wtorku do piątku w godz. 9 00 - 10 00 ; 16 00 - 17 45 ; tel.: 22-838-30-95 (tylko w godz. urzędowania), fax. 22-636-69-55. Konto parafii św. Augustyna: 56 1240 2063 1111 0010 0087 4213 I niedziela Adwentu 2 grudnia 2018 r. LITURGIA SŁOWA Jr 33,14-16, Ps 25; 1 Tes 3,12-4,2; Łk 21,25-28.34-36 Jezus powiedział do swoich uczniów: „Będą znaki na słońcu, księżycu i gwiazdach, a na ziemi trwoga narodów bezradnych wobec szumu morza i jego nawałnicy. Ludzie mdleć będą ze strachu, w oczekiwaniu wydarzeń zagrażających ziemi. Albowiem moce niebios zostaną wstrząśnięte. Wtedy ujrzą Syna Człowieczego, przychodzącego na obłoku z wielką mocą i chwałą. A gdy się to dziać zacznie, nabierzcie ducha i podnieście głowy, ponieważ zbliża się wasze odkupienie. Uważajcie na siebie, aby wasze ser- ca nie były ociężałe wskutek obżarstwa, pijaństwa i trosk doczesnych, żeby ten dzień nie przypadł na was znienacka jak potrzask. Przyj- dzie on bowiem na wszyst- kich, którzy mieszkają na ca- łej ziemi. Czuwajcie więc i módlcie się w każdym cza- sie, abyście mogli uniknąć te- go wszystkiego, co ma nastą- pić, i stanąć przed Synem Człowieczym”. Oto słowo Pańskie. ROZPOCZYNA SIĘ ADWENT Adwent (z łac. adventus - przyj- ście, przybycie) to okres w roku li- turgicznym, który rozpoczyna się od I Nieszporów niedzieli po so- bocie XXXIV tygodnia Okresu Zwykłego, a kończy przed I Nie- szporami uroczystości Narodzenia Pańskiego w wieczór wigilijny 24 grudnia. Trwa od 23 do 28 dni i obejmuje cztery niedziele przed 25 grudnia. Stanowi pierwszy okres w każdym nowym roku li- turgicznym. Adwent składa się z dwóch od- rębnych okresów: - czasu, w którym kierujemy na- sze serca ku oczekiwaniu po- wtórnego przyjścia Jezusa w chwale na końcu czasów (okres od początku Adwentu do 16 grud- nia włącznie); - czasu bezpośredniego przygo- towania do uroczystości Naro- dzenia Pańskiego, w której wspominamy pierwsze przyjście Chrystusa na ziemię. Zwornikiem wszystkich tekstów liturgii adwentowej obydwu części jest czytanie Księgi proroka Izaja- sza. Czytanie to obrazuje tęsknotę za wyczekiwanym Mesjaszem. Pierwsze ślady obchodzenia Ad- wentu spotykamy w IV w. między innymi w liturgii galijskiej i hisz- pańskiej. Z pewnością Adwent nie istniał, dopóki nie ustalono stałej daty świąt Narodzenia Pańskiego. Została ona wyznaczona dopiero w II połowie IV wieku. W Hiszpanii W kontekście napawających trwogą zapowiedzi końca świata pojawia się wezwanie, by nabrać ducha i podnieść głowę. Nie ma w tym cienia żartu czy ironii. Wezwanie to wpisuje się w przesłanie Do- brej Nowiny, która w słabości odnajduje moc, w ciemności światło, a w śmierci życie. Zawsze będzie nas dziwić, że właśnie w najtrudniejszych chwilach życia Bóg najpełniej objawia swą tajemnicę. Ale też to przedziwne działanie Boga pozwala nam spojrzeć z odwagą na wszelkie doświad- czenia życiowe. Zawsze mo- żemy zachować nadzieję, że to, co trudne, kryje w sobie obietnicę Bożego miłosier- dzia. ks. Jan Konarski, Oremus

ul. Nowolipki 18, 01-019 Warszawa MSZE ŚWswaugustyn.pl/wp-content/uploads/2018/12/1202-Augustyn.pdf · Adwent nie jest jednak w sen-sie ścisłym czasem pokuty, tak jak na przykład

Embed Size (px)

Citation preview

’ ISSN 2300-9233 ‘

ul. Nowolipki 18, 01-019 Warszawa

MSZE ŚW.: dzień powszedni: 700, 800, 900, 1830. niedziela: 700, 830, 1000, 1130, 1300, 1830 i 1945.

Spowiedź św. na każdej Mszy św.

Kancelaria: od wtorku do piątku w godz. 900 - 1000; 1600 - 1745;

tel.: 22-838-30-95 (tylko w godz. urzędowania), fax. 22-636-69-55.

Konto parafii św. Augustyna: 56 1240 2063 1111 0010 0087 4213

I niedziela Adwentu 2 grudnia 2018 r.

LITURGIA SŁOWA Jr 33,14-16, Ps 25; 1 Tes 3,12-4,2; Łk 21,25-28.34-36

Jezus powiedział do swoich uczniów: „Będą znaki na słońcu, księżycu i gwiazdach, a na ziemi trwoga narodów bezradnych wobec szumu morza i jego nawałnicy. Ludzie mdleć będą ze strachu, w oczekiwaniu wydarzeń zagrażających ziemi. Albowiem moce niebios zostaną wstrząśnięte. Wtedy ujrzą Syna Człowieczego, przychodzącego na obłoku z wielką mocą i chwałą. A gdy się to dziać zacznie, nabierzcie ducha i podnieście głowy, ponieważ zbliża się wasze odkupienie. Uważajcie na siebie, aby wasze ser-ca nie były ociężałe wskutek obżarstwa, pijaństwa i trosk doczesnych, żeby

ten dzień nie przypadł na was znienacka jak potrzask. Przyj-dzie on bowiem na wszyst-kich, którzy mieszkają na ca-łej ziemi. Czuwajcie więc i módlcie się w każdym cza-sie, abyście mogli uniknąć te-go wszystkiego, co ma nastą-pić, i stanąć przed Synem Człowieczym”.

– Oto słowo Pańskie.

ROZPOCZYNA SIĘ ADWENT Adwent (z łac. adventus - przyj-

ście, przybycie) to okres w roku li-turgicznym, który rozpoczyna się od I Nieszporów niedzieli po so-bocie XXXIV tygodnia Okresu Zwykłego, a kończy przed I Nie-szporami uroczystości Narodzenia Pańskiego w wieczór wigilijny 24 grudnia. Trwa od 23 do 28 dni i obejmuje cztery niedziele przed 25 grudnia. Stanowi pierwszy okres w każdym nowym roku li-turgicznym.

Adwent składa się z dwóch od-rębnych okresów:

- czasu, w którym kierujemy na-sze serca ku oczekiwaniu po-

wtórnego przyjścia Jezusa w chwale na końcu czasów (okres od początku Adwentu do 16 grud-nia włącznie);

- czasu bezpośredniego przygo-

towania do uroczystości Naro-

dzenia Pańskiego, w której wspominamy pierwsze przyjście Chrystusa na ziemię.

Zwornikiem wszystkich tekstów liturgii adwentowej obydwu części jest czytanie Księgi proroka Izaja-sza. Czytanie to obrazuje tęsknotę za wyczekiwanym Mesjaszem.

Pierwsze ślady obchodzenia Ad-wentu spotykamy w IV w. między innymi w liturgii galijskiej i hisz-pańskiej. Z pewnością Adwent nie istniał, dopóki nie ustalono stałej daty świąt Narodzenia Pańskiego. Została ona wyznaczona dopiero w II połowie IV wieku. W Hiszpanii

W kontekście napawających trwogą zapowiedzi końca świata pojawia się wezwanie, by nabrać ducha i podnieść głowę. Nie ma w tym cienia żartu czy ironii. Wezwanie to wpisuje się w przesłanie Do-brej Nowiny, która w słabości odnajduje moc, w ciemności światło, a w śmierci życie. Zawsze będzie nas dziwić, że właśnie w najtrudniejszych chwilach życia Bóg najpełniej objawia swą tajemnicę. Ale też to przedziwne działanie Boga pozwala nam spojrzeć z odwagą na wszelkie doświad-czenia życiowe. Zawsze mo-żemy zachować nadzieję, że to, co trudne, kryje w sobie obietnicę Bożego miłosier-dzia.

ks. Jan Konarski, Oremus

KATECHIZM KOŚCIOŁA

KATOLICKIEGO

1086 "Jak Ojciec posłał Chrystusa, tak i On posłał Apostołów, których napełnił Duchem Świętym nie tyl-ko po to, aby głosząc Ewangelię wszystkiemu stworzeniu, zwia-stowali, że Syn Boży swoją śmier-cią i zmartwychwstaniem wyrwał nas z mocy Szatana i uwolnił od śmierci oraz przeniósł do Króle-stwa Ojca, lecz także po to, aby ogłaszane dzieło zbawienia spra-wowali przez Ofiarę i sakramenty, stanowiące ośrodek całego życia liturgicznego".

1087 W ten sposób Chrystus Zmartwychwstały, udzielając Apo-stołom Ducha Świętego, powierza im swoją władzę uświęcania: stają się oni sakramentalnymi znakami Chrystusa. Mocą tego samego Du-cha Świętego powierzają oni tę władzę swoim następcom. Ta "sukcesja apostolska" tworzy strukturę całego życia liturgiczne-go Kościoła. Ma ona charakter sa-kramentalny, przekazywany przez sakrament święceń.

1088 "Dla urzeczywistnienia tak wielkiego dzieła" - udzielania czy przekazywania swojego dzieła zbawienia - "Chrystus jest zawsze obecny w swoim Kościele, szcze-gólnie w czynnościach liturgicz-nych. Jest obecny w ofierze Mszy świętej, czy to w osobie odprawia-jącego, gdyż „Ten sam, który kie-dyś ofiarował się na krzyżu, obec-nie ofiaruje się przez posługę ka-płanów”, czy też zwłaszcza pod postaciami eucharystycznymi. Obecny jest mocą swoją w sakra-mentach, tak że gdy ktoś chrzci, sam Chrystus chrzci. Jest obecny w swoim słowie, albowiem gdy w Kościele czyta się Pismo święte, wówczas On sam mówi. Jest obecny wreszcie, gdy Kościół mo-dli się i śpiewa psalmy, gdyż On sam obiecał: Gdzie dwaj albo trzej są zgromadzeni w imię moje, tam i Ja jestem pośród nich”.

pierwsze wzmianki o przygotowa-niu do obchodu Narodzenia Pań-skiego (choć nie jest ono określane mianem Adwentu) pochodzą z ro-ku 380. Kanon 4 synodu w Sara-gossie, który odbył się w tym roku, poleca wiernym, aby od dnia 17 grudnia do Epifanii (6 stycznia) gorliwie gromadzili się w kościele, nie opuszczając ani jednego dnia. W tradycji gallikańskiej Adwent miał charakter pokutny i ascetycz-ny (post, abstynencja, skupienie), co wspomina św. Hilary (+ 367). W V w. biskup Tours, Perpetuus, wprowadził w Galii obowiązek po-stu w poniedziałki, środy i piątki w okresie trzech tygodni od dnia św. Marcina (11 listopada) do Naro-dzenia Pańskiego. W Rzymie okres przygotowania do Narodze-nia Pańskiego został wprowadzony dopiero w drugiej połowie VI wie-ku. Adwent miał tu charakter litur-gicznego przygotowania na rado-sne święta Narodzenia Pańskiego, ze śpiewem Alleluja, Te Deum

laudamus, z odpowiednim dobo-rem czytań i formularzy, bez prak-tyk pokutnych. Od czasów św. Grzegorza Wielkiego (590-604) Adwent w Rzymie obejmował już 4 tygodnie. Był to czas bezpośred-niego, liturgicznego przygotowa-nia na obchód pamiątki historycz-nego przyjścia Chrystusa. Na po-czątku IX w. Adwent nabiera także charakteru eschatologicznego - sta-je się czasem przygotowania na ostateczne przyjście Chrystusa. W wyniku połączenia tradycji galli-kańskiej i rzymskiej ukształtował się Adwent, jaki przeżywamy do dziś - liturgicznie rzymski, a asce-tycznie gallikański (kolor fioleto-wy, bez Gloria). Formę tę rozpo-wszechniały klasztory benedyktyń-skie i cysterskie. W XIII w. znana ona była już w całym Kościele, do czego przyczyniły się nowe zako-ny, zwłaszcza franciszkanie.

Teksty liturgiczne Adwentu uka-zują postacie Starego i Nowego Testamentu, przez których życie i działalność Bóg zapowiadał i przygotowywał świat na przyjście

Jego Syna: Maryję, Jana Chrzci-ciela, Izajasza. Adwent to czas ra-dosnego oczekiwania na spotkanie z Panem i przygotowania się do niego przez pokutę i oczyszczenie. Dlatego Kościół zachęca do udzia-łu w rekolekcjach, przystąpienia do sakramentu pokuty i pojedna-nia. Adwent nie jest jednak w sen-sie ścisłym czasem pokuty, tak jak na przykład Wielki Post.

Jak czytamy w "Ogólnych nor-mach roku liturgicznego i kalenda-rza" z 1969 r.: "Adwent ma po-dwójny charakter. Jest okresem przygotowania do uroczystości Narodzenia Pańskiego, przez który wspominamy pierwsze przyjście Syna Bożego do ludzi. Równocze-śnie jest okresem, w którym przez

wspomnienie pierwszego przyjścia Chrystusa kieruje się dusze ku oczekiwaniu Jego powtórnego przyjścia na końcu czasów. Z obu tych względów Adwent jest okre-sem pobożnego i radosnego ocze-kiwania".

W czasie całego Adwentu, poza niedzielami i uroczystością Niepo-kalanego Poczęcia NMP (8 grud-nia), odprawiane są Roraty. Ta bardzo dawna tradycja jest nadal w Polsce kultywowana. Roraty to Msze ku czci Najświętszej Maryi Panny, odprawiane wczesnym ran-kiem. Ich nazwa pochodzi od ła-cińskich słów pieśni często śpie-wanej na ich początku - Rorate ca-

eli desuper (Spuśćcie rosę, niebio-sa). W czasie Rorat przy ołtarzu znajduje się dodatkowa, ozdobna świeca - symbolizuje ona obecność

Maryi. Eucharystia rozpoczyna się przy zgaszonych światłach; zapala-ją się one dopiero podczas uroczy-stego hymnu "Chwała na wysoko-ści Bogu". Jest to jeden z nielicz-nych przypadków w roku litur-gicznym, kiedy hymn ten śpiewa się każdego dnia (chociaż wyłącz-nie podczas Rorat).

Według Abrahama Bzowskiego, dominikanina, wybitnego history-ka Kościoła, początek Rorat w Polsce datuje się na XIII wiek. Ich odprawianie miał wprowadzić w Poznaniu książę Przemysł I Po-bożny, a w Krakowie, na prośbę św. Kingi, Bolesław Wstydliwy. Największą popularność i szczyt rozwoju Roraty osiągają w XVI wieku. Codziennego udziału w tej Mszy świętej przestrzegali królo-wie Zygmunt Stary i Zygmunt Au-gust, królowa Bona, Anna Jagiel-lonka i Marysieńka Sobieska. Zygmunt I Stary i Anna, jego cór-ka, starali się o to, aby w kaplicy królewskiej na Wawelu Roraty od-prawiane były nie tylko w czasie Adwentu, ale przez cały rok raz na tydzień. Na ten cel przeznaczyli pewne fundusze i w 1545 roku utworzono, przy kaplicy zygmun-

towskiej Wniebowzięcia Najświęt-szej Maryi, specjalną kapelę śpie-waczą "rorantystów".

Z odprawianiem Mszy św. rorat-niej wiąże się zapalanie dodatko-wej świecy. W dawniejszych cza-sach przed rozpoczęciem Mszy św. do ołtarza podchodził król, niosąc pięknie ozdobioną świecę, i sta-wiał ją na najwyższym lichtarzu na środku ołtarza. Podobne świece, lecz już nie ozdobione, przynosili do ołtarza prymas, senator, zie-mianin, rycerz, mieszczanin i chłop - przedstawiciele ówcze-snych stanów. Każdy z nich, wrę-czając świecę celebransowi, od-powiadał na jego pytanie: "Goto-wy jesteś na sąd Boży?" - "Gotów jestem na sąd Boży".

Od IX w. dla drugiej części Ad-wentu charakterystyczne są tzw. antyfony "O", ponieważ wszystkie rozpoczynają się od tej właśnie li-tery: O Sapientia, O Adonai,

O Radix Jesse, O Clavis David,

O Oriens, O Rex gentium, O Em-

manuel. Tak uszeregował je Ama-lariusz z Metzu (+ 850). Oparte są one na obrazach i symbolach bi-blijnych. Antyfony te w tłumacze-niu polskim stanowią siedem ko-

lejnych zwrotek dawno śpiewanej pieśni "Mądrości, która z ust Bo-żych wypływasz". Ich treść obra-zuje tęsknotę Izraelitów za Mesja-szem. Stosowane były pierwotnie jako antyfony do Magnificat w Li-turgii Godzin. W odnowionej li-turgii zachowały swoje tradycyjne miejsce. Ponadto włączone zostały w Mszę świętą jako wersety akla-macji przed Ewangelią.

III Niedziela Adwentu jest nazy-wana Niedzielą Różową lub - z ła-ciny - Niedzielą GAUDETE. Na-zwa ta pochodzi od słów antyfony na wejście: "Gaudete in Domino", czyli "Radujcie się w Panu". Szaty liturgiczne mogą być - wyjątkowo - koloru różowego, a nie, jak w po-zostałe niedziele Adwentu, fiole-towe. Teksty liturgii tej niedzieli przepełnione są radością z zapo-wiadanego przyjścia Chrystusa i z odkupienia, jakie przynosi. Warto pamiętać, że oprócz Niedzieli Gaudete jest jeszcze tylko jedna okazja do używania szat liturgicz-nych koloru różowego - jest nią Niedziela LAETARE - IV Niedzie-la Wielkiego Postu.

Za: ilg.pl

SZCZEGÓLNIE UMIŁOWANA PRZEZ OJCA (Św. Jan Paweł II)

Tota pulchra es Maria! Tymi słowami zwraca się Ko-

ściół do Matki Chrystusa w ob-chodzonej uroczystości Niepoka-lanego Poczęcia. Maryja jest nie-wiastą zachowaną od grzechu pierworodnego. Tak postanowił Ojciec i wybrał Ją, by stała się Matką Zbawiciela. Dając ludzkie ciało Synowi Bożemu, który jest «odblaskiem chwały Ojca» (św. Ambroży) Maryja Dziewica, jak żadne inne stworzenie, ujrzała ja-śniejące nad sobą oblicze bogatego w łaskę i miłosierdzie Ojca. Nie-pokalane Poczęcie jest zatem nad-zwyczajnym darem i niezwykłym przywilejem! Dzięki niemu Matka Boża, całkowicie zachowana od niewoli zła i szczególnie umiłowa-na przez Boga, uprzedza w swoim

życiu drogę odkupionych, ludu zbawionego przez Chrystusa.

To ważne święto maryjne przy-pada w okresie Adwentu, który jest czasem czujnego i modlitewnego przygotowania do Bożego Naro-dzenia. Ta, która potrafiła najlepiej ze wszystkich z czułością oczeki-wać przyjścia Mesjasza, towarzy-szy nam i wskazuje, jak naszą wę-drówkę ku Świętej Nocy Betlejem-skiej uczynić żywą i owocną. W ciągu tych tygodni razem z Nią trwamy na modlitwie i prowadzeni przez Jej jaśniejącą gwiazdę wchodzimy na duchową drogę, która pozwoli nam głębiej przeży-wać Misterium Wcielenia.

Niech Maryja, Niepokalana Dziewica, będzie z nami i strzeże nas w każdej chwili.

ADWENTOWA MODLITWA Panie Jezu, w tym czasie Adwentu daj nam prawdziwie

zapragnąć Ciebie. Nie jest to łatwe w dzisiejszych czasach, kiedy dobra materialne zagłuszają naszą duchowość i sprawiają, że wciąż ich pragniemy.

W tej modlitwie proszę Cię, Maryjo, byś wzmogła moje pragnienie Boga i otworzyła na radosne oczekiwanie na Jego przyjście. Chcę z całym Kościołem wołać z wiarą: „Przyjdź, Panie Jezu! Czekamy na Ciebie!”.

Maryjo, która zachowujesz wszystko w swym sercu, ucz mnie modlitwy, czuwania w nadziei i uwielbienia dla Bo-ga. Pokazuj jak rozpoznawać Jego wolę i przekładać na praktykę życia.

Pomóż mi przeżyć z Tobą, Maryjo, te cenne dni Adwentu, ożyw moje oczekiwanie na przyjście Pana Jezusa, który jest Światłością Świata. Amen.

O G Ł O S Z E N I A � Dziękujemy za wszelkie ofiary złożone na remont naszego kościoła. Spłaciliśmy już należność za remont ogrodzenia, ale spłacamy jeszcze za remont stolarki okiennej. Musimy rozliczyć się z otrzymanych dotacji już w grudniu. Dlatego prosimy o dalszą pomoc i wsparcie finansowe. � Zapraszamy do adwentowego czuwania i modlitwy. Wspólne Laudesy (modlitwa Liturgią Godzin) od po-

niedziałku do piątku o godz. 6.00. Roraty od poniedziałku do soboty o godz. 6.50. Na Roraty zapraszamy z lampionami, w szczególności dzieci. Lampiony są do nabycia w księgarni parafialnej. � Dziś, w I niedzielę Adwentu, mija 26 lat posługi w tej parafii naszego księdza proboszcza Walentego Kró-

laka. Dziękujmy za te wspaniałe lata, jego zaangażowanie, miłość i troskę o naszą wspólnotę i o Kościół. Za-praszamy do modlitwy na uroczystą Mszę św. o godz. 10.00. � Zapraszamy dzisiaj na spektakl poetyczno-muzyczny pt. „Wolność jest w nas” o godz. 18.00 w dolnym ko-ściele. Wystąpią Marcin Kwaśny (znany jako odtwórca roli Rotmistrza Pileckiego) i Ksawery Szlenkier (nasz Parafianin, znany m.in. z serialu „Czas honoru”). Muzykę skomponował i wykonuje na żywo Wojciech Sławiń-ski. Wykonane zostaną wiersze m.in. Cypriana Kamila Norwida, Juliusza Słowackiego i Krzysztofa Kamila Baczyńskiego). Bilety w cenie 10 złotych do nabycia w zakrystii. � Trwają katechezy dla dorosłych. Zapraszamy w każdy poniedziałek i czwartek o godz. 19.30 do kościoła. � Dziś spotkanie koła żywego różańca odbędzie się po Mszy św. o godz. 8.30, a nie jak było wcześniej o godz. 17.00. O godz. 18.00 zapraszamy na nabożeństwo z wystawieniem Najświętszego Sakramentu. Także po Mszy św. o godz. 11.30 jest spotkanie Róż Różańcowych w Kaplicy MB. � W tym tygodniu przypadają I czwartek i piątek miesiąca. W czwartek po Mszy św. o godz. 9.00 zaprasza-my do modlitwy w intencji kapłanów. W piątek Spowiedź w trakcie Mszy św. i od godz. 16.00. � Organizujemy zimowisko od 2 do 9 lutego 2019 roku w Muszynie. Koszt pobytu wynosi 1450 złotych. Za-pisy u ks. Michała i s. Iwony. � Przygotowujemy paczki dla biednych. Prosimy o trwale zapakowaną żywność z długim terminem przydat-ności. Będziemy ją zbierać do koszów ustawionych przy wyjściu z kościoła 9 i 16 grudnia. Wydawanie paczek 19 grudnia w godz. 10.00 do 13.00. Dziękujemy za każdy dar. � W tym tygodniu obchodzimy: W poniedziałek: wspomnienie św. Franciszka Ksawerego, kapłana; W piątek: wspomnienie św. Ambrożego, biskupa i doktora Kościoła; W sobotę: uroczystość Niepokalanego Poczęcia NMP. Msze św. o godz. 6.50, 8.00, 9.00, 12.00 i 18.30.

Konto parafii św. Augustyna: 56 1240 2063 1111 0010 0087 4213

Prosimy o ofiary na pokrycie kosztów druku gazetki. Bóg zapłać! Redagują: ks. prał. Walenty Królak oraz parafialnie. Do użytku wewnętrznego. www.swaugustyn.pl Wydawca: Parafia św. Augustyna, ul. Nowolipki 18, 01-019 Warszawa. Opracowanie biuletynu i druk: [email protected]