Ulemânın Makâmı Ve Onlara Rücû Etmenin Vâcipliği مكانة العلماء ووجوب الرجوع إليهم

Şeyh Dr. Arafât b. Hasan el-Muhammedî. (davetulenbiya.com tarafında tercüme edilmiştir)

Muhakkak ki sözlerin en doğrusu Allah’ın kelamı, yolların en hayırlısı da Muhammed SallallahuAleyhi Ve Sellem’in yoludur. İşlerin en şerlisi sonradan ortaya çıkarılanlardır. (Dinde) her sonradan

ortaya çıkarılan, bidat, her bidat dalâlet, her dalâlet de ateştedir.

Sonra

Ammâ ba’d:

Bu güzel ve inşaAllah Teâlâ mübarek buluşmada ve bu gecede, Salı gecesinde, ki bu Zi’l Ka’de

ayının 27. gecesidir. Bu kısa sohbette Allah Subhânehu Ve Teâlâ’dan bu sohbetle fayda vermesini

istiyorum. Bu gece 1440 senesinin 27. gecesidir ve bu mutevazı ve muhtasar sohbet ulemânın

makâmlarına taalluk eden ve ulemâya rücû etmenin (dönmenin) vâcipliği hakkında olacaktır.

Muhakkak ki Nebi Aleyhi’s Selatu Ve’s Selam bizlere kıyamet alâmetleri hakkında haber vermiştir.

Rasûlullah’ın, hakkında haber verdiği kıyamet alâmetlerinden birisi de ulemânın kabzedilmeleridir

(yani ölümleridir). Aleyhi’s Selatu Ve’s Selam Sahihayn’da (Buhari ve Müslim) rivâyet edildiği gibi

Allah Teâlâ’nın “Allah Teâlâ ilmi kullardan çekip alarak kabzetmez, ilmi âlimlerin ölümüyle

kabzeder ta ki hiç bir âlim bırakmaz insanlar da cahilleri başlar edinirler onlar da

sorulduklarında ilimsiz fetva verir, kendileri dalâlete düşer başkalarını da dalâlete düşürürler.”

dediğini haber vermiştir.

Yine Nebi Aleyhi’s Selatu Ve’s Selam Buhari, Müslim ve diğerlerinde olduğu gibi kıyamet

alâmetlerinden olarak ilmin azalacağını, zamanın yakınlaşacağını, fitnelerin ortaya çıkacağını ve

cehaletin çoğalacağını haber vermiştir ki bunların hepsi kıyamet alâmetlerindendir.

Allah Subhânehu Ve Teâlâ’nın sena ettiği ilim ise, ki Kur’an’da da ilme birçok üslupla sena

edilmiştir, bu ilim şer’i ilimdir.

Hakikati Allah korkusu (haşyetullah) olan Allah’ın, âlimin kalbine bıraktığı nur bu âlimi ittiba eder

kılan, hevaya uymaktan ve bidat ortaya çıkarmaktan alıkoyan ilimdir.

Ulemâ Allah’ın kendilerini kalplerinin mutmain olmasıyla rızıklandırdığı kimselerdir. Öyleki bir

Müslüman onların fetvasını duyduğunda nefsi sükûn bulur ve basireti nurlanır, hücceti kuvvetlenir.

İşte âlimler onlardır ve onlar azdırlar. Bu yüzden Allah’ın Kitabında, Allah Subhânehu Ve Teâlâ

onlara sena etmiştir. Allah’ın Kitabında Allah’ın onların şahitliğinden razı olduğundan başka bir

âyet varid olmasaydı dahi yeterli olurdu. Ve bu senâ ve bu tezkiye kafi gelirdi ki Kur’an’da ilim

ehline sena birçok üslupta gelmiştir. “Allah, melekler ve ilim sahipleri, ondan başka hak ilah

olmadığına adaletle şâhitlik ettiler. Ondan başka ilah yoktur. O, mutlak güç sahibidir, hüküm ve

hikmet sahibidir.” Bu âyette Allah Subhânehu Ve Teâlâ kendisinin bu tevhide ilk şahitlik eden

olduğunu haber vermiştir sonra melekler şahitlik etmişler ve aynı şekilde ilim sahipleri de şahitlik

etmişlerdir. Ve ilim ehlinin şahitliği meleklerin şahitliği ve Allah’ın vahdâniyetine olan şahitliğinden

sonradır. Bu da büyük bir fazilettir. Bunun için Allah Kur’an’da “İnkar edenler, ‘Sen peygamber

değilsin’ diyorlar. De ki: "Benimle sizin aranızda şahit olarak Allah ve bir de yanında kitab’ın

(Kur'an) ilmi bulunanlar yeter.” (Ra’d, 43) buyurmuştur. İşte bu âyeti kerimelerde ilmin fazileti,

ilmin yeri/makâmı beyan edilmiştir “İşte bu misalleri biz insanlar için getiriyoruz. Onları ancak

âlimler düşünüp anlarlar.” (Ankebût, 43.) Bu sıfatları ve güzel sıfatların en kamil olanını âlimlere

has kılmıştır bu da delilidir: “Göklerin ve yerin yaratılışında, gece ile gündüzün birbiri ardınca

gelip gidişinde selim akıl sahipleri için elbette âyetler vardır. ” (Âl-i İmrân, 190) öyleyse onlar

Allah’ın Kitabında ve Nebi Aleyhi’s Selatu Ve’s Selam’ın sünnetinde tilâvet edilen şeyi tedebbür ve

tefekkür eden rasih âlimlerdir.

Bu yüzden Rasûlullah Aleyhi’s Selatu Ve’s Selam “Göklerin ve yerin yaratılışında, gece ile

gündüzün birbiri ardınca gelip gidişinde selim akıl sahipleri için elbette âyetler vardır. Onlar

ayaktayken, otururken ve yanları üzerine yatarken Allah'ı zikrederler...” (Âl-i İmrân, 190) âyetini

okuduğunda, İbn Hibban ve diğerlerinin sahih isnadla rivâyet ettikleri üzere şöyle demiştir: “bu

gece bana öyle âyetler inmiştir ki onu okuyupta onda tefekkür etmeyen kimseye yazıklar olsun.”

Bu âlimlerin işidir ki onlar Kur’an’ı tedebbür etmişler, bu yüce Kur’an’ı, âyetlerini bilmişlerdir.

Gerek metluv olan âyetler gerekse kevni âyetler olsun; bunların hepsi Allah’ın vahdaniyetine delalet

etmektedir. Allah da onları şahit olunacak en büyük, yüce şeye şahit tutmuştur ki o da tevhiddir.

Bunun için insanların Allah’ı en çok sevenleri âlimlerdir. İnsanların en çok ibadet edeni ilim ehlidir.

Aleyhi’s Selatu Ve’s Selam onların varisler yani nebilerin mirasçıları olduğunun ispatında şöyle

demiştir: “muhakkak ki âlimler nebilerin varisleridir ve muhakkak ki nebiler dinar ve dirham

miras bırakmamışlardır, onlar ancak ilmi miras bırakmışlardır. Kim de bu ilmi alırsa büyük bir

pay almıştır.” Tirmizi, İbn Mace ve diğerlerinin rivâyet ettikleri gibi. Öyleyse onlar bu gece

kendileri hakkında konuştuğumuz âlimlerdir. Bir kimse kendilerinden bahsettiğim -bu âlimler

kimlerdir- diyebilir. Kim o âlimler? Kendilerinden bahsettiğimiz âlimler bu ümmette muteber olan

âlimlerdir, rasih olan âlimlerdir, ehli sünnet âlimleridir ki onlar bu dinin hakikatini bilmişler ve bu

dine sıdk ve gayretle davet etmişlerdir. Bu söylediğimizle ehli bidatın âlimlerini ve ehli dalâletin

âlimlerini kastetmiyoruz. Onlar (âyet ve hadisleri) ezberleseler dahi. Zira şüphesiz ki ilim rivâyetin

çokluğuyla değildir. İlim Allah’ın âlimlerin kalplerine bıraktığı bir nurdur. İlim haşyetullahtır

(Allah’tan korkmaktır.) Rivâyetin çokluğuyla değildir. Şunu zikrettik, imamlar kendi zamanlarında,

yedinci, sekizinci asırda ulemâyı zikrettiklerinde onların hallerini ve zamanlarını vasfedip

zamanlarında ulemânın az olduğunu söylerler. Böyle diyorlar. Hatta Zehebi “Tezkiretu’l Huffâz”

kitabında olduğu gibi “bugün onlar (ulemâ) azdan daha azdırlar” demiştir. Şöyle demiştir “az

olan ilimden az olan kişiler dışında az bir şeyden başka bir şey kalmamıştır. Onlardan bu az

ilimle amel edenler ise ne kadar da azdır.” Eğer bu durum Zehebi’nin zamanında böyle ise bizim

zamanımızda nasıldır? İşte bu yüzden insanlar âlimle kültürlü ya da düşünürün, vaizin veya

kendisine islamî araştırmacı, düşünür vb. denilen kimseyi ayırt edemiyorlar. Bu çok büyük bir

karışıklıktır. Maalesef bu karışıklık durumu ortaya çıktığı zaman insanlar ulemâ kimdir, hakikaten

şeriat âlimleri kimlerdir, ayırt edemez oldular ve sapmış olan bidatçı insanlara gidiyorlar ki bu

insanlarda cehalet ve doğru dinden uzaklaşma vardır. Kendilerine giden insanlar da onları ümmete

takdim edip onları âlimler olarak addediyorlar. Bu yüzden insanlarda pek çoğu şu ana kadar “Hasan

el-Benna, Seyyid Kutb, Telmesani, Karadavi, es-Sıba’i, aynı şekilde en-Nedevi ilh… el-Kevseri”,

-ulemâ bunlardır- demektedirler. Bu sayılanlar ise bidat ehlinin ve dalâlet ehlinin imamlarıdırlar.

Ehli sünnetle savaşan, sünneti ve Allah’ın dinini tahrif edenler onların ta kendileridirler. Şu halde

onlara nasıl ulemâ denilebilir ki? Bu zamandaki hakkıyla ve sıdkla âlim olanlara geldiklerinde,

İmam İbn Baz, İmam İbn Useymin ve diğer ulemâdan olan kardeşleri, şeyh Fevzan, şeyh Rabi ve

diğerleri… bu âlimler hakkında şöyle diyorlar: “onlar sultanın âlimleridir.” “Onlar hakimlerle

(yöneticilerle) murcie, davetçilere karşı ise haricilerdir” diyorlar. Aynen böyle dediler. Kabenin

Rabbine yemin olsun ki yalan söylemektedirler. Onların kafaları karışıktır. Bazıları cahilliklerinden,

bazıları uzaklıklarından, bazıları da pisliklerinden ve tuzaklarından dolayı. Ve haklarında Allah’ın

Kitabında Allah Teâlâ’nın: “Ey iman edenler! Allah'a itaat edin. Peygamber'e itaat edin ve sizden

olan ulu'l-emre (idarecilere) de.” buyurduğu o âlimlerin kimler olduğunu bilmemiz lazımdır.

Emir sahipleri kimlerdir, onlar ilim ehlidir. Aynı şekilde emirler, yöneticiler. Bu yüzden şeyhu’l

islam İbn Teymiyye’nin dediği gibi bu âyeti zikrettiği zaman şöyle demiştir: “ulu’l emir; emir

sahipleridirler. Elinde kuvvet ve kudret olan kimse, yöneticiler ve elinde ilim olan ki onlar ilim

ehlidir. âlimler ve yöneticiler, çünkü âlimlerin salahı ve yöneticilerin salahı (salih olmaları) ile

insanlar ıslah olurlar. Onlar fesada uğradıklarında da insanlar fesada uğrarlar. Bu yüzden sahabe

zamanına bakın hulefa-i raşidin zamanında insanlara dinleri hususunda önderlik edip yönlendiren

kimdi? Hulefa-i raşidin idi, Allah onlardan razı olsun.” Bu yüzden insanlar ayrılığa düştüğünde,

olanlar olduğunda ve zulüm ehlinden kimseler olanlara önder olduğunda İslam’ın bağları tek tek

çözüldü, Aleyhi’s Selatu Ve’s Selam’ın haber verdiği gibi.

Öyle ise Allah Subhânehu Ve Teâlâ bizim üzerimize o âlimlere rücû etmemizi vâcip kılmış mıdır?

Cevap; evet. Allah bizim üzerimize ulemâya rücû etmeyi vâcip kılmıştır. Aynı şekilde başımıza

gelen büyük bela, musibetler ve hadiselere dair aynı şekilde Allah’ın dini hususunda

anlayamadığımız (müşkiller) sormamızı bize vâcip kılmıştır. Allah Kur’an’da “eğer bilmiyorsanız

zikir ehline sorun” demiştir. Allah Subhânehu Ve Teâlâ ümmeti iki kısma ayırmıştır. Bir kısım ki

onlar azdırlar; onlar âlimlerdir. Bir kısım da, ki onlar da çok olanlardır, avam yani âlim olmayan

insanlardır. Böylece Allah daha çok olanın daha az olana sormasını emretmiştir. Bu Allah

Subhânehu Ve Teâlâ’dan bir emirdir. Şüphesiz ki bu âyet ilim ehlinin medhindeki âyetlerdendir.

Neden? Çünkü bu âyette o âlimlere rücû edilmesi emri vardır. İnsanların başına gelen bela ve

musibetlerde ve dinleri hususunda bilemedikleri muşkil olan her şeyde âlimlere dönmeleri,

sormaları lazım ki bu cehalet ortadan kalksın. Bu cehalet ve insanların başına gelen bu bela ve

musibetler (nevâzil) ortadan kalksın. Bunlar da ancak âlimlere sormakla ortadan kalkar. Delil ise az

önce zikredilendir. Anlayış ve akıl sahipleri kimlerdir? Onlar âlimlerdir.

“İşte bu misalleri insanlara veriyoruz. Onları da ancak âlimlerden başkası akletmez.” Bu âyette

hasr vardır. Bu akletmeyi âlimlere hasretmiştir. Delil de önce nefyetmiş sonra da istisna ile isbat

etmiştir. “ancak âlimlerden başkası akletmez” bunun için ulemâ ile cahiller eşit olmaz. Allah Teâlâ

bu eşitliğin nefyedilmesi hususunda “De ki: "Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?" Ancak akıl

sahipleri öğüt alırlar.” (Zümer, 9) buyurmuştur. Şüphesiz ki onlar eşit değildirler, zira ilim ehli

Allah’tan haşyet duyan takva ehli, ittiba ehli, taat ve ilim ehlidirler. Öyleyse bu iki sınıf arasında

çok büyük fark vardır. Onları (âlimler) Allah Teâlâ büyük bir makâma yükseltmiştir. İman ehli ki

onlar ilim ehlidiriler. Allah Teâlâ şöyle buyurur: “Allah içinizden inananların ve kendilerine ilim

verilenlerin derecelerini yükseltir.” (Mücadile, 11.) Ve böylece ilim ehlinin dereceleri ve yüksekliği

iman ehlinden daha büyük ve çoktur. Onlar haşyet ehlidirler. Allah’tan haşyet duyan ve O’nun

vaadinden korkanlardır. “Allah’tan ancak kullarından âlimler korkarlar (haşyet duyarlar.)” (Fatır,

28.) Bu, Allah’ın istediği hakkıyla olan haşyettir. Arif olan âlimler takva ve ilim ehli bu haşyetin

hakikatini bilen kimselerdir. Ve onlar Rablerinden korkup O’na ilim ve basiret üzere ibadet

etmişlerdir. Bu yüzden şerri hayırdan ayırt eden aynı şekilde batıl ehlinin biriktirdiği ve şer ehlinin

istediği kötüyü de âlimlerden daha iyi gören hiç kimse bulamazsın. Allah Subhânehu Ve Teâlâ bize

Kârûn’un kıssasında gelenleri zikredip anlatmıştır. “O zîneti içinde kavmine çıkmış, büyüklenip

gururlanarak ve böbürlenip şımararak çıkmıştır. Kavmi de ona “böbürlenip şımarma diye

nasihat ettiler. Dünyadan nasibini de unutma, Allah’ın sana ihsan ettiği gibi sen de ihsan et,

yeryüzünde de fesad çıkarma, muhakkak ki Allah fesad çıkaranları sevmez” diye nasihat ettiler.

(Kasas 76, 77.) Bu ona ilim ehli ve anlayış ehlinden bir nasihat idi. Ancak Kârûn kibirlendi ve

üstünlük tasladı ve bu malın kendisinin getirdiğini zannedip “O, bana ancak bende bulunan bir

ilim sayesinde verildi’ dedi.” Allah Azze Ve Celle’de şöyle buyurdu: “O, Allah'ın kendinden

önceki nesillerden, ondan daha kuvvetli ve daha çok mal biriktirmiş kimseleri helak etmiş

olduğunu bilmiyor muydu? Suçlulukları kesinleşmiş olanlara günahları konusunda soru

sorulmaz (Çünkü Allah hepsini bilir).” Zineti içinde çıktığında dünya ehli kendilerinde Kârûn’un

malı gibi servet olmasını temenni ettiler. Allah onu ve evini yerin dibine batırdığında ise o kimseler

uyandılar, durumun farkına vardılar. Ancak onlar geç farkına vardılar. İlim ehlinin farkettiği gibi

farketmediler, zira ilim ehli şöyle demişlerdi: “Kendilerine ilim verilmiş olanlar ise, "Yazıklar

olsun size! İman edip de iyi işler yapanlara Allah'ın vereceği mükafat daha hayırlıdır. Ona da

ancak sabredenler kavuşturulur" dediler.” Kârûn’un yerinde olmayı temenni eden o şahıslar ne

dediler? “Daha dün onun yerinde olmayı arzu edenler, "Vay! Demek ki Allah, kullarından

dilediği kimselere rızkı bol verir ve (dilediğine) kısarmış. Allah bize lütfetmiş olmasaydı, bizi de

yerin dibine geçirirdi. Demek ki kafirler iflah olmayacak" demeye başladılar.” O zaman bundan

neyi istifade ediyorsun? Bundan ilim ehlinin basiret ehli olduğunu anlar, istafede edersin. Onlar

şeriatı en çok bilen insanlardır. İnsanların insanlara faydalı olan şeyi en çok bilenlerdir. Bu yüzden

Allah Subhânehu Ve Teâlâ kıyamet günü hakkında şunu haber vermiştir. Rasih olan âlimler ne

derler: “kendilerine ilim verilenler ise şöyle derler: "Şüphesiz bugün rezillik, aşağılık ve kötülük

kafirlerin üzerine” azabın en kötüsü kıyamet günü o insanların üzerine olur. Bunu ilim ehli, basiret

ehli diyor. Onlar nebilerin varisleridirler, ki onlar nebilerin kendilerine tebliğ ile emrolundukları

şeyi tebliğ etmişlerdir (ulaştırmışlardır.) Bu yüzden Aleyhi’s Selatu Ve’s-Selam “benim sözümü

duyup ve hıfz edip, anlayan ve ulaştıran kulun Allah yüzünü ak etsin” demiştir. Bu da yine

âlimlerin işlerindendir: tebliğ, çünkü onlar nebilerin varisleridirler. Allah Subhâne Ve Teâlâ o

âlimler için hayır istemiştir, evet. Allah onları dinde ince anlayış (fıkıh) sahibi kılmıştır, onlara

tebliği emretmiş onlar da tebliğ etmişlerdir. Onlar nasihat eden ve şefkatli kimselerdirler. İnsanları

seven, iyiliği emreden, kötülükten de nehyeden kimselerdirler.

Ancak o âlimler öldüklerinde insanlar da onlar hususunda gerekeni yapmayıp onlara rücû etmeyi

terkettiklerinde cehaletten ortaya çıkan ortaya çıktı. Çünkü tasaddur edenler (ilim ehlinden olmadığı

halde âlimlik taslayanlar) cahillerdir. İlimden yüz çevirme ortaya çıktı, vahiyden, kitap ve sünnetten

yüz çevirme ortaya çıktı. İnsanlar da cehalet ve muhalafetlere yönelip münharif, tasaddur eden

kimselere aldandılar. Yalancı şiarlar ortaya çıktı. Ve insanlar ulemâyı terkedip bunlara tabi oldular.

Yeni mustalahlar ortaya çıktı. Bunların hepsi insanların zaaf ve ilimden uzak olmaları sebebiyledir.

İlme gidilir mi yoksa ilim kendisi mi gelir? İlme gidilir. âlim, insanlara: -ey insanlar ben âlimim

bana gelin bana dönün- demez. Bu ulemânın yapacağı bir şey değildir. Bilakis insanlar âlimlere

dönmeye gayret ederler. Ona giderler, yanında okurlar, ilminden faydalanırlar ve

yönlendirmelerinden istifade ederler. Tabiinin yaptığı gibi. Tabiin ilmi nereden aldılar? (İlmi)

sahabeden duymaya gayret ettiler. Ve onlarla birlikte olmaya, onlara rücû etmeye ellerinden geldiği

kadar gayret ettiler. Meclislerinde Rasûlullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem’in ashabından

kendilerinden, daha âlim olan bir kimse olduğunda fetva vermezlerdi. Hatta sahabe, Allah onlardan

razı olsun ve onları razı etsin, onlardan birisi kendisinden daha âlim falanca sahabenin mevcut

olduğunu bildiğinde onun önüne geçmez ve onun huzurunda fetva vermezdi. İbn Mesud’a karşı

Kûfe’de vuku bulan büyük bir değer ve önem taşıyan kıssada Ebû Musa el-Eşari radiyallahu

anhu’nun yaptığı gibi: bir grup insanlar gelip mescide girmişlerdi ve halkalar halinde Allah’ı tesbih

ediyorlardı. Halka halka oturdular, her halkanın ortasında da yaşça büyük bir adam onlara -yüz kere

tehlil (La ilahe illallah) yüz kere tesbih (Subhanallah), yüz kere tekbir (Allahu Ekber) deyin-

diyordu. Ebû Musa el-Eşari bunu gördüğü zaman İbn Mesud’un yanına gitti ve ona şöyle dedi:

“mescide geldiğinde görürsün dışarıya çık.” İbn Mesud: “orada ne var ey Ebâ Musa?” dedi. Ebû

Musa: “az önce mescidde bir şey gördüm ve gördüğüm şeye karşı çıktım.” Sonra İbn Mesud çıktı

ve bu münker ameli gördü, onların yaptıkları bu amele karşı çıkıp: “ey ümmeti Muhammed, ne

kadar da hızlı helak oldunuz. İşte onlar nebinin ashabı, halen mevcutlar, bunlar elbiseleri, daha

parçalanmadı, ve kap kacağı daha kırılmadı,” sonra şöyle dedi: “sizler iki durum arasındasınız:

ya siz dalâlet kapısını açmış bulunuyorsunuz ya da Muhammed Aleyhi’s Selatu Ve’s Selam’ın

milletinden hidâyeti daha çok olan bir millet üzeresiniz.” Onlar da: “ey Ebâ Abdurrahman,

hayırdan başka bir şey istemedik.” İbn Mesud’a aynen böyle dediler; “hayırdan başka bir şey

istemedik” dediler. İbn Mesud da altınla yazılacak şu meşhur sözünü söyledi: “Nice hayır isteyen

vardır ki hayra isabet etmez (muvaffak) olmaz.” Bu da ulemânın münkere karşı çıkmalarına delalet

eder, onlar batıla, bidate ve şeriate muhalif olan şeylere karşı susmazlar. İbn Mesud çıktı, gördü ve

karşı çıktı ve onların iki durum arasında olduklarını beyan etti. “Ya siz dalâlet kapısını açmış

bulunmaktasınız -ki olan budur- ya da Muhammed’in milletinden hidâyeti daha çok olan bir

millet üzeresiniz.” Eğer onlar “evet” deselerdi kafir olurlardı, zira Muhammed Sallallahu Aleyhi Ve

Sellem’in yolundan daha hayırlı yol yoktur. İşte bu yüzden İbn Mesud ne yaptı? Onların

haricilerden olduklarını bildi ve onlara şu hadisi okudu: “muhakkak ki bir topluluk Kur’an

okurlar (okudukları Kur’an) gırtlakların aşmaz” bir rivâyette de“köprücük kemiklerini aşmaz.”

Sonra hadisin ravisi Amr b. Selime’nin haber verdiğine göre o halkalardaki kimselerin geneli

Nehravan günü haricilerle birlikte sahabeye karşı savaşıyorlardı. Küçük bir bidat onları büyük bir

bidata götürdü; Haricilerle başlarına Ali b. Ebî Talib’in olduğu sahabe arasında vuku bulan

Nehravan savaşında sahabenin öldürülmesi ve kanlarının helal sayılması. Allah Ali’den ve

sahabenin hepsinden razı olsun.

Öyleyse şimdi şunu bildik: ulemâya rücû etmenin nasıl vâcip olduğunu ve ulemâdan ilim alınması

ve onlara yönelmeye gayret etmenin gerekliliğini de bildik. Onların makâmlarını ve onları

sevmenin vâcip olduğunu bildikten sonra onlara saygı göstermenin ve takdir edilmelerinin, onlardan

ilim almanın vâcip olduğunu bildikten sonra şunu da bilmemiz gerekir, ki ulemânın mertebeleri

derece derecedir. Allah Subhânehu Ve Teâlâ ulemayı tek bir mertebede kılmamıştır. ulemâ farklı

mertebelerdedirler. Bu eskiden beri böyledir. Enbiya ve sahabenin farklı mertebelerde olmaları gibi

aynı şekilde ulemâ da farklı mertebededirler.

İnsanın Rabbinden ilmini arttırmasını çokça istemesi gereklidir, Aleyhi’s Selatu Ve’s selam dediği

gibi: Allah ona şöyle demesini emretmiştir: “rabbim benin ilmimi arttır” yani bana öğrettiğine dair

olan ilmimi arttır. Bu herkes için sünnettir. Ulemâ için de ilim talebeleri için de; Allah’tan onları

faydalı ilimle rızıklandırmasını istemeleri sünnettir. Bunun için Musa Hızır’la buluştuğunda İsrail

oğulları Musa Aleyhisselam’a “Ey Musa senden daha ilimli birisini biliyor musun?” diye sordular.

O da “hayır” dedi. Allah Subhânehu Ve Teâlâ da Musa’ya vahyetti. Ona “kulumuz Hızır (var)”

dedi. Musa da ona gitti. Musa da ona ondan daha önce bilmediği ilmi ondan öğrenmek için gitti ve

şöyle dedi: “Mûsâ ona, "Sana öğretilen bilgilerden bana, doğruya iletici bir bilgi öğretmen için

sana tabi olayım mı?" dedi” Kehf, 66.

Ve Hızır’dan daha önce bilmediği bir ilmi öğrenerek istifade etti. Öyleyse Allah’ın âlimleri farklı

mertebelerde kılması yarattıklarında olan sünnetidir. Bu âlimin şu alanda ihtisası vardır, yine şu

âlim hadis alanında, şu âlim fıkıh alanında, şu âlim de tefsir alanında ihtisas sahibidir. Allah

ulemâdan birisini kendisinde bütün ilimleri toplayarak seçebilir. Böyle bir kimse de mutlak

müçtehid olur. Ve bunların hepsinden insanların sonra bir ilim talebesine gidip âlimleri bırakması,

küçüklere gitmesi fazilet ve rusuh ehlini, kendilerine ulemânın ve ümmetin şahitlik ettikleri,

yazdıkları kitaplarla temeyyüz eden ulemâyı bırakmaları akıl kârı mıdır? Sonra bu âlime pis

ta’nlarla dil uzatıp “onun yanındakiler kötü kimseler,” “o delili anlamadı,” ya da “idrak etmedi”

veya “talebelerine taassup etti,” ya da “bunadı.” İşte bu tür ta’nlar ki bidat ehli eskiden beri bu

yolla ulemâmıza dil uzatmaktadırlar. Bu ortaya çıkan kimse âlimlerle savaşarak ortaya çıktığı

zaman bu dil uzatmakla başladı. “delili anlamıyor, yanındakiler kötü kimseler, etrafındakiler onu

kandırdılar, bu konuda sadık değildi, muvaffak edilmedi” bunlarla dil uzatmaya başlıyorlar. İşte

olan fesad bundan ibarettir. lim, eğer (ilimdeki kadri, itibarı) küçük biri tarafından gelirse büyük

buna karşı çıkar (bundan razı olmaz) bu da dinin fesada uğraması demektir. İnsanların salahına

gelince bu, eğer ilim bir büyük tarafından gelirse küçük de bu büyüğü takip eder, ona uyarsa olur.

Bu küçük ne yapar? Büyük olana uyar. Ömer’den sahih bir isnadla gelen sahih bir eserde, yani özet

olarak küçüklerin yanında ilmin aranması… ve selef ilmin küçüklerden alınmasını kınardı.

İşte bizimle bidat ehli arasındaki fark budur. Ehli sünnet büyük âlimlere dönülmesini emreder, rusuh

sahibi âlimelere dönülmesini emrederler. (ehli bidat) onlar bunu yapmazlar, büyük âlimlere rücû

edilmesini emretmezler, âlimleri hakir görüp onları murcie sayarlar. “onlar sultanın âlimleridir”

derler. Bugün de maalesef, ehli sünnet arasından çıkıp zulüm ve fesadla çıkıp aynı şüpheyle

ulemâya dil uzatmaya başlayanlar vardır. Onları ulemâyı gözden düşürmeye uğraşırken bulursun

“delili anlamadı, etrafındakiler kötü insanlar, hasta, yaşlı ve ve ilh.” Ve bu âlimi gözden düşürüp

onun hükümlerini de gözden düşürdüler, hükümlerini kabul etmez oldular.

Âlimler hakkında ileri geri konuşmaktan sakının çünkü bu dalâlet ehlinin alâmetlerindir. Ve batıla

meyledenlerinin en belirgin alâmetlerinden birisi de âlimlere dil uzatmalarıdır. Eğer müslümanın

kanı, malı, ırzı haram ise, öyleyse âlimin durumu nasıldır? Doğrusu, insanlar için bir merci olan,

insanların fetvasıyla hareket ettikleri ve büyük bela, musibetler ve hadiselere (nevazil) dair

meselelerde fetva veren ve rasih âlimlerden olan âlimin durumu nasıldır? İşte o kimselerin durumu

böyle iken âlimleri gözden düşürdüler ve ehli bidata benzemiş oldular.

Eğer âlime dil uzatan ve onun kadrini düşüren sözler söyleyen bir adam görürsen, bil ki o adam

bidat ehlindendir. Yine Rasullullah Aleyhi’s Selatu Ve’s Selam’ın ashabından birisi hakkında onun

kadrini düşürücü şeyler söylerse, o kimse zındıktır. Ulemâ, enbiyanın varisleri değil midir? İşte

onlar ulemâya dil uzatıyorlar. Ebû Zur’a nın dediği gibi: “Kuran ve Sünneti ibtal etmek için

şahitlerimizi cerh etmek istiyorlar. Onlar cerh edilmeye daha evladır ve onlar zındıktırlar.” İşte

Ebû Zur’a böyle demiştir. Hatib el-Bağdadi’nin “El-Kifaye” ve diğerlerinde rivâyet ettiği gibi.

Bunun için selef insanları âlimlerle imtihan ederlerdi. Hadis ve sünnet imamlarından olan imamlara

gelirler, eğer Hammad bin Seleme hakkında kötü konuşan birisini görürsen, onun akidesinden

şüphe et. Eğer İbn Abbas’ın mevlası İkrime’ye dil uzatan bir adam görürsen onun akidesinden

şüphe et. Eğer Mu’az bin Mu’az’a dil uzatanı görürsen onun akidesinde şüphe et. Aynı şekilde

Ahmed bin Hanbel ve Yahya bin Ma’in’e dil uzatan kimsenin de akidesinden şüphe ederlerdi. Ve

ilim ehlinden bir çoğu insanları ehli sünnet âlimleri ile imtihan ederlerdi. (âlimlere dil uzatmak ise

ehli bidatın yollarındandır.) Bugün de aynı şekilde ehli bidatı ve insanları ehli sünnet âlimleri ile

imtihan ediyoruz. İbn Baz, Şeyh İbn Useymin, Şeyh Rabi, Şeyh Fevzan, Luheydan, Şeyh Ubeyd,

Şeyh Mukbil ve âlimlerden pek çoğuyla. Onlardan ölenlerden ve hayatta olanlardan… Şeyh En-

Necmi ve Şeyh Zeyd, bizim indimizde onlar mihnedir. Onlara dil uzatan bidatçıdır, ehli sünnetten

değildir. O âlimler hakkında kötü konuşan veya onlara eziyet veren kimse Allah’ın salih velilerine

eziyet vermiştir. Allah Azze ve Celle de velilerinden bir veliye eziyet eden kimse ile harb ettiğini

haber vermiştir. Öyleyse bu durum tehlikelidir, ilim eliyle alay etmek basit bir şey değildir. Öyleyse

o kimseler âlimlerle nasıl alay edip, dalga geçip, onları kötüleyip çirkin gösterebiliyorlar?

Rasûlullah Aleyhi’s Selatu Ve’s Selam hakkında kötü konuşan kimse, kötü konuşup şöyle

dediğinde: “Şu Kur’an okuyanlarımızdan karınlarına daha düşkün, daha çok yalan söyleyen ve

düşmanla karşılaşma anında da daha korkak olanını görmedim.” Allah Teâlâ şu âyeti indirdi:

“Şâyet kendilerine niçin alay ettiklerini sorsan, “biz sadece lafa dalmıştık ve aramızda

eğleniyorduk”, derler. De ki: “Allah’la O’nun âyetleriyle ve Peygamberiyle mi eğleniyordunuz?”

Bu tehlikeli meslekten sakınmak gerekir. Bunun için niyetin fasıt olması, kastın kötü olması,

dindarlığın ve ibadetin zayıflığı sebebiyle o kimselerden bu fiiller ortaya çıktı. Bu yüzden büyük

meselelere ve büyük işlerin içine girdiler. Ne için? Çünkü onlar işin doğrusu baş olma isteğiyle

fitneye düştüler. Evet onların durumlarının hakikati budur. Onlar selefin tersine baş olma

mücadelesi içine girip, baş olma sevdasıyla fitneye düştüler. Selef baş olmayı isteyen baş olmayı

seven nefislerle savaşırlardı. Nefis bunu isteyebilir ancak bu durumda yapılması gereken nedir? Bu

nefisle savaşman gerekir. Nefis, baş olmaya, hükmetmeye meyleder. Öyleyse bu nefsi Allah’a karşı

takvalı olmakla terbiye etmen gerekir. Şatibi’nin “El-İ’tisam” kitabında dediği gibi: “Salihlerin

kalplerinden en son çıkan şey hükmetme ve tasaddur sevgisidir.” Bu, salihlerin kalplerinde

böyleyse, o yalancı kimselerin kalplerinde nasıldır? Dalâlet ehli ve batıla meyledenlerden olan o

kimseler âlimlerle savaşıyorlar. Onlar âlimlere hurûc eden haricilerdir. Baş olmayı ve yeryüzünde

büyüklenmeyi seviyorsunuz. Bunların hepsi kalplerin hastalıklarındandır. Bunun için Aleyhi’s

Selatu Ve’s Selam şeref ve hükmetme sevgisinden sakındırarak şöyle demiştir: “Bir koyun

sürüsünün içine salıverilmiş iki aç kurdun o sürüye verdiği zarar, mala ve mevkiye düşkün bir

adamın dinine verdiği zarardan daha büyük değildir.”

Bu, Rasûlullah’ın müslümanın dininin fesadına dair verdiği bir misaldir. Müslümanın dini neden

fesada uğrar? Mal sevgisine olan hırsı ve yükselme hırsı sebebiyle. (Nefis) baş olmak ister,

yönetmek ister. Nefsine karşı çık, onu terbiye et ve te’dip et. Ona zarar verip fayda vermeyen

mevzulardan uzaklaş. Selefin tercümelerini oku. Bu kötü ahlakla nasıl savaşıyorlardı bak. Ve onlar

nefislerini nasıl terbiye ediyorlardı? Ve bu buna karşı nasıl zühd sahibiydiler?. Bunların hepsi takva,

vera’ ve Allah’tan korkmaktır ki, bu onları bu durumların hepsinden korur, meneder.

Öyleyse bu kısa sohbette önce kendi nefsime sonra kardeşlerime nasihat ediyorum ve diyorum ki;

ehli sünneti yarı yolda bırakanlardan hasıl olan ve olmaya devam eden fitnelerin sebeplerinin en

büyüklerinden birisi şöhret, öne çıkma sevgisi ve ilmi bu işlere araç edinmedir. Şüphesiz ki bu onun

zaafına, yalan söylediğine, tembelliğini göstermektedir. O bir şey olmadan baş olmak istiyor. İlmi

Allah için taleb eden kimse bunu yapmaz. Zira bu şeref ve makâm sevgisi suretleri kişiyi âlimlerle

savaşır hale getirir. Çünkü insanlar ancak âlimlere rücû etmektedirler. Ve o âlimleri güneş ve

dolunayı gibi (rehber) edinmektedirler. Onlara rücû edip onlardan istifade etmektedirler. Bazı

insanlar merci’iyetin o âlimlere ait olduğunu gördüklerini âlimleri gözden düşürmek ve onlara dil

uzatmak için uğraşıyorlar. Bunların hepsi de kalplerin hastalıklarındandır. Şeref ve efendi olma

isteği, bunların hepsi hastalıktır. İşte bu yüzden onları (dini esaslardan) tenazül ederken ve yalakalık

yaparken bulursun. Onun niyeti ancak budur, bundan Allah’a sığınırız. Şeref, baş olma ve efendilik

mücadelesi içine girme... Allah’tan. “Allah kimi alçaltırsa ona saygınlık kazandıracak hiçbir

kimse yoktur.” Hac 18. Allah’tan bizleri sevdiği ve razı olduğu şeylere muvaffak etmesini, bizim

için dinimizi, ulemâmızı korumasını ve onlardan vefat edenlere de rahmet etmesini isteriz, Allah

herkesi sevdiği ve razı olduğu şeylere muvaffak etsin.