ULTRAHEAT T550 (UH50) · 2018-06-29 · T550 to licznik służący do ultradźwiękowego pomiaru przepływu i energii w instalacjach grzewczych lub chłodniczych, w których medium

T550 to licznik służący do ultradźwiękowego pomiaru przepływu i energii w instalacjach grzewczych lub chłodniczych, w których medium jest woda. Główne cechy:

Całkowicie metalowa konstrukcja przepływomierza

Dynamika pomiarów wg EN 1434:2007 – 1:100,

całkowita dynamika pomiarów – 1:1000

Pomiary mocy z wartościami maksymalnymi

Rozszerzona pamięć Datalogger do monitorowania systemu

60 wartości miesięcznych

Dziennik zdarzeń

Interfejs optyczny zgodny z 62056-21:2003

Różnorodność modułów komunikacyjnych do zdalnego odczytu

Dwa gniazda do montażu modułów

Możliwość pracy jako licznik ciepła, chłodu lub ciepła i chłodu (licznik kombi)

Autodiagnostyka stanu urządzenia, sygnalizacja błędów

Licznik ciepła i chłodu do zastosowań w obszarze:

CIEPŁOWNICTWO I CHŁODNICTWO Landis+Gyr

ULTRAHEAT® T550 (UH50) DANE TECHNICZNE F I R M W A R E : 5 . 1 5 I W Y Ż S Z Y

VAT20161019

2/16 Elementy obsługi

© Landis+Gyr Sp. z o.o.

1 Elementy obsługi

Fig. 17: Elementy obsługi

Nr. Nazwa Opis Uwagi 1 Przycisk

serwisowy Wywołanie obsługi parametryzacji licznika. Dostępny po zdjęciu pokrywy.

2 Przycisk 2 Przełączanie wyświetlanych wartości w obrębie jednej pętli wyświetlania.

3 Przycisk 1 Przełączanie pętli wyświetlania. 4 Interfejs

optyczny Pozwala na komunikację pomiędzy licznikiem a kompute-rem (za pośrednictwem software’u serwisowego).

1.1 Wyświetlanie bieżącego stanu licznika

Wyświetlacz licznika pokazuje bieżące zużycie w kWh, MWh, MJ lub GJ.

Uwaga: Żeby zapobiec błędom w odczycie z wyświetlacza, wartości dziesiętne zaznaczone są ramką.

Uwaga: Wartości skalibrowane oznaczone są dodatkową gwiazdką.

Uwaga: W zależności od parametryzacji urządzenia zarówno zakres wyświetlania oraz wyświetlane wartości mogą się różnić od opisu. Mogą być niedostępne niektóre funkcje przycisków.

Wskazania przelicznika (pętle)

Pętla podstawowa

Pętla serwisowa 1

Pętla serwisowa 2

... ...

Pętla podstawowa

Po wyświetleniu ostatniej pętli, wyświetlana jest pierwsza.

1

2

3 4

Elementy obsługi 3/16


Pętla podstawowa – “LOOP 0”

Wyświetlacz pokazuje następujące wartości (w kolejności po sobie):

Energia całkowita ze statusem taryfy

Rejestr taryfowy 1 (opcjonalnie)

Całkowity przepływ

Test segmentowy wyświetlacza

Nagłówek pętli

W przypadku wystąpienia błędu: kod błędu

Pętla serwisowa 1 - „LOOP 1“

Pętla serwisowa 1 wyświetla informacje o wartościach bieżących.


Nagłówek pętli

Bieżący przepływ

Moc chwilowa

TV aktualna temperatura zasilania TR aktualna temperatura powrotu wyświetlane na przemian w cyklach 2s

Czas pracy

Czas trwania przepływu

Sumaryczny czas trwania awarii

Numer klienta, 8 cyfr

Data

Dzień bilansu rocznego (DD.MM)

Energia: rok poprz. w dniu bilansu

Objętość: rok poprz. w dniu bilansu

Wersja FW

4/16 Elementy obsługi


Pętla serwisowa 2 („LOOP 2“)

Pętla serwisowa 2 wyświetla nastawy wskazań maksymalnych.


Nagłówek pętli

Okres uśredniania wartości maksymalnych


Pętla serwisowa 3 wyświetla informacje o wartościach miesięcznych i maksymalnych.

Nagłówek pętli

… …

Dzień bilansu dla lipca 2011


Energia na dzień bilansu

Rejestr taryfowy 1 na dzień bilansu

Objętość na dzień bilansu

Maks. przepływ na dzień bilansu, wyświetlana na przemian z datą wystąpienia w cyklach 2s

Maks. moc na dzień bilansu wyświetlana na przemian z datą wystąpienia w cyklach 2s

Maks. temperatura zasilania na dzień bilansu wyświetlana na przemian z datą wystąpienia w cyklach 2s

Maks. temperatura powrotu na dzień bilansu wyświetlana na przemian z datą wystąpienia w cyklach 2s

Czas trwania awarii na dzień bilansu

Po ostatniej pozycji ponownie wyświetlany jest wybrany wcześniej dzień bilansu.

Uwaga: Jeśli liczba miesięcy do odczytu zostanie zmieniona programem serwisowym, będzie to miało wpływ na liczbę miesięcy dostępnych na poziomie wyświetlacza.

Elementy obsługi 5/16



Pętla serwisowa 4 wyświetla parametry licznika


Nagłówek pętli

Bieżąca taryfa, wyświetlana na przemian z progiem wartości 1 w cyklach 2s.

Interwał pomiaru przepływu

Interwał pomiaru temperatury

Gniazdo modułu 1: moduł M-Bus

Adres pierwotny 1 M-Bus

Adres wtórny M-Bus 8-cyfr

Gniazdo modułu 2: moduł wyjść impulsowych Kanał 1 = energia, Kanał 2 = objętość, w cyklach 2s

Waga impulsów dla energii*

Waga impulsów dla objętości*

Długość impulsu w ms*

* dla funkcji szybkiego impulsowania

1.2 Wartości roku poprzedniego

Licznik przechowuje poniższe wartości na dzień bilansu rocznego:

Energia

Objętość

Rejestr taryfowy

Czas trwania awarii

Interwał pomiaru przepływu oraz maksima ze znacznikiem czasu:

przepływu

mocy

różnicy temperatur

temperatury zasilania

temperatury powrotu

6/16 Zasilanie


1.3 Wartości miesięczne

Licznik przechowuje poniższe wartości z 60 miesięcy na dzień bilansu miesięcznego:

Energia

Objętość

Rejestr taryfowy

Czas trwania awarii

Interwał pomiaru przepływu oraz maksima ze znacznikiem czasu:

przepływu

mocy

różnicy temperatur

temperatury zasilania

temperatury powrotu

Wartości miesięczne można odczytać za pomocą interfejsu optycznego oraz 20 mA.

Uwaga: Czasem standardowym jest czas środkowoeuropejski (CET). W okresie letnim zapisywanie danych odbywa się zgodnie z tym standardem.

2 Zasilanie

W zależności od preferencji licznik może być zasilany z baterii lub modułu zasilacza sieciowego. Wymiany źródła zasilania można dokonać w dowolnym momencie.

Zastosowania (dla pomiarów przepływu w interwałach 4s i temperatury 30s)

6 lat

11 lat

16 lat

Zasilacz (230, 110 VAC; 24

VACDC)

Impulsowanie standardowe, odczyt M-Bus (maks. co 15 min.), moduł CL

2x AA C D tak

Moduł radiowy 868 MHz (bezprzewodo-wy M-Bus)

D D -- tak

Szybki odczyt M-Bus (maks. co 4s), szyb-kie impulsowanie, moduł analogowy

D -- -- tak

Tryb podwyższonej rozdzielczości (pomiar przepływu i temperatury w interwałach 4sek.)

D -- -- tak

Uwaga: Zaleca się stosowanie wyłącznie baterii litowo-jonowych, zaaprobowanych przez producenta licznika.

Opcje:

Bateria o trwałości 6 lat

Bateria o trwałości 11 lat

Bateria o trwałości 16 lat (standard)

Zasilacz 230 VAC

Zasilacz 110 VAC

Zasilacz 24 VACDC

Komunikacja 7/16


Automatyczne wykrywanie zasilania

Ciepłomierz automatycznie wykrywa czy jest zasilany bateryjnie czy z zasilacza siecio-wego. Funkcjonalność ta pozwala na dostosowanie trybu pracy w zależności od sposo-bu zasilania.

Moduły zasilaczy sieciowych

Cechy ogólne Temperatura otoczenia + 5...+55°C Temperatura magazynowania -20…+60°C

24V napięcie bezpieczne Napięcie 12...36 VAC lub 12..42 VDC Częstotliwość 50 / 60 Hz lub DC Izolacja galwaniczna 1000 V DC Pobór mocy Maks. 0,8 VA Przewody łączące 2 x 1,5 mm², Ø 5,0...6,0 mm

110 V lub 230 V AV Napięcie 85…121 V AC lub 196…253 V AC Typ Klasa bezpieczeństwa II Częstotliwość 50 / 60 Hz Wahania napięcia Maks. 10% napięcia znamionowego Kategoria przepięciowa II zgodnie Z EN60010

Udar napięcia 2500 V

Pobór mocy Maks 0.8 VA Wilgotność względna Mniej niż 93 % dla T < 50°C Długości kabli 1.5 / 5 / 10 m Bezpiecznik 6 A MCB

3 Komunikacja

Licznik wyposażony jest w interfejs optyczny zgodny ze standardem EN 62056-21:2002.

Dodatkowo posiada dwa gniazda do montażu modułów komunikacyjnych:

Moduł impulsowy CE/CV (otwarty kolektor)

Moduł biernej pętli prądowej CL zgodny z EN 62056

Moduł M-Bus G4 - zgodny z EN 1434; EN 13757, prot. EN 60870

Moduł M-Bus G4 z 2 wejściami impulsowymi – zgodny z EN 1434; EN 13757, prot.

EN 60870

Moduł analogowy 0/4…20mA

Moduł radiowy 868 MHz (bezprzewodowy M-Bus) zgodny z EN13757 OMS T1

Moduł RS232/485 (z protokołem ModBus)

Moduł GPRS

Moduł LON Works FTT-10A

Moduły nie mają wpływu na pomiary prowadzone przez licznik, można je w każdej chwili zamontować lub wymontować bez naruszenia plomb legalizacyjnych.

8/16 Komunikaty błędów


4 Komunikaty błędów

Ciepłomierz dokonuje autodiagnostyki w sposób ciągły, a w przypadku wykrycia błę-dów ich kody pokazuje na wyświetlaczu.

Kod błędu Opis Zalecenie

FL neG

Odwrotny kierunek przepływu Sprawdzić kierunek montażu (przelicznik zamon-towany w przeciwnym kierunku)

lub

DIFF nEG

Ujemna różnica temperatur Sprawdzić miejsca montażu czujników temperatu-ry (czujniki zamontowane odwrotnie)

Pozostałe:

F0 Brak pomiaru przepływu Odpowietrzyć instalację

F1 Przerwa w obwodzie czujnika temperatury zasilania

Sprawdzić czujnik, wymienić, jeśli to konieczne

F2 Przerwa w obwodzie czujnika temperatury powrotu


F3 Uszkodzenie modułu elektronicznego pomiaru temperatury

Wymienić licznik

F4 Problem z zasilaniem, wyczerpana bateria

Sprawdzić połączenia; wymienić baterię

F5 Zwarcie w obwodzie czujnika temperatury zasilania


F6 Zwarcie w obwodzie czujnika temperatury powrotu


F7 Błąd pamięci wewnętrznej Wymienić licznik

F8

Błędy F1, F2, F3, F5 lub F6 trwające dłużej niż 8h, podejrzenie manipulacji przy liczniku. Pomiary nie są dalej prowadzone.

Po usunięciu przyczyny powstania komunikatu błędu F8, błąd musi być zresetowany przez serwis

F9 Błąd elektroniki Wymienić licznik

Uwaga: Komunikat błędu F8 kasowany jest ręcznie (za pomocą przycisku serwisowego lub programu serwisowego). Wszystkie pozostałe błędy kasowane są automatycznie po usunię-ciu awarii.

Funkcje rejestracji zdarzeń 9/16


5 Funkcje rejestracji zdarzeń

Metrologicznie istotne zdarzenia (błędy, stany, akcje) zapisywane są chronologicznie w wewnętrznym dzienniku zdarzeń (w kolejności zgodnej z czasem ich wystąpienia) i nie można ich z niego usunąć. Odnotowywane zdarzenia są predefiniowane.

Każde zdarzenie jest przechowywane w oddzielnym 4-poziomowym rejestrze prze-suwnym. Po opuszczeniu czwartego poziomu rejestru przesuwnego, dane przenoszo-ne są do 25-poziomowego bufora okrężnego. Dlatego zawsze można prześledzić przy-najmniej 4 ostatnie zdarzenia jednego typu.

Stany błędów dla bieżącego miesiąca oraz dla minionych 18 miesięcy (bez znacznika czasu) są przechowywane w rejestrze miesięcznym.

l.p. Opis

1 F0 = powietrze w przepływomierzu

2 F1 = przerwa w obwodzie czujnika temperatury zasilania

3 F2 = przerwa w obwodzie czujnika temperatury powrotu

4 F3 = Uszkodzenie modułu elektronicznego pomiaru temperatury

5 F5 = Zwarcie w obwodzie czujnika temperatury zasilania

6 F6 = Zwarcie w obwodzie czujnika temperatury powrotu

7 F8 = Błąd pomiaru trwający dłużej niż 8h

8 F9 = Błąd elektroniki (ASIC)

9 E10 = Temperatura w przepływomierzu powyżej temp. maks.

10 E11 = Temperatura w przepływomierzu poniżej temp. min.

11 E12 = Przekroczony maksymalny przepływ qs

12 E13 = Wstępne ostrzeżenie o zanieczyszczeniu

13 E14 = Brak zasilania sieciowego

14 E15 = Wystąpił błąd CRC

15 E16 = Sparametryzowano wartości regulacyjne

16 E17 = Wstępne ostrzeżenie F7-(EEPROM)

17 E18 = Wykonano reset

18 E19 = Ustawiono datę / czas

19 E20 = Ustawiono dzień bilansu rocznego

20 E21 = Ustawiono dzień bilansu miesięcznego

21 E22 = Przeprowadzono Master reset

22 E23 = Skasowano wszystkie czasy

23 E24 = Skasowano czas przerwy

24 E25 = Skasowano maksima

Uwaga: Powyższe informacje można odczytać za pomocą głowicy optycznej i programu serwisowego.

10/16 Rejestrator danych Datalogger (opcjonalnie)


6 Rejestrator danych Datalogger (opcjonalnie)

Rejestrator danych Datalogger pozwala na archiwizowanie danych wybranych przez użytkownika z predefiniowanego zestawu danych. Składa się z czterech archiwów, którym można przypisać 8 kanałów. Dane mogą być przypisane do dowolnego kanału.

Archiwum Podstawa Pojemność Czas uśredniania

maksimów

Godzinowe 1 godzina 45 dni 1 godzina

Dzienne 1 dzień 65 dni 1 godzina

Miesięczne 1 miesiąc 15 miesięcy 1 godzina

Roczne 1 rok 15 lat 1 godzina / 24 godziny

Uwaga: Parametryzacja i odczyt wykonywane są za pomocą programu serwisowego.

Uwaga: Transmisja danych odbywa się w specyficznym formacie producenta.

Zestaw danych do rejestracji

Wartości skumulowane na koniec okresu...

Ilość energii Rejestr taryfowy 1, 2, 3 Objętość Czas pracy*) Czas trwania awarii*) Wejście impulsowe 1 Wyjście impulsowe 2

Wartości chwilowe

Moc Natężenie przepływy Temperatura zasilania Temperatura powrotu Różnica temperatur Błędy

Wartości maksymalne...

Moc Natężenie przepływu Temperatura zasilania Temperatura powrotu Różnica temperatur

*) zależy od ustawień: godziny czy dni

Dane techniczne 11/16


7 Dane techniczne

Ogólne

Dokładność pomiaru Klasa 2 (wg normy EN1434)

Klasa środowiskowa A (wg. EN 1434) do stosowania wewnątrz budynków

Klasa mechaniczna M1 *)

Klasa elektromagnetyczna E1 *)

*) zgodnie z dyrektywą dotyczącą instrumentów pomiarowych 2004/22/EC

Wilgotność otoczenia < 93 % względna przy 25°C, bez kondensacji

Maksymalna wysokość pracy 2000 m n.p.m.

Temperatura składowania -20 … 60 °C

Przelicznik wskazujący

Temperatura otoczenia 5 … 55°C

Stopień ochrony IP 54 zgodnie z EN 60529

Klasa bezpieczeństwa

zasilanie 110 / 230 V AC II zgodnie z EN 61558

zasilanie 24 V ACDC III zgodnie z EN 61558

Czułość T 0.2 K

Różnica temperatur T 3 K … 120 K

Zakres pomiaru temperatury 0 ... 180°C

LCD 7 cyfr

Interfejs optyczny Standard, EN 62056-21

Komunikacja opcjonalnie, np. M-Bus

Czujniki temperatury

Typ Pt 500 lub Pt 100 zgodnie z EN 60751

Zakres temperatur 0 ... 150°C

Przepływomierz

Stopień ochrony IP 54 / IP 65 / IP 68 zgodnie z EN 60529

Miejsce montażu Zasilanie / Powrót

Kierunek montażu Dowolny

Odcinki proste instalacji Nie są wymagane

Dynamika pomiarów 1:100

Zakres temperatur 5 … 130°C

Rekomendowany Zakres temp…

... liczniki ciepła 10 … 130°C

... licznik chłodu 5 … 50°C

Temperatura maksymalna 150°C przez 2000 h

Przeciążalność 2,8 × qp

Ciśnienie nominalne PN16 (PS16), PN25 (PS25)

12/16 Dane techniczne


Prz

ep

ływ

no

min

aln

y

qp

Dłu

gość

ko

rpu

su

Prz

yłąc

ze

Prz

ep

ływ

mak

s.

qs

Prz

ep

ływ

min

.

qi

Prz

ep

ływ

ro

zru

chu

*Sp

adek

ciśn

ien

ia p

rzy

qp

Wsp

ółc

zyn

nik

prz

ep

ływ

u

Kv

prz

y

Δp

1 b

ar

Wsp

ółc

zyn

nik

prz

e-

pły

wu

Kv

prz

y

Δp

10

0 m

bar

Wag

a

m3/h mm G/DN m

3/h l/h l/h mbar m

3/h m

3/h kg

0.6 110 G 3/4 1.2 6 1.2 150 1.5 0.5 1

0.6 190 G1 1.2 6 1.2 150 1.5 0.5 1.5

0.6 190 DN20 1.2 6 1.2 150 1.5 0.5 3

1.5 110 G 3/4 3 15 3 150 3.9 1.2 1

1.5 130 G1 3 15 3 160 3.8 1.2 1.5

1.5 190 G1 3 15 3 160 3.8 1.2 1.5

1.5 190 DN20 3 15 3 160 3.8 1.2 3

2.5 130 G1 5 25 5 200 5.6 1.8 1.5

2.5 190 G1 5 25 5 210 5.3 1.7 1.5

2.5 190 DN20 5 25 5 210 5.3 1.7 3

3.5 260 G 1 1/4 7 35 7 60 14 4.5 3

3.5 260 DN25 7 35 7 60 14 4.5 5

6 150 G 1 1/4 12 60 12 240 12 3.9 3

6 260 G 1 1/4 12 60 12 180 14 4.5 3

6 260 DN25 12 60 12 180 14 4.5 5

10 200 G2 20 100 20 130 28 8.8 2.6

10 300 G2 20 100 20 110 30 9.5 4

10 300 DN40 20 100 20 130 28 8.8 7

15 200 DN50 30 150 30 95 49 15.4 5

15 270 DN50 30 150 30 110 45 14.3 8

25 300 DN65 50 250 50 105 77 24.4 11

40 300 DN80 80 400 80 160 100 31.6 13

60 360 DN100 120 600 120 115 177 56.0 22

150 500 DN150 300 1500 300 120 433 136.9 50

*Tolerancja spadku ciśnienia: +/- 5%

Dane techniczne 13/16


Małe liczniki (qp 0.6 – 2.5 m³/h)

Fig. 1: Wymiary liczników z korpusem o dł. 110mm (gwint)

Fig. 2: Wymiary liczników z korpusem o dł. 130 mm (gwint)

Fig. 3: Wymiary liczników z korpusem o dł. 190 mm (gwint)

Nr zam. qp PN a b c

m³/h bar mm mm mm UH50-x03 0.6 16 130 G1 58 UH50-x04 0.6 25 130 G1 58 UH50-x05 0.6 16 110 G ¾ 48 UH50-x06 0.6 25 110 G ¾ 48 UH50-x07 0.6 16 190 G1 88 UH50-x09 0.6 25 190 G1 88 UH50-x21 1.5 16 110 G ¾ 48 UH50-x22 1.5 25 110 G ¾ 48 UH50-x23 1.5 16 190 G 1 88 UH50-x25 1.5 25 190 G1 88 UH50-x26 1.5 16 130 G1 58 UH50-x27 1.5 25 130 G1 58 UH50-x36 2.5 16 130 G1 58 UH50-x37 2.5 25 130 G1 58 UH50-x38 2.5 16 190 G1 95 UH50-x40 2.5 25 190 G1 95

Fig: Wymiary liczników z korpusem o dł. 190 mm (kołnierz)

Nr zam. qp PN Dł. korpusu

Przyłącze m³/h bar mm

UH50-x08 0.6 25 190 DN20 UH50-x24 1.5 25 190 DN20 UH50-x39 2.5 25 190 DN20

14/16 Dane techniczne


Duże liczniki gwintowe

Order-No. qp PN a b

c m³/h bar mm mm

UH50-x45 3.5 16 260 59 G 1¼ B UH50-x47 3.5 25 260 59 G 1¼ B UH50-x50 6 16 260 59 G 1¼ B UH50-x60 10 16 300 59 G 2 B UH50-x63 10 16 200 59 G 2 B

Fig. 5: Wymiary dużych liczników gwintowanych

Order-No. qp m³/h PN bar

c m³/h bar

UH50-x55 6 16 G 1¼ B

Fig. 6: Wymiary gwintowanego licznika qp 6 z korpusem o dł. 150mm

Wymiary dużych ciepłomierzy kołnierzowych

Oznaczenie qp PN

DN a b Øc Ød Øe Liczba

otworów f g

m³/h bar mm mm mm mm mm mm mm UH50-x46 3.5 25 25 260 59 112 85 14 4 60 19 UH50-x52 6 25 25 260 59 112 85 14 4 60 19 UH50-x61 10 25 40 300 59 140 110 18 4 90 19 UH50-x65 15 25 50 270 59 155 125 18 4 102 20 UH50-x69 15 25 50 200 59 155 125 18 4 102 20 UH50-x70 25 25 65 300 52 185 145 18 8 122 22 UH50-x74 40 25 80 300 56 200 160 18 8 138 24 UH50-x82 60 16 100 360 68 235 180 18 8 158 24 UH50-x83 60 25 100 360 68 235 190 22 8 158 24

Alternatywna

opcja montażu

Wymiary przelicznika wskazującego 15/16


Licznik qp 150

Fig. 8: Wymiary liczników qp 150

Order-No. qp PN

DN a b Øc Ød Øe No.

otworów f g

m³/h bar mm mm mm mm mm mm mm UH50-xA1 150 16 150 500 91 300 240 23 8 211 31 UH50-xA2 150 25 150 500 91 300 250 28 8 211 31

8 Wymiary przelicznika wskazującego

Fig. 15: Wymiary przelicznika wskazującego

Fig. 16: Widok z góry i przekrój płytki adaptera do montażu przelicznika

16/16 Nomogram strat ciśnienia i klasa dokładności


9 Nomogram strat ciśnienia i klasa dokładności

100

1000

1 10 100

Q [m3/h]

p

[m

ba

r]

110

50

qp =

0,6

m3 /h

500

qp =

1,5

m3 /h

q

p =

2,5

m3 /h

qp =

3,5

/ 6

m3 /h

qp =

10 m

3 /h

qp =

15 m

3 /h

qp =

25 m

3 /h

qp =

40 m

3 /h

qp =

60 m

3 /h

100,1

MPE [%]

5

4

3

2

1

0

-1

-2

-3

-4

-5

0,001 0,01 0,1 1 2,8

qsqr qi qt qp

EN 1434 Klasa 2

T550 (UH50)

Landis+Gyr Sp. z o.o. 02-486 Warszawa, Al. Jerozolimskie 212 tel. +22 576 89 30 fax. +22 576 89 49 Zastrzega się prawo do wprowadzenia zmian bez uprzedzenia. www.landisgyr.pl

Documents

ULTRAHEAT T550 (UH50) · 2018-06-29 · T550 to licznik służący do ultradźwiękowego pomiaru przepływu i energii w instalacjach grzewczych lub chłodniczych, w których medium