13
ULUSLARARASI BOZKIRIN TEZENESi SEMPOZYUMU THE INTERNATIONAL SYMPOSIUM OF THE PLECTRUM OF STEPPES 13-14 20 13 -BiLDi Ri LERIPAPERS- Cilt2 Haz1rlayan/E ditor Doç. Dr. Salahaddin BEKKi E.ylüi/September 2 O13

ULUSLARARASI BOZKIRIN TEZENESi NEŞETERTAŞisamveri.org/pdfdrg/D229703/2013/2013_SUCUAO.pdf · Neşet Ertaş'ın hayatını incelediğimiz~e Vahdet-t Vücut anlayışını sözde

  • Upload
    others

  • View
    4

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ULUSLARARASI BOZKIRIN TEZENESi NEŞETERTAŞisamveri.org/pdfdrg/D229703/2013/2013_SUCUAO.pdf · Neşet Ertaş'ın hayatını incelediğimiz~e Vahdet-t Vücut anlayışını sözde

ULUSLARARASI BOZKIRIN TEZENESi

NEŞETERTAŞ SEMPOZYUMU

THE INTERNATIONAL SYMPOSIUM OF NEŞET ERTAŞ

THE PLECTRUM OF STEPPES

13-14 Mayıs/May 20 13 KIRŞEHiR

-BiLDi Ri LERIPAPERS­Cilt2

Haz1rlayan/Editor Doç. Dr. Salahaddin BEKKi

Kır§ehir, E.ylüi/September 2 O 13

Page 2: ULUSLARARASI BOZKIRIN TEZENESi NEŞETERTAŞisamveri.org/pdfdrg/D229703/2013/2013_SUCUAO.pdf · Neşet Ertaş'ın hayatını incelediğimiz~e Vahdet-t Vücut anlayışını sözde

ULUSLARARASI BOZKIRIN TEZENESI

NEŞET ERTAŞ SEMPOZl'UMU

BiLDiRiLER Cilt 2

Doç. Dr. Salahaddin BEKKİ

Ahi Evran Üniversitesi Rektörlüğü Bağbaşı Yerleşl<esi KIRŞEHİR Tel: +90 386 280 40 60/66

E-posta: [email protected]

Erhan YURT

~ . • •. • ~ıhınmatbaacılık~. ambalajsanayi .... • ~· . ' 1 Erman BÜYÜKAKGÜL

-·lvedlk-Org . ..si\n. Bölges~ 1468. Cd. (eski 24) No:165/ 60 YenimahaUe/ANKARA Tel : (0.312} 435 o 435 - 395 21 16 • Fax: (0312) 395 23 69

ltiiıı hakları Alıi Evran Üııiversitesiııe ait olup, ( elektronikidijital ortam dalı il) !ıerlıangi bir şekilde çoğaltılması, yaym/anması yasaktır.

Kaynak gösterilerek aluıtt yapılabilir.

TAKIM ISBN: 978-605-85712-0-4 (Tk) 2.CİLT ISBN: 978-605-85712-2-8 (2.c)

Page 3: ULUSLARARASI BOZKIRIN TEZENESi NEŞETERTAŞisamveri.org/pdfdrg/D229703/2013/2013_SUCUAO.pdf · Neşet Ertaş'ın hayatını incelediğimiz~e Vahdet-t Vücut anlayışını sözde

NEŞET ERTAŞ'IN ŞiiRLERiNDE TASAWUFl MANADA iNSAN-I KAMiL MODELİ VE GELENEKSEL DEGERLER ----. The Perfect Human Being Model in .Neşet Ertaş' s T~;~1--Poems in Terms of Sufism

Arş. Gör. Ahmet Ôzhan SUCU Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü a.ozhan [email protected]

Ahi Evran Üniversitesi 13- 14 MayıS/May 2013 KJRŞEHiR 83 1

Page 4: ULUSLARARASI BOZKIRIN TEZENESi NEŞETERTAŞisamveri.org/pdfdrg/D229703/2013/2013_SUCUAO.pdf · Neşet Ertaş'ın hayatını incelediğimiz~e Vahdet-t Vücut anlayışını sözde

NEŞET ERTAŞ'IN ŞiiRLERiNDE TASAWUFi MANADA iNSAN-I KAMiL MODELi VE GELENEKSEL DEGERLER

ÖZ İnsan-ı Kfunil kavramı, tasavvuf felsefesinin temel kavramlarından birisidir.

Bu kavram daha önce kfunil mü'minin karşılığı olarak kullanıldığı halde sonradan tasavvuf felsefesinde özel bir anlam alanı kazanmıştır. İnsan-ı kfunil rehber, delil, kılavuz ve yol gösteren anlamına gelmektedir. İnsan- Kfunil fenafillah mertebesine eren insana denir. Fenafillah olmak tabiri "beşeô iradeyi Yaraucının iradesinqe eritmek" manasma gelir. insan-ı kamil kavramını; beşerin, "iyi" olarak nitelendirilen çeşitli özelliklerinin toplumda ortaya çıkması ve bu "iyi" olan özelliklerinin toplumun faydasına olacak şekilde kullanması olarak da tarif etmemiz mümkündür. Kamil bir insanın genel özelliklerinden bahsedecek olursak: O, her şeyden önce insanlığın sevgi halidir yani yaraUlanı Yaratan' dan dolayı hoş görmesini bilir, kimseye karşı düşmanlık beslemez, Yunus vaô "dövene e/siz sövene dilsiz ve hatta gönülsüzdiir". Güzel çirkin demeden herkese sarılmasını bilir. ~amil insanın bir diğer özelliği ise herkese eşit davranmasıdır. Haksızlığa karşı gelmek, adaletli olmak, d~şkünün yanında olmak anne babaya karşı saygılı olmak da kfunil insanlara haiz unsurlardandır. Bu bakımdan geleneksel değederimizle kfunil insan olma yönünde bir paralellik olduğunu

söylememiz mümkündür.

Bu çalışmada; Neşet Ertaş'ın türkülerinin, toplumun ve bireylerin olgunluğa erişmesinde ve bireyin insaru kemalata ulaşma noktasında hangi değerleri içerdiği ve bu değerlerin türkülerde nasıl yer aldığı tarama yöntemiyle incelenecektir.

Anahtar Keliıneler: Tasavvuf, İnsan-ı Kamil, Değerler, Banş.

ABSTRACT

Perfect human being is one of the basic concepts of Sufism philosophy. While this concept was previously used with the Word Kamil mu'min, later on it has gained a special meaning_ in Sufism philosophy. Perfect human being means that they are guides, demonstrators, pioneers, leaders. Perfect human being is the person who disapp~ars within the existence of Allah fena fillah. This word means that "to dissolve one's will·-in Creator's will". It is possible to deseribe perfect human being as the coming out m to the view that the good behaviour of a person and the use of this good behavioursfor the benefit of the society.

The values are formed as a result of the hundreds of years histoncal accumulation, feelings, thoughts of the societies which are the whole of the beliefs direct the individual and soc.iallives of people. Societies stand through the values they have and they walk to the future together with confident steps.

In this study, the songs of Neşet Ertaş will be ~alysed wjtlı the screening method in reaching to maturity of the individuals and societies and what kind of

832 Uluslararası Bozkınn Tezenesi Ne~et Ert~ Sempozyumu •CIItZ.

·-

Page 5: ULUSLARARASI BOZKIRIN TEZENESi NEŞETERTAŞisamveri.org/pdfdrg/D229703/2013/2013_SUCUAO.pdf · Neşet Ertaş'ın hayatını incelediğimiz~e Vahdet-t Vücut anlayışını sözde

Arş. Gör. Ahmet Özhan SUCU

values a person hold at the point of reaching the condition of perfect human being and how these values appear in these son gs

Key Words: Values, Sufism, Perfect Human, Justice.

Türkiller, toplumumuzun bilinçaltım oluşturan~ yegane unsurlardandır. Biz duygu, düşünce ve hareketlerimizi içinden çıktığımız toplumun teamüllerine, inançlarına göre oluştururuz. Sevda.ımzı, acuruzı, kavgaıruzı hep türkülere söyler

türkülerle dillenclirh-iz. Neşet Ertaş'ın seslendirdiği türkilleri de bu bakımdan ele aldığımızda türkülerinin bu milletin sinesinden çıkan bu milletin acısıru sevdasını, ayrılığını dillendiren bir özellik gösterdiğini görmemiz miin]kündür. Neşet Ertaş' ın hayatıru anlatan eseriere bakıldığında bunun arka planında yatan unsurlar hemen göz önüne gelmektedir. O her şeyden önce "garip"tir, çok büyük geçim sıkıntılan

çekmiş hayatının büyük bir kısmını yokluk içinde geçirmiştir. Bu garipliği, onun kamil insan olmanın en büyük özelliklerinden olan, kamil insanın dış görünüşünde garip ve sade bir hayatı benimsernesi fakat iç dünyası olarak gönlünün tüm dünyayı

kucaklayabilecek zenginlikte ve yaratılışta olmasına benzer bir halinin olmasına yol

açmıştır. Yani NeşetErtaş ruhunu hiçlik denizinde eritebilıniş bir şair olarak karşımıza

çıkmaktadır.

Onun garipliği bir ölçüde de kendi toplumu tarafından anlaşılamarruş

olmasındandır. Kendine yakıştınlan tabirlerden rahatsızdır bunu da türkülerinde dile getirmiştir. "Aslı bozuk deme" (Parlak 2012: 324) türküsünde ya da bir başka

havalandırdığı türkü olan "Dinle sana bir sözüm var" (Parlak, 2012, 383) dizelerinde

bu durumdan şikayet etmiştir. Zilerettiğimiz bu türkülerde şair genel olarak insanın ne surette olursa olsun küçük görülmemesi gerektiği, tüm canların hak olduğundan bahsetrnektedir.

Neşet Ertaş'ın Türküterindeki sevgiye aşka duyulan özlemi de bu manada anlamak gerekmektedir. o 3.şıktır, kendi ifadesiyle aşkın bizati.hi kendisine aşıktır.

Bu açıdan bakıldığında da tasavvufi bir aşkın varlığından söz edebilmek mümkündür; fakat bunu kendisi tasavvufi kültür bağlamında hiçbir zaman dile getirmemiştir.

Şairin türkülerinde barındırdığı değerlere gelecek olursak geleneksel kültürtimüze ait birçok değerle karşılaşma.ımz mümkündür:

İlk şiir olarak dinle sana bir sözüm var türküsünü ele almak istiyorum:

Dinle sana bir sözüm var

Kimseyi hor görme kardaş Kim nasıldır Allah bilir Kötüleyip yerme kardaş

Ahi Evran Üniversitesi 13-14 Mayı.S/May 2013 KIRŞEHiR 833

Page 6: ULUSLARARASI BOZKIRIN TEZENESi NEŞETERTAŞisamveri.org/pdfdrg/D229703/2013/2013_SUCUAO.pdf · Neşet Ertaş'ın hayatını incelediğimiz~e Vahdet-t Vücut anlayışını sözde

NEŞET ERTAŞ'IN ŞiiRLERiNDE TASAWUFi MANADA iNSAN-IKAMiL MODELi VE GELENEKSEL DEGERLER

Tek hakimdir ulu gani

Bir yaratmış seni beni

Veren alır tatlı canı

Ötesini sorma kardaş

Gönül bilmeyenler çoktur

Bilmeyende gönül yoktur

Bilmiş ol ki gönül haktır

Sakın ol ha kırma kardaş

(Parlak 2012: 383)

Bu dörtlüklerde eşitlik, adalet, ahlak gibi değerlerin yoğun olarak işlendiğini görmekteyiz. İlk dörtlükte şair, kimseyi hor görme kardaş derken insanoğlunun eşit yaratıldığını ve herkesin aynı haklara sahip olduğunu dile getirmektedir. Kimin nasıl olduğunu yalnızcaAllah bilir sözüyle İslami literatürdeki" Allah sizin derileriDize değil kalplerinizin içinde taşıdığuuza bakar" sözüyle arasında benzerlikler bulunmaktadır. Nitekim Allah insanlan birbiriyle tanışıp kaynaşabilsinler diye kavimler ve ırklar

halinde farklı farklı yaratınıştır (Hucurat 13) ve üstünlük yalnızca takvayladır Arap'ın Arap olmayana beyazın siyaha hiçbir üstünlüğü yoktur inancına paralel bir dörtlüktür.

İkinci dörtlükteki ifadede ise adaletin öneminden bahsetmektedir. Allah tek Hakimdir ve canı verip almak yalnızca ona mahsus tur.

Son dörtlükteki gönül kırmayı da bizim millet olarak Yunus'tan tevarüs eden

"Bir kez gönül yıktın ise bu kıldzğm namaz değil 72 millet dalı i elin yiizü1~. yunıaz

değil" anlayışıyla anlamamız mümkündür.

Şairin insan sevgisi, sevgi saygı hoşgöıii değerlerine emsal teşkil etmesi

bakırnından aşağıdaki şiiri güzel bir örnektir. Türkülerin geneline baktığımızda sevgi, aşk ve muhabbetle ilgili çokça örnek bul.marnız mümkündür.

-· --

Gel sevelim sevileni sevelim

Sevgisiz sıiratlar gülmüyor canım Nice gördüm dizlerini döveni

·· 6i~en ömür geri gelmiyor canım

Özü gülmeyeniD yüzü güler mi

Sevgisiz muhabbet hakka değer mi

Seven insan kaşlannı eğer mi

Zorunan güzellik olmuyor canım

Sevgi haktır seven alır bu hakkı

İçi güler dıştan görünür farkı Sevmeyene akmaz sevginin arkı

Boş !afla oluklar dolınuyor canım

(Parlak 2012: 398)

834 Uluslararası Bozkırın Te.zenesi Neşet Ertaş Sempozyumu •CIIt2•

Page 7: ULUSLARARASI BOZKIRIN TEZENESi NEŞETERTAŞisamveri.org/pdfdrg/D229703/2013/2013_SUCUAO.pdf · Neşet Ertaş'ın hayatını incelediğimiz~e Vahdet-t Vücut anlayışını sözde

~· Gör. Ahmet Özhan SUCU

Bu dörtlüklerde de görüldüğil gibi İnsanlan sevmenin, onlara güler yüzlü davranmanın kamil bir insan olmak için ne kadar önemli olduğu vurgulanmaktadır. insanın yüzünün gülmesi için özünü n de gülrnesi gerekmektedir ve eğer birey sevilmek, toplum tarafından benimsenrnek istiyorsa öncelikli olarak kendinin insanlan sevmesi bunu da boş kuru lafia yapmak yerine hal diliyle göstermesi gerekmektedir. Bu tabirler bize, İslam Peygamberinin "aranızda selamı yayuuz" ya da başka bir hadisten rivayet

edilen "Müslümanın Müslümana tebessümü sadaka hükiDündedir" anlayışına paralel bir duygu ile ifade edildiğini çağnştırmaktadır.

Şair, insanıarı'n eşit yaratıldığı, kamatta var olan tüm canlıların "hak" olduğunu aşağıdaki türkü ile çok veciz bir şekilde anlatmıştır:

Bir yaratmış Allah tüm insanlan Ayrılık, fesadın sözünden olur. Ayn görme gel, şu insanoğlunu

He niyet kişinin özünden olur

Güneşi bir kuvvet karaltır mı hiç? Allah sevmediğini, yaratır mı hiç?

İnsan olan, insan danltır mı hiç? Haksızlık, haksızın yüzünden olur.

İnsana aşığun, hak özürndedir Garib'im; özümde, hem sözümdedir Ruhunun ayrusı bak, yüzlindedir Hakikat, insanın gözünden olur.

(Parlak 2012: 354)

Bu dünyada can yakmak, kalp kırmak gibi diğer insanlara zarar verecek

davranışlar eşref-i mahlılk olan insanın fıtratında olmayan davranışlardandır. Öz itibariyle meleklerle eşdeğerde yaratılmış olan "insan" zamanla birtakım kötü hasletler kazanmaktadır. Şair kalp kırmak, başkalarına kötü davranmak vb. bu kötü hasletlerin sonuçlarının sadece bu dünyada kalmayacağı, ahirette de bu davranışlardan insanoğlunun sorumlu olacağırun farkındad.ır. İnsan bu dünyada yaptıklarından sorumlu olmasa bile diğer dünyada "herkes ettiğini bulacak bir gün" mısraıyla bunu

dillendirmektedir. Bu dörtlükler son asırda yaşamış, Türk İslam edebiyatında çok önemli bir yeri olan Hace Muhammed Lutfi'nin "Sakın ineitme bir canı/ Yıkarsın Arş-ı Rahmanı" (Hülasatü'l-Hakayık 2011: 581) dizelerine benzer bir özellik göstermektedir.

Can yakıp kalp kırma, ey insanoğlu Senin de gül benzin solacak birgün.

Her carılının kalbi Allah'abağlı Herkes ettiğini bulacak birgün.

Ahi Evran Üniversitesi 13· 14 Mayıs/May 2013 KıRŞEHiR 835

Page 8: ULUSLARARASI BOZKIRIN TEZENESi NEŞETERTAŞisamveri.org/pdfdrg/D229703/2013/2013_SUCUAO.pdf · Neşet Ertaş'ın hayatını incelediğimiz~e Vahdet-t Vücut anlayışını sözde

NEŞET ERTAŞ'IN ŞiiRLERiNDE TASAWUFi MANADA iNSAN-I I<AMiL MODELi VE GELENEKSEL DEGERLER

Görmüyo'n mu gökte parlayan günü? Hangi güç soldurur onun rengini? Allah şahit etmiş sana bu canı Amel defterlerin dolacak bir gün.

Garib'irn ölmeden kendini tanı Unutma o Hakk'ı, atma vicdanı

Alır toprak, bir gün verdiği canı Ruh,Allah'a teslim olacak bir gün.

(Parlak 2012: 368)

Büyüklere saygı, aile kurumuna verilen önem, anne sevgisi eş sevgisiyle ilgili aşağıdaki türkü güzel bir örnektir kanaatindeyiz. Toplumda anne ile eş arasında kalmayan erkek yok gibidir. Bu şiirde anneye ve eşe ayrı ayrı hürmet edilmesi gerektiğinden bahsedilmektedir. Kadıp haklarının korunmasının çeşitli kampanyalarla sağlanmaya çalışıldığı günümüzde N~şet Ertaş anne olan kadın ve eş olan kadına hak ettiği yeri vermeyi bilmiştir. Aşağıdaki şiirde bunu en güzel bir şekilde görmemiz mümkündür.

İki büyük nirnetim var Biri anam biri yarim İkisine de hürmetim var B iri an am biri yarim

Ana deyip de geçilmez O yar anadan seçilmez İkisine de kıyınet biçilmez Biri anam biri yarim

Birisi var etti beni Birisi yar etti beni İkisinin de birdir teni Biri anam biri yarim

(Parlak 2012: 433) ··.

Eşitlik adalet ayrımcılık birlik beraberlik doğruluk-dürüstlük kavramlannın verilmesi ile ilgili "İkilik noktası" adlı türkünün çok önemli bir yeri vardır. Günümüzdeki toplumsal sıkıntılan da göz önünde bulundurursak toplumumuzun birliğe son derece ihtiyacının olduğu bu günlerde, bu türkiide verilmeye çalışılan kavramlar genelde insanların yaratılış olarak hep "bir" olandan meydana geldiği; bir olan yerde de ikiliğin barınamayacağı şeklinde verilmiştir. Burada insanların birlikten meydana gelmesiyle "vahdet-i vücut" anlayışı arasında da bir bağlantı olduğu kanaatindeyiz. Neşet Ertaş'ın hayatını incelediğimiz~e Vahdet-t Vücut anlayışını

sözde çok dillendirmediğilli görmekteyiz; fakat şiirlerinin çoğunda derin bir vahdet algısı kendini hissettirmektedir. İnsanların hep "Bir" den meydana gelmesi vb.

836 Uluslararası Bozkırın Tezenesi Neşet Ert~ Sempozyumu •Cllt2•

Page 9: ULUSLARARASI BOZKIRIN TEZENESi NEŞETERTAŞisamveri.org/pdfdrg/D229703/2013/2013_SUCUAO.pdf · Neşet Ertaş'ın hayatını incelediğimiz~e Vahdet-t Vücut anlayışını sözde

~- Gör. Ahmet Özhan SUCU

kavramlar vahdet-i vücut felsefesiyle adlandınlabilecek kavramlardır. İnsanlar hep bir kardeştir ve birlikten meydana gelmişlerdir:

İkilik noktası çıksın aradan Birdir Allah adı hoş değil midir? İnsanları bir yaratrruş Yaradan İnsanlar hep bir kardaş değil midir?

Hep kardaşız birbirimizi sevelim Hoş dil ile birbirimizi övelim İlciliği aramızdan kovalım

Eğrinin emeği boş değil midir?

Garibin sözleri birlik içindir Birliğin içinde dirlik içindir Doğru çalış aileni geçindir Eğrinin emeği boş değil midir?

(Parlak 2012: 435)

Neşet Ertaş'ın hayatını anlatan biyografi kitaplannda da rastladığımız

gibi şairin bilime, okumaya, ilim sahibi olmaya çok önem verdiği ortadadır. Hatta konuyla ilgili olarak, yapılan bir söyleşide, evlatlarının hepsinin okuduğunu ve en büyük gururunO'nun için bu olduğunu dile getirmektedir (Akman 2012: 193). O tüm sıkıntılann cahillikten geldiğinin farkındadır. Hayatında karşılaştığı problemierin de çoğunun altında yatan temel sebebin cahillik .olduğunu vurgular. İlme önem vermeyle ilgili olarak aşağıdaki türküyü örnek verebiliriz.

Zaman sana uymaz boşa çalışma Gel kardaş zamana uymasıru bil

El aklıyla gezip boşa delaşma Biraz da kendine gelmesini bil

Her yürüyen ileriye gidiyor Bilmem okudun mu ilim ne diyor Dedesini torunları yediyer Biraz da kendine gelmesini bil

Tatlı konuş, dinlesinler sözünü Gül ki gören seyreylesin yüzünü

Zaten hak biliye senin özünü Gel kardaş zamana uymasıru bil

Aynı hakkın eşit olmasını bil Cehalet şu bana neler eyledi Boş yere bağladı, boşa eğledi Garip bu sözleri sana söyledi

Ahi Evran Üniversitesi 13-14 Mayıs/May 2013 KIRŞEHiR 837

Page 10: ULUSLARARASI BOZKIRIN TEZENESi NEŞETERTAŞisamveri.org/pdfdrg/D229703/2013/2013_SUCUAO.pdf · Neşet Ertaş'ın hayatını incelediğimiz~e Vahdet-t Vücut anlayışını sözde

NEŞET ERTAŞ'IN ŞiiRLERiNDE TASAWUFİ MANADA iNSAN-I I<AMiL MODELi VE GELENEKSEL DEGERLER

Gel kardaş, zamana uymasıru bil

Sana söyleneni duymasıru bil (Parlak, 2013:508)

İlinıle ilgili diğer bir türkü olarak da "İlimsizli.k Bilgisizlik Yüzünden" adlı türkü örnek olarak verilebilir:

İlimsizli.k, bilgisizlik yüzünden

Cehalet, bortlayıp çıkar mı; çıkar!

Sevgisizlik, saygısızlık yüzünden İnsan, insanlıktan bıkar rm bıkar!

Sevgisiz olanın olmaz hayası

Fesatlık üretmek olur gayesi

Sevgisiz kalanın bir gün m~yası Nerde, belli olmaz; kokar mı kokar!

Garib'irn; can Hak'tır, gör; denilmezse

Bunu bir kendine sor; denilmezse Cehalete dur; dur denilmezse

Hakk.'ın binasını yıkar mı; yıkar!

(Parlak 2012: 435)

Yine cehaletin insanların önünde ne kadar büyük bir engel olduğunu göstermesi

açısından "İsterim ki bu dünyada" türküsü de önemlidir.

-... .... _

İsterim ki bu dünyada

Hiç kimse cahil kalmasın

Okusun İlınin Kitabını Cahilden akıl almasın

Kendi k~ndin yedenlere

İlim tahsil edenlere İlme doğru gidenlere

'~Cehalet mani olmasın

İnsan hakları hak olsun

Bu hakkı bilen çok olsun Bütün silahlar yok olsun

Cehalet can dağlamasın (Parlak 2013: 437)

Bu dörtlüklerde de görüldüğü gibi cehaletininsan haklarından öte, toplumda

anarşiye yol açan, insanların arasına ayrımcılık tohumları eken en önemli unsurlardan

biri olduğunu dile getirmektedir.

838 Uluslararası Bozkırın Tezenesi NeşetErtaş Sempozyumu • Cilt2•

Page 11: ULUSLARARASI BOZKIRIN TEZENESi NEŞETERTAŞisamveri.org/pdfdrg/D229703/2013/2013_SUCUAO.pdf · Neşet Ertaş'ın hayatını incelediğimiz~e Vahdet-t Vücut anlayışını sözde

~·Gör. Ahmet Özhan SUCU

insanlan küçük görmemek, insanlara yardımcı olmak, herkesi kendi

konumunda görmek yani konuma saygı bakımından dertli yoldaş türküsü de önemlidir.

Şair burada bulunduğu durumu da bir nevi sessiz bir isyan şeklinde dile getirmektedir

çünki yıllarca fakir olduğu, kendi deyimiyle garip olduğu için küçük görülmüş, dışlanmıştır. Bunu türkülerinde "garibe" yakışır bir edayla anlatmaktadır. Aynca

dörtlüklerde çalışmanın önemine boş dunnanın insana bir fayda sağlamayaca~a da

değinmektedir.

Dertli Yoldaş

Ey garip gönilllüm dertli yoldaşım

Neden belli değil, balıann kışın

Var mıdır sormazlar; ekmeğin aşm

Zengin isen ya bey derler ya paşa

Fukara isen ya abdal derler, ya cingan haşa

Kim onun halıru sormuş demezler

Cahilin gözünde hormuş demezler

Gariplere kim iş venniş demezler

Bağlantı

Sen de bir insansın insanlar gibi

Haksız kazancınan sürmedin demi

İnsanlığın kurallan böyle mi

Bağlantı

O Hakk'ı tanımaz kul kandıranlar

İnsanlığın ne olduğunu ne anlar

İnsanlık varlıkla olur sananlar

Bağlantı

Boş durmak günahtır çalışmak sev ap

Çalış ne dunıyon, sen de bir şeyler yap

Çoğalır yoldaşın, gör nice ahbap

Bağlantı

Garibim engin ol, uyma cahile

Şeytarun kazancı nafile hile

Sana at takadar üzülme bile

Zengin isen ya bey derler ya paşa

Fukara isen ya abdal derler, ya c ing an haşa

(Parlak 2013: 389)

~

Ahi Evran Üniversitesi 13·14 Mayıs/May 2013 IORŞEHiR 83 9

Page 12: ULUSLARARASI BOZKIRIN TEZENESi NEŞETERTAŞisamveri.org/pdfdrg/D229703/2013/2013_SUCUAO.pdf · Neşet Ertaş'ın hayatını incelediğimiz~e Vahdet-t Vücut anlayışını sözde

NEŞET ERTAŞ'IN ŞiiRLERiNDE TASAWUFi MANADA iNSAN-I I<AMiL MODELi VE GELENEI<SEL DEGERLE

Sonuç

Neşet Ertaş'ın havalandınlan şiirlerine bakıldığında şairin, eserlerinde İnsanı kemalata götüren unsurlar üzerinde durduğunu ve bunu yoğun olarak işlediğini gör­mekteyiz.

K3mil insan, dünyanın geçici alayişine gönül vermeyip müstağni bir hayat ya­

şamakla başkalan tarafından her ne kadar bazen kınansa da aslında herkesin gıpta etti­ği bir makam ve mevkide heybet halindedir. Dünya dahi ona ram olma emrini almıştır.

K3mil insanın gönlü toprak altında çürümez. Bu sebepledir ki, onun gönül mahsulü olan eserleri de ebedlleşir

Raldk bir gönle sahip k3mil insan, verdiği sözü mutlaka yerine getirir ve hiç­bir zaman vaadinden d önmez. Birtakım nefsani sebeplerle muhatabını rencide etmez.

K3mil insan, zahiren bir garip gibidir, ancak gönül aleminde öyle mutantan sa­raylar içinde ve müzeyyen tahtlar üzerinde saltanat sürer ki, bütün dünya onun naza­rında kurnda oynanan bir oyundan başka bir şey değildir. Dolayısıyla insanlardan ve

dünyadan nefsine ait herhangi bir talebi yokriır.

Ertaş'ın da genel olarak türkülerine baktığımızda insanı kemalata götürecek

birçok unsur la karşılaşmamız mümkün görünmektedir.

Türkü lerinde; adalet, sevgi, saygı, hoşgörü, eşitlik, ahlak, aile kurumuna önem verme, bilime değer verme vb. geleneksel değerierimize yer verdiğini görmekteyiz.

Türkülerin insanların bilinçaltlarına yönelik etkileri dikkate alınır ve toplu­mu şekillendirmede ne büyük bir öneminin olduğu düşünülürse NeşetErtaş' ın Türkü­lerinin art manasında belirtilen iyi insan olma, sevme sevilme mesajlannın özellikle toplumdaki gençlere dinletilmesinin ve sevdirilmesinin önemi biraz daha ortaya çık­maktadır. Yozlaşmaya yüz tutmuş günümüz değerlerinin iliyası adına şairin şiirleri bir hayli önem kazanmaktadır.

Neşet Ertaş'ın geleneksel değerlere haiz eserleri bu kadarla sınırlı değildir el­-· · ·bette biz burada sadece birkaç örnek vermek suretiyle ne kadar önemli olduğu vurgu­

sunu yapmaya çalıştık. Birçok eserinde bununla ilgili örneklere. rastlamak mümkün­

dür.

KAYNAKLAR

AKMAN, Haşim (20 12), Gönill Dağmda Bir Garip, İş Bankası Yayınlan, İstanbul.

ÖZEN SEL, E.(2003), "Sosyolojik Bir Olgu Olarak Değer'', Değerler Eğitimi Dergisi, I (3), s. 217-239.

840 Uluslararası Boz.kınn Tezenesi NeşetErtaş Sempozyumu •CIIt2•

Page 13: ULUSLARARASI BOZKIRIN TEZENESi NEŞETERTAŞisamveri.org/pdfdrg/D229703/2013/2013_SUCUAO.pdf · Neşet Ertaş'ın hayatını incelediğimiz~e Vahdet-t Vücut anlayışını sözde

Arş. Gör. Ahmet Özhan SUCU

~------------------------------------~~

pARLAK. Erol, (2013), Garip Bii/bii/ Neşet Ertaş, Demos Yayınlan, İstanbul.

TOKEL, Bayram Bilge (1999), NeşetErtaş Kitabı, Akçağ Yayınlan, Ankara.

T(JRER, Osman (20 ll), Ana Hatlarıyla TasavvıifTarilıi, Ataç Yayınlan, İstanbuL

ULUDAG, Süleyman (200 1), TasavvıifTerimleri Sözlüğü, Kabalcı Yayınlan, İstanbul.

YAKIT, İsmail (1987), Tiirk İslam Diişiitıiirii Mevlana'ya Göre İdeal Insan, Edebiyat Fakültesi

Basımevi, İstanbul. ~

Ahi Evran Üniversitesi 13-14 MayıS/May 2013 KIRŞEHiR 841