Ulusların Kendi Kaderini Tayin Hakkı - Lenin

8/14/2019 Uluslarn Kendi Kaderini Tayin Hakk - Lenin

1/215

V..LENN

ULUSLARIN

KADERLERN

TAYN HAKKI

SOL YAYINLARI


2/215

ALTINCI BASKI


3/215

ULUSLARIN KADERLERN TAYN HAKKI

V. . LENN


4/215

NDEKLER

7 RSDPnin Ulusal Program

14 Ulusal Sorun zerine Eletirici Notlar

15 I. Diller Sorununda Liberaller ve Demokratlar18 II. Ulusal Kltr21 III. Ulusal zmleme Umacs28 IV. Ulusal Kltr zerklii33 V. Uluslarn Eitlii ve Ulusal Aznln Haklar38 VI. Merkezileme ve zerklik

45 Uluslarn Kendi Kaderlerini Tayin Etme Hakk46 I. Uluslarn Kendi Kaderlerini Tayin Etmesi Nedir?50 II. Sorunun Somut Tarihsel Konumu

53 III. Rusyada Ulusal Sorunun Somut zellikleri veBu lkede Burjuva Demokratik Dnm58 IV. Ulusal Sorunda Pratik Olma63 V. Ulusal Sorunda Liberal Burjuvazi ve Sosyalist

Oportnistler73 VI. Norvein sveten Ayrlmas79 VII. Uluslararas Londra Kongresi (1896) Karar83 VIII. topyac Karl Marx ve Pratik Rosa Luxemburg90 IX. 1903 Program ve Programn Likidatrleri98 X. Sonu

103 Byk-Rus Ulusal Gururu zerine

108 Ulusal Politika zerine

117 Sosyalist Devrim ve Uluslarn Kaderlerini Tayin Hakk (Tezler)117 I. Emperyalizm, Sosyalizm ve Ezilen Uluslarn Kurtuluu118 II. Sosyalist Devrim ve Demokrasi Uruna Savam120 III. Uluslarn Kaderlerini Tayin Etme Hakknn nemi ve

Bu Hakkn ederasyon ile lgisi


5/215

121 IV. Uluslarn Kaderlerini Tayin Hakk SorunununProleter Devrimci Sunuluu

123 V. Ulusal Sorunda Marksist ve Prudoncu Gr124 VI. Uluslarn Kaderlerini Tayin Etme Hakk Bakmndan

Tip lke125 VII. Sosyal-ovenizm ve Uluslarn Kaderlerini Tayn Hakk126 VIII. nmzdeki Gnlerde Proletaryann Somut Grevleri127 IX. Rus ve Polonyal Sosyal-Demokratlarn ve

II. Enternasyonalin Uluslarn Kaderlerini Tayin Hakklkesindeki Tutumu

131 Uluslarn Kaderlerini Tayin Hakk zerine Bir Tartmann zeti132 I. Sosyalizm ve Uluslarn Kaderlerini Tayin Hakk136 II. Emperyalizm anda Demokrasinin Gereklemesi

Olana Var mdr?139 III. lhak Nedir?142 IV. lhaklardan Yana m, Yoksa lhaklara Kar m?146 V. Sosyal-Demokrasi Niin lhaklara Kardr?148 VI. Bu Sorunda Avrupay Smrgelerle Kyaslamak

Doru mudur?150 VII. Marksizm mi, Prudonculuk mu?157 VIII. Hollanda ve- Polonya Sosyal-Demokrat

Enternasyonalistlerinin Tutumunda zel ve Genel161 IX. Engelsin Kautskyye Mektubu163 X. 1916 rlanda Ayaklanmas168 XI. Sonu

170 Ulusal Sorun zerine Sylev

176 Ulusal Sorun ve Smrgeler Sorunu zerine Tezlerin lk Tasars

183 Uluslar ve Smrgeler. Komisyonunun Raporu

189 [zerkletirme zerine Notlar]

189 Ulusal-Topluluklar ya da zerkletirme Sorunu191 Ulusal-Topluluklar ya da- zerkletirme Sorunu (Devam)193 Notlara Devam

197 Aklayc Notlar209 Adlar Dizini


6/215

7V. . LeninUluslarn Kaderlerini Tayin Hakk

RSDPNN ULUSAL PROGRAMI

15 (28) ARALIK 1913

MERKEZ Komitesi Konferans, zveeniyede1 yaynlanmolan ulusal sorun zerine karar* kabul etti ve ulusal program soru-nunu kongre gndemine ald.

Ulusal sorunun u anda kar-devrimin tm politikasnda,burjuvazinin snf bilincinde, ve Rusya sosyal-demokrat proletaryapartisinde niin ve nasl nemli bir yer tuttuuna, kararda, ayrntlolarak deiniliyor.

Kukusuz bu konu zerinde durmann gerei yok, nkdurum apaktr. Marksist teorik yaznda, bu durum ve sosyal-de-mokratlarn ulusal programnn temelleri, son dnemde [sayfa 7] ayd-

* Bkz: V. Lnine, (Euvres, Paris-Moscou, c. 19, s. 460-462.-Ed.


7/215

8 V. . LeninUluslarn Kaderlerini Tayin Hakk

nla kavuturulmutur (burada bata Stalinin makalesini belirtmekgerekir2, Onun iin bu yazda sorunu salt parti asndan koymay

ve Stolipin-Maklakov3

basks altnda boulmakta olan legal basnnele alamayaca noktalara aklk getirmekle yetinmeyi doru bu-luyoruz,

Rusyada sosyal-demokrasi, daha eski lkelerin, yaniAvrupann deneyimlerine ve bu deneyimlerin teorik ifadesi olan

marksizme dayanarak olumaktadr. lkemizin zellii, ve bu lke-de sosyal-demokrasinin yaratld tarihsel ann zellii undadr ki,burada Avrupadan farkl olarak sosyal-demokrasi, burjuva devri-minden nce olumaya balad ve bu devrim srasnda olumaya

devam ediyor. kincisi, bizim lkemizde, proleter demokrasisini ge-nel olarak burjuva ve kk-burjuva demokrasisinden aykmak iinkanlmaz olan savam ki bu, znde btn lkelerin tanmolduu savamlardan farkszdr, marksizmin, Batda ve bizim l-kemizde tam bir teorik zafer salad bir koul oluturmaktadr.Onun iin bu savamn biimi, marksizm uruna bir savam olm-aktan ok, hemen hemen Marksist tmcelerle kendisini maske-leyen kk-burjuva teorilere kar bir savamdr.

Ekonomizm4 (1895-1901) ve legal- marksizmden5 (1895-1901, 1902) bu yana, bu, hep byle olmutur, Bu akmlarnmenevizm6 ile (1903-1907) ye likidatr akmla7 (1908-1913) sk,st rtl balarn ve yaknln ancak tarihsel gereklerden kork-anlar unutabilirler.

1901-1903 yllarnda RSDP programn hazrlam olan eskiskra8, ilk kez esasl bir tarzda Rusya ii hareketinin teori ve pra-tiinde marksizmi kurarken, teki sorunlarda olduu gibi ulusalsorunda da kk-burjuva oportnizmine kar savayordu. Bukk-burjuva oportnizmi, en bata Bundun milliyeti saplantla-rnda ya da dalgalanmalarnda ifadesini buluyordu. Eskiskra, Bun-dun milliyetiliine kar etin bir sava yrtt. Bu sava unutmakbir kez daha [sayfa 8] belleini yitirmi zavallnn durumuna dmek,Rusya sosyal-demokrat ii hareketinin tarihsel ve ideolojik teme-linden kopmak olur.

te yandan, Austos 1903te toplanan kinci Kongrede RS-DP programnn kesin olarak kabul edilmesi srasnda, baz Po-lonyal sosyal-demokratlarn uluslarn kaderlerini tayin hakknaglge drme, yani bambaka bir ynden oportnizmin ve milli-


8/215


yetiliin iine kayma dorultusunda baz acemice giriimlerine karbir savam yrtld (bunun kongre tutanaklarnda kayd yoktur,

nk savam hemen hemen btn kongrenin katldProgramKomisyonunda olmaktayd).Bugn bile, aradan on yl getii halde, savam, iki temel

izgiyi izleyerek devam ediyor; bu da, savamn Rusyada ulusalsorunun tm nesnel koullaryla sk skya bal olduunu gsterir.

Avusturyada, (Kristan, Ellenbogen vb. tarafndan savunulan ve Gney Slavlar tasarsnda ifade edilmi olan) ulusal kltrel

zerklik program Brnn Kongresinde (1899) reddedildi. Blgeselulusal zerklik kabul edildi, ve btn ulusal blgelerin zorunlu bir-

lii yolunda sosyal-demokrat propaganda, ulusal kltrel zerklikfikri ile yalnzca bir uzlamayd. Bu mutsuz grn bellibal teori-syenleri, bunun, Yahudilere uygulanmayacan zellikle. belirttiler.

Rusyada,her zaman olduu gibi, kk bir oportnist yanlgelitirerek bir oportnist siyasal sistem haline getirmeyi ama edi-nen kimseler kt. Nasl ki, Almanyada Bernstein, Rusyada sakadetlerin, Struvelerin, Bulgakovlarn, Tugan ve reksnn ortayakmasna neden olduysa, ayn biimde, Otto Bauerin (ar ldeihtiyatl Kautskynin deyii ile) enternasyonalizmi unutmas,Rusyada tmYahudi burjuva partilerin ve bir dizi kk-burjuvaakmlarn (Bund ve 1907 sosyalist-devrimci ulusal partiler konfer-ans) ulusal kltrel zerklii bir btn olarak benimsemeleri[sayfa 9]sonucunu verdi. Geri Rusya, bir bakma, Bat Avrupa oport-nizminin mikroplarnn bizim barbar topramzda nasl gerek sal-gnlar meydana getirdiinin rneini vermektedir.

Bizde sksk Bernsteinn Avrupada hogr ile karlandbelirtilir, ama berntayncln bizim kutsal Rusya anamz dnda,dnyada hibir yerde struvecilii dourmad, ve bauercilikin de

Yahudi burjuvazisinin ince milliyetiliinin sosyal-demokratlar ta-rafndan hakl gsterilmesine dek vardrlmad unutulur.

Ulusal kltrel zerklik en ince, bu yzden de en tehlikelimilliyetilii temsil eder; bu, ulusal kltr sloganlaryla ve son dere-ce zararl, giderek anti-demokratik bir ey olan eitimin milliyetleregre blnmesi yolunda propaganda ile iilerin yozlatrlmasdr.Ksaca, bu program, proleter enternasyonalizmiyle mutlak olarakeliir; ve ancak kk-burjuva milliyetilerin lklerine yant verir.

Ama yle birdurumvardr ki, marksistler, burada, eer de-


9/215


mokrasiye ve proletaryaya ihanet etmek istemiyorlarsa, ulusal sorun-da zel bir istemi, uluslarn kaderlerini serbeste tayin etmehak-

kn (RSDP programnn 9. maddesi), yani siyasal bakmdan ayrl-may savunmaldrlar. Konferans karar bu istemi yle ayrntl ola-rak savunmaktadr ki, burada herhangi bir yanl anlamaya yer ola-maz.

Onun iin biz, yalnzca bu programa kar leri srlm olanve inanlmaz bir bilisizlii ve oportnizmi yanstan itirazlarn nite-

liini gzler nne sermekle yetineceiz. Bu nedenle belirtelim ki,programmzn yrrlkte olduu on yl boyunca, RSDPnin hi bir

birimi, hi bir ulusal rgt, hi bir blgesel konferans, hi bir yerel

komite, bir kongrede ya da konferansta hi bir delege, 9. madde-nin deitirilmesi ya da kaldrlmas sorununu ortaya atmamtr!Bunu, asla unutmamak gerekir. Bu, bize, bu noktaya kar

itirazlarda bir parack olsun ciddiyet ye parti zihniyeti [sayfa 10] olupolmadn gsterir.

Likidatrlerin gazetesinden Bay Semkovskiyi ele alalm. Bukii, partiyi tasfiye etmi bir kimsenin hafifliiyle yle diyor: Bazdncelerle programn 9. maddesinin tm olarak kaldrlmas yo-lunda Rosa Luxemburgun nerisine katlmyorum. (N. R Gaz., n71.)

Gizli dnceler mi var! Ama programmzn tarihi hakkndabu lde bilgisiz olduktan sonra, nasl olur da insan gizleme me-rakna tutulmaz? Hafiflikte bir ei olmayan ayn Bay Semkovski,(parti, program ne oluyormu ki?) inlandiyay bir istisna sayarsa,nasl olur da gizleme merakna tutulmaz?

Polonya proletaryas Rusyann btn proleterleri ile birlikteortak sava ayn devletin erevesi iinde vermek istemesinekarlk, Polonya toplumunun gerici snflar, bunun tersini,Polonyann Rusyadan ayrlmasn isterlerse, ve bunlar bir referand-umda oylarn ounluunu salarlarsa... nasl davranmal? Biz, so-syal-demokratlar, merkezi parlamentoda, Polonyal yoldalarmzlabirlikte ayrlmaya kar m oy vermeliyiz, yoksa uluslarn kaderleriniserbeste tayin hakkn ihlal etmemek iin oyumuzu ayrlmadan

yana m kullanmalyz?Bylesine bnce, bylesine tedavisi olanaksz olan bir kafa

karkln yanstan sorular sorulduunda, gerekten nasl davran-mal?


10/215


Uluslarn kaderlerini tayin hakk, bay likidatr, bu sorununmerkezi parlamentoda deil, ayrlan aznln parlamentosunda,

meclisinde ya da referandumunda karara baland anlamn tar.Norve (1905te) sveten ayrld zaman, buna karar veren tekbana (svein yari byklnde olan) Norve oldu.

Bay Semkovskinin her eyi inanlmaz bir biimde karma-kark hale getirdiini ocuklar bile grebilir.

Uluslarn kaderlerini tayin hakk, demokratik bir dzeni[sayfa 11] zorunlu klar, yle ki, bu dzende yalnzca genel olarak de-mokrasi ile yekinilmez, burada, zel olarak ayrlma sorununu de-

mokratik olmayanyoldan zme balamak olanakl deildir. De-

mokrasi, genel anlamyla, sava ve ezici bir milliyetilikle bada-abilir. Proletarya, bir ulusun bir devlet snrlar iinde zorla tutul-masn olanaksz klan bir demokrasiden yanadr. Bu yzden, ulus-larn kaderlerini tayin hakkn ihll etmemek iin, pek akll BaySemkovskinin sand gibi, oylarmz ayrlma lehinde vermek

deil, ayrlan blgenin sorunlarnbizzat kendisinin zme balay-abilmesine izin verilmesi amacyla kullanmak zorundayz.

Bay Semkovskinin entelektel yeteneklerine sahip bir kim-senin bile, boanma hakknn boanmaya oy vermeyi gerektir-mediini anlayabilecei sanlr! Ama mantn ilkel esaslarn bileunutmak, 9. maddenin eletiricilerinin yazgs olsa gerek.

Norve sveten ayrld zaman, sve proletaryas, eer mil-liyeti kk-burjuvazinin arkasndan gitmek istemiyorduysa, svelipapazlarn ve byk toprak sahiplerinin istedikleri ekilde Norveinzorla svee balanmasna kar oylarn kullanmalve bu uurdaajitasyon yaplmaldr. Bu, ak ve anlalmas pek g olmayan birey. Uluslarn kaderlerini tayinhakk ilkesinin bakalarnezen ege-

men uluslarn proletaryasna ykledii bu ajitasyonu, sveli milli-yeti demokratlar benimsemeyebilirlerdi.

Eer gericiler ounluktaysa ne yapmal? diye soruyor BaySemkovski. On yanda bir rencinin sorabilecei bir soru. Eerdemokratik bir oylama ounluu gericilere verirse, RusAnaya-sasn ne yapmal? Bay Semkovski, yavan, ii kof, pratik bir deeriolmayan sorular soruyor, yedi aptaln sorduu ve yetmi akllnn

yantlayamad sorular trnden bir ey.Gericiler, bir demokratik oylamayla, ounluu saladklar

[sayfa 12] zaman, genellikle u iki eyden biri olur: ya gericilerin karar


11/215


uygulanr, ve bunun kt sonular ynlar hzla ya da yava yavagericilere kar demokrasiye doru iter; ya da demokrasi ile gerici-

ler arasndaki atma bir i savala ya da benzeri bir eyle zme,balanr, ki bu, (Semkovskilerin bile iitmi olabilecekleri gibi) de-mokratik bir dzende bile olabilir.

Uluslarn kaderlerini tayini hakknn tannmas en gerek bur-juva milliyetiliinin oyununa gelinmesini salar, diyor Bay Sem-

kovski. Bu ocuka bir samadr, nk bu hakkn tannmas, hibir ekilde, ne ayrlmayakar propaganda ve ajitasyona, ne burju-

va milliyetiliinin sulanmasna engel deildir. Tam tersine, ayrl-ma hakknn reddi, tartma gtrmez biimde en kesin gerici

Byk-Rusmilliyetiliinin oyununa gelinmesini salar.Rosa Luxemburgun, ok zaman nce, Alman ve Rus sos-

yal-demokrasisinde alaya alnmasna neden olan (Austos 1903)gln yanlgsnn dm noktas yledir: Ezilen uluslarn burjuvamilliyetiliinin oyununu oynamaktan korkulduu iin, ezen ulu-sun, yalnzca burjuva milliyetiliinin deil, Kara-Yzler milliyeti-liinin oyunu oynanyor.

Eer Bay Semkovski, parti tarihi ve programnn bu kadarcahili olmasayd, bundan onbir yl nce, Zaryada9, RSDP programtaslan savunurken (ki bu program, 1903te onun kendi programda olmutur, s. 38) uluslarn kaderlerini tayin hakknn tannmasnazel olarak deinen Plehanovu rtmenin ona dtn anlar-d. Plehanov bu konuda yle yazyordu:

Burjuva demokratlar iin, teoride bile, zorunlu olmayan buistem, sosyal-demokratlar olarak bizim iin zorunludur. Eer bizbunu unutursak, ya da Rus yurttalarmzn ulusal nyarglarn yarala-mak korkusuyla, bunu sylemeye cesaret edemezsek, uluslararassosyal-demokrasinin birlik l olan btn lkelerin proleterleribirleiniz! slogan, [sayfa 13] bizim azmzda utanmazca bir yalan halinegetirdi.

Plehanov, Zaryada, konferans kararlarnda ayrntl olarakgelitirilmi olan balca iddiay, onbir yldr Bay Semkovskilerin dik-katini bir trl ekmeyen iddiay ileri sryor. Rusyada Byk-Rus-lar yzde-krktr, ama Byk-Rus milliyetilii nfusun yzde-elliyedisi zerinde egemendir ve btn uluslar eziyor. Bizde ulusalgericilerle ulusal-liberaller, (Struve ve rekas, ilericiler vb.) imdidenortaklk kurmulardr ve ulusal-demokratizminilk krlanglar da


12/215


grnmtr (1906 Austosunda Bay Peehanovun mujiin milli-yeti nyarglarn anlayla karlama arsn anmsaynz).

Rusyada burjuva demokratik devrimin tamamlandn ka-bul eden yalnzca likidatrlerdir; oysa btn dnyadabyle bir de-vrim, ulusal hareketlerle birlikte geliir. Rusyada snr blgelerinde

yle ezilen uluslar gryoruz ki, bunlar, komu devletlerde dahabyk bir zgrle sahiptirler. arlk, komu lkelerden daha geri-cidir. O, zgr iktisadi gelime nndeen byk engeli oluturuyor

ve btn gcyle Byk-Rus milliyetiliini krklyor. Hi kuku yok ki, tm teki koullar eit olmak kouluyla, bir marksist iin

byk devletler, kklere kyasla, her zaman ye tutulur. Ama yal-

nzca arlk dzenindeki koullar ile btn Avrupa devletlerindeki ve Asya devletlerinin oundaki koullarn eit olduu fikrini be-nimsemek glntr.

Onun iin bucunn Rusyasnda uluslarn kaderlerini tayinhakknn yadsnmas aka oportnizmdir, bu, hl ok gl olangerici Byk-Rus milliyetiliine kar savamn reddedilmesidir.[sayfa 14]

Sosyal-Demokrat, n 3215 (28) Aralk 1913


13/215


ULUSAL SORUN ZERNE ELESTRC NOTLAR10

EKM-ARALIK 1913

U anda, ulusal sorunun, Rusyada toplumsal yaamn sorun-lar arasnda birinci planda bir yer tutmas doal bir eydir. Gerici-liin militan milliyetilii, kar-devrimci, burjuva liberalizmden mil-liyetilie gei (zellikle Byk-Rus milliyetiliine ama ayn za-manda Polonyal, Yahudi, Ukraynal vb. milliyetiliine de) ve enso-nu, eitli ulusal (yani Rus olmayan) sosyal-demokratlar arasndaparti programnn ihlaline kadar varan milliyeti dalgalanmalar: btnbunlar, bizim, ulusal sorun zerinde eskisinden daha byk bir dik-katle durmamz zorunlu klmaktadr.

Bu yazmz, zellikle, marksistlerin ve szde-marksistlerin ul-usal sorundaki programa aykr tutumlarn bir btn [sayfa 15] olarakincelemeyi erek olarak almaktadr.Severnaya Pravdann11 29. say-


14/215


snda (5 Eyll 1913, Diller Sorununda Liberaller ve Demokratlarbalkl yaz), liberallerin ulusal sorundaki oportunistliklerinin sz-

n etme frsatn buldum. Bu yazm, M. . Liebmannn oportnistYahudi gazetesiZeitta12 kan sert eletirisine neden oldu. te yan-dan, Rus marksistlerinin ulusal sorun zerindeki programlarUkraynal oportnist Lev Yurkevi tarafndan da eletiri!di (Dzvin,13

1913, n 7-8). Bu iki yazar, o kadar ok ynl soruna deinmilerdirki, kendilerini yantlayabilmek iin, bu konunun eitli ynleriniincelememiz gerekiyor. Ve bana yle geliyor ki, en uygunu,Sever-

naya Pravdadaki yazy buraya aktarmakla ie balamaktr.

I. DLLER SORUNUNDA LBERALLER VEDEMOKRATLAR

Gazeteler, ar-gerici olmamak ve rkek bir liberalizm ei-limi gsterme zelliine sahip Kafkasya genel valisinin raporundankerelerce szettiler. Genel vali, rnein Rus olmayan halklarn ya-pay olarak ruslatrlmasna kart bir tutum benimsemektedir.Kafkasyada Rus olmayan ulusal topluluklarn temsilcileri ocukla-ra Rusa retmek iin kendiliklerinden aba gstermektedirler;rnein, Rus dili reniminin seimlik olduu Ermeni papaz okulla-rnda olduu gibi.

Rusyada en yaygn liberal gazetelerden biri olan RuskoyeSlovo14 (n 193) bu geree deinirken, pek yerinde olarak, Rusyada,Rus diline kar dmanca davrann yalnzca bu dilin yapay ola-rak (zorla demek daha doru olur) kabul ettirilmesinden ilerigeldii sonucuna varmaktadr.

Rus dilinin yazgsndan kayglanmann gerei yok. Bu dil,kendiliinden, btn Rusyada kabul edilecektir. Diye [sayfa 16] yaz-

yor gazete. Ve hakk da yok. deil, nk iktisadi zorunluluklar,ayn devlet iinde yaayan ulusal-topluluklar(birlikte yaamak iste-dikleri srece) ounluun dilini renmeye doru itecektir. Rus-

yada ,dzen ne kadar demokratik olursa, kapitalizmin, gelimesi okadar hzl ve yaygn olacak ve iktisadi zorunluluklar, ayr ayr ulu-sal-topluluklar, ortak ticari ilikiler iin en uygun dili renmeyedoru itecektir.

Ama liberal gazete kendi kendisiyle elikiye dmekte veliberal tutarszln gstermekte gecikmiyor.


15/215


Kimse, Ruslatrmann dman olsa bile, Rusya kadar genibir devlette tek bir ortak dilin bulunmasnn zorunlu olduunu ve

bu dilin de ancak Rusa olabileceini yadsyamaz.Mant tersine iletelim! Kk svire, ortaktek birdevletdili yerine, resmi dilin (Almanca, ranszca ve talyanca) bulun-masndan hi bir zarar grmemekte, tersine yararlanmaktadr.svirede nfusun %70i Almandr (Rusyada %43' Ruftur), %22sirensizdir (Rusyada % 17si Ukraynaldr), %7si talyandr (RusyadaPolonyallar nfusun %6sn ve Beyaz Ruslar da %4,5ini oluturur).Eer svire talyanlar, ortak parlamentoda sk ranszca konu-uyorlarsa, onlar, bunu, herhangi bir barbarca polis yasasnn zoruy-

la yapmamaktadrlar (svirede byle yasalar yoktur); ranszcakonumalar, yalnzca demokratik bir devletin uygar yurttalarnn,kendiliklerinden, ounluun anlad dilde konumay ye tutma-larndan trdr. ransz dili, talyanlara kar kin telkin etmez;nk bu dil polis nlemleriyle zorla kabul ettirilmeyen zgr veuygar bir ulusun dilidir.

O halde ok daha dank olan ve son derece geri olan b-yk Rusya, dillerinden biri iin ayrcalkl bir durum yaratarak niin

gelimesini frenlesin? Bunun tam tersini yapmak doru davrandeil midir bay liberaller? Eer [sayfa 17] Rusya, Avrupaya yetimekistiyorsa, hangileri olursa olsun, btn ayrcalklar, bir an nce, tamolarak ve en enerjik biimde ortadan kaldrmak gerekmez mi?

Eer btn ayrcalklar yok edilirse, eer dillerden birinin zorlakabul ettirilmesine son verilirse, btn Slavlar, aralarnda anlamayksa zamanda ve kolayca renirler ve ortak parlamentoda ayrdillerde konumalar yaplmas gibi korkun bir eyden korkmazhale gelirler. Ticari ilikilerin gerei, ounluun, lkenin hangi dili-ni konumasnda yarar olduunu belirleyecek olan, iktisadi zorun-luluklar olacaktr. Ve bu ortak dil saptamas, ayr uluslardan meyda-na gelen lkenin nfusu tarafndan serbeste kabul edildii lde,salam olacaktr, demokratizmin yaygn olduu ve bunun sonucuolarak da kapitalizmin daha hzl bir gelime tand lde abukgerekleecektir.

Btn siyasal sorunlarda olduu gibi, diller sorununda daliberaller, bir elini (aka) demokrasiye uzatan ve teki elini (arka-larnda) gericilere ve polis ajanlarna uzatan ikiyzl bezirganlar gibidavranmaktadrlar. Liberal, gericilerden, elaltndan u ya da bu ay-


16/215


rcal koparmaya urarken, biz ayrcalklara karyz diye ba-ryor.

Her trl burjuva liberal milliyetiliinin nitelii ite byledir:yalnzca Byk-Rus milliyetiliinin deil (elbette ki ezici karakte-rinden tr ve Purikevilerle15 balantsndan tr en ktsbudur), Polonya milliyetiliiyle, Yahudi, Ukraynal, Grc ve btnteki milliyetilikler iin durum ayndr. Ulusal kltr slogan altn-da, Rusyann olduu gibi Avusturyann dabtn uluslarnn burju-

vazisi,gerekte iilerin blnmesi iin, demokrasinin zayf dmesiiin aba gstermekte, halkn haklarn ve zgrlklerini kstlatt-klar gericilerle bezirganca alverilere girimektedir.

i demokrasisinin slogan ulusal kltr deildir, demo-kratizmin ve dnya ii hareketinin uluslar aras kltrdr. Burju-vazi, bir sr olumlu ulusal programlarla halk [sayfa 18] aldatmay

deneyebilir. Bilinli ii ona u yant verecektir: ulusal sorunun tekbir zm vardr (sefahat, elikiler ve smr dnyas olan kapi-talizm dnyasnda bu sorunun zme balanabildii lde) buda, tutarl demokratizmdir.

Kant m istiyorsunuz: eski bir kltre sahip bulunan BatAvrupadaki svire ve yeni bir kltre sahip bulunan Dou Avru-

padaki inlandiya.Ulusal sorunda ii demokrasisinin program da udur: han-

gi ulus ve hangi dil iin olursa olsun her trl ayrcaln kesin ola-rak ortadan kaldrlmas; uluslarn siyasal kaderlerini kendilerinintayin etmesi sorununun, yani bunlarn tamamen zgr ve demo-kratik yoldan ayrlmalar ve bamsz devlet kurmalar sorunununzme balanmas; uluslardan birine herhangi bir ayrcalk tanya-cak olan (zemstvonun16, topluluun vb.) uluslarn hak eitliini bo-zacak olan ya da bir ulusal aznln haklarn baltalayacak olan her.Trl davran yasaya aykr ve geersiz sayan ve devletin her

yurttana, anayasaya aykr olan bu tr tasarruflarn geersiz sayl-masn talep etme hakkn tanyan ve ayn zamanda byle hareket-lere giriecek olanlar cezalara uratan genel pir yasann kabul.

Dil sorunlar vb. yznden ayr ayr burjuva partilerin aralarn-da srdrdkleri ulusal kavgalara kar, ii demokrasisi u istekleriileri srer: her burjuva milliyetinin tledii eyin tam kart ola-rak,btn ulusal-topluluklardan gelme iilerin,btn ii sendika,kooperatif ve tketim rgtlerinde mutlak birlii ve tam kaynamas


17/215


ile, ancak byle bir birlik ve byle bir kaynama ille demokrasisavunulabilir ve imdiden uluslararas bir nitelie brnen ve her

geen gn bu nitelii artan sermayeye kar iilerin karlar savu-nulabilir, her trl ayrcala ve smrye yabanc olan yeni biryaam tarzna doru dnmekte olan insanln karlar savunu-

labilir. [sayfa 19]

II. ULUSAL KLTR

Okurun da grd gibi,Severnaya Pravda, devlet dili soru-nu gibi bir rnekten yola karak, ulusal sorunda elini feodallere ve

polislere uzatan liberal burjuvazinin tutarszln ve oportnizminiaa vurmaktadr. Liberal burjuvazinin ayn cinsten bir sr bakasorunda da (liberalizmin karlar bakmndan bile) daha az ihanet,ikiyzllk ve ahmaklkla davranmamasn anlamak kolaydr.

Sonu?Her trl liberal burjuva milliyetiliinin ii evrele-rine fesat sokmas ve zgrlk davasyla proletaryann snf savamdavasna pek byk zararlar getirmesi. Burjuva eilim (ve feodalburjuva eilim), ulusal kltr slogan ardndagizlendii iin du-rum daha da tehlikeli olmaktadr. Ulusal kltr adna Byk-Rus,Polonyal, Yahudi, Ukraynal vb. ulusal kltr adna, Kara-Yzler

ve papazlar vebtn uluslarn burjuvazisi, gerici iren tertipleregirimi bulunmaktadrlar.

Eer konuyu marksist olarak, yani snf savam asndanele alrsak, sloganlar, genel ilkelerle deil, anlamsz beyanlarla,parlak szlerle deil, snflarn siyasal karlar ile karlatrarak elealrsak, bugnk ulusal yaammzn grnm ite byledir.

Ulusal kltr slogan (ou kez Kara-Yzlerin ve papazlarnilham ettii) bir burjuva aldatmacasdr. Bizim sloganmz, demo-kratizmin ve dnya ii hareketinin enternasyonal kltr slogan-dr.

Bu noktada, bundu Bay Liebmann bana kar sava ayorve u szleriyle zerime yldrmlar yadryor:

Ulusal kltr konusunda azck bilgisi olan bir kimse, ulus-lararas kltrn, ulusal olmayan (ulusal biime brnmeyen) birkltr olamayacan bilir; ne Rus, ne Yahudi, ne Polonyal olmay-an, ulusal nitelik tamayan, saf bir kltr olma iddiasnda bulunanbir kltr samadr: enternasyonalci [sayfa 20] fikirler, ancak iinin


18/215


konutuu dille ifade edildii ve iinin iinde yaad somut ulu-sal koullara uyduu takdirde ii tarafndan benimsenebilir; ii

kendi ulusal kltrnn, durumu ve gelimesi karsnda ilgisiz ka-lamaz, nk, o, kltr araclyla, ve ancak onun araclyla de-mokratizmin ve dnya ii hareketinin enternasyonal kltrne ka-tlma olanan elde etmektedir. Btn bunlar uzun zamandan beribilinen, eylerdir, ama V. .nin bunlar dinlemeye tahamml yok...

u tipik bundu muhakemesine, yukarda ifade ettiimmarksist tezi szde rtecek olan bu muhakemeye bir baknz.Bay bundu, tam olarak kendinden emin olan ve ulusal sorunu iyibilen bir adam tavryla, oktan yklm olan burjuva kavramlar,

uzun zamandan beri bilinen gerekler olarak sunmaya kalkmak-tadr.Gerekten, bir bunduya gre, enternasyonal kltr, ulusal

olmayan bir kltr deildir. Zaten kimse bunu ne srmedi. Kimseherhangi bir saf kltrn olabileceini, saf bir Polonya, Yahudi,Rus vb. kltrnn olabileceini sylemedi; yle ki, ii bo bir srlaf yanyana koymamz, yalnzca okurun dikkatini baka yere y-neltmek ve grltl bir sr szck altnda sorunun zn mas-kelemek iindir.

Herulusal kltr, gelimi olmasa bile, demokratik ve sosya-list bir kltrn elerini ierir, nkherulusta, yaam koullarzorunlu olarak demokratik ve sosyalist bir ideolojiyi douran, smr-len bir emeki yn vardr. Amaherulusta, ayn zamanda (oun-lukla ar gerici ve yobaz nitelikte olan) bir burjuva kltr de vardr

ve bu, ulusal kltrn bir esi olarak kalmaz, egemen kltrbiimine brnr. Bylelikle, ulusal kltr, genel olarak byktoprak sahiplerinin, papazlarn ve burjuvazinin kltrdr. Bir marks-ist iin bu temel, basit gerei, bundu glgede brakm, laf kala-bal iinde bomutur, yani, gerekte snflar aras uurumugnna karacakyerde, onu okurdan [sayfa 21] gizlemitir.Pratik-

te, bundu, snflar-d bir ulusal kltre inanc yaymakta bykkar olan burjuvazinin tutumunu benimsemitir.

Demokratizmin ve dnya ii hareketinin enternasyonal kl-tr slogann ileri srerken, biz,herulusal kltrdenyalnzca de-mokratik ve sosyalist eleri alyoruz ve bunlar,yalnzcavekesinolarak burjuva kltrne, herulusun burjuva milliyetiliine karolduumuz iin alyoruz. Hi bir demokrat ve hele hi bir marksist,


19/215


dillerin eitliini ya da kendi burjuvazisiyle anadilinde polemiegirime gereini, kendi kyls ve kendi kk-burjuvazisi safla-

rnda anti-feodal ve anti-burjuva fikirleri yayma gereini yadsmaz.Bu konu zerinde uzunboylu durmann gerei yoktur: tartma gtr-mez bu gereklerden, bundu, polemiin asl konusunu, yani soru-nun zn maskelemek iin yararlanmaktadr.

Sorun, marksistlerin, dorudan doruya ya da dolayl olarakulusal kltr slogann kabul etmelerinin mi, yoksa bunakar btndillerde ve btn yerel ve ulusal zelliklere uyarlanan iilerin

enternasyonalizm slogann ileri srmelerinin mi doru olup olma-d sorunudur.

Ulusal kltr slogannn anlam, bu slogan enternasyonalkltr yayma arac olarak yorumlamaya hevesli u ya da bu ay-dn bozuntusunun vaatlerine ya da iyi niyetlerine bal bir ey deil-dir. Soruna byle bakmak ocuka bir znelcilik olur. Bu slogannanlamn, belirli bir lkenin ve dnyann btn lkelerinin, btnsnflarnn nesnel durumu ve ilikileri belirler. Burjuvazinin ulusalkltr bir gerektir (ve yineliyorum, burjuvazi, her yerde byktoprak sahipleriyle ve papazlarla birlik halindedir). Burjuvazinin, boy-undurua alabilmesi iin, iileri, hayvanlatran ve dnme olanak-larndan yoksun brakan, onlar blen, militan burjuva milliyetiliizamanmzn temel gerei budur.

Kim proletaryaya hizmet etmek istiyorsa, btn uluslarn [say-fa 22] iilerini birletirmeli ve kendisinin olsun, bakalarnn olsun,milliyetilie kar kesin savama girimelidir. Kim ulusal kltrslogann savunuyorsa, onun yeri kk-burjuva milliyetilerininarasndadr, marksistlerin arasnda deil.

Somut bir rnek ele alalm. Bir Rus Marksisti, Byk-Rusulusal kltr slogann benimseyebilir mi? Hayr. O zaman onun

yeri milliyetiler arasnda olur, marksistler arasnda deil. Bizim g-revimiz, teki lkelerin iileriyle sk bir ittifak kurarak, bizim de-mokratik ve ii hareketimizin tarihinde de bulunan filizleri salt birenternasyonalist ruh iinde gelitirerek, burjuvazinin ve Kara-Yzle-rin Byk-Rus egemen ulusal kltrne kar savam vermektir.Bizim grevimiz, ulusal kltr slogann savunmak ya da hogrile karlamak deildir, grevimiz, enternasyonalizm adna byktoprak sahiplerimize kar ve Byk-Rus burjuvalarmza kar, on-larn, Purikevilerin ve Struvelerin zelliklerine uyarlanan


20/215


kltrne kar savam vermektir.En ok ezilen ve en ok zulme urayan ulus iin de, Yahudi

ulusu iin de, ayn eyi sylemeliyiz. Yahudi ulusal kltr, haham-larn ve burjuvalarn slogandr, dmanlarmzn slogandr. AmaYahudi kltrnde ve Yahudi tarihinde baka eler de vardr. Btn

dnyadaki on milyon Yahudi ve yar-Yahudinin yarsndan ou,Yahudilerizorla bir kast durumunda tutan geri ve yar-yabanl lke-

ler olan Galiyada ve Rusyada yaamaktadr. teki yars, Yahudi-ler iin kast durumu bulunmayan ve Yahudi kltrnn evrenselilerici yce izgilerinin, enternasyonalizminin, ann ilerici hare-ketlerine katlma eiliminin (demokratik ve proleter hareketlerinde

Yahudi oran, her yerde, genel nfustaki Yahudi oranndan stn-dr) aka belirlendii bir uygar dnyada yaamaktadr.Kim dorudan doruya ya da dolayl olarak Yahudi ulusal

kltr sloganna sahip kyorsa, (niyetleri ne kadar iyi olursa ol-sun) proletaryann dmandr,eski elerin [sayfa 23] savunucusudur

ve Yahudi toplumununkast nitelii damgasn zerinden atama-maktadr, hahamlarn ve burjuvalarn su ortadr. Oysa, ii hare-ketinin enternasyonal kltrnn yaratlmasna (Rusa ve Yahu-dice) katkda bulunarak uluslararas marksist rgtlerde, Rus, Lit-

vanyal, Ukraynal vb. iiler arasnda eriyen Yahudi marksistleri,Bundun17 ayrlklk tutumuna kar duran byle Yahudiler, ulusalkltr sloganna kar savam vererek, en iyi Yahudi geleneklerinisrdrmektedirler.

Burjuva milliyetilii ve proleter enternasyonalizmi, kapitalistdnyann iki byk snf kampna tekabl eden ve ulusal sorunda

iki ayr siyaseti (hatta iki ayr dnya anlayn) ifade eden, birbiri-yle badamaz iki slogandr. Ulusal kltr slogann savunarak, ul-

usal kltrel zerklik denen eyin plann ve pratik programn buslogana dayandrarak, bundular,gerekte, ii evrelerinde burju-

va milliyetiliini yaymaktadrlar.

III. ULUSAL ZMLEME UMACISI

Ulusal zmleme sorunu, yani ulusal zelliklerin yitirilmesive bir baka ulus haline geli sorunu, bundularda ve yandalarndaki

milliyeti dalgalanmalarn sonularn aka grebilmemizi salar.Bay Liebmann, bundularn iddialarn ya da daha dorusu


21/215


tartma yntemlerini sadakatle benimseyerek belli bir devlet ier-sinde btn ulusal-topluluklardan gelme iilerin tek bir ii r-

gtnde birlemeleri ve kaynamalar istemini (yukardaSevernayaPravdayazsnn sonuna baknz), eski ulusal zmleme masalolarak nitelendiriyor.

Bay . Liebmann, Severnaya Pravdannyazsn eletirerekyle diyor; Bu duruma gre, hangi ulustansn? sorusuna, iinin,sosyal-demokratm yantn vermesi gerekiyor. [sayfa 24]

Bundumuz, bunu, son, derece esprili buluyor. Gerekte ise,tutarl demokratik vemarksist bir sloganlabir tuttuuulusal zm-lemeye karbu tresprilerle ve sert klaryla kendi maskesini

drmekten te bir ey yapmamaktadr.Kapitalizm, gelimesi srasnda, ulusal sorun konusunda ikitarihsel eilim gsterir. Birincisi, ulusal yaamn ve ulusal hareketle-rin uyandr, her trl ulusal baskya kar savam, ulusal devletle-rin yaratlmasdr. kincisi, uluslar arasnda her trl ilikilerin geli-mesi ve oalmasdr, ulusal itlerin yklmas ve sermayenin, genelolarak iktisadi yaamn, siyasetin, bilimin vb. enternasyonal birliinin

yaratlmasdr.Bu iki eilim, kapitalizmin evrensel yasasn oluturur. Kapi-

talist gelimenin balangcnda birinci eilim egemendir, ikinci ei-lim olgunlam olan ve sosyalist bir topluma dnmeye doru

yolalan kapitalizmin niteliidir. Marksistlerin ulusal program, hereyden nce uluslarn ve dillerin eitliini savunurken, bu alandaher trl ayrcala kar karken (ve uluslarn kaderlerini kendiler-inin tayin etme hakkn savunurken, ki bundan ilerde szedeceiz);

ve sonra da enternasyonalizm ilkesini ve proletaryaya burjuva milli-yetiliinin en yontulmuunun bile bulatrlmasna kar uzlamaz

savam savunurken, her iki eilimi de gznnde tutmaktadr.u sorun karmza kyor: Bundumuz, ulusal zmle-

meye kar barp arrken neyin szn etmektedir? Herhaldeuluslara kar zulmn, ya da bunlardan birine tannan ayrcalklarnszn deil, nk ulusal zmleme sznn burada yeri yok-tur; nk ayr ayr, ya da resmi bir btn olarak ele alndndabtn marksistler, ulusal alanda her trl basky, en kk zorba-l, ya da eitsizlii ok ak biimde sulamlardr; ve ensonunk, bundumuzun saldrlarna urayan Severnaya Pravdann

yazs da, btn marksistlerin kabul ettii [sayfa 25] bu fikri kesin ola-


22/215


rak benimsemitir.Hayr. Syleneni, burada baka trl anlamak olanaksz. Bay

Liebmann ulusal zmlemeyi sularken, bu terimle,ne basky,ne eitsizlii,ne, ayrcalklar kastetmiyor. Eer her trl zordan veeitsizlikten arndrrsak, ulusal zmleme fikrinde gerek olan birey kalr m?

Evet, kalr. Kapitalizmin, ulusal itlerin yklmasna doru, ul-usal farklarn silinmesine doru, uluslarn birbirine benzemesinedoru evrensel tarihsel eilimi kalr; her gn, g kazanan ve kapi-talizmin sosyalizme dnmesinin en nemli etkenini oluturan bueilim kalr.

Kim uluslarn ve dillerin eitliini tanmyor ve savunmuyor-sa, kim her trl ulusal bask ya da eitsizlie kar savamyorsa, o,marksist deildir. Bundan hi kimsenin kukusu yoktur. Ama undanda hi kimsenin kukusu olmamas gerekir ki, baka bir ulusunmarksistini ulusal zmleme fikrine sahip kmakla sulayan sz-de-marksist de, gerekte basitkk-burjuva milliyetisinden bakabir ey deildir. Btn bundular ve (birazdan greceimiz gibi)Bay Yurkevi, Donstsov ve rekas gibi Ukraynal milliyeti-sosya-listler, ite bu pek onurlu olmayan kimseler kategorisine girerler.

Bu kk-burjuva milliyetilerin anlaylarnda gerici olarakne varsa hepsini somut olarak gsterebilmek iin, tr kanttan

yararlanacaz.Rus ortodoks marksistlerinin ulusal zmlemesine kar

en sert eletiriler, genel olarak Rusyal Yahudi milliyetilerden vezel olarak da bundulardan gelmektedir. Oysa yukarda da grl-d gibi, btn dnyada onbuuk milyon Yahudiden,hemen he-

men yars uygardnyada,en byk zmleme koullar iindeyaamaktadrlar, ezilen, haklarndan yoksun tutulan, Rus ve Polonyal

Purikevilerin zulmne urayan Rusya ve Galiyann mutsuz Ya-hudileri ise,en az ulusal zmleme, Yahudiler iin zorunlu [sayfa26] ikamet blgelerine kadarnumerus clausus* ve Purikevivaribaka marifetlere kadar varan en byk zelcilik koullar iinde

yaayan biricik Yahudi topluluudur.Uygar dnyada Yahudiler bir ulus oluturmazlar: K. Kautsky

ve O. Bauerin dedikleri gibi, onlar, teki uluslardan ok daha fazla

*Saysz hkm. -.


23/215


zmlenmilerdir. Galiya ve Rusya Yahudileri de bir ulus olutur-mazlar; zlerek syleyelim ki (kendilerinin deil, Purikevilerin

gnah yznden) henz birkasttrlar.Yahudi tarihi hakknda bilgi-leri tartma gtrmez olanlarn ve yukarda belirtilen gerekleri gznnde tutanlarn vardklar kesin yarg byledir.

Bu, neyi tantlar? Ancak tarih tekerleini tersine dndrmekisteyen, Rusyada ve Galiyadaki dzeni, Paris ve New-Yorktakidzene doru deil, tersine dndrmek isteyen Yahudi kk-bur-

juva gericilerin, bu konuda marksist tutuma kar zmleme -ln atabileceklerini.

anl adlarn tarihe yazm olan, dnyada demokrasi ve sos-

yalizm uruna savamda klavuzluk etmi olan en iyi Yahudilerarasnda ulusal zmlemeye svenler kmamtr. zmlemeyekar kanlar, yalnzca, Yahudi gemiinin hayranlardr.

leri kapitalizmin bugnk erevesi iinde uluslarn ben-zemeleri srecinin genel gidii hakknda bir fikir edinebilmek iin,Kuzey Amerika Birleik Devletlerine yaplan glere ilikin rakam-lara baklabilir. 1891den 1900e kadar on yl iinde, Avrupadan

ABDye 3,7 milyon gmen gitmitir; ve 1901den 1909a kadar; 9yl iinde gidenlerin says 7,2 milyondur. 1900 saymnda Birleik

Devletlerde on milyon yabancnn yaad saptanmtr. Bu saymagre, 78 bin Avusturyalnn, 136 bin ngilizin, 20 bin ranszn, 480bin Almann, 37 bin Macarn, 425 bin rlandalnn, 182 bin talyann,70 bin Polonyalnn, 166 bin Rusyalnn (ounluu Yahudi), 43 binsvelinin vb. yaad New-York eyaleti, [sayfa 27] ulusal farklar -ten bir deirmene benzemektedir. Ve New-Yorkta olan, geni ul-uslararas llerdeherkentte vehersanayi merkezinde meydanagelmektedir.

Milliyeti nyarglara saplanmam olan bir kimse, kapitaliz-min bu uluslar zmlemesi srecini, byk bir tarihsel ilerleme,rnein Rusya benzeri geri lkelerde olduu gibi, dnyann unutul-mu kovuklarnda ulusal alkanlklarn yklmas olarak grr.

Rusyay ve Ruslarn Ukraynallara kar davrann ele alnz.Kukusuz, deil marksistler, demokrat olan bir kimse bile, Ukrayna-llarn uratldklar hakaretlere kar olanca gcyle savaacak veonlar iin tam bir hak eitlii isteyecektir. Ama ayn devletin iinde,Ukrayna proletaryas ile Rus proletaryas arasnda u anda var olanbalar ve ittifakgevetmek, sosyalizme, dorudan ihanet ve Ukray-


24/215


nallarn burjuva ulusal grevleri bakmndanbile, dargrl birpolitika saylmaldr.

Kendisini marksist sayan Bay Lev Yurkevi (zavall Marx!)bu dargrl politikann bir rneini bize sunmaktadr. 1906da,diye yazyor, Sokolovski (Bassok) ve Lukasevi (Tuapski) Ukraynaproletaryasnn tamamen ruslatn ve ayr bir rgtn gerei ol-madn ileri srmlerdir. Bay Yurkevi,sorunun zyle ilgili tekbir olayn bile szn etmeden bu iki yazara saldrya geiyor veisteri nbetleri iinde dargrl ve gerici milliyetilik zihniyetinetamamen uygun olarak bunun ulusal edilgenlik olduunu, ulu-sunu yadsmak olduunu, bu adamlarn Ukraynal marksistler

arasnda bir blnmeye (!!) neden olduklarn vb. iddia ediyor.Bugn iiler arasnda Ukraynal ulusal bilincin ykselmesinekarn, bizdeki iilerin ancak bir aznln ulusal bakmdan bilin-li olduunu ne sryor Bay Yurkevi, ounluk ise hala Ruskltrnn etkisi altnda bulunmaktadr. Ve bizim grevimiz, diyehaykryor kk-burjuva milliyetisi, ynlar kuyruunda [sayfa 28]gitmek deildir, onlar ardmzdan srklemektir, onlar ulusal g-revler konusunda aydnlatmaktr. (Dzvin, s. 89.)

Bay Yurkeviin btn bu muhakeme tarz, batanaa birburjuva milliyetisinin muhakeme tarzdr. Ama kimileri Ukraynanntam eitliini ve zerkliini isteyen, kimileri de bamsz bir Ukray-na devleti isteyen burjuva milliyetileri asndan bile, bu muhake-me tarz salam deildir. Ukraynallarn zgrlk zlemlerine karkan Byk-Rus ve Polanyal toprak sahipleri snf ve ayn zaman-da bu iki ulusun burjuvazileridir. Bu iki snfn direnmesini krabile-cek olan toplumsal g, hangi gtr? 20. yzyln balangc busoruya somut bir yant getirdi: bu g, ancak, kendisiyle birliktedemokratik kyll eyleme srkleyebilen ii snf olabilir. Zaferi,ulusal basky olanaksz klacak olan gerekten demokratik gcblmeye ve, bylelikle zayf drmeye alan Bay Yurkevi, budavranyla, yalnzca genel olarak demokrasinin deil, yurdu olanUkraynann karlarna da ihanet etmektedir. Eer Byk-Rusya veUkrayna proleterleri birlik olarak hareket ederlerse, zgr Ukraynabir gerek olabilir; byle bir birlik olmadan zgr Ukrayna olanaks-zdr.

Ama marksistler, sorunu, burjuva ulusal adan koymakla yetinmezler. On yllardan beri, Gney, yani Ukrayna, Byk-Rus-


25/215


yadan kapitalist sektrlere, madenlere, kentlere, onbinlerce ve yz-binlerce kyl ve iiyi eken hzl bir iktisadi gelime iindedir. Ve

bu olay,tartma gtrmez biimde ilerici nitelik tar. Kapitalizm,dargrl, alkanlklarna bal, iine kapanm ve son derece bi-lisiz Rus ya da Ukraynal kylnn yerine, yaam koullar, Rusolsun, Ukraynal olsun, zgr ulusal snrll ykan etkin proleterikoymaktadr. Diyelim ki Rusya ile Ukrayna arasna, gnn birindebir devlet snr geirilmi olsun: byle bir durumda bile Byk-Rus

ve Ukraynal iilerin zmlenmesinin tarihsel bakmdan ilericiniteliinden kuku duyulamaz; [sayfa 29] nasl ki, Amerikada uluslarnkaynamasnn ilerici bir ey olduundan kuku duyulamazsa, Ukray-

na ve Rusya zgr olduu lde, kapitalizmin gelimesidaha hzl

olacaktr;ve bu kapitalizm,btn uluslarn, devletin btn blge-lerinin ve (eer Rusya, Ukraynaya gre bir komu devlet olsayd)btn komu devletlerin iilerini daha da ok kentlerine, Maden-lerine, fabrikalarna doru ekecektir.

Bay Yurkevi, iki ulusunproletaryasnn birliini, kaynamasnve zmlenmesini, Ukrayna ulusal grevlerinin bir anlk baarsna

feda ederken, gerek bir burjuva gibi, hatta ileriyi gremeyen,dargrl bir burjuva gibi, yani bir kk-burjuva gibi davranmakta-dr. lkin ulusal grevler, ondan sonra proletaryann grevleri, diyor-lar burjuva milliyetileri, ve onlarn ardndan Yurkeviler, Dontsov-lar ve teki yalanc-marksistler bunu yineliyorlar. Biz, her eydennce proletaryann grevleri diyoruz, nk bu grevler, yalnzcaemein ve insanln srekli ve hayati karlarn karlamakla kal-myor, ama ayn zamanda, bunlar, demokrasinin karlarna da uy-gun dmektedir;ve gerek demokrasi olmadan Ukrayna ne zerkolabilir, ne de bamsz.

Ve ensonu, Bay Yurkeviin milliyeti incilerle dolu muhake-mesinde bir baka nokta zerinde de duralm. Ukraynal iilerinbir aznlnn ulusal bilince ulatn sylyor: iilerin ounluu,hala Rus kltrnn etkisi altnda bulunmaktadr diyor.

Proletarya szkonusu olduu zaman, Ukrayna kltrn birtm olarak, gene bir tm olarak Rus kltryle karlatrmak, bur-

juva milliyetiliinin yararna olarak, proletaryann karlarna utan-madan ihanet etmektir.

Btn milliyeti-sosyalistlere, ada her ulusun, iki ulusuierdiini syleyeceiz. Her ulusal kltr, iki ulusal kltr ierir.


26/215


Purikevilerin, Gukovlarn ve Struvelerin bir Rus kltr vardr,ama ona karlk ernievskinin ve Plehanovun adlarnn nitelen-

dirdii bir Byk-Rus kltr vardr. [sayfa 30]Ayn biimde, iki Ukray-na kltr vardr; nasl ki Almanyada, ransada, ngilterede, Ya-hudilerde vb. iki ayr kltr varsa. Eer Ukrayna iileri, Rus kltr-nn etkisi altnda ise, biz iyi biliyoruz ki, papazlarn ve burjuvazininRus kltrnn fikirlerine paralel olarak, Rus demokrasisinin vesosyal-demokrasisinin fikirleri de, o iiler zerinde etkide bulun-maktadr. Birinci tr kltr e kar savarken, bir Ukraynalmarks-

ist, bunu, ikinci kltrden her zaman ayrdedecek ve Ukraynaliilere yle diyecektir: bilinli Rus iisiyle, onun yaznyla, onun

fikir evresiyle her trl birleme olanaklarn olanca gcmzlekavramamz, kullanmamz ve glendirmemiz mutlaka gereklidir;hem Ukrayna,hem Rusya ii hareketinin hayati karlar bunu ge-rektirir .

Eer Ukraynal bir marksist, Rus kyclara kar duyduuta- mamen hakl ve doal kinin bir parasnn, hafif bir dmanlkduygusu biiminde bile olsa, Rus iilerinin proleter kltrn veproleter hareketini kapsamasna izin verirse, kendisi bu yzden bur-

juva milliyetiliinin bataklna kaym olacaktr. Ayn ekilde, eerbir Rus marksisti, Ukraynallarn tam hak eitlii isteini ya da onla-rn bamsz bir devlet kurmahakkn bir an bile unutursa, yalnzcaburjuva deil, ama ar gerici milliyetiliin bataklna kaym olur.

Rus ve Ukraynal iiler, proleter hareketinin ortak ya da ul-uslararas kltrn, propagandann hangi dilde yapld konusun-da ve bu propagandayla ilgili salt yerel ya da salt ulusal ayrnt

sorunlar konusunda en byk bir hogr gstererek, birlikte sa-vunmaldrlar ve bir tek devlet erevesi iinde yaadklar srece,

bu savunmay, en sk birlik ve organik kaynama iinde yapmal-drlar. Bu, marksizmin mutlak bir zorunluluudur. Bir ulusun iile-riyle bir baka ulusun iileri arasnda her trl ayrma giriimi,marksist zmlemeye kar her saldr, proletaryay ilgilendiren[sayfa 31] sorunlarda bir tm saylarak, ulusal bir kltr, szde tek veblnmez olduu iddia edilen bir baka ulusal kltrle kar karyagetirme vb., burjuva milliyetiliinden esinlenen davranlardr vebunlara kar amanszca savalmaldr.


27/215


IV. ULUSAL KLTR ZERKL

Ulusal kltr slogan, yalnzca ulusal sorunda btn propa-ganda ve ajitasyonumuzun burjuva propagandasndan farkl yanla-rn belirterek ideolojik ieriini tanmlad iin deil, ayn zaman-da, nl ulusal kltr zerkliinin koca program bu slogana dayan-d iin de, marksistler bakmndan byk nem tar.

Bu programn temel kusuru, ilke bakmndan yanlgs, ensonuna kadar vardrlm ve en ince ve en mutlak milliyetilii uy-gulama alanna koyma abas gstermesindedir: her yurtta, ken-disini u ya da bu ulusun bireyi olarak kaydettiriyor ve her ulus,

yelerini vergilendirme yetkisi olan, bir ulusal parlamentosu (diye-ti) ve ulusal devlet sekreterleri (bakanlar) olan bir hukuksal btnoluturur.

Bu fikir, ulusal soruna uyguland zaman, durum, Proud-honun fikrinin kapitalizme uygulanmasna benzer. Kapitalizmi veonun temelindeki meta retimini ortadan kaldrmamak, ama butemeli arlklardan, yaban otlarndan vb. arndrmak; deiimi vedeiim-deerini ortadan kaldrmamak, ama tersine, onu yerle-tirmek, genel, mutlak, adil hale getirmek, duraksamalardan, bu-nalmlardan arndrmak. Proudhonun fikri, byle bir fikirdir.

Proudhon kk-burjuva olduu lde, onun teorisi, dei-imi ve meta retimini mutlak hale getirir, doann aheseri sayar;

ve burjuva milliyetiliini, iddetten ve adaletsizliklerden vb. arn-drarak onu mutlak bir ey, doann aheseri sayan ulusal kltrzerklii teori ve program da, ayn lde, kk-burjuva niteliktar. [sayfa 32]

En adil, saf, en ince ve en uygar olsa bile, marksizm mil-liyetilikle badaamaz. Onun yerine, marksizm, enternasyonaliz-mi ileri srer, her yeni kilometre demiryoluyla, her yeni uluslararastrstle, (hem iktisadi eylemiyle ve hem de fikirleri ve zlemleriyleenternasyonal olan) her yeni ii rgtyle gzmzn nndegelien btn uluslarn tek bir yksek birlik iinde kaynamasnkoyar.

Ulusal zellik (nationalit) ilkesi, burjuva toplumda, tarihselbakmdan kanlmaz ve zorunlu bir ilkedir ve bu toplumu ele alanbir marksist, ulusal hareketlerin tarihsel haklln, kesin olarak ka-bul eder. Ama bu kabul ediin, milliyetilii savunma biimini alm-


28/215


amas iin, o, ulusal hareketlerde ilerici ne varsa ancak onu destek-lemekle yetinmelidir; yle ki, proleter bilinci, burjuva ideolojisi ta-

rafndan karartlm olmasn.eodal uyuukluktan kan ynlarn uyan ilerici bir eydir,nasl ki bu ynlarn halkn egemenlii uruna, ulusun egemenliiuruna her trl ulusal baskya kar savam da ilerici bir eyse.Marksistin en kararl ve en tutarl demokratizmi, ulusal sorunun b-tn ynlerindemutlak savunma grevi, buradan gelmektedir. Bu,zellikle olumsuz bir grevdir. Proletarya, milliyetilii destekler-ken ar davranlara gidemez, nk daha ilerde, milliyetiliig-

lendirmeyi hedef tutanburjuvazinin olumlu eylemi balar.

Her trl feodal boyunduruu krmak, uluslara kar her tr-l baskya, uluslardan biri ya da dillerden biri iin her trl ayrca-la kar kmak, demokratik bir g olarak proletaryann mutlakgrevidir, ulusal kavgalarla karartlan ve geciktirilen proleter snf-nn savamnn mutlak karnadr. Ama kesin olarak snrlandrlmolan ve snrlar belli tarihsel bir alana yerletirilmi bulunan ere-

venin tesinde burjuva milliyetiliine yardm etmek, proletaryayaihanet ve burjuvazinin saflarna gemek olur. Burada ok kez okince olan bir snr vardr ki, bundu ve Ukraynal [sayfa 33] milliyeti-sosyalistler bunu tamamen unutmulardr.

Ulusal boyundurua kar savam m? Evet, elbette. Her tr-l ulusal gelimeiin, genel olarak ulusal kltriin savam m?Elbette ki hayr. Kapitalist toplumun iktisadi gelimesi, btn dnya-da gelimesi tamamlanmam ulusal hareketler rnekleri, bazkk uluslarn birbiriyle kaynatrlmasyla ve bunlarn zararna ola-rak byk uluslarn kuruluu rnekleri, bize uluslarn zmlenmesirnekleri sunmaktadr.

Burjuva milliyetiliinin ilkesi, genel, olarak, milliyetin geli-mesidir, burjuva milliyetiliinin tekelci nitelii burdan gelir, sonuolmayan ulusal kavgalar burdan doar. Proletarya ise, herhangi birulusun ulusal gelimesini desteklemek yle dursun, ynlar bugibi hayallere kar uyarr, kapitalist deiim iin en geni zgrlsavunur ve zorla zmleme ya da ayrcalklara dayanan zmlemednda, uluslarn zmlenmesini olumlu karlar.

Adil snrlar iinde milliyetilii desteklemek, milliyetiliikurmak, zel devlet organizmas aracyla btn uluslar arasndasalam ve gl itler kurmak: ite ulusal kltr zerkliinin ideo-


29/215


lojik temel ve ierii budur. Bu fikir, batanaa burjuvaca ve ba-tanaa yanltr. Proletarya, milliyetiliin gelimesine destek ola-

maz; tersine, o, ulusal farklarn silinmesine ve uluslararas engelle-rin yklmasna, milliyetler arasndaki balar salamlatran her eye,uluslarn birbirleriyle kaynamasna yardm eden her eye, destekolur. Baka trl davranmak, gerici milliyeti kk-burjuvazinin

yannda yer almak olur. Ulusal kltr zerklii tasars, Avusturyasosyal-demokratlarnn Brnn Kongresine18 (1899da) tartlmak ze-re getirildii zaman, bu tasarnn teorik incelenmesi zerinde durul-mad ya da hemen hemen durulmad. Ama bununla birlikte, buprograma kar, u iki itirazn ileri srlm olmas anlamldr: 1

programn papazlarn egemenliini glendirecei; 2 programn[sayfa 34] ovenlii glendirecei, onu her kk toplulua, her kkgruba sokaca (Brnn Kongresinin Almanca resmi tutanaklar, s.92. Bu tutanaklarn, Yahudi Milliyeti Partisi (SERP)19 tarafndan yayn-lanan bir Rusa evirisi vardr).

Kukusuz, szcn genel olarak kabul edilen anlamyla,yani okul vb. olarak ulusal kltr dnyann btn lkelerinde u

anda papazlarn ve burjuva ovenlerin etkisi altnda bulunmaktadr.Bundular ulusal kltr zerkliini savunduklar zaman, uluslarnoluumunun, bu uluslarn barnda geen snf savamnn her tr-l yabanc elerden arndrlmas gibi bir etkide bulunacan sy-lerken, aka gln bir safsatada bulunmaktadrlar. Her kapitalisttoplumda, gerekten ciddi snf savam, her eyden nce iktisa-di ve siyasal alanda geer. Eitim alann ayr tutmak her eydennce sama bir topyadr, nk (genel olarak ulusal kltr gibi)okulu, ekonomiden ve siyasetten ayrmak olanakszdr; ikincisi, sa-ma ve eskimi yerel nitelikteki itleri ve, nyarglar ykmaya her

zorlayan, kapitalist lkenin iktisadi ve siyasal yaamnn kendisidir;okulu vb. ayrmakla, saf klerikalizmi (papaz yandaln) ve safburjuva ovenizmini korumaktan ve glendirmekten te bir ey

yapm olmayz. Anonim irketlerde ayr ayr uluslarn kapitalistleri pekl,

tam anlama iinde birlikte bulunabiliyorlar. abrikada ayr ayr ulus-lardan gelme iiler birlikte alyorlar. Gerekten ciddi ve derinher siyasal sorunda gruplama, snflara gre oluyor, uluslara gredeil. Okul ve benzeri alanlardan devletin mdahalesini ortadankaldrmak ve bunlar uluslarn eline teslim etmek, deyim uygun


30/215


derse, en ideolojik ve saf ulusal kltre ya da papaz egemen-liinin ve ovenizmin ulusal temeli zerinde alp gelimeye en

elverili olan alann, uluslar birbiri ile kaynatran ekonomiden ayr-maya aba gstermekten baka bir ey deildir. Pratik uygulama-da, toprak-d (u ya da bu ulusun [sayfa 35] zerinde yaad top-raa bal olmayarak) zerklik plan, ya da ulusal kltr zerkliibir tek eyi ifade edebilir: okulun uluslara gre blnmesi,yanieitimde ulusal kapal alanlarn kabul. Proletaryann sosyalizm uru-na, snf savam bakmndan sorunu ele almasndan vazgetik,demokrasi asndan bile nl bundu plannn btn gerici nite-liini anlayabilmek iin, bu planngerekten neyi temsil ettiini ak-

a grmek yeter.Bir rnek ve okulun ulusallatrlmas iin bir proje, bizeneyin szkonusu olduunu aka gsterecektir.

Amerika Birleik Devletlerinin btn yaamnda, Kuzey eya-letleriyle Gney eyaletleri hala blnm durumdadr; Kuzeyde z-grlk ve kle sahiplerine kar savam gelenekleri egemendir;Gneydeki eyaletlerde, iktisadi baskya urayan, kltrel bakmdangeri halde tutulan (zenciler arasnda okuma yazma bilmeyenlerinoran %44, beyazlar arasnda %6dr) zencilere kar zulmn kaln-tlaryla birlikte, kleci gelenekler egemendir. Kuzey eyaletlerindezencilerle beyazlar ayn okula giderler, Gneyde zenciler iin zelokullar eer deyimi uygun grrseniz ulusal ya da rksal okullarbulunmaktadr. Bana yle geliyor ki, bu, okulun ulusallatrl-masnn biricik pratik rneidir.

Avrupann dousunda, yle bir lke var ki, orada, Beylis20

davalar tezgahlanabiliyor ve Purikeviler, Yahudileri zencilerinkin-den bile kt bir yazgya itebiliyorlar. Bu lkede, son zamanlarda,bir bakan, Yahudi okullarnn ulusallatrlmas iin bir tasar hazrla-d. Ne mutlu ki, bu gerici topyann gerekleme ans yoktur, naslki tutarl demokrasinin gereklemesinden ve ulusal kavgalarn sonaermesinden telaa kaplan, ve okullar paylama konusunda ulus-larn boazlamasna engel olmak... ulusal kltrler arasndason-

suzlua kadar sren dmanlklar yaratabilmek iin, uluslar, eitimalannda cam fanus iine hapsetmeyi kefetmi olan Avusturya k-k-burjuvalarnn planlarnn da [sayfa 36] kabul edilme ans yoksa.

Avusturyada ulusal kltr zerklii, znde, edebiyatlarnbir kefi olarak kald, ve Avusturya sosyal-demokratlarnn kendileri


31/215


de bunu pek ciddiye almadlar. Buna karlk, Rusyada ulusal kl-tr zerklii, btn Yahudi burjuva partilerinin ve bundular gibi,

Kafkasyal parti ykclar gibi, sol poplist eilimde olan Rusya ulu-sal partileri konferans gibi,. ayr ayr uluslarn kk-burjuva ve opor-tnist elerinin programlarnda yer almtr, (Ayra iinde belirte-lim ki, Rusya ulusal partileri konferans 1907de topland ve bu ko-nudaki karar ounlukla alnd, Rus sosyalist-devrimcileri21 ve Po-lonya sosyal-yurtseverleri PSP22oylamaya katlmadlar. Bu katl-may, sosyalist-devrimcilerin ve PSP yelerinin ulusal programlailgili bu kadar nemli bir ilke sorunu karsndaki son derece karak-teristik tutumlarn aa vurmaktadr!)

Avusturya da, byle bir program Yahudiler iin nermeninolanakszln tantlamaya, kitabnda koca bir blm aydan, ulu-sal kltr zerkliinin balca teorisyeni Otto Bauerin kendisiolmutur, Rusyada Yahudiler arasnda bu program kabul edenler,tm kk-burjuvalar ve onlarn temsilcisi Bund oldu.* Bu, ne de-mektir? Bu u demektir ki, tarih baka bir devletin siyasetinin somutrneiyle Bauerin [sayfa 37] kefinin samaln aa vurmutur, tp-k (Struve, Tugan-Baranovski, Berdiayev ve reks gibi) Rus bern-taynclarnn,25 marksizmden liberalizme hzl geileriyle, Almanberntaynclnn gerek ideolojik ieriini aa vurduklar gibi.

Ne Avusturyal sosyal-demokratlar, ne Rus sosyal-demokrat-lar, ulusal kltr zerkliini programlarna almamlardr. Amaen geri lkenin Yahudi burjuva partileri ve birok szde sosyalistkk-burjuva gruplar, burjuva milliyetiliinin fikirlerini, ii evre-lerine, incelmi bir biimde sunabilmek iin bunu programlarna

koydular. Bu olay pek anlamldr.

*Bundularn inanlmaz bir gayretkelikle ulusal kltr zerkliinin btn Yahudi burjuva partileri tarafndan kabul edilmi olmas gereini yadsmalar anlalr

bir eydir. Bu, Bundun gerek roln apak ortaya koymaktadr. Bundulardan biri, M.Manin,Luta23 bunu, bir kez daha yadsmaya kalkt zaman, N. Skop onun maskesinidrmekte kusur etmedi (bkz: Prosveenye,24 n 3), Ama Bay Lev Yurkevi, Dzvinde(1913, n 7-8, s. 92), N. Sk.nin Prosveenye, n 3, s. 78deki, Bundular btn Yahudiburjuva partileri ve gruplaryla birlikte uzun zamandan beri ulusal kltr zerkliinisavunmaktadrlar tmcesini anarken aktard bu tmceden Bundular szcnkarrsak, ve ulusal kltr zerklii szckleri yerine, ulusal haklar szcklerinikoyarsak, bu davran karsnda omuz silkip gemek gerekir! Bay Lev Yurkevi birmilliyeti olmakla, sosyal-demokrasi tarihi ve program konusunda bilisiz olmaklakalmyor, ii Bundun yararna olarakbasit sahtekrla vardryor. Bundun ve Yurkevilerindurumlarnn pek parlak olmad besbellidir.


32/215


ULUSAL sorun zerinde Avusturya programndan szetmeyesra geldiine gre, bundularn sk sk deitirdikleri gerei ortaya

koymamz gerekir. Brnn Kongresine safbir ulusal kltr zerk-lii programsunuldu. Bu, Gney Slavlar sosyal-demokrat partisi-nin programyd ve ikinci paragraf yleydi: Avusturyada yaayanher ulus, yelerinin bulunduu blge hangisi olursa olsun, (dil vekltr alanna giren) btn ulusal sorunlarn tam bamsz olarakdzenleyen zerk bir grup oluturur. Bu program, yalnzca Kristantarafndan deil, ama byk etkisi olan Ellenbogen tarafndan dasavunuldu. Ama buna karn program geri alnd, nk lehindetek bir oy kullanlmad. Bunun yerine lkelik (territorialiste) bir prog-

ram, yani ulusun yelerinin yaad blgeyi gznnde tutmay-an hi bir ulusal grup yaratmayan bir program benimsendi.Programn nc paragraf yledir: bir tek ve ayn ulusun

zerk ynetimblgeleri, birlik halinde, ulusal sorunlarn tam bam-sz olarak dzenleyen tek bir ulusal birlik olutururlar (bkz:Pros-

veenye, 1913, n 4, s. 28).26 Bu uzlama programnn da yanlolduu ortadadr. rnein yle bir durumu nasl aklayacaz: Sa-ratov eyaleti sakinlerinin [sayfa 38] Alman topluluu, art, Riga ya daLotz iilerinin Alman mahallesi, art Petersburg dolaylarndaki Al-man kasabas vb., Rusya Almanlarnn biricik ulusal btnnoluturacaklardr. Besbelli ki, belirli bir devlet iinde hangi ulusal-topluluktan olursa olsun her topluluun rgtlenmesi dahil, her tr-l rgtlenme zgrln asla reddetmemekle birlikte sosyal-de-mokratlar, byle bir eyi isteyemezlerve byle bir birlie arka -kamazlar. rnein Rusyann ayr ayr blgelerindeki ayr ayr sn-flardan gelme Almanlar bir devlet yasasyla zel olarak tek bir Al-man ulusal btn iinde birletirmeye gelince, byle bir grevi,ancak papazlar, burjuvalar, kk-burjuvalar, kim olursa olsun yk-lenebilir, ama sosyal-demokratlar yklenemez.

V. ULUSLARIN ETL VE ULUSALAZINLIIN HAKLARI

Ulusal sorunun tartmasnda Rusya oportnistlerinin en okbavurduklar yntem, Avusturya rneini ileri srmektir.Severna-

ya Pravdadaki yazmda (Prosveenye, n10, s. 96-98) ki oport-nistler bu yazya kar sava amlard (Bay Semkovski, Novaya


33/215


Raboaya Gazetada,27 Bay Liebmann da Zeitta) ulusal sorununbiricik zmnn, bu sorun kapitalist dnyada zmlenebildii

kadar, tutarl demokratizm olduunu belirttim. Ve bu grmtantlamak iin svire rneini verdim.Bu rnek, yukarda ad geen iki oportnistin houna gitme-

mi; bunlar, grm rtmeye ya da kapsamn daraltmayaalyorlar. Kautskyye gre, svire, ei-benzeri bulunmayan bir r-nei temsil edermi: gya svirede tamamen kendine zg birmerkeziyetsizlik, kendine zg bir tarih, zel corafi koullar venfusun son derece zgn bir dalmas vb., vb. varm.

Bunlar; tartmann temel konusundankama abalarndan

baka bir ey deildir. Kukusuz trde(homogne) [sayfa 39]

bir ulu-sal devlet olmama anlamnda svirenin kendine zg bir durumuvardr. Ama ayn kendine zg durum (ya da Kautskynin ekledii

gibi ayn gerilik durumu) Avusturyada da, Rusyada da vardr. Ku-kusuz, svirede, bu lkenin tarihinin ve geleneklerinin zel, zgnkoullar, komu Avrupa lkelerinin oundakindendaha ok de-mokratizmi salamlardr.

Ama bir rnekten baz eyler alma szkonusu olduuna gre,btn bunlarn burada yeri yoktur. Bugnk koullarda u ya da bukurumun tutarl bir demokratizmin ilkelerine uygun olarakgerekletirildii lkelerin hepsi, bir bakma, ei-benzeri bulunmay-an lkelerdir. Bu, bizim, programmzda btn kurumlarda tutarlbir demokratizmin uygulanmasn istememize engel olur mu?

svirenin zelliini meydana getiren ey, tarihidir, corafikoullardr ve baka eylerdir. Rusyann zelliini meydana getireney, burjuva devrimler dneminden bugne kadar ei grlmemigte bir proletaryadr ve nesnel olarak (trl belalar ve ykmlarasrklenme nlenecekse) grlmedik hzda ve kararllkta bir iler-lemenin gerekliliidir.

Proletaryann gr asndan hareket ederek bir ulusal prog-ram hazrlyoruz. En iyi rnekler yerine en kt rneklerin alndnerede grlmtr?

Her ne olursa olsun, kapitalist dzende ulusal barn (ger-ekleebildii kadar)yalnzca demokratizmin tutarl bir tarzda uy-guland lkelerde gerekletirildii tartma gtrmez bir gerekdeil midir?

Byle bir ey, tartma gtrmeyeceine gre, svire yerine


34/215


Avusturya rneini inatla ileri sren oportnistler, tpk Avrupannen iyi anayasalarndan esinleneceklerine, en ktlerini kopya eden

kadetler gibi davranmaktadrlar.svirede devlet dili vardr, ama referandumlar srasndayasa tasarlarbe dilde baslr, yani devlet [sayfa 40] dilinde ve La-

tin kkenli iki lehede, 1900 saymna gre bu iki leheyi konuanlar3.315.443 nfus zerinden 38.651 kiidir, yani %1den biraz fazla.Ordudaki subaylar ve assubaylar erlere kendi anadillerinde hitapetmekte tam serbesttiler. Grisons ve Valais kantonlarnda (ki bun-larn her birinin nfusu 100.000in stndedir), szkonusu iki lehe,tam bir eitlikten yararlanmaktadr.*

u soru karmza kyor: ileri bir lkenin bu canldeneyimi-

niyaymal ve savunmal myz,yoksa Avusturyallarn dnyann hibir yerinde denenmemi olan (ve Avusturyallarn kendilerinin dehenz kabul etmedikleri) blgeler-d zerklik trnden icatla-

rn kabul m etmeliyiz?Byle bir icad tlemek, okulun milliyetlere gre bln-

mesini savunmak demektir, yani aka zararl bir propagandayakatlmak demektir. Oysa svire deneyimi, bir devletin btn iin-de (bakalarna gre) tutarl bir demokratizm dzeni altnda, (genebakalarna gre) en byk ulusal barsalamann pratikte olanaklolduunu ve bugereklemi bir eydir bize gstermektedir.

Sorunu incelemi olanlar, svirede ulusal sorunun DouAvrupadaki anlamylavar olmadn sylemektedirler. Ulusal sorun

terimi bile burada bilinmemektedir... svire, ulusal-topluluklararas savam, artk ok geride kalm bir dnemde amtr, 1797-1803te.**

Bu demektir ki, zamannn feodalizmden kapitalizme geiile ilgili sorunlarn en demokratik tarzda zme balam olanbyk ransz devrimi dnemi, ulusal sorunu da, geerken z-

me balayabilmitir.imdi de kalksn Semkovskiler, Liebmannlar ve teki opor-

tnistler bu zmn ancak ve ancak svireye zg olduunuve Rusyann herhangi bir blgesine, hatta imdiden 209.000 nfus

iinde, kendi-lkelerinde dil bakmndan [sayfa 41] tam bir hak

*Bkz: Ren Henry,La Suisse et la question des langues, Berne 1907.**Bkz: Ed. Blocher,Die Nationalitten in der Schweitz, Berlin 1910.


35/215


eitliindenyararlanmak isteyen 40.000 yurttan konutuuiki lehe-nin bulunduu Rusyann bir blgesinin bir blmne uygulanama-

yacan ne srmeyi denesinler!Uluslarn ve dillerin tam eitlii propagandas, her ulusta de-mokratik ilkelerin tutarl olarak uygulanmasndan yana olan eleri(yani yalnzca proleterleri) , onlar ulusal topluluklarna gre deil,devletin genel yapsnda derin ve ciddi olumlu deiiklikleri ger-ekletirme zlemlerinden trbirletirerek toplu hale getirir. Bunakar, ulusal kltr zerklii propagandas, baz gruplarn ve kiilerindileklerine karn, uluslar bler ve gerekte bir ulusun iilerini

kendi burjuvazisine yaklatrr (nl ulusal kltr zerkliinin btn

Yahudi burjuva partileri tarafndan benimsenmesi).Tam hak eitlii ilkesi, ulusal aznlklarn haklarnn gvencealtna alnmasna sk skya baldr.Severnaya Pravdadakiyazm-da, bu ilke, sonradan marksistlerin kongresinde alnan resmi vedaha tam ve belirli kararda ifade edildii tarzda ele alnmtr. Bukarar, uluslardan birine tannan her trl ayrcaln ve bir ulusalaznln haklarnn her trl ihlalinin hi olmam olduunu beyaneden bir temel yasann anayasaya konmasn istemektedir.

Bu formlle alay etmeye kalkan Bay Liebmann soruyor:Peki, bir ulusal aznln haklarnn neler olduunu nasl bileceiz?Ulusal okullarda kendi ders programna sahip olma hakk, buhaklar arasnda mdr? Kendi yarglarna memurlarna, kendi okul-larna ve anadiline sahip olma hakkndan yararlanabilmek iin birulusal aznln nemi ne olmaldr? Bay Liebmann bu sorulardankesin bir ulusal programn gereine varmak istemektedir.

Gerekte bu sorular, bunduluun, ufak-tefek ayrntlar vezellikler zerindeymi gibi grnen bir tartmadan yararlanarak,bize nasl bir gericilik meta sunma abasnda [sayfa 42] olduunuaka gsterir.

Kendi ulusal okulunda kendi ders program!.. Marksistler-de, sevgili milliyeti-sosyalist, rnein mutlak olarak laik bir okulugerektiren ortak bir okul program vardr. Marksistler asndan, de-mokratik bir devlette hi bir zaman ve hi bir yerde bu ortak prog-ramdan ayrlmak mmkn deildir (ve bu programa dil vb. gibiyerel maddeleri katmak blgenin halkna ait bir itir). Okul ala-nn devletin yetki alanndan kararak ulusal-topluluklara vermeyiama edinen ilkeye gelince, bundan kan sonu udur ki, bizim


36/215


demokratik devletimizde, biz iiler, halkn kurularn, papaz okul-lar amak iin harcama olanan ulusal-topluluklara tanyacaz!

arknda olmadan Bay Liebmann, ulusal kltr zerkliinde geri-ci nitelikte ne varsa hepsini aklad!Bir ulusal aznln nemi ne olmaldr? Bundularn o ka-

dar vdkleri Avusturya program bile bu noktada bir ey syleme-mektedir. Bu program (bizdekinden daha ksa ve daha az ak birtarzda) unu beyan eder: Ulusal aznlklarn haklar, imparatorlukParlamentosu tarafndan kabul edilen bir zel yasayla gvence alt-na alnr. (Brnn program, 4.)

Acaba niin, hi kimse, Avusturyal sosyal-demokratlar, bu

yasann ayrntl olarak aklanmas iin sorguya ekmemitir? Sz-konusu olan haklarn tam olarak ne olduu ve haklar gvencealtna alnacak olan aznln hangisi olduu konusunda bilgi iste-memitir.

nk her akl banda kimse anlar ki, bir programda, ayrntniteliindeki sorunlar nceden belirlemek gereksiz ve olanaksz-dr. Program, ancak, temel ilkeleri saptar. ncelediimiz rnekte,temel ilke, Avusturyallarda st rtl biimde ve Rusya marksist-lerinin son kongre kararnda da aka ifade edilmitir. Bu ilke, hibir ulusal ayrcalk ve hi bir ulusal eitsizlik tanmamak, bunlaragz [sayfa 43] yummamaktan ibarettir.

Bunduyu ,bu konuda aydnlatmak iin somut bir rnek elealalm. St. Petersburg kentinde, 18 Ocak 1911de, okul saym, Ulu-sal Eitim Bakanlna bal ilkokullarda 48.076 renci bulun-duunu ve bunlarn 396snn, yani % 1' den aznn Yahudi olduunugstermitir. Ayrca iki Romanyal, bir Grc, Ermeni vb. vardr.28

Bu ilikiler ve koullar eitliliini kucaklayan kesin bir ulusal pro-gram yapma olana var mdr? (Kukusuz, Petersburg, Rusyannulusal bakmdan en kark kenti deildir.) yle sanlr ki, bun-dular gibi ulusal inceliklerin uzmanlar bile, byle bir program

yapmay gze alamazlar.Devletin anayasasnda aznlk, haklarn ihlal eden her trl

nlemleri yetersiz ilan eden bir temel yasa olsayd, her yurtta, dev-let hesabna, rnein, Yahudi dili, Yahudi tarihi vb. okutacak zelretmenlerin grevlendirilmesini, ya da Yahudi, Ermeni ve Ro-manyal ocuklar iin, hatta tek bir Grc ocuu iin resmi birlokal ayrlmasn yasaklayan yasa ve kararnamelerin yrrlkten


37/215


kaldrlmasn isteyebilirdi. Her durumda, hak eitlii temeli zerin-de, ulusal aznlklarn akla-yakn ve gerekletirilebilir isteklerini

karlamak hi de olanaksz deildir ve bu eitlii savunmann zararlolduunu kimse syleyemez. Tersine, rnein Petersburgun Yahu-di ocuklarna ayrlm bir Yahudi okulu isteyerek, okulun uluslaragre blnmesini savunmak, elbette ki, zararl olur; 1, 2 ya da 3ocuktan ibaret olsa dabtn ulusal aznlklar iin ulusal okullarnkurulmas ise, yalnzca olanakszdr.

stelik lke apndaki hi bir genel yasa, bir ulusal aznln,kendi zel okuluna ya da tamamlayc derslerde vb. zel ret-menlere hak kazanabilmesinin, ne lde olacan saptayamaz.

Buna karlk, hak eitlii zerine lke apndaki genel yasa,zel genelgelerle, blge diyetlerinin, kentlerin, zemstvolarn, [sayfa 44]topluluklarn vb. kararnameleriyle pekala ayrntlarna kadar sap-tanabilir ve gelitirilebilir.

VI. MERKEZLEME VE ZERKLK

Bay Liebmann yantnda yle yazyor:Bizde Litvanyay, Baltk Denizi blgelerini, Polonyay,

Volhinyay, Gney Rusyay vb. gznne getiriniz, her yerdekarkbir nfus bulacaksnz, byk sayda ulusal aznl bulunmayan tekbir kent yoktur. Merkeziletirmeden ne kadar kanrsak kanalm,gene de her yerde, eitli blgelerde (zellikle kent topluluklarn-da), birlikte yaayan ayr ayr milliyetlerle karlalr; oysa demok-ratizm, ulusal aznl ulusal ounlua baml klmaktadr. Amabilindii gibi, V. ., svire Konfederasyonunda grlen devletin fe-deratif rgtlenmesine ve ar merkeziyetsizlie kardr. nsannacaba niin svireyi rnek olarak gsterdiini soras geliyor.

svire rneini neden andm yukarda akladm. Ayn bi-imde bir ulusal aznln haklarnn korunmas sorununun ancakhak eitlii ilkesini benimseyen tutarl bir demokratik devlette, ,ge-nel bir yasann kabulyle, zme balanabileceini de akladm.

Ama yukarya ,aktarlan pasajda, Bay Liebmann, marksist ulusalprograma kar genellikle ileri srlen en gzde (ve en yanl) iti-razlardan birini (ya da kukucu, dncelerden birini) yinelemek-tedir.

Elbette ki, marksistler kapitalizmin gelimesinin devletlerin


38/215


olanaklar lsnde byk ve olanaklar lsnde merkezilemiolmasn gerektirdii gibi basit bir nedenden tr federasyona,

merkeziyetsizlie kardrlar.Btn tekikoullar eit olmak kayd-yla, bilinli proletarya, her zaman, daha byk bir devletten yanaolacaktr. O, her zaman, ortaaa zg zellie kar olacak ve pro-letaryann burjuvaziye kar yaygn bir temel zerinde geliebilecei[sayfa 45] geni bir savamnn srdrld geni topraklarn olabil-diince en sk bir iktisadi kaynamasn her zaman honutluklakarlayacaktr.

retici glerin kapitalizm tarafndan, geni lde ve hzlagelitirilmesi, tek bir devlet iinde toplanm ve birlemi geni top-

raklargerektirir;

ancak byle bir alan zerinde burjuva snf, tekikutupta proletarya snf, ona kout ve kanlmaz olarak gruplarken,kendisi de kastlarn, yerel ya da dinsel dar grlln, kkulusal aznlklarn vb. ortaaa zg, eskimi itlerini ykarak grup-laabilir.

Uluslarn kendi kaderlerini tayin etme hakkn, yani ayr birulusal devlet kurmak zere ayrlma hakkn baka bir yazda elealacaz. Ama ayr ayr uluslar tek bir devlet iinde birleebildiklerisrece, marksistler, hi bir zaman ne federatif ilkeyi, ne de merke-ziyetsizlii savunmayacaklardr. Merkezi bir byk devlet, ortaaazg paralantan, gelecein btn dnyann sosyalist birliine g-tren byk bir tarihsel ilerlemeyi ifade eder, ve (kapitalizme zl-

mez balarla bal) byle bir devlettengeenyoldan baka sosya-lizme giden yol yoktur.

Ama merkeziyetilii savunurken, bizim, ancakdemokratikmerkeziyetilii savunduumuzu unutmak balanmaz bir yanlgolur. Bu bakmdan genel olarak kk-burjuva zihniyeti ve zelolarak da (mteveffa Dragomanov29 dahil) kk-burjuva milliyetizihniyeti, sorunu, o lde kark hale getirmitir ki, dolaan yu-ma zmek iin biraz zaman yitirmemiz gerekecektir.

Ekonomileri, yaay biimleri, ulusal bileimleri vb. bakmn-dan zellikleri olan blgelerin zerkliini salayan yerel ynetimdezerklii reddetmek yle dursun, demokratik merkeziyetilik, ter-sine, bunu gerektirir. Bizde sk sk merkeziyetilikle, keyfi ynetim

ve brokratizm birbirine kartrlr. Rusyann tarihi, doal olarakbyle bir kartrmaya [sayfa 46] neden olmaktadr, ama bunun byleolmas, bu ikisini birbirine kartrma, bir marksist iin daha kolay


39/215


balanr bir yanlgy gerektirmez. En basiti, somut bir rnek elealmaktr.

Ulusal Sorun ve zerklik* balkl yazsnda Rosa Luxem-burg (daha ilerde szn edeceim) birok elendirici yanllklararasnda, zerklik istemini, yalnzca Polonyayla snrlandrmayaaba gstermekle ho ve elendirici olmak gibi zellii olan bir

yanlgya dmektedir.lkin zerkliinasl tanmladna bir bakalm. Rosa Luxem-

burg, kapitalist toplum iin temel nemde olan btn iktisadi vesiyasal sorunlarn, zerk yerel diyetlerin deil, ancak bir merkeziparlamentonun, btn devletin ortak parlamentosunun yetkisine

girmesi gerektiini kabul ediyor elbette ki, marksist olduunagre bunu kabul etmek zorundadr da. Bu temel nemdeki sorun-lar unlardr: gmrk politikas, sanayi ve ticaretle ilgili yasama,ulatrma ve iletiim (demiryollar, posta, telgraf, telefon vb.), ordu,maliye, kamu ve ceza hukuku,** eitim alann engelleyen genelilkeler (rnein eitimin mutlak laikliini salayan yasa gibi, geneleitim yasas gibi, asgari program, okul dzeninin demokratik biim-de rgtlenmesi yasalar gibi vb.), emein korunmas yasalar, siya-sal zgrlkleri koruyan, yasalar (birlik kurma hakk gibi) vb.., vb..

zerk diyetlerin yetki alanna devletin genel yasalar ge-reince salt yerel ya da blgesel, ya da salt ulusal sorunlar girer.Bu fikri ar lde dememek iin son derece ayrntl biimdegelitirerek, Rosa Luxemburg, rnein, yerel nemi bulunan de-miryollarnn yapmn (n12, .s. 149), yerel yollarn yaplmasn (n14-15, s. 376) vb. anmaktadr. [sayfa 47]

Ekonomi ya da yaay tarz alannda az da olsa zellikleriolan, zel bir ulusal bileimi bulunan vb. her blge iin byle birzerkliktanmayan gerekten modern bir devlet dnlemeyeceibesbellidir. Kapitalizmin gelimesi iin gerekli merkeziyetilik ilkesibyle bir (yerel ya da blgesel) zerklikle elimez; tersine, ancakbunun sayesinde brokratik olmayan, demokratik bir biimdeileyebilir. Ayn zamanda, sermayenin younlamasn, retici gle-rin gelimesini burjuvazinin ve proletaryannbtn devlet lsn-

*Przeglad Socjaldemokratyczny, 30 Krakov 1908 ve 1909.**Rosa Luxemburg, fikrini ayrntlara kadar gelitiriyor: rnein boanmayla

ilgili yasalar zerinde de -hakl olarak- duruyor (n 2, s. 162).


40/215


de gruplamasnkolaylatran byle bir zerklik olmadan kapita-lizmin geni lde, zgr ve hzl gelimesi olanaksz olurdu ya da

hi deilse son derece zorlard. nk,saltyerel(blgesel, ulusalvb.) sorunlarda brokratik mdahale, genel olarak iktisadi ve siya-sal gelimeye en byk engellerden biri olduu gibi, zel olarak daen nemli sorunlarda, temel sorunlardamerkeziyetiliin nndeduran engellerden biridir.

Onun iin Rosa Luxemburgumuzun en arbal bir tavr ile ve salt marksist terimler kullanarak zerklik istemininyalnzca

Polonyaya,yalnzcave istisnai olarak bu lkeye uygulanabileceinitantlamaya kalkmasn grerek glmsememek olanakszdr! El-

bette ki, burada snrl anlamyla yurtseverliin en kk izi yok-tur, burada olan yalnzca pratik nedenlerdir... rnein Litvanya ileilgili olanlar gibi.

Rosa Luxemburg drt eyaletin durumunu inceliyor: Vilnann,Kovnanun, Grodno ve Suvalkinin; ve okuru (ve bu arada kendisinide) Litvanyallarn daha ok bu eyaletlerde yaadklarna inandr-maya alyor. Bu eyaletlerin nfusunu birletirerek, nfusun%23'ne varan bir Litvanyal oran buluyor; Ymudlar da Litvanya-llara katsak bile nfusun ancak %31ine, yani te-birinden azna

varlmaktadr. Bundan karlan sonu, Litvanyann zerklii fikri-nin keyfi ve yapay olduudur (n 10, s. 807).

Rus resmi istatistiklerinin herkese bilinen kusurlarndan [say-fa 48] haberi olan okur, Rosa Luxemburgun yanlgsn hemen gre-cektir. Niin, Litvanyallarn %O,2yi,yzde sfr virgl ikiyi amadklarGrodno eyaleti alnmtr? Niin, Litvanyallarn nfusun ounluu-

nu oluturduu Troki ilesi deil de, btn Vilna eyaleti alnmtr?Niin, Suvalki eyaletinin btn hesaplanarak, nfusunun %52si-nin Litvanyal olduu saptanmtr da, bu eyaletin Litvanyal ileleri,

yani Litvanyallarn,nfusun %72sini oluturduu yedi ileden beiele alnmamtr?

Bir yandan modern kapitalizmin koullarndan ve gerekle-rinden szetmek ve te yandan, ne modern ne de kapitalistolmayan Rusyann ortaaa zg, feodal, brokratik resmi idariblnmesine dayanmak ve stelik de (ileleri deil de eyaletlerigznnde tutarak) bunu en kaba biimiyle yapmak glntr, Buidari blnmeyi ortadan kaldrmadan ve bunun yerine hazinenin,brokrasinin, gelenein, byk toprak sahiplerinin, papazlar zm-


41/215


resinin karlarnadeil de, kapitalizmin gereklerine uyangerektenmodern bir idari blnmeyi koymadan Rusyada azok ciddi hi

bir yerel reform yaplmasnn szkonusu olamayaca ok aktr.Kesinlikle sylenebilir ki, kapitalizmin bugnk gereksinmeleriarasnda, nfusun ulusal bileiminin mmkn olduu kadar trdehale getirilmesi gerei de bulunacaktr, nk i pazarn tam ola-rak ele geirilmesi iin ve iktisadi ilikilerin tam serbestlii iin ulu-sal nitelik, dil birlii, nemli bir etkendir.

lgin olan ey, Rosa Luxemburgun bu ak yanlgsnn,Polonyann istisnai zelliklerini tantlamay deil de, blgeler iinulusal zerklik ilkesinin gereksizliini tantlamaya kalkan bundu

Medem tarafndan benimsenmesidir. (bundular blgeler-d ulu-sal zerklik yandadrlar). Bizim bundularmz ve likidatrlerimiz,dnya sosyal-demokrasisindeen kt ne varsa, onlar her seferin-de alarak, ayr ayr lkelerin ve ayr ayr uluslarn sosyal-demokrat-larnn [sayfa 49] btn oportniste yanlglarn ve kararszlklarn be-nimsemektedirler. Bundularn ve likidatrlerin kt yazlarndanalnma paralar birletirerek sosyal-demokrasininktyann yan-stan birmze kurulabilirdi.

Medem, byk bir sz syleyen kimse tavryla,blgesel ze-rkliin bir blge iin iyi olabileceini, ama nfusu yarm milyondaniki milyona kadar varan ve alam bir eyaleti kaplayan Letonya, Es-tonya, vb. ynetim blgeleri iin iyi bir ey olmayacan sylyor.Bu, zerklik deil, basit birzemstvo olurdu. ... Zemstvonun stn-de gerek bir zerklik kurulmaldr. ... Ve yazar, eski eyaletlerin veeski ilelerin ortadan kaldrlmasn suluyor.*

Gerekte yaplan ey, ortaaa zg, feodal resmi idari bln-meyi koruyarak, ada kapitalizmin koullarnn ortadan kaldrl-mas ve darbelenmesidir. Ancak bu idari blnmeleri ilham etmiolan zihniyete sahip olan kimselerdir ki, ok ey bilen bilgi tavry-la, zemstvo ile zerklik arasndaki eliki zerine fikir yrte-bilirler ve zerklii byk blgelere ve zemstvoyu da kk bl-gelere zg sayan emay savunabilirler. Bu brokratik ema bug-nn kapitalizminin iine hi gelmez. Yalnzca yarm milyon deil,50.000 nfuslu olsa bile zerk ulusal bucaklar niin olmasn? Eerdurum gerektiriyorsa, ve eer iktisadi ilikiler bakmndan zorunluy-

*V. Medem, Rusyada Ulusal Sorunun Durumu, Vestnik Yevropi,31 1912. n 8-9.


42/215


sa, bu bucaklar; ayr ayr byklkteki komu bucaklarla trl biiml-erde birleerek bir tek zerk ynetim blgesi niin oluturmasn?

Btn bunlar, bundu Medemin aklamad srlardr.Belirtelim ki, sosyal-demokrasinin Brnn ulusal program,kesin olarak, blgesel ulusal zerklikten yanadr: bu program, Avus-turyay taca bal tarihsel topraklar yerine, snrlar ulusal bakm-dan belirlenmi bucaklara blmeyi nermektedir (Brnn progra-m, 2. madde). Biz ii bu [sayfa 50] kadar ileri gtrmezdik. Hi kuku

yok ki, nfusun trde ulusal bileimi, zgr ve geni lde ger-ekten modern bir ticaret iin en gvenilir etkenlerden biridir. Ku-kusuz, hi bir marksist hatta tutarl hi bir demokrat bile Avustu-

rya tacnn topraklarn ve (Avusturya tacnn topraklar kadar ktolmamakla birlikte, gene de ok kt olan) Rus eyalet ve ilelerinisavunmaz, ve bu eskimi idari blnmeler yerine halklarn ulusalbileimini olanaklar lsnde gznne alan yeni blnmeler ka-bul etme gereine kar kmaz. Ve ensonu kukusuz, kckolsa bile, trde ulusal bileimi olan ve evresinde, aralarnda kura-caklar her trl ilikiler ve zgr derneklerle, lkenin ve hatta dnya-nn ayr ayr noktalarna dalm olan o ulusal-topluluktan insanla-rn birleik halde hareket edebilecekleri zerk kk idari bln-meler yaratmak, her trl ulusal basky ortadan kaldrmak iin sonderece nemlidir. Btn bunlar tartma gtrmez ve bunlara an-cak gerici ve brokratik, bir adan kar klabilir.

Ama nfusun ulusal bileimi temel iktisadi etkenlerin yalnz-cabir tanesidir, biricik etken deildir, en nemlisi de deildir. Nite-kim kapitalist dzende kentler pek nemli bir iktisadi rol oynar;oysa bu kentlerin zellii Polonyada, Litvanyada, Ukraynada,Rusyada vb., pek deiik uluslardan gelme insanlar barndrma-lardr. Ulusal nedenlerle kentleri, kendilerine iktisadi bakmdanbal kylerden ve bucaklardan koparmak, sama ve olanaksz birey olurdu. Bu nedenle, marksistler tam olarak ve yalnzca blgeciulusal ilkeyi savunmakla yetinemezler.

Bu nedenle, Rus marksistlerinin son kongresinde kabul edi-len zm, soruna Avusturyallarn getirdikleri zmden ok dahadorudur. Kongre bu konuda u tezi kabul etmitir:

... Geni bir blgesel zerklik... (doaldr ki, yalnzca Po-lonya iin deil, Rusyann btn blgeleri iin) tam [sayfa 51] olarakdemokratik yerel bir zerk ynetim, kendi kendini yneten blge-


43/215


lerin ve zerk blgelerin snrlar (bugnk eyaletlerin, ilelerin vb.snrlarna gre deil) yerel nfusun kendisinin, iktisadi koullar,

yaama biimi, halkn ulusal bileimi vb. konularndaki deerlen-dirmesi gznnde tutularak saptanmak zere ... gereklidir.Burada halkn ulusal bileimi (en bata iktisadi koullar, son-

ra da yaama biimi vb. gelmek zere), brokratik ve Asyatik birdurumun gereksinmelerine gre deil de, bugnk kapitalizme uyan

yeni snrlarn saptanmasnda dayanak olarak ele alnacak olan te-ki koullarlabirlikte anlmaktadr. Ancak blgede yaayan halk, btnbu koullar yeterince dikkat ve kesinlikle deerlendirebilir, vedevletin merkezi parlamentosu bu deerlendirmeyi gznnde tuta-

rak zerk blgelerin snrlarn ve zerk diyetlerin yetkilerini sapta-yacaktr.

MD DE, uluslarn kendi kaderlerini tayin etme hakk soru-nunu incelememiz gerekiyor. Bu noktada her ulustan oportnistler,Rosa Luxemburgun yanlglarn yaygnlatrma grevini zerleri-ne aldlar: likidatr Semkovski gibi, bundu Liebmann gibi, Ukraynalmilliyeti-sosyalist Lev Yurkevi gibi. Bu baylarn karmakark du-ruma getirmekten byk zevk duyduklar bu sorunu, bundan son-raki yazmzda ele alacaz. [sayfa 52]

Ekim-Aralk 1913te yazld.Prosveenye, n 11, 12 ve 13.mza: V. lyin


44/215


ULUSLARIN KEND KADERLERN TAYNETME HAKKI

UBAT-MAYIS 1914

RUS marksistlerinin programnn, uluslarn kendi kaderlerinitayin etme hakkyla ilgili 9. maddesi, (Prosveenyede* de belirt-tiimiz gibi) oportnistlerin bize kar bir hal seferine girimelerineneden oldu. Rus likidatrleri (partiyi tasfiye hareketine katlan liki-datrler szkonusudur) Petersburgda yaynlanan gazetelerinde, bun-du Liebmann ve Ukraynal milliyeti-sosyalist Yurkevi, kendi or-ganlarnda, programn bu maddesine kar, olanca gleriyle sald-rya getiler ve bu maddeye kar kmseyici pir tutum takndlar.Kukusuz, marksist programmzn bu biimde [sayfa 53] oniki dildensaldrya uramas, genel olarak bugnk milliyeti dalgalanmalar-

Bu kitabn 15-52. sayfalarna baknz. -Ed.


45/215


la yakndan ilgilidir. Biz, ancak, yukarda ad geen oportnistlerdenhi birinin kendilerine ait olan bir tek kant ileri sremediini belirt-

mekle yetineceiz; bunlarn hepsi, Rosa Luxemburgun 1908-09daLehe kaleme alnan Ulusal Sorun Ve zerklik adl yazsnda sy-lediklerini yineliyorlar. Biz, aklamalarmzda, ad geen bu yazarnzgn kantlarn ele almakla yetineceiz.

I. ULUSLARIN KEND KADERLERN

TAYN ETMES NEDR?

Uluslarn kendi kaderlerini tayin etmesi denen eyi, marksist

adan incelemeye giritiimizde, elbette ki ilk karlaacamz sorubudur. Bu terim ne anlama gelmektedir? Bunun yantn, trl hu-kuk genel kavramlarndan karlan hukuksal tanmlamalarda maramalyz, yoksa, ulusal hareketlerin tarihsel ve iktisadi inceleme-sinde mi bulmaya almalyz.

Semkovskilerin, Liebmann ve Yurkevilerin bu soruyla hiilgilenmemi olmalar, ve herhalde uluslarn kendi kaderlerini tayinetmeleri konusunun yalnzca 1903. Rus programnda32 deil, 1896Londra Uluslararas Kongresinin kararnda da (ki, bu kongreyi, s-ras geldiinde ayrntl olarak ele alacaz) ele alndn bilmeye-rek, marksist programn mulakln eletirmekle yetinmelerineamamak gerekir. alacak olan ey, szkonusu sorunun, iddiaedilen soyutluunu ve metafizik niteliini geni lde reddedenRosa Luxemburgun da soyutlama ve metafizik gnahn ilemesidir.Konunun hukuksal tanmlamalarla m, yoksa btn dnyadaki ulu-sal hareketlerin deneyimiyle mi belirlenecei sorusunu ak-seikolarak hi bir yerde kendi kendine sormadan, (ulusun iradesininnasl saptanaca sorunu zerinde o elendirici speklasyon dahil)uluslarn kendi kaderini tayin konusunda devaml olarak genelle-melere kayan, [sayfa 54] Rosa Luxemburgun kendisi olmutur.

Bir marksistin ele almaktan kanamayaca bu sorunun ak-seik ve tam olarak ifade edilii, Rosa Luxemburgun kantlarnnonda-dokuzunu hemen sarsard. Rusyada, ulusal hareketler, ilk kezortaya kmyor; ve bu hareketler; yalnzca Rusyaya zg eyler dedeildir. Btn dnyada kapitalizmin feodalizme kar sonal zaferidnemi, ulusal hareketlerle ilgili olmutur. Bu hareketlerin iktisaditemeli, meta retiminin, tam zaferini salamak iin yurt-ii pazar


46/215


ele geirmek zorunda olmas, ayn dili konuan bir halkn yaadblgeleri siyasal bakmdan birletirme zorunda olmas gereinde

yatar, ve bu dilin gelimesini ve yaznsal alanda kk salmasn n-leyen btn engeller ortadan kaldrlmaldr. Dil, insanlar arasndaanlamay salayan en nemli aratr. Modern kapitalizme uygunlde, gerekten zgr ve geni ticari alveri iin, ayr ayr snflarhalinde zgrce ve geni lde gruplandrlabilmesi ve ensonu,pazarda, byk ya da kk, satc ya da alc durumunda her metasahibiyle ayr ayr sk balar kurabilmek iin en nemli koullar, dilbirlii ve dilin engelsiz gelimesidir.

Onun iin, her ulusal hareketin eilimi, modern kapitalizmin

gereksinmelerinin en iyi karlanabileceiulusal devletlerin

olu-umuna doru bir eilimdir. En derin iktisadi etkenler bizi bu ama-ca doru srkler, ve bundan tr, btn Bat Avrupa iin, hayr,btn uygar dnya iin kapitalist dnemin tipik, normal devleti,ulusal devlettir.

Demek ki, eer biz, uluslarn kendi kaderlerini tayin etmesikavramnn anlamn, hukuksal tanmlamalarla cambazlklar yapa-rak ya da soyut tanmlamalar icat ederek deil de, ulusal hare-ketlerin tarihsel ve iktisadi koullarn inceleyerek renmek istiyor-sak, varacamz sonu, kanlmaz olarak, uluslarn kendi kader-lerini tayin etmesinin o uluslarn yabanc ulusal btnlerden siyasalbakmdan ayrlma [sayfa 55] ve bamsz bir ulusal devlet oluturmalaranlamnageldii sonucudur.

Daha aada, uluslarn kendi kaderlerini tayin etme hakkn,devl

Documents

Ulusların Kendi Kaderini Tayin Hakkı - Lenin