30
Hariho ubwoko bwinshi bw’Imisaraba Umusaraba w’Abalatini : Croix latine ou croix de la passion (dite christique) Umusaraba w’Abagereki : Croix grecque appelée crux quadrata

Umusaraba w’Abagereki : Croix grecque appelée crux quadrata...Israël : Croix pattée, ressemblant à la croix de Malte, dérivant de la crux quadrata. Présence dans le chœur

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Umusaraba w’Abagereki : Croix grecque appelée crux quadrata...Israël : Croix pattée, ressemblant à la croix de Malte, dérivant de la crux quadrata. Présence dans le chœur

Hariho ubwoko bwinshi bw’Imisaraba

Umusaraba w’Abalatini : Croix latine ou croix de la passion (dite

christique)

Umusaraba w’Abagereki : Croix grecque appelée crux quadrata

Page 2: Umusaraba w’Abagereki : Croix grecque appelée crux quadrata...Israël : Croix pattée, ressemblant à la croix de Malte, dérivant de la crux quadrata. Présence dans le chœur

Umusaraba wa Mutagatifu Petero : Croix de saint Pierre (qui fut

crucifié la tête en bas)

Umusaraba w’Abanyegiputa : L'ânkh, également appelée croix

égyptienne ou croix ansée (crux ansata), d'origine pharaonique

Page 6: Umusaraba w’Abagereki : Croix grecque appelée crux quadrata...Israël : Croix pattée, ressemblant à la croix de Malte, dérivant de la crux quadrata. Présence dans le chœur

Umusaraba w’Abalatini ugizwe n’imitambiko ibiri iteganye :

Double croix : croix latine comportant deux branches

horizontales

Umusaraba w’Ibikomangoma ; Umusabaraba w’Arkiobishopu ;

Icyimenyetso cy’Umwami René ; nyuma waje kuba Umusaraba

w’Anjou, n’uwa Lorraine : Branches horizontales de longueurs

différentes : la croix archi-épiscopale, ou croix patriarcale ;

c'est le symbole du roi René, elle devient alors croix d'Anjou

puis croix de Lorraine

Page 7: Umusaraba w’Abagereki : Croix grecque appelée crux quadrata...Israël : Croix pattée, ressemblant à la croix de Malte, dérivant de la crux quadrata. Présence dans le chœur

Umusaraba w’imitambiko itatu ; Umusaraba w’Abapapa ;

Ukoreshwa no muyindi miryango nka Rose-Croix n’umuryango

wa Stanislas w’i Guaita : Croix triple dénommée croix papale,

également croix hiérophante. Emploi : fraternité des Rose-Croix

français et partisans de Stanislas de Guaita

Umusaraba w’Abarusiya ; Umusaraba w’Abalatini ugizwe

n’imitambiko ibiri ariko umwe uhengamye : Croix russe, croix

latine avec une 2e branche dans le bas de l'axe vertical, inclinée

Page 8: Umusaraba w’Abagereki : Croix grecque appelée crux quadrata...Israël : Croix pattée, ressemblant à la croix de Malte, dérivant de la crux quadrata. Présence dans le chœur

Umusaraba w’Abagatolika bab’Orthodoxe ; Umusaraba

w’ibikomangoma byo mu idini ya Orthodoxe : Croix orthodoxe,

croix patriarcale avec une 3e branche dans le bas de l'axe

vertical, inclinée

Umusaraba w’Archange : Croix relevée ou croix d'archange

(variante)

Page 9: Umusaraba w’Abagereki : Croix grecque appelée crux quadrata...Israël : Croix pattée, ressemblant à la croix de Malte, dérivant de la crux quadrata. Présence dans le chœur

Umusaraba w’Archange : Croix relevée ou croix d'archange

(variante)

Umusaraba w’Archange : Croix relevée ou croix d'archange

(variante)

Page 10: Umusaraba w’Abagereki : Croix grecque appelée crux quadrata...Israël : Croix pattée, ressemblant à la croix de Malte, dérivant de la crux quadrata. Présence dans le chœur

Umusaraba w’Abaromani (ukozwe n’imisaraba itatu

isobekeranye : ukoreshwa mu kwimika) : Croix romane de

consécration (gammas entrelacées)

Umusaraba w’Abadage (nawo ukoreshwa mu kwimika) : Croix

de consécration nommée croix de répétition ou croix allemande

Page 11: Umusaraba w’Abagereki : Croix grecque appelée crux quadrata...Israël : Croix pattée, ressemblant à la croix de Malte, dérivant de la crux quadrata. Présence dans le chœur

Umusaraba w’i Yerusalemu : Croix de Jérusalem, insigne des

chevaliers du Saint-Sépulcre de Jérusalem et des Franciscains de

la Custode et du Patriarchat Latin de Jérusalem (les cinq croix

figurent les cinq blessures du Christ, les cinq premiers livres de

la Bible : Pentateuque ou Torah, ainsi que les cinq premières

Églises Chrétiennes)

Umusaraba ukozwe n’imbago ; Umusaraba ukoreshwa

n’abasikuti bo mub’Ubufransa nabo muri Libani : Croix à

béquilles, base de la croix de Jérusalem, connue des

mérovingiens qui frappent monnaie avec ce symbole. Reprise

par les scouts de France (fondés par le Père Jacques Sevin) et les

Scouts du Liban

Page 12: Umusaraba w’Abagereki : Croix grecque appelée crux quadrata...Israël : Croix pattée, ressemblant à la croix de Malte, dérivant de la crux quadrata. Présence dans le chœur

Umusaraba ushojwe n’udusaraba duto tw’utubumbe ;

Umusaraba wa Mutagatifu Maurice : Croix tréflée ou croix de

Saint Maurice,

Umusaraba wo mu kirwa cya Malte ; Umusaraba wa Mutagatifu Yohana w’i Yerusalemu : Croix de Malte, l'Ordre de Malte

continue l'Ordre de Saint-Jean de Jérusalem, après le repli de

l'ordre de Jérusalem à Rhodes puis à Malte.

Page 13: Umusaraba w’Abagereki : Croix grecque appelée crux quadrata...Israël : Croix pattée, ressemblant à la croix de Malte, dérivant de la crux quadrata. Présence dans le chœur

Umusaraba ubwaditse ; Umusaraba wa Mutagatifu Ludoviko ; Umusaraba ukoreshwa na Kliziya ya Byzantine y’Avdat muri Israël : Croix pattée, ressemblant à la croix de Malte, dérivant de

la crux quadrata. Présence dans le chœur de l'église byzantine

d'Avdat, en Israël

Umusaraba ufatanirije hagati ; Umusaraba ukoreshwa na

Kiliziya yo muri Etiyopiya : Croix pattée arrondie, dérivant de la

crux quadrata, cette croix est présente sur l'autel de la

Cathédrale Saint-Georges d'AddisAbeba, appartenant à l'Église

éthiopienne orthodoxe. Ses branches se recourbent en arc de

cercle.

Page 14: Umusaraba w’Abagereki : Croix grecque appelée crux quadrata...Israël : Croix pattée, ressemblant à la croix de Malte, dérivant de la crux quadrata. Présence dans le chœur

Umusaraba ushojwe n’utubumbe : Croix à ballons ou à pommes

Umusaraba ushingwa ; Umusaraba wa Mutagatifu Yakobo :

Croix à enfoncer ; forme de croix de saint Jacques (le Majeur)

Page 15: Umusaraba w’Abagereki : Croix grecque appelée crux quadrata...Israël : Croix pattée, ressemblant à la croix de Malte, dérivant de la crux quadrata. Présence dans le chœur

Umusaraba w’intara ya Basque (lauburu) : Croix basque ou

lauburu

Umusaraba ushojwe n’impande umunani ; Umusaraba w’i

Toulouse : Croix occitane

Page 16: Umusaraba w’Abagereki : Croix grecque appelée crux quadrata...Israël : Croix pattée, ressemblant à la croix de Malte, dérivant de la crux quadrata. Présence dans le chœur

Umusaraba w’umuryango w’Ingoro y’Imana : Une croix de

l'Ordre du Temple Plusieurs formes ont été utilisées.

Umusaraba huguenote (abakrisito babaprotestanti ba mbere): Croix huguenote

Page 17: Umusaraba w’Abagereki : Croix grecque appelée crux quadrata...Israël : Croix pattée, ressemblant à la croix de Malte, dérivant de la crux quadrata. Présence dans le chœur

Umusaraba w’ibihugu by’abascandinavia : Croix scandinave :

croix figurant sur les drapeaux de plusieurs pays scandinaves.

Umusaraba utukura w’Abasuwisi : croix rouge : drapeau de la

Confédération Helvétique dont les couleurs sont inversées.

Page 19: Umusaraba w’Abagereki : Croix grecque appelée crux quadrata...Israël : Croix pattée, ressemblant à la croix de Malte, dérivant de la crux quadrata. Présence dans le chœur

Umusaraba w’Umuryango wa Krisito : Croix de l'Ordre du

Christ

Umusaraba ukoze nk’inyuguti ya T ; Umusaraba w’Umuryango

w’Abafransiskani : Croix en tau : associé aux ordres franciscains

Page 20: Umusaraba w’Abagereki : Croix grecque appelée crux quadrata...Israël : Croix pattée, ressemblant à la croix de Malte, dérivant de la crux quadrata. Présence dans le chœur

Umusaraba wa Mutagatifu Damiyani : Croix de Saint-Damien

Umusaraba (Alufa na Omega) : Croix (Alpha et Oméga)

Uyu musara usobanura ko Krisito yabambwe ku musaraba,

ariko ko ariwe tangiliro akaba n’iherezo.

Page 21: Umusaraba w’Abagereki : Croix grecque appelée crux quadrata...Israël : Croix pattée, ressemblant à la croix de Malte, dérivant de la crux quadrata. Présence dans le chœur

Umusaraba ushinze ku cyuma cy’ubwato : Croix (Ancre)

Uyu musaraba urerekana ukwizera muri Krisito. Ukaba ari nawo wari

ikirangantego cya Mutagatifu Climenti; Umushumba mukuru w’i

Roma.

Umusaraba bavuga ko ari uwa batisimu: Croix (Baptismal)

Uyu musaraba usobekeranye n’inyuguti “X”; iyi nyuguti mu

kigereki ikaba ariyo itangira izina rya Krisito.Umusaraba

usobekeranye niyo nyuguti « X », bibyara amashami

umunani. Uwo mubare 8, ukaba usobanura kuvuka bundi

bushya. Niyo mpamvu bawita uwa batisimu.

Page 22: Umusaraba w’Abagereki : Croix grecque appelée crux quadrata...Israël : Croix pattée, ressemblant à la croix de Malte, dérivant de la crux quadrata. Présence dans le chœur

Umusaraba wa Irlande : Croix (Celtique, Irlandais)

Uyu musaraba niwo ukoreshwa n’abakrisito bo mu gihugu cya

Irlande.

Umusaraba bita ko ari uw’intsinzi : Croix (du Conquérant,

duVictorieux)

Uyu musaraba urimo inyuguti z’ikigereki zigize amazina ya Yesu

Krisito(IC), inyuguti ibanza n’iheruka izina rya Krisito (XC) ;

inyuguti zigize ijambo « kubohoza »(NIKA).

Page 23: Umusaraba w’Abagereki : Croix grecque appelée crux quadrata...Israël : Croix pattée, ressemblant à la croix de Malte, dérivant de la crux quadrata. Présence dans le chœur

Umusaraba ukozwe nindi misaraba ine : Croix (Crosslet ?)

Uyu musaraba usobanura ko Ivanjili ya Krisito yamamajwe mu

mpande enye z’isi.Unasobanura ko hariho abanditsi b’inkuru

nziza bane (4 évangélistes).

Umusaraba ukozwe n’indi misaraba umunani : Croix (Rompue

aux conflits?)

Uyu musaraba ushyirwa ahari amazu ashaje ya Kiliziya

(atagikoreshwa), cyangwa se igihe Kiliziya iri mu ntambara,

cyangwa se ugakoreshwa n’abarwanirira Kiliziya.

Page 24: Umusaraba w’Abagereki : Croix grecque appelée crux quadrata...Israël : Croix pattée, ressemblant à la croix de Malte, dérivant de la crux quadrata. Présence dans le chœur

Umusaraba ushojwe n’indabo : Croix (Fleur-de-lis)

Uyu musaraba ni uw’ubutatu butagatifu, ukanakoreshwa iyo

bibuka izuka rya Yesu.

Umusaraba ushojwe n’indabo : Croix (Fleurie)

Nawo ni kimwe nuwo hejuru, ni uw’ubutatu butagatifu.

Page 25: Umusaraba w’Abagereki : Croix grecque appelée crux quadrata...Israël : Croix pattée, ressemblant à la croix de Malte, dérivant de la crux quadrata. Présence dans le chœur

Umusaraba wo mu karere ka Iyoniya : Croix (Ionique)

Wakoreshejwe bwa mbere na Mutagatifu Columba wo mu kirwa cya

Iyoniya mu cy’inyejana cya VI, nyuma ya Yesu.

Umusaraba w’i Yerusalemu : Croix (Jérusalem, du Croisé, Cinq

fois autant)

Page 26: Umusaraba w’Abagereki : Croix grecque appelée crux quadrata...Israël : Croix pattée, ressemblant à la croix de Malte, dérivant de la crux quadrata. Présence dans le chœur

Umusaraba w’ivuka rya Yesu : Croix (Natale)

Uyu musaraba ucometseho inyenyeli. Ukaba usobanura ko Yesu

yavutse, akabambwa, ariko akaba ariwe watubereye « Urumuli ».

Ninawo ukoreshwa ku munsi wa Epiphaniya (Marayika abwira

Mariya ko azasama

Umusaraba w’intsinzi : Croix (Triomphante, de victoire, et

d'orbe)

Uyu musaraba usobanura ko Krisito yatsinze urupfu, ubu akaba ari

Umwami w’isi yose.

Page 27: Umusaraba w’Abagereki : Croix grecque appelée crux quadrata...Israël : Croix pattée, ressemblant à la croix de Malte, dérivant de la crux quadrata. Présence dans le chœur

Nkuko bigaragara, imisaraba iri kwinshi kandi ikoreshwa mu buryo

bwinshi, ndetse bumwe murubwo buryo ntaho buhuriye

n’Ibyanditswe byera. Ubwinshi bwiyo misaraba kandi, ni ikimenyetso

kigaragaza ko abantu banyuranye, ku mpamvu zinyuranye bagiye

bakoresha umusaraba muri byinshi, banawuvugisha ibyo utavuga.

Yesu yabambwe ku giti, ntabwo yabambwe ku musaraba. Niyo kandi aza kuba

yarabambwe ku musaraba, nta mpamvu yo kuwumuhozaho, kuko

yawukuweho ubutazawusubiraho. Ubu Yesu ari mu ijuru iburyo bw’Imana, ntari

ku musaraba.

Tukiri kuri iki kibazo cy’imisaraba, hari umuntu ushobora kwibaza ati :

« Mbese abihaye Imana ba Kiliziya Gatolika ntabwo bazi neza ko Yesu

atikoreye umusaraba ? ». Igisubizo ni : Barabizi!

Mu bihaye Imana biyo Kiliziya Gatolika, harimo benshi babahanga

bize Tewolojiya baraminuza. Harimo benshi bize ikigereki « koïne »,

ururimi rwakoreshejwe baca urubanza rwa Yesu. Harimo

abashakashatsi benshi bize igiheburayo kandi bazi n’amateka ya

kiyahudi. Ariko barakomeza bakigisha ko Yesu yikoreye umusaraba

(babeshya) ku mpamvu zikurikira :

- Kwigisha ikinyoma gihaha cyangwa se gihahishwa ni nko

gucuruza urumogi cyangwa se ibindi biyobyabwenge.

Page 28: Umusaraba w’Abagereki : Croix grecque appelée crux quadrata...Israël : Croix pattée, ressemblant à la croix de Malte, dérivant de la crux quadrata. Présence dans le chœur

- Uwigisha ikinyoma ntabwo yita ku kuri kwanditswe,

kuzwi, ahubwo yita ku nyungu icyo cyinyoma cyizana !

N’umucuruzi w’ikiyobyabwenge nawe nuko ! Ntabwo yita

kubuzima bw’abantu icyo kiyobyabwenge cyangiza,

ahubwo yita nawe ku nyungu akuramo !

Aha ndagirango buri wese urimo usoma ibi, atekereze inganda zikora

imisaraba uko zingana kw’isi, atekereze ahantu hose imisaraba

ikoreshwa kw’isi (muri za Kiliziya, mu mazu y’abihaye Imana, mu

mashuli, mu mavuliro y’abihaye Imana, mu ngo z’abayoboke ba

Kiliziya Gatolika, mu mihango inyuranye, ku mashapule, ku dusheni

dukoze muri zahabu twambarwa n’abagore, ku nigi zambarwa, ku ma

Carte postale, ku masanduku bashyiramo imirambo, ku bituro,….)

arasanga umusaraba ari ikintu gihahira benshi kandi gihahishwa mu

buryo bwinshi. Niyo mpamvu rero bahitamo kwigisha ibinyoma

bihaha, ifaranga rikinjira muri Kiliziya. Naho ubundi mu byukuri Yesu

Krisito(Messiya) ntiyigeze yikorezwa umusaraba, ahubwo yikorejwe

igiti aba arinacyo abambwaho». Kurwanya ikinyoma gihaha, ni nko

kurwanya ibindi biyobyabwenge bizana amafranga (itabi, urumogi,

cocayine, heroyine, inzoga zikomeye z’amoko anyuranye,…). Kandi

n’ingaruka ni zimwe ndetse nabarebwa nibyo bibazo byombi bakora

bimwe, bitwara kimwe.

Page 29: Umusaraba w’Abagereki : Croix grecque appelée crux quadrata...Israël : Croix pattée, ressemblant à la croix de Malte, dérivant de la crux quadrata. Présence dans le chœur

Nyamara abakrisito ba mbere bari bafite ikindi kimenyetso

kibaranga aricyo: « IFI ».

Impamvu zo guhitamo ikimenyetso cy’ifi ngo kizabe aricyo kiranga

abakrisitu ba mbere, ni nyinshi ariko izingenzi nizi :

- Abakrisito bambere barahigwaga, bagatotezwa cyane

(kuruhande rumwe n’abayahudi, kurundi ruhande

n’abaromani), ariko ntibubabuze kwiyongera cyane. Nabo

bigereranyaga n’ifi kuko Ifi nicyo kiremwa cy’Imana

gihigwa cyane n’inyamaswa hafi ya zose zo kw’isi,

n’umuntu arimo, ariko ntibuzibuze kororoka ngo zuzure

inyanja, ibiyaga n’imigezi.

- Ifi mu kigereki cyo hambere bayita IKHTHUS (ichtus)1. Izo

nyuguti zigize izina ry’ifi bazihaye ibisobanuro bikurikira:

I (I, Iota) : Ἰησοῦς / Iêsoûs « Jésus »: Yesu

Χ (KH, Khi) : Χριστὸς / Khristòs « Christ »: Krisito Θ (TH, Thêta) : Θεοῦ / Theoû « de Dieu » : w’Imana Υ (U, Upsilon) : Υἱὸς / Huiòs « fils » : Umwana Σ (S, Sigma) : Σωτήρ / Sôtếr « sauveur » : Umucunguzi

Mu nteruro imwe bigasobanura ngo: “Yesu Krisito Umwana w’Imana n’Umucunguzi”wacu. Muricyo gihe, abakrisitu ba mbere bakoreshaga icyo kimenyetso cy’ifi bagashobora kumenyana hagati yabo, ndetse bagashobora gufashanya no gutabarana muruko gutotezwa kwabo.

1 Ichtus ( Ifi) : Ibisobanuro byavuye mu gitabo cya Mutagatifu Augustini cyitwa : « La Citée de Dieu, XVIII,25 ».

Page 30: Umusaraba w’Abagereki : Croix grecque appelée crux quadrata...Israël : Croix pattée, ressemblant à la croix de Malte, dérivant de la crux quadrata. Présence dans le chœur

Icyo kimenyetso cy’Ifi cyakoreshejwe n’abakrisitu ba mbere kuva mu kinyejana cya mbere kugeza mu kinyejana cya kane. Cyakuweho n’Umwami w’abami Konstantini (Concile Nicée I, muri 325), agisimbuza umusaraba kugirango uzabe ariwo uranga abakrisito bo mu bwami bwe bwose, kuko yari amaze no guca andi madini kugirango hasigare idini ry’abakrisito ryonyine. Nguko uko ikimenyetso cy’umusaraba cyasimbuye ikimenyetso cy’Ifi. Nyuma Kiliziya ikomoka ku ntumwa, ibaye iy’Abagatolika b’I Roma, umusaraba bawukoresheje ibyo bashatse, bawandikaho ibyo bashatse, bawuvugisha ibyo utavuga kugeza naya magingo. Ni ukubyemera gutyo, ariko bitatubujije no kumenya ukuri aho guherereye.

BIZIREMA Augustin

Agrégé en Sciences religieuses

Bruxelles- BELGIQUE

http://bisaugus.wordpress.com