ឯក

រកចចកករេរពះនតតកមម ររ វរជវន

1

នងរចនេសសៀវេភេ យ ភកខ ថចច កង ផង

ឯក

ែរបនងសកមមយនសេនកមពជរកចបខល

រកចចក

សរេសរចប រយសតេ កហ-ជជេរកមវញេបើខលនេហើយ ។

ករេរពះនត

យះកល៣ែខជ-មញែដលបបើសនជរបជ

តកមម រ

ខ ៃថងទ ០១ ឧបនបសកនងរបជជន មន ក

រ វរជវន

2

ឧសភ ដលរបេទសៃថ កបនរប េ

នងរចនេស

០១ស ឆនកខលនេធវើជនក ហ ជមញ

សៀវេភេ

ឆន ២០១១ ននេយបយ កន

ញ េនះជអនកប

យ ភកខ ថច

នវមនរបភពកនងរពះពទធបស ជញ ធម

ច កង ផង

ពេមដកនសន ឯ

មនងែសវង

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

3

បញជមតក

ទពរទ ២ របភពឆយលកខណ េមដកនកមមយនសត េ ក ហ ជមញ

ទពរទ ៤ រមភកថ………...………………………………………………………….។

ទពរទ ៥ ភគទ I សតអព សរបអពកចចករេរពះនតកមម…..…………………...។

ទពរទ ៦ សតអព ថ នភពសងគម………………………………………………………។

ទពរទ ៧ សតអព វធនករណសកមមភព……………………………………………។

ទពរទ ១០ ភគទ II សតអព លកខនតក:……………………………………………….។

ទពរទ ១២ ភគទ III សតអព ករេ ះសនរសរបទងអស…….………………..។

ទពរទ ២៣ ភគទ IV សតអពមរ ចបប………………………………………….។

ទពរទ ៣៥ ភគទ V សតអពលកខខណឌ រមរប សយនងប ត មរ សខនៗ

ទពរទ ៤១ សតអព កចចករសរបអពករសទងេមើលចតតពលរដឋថមបផត…………។

ទពរទ ៤៦ សតអព កចចករ រតវពកេយើង រតវមនេគលជេ រងម………….។

ទពរទ ៤៩ ភគទ VI សតអពករយលដងអពបញហ េនេវៀត ម…………….។

ទពរទ ៥៨ សតអព ករជកែសតងទ ១-២-៣………………………………………។

ទពរទ ៦៥ សតអព វធនករណ សកមមភពរបសកចចករ………………………។

ទពរទ ៧៥ សតអព ករែវកែញកពេរគះបទបងបក ពក………………………..។

ទពរទ ៨២ សតអព ករែកែរប ថ នភពខវះពតមន……………………………….។

ទពរទ ៨៩ ភគទ VII សតអពរតតពនតយករេចះដងជមល ឋ ន……………….។

ទពរទ ៩៣ ភគចងចសខនៃនទស នះ…………………………………………..។

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

4

មភកថ

េ យករយលេឃើញថឯក រេនះ មន រសខនេទដលរបជពលរដឋេវៀត ម

មនែខមរេរកមជេដើមកជជនរងេរគះពរបប នគមកមមយនយសតយនេ យករបបទសទធ

េសរភព សទធបេញចញមត សទធមនស សទធរគបរគងដធល សទធជមច សជនជតេដើមខលនឯង កនង

នម េសៀវេភេនះបនបកែរបេចញពភ េវៀត ម េទ ជភ ែខមរេរកផលវករ ។

េ យមលេហតេនះ េហើយេទើបរកមករងរេយើងបន វរជវរកពកយេពជយវបបធមមក

កេ យ ស សបេទ មករបកែរបនងមនអតថនយេទ មសងគមែដលកពងរតវករសពវៃថង។

កនងេនះមន េ ក រពទធ ចរយ េកៀង មន បនែរបសរមលអតថបទនងខលម រអតថនយ

េទ មភ ែដលអភវឌ ន រពមទងរពះេតជគណ ឧេទទ ចរយ ថច កង ផង កបនរមចែណក

កនងករែរបនងសរមលអកខ វរទធេទ មករចមលងពអក រពមភេ យករ យកពយទរនងកររចនៃផទ

េសៀវេភ ដេចនះកេទះជយងកនវែតមនករភលតេសន តខលះែដរពចបបេដើមឬខវះពកយមយចនន

េនះ សមបងបអន េរៀមចបង កវ បណឌ ត រពទធ ចរយេម ត ជយែកតរមវេខល ងឃល មយេនះចះ

េរពះអករបកែរបេនះសទធែតមនករេរព ងពកយនមយៗ ែដរមនែមនេធវើបនភល មៗេទ រតងេនះ

េហើយេទើបរកមករងរខរបងលះបងេពលេដើមបេ យបនសេរមចនវកនងករពយយមេនះ ។

ឯក រេនះ កេចញពភ បរេទសេទើបរបជពលរដឋែខមរេរកម មនបន នេ យចប

េដើមបយលេនះេទ េរពះភ េគពបកយល ស េទើបរបជពលរដឋសណមពរចងបនែរបជ

ភ ែខមរេដើមប នេ យបនយល ដេចនះរកមករងរេយើងនងបេពញបណងេ យពលរដឋែខមរ

េរកមរតវែតយលដងពចបបនងករចលរមករក ងរបេទសឬសងគមរគបជនន ។

េដើមបយលេនេសៀវេភ កចចករេរពះនតកមម េនះ េយើងរតវែតរក េនភពសមគគគន េទវញ

េទមក េទើបេយើងេមើលេឃើញទេងវើរបសរ ឋ ភបល ធរណរដឋសងគមនយមេវៀត មបន

មនថបងបអនជនជត េវៀត មឬែខមរេទ េ យែតេចះ ស ញលទធរបជធបេតយយ រពមទង

ករេគរពសទធជនជតេដើមមច ស សកែដលអងគករសហរបជតបនេចញេសចកតែថលងករណកល

ពៃថងទ ១៣ ែខ កញញ ឆន ២០០៧ ៕

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

5

ែខមរកមពជេរកម ព.ស. ២៥៥៤ -គ.ស.២០១១

េ យ រពះឧេទទ ចរយ ថច កង ផង(កសលេបបេម)

េនះជេសចកត េរពៀងរបសរបជជតេវៀត ម

េជញជនរបជយទធជនេវៀត ម េដមបរម

គន ផតលេយបល

ណយ ឆន េ ង ២២-០២-២០០០

ភគទ ១ សរបអពកចចករ េរពះនតកមម

កចចករេរពះនតកមម: គជសកមមភព ែដលផសេឡើងរបសយទធជននង

របជជនេវៀត ម មនឥទធពលធទ យេលើ ពភពេ ក កចចករមនែមន

ចលននេយបយ កចចករមនមនេគលជហរ របឆងជទសចេពះឯកជន

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

6

ឬបក សមពនធ េឡើយ កចចករមនេគលជហរសកមមភព សភព ប រ

សលបល បែនតសនទនជរេបៀបមយរតងៗ ។

ថ នភពសងគម េវៀត មរបេទសជតរបសពកេយើង គជសងគមមយែដលសរទ នងរង

ករេរគះ សននយងេរចើន ចបពរបបសកតភមដល នគម ពរបបផត ច

ករដលអ ចផត ចករ ប ត លមលេហតទងអសេនះ បនបងករេឡើងេធវើ

េ យរបជជតេវៀត ម ទទលេរគះថន ក ងពយរយរ សមកេហើយ

កនងប ត លេរគះ សននេនះ នេពលបចចបបននេនេវៀត ម េរគះស

សណកសកបន, ខជះខច យ, េរគះផលវអ ច,(quan lieu) េរគះបទបងពក

រកមបទបងេទសកហសរបសកមម ភបលបកខនងរ ឋ ភបល, បនកល យេទ

ជេរគះរបសរបេទសជត,មលេហតចមបងរបសេរគះរបេទសជតបចចបបនន

េនេវៀត មគ សយ ថ នភពបទបញញ ត មនទនបេពញឲយរតវេទ ម

អភវនវ របសគណធម នង នតកមមរបបបញញ ត សងគមនយម ។

របជពលរដឋេវៀត មែដលគម នេទសរតវបនបកខនងរ ឋ ភបលចប

នងកពង មចបយកេទ កឃឃង ។

កមម ភបលបកខ នងរ ឋ ភបលមនេទសវញ បែតមនរតវបនជ

នជរះឬេធវើទរណកមមេទេលើបគគលេនះេឡើយ ។

ក ត សខន:មនករណជេរចើនេទេលើរទពយសមបតតរបសរបជពលរដឋ

នងរទពយសមបតតៃន សនទង យ ករតវបនបកខ នងរ ឋ ភបលបននង

កពងរមអសយកេទផងែដរ។

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

7

នង បពននករបជពលរដឋេវៀត ម សពវៃថងេនះកពងរតវបនបកខ

នងរ ឋ ភបល បនចតទកពកគតេចញេរករងវងរកតយចបប ។

េនះគជសភពករណសងគមេនេវៀត ម មរយះមតតពកេយើង

បននងកពងរតវេធវើអវេ យដលសងគមពកេយើង ែដលកពងរបេឆមមខនង

សភពករណែបបេនះេឡើង ? ។

កណតរតវែតចលកចចករ កររបេឆមមខសភពសងគម អយតតធម សណកសកបន ល ល

នងនតកមមខវះយតតធមដេចនះ មយចននកមម ភបល (liem chinh) ជមយយទធ

ជន នងរបជជនេជឿថ: ដលេពលេវ េហើយ ។

រតវែតចលកចចករ កណតេនះ ែដលនចលកចចករ នង នតកមមរបសប ត ជនជត

េវៀត មែដលមនរប ង កចចករនងរបកសជនបកខ នងរ ឋ ភបលរពម

ទងរបជជនទទងរបេទសប ត លអនក ស ញនតកមម នងចងមនសងគម

យតតធម េនេវៀត ម រតវែតរមគន ផតលេយបល ។

ទសេ របសកចចករ ទងអសសកមមភពរបសកចចករនងនតកមមមនេរកទសេ ខងេរកយេនះ

១/ ជរញេ យ នតកមម រតវបនេគរពេនេវៀត ម

២/ អពវនវរ ឋ ភបល រតវែត អ តសអហរញញករ ឋ ភបល រតវអនវតត

យតតធមសងគម រតវកចតេរគះរបេទសជត សណកសកបនយងមងមត។

៣/ រតវឧបតថមភជយរបជជនកនងករត រដឋអ ចទមកវញនវដធល, ផទះ

សែមបង,កនងករសងជមងចតតរបសពលរដឋ,ែដលរដឋបនេធវើេ យមនករអនត

យនវសមភ រះេផ ងៗ,ទមទផតលកតតយស េ យរបជជនែដលរតវរដឋរប

អសយកដធលរទពយសមបតតនងរតវចបជនជរះ នងរតវចបឃឃងយរឆន មក។

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

8

វធនករ សកមមភព េដើមបសកមមភព របសកចចករ បន សបនងរដឋធមមនញញនងរតវជេរៀប

ជកបនខន តសកមមភព កនងប ត សងគម របជធបេតយយ សវលយ កចចករ

បនកណតចបស គ វធនករសកមមភព េ យរគបមល ឋ នរបសកចចករ

េនះគ :

- ផ ពវផ យពតមន - េឃសន ឬសនទន - េផញញត ឬ ករត របសពលរដឋ

នងចណចពេសសរបសកចចករ ជសកមមភពកនង ម រត ថ បនមនលេអៀង

េ យអគត ទងអសេរពះផលរបេយជនរបសរបជពលរដឋ េវៀត ម ។

វធេ ះរ យ (Tat yeu )

េដើមបធនេ យទសេ េរពះសងគមយតតធម សវលយបនអនវតតន េដើមប

បញច ប នង ង ក តជមន ថ នភពសងគម រតវវបតតដចបចចបបននេនះ ភរ:កចច

របសកចចករេរពះនតកមម គេរកើនរលកបកខនងរ ឋ ភបល មេសចកតេសនើរ

របសយទធជននងរបជពលរដឋ រតវមងមតអនវតតនប ត ចណចសខនជ

មល ឋ ននង រវនតខងេរកមេនះ »

១/ េវៀត ម រតវមនរដឋធមមនញញសវលយនងរកតយចបបយតតធម ។

២/ េវៀត ម រតវមនែខ រយះយតតធមឯក ជយនងយតតធម ។

៣/ េវៀត ម រតវមនករេបះេឆន តេសរ នងយតតធម កនងេនះមនអ

ចេបកខជនរបសប ត របជពលរដឋ រតវបនបកខនងរ ឋ ភបលេគរព ។

៤/ ពតមននងមេធយបយផ យពតមនេនេវៀត មរតវបនេសរ

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

9

ភពខងផ ពវផ យពតមន មរេបៀបេទៀងរតង ។

៥/ បក រតវែតេគរពរកតយចបប នង បញ ប ថ នភពទប ក ត ប ត

សន ។

៦/ រ ឋ ភបលរតវផ ពវផ យថវកជ ធរណះនងរតវសងរបកែខ

សម សបេ យកមម ភបល នគរបលយទធជននងបគគលកកមមកររ ឋ ភបល.

េនះគជប ត វធេ ះ យចបចេ យសងគមរបសពកេយើងនបចចបបនន

កចចករ នងេរកើនរលករ ឋ ភបល នងរតតពនតយប ត រកសង រ ឋ ភបល

េ យដលេពល សទធ ប ត វធេ ះ យេនះបនសេរមច ។

អ ចរបសពលរដឋ ប ត អវកចចករកពងអនវតតន គអ ចពលរដឋរបសប ត ពលរដឋ ពត

រតវដេចនះ រដឋធមមនញញរបេទសេយើងបនកណតរបជពលរដឋេវៀត មមន

អ ច:

សទធេសរភពកនងករនយយសត, េសរភព សន, េសរភពកនងករជ

េនឿសទធ បនផ យពតមន, របជនងបេងកើតសមគមនន ។

-សទធរតតពនតយ នងរគបរគងប ត រកសងរ ឋ ភបល

-សទធសណមពរជមយរ ឋ សភ នងប ត រកសងរ ឋ ភបល ។

បែនថមកនងេនះ បកខនងរ ឋ ភបលរតវបនបញជ ក

-របជពលរដឋមនសទធេរកើនរលករ ឋ ភបលរតវែតេធវើេ យរតមរតវ ។

-របជពលរដឋមនសទធតះេទៀនរ ឋ ភបល របសនេបើរ ឋ ភបលេធវើខស

-របជពលរដឋ មនសទធបេញតញរ ឋ ភបលរបសនេបើរ ឋ ភបលេធវើ

ពយបទមកេលើរបជពលរដឋ ។

-េហតេនះ យទធជន នងរបជពលរដឋមនសទធរមរប សយកនងកចចករ

នងសណមពរជមយរ ឋ ភបល ។

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

10

ភរះកចចរបសពកេយង សកមមភព ជមយកចចករ undertaking េរពះនតកមម មនរតមែតករអនវតតន

សទធរបជពលរដឋ មកណតរបសរដឋធមមនញញ ដចបនជរមបកនលងមក េនះ

ពតជកតពវកចចដខពងខពសរបសរបជពលរដឋ ជមយរបេទសជត ែដលកពង

របេឆមមខេរគះរបេទសជត ។

េហតេនះ កររមរប សយផតលេយបល េដើមបកចតេចលអយតតធម

េដើមបសេ ងគ ះពលរដឋ របេទសជត គជករេធវើរតមរតវ ពកេយើងរតវេធវើ :

«របេទសជត កពងរតវករ នតកមម រតវរមគន ផតលេយបល»

េដើមបដងបែនថមពេសចកតលអតអពកចចករេរពះនតកមម មតត ចទនកទនង

ជមយមល ឋ នរបសកចចករ undertaking កែនលងជតបផត ។

ភគ II លកខនតក: -អនកទងអសែដលជសមជករបស កចចករ undertaking េរពះនតកមម

រតវរបតបតតប ត លកខនតក:ខងេរកមេនះ-

-1/ រតវយលេ យចបសពសភពករជកែសតងៃនសងគម សមរគចតតចល

រមរប សយនងបេរ ើេ យកចចករមនលេអៀងេ យអគត ។

-2/ រតវែតមនចតតមយ េថលើមមយជមយកចចករយង ចខត មន

េរកយែតមយ មនទនស មនសអករតវ ។

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

11

-3/ រតវេ ម ះរតងជមយ undertaking ប ត ករផតលេយបលជមយ

កចចកររតវេទៀងរតង នងបតរផត ចជអ ងករ ។

-4/ រតវបរងបបរងមគន កនងកចចករ (Dong Thoi )រតវគបផ មនស លអ

ចរកនងកចចករ នងែចករែលករគបសពវប ត ករេចះដងអពកចចករឲយមនស

េទើបេយើងរមរប សយជថម ។

-5/ រតវសកមមភពេ យបន សះ សលគន មផត ចប ត សកមមភព

ែដលប ត លេ យអសនតសខកនងសងគម ។

-6/ រតវសកមមភពមងមតរតមរតវ មនភតភរកនងកចចករ មផត ច

ប ត សកមមភព របឆង នងរ ឋ ភបល ។

-7/ រតវសកមមភពេទ មរបភពយងសមង ត មនរតវេថល សធល យៃផទ

កនងរបសមល ឋ នែដលកពងសកមមភព េ យនរ មន កដងេឡើយ របសន

េបើមនបនចបប ។

-8/ រតវសកមមភពសលតបតរតវចលរមកររបជ នទន េពលែដលបន

កចចករជនដណង ។

-9/ កចចករមនមនភរះផគតផគងហរញញ វតថ េ យសមជក មន ក

របសកចចករ េរពះសមជករបសកចចករ មនែមនជបគគលករបសកចចករនង

កចចករកមនែមនជអងគករឧបតថមភឬ រកមហនកៃរខងជនញ មយេឡើយ,

-10/ រតវេគរព ម រចរពរកមែណនរបសកចចករ ។

-11/ រតវេគរព មេសចកតសេរមចរបសកចចករ ែដលបន កេ យ។

-12/ រតវករពរ នងទបែងអកេ យកចចករ រតវមនកតតយស នងអតថ

សមថតភព(Dong Thoi …)រតវរក េគរពជហររងបងជមយកចចករ រពមទង

ពរចណចេរកយបផតគ :-

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

12

«ចណចរតវច គរកេភលចេធវើ ចណចរតវេធវើ ភរះពលរដឋរបគលេ យ»

ច :

«យកចតតទក ក» កចចករ េរពះ នតកមម របសជនជតេវៀត ម សរេសរកតជ:-ក.ក.

ព.ន.ត.ក. នងេ សេងខបជ កចចករ ក.ក.ព.ន.ត.ក.ជសកមមភពផសេឡើង

របសយទធជននង របជជនេវៀត ម កនងេនះរកមរបក មជ ម នងរកម

របក មល ឋ នទទលបនទែណនកចចករ នយយរមគ:-រកមែណនឬេ ថ:-

រកមរបក របជជត េរពះនតកមម នមសពទរកមែណន ឬ នមសពទរកម

របក េរបើរបសលកខនតក:ខងេលើេនះកដចប ត ឯក ររបសកចចករេរពះ

នតកមមមននយថ រកមែណន មជ មរបសកចចករ ។

សមជករបសកចចកររមមនសមជករកមសនទននងសមជកកតតយស

សមជករកមសនទន គជសមជកសកមម សកមមភពជមយរកមរបក ច

ែណកសមជកកតតយស គជសមជកសកមមែដរែតខងករគរទឲយកចចករ

undertaking សមជកទងអសរតវចលរមរបជសនទនេពលបនរកមែណន

ជនដណង » បក នងរ ឋ ភបល មននយថ:-កមម ភបលបកខ នងភន កងរ

រ ឋ ភបល នយយរម :-

«ចររមរបរសយអនត គមនេ យរបជជន

េរពះនតកមម គជភរះកចចខពងខពសអង ចេមះមត»

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

13

ភគ III

«េ ះសណរ របទងអស» -1/ មលេហត មនជរប ងកចចករ undertaking េរពះនតកមម

េរពះនតកមម មនបនេគរព នងនតកមមគជ មល ឋ នដមមនរបសេគល

េ របជជនមន របេទសរងមសងគមយតតធមសងគមយតតធម របជធបេតយយ

សវលយ, េរពះសណកសកបនេរបើអ ច (quan lieu) កពងជេរគះរប

េទសជត េរពះរដឋធមមនញញអនថយ រកតយចបបខសឆគង េរពះសទធេធវើជមច ស

របសរបជជន កពងរតវពកកមម ភបលបក នងរ ឋ ភបលរេ ភធងនធងរ ។

-2/ករងរខងបគគលកកនងរកមរបក របសកចចករ េរពះនតកមមរមមន

នរ ? រគបជន សទប(Moi Thanh Phan)កនងសងគម ប ត អនកមនទទល

គ ល(Te Trang)សភពកបយករបសរម េរបើអ ចរបសកមម ភបលបក

កនងជររ ឋ ភបល Cam Nhan ទកខលបកករឈចបរបសរបជជន នងចង

បនសងគមេវៀត មរបសេយើងពតរបកដយតតធម របជធបេតយយសវលយ

-3/ េហតដចេមតច ? ពកេយើងេសនើរេលើក នះរកមរបក េធវើជត ង

េ យពកេយើងេទវញ ? ។

េរពះពកេយើងមន ចផតលេយបលេ យផទ លជមយបក នងរ ឋ

ភបលបនេទ ។

េរពះរកមរបក មនសមតថភពេធវើករេ យផទ លជមយបក នង

រ ឋ ភបន ។

េរពះពកេយើងចងសែមតងសទធេធវើមច សខលនេ យករជកែសតង ។

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

14

-4/ រកមរបក បេងកើតេនឯ េពល ករតសកមមភពនងេពល

េវ នងកពងសកមមភព ? ។

បនបេងកើតេឡើងេនរបេទសេវៀត ម កលពៃថងទ ០៩ ែខ ០៩ ឆន

១៩៩៩ េ យយទធជននងពលរដឋែតងទងេឡើង ករតសកមមភពេនកនងរប

េទសនងអនតរជតរកមរបក នងរ យេចល េពលប ត កចចករបនសេរច

-5/ កចចករេរពះនតកមម មនទ ន កករេនេរករបេទសឬេទ ?

េឆលើយថ មន កចចករ Undertaking មនជេរចើនទ ន កករត ង

េនជេរចើនកែនលងេលើពភពេ ក ធបផតគេនសហរដឋ េមរក (USA) ។

-6/ ែមនេទ កចចករេរពះនតកមម គជអងគករនេយបយមយឬជអងគ

ករអនេ មមយរបស បក ពកនេយបយ ?

េទ កចចករមនែមនជអងគករនេយបយ កចចករកមនែមនជអងគករ

អនេ មមយរបសបក ពកនេយបយ េឡើយ ។

-7/ ទស ន: របសកចចករយងដចេមតច ? អពប ត បក ពករបឆង

កមមយនសត អពប ត អងគកររបឆងជទសនងរ ឋ ភបលឬរបឆងជទស

នងរ ឋ ភបល អពប ត បកខជន របឆងជទសនងបក វញេនះ ។

របឆងកមមយនសត របឆងរ ឋ ភបលឬរបឆងបក គ ប ត សកមម

ភពនេយបយ មនែមនកនងេគលេ ឬទសេ របសកចចករេនះគប ត អវ

េរករកបខណឌ សកមមភពរបសកចចករ នង កចចករមនមនេយបលអវអព

បណត សកមមភពេនះ។

-8/ កចចករមនកលលបចទកសរមបលបងេ ម ទញទកចតត អស

ទញរបជពលរដឋចលកចចករឬ Xui giuc … រជលរបជពលរដឋ របឆងប

ផល ញរ ឋ ភបលឬេទ ?

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

15

េទ កចចករ ចខតមនេធវើ ប ត កចចករទងេនះេទ េរពះនតកមម

របសកចចករ គសកមមភព សះ សលនងចលរមរប យេ យសមរគចតត

កចចករជនចចេ ម ះរតងនងរតងៗអពករងររបសកចចករេហតអវរតវេរបើកល

លបចេនះេនះ ឬ Xui Giuc ......រេបៀបេនះរេបៀបេនះ ។

-9/ កចចករេរពះនតកមម មនចណះផទ លេរកមអ ចរណះសរ មត

ភមេនេវៀត ម ឬ េទ ?

ជករធមម គេនះេរពះរណះសរ មតភម គជអងគករនេយបយ

មយ គជចែណកមយរបសបក កមមយនសតេវៀត ម ។

-10/ ែមនេទេនះជករែរបរបលសនតភពមយឬ? េហើយែមនេទ កចចករ

េរពះនតកមមជអងគកររបសរបេទសេរក ?

េទ េនះមនែមនជែរបរបលអវេនះេទ ែតេនះជកចចករមយរបសយទធ

ជននងពលរដឋេវៀត ម ជករជកែសតងេ យសងគម របសពកេយើង នង

ជធមម កចចករេរពះនតកមម ចខតមនែមនជអងគករមយរបសរបេទស

េរក ពេរពះកចចករេរពះនតកមម មនែមនជកចចករមយមនអងគករ នងនត

កមម ជសកមមភពផសេឡើងរបសយទធជននងពលរដឋេវៀត ម េហតេនះរប

សនេបើមននរ មន កមលបងក ចេ យកចចករ គជអងគករមយរបសរប

េទសេរកឬ របឌតេ យសកមមភពរបសកចចករ ជករែរបរបលសនតភព

េនះ មកណតនយរបសបក នងរ ឋ ភបលេនះពតជប ត រមនស ែដល

មនគនតបផល ញ កចចករយតតធមរបសយទធជននងរបជពលរដឋ ។

-11/ សកមមភពរបសកចចករេរពះនតកមម មនមនបណងរដឋរប រ

រ ឋ អ ចបដវដតន បែនតមនបណងរបឆបផល ញរដឋអ ចរបជពលរដឋ

េវៀត ម ឬេទ ?

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

16

េទ សកមមភពរបសកចចករ មនមនទសេ របឆងបផល ញរបស

អ ចរបជជន កចចករមនមនកមនរបឆងបក មនរបឆងរ ឋ ភបលឬរប

ឆងមនស កនងបក ឬរ ឋ ភបល សកមមភពរបសកចចករគតះេទៀនប ត រ

េគលនេយបយខសឆគងរបសរ ឋ ភបលែដលនមកនវទកខលបកឲយពល

រដឋ តះេទៀនប ត រករេធវើខសឆគ ឆគងរបសកមម ភបលបក នងបគគលករ ឋ ភ

បល ែដលនមកេនទកខេទសេ យពលរដឋ Dong thoi …កចចករ សេតឿន

េរកើនរលកប ត រកសង ប ត បគគលកែដលមនតរនទរតវេ យរតមរតវ

ឲយរបជជន មនមននយថ របឆងបផល ញរដឋអ ច ែតេនះគជសទធ ឬ

នងភរះកចចរបសពលរដឋ ។

-12/ ខលម រសកមមភព នងរបភពសកមមភពរបសកចចករេរពះនត

កមម មនប ត ឥទធពល រកកដលសនតសខរបេទសឬេទ ?

ចខតគេទេរពះខលម រសកមមភពរបសកចចករគរបមលយកករ

ផតលវភគទនេយបល (គប ល)របសយទធជននងរបជជន មរេបៀប សះ

សលមយនងប ត បញហ របសសងគមនងរបភពសកមមភពរបសកចចករកជ

ករផ យពតមន កររបជសនទន នងេផញើសណមពរេឡើងប ត រកសងរ ឋ ភ

បល មទេ «របជជនដង របជជនពេរគះ របជជនេធវើ របជជនរតត

ពនតយ »។

-13/ សកមមភពរបសកចចករេរពះនតកមម បនរេ ភរកតយចបបរបស

របេទស ធរណះរដឋសងគមនយមេវៀត មែដរឬេទ?េហតដចេមតច? យទធ

ជននងរបជជនមនផតលេយបលេ យផទលជមយបក នងរ ឋ ភបលែត

រតវពងពកថន កក ត លរបសកចចករេរពះនតកមម ?

សកមមភពរបសកចចករ ជធមម គមនរេ ភរកតយចបប បែនត ថ ន

ភពអនវតតនរកតយចបបខសឆគងេនេវៀត ម បចចបបនន ដេចនះ លបកេជៀស

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

17

ផតពកររេ ភអ ចេធវើផតសផត ស េហើយមនជេរចើនបគគលករ ឋ ភបល

េនះពតជមលេហត, េហតដចេមតចយទធជននងរបជជនរតវេសើនរបេងកើតរកម

របក បេរ ើេ យ កចចករេរពះនតកមមនង េយើងទងអសគន រតវសកមមភព

េ យរបយតនរបែយងចេពះមលេហតយទធជននងពលរដឋផតលេយលេ យ

ផទ លជមយកចចករផល សជនសបក នងរ ឋ ភបលេនះចបសជយទធជន នង

ពលរដឋមនេជឿេលើបក នងរ ឋ ភបលថេ ម ះរតង នងរបជជនេរពះរយះ

កលេរពះកនងរយះកលរគបរគងបក នង រ ឋ ភបលបន ភត កហកយទធ

ជននងរបយទធនង របជជនយងធងនធងរេយបលេ យផទ លជមយបក នង

រ ឋ ភបលអពប ត អវែដលបក នងរ ឋ ភបលខសឆគង ជេរឿយគរបជជន

នងរតវបក នងរ ឋ ភបល គបសងកត ចប កគករច ក ។

-14/ សកមមភពរបសកចចករ មនរេ ភចបបអនតរជតឬរកតយចបប

បរេទសឬេទ?

េទ ជធមម គេទ េរពះេនះជសទធសកមមភពរបសប ត របជជន ។

-15/ ទសេ សខនរបសកចចករគអវ ?

ទសេ សខនរបសកចចករ រតវែតសេរមចេ យបនេគលេ

របសកចចករ នងេពលកចចករសេរមចេគលេ គេពលេនះមននយថ:

បក នងរ ឋ ភបលពតរបកដេធវើយងរតមរតវ «េរពះេគលេ ពលរដឋមន

របេទសខល ងពែក»សងគមេសមើរភពសវលយ»េរឿងេនះជករធមម នងជយែក

តរមវសភពកររ ឋ ភបល «នយយនងេធវើគេដើរមនេសមើរគន ( សបគន )»។

-16/ កចចករេរពះនតកមមមនបនចះហតថេលខ ជមយរ ឋ ភបលែដរ

ឬេទ ? នរ ជេលខធកររបសរកមរបក បចចបបននេនឯ ? សកមមភព

ែដលេកើតេឡើងរបសយទធជន នង របពលរដឋ អនកជេលខធកររបសរកម

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

18

របក គ ជអនកយតតធមកពងសកមមភពយងសនទ ន លជមយរបជជន

េឈម ះ នងបនរបកសេរកយ ។

-17/លកខណឌ រមរប យនងសកមមភពជមយកចចករេរពះនតកមម?

ប ត នរ ែដល ស ញេពញចតតយតតធម បនបគគលករបស

កចចករមន កឧទទសនមេ យចលរមរប សយ មនែមនបញជ លបញជ េឈម ះ

សមចររមរប សយេឡើយ «េរពះកចចករេរពះនតកមម មនែមនជអងគករ១»

ែលងែតកមម ភបលរបសរកមរបក កនងកចចករ បែនតរតវសកមមភព ម

លកខណឌ របសកចចករ ។

-18/ បកខជនបក កមមយនសត ចងចលរមរប សយជមយកចចករេរពះ

នតកមម បនែដរ ឬ េទ ?

េហតដចេមតចបនមនបន? បកខជនបក កមមយនសតទងអស មន

សទធចលរមរប សយជមយកចចករនតកមម េ យលកខណឌ ប ត មរតទង

អសរតវេគរព មលកខនតក:របសកចចករ Undertaking ចណចសខនែដល

កចចករចងេ យមតតបកខជនទងអសរតវេធវើ មគ: មតតទងអសរតវែតយក

អសប ត បញហ របរពតតឆគ ឆគងយងធងនធងរ ប ត បញហ Hai Dan Hai Nuoc …

របសកមម ភបលបក នង បគគលករ ឋ ភបល ជរមបេឡើងជនេ យរកម

របក របសកចចករ មនរតវរ ឬ កបងេឡើយ ។

-19/ ប ត អតតបកខជន នងប ត អតតយទធជនចងរមរប សយជ

មយកចចករេរពះនតកមម បនែដរឬេទ ?

បន ពតជបន កចចករនងរងចទទលមតតរគបេពល ។

-20/ ប ត បគគលក កពងសណកសកបនេលមើសចបប នទកខរបជជន

ចងរមរប សយនងកចចករេរពះនតកមមបនែដរ ឬេទ ?

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

19

មនបន ែលងែតប ត ករណពេសស ពេរពះអនកទងេនះរែមង

នមកេនករ ងសទះេ យកចចករ ។

-21/ សមជក កតតយស គជអវ ? សមជក សនទន គជអវ ?

សមជកកតតយស គជសមជកខនះែខនង គរទេ យកចចករ ចែណក

សមជកសនទន គជសមជកសកមមខនះែខនងជនរនទផតលេយបលជមយរកម

របក ។

-22/ ែមនឬ ប ត សមជក-ជក ទងអសរតវមន (Lich Trinh= កល

វភគ)?

មនជករចបចគសមជកទងអសរតវមន(Lich trinh =កលវភគ)

េធវើករជមយរកមរបក េធវើេរចើនឬេធវើតច គេទ មសមតតភពនងេពលេវ

ចង«Sinh Hoat =សកមមភពរបសប ត ឯកជនសមជក ។

-23/សកមមភពជមយកចចករេរពះនតកមមរតវែត លថវករសកមមភព

ែមន ឬ េទ ?

មនជករចបច េរពះកចចករេរពះនតកមមមនែមនជអងគករមយ

េហតដេចនះករ លថវករសកមមភពទកសកមមភពមនបនកណត(Tuy

Nhien) = ប ត កមម ភបលទងអសរបសរកមរបក កនងកចចករ រតវែត ល

ថវករឬ បងរបកទកសកមមភពនវេរចើនបនម នគ េទ មប ត មល ឋ នេធវើ

ករកណត។

-24/ ភរះរបសសមជក គជអវ ?

គរតវេគរព មលកខនតកះរបសកចចករ េរពះនតកមម ។

-25/កតពវកចចរបសសមជកគជអវ?

រតវបេងកើតឱកសេ យសមជកថម ចលកនងកចចករ នងែចករែលកេ យ

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

20

ចបស សអពកចចករ េ យសមជកថមេនះ សបេពលរតវជ រញប ត

សមជកជតបផតេធវើរមកតពវកចច ។

-26/ ផលរបេយជនរបសសមជក ?

បនឱកសផតលេយបលចលកចចករ ថ បននតកមមេ យសងគម:-

-បនកចចករករពរកនងករណរតវជះជន

-បនកចចករឧបតថមភកនងប ត កចចករបតងបតលទមទេ យសងវញករ

ខចខតអពសមភ រះនង Phuc Hoi =កតតយសេ យប ត ករណរតវវនចឆយ

ឃឃងេ យគម នេទស។

-27/ កចចករេរពះនតកមម ធមម បនរបជពលរដឋេវៀត មេកល វកល

ឧបតថមភេហើយេនចលរមរប សយកះករអេនក បែនតចេពះអនតរជត េតើយង

េមតច? ចេពះបក នងរ ឋ ភបល គងែតគរទ េរពះរបឆងមកកចចករ គរប

ឆងបណងចតតយទធជន នង របជពលរដឋ ចែណកប ត អនកែដលរបឆង នង

បក នងរ ឋ ភបលេតើយង ?

មធមម គអនតរជតគរទ បក នងរ ឋ ភបលគងែតគរទ េរពះរប

ឆងមកកចចករ គរបឆងបណងចតតយទធជននងរបជពលរដឋចែណកប ត

អនកែដលរបឆងនងបក នងរ ឋ ភបល កគតក សះចតត េទះជកចចករមន

បនយកចតតទក ក ដលកចចកររបឆងជទសរបសពកគត េរពះកចចករ

មនេគលជហររបឆងតបេទះជនរ ។

-28/កនងករណរតវេចទរបកន យបផញ«Xuyen Tac »បញឆ តបេញឆ ង

កចចករេរពះនតកមមរបសប ត ពកមនស េបករបស កចចករេរពះនតកមម

នងរបតកមមយងដចេមតច?

កចចករនងេធវើករអេងកត កចចកររបសនេបើពត នងមនករសនទន

នងផ យពតមនទ យអពកចចករេនះចេពះមខ ធរណមត របសន

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

21

េបើចពកមនស េបករបសេនះគពកកមម ភបលកនងបក ឬពកភន កងរកនង

រដឋអ ចកចចករនងចលនម ជន នងអពវនវអនតរជតេធវើអនតរគមន។

-29/ កនងករណប ត អងគករ នេយបយទកខរត ថតចមលងឯក ររបស

កចចករេរពះនតកមមទកេបករបសម ជនឬ បនលេភទរកមរបក េដើមបបងករ

ច ចល កអនទ ក កចចករេរពះនតកមម នងរបតកមមយងដចេមតច?

កចចករនងរបឆងយងេកល វកល េនមខ ធរណមត េនះរបសនេបើ

ជរដឋអ ច េហតេនះ សមជកទងអសរបសរកមរបក កនងកចចកររតវ

សកមមភពយងរបងរបយតនកេមើល ល ឆបេជឿ ។

-30/ ជពកមនស កនងសងគមែដលមនសមតថភពរបឆងបផល ញករ

ងររបសកចចករេរពះនតកមម ?

មនែតប ត ជពកមនស សសណកសកបន េបករបសបផល ញ

សងគមរបឆងតបរបជជន េទើបរបឆងបផល ញកចចករេរពះនតកមម ឬករេធវើ

របសរកមរបក កនងកចចករ ។

-31/ ជពកមនស កនងសងគម ែដលរពេងើយកេនលើយចេពះករងរ

របសកចចករ ?

ជពកជន «េបកខភព» ែដលមនចតតចេងអ តចងអល ឯកជននយម នង

ប ត មនស លងងេខល ែដលកពងលងលកេរពះរតវពតមនមនពត ឬ រតវករ

េឃសនេផតសផត ស Nhung Nguoi កពងរតវសមភ រះលងេ ម ។

-32/ េបកខភព កនងសងគមេកល វកល ឧបតថមភ នងបេពញ មសណមពរ

របសកចចករេរពះនតកមម ?

កមមករ កសករ កងទព បកខជនយតតធម អតតបកខជន អតតយទធជន

អនកបស បញញវន អនកជញដរ អនករត បរតដស រកមអនកសលបកររគបេរង ន

នស ត សស នងបផតគវយេកមង ។

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

22

-33/នងអតតចរតតជរបជជន មញញមន ក បែនតេហតអវសដនយយរបស

ពកេយើងកនងសកមមភពផតលេយបលអពកចចករ ជនចចនវេលើអនភពខល ង

ពែកេរប បជមយនង េតជនភពរបសរ ឋ ភបល មយែដលមនេគរព

នតកមម ចេពះមខរបជជតនងអនតរជត ?

ពេរពះពកេយើងនយយពតរបកដនងនតកមមគសចច: សចចរតវបន

េគរពចេពះករនយយរតវពតរបកដ ពកេគរតវែតខល ច ពេរពះេយើងបន

យទធជននងរបជជន សះចតតនងអនតរជតគរទ ។

-34/ របសនេបើបក នងរ ឋ ភបលមនទទល គ លនតកមម គជសចច

េតើយង ?

ជធមម គបក នង រ ឋ ភបលយលដងចបសករសខ នតនងជវ

ភពរសេនបរបរណរបសប ត ជន កនងប ត សងគមមននតកមមជេនះ

េទៀត បក នងរ ឋ ភបលកគងនយយេលើកកពសពគណធមនងនតកមមបែនត

ទទល គ លនតកមមជសចចេ យរបជជនេវៀត មឬេទ េនះគជប ត

របសបក នងរ ឋ ភបល រតវចបក ដកន រ ឋ ភបលរគបរគង បែនតរបជ

ជនេធវើមច សកណតរបសរបជជន គកណតយងសខន។

-35/ មនមលេហត សមរមយេ យរបជជនមនគររមរប សយកនង

កចចករ េដើមបផតលេយបលអពនតកមមេ យសងគមឬេទ?

េទ,េទគម នមលេហត មយជករសមរមយេឡើយេវៀរែលងែតករណ

រតវឈថក ត េរពះរមរប សយកនងកចចករ េដើមបផតលេយបលអពនតកមម

េ យសងគម គជករងរមយ េធវើជចបចនងជករជកែសតងរបសេយើង

ទងអសគន ។

-36/ មនមលេហត សមរមយេ យបក នង រដឋសភបលគ មចបឃ

ឃងយទធជននងរបជជននងប ត អនកែដលផតលេយបលឲយនតកមមែដរឬេទ

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

23

េទ េទគម នមលេហត មយសមរមយេឡើយ េរពះគ មចបឃឃង

ប ត អនកផតលេយបលឲយនតកមមគករេធវើខសឆគងេនះគ បញហ របឆងតបរប

ជជន មបក នងរ ឋ ភបលវភគែវកែញកលកខណះបដវតតនឬមនបដវតតន

យតតធម េជឿនេលឿនឬរបតករយ គមល ឋ នចលលកខករណ «ែបបែផន» ឲយ

ែតមនជះជនសងកតសងកន គ មនករតសេពលេកើតេឡើងករតស គ កង

កមល ង ឈរខងជះជនសងកតសងកនគពករបតករយ អយតតធម ផទយមក

វញនរ ឈរខងរបឆងករជះជនសងកតសងកនគ បដវតតនគយតតធមនង

យតតធមចងេរកយ េពល កឈនះ អយតតធម ឈនះេឃរេឃេយើងកយល

សបជមយនងបក នងរ ឋ ភបលបនរបកស «មនបនជះជនសងកត

សងកន តះេតៀន» េហតេនះរបសនេបើយទធជននងរបជជនេរពះតះេទៀនបក

នងរ ឋ ភបលរតវដងមន កនលងរចគភគេ ះ យជ រវនតរបសកចចករ

ែដលសមជកទងអសរបសកចចកររតវ ទ តជនញ េរកពេនះកនងករណ

មននរ រមទងកមម ភបលបក ប ត ភន កងររ ឋ ភបល ចងដងបែនថម

េសចកតលអតអពកចចករឬករងររបសរកមរបក អសេ កអនកនងទកទង

េ យផទ លនង កចចករ រកមែណរនរបសកចចករ នងេ ះចេមលើយប ត ថន ង

ថន កេ យបន កសម េហតេនះ សមជកទងអសរបសប ត មល ឋ ន

របសកចចករ មនគរេ ះចេមលើយប ត អវេរកពភពេ ះចេមលើយេនះេធវើបន

ដេចនះ េយើងនងមនបងករេឡើង ប ត ករយលរចឡអពកចចករនងករងរ

របសេយើង៕

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

24

«នយយរតវ មនទនេធវើ រតវបបលគន េធវើ »

ភគ IV

-ខងេរកយេនះ គមយធននមរ ចបប ែដលដកេចញពចបបរដឋធមម

នញញ១៩៩២ កចចករេលើកេឡើងេ យយទធជននងរបជជន ។

-មរ :២ រ ឋ ភបល ធរណះរដឋសងគមនយមេវៀត មគជរ ឋ ភ

បលរបសរបជជន េ យរបជជន េរពះរបជជន េតជនភព រ ឋ ភបល

ទងអស។

-មរ :៣ រ ឋ ភបលធន នងមនបងអ កករេលើកកពសសទធេធវើមច ស

រគបែផនករបសរបជជននងអនវតតនយតតធមសងគម។

-មរ :៦ របជជនេរបើរបស េតជនភពរដឋភបលឆលងយកអនមត

សភនងរកមរបក ពលរដឋជរកសងដ ងេ យឆនទះនងេគលបណង

របសពលរដឋ សយរបជជនេបះេឆន តេលើកនងទទលភរះមនរបជជន។

-មរ : ៧ អនកត ងសភរតវអនកេបះេឆន តដកសទធនងអនកត ង

រកមរបក របជជន រតវអនកេបះេឆន តដកដែណងេពលអនកត ងេនះ មន

កសមនងខវះករជេនឿរបសរបជជន ។

-មរ :៨ ប ត រកសងរ ឋ ភបលកមម ភបល បគគលករ ឋ ភបលរតវ

េគរពរបជជន អសពចតតបេរ ើរបជជន ទននទនងជតសនទធជមយរបជជន

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

25

យកចតតទក ក ត បេយបលនងរតវកររតតពនតយរបសរបជជន េបតជញតស

របឆងប ត ករណេឡើយ «quan lieu» hach dich cua quyen ផលវអ ច ស

ណកសកបន ។

-មរ : ១១ របជជនអនវតតន សទធេធវើមច សរបសខលនេនមល ឋ ន ម

រេបៀបចលរមរប សយកចចកររបសរ ឋ ភបលនងសងកមមនតនទករពរ

របសរម។

-មរ : ៥៣ ពលរដឋមនសទធរមរប សយ រគបរគងរ ឋ ភបលនង

សងគមរមរប សយពភក ប ត បញហ រមទទងរបេទស នងភមភគសណម

ពរនងរ ឋ ភបល ។

-មរ : ៧៨ ពលរដឋមនភរកចចេគរព នង ករពររទពយសមបតតរបស

រ ឋ ភបល នងផលរបេយជន ធរណះ។

-មរ : ៤៥ ប ត កងកមល ងរប ប វធ ចខតរតវេ ម ះរតងជ

មយមតរបេទសនងរបជជន ជមយប ត ជនក ងរបេទស ។

-មរ :៤៧ រ ឋ ភបលក ងនគរបលរបជជនបដវតតនបែងអកេលើ

របជជននងេធវើជបេងគ លសនងេ យពយករណរបជជនេដើមបករពររបេទស

ធនប ត សទធេសរភព របជធបេតយយរបសពលរដឋ ។

-មរ : ៦៩ ពលរដឋមនសទធេសរភពនយយសត េសរភពពតមន

មនសទធបនផ យពតមន មនសទធេបើករបជបេងកើតរកម មលធ អងក រ

បតកមម មកណតរបសរកតយចបប មរ េនះរប ករបែហលមរ ១០

កនងរដឋធមមនញញកបនកណតពលរដឋេវៀត ម មនសទធេសរភពកនងករ

នយយសត េសរភពេបះពមភផ យ េសរភពចលន នងរបជ េសរភពជេនឿ

េសរភព ន កេន សទធេដើរេហើេទវញេទមកកនងរបេទសនងេរករបេទស ។

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

26

-មរ :៧០ ពលរដឋមនសទធេសរភពនវករជេនឿ មឬមន មេទះ

ជ សន មយ មនមននរ បនឈល នពនេសរភព សនេឡើយ

េឆល តឧកសយកផលរបេយជនព សន មយែដរ ។

-មរ : ៧១របជពលរដឋមនសទធ,អភយឯកសទធអពខលនរបណ, មន

រកតយចបបករពរ យជវត សខភព កតយស ចរយសមបតត ករចបករឃ

ឃងមនស េ យរតវ មរកតយចបប, មផត ចប ត របភពនន មន

ករ កទណឌ កមមសពវសពងគកយ,បះពលកតតយស ចរយសមបតតរបសរប

ជពលរដឋ មនរ េនះ កដចមរ ៦៨ កនងចបបរដឋធមមនញញឆន ១៩៤៦ េពល

េនះរដឋធមមនញញកបនកណត, មមនេ យ យយកចេមលើយ, យ កររប

រពតមនសមរមយប ត អនកជបេចទនងអនកេទស ។

-មរ :៧២គម ននរ េមើលេឃើញថមនេទសនងរតវទទលទណឌ

កមមេនេពលែដលមនទនមន លរកម កណតេទស របសត ករែដល

មនរបសទធភពរកតយចបប អនករតវចប អនករតវឃឃង រតវបនបតងនវមខ

ត ករ វនចឆយខសពរកតយចបប មនសទធរតវសងវញនវករអនត យអព

សមភ រះនងកតតយស អនកែដលេធវើខសផទយពរកតតចបបកនងករចប ឃឃង

បតងេនមខត ករ វនចឆយ បងករេ យមនករអនត យេ យអនកេផ ង រតវ

បនផតនទ េទសយងមងមត ។

-មរ : ៧៤ ពលរដឋមនសទធត សទធេថក លេទសជមយរកសងរ ឋ

ភបល មនសមតថកចច អពប ត ករេធវើខសរកតយចបបរបសរកសងរ ឋ ភប

លឬេទះជឯកជន មយកេ យ អនកែដលរតវទទលករអនត យរតវបន

សងវញអពសមភ រះនងកតតយស ម ចខត ករសងសកអនកត ។

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

27

-មរ : ៨៣ រដឋសភគជរកសងដ ងខពសបផតរបសរបជជនជ

រកសងេតជនភពរ ឋ ភបលខពសបផតរបសរបេទស ធរណសងគមនយម

េវៀត ម រដឋសភគជរកសងពេសសបផត មនសទធបេងកើតចបប នង ែតង

ងចបប។

-មរ : ៨៤ រដឋសភមនប ត ភរកចច នងសទធអ ចគរយកជករ

ច ខងេរកយេនះ បេងកើតនងែកចបបរដឋធមមនញញបេងកើតចបបែកបតរចបប

េបះេឆន ត បញ បភរះរ យភរះរបធនរបេទស របធនរដឋសភ រដឋម នត

រ ឋ ភបល របធនត កររបជជនជនខពស របធសភ រកសងពនតយ

របជជនជនខពស។

-មរ :១៣០ កណតត កររតវវនចឆយេ យបនឯក ជយ េចរកម

ជអនកអនវតតន មរកតយចបប ។

-មរ : ១៣២ កណតសទធករពរ របសអនករតវេចទេទសឲយបន

ធនឮ(យកចតតទក ក ឬ ច …….Chu y )។

-មរ : ១៣០-១៣១-១៣២ កណតដេចនះ បែនតករជកែសតងគយង

ដចេមតច ? ចែណកមរ ២ គមរ ែដលរ ឋ ភបលបនអះ ងេតជនភព

របសរបេទសេវៀត ម គមន ចជកមមសទធរបសបក ពកចលនមយឬ

មយរកមមនស េឡើយ េតើរតវពតដេចន ះែដរឬេទ ? កដចមរ ២ រ ឋ ភ

បលបនបញជ ករបជជនមនសទធអនវតតនេតជនភពរ ឋ ភបលេ យរប

ភព២ខងេរកយេនះគ:-

របភពទ១របជជនអនវតតនេតជនភពរ ឋ ភបលជរេបៀបមនផទ ល

ឆលងយកអនមត ប ត រកសង េតជនភពរ ឋ ភបល េ យរបជជនេបះ

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

28

េឆន តេចញ របភពេនបនេ ថដ ងរបជធបេតយយេនះជរបភពធមម

បផត ។

របភពទ២ របជជនេធវើេ យផទ ល អនវតតនេតជនភពរ ឋ ភបលឬ

េនេ ថ របជធបេតយយេ យផទ ល េរកមរបភពេនះរបជជនផទ ល

េបះេឆន តកណត ប ត បញហ ធរបសរបេទសជត ឬេ ថ េបះេឆន តេ យ

អនមតសេរមច ឬេបះេឆន ត ទ បសទងចតតពលរដឋ របភពរបជធបេតយយ

េ យផទ លគជរបភពយងពេសស របជជនធមម េរបើរបសកនងករណ

ពេសស ដចកនងករណពេសសបចចបបននេនះ Ban Tuyen ngon Quoc Te

េសចកតរបកសអនតរជតសទធមនស របសអងគករសហរបជជតចបបដសទធ

ឆន ១៩៤៨ នងឆន ១៩៧៧ រ ឋ ភបលេយើងបនចះកចចសនយេគរពនងប ត

មរ កនងរដឋធមមនញញរបសរបេទសេយើង ែដលពកេយើងទងអសគន រតវែតដង

-មរ :៥ គម ននរ ចរតវ យយកចេមលើយឬរតវេធវើទរណកមម ករ

របរពតតចេពះអមនស ធម េឃរេឃ ។

-មរ : ៩ គម ននរ រតវចប ឃឃង នរ េទសជរេបៀបផត ច

ករមយេឡើយ ។

-មរ : ១០ ប ត អនកទងអសគន រតវបនទទលសទធសមភព បន

ពនយសេងកតយតតធម នងផ យជ ធរណេ យត ករឯក ជយមយនង

មនេអៀង កនងករកណតប ត សទធ នង ភរះកចចរបសពកគត កដចជករ

េចទរបកនេទស មយចេពះពកគត។

-មរ : ១១ ប ត អនកែដលរតវេចទេទស មនសទធេមើលដចគម ន

េទសេ យដលេពល បនសក ជអនកជបេទស មរកតយចបបេនកនង

េពលត ករវនចឆយជ ធរណះមយ នងធនករពរជចបច ។

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

29

-មរ : ២០ ប ត អនកទងអសគន មនសទធេសរភពរបជ(សននបត)

នងបេងកើតសងគម មរេបៀប សះ សល។

-មរ : ២១ ឆនទះរបសរបជជនគជរគះេតជនភពរបសរ ឋ ភបល

ឆនទះេនះរតវបនសែដងេចញឆលងប ត ករេបះេឆន តជ លេលើកនងេ ម ះ

រតង បនចលនេទ មលកខករណសមភព ជ ធរណះសនលកេឆន ត

េហើយ េបះេឆន តេ យ កបង ឬ េ យប ត ដេណើ រករេបះេឆន តេសរ

រប ករបែហល ។

ភគដក សងនងករែដលមនរគបមខព ហ ជមញ រគបវលយ អនក

េបះពមភ(su that) ករពតយទធជននងរបជជនចងកចចករេរកើនរលកជមយ

បក នងរ ឋ ភបល ។

របធន ហ ជមញ នយយអពប ត កមម ភបល(quan lien) ពក

រលយ មតនយយថរបជធបេតយយ បែនតេធវើករ ប ត អនកពករលយ

េធវើ មរេបៀប ម នតអញនយម មតនយយថេធវើករបេរ ើរបជជន បែនតប ត

អនកពករលយេធវើផទយពផលរបេយជនរបសរបជជនមលេហតជមងពករលយ

គ: ឆង យពរបជជន េមើលងយរបជជនខល ចរបជជន មនេជឿរបជជន មន

យលដងរបជជនមន ស ញរបជជន ។

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

30

ភគសរបរមប ត េយបលពេរចើនេបកភពកនងសងគមែដលយទធជន

នងរបជជន ចងបនកចចករ (Cong Cuoc) Undertaking យករជមយបក

នងរ ឋ ភបល ។

កមមករ: កមមករភគេរចើនគតមននវជេនឿបក នង រ ឋ ភបលេឡើយ

គតបនពលកយេ យបក , បែនតបក បនេបករបស បនេ ភលនពក

គត, ពកគតដងថបក នងរ ឋ ភបលបនេធវើេ យពកគតរកកសត, ពក

គតចងេ យបក នង រ ឋ ភបលរតវេ យរតមរតវ, រតវែតេគរព នតកមម,

រតវេធវើករ មរកតយចបប,កសណកសកបននងកកហកេបករបសេទៀត។

កសករ:ភគេរចើនកសករកដចកមមករែដរ, មនមននវជេនឿអវេលើបក

នងរ ឋ ភបលេឡើយ, កសករចងេ យបក នង រ ឋ ភបលកសសណក ,

កយកពនធធងនេពក, កេធវើបបរបជជន កគបសងកត ពកគតេទៀតេរពះពក

គតរកកសតហសេពក …!

-Cuu Dang Vien: អតត បកខជន អតតយទធជន ប ត អនកែដលកពងសរមក

នវតតន ភគេរចើនគអនកែដលមន យខពសជវភពកពងទកខលបក យលដង

យងេរចើនអពបក នងរ ឋ ភបល បែនតភគេរចើនកពងអតចតតជមយបក នង

រ ឋ ភបល ពកគតចងេ យបក នងរ ឋ ភបលរតវបញច ប ថ នភពេ ភ

ម ផលវអ ច នង កហកបេញឆ ត មរេបៀបដេចនះ ជកែសតងគ េរគះស

ណកសកបន បញហ ផ យពតមនខសករពត បញហ នយយែតមនេធវើ

នយយេរចើនេធវើតច នយយផលវេនះេធវើផលវេនះ គតដងថ បក នងរ ឋ ភបល

មន ចេ ះ យប ត បញហ ធកនងសងគមបចចបបននេនះេរពះពកគតថចជ

បក នង រ ឋ ភបល,នយយរម បញហ ធកនងសងគមពយរយរ សេហើយ ។

បញញវនត បញហ របសបក នងរ ឋ ភបល ចេពះបញញ វនត ដចរគបេរង ន«

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

31

ត ចរយ អនកចបប េវជជបណឌ តនងប ត អនកែដលរបឡងជបសញញ បរត

ម វទយលយ បណឌ ត អនបណឌ តពកគតនងចបស សរកមបញញ វនតពត

ជធញរទន ពេរពះពកគតមនេឃើញសមថតភពរបសបក នងរ ឋ ភបល

ចនងេធវើរតមរតវ េធវើលអេ យរបជជន របសនេបើគម នករផតលេសចកតពត

របកដរបសពកគត ។

អនករគ: រគបេរង នរបកេបៀរវតតនមនរគបរស ចងបនេបើករបកែខឲយ

សមលមម រមទងអសរគបេរង នមនចងសកមមភពនេយបយកនងមល ឋ ន

េរៀន គតគម នេសចកតសងឃមអវេលើបក នងរ ឋ ភបលេទៀត គតទនទង

បក នងរ ឋ ភបល នយយរតវេដើរទទទមនងករេធវើ ។

នស ត: សស ចងបនករឧបតថមភ ទកខសរមបសក ចងបន

កមមវធបេរង នសម សបជងចងបនករងរេធវើលអ មនចងបក នងរ ឋ ភបល

េមើលងយនតកមម នស ត សស មនេជឿបក នងរ ឋ ភបលេ ម ះ

រតងនងរបជជន ។

រកមសលបះសលបករ-ករនអនកតរនត អនកគនរ នងអនកនពនធរតវបនបក

នងរ ឋ ភបលទបយងយរ ពកគតរតវខតបងយងេរចើន ពកគតចងបន

កមល ងសមថតភពេបើកពរងកទង សងគតចងបនឧកសរកចេរ ើនដចមតតភកត

រមរបសគតេនេរករបេទស ។

រកមផ យពតមន អនកករែសត ពកគតមនបនផ យពតមនរគប

សពវអពបញហ សណកសកបន អយតតធម ពកគតធញរទនព ថ នភពពត

មនរតវបទបង ពតមនរតតពនតយពកគតដងេនះថមនរតមរតវ ពករដឋដង

េនះគខសេគលនេយបយ បែនតដងនយយដចេមតច ?

កងទព ជវភពមនករខវះខត កងទពមនយល សបបក នង រ ឋ ភ

បលសណកសកបនហសេហតដេចនះ កងទពករពររបជជន នងប ត

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

32

កមម ភបលយតតធម គមនរបតបតត មបញជ របសប ត ភន កងរសណកសក

បនេធវើបបរបជជនបផល ញរបេទស ។

នគរបល កដចភន កងរកនងរកសងរតតពនតយ នង ត កររបជជន

នគរបលទទលេទសមនសែចកសណក សយសទធអ ច នគរបល

ដងរកមភន កងរកនងបក នង រ ឋ ភបលកសដចគន បែនតមនបនចបបចប

នគរបលផ យពតមនបក នង រ ឋ ភបល ចសងរបកែខេ យពកេគ

រគបរសជេរចើន នគរបលមនទនយលដចេមតច ជសងគមមយមន នតកមម

នងពកេគកមនទនយលេទសសណកសកបន របសពកគត គេទសប

ផល ញពលរដឋ បផល ញរបេទស ។

បកខជន បកខជនជេរចើនមនទទល គ លករកហកេបករបសផត ចករ

របសកមម ភបលបក េទៀត េពលមនឧកស ពកគតនងេបះបងបក ដច

ថ នភពនវ Dong Au ……រ សពមនអញច ង ។

កមម ភបលបក Can Bo Dang …ថន កមជ មនយយ េលើកកពសសទធ

េធវើមច សរបសរបជជនេនជេរចើនកែនលង នវមនកររេ ភយងធងនធងរជ

ចមបង យកមម ភបលមយចននកនងកបលមសនបក រដឋអ ចេន

ឃ ភម អនេខ យ បតចរតតេដើម quan lien …រកេអើតរកេ ង ផត ចករេរបើ

អ ចអគត ជនពនលចពលរដឋ សណកសកបនែសវងរក ភេ យខលនេធវើ

មនេ យ អយតតធមបក ពក បតភព មគគ មនរពមរបកសថវកជ

ធរណះ មនរបតបតតរកតយចបបេ យរតមរតវ នងេគរពនេយបយរតវ

រេ ភយងធងនធងរសទធេធវើមច សរបសរបជជន ។

កមម ភបលភមភគមនេយបល ប ត អវ មជ មនយយេនះ ពតជ

បញហ េនថន កមជ មពកខញេធវើ មបញជ ពមជ ម លអគមជ ម រកក ឆគ ឆគងគ

មជ មទ កេទសកហស េ យកមម ភបលភមភគអសេ កេមើលេនះ

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

33

េ យដលៃថងេនះ មជ មបនរបកស ធរណះថវករបេទសឬេន ? មន

ជបនម ននក កមម ភបលថន កមជ មបចចបបននេនះជវណណអធន ដចប ត បង

បអនរបជពលរដឋពលកមម មនឱកស មជ មចងអនវតតន របជធបបេតយយ

ពតរបកដឬ មនបនម ននកកមម ភបលថន កមជ ម បនយលយង ជ

សងគមមយយតតធម សវលយ ? េយើងខញនយយតច សមអសេ កយលឲយ

បនេរចើន ។

អនកបសរពះអងគមនសងឃដកពតរបកដគដេចនះអនកបសមនបនេជឿ

នវអវ សមបបនតចេទេលើបក នង រ ឋ ភបលេទេនះ េរពះេគលនេយបយ

របសបក គបដេសធនរពះអទេទព េបកបេញ ត សនគជធន េភៀន

មយង ែដលបក នងរ ឋ ភបលបនរបរពតតជេរឿយៗ ។

អនកជញដរ ខលះយ ខលះេសើចៃថងេនះេយើងេសើច ៃថងែសអកេយើងយពកគត

មនេជឿេទេលើបក នងរ ឋ ភបល របជជនលកដរធញរទននងករសណក

សកបន េដើមបបនេធវើកររកស«លកដរ»ពកគតេជឿថបក នងរ ឋ ភបល

បនបផល ញពកគតរគបេហើយ ពកគតចងបនេ យសងគម េវៀត ម

មននតកមម។

អនកគកមនេទស: មនែមនែតរយនក ឬពននកេនះេទ ែត ប

ននករបជជនែដលមនមនេទសែដលរតវគកនរេទស ទកខលបក អត

ឃល នពកគតចងេ យបក នងរ ឋ ភបលរតវមនគណធមនងេគរពនតកមម

ពកគតចងេ យបក នងរ ឋ ភបលេនះសងេនប ត ករខចខតផតលសង

វញកតតយសនងសេទសពកគត ។

វណណះ រត បរតដស ភគេរចើនបងបអនរតមតឌប សកលរ រតកងប អនក

លកដរ មចេញច ើមថនល ឈនលលែសង ប ត អនករសរ តករនត ត សទធ

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

34

ែតមនេជឿេនេលើបក នយយេទៀត ពកគតមនចងឮបក នងរ ឋ ភបល ច

នយយពតឬេធវើអវពតេ យដលពកគត ជវភពរសេនហតេនឿយទកខល

បក រក កម តរបសពកគត មនដងេពល នងបនធរធរេឡើយ ពកគត

ចងេ យបក នង រ ឋ ភបលរតវែតេយកយលរបជជន នង បេពញបណង

ចតតរបជជនជរេបៀបេគរពដខពងខពសមយ ជនសេនអវែដលេចះែតនយយ

ែតមនបនេធវើឬ េឆលើយតបមកេលើរបជពលរដឋេ ះ ។

នគមវចចនះ េគលនេយបយរបសបក នងរ ឋ ភបលមនទនបេពញ

េ យរតមរតវ មេសចកតេសនើររបសយទធជននងរបជជន អពគណធមនង

នតកមម េហតដេចនះយទធជននងរបជជនចងេ យរកមែណនរបសកចចករ

ត ងេ យរបជជនេធវើករជមយបក នងរ ឋ ភបល េដើមបកេកើតេឡើង

វញនវគណធមេ យសងគមនងនតកមមឲយប ត ជន េដើមបប ត ជនបនរស

េនសខ នតនងសមបរណរងេរឿង ។

«សវត វ ញផត លេយបល េបតជញចតតគេកតករ»

េនះគជសមតអបររបសរបធន ហ ជមញ ែដលបក នងរ ឋ ភបលជ

នចចេគរពនងរលកដល ពតគៃថងេនះ ថ នភពរបសរ ឋ ភបលដេចនះពលរដឋ

កណតយងដចេមតច?

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

35

បេណត ញ ឬ ទក កណតេនះជភរកចចអនវតតនសទធេធវើជមច សរបសរបជជនដេចនះពល

រដឋមនសទធេ ម ះរតងេសរេរជើេរ ើស ពកយអធបេតយយ អពសទធេធវើមច សរបស

របជជន សទធេធវើមច សរបសរបជជន គជសទធអវ ? សទធេធវើមច សរបជជន

ចមបងគសទធេផញើញតតត សទធេបះេឆន តេផញើញតត គជរភពមយេបះេឆន ត

េ យខលនឯង ។

ចែណកករដងអពសទធមនស កនងសងគមកចចករចងេ យពកេយើទង

អសរតវពនតយចបសខងេរកមេនះ។

បក នងរ ឋ ភបលបញជ កជមយរបជជនថរបសនេបើរ ឋ ភបលមយ

េទះជេរកមរបភព មនទទល គ លប ត ករសេ ងគ ះអពសទធរសេន

សទធសមភពរបសមនស កនងសងគម គជនជតមនសទធែកទរមងរ ឋ ភបល

ឬបបតេចលនងបេងកើតរ ឋ ភបលថមមយ េលើប ត លកខករណ ចខតនង

ជនជតេនះនងចត ងេតជនភពរបសរ ឋ ភបលេនះ មប ត របភព

ែដលពកគតពនតយេឃើញស សបនងសភមងគលរបសពកគត។

បក នង រ ឋ ភបលនយយបនតរ:េនេពលប ត អកបបករយរេ ភ

អ ច ពរងកអ ចកេដើមបេគលេ សរេឃើញចបសេគលេ រតតរ

មនស ជតេរកមរបបផត ចករមយជអតបរម គមនស ជតរតវមនសទធ

នងមនកតពវកចចរតវែតរ យេចលរ ឋ ភបលមយយងដេចនះនងរករេបៀប

ករពរសនតសខអនគត មប ត របភពថម ។

ជមយករបញជ ករបសបក នង រ ឋ ភបលយងចបសដេចនះ កចចករ

េជឿថ: របជពលរដឋ នង អង ចជងអពកណតប ត ញ ឬ ទករ ឋ ភបល

បចចបបននេនះគជករេធវើរតមរតវ មប ត អវបក នងរ ឋ ភបលបននយយ

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

36

«ភគ ទ បសទងេយបល េ យយទធជន នង របជជន អនវតតនរបសន រ ឋ ភបលនេរគះេ យរបជជន»

ភគ V លកខ ខណឌ រមរបរសយ នងប ត មរ សខនរតវអនវតតន

លកខខណឌ រមរប សយ: រកមរបក មជ មមនជរប ងគ សយ

យទធជននងរបជជនកនងកចចករ (Undertaking Cong Cuoc)ែតង ង ម

លកខណខណឌ ចខត ។ គជសមជករបសប ត រកមរបក មល ឋ ន ពក

េយើងជធមម ករតវរបមលរគបលកខណខណឌ អបបបរម ចខតេនះគ ពក

េយើងចងេធវើ, េធវើ មរេបៀបយងរតមរតវេធវើបនលទធផល នងេធវើេ យដលទ

បផត ចែណកកនងមយនកបនម ន គេទ មឯកជន បែនតពកេយើងរតវេ ម ះ

អសពចតតពយយមេធវើអសពសមតថភពរបសពកេយើង ឧទហរណ មនអនក

ឧទទសនមបនែត ៣ នក ចលរមកចចករ Undertaking បែនតមនអនកខលះ

ឧទទសនមបនដល១០នកចលរមកចចករ េហតេនះអនកមនសមតថភពតច

េធវើករងរតចជង ។

េដើមបដងខលនេយើងរបមលរគបលកខណខណឌ ឬេទពកេយើងមនេពលចល

បេរ ើកចចករគរចពកេយើងមនែមនជប ត មនស េដើរ មជន មន កេឡើយ

គពកេយើងរមគន ជមយកចចករ េដើមបបេរ ើេ យសងគមរបសពកេយើង។

ជងេនះេទេទៀត ពកេយើងែដលបនចលរមករងរែតពកេយើងមនេធវើ

េ យរតមរតវនងេធវើេ យដលទបផតគពកេយើងចលរមករងរេធវើអវ ? េនះ

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

37

គមលេហតដចេមតចចងេធវើ ករេធវើ មរេបៀបរតមរតវមយ េធវើមនលទធផល

នងរតវេធវើឲយដលទបផតគលកខណខណឌ រតវែតមន េដើមបចលរមករងររបស

ពកេយើងទងអសគន េរកពេនះរបសនេបើពកមតតមនចតតែសវង រកករេជឿន

េលឿន មនចតតេ យមនគតដលេរគះថន ក មនគនតមនធមម មន ម រត

ឆលងកតករលបក មនទទល គ លករអនថយ ពកមតតគជប ត សមជក

យងសខនរបសកចចករ ។

«ប ត មរ សខន រតវែតអនវតតន»

ក ត សខនទ ១ គ: រតវេ ម ះរតងអសពចតត -កចចករទមទពកេយើងទងអសគន រតវែតេ ម ះរតងអសពចតតជមយ

កចចករ េរពះករយលដងចបសព ថ នភពសងគម េហតដេមតចេទើបពកេយើង

ចលរមកចចករ េហតេនះេហើយករចររមករងររតវមនករសេរមចេ យ

ជកចបសរបសេយើងទងអសគន បនចររមចបស សេហើយ េហតដេចនះ

ពកេយើងរតវសរបមក មរេបៀបមយដលអ ចងសរបឲយលអ មនដបងពក

េយើងទងអសគន រតវមនករេ ម ះរតងអសពចតតជមយនងកចចករ េដើមប

ដងចបស សនងជក កអពទកចតតរបសពកេយើងថ ពតរបកដ គមន

ែខលងកល យ ៃថងេនះកចចករនងសរចេពះពកេយើងេ យផទ ល ។

-ប ត មតតបនរជះ សឡះ «ចតតមយេថលើមមយ» ជមយកចចករេនះ

េហើយឬេន ? េរពះរបសនជពកេយើងមនទនេ ម ះអសពចតតជមយកចច

ករនងជមយករងរ គេធវើេមតច ពកេយើង ចេធវើដលចងបញច បបន ? ជង

េនះេទេទៀតប ត អនកែដលមនទនេ ម ះអសពចតតធមម គជអនកែដលមន

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

38

បញហ េរចើនេនខងេរកយេនះដចជបញហ នយយកហក ភតភរ យករណ

កហកេចលករងរពកក ត លផលវ បញហ េធវើជខញកញជ ះេ យពកបេផលចប

ផល ញ េធវើប ត ករអនត យេ យកចចករប ត បញហ ដេចនះ ពកេយើងមន ច

ទទល គ លបនេហតេនះមនែតរេបៀបេធវើមយ គេយើងទងអសគន រតវមន

ចតតេ ម ះរតងពតរបកដ ជនចចនរនតន អសពចតតពេពះជមយកចចករ

Undertaking េនះជក ត ដរតមរតវ រតវរបតបតត ម េយើងទងអសគន មនេធវើ

េ យែត ជករសបបយ េយើងកមន ចេធវើេរពះផលរបេយជន េនះឬ

ែកលងកល យឆល តឱកសចររម េដើមបបផលចបផល ញ មននរ ែដលមនេពញចតត

ជមយកចចករឬទស នះេនះសមេ យកចចករដងពេយបលេនះផង ? ។

ក ត សខនទ២ គ រតវមងមត កចចករទមទេ យពកេយើងរតវសកមមភពមងមតជមយកចចករ ពកេយើង

មនករេ ម ះរតងអសពចតតគពកេយើងរតវសកមមភពមងមតេរពះករេ ម ះ

រតងែតមនមងមត សកមមភព គ ករេ ម ះរតងេនះ កល យជករ ឥតរប

េយជន េហតដេចនះេតើអវែដលេ ថ សកមមភពមងមត ? សកមមភពមង

មតគេយើងទងអសគន រតវសកមមភព មលកខណខណឌ របសកចចករេនះជ

ប ត ក ត ជ រវន បែនត គជករជកែសតងេ យកចចកររបសពកេយើង

ពកេយើងមន ច ត ប សេពច សពល េឃើញ សេមលឬ នឲយែតឆលងឬ

យលេចបលៗ អពលកខនតករបសកចចករ ែតពកេយើងមនបនេរៀនចបស

យលជរេបៀបមយចបស សេដើមបេធវើេ យរតមរតវ សកមមភពមងមត

េនមននយគពកេយើងរតវែតេគរពដខពងខពសកចចកររបសពកេយើង ។ ពក

េយើងនងមនែខវងគនតគន មនែលបៃខ មនេធវើេ យែតរចមនេធវើេចបលៗមន

េធវើមនែតមននយ ពកេយើងមនយកបញហ េផ ង បញហ ឯកជនបញហ ហរញញវតថ

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

39

រគ រេធវើជបញហ េ យកចចករ Undertaking កចចករេជឿជកចបសថពក

េយើងបនឯកភពជមយកចចករ អពបញហ េនះ ?

ក ត សខនទ ៣ គរតវសវត វ ញ

-កចចករទទមពកេយើងរគបរតវេធវើករជមយកចចកររហតដលទបញច ប

ពកេយើងបនេ ម ះរតងអសពដងចតត កពងសកមមភពមងមតនងចងេ យ

ករងរេនះសេរមចបនេគលបណងគពកេយើងរតវជប ត មនស េបតជញេនះ

គជក ត យងសខនែដលេយើងទងអសគន នរ កែតងមនសកមមភព

អនវតតនបន េយើងបនកណតរតមរតវដេចនះគេយើងរតវរជះ សឡះអនវតតន

នងអនវតតនេ យទនែតបន េយើងមន ចេធវើ មរេបៀបងយ សលេធវើល

បកេចលទស នះេភលើតេភើលន ចតត លងយេជឿ េយើងរតវយលរបសនេបើ

េយើងខវះសមតថភពសវត វ ញជមយកចចករគ េជគជយមនមនឱកសផតល

េ យេយើងេឡើយ ែតរបសនេបើេយើងគជប ត មនស េទះបពយះសងឃ បក

េបកយង កេ យែតេយើងេនរក បនទស នះរបសខលនមនេរកយែត

មយ គពតរបកដេយើងនងបនទទលេជគជយ េហើយមនែតេជគជយពត

របកដ េហតេនះែដលបនចររមករងរមនែតរេបៀបមយគតគេយើងរតវ

មនចតតមយេថលើមមយ េ ម ះរតងជមយកចចករគ គម នវធ េផ ងេឡើយ ក

ទកេ យ ថ នភពែបងរែលកពកេយើង ែតពកេយើងរតវពះពរប ត ថ ន

ភពទងេនះ។

កែនលងរចគបក ត សខនែដលកចចករទមទរេ យេយើងទងអសគន

ធនអនវតតន កចចករេជឿថេយើងទងអសគន បនកតរ ចចបសនងមន

េសចកតេបតជញ ចតតយងអង ច ។

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

40

ខងេរកមេនះជប ត ក ត សខនែដលេយងទងអសគន រតវមនគនត

-១. ពកេយើងសទដឋនយម បែនតមនបនអតតេនមត ពកេយើងែដលបន

សនន ឋ នប ត អវែដលពកេយើងចងេធវើគសមរមយ គជកែសតងនងរតវទទល

បនសេរមចេគលបណង បែនតេ យ ថ នភពសងគមរបសពកេយើង អញច ង

េហតេនះប ត សកមមភពរបសពកេយើងកនងដ កកលដបងរតវមធយត,រប

យតនរបែយង ពកេយើងមនរតវអនទ រ េមើលេថក េធវើករអវករតវមនករេរៀប

ច នងចមនបនអតតេនមត។

-២.ពកេយើងរតវសកមមភពសកមម ជនយអសកមម ពេរគះេចញគអស

កមម េហតដចេមតចអសកមម? រតវមនជេនឿេជឿជក អសកមមមនេពល

ែដលជយផតលផលរបេយជនះេ យពកេយើងឬេទ? ជធមម គេទ េហតេនះ

ពកេយើងរតវែតសកមមភពសកមម ែតបេ ណ ះ។

-៣.ពកេយើងរតវមនសមតថភព េធវើករមន កឯងមនរតវែផអកេលើ:-

េនះជឱកសេដើមបេ យពកេយើងទងអសគន សែដងេចញសមតថភព យក

អសពកមល ងកយរបសខលនខរបងែរបងជមយជវត េហតេនះរតវខរបងអសព

កមល ងខលន េធវើប ត អវខលន ចនងេធវើបន មនរតវអសកមមឬចអនកដៃទេធវើករ

ងរជនសខលនេឡើយ ។

-៤.រតវយលេ យេរជរជះ ជនសករបផល ញជមយពករកម ;-

េនះគជករេធវើមយេ យពកេយើងទងអសគន មន ចមនអនវតតនបនេពល

មនបញហ ភរកចចរបសេយើងគរតវែតយលេ យចបសភល ម មន ទ កេសទើរ គ

ចពកេយើង ចមន សបជមយគន អពមយចននបញហ េនះកគជេរឿង

ធមម បែនតរបសនេបើពកេយើងទសែទងជមយគន កនងសកមមភពជមយរកម

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

41

របក េនះគជេរឿងមនធមម េហើយកចចករ Undertaking ពតជខងខល ង

ចេពះជមយប ត មតត េនះែដលបេងកើតករទសែទងជមយពករកម

កនងកចចករ Undertaking។

-៥. ពកេយើងរតវែតែចករែលកជនស ពករែចកេថកកនងកចចករ

Undertaking បញហ មនស េ កែតងែតមនចតតមនគនតខសគន េនកនង

េ កេនះ េនះគជេរឿងធមម បែនតេពលែដលបនចលរមករងរេហើយែត

មន កៗេនមនចតតគនតេ យែឡកគជេរឿងមនធមម េឡើយ េនះគជបញហ

បេងកើតេ យមនករែចកេថកៃផទកនង កនងកចចករពកេយើងមន កៗ ចមន

គនតមយ បែនតមន កៗមន ចមនចតតមយគត េយើងមន ចរចែណនបក

ែបនគន េឡើយ ។ េយើងេចះសភព សភព ប រគជក ត សខនបផត

េពលមនបញហ រ ងពកេយើង ពកេយើងគជប ត មនស ដេ ះ យជ

មយគន ជនសវញគអនកបងកេរឿង រកេរឿង េពលជបបះករសមក ម ញ ជនស

វញគអនកបេងកើតករសមក ម ញ េធវើេរឿងតចែហកេទជេរឿងធ រតវរបងរបយតន

ប ត មនស េធវើខញកញជ ះេ យជនទចចរតត ពកេនះែតងែតផ យដណងខវះករ

ពតកទកេ យចញេបកលបចកល ែដលែចកេថករ ងពកេយើង ដចជពក

េយើងបនដង កចចករមនែមនជអងគករនេយបយមយ េហើយេនះកមនែមន

ជកែនលងេដើមបដេណតើ មេតជនភព(អ ច)េហតដេចនះបញហ (Cuc Bo)….ពក

បក បញហ ែដលបេងកើតឥទធពលឯកជន េធវើេ យបតអតថនយភលថល របសកចចករ

Undertaking គជប ត បញហ ែដលពកេយើងទងអសគន រតវែត ង ក តជ

ចខត គរច«ឈល សៃវេឆលើយឆលងអនកេរក»មនមយសបកកគរជលគន ឯង ។

-៦. ពកេយើងរតវមនសតបញញ ទលទ យជនសសត បញញ ចេងអ ត

ចងអល ែដលបនេធវើករងរេ យសងគមែតសតបញញ មនទលទ យ ចេងអ ត

ចងអល ដងែតខលនឯងជេឆនើម មនគដលទសេ រមគតែតឈនះចញឈនះ Ky

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

42

Thi……)រកេអើតរកទមេមើលងយេមើលេថកមនស េតើេធវើដចេមតចពកេយើង

ចរមជមយគន បន េហើយរបសនេបើមនរមជមយគន េតើេធវើយងដចេមតច

កចចកររបសពកេយើង ចសេរមចេជគជយ ?ដេចនះ កេរពះែតបញហ េរឿងឯង

ជនែដលបេងកើតអនត យេ យកចចករ Undertaking របសពកេយើង ។

«កចចករសរប អពករសទងេមើលចតតពលរដឋថមបផត»

-េរកយពបនេលើក នះនទ រកមបញជ របសកចចករសទងេមើលេយ

បលរបសបងបអនរបជពលរដឋពភមភគខងេជើង ចលមកភគខងតបងរគប

ប ត វណណះកនងសងគមលទធផលពតជសទដឋនយមេរពះមនជេរចើនបងបអន

របជពលរដឋ ែដលចងបនចលរមរប យជមយកចចករ បែនតកមន

មនស មយចននតចមនប ត ទស នះ ភនរចឡខស ជមយ នងទស នះ

កចចករ េហតដេចនះរកមបញជ កររបសកចចករចង យករណប ត ទស នះ

េដើមបពកេយើងទងអសគន បនេរៀនសរត កចចករបនេមើលេឃើញបងបអនរប

ជពលរដឋ នរ កបនយលដងអព ថ នភពរបសសងគម បែនតមនែមន

នរ កបនយលដចគន េឡើយក ត ែដលគរេលើកទកចតតគភគេរចើនបងបអន

របជពលរដឋសទធែតបនយលរតមរតវ ែលងមនមនស មយជននតចែត

យលខស េនេរកពេនះមនចននបងបអនបនយលរតវយលខស កមនមយ

ចននបងបអនេនមនបញហ មនទនយលជកចបសេនេឡើយ អពកចចករ

Undertaking សរបដចខងេរកមេនះ។

-រកមអនកទ១ គរកមអនកយលចបសយលរតវ មករសរបរបសរកម

ករងរ ទ បសទងេយបលគភគេរចើនបងបអនរបជពលរដឋ បនយលដងរតវ

ព ថ នភពរបសសងគម កបែនតមនមយចននបងបអនេនមនប ត បញហ ទន

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

43

េខ យរតវែតពះពរ នមតតរបដេចនះ មនអនកនយយែតមនេធវើេរពះញេញើត

មនអនកចងេធវើែតមន នេធវើេរពះខល ច មនអនកដងែតមនេធវើេរពះខជលញ

េញើតខល ចខជលរចអស ខល ចគជបញហ ទនេខ យ អសកមម មនរតវ រតវែត

េរៀបចេឡើងវញនងពះពរជបនទ ន ចែណកខល ចកនយយេបើនយយរតវែត

េធវើ េពលែដលេធវើគេធវើេ យដលទបញច ប មនែតដេចនះេទ ខល ចគជបញហ ចតត

សតដចខល ចេខម ច ខល ចេភល ង មនអនកខលះខល ចរគបធន េលើេ កេនះ

ចែណកខល ច ែតបនចលរមរប យកនងកចចករ ករងរគមននយថ:

ពកេយើងខល ចបតរក បតលបក? ខល ចបតជវភពកររសេន េចទរបកន

េទសសែមតងេចញ គពកេយើង ចនង ចញរបជញរបសអនកេឃរេឃេនះ

ពេរពះអនកេឃរេឃេពល ែតងមនកលបច េវចេវរ េហតេនះពកេយើង

រតវចេ យចបស សបញហ េហើយរតវនយយែតបញហ េនះ កទក ឲយរតវ

េរបើកមល ងសឡត ម រតឬផល សបតរេគលេ ឧទហរណ េពលពកេយើងត

ដលបញហ ពកេយើងមនទទល គ លេរគះកបយករបសរមហស េហតនង

សភពquan lien……រកេអើតរកេទើមដេចនះ ពកេយើងចងេ យ ថ នភពេនះ

រតវបនេ ះ យ ពកេយើងចង ឮ ប ត វធនករណ ជកែសតងេ យ

បញហ ពកេយើងចងេឃើញវធនករណេនះ ពតរបកដបនអនវតតនឮេហើយ

ពកេយើងចងដងពមលេហតដចេមតចមនជនះបន ជនសអវពកេយើងរតវសរ

ចេមលើយ េចទពករងរសមរមយរបសពកេយើង ។

«កចចករចងេ យពកេយងរតវែតបេង ក តមល ឋ នរកមរបក »

េទះជរកមរបក មល ឋ ន មនែមនជអងគករមយ ដចប ត អងគករម

ជនឬបក ពក េនះ េហើយរកមរបក មជឈម ទទលបនទកខសរតវេសទើរែត

រគបប ត សកមមភពចេពះកចចករនងរ ឋ ភបលនងអនតរជត បែនតេរពះ

សមជករបសរកមរបក មល ឋ នរតវបនទទលពតមនយងញកញប នង

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

44

ប ត បញហ របសភមភគរតវគបនបញជ នេឡើងេ យរកមរបក មជឈមេធវើករ

េហតេនះករបេងកើតមល ឋ នរកមរបក ប ត ភមភគ គជករចបចរគប

ភមភគ រតវមនសមជកមន ក គ ចចបេផតើមមល ឋ នរកមរបក េទ ម

សមតថភពរបស ប ត សមជកប ត មល ឋ ន រកមរបក តចបផតគសម

ជកមន ក េរចើនបផតគ ៤ នក ែលងែតករណេរកផលវករ ចមនមយចនន

មល ឋ នរកមរបក មនេរចើនជងព ៤ នក ។

ដចបនេលើកេឡើងកនងភគលកខណខណឌ កចចករទមទសមជកទង

អសរតវរបមលរគបលកខណខណឌ មនេពលចលរមកចចករ ចងដងេបកខជនេនះ

មនរគបលកខណខណឌ ែដរឬេទ ? ជធមម ពកេយើងរតវមនករបតរទស នះជ

វភពទស នះសងគម ដចជសរប ត មតតេនះពជវភពរបសពកគតបនធរ

លេទ ? ដចេមតច ? ប ត មតតពចរ អវពសមតថភពសណកសកបន

បចចបបននេនះ ឯកជនរបសប ត មតត ចងគប លអវេទឬ?េចះែតនយយេ យ

សបបយែតបេ ណ ះ េទ មករសនរេឆលើយឆលង ែដលពកេយើងនង ចបន

ម ននងករងរ របសនេបើពនតយេឃើញបនេរកយពបេលើករបទះជប គពក

េយើង ចនងឧទទសនមប ត មតតេនះចលរមកនងកចចករ យកចតតទក ក

ពកេយើងេធវើដេចនះ ចេពះែតអនកជតសនទ ែដលពកេយើងបនដងចបសពរបវតត

រមរបសពកគត ។

ឯចេពះ នះ េរពះកចចករមនែមនជចលនដចរ ឋ ភបល េហតេនះ

សមជកទងអស កនងមល ឋ នរកមរបក សទែតដចគន សកមមភពឯក ជយ

ករងរនរ អនកេនះដងករងរនរ អនកេនះេធវើ ពកេយើងមនរតវកររច

ែណនគន ពសមសភព, សញញ បរត, រក, មន, យ, របស, ស, ឬបញជ

ចលរមមនឬ េរកយ ែដលពកេយើងទងអសរមគន សកមមភព នងសកមមភព

ជរេបៀប សះ សលជមយគន ។

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

45

«កចចករេសនរពកេយង រតវែណនករងរលអ»

េទះជរកមរបក មល ឋ ន មនែមនជអងគករមយ កនងេនះគម ននរ មន

នះជងនរ បែនតពកេយើង រតវធនករងររបសពកេយើង ជមយរកម

របក មជឈមបនជនចចដេណើ រករលអ មនទកេ យពនយេពល ករងររបស

មល ឋ ន រកមរបក ធមម គ ទនកទនងេលើេរកមេទវញមក េដើមបទទល

ពតមន មរេបៀប «យលដងគន មរយះករងរ បែនតមនដងគន មេឈម ះ

ពត សយ ឋ នពត» ចងែណនករងរលអ មរេបៀបេនះ ពកេយើងរតវេធវើ

ករងរមងមតេហើយេធវើករមនករេរៀបច ។

ពកេយើងជនចចនរនទរតវេបើកពរងកសតបញញ រតវមនសមតថភពយល

ដងរតមរតវ មនឮឯ េជឿឯេនះពកេយើងរតវមន ម រតរបកមល ងេនះគេធវើ

ករងរលកខណរមកមល ង រមគន នងខយកអសកមល ង កយចតតគបផ េដើមប

សេរមចករងរ ករងររបសពកេយើងធមម គេធវើេរកេមេធវើករេធវើកនងឱកស

ទេនរមនមនឥទធពលដលករងរេធវើកររកសចញច មជវតរបសពកេយើង ។

ពកេយើងរតវឧស ហជបជគន េដើមបផ យពតមន យករណករងរ

នងទទលបញជ ពកចចករ Undertaking េពលជបរបទះបញហ ពកេយើងរតវេចះ

នងមនសមតថភពពតរបកដ េពលចងនមនស េ យចលរមកចចករពក

េយើងរតវឈល សៃវបនរបសបជនសអវរគនែតអងគយ ត បជៗ មនចលចបញហ

ចែណកករយលដងពបញហ ឬគនតកនងករងរគមនយងេរចើននកយលដង

នងគនត បែនតេពលចលករងរ គេធវើមនទទលបនលទធផលេហតេនះពក

េយើងរតវទកចតតជសខនកនងករងរែណន េដើមបទទលបនលទធផល ។

«វធនករណ បងក រនង ង ក តជមន ប ត បញហ រតវបផល ញ»

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

46

ពកេយើងបនដងរេបៀប ង ត តជមង របេសើរជងពយបលជមង េហត

េនះ វធនករបងក រ ប ត បញហ បផលចបផល ញ គពកេយើងរតវសកមមភពយង

សមង ត សកមមភពយងសមង ត គពកេយើងរតវរក ពកយសមតរតវេធវើយងជត

ង ត មនអតតេនមត េនះគប ត វធនករណបងក រលអបផត ។

កនង ថ នភពរតវជន រកកេ ភ ន ពកេយើងរតវេចះបែងវ ន ទក

េដើមបេជៀស ង ថ នភព េ ម គ ម ញេ យេរចើននកេផ ងេទៀត ពកេយើង

មនរតវរក ទកេឈម ះកនងខលន សយ ឋ នេលខទរសពទ។ល។ េទះជនរ

មន កេឡើយ ពេរពះមនស រកកេរចើន ែតែឆកេឆរពកេយើងមនរបរកតពក

េយើងរតវ ចខតបដេសធនប ត អវែដលេយើងមនបនេធវើ មនរតវទទលេន

អវែដលេយើងរតវជបេចទេ យបងខ ។ កនងករណមនពយះេយើងរតវអងគយចះ

អសពយះរតវេរកកឈរេឡើង េនះគជរេបៀបបតែបនលអបផត បែនតរបសនេបើ

មនពយះេនែតឈេលើេឈើនង រតវបក េហើយេឈើែដលបកគ ពបក នង

បញ រឈរេឡើងបន របសនេបើអសពយះែតេឈើេនែតេដកមនឈេឡើយេនះ

គជពជេឈើខច េឈើអនេខ យ ។

កនងករណរតវសរចេមលើយ គពកេយើងទកេនះជឱកសមយមនេពល

េដើមបេឆលើយឆលង បែនតមនដបងពកេយើងមនរតវេជឿេនសមតរបសអនកសរចេមលើយ

គេឈម ះរតងជមយពកេយើង ពកេយើងរតវរក ភពនងនរេរឿង េនេនះ

រតវរបរត ខវះខត ? ខល ចបតបងជវត ញ កនងសងគមមយេពរេពញ

អយតតធម។

- រតវ:គកនងអតតកលបក កមមយនសត ែដលបនប ងក ប ល លនង

ប ត របភព េនះកបន ល លទ យសពវពសេពញេ កយ បែនត

េនះគជអតត កលសកលេ កបនផល សបតរេរចើន មនដចពមនេទៀតេទ

ប ត អនកមគគេទសបចចបបននេនះ របសនេបើរេ ភសទធមនស េទ មករតៃន

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

47

បទេលមើសនងរតវអនតរជត េថក លេទស នងរបជជត កគគ េហតេនះ

ករងរពកេយើងមនញេញើត ជមយកចចករ Undertaking គកររតវែតេធវើ ។

® ចែណកទ២ គចែណកយលខស បងបអននងែសវងរកករយលនងមង

មតជមយកចចករ ។

® ចែណកទ ៣ គជជពកមនទនយល កតតពវកចចរបជពលរដឋគ

េនមយចននបងបអនរបជពលរដឋរបសេយើងមនទនយលបនសទធរបជពល

នងភរះកចចរបជពលរដឋ េហតដេចនះេទើបមនករេធងេធងឬខវះករមងមត

នងកចចករ បញហ េនះកចចករបនេ ះ សយចបស សេហើយសងឃមថ។

េនះគជមយភរកចច បែនតេហតដចេមតចបនជមនករយលខស ?

ពេរពះរតវករបទបងពតមនេរពះរតវបនផ យពតមនខសករពតេរពះ

រតវឥទធពលពប ត អនកជតសនទបនយលខសេធវើខសប ត អនកជតសនតេនះ

គជកមម ភបលបក អនករដឋករ រ ឋ ភបល សភពករេនះ េយើង ចយល

បនរលនេ យងយ សល េ យរបភពអនេរគះនងករែចករែលក ។

បរបញមក: កចចករចងេ យពកេយើងយលរតវ េធវើរតវ សបេពល ពកេយើងរតវេជៀស

ងករយលខស នងដេ ះ យប ត បញហ ែដលមនទនយលេនះគ

មនែមនជបញហ េ យមនគតដលេរគះថន កឬជកររបថយ េនះគជភរកចច

ដឧតតងឧតតមជករេធវើមយជកែសងេ យសងគម រតវច ែផនដវល ពភព

េ កផល សបតរ មនស ជតមយៃថងៗ កនែតេជឿនេលឿន រតវច គម នករ ក

បង ែដលមនរតវធលះធល យ ខសគរតវែតែកែរប ខចគរតវេចលចងគរតវ

ែតបន បែនតរតវែតនគន េធវើ េហើយេពលែដលចងេធវើ គរតវែតមនរេបៀប េពល

ែដលរមគន េធវើ គរតវែតេធវើេ យដលេគលេ េនះគជប ត ក ត ែដលកចច

ករចងេ យពកេយើងទងអសគន រតវមនករពចរ ។

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

48

«កចចករ រតវករពកេយង រតវមនេគលជេ ររងម»

ចងបនេគលជហររងម មនដបងរតវមនទស នរងបងបនទ បមកពកេយើង

រតវជប ត មនស ែដលមនឧតតមគត នងេចះរទសតេគលជហររបស េយើង

គពកេយើងមនទទល គ លេរគះកបយករបសរម បផល ញ េរគះេលមើស ចបប

ផលវអ ច ពកេយើងចងេ យសងគមរបសពកេយើងរតវមននតកមម ឧតតមគត

របសពកេយើងគពកេយើងចងេ យរបជពលរដឋពកេយើងគបផតបងបអនពល

កមម មនមនករកហកេបករបស រកលបកេរពះប ត រកតយចបបចស

គរល េរពះប ត េគលនេយបយអយតតធម ឯចែណករទសត កចចករបន

នពនធយងខលងយ សល ពកេយើងរតវសន តចតច េពលេវ េរៀននងែសវង

យលេ យខលនឯង រតវច េទះជមនស េនះគជមនស េឃរេឃនរ

េគែតងែតនយយថ: បែនតរបសនេបើពកេយើងមនកត បបនប ត ភសត ង

ពតរបកដរបសអនកេឃរេឃេនះេទ មនេពលែដលរចេហើយនងេនេនះ ក

េ យបតភពនងនរេរពះបតភពនងនរ ចនងប ត ករភនតរចឡពពក

េយើង គរចអនកយកចេមលើយេគរតវេធវើករងររបសេគ បែនតពកេយើងករតវេធវើ

ករងររបសពកេយើង េគេចះេមើលមខេដើមបចបភនភគគពកេយើងរតវែត

រតងៗ េ យេគដងប ត អវែដលេគកពងែតេធវើគអយតតធមេហើយផទយមកវញ

(ផទយ) ប ត អវែដលពកេយើងេធវើគរតមរតវ ជធមម េទះជេពល អនក

សរចេមលើយកចបបងខ ពកេយើងេ យទទលេទសេចទរបកនពក េយើងគជ

មនស របសប ត អងគករ រកក ដចពកេយើងបនដងរចមកេហើយ រកតយ

ចបបនរ កមនសទធរះគត គគម នេទសេ យដលេពលមន លរក

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

49

របសត ករមនរបសទធភពរកតយចបប«មរ ៧២រដឋធមមនញញបនកណត

ចបស» េហតេនះគម ននរ មន ករតវទទលទរណកមមមនេពល លរកអនក

សរចេមលើយធមម គ ទ កមខេផតសផត សេធវើេ យពកេយើងេនឿយហតេខ យ

កលលបច បែនតពកេយើងរតវនងនរ នងឆលងេឆលើយមនករពចរ ចែណក

បញហ ែដលរតវសរេសរចេមលើយ រភពគគរសរេសរេ យបនេរចើនកនែត

លអអពប ត អព ៃនបទេលមើសរបសសកមម ភបលបក នងរ ឋ ភបល អនក

សរចេមលើយេគពែក សពសលបេបះេភលើងែផ ងេលើកេកើត យលច ទ ក

កបល ទ កកនទយ យបនលទសេ ករងរ គពកេយើងករតវេរៀនសរតបនតច

បនតចពពកេគេដើមបករអនវតតនេ យសម សប ។

កនងករណរតវបញជ នេចញត ករ េដើមបធនយតតធមរបសេពលេបើក

ត ករ នងេជៀស ង ថ នភពេ ក ឧកសេរបើសទធអ ចេ យេគល

េ អយតតធម ពកេយើងរតវទបេទៀកតកតជ ធណះរតវ មេពលកណត

មនេមធវករពរមនរបជជនរតតពនតយ មន ពតមនអនតរជតចលរម

អនកករពរកតរបសសភរតតពនតយ នងេចរកមរបសត កររតវជប ត

មនស កែណន មន ចជបកខជនរបសបក កនអ ចេឡើយ ។

សរបមក: បក នងរ ឋ ភបលចងនយយអវ ? ចងេធវើអវ ? េនះគជសទធរបសបក នង

រ ឋ ភបល បែនតពកេយើងរតវដង ពកេយើងគជនរ េហើយ ពកេយើងកពង

េធវើអវ ? ពកេយើងជនចចរតវនងនរេឆលើយឆលងសម សប ប ត អវនយយបន

គនយយ ប ត អវែដលនយយមនបន ឬមនដងគររបបេគទកទងជមយ

កចចករ េដើមបដងគេនកែនលងេនះ មរេបៀបមយយងសវត វ ញ មនគរខល ច

អវទងអស េរពះពកេយើងមនគណះកមមករែណន របសកចចករដ ង

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

50

េហើយេធវើករឲយពកេយើង េនះគជអវរតវែតេរៀបចកនង ថ នភពចបច បែនត

កចចករេជឿថ: ប ត ករងរនងរលន ។

នគមវចនះ -ប ត អវែដលកចចករ បនេលើកេចញមក េនះគមនែមនជកមមវធមយហវក

វ តែតេនះជប ត អវកចចករចងែចករែលកជមយ ពកេយើងេហើយចងឲយ

ពកេយើងបនធរ លកនងកចចករងរ កចចកររពងថកចចករនយយមយពក

េយើងយលដប េហើយពកេយើង ត បមយ ពកេយើងរតវផ យេចញដបកចចករ

េជឿថ ពកេយើងនង នេ យចបស ស នជេរចើនដង នដលច ទ ត

កនងចតត េដើមបេធវើរតវ េទើបទទលបន ន ៃដ កទកេ យមនចេនល ះ រ ង

រទសតនងអនវតតន កេចះែតនយយ បែនតមនេធវើអវទងអស េហើយកកេរពះែត

រតវគ មគែហងនងេចលករងរពកក ត លករ មតងេទៀតពកេយើងែដល

ចលរមករងរគពកេយើងរតវ សះ សលជមយគន សបេពល ពកេយើងរតវ

ែតគបផ េហើយជរញពករកមគបផ ប ត អនកមនឆនទះចលរមជមយពក

េយើង ក ត ែដលពកេយើងរតវសនយជមយកចចករ គពកេយើងទងអសគន រតវ

ធនថ:ពកេយើង រតវជប ត មនស ចងេធវើ េធវើអសពចតត េធវើមងមតេធវើ

មនលទធផល មនេរកយែតមយពតជេ ម ះរតងជមយកចចករ មនែខវងគ

នតេចលករ មនកបតករងរពេនះតេទ គពកេយើងរតវជកែសតងទងអស

េនះ មលទធផល ។ េរកយបងអស កចចករសមរបសទធពរជនសមជកនងរគ

រប ត ៃថង ែខ ដល គប ត ៃថង ែខ របសសទដឋនយម នងេពលេពញ

េ យេ មនស រក យ ។

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

51

«កេធវរបភព ែតគរេធវអសពកមល ងកយ»

ភគ VI

«យលដង សរបរមពប ត បញហ េនេវៀត ម នង វធនករណតទល

របសកចចករេរពះនតកមម»

-េវៀត មបចចបបននេនះមនបក កពងដកន មរបបនេយបយ បក

ដកន រ ឋ ភបលរគបរគង របជជនេធវើមច ស បេនតករជកែសតងគបក ដកន

បក រគបរគងបក េធវើមច ស ក ត េនះបក យទធជន របជជននងសលេ ក

បនេឃើញចបស េនះពតជខលម ររបសបញហ េរពះបក េកត បរមប ត ស

កមមភពកនងសងគម ពសទធបេងកើតចបប សទធអនវតតនចបប នងសទធយតតធម

េហតេនះេពលពកេយើង De Cap ដលភរកចចរបសរដឋសភ សភរតតពនតយ

ត កររបជជនឬរដឋអ ចេនេវៀត មបចចបបននេនះគពកេយើង De Cap

ដលភរកចចរបសប ត អនកដកនបក ប ត ភន កងរអភបលរ ឋ ភបល

េហើយេ រមេនះគបក នងរ ឋ ភបល DVNN , ។

«េរកយេនះពកេយើង សងយកប ត បញហ របសបក នងរ ឋ ភបល»

មនជេរចើនករងរ បក នងរ ឋ ភបលសន ឋ នរតវ បែនត មនទនេធវើរតវ េន

បនតេធវើខស ដចជ :-

ឧទហរណទ ១: -បក នងរ ឋ ភបលសនន ឋ នរតវពមលេហតប ត លេចញបញហ បចចបបននជ

រេបៀបមយេ យសេងខប បក នងរ ឋ ភបលនយយដចខងេរកយេនះករ

ងររ ឋ ភបល Pheap Quyen ….ជភរកចចថមេថម ង ករយលដងរបសបក

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

52

េនតច បក មនទនេធវើលអករដកន ពេសស ថ នភព quan lien….ខជះខជ យ

សណកសកបន ខវះភរះកនងកបលសនរ ឋ ភបលេនយងធងនធងរ ជេរចើន

ករកណតសេរមចេគលនេយបយរបសបក ខវះករជកែសតង ខវះមល ឋ ន

វទយ សត «បក នងរ ឋ ភបល» េនបញច កបកខជនកមម ភបលែដលស

ណកសកបនគមនរតមរតវ គមនលអ គេទសបទឧរកដឋ បក នងរ ឋ ភបល

ដងដេចនះ ។ បែនតេ យដលបចចបបនន បក នងរ ឋ ភបលេនមនទនេធវើរតម

រតវេដើមបែកដរមវបញហ ។

ឧទហរណ ទ ២

បក នងរ ឋ ភបលរតវទទល គ លករខសឆគងនងនយយថ: ន ៃដដធ

បផតរបសបដវតតនរបជធបេតយយគករែកែរបដធល គករែកែរបដធលេយើងបន

របទះបះករភនតរចឡខសទ១ គេរបើវធនករណបផតចលនម ជនេដញ

ៃថល កនងេពលេយើងមនរដឋអ ច មថេពលេយើងមនរដឋអ ចេហើយគ

ផ យេចញជ ធរណះ របប េគលនេយបយរកតយចបប ដេណើ ររតតព

នតយេមើលេ យរបយតនរបែយងវភគនតករេគលនេយបយសមេហតផល

នងេ ះ យករណ បផសចលនេដញៃថល គមនជករចបច ខសទ ២ គ:

ចពកអនកែដលរះគនយងទ យ បែនតេរពះករបផសចលនពសេពញន

ដលចពកអនកេដញៃថលទ យេធវើេ យរជលរចបលចតតមនស ករប ករប

ែហល នងេរឿង ន ៃដធេធងែដលបនេលើកេឡើងកនលងរចមកេហើយ បក នង

រ ឋ ភបលេននយយចបសជងេទៀតដចខងេរកយេនះ« មថ»េរកយព

ដេណតើ មបនឯក ជយ រតវ Khai Thac…ប ត កមល ងសមតថភព េដើមបរកចេរ ើន

ករផលត េធវើេ យប ត អនកពលកមមទទលបនេសរភពេធវើកររកស រតវ

វរជវេរៀនសរត ស ងប ត អវពែកកនងកររគបរគងរបសរបបមលធន

រតវក ងរដឋអ ចរបជធបេតយយមយ រគបរគងសងគម មរកតយចបស

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

53

ធនពតរបកដ ប ត សទធេសរភពសមរមយរបសមនស រគបសទធសមរមយ

របសរបជពលរដឋេធវើបនដេចនះ គរបជជនពលកមមកនែតរក យកែនលងែដល

កហស «ខ» របសេយើងគករពចរ មនភគអនេខ យឬ មញញបន

េសចកតថសងគមនយមគ រ យេចលកមមសទធផទ លមនគតដល ថ នករណ

ជកែសតងគតថ: េបើកទ យែផនកេសដឋកចចពណជកមមរដឋ សមហភពកន

ែតេលឿន កនែតេរចើនគឈនេលឿន ឈនពែកេឡើងសងគមនយម មន ប

ពលទធផល ផលតកមមទននផលពលកមមនមកយងដចេមតច? បេងកើតបនរដឋអ

ចថមេហើយ រចនយយថ: របសរបជជន េរពះរបជជន េ យរបជជន

បែនតតចយកចតតទក កដលករ ថ បនរបពនធចបបបញញ ត ធនសទធេសរ

ភពរបជធបេតយយពតរបកដរបសរបជជន គម នករេបតជញ របឆងនងជមង

Quan lien ...)ទកេ យកបលមសនរកេចញយងធ ថវករ ឋ ភបល ែត

កបលមសនប ត អងគករម ជនករក លេចញមយៃថងៗ កនែតេរចើន

របជជនរតវទទលករែរកពនយងេរចើន យងធងនថមេទៀត មននយថ:បក

នង រ ឋ ភបលបនទទល គ លបក នង រ ឋ ភបលបនរបរពតតបទេលមើស

យងធងនធងរនងេធវើទកខេទសរបជជនដេចនះែមន បែនតបក នងរ ឋ ភបលមន

ទនេធវើរតវ េហើយកពងបនតេធវើខស ។

ឧទហរណ ទ ៣

បក នងរ ឋ ភបល បនទទល គ លករភនតរចឡនងនយយ មនេនះកនង

សកមមភពផ យពតមនេយើងមនវបតតគនយយមយទស…….)មយរយះ

េពលយងែវង កនងសកមមភពផ យពតមន េយើងបនបះករភនតរចឡព

Cuc Doan…)េនះដល Cuc Doan…..)េនះមនេនះអវលអជកមមសទធរបសសងគម

នយមេនចែណកមលធននយមគ រកកេនះ គជរេបៀបយល រេបៀបផ យ

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

54

ពតមន មញញ មយទស ឥឡវេនះគធល កចល Cuc Doan…េផ ង នយយព

សងគមនយយគទមេថកអស ចែណកនយយពមលធននយយគលអទង

អសករផ យពតមនដេចនះ គមនរតវជករពតរតវែតផ យពតមនេ យ

ពតរបកដ េដើមបេឃើញរគបប ត ែផនក កនងេនះមនជេរចើនែផនកែដលេយើង

រតវេរៀនពមលធននយម ភរកចចរបសសកមមភពសត រមមណគ:រតវផ យ

ពតមនរគបរគន នង រតមរតវ ថ នករណមតរបេទសឲយប ត ជន ប ត

បក ទងអសដង គរតវនយយេ យករតរតវពតរបកដប ត អវែដលមន

មនរតវ បពណបែនតកមនរតវទកករយលខស ថ នករណពតរបកដបក

នងរ ឋ ភបលនយយដេចនះ បែនតរហតមកដលៃថងេនះបនកនលងជងពក

ក ត លសតតវត េហើយ បក នងរ ឋ ភបលកេនមនទនផ យពតមនេទៀង

រតងឬេធវើរតមរតវកនង Lanh Vuc ….ពតមន កែសត ។

បញហ បក នងរ ឋ ភបលេធវើខសនងអសអនល យយងយរគមលេហត

ចមបង ប ត េ យខចខតសេមបើមេ យរបេទសដចបចចបបននេនះ ។

ឧទហរណទ ១ េពលគ: បក នងរ ឋ ភបលវចរ កថថ: រកតយចបបសងគមនយមគរកតយ

ចបបរបកនយក ម រតគណធមខពស បេពញករេសនើររបសគណធមនង នត

កមម រកតយចបបសងគមនយមករពរ រជតគណធម នយមមនស ធម េសរ

ភព ចតតជេនឿនងចតតបរសទធរបសមនស រ ងរកតយចបបសងគមនយមនង

គណធម គម នគរបឆងពករយលយតតធមគនតលអ រកក មនស ធម េសរ

ភព មនេពលគបក នងរ ឋ ភបលធងរថ: េនះគជរបពនធរកតយចបបរបស

របបសនរម Bao Cap…..ែផនករណពខងេលើ បនចណះទកបរមណគរ

បមនអសប ត ឯក រជ យលកខអក រ រេ ភ មនសម សបជមយ

សមតថភពអភវឌ នេសដឋកចច សងគម មនសម សបជមយរកតយរកមប នមត

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

55

របសជវភពរសេនសងគម ថ នភពេនះេធវើេ យរកតយចបបរបសពកេយើង

លមម«ខវះ» លមម«សល»លមមនង«ខពសេពក»នងលមម«ចសករល»េពលគ បក

នងរ ឋ ភបលនយយេចញដេចនះឥឡវេយើងនងមនមយចននចបប នវខវះ

េរចើន ស អនកកបលមសនរបេទសេយើងបនេធល យេរចើនអនេខ យ Bat

Cap...នងប ត ករភនតរចឡរកមកបលមសនរបេទសេយើងបនេថល ះេធល យ

ជេរចើន វបតតទនេខ យ មនទនសែដងេចញរគបរគនសទធេធវើមច សរបសរប

ជជន េលើប ត វសយជវភពសងគម របបទទលភរកចចរបស រកសងរ ឋ ភ

បលមនទនចបស សេនមនករខវ តែខវងពមខងភរកចច ចលនកបល

មសនរ ឋ ភបលយងរចេងងរចងង អនេខ យ Nang dong …ប ត ែបប

ែផន ម តចតកនងចលន សកមមភពរបសប ត រកសងរ ឋ ភបលជមង Quan

lieu….សណកសកបនយងផ ពវផ យជ ធណះនងធងនធងរ កនងប ត រក

សងរ ឋ ភបល នយយរមកនងរបបសនរម Quan lieu bao cap ….ែដលមន

ពជធចប ងព រដឋធមមនញញ ១៩៥៩ រដឋធមមនញញបនេលើកេឡើង កនលងសបឆន

ថ: «សភ គជរកសងត ងេ យរបជជនគជរកសងេតជនភពខពសប

ផត បែនតេពលរដឋសភ ចងរបណេទសកមម ភបលសសណក គរដឋសភរតវ

សមចបបបក េទវញ ។

ឧទហរណ ទ ២ : បក នងរ ឋ ភបល បននយយថ: សនគជថន េញ នមយ រតវែតកចត

ឬេយើងដងគដង ប ត ក ត ពែកសចចះធម ចះមនែមនេយើងដង មប ត យ

ប ត ញ វទយះ េមរក ថ ន BBC បក នងរ ឋ ភបល នយយឆគ ឆគងដេចនះ

េធវើដចេមតច បក នងរ ឋ ភបល ចនងេធវើរតវបន ?

ឧទហរណ ទ ៣

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

56

អពរកតយចបប បក នងរ ឋ ភបលផ យពតមនថ: មនែតឈនចលរបប

សងគមនយម េទើបរដឋធមមនញញបនកល យជ ឯក រជ យលកខអក រកណត

សទធបនរ ឋ ភបលពតជកមមសទធរបសរបជជន«ពេសដឋកចច»បក នងរ ឋ ភ

បលនយយ: ែដលេធវើេសដឋកចចគរតវែតដងពណជជកមមនងពណជជកមមពែក

«ទនមយ បនចេណញ»រតវេចះគតគមនបនេធវើសខតចញនង ចខតរតវ

ែតេចលរបបសនរម Quan Lieu ….,Bao Ca….,េពរេពញេ យជមង បក នង

រ ឋ ភបលនយយដេចនះ បែនតេលើករជកែសតង ចប ងពយរយ សមក

េហើយ មនដងជបនម នមល ឋ នរបសបក នងរ ឋ ភបលេធវើករសខតបងប

ណលជគនរគរដង ជងេនះេទេទៀត ពណជជកមម មរេបៀបទនមយ បនច

េណញ េនះែមនជរេបៀបពណជជកមមេគលគនតេរគងករណេបករបស

េទ? ចែណកនយយពកតយនភព (កតយនភព)របសបក នងរ ឋ ភបលគ

បក នងរ ឋ ភបល Lap Luan….ដេចនះេ យនយថ: មនប ត ករពកែត

មនមនករនយយពត នយយអសេចញបនែត គម នផលរបេយជនឲយ

បក ឬេ យនយថ: របសននយយរតវពតរបកដគនងបងហ ញភសត ងឲយ

េឃើញចបសគបក រគបរគងខស នងេ យថយកតយនភពរបសបក យល

កតយនភពរបសបក ដេចនះគមនរតមរតវ, ពតមនករណអនក វរជវរបវតត

សតខវះេសចកតកល ន មន ននយយករពត ខល ចអនកមគគេទសមន

សបបយចតត នង ចរតវ យតៃមលថ យងេនះយងេនះនង ចរតវេ ះ

យ កវនយ ។

េដើមបសរបញជ កេ យប ត អវយទធជននងរបជជននយយអព បក

នងរ ឋ ភបលគេ ម ះរតង េសៀវេភចបបរដឋធមមនញញេវៀត ម េធវើនេកខបទព

រដឋធមមនញញឆន ១៩៤៦ ដចខងេរកយេនះ «េ យ សយ ថ នករណសងគម

េហតដេចនះចបបរដឋធមមនញញឆន ១៩៤៦មនទនបនរបធនរបេទសរបកសជ

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

57

ធរណេ យប ត ជនអនវតតន បែនតបែងអកេលើករចងអលផលវរបសរបធន

ហ ជមញ ម ថ នករណជកែសតងែដល ម រតរបសប ត ករកណតរដឋ

ធមមនញញ បនអនវតតនេលើករជកែសតង «មរ េនះបញជ កចបសរកតយចបប

គរ មទេនើងចតតែដលមនពយរយរ ។

អពរដឋធមមនញញ ឆន ១៩៥៩ បក នងរ ឋ ភបលផ យពតមនដចខង

េរកមេនះ រដឋធមមនញញថម រដឋធមមនញញឆន ១៩៥៩ ជនសេ យរដឋធមមនញញ ឆន

១៩៤៦ «គជរដឋធមមនញញមយពតរបកដរបជធបេតយយ» បែនតេរកយេនះ

បក នងរ ឋ ភបលបនទទល គ លថ: នយយរមរបបសនរម Quan Lieu..

Bao Cap ….)ែដលមនពជធកលពរដឋធមមនញញចងរកងឆន ១៩៥៩ ។

អពរដឋធមមនញញ១៩៨០ ឥឡវបក នងរ ឋ ភបលនគមវចចនះដេចនះ «ក

ដចរដខធមមនញញឆន ១៩៥៩ រដឋធមមនញញរក ទកយងេរចើនករកណតរបប

សនរម Quan Lieu….., Bao Cap …,នងប ត ករយលដងចសរបសពក

េយើងអពសងគមនយម ។

ចែណកអពរដឋធមមនញញថមបផត រដឋធមមនញញឆន ១៩៩២ កនងេសៀវេភ មយ

ជននរទសតសត រមមណ គយកចតតទក ករបសមជ មែដលបនសរេសរដច

ខងេរកយ រដឋធមមនញញឆន ១៩៩២អះ ងថ:េតជនភព រតវបនមករបជជន

គទស នរមរបសរបជជន កេនមនប ត ករយលដងមនទនដចគន ។

រដឋធមមនញញគរដេចនះ ពឆន ១៩៤៦ ដលឥឡវេនះមននយថ: បនកនលង

ជងកនលះសតតវត រេទេហើយ យទធជន នងរបជជនេវៀត ម រតវរសេរកម

របបម នត អ ចដេចនះឬ ? េរពះរដឋធមមនញញឆន ១៩៩២ គជរដឋធមមនញញែដល

បនែកែរបកហស បតរថម េដើមបដកនរបេទសជត ចកេចញពវបតតេ យ

សយរដឋធមមនញញ មនប ត េចញ បែនតរដឋធមមនញញឆន ១៩៩២ កេនែតមន

មនករបតរផល សថមបនម ន មនទនពតរបកដបតរថមេទ មបណងចតត យទធជន

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

58

នងរបជជន រដឋធមមនញញឆន ១៩៩២ េនែតមនចតតេរចើនក ត ខលម រមនទន

បន សល រប ករបែហលដចរដឋធមមនញញ១៩៤៦-១៩៥៩-១៩៨០ ។

«ឥឡវពកេយងេ យសេងខបដលបញហ របសយទធជននងរបជជន »

យទធជន នង របជជនដងបក នងរ ឋ ភបលេធវើខស បែនតយទធជននងរបជ

ជនមនដងេធវើអវ េដើមប ង គ ត ។

ឧទហរណ ទ ១ យទធនងរបជជនដង បក នងរ ឋ ភបល បទបងពតមន កហក េបករបស

ពលរដឋគមនលអ េនះគជករេធវើខសេលមើសរបសកមម ភបល បក នងរ ឋ ភ

បលជមយរបជជនេនះ គជប ត ករមនរតមរតវ ជករេធវើមយេ យ

ជយបទបងេទសៃពរបសថន កកនអ ច បែនតយទធជននងរបជជនែដល

មន ចេធវើអវ េដើមប ង គ ត ។

ឧទហរណទ ២ យទធនងរបជជនដង បក នងរ ឋ ភបល Dau To…..,ប ងគ ប សរយកចេមលើយ

េលមើសចបប ចបមនស ខសចបប បងខេទស េចទរបកន គគរច ក របជ

ជន គម នេទស គខសគមនរតមរតវ គជេទសៃព បែនតយទធជននងរបជជន

កមនដងេធវើយង េដើមប ង គ ត ។

ឧទហរណទ៣ យទធជននងរបជជនដងបក នងរ ឋ ភបលរបយកករខសឆគង រទពយសមបតត

នងជះជនកមល ងពលកមមរបសរបជជន គមនរតមរតវ េរបើកមល ងសឡតជវ

ភព ម រតរបសរបជជនគមនរតមរតវ េគលនេយបយេសដឋកចចេ បនទ

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

59

ទងអសគមនរតមរតវ បញហ បក បែនតយទធជននងរបជជននងរ ឋ ភបលក

ហកេបករបសរបជជន ។

យទធជននងរបជជនមនទនដងេធវើដចេមតចេដើមបអនវតតនសទធរបជជន

េទះជ បក នងរ ឋ ភបលបនបញជ កនងេលើកទកចតត ។

-ជកែសតងទ I នមតតគមរ ៥៣ រដឋធមមនញញ ឆន ១៩៩២ ក តពលរដឋមនសទធរមរប

សយ រគបរគងរ ឋ ភបលនងសងគម រមរប សយពភគ ប ត បញហ រម

របសទទងរបេទសនងភមភគ សណកពរជមយរ ឋ ភបល អនមតេពល

រ ឋ ភបលចលនេសនើរបជជន រកសងមត នងជកែសតងជេទៀតគមរ ៦

កនងរកតយបញជ រ របឆងសណតសកបនឆន ១៩៩៨របសរ ឋ ភបលកកណត

ពលរដឋមនសទធនងភរកចចរកេឃើញ េថក លេទសអកបបករយសណកសក

បនរមរប សយបងក រនងតសរបឆងសណកសកបន ។

ជកែសតងទ ២

បក នងរ ឋ ភបលេលើកទកចតតរបជជនរមរប សយកះករចលរគបរគងរ ឋ

ភបលជមយទសេ ទងអស េដើមបរបជជនដងរបជជនពភគ របជជន

េធវើ របជជនរតតពនតយ េវៀរែលងែតជមង Quan Lieu..,េចញេរកសកមមភព

របសរកសងរ ឋ ភបល េធវើេ យរកសងរ ឋ ភបលមយៃថងកនែតរជះបស

ពតរបកដ ជរបសពលរដឋ េ យពលរដឋ េរពះពលរដឋ ។

ជកែសតង ទ ៣ បក នង ឋ ភបលបញជ កជមយរបជជនថ: ពលរដឋអនវតតសទធ េធវើមច ស

របសខលនេនមល ឋ ន មរេបៀបរមរប សយករងររបសរ ឋ ភបលនសងគម

េដើមបករពររបសរមប ត រកសងរ ឋ ភបល កមម ភបលបគគលករ ឋ ភបល

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

60

រតវេបតជញ តសរបឆងប ត ករលចេឡើង Quan Lieu…រកេអើតរកទម ផលវ

អ ច សណកសកបននងរតវទទលកររតតពនតយរបសរបជជន។

បញហ ដងនងមនទនដងរបសយទធជន នងរបជជនដចបនេពលខង

េលើកជមលេហតរមចែណក ចញច មបបនករគងវងរបស«េរគះថន ក»េធវើខស

«រមរបរសយសេ ងគ ះសងគមផតេរគះអយតតធមគករេធវខពង ខពសរបសពកេយងទងអសគន » ខងេរកយេនះគភគដក សងនងករែដលមនរគបមខរបសយទធជននង

របជជនពប ត អវបក នងរ ឋ ភបលែដលពកេយើងទងអសគន រតវយកចតត

ទក ក។

1/ទស នះរបសបក េលើទពរកែសតរបជជន បក នយយ: បក េលើក

ទកចតតមនស រគបរបទងកមម ភបលបកខជន នងប ត ជន ទ បរបជជន

ផតលេយបលជមយបក នងរ ឋ ភបលពប ត បញហ បក មនែតេលើកទក

ចតត ែតេនចលនទកបកខជន យទធជននងរបជជនផតលេយបល ក ត េនះ

ែដលបញជ កចបស ពតគនរ កេឃើញ បក បនអបអរ ទរ ប ត េយ

បលផល សបតរេផ ងៗ ជមយេសចកតេរព ងឬប ត ទស នថម បនេលើកេឡើង

ផល សបតរប ត េយបលេនះ នងទបផតេ ះ យ មលកខករណភគតច

រតវេគរពភគេរចើន ។

េពលថមេនះជេរចើនបកខជនជននចសេរកយពេលើកេឡើងករងរ អស

កមមមយចននែដលបក បនដង រចទមេទៀបក រតវេធវើ មវតថបណងរបស

យទធជននងរបជជនេនះេទើបេ ះ យ ចខតប ត បញហ អសកមមបចច

បបននេនះ េធវើផទយមក គជសវត វ ញនយម MAC-LENIN នងសត រមមណ

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

61

HO CHI MINH គរតវបនេមើលជអភរក បតរបជធបេតយយ ផត ចករ បែណត

តបេ ត យ គម នទសេ ទកេដើរ បនែតេធវើទកខលបកេ យរបជជន េរគះ

សននេ យមតរបេទស ។

បក មនទទល គ ល ពតគកនងសភព ថ នករណរបេទសេយើង េន

មនប ត អសកមមជេរចើនែផនក ដចសណកសកបនរតគយផលវអ ច ជញ

រកេអើតរកទមចបមនស ខសចបបេធវើេ យរបជជនេកត រក យរពយបរមភ

បក ចងបនអកបបករយរតមរតវបផតរបសប ត កមម ភបលបកខជន គរតវ

ខនះែខនងរមគន រប យអនវតតន ប ត មរ បក នងរ ឋ ភបលបន ក

េចញកនងកចចករ ង ក តប ត ងអនវតតន ខសឆគងរបសប ត ដងកវរបជជន

ពពះ រងែដលកពងេធវើខចខតដលកតយនភពរបសរបបចះមនែមនឈរេរក

រងវង េដើមបចអកឡកេឡើយ តះេទៀន ។

រពេងើយកេនតើយ មនបនេ តចលកនងរកខណឌ េដើមបរមគន ជយេ ះ

យ មនែតេឃើញសរកតគករខសឆគង អសកមម រចេហើយែ សកេ យឮ

ធរចតះេទៀន ចបស សេនះ គមនែមនអនកមនទកចតតគតេ យជត មត

របេទសេឡើយ ។

«េរចើនបញហ ជនមតតរប ែដលបនេពលេចញកនងេសចកតសេរមចចតតនសនន

បត ៣ េលើកទ ៨ ៃថង ១៨ ែខ ៦ ឆន ១៩៩៧ »។

មជ មបក េធវើេសចកត យករណសេងខបដចខងេរកមេនះ:-បក ទទល

គ លប ត ែផនកេខ យែដលមនរបសកបលមសន រ ឋ ភបលកនងរបប

ចសបនលចេផល រយងចបស ស ។

១/កបលមសនរ ឋ ភបលពតរបកដមនទនបន អ តសអ រងម ថ នភព

សណកសកបនខជះខជ យ Quan Lieu..េនធងនធងរ មនទនបន ង ក តលទធ

ផលរគបរគង បញជ មនទនមងមត ។

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

62

កររគបរគងរ ឋ ភបលមនទនេសមើរភព ជមយ នងករទមទរបស

សមយថម ទកេ យ ថ នភពមនេសមើរគន កនងករចណល រ ងប ត ជនថន ក

របជជន មនទសេ ពរងកទ យរកមពណជជកមមខសចបបកពងេធវើមន

េ យអយតតធម ។

ចលនកបលមសនរ ឋ ភបលមនករធងនធងរ ករែចកភរកចចនងរប

រមរ ងរកសងរ ឋ ភបលកនងករអនវតតនសទធទង៣គ បេងកើតចបប អនវតតន

ចបប ែតង ងចបប មនទនចបស ស ករទនកទនង មជ មែចកវណណះ

មជ មភមភគេនមនទនជក ក េធវើេ យ ថ នភពសនរម Quan Lieu

មនទនពះពរ ។ េរកមករមគគេទសរបសបក មនទនបនបេពញេន

េសចកតេសនើរ សកមមភពរបសរ ឋ ភបលេនមន ថ នភពេ បរកេ ប គរ

េលើគន េរចើនេឡើង ។

2/ េរកយេនះភគទទល គ លេ យអគគេលខ LE KHA PHIEU នយយ

េចញេនវជជ ថ ននេយបយជត ៃថង ទ ២១/ ០៥/ ១៩៩៩ ។

េ កនយយថ: បតភតកបយករបសរម សណកសកបន Quan

Lieu…..,ឆង យេចញពពលរដឋ បផតគេនេលើបកខជនមន នះ មនអ ច

េនប ត រកសងរកតយចបបេនប ត ថន ករដឋអ ច បនេធវើេ យពលរដឋ

ធល កចះករជេនឿេជឿជមយបក េ ក អគគេលខ បនេចទចសនរសរថ:

ភរកចចប ត ចលនបក នងប ត អនករមសមបតេនទេនះទកឯ ?រតវែត

ត បេយបលរបសរបជជន របជជនតះេទៀនរតមរតវ រតវែតជបនទ ន

របជជនរតវកតកតគម នេទស រតវែតជបនទ ននងសមេទសរបជជន មន

ចទទលអនករមសមបតតមន កេធវើខស របជជនត ែបជេធវើេពើមនែកែរបេហើយ

ថមៗេនះ កនងសទធរកថ: ែថលងេយបលរបសេ កអគគេលខ LE KHA PHIEU

នកនងសននបតេលើកទ ១០ គណះកមមកររបតបតតមជ មបក ៃថងទ ០៤/០៧/

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

63

២០០០ េ កអគគេលខនយយ: មនជេរចើនកែនលងែដលេធវើេ យេយើងរតវ

ពចរ បនដក សងដចខងេរកយ Te quan lieu …,សណកសកបន

មនទនបន ង ក ត បេណត ញថយជរេបៀប រវនតមយ មមន រែមងឋត

េថរនងែរបរបលសមក ម ញកពងេធវើេ យចកចបសងគម បងករភពមនេពញ

ចតតកនងរបជជន ទនកទនងរ ងកមម ភបលជមយបគគលកកមមករេនេរចើន

តបនមនទនលអបក នងរ ឋ ភបលេនមន ជមងនយយេរចើនេធវើតចនយយ

បែនតមនេធវើ នយយមយផលវេធវើមយរចក ទសេ របយទធរបសបក គឯក ជយ

ជត សន េរពះសភមងគលរបសរបជពលរដឋ គម នទសេ េផ ង ឯក

ជយជត សនពតរបកដទមទកចត េចលករគបសងកតតផជ បឯក

ជយជត សន នងេសរភព សមភព សភមងគមរបសរបជជន បក ដកន

រ ឋ ភបលរគបរគងគ េដើមបធនរបជជនេធវើមច ស មរកតយចបសេហតេនះ

ករេបតជញ ចតតរបឆងមកប ត អកបបករយផលវអ ច បងករករេ ម ម ញ

សងកតសងកនរេ ភសទធ េធវើមច សរបសរបជជន ។

IV-ខងេរកមេនះ គប ត អវមជ មបក នយយ អពអនវតតនរបជធប

េតយយ កនងទស នវដត រមសមបតត (Cong San) នងកនងេសៀវេភរទសតសតកមម

រមមណរបសបក ។

មជ មនយយ:េបើកទ យរបជធបបេតយយគេបើកទ យករនយយ

េឡើងរតមរតវពតរបកដ ជមងអតតេនមតឆនទះជមយរេបៀបេធវើករ គជមនស

មន ក មយរកមមនស ែដលគតេចញនតកររចពេលើបញជ នចះរកម មនេអើេពើ

ដល ថ នករណជកែសតង ែដលប ត េចញមនដងជ បនម នករខចខត

ដចេយើងែដលបនដង ឥឡវេនះ េបើកទ យរបជធបបេតយយនងេធវើេ យ

ប ត មនស នយយេឡើងប ត ែផនករបសករពត ពេនះែដលបនពនតយ

ចបស សរច កេចញនតករេ ះ យសម សបជមយករជកែសតង

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

64

បចចបបនន ករនយយកហកធងនធងរ ស យករណកហកេរចើន សរតវ

បផសឱយ ធរណមតេថក លេទសករកហក យករណកហក េធវើកហក

សណមពរអនកទង យសមលងេ យចកនងករពត នយយពត របសន

មនស េរចើនគន នយយ ែដលនយយកហក គករកហកេនះកនែតេកើត

េឡើងជងេទៀត ។

ចងពរងកទ យរបជធបេតយយ រតវក ងករយលេសមើរភព ចង

មនសមភព រតវេចះេគរពគន ឆកេ ខ នរបសប ត កមម ភបលរគបរគង

របរពតេលមើសផត ចករ បតរបជធបេតយយ គចបេផតើមពជមងេធមើងរកេអើតរក

ទម េហើយេលើកខលនឯងថ: ជអនកមនរបជរបយ ែដលជេលខធករគមន

សទធនយយេឡើង សេមលងនយយសេរមចែដលកមម ភបលេរកមអ ច

រតវែតេគរព ម មនសមភពេទើបមនរបជធបេតយយ ។

េរកពករ ថ បនសងគមនយម មគរ រ ស Lien xo េរចើនរបេទស

សងគមនយមេនមនករជបបះនងករភនតរចឡេផ ងៗដចជបបណលទស

ខងលច េហើយេរបើរបសគម នលទធផល មនរយះកល ប ងក ប ល ល

ពសេពញ ប ត អនកគម នេទសៃព េហើយេនមនកររកចេរ ើន េ យេគ

េគរពបជដលខលនឯងេទៀតផង េរបើអ ចផត ចករ ចលចតតេរបើកមល ងបយ

រគ រនយម េកងអ ចេកងរបេយជន សណកសកបន នយមអ ច

ផត ចមខ ខវះរបជធបេតយយ កនងសងគមនងកនងបក េធវើេ យជវភពរតតបតស

ទធេធវើជមច ស របសរបជជនរេ ភយងធងនធងរ េមើល លប ត េគល

នេយបយសងគម ចណចខវះខតរបសគរសងគមនយមែបបចសគរលបន

អសអនល យែវងយងយរ ជមយនងប ត ករភនតរចឡរបមលទកខគជមល

េហតយងជេរមរបសករពនយវបតតប ត របេទសសងគមនយម ។

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

65

-េវៀត មបចចបបនន មនរបែហល ១០.៣៦០ ឃ សងក ត ទរមផ គជ

អងគភពមល ឋ នកនងរបពនធរដឋបល ៤ ថន កេនេវៀត ម កនងេនះមនរបម

ណ ១.៤៩៨ ែដលមនចននរក អតឃល ន ព ៤០% េឡើងេទទទងរបេទស

បចចបបននេនះេនមន ១.៧១៥ ឃ រក េហើយកមនតចឃែដរ ជវភពរបជជន

េនករទកលបកខវះខត ។

កសករេនេវៀត ម គងមនជេរចើនបញហ ពេសសគអនវតតនរបជ

ធបេតយយ ពរងកសទធេធវើមច សរបសរបជជនេនេរចើនដបន ែតងរតវបពន

យងធងនធងរ ជចមបង សយេ យកមម ភបលមយចននកនងកបលមសន

បក រដឋអ ចអនថយ បតចរតេដើម Quan Lieu …រកេអើតរកទម ផត ចករ

េរបើអ ច មនករសអបេខពើមគចជបកនងចតតគនបមកេលើរបជជន សណក

សកបន ែសវងរកេទសេ យខលនឯង េធវើមនេ យអេពើទចចរត បក ពក បត

ភពសមគគមនរបតតបតតមងមតរកតយចបបនងេគលនេយបយបពនេលមើស

យងធងនធងរសទធេធវើមច សរបសរបជជន ។

ប ត បទេលមើស អពហរញញវតថ បពនេលមើសសទធេធវើមច សរបសរបជជន

ធមម ែតងផសេចញប ត របភពដច រដឋអ ចមនផ យជ ធរណថវ

ករ ចណកេរកករកណត របយកប ត ករចណលថវករ របយកគម នល

ខត,លខតបងក នៃដ ប ត ករេលមើស អពច យ ដចជច យេរកថវក

ច យខសរបបទទលេភញ វ ជន ជនន របកសរេសើររបកបែនថម សរេសើរ

េទសទន ច យគម នលខតបងក នៃដ កបយករបសរម សណក បេងកើតល

ខតបងក នៃដសថតច យខស បញជ បងក នៃដ យកណសថតច យ

សរេសើរៃដ មទេនើងចតត មនចបស សជក ក រកសងរគបរគងថន ក

េលើែបរជមនដង េនបទបង េនបេ ត យេ យ របជពលរដឋមនែដល

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

66

បនដងករផ យជ ធរណះអពថវករបសរ ឋ ភបល លឆន មនបនម ន

េរបើកនងប ត ចណចអវ រគបរគងេរបើរបសយងដចេមតច ?

េដើមបជនះប ត ករែខវងគនតឋតេថរខងេលើេនះ បក នងរ ឋ ភបល

កពងអពវនវនងជរញរបជជនតស ង ក តប ត បតភត អសកមម ប ត

េរគះសងគម េបតជញ ចតត តរត ងប ត អនកេឆល តសទធអ ចកបយករបស

រម ខជះខជ យ រកេអើតរកទម រេ ភសទធេធវើមច សរបសរបជជន ចខតរតវ

អនវតតន របជធបេតយយេលើកកពសសទធេធវើមច សរបសរបជជន មនរគនែត

មរបដ ង េហើយជចមបង មប ត របភពរបជធបេតយយេ យ ច

េពះទសេ «របជជនដង»របជជនពភគ របជជនេធវើរបជជនរតតពនតយ

េរកយពេយើងែដលបន ត បចបសពតពបក នងរ ឋ ភបលបបេងហើប

អពករងររបសបក នងរ ឋ ភបលដេចនះពទស នះរបសបក ដលករយល

បក រទសត ពប ត ករទទល គ លរបសអគគេលខបក ដលកចច នញញ ត

របសមជ មបក ទងអសសទធែតនយយដចគន អពេរគះកបេកងយករបស

រមយងអនតរកល ខជះខជ យ រកេអើតរកទមចបមនស ខសចបបនងរេ ភ

សទធេធវើមច សរបសរបជជនបនដលករតយងធងនធង ធមម គយវជននងរបជ

ជនកដចគណកមមករែណរនរបសកចចករែដលបនដងទងអសប ត បញហ

េនះេហើយ មនចបចរតវករ ត បពបក នងរ ឋ ភបល បេងហើបដេចនះ បែនត

ក ត ែដលេធវើេ យេយើងសរេសើរបក េនែតមនេភលចេលើកទកចតតេហើយអពវ

នវរបជជនេបតជញ តរត ងអនកេឆល ត នះអ ច កបយករបសរម

ខជះខជ យ រកេអើតរកទម រេ ភសទធេធវើ ជមច សរបសរបជជនមនែតដេចន ះ

ែតបក នងរ ឋ ភបលបនជមរញរបជជនែដលចរបចរតវអនវតតនរបជធប

េតយយ នងេលើកកពសសទធេធវើមច សរបសរបជជន មនែមនែត មរបភព

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

67

ដណងគជករចបច មប ត របភពរបជធបេតយយ របជជនេធវើ របជ

ជនរតតពនតយ នងរបភពរបជធបេតយយេ យផទ លេនះ ។

ពតជរបភបែដលយទធជននងរបជជនកពលសកមមភពជមយ កចច

ករ បចចបបននេនះ េហតដេចនះយទធជននងរបជជន ឥឡវបនយលរតវេធវើបញត

អវ េដើមបេ ះ យ សះ សលប ត បញហ េនះ នងកចចករនងេ ះ យ

េទ មជ ន មចែណកករងរ ម កលសមយ ។

«វធនករណ សកមមភពរបស កចចករ

េវៀត ម េនជសងគមមយ ែដលសទធពលរដឋ មនទនបនបក នង

រ ឋ ភបលេគរពរតវនយរបស ដចករេផញើសណមពរសែដងទស នរបសរប

ជជនដល បក នងរ ឋ ភបល េទះជរបជជនមនសទធ មចបបកណត

បែនតកជបញហ មយ ចនងរតវជនពនលច េធវើទកខ េធវើបប ដចជប ត ករ

ណែដលធល បមនមកេហតេនះ េហតេនះេនេវៀត មប ត សកមមភព

របសកចចករ កនងរយះកលេនះ ពទនរបកសជ ធរណះ។

ចេពះ ពករងរ ទនកទនងខងេរកកដចករទកទងនងសនទនជ

មយបក នងរ ឋ ភបល ែដលបនយទធជននងរបជជនកនងរបេទសេផទភរះឲយ

រកមែណនរបស កចចករេនបរេទសទទលបនទក នង របកសជ ធរណះ

សកមមភពគណះកមមករែណរនរបសកចចករកនងកដចេរករបេទសនងរបរម

គន ជតសនត ទកទងពតមនដ ប ។

កចចករេផញើមគនត សមជកទងអសរតវសកមមភពរតមរតវ មនរេបៀប

េរៀបរយ នងទទលបនលទធផលវធន សកមមភពរបសកចចករគ កររបជ

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

68

សនទន ពតមននងេផញើសណមពរ ដេណើ រករកនងករងររបសកចចករគដច

ខង េរកយេនះ:-

-វភគែវកែញក(Khach Quan) ប នមតេធវើឲយភលចបសបញហ

-ផត លេយបលកនង ម រត ថ បននងសហករណ

-សនទនជរេបៀបមយេ ម ះរតង កនង ម រតេរពះផលរបេយជនរម។

-េរជ តែរជកជរេបៀបមយយតតធម កនង ម រតបរងបបរងម។

បរបញ: គណះកមមកររបស កចចករ នងជតសនទធេធវើករជមយយទធជននងរប

ជជននងរដឋអ ច ឲយដលេពល ទទលបនេគលេ Toi Hau..,ប ត

អវែដលយទធជននងរបជជនរបគលភរះេ យកចចករ អនវតតនកនងរយះកល

េនះ គជប ត បញហ បក នងរ ឋ ភបលែដលបននយយរតវពត បែនតបក

នងរ ឋ ភបលេធវើមនទនរតមរតវ េទះជបក នងរ ឋ ភបលែដលបនែ សក

រគរគកថ: ែកកហស ផល សថមជងមយទស វតតកនលះេទេហើយ មបក នង

រ ឋ ភបលគប ត ករេលមើសបពនរបសពកគតគ សយគតខវះករពចរ

យល មញញ យលមនរតវពត យលមនទនដល េរចើនករសេរមចេគ

លេ របសបក នងរ ឋ ភបលខវះករពតរបកដ ខវះមល ឋ នវទយ សត

េនះគជមលេហតដចេមតចេទះជបក បនសែដងវបតត បនសែដងកររតត

ពនតយ បែនតរចមកេនែតមនទនផល សបតរបនបនម នេឡើយ េនះពតជករណ

«េសះធល បេដើរ(រត)ផលវចស» ចែណកករែកកហសនងធល សថមដេចនះេទះរគន

ែតជរបភពរបស«ស ចសេរបើពងថម»ដចយទធជននងរបជជនបនដងេនះ

េលខទ ១

«រមរបរសយកចតេរគះជត សណកសកបន គជភរកចចរបសប ត ពលរដឋ»

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

69

មយចននបញហ េផ ង បក នងរ ឋ ភបលយលខស នយយែខវងគនត ជធមម

កបនេធវើខស នងបនតករមនបនេធវើេ យ រតមរតវេទ មននយថ: គកនង

រយះកលេនះ េយើងរគនែតសណមពរជមយបក នងរ ឋ ភបលពប ត

បញហ «រតវ» «ខស»ដច «ស»ជមយ«េខម » បនទ បមកកចចករនងសណម

ពរពប ត បញហ េផ ង ដចបញហ ថវករ ឋ ភបលរតវចបស ស យតតធមរតវ

បនអនវតតន េរគះកបេកងយករបសរម រកេអើតរកទមរតវែតកចតេចល

យងមងមត នយយរម េដើមបជយរេបៀបចេឡើងវញប ត បញហ ចកចបកនង

សងគមបចចបបននេនះេរកពករងរេរជ តែរជកចលប ត អវ យទធជននងរបជ

ជនកពងរតវ កចចករេនយកចតតទក ក កនងករដកពេ ធន។

េដើមបរបមនត យតតធម មយសម សបេ យសងគម នង េសនើរេឡើងឲយរ ឋ

ភបល ពនតយ ជថមវញ ។

េលខទ២

«ខងេរកយេនះ គ ៣ ចណចបញហ សខន បចចបបនន កចចករ កពងរតតពនតយដករសងេចញព….»

-ពនតយថ: សណកសកបន ពកបក កពងជេរគះជតេនេវៀត ម

សណកសកបន គ ជេទសឧរកដឋចេពះ នងរបជជនេរគះសណកសក

បនេធវើេ យរបជជនរកលបក េធវើេ យយទធជនខវះខត េធវើេ យរេងគ ះ

ចតតរកមអនកវនយេយគ េរគះបក ពកប ត េ យអយទធធមធងនធងរកនងសងគម

សណកសកបននងបក ពកគជអេពើៃនបទេលមើសេអៀនខម ស បែនតក ត េអៀន

ខម សបផតគពភពេ កកពងែតសមលងេមើលមកប ត ភន កងរកនងរដឋអ ច

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

70

ប ត អនកដ ងរបជជនេវៀត ម គ មយកនងប ត រកមអនកកនអ ច

េ ភ មបផតេលើពភពេ កបចចបបននេនះ ។

-ពនតយថ:- ថ នភពផលវអ ច Quan Lieu…របសកមម ភបលបក របសភន កងររដឋ

អ ច បផតគកនងប ត រកសងរកតយចបប បនេដើរដលករតរបកសរជល

ថ នភពចបេបតសផត ស បងខេទស នងជនជរះ Van…របជជនគជបញហ ធ

េនកនងសងគមជយរយ សមកេហើយ មនដងជរបមណជនេវៀត ម

ែដលគម នេទសែដលនងកពងឃឃងយងផត ចករ េនះមនែតជបញហ បក

នងរ ឋ ភបល រេ ភសទធមនស ែដលជចមបងគជបទឧរកតយរបសនងរ ឋ

ភបល ចេពះជមយរបជជន មបក នងរ ឋ ភបល ទងអសេតជនភព

ធល កេលើរបជជន របជជនជមច ស េនះគជឱកសរបជជនេឡើងសេមលង

ទមទរបក នងរ ឋ ភបល រតវបញ បប ត កបបករយេឃរេឃចេពះ

របជជន កមម ភបលបក នងរ ឋ ភបលមនទនយលចបសភរះកចចរបស

កមម ភបល គរតវែតបេរ ើរបជជន ជនសអវែដលរមគនតជមយរកមផត ចមខ

«េកងរបេយជន» េដើមបរបជនេធវើទកខបកេមនញរបជជន េរគះផលវអ ច

ែដលបនេធវើរទឌេរទម តៃមលគណធមសងគមែដលបនរបរពតតេលមើស ធងនធងរ

សទធរសេនរបសមនស ែដល នេធវើេ យរបជជនកពងខងខល ង ។

-ពនតយថ:- ថ នភពបទបងពតមនបនអសអសរយះែវងយងយរេរគះបទបងពត

មនេនេវៀត ម គជសកខភពពតរបកដជក កបផត ពេរគះកហក

េបករបសយទធជននងរបជជនរតវយល កហសបេញជ ត េបករបសមន

រគនែតជប ត ក ត េអៀនខម ស ែតេនះជប ត អេពើៃនបទេលមើសធងនធងរកនង

សងគមេរគះបទបងពតមនបនចញច ម នង ែថទសណកសកបនែដលបន

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

71

ជយបទបងអនកេទស ែដលបនេធវើេ យរេ ះចតតរបជជន ពប ត រកម

អនកកនអ ច ថ នភពបទបងពតមនដេចនះគជករបផល ញកររកចេរ ើន

របសរបេទសជត ។

ចប ងពប ត សណេទសពតរបកដដចពណនខងេលើេនះជ

បក ែដលបនតះេទៀន ប ត ករភនតរចឡធងនធងរ កនងរយះកលរគបរគងព

ប ត ករជពកេរគះដចបនេលើកេឡើងកនងចបបសណេទសរបសយទធជន

នងរបជជន បែនតេដើមបេធវើេ យធរ លករកហងរបសយទធជននងរបជ

ជនចេពះនងបក នងរ ឋ ភបលបចចបបនន កចចករសណមពរ គណះកមមករ

របតបតត មជ មគណះកមមករអចៃ នតយនងរកសងនេយបយបក កនងេនះ

មនអគគេលខបក នយករដឋម នតរ ឋ ភបល របធនរបេទស របធនរដឋសភ

គរ:-

-ផ យជ ធរណះទទលេទសកដចេ ម ះរតងសេទសចេពះមខ

យទធជននងរបជជន ។

-បនទ បមករតវពតរបកដែកកហស សនយចេពះមខយទធជននងរបជ

ជនមនបពនេលមើសេទៀត ។

-នង សខនជងេទៀត រតវមនសឆនទបតរថម េដើមបបេពញរតវបណង

របសយទធជននងរបជជន។

-រតឡបមកវញជមយ ៣របករជពកេរគះដចបនពណនកនងចបប

សណេទសរបសយទធជន នង របជជនេនះ គជសក របសសងគមខវះករ

អ តសអ ចងេ យបនករ អ តសអសងគម រតវកចតេចលេរគះជត ចងក

ចតេចលេរគះជត រតវពងែផអកកមល ងពលរដឋ បែនតដបងបងអសសងគមរបស

េយើងរតវករមនរដឋធមមនញញ អ តសអមយ ភលថល រកតយចបប មេរកយរដឋធមម

នញញេនះរតវេ យរគបរគនភលថល យតតធម េដើមបកចតេរគះជតបចចបបននេនះ

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

72

េនរបេទសេយើង មនបងអស ពកេយើងគរវភគែវកែញកពេរគះថន ករបស

ប ត ករងរេនះដចេមតច បនទ បមកកចចករ នង យករណរេបៀប វធន

ករណនងែផនករណកចតេចលសម សបបផត ទទលបនលទផលនង

ខតបងចតបផត ។

«ខងេរកមេនះគភគែវកែញកអពេរគះ សណកសកបនខជះខជ យ» សណកសកបនគជេឈម ះេទសរបសរបភពជេរចើន Lam dung...សទធអ

ចេគះរេលើងចបបរកតយរកមសងគម េដើមបបលនយករទពយសមបតតរបសរម ឬ

រទពយសមបតតរបសពលរដឋយកេធវើជរបសឯកជន ឬ េ យរបពនធពកបក

មយអនកែដលេធវើជឆរតបទបងសណកសកបន ធមម ជប ត កមម ភបល

បក េនថន កខពស សណកសកបន ខជះខជ យេផតើមេឡើង នងគងវងពប ត

កមម ភបលដេឆនើមែដលបនបក បណត ះប ត បបននងឧទទសនមចលរ ឋ ភ

បល មបក នងរ ឋ ផបល សណកសកបនគជេចរលច គជកេកះកៃក

របសរបជជន គសកតសបនថយរបសកងទព គេឃរេឃនងខជះខជ យកជ «

េឃរេឃ»តបតែតមនយករបសរមរចកថងទនទមលទធផលកផតលេរគះ សនន

េ យរបជជន ឲយរ ឋ ភបល ជនកលេរគះ សននជងេរគះកបយក

របសរមគែដលមនជបនម នសបឆន េនះបក នងរ ឋ ភបលជនចចនយយថ:

េដើមបសងគមយតតធម សវលយ គរតវតសរបឆងករកបយករបសរមខជះខជ យ

ក មបក នងរ ឋ ភបល សមតនយយេនះបនកល យជមជលចងអលទសឲយ

កមម ភបលបក នង រ ឋ ភបលកនងប ត រយះកល បដវតតនបេនតេ យ មក

ដលេពលេនះេរគះកបយករបសរម របសកមម ភបលបក នងរ ឋ ភបល

ែតងមយេពលមយេវ ែតងែតធងនធងរជងេនះមនពតែមន គេរពះ កនងពយ

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

73

ករណរបឆងកបយករបសរមខជះខជ យរបសបក នងរ ឋ ភបលេគលជហរ

យកករអបរជេឆនើមទណឌ កមមគជបនទ បបន ?បកខជនកមម ភបលសណកស

កបនគរគនែតជពរងងសត រមមណ ែតែរបករយលភនតរចឡពសណកស

កបន ខជះខជ យគែដលបនអនវតតនលអេហើយ មបក នងរ ឋ ភបល េនះ

េទើបជបដវតតន គរបជធបបេតយយ េហតេនះទណឌ កមមសរមបឲយបកខជន ទង

េនះ កមម ភបលរបរពតតបទេលមើសសណកសកបន ងពអងគកល េនះ

របសនេបើរកេឃើញ ធមម រគនែតេ ះ យៃផទកនងមនរតវេធវើទរណឌ កមម

ម រកតយចបប ។

បចចបបននេនះ េនេវៀត ម េរគះសណកសកបន ខជះខជ យឋតេថរនង

រកចេរ ើនពែក គេរពះេរគះQuan Lieu…បទបងជយបទបង សណកសក

បន គជរបពនធម រកកនងសងគម េនះគជសកមមភពខសឆគង មនបណង

ចតតរបរពតេលមើស រកតយចបប។

ករអនត យពសមភ រ:របសេរគះលច ឆកបលន កនងសងគមមនធេសនើរនងេរគះស

ណកសកបន េហតអវរកតយចបបេរបើអសកមល ងៃដកចតប ត អនកលច ឆក

បលន ែដលរកតយចបបមនទន ចខតកចត ប ត អនកសសណកសកបន

េនះ? េហតអវប ត អនកលច ឆកបលនដងករេអៀនខម ស ចែណកប ត អនកស

សណកសបនកនងបក នង រ ឋ ភបលមនដងករេអៀនខម ស ? មនែមន

បចចបបននេនះ េនេវៀត ម មនជេរចើនកមម ភបលបក សមជករ ឋ ភបល

េមើលករសសណកសកបនគជរបបរកសមនបនមយ ជនសអវករយល

សណកសកបននងលចេអៀនខម ស ? របកែខគមនជបនម នែតេរបើចយ ខជះ

ខជ យ េលងសបបយេលើករឈចបទកខលបករបសយទធជន នងរបជជន

ដេចនះ! មនដងជបនម នេកដរបករបសថវកររ ឋ ភបលរតវខតបង លឆន

ចលកនងៃដរបសភន កងរសសណកសកបន ? បនម នស ងែដលរតវេបះ

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

74

បងេចលប ត ករអនត យធេ យរបេទសជត កេរពះែតករសសណក

សកបន? បនម នសណង ងសងមន រគបរបបកណតប ត ករេរគះ

សននេ យបរ ឋ ន ប ត លឲយខចសខភពរបជជន ខជះខជ យរទពយសមបតត

ជត កេរពះែតករសសណកសកបន ទញ ម នត សកក ប ត អយតតធម

បផល ញរេបៀបេរៀបរយសងគម កេរពះែតពករសសណកសកបនែដលបន

ែកលងភពរបជជនគម នេទស េទជប ត អនកេទសគគរច ក នងផទយមក

វញប ត អនករបរពតេលមើសចបប ចបសរកែឡតគ ពកសសណកសកបន

ែបលង ពកគតេទជប ត អនកគម នេទស របជជនរកលបកេនេពលែដល

មនលខតរតវករហតថេលខរបសរដឋអ ចគរតវែតសមសណក ថ នភព

នស តែដលបនរបឡងជបែបរជគម នរកបនករងរេធវើេ យ«សម សបក

េរពះែតករសសណកសកបន»បក ពក ថ នភពកងទពនងបគគលយតតធម

ែដលកពងេធវើបចចបបនន ែដលរតវបនចលនវត រ ឬែដលរតវេបះេចលែដល

កពងរតវជបេនឿយហត ទកខលបកកនងជវភពរសេនយរយរេនះកពតជព

េរគះសសណកសកបន ចះេហតែដលយទធជននងរបជជនែដលបនបជ

បនម នឈមឆអង បនម េនជវតរសេន េដើមបឲយពកសសណកសកបនេពល

េនះ ញកបញជ ែរបរកឡះជវភពរសេនរបសយទធជននងរបជជន ? ថ ន

ភពបគគលករតវជះជនគបសងកត េបើកជញជ កកមល ងពលកមម មនបនជយ

ឧបតថមភរបកឬវតថ េពលបត ជពកេរពះែតករសសណកសកបន ថ ន

ភពកសកររតវបនករបដស ឋ រប ញច សផទយមកវញ រកលបកផតករត

កេរពះែតករសសណកសកបន បញហ ដេឡើងពនធ រខពស បនេធវើេ យ

របជជនពលកមមនងរកមអនកជញតច ទនែដលមនករទកខលបកកន ែត

ទកខលបកជងេទៀត កេរពះែតករសសណកសកបន បញហ ពកអនកជនញ

របមលទកេធវើ Lung Doan…, ទផ រទកឲយរបជជនរតវទទលេនករទកខ

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

75

លបកកេរពះែតករសសណកសកបន បក នងរ ឋ ភបល បលរបក

បរេទសគេគក េរបើចយខវះលទធផល េធវើឲយរបជជនអតឃល ន កេរពះែត

េរគះសណកសកបន នងនរ ែដលជអនករតវសងរបកែដលបលយងធ

េធង បសបេកដដ ល េនះ? យទធជននងរបជជនកនេចរបសពកេយើងរតវ

សងបញហ របកបណលេនះពជននេនះេទជននដលនងេរចើនជននេរកយ

េទៀត របជជនេនរកកម តអតឃល ន េរគះសណកសកបន េនេធវើេ យរប

ជជនរកកម តអតឃល នែថមេទៀត ខងេលើេនះ រគនែតជករណមយចនន

ជនមតតរបអពេរគះសសណកសកបន ដលេពលេនះែដលេធវើឲយពកេយើង

រតវរមកនងករងរ មសថតអនតរជត គរដឋអ ចេនេវៀត ម បចចបបននេនះ

កពងជរដឋអ ច មយកនងប ត ករសសណកសកបន ខពសបផតេនេលើ

ពភពេ ក នងេរគះសណកសកបន បនែកលងរបជជនេន េវៀត ម

បចចបបនន កពងជរបជជនមយ កនងប ត របជជនរកលបកបផត េលើពភព

េ ក សេងខបមក លទធផលរបសេរគះជតសណកសកបនគរបជជនរក

យទធរកកម ត កមម ភបលមន របេទស ចរែហក ខចបងតៃមលគណធម

សងគម កនងប ត ឆន ជតេនះ មនែតមយចននតច េលើកសណកសកបន

បនយកេចញមកជនជរះ កនងេពលសណកសកបន ែដលជេរគះជតមយ

េនេវៀត ម មននយ គ រកតយចបបេនេវៀត មបចចបបននេនះនវមនទន

រគបរគនមនទនរងមមនទនសម សបបក នងរ ឋ ភបលមនទនអនវតតន

រតមរតវ េដើមបតទលជមយេរគះជតសណកសកបននង ថ នភពរកតយ

រកមដេចនះជទ នងយ សលេ យេរគះសណកសបនឋតេថរ ។

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

76

«ែវកែញកពេរគះផលវអ ច Quan Lieu»

ថ នភពសទធអ ចរបសប ត ភន កងររ ឋ ភបល កមម ភបលបក

កកពងជបញហ េរគះធមយ បញហ កមម ភបលយលខស យលមនរតមរតវ

យលមនទនរតមរតវ យលរតមរតវ បែនតេធវើខសពភរកចចរបសកមម ភបលច

េពះនងរបជជនកពងជ ធរណះេនេវៀត ម េរពះកមម ភបលមន

ទនយលរតវ នងេធវើរតវពភរកចចបេរ ើរបជជន នងរកតយចបបែបរជចណះ

េរចើនលកខករណរបមលបត Quan Lieu.,េហតដេចនះ ថ នភព Quan Lieu

សទធអ ចរកេអើតរកទម ចបមនស ខសចបបនយយរម បនចញច មបបន

បញហ មនសទធពេសសពរកតយចបបនងបញហ អ ចផត ចករពទេនៀមទមល ប

ដេចនះ េហតដេចនះផលវអ ច Quan Lieu…បនរកចេរ ើនពែក ពេនះេរគះរ

េ ភសទធ បនេកើតេចញនងបននដលេរគះប ងក បរបជជនសលតរតងនង

េរគះសណកសកបនរតឡបជធងនធងរ េរគះផលវអ ច Quan Lieu…,បន

ឋតេថរនងរកចេរ ើនគ សយេរគះបទបងនងបនរកតយចបប បក ពករគប

បទបង។

«ែវកែញកពេរគះបទបង បក ពក »

យករណកហកនយយកហកគជប ត បញហ េថកទប េអៀនខម ស

រេ ភសទធអ ច េដើមបបទបងករពត កបពនលកអេពើៃនបទេលមើសជបញហ

េថកទមយងធងនធងរ េនេវៀត មមនទងពយរយមកឥឡវបញហ េធវើសថត

ខវះករពត បញហ ពតមនមយទស ពតមនកហកបេញជ តនយយខសករពត

នយយកហករបឌតេរឿងមលបងក ច េ រមេនះគករបទបងបនកល យជ

ករផ ពវផ យ ធមម េនះគជបញហ របសបក នងរ ឋ ភបល បែនតរបសនេបើ

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

77

របជជន មនស មន ក េនះ សងគមនយយកហក នយយខសករពត

េបករបសពកេយើងពកេយើងនងពចរ អវអពអនកេនះ? ធមម េទះជអនក

េនះេទះជអនក (នរ )កគម នេនកតយសេទៀត េរគះបទបង បក

ពកបនេធវើេ យពភពេ ក យទធជននងរបជជនេមើលេថកប ត អនករគប

រគង េរគះបទបងបក ពកពតជលកខណះទកេ យេរគះសណកសកបន

នងេរគះផលវអ ចឋតេថរ ថ នភពផត ចករ របពនធពតមនគជសក បក

នងរ ឋ ភបលេផតើមគនតេរគងករណបទបងពតមន ។

«វធនករណ-កចត»

A-មនបងអសពកេយើងរតវែតយលដចគន អពកណតនយកដចពអតតនយ

របសប ត ពកយដច នតកមម យតតធម សទធមនស គណធមគជអវ ពកេយើង

ករតវែតយលដចគន អពប ត ពកយេផ ងដច សទធេធវើមច សរបសរបជជនសទធ

សមភព ដចេមតចជសងគមមយយតតធម របជធបេតយយ សវលយ ។

ខងេរកយេនះ គជប ត វធនករណ មសណមពររបសយទធជន

នងរបជជន គជប ត វធនករណយងសខន េដើមបកចតប ត បញហ

េរគះបចចបបននេនះេនេវៀត ម ប ត ករសណមពរករេនះ មន ចមន

បេពញបណងេរពះេនះជប ត រកតយរកមចបចេ យករ សះ សលនង

រកចេរ ើន ឲយសងគម កដចប ត របេទសេលើពភពេ ក សទធែតយលរពម

េហើយបនអនវតតននងទទលបនលទធផលលអ ។

េវៀត មរតវករមនរបពនធយតតធម ឯក ជយ េវៀត ម រតវែតមន

រកតយចបបរគបរគននងយតតធម រតវែតមនេសរភពពតមនពតរបកដ រតវ

បញ ប ថ នភពផត ចមខែផនកពតមនេនះគជវធនករណ បញ បេរគះបទ

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

78

បងពតមន បក នងរ ឋ ភបលមន ចរកវចរកេវៀននយយព ន ៃដរតវដច

រេបៀបនយយបន ល លទលទ យកនងម ជន របសនបតរដវ(ខស

រដវ រដវបតទននផល)គបក ទ កេ យេរគះធមមជត របសនេបើបនរដវ

(រដវរតវបនផលគបក នយយថ:បក មន ន ៃដឬេ យ របក )គេ យ

សយបក រគបរគងលអ េរពះពអតតកនលងមកេនះ បក រគនែតនយយ

ដលគណបករះរបសរបជជន បែនតបក មនទនបេពញគណបករះរបស

របជជន រតវយល រដឋអ ចគ សយរបជជនេទើបមនគរដឋអ ចក

ចេរពះរបជជន េដើមបបេរ ើ មនគរ េចះែតេធវើរក េកអ េហើយសមគត

េរកយ េរពះប ត កររបរពតៃនបទេលមើសេនះ គជរបយវតថ លបេឈម ះកនង

ប ត របេទសសងគមនយម បញហ ដងខសជមយ យទធជននងរបជជនែតេធវើ

េធវើខសេហើយ បននយយ«ែតកហស»ចេពះរកតយចបប ប ត េលងអក រ

ដេចនះរតវែតបញច បកនងសងគមមយសខ នត េទះជនរ របរពតតបទេលមើស

រកតយចបបឬេធវើខស ប ត អនត យេ យអនកេផ ង គរតវែតបតងេនមខត

ករ រតវេចញត ករេរកយពត ករជនជរះ របសនេបើមនេទសនងរតវ

ជបគគ គរតវែតេនគគ េនេវៀត ម បក នងរ ឋ ភបលែដលបនេធវើខស

នង ប ត មនមនដងជបនម នករអនត យេ យរបជជន នងមតរបេទស

ជតពកក ត លសតតវត រ កនលងមនេពល ប ត អនកកនងគណះកមមករ

អចៃ នត កនងរកសងនេយបយដចអគគេលខបក រតវបញជ នេចញត ករជន

ជរះ ? ក ត េនះ េ យរបជជនេឃើញចបស េដើមបមនយតតធមសងគម រកសង

របតបតត នង រកសងពតមនរតវែតឯក ជយ នង េតជនភពនេយបយបន

នយថ:បក រតវែតបែបកេចញពរ ឋ ភបល រកសងរតតពនតយត កររបជ

ជននងប ត មល ឋ នពតមនកែសតេធវើបនដេចនះ េនះេទើបជករអនវតតន

សងគមយតតធម បនជ:-

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

79

«ជចបច បក នងរ ឋ ភបល រតវែតទកេ យរបេទស េវៀ ត មមនរដឋធមមនញញសវលយ នងរកតយចបបយតតធម»

រ ឋ ធមមនញញយតតធម គ រដឋធមមនញញបែងអកេលើលកខណករណសមភព

របជធបេតយយ េរពះផលរបេយជនរម រដឋធមមនញញសងគមនយមមនបែងអក

មលកខណករណេនះ បនជរកតយចបបសងគមនយមជជពកករកតយចបប

ជចមបងករពរផលរបេយជន នង ផត ចមខរបសរកមរគបរគង (ដកន)ជន

ខពសគចមបង រកតយចបបេនេវៀត មបចចបបននេនះគជជពករកតយចបបមន

ឯកភពខវះយតតធម េហតេនះបក នងរ ឋ ភបលរតវែត។

«ែកតរមវរដឋធមមនញញ នងរកតយចបប េដមបបេពញេ យករចបច របសសងគមរបជធបេតយយ ជញចបប េនេវៀត មមយ»

ពកេយើង ែដលបនដង បក នងរ ឋ ភបល កនលងថមៗេនះបននយយ

េរចើនពករ ថ បន «រ ឋ ភបល» ជញចបប» មបក នងរ ឋ ភបល» រ ឋ ភ

បល ជញចបប»«មននយ»ជអវ»? បក ដកន ចខត»រ ឋ ភបលគជបក

សភគបក បក បេងកើតេចញរកតយចបប បក មនអ ចមនរគបប ត អ

ច េហតដចេមតចមន ថ បនរ ឋ ភបលជមយេខឿនរបជធបេតយយ ជញ

ចបប? បក រតវចកេចញផតពរ ឋ ភបល ៣អ ចរែលងបេងកើត ៣ រកសង

នតអនវតតចបប បេងកើតចបបនងយតតធមេនះគជរេបៀបភគេសមើរេតជនភព

សងគមត េតជនភពរ ឋ ភបល បេងកើតយតតធមសងគម េតជនភពរ ឋ ភបល

មន ចែចកភរះរមគន ែតរតវែចកបេងកើតនងអតធមតជមយគន មប ត

កណតរបបរបជធបេតយយនងរតវបនកណតកនងរ ឋ ធមមនញញជរេបៀបមយ

ចបប សជកែសតង….។

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

80

បែនថមចលកនងេនះ សទធេសរភពកែសតរតវបនេគរពពតរបកដរតវ

កចតេចលប ត មរ ចបប គម ននយកនងចបបកែសត រតវករកមមសទធ

ផទ លចងទងអសមននយយថ:រគបវសយប ត មេធយបយផ យតតមន

េនះគជេពលបក នងរ ឋ ភបលរតវអង ចេ ះ យប ត ចណងចងរត

េនះេចញេដើមបរមគន ថ បនសងគមមនយតតធមមយសមភព មសពតខល ច

អវេភលើង?។

B-រដឋធមមនញញ រតវេ យម ជន មនែបងែចកវណណះ មនែបងែចកករ

បដស ឋ រ»ជេរចើនមរ កនងរដឋធមមនញញ ឆន ២៩៩២ រតវែតេធវើេ យ

ចបស សជង បែនតសខនជងេទៀតគ បក នងរ ឋ ភបលរតវេគរពនង

អនវតតនរតមរតវ មរដឋធមមនញញ កនងរដឋធមមនញញកណត រ ឋ ភបល ធរណ

រដឋសងគមនយមេវៀត ម ជរ ឋ ភបលរបសរបជជន យរបជជន

េរពះរបជជន ទងអស េតជនភពរ ឋ ភបលជកមមសទធរបសរបជជន

សរបរមវណណះកមមករ វណណះកសករ វណណះកមមសនរម ជន ទ បបញញវនសងគម

នយម ជន ទ បបញញវន នងប ត អនកពលកមមេផ ងៗែដលជរគះរងគសមពនធ

ភពកមមសករ យវណណះកមមករដកន ។ រដឋធមមនញញកណតដេចនះ បែនត

រ ឋ ភបលរបសពលរដឋ េ យរបជជន េរពះរបជជនគ រ ឋ ភបលមនករ

េបះេឆន តេសរមនេសរភពកែសត មនរកតយចបបយតតធម េវៀត ម

បចចបបននមនទនរតមរតវ គជរ ឋ ភបលមយដេចនះ «ឯចែណកេ យវណណះ

កមមករដកន»មនកររតមរតវពតរបកដឬេទ ? ឬកមមករគជនមសពទមយ

រតវរេ ភ េដើមបឲយមយចននតច េនះេឆល តឱកសេកងរប ញ បែងវរ

នែសវងរក ភឲយខលន Chang Le កមមករែបរជេធវើទកខបកេមនញ ជះជនកមម

ករដលយងហនង?។

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

81

េហតដេចនះែបរជែបងែចកវណណះ ? េហតដចេមតច ? បនករែបងែចងករ

បដស ឋ រ ? សរថ: យតតធមសងគមេនឯ ? េហតអវ ? ។

C-«រដឋធមមនញញរតវែតផតលេ យេសចកត រតវករ

រកចេរន ឲយសងគមរគបវសយ»

េរពះខវះចបប មនរគបចបប ចបបមនសម សបែដលរបេទសមនរកច

េរ ើនដលករមតឬ មនរកចេរ ើនរតវទស របេទសកពងរតវកររកតយចបបរគប

រគន រកតយចបបសម សបេ យរកតយរករកចេរ ើនរបសសងគម ពតរបកដជ:-

របេទសរបស ពកេយើង មនរតវករែបបរកតយចបប គ េដើមបករពរ

ផលរបេយជនរបសមយចននតចអេពើទចចរតេនះេទ ។

«I-ជចបចបក នងរ ឋ ភបល រតវេគរពរដឋធមមនញញនង អនវតតនរតមរតវរកតចបប» បញហ អនវតតនរកតយចបបខសឆគង ឬអនវតតន រកតយចបប មរេនើងចតត គមន

រកតយចបបកដចគម នរកតយចបប ករេរបើរបសរកតចបបេ យមនរបភព

េដើមបករពរផលរបេយជនរបសមយចននតចកនអ ច គជបញហ មយធ

កនងសងគមេនះពតជករណេនេវៀត មបចចបបនន ខងេរកយេនះជក ត ច

បច ែដលពកេយើងចងេ យបក រ ឋ ភបលរតវែតតរមវរបញប ។

A-រកតយចបបរតវបនេគរព អនវតតន នងអនវតតនទទងែផនដ មនច

េពះថនរ េឡើយ។

-មនរកតយចបបែតមនអនវតតន មនអនវតតន អនវតតនេន សកែ ស ែតមន

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

82

អនវតតនេនទរកងឬផទយមកវញ រកតយចបបបនែតអនវតតនេ យរបជជនរប

ជជនរកកម ត ែតមនអនវតតនឲយនកមនរទពយសមបតតជពកអនកមនអ ច

ថ នភពអនវតតនរកតយចបបដេចនះ មន ចបនតផ យជ ធរណះេទៀត។

B-សទធចបមនស សទធបណត ង នងសទធជនជរះរតវ(Hanh Su ខសឆគង)

ឯក ជយ េ ម ះរតងនងរតមរតវរកតយចបប ។ នគរបល មន ចបនតចប

មនស នងឃឃងរបជជន េបតសផត សេទៀត នគរមន ចរមជមយរកសង

រតតពនត នង ត ករេរពះសណកសកបន េរពះ មពលនេយបយ

ែដលអនវតតនខសឆគង បរងបរបជជនសលតរតង រកសងនគរបល រកសង

រតតពនតយ ត កររបជជន គជបសបករកសងសសណក សណកសក

បនបផត េនះកជ បមល ឋ ន(Quan Lieu..,) ផលវអ ច រតវែត កែតង

េឡើងវញ មនបងគស ។

C-ភកងរ រ ឋ ភបល កមម ភបលបក រតវជប ត មនស គរេគរព

នងរបតតបតតរកតយចបប ។

-មន ចបនត ថ នភព របជជនរកលបក រតវេចទរបកនបងខេទស

េរពះមនមនរបកសកបន បនជរតវគគរច ក ចែណកេ ក ម នតធេនះ

ែដលមនរទពយសមបតតែតេនបនលលច បេកដរបករបសរ ឋ ភបល រគនែត

េ ះ យេន ៃផទកនងែតបេ ណ ះ ជនកលេនបន បេងកើត នះេទៀតផង

រកតយចបបមនបនរគនែតទកប ងក ប ពលរដឋពលកមម រកលបករប ត ពល

រដឋគម នករទនកទនងជមយរកមអនកមនអ ច។

III-ជករចបចបក នងរ ឋ ភបល រតវទកេ យរបេទសេវៀត មមន

របពនធយតតធមពតរបកដយតតធម។

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

83

-បក រគបរគងរម ពអនវតតនចបបដលបេងកើតចបប នងរមទងយតតធម

បញហ េនះមនេផ ងអវ ពមនស មនែដលមនតនទេរចើនបផតកនងសងគម ក ត

េនះមនែតប ត េសតចកនងប ត របប ជនយមផត ចករជននេដើមេទើបមន

កនង សងគមរបជធបេតយយបចចបបននេនះ ក ត េនះមន ចទទល គ លបន

េឡើយ ជងេនះេទេទៀតរបជជនេនេវៀត មបចចបបននេនះែដលហសពមន

េពញចតត អពេរគះបក នងរ ឋ ភបលចបមនស ខសចបប បងខេទស េចទ

េទស ជនជរះ មបញជ េហតដេចនះ បញហ បក ដកន រកសងយតតធម

បចចបបនន គជបញហ មយរតវែតបនេ ះ យជបនទ ន ពករតវែតេឃើញឲយ

បនចបស បក ដកនរគបមខនងបក ែរបជរបរពតតេលើមសយងេរចើន ភនតរច

ឡដេចនះ ក ត េនះេធវើេ យបញហ កនែតធងនធងរេហើយធងនធងរជងេទៀត េហត

េនះជរេបៀបមយយងបនទ ន េនរបេទសេវៀត ម ។

A- រតវែតផត ចឃល តេចញព េតជនភពនេយបយេចញផតពរបពនធ

យតតធម។

-េនះជខលម ររបសបញហ ចងមនេនេ ម ដះ គរតវែតដកេ យផត ច

គល បក មនរគបរគងទង សងរកសងយតតធមែដល ចេ ថ រ ឋ ភបល

ជញ ចបប ៃថង បក េនរគបរគងរកសងយតតធម ៃថងេនះរកសងយតតធម

គជឧបករណមយរបសបក េនះគជមលេហតដចេមតច ?េ យដលៃថងេនះ

េរគះសណកសកបនេរគះផលវអ ចេរគះបទបងរែមងបនតេនេវៀត ម

B-បក នងរ ឋ ភបល មនរតវេរជ តែរជក ចលកនងករងរជនជរះរបស

ត ករ។

-ករងរជរជរះរបសត កររតវពតរបកដបនឯក ជយគគម នបញហ

កមម ភបលបក នងរ ឋ ភបលមនកលបចជមយត ករ េដើមបសែចក

សណក ជះជនសងកតសងកនរបជជន េពលជនជរះ េចរកមមន ចរតវឥទធ

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

84

ពលេរពះថន កេលើឬរតវជនជរះ មបញជ ថន កេលើ ថ នភពត កររបកស

េទស មករែណនរបសបក រតវែតបញច ប ។

C-Bieu ly…,េចរកមនងភន កងរកនងរកសងយតតធមរតវែតមនរគបមខ

ជនញ យតតធមនងេ ម ះរតង។

-បញហ ខវះសមតថភពមខជនញ នងរតវជបកខជនឬរតវេ ម ះរតងជ

មយមគរបសបក េទើបបនែតង ងចលប ត មខដែណង Bieu Ly….,េច

រកមកនងរកសងយតតធម គជបញហ មនរតមរតវ មនយតតធម រតវែតែរបជ

បនទ ន(Bieu Ly…,)េចរកមគជប ត មនស រតវបនបណត ះប ត លមន

ករណនងរតវមនសមតថភពជនញពតរបកដ ។

IV-ជចបច បក នងរ ឋ ភបល រតវទកឱកសេ យរកសងេឃសន

ករណ បនផ យពតមនរគបរគននងេទៀងរតង»

-ពតមនពតជរបពនធមយយងសខនកនងកចចករ សះ សលសងគមនង

រកចេរ ើនរបេទសជត គម ននរ មន ក ចទទល គ លពតមនផ យខសព

ករពត ឬ នកែសតែដលសរេសរនយយកហកឬនយយផទយពករពត

នយយមនេ ម ះរតង េនះមនទនពណនព ថ នភព កបង េសង ម

ង តពបញហ កររបរពតេលមើសចបបរបសរកមអនកកនអ ច េហតេនះេវៀត

មចងមនពតមនេទៀងរតង មនដបងសទធឯកជន ពប ត មេធយបយ

ផ យពតមនម ជនរតវបនរដឋអ ចេគរព នងេលើកទកចតត សទធឯក

កមមសទធ េសរភពរបកបរបរកនងរបពនធផ យពតមន រតវបនករទទល

គ ល េតជនភពនេយបយ រតវផត ចេចញពរបពនធេឃសនករណ នង

មនបនជភន កងររ ឋ ភបលឬមនែតកមម ភបលបក េទើបេធវើជមច សបន។

អនកនពនធឬ ចង វ ងកែសត ឬ េធវើមច ស េធវើនយក ថ ននផ យសេមលង

ថ នទរទស ន ប ត បញហ ទងេនះ គម នអវពបកយល ែតេនះពតជប ត

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

85

រកតយរកមរតវអនវតតន េដើមបកចតេរគះបទបងពតមន េរគះេឃសន

ខសករពតេនេវៀត ម បចចបបននេនះ រកសងេឃសនកររតវបន។

A-ែកែរប ថ នភពខវះពតមន: -េនះចពត ជបញហ បទបងណ រតតពនតយ កែសត កជបញហ បទបង

ពតមនេរពះ បក នង រ ឋ ភបលផត ចករ រកសងផ យពតមន េហតេនះ

េរគះសណកសកបន បនសខ សលអនវតតនបញហ េនះ នងបនបញច ប

េពល ចបបកែសតយតតធម ចងែកែរប ថ នភពខវះពតមន មនែតផលវ

មយគ រតវផត ចឃល តេតជនភពនេយបយេចញផត ពរកសងេឃសន

ករណពតមនកែសត ។

B- ែកែរប ថ នភពពតមនខសករពត

-បញហ េឃសន កហកបេញឆ តេបករបសយទធជននងរបជជន បញហ េធវើ

សតតខវះករេទៀងរតងជប ត បញហ ពតមនខសឆគងយងធងនធងរ បញហ េនះ

មនែតប ត បក នងរ ឋ ភបលែដលបតរបជរបយជមយនងរបជជននង

ពភពេ ក ែដលបក នងរ ឋ ភបលេនប ត លេចញជេរចើនេរគះ សនន

េ យសងគម ចងែកែរប ថ នភពពតមនដេចនះ មនែតរេបៀបមយរតវផត ច

បក េចញផតពសកមមភពរបសកែសត នងមេធយបយេឃសនម ជន

ដច ថ នទរទស ននង ថ នផ យសេមលង ។

C- បក នង រដឋភបល មនគររក ផត ចករ មេធយបយផ យសេមលង

-បញហ បក នងរ ឋ ភបល កត បយកអ ចផត ចកររកសងផ យពតមនជ

សក ថ នភព បក នងរ ឋ ភបល េគលេ បទបងពតមន ថ នភពេនះ

គជបទមតមច សផទះរចកបលនេគ រចែ សក ចងកចតេរគះជត បក នងរ ឋ ភ

បលរតវទកេ យរបជជនមនសទធេចញកែសត េធវើ ថ ន នងបញ បករ

រតតពនតកែសត េនះជរេបៀបសកមមភពរបសរកសងផ យពតមនកនង

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

86

ប ត សងគមយតតធម របជធបេតយយ សវលយមតងេទៀត មសពតកគរខល ច

េភលើងៃថង បក នងរ ឋ ភបលេនកត បអ ចផត ចកររកសងផ យពតមន

ៃថងេនះ បក នងរ ឋ ភបលេនវធនករណរស មរបបសណកសកបន។

V- ជចបច បក នងរ ឋ ភបល េគរពសទធេសរភព សន !

-បក នងរ ឋ ភបល មន ចបដេសធនរពះ ទេទព របែកកេចលតៃមល(ចតត

វញញ ណ Tam Linh)របសមនស ជត បក នងរ ឋ ភបល មនគរបនតបទេលមើស

មរ ៧០ កនងរដឋធមមនញញ១៩៩២ ចះ មរ ៧០ កនងរដឋធមមនញញបនផ យ

េចញ េដើមប មផត ចប ត មនស គម ន នរ មន កបនរបរពតតបទេលមើស

សទធេសរភពជេនឿរបសរបជជន េវៀរែលងែតបក នងរ ឋ ភបលេនះគជករ

ជកែសតងចបសបផត អពបញហ បក នងរ ឋ ភបលមនេគរពរកតយចបបរបស

បក នងរ ឋ ភបល បក នងរ ឋ ភបលរតវទទលជវភពរសេន ម រតរបស

មនស ជតជសខនកនងសងគម នងគរបញ បេគលេ បផល ញ សនកគរ

េមើល សនគមយធន េភៀនេទៀត េហតេនះ។

-សទធេសរភព សន របសពលរដឋរតវេតបនបក នងរ ឋ ភបលពត

របកដេគរព។

-បក នង រ ឋ ភបលរតវេជៀស ង ករេរជ តែរជកចលៃផទកនងរបស

ប ត សន។

-បក នងរ ឋ ភបល រតវបញ ប ថ នភពខសចបប ឃឃងងអនកបស

ប ត សនទងអស ។

-បញហ « សនរ ឋ ភបល»ឬ សនពណជជកមមរដឋករតវែតបញ ប។

VI-ជចបច រតវទកេ យរបេទសមនករេបះេឆន តេសរនងយតតធម

-របជធបេតយយ សមភពនង នតករ គជប ត រគះេឃឿនរបស

សងគម សះ សលនងរកចេរ ើន សទធេធវើមច សរបសរបជជន គសទធេបះេឆន ត

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

87

សទធេសរភព អនកដ ងខលនេ យករងររបសរបេទសជត សទធេបះេឆន ត

របសរបជជន ទកេ យរបជជនេរជើនេរ ើនចលប ត រកសងរ ឋ ភបលជ

សទធសមភពកនងសងគមមន ចរបែកកឬ មរបមនថជ: កមល ងបែងអ

េឡើយេនេវៀត ម សទធេចញេបះេឆន តរបសរបជជនរតវបក ផត ចកររប

យកទងពយរ សមកេហើយ េនះជអយតតធមមយយងធងនធងរ រតវែតេបើក

េ យរលន រតវែតរ យេចលជបនទ នសទធេចញេបះេឆន ត បនេសរ លះ

េពល ប ត េបកខជន ចលនរបែជងកនងករេបះេឆន ត មនរបកនននន ករ

នេយបយមនរតវពកបក េនះ ងពកបក េនះ។

VI-ជចបចរ ឋ ភបលរតវរបកសជ ធរណះថវកនង អ តសអហរញញវតថ

រ ឋ ភបល ។

-រ ឋ ភបលរតវសងរបកែខសមលមមេ យកងទព នគរបល រគបេរង ន

រកសងេពទយ កមម ភបល បគគលក ភន កងរ រ ឋ ភបល រ ឋ ភបលមន ច

កបងជតថវកជតរហតេឡើយ រ ឋ ភបលមន ចសងរបករគនែតជ

នមតតរបរបកែខ មនរគបរសដេចនះកងទពរគបេរង នបគគលកភន កងរ ប ត

អនកែដលកពងរសនងរបកែខ លបកលបន មយៃថងេទមយៃថង។ កនងេពល

េនះ កមម ភបលមនថេនះ មនអ ចគសណកសកបនខជះខជ យេហត

ដេចនះ រ ឋ ភបលរតវ អ តសអ បញហ ហរញញករបស រ ឋ ភបល ដចេរបើរបស

ថវកររមរតវែតរតមរតវ ចណលរតវចបស ស េបើចយរតវសម សប ។

«ករងរបនតដល -កចចករនងអនវតតន»

-1-បេងកើតសណមឯក រ េផញើសណមពរនងចលនសនទនព ថ នភពស

ណកសកបនពផលវអ ច បទបងពតមនេនេវៀត ម ។

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

88

-2-បេងកើតសណមឯក រ េផញើសណមពរ នងចលនសនទនពប ត ករងរ

របជជនបណត ង ឬ ត ែដលបក នង រ ឋ ភបលមនេ ះ យេ យសម

រមយ ដចកនងករណបក នងរ ឋ ភបលរបយករទពយសមបតត របសរបជជនចប

មនស ខសចបប ជនជរះនងឃឃងេ យគម នេទស ។

-3-េរជ តែរជកចលប ត ករប ងក ប នងឃឃងរបជជនគម នេទស អនកគគ

ចតតបរសទធអពនេយបយនង សន ។

-4- ពភគនងសនទន ពប ត ករណរ ឋ ភបលរបរពតតបទេលមើសធងនធងររកតយ

ចបបរបសរ ឋ ភបលនងមលេហតដចេមតច េវៀត មរតវែតមនេសរភព

កែសតនងរបពនធយតតធមឯក ជយមយ។

-5-េលើកេឡើងប ត េសចកតសេរមចចតត ប ត មរ ចបបមនសម សបដច

េសចកតសេរមចេលខ 31 CP នងជេរចើនមរ ចបបខវះករចបស ស ែខវង

ទនសកនងរដឋធមមនញញ ឆន ១៩៩២ ។

-6- សណមពរ ប ត មរ ចបបកពងចបចេ យេវៀត ម េរពះសនត

ភពនងកររកចេរ ើន ។

-7- វភគ ចបប កែសត ចបបេបះេឆន តរដឋសភនងរកមរបក របជជន

ប ត ជនថន ក។

-8- វភគពថវកជត នងករេរបើរបសរបសបក នងរ ឋ ភបល ។

-9- វភគ ពប ត សទធសញញ ពណជជកមមនងកចចសនយរេវៀងបក នងរ ឋ ភ

បល ជមយនងអនកេនេរករបេទស។

ចែណកបញហ ែកែរប បតរថមឬបក សែដងវបតត ឯកជនសែដងវបតតអេនះ

េនះគជករងរៃផទកនងរបសបក បែនតមន ច េទះជនរ េរកយពបងករ

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

89

េទស រគនែតសែដងវបតតគជករេ សច របសនេបើយងដេចន ះ គប ត រប

ជជនេរកយពរបរពតតបទេលមើសចបបរគនែតទទលករតះេទៀន ឯកជនស

ែដងវបតត គជករេ សច េហតដចេមតច សងគមរតវករមនរកតយចបប ផទះគគ?

ចងេរកយនងមតងេទៀត កចចករគម នកររបឆងបផល ញ េទះជឯកជន

រកមសមពនធបក ពករ ឋ ភបលឬរដឋអ ច មយេរពះេនះមនែមនេគល

កររបសកចចករ បែនតកចចករនងតះេទៀនប ត េគលករឆគ ឆគងរបសរដឋអ

ចែដលប ត េរគះដលរបជជន នងតះេទៀនប ត កររបរពតតេលមើស

ចបបរបសកមម ភបល របសភន កងររដឋអ ច ែដលេធវើទកលបករបជជន

សបឱកសកចចករនងេរកើនរលកប ត រកសង ប ត រកមភន កងរមនសទធ

អ ចមនភរហកចច រតវេធវើេ យរតមរតវ រតវេរៀបចេឡើងវញប ត បញហ

ទកខលបករបសរបជជនឆលងកតរបភពសនទន ពតមននងេផញើសណមពរ

ក ត ប ត អនកទង យរតវដងថ: តះេទៀនេរកើនរឮករ ឋ ភបលរតវេធវើរតម

រតវ មនមននយថ:របឆងបផល ញរដឋអ ច ែតេនះជសទធនងភរះកចច

របសរបសប ត ពលរដឋនងក ត េនះ ែដលបនបក នងរដឋអ ចកណតកនង

រដឋធមមនញញ ។

េដើមបមន ចយលរចឡ កចចកររឮកេឡើងវញ កចចករមនរបឆងបក

កចចករមនរបឆងរដឋអ ចនងរបឆងនងប ត អនកកនងបក នងរដឋអ ច

ចែណករកមរបក ជតេរពះនតកមម គេ យកចចករេលើកេឡើងេនះមនែមន

ជចលននេយបយឬអងគករម ជនតសេរបើកមល ងមយ ករងររបសរកម

របក ធមម មនរេបៀបេ យែឡកករបរេទស ទនកទនងរេវៀងរបជជន

រដឋអ ចនងពភពេ ក កចចករេជឿថ េគលេ របសកចចករគសមរមយ

ទង សង ជេកើែសតងនងកចចករកេជឿថ:រកមរបក នងគម នេខច ះរតង

ប ត ភរះកចច ែដលបនយទធជននងរបជជនរបគលេ យេនះ ។

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

90

កចចករ នងជនសយងខល ង មរេបៀបពតមនទលទ យពករងរ

កនងករណយទធជនឬរបជជនកពងសកមមភពេរពះនតកមម រតវប ងក ប បក

នងរដឋអ ចមនគររបឆងមករដឋធមមនញញទក«រក អ ចផត ចករ»ពករក

ចតេរគះជតបក នងរដឋអ ចមនគរបញឆ តបេញឆ ងប ត ករផតលេយ

បលេ ម ះរតងរបសរបជជនជមយកចចករ អពប ត បញហ រមរបសសងកម

បក នង រដឋអ ចកពគរេចទរបកនកចចករឬរកមរបក ជពកបក នេយ

បយជប ត អនក រកក រចេចទេ យប ត េទសដចរបឆងរដឋអ ច

របជជន រដឋរប ររដឋអ ចបដវតតន េធវើេ យបតសនតសខជត េធវើេ យ

អសនតសខរេបៀប បរយសងគម េធវើេ យែបកករណ ករសមង តរបេទស

ជតរេ ភរបជធបេតយយ េធវើចរកមមេ យរបេទសេរក ។ ល។ ែដលផទយ

មកវញនងរដឋអ ចគររមជមយ កចចករ េដើមបែកកហស េរៀបច េឡើងវញ

បញហ កចតេរគះជត សបឱកសយលចបសជងពវតថបណងរបសយទធជន

នងរបជជនេដើមបជរញរបេទសឲយឈនចរដលយគសមយេ យសខ នត

េជឿនេលឿនសមបរណសបបយ។

-ពកេយើងរតវេបតជញ រតវឈល សៃវនងរតវែតេធវើរតមរតវ ពតឲយសងគម

របសពកេយើង រតមរតវេ យរបជជនេវៀត ម យតតធម សចចធមចង

េរកយបផតនងរតវឈនះអយតតធម េឃរេឃផត ចករទបផតរតវែតប ជយ

ពតដចប ត អវបក នងរដឋអ ចែដលបនសនន ឋ នេនះ។

-ក ត សខនពកេយើងជនចចរតវចគពកេយើងរតវេ ម ះរតងមនរតវរតម

ែតដេចន ះ ពកេយើងរតវែតសកមមជនចច LAC QUAN..,នងសវត វ ញឲយដល

េពលេគលករណរបសយទធជននងរបជជនទទលបនលទធផលេជគជយ។

ច រសខន:

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

91

-េគលករណរបសកចចករ គនយយរតងៗ នយយពតៗមនបញឆ តបេញឆ ង

មនមលបងក ច បែនតរបសនេបើប ត អវយទធជននងរបជជននយយ ែតបក

នង រដឋអ ចេ យជករមនរតមរតវជមយ នងករពតគបក នងរដឋអ

ចរតវទនកទនងជមយកចចករ េដើមបេ យមនករជែជកជមយរបជ

ជន អពប ត បញហ េនះជរេបៀបេ ះ យមយ កចចករ នង វ គមនពករ

សហករណ របសបក នងរដឋអ ច ជមយរកមរបក របស កចចករ នង

កចចករកសងឃមថ:នងបនទទល គ លប ត ករផតលេយបលពខងបក

នង រដឋអ ចកនង ម រត ថ បនទងអស េរពះេគលេ ពលរដឋមនរប

េទស ខល ងពែក សងគមយតតធម របជធបេតយយ សវលយ ។

«នតកមម ចបចណច អយតតធម ផត លេយបលទទយលបនេជគជយ»

ភគ VII

រតតពនតយករេចះដងជមល ឋ ន

-េរកយពពកេយើងបន ត បរកមែណនែថលងកណព កចចករ ឥឡវេនះរកម

ែណនចងដងពករយលដងនងពទស នះរបសពកេយើង ចេមលើយរគបសពវ

ប ត សនរខងេរកយេនះ ជឱកសមយពកេយើងរឮកមកវញប ត អវ កចច

ករ ទមទពកេយើងរតវែតយលរតមរតវ េដើមបអនវតតនលអ។

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

92

-1/ រមទងព នងរបភព មនភគ កនងប ត ភគែថលងករណរបស កចច

ករ ែដលមតតមនទនយល សប? នងមតតមនករសណមពរ េដើមប

េ យកមមវធរបស កចចករ លអរបេសើរឬេទ ?។

-2/ ករកហកកនង កចចករ គជបញហ មរបមជ ចខតពកេយើងរតវេ ម ះ

រតងអសពចតតជមយ កចចករ គក ត យងសខន ែដលរកមែណនទមទ

ពកេយើងរតវែតមនេហតអវ?។

-3/ យងដចេមតច គរតមរតវ? ដចេមតចពកេយើងរតវែតសកមមភពរតមរតវ ?

នង កចច ករ ទមទពកេយើងរតវែតសកមមភព ជរេបៀបមយរតមរតវ?ក ត

េនះមនករតងរងឬេទ ?។

-4/ សវត វ ញគជអវ ? េហតដចេមតចពកេយើងរតវែតសវត វ ញសកមមភព?

នងកចចករែដលបនអះ ងថ:សវត វ ញសកមមភពគជក ត មយសខន

យងអ ច រយេ យករងរេជគជយ មតតបនយល សបនងទស នះេនះ

របសកចចករ ឬេទ ? េហតដចេមតច?។

-5/ េហតដចេមតច? ពកេយើងរតវែតឧទទសនមប ត អនកែដលពកេយើងេជឿ

ជករមរប សយចលកចចករកនែតេរចើនកនែតឆបកនែតលអ?មនែតយង

ដេចនះែដលកចចករេនទមទពកេយើងរតវែតេរកើនរឮក នងជរមញប ត មតត

រមមល ឋ នរតវែតេធវើេនកនងសកមមភពឧទទសនម មែតមតតករទមទរបស

កចចករដេចនះមនពតរបកដឬេទ?។

-6/ េហតដចេមតចសមជកចលរមរប យមន រតវែតែចករែលកករេចះដង

ព កចចករ េ យសមជកថមៗ ចលជមយករងរយងសខន ។

-7/ បញហ រក ទកឯក ររបស កចចករ ទកឯកជនខលនេយើងេរបើរបសគមន

រតមរតវ ឯក ររបស កចចករ រតវេតបនែចករែលក ទនេពលនងរគបសពវ

ឯក រកចចករេរពះនតកមម រ វរជវនងរចនេសៀវេភេ យ ភកខ ថច កង ផង

93

េ យសមជកទងអសជរេបៀប កបងមយជករទមទសខនរតវែត

អនវតតន មនមន សបគនត មបញជ េនះ របសរកមរបក ឬេទ ?។

-8/ េរកពកតពវកចច រតវែតេគរព មមរ របស កចចករ េពលមនបញហ ឬ

េសចកតសេរមចពរកមែណន មជ មសមជកមល ឋ នទងអស រតវែតរប ត

បតត មរេបៀបមយយង ចខត េហតអវ ? ។

-9/ េរគះសណកសកបន ផលវអ ចរបសបក នងរដឋអ ចជប ត

មលេហតចមបងែដលេធវើេ យពកេយើងរកលបកេវទន អសសងឃមេនះ គ

មយកនងប ត មលេហតដចេមតចពកេយើងចលរមរប សយ កចចករ បែនត

ពកេយើងមនែមនជអនក យសឈនលឬេធវើឈនលេ យ កចចករ ,កចចករមន

រប ងេ យ សយពកេយើងបេងកើតេឡើង កចចករ សកមមភពជមយេគល

េ ពេសសបផត គេរពះអនគតរបសពកេយើងទងអសគន ដេចនះ មមតត

ពកេយើងគរយកបញហ ហរញញកឯកជន ឬរគ ររបសពកេយើងេធវើជបញហ ឲយ

កចចករ ឬ េទ ?។

-10-មនេពល កមម ភបលបក នងរដឋអ ចទញទកចតតពកេយើងបន

ឬេទ? េហតអវ ? ។

-1-មនរេបៀប េ យបក នងរដឋអ ច ចរបែកកេចលបនជ

មយ កចចករ ចេពះមខ ធរណះមតអពប ត កររបរពតតបទេលមើសរបស

បក នងរដឋអ ចចេពះជមយរបជជន? នងកនងករណពកេយើងរតវ យ

សរចេមលើយ នងរតវមលបងក ចពករងររបសបកេយើង មតតនងមនកររបឆង

តបដចេមតច? ង ម រតនងនរេឆលើយឆលង មរេបៀបបនរបសបមយ ឬ េ ម ក

ម ញបត ម រត រភពេឆលើយ របបេ យខវះករពចរ ? ។