Unit 6 Organisasi Kesihatan

116 Organisasi Kesihatan

ORGANISASI KESIHATAN

Organisasi

Teori Organisasi

Struktur Organisasi

Jenis Struktur organisasi

Peranan Organisi Kesihatan

Organisasi Bilateral

Organisasi Multilateral

Organisasi Bukan Kerajaan

NGO

Organisasi Kesihatan Di Malaysia

Kementerian Kesihatan Malaysia

UNIT 6

ORGANISASI KESIHATAN

HASIL PEMBELAJARAN

Di akhir unit ini, anda diharap dapat:

1. Mengulas definisi organisasi kesihatan dan peranannya dalam sistem masyarakat dunia.

2. Menjelaskan peranan dan fungsi organisasi multilateral, organisasi bilateral, dan Pertubuhan

Bukan Kerajaan (NGO) dalam penjagaan kesihatan jangka panjang.

3. Membincangkan cabaran organisasi kesihatan antara bangsa dalam pelaksanaan program

kesihatan.

PETA KONSEP TAJUK


Rajah 6.1: Bentuk Struktur Organisasi

Kita hidup dalam dunia organisasi - kerja, universiti, kelab, kesatuan sekerja, badan-badan

profesional, sekolah, kedai-kedai, dan sebagainya. Bagi memahami bagaimana sesebuah

organisasi berfungsi, anda tidak semestinya perlu menjadi seorang pengurus. Sebagai individu,

pengetahuan dan minat terhadap teori organisasi membolehkan anda memahami bagaimana

sesebuah organisasi beroperasi. Teori Organisasi boleh membantu menjelaskan bagaimana

mereka bekerja dan mengapa mereka bekerja dalam cara yang mereka lakukan.

Apakah yang boleh anda perhatikan melalui Rajah 6.1 di atas jika dikaitkan dengan

organisasi dan juga pengurusan? Jelaslah di sini bahawa organisasi terdiri daripada kumpulan

pengurus dan juga pekerja. Mereka berganding sama untuk mencapai hasrat atau matlamat yang

ditetapkan. Jika diperhatikan, mengapakah kumpulan pengurus lebih kecil bilangannya

berbanding dengan mereka yang diurus?

Sekarang, cuba pula bayangkan bagaimanakah keadaannya apabila sebuah kapal mempunyai

jumlah nakhoda yang melebihi daripada anak kapal? Agak-agak anda, apakah rintangan dan

cabaran yang terpaksa dihadapi oleh mereka? Adakah mereka berjaya sampai ke destinasi yang

ingin dituju?


PENGENALAN

Kesihatan yang baik penting untuk kebahagiaan dan kesejahteraan manusia. Populasi yang sihat

memiliki jangka hayat yang lebih lama, lebih produktif, dan sebagai penyumbang utama kepada

kemajuan ekonomi sesebuah negara. Masa depan yang mampan akan dihuni oleh orang yang

sihat, hidup dalam masyarakat yang sihat, dan dalam lingkungan peluang sumber dan had

persekitaran semula jadi yang sihat. Pandangan holistik kesihatan ini bermakna bahawa

kesihatan rakyat, kesihatan komuniti dan kesihatan alam semula jadi berkait rapat - pada skala

tempatan, nasional dan global.

Hubungan yang kompleks antara faktor-faktor sosial, ekonomi, ekologi dan politik dan lain-lain

aspek kesejahteraan sosial memberikan pengaruh kepada kesihatan manusia seterusnya

menentukan kualiti hidup mereka. Oleh itu, dapat dikatakan bahawa isu-isu alam sekitar,

pembangunan, dan kesihatan berkait rapat dan saling mempengaruhi di antara satu dengan yang

lain. Justeru, pra-syarat untuk masa depan yang mampan perlu dicirikan oleh penduduknya yang

sihat dan persekitaran yang selamat.

Walaupun teknologi secara amnya telah menambah baik amalan perubatan dan kesihatan, tidak

semua orang mempunyai akses atau kualiti yang sama kepada penjagaan kesihatan. Cuba

fikirkan mengapa situasi berikut masih berlaku dalam dunia hari ini:

wanita miskin kurang akses kepada mamogram untuk mengesan kanser payudara,

walaupun mereka adalah calon yang layak untuk pemeriksaan.

orang kaya hidup lebih lama daripada orang miskin. Misalnya, golongan kaya di Amerika

Syarikat hari ini hidup kira-kira 4.5 tahun lebih lama daripada orang miskin (Robert,

2008).

Selain itu, golongan kaya dan berpendidikan lebih cenderung untuk mengambil peluang

daripada kemajuan dalam bidang sains perubatan dan teknologi, yang mempengaruhi

penurunan dalam kadar merokok, yang secara langsung meningkatkan kesihatan.

Secara umumnya, perbezaan / jurang kesihatan antara kumpulan-kumpulan etnik dan kaum dapat

dilihat melalui tiga aspek utama iaitu: perbezaan dalam ciri-ciri sosioekonomi dan alam sekitar,

halangan yang dihadapi apabila cuba untuk mengakses ke dalam sistem penyampaian penjagaan

kesihatan, dan kualiti penjagaan kesihatan yang diterima. Perkara ini telah menarik perhatian


dalam bidang sosiologi kesihatan dan perubatan, yang berkaitan dengan penyebaran

perkhidmatan penjagaan kesihatan di seluruh dunia, dalam ketidakseimbangan tertentu dalam

penjagaan kesihatan, dan bagaimana konsep kesihatan telah berubah dari masa ke masa.

Penjagaan kesihatan (atau kesihatan) adalah satu industri yang berkaitan dengan pencegahan,

rawatan dan pengurusan penyakit bersama-sama dengan promosi mental dan fizikal

kesejahteraan melalui perkhidmatan yang ditawarkan oleh profesion perubatan dan kesihatan.

Kesihatan adalah salah satu industri terbesar dan paling pesat berkembang di dunia, mengambil

lebih daripada 10 peratus daripada keluaran dalam negara kasar negara-negara yang paling

maju.

Pada tahun 2000, kos penjagaan kesihatan yang dibayar kepada hospital, doktor, makmal

diagnostik, farmasi, pengeluar peranti perubatan dan komponen-komponen lain dalam sistem

penjagaan kesihatan yang digunakan melibatkan kira-kira 14 peratus daripada keluaran negara

kasar Amerika Syarikat, yang terbesar di mana-mana negara di dunia. Bagi negara-negara G8

(lapan negara-negara yang paling maju di dunia) purata ialah kira-kira sembilan peratus.

ISI KANDUNGAN

Memahami Organisasi

Definisi Organisasi

Organisasi adalah sekelompok orang (dua atau lebih) yang secara formal dipersatukan dalam

suatu kerjasama untuk mencapai tujuan yang telah ditetapkan. Sistem dalam sesuatu aktiviti dan

tingkah laku bagi membolehkan manusia dan / atau mekanisma mereka untuk mencapai

matlamat dan objektif - fungsi bersama yang memiliki ciri-ciri manusia dan ciri persekitaran kerja.

Terdapat beberapa teori organisasi yang telah dikemukakan sejak lama dahulu. Namun begitu,

bukan tujuan Modul ini untuk mengupas secara mendalam setiap teori-teori organisasi tersebut.

Untuk itu, bagi lebih memudahkan pemahaman tentang teori organisasi, kita boleh

mengklasifikasikan teori tersebut mengikut 3 kategori iaitu Teori Organisasi Klasik, Teori

Neoklasik dan Teori Moden.


Teori Organisasi Klasik biasanya disebut sebagai teori tradisional atau disebut juga teori mesin.

Teori ini berkembang mulai abad 19. Dalam teori ini organisasi digambarkan sebagai sebuah

lembaga / badan yang berpusat dengan tugas-tugasnya yang khusus serta digambarkan sebagai

struktur mekanisme yang kaku dan tidak mengandungi kreativiti. Teori klasik ini juga berbagai-

bagai, antaranya Teori birokrasi yang dibangunkan dari ilmu sosiologi dan dikemukakan oleh Max

Weber, Teori pentadbiran dan Pengurusan Saintifik.

Kemudian daripada itu, muncul pula Teori Neoklasik yang juga dikenali dengan teori hubungan

manusiawi. Teori ini muncul akibat ketidakpuasan dengan teori klasik dan merupakan

penyempurnaan dari teori klasik. Teori ini menekankan kepentingan aspek psikologi dan sosial

pekerja sebagai individu atau kumpulan kerja. Teori moden muncul pada tahun 1950 sebagai

akibat ketidakpuasan kedua-dua teori sebelumnya (teori klasik dan neoklasik). Teori ini sering

diistilahkan sebagai teori penganalisis sistem atau teori terbuka yang menggabungkan antara teori

klasik dan teori neoklasik.

Teori organisasi moden melihat bahawa semua unsur organisasi sebagai satu kesatuan yang

saling bergantung dan tidak boleh dipisahkan. Organisasi bukan sistem tertutup yang berkaitan

dengan persekitaran yang stabil, tetapi merupakan sistem terbuka yang berkaitan dengan

persekitaran dan organisasi harus dapat menyesuaikan dengan persekitaran untuk tujuan

kelangsungannya.

Organisasi adalah 'sistem adaptif kompleks' (complex adaptive systems) yang digunakan oleh

manusia, tugas-tugas dan teknologi untuk mencapai matlamat dan objektif yang telah ditetapkan.

Teori Organisasi merujuk kepada bagaimana organisasi distrukturkan dan bagaimana mereka

diuruskan. Struktur organisasi sumber-sumber dan aset, dan mewakili pembahagian dan

pengagihan kerja di kalangan ahli (pengurus dan pekerja) organisasi, dan penyelarasan aktiviti-

aktiviti mereka dalam apa-apa cara yang menjurus untuk mencapai matlamat dan objektif yang

telah ditetapkan oleh sesebuah organisasi. Pengurusan pula merujuk kepada bagaimana

organisasi menguruskan struktur, sumber-sumber dan aktiviti-aktiviti di dalam organisasi dan

bagaimana ia mengukur dan memantau prestasi yang terhasil ke arah mencapai matlamat dan

objektif yang ingin dicapai oleh organisasi.

Teori Organisasi cuba untuk menjelaskan bagaimana organisasi berfungsi dengan menentukan

ciri-ciri umum organisasi atau kumpulan bahagian organisasi, dengan mengumpul data tentang


mereka, dan dengan menganalisis, menilai 'what works where - and why!. (adalah penting untuk

memahami bahawa struktur dan pengurusan organisasi adalah berbeza - berbeza dengan sektor

mereka di mana ia beroperasi (awam, swasta, sukarela) dan berbeza dengan pelbagai konfigurasi

pihak berkepentingan, juga berbeza dengan matlamat tertentu dan objektif strategik yang telah

ditetapkan oleh mereka.

Struktur Organisasi

Struktur adalah corak hubungan antara kedudukan dalam organisasi dan di kalangan ahli

organisasi. Tujuan struktur adalah pembahagian kerja di kalangan ahli-ahli organisasi, dan

penyelarasan aktiviti-aktiviti mereka supaya mereka terarah untuk mencapai matlamat dan objektif

organisasi yang sama. Struktur menentukan tugas dan tanggung jawab, peranan kerja dan

hubungan dan saluran komunikasi. akauntabiliti bagi bidang kerja yang dijalankan oleh kumpulan

dan ahli individu dalam organisasi.

Objektif struktur organisasi

penyelarasan bahagian yang berlainan dalam organisasi dan bidang kerja yang berbeza

Prestasi organisasi yang berkesan dan cekap, termasuk penggunaan sumber

memantau aktiviti-aktiviti organisasi

fleksibiliti untuk bertindak balas terhadap perubahan faktor persekitaran

kepuasan sosial ahli-ahli organisasi.

Jenis Struktur Organisasi

Pada asasnya struktur organisasi adalah proses di mana misi organisasi dibahagikan kepada

peranan berasingan (discrete) dan tugas-tugas individu dalam organisasi. Terdapat pelbagai cara

untuk berbuat demikian. Pada dasarnya, semua bermula dengan aktiviti-aktiviti utama dalam

organisasi dan kemudian mengagihkan / memperuntukkan peranan / tugas kepada individu. Jenis

struktur organisasi boleh dibahagikan kepada kategori seperti berikut:


Jadual 6.1: Jenis Struktur Organisasi

Jenis struktur Organisasi

kelebihan kelemahan

Kefungsian functional

penggunaan dan penyelarasan kumpulan orang yang mempunyai kepakaran teknikal / khusus

meningkatkan pembangunan dan peluang kerjaya bagi orang-orang di jabatan-jabatan

menggalakkan konflik dalaman oleh pihak yang berkepentingan

Produk / perkhidmatan product / service

peningkatan kepelbagaian kebolehsuaian meningkat jika perkhidmatan / produk memerlukan pengetahuan teknikal atau peralatan besar

menggalakkan konflik perkhidmatan

sukar bagi organisasi untuk menyesuaikan diri dengan kepelbagaian produk / perkhidmatan

Geografi Geographical

lebih responsif kepada isu-isu tempatan / serantau yang berbeza budaya, negara / negeri dan undang-undang

boleh membawa kepada percanggahan lokaliti / serantau antara satu sama lain

Divisyen Divisional

kawalan strategik korporat dengan pengeluaran dan pemasaran bebas pada divisyen

Matriks Matrix

menggabungkan komunikasi dan kuasa

kestabilan dan kecekapan (struktur mekanistik) dengan fleksibiliti dan formal (struktur organik)

menekankan kepentingan terhadap matlamat projek

konflik antara ketua projek dan pemimpin mengenai sumber

Projek boleh terjejas jika ahli-ahli projek serta pemimpin berkonflik

tidak bertolak ansur dengan kepelbagaian

Mengapa penting mengetahui tentang Teori Organisasi?

Teori Organisasi adalah amat berguna untuk orang-orang yang menguruskan organisasi, atau

yang bercita-cita untuk berbuat demikian pada masa hadapan. Tetapi sama ada atau tidak anda

seorang pengurus, jika anda bekerja di sektor kesihatan awam, anda akan bekerja dengan

organisasi - hospital, badan amal, dan lain-lain. Atas dasar itu, anda perlu untuk memahami

tentang organisasi.

Malah jika anda tidak bercita-cita untuk menjadi pengurus, teori organisasi harus menarik minat

anda. Teori Organisasi boleh membantu menjelaskan bagaimana mereka bekerja dan mengapa

mereka bekerja dengan cara yang mereka lakukan. Memahami bagaimana mereka bekerja juga

membolehkan anda untuk mendapatkan yang terbaik daripada setiap seorang daripada mereka!


Pengetahuan tentang organisasi membolehkan pengurus untuk melihat organisasinya dan setiap

permasalahan yang dihadapi dengan lebih teliti. Biasanya, banyak manfaat yang dapat dipelajari

dengan mengkaji tingkah laku dalam organisasi lain melalui perspektif yang lebih luas. Ia dapat

membantu kita untuk menjelaskan apa yang berlaku dalam organisasi kita sendiri dan untuk

mengenal pasti penyelesaian yang mungkin untuk menangani atau menghadapi cabaran, isu-isu

dan masalah, dengan syarat penyelesaian yang dipilih mengambil kira budaya dan lain-lain aspek

penting dan tidak hanya replikasi atau pelaksanaan berdasarkan pada apa yang dilakukan di

tempat lain.

Organisasi, terutama organisasi yang besar secara amnya 'kompleks', yang mempunyai banyak

aspek dan bidang yang saling berkaitan yang perlu diselaraskan, diurus bersama-sama untuk

mencapai kecekapan dan keberkesanan dalam mencapai matlamat dan objektif yang digariskan.

Organisasi juga perlu 'penyesuaian', mereka perlu bertindak balas kepada perubahan yang

berterusan dalam persekitaran di mana mereka beroperasi seperti politik, sosial, ekonomi dan

teknologi yang bersama-sama membentuk persekitaran di mana organisasi beroperasi.

Drucker (1998) mencadangkan kriteria untuk organisasi yang berkesan yang antaranya adalah

struktur mereka harus mengandungi bilangan ahli di peringkat pengurusan yang lebih kecil, dan

struktur organisasi harus menggalakkan latihan dan ujian untuk menghasilkan pengurus

organisasi pada masa hadapan.

Apakah yang dimaksudkan dengan Organisasi Kesihatan?

Organisasi kesihatan merupakan satu unit sosial orang, sistematik, berstruktur dan diuruskan

untuk memenuhi keperluan atau untuk mencapai matlamat kolektif secara berterusan. Semua

organisasi mempunyai struktur pengurusan yang menentukan hubungan antara fungsi dan

kedudukan, dan membahagikan dan mewakilkan peranan, tanggung jawab dan kuasa untuk

menjalankan tugasan yang telah ditetapkan. Organisasi adalah sistem terbuka, justeru ianya

mempengaruhi dan dipengaruhi oleh persekitaran luar sempadan mereka.

Organisasi, terutama organisasi yang besar secara amnya bersifat 'kompleks'. Mempunyai

banyak aspek yang saling berkaitan dan bidang yang perlu diselaraskan, diuruskan bersama-

sama untuk mencapai keefisienan dan keberkesanan dalam mencapai matlamat dan objektif yang


ditetapkan. Organisasi juga perlu berupaya untuk 'beradaptasi' atau menyesuaikan dengan

persekitaran. Organisasi perlu bertindak balas kepada perubahan yang berterusan dalam

persekitaran di mana mereka beroperasi. Contohnya keadaan politik, sosial, ekonomi dan

teknologi yang bersama-sama membentuk persekitaran di mana organisasi beroperasi.

Peranan yang dimainkan oleh Organisasi Kesihatan

Pada awal abad ke-21, pendidikan ramai kanak-kanak dan orang muda di seluruh dunia terjejas

oleh keadaan dan tingkah laku yang menjejaskan kesejahteraan fizikal dan emosi. Kebuluran,

malnutrisi, malaria, polio, penyalahgunaan dadah dan alkohol, keganasan dan kecederaan,

kehamilan tidak dirancang, HIV, AIDS dan penyakit kelamin merupakan antara beberapa masalah

kesihatan yang terpaksa dihadapi.

Justeru, pembuat dasar pendidikan dan guru perlu menerapkan aktiviti promosi kesihatan kepada

kanak-kanak untuk mencapai matlamat penghuni dunia yang mampan pada masa hadapan.

Sekolah dilihat bukan sahaja sebagai tempat untuk pembelajaran akademik semata-mata, tetapi

lebih daripada itu sebagai asas dalam penyediaan perkhidmatan dan pendidikan kesihatan.

Laporan Kesihatan Sedunia (World Health Reports) mendapati ramai terutama kanak-kanak

masih menderita kesan daripada penyakit yang boleh dicegah. Tambahan lagi, dua perkara

paling berbahaya yang kanak-kanak lakukan di kebanyakan tempat di dunia adalah untuk

menyedut udara (bernafas) dan meminum air. Tidak menghairankan apabila dua punca utama

inilah menyebabkan kematian kanak-kanak di bawah umur lima tahun ekoran kesan daripada

penyakit pernafasan dan cirit-birit.

WHO turut menganggarkan 6 juta orang di dunia menjadi buta oleh trakoma (trachoma), dan

hampir 150 juta orang berada dalam keperluan mendesak bagi mencegah daripada buta.

Keadaan sosioekonomi yang miskin seperti kesesakan penduduk (over-crowding), air dan sanitasi

yang tidak selamat menyebabkan jangkitan trakoma sukar dikawal walaupun sebenarnya

jangkitan ini boleh dicegah.

Selain daripada merawat dan menyembuhkan pesakit, New Public Health memberi tumpuan

kepada aspek pencegahannya. Pendekatan ini memberikan perhatian kepada ketidaksamaan

ekonomi, masalah sosial dan isu-isu alam sekitar yang menyebabkan penyakit dan seterusnya


berusaha untuk menangani punca penyakit. Ini dilakukan dengan mewujudkan dasar,

perkhidmatan dan program-program pendidikan yang boleh mengelakkan berlakunya banyak

penyakit. Pendekatan ini membantu meningkatkan kemapanan ekologi dengan mewujudkan

keadaan udara dan air yang lebih bersih dan pengurusan sisa yang berkesan. Ia menyumbang

kepada kemapanan ekonomi kerana pencegahan penyakit adalah jauh lebih murah daripada kos

rawatan perubatan dan hospital.

Organisasi Kesihatan Antarabangsa dan Peranannya

Organisasi kesihatan berbeza dalam skop, dari peringkat tempatan sehinggalah global. Misalnya,

Organisasi Kesihatan Sedunia (World Health Organization, WHO) adalah sebuah organisasi

kesihatan pada peringkat global. Organisasi ini wujud untuk semua bidang kesihatan, seperti

perubatan, promosi kesihatan, dan pendidikan kesihatan.

Penubuhan Organisasi Kesihatan pada pelbagai peringkat ini sangat berkait dengan bantuan.

Bantuan kesihatan ini boleh dikategorikan dalam pelbagai bentuk. Antaranya, bantuan makanan,

bencana yang berkaitan dengan kesihatan, projek bekalan air dan sanitasi, bantuan kepada

organisasi kesihatan di negara membangun, pembangunan model sistem penjagaan kesihatan,

dan kempen-kempen menentang penyakit.

Bantuan dari Organisasi Kesihatan antarabangsa di negara-negara maju hanya meliputi kurang

daripada 5 % daripada jumlah kos penjagaan kesihatan di dunia membangun. Ini bermaksud,

hampir keseluruhan kos penjagaan kesihatan di dunia membangun ditanggung oleh negara-

negara membangun sendiri.

Walau bagaimanapun, jumlah bantuan untuk negara yang sangat miskin adalah jauh lebih besar

daripada purata 5%. Menurut Bank Dunia, negara di sub-Sahara Afrika (kecuali Afrika Selatan)

menerima bantuan daripada negara penderma secara puratanya 20% daripada keseluruhan

perbelanjaan kesihatan. Manakala, bantuan lebih 50% daripada jumlah bil kesihatan diberikan

kepada lima negara yang sangat miskin iaitu Burundi, Chad, Guinea-Bissau, Mozambique, dan

Tanzania. Jelasnya, sebilangan besar organisasi (pelbagai saiz) memberikan bantuan kesihatan

antarabangsa. Perbincangan seterusnya adalah mengenai organisasi yang menyediakan

penjagaan kesihatan jangka panjang.



Organisasi Kesihatan antarabangsa lazimnya dibahagikan kepada tiga kumpulan: organisasi

multilateral, organisasi bilateral, dan Pertubuhan Bukan Kerajaan (NGO). Istilah multilateral

bermaksud pembiayaan datangnya daripada pelbagai kerajaan termasuk juga dari sumber

bukan kerajaan dan diagihkan atau diedarkan kepada negara-negara berbeza. Organisasi

Kesihatan Sedunia (WHO) merupakan organisasi kesihatan yang utama, dan semua

organisasi yang utama adalah sebahagian daripada Pertubuhan Bangsa Bersatu (PBB).

Menurut Perlembagaan WHO (1948), matlamat utamanya adalah the attainment by all

peoples of the highest possible level of health".

Organisasi Kesihatan Sedunia (World Health Organization / WHO)

Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO) ialah organisasi terkemuka di dunia yang

menumpukan kepada peningkatan kesihatan di dunia yang dihuni oleh hampir tujuh bilion

orang. Beribu pejabat di Geneva, Switzerland, WHO bergabung dengan Pertubuhan Bangsa-

Bangsa Bersatu (PBB).

Beribu-ribu pakar-pakar kesihatan di seluruh dunia menyelaras pelbagai program untuk

memastikan bahawa lebih ramai orang, terutama orang-orang yang hidup dalam kemiskinan,

mempunyai akses yang sama terhadap penjagaan kesihatan, agar golongan ini dapat hidup

dengan lebih sihat, bahagia, dan produktif. Usaha-usaha murni oleh WHO sangat berjaya,

menyebabkan jangka hayat penduduk dunia terus meningkat.

.

Rajah 6.2 : Logo Pertubuhan Kesihatan Dunia


Pengasasan WHO

Pertubuhan Kesihatan Sedunia adalah pengganti kepada Pertubuhan Kesihatan Liga

Bangsa-bangsa, yang telah ditubuhkan pada tahun 1921, selepas Perang Dunia I. Pada

tahun 1945, selepas Perang Dunia II, Bangsa-Bangsa Bersatu telah ditubuhkan. Keperluan

untuk sebuah organisasi global tetap yang menumpukan kepada aspek kesihatan menjadi

semakin mendesak. Satu perlembagaan tentang kesihatan telah diwartakan, dan WHO telah

ditubuhkan pada April 7, 1948, sebagai sebuah agensi khusus PBB. Kini, setiap 7 April

disambut sebagai Hari Kesihatan Sedunia sempena penubuhan rasmi WHO.

Struktur WHO

Kini, lebih daripada 8000 orang bekerja untuk WHO di pejabat di seluruh dunia. WHO diketuai

oleh beberapa ahli lembaga. Majlis Kesihatan Sedunia (World Health Assembly) yang terdiri

daripada wakil-wakil dari semua 194 negara anggota, adalah pembuat keputusan yang utama

dalam badan WHO. Setiap Mei, mereka meluluskan bajet organisasi dan keperluan utama

dan penyelidikan bagi tahun tersebut. Lembaga Eksekutif terdiri daripada 34 orang, terdiri

daripada terutamanya doktor, yang memberi nasihat kepada Majlis. Sekretariat terdiri

daripada beribu-ribu pakar perubatan dan pakar ekonomi. WHO juga diselia oleh Ketua

Pengarah, yang dipilih setiap lima tahun.

Geografi WHO

Pertubuhan Kesihatan Sedunia kini terdiri daripada 194 ahli yang terdiri daripada 192 negara

merdeka dan ahli-ahli PBB. Dua lagi ahli-ahlinya adalah Kepulauan Cook dan Niue, yang

berada dalam jajahan New Zealand. Menariknya, Liechtenstein bukan ahli WHO. Dalam

usaha untuk memudahkan pentadbiran, WHO dibahagikan kepada enam wilayah, masing-

masing dengan pejabat serantau sendiri - Afrika, (Brazzaville, Congo) Eropah (Copenhagen,

Denmark), Asia Tenggara (New Delhi, India), Amerika (Washington, DC, Amerika Syarikat),

Mediterranean Timur (Kaherah, Mesir), dan Pasifik Barat (Manila, Filipina). Bahasa-bahasa

rasmi WHO adalah bahasa Arab, Cina, Inggeris, Perancis, Sepanyol, dan Rusia.


WHO dan Kawalan Penyakit

Satu asas utama Pertubuhan Kesihatan Sedunia adalah pencegahan, diagnosis, dan rawatan

penyakit. WHO menyiasat dan merawat orang ramai yang menderita akibat polio, HIV / AIDS,

malaria, batuk kering, radang paru-paru, influenza, campak, kanser, dan penyakit lain. WHO

telah memberikan vaksinasi terhadap penyakit yang boleh dicegah kepada berjuta-juta rakyat

di seluruh dunia.

Dalam dekad yang lalu, WHO berusaha keras untuk mengenal pasti punca SARS (Sindrom

Pernafasan Akut yang Teruk) pada tahun 2002 dan virus H1N1 pada tahun 2009. WHO

memberi antibiotik dan ubat-ubatan dan bekalan perubatan. WHO memastikan bahawa lebih

ramai orang mempunyai akses kepada air minuman yang selamat, perumahan dan

kebersihan sistem sanitasi yang lebih baik, serta doktor dan jururawat yang terlatih.

Promosi Gaya Hidup Sihat dan Selamat

WHO mengingatkan semua orang supaya mempunyai tabiat yang sihat seperti tidak

merokok, mengelakkan dadah dan alkohol yang berlebihan, bersenam, dan pemakanan yang

sihat untuk mencegah malnutrisi dan obesiti. WHO membantu wanita semasa mengandung

dan melahirkan anak. Mereka berusaha supaya lebih ramai wanita mempunyai akses kepada

penjagaan pranatal, tempat-tempat steril, dan kontrasepsi. WHO juga membantu dalam

pencegahan kecederaan di seluruh dunia, terutamanya kematian lalu lintas.

Pelbagai Isu Kesihatan yang lain

Pertubuhan Kesihatan Sedunia berjanji untuk membantu orang meningkatkan kesihatan dan

keselamatan mereka alami beberapa bidang yang lain. WHO meningkatkan penjagaan gigi,

rawatan kecemasan, kesihatan mental, dan keselamatan makanan. WHO ingin mewujudkan

persekitaran yang lebih bersih yang kurang ancaman seperti pencemaran.

WHO membantu mangsa bencana alam dan peperangan. Mereka juga menasihatkan orang

ramai mengenai langkah berjaga-jaga yang perlu diambil semasa dalam perjalanan

(traveling). Dibantu oleh GIS dan teknologi lain, WHO mewujudkan peta terperinci dan

penerbitan tentang statistik kesihatan, seperti Laporan Kesihatan Sedunia.


Kumpulan Penyokong WHO

Pertubuhan Kesihatan Sedunia dibiayai oleh sumbangan daripada semua negara-negara

anggota dan derma daripada dermawan, seperti Bill dan Melinda Gates Foundation. WHO

dan PBB bekerjasama rapat dengan pertubuhan-pertubuhan antara bangsa yang lain seperti

Kesatuan Eropah (EU), Kesatuan Afrika (AU), Bank Dunia, dan UNICEF.

Ihsan dan Kepakaran WHO

Untuk lebih daripada enam puluh tahun, diplomatik dan ihsan Pertubuhan Kesihatan Sedunia

telah mendorong kerajaan untuk bekerjasama meningkatkan kesihatan dan kesejahteraan

ramai orang. Ahli-ahli yang daripada terutamanya daripada negara-negara yang paling miskin

dan paling lemah telah mendapat manfaat daripada penyelidikan dan pelaksanaan standard

WHO. WHO telah menyelamatkan berjuta-juta nyawa, dan sentiasa bersiap siaga untuk

masa depan. WHO pastinya akan mendidik lebih ramai orang dan merangka lebih banyak

penawar supaya tiada siapa yang menderita disebabkan oleh ketidakseimbangan ilmu

perubatan dan kekayaan.

Agensi Bilateral

Merupakan agensi-agensi kerajaan dalam sebuah negara yang memberikan bantuan kepada

negara-negara membangun. Contoh agensi terbesar dalam kategori ini adalah United States

Agency for International Development (USAID).

Rajah 6.3: Logo United States Agency for International Development (USAID)


Kebanyakan negara-negara perindustrian turut mempunyai agensi kerajaan yang sama.

Negara-negara yang menerima derma dan jumlah yang diterima daripada agensi bilateral/dua

hala sering ditentukan atas sebab-sebab politik dan sejarah. Contohnya, Perancis

menumpukan kepada bekas negara jajahan, dan Jepun memberikan kebanyakannya kepada

negara-negara membangun di Asia.

Pertubuhan Bukan Kerajaan (NGO)

Juga dikenali sebagai organisasi swasta sukarela (PVOs), menyediakan kira-kira 20%

daripada bantuan kesihatan kepada negara-negara membangun. Kebanyakan organisasi ini

agak kecil, kebanyakannya bergabung dengan gereja. Peranan dan fungsi yang dimainkan

oleh hospital dan klinik yang dikendalikan oleh mubaligh (missionary societies) adalah sangat

penting di negara-negara yang sangat miskin. Hospital misi gereja adalah lebih berkesan

daripada kemudahan kesihatan kerajaan.

Data-data yang diperoleh daripada Uganda menunjukkan doktor di hospital missionary

merawat lima kali ganda lebih ramai pesakit berbanding hospital kerajaan, dan jururawat

misi menghadiri dua kali bilangan pesakit bahawa jururawat kerajaan lakukan. NGO terbesar

dikhaskan untuk kesihatan antarabangsa di Amerika Syarikat adalah Project Hope, dengan

bajet tahunan melebihi $ 100 juta. Di seluruh dunia, NGO yang paling penting dalam

penjagaan kesihatan jangka panjang antarabangsa mungkin Oxfam International. Diasaskan

di United Kingdom pada tahun 1943, ia kini mempunyai sekutu di 10 negara-negara lain,

termasuk Amerika Syarikat.


Rajah 6.4 : Pelarian di kem Jamam, Selatan Sudan beratur untuk menerima baldi dan sabun sebagai sebahagian daripada kempen kesihatan awam Oxfam International

(Sumber: http://blogs.oxfam.org/)

Cabaran Pelaksanaan Program Kesihatan

Bagi tempoh 1994-95 jumlah bajet WHO adalah 1.872 billion. Hampir separuh daripada

peruntukan tersebut (628 juta) tertumpu kepada pencegahan penyakit dan program kawalan.

Item bajet terbesar adalah program untuk pencegahan dan kawalan AIDS dan lain-lain

penyakit kelamin, diikuti dengan program bersepadu kawalan penyakit tropika, dan

penyelidikan penyakit tropika.

Program yang turut memperuntukkan belanjawan terbesar adalah dalam bidang infrastruktur

sistem kesihatan - pembangunan sistem kesihatan, organisasi sistem kesihatan berdasarkan

penjagaan kesihatan utama, pembangunan sumber manusia untuk kesihatan, dan maklumat

dan pendidikan awam untuk kesihatan. Menurut WHO (2011), bagi tempoh 2010-2011 pula,

jumlah bajet telah meningkat kepada 4.540 billion. Peningkatan ini banyak disalurkan untuk

program pencegahan penyakit berjangkit (communicable diseases).

Laporan ini turut mendedahkan perubahan dalam profil risiko di negara-negara membangun.

Risiko kesihatan global berada dalam fasa peralihan, di mana kadar kesuburan semakin


menurun. Manakala kematian dari penyakit berjangkit pada usia muda turut berkurangan. Hal

ini dapat dilihat daripada piramid penduduk yang mana bilangan penduduk dikuasai oleh

golongan tua (population ageing). Pada masa yang sama, corak aktiviti fizikal, pemakanan,

alkohol, dan penggunaan tembakau turut berubah. Negara-negara berpendapatan rendah dan

sederhana kini menghadapi peningkatan dalam penyakit kronik di samping penyakit

berjangkit.

Laporan Risiko Kesihatan Global (Global Health Risks) oleh WHO akan mengenal pasti

kematian global dan serantau dan beban penyakit yang dikaitkan dengan 24 risiko kesihatan.

Faktor-faktor risiko terdiri daripada risiko alam sekitar seperti pendedahan kepada asap

daripada penggunaan bahan api pepejal tertutup, risiko metabolik seperti tekanan darah

tinggi. Laporan ini mendapati lima faktor risiko utama (kekurangan berat badan kanak-kanak,

seks yang tidak selamat, penggunaan alkohol, air yang tidak selamat dan sanitasi, dan

tekanan darah tinggi) adalah bertanggungjawab untuk satu perempat daripada semua

kematian di dunia. Kejayaan dalam mengurangkan pendedahan kepada lima faktor-faktor

risiko akan meningkatkan jangka hayat global hampir 5 tahun.

Rajah 6.5: Model Peralihan Demografi (Demographic Transition Model)

Berdasarkan kepada rajah 6.5 di atas, apakah yang cuba dijelaskan oleh Model

Peralihan Demografi tersebut? Melalui rajah yang sama, kita dapati kadar kematian semakin

menurun dalam fasa transisi dan pada fasa moden. Pada pendapat anda, apakah kaitannya di

antara kadar kematian yang semakin menurun dengan organisasi kesihatan. Huraikan.


Organisasi Kesihatan Di Malaysia

Kementerian Kesihatan Malaysia

Kementerian Kesihatan Malaysia adalah kementerian yang diwujudkan di bawah

kerajaan Malaysia, dan diketuai oleh pemegang jawatan Menteri Kesihatan Malaysia.

Visi dan Misi Kementerian Kesihatan Malaysia

Visi

Negara menggembleng tenaga ke arah kesihatan yang lebih baik.

Misi

Misi Kementerian Kesihatan adalah untuk menerajui dan berusaha bersama-sama:

i. untuk memudahkan dan membolehkan rakyat:

mencapai sepenuhnya potensi mereka dalam kesihatan

menghargai kesihatan sebagai aset paling berharga

mengambil tanggung jawab dan tindakan positif demi kesihatan mereka

ii. untuk memastikan sistem kesihatan berkualiti tinggi iaitu:

mengutamakan pelanggan saksama

tidak membebankan

cekap

wajar mengikut teknologi

boleh disesuaikan mengikut persekitaran

inovatif

iii. dengan menekankan:

sifat penyayang, profesionalisme dan kerja berpasukan

sifat menghormati maruah insan

penglibatan masyarakat


Organisasi

Kementerian Kesihatan Malaysia terdiri daripada pelbagai agensi:

Bahagian Peringkat Kementerian

Jabatan Kesihatan Negeri / Wilayah

Pejabat Kesihatan Daerah / Wilayah

Institut (contoh: Institut Kesihatan Umum)

Institusi Latihan Kementerian Kesihatan Malaysia (ILKKM) Contoh : Kolej Sains

Kesihatan Bersekutu, Kolej Kejururawatan, Kolej Jururawat Masyarakat, Kolej Latihan

Pergigian Malaysia & Pusat Pergigian Kanak-kanak

Hospital

Klinik Kesihatan dan Pergigian Kerajaan (Klinik Kesihatan Ibu & Anak, Poliklinik

Komuniti, Jabatan /Unit Pesakit Luar)

Makmal Kesihatan Awam

Rajah 6.6 : Carta Organisasi Kementerian Kesihatan Malaysia 2013

(Sumber: http://www.moh.gov.my/)


Latar Belakang KKM

Sejarah perkhidmatan kesihatan di negara ini bermula sejak sebelum merdeka lagi.

Pembinaan hospital ketika itu adalah untuk merawat pekerja-pekerja dalam industri

perlombongan bijih timah. Setiap pekerja lombong harus membayar 50 sen setahun untuk

mendapatkan rawatan. Oleh kerana industri perlombongan bijih timah berkembang pesat di

Perak, pada akhir abad ke-19 maka negeri ini mempunyai paling banyak hospital iaitu 15

buah. Hospital-hospital tersebut ialah Hospital Taiping, Teluk Intan, Tapah, Sg. Siput, Slim

River, Sri Manjung, Selama, Parit Buntar, Kuala Kangsar, Kampar, Ipoh, Grik, Changkat

Melintang, Batu Gajah dan Tanjung Rambutan.

Pada tahun 1880, Hospital Taiping iaitu antara hospital tertua di negara ini dibina dan dikenali

sebagai Hospital Yeng Wah. Hospital Taiping turut mencatat sejarah kerana menjadi hospital

pertama dilengkapi dengan kemudahan x-ray selepas beberapa bulan diperkenalkan kepada

umum oleh penciptanya Prof. W.C Roentgen. Selain penubuhan hospital, tren penyakit

berjangkit seperti malaria dan beri-beri, yang kerap berlaku mendorong kepada penubuhan

Institut Penyelidikan Perubatan (IMR) pada tahun 1900. Kewujudan IMR adalah bertujuan

untuk membuat kajian mengenai penyebab penyakit berjangkit ini dan kaedah untuk

mengawal jangkitan terutama penyakit tropika.

Bukan itu sahaja, kebimbangan kemungkinan merebaknya penyakit ekoran daripada

kekurangan zat makanan, penyakit cacar dan penyakit anjing gila juga mengukuhkan

keperluan IMR ditubuhkan di negara ini. Bermula dari itu, kerja-kerja penyelidikan dan

perkhidmatan rancak dijalankan dan pada tahun 1928, Bahagian Entomologi dan Badan

Penasihat Malaria ditubuhkan. Menyusul selepas itu, diwujudkan pula Bahagian Pemakanan

dan Biokimia, Bakteria serta Patologi.

Sejarah perkhidmatan kesihatan turut dicatatkan di Sarawak. Ia bermula ketika era Raja

Brooke di mana hospital dibina khusus untuk merawat pegawai-pegawai berbangsa Eropah

dan keluarga mereka. Gadis-gadis tempatan juga dilatih menjadi jururawat dan bidan di

Kuching. Semasa zaman kolonial, perkhidmatan di negeri tersebut telah memfokuskan kepada

rawatan perubatan di kawasan bandar. Dalam pada itu, perkhidmatan kesihatan di Sabah

ditubuhkan oleh North Borneo Chartered Company yang memerintah negeri itu dari tahun

1881 hingga 1942.


Sejarah perkhidmatan kesihatan juga diwarnai dengan kewujudan perkhidmatan pergigian di

Malaya dengan tertubuhnya klinik pergigian kerajaan yang pertama pada tahun 1929 di Jalan

Silang ( dahulu dikenali sebagai Jalan Tun Tan Siew Sin), Kuala Lumpur. Untuk memastikan

rakyat menikmati perkhidmatan pergigian yang lebih baik, Kolej Latihan Jururawat Pergigian

telah ditubuhkan pada tahun 1949 di Pulau Pinang untuk melatih jururawat, teknologi

pergigian dan pembantu pembedahan pergigian.

Manakala Kolej Kejururawatan yang pertama ditubuhkan ialah Kolej Kejururawatan Pulau

Pinang iaitu pada tahun 1947 dan diikuti dengan pembukaan asrama jururawat iaitu pada 16

Julai 1956 oleh Sir Donald Mc Gilivray K.C.M.G, M.B.E. Dahulunya dikenali sebagai Sekolah

Kejururawatan Pulau Pinang. Kolej ini telah dimulakan dengan kurikulum baru iaitu Latihan

Asas, Latihan Pos Basik iaitu Kursus Paediatrik, Kursus Kebidanan, Kursus Perawatan Rapi,

Kursus Koronari dan Kursus Perioperatif.

Kolej Pembantu Perubatan Ulu Kinta merupakan Institusi kedua yang diwujudkan di

Semenanjung Malaysia untuk melatih para Pembantu Perubatan demi untuk memenuhi

keperluan perkhidmatan dan kesihatan di Malaysia secara amnya. Kolej Pembantu Perubatan

yang lain terletak di Seremban, Kuching, dan Alor Star. Kolej Pembantu Perubatan Ulu Kinta

secara rasminya telah beroperasi pada 1 Januari 1992 dengan kehadiran 6 orang tenaga

pengajar.

Pada 13 Januari 1992, Kolej ini telah memulakan latihan asas Pembantu Perubatan dengan

kehadiran 50 peserta. Walau bagaimanapun sejarah kolej ini bermula lebih awal, iaitu pada

tahun 1956 dengan menyediakan latihan untuk Penolong Jururawat. Seterusnya ia digunakan

untuk melatih Pembantu Hospital Rendah pada tahun 1970. Pada tahun 1992, Bahagian

Perancangan Tenaga Manusia dan Latihan telah membuat keputusan untuk menjadikan kolej

ini sebagai sebuah latihan Pembantu Perubatan yang memberi latihan mengikut kurikulum

baru Pembantu Perubatan yang bertaraf diploma.

Dalam Rancangan Malaysia ke 7, kerajaan telah meluluskan pembinaan lima Kolej Sains

Kesihatan Bersekutu (KSKB) di bawah Kementerian Kesihatan Malaysia. Kolej-kolej tersebut

adalah Kolej Sains Kesihatan Bersekutu Sg. Buloh, Kota Kinabalu, Kuching, Johor Bahru, dan

Ulu Kinta. KSKB menyediakan latihan daripada 6 disiplin iaitu Kejururawatan, Radiografi dan

Radioterapi, Fisioterapi, Juru pulih Cara kerja, Pembantu Farmasi dan Kesihatan Persekitaran.


Objektif KSKB ialah mengadakan Program Latihan Akademik Sains Kesihatan peringkat

separa profesional sesuai dengan keperluan guna tenaga manusia, terutama dalam bidang

Sains Kesihatan dan menanam sikap positif serta membentuk sahsiah murni, berinovasi serta

sentiasa bersedia menghadapi persaingan globalisasi dunia kerjaya bidang Sains Kesihatan.

Selepas merdeka, tumpuan kerajaan adalah lebih kepada mempertingkatkan sosio-ekonomi

penduduk luar bandar. Ketika mencapai kemerdekaan iaitu pada tahun 1957, negara

mempunyai sebanyak 65 buah hospital. Sejak negara mendapat kemerdekaan, Kementerian

menunjukkan prestasi cemerlang dalam penjagaan kesihatan rakyat Malaysia. Dalam tempoh

20 tahun merdeka (1957 - 1977), perkembangan penjagaan kesihatan negara memberi

tumpuan utama kepada proses pembangunan dan menaik taraf perkhidmatan kesihatan sedia

ada. Ketika inilah Pusat Kesihatan Besar, Pusat Kesihatan Kecil, Rumah Bidan dan Klinik

mula dibina.

Perkembangan Perkhidmatan Farmasi mula berkembang dengan pembentukan Makmal Ubat

dan Stor di Petaling Jaya pada tahun 1964. Selaras dengan perkembangan farmaseutikal

yang pesat, maka Bahagian Perkhidmatan Farmasi (BPF) telah ditubuhkan pada tahun 1974

bagi menyampaikan perkhidmatan farmasi yang lebih menyeluruh kepada rakyat Malaysia. Di

bawah BPF, ditubuhkan Makmal Kawalan Kimia Ubat Kebangsaan (MKKUK), sebuah institut

yang bertanggungjawab menjalankan ujian untuk produk farmaseutikal. MKKUK ditukar nama

kepada Biro Pengawalan Farmaseutikal Kebangsaan (BPFK) pada tahun 1992 selaras

dengan perkembangan fungsinya sebagai agensi regulatori farmaseutikal dan sebagai

sekretariat kepada Pihak Berkuasa Kawalan Dadah (PBKD).

Kementerian Kesihatan juga turut memainkan peranan dalam pemulihan isu-isu sosial serta

pembangunan masyarakat, maka Jabatan Kebajikan Masyarakat telah ditempatkan di bawah

Kementerian Kesihatan dalam dua tempoh yang berasingan iaitu dari tahun 1956 hingga 1957

dan 1960 hingga 1962. Semasa tempoh pergabungan tersebut, Kementerian dikenali sebagai

Kementerian Kesihatan dan Kebajikan Masyarakat dengan menteri pertamanya ialah B. Dato'

V.T. Sambanthan (1957 - 1959). Namun bermula dari tahun 1963 Kementerian ditukarkan

semula kepada nama asal iaitu Kementerian Kesihatan Malaysia dengan menteri ke empat

iaitu Y.B. Dato' Abdul Rahman Talib (1962 - 1964) yang mana nama tersebut terus kekal

sehingga sekarang.


Kementerian Kesihatan Malaysia akan terus berkembang dengan bertambahnya fasiliti

kesihatan pada setiap tahun. Kementerian juga menjadi rujukan dari negara-negara jiran

dalam pelbagai teknologi serta kaedah perubatan seperti bidang perubatan Kardiologi dan

Geriatrik. Kini fokus Kementerian Kesihatan menjadi lebih luas terutamanya dalam

menyediakan kemudahan kesihatan yang saksama, mudah diperoleh dan berkualiti.

Perkembangan ini selaras dengan perubahan corak kesihatan persekitaran, pembangunan

teknologi kesihatan globalisasi dan liberalisasi mengikut corak perubahan penyakit, kesihatan

persekitaran dan perkembangan teknologi di peringkat dunia (http://www.moh.gov.my/).

RUMUSAN

Seperti yang telah dijelaskan pada bahagian terdahulu, organisasi kesihatan boleh berada

pada skala global dan setempat. Begitu juga, kita telah mengetahui tentang peranan dan

fungsi yang dijalankan oleh organisasi multilateral, bilateral dan organisasi bukan kerajaan

(NGO). Pada peringkat antarabangsa, kita telah meninjau peranan utama yang dimainkan

oleh Pertubuhan Kesihatan Dunia (WHO). Pada skala tempatan pula, Kementerian Kesihatan

Malaysia merupakan organisasi kesihatan utama di negara ini. Manakala organisasi pada

peringkat sekolah pula akan dibincangkan pada bahagian yang lain dalam Modul ini.

KATA KUNCI

Organisasi Bilateral

Organisasi Kesihatan


Pertubuhan Bukan Kerajaan (NGO)

Sistem Adaptif Kompleks

Struktur Organisasi

Teori Organisasi

Teori Organisasi Klasik


PENILAIAN KENDIRI

1. Jelaskan peranan yang dimainkan oleh organisasi multilateral dalam penjagaan kesihatan

jangka masa panjang.

2. Jelaskan kepentingan Organisasi Bukan Kerajaan (NGO) berserta dengan contoh

organisasi berkenaan dalam penjagaan kesihatan di negara Malaysia.

3. Kenal pasti bahagian atau agensi dalam organisasi Kementerian Kesihatan Malaysia yang

mempunyai kaitan secara langsung dengan penjagaan kesihatan di sekolah anda.

Jelaskan peranan bahagian atau agensi tersebut dalam setiap program atau penjagaan

kesihatan yang dijalankan.

RUJUKAN

Mapping the money: Unpacking the Global Humanitarian Assistance Report 2013. Atas Talian. http://blogs.oxfam.org/en/blogs/13-08-06-mapping-money-global-humanitarian-assistance -report-2013. (akses 7 Ogos 2013) Child J. Organization. 2 ed. Paul Chapman, 1988. Drucker Peter (1998) on The Profession Of Management' Harvard Business School Press Mintzberg H. (1979). The Structuring of Organisations. Englewood Cliffs. N Jersey. Prentice Hall. Portal Rasmi Kementerian Kesihatan Malaysia. Atas Talian. http://www.moh.gov.my/.

Documents

Unit 6 Organisasi Kesihatan