Univerzitet u TuzliPrirodno matematiki fakultetOdsjek: GeografijaPredmet: Urbana Geografija

Tema:URBANI RAZVOJ PARIZA

Mentor: Dr.sc. Alma Kadui, doc. Student: Amel Smajlovi

Tuzla, Decembar 2013.Sadraj:

1. Uvod2. Geografski poloaj i klimatske karakteristike Pariza3. Stanovnitvo4. Urbani razvoj pariza4.1. Razvoj Pariza do drugog svjetskog rata4.2. Razvoj Pariza nakon drugog svjetskog rata4.3. Uspjesi i neuspjesi parike urbane politike4.4. Razvoj aglomeracije Pariza u budnunosti5. Zakljuak6. Literatura

1. Uvod

U ovom seminarskom emo govoriti o Parizu, odnosno prije svega o njegovom poloaju, klimi, historijskom razvoju, te na kraju o urbanom razvoju pariza. Govoriti emo o njegovim funkcijama sa aspekta Urbane geografije, tj. o CBD-u pariza, prometu, industiji, aglomeraciji Pariza i dr. Pokuat emo da to na krai jasniji nain objasnimo urbani razvoj Pariza.

2. Geografski poloaj i klimatske karakteristike Pariza

Pariz (4850'47'' N i 220'49'' E) je najvei i glavni grad Francuske republike. Smjeten je u sredinjem sjevernom dijelu drave na rijeci Seni. Od obale Atlantika je udaljen otprilike 370 km (Le Havre). Grad je smjeten u nisko poloenom bazenu Sene iako se prema rubu grada uzdiu nia pobra.NazivParizpotjee od naziva izvornih stanovnika,galskogplemena poznatog kao"Parisijci". Grad je bio nazivanLutecija(ili potpunoLutecija Parisiorum) za vrijemerimskeokupacije od prvog do estog stoljea, ali za vrijeme vladavineJulijana Apostate(360. 363.) grad je preimenovan uParis.

Gradsko podruje Pariza ima povrinu od 105,4 km2,istovremeno je i departman podjeljen na 20 kantona tradicionalno nazvanih arondismanima. ire gradsko podruje prostire sa na povrini od 14.518 km2. Prosjena nadmorska visina iznosi 65 m. Pariz je na istoku i zapadu okruen dvjema gradskim umama. Lociran je u na sjever iskrivljenom luku rijeke Seine i ukljuuje dva otoka, le Saint-Louis, i vei, le de la Cit, koji formiraju najstariji dio grada. Ukupno, grad je relativno ravan, s najniom takom na 35 m iznad nivoa mora. Pariz ima nekoliko uvenih brda, od kojih je najvie Montmartre.Pariz se nalazi u umjerenoj klimatskoj zoni i ima tipinu zapadnoevropsku, okeansku klimu, pod utjecajem strujanja iz sjevernog Atlantika. Godinja prosjena temperatura iznosi 10.8C, a prosjena godinja koliina padavina je 649.6 mm. Najtopliji mjesec je juni s prosjenom temperaturom od 18.4C, najhladniji mjesec je januar s 3.5C. Najvie padavina je u maju (65 mm), a najmanje u augustu (prosjeno 43 mm).Temperaturase u Parizu redovno mjeri od1873. godine. Najnia dosad izmjerena temperatura bila je -23.9C10. 12.1879. Najvia temperatura od 40.4C izmjerena je28. 7.1947. uParc Montsourisu.

JanFebMarAprMajJunJulAugSepOktNovDec

Najvia prosjena temperatura6,98,211,814,719,021,824,424,620,815,810,47,8

Najnia prosjena temperatura2,52,85,16,810,513,315,515,412,59,25,33,6

Padavine53,743,748,553,065,054,663,143,054,759,751,958,7

Slika 1. Temperature i padavine Pariza.Demografija unutar parike regije(u skladu s procjenama INSEE 2005.)

Ile-de-France departmani

PodrujaStanovnitvo2006. proc.ZonaGustoa1999-2005.prirast

Grad Pariz(departman75)2.168.000105 km220.648 km2+1.33%

Unutranji prsten(Petite Couronne)(depar.92,93,94)4.310.000657 km26.560 km2+5.34%

Vanjski prsten(Grande Couronne)(depar.77,78,91,95)5.013.00011.249 km2446 km2+4.25%

le-de-France(cijelapokrajina)11.491.00012.011 km2957 km2+4.08%

Statistiki rast (popis INSEE 1999)

ZoneStanovnitvopopis 1999.ZonaGustoa1990-1999.prirast

Gradsko podruje(Parika aglomeracija)9.644.5072.723 km23.542 km2+1.85%

Metropolitansko podruje(Pariko gradsko podruje)11.174.74314.518 km2770 km2+2.90%

3. StanovnitvoAglomeracija pokriva danas blizu 3000 km i na njoj koncentrisana priblizno 1/6 stanovnika Francuske(prosjena gustina naseljenosti oko 3500 st/km,skoro 50 puta vea od nacionalnog prosjeka).Urbana zona je skoro kompaktna (mada ispresjecana zatienim,poumjljenim zonama). Kao i sam Pariz,i neposredno predgradje, (granini departmani Sen Sent Deni,Ot de Sien,Val de Marn) zasieno je stanovnitvom.Takodje se uoava,mada umjerenije izmjetanje stanovanja i industrije,a broj stanovnika mjestimino je opao. irenje aglomeracije ilo je u korist departmana koji ine tzv. Veliki prsten(Sein et Marn,Ivelin,Eson e Val d'Oaz),gdje je smjesteno 5 novih gradova(Evr,Melun Senart,Marn La vale,Serzi Pontoa i Sen Kentin en Ivelin),centri u kojima je predvidjeno da stanovnitvo i stanuje i radi.Problemi:iako je rast aglomeracije zaustavljen,njena glomaznost izaziva izvjesne probleme,narocito one u vezi sa prevozom.U lokalnom smislu postoji problem prilagodjavanja populacije stranof porijekla(oko 15% stanovnistva) i problem bezbjednosti kao i u drugim velikim gradovima.4. Urbani razvoj Pariza

Danas pojam Pariz moemo diferencirati na 3 zasebne razine. Prva i najnia je Pariz kao ue gradsko podruje poznato pod nazivom Ville de Paris. Ova gradska cjelina oduvijek je imala jasne granice. Nekada su to bile zidine, adanas je to kruna autocesta Peripherique. Godine 2000. ui Pariz biljeio je 2,1 milijun stanovnika.

Slika 2. Granice ueg Pariza.Druga razina je parika aglomeracija koja obuhvaa ui grad kao i okolna predgraa. Godine 2000. ovdje je ivjelo oko 7 milijuna stanovnika. Najvia razina je parika regija ili Ile de France. Danas ona predstavlja srce francuske ekonomije, a s 11 milijuna stanovnika (2000.) veliko, bogato i privlano trite. Ile de France dijeli se na 8 teritorijalnih jedinica ili departmana.Kao vodei industrijski centar Francuske, Pariz je oduvijek privlaio mnoge industrijske grane, od onih robe iroke potronje pa sve do industrije visoke tehnologije. Glavne industrije locirane u aglomeraciji su industrija strojeva, industrija automobila i ostalih vozila, hemijska i elektronika industrija. Kulturna i umjetnika slika Pariza privukla je velik broj izdavakih kua kao i irok niz tzv. luksuznih industrija meu kojima se istiu industrija visoke mode, nakita i kozmetike.Vanu ulogu ima i usluni sektor, posebice bankarstvo i financije. Pariani su u proteklom desetljeu uloili velike napore kako bi privukli sjedita multinacionalnih kompanija, tako da je Pariz danas jedan od najvanijih ekonomskih i kulturnih prijestolnica Europe, ali i Svijeta. Njegovo izuzetno nacionalno, ali i meunarodno znaenje svrstava ga u sam vrh globalnih gradova.Dodatna prednost Pariza je i lokacija u sreditu jedne od najbogatijih europskih poljoprivrednih regija. Mnogi okolni departmani kao to su Beauce, Brie i dr. proizvode velike koliine penice i drugih itarica, pa nose naziv itnica Francuske. Ta snana poljoprivredna proizvodnja omoguila je Parizu dovoljno hrane tijekom cijele povijesti, a i u novije doba potpomogla je stvaranju solidnu osnovu za ekonomski razvoj cijele regije.Pariz ima i ogromno prometno znaenje, a istie se kao velik i vaan multimodalni prometni vor. Osim cestovnog i eljeznikog prometa (TGV), ija se mrea radijalno iri od grada, Pariz je i vana rijena luka. Naime, Siene je plovna i uzvodno od grada pa se ovdje koncentriraju brojne aktivnosti procesuiranja, rafiniranja i distribucije raznih dobara. Prema ukupnoj tonai Pariz je etvrta francuska rijena luka. Vaan imbenik parikog prometnog sistema je i podzemna eljeznica (metro) izgraena 1900. godine. Osim gradskih linija postoje i brze linije prema predgraima poznate pod nazivom RER (Reseau Express Regional). Kao vor zranog prometa Pariz se istie sa dvije meunarodne zrane luke (Charlles de Gaulle i Orly), te zranom lukom za domai promet (Le Bourget).Danas je Pariz i vodee turistiko sredite svijeta. Krase ga spomenici razliitih umjetnikih stilova od gotike, preko renesanse i baroka do suvremenih. Brojni muzeji, galerije, kazalita i opere nalaze se na samom svjetskom vrhu tako da Pariz nosi epitet turistike meke svijeta.

4.1. Razvoj Pariza do drugog svjetskog rata

Slika 3. Stanovnitvo Pariza od 14. stoljea do Drugog svjetskog rata

Prve tragove Pariza nalazimo krajem 3. stoljea prije Krista kada je to bilo malo naselje na otoku (Ile de la Cite) na Seinei. Osnovalo ga je galsko pleme poznato pod nazivom Parisii. Prvi pisani spomen Pariza nalazimo 52. godine prije Krista kad je Julije Cezar u svojim Komentarima opisao ovo naselje pod nazivom Lutetia. U 12. stoljeu Lutetia se kao rimski grad proirila i na lijevu stranu Seine, a kao takav bio je relativno nevean grad u Rimskom Carstvu. Serija barbarskih navala razara grad u 2. stoljeu, a lokalno se stanovnitvo seli na otok koji ograuju vrstim kamenim zidom. U 4. stoljeu Lutetia je poznata kao Civitas Parisiorum ili skraeno Paris.

U 5. stoljeu Franci osvajaju Pariz i pretvaraju ga u svoj glavni grad sve do 584. godine kada ga preuzimaju Merovinzi i sele krunu na drugu lokaciju. U ranom srednjem vijeku grad se poinje jae razvijati a vrhunac dosee u 12. i 13. stoljeu. U tom razdoblju izgraene su i mnoge znaajne graevine kao to su Notre Dame, St. Chapelle i dr. Osim njih u gradu se osnivaju i prva sveuilita (Sorbonne je otvorena 1253.) i savezi gilda to doprinosi daljnjem unaprjeenju grada. Prema procjenama Pariz je 1365. godine imao 275 000 stanovnika.Renesansa donosi novi uspon gradu koji se sada poinje razvijati u znaajniji centar. Kulminaciju je obiljeila vladavina Henrika II. koji Pariz pretvara iz starog srednjovjekovnog grada u moderan novi grad. Zavrni peat dali su vladari Louis XIII. i Louis XIV. koji grade moderne palae, vrtove, perivoje i prometnice da pokau svu mo monarhije. Za njihove vladavine Pariz se znaajno prostorno iri. Procjenjeno je da je 1637. u Parizu ivjelo 415 000 stanovnika, a 1700. godine ak 600 000. Prvi slubeni popis stanovnitva Francuske proveden je 1796. godine, a Pariz je tada imao 556 304 stanovnika.

Za vrijeme Francuske revolucije grad je uniten i optereen brojnim problemima. Ipak, u tom periodu konano je utvren status Pariza kao glavnog grada carstva to se odralo do danas. Napoleonsko razdoblje obiljeeno je daljnjom izgradnjom i rekonstrukcijom grada to je udarilo temelje za predstojeu urbanizaciju. Prva eljeznica u Pariz je stigla 1837. godine, a to je uzrokovalo snaan razvoj grada i njegove ire okolice. U 1840-im godinama Pariz po prvi puta postaje milijunski grad.Nakon Prvog svjetskog rata poinje faza najintenzivnijeg urbanog razvoja Pariza. Broj stanovnika eksplozivno raste i 1931. godine dosee svoj vrh. Te je godine imao 2 891 020 stanovnika to je apsolutno najvei zabiljeeni broj stanovnika Pariza ikada.

4.2. Razvoj Pariza nakon drugog svjetskog rata

Sl.4. Stanovnitvo grada Pariza iParike regije1960.-2000.(slika u veoj rezoluciji na dnu lanka)

Godine 1965. u sklopu parike urbane politike donesen je dokument Schema Directeur d`Amenagemant et d`Urbanisme (SDAU) koji je bio smjernica u razvoju aglomeracije sve do poetka 1990-ih. Taj razvoj pratile su 4 tendencije.1) Demografski rast ili pad. Prigradska naselja i vanjski dijelovi aglomeracije biljee stalan porast stanovnitva, dok u uem gradu broj stanovnika pada to je pokazatelj procesa suburbanizacije koji je prisutan i u drugim razvijenim zemljama.

Kroz due vremensko razdoblje primijeena je stagnacija, ako ne i blagi pad ukupne zaposlenosti u Ile de France. Jo od 1960-ih uoljiv je jasan pozitivan pomak u korist ostalih francuskih provincija, iako je jo daleko od ravnomjernog razvoja cijele drave.2) Geografsko kretanje prema van. U Parizu je prisutna spora, ali stalna unutarnja prilagodba u lokalizaciji ljudi i njihovih aktivnosti. U uem gradskom podruju (Ville de Paris) izmeu 1975. i 1982. godine primjeuje se seljenje stanovnitva iz ueg centra prema periferiji. Ui centar biljei stopu smanjenja stanovnitva od 0,3% do 0,8% , dok periferija biljei stopu rasta od 2,5%. Unato kretanju stanovnitva, usluni sektor pokazuje jake tendencije centraliteta. Tijekom 1980-ih u uem Parizu 42% aktivnog stanovnitva bilo je zaposleno u uslunom sektoru, dok u predgraima taj udio iznosi samo 27%. Slian uzorak moe se vidjeti u otvaranju raznih novih poslova u privatnom sektoru koji tee lociranju u uem centru grada.3) Razvoj uslunog sektora. Kao i u drugim razvijenim zemljama, u francuskoj ekonomiji se dogaaju duboke promjene: smanjenje radno-intenzivnih industrija, deindustrijalizacija, i rast tercijarnog sektora. Od 1975. do 1982. godine se smanjio broj radnih mjesta u industriji za 200 000 (udio zaposlenih pao je sa 36,2% na 30%), dok se u tercijarnom sektoru broj radnih mjesta poveao za 300 000 (68% zaposlenih). Od poetka 1980-ih primjetan je divergentan trend. S jedne strane prisutan je vrlo brz rast uslunog sektora, a to je vidljivo u samom gradu kao i u vanjskim dijelovima aglomeracije. To je uzrokovalo stvaranje zona brze poslovne ekspanzije, zona transformacije kao i zona bez promjena to jo jae produbljuje razlike izmeu grada i periferije.4) Inovacije. Kompleksnost ekonomskog razvoja proizlazi iz injenice da je Pariz oduvijek bio sredite brojnih inovacija to istie njegovo vodee mjesto u hijerarhiji gradova. Inovacije u tehnologiji, prometu, umjetnosti, itd. ire se u ostale dijelove Francuske i Svijeta.

4.3. Uspjesi i neuspjesi parike urbane politike

Parika urbana politika u posljednjih je nekoliko desetljea zabiljeila odreene uspjehe, ali i neuspjehe. Prvi veliki izazov bio je kako smisliti plan za voenje i kontrolu rasta aglomeracije. Jaka industrijalizacija koja je trajala gotovo 150 godina i velik rast stanovnitva doveli su do pomanjkanja prostora za daljnji razvoj grada. Predgraa su nosila etiketu izopenika zbog prljave industrije, loe infrastrukture, loe arhitekture i koncentracije radnikih i opasnih klasa. Negativne dijagnoze dovele su do oitog lijeka razvoj treba tei du prirodnih smjernica geografskog razvoja (okruiti dolinu Seine na sjeveru i jugu) i krenuti prema 5 novih uporita: Cergy-Pontoise, Marne la Valee, Melun-Senart, Evry, St. Quentin en Yvelines.

Sl. 5.Novi gradovi - "dragulji" parike urbane politike krajem 20. stoljeaPosljednjih tridesetak godina ovi centri predstavljaju dragulje parike urbane politike. Moderni gradovi s dobrom infrastrukturom, prometnom povezanou i ekonomskom stabilnou privukli su stanovnitvo, oduprli se decentralizaciji, odrali stabilan rast u vrijeme recesije i stvorili potpuno novu sliku.Ostalo suburbano podruje ostalo je izvan urbanistike politike to je izazvalo njihovo daljnje propadanje i recesiju. Problemi su kulminirali poetkom 1990-ih i tada je ipak bila potrebna znaajna sanacija i rekonstrukcija, samo s mnogo veim trokovima. To ujedno predstavlja prvi neuspjeh parike urbane politike.Drugi veliki uspjeh bila je gradnja novog CBD-a. Zapadni rub grada do polovice 20. stoljea bio je prazan prostor na kojem je poela intenzivna izgradnja La Defensea. Niknuli su veliki neboderi i poslovni centri koji su privukli brojne multinacionalne kompanije i druge snane tvrtke. To je izazvalo proces seljenja ostalih poslova prema novom CBD-u.

Sl.6. La DefenseIstoni dijelovi grada poinju gubiti snagu pa su parike vlasti poele sa otvaranjem mnogih institucija u tom dijelu grada. Tako je primjerice izvrena rekonstrukcija muzeja Louvre, izgraena je nova zgrada opere, premjeteno je ministarstvo financija, a sve u svrhu poboljanja slike i kulturnog ivota istonog Pariza.Ovi uspjesi su postigli ravnomjeran prostorni razvoj aglomeracije i sprijeili irenje u dragocjenu poljoprivrednu okolicu.Jedan od najveih neuspjeha urbanizacije je mrea javnog gradskog prijevoza. SDAU je predvidio radijalno kretanje radne snage (od centra prema predgraima) pa je prema tome izgraena i mrea prometnica (RER). Zbog rasta novih gradova kretanje radne snage danas je vie tangencijalno (od predgraa prema drugim predgraima) to izaziva pojaanu automobilizaciju I aerozagadjenje.

4.4. Razvoj parike aglomeracije u budunosti

Sl.6. Louvre

Nakon SDAU (1965. godine) nije donesen nikakav novi urbanistiki plan. Jo se uvijek vode rasprave na lokalnoj razini treba li i dalje inzistirati na ulaganju u istoni dio grada koji se natjee sa zapadnim (La Defense) ili dopustiti da se samostalno razvijaju bez uplitanja politike. Takoer se vode rasprave i na dravnoj razini o donoenju novog urbanistikog plana, to jest treba li se on temeljiti na SDAU-u ili treba osmisliti potpuno novi urbanistiki plan.

Pariz je grad izuzetne vanosti za cijelu dravu, a u posljednjem je desetljeu zahvaen procesom decentralizacije. Restriktivna politika pri otvaranju novih poslova u Parizu kao i poticaji drave pri otvaranju novih poslova u drugim gradovima nastoje poveati vanost pojedinih regija kao i smanjiti nesrazmjer izmeu Pariza i ostatka Francuske. Vrijeme e pokazati hoe li Pariz i dalje ostati dominantan unutar Francuske (bumerang efekt) ili e decentralizacija poboljati stanje u drugim regijama.

5. Zakljuak

Na osnovu gore navedenog moemo zakljuiti da Pariz predstavlja jednu od najveih aglomeracija u svijetu. Predstavlja ekonomsko, kulturno i obrazovno sredite Francuske a i ire. Kao rezultat poslije industrijskog stadija urbanizacije, karakterie ga sve vea migracija iz grada u okolicu i druge gradove, to zbog skupoe stanovanja i ivota, te drugih faktora. Proces metropolitanizacije je uveliko zapoeo. Kao i sve velike gradove i Pariz se susree sa problemima guvi u prometu, aerozagadjenja te nedostatka zemljita za dalju gradnju.

6. Literatura

1. http://www.paris-region.com2. http://www.paris.fr3. http://www.wikipedia.org