Krajowa Izba Gospodarczaul. Trębacka 4, 00-074 Warszawa, tel.: +48 22 630 96 25, faks: +48 22 434 60 49

IP-HERMES.pl

Urszula Walasrzecznik

patentowy

IP-HERMES.pl

Analiza ryzyk, kosztów i korzyści związanych z

ochroną własności przemysłowej

IP-HERMES.pl

Definicje

- Ryzyko- Koszty ochrony własności

przemysłowej - Korzyści ochrony własności

przemysłowej

IP-HERMES.pl

Definicja: Ryzyko

• Starowłoskiego risicare - odważyć się, co oznacza, że ryzyko jest raczej wyborem, a nie przeznaczeniem.

• Ryzyko – oznacza przedsięwzięcie przyszłe zdarzenie , które może zaistnieć i jeśli zaistnieje to spowoduje istotny negatywny wpływ na realizację celów

Definicja wg Davida Vose- Risk analysis – a guannitative guide”,

Wiley@Sons,2008

IP-HERMES.pl

Antoni Doerman - Prezes Polskiej Dyrekcji Ubezpieczeń Wzajemnych

 Ryzyko • według kategorii decyzji podejmowanych dla realizacji

określonych celów:• Ryzyko to niepewność związana z przyszłymi wydarzeniami lub

wynikami• decyzji. Wyniki decyzji prowadzą do wystąpienia niespodziewanej

wysokości• samej straty bądź straty lub zysku.

• Według przejawów ryzyka:• Ryzyko to odchylenia od wartości oczekiwanej założonego celu.

• Według źródeł powstania ryzyka:• Źródłem ryzyka jest niepełność informacji lub podjęta decyzja, która

jest nie• optymalna ze względu na założony cel.

IP-HERMES.pl

KIG opracowanie własne

• Ryzyko naruszenia własności intelektualnej przedsiębiorstwa jest to możliwość wystąpienia negatywnego lub niepożądanego wydarzenia związanego bezpośrednio lub pośrednio z naruszeniem praw własności intelektualnej

IP-HERMES.pl

Wniosek 1

Ryzyko oznacza miarę (ocenę) zagrożenia czy niebezpieczeństwa wynikającego albo

• 1- z prawdopodobnych zdarzeń od nas niezależnych, albo

• 2- z możliwych konsekwencji podjęcia decyzji ( skutki decyzji obarczonej ryzykiem mogą okazać się sukcesem)

Najogólniej, ryzyko jest wskaźnikiem stanu lub zdarzenia, które może prowadzić do strat. Jest ono proporcjonalne do prawdopodobieństwa wystąpienia tego zdarzenia i do wielkości strat, które może spowodować

IP-HERMES.pl

Wniosek 2

• Szczegółowe poznanie charakteru i zakresu potencjalnego ryzyka pozwala na wybór w odpowiednim czasie działań zapobiegawczych bądź też minimalizujących jego wpływ i skutki (def. wg Wielkiej Encyklopedii Multimedialnej) .

• Istnieje wiele podziałów ryzyka. Są one przydatne z praktycznego punktu widzenia, gdyż pomagają odpowiedzieć na pytanie w jaki sposób i kiedy ujawnia się ryzyko

IP-HERMES.pl

Analiza ryzyka

• Analiza ryzyka obejmuje zebranie informacji o poszczególnych obszarach ryzyka, przedstawienia w raporcie np. (tabeli), która opisuje

- zidentyfikowany obszar , - szczegóły wydarzenia oraz - realny wpływ prawdobieństwa danego ryzyka na

wynik finasowy • Po czym następuje zarządzania ryzykiem w sposób • aktywny  • i pasywny, by ograniczyć ryzyko oraz zabezpieczyć

się przed jego skutkami.

IP-HERMES.pl

Ograniczanie ryzyka

 Aktywny ( podjęcie różnych inicjatyw na rożnych polach działania: unikanie ryzyka poprzez zaniechanie działań gdy jest ono obarczone zbyt dużym ryzykiem, zapobieganie zdarzeniom losowym – prewencja, przenoszenie ryzyka na inne podmioty - wiąże się z transferem odpowiedzialności za pokrycie ewentualnych strat np. zlecenie firmom zewnętrznym badań patentowych, ubezpieczenia , dywersyfikacja - ma na celu zmniejszenie poziomu ryzyka przez inwestowanie w różne działalności np.utworzenie dobrze zdywersyfikowanego portfela własności intelektualnych, co może spowodować znaczne, ograniczenie ryzyka.

• Pasywny (tworzy określone rezerwy finansowe, które umożliwią pokrycie ewentualnych strat),

Całość zmierza do ograniczenia ryzyka.

IP-HERMES.pl

Opracowanie własne KIG

IP-HERMES.pl

Gromadzenie i ewidencjonowanie informacji

• Zbierając informację o różnych rodzajach ryzyka (ewidencja ryzyk) można je sklasyfikować według różnych kryteriów. Prawidłowe rozpoznanie umożliwia podjęcie działań mających na celu zabezpieczenie się przed ryzykiem lub ograniczeniem ryzyka.

• Systematyczne gromadzenie i ewidencjonowanie informacji z otoczenia, przekazywanych z różnych komórek firmy oraz monitorowanych na podstawie wydarzeń zewnętrznych (np. zmiana w aktach prawnych). Po zgromadzeniu wydarzeń z otoczenia należy przypisać im odpowiednie kategorie ryzyka według zaprojektowanego formularza oraz:

• oszacować prawdopodobieństwo wystąpienia danego zdarzenia w skali dziesiętnej 0 - 1, wg. przyjętych zasad oceny ryzyka

• określić potencjalny wpływ wydarzenia na wynik finansowy firmy (w tys. zł) • obliczyć szacowany wpływ danego wydarzenia na wynik finansowy (iloczyn

prawdopodobieństwa i zmian w zysku/ stracie brutto) • Końcowym krokiem tej fazy procesu jest obliczanie możliwego wyniku

finansowego • Ewidencja na kontach księgowych

IP-HERMES.pl

• Oceny ryzyka dokonuje się stosując różne mierniki. Ich wybór zależy od rodzaju ryzyka jakie podlega ocenie. Możliwe jest wskazanie tych czynników ryzyka, na które należy zwrócić szczególną uwagę.

• Załączono ilustrację w tabeli

IP-HERMES.pl

Wniosek - praca własna KIG

A. Kolejność analizy ryzyka

1. Ustalanie danych na temat ryzyk, prawdopodobieństw, przejawów zdarzeń, możliwych strat, sposobów przeciwdziałania i kosztu ochrony IP. Należy wypełnić tabelę danymi i oszacowaniami.

2. Wyliczenie wartości oczekiwanych ryzyk. Należy przemnożyć prawdopodobieństwa wystąpienia ryzyk przez kwoty możliwych strat - wówczas powstaje tzw. oczekiwana wartość starty (szkody).

3. Ustalenie priorytetów. Należy uszeregować wartości oczekiwane od największej do najmniejszej wraz z podaniem ryzyk jakich dotyczą oraz kosztów ochrony (lista ryzyk priorytetowych).

IP-HERMES.pl

B. Rodzaje ryzyka naruszenia IP – pr. własna KIG

1) Ryzyka związane z nielegalnym kopiowaniem i naśladowaniem2) Ryzyka kradzieży lub przywłaszczenia IP3) Ryzyka ubiegnięcia w ochronie IP4) Ryzyka naruszenia wartości aktywów5) Ryzyka rynkowo-sprzedażowe6) Bezpośrednie straty i szkody finansowe 7) Ryzyka związane z przepływem informacji8) Ryzyka nieuprawnionego dostępu do IP9) Ryzyka związane z wadliwym zarządzaniem IP10) Ryzyka związane z utratą reputacji11) Ryzyka prawne12) Nieuprawnione wykorzystanie IP (np. programów

komputerowych).

IP-HERMES.pl

Radzenie sobie z ryzykiem

Radzenie sobie z różnymi rodzajami ryzyka jest zbliżone do sztuki . Radzenie sobie ze skutkami również. Wymaga to wyobraźni , umiejętności przewidywania skutków działań i zakładania, że wystąpią, nie przewidywalne okoliczności. Jest to zagadnienie delikatne, trudne. Ma to być narzędzie w działalności gospodarczej w obecnych , zmieniających się dynamicznie realiach rynkowych. Jest to kluczowe pojęcie w gospodarce światowej . Jest to sprawa otwarta początek, początku w Państwa działalności innowacyjnej.

IP-HERMES.pl

Case study zał.:• Przykładowa tabela radzenia sobie z ryzykiem

z przem. farmaceutycznego • Tabela ryzyka i możliwości jego ograniczenia• W tabeli zebrano informacje w poszczególnych

przestrzeniach działalności wynalazczej i informacje o występującym ryzyku . Po analizie ryzyka szczegółowo opisano obszary występującego ryzyka i zidentyfikowano ryzyko. Przedstawiono realny wpływ  ryzyka na wynik finansowy z uwzględnieniem prawdopodobieństwa wystąpienia danego ryzyka/możliwości 

IP-HERMES.pl

Warsztat w grupach interdyscyplinarnych

Zadanie • Podział beneficjentów na trzy grupy robocze. W

skład każdej interdyscyplinarnej grupy roboczej wchodzą: technik lub inżynier, technolog, ekonomista, handlowiec

• W grupach interdyscyplinarnych, losowo dobranych. zbudować własną analizę ryzyka w obszarze dokonania wynalazku ( grupa nr 1), zgłoszenia do UPRP( grupa nr 2) i realizacji (wdrożenia wynalazku)(grupa nr 3)

• Czas pracy 10 min, po czym każda grupa referuje swoje wyniki (12 min)

IP-HERMES.pl

Koszty ochrony własności intelektualnej

Wszelkie koszty ponoszone

• - wewnątrz przedsiębiorstwa związane z dokonaniem projektu wynalazczego,

• - urzędowe wobec urzędu patentowego celem uzyskania prawa wyłącznego

• - koszty utrzymania prawa, monitorowania i egzekucji , koszty sadowe w razie naruszenia prawa, koszty zastępstwa pełnomocnika (KIG)

• - Koszt obsługi przez rzecznika patentowego

IP-HERMES.pl

Koszty dokonania projektu wynalazczego

• koszty: prac laboratoryjnych badawczych, badawczo rozwojowych, • koszt prac projektowych, technologicznych, konstrukcyjnych, • koszt wykonania prototypu i jego sprawdzenia, rozszerzenia skali, • koszt wynagrodzenia technologów, projektantów , plastyków różnych grup

zawodowych związanych z pracą nad chronionym przedmiotem ,• koszt badań patentowych , • koszt opracowania dokumentacji zgłoszeniowej do Urzędu Patentowego,• koszty usług prawnych związanych z rejestracją praw wyłącznych

(kancelaria, rzecznik) • koszty monitorowania całego procesu dokonania projektu wynalazczego , • koszty prac organizacyjnych, operacyjnych w przedsiębiorstwie w tym

obsługi księgowej, • koszty związane z oceną rozwiązania, koszty ekspertów za ekspertyzy

wewnętrzne i zewnętrznych celem sprawdzenia rozwiązania, • koszty uruchomienia i utrzymania wewnętrznego systemu lub procedur

kontroli informacji dotyczącej własności intelektualnej w przedsiębiorstwie

IP-HERMES.pl

Koszty uzyskania ochrony IP

• koszty za zgłoszenie i/lub pełnomocnictwo, • koszty publikacji w UP, • koszty za pierwszy okres ochrony , • koszty ochrony przed zagranicznymi urzędami

patentowymi i związane z tym tłumaczenia , • inne koszty postępowania prawem przewidziane ,• koszty budowy i utrzymania systemu kontroli

przepływu informacji

IP-HERMES.pl

Koszty realizacji projektu i utrzymania ochrony IP

• Koszty opłat okresowych za utrzymanie ochrony• Koszty opracowania i wdrożenia strategii zarządzania w zakresie ochrony IP • Koszty wizyt i rozpoznania sytuacji na miejscu na rynkach docelowych • Koszty sporów prawnych pozasądowych – zarówno jako powód jak i po-zwany • Koszty prawne procesowe (sądowe)• Koszty budowy i utrzymania systemu kontroli przepływu informacji • Koszty komunikacji z rynkiem – ogłoszenia prasowe i przesyłanie informacji

do kluczowych klientów • Koszty ubezpieczenia przed ryzykami IP• Koszty sporów prawnych pozasądowych – zarówno jako powód jak i pozwany

jak również czynnej egzekucji tej ochrony w postaci działań prawnych oraz umów handlowych i cywilnych, obsługi prawno – patentowej,

• Koszty marketingu

IP-HERMES.pl

Korzyści ochrony własności intelektualnej

• Są to wszelkie korzyści ekonomiczne policzalne i niepoliczalne, rzeczywiste i potencjalne, które są i mogą być osiągnięte w wyniku stosowania ochrony własności intelektualnej.

• Ochrona własności intelektualnej przynosi korzyści jeżeli efekty ekonomiczne ochrony są wyższe niż koszty poniesione na ochronę.

• Korzyścią inwestowania w dokonanie projektu wynalazczego jest uzyskanie patentu, tytułu ochronnego, tytułu rejestrowego i know how

IP-HERMES.pl

Korzyść posiadania prawa wyłącznegona wynalazek, wzór użytkowy, wzór przemysłowy, znak

towarowy

Korzystanie i eliminowanie wszystkich nieuprawnionych z rynku na terytorium objętym ochroną w czasie trwania tego

prawa

IP-HERMES.pl

Korzyści z posiadania prawa wyłącznego np. z patentu

• Tylko uprawniony z patentu w Polsce może czerpać korzyści z patentu, na zasadzie wyłączności z wyłączeniem osób trzecich.Patent : możliwość zakazania osobom trzecim czerpania korzyści majątkowej w ramach działalności komercyjnej lub zawodowej na terytorium Polski

• Monopol- prawo wyłączności do stosowania przedmiotu np. technologii wg wynalazku względnie wytwarzania wyrobu objętego patentem na terenie państwa objętego ochroną

• Prawo wyłączności oferowania odpłatnej licencji na stosowanie rozwiązania wg patentu przez inne podmioty gospodarcze na zasadach wyłącznych względnie nie wyłącznych

• Dokonywanie cesji• W przypadku naruszenia przez osobę nieuprawnioną rozwiązania wg

wynalazku możliwe jest dochodzenie roszczeń na zasadzie prawa wyłączności przemysłowej , prawa cywilnego oraz przepisów wchodzących w zakres prawa karnego

IP-HERMES.pl.

Nie zawsze ochrona patentem jest korzystna

Rozwiązania nie chronione patentem, a utrzymywane w tajemnicy i wykorzystane w gospodarce jest objęte

częściową ochroną - ustawa o zwalczaniu nieuczciwej

konkurencji - wiąże się z tajemnicą przedsiębiorstwa.

Ustawa z dn. 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. nr 47, poz.211 z późn. zm.)

IP-HERMES.pl

Korzyść pracodawcy

Prawo własności wchodzi do masy spadkowej, można je:

• sprzedawać, • dzierżawić, • zastawić w części lub całości • przenieść na inne osoby poprzez umowę

licencyjną, • zbywać poprzez cesję praw, • można je dziedziczyć (art.12 pwp).

27

IP-HERMES.pl

Korzyść twórcyOsobiste prawo do autorstwa projektu wynalazczego

( np. wynalazku )nie wchodzi do masy spadkowej, nie podlega dziedziczeniu

pracownik (wykonawca) – autor: • jest nazwany z imienia i nazwiska obok projektu

wynalazczego, • jest wymieniany w opisach, • rejestrach, dokumentach, w publikacjach.

Przysługuje mu wynagrodzenie ( art.21-23 pwp) lub inna forma nagradzania (zgodnie z umową)

28

IP-HERMES.pl

Korzyść z tytułu odszkodowania za naruszenie prawa

wyłącznego

IP-HERMES.pl

Naruszenie obcych praw wyłącznych

Naruszenie prawa jest wówczas gdy następuje bezprawne używanie cudzych praw wyłącznych.

Naruszenia prawa można dochodzić w trybie spornym i trybie cywilnym na zasadach ogólnych.

• roszczenia ulegają przedawnieniu z upływem lat 3 licząc od dnia gdy uprawniony dowiedział się o naruszeniu swego prawa i o osobie, która naruszyła prawo uprawnionego z patentu, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego

• roszczenie przedawnia się z upływem 5 lat od dnia w którym nastąpiło naruszenie (art. 289 pwp)

• przepisy karne (art. 303 do 310 pwp)

Grozi grzywna, areszt, na wniosek pokrzywdzonego, a nawet przepadek mienia

IP-HERMES.pl

Korzyści

• Korzyści tego rodzaju są w bardzo poważnym stopniu zależne od stopnia rozwoju rynkowego danego przedsięwzięcia oraz stopnia rozwoju produktu.

• Korzyść z posiadanego prawa do przedmiotu ochrony skutkuje systemową ochroną prawną na gruncie prawa cywilnego, karnego .pwp, uoznk, paipp

IP-HERMES.pl

Dziękuję za uwagę

mgr.inż. Urszula Walasrzecznik patentowy

kontakt:kom.0503912925email:urszula.walas@wp.pl

Kutno 29.09.2010r.

32