52
axali msoflio wesrigi gv. 08 rogor dakompleqtdeba iusticiis sabWo? gv. 18 qarTuli SeRavaTebi Cinur `pepelas~ gv. 22 sesxTan TamaSi gv. 28 avtoavaria kostavas gamzirze gv. 32 adamiani mankier wreSi gv. 40 enis darRveuli ekologia gv. 45 fasi 2 lari # 129 / 25 - 31 marti / 2013 gv. 12 usufaSvili yvelas winaaRmdeg usufaSvili yvelas winaaRmdeg

usufaSvili yvelas winaaRmdegdspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/15379/1/Liberali_2013... · 2013-10-30 · mezobel siriaSi mimdinare sisxlis-mRvreli dapirispireba _ omi saxeldeba, romelsac

  • Upload
    others

  • View
    2

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

axali msoflio wesrigi gv. 08

rogor dakompleqtdeba iusticiis sabWo? gv. 18

qarTuli SeRavaTebi Cinur ̀ pepelas~ gv. 22

sesxTan TamaSi gv. 28

avtoavaria kostavas gamzirze gv. 32

adamiani mankier wreSi gv. 40

enis darRveuli ekologia gv. 45fasi 2 lari

# 129 / 25 - 31 marti / 2013

gv. 12

usufaSviliyvelas winaaRmdeg

usufaSviliyvelas winaaRmdeg

mTavari redaqtori

Sorena SaverdaSvili

aRmasrulebeli redaqtori

nino beqiSvili

redaqtorebi

lika zakaSvili

irakli absanZe

Jurnalistebi:

zurab vardiaSvili, TaTia xaliani,

ani WankotaZe, Tina yifSiZe, giorgi

gogua, giorgi WeiSvili, sofo

afciauri, eka maRaldaZe, laSa

qavTaraZe, qeTevan RvedaSvili

kontribucia:

gia maisaSvili, giorgi mgelaZe,

silvia Stioberi,

manana vardiaSvili

redaqcia:

foto-redaqtori

levan xerxeuliZe

grafikuli dizaini

Tornike lorTqifaniZe

redaqtor-stilisti

nino beqiSvili

koreqtori

naTia ormocaZe

gamomcemloba:

direqtori qeTevan babunaSvili

gayidvebisa da biznesis

ganviTarebis menejeri

rusudan baraTaSvili

gayidvebis direqtori:

qeTevan qavTaraZe

marketingis menejeri:

ia Sengelia

distributori:

mixeil mamuCiSvili

Jurnalis gamoweris msurvelebi

dagvikavSirdiT: 247 10 05.

# 129 / 25 _ 31 marti / 2013

www.liberali.ge

redaqtoris sveti

pirveli saredaqcio svetia, romelsac „liberalisTvis“ nabaxusevi vwer. zogadad, xSirad var xolme nabaxusevi, magram am mdgomareobaSi „liberalis“ redaqtoris sveti aqamde ar damiweria.

rTuli kvira iyo. xuTSabaTs mTeli saqarTvelo parlamentis sxdomis translacias iyo miCerebuli. mgoni, pirvelad 90-iani wlebis Semdeg. gadawyda, rom prezidents, parlamentis Tanxmobis gareSe, mTavrobis daTxovna aRar SeeZleba.

TiTqos araferi _ „qarTuli ocnebac“ da nacionaluri moZraobac erTxmad gvimtkicebdnen, rom es sakiTxi maTTvis sruliad umniSvneloa; TiTqmis formalobaa da laparakadac ar Rirs. Tumca yvelas gvaxsovs, ramdens saubrobdnen am sakonstitucio cvlilebaze orive politikuri gundis warmomadgenlebi bolo Tveebis ganmavlobaSi.

rogorc CvenTvis, Soridan damkvirveblebisTvis Cans, biZina ivaniSvil-ma Seisrula politikaSi mosvlisTanave gacxadebuli mizani - gadaWra qveyanaSi arsebuli „erTi kacis problema“ da nacionalur moZraobas mia-Rebina gadawyvetileba, romelsac didi albaTobiT, aqamde ualternativo lideri saakaSvili ar eTanxmeba.

ivaniSvili-saakaSvilis samkvdro-sasicocxlo politikurma orTabrZo-lam sruliad STanTqa bolo Tveebis sazogadoebrivi cxovreba. xuTSa-baTs gaCnda imedi, rom es destruqciuli dueli dasrulda.

cxadia, yvela brZolas yavs Tavisi gamarjvebuli. CemTvis sruliad naTelia, rom am SemTxvevaSi es daviT usufaSvilia. saqarTvelos uaxles istoriaSi iSviaTad moqceula romelime politikosi ase Rirseulad. man Tqva is, rasac orive dapirispirebuli politikuri banakis warmomadgen-lebma taSi daukres da es arc erTi mxridan ar iyo mliqvneloba.

albaT SabaT-kvira am siamtkilobaSi Caivlis. baxusic movilieT. dRes ki axali kvira iwyeba, safuZvliani eWvi maqvs, saakaSvilis gareSe.

irakli absanZe, politikis redaqtori

1

sarCevi

xuTSabaTis saparlamento sxdomam naTlad aCvena, rom eWvianma politikos-ma ivaniSvilma mizans miaRwia _ nacionalurma moZraobam bolo aTi wlis gan-mavlobaSi saakaSvilisgan damoukidebeli pirveli gadawyvetileba miiRo. rac ar unda amtkicon yofili mmarTveli gundis liderebma, `qarTuli ocnebis~ sareitingo kenWisyraze Tanxmoba damarcxebuli metoqisadmi Tavaziani Jesti ufro iyo, vidre kompromisi.

dro gvaCvenebs, iyo Tu ara gasuli saparlamento kvira saakaSvilis epoqis dasasruli, magram dRes sruliad cxadia, rom daviT usufaSvilis saxiT saqarTveloSi sruliad axali tipis politikosi daibada.

axali sakanonmdeblo iniciativa iusticiis saministrom moamzada, misi damtkicebis SemTxvevaSi sabWoSi parlamentis deputatebi aRar Sevlen, Tumca, mas isev uzenaesi sasamarTlos Tavmjdomare uxelmZRvanele-bs. iusticiis ministris moadgilis sandro baramiZis TqmiT, piradad TviTon amis winaaRmdegia, magram radgan wesi konstituciiTaa gansazR-vruli, ucvleli darCeba. axali kanonproeqtis mixedviT prezidenti sakuTar warmomadgenlebs veRar daniSnavs, parlamenti ki wevrebs ara sakuTari rigebidan, aramed ZiriTadad arasamTavrobo da samecniero wreebidan airCevs.

qarTuli ena dRes Tavisufal dinebasaa miyolili. qveyanaSi ar ar-sebobs raime organo, romelic enis normebs daicavda da gaakotroleb-da. arada ena viTardeba da dadgeni-li normebi wlebis ganmavlobaSi icv-leba. enaTmecnierebi amboben, rom es bunebrivi procesia, Tumca enis dinebaze miSveba gaumarTlebelia.

Tu qveynisTvis saxelmwifo ena strategiuli mniSvnelobisaa, xeli-suflebam enis ganviTarebaze unda izrunos, rac kompleqsur midgomas da seriozul finansur mxardaWeras gulisxmobs. miuxedavad imisa, rom `qarTuli ocnebis~ winasaarCevno programis erT-erTi prioriteti qarTuli enis siwmindis dacva iyo, rogorc Cans, mis wevrebs jerje-robiT am sakiTxze fiqric ki ar dauwyiaT. `liberalis~ kiTxvaze, Tu ra igegmeba da ras apireben qarTul enasTan dakavSirebiT, parlamentis ganaTlebis komitetis Tavmjdomare, akademikosi ivane kiRuraZe gvpasuxo-bs, rom am sakiTxis Sesaxeb araferi icis.

usufaSvili yvelas winaaRmdeg

rogor dakompleqtdeba iusticiis sabWo?

enis darRveuli ekologia

gv.12

zurab vardiaSvili

irakli absanZe

gv.12 eka maRaldaZe

gv.45

... dazaralebul iqna...

... moxda

mosaxleobis

dakmayofilebis

uzrunvelyofa...

2 liberali . marti 2013 . № 129

sarCevi

gamomcemeli: Sps `liberali~. misamarTi: Tbilisi 0183, JRentis q. 35. tel.: (995 32) 2145002, 2145004. el-fosta: [email protected] veb-gverdi: www.liberali.ge

sxva gamocemebi: `cxeli Sokoladi~, gazeTi `liberali~`liberalis~ saavtoro uflebebi daculia. JurnalSi gamoqveynebuli masalebis nawilobrivi da/an mTliani gamoyeneba redaqciis Tanxmobis gareSe akrZalulia.

beWdva: Sps `sezani~. misamarTi: Tbilisi, wereTlis gamz. 140. tel.: (995 32) 235 70 02. gamodis kviraSi erTxel, yovel orSabaTs. pirveli nomeri gamocemulia 2009 wlis maisSi. rekomendebuli sacalo fasi 2 lari.

gia maisaSvili

komerciul bankebTan, kerZo ipoTekarebsa da mikrosafinanso organizacie-bTan qonebis uzrunvelyofiT dadebuli sasesxo xelSekrulebis darRvevis gamo 2012 wels sacxovrebeli bina 718-ma ojaxma dakarga. gadauxdeli valis gamo sakuTari saxlidan gamosaxleba amJamad 500 ojaxs emuqreba. iusticiis saministroSi ipoTekis samarTalze momuSave komisia am dromde sul orjer Seikriba. Sesabamisad, rodis miiRebs dasrulebul saxes axali sakanonmdeblo iniciativa, jer ucnobia.

komentari

sesxTan TamaSi

axali msoflio wesrigi

gv.08

manana vardiaSviligv.28

nomerSi:

04 mokled

ori azri

06 unda moxdes Tu ara regionuli

da umciresobebis enebis

evropuli qartiis ratificireba

dRes?

komentari

08 axali msoflio wesrigi

politika

12 usufaSvili yvelas winaaRmdeg

16 celeri: `is ZaRlebi yefen, visac

moxvda~

samarTali

18 rogor dakompleqtdeba

usticiis sabWo?

ekonomika

22 qarTuli SeRavaTebi Cinur

`pepelas~

28 sesxTan TamaSi

Jurnalisturi gamoZieba

32 avtoavaria kostavas gamzirze

sazogadoeba

40 adamiani mankier wreSi

45 enis darRveuli ekologia

48 citatebi

fo

to s

ofo b

obo

3liberali . marti 2013 . № 129

indonezia, kamboja, eTiopia, kenia, madagaskari, malavi, mozambiki, nepali, nigeria, pakistani, siera leone, zambia, avRaneTSi, burkina faso, Cadi, kongos, nigeri, sudani da samxreT sudani.

vladimer putini kviprosis bankebSi rusi moanabreebis sabanko anabrebis dabegvras ewinaaRmdegebakviprosis istoriaSi yvelaze didi sabanko krizisis mosagvareblad qveynis prezidenti nikos anasta-siadisi sabanko anabrebis dabegvras miiCnevs. evrozonis saxemwifoebi mTavrobisgan 100 aTas evrom-de moculobis anabrebis 6.75 % procentiT, xolo am odenobaze meti anabrebis 9.9%-iT daibegvras moiTxovda. amgvarad kviprosis mosaxleoba 5.8 miliardi evros mobilizebas moaxdenda.

prezidentis es iniciativa parla-mentma ar daamtkica da proeqtma vercerTi xma ver miiRo. par-lamentma konsultaciebis dros Sesworebul variantsac ar dauWira mxari.kviprosis sabanko angariSebis ume-tesobas, daaxloebiT 30 miliards rusi moanabreebis anabrebi Sead-genen. vladimer putini kviprosis xelisuflebis gadawyvetilebas usamarTlod da araprofesiulad miiCnevs.xuTSabaTs moskovSi kviprosis de-legacia Cavida, romelic ruseTis-gan daxmarebis miRebas fiqrobda, Tumca molaparakebebi uSedegod dasrulda.

gaero: msoflios mosaxleobisTvis mobiluri telefoni ufro xelisawvdomia, vidre tualeti

gaerTianebuli erebis organizacia sanitaruli mdgomareobis gau-mjobesebis globalur kampaniaSi erTveba. gaerTianebuli erebis generaluri mdivnis moadgile ian elisoni msoflioSi ukidures siRaribesa da uzarmazar uTa-nasworobas `mdumare katastrofas~ uwodebs.elisonma xuTSabaTs preskonferen-ciaze aRniSna, rom msoflios da gaeros miznebi unda gaerTiandes da sanitariis gareSe myofi 2.5 mi-liardi adamiani moicvas. msoflio liderebma sanitaruli miznebi aTaswleulis ganviTarebis miznebis miRma datoves.elisoni ambobs, rom kargi sani-taruli pirobebi uzrunvelyofs gulis janmrTel mdgomareobas, sufTa garemosa da miliardobiT adamianis fundamenturi Rirsebis sakiTxs exeba. sanitaruli pirobebis ararseboba diareis erT-erTi gamomwvevi mize-zia. diarea yovel wels 5 wlamde asakis 750 000 bavSvis gardacvale-bas iwvevs.elisonis gancxadebiT, msoflios 22 qveyanaSi mosaxleobis 80 procents sanitaruli pirobebi mowesrigebuli ar aqvs. es qveynebi arian: brazilia, CineTi, indoeTi,

mokled

moskovTan molaparakebaze myisie-ri reaqcia hqonda evrokavSirs. germaniis kanclema angela merkelma kviprosis prezidents krizisidan gamosavalis evrozonis farglebSi moZebnisken mouwoda. jerjerobiT cnobilia, rom kvi-prosis bankebi samSabaTamde ar gai-xsneba. amgvarad baknebi da mTavro-ba anabrebis gatanas aCerebs, rac, ra Tqma unda, ekonomikur kriziss kidev ufro gaarTulebs. prezident nikos anastasiadis-Tan Sexvedris Semdeg kviprosis arqiepiskoposma qristostomosma ganacxada, rom eklesia mzad aris samTavrobo fondebSi investicia ganaxorcielos.

evrokavSiris axali angariSi20 marts evrokavSiris sagareo saqmeTa da usafrTxoebis sakiTx-Ta komisiam evropis samezoblo politikis farglebSi aRmosavleT partniorobis programis monawile qveynebis mier miRweuli progresis amsaxveli angariSi gamoaqveyna, ro-melic 2012 wlis movlenebs exeba.saqarTvelos Sesaxeb momzadebul angariSSi evrokavSiri aRniSnavs, rom 2012 wlis ganmavlobaSi briu-selisa da Tbilisis politikuri dialogi intensiur xasiaTs atare-bda. evrokavSirsa da saqarTvelos Soris asocirebis xelSekrulebis, aseve Rrma da yovlismomcveli Tavisufali savaWro urTierTobe-bis mimarTulebebiT saqarTvelom mniSvnelovan progress miaRwia.saqarTvelom 2012 wlis ganmavlo-baSi aseve win waiwia savizo reJi-mis gamartivebisa da readmisiis xelSekrulebebis mimarTulebebi-Tac. iyo progresi korufciasTan brZolis TvalsazrisiTac. 2012 wlis oqtombris saparlamento arCevnebi aRiniSna umniSvnelovanesi demokratiuli Zalauflebis gada-cemis faqtiT, Tumca evrokomisiis SeniSvnebi isev darCa mediisa da sasamarTlo sistemis mimarT.

4 liberali . marti 2013 . № 129

evrokavSiri saqarTvelos axal rekomdendaciebs sTavazobs da acxadebs, rom 2013 wlis samoqmedo gegmis SesrulebisaTvis aucilebe-lia, rom qveyanam 2013 wlis sapre-zidento da 2014 wlis adgilobrivi TviTmmarTvelobebis arCevnebis win gamoasworos saarCevno kanonm-deblobaSi arsebuli is naklova-nebebi, romelic euTos demokra-tiuli institutebisa da adamianis uflebaTa ofisis (ODIHR) mier aris identificrebuli, uzrunvelyos prezidentisa da premier-ministris rolebis pativiscema konstituciis Sesabamisad; uzrunvelyos, rom, Tuki dagegmilia sakonstitucio cvlilebebis miReba, qveynis masS-tabiT da evropis sabWos veneciis komisiasTan cvlilebebi ganixilon imis uzrunvelsayofad, rom maT dros gauZlon. moaxdinos marTl-masjulebis sistemis reformireba imisaTvis, rom uzrunvelyos sasa-marTlos sruli damoukidebloba, sisxlis samarTlis politika da praqtika ki evrosabWos standarte-bs unda dauaxlovdes.evrokavSiris rekomendaciiT, saqarTvelom unda uzrunvelyos, rom sasamarTlo procesebi iyos Tavisufali yovelgvari politiku-

ri motivaciisagan imisaTvis, rom Tavidan iqnas acilebuli nebismieri aRqma SerCeviTi samarTlis Sesa-xeb. saqarTvelom unda Caataros gamWvirvale, damoukidebeli gamo-Zieba sasjelaRsrulebis sistema-Si wamebisa da sastiki mopyrobis faqtebis winaaRmdeg. aseve unda ganaxorcielos struqturuli re-formebi am sistemaSi aseTi faqte-bis prevenciisaTvis.amasTanave unda uzrunvelyos Sida da gare efeqtiani monitornigis warmoeba cudi mopyrobisa da pa-timrebis arasaTanado mkurnalobis faqtebis gamosavlenad. saqarTve-lom unda gaagrZelos da ufro intensiuri gaxados dialogi da Ta-namSromloba Sromis saerTaSoriso organizaciasTan Sromis kodeqsis Taobaze. aseve, unda miiRos amomwu-ravi antidiskriminaciuli kanoni, romelmac umciresobebis uflebe-bis dacva unda uzrunvelyos, maT Soris pativi unda scen religiuri umciresobebis uflebebs.

aSS-is prezidenti israels ewviaaSS-is prezidenti barak obama israels ewvia. TeTri saxlis gan-cxadebiT, viziti miznad isaxavda

israelis usafrTxoebis mimarT SeerTebuli Statebis mxardaWeris dadasturebas.israelSi prezidentobis rangSi pirveli vizitis dros barak obamam premier-ministr beniamin neTa-niahusTan erTad ganacxada, rom israeli da aSS iranidan momaval birTvul safrTxesTan dakavSire-biT erTian poziciaze dganan.regionSi oTxdRiani turnes dros, obama israelis garda palestinas ewvia. TeTri saxlis gancxadebiT, mxareebma palestinelebsa da is-raels Soris samSvidobo procesis gaaqtiurebis gzebze imsjeles.obamas turne iordaniaSi vizitiT dasruldeba. mefe abdulasTan saubris mTavar Temad iordaniis mezobel siriaSi mimdinare sisxlis-mRvreli dapirispireba _ omi saxeldeba, romelsac ukve 70 000-mde adamiani Seewira.

5liberali . marti 2013 . № 129

unda moxdes Tu ara regionuli da umciresobebis enebis evropuli qartiis ratificireba dRes?

fiqria CixraZeaxali memarjveneebis lideri

iseTi vnebaTaRelva, rogoric samwuxarod, regio-nuli da umciresobebis enebis evropuli qartiis Ta-obaze gaCaRda, Cvens sazogadoebaSi arsebul fobiebs Warbad kvebavs.

aucileblad unda iTqvas, rom Tavad qartia ofi-cialur da regionul enebs ar ganixilavs enaTa da kulturaTa antagonizmis WrilSi da piriqiT _ cdi-lobs xeli Seuwyos harmoniuli Tanaarsebobis prin-cips. amasTan, qartia mkafiod ganmartavs, rom regio-nuli an umciresobebis enebis dacva da xelSewyoba unda xorcieldebodes erovnuli interesebis, suve-renitetisa da teritoriuli mTlianobis sruli da-cvis pirobebSi. aqedan gamomdinare, saxelmwifoebi gansxvavebulad udgebian am qartiis ratificirebis sakiTxs da, Sesabamisad, gamocdilebac sxvadasxvagva-ri dagrovda. aris rigi qveynebisa, romelTac moaxdi-nes qartiis ratifikacia da amas maTTvis araviTari uaryofiTi Sedegi ar mohyolia. aris qveynebi, sadac qartiis ratificirebam seriozuli problemebi Seqmna (mag. safrangeTi,ukraina).

saerTod, evrosabWos 48 qveynidan mxolod 24-ma moaxdina qartiis ratificireba. CvenTvis gansaku-TrebiT sayuradRebo unda iyos baltiis qveynebis pozicia, romlebic, rogorc yovelTvis am saqmeSic uaRresad pragmatulebi, racionalurebi da Tanmim-devrulebi arian. maT ar mouxdeniaT qartiis ratifi-cireba, magram saerTaSoriso sazogadoebas TavianTi erovnuli interesebidan gamomdinare gansxvavebuli meqanizmebi SesTavazes. litvam Seqmna programa „ero-vnuli umciresobebis integraciis Sesaxeb“; latviam _ aseve programa „latviis sazogadoebis integraciis Sesaxeb,“ xolo estoneTma _ „kanoni erovnuli umci-resobebis kulturuli avtonomiis Sesaxeb“.

saqarTvelom unda imoqmedos arsebuli gamocdile-bis gaTvaliswinebiT da erovnuli interesebidan ga-momdinare. dRes saqarTvelos teritoriuli mTlia-noba darRveulia, qveynis suvereniteti safrTxis qveS dgas, qveynis garedan arsebobs safrTxe separa-tizmis waxalisebisa. am etapze qartiaze polemikis ganaxleba axalqalaqis sakrebulos gadawyvetilebam moaxdina. saqarTvelos saxelmwifos dRes javaxeTSi samoqalaqo integraciis da saxelmwifo enis srulfa-sovani gamoyenebis problema udgas da swored aqeT aris misamarTi mTeli Zalisxmeva. Cven arafers gvar-gebs am sakiTxze saxifaTo polemikis gagrZeleba da, miT ufro, auxsneli daCqarebiT gadawyvetilebis mi-Reba, raTa integraciis nacvlad dezintegraciuli procesi ar miviRoT.

ori azriori azri

Cven arafers gvargebs am

sakiTxze saxifaTo polemikis

gagrZeleba da, miT ufro, auxs-

neli daCqarebiT gadawyvetilebis

miReba, raTa integraciis nacvlad

dezintegraciuli procesi ar mi-

viRoT.

6 liberali . marti 2013 . № 129

ori azriori azri

unda moxdes Tu ara regionuli da umciresobebis enebis evropuli qartiis ratificireba dRes?

nacionalebi armenofobiis pro-

vocirebas cdiloben. magaliTad,

bolo 2-3 Tvis manZilze prezidenti

amnistirebul patimrebze uaryofi-

Tad saubrisas Zalian xSirad ax-

senebs patimrebs, romelTa gvaric

ian-ze bolovdeba.

arnold stefaniani`mravalerovani saqarTvelos~ xelmZRvaneli

saqarTvelom 1999 wels xeli moawera regionaluri enebis dacvis qartiis ratificirebis valdebulebas. sxvaTa Soris, gadawyvetilebas xeli Tavad mixeil saakaSvilma moawera, romelic im dros iuridiuli komitetis Tavjdomare iyo. ratificirebis dro da forma winaswar gansazRvruli araa da parlaments SeuZlia Tavad airCios punqtebi, romelTa ratifi-kaciac surs.

qartiis ratificireba zogadad saWiroa. qvemo qar-Tlsa da samcxeT javaxeTSi mosaxleobis umetesobas qarTuli ar esmis da adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebTan komunikacia rusulad somxurad an azer-baijanulad xdeba. amiT yoveldRiurad irRveva kanoni, qarTuli enis arcodna ki wlebis ganmavlobaSi poli-tikuri spekulaciis saSualeba iyo. mosaxleoba qarTu-lenovan sainformacio sivrces mowyvetili da qveyanaSi mimdinare procesebis Sesaxeb arainformirebulia. es qartia maT garkveul SesaZleblobebs gauxsnis.

Tumca, dReisTvis am qartiis ratificireba mizan-Sewonilad ar mimaCnia, radgan mis Sesaxeb mosaxle-obaSi uamravi stereotipi arsebobs da moqalaqeebi ver xvdebian, razea saubari. aseT pirobebSi qartiis ratificirebam SesaZloa ukuSedegi moitanos. axla ki aSkaraa sakiTxiT manipulirebas rogor cdilo-bs erTiani nacionaluri moZraoba. partia cdilobs eleqtorati Seicvalos da amomrCevlis mxardaWera nacionalisturi segmentis provocirebiT moipovos. am segmentis gaaqtiureba ki yvelaze kargad fobiebiT SeiZleba. viciT, rom erT-erTi yvelaze popularuli fobia saqarTveloSi armenofobiaa. nacionalebi swo-red am fobiis provocirebas cdiloben. magaliTad, bolo 2-3 Tvis manZilze prezidenti amnistirebul patimrebze uaryofiTad saubrisas Zalian xSirad ax-senebs patimrebs, romelTa gvaric ian-ze bolovdeba.

Tumca, nacionaluri moZraoba am TemebiT Riad ape-lirebas ver axerxebs, radgan dasavleTis TvalSi partiis imiji swored liberaluri Rirebulebebis dacvas emyreba da ara nacionalistur diskurss. ami-tom cdiloben iseTi sqemebi Seqmnan, rom maTi mona-wileoba ar gamoCndes. magaliTad, axalqalaqis sakre-bulos is sami wevri, romelmac ratifikaciis sakiTxi dRis wesrigSi respublikuri partiis wevrebis saxe-liT daayena, sinamdvileSi kontroldeba axalqalaqis maJoritari deputatis, nacionaluri moZraobis we-vris, samoel petrosianis mier. es deputatebi wlebis manZilze Tavad iyvnen nacionaluri moZraobis wevre-bi da respublikur fraqciaSi mxolod ramdenime Tvis win gadavidnen.

7liberali . marti 2013 . № 129

komentari

axali msoflio wesrigi

wina statiaSi vwerdi, rom msoflioSi Ziri-Tadad sami emociuri zonaa: imedi, SiSi, da-mcireba.

vTqvi isic, rom imedis ZiriTadi regioni azia gaxlavT, sadac socialuri da ekonomikuri gaumjobesebis maRali tempia. aziis mosaxleo-bis saSualo fenis didi umravle-soba, ara marto iRvwis imisaTvis, rom dasavleTs daewios, aramed srulad darwmunebulia, rom es male moxdeba.

aRmSeneblobis procesi iq uswrafesi tempiT mimdinareobs. is, rac amerikaSi erT welze met xans moiTxovs, CineTSi erT kvi-raSi mTavrdeba. yvelaze sawyeni isaa, rom TiTqos amerikelebi Se-eCvivnen kidec azrs, rom amerikis saukeTeso xana warsulSi iyo, Ci-neTisa ki momavalSia. es gancda metad gavrcelebulia mTel ame-rikaSi, sadac popularulia mo-sazreba, rom Tuki me-19 saukune ekuTvnoda did britaneTs, 20-e _ amerikas, 21-e CineTis iqneba.

250 wlis manZilze pirvelad, dasavleTi ukve erTpirovnulad veRar wyvets kacobriobis bedsa da prioritetebs. centraluri rolis dakargvis gancda, dasav-leTSi SiSs da identobis kriziss iwvevs. es gancda aerTianebs dasavluri civi-lizaciis or tots _ amerikulsa da evropuls. rogori gansxvavebac ar unda iyos maTSi, orive Sto erTi da imave gamowvevis winaSea _ globa-lizacia eqskluziurad maT ukve aRar ekuTv-niT. gancda, rom sakuTari momavlis kontroli dakarges, im SiSis mTavari wyaroa, romelsac

dasavleTis TiTqmis yvela qveyana iziarebs. msoflio ekonomikuri krizisi da dasavluri politikuri procesis paralizeba, Semosavlebs Soris arnaxuli diferenciacia, simdidris usa-marTlod da daumsaxureblad araTanabari ga-nawileba, moqalaqeebs dasavleTis orive Stos

warmomadgenel qveynebSi de-mokratiuli modelis, demokra-tiuli idealebis gaufasurebis gancdas uqmnis. es mozRvavebu-li SiSi amcirebs im xarisxobriv upiratesobas, rac erT dros demokratiul reJimebs arade-mokratiul reJimebTan mimarTe-baSi hqondaT.

dRes ukve yvelasaTvis na-Telia, rom evropa problemis gadaWris nacvlad Tavad xde-ba problemebis wyaro. arada, sul cota xnis win, 1989 wels berlinis kedlis dacema evro-pis imedis gancdisa da kultu-ris simboluri kulminacia iyo, rodesac evropis mTel konti-nentze zeimobdnen im kedlis dacemas, romelic evropas orad yofda. dRes ki, samwuxarod, iqmneba gancda, rom evropelebs kvlav surT kedlis aRdgena, ro-melic maT daicavda danarCeni samyarosgan, daicavda evropas

konkurenciisagan, samxreTuli qveynebidan imi-graciisagan, islamuri terorizmisagan da a.S. miuxedavad aRniSnulisa, evropas kvlavac aqvs niSuri brwyinvalebis sferoebi, ekonomikuri siZlieris areebi, rogoricaa _ fufunebisa da maRalxarisxiani sagnebis industria; atomuri energetika safrangeTSi; zusti xelsawyoebis,

gia maisaSvili

dRes ukve yvelasaTvis

naTelia, rom evropa proble-

mis gadaWris nacvlad Tavad

xdeba problemebis wyaro.

arada sul cota xnis win, 1989

wels berlinis kedlis dacema

evropis imedis gancdisa da

kulturis simboluri kul-

minacia iyo, rodesac evropis

mTel kontinentze zeimobdnen

im kedlis dacemas, romelic

evropas orad yofda.

250 wlis manZilze pirvelad, dasavleTi ukve erTpirovnulad veRar wyvets

kacobriobis bedsa da prioritetebs. centraluri rolis dakargvis gancda,

dasavleTSi SiSs da identobis kriziss iwvevs.

8 liberali . marti 2013 . № 129

komentari

danadgarebis da manqanaTmSenebloba germania-Si; saerTaSoriso maRali finansebi londonSi; saojaxo biznesis dinamizmi italiaSi. sakiTxa-via, es Tu iqneba sakmarisi evropuli kontinen-tis ekonomikuri dakninebisagan dasacavad?

evropelebma meore didi depresiis Tavi-dan arideba romc moaxerxon, momavali Tan-mimdevruli daRmasvla TiTqmis gardauvalia. sul erTi kviraa, rac londonidan davbrun-di da gamiCnda gancda imisa, rom aris sruli gaurkvevloba da SeSfoTeba imis gamo, Tu ras emsgavseba evropa. iq gansakuTrebiT samxreTis qveynebidan, Crdilo afrikidan momavali Rari-bi masebis emigraciis eSiniaT.

mravali evropelis gonebaSi barbarosebi ara marto moadgnen evropis kars, aramed ukve cixesimagris kedlebzec gadacocdnen, kaliebi-viT Semoesivnen da evropul sazogadoebas sama-radisod cvlian.

roca amerikaze vsaubrob, gasaTvaliswinebe-lia is, rom es qveyana CemTvis Zalian Zvirfasia.

me iq miviRe ganaTleba da Camovyalibdi rogorc profesionali. amerika CemTvis gacilebiT mets niSnavs, vidre mxolod ganaTlebis wyaro da adgili, radgan amerikam politikur ltolvi-lobaSi yofnisas maCuqa sicocxle, momca ime-di, sasoeba, ojaxi, Svilebi, ocnebebis aRsru-leba. harvardis universitetSi swavlis wlebma Cemi cxovreba mravalmxriv Secvala. magram sa-mwuxarod, 2001-2012 wlebis amerika ar hgavs 90-iani wlebis dasawyisis amerikas, romelmac Cemi cxovreba gansazRvra. amitom amerikis Se-mTxvevaSi ar var neitraluri damkvirvebeli da mainc vityvi, rom amerikac evropasTan erTad aris daeWvebuli da SiSiT aRsavse. iq xSirad kiTxuloben: davkargeT Cveni moraluri upira-tesoba? davkargeT Cveni unikluri erovnuli misia da Cveni adgili msoflioSi? daiwyo Cveni daRmasvla? isini ukve eWvqveS ayeneben Tavian-Ti modelisa da sistemis universaliszmsa da efeqturobas. tradiciulad amerikuli opti-mizmi, idealizmi, individualizmi, gamomgo-

9liberali . marti 2013 . № 129

komentari

nebloba, profesionalizmis kulti, rwmena sakuTari unikalurobisa da amerikuli ocne-bisa, amerikuli warmatebis strategiis mTava-ri Semadgeneli iyo. axla amerikelebis nawili am amerikuli Rirebulebebis unikaluroba-Si bzars xedavs. amasTanave obieqturad isic unda iTqvas, rom amerikaSi dinamizmi, brwyin-valebis kulti, situaciis gamosworebis didi tradicia, socialuri da ekonomikuri siZnele-ebidan Tavis daRwevis unari, gacilebiT Zlie-ria, vidre evropaSi. miuxedavad amisa, amerikis daqveiTebis realoba naTelia.

amerikis Zalaufleba da siZliere aqamde misi politikuri da ekonomikuri mo-delis mimzidvelobaSi iyo. Tuki es modeli aRar aris Zveleburad mimzidveli da msoflio ekonomi-kuri krizisis gamo mas yavli gau-vida, maSin msoflios liberaluri demokratiis pozicia naTeli aRar aris. amerika TandaTanobiT Seda-rebiT daRmasvlas ganicdis, Cven vimyofebiT xangrZliv periodSi postdasavluri msofliosaken. es aris msoflio, sadac dasavluri didi saxelmwifoebi erTpirov-nulad ukve veRar marTaven mso-flios, msoflio procesebs erT-pirovnulad veRar ayalibeben.

es amerikuli samyaros dasas-ruls da misi Cinuri saukuniT Canacvlebas ar niSnavs. vfiqrob, rom gveqneba msoflio, sadac gansxvavebuli in-teresebis mqone mega saxelmwifoebi erTmaneT-Tan konkurenciul dapirispirebaSi iqnebian. aziaSi CineTi Seecdeba hegemonis rolis mor-geba, rac amerikis pirdapiri gamowveva iqneba. am SemTxvevaSi gaCndeba SekiTxva _ dauSvebs Tu ara amerika CineTis hegemonis rols aziaSi? da Tu SeiaraRebuli konfliqtis aucileblobis albaToba arsebobs, is sadRac aziaSi iqneba. ga-davxedoT samxreT CineTis zRvas, sadac CineTi acxadebs teritoriul moTxovnebs am wylebSi, jer ki mxolod 2013 welia. Cven jer ar gvinaxa-vs CineTis sruli Zala.

didi saxelmwifoni didni maTi eqspansiuri bunebis gamo arian, isini sxva xalxebis terito-riebis eqspansiasa da dapyrobas awarmoeben da am teritoriebis inkorporirebas axdenen sakuTar imperiaSi. amitomac aris, rom didi saxelmwifo-ebi, didi imperiebi didi mravaleTnikurobiT da

mravalerovnulobiT gamoirCevian. yvela maTgans aqvs gavlenis sferoebi da agresiuli terito-riuli pretenziebi. es ki, rogorc wesi, konfli-qtis provocirebis wyaro SeiZleba iyos. amitom, Zalian saSiS da arastabilur xanaSi SevdivarT. didi saxlmwifoebis aRzeveba-daRmasvlaSi aseT mkveTr cvlilebebs da asparezze axali super saxelmwifoebis gamoCenas Cveulebriv, omi mos-devs xolme, aseTia istoriuli realoba. amitom dasavleTis saerTaSoriso politika swored am garTulebebis Tavidan asacileblad unda iyos mimarTuli. amerikis sagareo politika unda warimarTos iqiT, rom didi saxelmwifoebis

liberaluri saerTaSoriso wes-rigis struqturebSi Sevidnen. Cven unda gvsurdes maTi xilva molaparakebebis umTavres magi-dasTan, e.w G20 did ocelulSi, saerTaSoriso savaluto fondSi da a.S. raRa Tqma unda, amis Sem-deg problema iqneba, Tu rogor dabalansdes sakuTari Rirebule-bebi da usafrTxoebis interesebi. sagareo politika ganuwyveteli balansia realizmsa da idealizms, interesebsa da Rirebulebebs So-ris, romlebic Zalian iSviaTad emTxveva erTmaneTs.

saerTaSoriso wesrigis yvela-ze didma burjma ryeva daiwyo da danarCeni samyaro sagonebel-Sia am daqveiTebis SesaZlo Sede-

gebis gaazrebisas.Zveli wesrigi, amerikisa da evropis mier

dominirebuli, icvleba wesrigiT, sadac Za-laufleba mZlavrad aris gaziarebuli arada-savluri mzardi saxelmwifoebis mier. saxezea martivi suraTi:

Zveli wesrigi _ G7; axali wesrigi _ G20.Tumca, amerika kvlav rCeba am wesrigis mTa-

var burjad. misi daRma svla, Cemi azriT, dro-ebiTia da is mdgomareobis gamosworebas SeZle-bs, magram misi SedarebiTi gavlena mainc Semcirdeba, radgan aradasavluri saxelmwifo-ebi izrdeba da viTardeba. erTi metad cnobili amerikeli ekonomistis, nuriel rubinis frTia-ni gamonaTqvami minda gavixseno: `amerika dRes aris yvelaze maRali liliputi, silamazis konkursSi yvelaze naklebad maxinji. is aris lideri ara imitom, rom Zalian kargia, aramed imitom, rom sxvebi Zalian cudebi arian~.

mravali evropelis gon-

ebaSi barbarosebi ara marto

moadgnen evropis kars, aramed

ukve cixesimagris kedle-

bzec gadacocdnen, kaliebi-

viT Semoesivnen da evropul

sazogadoebas samaradisod

cvlian.

10 liberali . marti 2013 . № 129

politikaf

ot

o s

ofo b

obo

xiZe

12 liberali . marti 2013 . № 129

politika

usufaSvili yvelas winaaRmdegirakli absanZe

13liberali . marti 2013 . № 129

politika

Tu sosisi da kanonebi giyvars, arasodes daeswro maTi keTebis process.

oto fon bismarki

`kaprizze kapriziT ver vupasuxebT, axirebaze axirebis gziT ver vivliT,~ _ mimarTa daviT usufaSvilma parlaments sareitingo kenWisyris dawyebamde. am si-tyvebis mTavari adresatebi, albaT, Tbi-lisSi ufro isxdnen, vidre parlamentis sxdomaTa darbazSi.

sakonstitucio cvlilebebi, romelic qveynis politikur dRis wesrigSi arCe-vnebis Semdeg mTavar sakiTxad idga, mi-Rebulia. mixeil saakaSvils aRar aqvs parlamentis Tanxmobis gareSe mTavrobis daTxovnis ufleba. nacionaluri moZrao-bis wevrebi bolo dReebis ganmavlobaSi guldasmiT gvarwmunebdnen, rom cvlile-ba maTTvis sruliad umniSvneloa. Tavis mxriv, prezidentmac bevrjer ganacxada, rom mTavrobis daTxovnas ar apirebs. Tu-mca, rogorc Cans, deklarirebuli pozi-ciis ar sjerodaT maT oponentebs, pir-vel rigSi ki premier-ministrs.

sakiTxis saparlamento ganxilva 21 martis 15.00 saaTze iyo CaniSnuli. gada-wyvetileba sareitingo kenWisyris Taoba-ze daviT usufaSvilma deputatebs gvian saRamos gaacno. aravis daumalavs, rom am drois ganmavlobaSi, orive mxare Ta-vianT liderebTan aqtiur konsultacias marTavda. politikuri vaWrobis sagani cvlilebebis arsi ar yofila _ Sinaarsze umciresoba da umravlesoba, sul mcire, ori dRiT adre SeTanxmdnen. nacionalur-ma moZraobam sakonstitucio iniciativis mxardaWeris pirobad sakiTxze sareitin-go kenWisyra daayena. am formiT cxadi unda gamxdariyo, rom `qarTul ocnebas~,

premier ivaniSvilisa da sxva liderebis gancxadebebis miuxedavad, sakonstitu-cio umravlesoba ar aqvs.

situacia feisbuqis momxmareblebma xuTSabaT saRamosve Seadares `Txa da gi-gos~. orive politikuri gundi sakuTari liderebis mZevali aRmoCnda. mixeil sa-akaSvils unda daverwmunebineT, rom na-cionaluri moZraoba isev is monoliTuri gundia, romelsac TviTon marTavs, biZina ivaniSvili ki Sefarulad, magram guldas-miT amtkicebda sapirispiros.

sakonstitucio cvlilebebze fsoni iva-niSvilma da saakaSvilma karga xniT adre dades. `qarTulma ocnebam~ prezidentis parlamentisa da qarTveli xalxisaTvis mimarTvis ufleba am sakiTxze gaxada da-mokidebuli. Tavis mxriv, nacionaluri moZraoba, sakonstitucio iniciativis mxardaWeris sanacvlod, saqarTvelos da-savluri kursis kanonmdeblobiT dadas-turebas iTxovda.

parlamentma sagareo kursis ganmsazR-vreli rezolucia, umciresoba-umrav-lesobis konsesusiT, ukve miiRo, prezi-dents ki parlamentidan xalxisTvis jer ar miumarTavs. ivaniSvilis koalicia, am SemTxvevaSi, nacionalur moZraobaze mo-qnili aRmoCnda. rezoluciaze SeTanxme-biT maT burTi oponentis moedanze da-toves. yofil mmarTvel gunds, romelsac bolo sociologiuri kvlevebiT sapar-lamento TanafardobasTan SedarebiT be-vrad dabali reitingi, Sesabamisad ndobis mokrZalebuli mandati aqvs, politikuri manevrebisTvis mcire sivrce rCeba. isini Tavs destruqciuli oponirebis uflebas veRar miscemen. nacionalurma moZraobam unda daamtkicos, rom politikur ko-niunqturaze maRla dgas da saxelmwifo-

xuTSabaTis saparlamento sxdomam naTlad aCvena, rom eWvianma

politikosma ivaniSvilma mizans miaRwia _ nacionalurma

moZraobam bolo aTi wlis ganmavlobaSi saakaSvilisgan

damoukidebeli pirveli gadawyvetileba miiRo.

14 liberali . marti 2013 . № 129

mixeil saakaSvils unda

daverwmunebineT, rom

nacionaluri moZraoba

isev is monoliTuri

gundia, romelsac TviTon

marTavs, biZina ivaniSvi-

li ki Sefarulad, magram

guldasmiT amtkicebda

sapirispiros.

politika

brivad irjeba. mixeil saakaSvilTan er-Tad es faqtobrivad SeuZlebelia. biZina ivaniSvilma politikaSi mosvlisTanave ganacxada, rom is qveyanaSi `erTi kacis~ problemas xedavs da es erTi kaci mixeil saakaSvilia. amiT man nacionaluri mo-Zraobis manamde ualternativo lideri misive politikuri gundisgan Tavidanve gamijna.

xuTSabaTis saparlamento sxdomam na-Tlad aCvena, rom eWvianma politikosma ivaniSvilma mizans miaRwia _ naciona-lurma moZraobam bolo aTi wlis ganma-vlobaSi saakaSvilisgan damoukidebeli pirveli gadawyvetileba miiRo. rac ar unda amtkicon yofili mmarTveli gundis liderebma, `qarTuli ocnebis~ sareitin-go kenWisyraze Tanxmoba damarcxebuli metoqisadmi Tavaziani Jesti ufro iyo, vidre kompromisi.

dro gvaCvenebs iyo Tu ara gasuli sa-parlamento kvira saakaSvilis epoqis da-sasruli, magram dRes sruliad cxadia, rom daviT usufaSvilis saxiT saqarTve-loSi sruliad axali tipis politikosi daibada.

`me, rogorc parlamentis Tavmjdoma-res, miwevs gadawyvetilebis miReba sa-reitingo kenWisyrasTan dakavSirebiT. martivi ariTmetikaa, rom nacionaluri moZraobis gareSe parlamentSi sakons-titucio umravlesoba ver grovdeba~, _ mimarTa usufaSvilma sakuTari gundis we-vrebsa da kuTxeSi miyenebul oponentebs.

precedenti Seiqmna _ daviT usufaS-vilma moaxerxa politikur koniunqtu-raze maRla dadgoma. cxadia, rom mis am gadawyvetilebas ar miemxrobodnen sa-parlamento umravlesobis nacionaluri moZraobis mimarT yvelaze antagonis-turad ganwyobili wevrebi. sareitingo kenWisyris sawinaaRmdego gancxadeba biZina ivaniSvilmac gaakeTa marneulSi. man Tqva, rom esaubra parlamentis Ta-vmjdomares da `urCia~, rom kenWisyra am formiT ar Semdgariyo. es aris premier ivaniSvilis sakuTari gundis wevrisTvis sajarod gamoTqmuli pirveli Seusrule-beli rCeva.

xuTSabaTamde nacionaluri moZraobis sakonstitucio marcxi premier ivaniSvi-

lis piradi Rirsebis sakiTxad aRiqmebo-da. misi bolodroindeli ritorikidan gamomdinare, naklebad savaraudoa, rom mas sareitingo kenWisyriT nacionaluri moZraobis saxis SenarCunebaze ezruna.

yvela mxarisgan deklarirebulad um-niSvnelo es sakonstitucio cvlilebebi friad mniSvnelovani rom iyo, aSS-is elC-ma riCard norlandma iribad daadastura. is quTaisSi sagangebod Cavida, kenWisyras daeswro da mogvianebiT saelCos vebgver-dze gancxadebac gamoaqveyna:

`SeerTebuli Statebi ulocavs saqar-Tvelos liderebs, agreTve saparlamento umravlesobasa da umciresobas im formu-laze SeTanxmebas, romelmac parlaments saSualeba misca, pirveli mosmeniT mieRo kanonproeqti sakonstitucio reformis Sesaxeb,~ _ ewera gancxadebaSi.

reitinguli kenWisyris Semdeg pirveli sajaro gancxadeba premierma ivaniSvilma paraskevs, mTavrobis sxdomis dawyebamde gaakeTa: ~telefonze usufaSvils vesau-brebodi Sesvenebisas: vurCie, mxari daeWi-ra axirebisTvis, Tumca usufaSvils amis survili ar hqonda, rameTu kargad igrZ-noboda, isedac miviRebdiT im xmebis rao-denobas, rac saWiro iyo saknostitucio cvlilebebisTvis, magram me ratomRac ase vamjobine. es principulad CvenTvis ara-fers cvlida, cvlida mxolod maTTvis, rogorc maT warmoudgeniaT. yvelafers akeTebdnen, rom mieRwiaT am ucnaurobis-Tvis. auxsnelia dResac, rad undodaT am Ria karis mtvreva,~ _ uTxra man ministrebs.

qarTuli sajaro politikis gajansaReba didwilad imazea damokidebuli, Tu ramde-nad SeZlebs biZina ivaniSvili biznesidan gamoyolili `gadarCenis instinqtis~ daZ-levas da gundur TamaSs. is, ramac biznes-men ivaniSvils warmateba moutana, Sesa-Zloa, misi politikuri marcxis mizezi gaxdes. irakli alasanias magaliTi opti-misturi prognozis saSualebas naklebad gvaZlevs, magram politikosma ivaniSvilma gasuli wlis Semodgomaze epistolaruli movlinebidan dRemde bevri ram iswavla. 21 martidan is sxva mizanze unda gadaewyos _ Tavdapirveli misia _ mixeil saakaSvilis xelisuflebidan Camocileba, ukve Sesru-lebulia.

15liberali . marti 2013 . № 129

politika

celeri: "is ZaRlebi yefen, visac moxvda"

„liberals“ evropis saxalxo partiis saxeliT biZina ivaniSvilisTvis gagzavnili

werilis erT-erTi xelmomweri esaubreba.

germaneli qristian-demokrati ioahim celeri 2009 wlidan evroparla-

mentis saxalxo partiis fraqciis wevria. igi evroparlamentis sagareo

urTierTobaTa komitetis wevricaa. 2009 wlamde is berlinis TviTmmarTve-

lobaSi moRvaweobda. 60 wlis politikosma berlinis humboldtis universi-

tetSi 1977 wels lingvistis diplomi slavistikis ganxriT miiRo.

16 liberali . marti 2013 . № 129

politika

Tqven premier ivaniSvilisTvis gagzav-nili werilis erT-erTi xelmomweri xarT. ramdenad problematurad geCvenebaT viTa-reba saqarTveloSi?

werili ase mkacrad formulirebuli ar yofila. gakvirvebuli davrCi, rom aseTi mwvave gamoxmaureba mohyva Tavad premier-ministrisa da parlamentis Ta-vmjdomaris mxridan. erTi germanuli an-daza maxsendeba _ „is ZaRlebi yefen, vi-sac moxvda“.

saqarTveloSi cota xniT viyavi. rac me iq vnaxe da rasac me miamboben-xolme, ma-fiqrebinebs, rom marTalia saqarTvelom evropisken svla daiwyo, magram saparla-mento arCevnebis Semdeg winaaRmdegobebi gaCnda da SekiTxvac unda daisvas, azri aqvs Tu ara asocirebis SeTanxmebas. me amasTan dakavSirebiT Cemi eWvebi ukve ma-qvs.

konkretulad ras gulisxmobT?

vgulisxmob imas, rom isini, vinc axla Zalauflebas floben da sakuTar Tavs „qarTul ocnebas“ uwodeben, gansakuTre-biT premier-ministri, rogorc Cans, de-mokratiuli Tanacxovrebis gzas tovebs. aqve imasac vgulisxmob, rom qalaqebis arCeul merebs Tanamdebobidan devnian. saxelmwifo tele-radio mauwyeblobas premieris meuRlis televizias uerTe-ben. opoziciur politikosebs sxvadasxva formiT aiZuleben sakonstitucio cvli-lebebs dauWiron mxari da saprezidento arCevnebs xeli SeuSalon.

evrokavSiris gafarToebis sakiTxebSi

komisarma fulem CvenTan interviuSi Tqva, rom saqarTvelos axali mTavroba asoci-rebis xelSekrulebaze TanamSromlobs da zogierT sakiTxSi ufro swrafi progresic kia, vidre es aqamde iyo.

baton fules bevri sakiTxis mimarT po-zitiuri damokidebuleba aqvs. evropis samezoblo politikis axalgamoqveynebu-li angariSi gasuli wlebis STabeWdile-bebs moicavs. is oqtombris arCevnebamde viTarebas asaxavs.

saakaSvilis mTavrobasac akritikeben, rom, magaliTad, sasamarTlo sistema po-litizirebuli gaxada. arCevnebamde gamo-qveynda cixeSi wamebis videoebic.

video-kadrebma arCevnebze mniSvnelo-vnad imoqmeda. sazogado ukmayofilebac arsebobda. ivaniSvilma misTvis xelmisa-wvdomi saSualebebi gavlenis mosaxdenad gamoiyena. saakaSvilmac Secdomebi dauS-va. xelisuflebis gadanawilebis mxriv ufro drouli qmedebac iyo SesaZlebeli. Tumca warsulic unda gvaxsovdes. saqar-Tvelos saxelmwifoebriobis sul 20 wlis gamocdileba aqvs. aqve unda gavixsenoT ruseTTan 2008 wlis omi. Tumca saparla-mento arCevnebis Semdeg paradigmis cvla-ze saubaric SesaZlebelia. aseTi STa-beWdileba datova TbilisSi aRmosavleT TanamSromlobis samuSao jgufis wevreb-Tan Sexvedram. maTi toni stalinisturi funqcionirebis tons emTxveva. maTi si-tyvebiT, damnaSavem pasuxi unda agos.

konkretulad vis esaubreT?

vesaubre parlamentis Tavmjdomaris moadgile _ giorgi baramiZes, aseve par-lamentis Tavmjdomare _ daviT usufaS-vils, evrointegraciis ministrs aleqsi petriaSvilsa da sagareo saqmeTa minis-tris moadgiles _ daviT zalkaians. isi-ni ambobdnen, rom evropisken gzas eZeben. Tumca, rasac qmedebaSi vxedavT, amis sa-winaaRmdegoa.

roca warmovidgen ramdeni fuli miedi-neba saqarTveloSi evropis samezoblo politikis programis farglebSi, vxvdebi, rom maT amis dakargva ar undaT. axlave unda gadavwyvitoT, am partniorobis farglebSi ramden fuls davxarjavT. evroparlamentSi am mxriv erTi azri ar arsebobs. gansakuTrebiT samxreTevrope-li kolegebi miiCneven, rom aRmosavluri partnioroba ar muSaobs da upriani iqne-ba, Tu Cvens fuls Crdilo-afrikis sta-bilizaciisTvis davxarjavT. Cven, visac orientiri aRmosavleT evropisken gvaqvs aRebuli, es ar gvinda. magram aRmosavlu-ri partniorobis qveynebi namdvilad gvi-qmnian sirTuleebs.

17liberali . marti 2013 . № 129

samarTali

rogor dakompleqtdeba iusticiis sabWo?

zurab vardiaSvili

parlamenti `saerTo sasamarTloebis Sesaxeb~ kanonSi Sesatan cvlilebebs

ganixilavs, cvlilebebis erT-erTi umTavresi nawili umaRlesi iusticiis sabWos

dakompleqtebis wess exeba.

iniciativaaxali sakanonmdeblo iniciativa ius-

ticiis saministrom moamzada, misi da-mtkicebis SemTxvevaSi sabWoSi parlamen-tis deputatebi aRar Sevlen, Tumca, mas isev uzenaesi sasamarTlos Tavmjdomare uxelmZRvanelebs. iusticiis ministris moadgilis sandro baramiZis TqmiT, pi-radad TviTon amis winaaRmdegia, magram radgan wesi konstituciiTaa gansazR-vruli, ucvleli darCeba.

axali kanonproeqtis mixedviT prezi-denti sakuTar warmomadgenlebs veRar daniSnavs, parlamenti ki wevrebs ara sakuTari rigebidan, aramed ZiriTadad arasamTavrobo da samecniero wreebidan airCevs.

icvleba iusticiis sabWos rva mosa-marTle wevris arCevis wesic. dRemde moqmedi kanonmdeblobiT, mosamarTleTa konferenciaze rva mosamarTlis kandi-daturis dasaxelebis ufleba mxolod uzenaesi sasamarTlos Tavmjdomares

hqonda. am kandidatebs Semdeg kenWs mo-samarTleTa konferencia uyrida.

axali kanonproeqtis Tanaxmad, kandi-daturis dasaxeleba mxolod uzenaesi sasamarTlo Tavmjdomaris prerogativa aRar iqneba da amis gakeTeba mosamar-TleTa konferenciaze damswre nebis-mier wevrs SeeZleba.

amave dros mosamarTleTa konferen-ciis mier arCeuli wevri ar SeiZleba iyos sasamarTlos Tavmjdomare, Ta-vmjdomaris moadgile, kolegiis an pa-latis Tavmjdomare.

kanonproeqtis ZalaSi SesvlisTanave iusticiis umaRlesi sabWos axlandeli Semadgenlobas uflebamosileba Seuwy-deba, rac umciresobis warmomadgenelTa azriT, arasworia. isini miiCneven, rom cvlilebebi etapobrivad unda ganxor-cieldes da mmarTveli gundis Secvla avtomatur reJimSi sasamarTlo xelisu-flebis cvlilebas ar unda niSnavdes.

sxvagvarad fiqrobs sandro baramiZe:

kanonproeqtis ZalaSi

SesvlisTanave iusti-

ciis umaRlesi sabWos

axlandel Semadgenlo-

bas uflebamosileba

Seuwydeba, rac umcire-

sobis warmomadgeneTa

azriT, arasworia. isini

miiCneven, rom cvlile-

bebi etapobrivad unda

ganxorcieldes da mmar-

Tveli gundis Secvla

avtomatur rejimSi

sasamarTlo xelisufle-

bis cvlilebas ar unda

niSnavdes.

18 liberali . marti 2013 . № 129

samarTali

is axali kanonis amoqmedebisTanave Zveli wevrebis Secvlas logikur gadawyveti-lebas uwodebs. misi TqmiT, axali kanon-proeqti Zvelisgan sruliad gansxvave-bul pirobebs adgens: `manamde sabWos wevrebis arCevis wesi arademokratiuli iyo. uzenaesis Tavmjdomare, romelic amave dros sabWos Tavmjdomarecaa, mo-samarTleTa konferenciis administra-ciuli komitetis Tavmjdomarec, aseve xelmZRvanelobs mosamarTleTa konfe-rencias da iusticiis umaRles skolas, aseT adamians kandidatebis dasaxele-bis eqskluziuri ufleba hqonda. amas daamateT isic, rom mosamarTleebi Ria kenWisyriT irCevdnen am kandidatebs. aseTi wesi erT adamians aZlevda ufle-bas, aerCia axali mosamarTleebi saku-Tari Sexedulebisamebr, emarTa mTeli sasamarTlo sistema. Cven amis Sesacvle-lad viRvaweT da ratom iqneba normalu-ri, rom Zveli wevrebi darCnen?!~

baramiZis TqmiT, marTalia, sabWos Zvel wevrebs uflebamosileba kanonis ZalaSi SesvlisTanave SeuwydebaT, magram wyvetis Tavidan asacileblad isini movaleobis Sesrulebas manamde gaagrZeleben, vidre sabWos axal wevrebs ar airCeven.

kanonmdeblobamoqmedi kanonmdeblobiT, iusticiis

umaRlesi sabWo 15 wevrisgan Sedgeba. am Semadgenlobis naxevarze mets _ rva wevrs _ uzenaesi sasamarTlos Tavmjdo-maris wardginebiT mosamarTleebi ir-Ceven, sam maTgans _ parlamenti. sabWos SemadgenlobaSi avtomaturad Sedis iu-ridiul sakiTxTa saparlamento komite-tis Tavmjdomare. sabWoSi prezidents mis mier daniSnuli 2 wevri warmoadgens. sasamarTlos umaRles administraciul organos saTaveSi uzenaesi sasamarTlo Tavmjdomare udgas.

wevrebis uflebamosilebis vada oTxi welia. garda sabWos mdivnisa, romelsac sami wliT irCeven. mdivans uzenaesi sa-samarTlos Tavmjdomaris davalebiT ius-ticiis sabWos Tavmjdomareobac SeuZlia.

iusticiis sabWo 1997 wlis 13 ivniss Seiqmna, maSin, rodesac parlamentma `sa-erTo sasamarTloebis Sesaxeb~ kanoni

evropuli komisia samar-

Tlis meSveobiT demokratiis

dasacavad, cnobili rogorc

veneciis komisia, 1990 wels

daarsda. is konstituciur

sakiTxebSi evropis sabWos da-

moukidebeli sakonsultacio

organoa. komisiis gadasinju-

li wesdeba 2002 wlis 21 Tebervals miiRes. wesdebis Tanaxmad,

komisia Semdeg miznebs emsaxureba: monawile qveynebis samar-

Tlebrivi sistemis aRqmis gaZliereba am sistemaTa daaxloebis

mizniT; demokratiuli institutebis saqmianobiT warmoSobili

problemebis ganxilva, maTi gamyareba da ganviTareba. adamianis

uflebaTa da samarTlis (kanonis) uzenaesobis principebis

dacva komisiis mier oTxi mimarTulebiT xorcieldeba: konsti-

tuciuri samarTlis sferos xelSewyoba; arCevnebi da refe-

rendumebi, sakonstitucio sasamarTloebTan TanamSromloba;

kvlevebisa da seminarebis Catareba.

mosamarTleTa konferencia:

a) irCevs administraciuli komitetis Semadgenlobas;

b) uzenaesi sasamarTlos Tavmjdomaris wardginebiT

irCevs saqarTvelos iusticiis umaRlesi sabWos mdivansa da

sabWos sxva wevrebs;

g) uzenaesi sasamarTlos Tavmjdomaris wardginebiT saqar-

Tvelos saerTo sasamarTloebis mosamarTleTa sadiscipli-

no kolegiis SemadgenlobaSi irCevs saqarTvelos iusticiis

umaRlesi sabWos mosamarTle wevrebs;

d) amtkicebs saqarTvelos mosamarTleTa konferenciis

qartiasa da reglaments;

e) ismens saqarTvelos mosamarTleTa konferenciis

xelmZRvanelisa da saerTo sasamarTloebis departamentis

Tavmjdomaris yovelwliur angariSebs am organoTa muSaobis

Sesaxeb;

v) axorcielebs kanoniT, saqarTvelos mosamarTleTa kon-

ferenciis qartiiTa da reglamentiT gaTvaliswinebul sxva

uflebamosilebebs;

z) saqarTvelos iusticiis umaRlesi sabWos wardginebiT

iRebs samosamarTlo eTikis wesebs.

saqarTvelos mosamarTleTa konferencia moiwveva weliwa-

dSi erTxel mainc. riggareSe konferencia moiwveva adminis-

traciuli komitetis iniciativiT an saqarTvelos saerTo

sasamarTloebis mosamarTleTa erTi mexuTedis werilobiTi

moTxovniT. saqarTvelos mosamarTleTa konferenciis rigga-

reSe sxdoma tardeba mxolod gansazRvruli dRis wesrigiT

da ixureba misi amowurvisTanave.

saqarTvelos mosamarTleTa konferenciis sxdoma Riaa. mo-

samarTleTa konferenciis gadawyvetileba miiReba sxdomaze

damswreTa xmebis umravlesobiT.

veneciis komisia

19liberali . marti 2013 . № 129

samarTali

daamtkica. iusticiis sabWo swored am kanonis mniSvnelovani siaxle iyo, mis funqciebSi mosamarTleTa Tanamdebo-bebze daniSvna, gaTavisufleba, sakva-lifikacio gamocdebis organizeba, re-formebisTvis winadadebebis SemuSaveba da sxva movaleobebi Sedioda.

iusticiis sabWom mravali sakanonmde-blo cvlileba gaiara. Tavdapirvelad is 12 wevrisgan Sedgeboda, 2004 wels ganxorcielebuli clilebis Tanaxmad es raodenoba cxramde Semcirda, erTi wlis Semdeg Tvrametamde gaizarda, 2006 wels kidev erTi wevri daemata, Tumca wlis bolos 15-mde Semcirda.

Tavdapirvelad `qarTuli ocneba~ sa-ministros iniciativis kanonad qcevas Cqarobda, da 20 dekembers parlamentma is pirveli mosmeniTac ki miiRo, Tumca Semdgomi procedurebi SeCerda. xelisu-fleba daTanxmda, rom veneciis komisiis rekomendaciebs dalodeboda. komisiam daskvna 11 marts gamoaqveyna.

daskvna veneciaSiveneciis komisia, konstituciur saki-

TxebSi evropis sabWos sakonsultacio organoa. is damoukidebeli eqsperte-bisgan Sedgeba.

veneciis komisiam Tavis daskvnaSi is oTxi ZiriTadi mimarTuleba gamoyo, romlebsac gaumjobesebisken gadadgmul nabijad miiCnevs, esenia: _ prezidentis warmomadgenlobis gauqmeba, mosamar-TleTa konferenciis arCevani Tavad mo-samarTleebis SeTavazebiT, parlamentis mier sabWoSi arapolitikosebis wardge-na da sabWos wevrebis arCevis faruli kenWisyris gza.

`Tumca, im SemTxvevaSic ki, Tu ius-ticiis umaRlesi sabWos amJamindeli Semadgenloba aradamakmayofileblad gamoiyureba, veneciis komisiis reko-mendaciaa, rom wevrebma daasrulon Ta-vianTi uflebamosilebis vada,~ _ askvnis komisia.

komisia im precendentis safrTxes iTvaliswinebs, romelze dayrdnobiTac nebismier axal xelisuflebas cduneba eqneba sabWos uflebamosileba vadaze adre Seuwyvitos.

Sefasebebikomisiis am daskvnas yofili saxalxo

damcveli giorgi tuRuSic gamoexmaura, is amJamad organizacia `saqarTvelos demokratiul iniciativas~ xelmZRvane-lobs.

`iTvaliswinebs ra veneciis komisiis wvlils, romelic am avtoritetul or-ganos ukve araerTi welia Seaqvs saqar-Tvelos kanonmdeblobis srulyofis saqmeSi, "saqarTvelos demokratiuli iniciativa" miiCnevs, rom saqarTvelos parlamentma gadawyvetilebis miRe-bis procesSi aucileblad unda miiRos mxedvelobaSi is mniSvnelovani SeniSv-nebi da rekomendaciebi, romlebic asa-xulia zemoaRniSnul daskvnaSi, raTa xeli Seuwyos saqarTvelos sasamarTlo sistemis dagegmili reformis Sesabami-sobas demokratiul standartebTan da gaaZlieros aRniSnuli iniciativis le-gitimacia,~ _ vkiTxulobT specialur gancxadebaSi.

parlamentis iuridiuli komitetis Tavmjdomare vaxtang xmalaZe iusticiis sabWos dakompleqtebis wesTan dakavSi-rebiT veneciis komisiis rekomendacias araTanamimdevruls uwodebs:

`komisias, prezidentisa da parlamen-tis warsadgen wevrebs vadaze adre rom uwydeba uflebamosileba amis sawinaaR-mdego erTi sityvac ki ar uTqvams. sa-magierod mosamarTle wevrebze ambobs, rom es kargi ar aris. komisiis azriT ,garkveuli memkvidreoba unda SenarCun-des, raTa sabWos wevrebisTvis ufleba mosilebis Sewyveta saSiS precendentad ar iqces. Tumca iqve ambobs rom aqamde arsebuli wesi demokratiuli ar iyo, da axali wesi Zalian kargia.

Tu maincdamainc precendentzea sau-bari, ratom exeba mxolod im rvas da ara sxva wevrebs? sad aris logika?~ _ ambobs xmalaZe.

misi azriT, sakanonmdeblo cvlile-bebi im process uwyobs xels, `romlis mixedviTac damoukidebeli, samarTlia-ni sasamarTlos miReba gvsurs. es Ti-Toeuli moqalaqisTvis imis garantiaa, rom maT saqmeebs samarTlianad ganixi-laven~.

`aseTi wesi erT

adamians aZlevda

uflebas, aerCia axali

mosamarTleebi sakuTari

Sexedulebisamebr,

emarTa mTeli sasamar-

Tlo sistema. Cven amis

Sesacvlelad viRvaweT

da ratom iqneba norma-

luri, rom Zveli wevrebi

darCnen?!~

20 liberali . marti 2013 . № 129

ekonomika

qarTuli SeRavaTebi

Cinur "pepelas"

giorgi WeiSvili

2015 wlis axalgazrduli olimpiuri festivalisTvis Tbilisis zRvis mimdebare

teritoriaze olimpiuri soflisa da kompleqsis mSeneblobis Sesaxeb statia

Jurnal „liberalis“ 2013 wlis 4-10 martis nomerSi gamoqveynda. statiis dabeWdvis

Semdeg mopovebuli dokumentebis mixedviT irkveva rom kompania, romelic olimpiur

soflis kompleqssa da Tavisufal industriul zonas aSenebs, saxelmwifos mxridan

araerTi SeRavaTiT sargeblobs.

hualingis saerTaSoriso specialuri ekonomikuri zonis proeqtis kontrolis detaluri sqema

22 liberali . marti 2013 . № 129

ekonomika

Tbilisis zRvis mimdebare terito-riaze olimpiuri soflis garda, Cinuri korporacia „xualingi“ saerTaSoriso specialuri ekonomikuri zonis mSene-blobasac gegmavs. saqarTvelos yofil mTavrobasTan proeqtze xelSekruleba 2012 wlis 30 marts gaformda.

kompania „Hualing International Special Economic Zone“-is mier momzadebul vide-orgolSi, Tbilisis zRvaze, 420 heqtar-ze dagegmili proeqtis konceptualuri sqemaa asaxuli, aqve aRniSnulia, rom _ „xualingis” saerTaSoriso specialuri ekonomikuri zona, romelic regionuli, ekonomikuri ganviTarebisa da momava-li urbanuli zrdisken aris mimarTuli, axal saerTaSoriso regionul komer-ciul savaWro centrad unda gadaiqces“.

kompleqsis mSeneblobis sakiTxsa da 126 aTasi Cinelis Camosaxlebis Temas mediasa Tu internetSi araerTi gamox-maureba mohyva, yofili xelisuflebis mier Cinur korporaciasTan gaforme-bulma xelSekrulebam kiTxvebi axali samTavrobo gundis wevrebsac gauCina.

Tbilisis zRvis mimdebare teritoria-ze mimdinare mSeneblobis Sesaxeb saqar-Tvelos ekonomikis ministrma, giorgi kvirikaSvilma ganacxada, rom am saki-Txze saministros samuSaoebi ar hqonda dasrulebuli, Tumca korporacia „xua-lingTan“ gaformebul konraqtSi iseTi muxlebi iyo, romlebic kiTxvebs aCenda _ „kontraqtis zogierTi muxli piradad me ar mowmons, Tumca ver vityvi rom es aris safuZveli rigi qmedebebisa. kon-traqtiT gaTvaliswinebuli pirobebi ganxilvis stadiaSia da dRes me rom va-formebde am xelSekrulebas, gacilebiT sxvagvari pirobebiT movawerdi kontra-qts xels“.

kompleqsis mSeneblobis Temas sakre-bulos fraqcia „qarTuli ocneba _ de-mokratiuli saqarTvelos“ Tavmjdomare zaza gabuniac gamoexmaura. zaza gabunia Tbilisis sakrebulos 2012 wlis ivnisis gadawyvetilebaze saubrobda da aRniS-navda, rom am gadawyvetilebiT Cinuri kompania gadasaxadebisgan 5 wlis ganma-vlobaSi Tavisufldeboda, saqmianobis meeqvse wlidan ki mxolod mizeruli

Tanxis gadaxda uwevda. proeqtTan dakavSirebiT gaCenil ki-

Txvebs korporacia „xualingis“ sazoga-doebasTan urTierTobis menejerma upa-suxa. TinaTin SiSinaSvili ambobda, rom samSeneblo nebarTvis aRebasTan dakav-SirebiT korporacias aranairi SeRava-Tebi ar hqonda da arc gadasaxadebisgan iyo gaTavisuflebuli _ „Cveulebrivad vibegrebiT da yvela gadasaxads vixdiT. erTaderTi SeRavaTi mxolod olimpiu-ri soflis mSeneblobisTvis Semotanil masalaze vrceldeba“, _ aRniSnavda kor-poracia „xualingis“ sazogadoebasTan urTierTobis menejeri.

Jurnal „liberalis“ 126-e nomer-Si statiis (Cinuri „pepela“ Tbilisis zRvaze) gamoqveynebis Semdeg mopove-buli dokumentebis mixedviT irkveva, rom kompania, romelic Tbilisis zRvaze olimpiur sofelsa da Tavisufal in-dustriul zonas aSenebs, araerTi SeRa-vaTiT sargeblobs.

2012 wlis 15 maiss, saqarTvelos pre-zidentis mier xelmowerili kanonis _ „olimpiuri moZraobis xelSewyobis Sesaxeb“ me-3 muxlSi weria, rom xel-SekrulebiT gaTvaliswinebul terito-riaze investors ufleba aqvs Seqmnas Tavisufali industriuli zona, sabaJo sawyobi, specialuri savaWro zona da xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli sxva obieqtebi; aseve, isargeblos saqarTve-los kanonmdeblobiT gansazRvruli ga-dasaxadebiT dabegvris SeRavaTiani re-JimiT.

amave kanonis me-5 muxlSi, romelic investorisa da kontraqtoris gadasaxa-debiT dabegvras exeba, aRniSnulia, rom investori xelSekrulebiT gaTvaliswi-nebuli mSeneblobis dawyebidan 10 wlis ganmavlobaSi Tavisufldeba: damatebuli Rirebulebis gadasaxadisa da importis gadasaxadisgan _ xelSekrulebiT gaTva-liswinebuli mSeneblobisTvis saWiro samSeneblo da dekoraciuli masalebis, manqana-danadgarebis, avtosatranspor-to saSualebebis (garda msubuqi avto-satransporto saSualebebisa) da sxva meqanikuri mowyobilobebis importisas; aseve olimpiuri festivalis dawyebamde

23liberali . marti 2013 . № 129

ekonomika

olimpiuri soflisa da olimpiadis (maT Soris, olimpiadis axalgazrduli fes-tivalis) organizebisTvis aucilebeli sxva damxmare nagebobebisa da xelSekru-lebiT gaTvaliswinebuli xuTvarskvla-viani sastumros srulyofili funqcio-nirebisTvis saWiro inventaris, avejisa da sxva mowyobilobebis (saqarTvelos mTavrobis mier gansazRvruli siis mi-xedviT) importisas.

mSeneblobis dawyebidan 10 wlis ganma-vlobaSi investori Tavisufldeba moge-bis gadasaxadis da dividendis gadaxdis wyarosTan dabegvrisgan, xelSekrule-biT gaTvaliswinebuli saqmianobis na-wilSi.

amave muxlis 3 punqtis mixedviT, xel-SekrulebiT gaTvaliswinebuli saqmia-nobis farglebSi saqarTveloSi Sesyi-dul saqonelze/momsaxureba gadaxdili damatebiTi Rirebulebis gadasaxadi saqarTvelos finansTa ministris mier dadgenili wesiT, investors ubrundeba.

saqarTvelos kanoni „olimpiuri mo-Zraobis xelSewyobis Sesaxeb“, olim-piuri soflis mSeneblobis dawyebidan 5 wlis ganmavlobaSi investors qone-bisa da miwaze qonebis gadasaxadebis-gan aTavisuflebs. aseve, kontraqtori xelSekrulebiT gaTvaliswinebul miwis nakveTze samSeneblo samuSaoebis gan-xorcielebis Sedegad investorisgan mi-Rebuli/misaRebi anazRaurebis nawilSi Tavisufldeba mogebis gadasaxadisgan mSeneblobis dawyebidan 10 wlis ganma-vlobaSi.

meore gadawyvetileba, romelic olim-piuri moZraobis xelSewyobis mizniT adgilobrivi gadasaxadis _ qonebis da miwaze qonebis gadasaxadis ganakveTis dadgenas exeba, Tbilisis sakrebulom 2012 wlis 29 ivniss miiRo.

dokumentis mixedviT, olimpiuri so-flis mSeneblobis dawyebidan me-6 wels investori qonebis gadasaxadis 0,2%-s ixdis, me-7 wels _ 0,3%-s, me-8, me-9 da me-10 wels ki 0,4%-s. olimpiuri soflis mSeneblobis dawyeidan 10 wlis Semdeg investori qonebis gadasaxadis 1%-s ixdis.

gadawyvetilebaSi, romelsac sakrebu-

los Tavmjdomare _ zaal samadaSvili awers xels, aRniSnulia, rom olimpiu-ri soflis mSeneblobis da olimpiadis organizebis mizniT, saqarTvelos mTa-vrobas, q.Tbilisis meriasa da ss „Hua-

„Cveulebrivad vibe-

grebiT da yvela gadasa-

xads vixdiT. erTaderTi

SeRavaTi mxolod olim-

piuri soflis mSene-

blobisTvis Semotanil

masalaze vrceldeba“, _

aRniSnavda korporacia

„xualingis“ sazogado-

ebasTan urTierTobis

menejeri.

24 liberali . marti 2013 . № 129

ekonomika

ling International Special Economic Zone“, ss „RYILONG INDUSTRIAL INVESTMENT” da ss „fand invesTmenTs“ Soris 2012 wlis 30 marts gaformebuli miwis nasyidobis da investirebis Sesaxeb xelSekrulebiT

gansazRvrul q.Tbilisis sazRvrebSi ar-sebul miwis nakveTebze, olimpiuri so-flis mSeneblobis dawyebidan me-6 wels, investori miwaze qonebis gadasaxadis im droisTvis arsebuli Sesabamisi gadasa-

fo

to l

evan

xer

xeul

iZe

25liberali . marti 2013 . № 129

ekonomika

xadis 20%-s ixdis, me-7 wels 30%-s, me-8, me-9, me-10 wels ki 40%-s. olimpiuri soflis mSeneblobis dawyebidan 10 wlis Semdeg, investori ixdis im droisTvis arsebul miwaze qonebis gadasaxadze Se-darebiT dabal tarifs.

„saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociaciis“ iuristis, beqa doWviris TqmiT, saqarTvelos kanoni „olimpiuri moZraobis xelSewyobis Sesaxeb“, inves-tors mSeneblobis dawyebidan 10 wlis ganmavlobaSi damatebiTi Rirebulebis da importis gadasaxadisgan, aseve di-videndis gadaxdis wyarosTan dabegvri-sagan da xelSekrulebiT gaTvaliswi-nebuli saqmianobis nawilSi mogebis gadasaxadisgan aTavisuflebs.

„aRniSnul SemTxvevaSi, saxelmwifo in-vestors seriozul SeRavaTs uwevs. dRg 18%-s Seadgens, amis CaTvlas kompanias finansTa ministri ukeTebs, anu Tanxas saxelmwifo ukan abrunebs. mogebis ga-dasaxadi 15%-ia, rac dividendiTurT, jamSi 20% gamodis. sakrebulos gada-wyvetilebis bolo punqti bundovania _ gaurkvevelia, ras niSnavs SedarebiT da-bali tarifi. vfiqrob, es sakiTxi ukve gansazRvruli unda yofiliyo. zogadad rom vTqvaT, Tu saxelmwifos masStabu-ri proeqtis ganxorcieleba unda, ver vxvdebi, ratom unda iyos es informa-cia gasaidumloebuli, roca SeiZleba rom qveyanaSi sxva investorebic Semo-vidnen, an viRac sxvam ukeTesi pirobebi SemogTavazos. saqmis masalebze wvdoma ar maqvs, Tumca calsaxaa, rom saxelmwi-fos nebismieri organo, romelic gada-wyvetilebas iRebs, valdebulia es gada-wyvetileba daasabuTos“, _ ambobs beqa doWviri.

adgilobrivi kompaniis warmomadgen-lebi miiCneven, rom rodesac saxelmwi-fo ucxour investors aseT SeRavaTian pirobebs uqmnis, amiT adgilobrivi kom-paniebi zaraldeba.

`olimpiuri sofeli imdenad pataraa, rom im patara monakveTisTvis saxelmwi-fo amxela daTmobaze ar unda midiodes. yvela is plusi, rac zogadad inves-ticias mohyveba-xolme, am konrketul SemTxvevaSi ugulebelyofilia. erTi

mxriv, investicia Semovida, magram re-alurad es Tanxa ivnestors ukan dau-brunda. aseTi SeRavaTebis dawesebisas saxelmwifos pozicia ar iyo swori, amis gakeTeba ar SeiZleboda.”

Tavisufali industriuli zonis gan-martebisas, ekonomikis doqtori, pro-fesori soso arCvaZe aRniSnavs, rom quTaissa Tu Tbilisis zRvis mimdebare teritoriaze Tavisufali industriu-li zonis Seqmnis pirobebSi, obieqtTan urTierToba ise yalibdeba, rogorc ucxoel savaWro partniorTan; zona saqarTvelos ekonomikur-geografiul--administraciul sivrceSi mdebareobs, Tumca samarTlebrivad, saqonlis iq Se-tana _ eqsportad, gamotana ki importad iTvleba.

„SeRavaTebi, rasac am kompanias aZle-ven, investoris dainteresebisTvis keT-deba, magram xSirad ikveTeboda wina xe-lisuflebis xelwera _ mTavari iyo gamoCeniliyo, rom raRac efeqtur na-bijs dgamdnen, magram saiT iyo es nabi-ji gadadgmuli, es ar iyo mniSvnelova-ni. Tu qveynis ekonomikaSi iseTi xvreli gaCnda, saidanac ekonomikurad gansxva-vebuli wnevis moZraoba moxdeba, aman SeiZleba savalalo Sedegi gamoiRos. Tavisufali industriuli zonis Ziri-Tadi principi is aris, rom is Tavisu-falia da mis Sida buRalteriaSi ar ve-reviT, magram gamomavali parametrebi, is, rac qveynis mimdinare ekonomikur cxovrebasa da socialur stabiluroba-ze axdens gavlenas, aucileblad unda iqnas mxedvelobaSi miRebuli. Cven ar gvinda mxolod carieli Senoba-nagebo-bebi da moednebi, Cven gvinda rom ga-rkveuli dasaqmeba adgilobrivma samu-Sao Zalamac hpovos da ar moxdes ise, rogorc rikoTis uReltexilze gvira-bis remontisas, sadac mxolod Cinelebi iyvnen dasaqmebulni. rac Seexeba sakre-bulos gadawyvetilebis bolo punqts, fraza _ SedarebiT dabali gadasaxadi bundovania da manevris saSualebas to-vebs. Tu kanonSi mkafiod ar aris gawe-rili raRac moTxovna, es korufciis-Tvis noyier niadags qmnis“, _ ambobs soso arCvaZe.

`olimpiuri sofeli

imdenad pataraa, rom im

patara monakveTisTvis

saxelmwifo amxela

daTmobaze ar unda mi-

diodes. yvela is plusi,

rac zogadad investi-

cias mohyveba xolme, am

konrketul SemTxvevaSi

ugulebelyofilia.~

26 liberali . marti 2013 . № 129

ekonomika

sesxTan TamaSi

manana vardiaSvili

komerciul bankebTan, kerZo ipoTekarebsa

da mikrosafinanso organizaciebTan qonebis

uzrunvelyofiT dadebuli sasesxo xelSekrulebis

darRvevis gamo 2012 wels sacxovrebeli bina 718-ma

ojaxma dakarga. gadauxdeli valis gamo sakuTari

saxlidan gamosaxleba amJamad 500 ojaxs emuqreba.

sadarbazoSi, odesRac TeTrad SeRebil xis karTan ramdenime CanTa, qvabebiT savse didi yuTi da sabWoTa saqarTveloSi gamo-cemuli wignebis didi Sekvra devs. iqve xis skamze SavebSi Cacmuli, moxuci qali zis, er-Tianad caxcaxebs da Tavs damtydar ubedu-rebaze tiriliT yveba. „Cemma disSvilma moma-tyua, bina gamiyida da quCaSi damtova. xeli mqonda motexili. miTxra, Seni mkurnalo-bisTvis saWiro sabuTebs vagroveb da xeli momiwereo. Turme sesxis aRebaze momawerina xeli. ar vici ramdeni isesxa, an saidan. Ce-mTvis araferi uTqvams. bina rom gamiyides, maSin gavige, roca erT dRes axalgazrda qali movida policielebTan erTad da bi-nis dacla momTxova. aRmasrulebeli orjer iyo mosuli. bins daclaze uari vTqvi. axlac motyuebiT gamiyvanes saxlidan, viTom saq-mis gasarkvevad. movedi da Cemi bargi gareT damxvda. nawili sardafSi CautaniaT, karze saketi Secvlilia da veRar Sevdivar. me ra-tom gamiyides bina? fuli vinc aiRo, pasuxic imas mohkiTxon. arsad ar waval. an samarTals vipovi, an aq movkvdebi, magram arsad ar wa-val“, _ ambobs 86 wlis neli e-Svili.

„deidas quCaSi xom ar davtoveb? CemTan waviyvan. me misi meurve da erTaderTi me-mkvidre var. mesmis misi, ganerviulebulia, magram sxva gamosavali ar mqonda“, _ am si-tyvebiT imarTlebs Tavs mezoblebis winaSe eka, nelis disSvili. is 50 wlis aris. ambobs, rom finansuri problemebisa da samsaxuris dakargvis gamo kerZo ipoTekarisgan aRebuli

sesxis dafarva veRar moaxerxa da deidis bi-nasTan erTad sakuTari binac dakarga. ojax-Tan erTad axla naqiraveb, oroTaxian binaSi cxovrobs. ekas msgavsad ipoTekuri sesxis gamo saqarTveloSi bina aseulobiT adamianma dakarga.

„SegviCereT gamosaxlebebi“, „batono biZi-na, Tqveni imedi gvaqvs“, „dabalprocentiani grZelvadiani kreditebi“, _ aseTi Sinaarsis transparantebiT aqciebi quTaisSi, parla-mentis SenobasTan da premier-ministr biZina ivaniSvilis saxlTan permanentulad imarTeba.

kerZo ipoTekarebTan,

bankebTan da mikrosafi-

nanso organizaciebTan

qonebis uzrunvelyo-

fiT dadebuli sasesxo

xelSekrulebis darR-

vevis Sedegad ubinaod

darCenil mosaxleobas

„qarTuli ocneba“

daxmarebas 2012 wlis

saparlamento arCevne-

bis win dahpirda. Tumca,

dapireba dapirebad

darCa.

28 liberali . marti 2013 . № 129

ekonomika

kerZo ipoTekarebTan, bankebTan da mi-krosafinanso organizaciebTan qonebis uzrunvelyofiT dadebuli sasesxo xel-Sekrulebis darRvevis Sedegad ubinaod darCenil mosaxleobas „qarTuli ocneba“ daxmarebas 2012 wlis saparlamento arCe-vnebis win dahpirda. Tumca dapireba da-pirebad darCa. premier-ministrma aRiara, rom ipoTekuri kreditebiT gamowveuli problemebis mogvareba arc ise martivi aRmoCnda: „ipoTekuri sesxebis problemas-Tan dakavSirebiT ver dagpirdebiT, rom

did Sedegebs miviRebT. procesi rTulia. Zalian did Tanxebzea saubari, bankebic ga-Wedili arian. xSirad Cems saxlTanac mxvde-bian dazaralebulebi. aRar vici, rogorc moviqce. ver dagpirdebiT, rom did Sede-gebs miviRebT, rac ufro Rrmad SevdivarT am procesSi, miT ufro rTuli situaciaa“, _ ganacxada biZina ivaniSvilma regionul mediasTan Sexvedraze. premier-ministri am-bobs, rom ipoTekuri kreditebiT gamowveu-li problemebis sruli mogvarebisTvis sa-Wiro Tanxa biujetSi ar aris. garda amisa,

29liberali . marti 2013 . № 129

ekonomika

process mikrosafinanso organizaciebis simravlec aferxebs.

aRsrulebis erovnuli biuros informa-ciiT, gasul wels saqarTveloSi sakuTari binidan 111 ojaxi gamoasaxles, auqcionze ki 718 sacxovrebeli bina da 961 miwis nakveTi (masze mimagrebul Senoba-nagebobebTan er-Tad) gaiyida. 2013 wlis pirvel or TveSi au-qcionze ukve 132 bina gasxvisda. gadauxdeli valis gamo sakuTari saxlidan gamosaxleba kidev 500 ojaxs emuqreba. am ojaxebis naxe-vari komerciuli bankebis, naxevari ki kerZo ipoTekarebis klientia.

premier-ministris davalebiT, iusticiis saministroSi ipoTekis samarTalze momuSave jgufi Seiqmna, romelic sakiTxis mogvare-bis SesaZlo meqanizmebis Seqmnaze muSaobs. „mevaxSeebs dauwesdebaT mkacri regulaciebi imisTvis, rom sxvadasxva sesxis xelSekrule-bebis gaformeba iseTi advili ar iyos, ro-gorc dRes aris. regulaciebi gamkacrdeba Sesabamis organizaciebTan da bankebTan Tana-mSromlobis fonze. am mxriv notariusis ro-lic unda gadaixedos. mTavari samuSao gvaqvs Cvens moqalaqeebTan, romlebsac uwevT sesx-Tan TamaSi ukiduresi gaWirvebis gamo. unda mivaRwioT imas, rom kerZo ipoTekarebma ve-Rar isargeblon sesxis amRebis umweobiT. amJamad, kerZo ipoTekarebze modis ipoTekis bazris 34%, rac Zalian didi maCvenebelia da mis ukan didi ojaxuri tragediebia. gvinda, rom qveyanaSi waxalisebuli iyos kerZo ini-ciativa, magram ar davuSvebT imas, rom xde-bodes adamianebis gaubedureba. mosaxleoba mevaxSeebisagan kanoniT unda iyos daculi“, _ acxadebs iusticiis ministri Tea wulukiani.

postsabWoTa sivrceSi yvelaze Zviri ipo-Tekuri sesxebi ukrainasa da saqarTvelo-Sia. ruseTSi komerciuli bankebi ipoTekuri sesxebs wliur 11,6-12,5%-ad gascemen, ukrai-naSi _ 17,8-20,3%-ad, xolo azerbaijanSi 11-13%-ad. rac Seexeba saqarTvelos, aq moqmedi 19 bankidan ipoTekur sesxebs mxolo 9 banki gascems, sesxebi wliuri saprocento ga-nakveTi 12%-dan 22%-mde meryeobs.

bankSi kreditis aRebisas momxmarebeli iZulebulia aiRos sicocxlis da binis da-zRveva, rac sesxs damatebiT 1-2%-iT aZvire-bs. klienti ixdis aseve, sesxis aRebis, binis Sefasebis, angariSis momsaxurebis, sajaro reestridan qonebis amonaweris da sakredi-

to istoriis „kredit infoSi“ gadamowmebis sakomisioebs, rac Tavis mxriv kidev ufro aZvirebs sesxs da zrdis mis asaRebad saWiro proceduris xangrZlivobasac. mikrosafi-nanso organizaciebsa da kerZo ipoTekarebs ufro martivi procedurebi aqvT da sesxsac ufro mokle droSi gascemen, Tumca bankeb-Tan SedarebiT bevrad ufro maRal procent-Si. amitom moqalaqeTa is nawili, romelsac sesxis aReba Zalian eCqareba da Tan arc sta-biluri saxelfaso Semosavali aqvs, swored mikrosafinanso organizaciebsa da kerZo ipoTekarebs mimarTavs.

„axalgazrda iuristTa asociaciis“ iu-risti beqa doWviri ambobs, rom ukanaskneli wlebis ganmavlobaSi iseT pirTa raodenoba, romlebic ipoTekasTan dakavSirebul ur-TierTobebSi mZime Sedegebis pirispir aR-moCndnen, mkveTrad gaizarda. doWviri miiC-nevs, rom problemebis umravlesobis mizezi moqalaqeTa gauTviTcnobierebloba, dabali samarTlebrivi kultura da windauxedaobaa. „xSirad problema is aris, rom adamianebi daufiqreblad da waukiTxavad aweren xels im xelSekrulebebs, rasac bankebi, mikrosa-finanso organizaciebi da kerZo ipoTekarebi sTavazoben. roca Zalian eCqarebaT fulis aReba, yuradRebas ar aqceven procentis grafiks, ganakveTs da pirgasamtexlos ode-nobas. sesxis gaformebis Semdeg ki arkveven, rom procenti Zviria da misi gadaxdac ar aris advili. samoqalaqo kodeqsi moqalaqe-ebs sakuTari interesebis dacvis saSualebas aZlevs. amisTvis xelSekrulebaSi sakuTari interesebis damcavi garantiebi ipoTekarTan erTad movalemac unda Cados. problemas qm-nis ara kanoni, aramed dabali samarTlebrivi kultura da windauxedaoba. sakanonmdeblo regulaciebis sixiste araferSuaSia“.

iusticiis saministroSi ipoTekis samar-Talze momuSave komisia am dromde sul orjer Seikriba. Sesabamisad, rodis miiRe-bs dasrulebul saxes axali sakanonmdeblo iniciativa, jer ucnobia. iusticiis minis-tris ganmartebiT, pirvel etapze saxelmwi-fo ipoTekuri sesxis safrTxeebTan da qo-nebis SesaZlo dakargvasTan dakavSirebiT mosaxleobis cnobierebis amaRlebaze izrunebs da uaxloes dReebSi satelevizio eTerSi am Temaze momzadebul sareklamo rgols daatrialebs.

iusticiis saminis-

troSi ipoTekis samar-

Talze momuSave komisia

am dromde sul orjer

Seikriba. Sesabamisad,

rodis miiRebs dasru-

lebul saxes axali saka-

nonmdeblo iniciativa,

jer ucnobia.

30 liberali . marti 2013 . № 129

Jurnalisturi gamoZieba

avtoavaria kostavas gamzirzegiorgi mgelaZe, studia `monitori~

2010 wlis 21 noembers daaxloebiT 22 saaTze TbilisSi, kostavas gamzirze avtosagzao SemTxveva moxda. sazogadoe-brivi mauwyeblis Senobis win erTmaneTs `bmv~-s markis msubuqi avtomanqana da `toiotas~ markis jipi Seejaxa.

avtomanqanebis Sejaxebisas mZimed da-Savda `bmv~-Si mjdari laSa kalmaxeli-

Ze. kalmaxeliZe 6 welia sazogadoebriv mauwyebelSi muSaobs, avariis Rames daa-xloebiT 10 saaTze televiziidan saxlSi sakuTari avtomobiliT brundeboda. kos-tavas gamzirze momxdars igi ase ixsene-bs: `mivdiodi saxlisken, makdonaldsTan viRacas unda Sevxvedrodi. Cem zolSi am zolSi mivdiodi. ver davinaxe manqana

32 liberali . marti 2013 . № 129

Jurnalisturi gamoZieba

Cemsken modioda. Sejaxebis Semdeg xal-xi meseoda megona, fexiT mosiarules davejaxe. movidnen maSvelebi, saswrafo, daWres manqana, erTi saaTi iwvales, rom gadmoveyvane. Zlier tkivils vgZnobdi. orive fexi damtvreuli mqonda, erTi fexi manqanis pedlebSi mqonda Cayoli-li, meore fexi ki karebi rom Semovida,

iman damimtvria. saxe mqonda mTlianad damtvreuli pirSi sisxli Camdioda, ma-gram goni ar damikargavs. sakaceze rom damiwvines da raRaca gamikeTes, Semdeg araferi ar maxsovs~.

damtvreuli avtomanqana sajarimo sadgomze gadaitanes, respublikur saa-vadmyofoSi gadaiyvanes daSavebuli laSa kalmaxeliZe. misi avadmyofobis isto-riaSi aRniSnulia, rom 26 wlis pacients saxis Zvlebis mravlobiTi motexiloba, ybis dazianeba da orive fexis namsxvrevi motexilobebi aReniSneboda. savaadmyo-foSivea gadaRebuli fotoebi, sadac misi dazianebebis nawilia aRbeWdili.

kalmaxeliZes 7 operacia gaukeTes, misi ojaxis wevrebi amboben, rom laSa mZime mdgomareobaSi iyo. dedis Tamar basilaZis TqmiT, eqimebi misi Svilis sikvdilsac ar gamoricxavdnen: `Tu gadarCeba, amaRam al-baT gadarCebao, dazianebebi hqonda saxe-ze, ybebi motexili hqonda. orive fexi da-mtvreuli. eqimma miTxra, rogorc mozaikaa damsxvreuli, ase hqonda damsxvreulio saxe da fexis Zvlebio, imdenad damsxvreu-li iyo bavSvi, rkinebiT Zlivs avawyveTo~.

“`toiota lendkruizeris~ mZRoli da saqmis ori sxvadasxva naxazi

dazaralebulis da TviTmxilvele-bis monaTxrobis mixedviT avtomanqana `toiota lendkruizer 200~-s, romelic kalmaxeliZis `bmv~-s Seejaxa, olimpiuri Cempioni da im dros parlamentis deputa-ti giorgi asaniZe marTavda. laSa kalma-xeliZe, romelsac goneba ar daukargavs, Tavadac ambobs, rom Sav jipSi giorgi asaniZe ijda: `rom wamoviwie, miTxres, nu geSinia, Sen dagejaxneno. davinaxe, asani-Ze mxars itkiebda, TeTri, Tu kremisferi zeda ecva, mere Tqva airbaki gaixsna da mxari matkinao~, _ ambobs kalmaxeliZe.

giorgi asaniZe Zalosania da 2004 wlis aTenis olimpiadaze oqros medali moipo-va. asaniZe 2008 wels saqarTvelos par-lamentis deputati gaxda, man arCevnebSi gldanis raionSi nacionaluri moZraobis saxeliT gaimarjva. dRes giorgi asaniZe Tbilisis merias daqvemdebarebuli erT -erTi struqturis sameTvalyureo sa-bWos wevria.

kalmaxeliZis deda

ixsenebs, rom avariidan

erTi kvira ise gavida,

laSasTan arc giorgi

asaniZe misula da arc

saqmis gamomZiebeli

daviT sarTania. “pala-

taSi rom gadmovediT,

aravin ar mosula. me

vurekavdi gamomZiebel

daTo sarTanias, magram

meubneboda, rom Tbilis-

Si ar var da gasuli var

qalaqidano”.

33liberali . marti 2013 . № 129

Jurnalisturi gamoZieba

kalmaxeliZis deda ixsenebs, rom ava-riidan erTi kvira ise gavida, laSasTan arc giorgi asaniZe misula da arc saqmis gamomZiebeli daviT sarTania. `palataSi rom gadmovediT, aravin ar mosula. me vurekavdi gamomZiebel daTo sarTanias, magram meubneboda, rom TbilisSi ar var da gasuli var qalaqidano~.

kalmaxeliZis ojaxma advokati, fridon yuloSvili daiqirava, romelic sapatru-lo policiis gamomZiebels Sexvda. `vna-xeT saqmis masalebi, naxazi iyo Sedgeni-li romelic miuTiTebda imaze, rom laSa kalmaxeliZis mxares gadmovida manqana da mas daeja. es aSkarad Canda naxazze daa-xloebiT 30 santimetriT iyo gadmosuli laSas mxares. erTi kviris Semdeg meored movinaxule gamomZiebeli, vnaxe, rom ukve sxva naxazi iyo Cadebuli saqmeSi, is, pir-veli naxazic ido, magram meore naxazic gaCnda saqmeSi. miTxres, ase iyo saWiroo. meore naxazis mixedviT, ukve laSas `bmv~ iyo gadasuli zols iqiT da ara `len-dkruizeri~ zols aqeT. naxazSi iyo Cata-nebuli iseTi ram, rac SeiZleba nebismier adamians gaekeTebina. asfalti gaikawrao, maSin manqanebi idga da ver vnaxeTo, ase miTxres. Cven ar dagviyenebia sakiTxi, rom SemTxvevis adgilze gasuliyvnen~, _ ambobs advokati.

amis Semdeg kalmaxeliZis ojaxi giorgi asaniZes daukavSirda. maTi TqmiT, meore dRes asaniZem laSa saavadmyofoSi moi-naxula. `asaniZe ras gveubneboda iciT? Tqven unda aRiaroT, rom Tqven xarT da-mnaSave. Tu ase ityviT, am SemTxvevaSi da-gexmarebiTo. Cven amas ratom vaRiarebdiT, mere imas metyoda, tyuixar da raSi unda dagexmaroo?~, _ ambobs kalmaxeliZis deda.

`asaniZe yvelafers ise agvarebda, rom azri ar hqonda, ver vedavebodiT vera-ferze. TviTon erTxel isic miTxra, rom Sen Tu mowmeebi gyavs, vinc ambavs Seeswro da ityvian, rom me vijeqi saWes-Tan, policiis ufrosi Camova Tavis moad-gileebTan erTad da isini sapirispiros ityvian, rom saWesTan me ar vijeqi. wadi da damimtkice, rom me vijeqio~, _ ambobs laSa kalmaxeliZe.

deputat giorgi asaniZis Carevis Se-mdeg, kalmaxeliZe saavadmyofodan ise

gamouSves, rom operaciis xarjebi ar gadauxdia. laSam saavadmyofoSi 26 dRe gaatara, amis Semdeg 4 Tve specialuri savarZliT gadaadgildeboda, kidev 11 Tve ki, siaruls yavarjnis daxmarebiT axerxebda.

mkurnalobis paralelurad daiwyo mo-laparakeba, Tu rogor dafaravda asani-Ze kalmaxeliZisTis miyenebul zarals. Tumca imavdroulad ojaxma Seityo, rom gamoZiebaSi arsebul dokumentebSi gior-gi asaniZe ar figurirebda. `gamoZiebaSi ar Canda giorgi asaniZe. rogorc irkve-va, sxva `dajda~ saWesTan da amitom aRar gamoCnda~, _ ambobs kalmaxeliZeebis ad-vokati.

avtosagzao SemTxvevidan or welze meti xnis Semdegac giorgi asaniZe ua-ryofs, rom saWesTan Tavad ijda. masTan interviu studia `monitorma~ martis dasawyisSi Cawera: `me vijeqi ukan, Cemi megobari ijda saWesTan, modioda sawina-aRmdego mxaridan da moxda Sejaxeba~, _ gviTxra asaniZem.

asaniZis versiis identuri Canaweria dokumentSi, romliTac am avariis Sesaxeb gamoZieba Sewyda. 2011 wlis dekemberSi prokuraturis mier gamocemul dadge-nilebaSi asaniZis gvari naxsenebi araa, iq aRniSnulia, rom laSa kalmaxeliZe Seejaxa avtomobils, romelsac moqala-qe Temur janjRava marTavda, SejaxebaSi damnaSave, gamoZiebis gadawyvetilebiT, Tavad dazaralebuli kalmaxeliZe iyo da amitomac sisxlis samarTlis saqme Sewyda.

Temur janjRava giorgi asaniZis qvis-lia, rasac asaniZe Tavadac adasturebs.

`gamoZiebam daadgina, rom Sejaxeba iyo Sereuli, vinaidan manevrirebis dros Cve-ni manqanis marcxena borbali iyo xazTan da danarCeni nawili iyo Semotrialebu-li, inerciiT Semotrialda~, _ ambobs giorgi asaniZe.

avtosagzao SemTxvevis Sesaxeb gamo-ZiebaSi arsebuli dokumentacia qarTuli kanonmdeblobis mixedviT, kalmaxeliZis-Tvis da CvenTvisac xelmiuwvdomelia. Tumca Cven TviTmxilvelebis monaTxro-biT, giorgi asaniZis da laSa kalmaxe-liZis Sexvedrebis farulad gadaRebiT movipoveT mtkicebulebebi, rac avariis

34 liberali . marti 2013 . № 129

Jurnalisturi gamoZieba

Sesaxeb garkveul suraTs qmnis. asaniZis farulad gadaReba Cven avariidan ramde-nime TveSi 2011 wels daviwyeT.

pirveli faruli Canaweri 2011 wlis martSia gakeTebuli. am Sexvedris dros mxareebma kalmaxeliZis janmrTelobasa da xarjebis anazRaurebaze isaubres. asa-niZe ambobda, rom ojaxis advokatis mier dasaxelebuli Tanxis gadaxdis saSualeba ar hqonda. ojaxi avariis Sedegad miyene-buli yvela zianis anazRaurebas iTxovda, asaniZe ki mxolod saavadmyofoSi opera-ciebis Rirebulebis gadaricxvaze gamo-Tqvamda Tanaxmobas.

2011 wlis martis faruli Canaweri

laSa kalmaxeliZe: `saavadmyofo da reabilitacia. me mets arafers viTxov Sengan, Sen kalkulacia xom gaqvs opera-ciis?~

giorgi asaniZe: `me viyavi misuli da mzadac viyavi Camericxa is Tanxa. ra gWirdeba exla konkretulad?~

laSa kalmaxeliZe: ̀ saavadmyofoSi mis-vla da suraTebis gadaReba, magram saa-vadmyofoSi ramdenic mivedi, meubnebian, fuli gadaixadeo~

giorgi asaniZe: `is, rac Tavidan Tqva fridonma (advokati), magas me fizikurad ver SevZleb. saavadmyofo da kidev raRa-cao.~

2011 wlis martis Sexvedraze giorgi asaniZem dazaralebulTan pirispir pir-velad axsena Temur janjRava. Segaxse-nebT, rom prokuraturis dadgenilebaSi swored janjRavaa miTiTebuli asaniZis avtomanqanis mZRolad.

giorgi asaniZe: `me miTxra sarTaniam (gamomZiebeli), rom daskvna dadebulia, eqspertiza Catarebulia. me, exla si-marTle giTxra, ar mivedi imasTan, sar-TaniasTan erTxel viyavi. Temuri rom dahkiTxes imis mere ar vyofilvar~.

laSa kalmaxeliZe: `Temuri vin aris?~giorgi asaniZe: ̀ Cemi qvisli. gaugebro-

baSi iyo TviTon is gamomZiebeli, me saqme unda davamTavroo~.

laSa kalmaxeliZe: `Temuras ar vicnob vin aris. me da Sen unda davilaparakoT, Sen unda damayeno fexze~.

asaniZem im Sexvedraze Tqva, rom ga-momZiebel daviT sarTanias Sexvda da uTxres, rom saqmis dasaxurad mxolod laSas Cveneba iyo saWiro.

giorgi asaniZe: `sarTania rom mova, me-laparaka guSin me saqme unda davxuroo ras Svebio, amdeni xani am saqmes ver ga-vaCerebo, ise miTxariT an ase miTxariTo procesi daviwyoo~.

laSa kalmaxeliZe: `me da Sen unda Se-vTanxmdeT ra davwero, me xom ar davwer rom wamovdeqi davinaxe giorgi, romel-sac xeli tkioda~.

giorgi asaniZe: `ar vici gadavedi da moxda Sejaxeba CamiWra viRacam da iZule-buli viyavi. me rogorc vici, oTxSabaTs unda magas mosvla me rom damireka 3 dRis win ras SvebiT ras apirebTo... Sereuli braleuloba iyo da erTmaneTi gaiTva-liswineT es iyo magaTi pozicia poli-ciis. Sen rom dazianebuliyavio absoli-turad veravin verafers ver getyodao~.

laSa kalmaxeliZe: `Sen dazianebebi ar migiRia xo?~

giorgi asaniZe: `rogor ara, erTi kvira viweqi~.

giorgi asaniZis da kalmaxeliZis kidev erTi Sexvedra televiziaSi Sedga, Cven am Sexvedris mxolod audio Canaweri gvaqvs, Sexvedraze kalmaxeliZem deputats da-mtvreuli avtomanqanis da mkurnalobaSi daxarjuli Tanxebis anazRaureba kidev erTxel mosTxova.

am Sexvedraze gairkva, rom avariis dros orive maTgani alkoholis zemoqme-debis qveS iyo.

faruli Canaweri televiziasTangiorgi asaniZe: Civixar. `ar Civixar sa-

qme xom unda daixuros, Sen nasvami xom iyavi es sul sxva proceduraa?!~

laSa kalmaxeliZe: `Sen fxizeli iyavi?~ giorgi asaniZe: `me ar viyavi fxizeli,

vin iZaxis rom fxizeli viyavi?~laSa kalmaxeliZe: `orive nasvamebi

viyaviT, magram Cemi nasvamoba yviris da Sen saerTod ar xar saqmeSi~.

giorgi asaniZe: `Sen axla ubrundebi warsuls~.

wina Sexvedrisgan gansxvavevebiT asa-niZe axla ufro dabejiTebiT saubrobda

gamomZieblisgan

gansxvavebiT Cven ar

gagviWirda am kameriT

gadaRebul video masa-

laSi dafiqsirebuli

pirovnebis vinaobis

dadgena. Cven video-

Canaweri detalurad

SeviswavleT da kibeebze

mdgomi pirovnebis

kadri pirveli arxis

ramdenime TanaSromels

vaCveneT. pirveli arxis

TanamSromlebma video

CanawerSi maTi kolega

zura kupataZe amoicnes,

kadrebSi Cans, rom zura

avariis Semdeg kostavas

gamzirisken garbis.

35liberali . marti 2013 . № 129

Jurnalisturi gamoZieba

avariaSi kalmaxeliZis damnaSaveobaze. misi TqmiT, gamoZiebam amoiRo quCaSi damontaJebuli videokameris Canaweri, romelic adasturebda, rom avaria kal-maxeliZis mizeziT moxda. mogvianebiT es video-Canaweri asaniZem kalmaxeliZes miawoda, Tumca kadrebSi araa asaxuli is detalebi, razec giorgi asaniZe farul audio CanawerSi saubrobs. kadrebSi mxo-lod televiziis kibeebi da kostavas ga-mziris mcire fragmenti Cans, Tumca am videoSi saerTod ar aris asaxuli is ad-gili, sadac avtosagzao SemTxveva moxda.

garekameris video da mowmeebi, romelic gamoZiebam ar dakiTxa

aRniSnul video-masalaSi Cans, rom avariis dros sazogadoebrivi mauwye-blis Senobis kibeebze erTi mamakaci idga, romelic, savaraudod, Sejaxebis TviTmxilveli gaxda. amis varaudis sa-fuZvels iZleva is garemoeba, rom ki-beebze mdgari mamakaci kostavas ga-mzirisken iyureba, xedavs trasaze manqanebis Sejaxebas da garbis SemTxve-vis adgilisaken.

Cven saqmis gamomZiebels daviT sarTa-nias davukavSirdiT da vkiTxeT, dahkiTxa Tu ara is piri, romelic gareT damon-taJebulma video-kameram daafiqsira, rogorc SemTxvevis TviTmxilveli. `te-leviziidan amoRebuli kameris Canaweri me vnaxe, magram mand pirovnebas ki ara, manqanas ver amoicnobdi. manqana ver da-vinaxe da miT ufro saxeze damenaxa da ga-merCia, vin iyo~, _ gviTxra gamomZiebelma satelfono saubrisas.

gamomZieblisgan gansxvavebiT Cven ar gagviWirda am kameriT gadaRebul video--masalaSi dafiqsirebuli pirovnebis vi-naobis dadgena. Cven video Canaweri de-talurad SeviswavleT da kibeebze mdgomi pirovnebis kadri pirveli arxis ramdeni-me TanaSromels vaCveneT. pirveli arxis TanamSromlebma video CanawerSi maTi ko-lega zura kupataZe amoicnes, kadrebSi Cans, rom zura avariis Semdeg kostavas gamzirisken garbis.

`me rac davinaxe zemodan momavali jipi ufro axlos iyo xazTan vidre qvemodan momavali `bmv~, roca moxda Sejaxeba, `bmv

`gadavarda da jipic. pirveli me viyavi, me davinaxe da wamebi damWirda, rom Ca-merbina. rom davinaxe laSa iyo, Semdeg ki-dev ufro viaqtiure. Cemi TanamSromeli, ra Tqma unda, vicani da asaniZec vicani _ televizoridan myavda nanaxi, sportsme-nia deputati iyo da vicani. erTi mZRoli iyo iyo asaniZe sportsmeni, meore Cveni TanamSromeli laSa~, _ ixsenebs zura ku-pataZe.

Cven SekiTxvaze, am ori mZRolis garda kidev vinme xom ar iyo avariaSi moyolil or avtomobilSi? kupataZem gvipasuxa: `ara aravin ar ijda~.

avariis dros, `toiotas~ jipis mZRoli rom giorgi asaniZe iyo, amas adasturebs kidev erTi TviTmxilveli _ kaxa meliqi-Ze, romelic im RamiT televiziaSi imyo-feboda da avariis dros iqve mdebare ma-RaziaSi midioda. meliqiZe reJisoria da sazogadoebriv arxze muSaobs.

`bendelianis kuTxeSi mogvesma avariis xma, mivediT da vnaxeT, rom manqanasTan idga asaniZe. dajaxebul manqanasTan idga mZRolis mxares. rom Cavixede manqanaSi vicani laSa, Cveni TanamSromeli. asaniZem miTxra, TviTon gadmomixtao. gza gadmo-miWrao da aqeT mxares damejaxao. me vu-Txari, TviTon rogor gadmovida-meTqi. ise idga manqanebi, rom Sexedavdi manqa-nebs, mixvdebodi gasworebuli iyo laSas manqana ise idga sworad. es iyo dajaxebu-li da Semdeg iyo motrialebuli~, _ ambo-bs kaxa meliqiZe.

meliqiZe, iseve rogorc kupataZe, adas-turebs, rom giorgi asaniZe avtomanqanaSi marto iyo. `aravin ar iyo, mxolod asa-niZe iyo marto Semdeg movidnen. `bmv~-Si laSac marto iyo. am laparakSi movida ramdenime adamiani da gaiyvanes, moari-des. sxva dadga, mere vinc aRmoCnda, Ti-Tqos, mZRolad. maRali gamxdari biWi iyo. rogorc aRmoCnda, Semdeg is maRali adamiani, romelic darCa iZaxis, rom me viyavio, magram is adamiani mere movida.

is ar ijda. asaniZe ijda da sxva Semdeg movida~, _ gviTxra kaxa meliqiZem.

TviTmxilvelebis monaTxrobs uaryofs giorgi asaniZe. ambobs, rom Sejaxebisas manqanis ukana savarZelSi ijda.

`monitori~: `mowmeebi amboben, rom

samarTaldamcavebma

Zieba ise daasrules, ar

dahkiTxes TviTmxilve-

lebi, romlebic amboben,

rom mzad arian samar-

Taldamcavebsac dau-

dasturon, rom saWesTan

giorgi asaniZe ijda.

Cven saqmis gamomZiebels

davukavSirdiT da ramde-

nime kiTxva davusviT.

36 liberali . marti 2013 . № 129

Jurnalisturi gamoZieba

Tqven ijeqiT saWesTan da iq sxva piri Te-mur janjRava ar yofila~.

giorgi asaniZe: `ara, ara, SeiZleba vi-Racas hqondes interesi da daadasturos. amas uaryofs~.

`monitori~: ̀ ramdeni ijeqiT manqanaSi?~giorgi asaniZe: `orni, me da Temuri.

me ukana mxares vijeqi~. sawinaaRmdegos amtkicebs samaSvelo

samsaxuris is warmomadgeneli, romel-mac SemTxvevis adgilze samaSvelo ope-racias uxelmZRvanela da kalmaxeliZe dazianebuli manqanidan gadmoiyvana. mas-Tan interviu imave RamiT `moambis~ ko-respondentma Cawera. maSveli ambobda, rom manqanaSi TiTo adamiani iyo. kerZod, `moambis~ arqividan amoRebul siuJetSi maSveli nodar WumbaZe Jurnalistis Seki-Txvaze, ramdeni adamiani iyo manqanebSi? pasuxobs: `oriveSi TiTo mZRoli ijda~.

samarTaldamcavebma Zieba ise daasru-les, ar dahkiTxes TviTmxilvelebi, rom-lebic amboben, rom mzad arian samarTal-damcavebsac daudasturon, rom saWesTan giorgi asaniZe ijda. Cven saqmis gamomZie-bels davukavSirdiT da ramdenime kiTxva davusviT.

daviT sarTania: `giorgi asaniZe, maxso-

vs misi manqana iyo, magram saWesTan Tvi-Ton ar iyo.~

`monitori~: `gamoZiebis masalebiT ra gamoikveTa, saWesTan TviTon iyo, Tu ra dadasturda?~

daviT sarTania: `saWesTan ijda sxva pi-rovneba, romelic iZaxis saWesTan vijeqi meo, adamiani iZaxis saWesTan vijeqi meo.~

`monitori~: `Tqven giorgi asaniZesTan, im dros parlamentis wevri iyo, raime ko-munikacia gqondaT?~

daviT sarTania: `Tqven, ukacravad, dakiTxvas miwyobT, Tu ra? an saerTod vin brZandebiT am saqmesTan dakavSire-biT? me ar var valdebuli saerTod raime axsna-ganmarteba gagikeToT~.

sakuTari Zalauflebis demonstrirebas asaniZe dazaralebulTan saubarSic xSi-rad axdenda. ambobda, rom am avariis Se-saxeb Sinagan saqmeTa saministros maRal-Cinosnebic iyvnen informirebulni.

faruli Canaweri

giorgi asaniZe: `maSin mova ager mili-ciis ufrosis moadgile, romelic Camo-vida iqedan egreve da ityvian, rom is kaci ijda rulze. magiT Sen ra Segecv-leba, an me ra Semecvleba. eg aris Seni

avtoavariis Sedegad dazianebuli laSa kalmaxeliZes manqana

37liberali . marti 2013 . № 129

Jurnalisturi gamoZieba

mxridan kidev garTuleba. eg me vanozec maqvs nalaparakebi, vanomac icis es saqme da yvela moadgileebmac icis. daJe vanom mkiTxa, ra moxdao Tu rameSi dagWirde aq varo~.

dazaralebulTan saubarSi asaniZem samegreloSi momxdari avtosagzao Se-mTxvevis Sesaxebac moyva. ambobda, rom samegrelos imdroindelma gubernatorma zaza goroziam senakSi momxdari avariis saqme uproblemod mougvara.

faruli Canawerigiorgi asaniZe: `Zalian cudi avaria mo-

gvivida, gadavrCiT yvelani, davimtveriT, magram bordiurze SevvardiT. ganaTebis boZi mowyda da raRaceebi davamtvrieT, seriozulad davimtveriT ra, 100, 120-iT SevvardiT~.

laSa kalmaxeliZe: `ra manqaniT?~giorgi asaniZe: `am manqaniT, kaco~laSa kalmaxeliZe: `daTarsulia~giorgi asaniZe: `geubnebi ra. goroziac

Camovida da yvelaferi. ai, 10 wuTSi yve-laferi ise lamazad moagvares. erTia, rom avaria moxda, magram mainc saxeli ar Seilaxoso. pativiscemaa, raRaca, xo ici. 10 wuTSi moagvares yvelaferi~.

biujetidan dafaruli mkurnalobis xarjebi

deputatma giorgi asaniZem Tanamdebo-brivi mdgomareoba laSa kalmaxeliZis-Tvis mkurnalobis Rirebulebis nawilis gadaricxvis drosac gamoiyena. erT-erT CanawerSi Cans, Tu rogor hpirdeba da-xmarebas igi dazaralebul kalmaxeliZes operaciebis Tanxis dafarvaSi. Tumca wya-ro misi sakuTari jibe ki ara, biujetia. `SenTvis ra mniSvneloba aqvs, Zmao, Cemi jibidan amova Tu vinmes jibidan amova. saavadmyofo Sen ar gadardebs. gadairi-cxeba, gadairicxa, Tu nawili gadaricxes es Seni Tema aRar aris~, _ ambobs maSinde-li deputati.

amave farul CanawerSi asaniZe Tanxis gadaricxvis gzebzec saubrobs da ufro Tbilisis meriis imedi aqvs, vidre _ cen-traluri biujetis. `meriaSi, jandacvas gilauri wyvets, vnaxav eseni ras iza-men, ra nawils gadaricxaven da Semdeg

gilaurs vetyvi. eg absoliturad imaT problema aRar aqvT pirdapir. me Semdegi operacia vafSe ar manerviulebs milioni programaa da imaSi Cagsvam. prosto ro-gor aris ici? qeSi arc me ar maqvs, arc Sen ar gaqvs~.

meriis jandacvis programa, romel-Sic asaniZem kalmaxeliZe Casva, gldani--naZaladevis gamgeobidan dafinansda. amas adasturebs Tavad laSa kalmaxeli-Ze. meria rom samkurnalo xarjebis erT--erTi mTavari wyaro iyo, mtkicdeba Cvens xelT arsebuli ori dokumentiTac. erT werils xels meriis socialuri momsaxu-rebis da kulturis saqalaqo samsaxuris ufrosi mamuka qacarava awers, werilSi laSa kalmaxeliZis mkuranalobisTvis ori aTasi laris gamoyofazea saubari. meo-re werili gldani-naZaladevis gamgebels ekuTvnis. aq aRniSnulia, rom gldani--naZaladevis gamgeobaSi maJoritari de-putatis giorgi asaniZis Suamdgomloba Sevida, asaniZem laSa kalmaxeliZisTvis mkurnalobis Tanxis anazRaureba iTxo-va. saburTaloze dabadebul da mcxovreb kalmaxeliZes asaniZis moTxovniT glda-nis gamgeobam 1500 lari gadauricxa.

saxelmwifo TanxebiT kalmaxeliZisTvis daxmarebaSi samarTlebriv problemas ver xedavs giorgi asaniZe.

giorgi asaniZe: `Cven namdvilad dave-xmareT im adamians da ramdenime aTasi lari gadavuricxeT, saoperacio Tanxa~...

`monitori~: `gadaricxvaSi xom ar gulisxmobT, rom biujetidan gadauri-cxeT?~

giorgi asaniZe: `me jibidan unda ameRo da gadamericxa? cota ver vxvdebi ki-Txvis Sinaaarss. me gamoviyene is kanonm-debloba romelic iyo da davexmare maq-simalurad am adamians~.

`monitori~: `me imas gekiTxebiT biu-jetidan gadauricxeT Tu Tqveni piradi Tanxa?~

giorgi asaniZe: `ra Tqma unda, Cven da-vexmareT sabiujeto TanxiT, radgan iyo programa romelic iTvaliswinebda avto-sagzao SemTxvevis dros an sxva tramvis dros adamianis daxmarebas. aqedan ga-momdinare, davexmareT rogorc SemeZlo imis mixdviT~.

`SenTvis ra mniSvne-

loba aqvs, Zmao, Cemi

jibidan amova Tu vinmes

jibidan amova. saavad-

myofo Sen ar gadardebs.

gadairicxeba, gadairi-

cxa, Tu nawili gadari-

cxes es Seni Tema aRar

aris~.

38 liberali . marti 2013 . № 129

Jurnalisturi gamoZieba

`monitori~: `Cemi kiTxva imaSi mdgoma-reobs, xom ar gamoiyeneT is rom parla-mentis wevri iyaviT?

giorgi asaniZe: `ara, ara, araviTar Se-mTxvevaSi~.

avtosagzao SemTxvevis Sedegad miRebu-li travmebi laSa kalmaxeliZes dRemde awuxebs. usaxsrobis gamo mas arc saval-debulo sareabilitacio programa gau-vlia. kalmaxeliZis ojaxi ambobs, rom asaniZem mxolod operaciebis Rirebule-bis nawili gadaricxa, mkurnalobisTvis ojaxis mier gaweuli ramdenime aTasi lari asaniZes ar gadauxdia. kalmaxeli-Zes arc damtvreuli avtomanqanis zarali aunazRaurda, rac prokuraturis dadge-nilebis Sesabamisad 9 aTasi larad iqna Sefasebuli.

`operaciebi jamSi 11 aTas raRaca da-jda. nawili gadmoaricxines merias da gamgeobebs, saidanRac raRaceebs aricxi-nebda~, _ ambobs laSa kalmaxeliZe. rac

biznesis personaluri radio

[email protected]+995 32 2505 955

Seexeba naRd fuls, an asaniZis pirad da-xmarebas, aseTi ram ojaxs saerTod ar miuRia `erTi kapiki ar migviRia misgan. asaniZem erT-erT Sexvedraze isic ki ga-nacxada, me sada maqvs magis saSualebao. SeiZleba megobrebSi avagrovo erTi 5 aTasi lari da imiTi davexmaroTo~, _ am-bobs laSas deda.

laSa kalmaxeliZis TqmiT, mas Semdeg, rac gamoZiebas asaniZis sasargeblo Cveneba misca, sadac yofili parlamentaris gvari saerTod ar uxsenebia, asaniZe aRar dakav-Sirebia. qveyanaSi bolo TveebSi moxdari cvlilebebis Semdeg, laSa kalmaxeliZes imedi aqvs, rom samarTaldamcavebi misi sa-qmiT xelaxla dainteresdebian da gamoikv-leven vin iyo avtosagzao SemTxvevis dros damnaSave da daamtkiceben rom saWesTan marTlac giorgi asaniZe ijda: `Tu axli-dan damkiTxaven, Zieba daiwyeba, minda, rom samarTali aRdges, minda yvelam icodes, ra iyo da rogor~, _ ambobs igi.

39liberali . marti 2013 . № 129

sazogadoeba

fsiqiatria

adamiani mankier wreSi

lika zakaSvili

axal fsiqiatriul ganyofilebebSi fizikuri garemo

mniSvnelovnad gaumjobesda, fsiqiatriuli ganyofilebebi

aRWurvilia axali avejiT da mowyobilobebiT, Tumca

infrastruqturis gaumjobeseba problemebs mxolod

nawilobriv agvarebs da sistemuri cvlilebebisTvis bevrad

masStaburi RonisZiebebis gatarebaa saWiro.

giorgis 10 wlis win fsiqikuri aSlilo-bis diagnozi daudginda. daavadebis sawyiss etapze wamlebs ar svamda, depresia daewyo, daiTrguna da rogorc Tavad ambobs, saxli-dan TiTqmis ar gadioda.

„faqtiurad Cavikete saxlSi, gareT ar gavdiodi, raRac drois Semdeg ojaxis we-vrebma reabilitaciis centrSi mimiyvanes, Tavidan imdenad cudad viyavi, centris kibeebze axloblebs xeliT avyavdi, Semdeg nel-nela gamovkeTdi. ori wlis Semdeg mZime depresias Tavi davaRwie. mZime medikamente-bis miRebas SeveSvi da msubuq medikamente-bze gadavedi. fsiqoTerapiam Zalian kargad imoqmeda Cemze,“ _ ambobs giorgi.

is axla sxva TanamoazreebTan erTad ad-vokatirebis jgufis wevria, jgufis wevre-bi kviraSi orjer fsiqikuri janmrTelobis dawesebulebebSi pacientebs xvdebian, maT saWiroebebze esaubrebian da sakuTar gamo-cdilebas acnoben. giorgi maTi e.w. ganmana-Tlebelia, is aris adamiani, romlesac war-sulSi fsiqikuri problema hqonda, iswavla amis marTva da mniSvnelovani gamocdileba aqvs.

giorgi sakuTar problemebze bevrs ar saubrobs, ambobs, rom axla kargad aris da ZiriTadad im adamianebis istoriebs hyveba,

romlebsac kviraSi orjer sxvadasxva fsiqi-kur ganyofilebebSi xvdeba.

„asaTianze roca vmkurnalobdiT, garemo ufro kargi iyo, ezoSi gavdiodiT, bevri mnaxveli modioda. axal dawesebulebebSi siviwrovea da Tavs ufro Caketilad grZ-noben. raRacebi Seicvala, magaliTad, mo-biluris qona nebadarTulia, Tanamedrove teqnikac Seitanes, magram axal dawesebu-lebebis erTi didi minusi isaa, rom ezo-

„es aris magali-

Ti, roca dasavleTis

standarti nawilobriv

gadmogvaqvs. dasavleT-

Si fanjrebi ar iReba,

magram iq iseTi venti-

laciaa, rom ganyofi-

lebebi CaxuTuli ar

aris. CvenTanac daayenes

kondincionerebi,

magram es kondicioneri

ventilacias ar akeTebs

da mxolod aciebs.~ _

ambobs fsiqiatri manana

SaraSiZe.

40 liberali . marti 2013 . № 129

sazogadoeba

ebi ar aris, amitom pacientebs ver aseir-neben. mnaxvelebis simciresac uCivian,“ _ ambobs giorgi da ganmartavs, rom fsiqi-kuri janmrTelobis problemis mqone ada-mianebTan ojaxis wevrebi urTierTobas eridebian da mnaxvelebis mousvlelobis mizezic xSirad es aris. „amaze Zalian wu-xan, gviyvebian TavianT Zvel ambebs. ojaxis wevrebTan dakavSirebas gvTxoven.~ _ ambo-bs giorgi.

„damoukidebeli cxovrebis dawyebas bevri ver bedavs. sazogadoebis damokidebulebis eSiniaT, amas TviTstigmatizacia hqvia. xSi-rad mekiTxebian _ rodemde unda viyoT aq? am adamianebs hospitlebis datoveba undaT, magram sacxovrisebi ar aqvT. amitom Zalian mniSvnelovania saxelmwifom aseTi saWiroe-bis mqone adamianebis sacxovrebliT uzrun-velyofaze ifiqros.~ _ ambobs giorgi.

ramdenime wlis win fsiqikuri janmrTe-

fo

to g

iorgi

gogu

a

41liberali . marti 2013 . № 129

sazogadoeba

lobis sferoSi arsebuli yvelaze didi problema ganyofilebebSi pacientTa mi-marTa arasaTanado mopyroba da „sabWoTa“ drois Zveli stacionarebis arseboba iyo. saxalxo damcvelis Zveli angariSebi swo-red aseTi SemTxvevebis Sesaxeb gviyveba. sa-xelmwifos mTavari amocanac arasaTanado mopyrobis aRkveTa da Zveli stacionarebis gauqmeba iyo. swored amitom xelisuflebam problemebis mogvareba infrastruqturuli garemos gaumjobesebiT daiwyo. daxura asa-Tianis ganyofileba da mis nacvlad zogadi profilis saavadmyofoebSi fsiqiatriuli ganyofilebebi gaxsna. rogorc saxalxo da-mcvelis axal angariSSia aRniSnuli, fizi-kuri garemo mniSvnelovnad gaumjobesda, fsiqiatriuli ganyofilebebi aRWurvilia axali avejiT da mowyobilobebiT, Tumca in-frastruqturis gaumjobeseba problemebs mxolod nawilobriv agvarebs da sistemuri cvlilebebisTvis bevrad masStaburi Ro-nisZiebebis gatarebaa saWiro.

Tumca, arc axladganxsnili ganyofilebe-bia unaklo. axal ganyofilebebSi bunebrivi ganaTebis uzrunvelsayofad, sakmaod didi zomis fanjrebia damontaJebuli, Tumca usafrTxoebis interesebidan gamomdinare fanjrebi ar iReba da oTaxebi bunebrivi gziT ar niavdeba. saxalxo damcveli fsi-qiatriuli stacionarebis direqtorebs pacientebisTvis saTanado sacxovrebeli pirobebis Seqmnis mizniT, ganyofilebe-bis saTanado ventilaciiT uzrunvelyofis rekomedacias aZlevs.

„es aris magaliTi, roca dasavleTis stan-darti nawilobriv gadmogvaqvs. dasavleTSi fanjrebi ar iReba, magram iq iseTi ventila-ciaa, rom ganyofilebebi CaxuTuli ar aris. CvenTanac daayenes kondincionerebi, magram es kondicioneri ventilacias ar akeTebs da mxolod aciebs.~ _ ambobs fsiqiatri manana SaraSiZe.

axali ganyofilebebis erT-erTi mniSvne-lovani problema ezoebis ararsebobaa. me-5 klinikuri saavadmyofos bazaze gaxsnil ba-vSvTa fsiqiatriul ganyofilebebs specia-lurad mowyobili ezo ar aqvs, rac faqto-brivad bavSvebs ganyofilebaSi „ketavs“.

rogorc dasawyisSi aRvniSneT, dargis specilistebis azriT, fsiqikuri janmrTe-lobis sferoSi infrastruqturis ganviTa-

reba sakmarisi ar aris da mTavari sistemuri midgomebis Secvlaa. dawesebulebebis did umravlesobaSi mkurnalobis moZvelebuli meTodebi da samedicino praqtikaa damkvi-drebuli. amis Sesaxeb saxalxo damcvelis bolo angariSSic aris aRniSnuli.

mkurnaloba dRes saqarTveloSi fsiqiku-ri janmrTelobis problemebis mqone pacien-tebisTvis ori tipis stacionari moqmedebs: mwvave mdgomarebaSi myofTa da xangrZlivi dayovnebis. fsiqiatr manana SaraSiZis Tq-miT, grZelvadiani dayovnebis dawesebule-bebSi pacientebs iafasiani wamlebiT mkur-naloben. „iafasiania wamali, romelic mcire raodenobiT Seicavs aqtiur nivTierebas. erTis nacvlad sami abi unda miiRo, rom erTi miligramis Sedegi hqondes.“ _ ambobs manana SaraSiZe.

dawesebulebebs dabali xarisxis medika-mentebis Sesyidvas 2010 wels „Sesyidvebis kanonSi“ Sesuli cvlileba avaldebulebs. kanonis mixedviT, saxelmwifo dawesebule-bebma tenderis gziT dabali Rirebulebis wamlebi unda SeiZinon. eqspertebis azriT, Sesyidvebis kanonSi arsebuli es norma unda Seswordes.

mwvave ganyofilebebs, pacientze TveSi biujetidan 840 lari ericxeba, xangrZli-vi dayovnebis stacionari ki pacientze 450 lars iRebs. dReSi daaxloebiT 15 lari gamodis, rac pacientis kvebisTvis, wamlis-Tvis da sxva komunaluri gadasaxadebisTvis Zalian cotaa. amitom fsiqiatr giorgi ge-leiSvilis TqmiT, xSirad grZelvadiani dayovnebis dawesebulebaSi gadasuli pa-cienti maleve ubrundeba mwvave ganyofile-bas, radgan iq Sesabamisi xarisxis wamlebi ar xvdeba.

dabali xarisxis medikamentebi mxolod xangrZlivi dayovnebis stacionarebis pro-blema ar aris. xarisxs ambolatoriul ganyofilebebSi gacemuli wamlebic ver ak-mayofilebs.

giorgi geleiSvilis TqmiT, ambolatorie-bSi pacientebs e.w. triciklur antidepre-santebs asmeven, romelsac evropasa da ame-rikaSi pacientebs saerTod aRar uniSnaven. medikaments pacienti dReSi samjer iRebs da axali Taobis preparatebisgan gansxvavebiT gverdiTi efeqtebi aqvs.

„dauSvaT, mwvave ganyofilebidan pacienti

42 liberali . marti 2013 . № 129

sazogadoeba

10 dReSi gamovida, sadac dReSi 10 laris saukeTeso preparats iRebda. midis ambola-toriaSi da ra xvdeba iq? iq xvdeba situ-acia, sadac saukeTeso SemTxvevaSi wamals gamoyofili eqneba 10 lari TveSi. SeuZle-belia 100-lariani wamliT miRweuli Sedegi SeinarCuno 10 lariani wamliT. ambulatoria mwiri resursis gamo iZulebulia pacients iafi, uxarisxo da gverdiTi efeqtis mqone wamali misces. ris gamoc pacientebi xSi-rad wamlis miRebaze uars amboben da maTi mdgomareoba mwvavdeba. amis Semdeg is isev ubrundeba stacionars. es mankieri wrea.~ _ ambobs giorgi.

dabali xarisxis ambolatoriuli mkur-nalobis gamo xSiria pacientTa rehospi-talizaciis SemTxvevebi. erTi da igive pacientebi wlis ganmavlobaSi samjer, xu-Tjer da aTjer wveba mwvave ganyofilebe-bSi. jandacvis saministros informaciiT, rehospitalizaciad iTvleba erTsa da imave nozologiur jgufSi Semavali daavadebis diagnoziT pacientis stacionarSi ganmeo-rebiT ganTavseba 7-dRiani SualediT. 2011 wlis ganmavlobaSi rehospitalizaciis Se-mTxveva 17%-Si dafiqsirda, xolo 2012 wlis ganmavlobaSi _ 23%-Si.

„amis Tavidan acileba SesaZlebelia iq-neboda, ufro Zlieri da intensiuri rom yofiliyo saavadmyofos gare servisi. 2010 wlis Semdeg stacionaruli programis biu-jeti gaizarda. rehospitalizaciis SemTxve-vaTa zrdis gamo biujetSi Tanxis gazrda yovel weliwads gaxdeba saWiro. amerikaSi da evropaSi fsiqo-sareabilitacio kompo-nenti da mobiluri servisebi mxolod imi-tom gaaaqtiures, rom rehospitalizacia Se-emcirebinaT,“ _ ambobs giorgi geleiSvili.

2013 wlis „fsiqikuri janmrTelobis“ sa-xelmwifo programis biujeti gansazRvru-lia 13 725 000 lariT. 2012 wlis „fsiqikuri janmrTelobis“ programis biujetis 28% ambulatoriul momasxurebaze daixarja, 72 _ ki stacionarze. rac Seexeba 2013 wlis programis biujetis gadanawilebas kompo-nentebis mixedviT, es maCvenebeli 2013 wlis „fsiqikuri janmrTelobis“ saxelmwifo programis proeqtze muSaobis dasrulebis Semdeg dazustdeba.

pacientTa mkurnaloba SezRuduli doziT moicavs reabilitaciis da adaptaciis pro-

gramebs. dafinanseba sareabilitacio Ro-nisZiebebis xarjebis dafarvas ver uzrun-velyofs.

fsiqo-reabilitaciis komponentis da-finanseba „fsiqikuri janmrTelobis“ sa-xelmwifo programaSi 2004 wels Caiwera da yovelwliurad biujetidan 70 aTasi lariT finansdeba, rac fsiqikuri janmrTelobis programisTvis gamoyofili biujetis 1% Seadgens. es dafinanaseba 100-150 pacients yofnis. isic mxolod TbilisSi, quTaissa da TelavSi.

„bolo ormocma welma dasavleTSi daa-mtkica, rom fsiqo-socialuri reabilita-cia iseTive mniSvnelovania, rogorc fsi-qotropuli wamlebi. fsiqo-socialuri reabilitacia mxolod xatvas da xelsaqmes ar gulisxmobs. reabilitacia adamianis socialuri unar-Cvevebis gavarjiSebaa. pacientebs daavadebis marTva unda vaswa-vloT, amitom maT rac SeiZleba meti unda gaigon sakuTari daavadebis Sesaxeb. samwu-xarod, CvenTan pacientebis saTanadod informireba ar xdeba. damokidebulebac aseTia: rogor unda gaagebino fsiqiurad daavadebuls rame? es aris miTi, da dasav-leTSi ase 50 wlis win fiqrobden.“ _ ambo-bs manana SaraSiZe.

gare servisebis ararsebobaze saxalxo da-mcvelis angarSSic aris xazgasmuli, sadac naTqvamia, rom dRes ar arsebobs servisi, romelic moexmareba fsiqiatriuli proble-

dabali xarisxis

medikamentebi mxolod

xangrZlivi dayovnebis

stacionarebis problema

ar aris. xarisxs ambo-

latoriul ganyofile-

bebSi gacemuli wamlebic

ver akmayofilebs.

fo

to g

iorgi

gogu

a

43liberali . marti 2013 . № 129

sazogadoeba

mebis mqone pirebs gare samyarosTan adap-taciaSi.

1980-iani wlebidan saqarTveloSi fqiqia-triaSi 100 000 mosaxleze sawolebis raode-noba 150 dan 33-mde Semcirda. oRond Cven-Tan am dinamikas Tan ar axlda saavadmyofos gare fsiqiatriuli samsaxurebis ganviTare-ba. aSkaraa, rom saqarTveloSi fsiqiatriu-li servisis deficitia.

„pirvel rigSi, es aris fsiqo-nevrolo-giuri dispanseri, oRond ara im saxiT ro-goric Cven gvaqvs. nevrologiuri dispan-seri afTiaqis msgavsad, mxolod wamlis mimwodebeli ar unda iyos. fsiqo-nevrolo-giur dispanserSi aucileblad unda tar-debodes fsiqo-socialuri intervenciebi, rac pacientis sazogadoebaSi integracias Seuwyobs xels. fsiqo-socialuri reabi-litacia tardeba rogorc ambolatoriaSi, aseve ganyofilebaSi da aseve saavadmyofos dRis centrebSi. Temze dafuZnebul midgo-maSi Sedis dRis centrebic, saRamos pacien-ti saxls ubrundeba. Temze dafuZnebuli servisebSi multidisplinuri mobiluri jgufebic Sedis. mobiluri jgufi iq midis, sadac pacientia. es jgufi mas janmrTe-lobis problemis mogvarebasTan erTad sxva problemebis gamklavebaSic exmareba.“ _ am-bobs manana SaraSiZe.

2010 wels saqarTvelos fsiqikuri janmr-Telobis koaliciam kvleva Caatara, romel-mac cxadyo, rom arsebul ambulatoriul momsaxurebasTan SedarebiT Temze dafuZne-buli servisi maRali efeqturobiT gamoir-Ceva. igi mniSvnelovnad amcirebs rehospi-talizacias da fsiqiatriul stacionarSi gatarebuli dReebis raodenobas, aumjobe-sebs pacientTa fsiqikur mdgomareobasa da socialuri funqcionirebis xarisxss. ofi-cialur statistikaze dayrdnobiT fsiqiku-ri aSlilobis mqone adamianTa raodenoba, romlebic saqarTveloSi SeiZleba CaerTon axal servisSi, 14 600 -ia.

ramdenime Tvis win „Ria fondi sazogado-ebis“ finansuri mxardaWeriT Temze dafuZ-nebuli midgomis centri Seiqmna. multidis-ciplinarul jgufSi Svidi adamiani Sedis: fsiqologi, eqTani, fsiqiatri, socialuri muSaki, okupaciuri Terapevti, dasaqmebis specialisti da TanaganmanaTlebeli. cen-tris xelmZRvanelis giorgi geleiSvilis

TqmiT, es gundi pacients misi saWiroebidan gamomdinare yvelaferSi exmareba. „Tu mas sWirdeba diagnostireba da wamali _ eqimi exmareba. somaturi problemebis mogvareba-Si eqTani erTveba, Tu aqvs dava sasamarTlo-Si, aqac gundis romelime wevri mis gverdiT dgas.~ _ ambobs giorgi gegelia.

giorgi geleiSvilis TqmiT, am centris ga-xsna andria uruSaZis ministrobis periodSi gadawyvites, roca jandacvis saministrom am tipis servisis dasafinanseblad mzadyofna gamoTqva.

„WiaberaSvilis ministrobis dros mivi-ReT werili, sadac ewera, rom 2013 wels es servisi dafinansdeba da iqneba Cadebuli Tbilisis masStabiT saxelmwifo biujetSi, aman mogvca mwvane Suqi, rom servisi agvemu-Savebina. am etapze serviss sorosis fondi afinansebs. gviyida manqanebi, dagviqirava ofisi, sami Tvis manZilze saxelfaso fon-disTvis saWiro Tanxas gviricxavs, Tumca imedi gvqonda, rom sami Tvis Semdeg pro-gramis dafinansebas saxelmwifo gaagrZele-bda. axla mTavroba Seicvala da jer-je-robiT am centris saqmianobis dafinansebis piroba biujets ar moucia. imedia sabo-lood raRac Seicvleba,~ _ ambobs giorgi geleiSvili.

fsiqikuri janmrTelobis sferoSi arse-buli problemebi zemoT CamoTvlili mize-zebiT ar amoiwureba. mkurnalobis moZve-lebul praqtikasTan da fsiqo-socialuri komponentis simwiresTan erTad, problemad rCeba mosaxleobaSi fsiqikuri problemebis drouli diagnostika, kadrebis profesiuli momzadebis done da servisebis araTanaba-ri ganawileba qveynis teriotoriaze, rac xarisxiani servisis mniSvnelovan xeliSemS-lel faqtorad rCeba.

jandacvis saministros informaciiT, fsi-qikuri janmrTelobis sferos reformis, Zi-riTadi mizani fsiqikuri problemebis mqone pirebisTvis xarisxiani stacionaruli da ambulatoriuli momsaxurebis uzrunvelyo-faa. reformis ganxorcielebis nawilSi ki mniSvnelovnad miaCniaT fsiqiatriuli mom-saxurebis reformirebis grZelvadiani xed-vis SemuSaveba, samoqmedo gegmis, programis Seqmna da yvela dainteresebuli mxaris ga-erTianeba am umniSvnelovanesi procesis xelSesawyobad.

„bolo ormocma welma

dasavleTSi daamtkica,

rom fsiqo-socialuri

reabilitacia iseTive

mniSvnelovania, rogorc

fsiqotropuli wamlebi.

fsiqo-socialuri

reabilitacia mxolod

xatvas da xelsaqmes ar

gulisxmobs. reabilita-

cia adamianis socia-

luri unar-Cvevebis

gavarjiSebaa. pacientebs

daavadebis marTva unda

vaswavloT.~

44 liberali . marti 2013 . № 129

sazogadoeba

... dazaralebul iqna...

... moxda

mosaxleobis

dakmayofilebis

uzrunvelyofa...

`saqarTvelos mosaxleobis absolutu-ri umravlesobisaTvis gasagebi qarTuli saliteraturo enis paralelurad, CvenSi gaCnda erTgvari enobrivi surogati, ro-melic TandaTan mkvidrdeba saxelmwifo dawesebulebebsa Tu arasamTavrobo se-qtorSi, mediasa Tu samarTalwarmoebaSi da a. S. gasuli saukunis bolo aTwleulSi sxvadasxva arasamTavrobo organizaciebis wiaRSi dabadebuli es enobrivi surogati, romelsac pirobiTad `proeqtebis ena~ Sei-Zleba davarqvaT, TandaTanobiT iqca `sia-xlisa da Tanamedroveobis~, anu e. w. `axali

mentalobis~, ganuyofel atributad da ̀ sa-firmo niSnad~, _ werda mwerali kote jan-dieri jer kidev 2008 wels gamoqveynebul werilSi `idiotizmis anatomia~.

kote jandieri swored imas usvamda xazs, rom saliteraturo enis normaTa ugulve-belyofas swored saxelmwifo struqture-bSi da, maT Soris, ganaTlebis saministro-Si dasaqmebuli maRalCinosnebi uwyobdnen xels.

qarTuli ena dRes Tavisufal dinebasaa miyolili. qveyanaSi ar arsebobs raime or-gano, romelic enis normebs daicavda da

enis darRveuli ekologia

eka maRaldaZe

enis normaTa damdgeni komisia, enis saxelmwifo palata _ struqturebi, romelTa ZiriTadi

funqciac saxelmwifo enis normireba da am normebis dacvis uzrunvelyofaa, TiTqmis aTi

welia, aRar arsebobs.

45liberali . marti 2013 . № 129

sazogadoeba

gaakotrolebda. arada ena viTardeba da dadgenili normebi wlebis ganmavlobaSi icvleba. enaTmecnierebi amboben, rom es bunebrivi procesia, Tumca enis dinebaze miSveba gaumarTlebelia.

enis saxelmwifo palata, romelic 2004 wels gauqmda, enis normebs akontroleb-da, misi uflebamosileba yvela iuridiul pirze vrceldeboda. palata saxelmwifo da arasaxelmwifo uwyebebSi saliteraturo enis normebis dacvas adevnebda Tval-yurs.

enis saxelmwifo palata, Tbilisisa da regionuli samsaxurebis CaTvliT, 220 Ta-namSromels aerTianebda. palatis nacvlad, romelic sajaro samarTlis iuridiuli piri iyo, ganaTlebisa da mecnierebis sami-nistroSi calke samsaxuri Seiqmna. Tumca SeqmnisTanave muSaobis mimarTuleba Sei-cvala da misi funqcia araqarTulenovani mosaxleobisTvis qarTuli enis Semswavlel programebze muSaoba gaxda.

enaTmecnieri, Tsu-s asocirebuli pro-fesori kaxa gabunia fiqrobs, rom damou-kideblobis mopovebis Semdeg im institu-tebis Camoyalibeba, romlebic qveynaSi enis politikas SeimuSavebdnen da misi siwmindis dacvaze izrunebdnen, ver moxerxda. amgvar instituts saTanadod unda ezruna kvleva-ze, enis swavlebaze, rogorc zogadad, ise umciresobebis mimarTulebiT, gaetana enis kanoni, romelic wlebis win Seiqmna da Ca-varda.

kaxa gabunia ixsenebs, rom samecniero institutebis universitetTan integracia swori strategiuli svla iyo, radgan kvle-visa da swavlebis erT sivrceSi moqceva sa-survelia, Tumca saqarTveloSi es yvela-feri cudad, dargis interesebis SelaxviTa da mizeruli dafinansebiT ganxorcielda.

imisTvis, rom wlebis Semdeg erTmaneTis gageba SevZloT, saxelmwifo enas standar-tizacia sWirdeba. `wlebis ganmavlobaSi enaSi uamravi ucxo sityva Tu forma da-mkvidrda, garkveul etapze ki ucxo, domi-nanti ena morfologiaSic iWreba da eno-briv sistemas anadgurebs, Sen ki aranairi iaraRi aRar gaqvs masTan sabrZolvelad. wlebis Semdeg SeiZleba sxvadasxva Taobis warmomadgenlebs erTmaneTTan komunika-ciac ki gauWirdeT,~ _ ambobs kaxa gabunia.

2004 wels gauqmda enis normaTa damdge-

ni mudmivmoqmedi komisiac. enaTmecniere-bi, filologebi Tanxmdebian, rom normaTa damdgeni da Semdeg am normebis Sesrule-bis makontrolebeli institucia qveyanaSi aucileblad unda arsebobdes, Tumca vis unda eqvemdebarebodes da ra uflebamo-sileba unda hqondes, amaze gansxvavebuli poziciebi arsebobs.

kaxa gabunia fiqrobs, rom struqtura, romelic enis sisufTaveze izrunebs, uSu-alod parlaments unda eqvemdebarebodes. radganac ama Tu im samTavrobo uwyebaSi moqceul struqturas sakmarisi uflebamo-sileba da legitimacia ar eqneba. es unda iyos zeinstituciuri struqtura, rome-lic saministroebsac (maT Soris, ganaTle-bis saministrosac) konkretuli normebis dacvas Tu teqstebis Casworebas daavalde-bulebs.

saparlamento umravlesobis wevrs, fi-lolog levan berZeniSvils miaCnia, rom enaze enaTmecnierebma unda izrunon, da ara sajaro moxeleebma. misi azriT, enis makontrolebeli struqtura unda arse-bobdes, magram ara saxelmwifo dawesebu-lebis formiT. konkursis wesiT es funq-cia akademiur instituts unda gadasces. deputatis azriT, am mxriv kvalificiuri resursi da saukeTeso baza arnold Ci-qobavas saxelobis enaTmecnierebis insti-tuts aqvs.

`axla aris viTareba, rodesac normas Jurnalisti adgens da enis ekologia yo-veldRe irRveva. ingreva leqsika, sintaq-si. instituts mkacri kontrolis ufleba unda hqondes. yvelaferi, rac saxelmwi-fos xelidan gamova, normebis Sesabami-si unda iyos. maT Soris sazogadoebrivi mauwyebelic, romlis saredaqcio masalaSi, axal ambebSi, enis ekologia principulad daculi unda iyos,~ _ ambobs levan berZe-niSvili.

enaTmecnierebis institutis TanamSrome-li, profesori avTandil arabuli adastu-rebs, rom bolo xanebSi qarTuli enis ua-mravi norma Seicvala. `Cven sistematurad vmuSaobT leqsikonebze, gamovcemT kidec patara leqsikonebs _ saskolo orTogra-fiuli leqsikoni, Jurnalistis stilisti-kuri cnobari da a.S. am gamocemebSi Seta-nilia yvela dRes arsebuli siaxle, magram

46 liberali . marti 2013 . № 129

sazogadoeba

maTi damkvidrebisTvis unda arsebobdes sa-xelmwifo instancia, romelsac warvudgenT am siaxleebs, isini damtkicdeba da yvelas-Tvis savaldebulo gaxdeba~.

enaTmecnierebi Tanxmdebian, rom ena ka-nonma unda daicvas, normis darRvevas ki konkretuli sanqcia unda mohyvebodes. am azrs levan berZeniSvilic iziarebs:

`normebis dacvis Sesaxeb kanoni misaRebi gvaqvs. enis norma ar aris is, rac Cven gve-Cveneba, norma dadgenilia da is unda dai-cva. kanonma unda Tqvas, romelia arsebuli norma da ras niSnavs misi dacva, darRveva-ze ki ra tipis jarimaa~, _ miiCnevs berZe-niSvili.

kaxa gabuniac Tvlis, rom struqturuli erTeulis Seqmna normaTa damdgeni samuSa-oebis dawyebis gareSe warmoudgeneli iqne-ba. `dRes ar arsebobs is, risi dacvac unda gakontroldes. vis aqvs pasuxi, ra rogor unda vTqvaT an davweroT, roca aTi wlis ganmavlobaSi enaSi ukontrolod mkvidrde-boda amdeni ucxo da arabunebrivi forma Tu sityva, ras gvetyvis struqtura, ro-gor gadawyvets? normac cocxalia, isic icvleba. ena ivseba, Semodis sityvebi, rom-lebic arsad fiqsirdeba. yovel Tavmoyva-re qveyanaSi yovel wels gamoicema orTo-grafiuli leqsikonis Casworebebi. CvenTan aT welze metia araferi ganaxlebula,~ _ ambobs is.

gansxvavebuli pozicia aqvs humanitarul mecnierebaTa doqtors, enaTmecnier nino doborjginiZes, romelic fiqrobs, rom Tanamedrove epoqaSi ena sruliad sxva di-lemebis winaSe dgas: `dRes enis mteri ro-melime ucxo enidan SemoWrili formebi ki ar aris, aramed isaa, rom ena Tanamedrove gamowvevebs veRar pasuxobs. qarTul enaze SesaZlebeli unda iyos nebismieri informa-ciis miReba, gadamuSaveba da gadacema epo-qisTvis Sesabamisi, relevanturi formiT,~ _ ambobs nino doborjginiZe.

aseT formad is teqstebis eleqtronuli bazis _ qarTuli enis nacionaluri kor-pusis Seqmnas miiCnevs. esaa qarTul enaze saukuneebis ganmavlobaSi Seqmnili teqste-bis dokumentireba Tanamedrove lingvis-tur-teqnikuri kriteriumebis mixedviT.

`bi-bi-sis~ aswliani prognoziT, 21-e saukunis bolos enebis 75%-ze meti funq-

ciebs dakargavs. `es imitom, rom es enebi informaciis Tanamedrove, 21-e saukunis-Tvis relevanturi, eleqtronuli, igive korpusuli formiT mopovebas, gadacema-sa da gadamuSavebas ver uzrunvelyofs~, _ ambobs nino doborjginiZe. misi azriT, yvelaze didi gamowveva, rasac dRes qar-Tulma enaTmecnierebam unda upasuxos, swored enis nacionaluri korpusis Seqm-naa. dRes patara enebs sruli gaCanagebiT rusulis an inglisuris eqspansia ki ar emuqreba, aramed is, rom progresisaTvis mzad ar varT. Tu Tanamedrove aprobire-bul meTodebs ar gamoviyenebT, SesaZloa, qarTuli ena male samuzeumo eqsponatad iqces.

~realoba iseTia, rom 20 - 30 wlis Semdeg Cvens Svilebs gacilebiT meti dro dasWir-debaT konkretuli informaciis qarTul enaze mosaZieblad, vidre misi alterna-tivis inglisurad misaRebad. mecnierebisa Tu xelovnebis nebismieri dargi fexdafex unda mihyves ganviTarebis tendenciebs, sxvagvarad ra patriotuli miznebic ar unda gvqondes, iZulebulebi gavxdebiT, rom Cvens Svilebs biologia qarTulis na-cvlad inglisurad vaswavloT, radgan qar-Tulad Sesatyvisi masala, ubralod ar gve-qneba,~ _ ambobs nino doborjginiZe.

enaTmecniers miaCnia, rom enis normaTa damdgeni struqtura mxolod mas Semdeg unda Seiqmnas, rac enis korpusi iarsebe-bs, radgan enaSi mimdinare procesebis ga-movlena da tendenciebis danaxva mxolod korpusSi, eleqtronul bazaSi Tavmoyril formebze dakvirvebiTaa SesaZlebeli.

Tu qveynisTvis saxelmwifo ena strate-giuli mniSvnelobisaa, xelisuflebam enis ganviTarebaze unda izrunos, rac kompleq-sur midgomas da seriozul finansur mxar-daWeras gulisxmobs. miuxedavad imisa, rom `qarTuli ocnebis~ winasaarCevno progra-mis erT-erTi prioriteti qarTuli enis siwmindis dacva iyo, rogorc Cans, mis we-vrebs, jerejrobiT am sakiTxze fiqric ki ar dauwyiaT. `liberalis~ kiTxvaze, Tu ra igegmeba da ras apireben qarTul enasTan dakavSirebiT, parlamentis ganaTlebis ko-mitetis Tavmjdomare, akademikosi ivane ki-RuraZe gvpasuxobs, rom am sakiTxis Sesaxeb araferi icis.

2004 wels gauqmda

enis normaTa damdgeni

mudmivmoqmedi komisiac.

enaTmecnierebi, filo-

logebi Tanxmdebian,

rom normaTa damdgeni

da Semdeg am normebis

Sesrulebis makontro-

lebeli institucia

qveyanaSi aucileblad

unda arsebobdes, Tumca

vis unda eqvemdebarebo-

des da ra uflebamosi-

leba unda hqondes, amaze

gansxvavebuli poziciebi

arsebobs.

47liberali . marti 2013 . № 129

`am saRamos SemiZlia gamovacxado, rom momdevno erTi wlis

ganmavlobaSi avRaneTidan samSobloSi dabrundeba kidev 34

000 amerikeli jariskaci. es Semcireba gagrZeldeba da

momavali wlis bolos dasruldeba Cveni omi avRaneTSi.“ _

amerikis SeerTebuli Statebis prezidenti barak obama

`samarTaldamcavi organos ori movaleobaa: pativi sces

deputatis statuss da gaimeoros mowveva ramdenjerme da

Tu deputats es ar esmis, maSin Tavad unda mivides da, yvela

misi uflebis dacviT, ganaxorcielos dakiTxva.~ _

saqarTvelos iusticiis ministri Tea wulukiani

`saqarTvelo Tanmimdevrulobisa da mizandasaxulobis

magaliTia SeTanxmebuli reformebis ganxorcielebis gzaze.

darwmunebuli var, rom isini aseve gaagrZeleben, miuxedavad

gamowvevebisa, kohabitaciis procesSi.~ _

gafarTovebisa da evropuli samezoblo politikis sakiTxebSi

evrokomisari Stefan fule

`Cven araerTxel gvisaubria, samarTaldamcavi da

usafrTxoebis struqturebis depolitizaciisa da

kohabitaciis aucileblobaze. 8 Tebervlis movlenebma

dagvanaxa, ra Sedegi SeiZleba mohyves am umniSvnelovanesi

principis darRvevas.~ _

saqarTvelos Sinagan saqmeTa ministri irakli RaribaSvili

citatebi

48 liberali . marti 2013 . № 129

www.ucnobifm.ge