Dr Gojko Nikolić Sudijski program za geografiju, Nikšić

E-mail: gojkorn@ac.me

UNIVERZITET CRNE GORE

UVOD U GEOGRAFSKI INFORMACIONI

SISTEM

FILOZOFSKI FAKULTET NIKŠIĆ

Studijski program Geografija

Modul GIS – aplikacija u geonaukama temelji se na zamisli ...

• koja nam omogućava upoznavanje sa

savremenim tehnologijama ...

• da ćemo potvrditi očekivanja od kursa i saznati dosta o

geoprostornim informacijama …

• mjesto gde ćemo efikasno raditi,

razmijenjivati misli i ideje...

a prije svega, gdje ćemo se upoznati sa Geografskim Informacionim Sistemom (GIS)

1-3

Logistika

Dnevni raspored predavanja

• Početak _______________

• Kraj _______________

• Molimo Vas isključite mob. tel.

• Resursi

• Pauze

• Pristup internetu P

Informaciоna pоdrškа

1997

2008

GEOGRAFSKI FENOMENI REALNOG SVIJETA - HAZARD

Urbana područja - veći hazard ...

Odron na na Crnim podima 23. 11. 2006. god.

situacija na terenu (15:30 i 16:00)

Poljoprivreda

Najveći izazovi sa kojim se danas savremeni svijet

susrijeće imaju kritičnu geografsku dimenziju

(prirodne katastrofe, klimatske promjene, sukobi i

energetska bezbjednost, urbanizacija…).

•Geonauke (geografija, geodezija, geologija ...) - obrazovna tradicija, veliki

naučni i praktični značaj u pročavanju prostornih sistema tj. prostornih

struktura, interakcija i procesa.

• ITC kontinuitet u digitalnom procesiranju i automatizovanoj obradi i analizi

geografskih znanja, donijela je znatne promjene u nazivima udruženja,

časopisa, fakulteta, pa i čitave struke.

•Geomatika (geodesy, matematics i informatics) – integralni pristup u

prikupljanju, analizi, upravljanju i vizuelizaciji prostornih podataka.

Porast korištenja GIS-a je marketinški fenomen začuđujućeg opsega-

ograničava ga samo um korisnika.

Clarke (2001): Posao vrijedan milijarde dolara !!!

Google, Amazon, Microsoft, Facebook – 1 200 petabajta (1,26 terabajta).

Termin Geographic Information Systems na internet pretraživaču, npr.

Google (www.google.com) - više od 306 URL adresa.

GIS Data - preko 1006 URL adresa.

RE GIS TROVANI SVIJET- POSAO VRIJEDAN MILIJARDE DOLARE

Više od ¾ svih informacija koje svakodnevno cirkulišu u svim oblastima

djelovanja, posjeduju zajednički imenilac: geoprostornu komponentu.

Danas se one proučavaju kroz kompleksne multikorisničke aplikacije koje

prepoznajemo kao Geografski Informacioni Sistem (GIS).

Nanotechnology GEOTECHNOLOGY Biotechnology

GPS/GIS/RS

Modelovanje

obuhvata analizu

prostornih

odnosi i obrasci

(Numerička analiza)

Prescriptive

Modelovanje

Kartiranje uključuje

precizno

odredređivanje

(razgraničenje)

fizičkih karakteristika

(grafička inventora)

Descriptive

Mapping

Geotechnology jedna od tri "mega-tehnologija" 21. vijeka

ZAŠTO & ŠTA su

Global Positioning

System

(location and navigation)

Geographic Information Systems (map and analyze)

GDJE je ŠTA

(Berry)

Remote Sensing

(measure and classify)

GEOPROSTORNA TRIJADA

GIS: Geografski • Zemlja = gea (grč.) • Proučava prostornu (sistemsku) stvarnost zemljine površine • Prostorni podaci (xyz) • Modelovanje i analiza prostorno uslovljenih upita

GIS: Informacioni • Informacija = Informare (lat.) • Informacija rezultat kognitivne obrade podataka • Informatika: primjenjena nauka • Geoinformatika: obrada geoprostornih podataka

GIS: Sistem

• Jedinstveno uređena cjelina (grč.) • Informatika: cjelina koju formira mnoštvo elemenata • Informacioni sistem: sistem za spremanje i upotrebu informacija radi optimalne organizacije i upravljanja

GIS (akronim)

GEOGRAFSKI INFORMACIONI SISTEM

Realni

svijet

GIS DATA - POČINJE SA ONIM ŠTO JE OKO NAS ...

Layerska

struktura

Geoprostorni podaci- referencirane prostorne i neprostorne (alfanumeričke) komponente

Georeferencirani podaci (xyz i t)- digitalna kartografija je donijela koordinate u digitalnom obliku za uspostavljanje geobaza podataka, kartometrijsko i 3D modeliranje.

Fotografija

Vektor

Topologija

Umrežavanje

Teren

analiza

Topografija

CAD Crtež

Adresa

27 Main St.

Atribut

ABC

3D Objekti

107’

Dimenzije

Anotacija

DATABASE

Ljudi

Procedure i

standardi

Podaci

Hardver

Softver i znanje i

iskustvo

WEB GIS (Web 2.0)

Osnovne komponente GIS-a

GIS FUNKCIJE

Prikupljanje

Izlazni rezultati

Prikaz

Analize

Upiti

Spremanje

Lokacije (xyz) Zgrade Ulice Stvarnost

1

2

3

4

5

6

Digitalni podaci

GPS i Koordinate

Anketa

Karte

5508716,6 4885073,6 5508716,6 4885073,6

GIS Podaci

Prikupljanje podataka

Unos i arhiviranje podataka

digitalizacija skeniranje alfa-num. formati

Funkcije GIS-a 1

direktan unos & pristup podacima

arhiviranje podataka

direktna dopuna

Logičko grupisanje i racionalno povezivanje (upravljanje podacima)

Funkcije GIS-a 2

Manipulacija & analiza Funkcije GIS-a 3

Interakcija i integrisan rad službi

Vizualizacija Funkcije GIS-a 4

UNIVERZITET CRNE GORE

FILOZOFSKI FAKULTET – Studijski program Geografija

4

3

2

1

Inventura terenskih karakteristika

Overlay 1-1 and 1-2

Kako su podaci organizovani u GIS-u?!

Danas, zahtjevi prema GIS softverima složeni: u smislu prihvata i memorije, editovanja i analize, interoperatibilnosti podataka, posebno za 4D ( x,y,z, t) geoprostorne podatke, da se efikasno nose sa dinamičkim prikazima objekata i njihovom vizuelizacijom i simulacijom.

Istraživači Elektrotenički fakulteta i UCG u okviru GEPSUS projekta razvijaju softver za modeliranje, simulaciju i vizualizaciju nekontrolisane emisije gasnih zagadjivača za slučaj industrijskih dimnjaka i sredstava skladištenja i transporta, u desktop, web i PDA verzijama, uključujući statičke i dinamičke procese.

DOSADAŠNJE AKTIVNOSTI - Primjeri

Odron na na Crnim Podima 23. 11. 2006. situacija na terenu (15:30 i 16:00)

Naziv kompanije Naziv produkta Sajt kompanije

AutoDesk AutoDesk CAD Overlay http://usa.autodesk.com/

BAE Systems Socet Set http://www.vitec.com/products/socetset/

Bentley Systems Microstation GeoGraphics http://www.bentley.com/en-us/

Blue Marble Geographics Geo http://www.bluemarblegeo.com/index.php

RSI ENVI http://www.rsinc.com/

Leica GeoSystems ERDAS http://gis.leica-geosystems.com/

ErMapper ErMapper http://www.ermapper.com/

ESRI ArcInfo, ArcGIS http://www.esri.com/

Clark Labs IDRISI 32 http://www.clarklabs.org

Intergraph GeoMedia Professional http://imgs.intergraph.com/

Manifold Manifold® System http://www.manifold.net/

Mapinfo Mapinfo Professional http://www.mapinfo.com/

MicroImages TNTmips http://www.microimages.com/

Paragon Imaging ELT http://www.paragon.com/

PCI geomatics Geomatica 9 http://www.pcigeomatics.com/

RACURS PHOTOMOD http://www.racurs.ru/

Vodeći developeri softvera za rad sa prostornim podacima

DEFINISANJE KVALITETA PODATAKA

KOMPONENTE

KVALITETA

PODATAKA

ISO 19100

DOMEN

PODATAKA

REZOLUCIJA

TEMA PROSTOR

VRIJEME

TAČNOST

PROCJENA

KVALITETA

PODATAKA

KONZISTENTNOST PORIJEKLO

POTPUNOST

Međunarodna

Geoinformatička

Standardizacija

OGC - Open Geospatial

Consortium (međunarodni

konzorcijum 483 kompanije)

U.S. SDTS – Spatial Data

Transfer Standard

U.S. FGDC – Federal

Geographic Data Committee

ISO – 19115 struktura za opis

georeferenciranih podataka,

elemente metapodataka i

uspostavljanje terminologije

ISO 19113 Geographic

information – Quality

principles definiše položajnu

tačnost

Blom i Geo Info Strategies, vodeći provajderi avio snimaka,

digitalnih planova i karata i usluga iz domena geoinformacija, već

više od 10 godina koriste najsavremenije LiDAR mjerne

tehnologije. Trenutno se koristi najmoderniji TopEye MkIII LiDAR

sistem koji je montiran na helikopter.

TopEye MkIII je prvi LiDAR sistem (Light Detection And Ranging)

koji koristi dvostruki sistem skeniranja, rotacionu i linearnu

tehnologiju pri čemu prikuplja i do 630,000 tačaka u sekundi.

Platforma za snimanje Eurocopter AS 350 ili AS-355 (twin)

Tipična brzina snimanja 40 knots

Laser PRF / Registracija pulsa 210 KHz / 4 pulsa, i puna talasna dužina

Integrisana digitalna kamera Rollei AIC, sa 39 MPixela

Visina leta (iznad terena)* 150m 200m 300m 500m 750m

Širina snimanja 110m 145m 220m 360m 540m

Gustina podataka (tačaka po m2) 70/m2 50/m2 35/m2 20/m2 5/m2

Visinska tačnost (sr. kv. greška) 2cm 3cm 4cm 6cm 10cm

Horizontalna tačnost (sr. kv. greška) 5cm 7cm 10cm 15cm 25cm

Snimak (pixel na nivou terena) 2cm 2.5cm 3.5cm 6cm 10cm

TopEye MkIII sistem montiran na helikopteru

Kombinacija ovih senzora predstavlja

izvanrednu opremu za snimanje koridora i

površina, sa stepenom tačnosti koji

zadovoljava 99% mogućih upotreba podataka.

Primjena LIDAR-a visoke rezolucije

Snimak sa visine od 90 m

TopEye snimanje se može realizovati i na 100m iznad terena u cilju izrade DMT visoke rezolucije. Pri tome je neophodno obezbediti posebne dozvole

za snimanje iz vazduha. U tom slučaju je gustina tačaka veća od 100 tačaka /m2 a visinska tačnost je bolja od 15mm. Rezolucija snimka na nivou

terena je 1cm. Ova jedinstvena tehnika se primenjuje u projektima izuzetno visokih zahteva tačnosti.

Koridor = 65 m

Pixel = 2 cm

Snimak sa visine od 450 m

Koridor = 330 m Pixel = 11cm

HVALA ZA PAŽNJU

UNIVERZITET CRNE GORE

FILOZOFSKI FAKULTET – Studijski program Geografija