VADEL LEMLER PYASASI

VADEL LEM PYASALARIDERS: SERMAYE PYASALARI

HAZIRLAYAN: GZDE SEREZL RETM YES: YRD. DO. DR. SERDAR GEL

VADEL LEM PYASALARI (TREV PYASALAR)PYASA NEDR?

Gerekletirilen alm satm ilemi sonucunda el deitiren kymetlerin vadesine bal olarak piyasalar spot ve vadeli olarak ikiye ayrlr.

Piyasa, aklmza gelen tanmyla faiz, dviz, finansal gstergeler, sermaye piyasas aralar gibi mali aralar ile eitli mal ve hizmetlerin alm satmnn yapld fiziki veya sanal mekanlardr. 2

2Spot(cari) piyasalar; dviz, pamuk, buday vb mallarn alnp satld, para ve mal takasnn ayn anda veya birka gn ierisinde yapld piyasalardr.

Spot piyasalarda oluan fiyatlar anlktr ve srekli deiir. O an geerli fiyattan gerek bir rn alnp satlmaktadr

Spot piyasalarda ilemler iki taraf arasnda yaplr.

Aleyhte fiyat deiimleri riskine kar korunma ihtiyac hisseden taraflar vadeli ilem ve opsiyon szlemelerine ynelmilerdir.

3Vadeli ilem piyasalar; anlamann bugnden yapld ve ykmllklerin gelecek bir vadede yerine getirildii piyasalardr. Yani mal ve parann takas ileri bir tarihte gerekleir.

Bu piyasalarda taraflar, kalitesi, miktar, vadesi, teslim yeri belirlenmi standart bir varl almak yada teslim etmek iin anlarlar. Tek deiken unsur fiyattr.

4

Vadeli ilem piyasalarnda alc ve satcnn muhatab takas kurumudur ve ilemler iin bu kuruma teminat yatrmak zorunludur.

Bu piyasalarda ileme konu olan szlemeler de vadeli ilem szlemesi olarak anlmaktadr.

5

VADEL LEM PYASALARININ TARHESlk vadeli ilemlerin balangc 1800l yllar olarak kabul edilmektedir. Chicago kentinde tccar ve reticilerin fiyat dalgalanmalarna zm araylar ile balayan, ilk kaytl gelecee ynelik szleme, 13 Mart 1851 ylnda 3.000 kile msr zerine Haziran ay Chicago teslimi olarak yapld.

Tam olarak ihtiyaca cevap vermeyen bu szlemenin ardndan1848 ylnda Chicago Board of Tradei(CBOT) kurdular ve borsann garantr olmas kararlatrld.

6

1970li yllara kadar Amerikada sadece tarmsal rnler vadeli ilem szlemelerinde ilem grd. 1972 ylnda Bretton Woods sisteminin terk edilmesiyle dviz kurlar ve faiz oranlarndaki deiim nedeniyle oluan riskten korunmak iin vadeli ilem szlemeleri finansal aralara da uygulanmaya baland(1973 kurlar zerine ilk szleme).

Trkiyede ise ilk zel borsa kuruluu olan Vadeli lem ve Opsiyon Borsas A. (VOBA), 19.10.2001 de kuruldu ve 2005 ylnda zmirde faaliyete gemitir.

7

LGL TANIMLAR Dayanak Varlk: Taraflarn alp satt vadeli ilem szlemelerinin hangi varlkla ilgili olduunun ifadesidir (faiz, hisse senedi endeksi, dviz, v.b.).

Uzun Pozisyon: Alm lemi (Vadeli ilem szlemesinde uzun taraf, dayanak mal, szlemede belirtilen fiyat zerinden teslim alma hak ve ykmllne sahip olan taraftr).

Ksa Pozisyon: Sat lemi (Vadeli ilem szlemesinde ksa taraf dayanak varl, szlemede belirtilen fiyat zerinden teslim etmekle ykml olan taraftr).

8 Ak Pozisyon: Bir szlemede, ters ilemle kapatlmam uzun veya ksa pozisyon saysdr. (her uzun pozisyon karsnda bir ksa pozisyon olduundan, uzun veya ksa pozisyonlarn birini hesaba katmak yeterli olmaktadr).

Balang Teminat: Bir vadeli ilem szlemesi pozisyonu alndnda veya alnmadan nce, pozisyon iin takas merkezine yatrlmas gereken teminattr.

Srdrme Teminat: Srdrme teminat balang teminatnn % 75idir.

Pozisyonun Kapatlmas (Ters lem): nceden alm uzun veya ksa pozisyonun ayn miktarda ters pozisyon alnmak suretiyle kapatlmasdr. Bir baka deyile, mterinin ald szleme kadar satmas veya satt szleme kadar almasdr.

9Vadeli lemlerin Dnyadaki Yeri Ve Dayanak VarlklarDnyada szlemeleri yaplan trev aralarn dayanak varlklar:Tarm ( emtia endeksi, baklagil ve yal tohumlar, bitkiler, orman, mandra, iftlik hayvanlar, arpa, kakao, pamuk vs),Enerji (ham petrol, doalgaz, kmr elektrik vs.),Hisse endeksleri (ABD endeksleri,uluslararas endeksler),FX (Euro FX, Euro FX Vadeli,Kanada Dolar Futures vs)Faiz oranlarMadenler (altn, bakr, gm, platin vs)Hava durumu (Chicago HDD aylk vadeli futures ve opsiyon szlemeleri).Demir d metaller (demir cevheri)Navlunevre (kkrt, blgesel sera gaz )10Dnyada Trev Aralarn lem Grd BorsalarCBOT Chicago Ticaret KuruluNYFE Newyork Vadeli lemler BorsasCME Chicago Ticaret Borsas Philadelphia BorsasKanadada Toronto BorsasLIFFE Londra Vadeli lemler BorsasSIMEX Singapore Uluslararas Para DeiimiCOMEXEmtia Deiimi, NewyorkWCE Winnepeg Emtia DeiimiMDAMMid Amerika Emtia DeiimiCSCE Kahve, eker Ve Kakao BorsasNYCENewyork Pamuk BorsasNYMENewyork Ticaret Borsas11LKEMZDE BULUNAN VOBTA PYASALAR Borsada drt ayr piyasa mevcuttur:1-Hisse Senedi2-Dviz3-Faiz4-Emtia+Hisse senedi piyasasnda;hisse senedi endekslerine ve hisse senetlerine dayal,Dviz piyasasnda;yabanc paralara dayal,Faiz piyasasnda;hazine bonosu, devlet tahvili veya dier ksa veya uzun vadeli faiz oranlarna dayal,Emtia+ piyasasndaise saylanlarn dnda kalan emtia ve dier dayanak varlklara dayal vadeli ilem szlemelerinde ilem yaplabilir.

12Bu aralar; korunma(risk sfrlayclar), speklasyon ve arbitraj amal kullanlabilir.

Korunma uzun pozisyonlu(alm), ksa pozisyonlu(satm) ve apraz korunma olarak ekilde yaplabilir.

Vadeli ilem piyasalarnn en nemli kullanm amac yatrmcy fiyat deiimi riskinden korumaktr.

13Trev Aralar Hangi Amalarla Kullanlabilir?Yatrmc, vadeli ilem szlemesi satarak sz konusu rne sahip olmad halde, rnein rn henz tarladayken , szlemeye konu olan rnn spot fiyatnda gelecekte meydana gelebilecek dmeye kar korunabilmektedir. Bu tip korunmaya aa korunma denilmektedir.(ksa kor.).

rnein; pamua dayal retim yapan bir tekstil firmas, pamua dayal vadeli ilem szlemesi satn alarak rnn spot fiyatnda gelecekte olabilecek ykselmeye kar korunabilmektedir .Bu tip korunmaya uzun korunma denilmektedir.

apraz korunma, spot piyasada sahip olduumuz pozisyonun aynsn vadeli piyasalarda bazen bulamayabiliriz.bu durumda apraz korunma kullanlr.

14Trev Aralar Hangi Amalarla Kullanlabilir?Vadeli ileme konu rnn vadeli ilem fiyat ile spot piyasa fiyat arasndaki farkabazdenir.

Spot fiyat ile vadeli fiyat arasndaki fiyat farknn artmas veya azalmas riskine baz riski diyoruz.

Baz riski= spot fiyat- vadeli fiyat15Speklatif Amal lemlerSpeklatrler genellikle korunmak isteyenlerin yok etmek istedikleri riskleri, kar frsat grerek zarar etme pahasna stlenirler.

Speklatrlerin olmad piyasalarda reticiler ellerindeki rnleri mmkn olan en yksek fiyattan satmak isterken, alclar mmkn olan en dk fiyattan almak isteyecekleri iin orta bir fiyat seviyesinde bulumalar ok zor olacaktr.

Speklatrler bir nevi gerek alc ve satclar arasnda arabulucu gibidirler.

16

Korunma amac tamayan ilemler speklatif ilemler olarak kabul edilir.

Speklatrler iin fiyatlarn seviyesinin ne olduu deil hangi ynde hareket ettii nemlidir.

Bu nedenle speklatrler beklentileri alp satarlar.

rnein speklatrler, bir dvizin deer kazanacan dnerek, bugnden vadeli olarak satn alp, vade sonunda satarak kar elde etmeye alr.

Speklatrlerin tahminlerinin gereklememesi durumunda zarar sz konusu olur.

17Arbitraj Amal lemlerArbitraj; bir rn ayn anda farkl piyasalarda farkl fiyatlardan ilem gryorsa, e zamanl olarak dk fiyattaki piyasadan alnp yksek fiyattaki piyasada satma ilemidir.

rnein, bir mal corafi olarak farkl yerlerde farkl iki fiyattan ilem gryorsa arbitrajc hemen ucuz olan yerden alr, pahal olan yerde satar ve bylece risksiz kar elde eder.

Arbitrajclarn varl piyasalarn birbirleriyle uyumlu ve dengeli hareket etmesine ve doru fiyat oluumuna katk salar.

18VADEL LEM PYASALARININ TEMEL FONKSYONUki temel fonksiyonu vardr. Bunlar ; risk ynetimi ve gelecee ynelik fiyat kefi.

Risk ynetimi: vadeli ilem piyasalar taraflarn riske kar korunmalar ve risklerini ynetebilmelerine imkan salar.

Gelecee ynelik fiyat kefi: geleneksel piyasalarda fiyatlar anlk deimeler yaar ve on dakika sonra fiyatlarn ne olacan kestirmek mmkn deildir. Ama spot piyasadaki fiyatlar gelecek fiyatlarn hesaplanmasnda referans oluturur.192012 yl ilem hacminin TL cinsinden aylk geliimi2012 ylnda TL cinsinden toplam ilem hacmi, 2011 ylna gre %8 azalarak 439.799.289.264 TL den 403.932.738.475 TLye gerilemi.

20

2012 yl ilem hacmi 2011 ylnn ilem hacminin 0,92 katna ulamtr. (VOB verilerinden yararlanlmtr)21

2012 yl TL cinsinden ilem hacminin en byk ksmn %93 ile endex szlemeleri oluturmutur.22

Vadeli ilemler dnyada kullanlan terminolojiye gre trev aralar olarak ifade edilmektedir. Trev aralar ise:

Alivre lem Szlemeleri (forward)Vadeli lem Szlemeleri (futures)Opsiyon SzlemeleriTakas Szlemeleri (swaps)

23

Deeri baka bir finansal varln veya maln deerine dorudan bal olan finansal aralar trev ara olarak adlandrlmaktadr.

yleyse : Vadeli ilem piyasalar kavram trev piyasalar Vadeli ilem szlemeleri kavram futures szlemeleriniGelecee ynelik szlemeler alivre yani forward szlemelerini ifade eder.

24

Alivre Szlemeler (Forwards)-1Gelecee ynelik (Alivre) szleme, satcnn belli bir rn ileri bir tarihte, batan anlalan bir fiyat zerinden alcya teslim etmesini ngren szlemelerdir.

Szlemenin artlar ( fiyat, miktar, kalite, zaman ve yer) alc ile satc tarafndan karlkl belirlenmektedir.

Alivre szlemeleri taraflar arasnda serbeste yapld iin karlkl bir gven gerektirir. Dier bir ifadeyle alivre szlemelerde kredi riski vardr.25Alivre Szlemeler (Forwards)-2Taraflardan birinin ykmlln yerine getirmeme riski, garanti altna alnm deildir.

Alivre szlemelerde taraflar vade sonuna kadar pozisyonlarn kapatamazlar. Pozisyonlarn kapatlmas szlemenin iptali ile mmkndr.

Alivre szlemeler, szlemede zel bir hkm yoksa bir bakasna devredilemez.

ki taraf arasnda yaplan alivre szlemeler dier piyasa katlmclarnn bilgisine ak deildir.

26Vadeli lem Szlemeleri (Futures)-1Vadeli ilem szlemesi esasen standart hale getirilmi alivre szlemelerdir.

leri bir tarihte, nceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikte ekonomik veya finansal gstergeyi, sermaye piyasas aracn, mal, kymetli madeni veya dvizi alma veya satma ykmll getiren szlemedir

Alm satma konu mal ve finansal aracn nitelii, miktar, sresi ve teslim yeri standart olarak tanmlanmtr.

Tek deiken, alm satm srasnda oluan fiyattr.

27Vadeli lem Szlemeleri (Futures)-2Vadeli ilem szlemeleri, vadeli ilem borsalarnda ilem grr ve borsa takas kurumunun garantisi altndadr.

alm satm yapmak isteyen yatrmclar szleme baznda belirlenmi olan teminatlar yatrmak zorundadr.

Vadeli ilem szlemelerinde pozisyon alan yatrmc vade sonuna kadar beklemek zorunda deildir.28Vadeli lem Szlemeleri (Futures)-3rnein;Haziran 2005te, Borsada ilem gren, Ekim 2005 pamuk vadeli ilem szlemesinde on szleme alm yaptmz varsayalm. lem fiyat 2,300 TL/Kg olsun. Bu ilemi yapan yatrmc dilerse Ekim 2005 tarihinde son ilem gnne kadar pozisyonunu koruyabilir, dilerse vadeye kadar beklemeksizin pozisyonunu ters ilem yaparak kapatabilir.

Yatrmc Ekim 2005 vadeli ilem szlemesinde, son ilem gnne kadar diledii kadar alm satm yapabilir.

29

3031

32

Opsiyonlar-1Opsiyon szlemeleri, demi olduu prime karlk belirli bir vadede ya da vadeye kadar belirli bir varl, belirli bir miktarda, belirli bir fiyattan alma ya da satma hakk veren szlemelerdir.

Opsiyon, satn alan tarafa herhangi bir rnn fiyatn bugnden sabitlemek koulu ile bu rn ileride bir vadede satn alma ya da satma hakkn veren bir anlamadr.

33

Opsiyonlar-2Opsiyonu satn alan taraf (uzun taraf), ald bu hak karlnda satcya (ksa taraf) prim ad verilen tutar demek zorundadr.

Dolaysyla opsiyon szlemesi, alc taraf asndan bir hak salamakta, buna karlk satc taraf, bu hakk satan taraf olarak ykmllk altna sokmaktadr.

Opsiyonlar, forward, futures ve swap gibi trev rnlerden ayran en nemli fark, tannan hakkn kullanlp kullanlmamasdr.

Bu nedenle opsiyon yerine semeli veya tercihli ilem de denilebilir.

3435Opsiyonun taraflar:Lehdar: Uzun pozisyon sahibi,Keideci: Ksa pozisyon sahibi,Ters ilem: Uzun pozisyon sahibinin ksa, ksa pozisyon sahibinin uzun pozisyon almak suretiyle ilk pozisyonlarn kapatmalar.

Opsiyon trleri:Alm opsiyonuSatm opsiyonuAlm opsiyonu: alcsna, belli bir vadeye kadar veya vadede, opsiyona dayanak oluturan varl, opsiyonu satan yatrmcya dedii bir prim karlnda belli bir fiyattan alma hakk verir.

Alm opsiyonu satan yatrmc, alann alma hakkn kullanmak istemesi durumunda, dayanak varl anlalan fiyat zerinden satmakla ykmldr.

36Satm opsiyonu: alcsna dayanak varl satma hakk tanmaktadr.

Satm opsiyonu satan yatrmc ise, dayanak varl, satm opsiyonu alan yatrmcnn talebi halinde belirli bir fiyattan satn almakla ykmldr.

37

38Opsiyon Tipleri-1Dnyada ilem gren iki tip opsiyon vardr;

Avrupa tipi opsiyonlar

Amerikan tipi opsiyonlar

39Opsiyon tipleri-2kisi arasndaki tek fark uzun opsiyon sahibinin haklarn kullanabilecei zaman dilimidir.

Avrupa tipi opsiyonlarda lehdar (uzun pozisyon sahibi) hakkn (opsiyonu) sadece vade bitim tarihinde borsa tarafndan belirlenen zaman diliminde kullanabilir. Ondan nce kullanamaz.

Amerikan tipi opsiyonlarda ise lehdar hakkn (opsiyonu) opsiyonun yazm tarihi ile vadesi arasndaki her hangi bir sre iinde kullanabilir.

40Opsiyon Alm Satmnda Kullanlan Kavramlar-1Kullanm fiyat: Alcnn talebi halinde, opsiyon satcsnn opsiyona konu olan dayanak varl ne kadardan alacan yada ne kadardan satacan belirleyen fiyatkullanm fiyatdr.

Organize piyasada kullanm fiyat borsa tarafndan,

Tezgahst piyasada ise taraflarn karlkl olarak belirlemesi ile belli olur.

41Opsiyon Alm Satmnda Kullanlan Kavramlar-2Opsiyon primi: elde edilecek hakkn bedelidir.Opsiyonun fiyatdr.Prim opsiyon alcs iin giderdir ve satcya bir gelir tekil eder.42

ALIM OPSYONU LE LGL UYGULAMA-1A) Szlemeyi satn alan asndan alm opsiyonu1. OLASILIK: Hisse senedinin fiyatnn(piyasa fiyat) 9000 TL olduunu varsayalm. nceden ubat ay sonuna kadar vadeli 8000 TL ilem fiyatl satn alm hakk veren opsiyon szlemesi imzalanmtr ve szlemenin primi 400 TL dir.

Bu durumda; Beko hisse senetlerini piyasa fiyatndan (9000 TL) daha ucuza satn alma olana doacandan (8000TL), opsiyon hakk kullanlacaktr.

43ALIM OPSYONU LE LGL UYGULAMA-2nk yatrmc iin,

9000-8000 = 1000TL kar 400 TL prim(denen) . 600 TL net kar sz konusu olur44ALIM OPSYONU LE LGL UYGULAMA-3II. OLASILIK: Hisse senedinin fiyatnn 8400 TL olduunu varsayalm.bu durumda opsiyon yine kullanlacaktr.nk opsiyon sahibi dedii primi geri alacaktr.

8400- 8000 = 400 TL kar 400 TL prim (denen) . 0 kar yada zarar olur.45ALIM OPSYONU LE LGL UYGULAMA-3III. OLASILIK: Hisse senedi fiyatnn deimeyip 8000 TL olarak kaldn varsayalm. Bu durumda opsiyon kullanlmaz. Balangta denen 400 TL prim, opsiyon sahibinin zararn oluturur.

IV. OLASILIK: Beko hisse senedi fiyatnn 7500 TL ya dtn varsayalm.bu durumda piyasadan daha ucuza alm imkan doacaktr. Bu nedenle opsiyon kullanlmaz. dedii 400 TL prim kadar zarar edilir.46ALIM OPSYONU LE LGL UYGULAMA-4B) Szlemeyi satan asndan alm opsiyonu1.OLASILIK: Hisse senedinin fiyat 9000 TL. opsiyon sahibi opsiyonu kullanacandan, satc, hisse senetlerini 8000 TL den satmak zorunda kalacaktr.bu durumda opsiyon satcs hisse bana 600 TL zarar edecektir.

9000-8000= 1000 tl zarar 400 tl prim (alnan) .. 600 tl net zarar

47ALIM OPSYONU LE LGL UYGULAMA-5II. OLASILIK: Hisse senedinin piyasa fiyatnn 8400 tl olduunu varsayalm. Bu durumda da opsiyon kullanlr. Satan iin herhangi bir zarar yoktur. 8400- 8000 = 400 tl zarar 400 tl prim (alnan) .. 0 tl kar yada zarar yok48ALIM OPSYONU LE LGL UYGULAMA-6III. OLASILIK: Fiyatn deimediini 8000 tl olduunu varsayalm. Hisse senedi fiyat deimediinde opsiyon sahibi opsiyonu kullanmayacandan, hisse bana 400 tl prim satcnn karn oluturur.

IV. OLASILIK: Hisse senedinin cari fiyat 7500 tl ya dtn varsayalm. Opsiyon yine kullanlmaz ve 400 TL prim satcnn karn oluturur.49SATIM OPSYONU LE LGL UYGULAMA-1A) Szlemeyi alan asndan satm opsiyonu1.OLASILIK: Hisse senedi piyasa fiyatnn 9000 tl olduunu varsayalm. Opsiyon sahibinin elinde bulunan szleme kendisine hisse senetlerini 8000 tl den satma imkan vermektedir.

Bu nedenle opsiyon sahibi opsiyonu kullanmaz. Bu durumda balangta dedii 400 tl prim kadar zarar olur.50SATIM OPSYONU LE LGL UYGULAMA-211. OLASILIK: beko hisse senedi fiyatnn 8000tl olduunu varsayalm. Bu durumda da opsiyon kullanlmaz ve yine 400 tl zarar eder.

111. OLASILIK: Fiyatn 7.600 tl ya dtn varsayalm. Opsiyon sahibi hisse senetlerini piyasa fiyatndan daha yksek fiyata satma hakkn kendisine tanyan opsiyonu kullanr.

nk kullanrsa opsiyon sahibinin zarar ortadan kalkar.51SATIM OPSYONU LE LGL UYGULAMA-3 8000- 7600 = 400 tl kar 400 tl prim (denen) .. 0 tl kar yada zarar yok

1V. OLASILIK: Fiyatn 7000 tl ye dtn varsayalm. Opsiyon yine kullanlr.

8000- 7000 = 1000 tl kar 400 tl prim (denen) . 600 tl net kar 5253

Swap-1Swap szck anlam olarak deiim demektir.

Swap ilemi bir parann ya da finansal varln nceden belirlenmi vadelere gre, iki veya daha fazla taraf arasnda gerekleecek olan nakit aklarnn mbadelesini salayan zel bir szlemedir.

Borlanma senetlerine ve dvize dayal swap szlemeleri yaygn olarak kullanlmaktadrlar.54Swap-2En genel anlamda swap borlarn dei toku edilmesi demektir.

Swapta ama, faiz oranlar ile dviz kurlarnda kaydedilen dalgalanmalarn yaratt riski minimize etmektir.

Swap szlemeleri byk iletmeler iin avantaj salamak amacyla kullanlr. Bu avantajlar arbitraj ve korunmadr.

55Swap-3Swap szleme trleriFaiz swapPara swapMal swap

Faiz swaplarnda taraflar deiken faiz ile sabit faizi,Para swaplarnda taraflar iki farkl dviz cinsini dei toku eder.

56VOB-VOP BRLEMESzmirde faaliyet gsteren Vadeli lem ve Opsiyon Borsas A.. (VOB) ile Borsa stanbul Vadeli lem ve Opsiyon Piyasas (VOP) platformlarnn birleme sreci 5 Austos 2013 tarihi itibariyle tamamland.

Bu tarih itibariyle, Trkiyedeki tm vadeli ilem ve opsiyon szlemeleri, Borsa stanbul VOP bnyesinde tek bir platformda ilem grmeye balad.57

Gei ilemleri erevesinde VOB da ilem gren szlemelerin nemli bir ksm VOP sisteminde ileme alrken, ilem hacmi ve ak pozisyon says ok dk olan ya da hi olmayan baz szlemeler ileme almamtr.

5 Austos 2013 tarihi itibariyle Borsa stanbul VOPa aktarlan VOB Szlemeleri: BIST30 Endeks Vadeli lem Szlemesi, TL/Dolar Vadeli lem Szlemesi, TL/Euro Vadeli lem Szlemesi, EUR/USD Vadeli lem Szlemesi, TL/Gram Altn Vadeli lem Szlemesi, Dolar/Ons Altn Vadeli lem Szlemesi, Ege Pamuk Vadeli lem Szlemesi, Anadolu Krmz Buday Vadeli lem Szlemesi, Baz Yk Elektrik Vadeli lem Szlemesi58VOB-VOP BRLEMESKapatlan VOB Szlemeleri : BIST100 Endeks Vadeli lem Szlemesi, BIST30-100 Fark Szlemesi, Faiz Vadeli lem Szlemesi, Fiziki Teslimatl TL/Dolar Szlemesi, Fiziki Teslimatl TL/Euro Szlemesi.

VOBdaki ve VOPtaki uygulamaya paralel olarak birleme sonrasnda da ilemlerin takasn stanbul Takas ve Saklama Bankas A.. (Takasbank) gerekletirmeye devam etmektedir.59KAYNAKAhttp://www.cmegroup.comhttp://www.vob.org.trhttps://www.theice.com/homepage.jhtmlhttp://www.borsaistanbul.comhttp://enm.blogcu.com/finansal-risk-ve-finansal-risk-yonetimi/9591487http://www.denizyatirim.com/Trev Piyasalar-vadeli lem Piyasalar Tanm, Kuramsal Analizi Ve Geliimi(http://www.baskent.edu.tr/)http://www.slideshare.nethttp://www.ayatirim.com.tr/aracilik-hizmetleri/bist-viop-vadeli-islemler.aspxTC. Milli Eitim Bakanl- MEGEP (Mesleki Eitim Ve retim Sisteminin Glendirilmesi Projesi)-muhasebe Ve Finansman- Trev Piyasa Aralar-Ankara:2007Finansal Teknikler Prof. Dr. Ali Ceylan ( 4. Bask ) Ekin Kitabevi yy. Bursa-2002VOB Vadeli lemler Borsas Trev Aralar Lisanslama Rehberi Haziran:2008 VADEL .VE OP. BORSASI A.

rneklerle Futures Anlamalar Ve Opsiyonlar- Yrd.Do.Dr Fulya Alpan Literatr Yaynlar:26- 1999 stanbul-1.basmFinansal Pazarlar/Finansal Kurumlar Ve Sermaye Pazar Analizleri/Prof DR. Serpil Canba/Prof. Dr. Hatice Doukanl (ukurova ibf) 5. Bask/ Karahan Kitabevi

60