VADEMECUM TŁUMACZA - European Commission...wskazówek i zaleceń dla tłumaczy przygotowujących tłumaczenia na język polski w Komisji Europejskiej, przede wszystkim aktów prawnych

Luksemburg | Styczeń 2021 – wersja 19 Strona | 1

Departament Języka Polskiego

Dyrekcja Generalna ds. Tłumaczeń Pisemnych

Komisja Europejska

2021

1

VADEMECUM TŁUMACZA Wskazówki redakcyjne dla tłumaczy


SPIS TREŚCI

WSTĘP ................................................................................................................................................................. 8

CZĘŚĆ I. GRAMATYKA I INTERPUNKCJA................................................................................................ 9

1. Znaki interpunkcyjne ............................................................................................................................ 9

1.1. Przecinek ......................................................................................................................................... 9

1.1.1. Kiedy stawiamy przecinek .............................................................................................. 9

1.1.2. Kiedy nie stawiamy przecinka .................................................................................... 11

1.1.3. Przypadki wątpliwe i graniczne ................................................................................. 13

1.2. Średnik ........................................................................................................................................... 15

1.3. Kropka ........................................................................................................................................... 16

1.4. Dwukropek .................................................................................................................................. 16

1.5. Wielokropek ................................................................................................................................ 18

1.6. Ukośnik prawy ............................................................................................................................ 18

1.7. Myślnik, półpauza i łącznik .................................................................................................... 19

1.8. Cudzysłów .................................................................................................................................... 20

1.9. Kursywa ........................................................................................................................................ 20

1.10. Zbieg kilku znaków interpunkcyjnych .............................................................................. 21

2. Wielkie i małe litery ............................................................................................................................ 22

2.1. Zasady ogólne ............................................................................................................................. 22

2.2. Akty prawne UE ......................................................................................................................... 24

2.3. Konstytucja .................................................................................................................................. 24

2.4. Krajowe akty prawne ............................................................................................................... 24

2.5. Wspólnoty, instytucje, organy, komitety, urzędy, agencje itp. ................................. 25

2.6. Plany, programy, pakty, działania, strategie ................................................................... 26

2.7. Cele, instrumenty, fundusze .................................................................................................. 27

2.8. Konferencje i fora ...................................................................................................................... 27

2.9. Rok, dzień ..................................................................................................................................... 29

2.10. Komunikaty, sprawozdania, białe i zielone księgi, dokumenty robocze ............. 29

2.11. Obszary, przestrzenie, unie ................................................................................................... 29

2.12. Nagrody ......................................................................................................................................... 30

2.13. Przykłady użycia małych liter .............................................................................................. 30


3. Odmiana i transkrypcja obcych imion i nazwisk ..................................................................... 32

3.1. Odmiana obcych imion i nazwisk ........................................................................................ 32

3.2. Transkrypcja i transliteracja nazwisk i nazw bułgarskich ........................................ 32

3.3. Transkrypcja i transliTeracja nazwisk i nazw greckich ............................................. 34

4. Odmiana nazw zakończonych na X ......................................................................................... 35

CZĘŚĆ II. TŁUMACZENIE AKTÓW PRAWNYCH ................................................................................ 36

1. Struktura aktu prawnego ................................................................................................................. 36

1.1. Rodzaje aktów prawnych ....................................................................................................... 36

1.2. Najważniejsze części aktu prawnego................................................................................. 36

1.3. Tytuł aktu prawnego ................................................................................................................ 37

1.4. Strona tytułowa LegisWrite .................................................................................................. 39

1.5. Preambuła .................................................................................................................................... 43

1.6. Motywy .......................................................................................................................................... 44

1.7. Artykuły ........................................................................................................................................ 45

1.8. Przepisy końcowe ..................................................................................................................... 47

1.9. Załączniki ...................................................................................................................................... 48

2. Interpunkcja w aktach prawnych .................................................................................................. 51

3. Akty zmieniające .................................................................................................................................. 52

3.1. Wyrażenia w aktach zmieniających ................................................................................... 52

3.2. Interpunkcja w aktach zmieniających ............................................................................... 54

3.3. Tytuły aktów zmieniających ................................................................................................. 56

3.4. Przepisy uchylające .................................................................................................................. 57

4. Sprostowania ......................................................................................................................................... 58

4.1. Sprostowania niemające wpływu na polski tekst ......................................................... 58

5. Przekształcenie, ujednolicenie, konsolidacja ............................................................................ 59

6. Odesłania w tekście ............................................................................................................................ 60

6.1. Odesłanie a odniesienie .......................................................................................................... 60

6.2. Odesłania wewnętrzne i zewnętrzne ................................................................................ 60

6.3. Odesłania do Dziennika Urzędowego ................................................................................ 61

6.4. Odesłania do Zbioru Orzeczeń ............................................................................................. 61

6.4.1. ECLI ....................................................................................................................................... 61


6.4.2. Publikacje inne niż publikacje Trybunału Sprawiedliwości Unii

Europejskiej ........................................................................................................................................... 62

6.5. Odesłania do części aktów prawnych ................................................................................ 63

6.6. Odesłania do zmian aktów ..................................................................................................... 64

7. Oznaczenia dokumentów ................................................................................................................. 65

8. Porządek wymieniania państw i języków .................................................................................. 66

8.1. Porządek wymieniania państw ............................................................................................ 66

8.2. Porządek wymieniania języków w tekście ...................................................................... 67

CZĘŚĆ III. SZCZEGÓLNE PROBLEMY TŁUMACZENIOWE ............................................................. 69

1. Adresy i listy .......................................................................................................................................... 69

1.1. Tłumaczenie adresów .............................................................................................................. 69

1.2. Adres przedstawiciela RP ....................................................................................................... 70

1.3. Listy ................................................................................................................................................ 70

1.4. Numery telefonów .................................................................................................................... 71

1.5. Adresy elektroniczne ............................................................................................................... 71

2. Liczby, daty i symbole ........................................................................................................................ 72

2.1. Pisownia liczb ............................................................................................................................. 72

2.2. Pisownia dat ................................................................................................................................ 72

2.3. Zapis walut ................................................................................................................................... 74

2.4. Jednostki miary, symbol % i znak minus ......................................................................... 75

3. Skróty i skrótowce ............................................................................................................................... 76

3.1. Skrótowce angielskie czy polskie? ...................................................................................... 76

3.2. Użycie i gramatyka .................................................................................................................... 76

3.3. Skrót wyrażenia „Nie dotyczy” ............................................................................................. 78

4. Cytaty i bibliografia ............................................................................................................................. 78

4.1. Interpunkcja w cytatach ......................................................................................................... 78

4.2. Ingerencja w tekst tytułu lub cytatu .................................................................................. 78

4.3. Tytuły i cytaty z dokumentów nieprzetłumaczonych na język polski .................. 79

4.4. Opisy bibliograficzne ............................................................................................................... 80

5. Nazwy geograficzne ............................................................................................................................ 81

5.1. Nazwy państw: pełne i skrócone ......................................................................................... 81

5.2. Nazwy geograficzne i ich spolszczanie.............................................................................. 82


5.3. Nazwy geograficzne pojawiające się w tekście źródłowym w języku innym niż

miejscowy ................................................................................................................................................... 83

5.4. Nazwy kategorii jednostek administracyjnych.............................................................. 83

5.5. Nazwy własne jednostek administracyjnych ................................................................. 84

5.6. Klasyfikacja NUTS a nazwy własne jednostek administracyjnych......................... 84

6. Lokalizacja linków ............................................................................................................................... 85

CZĘŚĆ IV. ZAGADNIENIA LEKSYKALNO-PRAWNE ......................................................................... 86

1. Spójność formalna i materialna...................................................................................................... 86

2. Co można poprawić?........................................................................................................................... 87

3. Czego nie należy tłumaczyć? ........................................................................................................... 88

4. Definicje w aktach prawnych .......................................................................................................... 89

5. Tłumaczenie czasownika shall ....................................................................................................... 89

9. Sformułowania idiomatyczne i przenośne ................................................................................ 91

10. Wyrażenia w języku obcym w polskim tekście ........................................................................ 92

11. Strona bierna ......................................................................................................................................... 92

12. Liczba pojedyncza i mnoga .............................................................................................................. 93

13. Zgodność przypadku w związkach rządu................................................................................... 94

14. Nominalizacja ........................................................................................................................................ 95

15. Następstwo czasów ............................................................................................................................. 95

16. Wykonawca czynności ....................................................................................................................... 95

17. Podmiot złożony a forma orzeczenia ........................................................................................... 96

18. Żeńskie formy nazw funkcji i urzędów ....................................................................................... 97

19. Logika spójników ................................................................................................................................. 98

16.1. Różnica między „lub” i „albo” ........................................................................................... 98

16.2. „Lub” i „ani” w wyrażeniach z przeczeniem ............................................................... 99

16.3. Miejsce spójników „bowiem” i „zaś” .............................................................................. 99

16.4. Spójnik zatem ......................................................................................................................... 99

20. Przyimek „for” a wyrażanie celu ..................................................................................................100

21. Na rzecz, w zakresie, w celu, w ramach ....................................................................................100

22. Tłumaczenie zaimków .....................................................................................................................101

16.1. Zaimek „you”.........................................................................................................................101

16.2. Miejsce zaimka „który” .....................................................................................................104


16.3. Zaimek „swój”.......................................................................................................................105

23. Na PODSTAWIE / w drodze / zgodnie z/ NA MOCY ............................................................105

24. Wejście w życie i stosowanie ........................................................................................................108

25. Umowa o coś vs. o czymś ................................................................................................................108

26. Posiedzenia Rady Europejskiej ....................................................................................................109

27. Dwa lub więcej ....................................................................................................................................109

28. Czasowniki typu dostarczać/dotknąć ........................................................................................109

CZĘŚĆ V. PROBLEMATYCZNE SŁOWA I WYRAŻENIA ..................................................................110

1. audit ...................................................................................................................................................110

2. contribute ........................................................................................................................................110

3. citizen ................................................................................................................................................110

4. copy ...................................................................................................................................................111

5. day ......................................................................................................................................................112

6. dedicated .........................................................................................................................................112

7. effort ..................................................................................................................................................112

8. ensure that ......................................................................................................................................113

9. established in .................................................................................................................................113

10. export, import ...........................................................................................................................114

11. have ...............................................................................................................................................114

12. hereinafter .................................................................................................................................114

13. however.......................................................................................................................................115

14. if appropriate ............................................................................................................................115

15. implement, transpose ............................................................................................................115

16. in the field of, in the area of .................................................................................................117

17. it is appropriate ........................................................................................................................117

18. legislative, legislation .............................................................................................................117

19. may not ........................................................................................................................................118

20. methodology ..............................................................................................................................118

21. moment .......................................................................................................................................119

22. nationality ..................................................................................................................................119

23. objectives ....................................................................................................................................119


24. population ..................................................................................................................................119

25. promote .......................................................................................................................................120

26. provide for ..................................................................................................................................120

27. provisions ...................................................................................................................................121

28. relevant .......................................................................................................................................121

29. reasonable ..................................................................................................................................122

30. respective ...................................................................................................................................123

31. see ..................................................................................................................................................123

32. specific .........................................................................................................................................124

33. strengthen ..................................................................................................................................125

34. this .................................................................................................................................................125

35. unless ...........................................................................................................................................126

36. without prejudice ....................................................................................................................126

ZAŁĄCZNIK. NAZWY KATEGORII JEDNOSTEK PODZIAŁU I NAZWY WŁASNE

NIEKTÓRYCH JEDNOSTEK NUTS .........................................................................................................128


WSTĘP

Celem niniejszego opracowania jest zebranie w formie przewodnika istotnych zasad,

wskazówek i zaleceń dla tłumaczy przygotowujących tłumaczenia na język polski

w Komisji Europejskiej, przede wszystkim aktów prawnych i innych dokumentów

publikowanych w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Vademecum stanowi dorobek kilkunastu lat pracy tłumaczeniowej, wewnętrznych

ustaleń oraz konsultacji z ekspertami w zakresie poprawnej polszczyzny i prawa,

krajowego i unijnego. Zostało przygotowane na podstawie powszechnie dostępnych

źródeł, w tym materiałów sporządzonych przez inne jednostki Komisji (m.in. przez

Urząd Publikacji i Służbę Prawną); zawiera również wybrane materiały ze szkoleń

przeprowadzonych przez Radę Języka Polskiego oraz przyjęte wewnętrznie ustalenia.

Adresatami Vademecum są przede wszystkim tłumacze etatowi Komisji Europejskiej

i tłumacze zewnętrzni. Vademecum może być także przydatnym źródłem informacji dla

osób przygotowujących w języku polskim opracowania, dokumenty i inne teksty

dotyczące prawa unijnego, jak też osób mających wpływ na ostateczny kształt

dokumentu unijnego.

Vademecum podzielone zostało na pięć części. Część pierwsza dotyczy poprawności

językowej, przy czym skupiliśmy się na tych aspektach gramatyki i interpunkcji, które

sprawiają tłumaczom najwięcej trudności. Część druga zawiera najważniejsze

informacje na temat tłumaczenia aktów prawnych, w tym aktów zmieniających

i sprostowań. W części trzeciej zawarliśmy wskazówki dotyczące konkretnych

problemów tłumaczeniowych, specyficznych dla tekstów Komisji, takich jak tłumaczenia

nazw geograficznych, skrótów i cytatów. Część czwartą i piątą poświęciliśmy natomiast

zagadnieniom leksykalno-prawnym, podając propozycje tłumaczenia konkretnych

problematycznych słów i wyrażeń.

Zespół redakcyjny życzy wszystkim czytelnikom miłej i pożytecznej lektury.


CZĘŚĆ I. GRAMATYKA I INTERPUNKCJA

1. ZNAKI INTERPUNKCYJNE

Podane poniżej wybrane ogólne zasady interpunkcji zostały opracowane w oparciu

o Wielki słownik ortograficzny PWN 2003 i Międzyinstytucjonalny Przewodnik

Redakcyjny.

1.1. PRZECINEK

Poniżej podajemy tylko wybrane zasady dotyczące stawiania przecinka. Dotyczą one

zagadnień, które przy tłumaczeniu tekstów najczęściej sprawiają problemy.

1.1.1. Kiedy stawiamy przecinek

a) Przed wtrąceniami i dopowiedzeniami, często wprowadzanymi przez połączenia

spójników z przysłówkami i zaimkami, np.:

i to / albo raczej / lub raczej / czy raczej / albo lepiej / ani też / ani nawet / czy może

b) Po wyrażeniach będących równoważnikami zdań, np.:

co więcej / co gorsza / co ważne / ściślej / innymi słowy

Innymi słowy, Rada Europejska określa kształt, jaki pragnie nadać Unii Europejskiej.

Co więcej, przedsiębiorstwo zwolniono z podatku dochodowego.

c) Przed spójnikami wprowadzającymi zdania składowe, także tymi rozbudowanymi

(tzw. spójnikami zespolonymi), np.:

chyba że / chyba żeby / jako że / mimo że / tym bardziej że / właśnie gdy / właśnie

jak / właśnie kiedy / podczas gdy / pod warunkiem że / w zależności od którego /

w przypadku gdy / wówczas gdy / wyłącznie jeśli / tak aby / w konsekwencji czego /

zwłaszcza gdy / zwłaszcza że

Przecinek stawiamy przed pierwszym elementem takiego spójnika, a nie między jego

elementami:

Warunki umowy obowiązują do 31 grudnia, chyba że strony postanowią inaczej.

W przypadku gdy osoba ubiegająca się o azyl posiada ważną wizę, zastosowanie mają przepisy, na

podstawie których wydano taką wizę.

Złożenia zawierające że, gdy, jak i aby można niekiedy rozdzielić, ale tylko wtedy, gdy

akcent znaczeniowy w zdaniu pada na element stojący przed spójnikiem:

Jest to możliwe, pod warunkiem że wszystkie strony wyrażą na to zgodę.

Jest to możliwe jedynie pod warunkiem, że wszystkie strony wyrażą na to zgodę.

Dokument sformułowano jasno, tak aby żadna ze stron nie miała wątpliwości.

http://publications.europa.eu/code/pl/pl-000500.htm



Dokument sformułowano tak, aby żadna ze stron nie miała wątpliwości.

Najczęściej spotykane spójniki zespolone tego typu to:

dlatego że / dopiero gdy / podobnie jak / potem gdy / tak aby / tak by / tak iż / tak

jak / tak jakby / tak że / tak żeby / taki jak / taki sam jak / tam gdzie / tam skąd / ten

sam co / teraz gdy / to co / tym bardziej iż / tym bardziej że / w miarę jak / wtedy gdy

/ z chwilą gdy

Uwaga!

Konstrukcja „tylko jeśli” jest niepoprawna (kalka z ang. only if). Prawidłowe formy

to: „tylko wtedy, gdy”, „wyłącznie wówczas, gdy” itp.

d) Zdania wtrącone nie tylko poprzedzamy, ale też zamykamy przecinkiem:

Państwo członkowskie, które wydało zezwolenie, jest odpowiedzialne za rozpatrzenie wniosku.

Czasy, kiedy decyzje podejmowano jednogłośnie, dawno minęły.

Informację o tym, że produkt działa niewłaściwie, należy przekazać przed upływem gwarancji.

e) Przed wyrażeniami wprowadzającymi wyjaśnienia i wyliczenia:

czyli / to jest / to znaczy

f) Przed wyrażeniami uwypuklającymi treści zawarte w członie poprzednim:

na przykład / chyba / przynajmniej / zwłaszcza / prawdopodobnie / ewentualnie /

nawet / raczej

Uwaga!

Jeśli wyrażeń tych nie da się opuścić bez szkody dla zdania (tzn. nie pełnią one

funkcji dopowiedzenia), przecinka nie stawiamy.

Zgłoszenia przesłane na przykład pocztą elektroniczną muszą być wzięte pod uwagę.

g) Przed wyrazami i wyrażeniami oznaczającymi stosunek osoby mówiącej do treści

wypowiedzi:

bez wątpienia / bynajmniej / doprawdy / istotnie / na odwrót / naturalnie / niestety /

niewątpliwie / niezawodnie / oczywiście / odwrotnie / owszem / przeciwnie /

rzeczywiście / rzecz jasna / zapewne

h) Przed wyrazami poza zdaniem:

słowem / ściśle / ściślej / ściśle mówiąc / innymi słowy / krótko / inaczej

i) Przecinkiem oddzielamy wszystkie, nawet najkrótsze zdania składowe wprowadzane

przez imiesłowy zakończone na -ąc, -łszy lub -wszy. Jeśli jest to zdanie wtrącone,


obejmujemy je przecinkami z obu stron:

Czyniąc tak, nadawcy zakłócali konkurencję na rynku mediów.

Instytucja kredytowa, przeprowadziwszy wystarczającą weryfikację prawną, utrzymała dostęp do

funduszu gwarantowania depozytów.

Wyjątkiem są przypadki, w których omawiany typ równoważnika stoi bezpośrednio po

zaimku lub spójniku. Wówczas pozostawiamy tylko przecinek przed tym zaimkiem lub

spójnikiem:

Znam ucznia, który nie zastanawiając się długo, podałby sposób rozwiązania tego zadania.

Mówiłem o osobie, która trenując codziennie, osiągnęła doskonałe rezultaty.

j) Typowe dla tekstów prawnych wyrażenie z zastrzeżeniem ma charakter wtrącenia

i zawsze oddzielamy je przecinkami.

Każdemu, z zastrzeżeniem art. 5, przysługuje prawo dostępu do informacji.

Wykonanie umów poręczenia podlega oprocentowaniu, z zastrzeżeniem ust. 3.

Uwaga!

W polskich tekstach prawnych wyrażenie to rzadko stawia się na początku zdania,

nawet jeśli oryginał angielski ma taką konstrukcję.

1.1.2. Kiedy nie stawiamy przecinka

a) Przecinkiem nie oddzielamy pojedynczych okoliczników miejsca, czasu,

częstotliwości itp.:

W dniu 9 września 2002 r. Komisja podjęła decyzję o zamknięciu postępowania.

W ramach tego programu Kanada współpracuje z członkami Wspólnoty Europejskiej […].

Co pięć lat obywatele wybierają swoich przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego.

W dniach 15–16 października 1999 w Tampere odbyło się specjalne posiedzenie Rady Europejskiej.

Jeśli jednak dwa okoliczniki tego samego typu (miejsca, czasu itp.) stoją w zdaniu obok

siebie, oddzielamy je przecinkiem wówczas, gdy drugi z nich jest dokładniejszym

określeniem pierwszego (zawęża jego zakres):

W 2004 r., bezpośrednio przed przystąpieniem do UE, intensywność pomocy znacznie się

zmniejszyła. (ale: Bezpośrednio przed przystąpieniem do UE w 2004 r. intensywność pomocy

znacznie się zmniejszyła).

Szczyt odbył się na południu Finlandii, w Tampere. (ale: Szczyt odbył się w Tampere na południu

Finlandii).

b) Nie stawiamy przecinka po rozpoczynających zdanie wyrażeniach odnoszących się do

wcześniejszych wypowiedzi, takich jak:


niezależnie od tego / stąd / w takim przypadku / mimo to / dzięki temu / w tym celu / w ten sposób / z tego powodu / na tej podstawie / pod tym względem / na podstawie powyższych faktów / w tym kontekście / w tej sytuacji / wobec powyższych okoliczności / w związku z tym / w związku z powyższym / w świetle powyższych ustaleń

W związku z tym powyższe ustalenia ogranicza się do produktów pochodzących z państw EFTA.

W takim przypadku Komisja przeprowadza niezależną analizę.

Stąd Komisja jest zdania, że […].

c) Nie stawiamy przecinka po wyrazach i wyrażeniach wprowadzających typu:

niemniej jednak / w efekcie / w rezultacie / a zatem / w praktyce / z reguły / w zasadzie / zasadniczo / przede wszystkim / dodatkowo / podobnie / tym samym / z drugiej strony / w szczególności / ponadto / wreszcie / jednocześnie / prawdopodobnie / w pewnym stopniu / toteż

Ponadto tendencje wzrostowe pojawiają się początkowo raczej na obszarach miejskich.

W rezultacie spółka BE uzyskała bardzo silną pozycję.

Niemniej jednak Komisja uznała […].

W praktyce każdy musi zarejestrować swój pojazd w państwie członkowskim, w którym […].

W szczególności instytucja ta nie ma uprawnień do poświadczania wydatków.

Jeśli jednak wyrażenia te występują w środku zdania i wprowadzają zdanie podrzędne

albo wtrącenie, oddzielamy je przecinkami (lub myślnikami):

Spółka BE uzyskała bardzo silną pozycję, w rezultacie mogła stosować ceny dumpingowe.

Rozwiązanie to ma wiele wad, przede wszystkim jest bardzo kosztowne.

Po ogółem i w sumie na początku zdania zasadniczo nie stawia się przecinka. Można to

zrobić tylko w przypadku, gdy wyrażenia te oznaczają tyle co „podsumowując” i odnoszą

się do wcześniej wyliczanych elementów:

Ogółem sytuacja przedsiębiorstwa jest korzystna.

Ogółem wydatki za rok 2004 wynoszą… (lub: Ogółem, wydatki za rok 2004 wynoszą…).

d) Zasadniczo nie stawiamy przecinka po zdaniach składowych rozpoczynających się od

następujących wyrażeń:

zgodnie z / bez względu na / niezależnie od / w świetle / stosownie do /

w odniesieniu do / w związku z / w odróżnieniu od / w nawiązaniu do / w oparciu

o / na podstawie / na mocy / w następstwie / w wyniku / w przypadku / ze

względu na / na zasadzie odstępstwa od

Zgodnie z art. 3 ust. 2 Traktatu WE Komisja przedstawiła wniosek dotyczący decyzji Rady.

W wyniku ustaleń dokonanych w Nicei UE i Kanada rozpoczęły regularne konsultacje.

Na zasadzie odstępstwa od art. 8 ust. 4 ilości wprowadzane do swobodnego obrotu (…).

Na mocy dyrektywy 92/53/EWG państwo członkowskie nie może odmówić (…).


Jeśli jednak wyrażenia te same stanowią wtrącenie lub dopowiedzenie, oddzielamy je

przecinkami (lub myślnikami/półpauzami) (zob. też rozdział 1.8 „Myślnik, półpauza

i łącznik” w części I):

Program jest realizowany, zgodnie z warunkami umowy, we współpracy z partnerami społecznymi

(wtrącenie).

Program jest realizowany – zgodnie z warunkami umowy – we współpracy z partnerami

społecznymi (wtrącenie).

Program jest realizowany we współpracy z partnerami społecznymi, zgodnie z warunkami umowy

(dopowiedzenie) (ale: Program jest realizowany zgodnie z warunkami umowy).

e) Nie stawiamy przecinka ani przed wyrażeniami rozpoczynającymi się od w celu, ani

po nich:

W celu wdrożenia niniejszej dyrektywy państwa członkowskie przyjmują odpowiednie przepisy […].

f) Nie poprzedzamy przecinkiem skrótów itp., itd., ponieważ zaczynają się od spójnika

„i”:

Droga musi być możliwie jak najczystsza i sucha (tzn. bez żwiru, liści, śniegu itd.).

g) Nie rozdzielamy przecinkiem dwóch spójników, spójnika i zaimka względnego,

zaimka względnego i spójnika, np.:

a że / a choć / a gdy / a jeśli / a kiedy / a mianowicie / a ponieważ / a więc / i choć / który jeśli / że aby / że gdy / że jeśli

Jeśli jednak chcemy podkreślić zdanie wtrącone, wydzielamy je dwoma przecinkami lub

myślnikami/półpauzami (zob. też rozdział 1.8 „Myślnik, półpauza i łącznik” w części I):

Powiedział, że – jeśli nic mu nie przeszkodzi – przyjedzie jutro rano.

Przyjechałem przed chwilą i, choć jestem zmęczony, mam ochotę natychmiast wybrać się na

zwiedzanie miasta.

1.1.3. Przypadki wątpliwe i graniczne

a) Jednym z trudniejszych przypadków są wyrażenia przydawkowe po rzeczowniku,

wprowadzane przez imiesłowy typu -ący, -any, -ony, -ty. Ogólna zasada jest taka, że

przecinkiem oddzielamy wyrażenia stanowiące dopowiedzenie − dodatkową informację

na temat już określonego rzeczownika. Nie stawiamy przecinka, jeśli wyrażenie określa

rzeczownik wcześniej nieokreślony (zawęża jego zakres). Różnicę widać na takim

przykładzie:

Dotyczy to wszystkich państw EFTA, będących stronami umowy.

Dotyczy to wszystkich państw EFTA będących stronami umowy.

W pierwszym zdaniu mowa o wszystkich państwach EFTA, a zarazem wszystkie te

państwa są stronami umowy. W drugim zdaniu mowa o tych spośród państw EFTA,

które są stronami umowy.

Inne przykłady:


Takim państwem jest również Turcja, kandydująca do UE.

Unia prowadzi politykę równych szans, opartą na poszanowaniu praw jednostki (ale: Unia prowadzi

politykę opartą na poszanowaniu praw jednostki).

b) Nie stawiamy przecinka przed członem porównawczym wprowadzonym przez

poniższe wyrazy, chyba że mają wyraźnie charakter dopowiedzenia:

jak / jakby / jako / niż / niby / niby to / niczym / ni to / niż / podobnie

Zrobisz to lepiej niż ja.

Jest głuchy jak pień.

Jest wyższy niż Piotr.

Przecinek stawia się natomiast, gdy człon taki stanowi zdanie podrzędne w zdaniu

złożonym:

Jest wyższy, niż myślałem.

W porównaniach paralelnych, których charakterystyczna cechą jest to, że w ich

strukturze zawarta jest paralela zachodząca pomiędzy częściami zdania, przecinek

stawiamy:

tak, jak / taki, jaki / tyle, co / ten, co / zarówno, jak i / równie, jak

Mam tyle samo pracy, co w zeszłym tygodniu.

Należy odróżnić porównania paralelne, wymienione powyżej, od bardzo podobnych

konstrukcji, które jednak nie mają wyraźnego charakteru paralelnego i w przypadku

których nie stawiamy przecinka: tak samo (...) jak / ten sam (...) co / taki (...) jak:

Jednostki te wchodzą w skład tej samej grupy przedsiębiorstw co operatorzy statków powietrznych.

c) Wyrazem dosyć kłopotliwym pod względem interpunkcji jest jak.

Nie stawiamy przecinka, jeśli wyrażenie wprowadzone tym wyrazem nie jest formą

zdaniową, czyli – w uproszczeniu – nie zawiera czasownika:

Jak do tej pory nie zaobserwowano żadnych nieprawidłowości.

W takich przypadkach państwo powinno zachowywać się jak inwestor prywatny.

Wyrażenie takie może mieć jednak charakter wtrącenia i wtedy przecinki są niezbędne:

Państwa o niskiej gęstości zaludnienia, jak Finlandia czy Szwecja, korzystają ze specjalnych funduszy

pomocowych.

Jeśli jak wprowadza zdanie składowe, zawsze oddzielamy je przecinkiem (przecinkami):

Jak widać, nie udało się dotychczas osiągnąć większości celów strategii lizbońskiej.

Wyrażenia taki jak nie oddziela się przecinkiem, chyba że wprowadzamy wyliczenie –

wtedy stawiamy przecinek przed taki:

Instytucje takie jak Komitet Ekonomiczno-Społeczny pełnią przede wszystkim funkcję konsultacyjną

(ale: Są też instytucje pełniące funkcję konsultacyjną, takie jak Komitet Regionów czy Komitet

Ekonomiczno-Społeczny).


Jeżeli elementów wyliczanych w ten sposób jest więcej niż dwa, powinniśmy poprzedzić

je dwukropkiem i postawić przecinek przed jak:

Tłumaczymy takie akty prawne, jak: decyzje, dyrektywy, rozporządzenia

W wyrażeniach typu tak, jak /zarówno, jak i przecinek stawiamy zawsze przed jak:

Wnioski można przesyłać zarówno w formie drukowanej, jak i elektronicznej.

Dotacje na ten cel udzielane są tak przez Komisję, jak władze centralne i regionalne.

d) Wyrażeń według / zdaniem / w opinii / zgodnie z zasadniczo nie należy oddzielać

przecinkiem, ale można to zrobić, żeby podkreślić wtrącony (zewnętrzny) charakter

tych wyrażeń.

Zdaniem Komisji tego rodzaju wsparcie nie było w pełni uzasadnione (rzadziej: Zdaniem Komisji,

tego rodzaju wsparcie nie było w pełni uzasadnione).

e) Przy wyrażeniach typu po pierwsze / po drugie są trzy możliwości: bez żadnego znaku

interpunkcyjnego, z przecinkiem lub z dwukropkiem. Najlepiej kierować się wyczuciem.

Nie oddzielamy, jeśli wyrażenie jest bardziej wskazaniem hierarchii ważności niż

zapowiedzią wyliczenia i znaczy tyle co „przede wszystkim”:

Po pierwsze nie należy traktować Trybunału Sprawiedliwości jako instytucji zastępującej sądy

krajowe.

Z kolei dwukropek jest dobrym rozwiązaniem, kiedy elementy wyliczane są długie

i same w sobie zawierają przecinki. W pozostałych przypadkach najlepiej postawić

przecinek.

f) Wyrażenie na przykład ma najczęściej charakter wtrącenia i, jeśli stoi w środku

zdania, oddzielamy je z obu stron przecinkami; nie stawiamy jednak przecinka po

wyrazie przykład:

Produkty przeznaczone dla dzieci, na przykład zakreślacze, nie są zazwyczaj toksyczne.

Jeśli nie jest to wtrącenie, przecinków nie stawiamy wcale:

Produkty sprowadzane na przykład z Chin podlegają odrębnej procedurze celnej.

*Produkty sprowadzane, na przykład z Chin, podlegają odrębnej procedurze celnej.

Oba zdania są gramatycznie poprawne, ale tylko pierwsze zdanie jest logiczne.

1.2. ŚREDNIK

Średnik wydziela części wypowiedzi mocniej niż przecinek, ale słabiej niż kropka.

Średnik oddziela wyłącznie człony równorzędne pod względem logiczno-składnikowym

(podczas gdy przecinek może oddzielać również człony nierównorzędne).

Używamy go też niekiedy w zdaniach zawierających rozbudowane wyliczenia, w których

użyto też wielokrotnie przecinków, np.:

Członkostwo w międzynarodowej komisji zostało przyznane, jak następuje: Francja, 4; Niemcy, 5;


Włochy, 3; Zjednoczone Królestwo, 1; Stany Zjednoczone, 7.

1.3. KROPKA

Kropką zamykamy wypowiedzenie, tzn. zdanie lub jego równoważnik.

Kropka po cyfrach arabskich oznacza, że mamy do czynienia z liczebnikiem

porządkowym, np.:

w 2. (drugiej) osobie

5. (Piąty) Pułk Strzelców

12. (Dwunasty) Konkurs Młodych Talentów

Jeśli z kontekstu jednoznacznie wynika, że został użyty liczebnik porządkowy, kropkę

można pominąć. Zasada ta dotyczy w szczególności tych liczebników, które odnoszą się

do numeracji już istniejącej:

strona 10

art. 5 ust. 3

pkt 10 porządku obrad

towar opisany w kolumnie 1 tabeli

Nie stawiamy kropki po cyfrze oznaczającej datę, jeśli miesiąc zapisano słownie:

5 maja

16 kwietnia

Nie stawiamy też kropki przy zapisywaniu godzin, jeśli zostało użyte słowo „godzina”:

w godz. 15–17

Nie stawiamy kropki po tytułach i śródtytułach:

Koszty i korzyści wdrażania EMAS

Celem tego dokumentu jest dostarczenie jasnych, prostych rad organizacjom zainteresowanym

uczestnictwem w EMAS […].

Uwaga!

Na końcu przypisu zawsze stawiamy kropkę, chyba że przypis kończy się linkiem –

wówczas kropki nie stawiamy. Natomiast jeżeli link kończy zdanie w tekście

ciągłym, na końcu takiego zdania jak zwykle stawiamy kropkę.

1.4. DWUKROPEK

Główną funkcją dwukropka jest wprowadzenie wyodrębnionej partii tekstu. Może to być

wyliczenie, cytat, uzasadnienie, wyjaśnienie itp. Używamy go, przytaczając czyjeś lub

własne słowa:

Przewodniczący Komisji Jean-Claude Juncker oświadczył: „Wraz z 60. rocznicą podpisania traktatów


rzymskich nadszedł czas, aby zjednoczona Europa złożona z 27 państw nakreśliła wizję swojej

przyszłości”.

Przytoczone słowa rozpoczynamy wielką literą zawsze, gdy cytat składa się z dwu lub

więcej zdań; cytaty krótsze można rozpoczynać małą literą. Tekst cytowany po

dwukropku należy wyodrębnić myślnikami, cudzysłowem albo kursywą.

Dwukropkiem można także poprzedzić zdanie będące uzasadnieniem poprzedniej myśli:

Takie praktyki stanowią zakłócenie konkurencji: przynoszą one korzyść wybranej grupie

podmiotów.

Dwukropka nie używa się po nagłówkach, przed wykresami ani tabelami. W przypadku

gdy w tekście oryginału pojawia się dwukropek po nagłówku, zalecane jest jego

usunięcie i rozpoczęcie pierwszego zdania w danym punkcie od wielkiej litery.

W wyjątkowych przypadkach, gdy wypowiedź następująca po dwukropku rzeczywiście

stanowi kontynuację wypowiedzi rozpoczętej w nagłówku, można dwukropek

pozostawić i kontynuować zdanie małą literą.

Dwukropek powinniśmy postawić, jeżeli w zdaniu występuje podmiot szeregowy,

orzeczenie ma formę liczby mnogiej, a wyliczenie jest kompletne:

Do odmiennych części mowy należą: czasownik, rzeczownik, przymiotnik, zaimek i liczebnik.

Dwukropek nie jest potrzebny, gdy orzeczenie występuje w liczbie pojedynczej (takie

zdanie ma charakter wyliczenia przykładowego):

Do odmiennych części mowy należy czasownik, rzeczownik i przymiotnik.

W przypadku zdania wprowadzającego wyliczenie po dwukropku postępujemy zgodnie

z poniższą zasadą:

a) wyliczenia, na które składają się zdania z orzeczeniem, zaczynamy od wielkiej

litery a na końcu każdego wyliczenia stawiamy kropkę:

Zdanie wprowadzające:

1. Zdanie z orzeczeniem. [kropka]



b) wyliczenia, na które składają się równoważniki zdań, zaczynamy od małej

litery, a na końcu każdego wyliczenia stawiamy średnik, przecinek albo nic:

Zdanie wprowadzające:

1. równoważnik zdania [średnik, przecinek lub nic]

2. równoważnik zdania [średnik, przecinek lub nic]

3. równoważnik zdania [na końcu całego wyliczenia kropka]

Dopuszczalne jest także użycie wielkich liter. Takie rozwiązanie wymaga zakończenia

każdego elementu wyliczenia kropką.


Na końcu ostatniego punktu w wyliczeniach stawiamy kropkę.

1.5. WIELOKROPEK

Za pomocą wielokropka umieszczonego w nawiasie kwadratowym lub okrągłym

oznaczamy opuszczenie fragmentu cytowanego tekstu. Poprzedza się go zwykłą spacją:

Rada zamierzała wprowadzić liczne środki […]; ostatecznie jednak z nich zrezygnowała.

Nawiasy te stosuje się również po to, aby uniknąć pomyłki z wielokropkiem

zastosowanym przez samego autora, np.:

[…] On sam wydawał się bardzo przyjemny […], inteligentny, kulturalny…, ale jego wielkość?

Jeśli wielokropek występuje na początku tekstu, używa się po nim spacji.

Należy unikać stosowania wielokropka w celu wyrażenia kontynuacji, w takiej sytuacji

lepiej jest użyć itd.:

Żywice naftowe, żywice kumaronowo-indenowe, politerpeny, polisiarczki, polisulfony itd. (nie:

*Żywice naftowe, żywice kumaronowo-indenowe, politerpeny, polisiarczki, polisulfony…).

1.6. UKOŚNIK PRAWY

Prawego ukośnika używamy w celu pokazania alternatywy (rok/lata budowy),

zastąpienia słowa „na” w wyrażeniach typu km/godz. oraz zapisania ułamków (19/100),

adresów (ul. Reja 5/10) i sygnatur (dokument Rady 10267/07). Nie stosuje się go

natomiast w poniższych przypadkach:

Zalesie k. Warszawy (nie: *Zalesie k/Warszawy)

wg (nie: *w/g)

W polskiej typografii nie ma jednoznacznie ustalonych reguł dotyczących używania lub

nieużywania spacji przed ukośnikiem i po nim. W Urzędzie Publikacji przyjęto pisownię

bez spacji niezależnie od tego, czy ukośnik jest stawiany między pojedynczymi

wyrazami (lub cyframi), czy między wyrażeniami złożonymi:

2010/2011

żłobki/przedszkola/szkoły

rozporządzenie/dyrektywa

rozporządzenie wykonawcze/delegowane

szkoły podstawowe/licea

Nowy Sącz/Nowy Targ

rozporządzenie wykonawcze/dyrektywa

rozporządzenie wykonawcze/rozporządzenie delegowane

rozporządzenie wykonawcze/decyzja administracyjna


1.7. MYŚLNIK, PÓŁPAUZA I ŁĄCZNIK

W tradycyjnej typografii używa się trzech długości „kresek”:

— myślnik (pauza),

– półpauza (pauza średnia),

- łącznik (dywiz).

Myślnik

Pozwala uniknąć powtórzeń, zastępując człon pominięty:

W 1995 r. przeznaczono na ten cel 250 mln EUR, a w 1999 r. — 210 mln EUR.

Zastępuje domyślny czasownik „być” przed zaimkiem „to” wprowadzającym

orzecznik:

Rejestr wydanych świadectw i potwierdzeń — to ważne źródło danych.

Służy do mocniejszego wydzielenia części zdania lub klarowniejszego zapisu,

zwłaszcza jeśli występuje zbyt duże nagromadzenie przecinków:

Jest to właściwe podejście, gdy — tak jak w omawianym przypadku — znaczenie przedsiębiorstw

dopuszczających się naruszenia jest bardzo zróżnicowane.

Uwaga!

W praktyce coraz częściej znak myślnika (—) zastępowany jest półpauzą (−):

1995 r. przeznaczono na ten cel 250 mln EUR, a w 1999 r. − 210 mln EUR.

Rejestr wydanych świadectw i potwierdzeń – to ważne źródło danych.

Jest to właściwe podejście, gdy – tak jak w omawianym przypadku – znaczenie przedsiębiorstw

dopuszczających się naruszenia jest bardzo zróżnicowane.

Półpauza

Używamy jej do wyrażenia relacji „od … do …”.

między cyframi (lub jednostkami redakcyjnymi, takimi jak litery i podpunkty)

używamy półpauzy bez spacji:

program na lata 2007–2013 (nie: *program na lata 2007 do 2013)

w dniach 11–15 lipca 2007 r. (nie: *od 11–15 lipca)

lit. a)–e)

ppkt (i)–(vi)

w ten sam sposób wyrażamy relację „od … do …” dotyczącą przestrzeni:

pociąg relacji Warszawa–Kraków

etap Jarosław–Przeworsk


jeśli półpauza oznaczająca relację „od … do …” łączy elementy niejednorodne

lub wieloskładnikowe, przed nią i po niej stawiamy spacje:

15 października – 16 grudnia

3 lutego 2010 r. – 5 maja 2011 r.

pociąg relacji Kraków – Nowy Sącz

Łącznik

Łącznik łączy się ze znakiem literowym bezpośrednio (bez spacji). Zasadniczo jest znakiem

międzywyrazowym:

czarno-biały

Pawlikowska-Jasnorzewska

10-dniowy

kod pocztowy 00-930

trzecio- i drugorzędny

1.8. CUDZYSŁÓW

Podstawowym cudzysłowem jest tzw. cudzysłów apostrofowy: „ ”. Jeśli wprowadzamy

dodatkowy cudzysłów wewnętrzny (cytat w cytacie), używamy tzw. cudzysłowu

niemieckiego: » «. Jeżeli dodatkowo potrzebny jest jeszcze jeden poziom, używamy tzw.

cudzysłowu definicyjnego ‘…’.

Poziom 1 (cytat główny) „…”

Poziom 2 (cytat w cytacie) »…«

Poziom 3 (cytat w cytacie w cytacie) ‘…’

Uwaga!

Nie ujmujemy w cudzysłów wyrażeń obcego pochodzenia – piszemy je kursywą.

1.9. KURSYWA

Kursywą w tłumaczeniu oznaczamy:

a) wyrażenia obcojęzyczne (w tym łacińskie) niebędące nazwami własnymi:

Podstawy wspólnego serwisu kojarzenia danych biometrycznych zostaną de facto ustanowione wraz

ze stworzeniem nowego systemu EES, gdyż zdecydowanie będzie się ono wiązało z największą ilością

nowych danych biometrycznych.

b) wyróżnienia (słów, fragmentów zdania), jeżeli autor tekstu źródłowego wybrał

taką formę wyróżnienia (wyróżnione elementy można też składać pismem


półgrubym, albo zastosować podkreślenie):

Tekst wyróżniony kursywą przedstawia opcje do wyboru we wzorze umowy o udzielenie dotacji,

które mają zastosowanie do niniejszej umowy.

c) nazwy/tytuły – fakultatywnie: gdy ze względów typograficznych konieczne jest

ich wyróżnienie, aby uniknąć wątpliwości w interpretacji zdania:

W Siódmym sprawozdaniu z postępu prac nad stworzeniem rzeczywistej i skutecznej unii

bezpieczeństwa, zgodnie ze sprawozdaniem i zaleceniami grupy ekspertów, Komisja określiła nowe

podejście do zarządzania danymi dotyczącymi ochrony granic, bezpieczeństwa i zarządzania

migracją.

d) występujące w tekście tytuły książek, publikacji, obrazów, rzeźb, utworów

muzycznych, filmów itp. (zob. też rozdział 4.4 „Adresy bibliograficzne” w części

III),

e) przedrostki literowe przed nazwą związku chemicznego np. o-dichlorobenzen (w

razie wątpliwości należy użyć kursywy jak w oryginale).

Jeżeli w tekście źródłowym użyto równocześnie cudzysłowu i kursywy, w polskim

tekście należy ograniczyć się do jednej formy wyróżnienia. W przypadku cytatów

zasadniczo stosujemy cudzysłów, choć użycie kursywy nie jest błędem. Ważne, aby nie

stosować obu form wyróżnienia jednocześnie.

Uwaga!

W dokumentach HTML, ze względu na częściowo zablokowane formatowanie, do

wyróżniania cytowanych fragmentów stosujemy kursywę.

Kursywy nie należy w żaden sposób modyfikować tam, gdzie jest ona stałą cechą danego

stylu Legiswrite (np. w stylu Institution qui signe).

Nawiasy obejmujące wyrażenie kursywą składa się pismem prostym.

W tekście złożonym kursywą elementy wyróżnione składa się pismem prostym.

1.10. ZBIEG KILKU ZNAKÓW INTERPUNKCYJNYCH

a) W przypadku zbiegu kropki i innych znaków interpunkcyjnych kropkę stawiamy

po nawiasach i cudzysłowach zamykających, natomiast nie stawiamy jej po

wykrzykniku, pytajniku i wielokropku.

b) W przypadku zbiegu kropki i symbolu przypisu odnośnik do przypisu na końcu

zdania umieszcza się przed kropką. Jeżeli jednak zdanie kończy się skrótem

zamkniętym kropką (np. „r.”), odnośnik do przypisu stawia się po skrócie, tj. za

kropką, i nie stawia się powtórnie kropki po odnośniku1:

1 Zob. Poradnia PWN>Odnośnik przypisu po skrócie zakończonym kropką

https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/odnosnik-przypisu-po-skrocie-zakonczonym-kropka;13272.html


Podstawę prawną dla przedmiotowego systemu zapewnia rozporządzenie EMAS1.

Badania przeprowadzono w 2007 r.1

c) W przypadku zbiegu przecinka i symbolu przypisu odnośnik do przypisu stawia

się zawsze przed przecinkiem.

d) W przypadku zbiegu wielokropka z przecinkiem, średnikiem lub kropką znaki te

opuszczamy, jeżeli natomiast wielokropek zbiega się z pytajnikiem,

wykrzyknikiem lub pauzą, znaki te pozostawiamy.

e) W przypadku zbiegu znaku zapytania z kropką, przecinkiem, średnikiem lub

dwukropkiem pytajnik zostawiamy, a kropkę, średnik, przecinek i dwukropek

pomijamy:

Przydawki odpowiadają na pytania: jaki? który? ile? czyj? czego? z czego?

f) W przypadku zbiegu kropki i cudzysłowu lub przecinka i cudzysłowu kropkę lub

przecinek stawiamy zawsze po cudzysłowie:

Nicolas Schmit, komisarz do spraw miejsc pracy i praw socjalnych, powiedział: „Musimy nadal dążyć

do zapewnienia najwyższych norm na rynkach pracy, tak aby wszyscy Europejczycy mogli żyć w

godności i spełniać swoje ambicje”.

Skreślono zdanie „Z uprawy, jako nieposiadające odpowiedniego nawodnienia, wyłączone są obszary

pagórkowate i wyżynne”, ponieważ jest ono nieprzydatne.

Zdanie: „Chroniona nazwa pochodzenia (ChNP) »Pomodoro S. Marzano dell’Agro Sarnese-Nocerino«

bez żadnego dodatkowego określenia jest zastrzeżona dla pomidorów bez skórki otrzymanych z

roślin należących do odmian S. Marzano 2 i KIROS (ex Selezione Cirio 3)” otrzymuje brzmienie:

„Chroniona nazwa pochodzenia (ChNP) »Pomodoro San Marzano dell’Agro Sarnese-Nocerino« bez

żadnego dodatkowego określenia jest zastrzeżona dla pomidorów bez skórki otrzymanych z roślin

należących do odmian S. Marzano 2 lub KIROS (ex Selezione Cirio 3)”.

Nie dotyczy to aktów zmieniających, które rządzą się innymi zasadami. Zob. część II

rozdział 3.2 Interpunkcja w aktach zmieniających.

g) W przypadku zbiegu cudzysłowu i znaków emotywnych (znaku zapytania,

wykrzyknika, wielokropka) znaki te stawiamy albo przed zamykającym

cudzysłowem – jeśli odnoszą się do treści w jego obrębie, albo po nim – jeśli

odnoszą się do całego zdania.

Zapytał: „Masz na to czas?”.

Czy pamiętasz, skąd pochodzi cytat: „Ogary poszły w las”?

2. WIELKIE I MAŁE LITERY

2.1. ZASADY OGÓLNE

Zasada ogólna: w przypadku oficjalnej nazwy (pełnego tytułu) dokumentu tylko

pierwszy wyraz należy pisać wielką literą, przy czym nazwy własne występujące

w tytule zachowują wielkie litery:


Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, Traktat o Unii Europejskiej,

Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej;

Uwaga!

Wyjątkowo wielką literę należy także stosować w przypadku oficjalnych nazw

skróconych tych dokumentów, zatem: Traktat WE, Traktat UE, Traktat TFUE,

Traktat (w tym ostatnim przypadku autor tekstu odwołuje się de facto do Traktatu

o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, ale nie należy tego doprecyzowywać), Traktaty

(jeżeli chodzi o TFUE i TUE), Traktat z Lizbony.

Traktat o przystąpieniu Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej;

Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym;

Uwaga!

Wielką literę należy także stosować w przypadku nazwy skróconej tego dokumentu,

czyli: Porozumienie EOG.

Porozumienie międzyinstytucjonalne pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą

i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach

budżetowych i należytego zarządzania finansami;

Umowa o handlu między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi,

z jednej strony, a Kolumbią i Peru, z drugiej strony;

Uwaga!

Należy za każdym razem sprawdzić, czy mamy do czynienia z oficjalną pełną nazwą

(tytułem) dokumentu; szczególnej ostrożności wymagają nazwy z przymiotnikiem

(np. europejski) na początku oraz nazwy długie, wyglądające jak oficjalne, a nie

zawsze takimi będące, np.:

europejska Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności –

przymiotnik „europejska” nie jest częścią tytułu konwencji, ale:

Europejska konwencja o ochronie dziedzictwa archeologicznego.

W przypadku zwyczajowych nazw skróconych aktów prawnych wszystkie człony należy

pisać małą literą – tu właśnie mała litera wskazuje na to, że mamy do czynienia

z nieoficjalną nazwą, zatem:

traktat amsterdamski, traktat nicejski, traktat rzymski, traktat lizboński, traktaty

rzymskie, traktaty założycielskie;

traktat akcesyjny;

traktat konstytucyjny – nazwa rodzaju aktu, a nie nazwa własna;

konwencja paryska, konwencja brukselska, konwencja genewska (to nazwy

zwyczajowe), konwencja o ochronie praw człowieka (to niepełny tytuł);


protokół z Palermo, protokół z Kioto;

pakt stabilności i wzrostu.

Uwaga!

Jeżeli w tekście używa się skróconych, jednowyrazowych nazw dokumentów i aktów

prawnych, umów, traktatów itp., których pełna nazwa została wymieniona

wcześniej, to te skrócone nazwy można zapisać wielką literą w przypadkach

uzasadnionych względami czytelności i zrozumiałości tekstu:

Zgodnie z art. 290 Traktatu prawodawca powierza Komisji zadanie polegające na uzupełnieniu

lub zmianie niektórych, innych niż istotne, elementów wspomnianego rozporządzenia.

W przypadku jednowyrazowych określeń uzupełnionych zaimkiem wskazującym

lub formą przymiotnika niniejszy zaleca się użycie małej litery, gdyż nie jest to

skrócona nazwa, tylko określenie opisowe.

Użycie wielkiej litery w akcie dotyczącym podpisania umowy czy konwencji również

jest możliwe, jeżeli istnieje ryzyko pomyłki w związku z inną umową bądź

konwencją przytaczaną w tekście tego aktu.

2.2. AKTY PRAWNE UE

Tytuły aktów prawnych Unii należy pisać małą literą, zatem: rozporządzenie,

dyrektywa, decyzja, zalecenie itp., niezależnie od tego, czy występują w wyrażeniu,

z podaniem pełnego tytułu, czy z numerem porządkowym:

Na posiedzeniu rozpatrywano zmianę rozporządzenia Komisji (WE) nr 125/2006 z dnia 24 stycznia

2006 r. ustanawiającego wartości jednostkowe w celu określenia wartości celnej niektórych łatwo

psujących się towarów.

Zgodnie z wyżej wymienionym rozporządzeniem […].

2.3. KONSTYTUCJA

Należy stosować zasadę ogólną: w przypadku oficjalnych, pełnych tytułów pierwszy

wyraz należy pisać wielką literą; nazwy zwyczajowe – małymi literami:

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej;

konstytucja europejska (ponieważ nie jest to tytuł dokumentu);

artykuł 53 konstytucji portugalskiej stanowi... (podobnie).

2.4. KRAJOWE AKTY PRAWNE

W Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej tytuły aktów prawnych zapisuje się

małymi literami:

Na podstawie art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych

przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dz.U. z 2002, Nr 175, poz. 1440, z późn.


zm.) zarządza się, co następuje.

W związku z tym przy przytaczaniu tytułów polskich ustaw, rozporządzeń itp. zaleca się

stosowanie małych liter.

Na osobną uwagę zasługuje pisownia tytułów złożonych typu: ustawa – Prawo

bankowe. W takich przypadkach słowo „Prawo”, „Kodeks” lub „Ordynacja” należy

napisać wielką literą, gdyż właśnie od niego rozpoczyna się nazwa własna

ustawy:

ustawa – Prawo spółdzielcze, tekst ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym przyjęty przez Sejm RP

w dniu 27 lipca 2005 r.;

ustawa – Kodeks pracy, ustawa – Kodeks cywilny, ustawa – Kodeks spółek handlowych;

ustawa – Ordynacja podatkowa.

W tytułach aktów określanych jako karty także tylko pierwszy wyraz należy pisać wielką

literą, np. Karta nauczyciela, Karta górnika.

Odesłania do aktów prawnych opublikowanych w polskim Dzienniku Ustaw

najlepiej sprawdzić w serwisie ISAP – Internetowym Systemie Aktów Prawnych:

http://isap.sejm.gov.pl/

W skrócie, w odesłaniach do aktów opublikowanych po 1.1.2012 nie podaje się numeru

(Nr) Dziennika Ustaw, co ma związek z jego wydawaniem od tego dnia w formie

elektronicznej. Zapisuje się je następująco:

Dz.U. 2019 poz. 143

Akty opublikowane przed 1.1.2012 przywoływane są zgodnie z wcześniejszymi

zasadami, czyli z podaniem numeru (należy zwrócić uwagę na fakt, że w tym przypadku

skrót „Nr” piszemy wielką literą):

Dz.U. z 2011, Nr 117 poz. 676

W przypadku tłumaczenia nazw aktów prawnych innych państw należy je pisać

małą literą, nie jest to bowiem rzeczywisty tytuł, ale tłumaczenie; nazwa ustawy

jest opisowa:

Obowiązek dokonania zwrotu (nadwyżki) różnicy podatku przez urząd skarbowy na rachunek

przedsiębiorcy został uregulowany w przepisach niemieckiej ordynacji podatkowej

(Abgabenordnung).

2.5. WSPÓLNOTY, INSTYTUCJE, ORGANY, KOMITETY, URZĘDY,

AGENCJE ITP.

Wszystkie człony oficjalnych nazw własnych urzędów, instytucji i organów, także ich

działów (z wyjątkiem występujących wewnątrz nich przyimków, spójników i określeń

typu: do spraw, imienia, pod wezwaniem, na rzecz, z wyjątkiem, w ramach, w dziedzinie,

w zakresie, numer, nr itp.) należy pisać wielkimi literami:

http://isap.sejm.gov.pl/


Europejska Wspólnota Gospodarcza, Europejska Wspólnota Węgla i Stali, Europejska Wspólnota

Energii Atomowej, Europejski Obszar Gospodarczy;

Parlament Europejski, Trybunał Sprawiedliwości, Trybunał Obrachunkowy, Rada Unii Europejskiej,

Komisja Europejska, Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny, Europejski Komitet Regionów,

Europejska Służba Działań Zewnętrznych; w tych znaczeniach także jednoczłonowe nazwy skrócone

tych instytucji należy pisać wielką literą, czyli: Parlament, Trybunał, Rada, Komisja;

Sekretariat Generalny Rady (to organ administracyjny);

Rada ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych (skład Rady);

Komitet Stałych Przedstawicieli, Stały Komitet ds. Rolnictwa Ekologicznego; Stały Komitet ds. Roślin,

Zwierząt, Żywności i Pasz, Komitet Ochrony Socjalnej;

Dyrekcja Generalna ds. Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności, Dyrekcja C – Młodzież i Sport (to

dyrekcje generalne KE);

Ministerstwo Finansów, Biuro Dyscypliny Finansów Publicznych;

Komisja Budżetowa, Komisja Kontroli Budżetowej, Komisja Spraw Zagranicznych (to nazwy komisji

Parlamentu Europejskiego);

Urząd Publikacji, Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych;

Przewodniczący Komisji Europejskiej, Przewodniczący Parlamentu Europejskiego, Wysoki

Przedstawiciel do spraw Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;

Sekretarz Generalny, Komisarz UE ds. Agendy Cyfrowej (to organy);

Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Bioprzemysłu, Wspólne Przedsięwzięcie „Czyste Niebo 2” (nazwy

wspólnych przedsięwzięć – dawniej: *przedsiębiorstw – powołanych na podstawie art. 187 Traktatu

TFUE);

Transatlantycki Dialog Legislatorów, Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna, Zautomatyzowany

System Biblioteczny Komisji (ponieważ desygnatem danej – znów oficjalnej, nie obiegowej – nazwy

jest struktura trwała, komórka organizacyjna (rodzaj instytucji) albo zinstytucjonalizowana

działalność (choć tu szczególnie trudno o wytyczenie granicy).

Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii, Polska Agencja Prasowa, Agencja

Europejskiego GNSS, Agencja Wykonawcza Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych, Agencja Unii

Europejskiej ds. Azylu

Uwaga!

Jeżeli w tekście używa się skróconych, jednowyrazowych nazw instytucji,

komitetów, agencji itp., których pełna nazwa została wymieniona wcześniej, to te

skrócone nazwy można zapisać wielką literą w przypadkach uzasadnionych

względami czytelności i zrozumiałości tekstu.

2.6. PLANY, PROGRAMY, PAKTY, DZIAŁANIA, STRATEGIE

Jeżeli nazwa programu stanowi samodzielną całość składniową, mogącą funkcjonować

niezależnie od słowa program, zapisujemy ją w cudzysłowie, pierwszy wyraz wielką

literą; wyraz program (wraz z ewentualnymi przydawkami) nie jest wtedy uważany za

część nazwy programu, pozostaje przed cudzysłowem i jest zapisywany małą literą:

program „Horyzont 2020”, program „Kreatywna Europa”.


Jeżeli w nazwie programu słowo program wchodzi w związki zgody lub rządu z innymi

elementami tytułu (zapis bez cudzysłowu), wyraz program stanowi część jego nazwy

i dlatego pierwszy wyraz nazwy programu zapisuje się wielką literą:

Program działań na rzecz środowiska i klimatu,

Europejski program w dziedzinie migracji.

Analogiczne zasady można stosować w przypadku planów, paktów, działań, procesów,

mechanizmów, agend, strategii itp.:

Narodowy plan rozwoju;

Plan działania w zakresie energii do roku 2050;

Europejska agenda cyfrowa.

Uwaga!

agenda lizbońska, proces boloński, agenda cyfrowa, strategia leśna – ponieważ są

to nazwy obiegowe, należy pisać je małymi literami.

Jeżeli od słowa „strategia” rozpoczyna się pełna nazwa dokumentu, należy stosować

zasadę zapisu pierwszego słowa tytułu od wielkiej litery:

Strategia jednolitego rynku cyfrowego dla Europy.

2.7. CELE, INSTRUMENTY, FUNDUSZE

Jeżeli nazwa celu w ramach funduszy unijnych stanowi samodzielną całość składniową,

zapisuje się ją w cudzysłowie wielką literą:

cel „Wzmacnianie konkurencyjności MŚP”, cel „Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną

we wszystkich sektorach”.

W przypadku instrumentów i funduszy europejskich wszystkie człony należy pisać

wielkimi literami:

Europejski Instrument Sąsiedztwa;

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego.

Uwaga!

Piszemy: fundusze strukturalne, ponieważ liczba mnoga wskazuje na wiele

desygnatów;

Piszemy: instrument „Łącząc Europę”, ponieważ nazwa „Łącząc Europę” stanowi

samodzielną całość składniową.

2.8. KONFERENCJE I FORA

Trzeba dokonać tutaj rozróżnienia na nazwy spotkań i nazwy zrzeszeń, instytucji

(dodatkowo na nazwy oficjalne i obiegowe). Jeśli chodzi o nazwę stałej instytucji


prowadzącej jakieś prace, wszystkie człony należy zapisać wielką literą:

Uczestnicy Konferencji Szefów Policji Stolic Państw Nadbałtyckich spotykają się raz w roku […];

Konferencja Międzyrządowa.

Jeżeli chodzi o nazwę jednorazowego spotkania, zasadny jest zapis tylko

pierwszego wyrazu od wielkiej litery:

Konferencja na temat informatyzacji państwa, Konferencja w sprawie zwalczania terroryzmu.

Jeżeli mowa jest o konferencji jako jednorazowym spotkaniu, używamy przyimka

„na” (np. rozmowy prowadzone na Konferencji w sprawie Iraku), natomiast jeżeli

chodzi o instytucję – wyrażeń typu „w ramach” (np. rozmowy/prace prowadzone

w ramach Konferencji Międzyrządowej).

Słowo „forum” występuje w różnych znaczeniach i to właśnie od znaczenia zależy

pisownia poszczególnych członów wchodzących w skład całego wyrażenia.

Kiedy „forum” użyte jest w znaczeniu organizacji, należy kierować się zasadami pisowni

nazw organizacji i w przypadku pełnej nazwy każdy człon zapisać wielką literą:

Forum Wysp Pacyfiku jest regionalną organizacją międzynarodową, do której należą m.in. Australia

i Nowa Zelandia;

Forum Związków Zawodowych jest ogólnokrajową organizacją międzyzwiązkową działającą na

terenie Rzeczpospolitej.

„Forum” może także oznaczać cyklicznie organizowane spotkania, będące formą

zinstytucjonalizowanej współpracy. Wówczas należy stosować takie same zasady

pisowni, jak w przypadku konferencji:

Światowe Forum Społeczne jest spotkaniem alternatywnym wobec Światowego Forum

Ekonomicznego, odbywającego się co roku w Davos.

Natomiast jeżeli „forum” oznacza jednorazowe spotkanie poświęcone określonej

tematyce, wówczas tylko pierwszy człon pełnej nazwy należy zapisać wielką literą, czyli:

W dniach 27–31 października 2007 r. odbyło się Ogólnoświatowe forum innowacyjnych nauczycieli.

„Forum” może być także użyte w znaczeniu komitetu lub innej grupy osób zajmującej się

określonym zagadnieniem. Wówczas należy stosować takie zasady, jak w przypadku

komitetów, czyli jeżeli forum ma charakter stały, jego pełną nazwę należy pisać wielkimi

literami, a jeżeli doraźny – małymi literami:

Forum Doradcze jest organem doradczym dyrektora wykonawczego;

Komisja zwołała forum doradcze złożone ze specjalistów państw członkowskich.

Zapisując nazwy forów, np. internetowych, na których prowadzone są dyskusje,

zazwyczaj na określony temat, należy stosować takie zasady, jak w przypadku tytułów:

forum „Polacy w Luksemburgu”;

forum „Niepełnosprawni” (tutaj słowo „forum” jest określeniem gatunkującym, dlatego należy

zapisać je małą literą);


Forum dyskusyjne prokuratorów RP, Forum podróżnych i podróżników (w tych przypadkach słowo

„forum” należy do tytułu i należy zapisać je wielką literą).

2.9. ROK, DZIEŃ

Wielkimi literami należy zapisywać także nazwy przedsięwzięć zawierające w sobie

słowo „rok” lub „dzień”:

Rok Języka Polskiego;

Europejski Rok Języków;

Europejski Dzień Humanitarny;

Europejskie Dni Dziedzictwa.

2.10. KOMUNIKATY, SPRAWOZDANIA, BIAŁE I ZIELONE KSIĘGI,

DOKUMENTY ROBOCZE

Tytuły komunikatów, sprawozdań, białych i zielonych ksiąg oraz dokumentów

roboczych zapisujemy na takich samych zasadach, jak tytuły unijnych aktów prawnych,

czyli od małej litery:

biała księga w sprawie europejskiej polityki komunikacyjnej;

sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie działalności Unii Europejskiej

w 2008 r. w zakresie zaciągania i udzielania pożyczek.

Jeżeli słowa „komunikat” czy też „biała księga” nie stanowią składniowo części tytułu,

sam tytuł zapisujemy od wielkiej litery i ujmujemy w cudzysłów:

biała księga „Polityka w dziedzinie usług finansowych na lata 2005–2010”;

komunikat Komisji „Szczegółowe wytyczne dotyczące składanych do właściwych organów wniosków

o zezwolenie na badanie kliniczne produktów leczniczych stosowanych u ludzi, zgłaszania znacznych

zmian oraz oświadczenia o zakończeniu badania (»CT-1«)”.

2.11. OBSZARY, PRZESTRZENIE, UNIE

Słowa „obszar”, „przestrzeń” i „unia” to obiegowe nazwy idei, etapów działania,

procesów itp., dlatego należy je pisać małymi literami:

europejska przestrzeń badawcza/europejski obszar badawczy;

przestrzeń wolności bezpieczeństwa i sprawiedliwości;

obszar eurośródziemnomorski;

unia gospodarcza i walutowa (to obszar ekonomiczny, a nie geograficzny, dlatego zasadny jest zapis

małymi literami), podobnie: strefa euro, jednolity obszar płatności w euro;

unia celna.


Uwaga!

Wyjątek stanowi Europejski Obszar Gospodarczy, w przypadku którego wszystkie

człony piszemy wielkimi literami (jak Europejska Wspólnota Gospodarcza).

2.12. NAGRODY

Jednowyrazowe nazwy nagród piszemy wielką literą, np. Nobel czy Pulitzer.

W przypadku nazwy wielowyrazowej zapis zależy od dalszych członów tej nazwy:

a) wielką literą piszemy nazwy nagród, których drugi człon występuje

w dopełniaczu (Nagroda Nobla, Nagroda Pulitzera) lub ma bliższe określenie

przymiotnikowe (Pokojowa Nagroda Nobla);

b) jeśli wyraz „nagroda”, który występuje przed nazwą, jest wyrazem pospolitym,

a sama nazwa występuje w mianowniku, wtedy piszemy go małą literą, np.

nagroda Złota Palma, nagroda Natura 2000.

2.13. PRZYKŁADY UŻYCIA MAŁYCH LITER

Wyrażenie „państwa członkowskie” pisze się małymi literami. Jeżeli w

przywoływanym tytule lub cytacie błędnie zastosowano wielkie litery, należy to

poprawić. Także w umowach, w których stroną są Unia i jej państwa

członkowskie, zapisujemy to wyrażenie małymi literami (wyrażenie „Strony

Umowy” pozostaje zapisane wielkimi literami). Wyjątkiem od tej zasady są

traktaty europejskie, w których pisownia „Państwa Członkowskie” wielkimi

literami jest celowa i nie należy jej traktować jako użycia błędnego,

wymagającego poprawienia.

Małą literą należy pisać wszystkie człony nazw komórek organizacyjnych –

niezależnie od szczebla – jeżeli mają one charakter doraźny, tymczasowy

(oczywiście z wyjątkiem nazw geograficznych, nazwisk itp.):

grupa ad hoc ds. migracyjnych;

grupa ad hoc ds. przestępczości nieletnich we Francji.

Liczba mnoga, jeśli wskazuje na kilka desygnatów, zwłaszcza przy nazwach

dokumentów czy wydarzeń (jak traktaty rzymskie), z reguły przesądza o zapisie

małymi literami:

dyrekcje generalne KE, komisje PE (ale: Polskie Koleje Państwowe – tu desygnat jest jeden).

Nazwa gatunkująca może nie wchodzić w skład nazwy własnej, wtedy pisze się ją

małymi literami:

systemowy program operacyjny „Wzrost konkurencyjności i gospodarki”.

Słowo „internet” zapisujemy umownie małą literą.

Słowo „załącznik” należy także pisać małą literą, nawet jeżeli jest to jedyny


załącznik do umowy lub dokumentu.

Polityka to nazwa idei, nie dokumentów, więc właściwy jest zapis małymi

literami:

wspólna polityka transportowa, polityka azylowa, polityka edukacyjna, polityka gospodarcza,

wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa, europejska polityka bezpieczeństwa i obrony,

wspólna polityka rolna.

Tytuły rozdziałów i innych części dokumentu występujące w tekście należy pisać

od małych liter.

Nazwy funkcji, stanowisk piszemy zależnie od kontekstu od małych albo od

wielkich liter. Jeżeli nazwa występuje w tekście w znaczeniu nazwy organu albo

funkcjonuje jako tytuł, np. w formułach adresowych albo podpisach, zastosujemy

wielkie litery:

Szanowny Panie Kierowniku! (w liście)

Dyrektor Generalny (w podpisie)

p.o. Kierownik Działu (w podpisie)

opinia Rzecznika Praw Obywatelskich (nazwa organu; nie ma znaczenia, kto obecnie pełni tę funkcję)

Wniosek został złożony w ramach sporu między Naczelnikiem Urzędu Celnego w Gdyni a […]. (jw.)

Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej (bo organem jest „Prezes UKE”, a nie UKE)

Jeżeli jednak ta sama nazwa pojawia się w znaczeniu stanowiska lub funkcji i ma

funkcję opisową, tj. służy do orzekania o danej osobie lub jej identyfikowania, ale nie

tytułowania, należy zapisać ją małymi literami. Inaczej mówiąc, małe litery stosujemy

wtedy, gdy odwołujemy się do konkretnej osoby sprawującej daną funkcję, implicytnie

albo eksplicytnie (przez przywołanie nazwiska tej osoby):

Oprócz ministra gospodarki konferencję otworzy komisarz Unii Europejskiej do spraw handlu Cecilia

Malström.

W spotkaniu wzięła udział wysoka przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki

bezpieczeństwa Federica Mogherini.

Spotkaniu przewodniczył sekretarz generalny.

W ocenie prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej w strategii będzie ujęta m.in. kwestia

potencjalnej deregulacji rynku szerokopasmowego internetu (chodzi o konkretną osobę, mimo

niewymieniania jej nazwiska).

„Strony Umowy” lub „Umawiające się Strony” piszemy z wielkich liter w tekście

danej umowy, natomiast w tekstach, które się tylko do takiej umowy odnoszą,

stosujemy małe litery, np.:

„Umawiająca się Strona” oznacza każde państwo lub organizację międzyrządową, która jest stroną

niniejszego aktu. (w umowie)

Art. 9 aktu genewskiego zobowiązuje każdą umawiającą się stronę do ochrony zarejestrowanych

oznaczeń pochodzenia i oznaczeń geograficznych na jej terytorium. (w uzasadnieniu do aktu

prawnego)

wyraz „rząd” również piszemy z małej litery, chyba że jest to określenie strony w

tekście umowy:


Umowa między Wspólnotą Europejską a rządem Kanady ustanawiająca ramy współpracy w zakresie

szkolnictwa wyższego i szkolenia oraz młodzieży (tytuł umowy)

W imieniu Rządu Kanady (podpisy do tej samej umowy)

3. ODMIANA I TRANSKRYPCJA OBCYCH IMION I NAZWISK

3.1. ODMIANA OBCYCH IMION I NAZWISK

Ogólne zalecenie dotyczące odmiany nazwisk zawarte w „Słowniku ortograficznym

języka polskiego” jest takie: jeśli tylko można przyporządkować nazwisko jednemu

z wzorców odmiany, należy je odmieniać (wraz z imieniem!).

Wybór właściwego wzorca odmiany zależy przede wszystkim od: 1) płci danej osoby, 2)

jej narodowości, 3) zakończenia nazwiska (może chodzić albo o zakończenie fonetycznej

formy nazwiska, albo o zakończenie tematu).

Przykład:

M: Jean-Claude Juncker

D: Jeana-Claude'a Junckera

C: Jeanowi-Claude'owi Junckerowi

B: Jeana-Claude'a Junckera

N: Jeanem-Claudem Junckerem

Ms: Jeanie-Claudzie Junckerze

Uwaga!

Imię „Charles” odmieniamy bez apostrofu („Charlesa”), kiedy chodzi o imię z języka

angielskiego, oraz z apostrofem („Charles’a”), kiedy chodzi o imię z języka

francuskiego. Przewodniczący Rady Europejskiej Charles Michel jest Belgiem, a

zatem: Charles’a Michela, Charles’owi Michelowi, Charles’em Michelem i Charles’ie

Michelu.

3.2. TRANSKRYPCJA I TRANSLITERACJA NAZWISK I NAZW

BUŁGARSKICH

Transkrypcja to taka konwersja pisma, która polega na możliwie wiernym

odwzorowaniu dźwięków mowy oznaczanych za pomocą jednego alfabetu znakami

innego alfabetu. Natomiast transliteracja to zastępowanie znaków określonego alfabetu

(np. cyrylicy) znakami alfabetu drugiego (np. łacińskiego). Transliteracja polega więc na

przekształceniu graficznej formy tekstu, tak aby na podstawie tekstu po transliteracji

można odtworzyć tekst oryginalny.


Transkrypcja i transliteracja współczesnego alfabetu bułgarskiego:

Litery alfabetu

bułgarskiego

Transkrypcja Transliteracja

А а A a A a

Б б B b B b

В в W w V v

Г г G g G g

Д д D d D d

К к K k K k

Л л Ł, L ł, l* L l

М м M m M m

Н н N n N n

О о O o O o

П п P p P p

Р р R r R r

С с S s S s

Т т T t T t

У у U u U u

Е е E e E e

Ж ж Ż ż Ž ž

З з Z z Z z

И и I i I i

Й й J j J j

Ф ф F f F f

Х х Ch ch H h

Ц ц C c C c

Ч ч Cz cz Č č

Ш ш Sz sz Š š

Щ щ Szt szt Ŝ ŝ

Ъ ъ Y y ″ ″

Ь ь ´ ´ ´ ´

Ю ю Ju ju Û û

Я я Ja ja Â â

W związku z tym poprawna transkrypcja na język polski nazwiska bułgarskiej komisarz

(buł. Мария Габриел) wygląda następująco: Marija Gabriel. W przypadku podpisów

w aktach prawnych stosuje się taką transliterację, jak w języku angielskim, czyli: Mariya

GABRIEL.


* Literę л oddajemy:

a) przez ł przed spółgłoskami i samogłoskami о, а, у oraz w wygłosie, np. лак — łak, бял — bjał,

b) przez l przed е, и, я, ю, np. лев — lew, хляб — chljab.

Źródło: https://sjp.pwn.pl/zasady/332-80-B-3-Litera-%D0%BB;629730.html

3.3. TRANSKRYPCJA I TRANSLITERACJA NAZWISK I NAZW

GRECKICH

Dla nazw geograficznych zapisywanych w oryginale alfabetem greckim zalecany jest

oficjalny system ISO 843:1997 (transliteracja) oraz polska transkrypcja fonetyczna.

Litery alfabetu

greckiego

Transkrypcja Transliteracja

Α α a a

Β β w v

Γ γ g, j g

Δ δ d d

Ε ε e e

Ζ ζ z z

Η η i ī

Θ θ t th

Ι ι i, j i

Κ κ k, ki k

Λ λ l l

Μ μ m m

Ν ν n n

Ξ ξ ks x

Ο ο o o

Π π p p

Ρ ρ r r

Σ σ ς s s

Τ τ t t

Υ υ i y

Φ φ f f

Χ χ ch ch

Ψ ψ ps ps

Ω ω o ō

Więcej informacji zob. http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/latynizacja/grecki.pdf.

https://sjp.pwn.pl/zasady/332-80-B-3-Litera-%D0%BB;629730.html

http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/latynizacja/grecki.pdf


4. ODMIANA NAZW ZAKOŃCZONYCH NA X

Zgodnie z uchwałą Rady Języka Polskiego z 8 grudnia 2008 r.2 nazwy zakończone na -x,

jak EUR-Lex, N-Lex itp., można w przypadkach zależnych zapisywać na dwa sposoby: z

„x” lub „ks”. Zaleca się stosowanie formy: EUR-Lex, EUR-Lexie; N-Lex, N-Lexie.

Uwaga!

Jeżeli mowa jest o „stronie Eur-Lex” itp. nazwy tej nie odmieniamy, podobnie jak

mówimy „Strona Europa” a nie „*Strona Europy”. Np.: „Dział C.2 „EUR-Lex i

Informacje Prawne” w Urzędzie Publikacji Unii Europejskiej gromadzi i

wykorzystuje dane osobowe, aby umożliwić użytkownikom, których dotyczą dane,

zamówienie biuletynu EUR-Lex lub zarejestrowanie się za pomocą profilu na stronie

EUR-Lex, i aby w ten sposób spersonalizować ofertę dla użytkowników.

2 http://www.rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=89:zapis-wyrazow-zakoczonych-liter-

x&catid=43&Itemid=59

http://www.rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=89:zapis-wyrazow-zakoczonych-liter-x&catid=43&Itemid=59

http://www.rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=89:zapis-wyrazow-zakoczonych-liter-x&catid=43&Itemid=59


CZĘŚĆ II. TŁUMACZENIE AKTÓW PRAWNYCH

1. STRUKTURA AKTU PRAWNEGO

1.1. RODZAJE AKTÓW PRAWNYCH

W prawie unijnym wyróżnia się następujące rodzaje aktów prawnych:

directive directive dyrektywa

implementing directive directive d'exécution dyrektywa wykonawcza

delegated directive directive déléguée dyrektywa delegowana

regulation règlement rozporządzenie

implementing regulation règlement d'exécution rozporządzenie wykonawcze

delegated regulation règlement délégué rozporządzenie delegowane

decision décision decyzja

implementing decision décision d'exécution decyzja wykonawcza

delegated decision décision déléguée decyzja delegowana

opinion avis opinia

recommendation recommandation zalecenie

1.2. NAJWAŻNIEJSZE CZĘŚCI AKTU PRAWNEGO

Najważniejsze części aktu prawnego to:

preamble préambule preambuła

citations visas umocowania

recitals considérants motywy

enacting terms, body dispositif część normatywna

part part część

title titre tytuł

chapter chapitre rozdział

section section sekcja

article article artykuł (art.)

paragraph paragraphe/point/alinéa ustęp (ust.)

subparagraph alinéa akapit

subparagraph/point* alinéa/point/ sousparagraphe punkt (pkt)*

point point litera (lit.)**

point point podpunkt (ppkt)***

indent tiret tiret

Annex annexe załącznik

Appendix appendice dodatek


* Jeżeli jednostka redakcyjna jest oznaczona cyfrą arabską.

** Jeżeli jednostka redakcyjna jest oznaczona małą literą.

*** Jeżeli jednostka redakcyjna jest oznaczona małą cyfrą rzymską w nawiasie.

Zob. też: Międzyinstytucjonalny Przewodnik Redakcyjny > Struktura aktów prawnych.

1.3. TYTUŁ AKTU PRAWNEGO

Tytuł zawiera informacje pozwalające zidentyfikować dany akt prawny, tj.: rodzaj aktu

prawnego + nazwa organu wydającego + numer dokumentu + data przyjęcia aktu

prawnego + przedmiot aktu.

Podstawową zasadą dla wersji polskiej jest wymienianie nazwy instytucji wydającej

dokument bezpośrednio po rodzaju dokumentu, a przed jego numerem. Ma ona

zastosowanie do wszystkich aktów przyjmowanych przez instytucje Unii Europejskiej,

a także do aktów przyjmowanych przez organy EOG i EFTA.

Directive (EU) 2016/2102 of the European

Parliament and of the Council of 26 October 2016

on the accessibility of the websites and mobile

applications of public sector bodies

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE)

2016/2102 z dnia 26 października 2016 r.

w sprawie dostępności stron internetowych

i mobilnych aplikacji organów sektora publicznego

Commission Implementing Regulation (EU)

2017/368 of 2 March 2017 establishing the

standard import values for determining the entry

price of certain fruit and vegetables

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE)

2017/368 z dnia 2 marca 2017 r. ustanawiające

standardowe wartości w przywozie dla ustalania

ceny wejścia niektórych owoców i warzyw

Przed 1 stycznia 2015 r. sposób numeracji był różny dla różnych typów aktów. Jeżeli

w numerze takiego aktu rok poprzedzony był numerem porządkowym, stosowano skrót

„nr”.

Commission Regulation (EU) No 16/2010 of 8

January 2010 establishing the standard import

values for determining the entry price of certain

fruit and vegetables

Rozporządzenie Komisji (UE) nr 16/2010 z dnia 8

stycznia 2010 r. ustanawiające standardowe

wartości celne w przywozie dla ustalania ceny

wejścia niektórych owoców i warzyw

Do 31 grudnia 2007 r. inny szyk stosowany był w dokumentach przyjętych wspólnie

przez Parlament Europejski i Radę: nazwy instytucji przyjmujących akt umieszczane

były po jego numerze. Cytując tytuły tych aktów, należy więc stosować dawną kolejność.

Decision No 2241/2004/EC of the European

Parliament and of the Council of 15 December 2004

on a single Community framework for the

transparency of qualifications and competences

(Europass)

Decyzja nr 2241/2004/WE Parlamentu

Europejskiego i Rady z dnia 15 grudnia 2004 r.

w sprawie jednolitych ram wspólnotowych dla

przejrzystości kwalifikacji i kompetencji (Europass)



Sposób tłumaczenia sformułowań w tytułach:

on sur w sprawie

laying down / establishing établissant ustanawiające / określające / powołujące

amending modifiant zmieniające

concerning concernant dotyczące

correcting rectifiant w sprawie sprostowania

amending and correcting modifiant et rectifiant w sprawie zmiany i sprostowania

implementing mettant en œuvre w sprawie wykonania

as regards à l'égard de w odniesieniu do

with regard to en ce qui concerne w odniesieniu do

amended proposal / modified proposal

proposition modifiée zmieniony wniosek

specifying déterminant określające

repealing abrogeant uchylające

Przykłady:

Directive […] amending Directive

[…] on pollution

directive […] modifiant la

directive […] portant pollution

dyrektywa […] zmieniająca

dyrektywę […] w sprawie

zanieczyszczenia

regulation […] laying down

detailed rules […]

règlement […] établissant les

modalités […]

rozporządzenie […]

ustanawiające szczegółowe

zasady […]

Commission Decision […]

concerning certain interim

protection measures […]

décision de la Commission […]

concernant certaines mesures de

protection provisoires

decyzja Komisji […] dotycząca

niektórych tymczasowych

środków ochronnych […]

Commission Regulation […]

amending Regulation […] as

regards the conditions for

authorisation of […]

règlement de la Commission […]

modifiant le règlement […] en ce

qui concerne les conditions

d'autorisation de […]

rozporządzenie Komisji […]

zmieniające rozporządzenie […]

w odniesieniu do warunków

zezwolenia na […]

Commission Regulation

amending and correcting

Regulation […]

règlement de la Commission

modifiant et rectifiant le

règlement […]

rozporządzenie Komisji

w sprawie zmiany i sprostowania

rozporządzenia […]

Powyższe zestawienie należy traktować jako ogólny wyznacznik. W niektórych

przypadkach możliwe jest odejście od schematu w celu uzgodnienia formy

gramatycznej.

W razie konieczności zacytowania tytułu dokumentu nieprzetłumaczonego na język

polski: zob. rozdział 4.3. „Tytuły i cytaty z dokumentów nieprzetłumaczonych na język


polski” w części III.

1.4. STRONA TYTUŁOWA LEGISWRITE

LegisWrite (LW) to format szablonów dokumentów, który pozwala zachować

standardową strukturę i wygląd dokumentów legislacyjnych.

W przypadku aktów przygotowawczych i autonomicznych całe dokumenty muszą być

w formacie LW. W przypadku dokumentów nielegislacyjnych (sprawozdania,

komunikaty itp.) tylko strona tytułowa musi być w formacie LW.

Aplikacja zarządzająca elektronicznym przepływem plików włączonych do procesu

decyzyjnego Komisji to e-Greffe (DECIDE).

Przykłady stron tytułowych:


W przypadku wniosków lub zaleceń w tytule dokumentu na stronie tytułowej nie pisze

się Wniosek dotyczący / Zalecenie dotyczące lecz Wniosek/Zalecenie i dalej, w następnym

wierszu, podaje się tytuł dokumentu w mianowniku:

Natomiast w tekście ciągłym stosuje się dalej wyrażenia wniosek dotyczący decyzji Rady

i zalecenie dotyczące decyzji Rady.

W przypadku wystąpienia wyrazu Annex na stronie tytułowej tłumaczymy go

i odpowiednio odmieniamy tytuł dokumentu, rozpoczynając go małą literą, jak

w poniższym przykładzie:


W przypadku załączników do wniosków wyrażenie Annex to the Proposal for a…

tłumaczymy podobnie jak w zdaniu ciągłym, rozpoczynając kolejne wiersze małą literą:


Analogicznie postępujemy w przypadku załączników do wniosków dotyczących innych

dokumentów:

W przypadku dokumentów dołączanych do innych dokumentów stosuje się wyrażenie

accompanying, które tłumaczone jest jako towarzyszący, z dwukropkiem, po czym tytuł

dokumentu w nowym wierszu podaje się w mianowniku. Jeżeli w tytule dokumentu

pojawia się słowo wniosek, stosujemy zasadę jak powyżej, tj. tłumaczymy tytuł wniosku

jak w zdaniu ciągłym:


1.5. PREAMBUŁA

W akcie prawnym „preambuła” jest częścią między tytułem a częścią normatywną aktu.

Preambuła zawiera umocowania, motywy i formułę prawodawczą.

Umocowania znajdują się zwykle na początku preambuły i określają:

• podstawy prawne aktu,

• akty wynikające z poprzednich etapów procedury ustawodawczej,

• podstawy prawne i wcześniejsze akty związane z procedurą ustawodawczą.

Umocowania przedstawia się w następujący sposób:

Having regard to […], vu […], uwzględniając […],

Acting in accordance with

a special legislative procedure,

statuant conformément à une

procédure législative spéciale,

stanowiąc zgodnie ze specjalną

procedurą ustawodawczą,

Acting in accordance with the

ordinary legislative procedure,

statuant conformément à la

procédure législative ordinaire,

stanowiąc zgodnie ze zwykłą

procedurą ustawodawczą,

Having consulted the […], après avoir consulté le/après

consultation de […],

po konsultacji z […],

in agreement/conjunction with

[…],

en accord avec […], w porozumieniu z […],

Having regard to the opinion […], vu l'avis de […], uwzględniając opinię […],

Having published a draft of this après publication du projet du po opublikowaniu projektu


[…], présent […], niniejszego […],

After transmission of the draft

legislative act to the national

Parliaments,

après transmission du projet

d'acte législatif aux parlements

nationaux,

po przekazaniu projektu aktu

ustawodawczego parlamentom

narodowym,

Uwaga!

W tekście polskim umocowania rozpoczynają się małą literą i kończą przecinkiem.

Wyrażenie „in conjunction with” występujące w umocowaniach tłumaczy się jako

„w związku z” (nie zaś jako *„w połączeniu z”):

Article 133, in conjunction with the first sentence of

Article 300(2)

Art. 133 w związku z art. 300 ust. 2 zdanie pierwsze

Having regard to the Treaty on the Functioning of

the European Union, and in particular Article 77(2),

in conjunction with Article 218(6)(a) thereof,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii

Europejskiej, w szczególności jego art. 77 ust. 2 w

związku z art. 218 ust. 6 lit. a),

1.6. MOTYWY

Motywy uzasadniają podstawowe przepisy normatywnej części aktu. W motywach,

wchodzących w skład preambuły, stosujemy różne czasy, tzn. nie obowiązuje zasada

używania w wersji polskiej czasowników w czasie teraźniejszym, jak to ma miejsce

w części normatywnej (patrz poniżej). Angielskie zwroty „should” tłumaczy się po

prostu jako „należy”.

W większości aktów motyw lub motywy poprzedzone są sformułowaniem „a także

mając na uwadze, co następuje”. Każdy motyw poprzedzony jest cyfrą arabską

w nawiasach (dwustronnych) i składa się z niezależnych zdań rozpoczętych wielką literą

i zakończonych kropką, z wyjątkiem ostatniego, po którym następuje przecinek. Jeśli

w preambule występuje jeden motyw, jest on zakończony przecinkiem. Wszystkie

motywy łącznie traktowane są jako jeden akapit.

Czasami motywy są dodatkowo wyszczególnione w formie części A, B, C itd.

i poprzedzone nagłówkiem.

Inną strukturę mają motywy aktów takich jak umowy i porozumienia międzynarodowe,

zalecenia i rezolucje. Poszczególne elementy poprzedza się wyrażeniami takimi jak:

„przypominając”, „w trosce o”, „uznając”.

W odwołaniach do motywów nie używa się nawiasów, np.:


See recital (3) Zob. motyw 3

Po motywach następuje formuła prawodawcza:

has adopted this

Regulation/Directive:

a arrêté le présent règlement/la

présente directive:

przyjmuje niniejsze

rozporządzenie/niniejszą

dyrektywę:

Po tym wyrażeniu stawiamy dwukropek.

1.7. ARTYKUŁY

Część normatywna aktu prawnego podzielna jest na artykuły. Artykuły mogą być

grupowane w części, tytuły, rozdziały i sekcje. Artykuł zawiera jedno lub kilka pełnych

zdań. Może być zapisany tekstem ciągłym lub podzielony na: akapity, ustępy, litery,

punkty, podpunkty i tiret.

Artykuł oznacza się cyfrą arabską, z zachowaniem ciągłości numeracji artykułów

w obrębie całego aktu prawnego (bez względu na to, czy artykuły pogrupowano

w wyższe jednostki systematyzacyjne, tj. rozdziały, działy, tytuły, księgi, części

itp.). Jeśli artykuły dodawane są w części normatywnej już przyjętego aktu,

oznacza się je tym samym numerem, co poprzedzający je artykuł, i odpowiednio

małą literą a, b, c itd. Przykładowo, artykuły dodane po artykule 1 otrzymują

oznaczenia: „Artykuł 1a”, „Artykuł 1b” itd. W traktatach do nowych artykułów

dodaje się (wielkie) litery A, B, C ze spacją, np. „Artykuł 43 A”, „Artykuł 43 B”

(patrz: Traktat o Unii Europejskiej). W przypadku gdy akt zawiera jeden (jedyny)

artykuł, nie jest on numerowany, a odnosząc się do niego w tekście, słowo

„artykuł” (ang. Sole Article) pisze się w całości, np.: w niniejszym artykule.

Ustęp oznacza się cyfrą arabską z kropką, z zachowaniem ciągłości numeracji

w obrębie danego artykułu. Ustępy stanowią pełny podział artykułu (artykuł nie

może być podzielony na ustępy i część nienależącą do żadnego ustępu).

Akapit w obrębie artykułu lub ustępu jest nienumerowany i zaczyna się od

nowego wiersza.

Uwaga!

Należy zachować ostrożność w tłumaczeniu słowa paragraph. W rozporządzeniach,

dyrektywach i decyzjach są to ustępy lub akapity, zależnie od tego, czy są one

numerowane liczbą arabską (ustępy), czy nie (akapity), tj.: angielskie określenie

paragraph 2 oznacza ustęp 2, a second paragraph to akapit drugi (druga w

kolejności część artykułu, niemająca oznaczenia). Z kolei w orzecznictwie

Trybunału Sprawiedliwości paragraph w orzeczeniu jest punktem.

Litery (wyliczenie w obrębie punktów) oznacza się małymi literami alfabetu


łacińskiego, z nawiasem z prawej strony, z zachowaniem ciągłości alfabetycznej

w obrębie punktu. W innych językach nawias przy literach może być dwustronny

(a); w polskiej wersji usuwamy lewy nawias. Każdy element oznaczony literą

kończy się średnikiem, a ostatni – kropką, chyba że wyliczenie jest częścią innego

wyliczenia literowego (podział zagłębiony). W takim wypadku ostatnią literę

kończy się średnikiem.

Punkt jest wyliczeniem następującym po formule wprowadzającej (ang.

introductory phrase – uwaga: wcześniej stosowane tłumaczenie *zdanie

wprowadzające jest niepoprawne). Punkty oznacza się cyfrą arabską z nawiasem

z prawej strony. W innych językach nawias przy punktach może być dwustronny

(1); w polskiej wersji usuwamy lewy nawias. Punkty są charakterystyczną formą

podziału artykułów zawierających definicje oraz artykułów wyliczających zmiany

w akcie prawnym. Punktami określamy również podstawowe jednostki

redakcyjne w takich dokumentach jak komunikaty, uzasadnione opinie itp.

W takich przypadkach zapisywane są tak jak ustępy w aktach normatywnych. To

samo dotyczy zasadniczo podstawowych jednostek redakcyjnych w załącznikach

(nie powinno się ich nazywać ustępami).

Podpunkty (i), (ii), (iii) piszemy z dwoma nawiasami, żeby uniknąć pomylenia

podpunktu (i) z literą i).

Tiret (część podziału w obrębie litery) oznacza się znakiem graficznym półpauzy

(−). Każde tiret (r. nijaki, wyraz nieodmienny) kończy się przecinkiem, a ostatnie

średnikiem albo kropką, w zależności od tego, czy wyliczenie to stanowi część

ustępu, czy też znajduje się w obrębie wyliczenia punktowego lub literowego.

Odwołanie się w tekście aktu prawnego do danego tiret brzmi: w tiret pierwszym

– nie: *w pierwszym tiret.

Niekiedy na potrzeby podziału tekstu stosowany jest także punktor (bullet point) (•).

Punktory pod względem interpunkcji traktujemy jak tiret, tj. poszczególne kończymy

przecinkiem, a ostatni kropką. Jeżeli tekst jest przeznaczony do publikacji w Dz.U.,

punktor zostanie w Urzędzie Publikacji najprawdopodobniej zamieniony na tiret.

Uwaga!

Bardzo istotnym elementem części normatywnej aktu prawnego UE jest również

pojedyncze zdanie. Ze względu na specyfikę aktów prawnych UE wynikającą z ich

wielojęzyczności i równoważności poszczególnych wersji językowych, tłumacząc

wiążące części aktów prawnych UE (dokumenty kategorii A), nie wolno dzielić zdań.

Każdemu zdaniu w wersji źródłowej musi odpowiadać dokładnie jedno zdanie w

wersji polskiej.

Zwroty stosowane w części normatywnej aktu oznaczają, co następuje:

entry into force, enters into force entrée en vigueur wejście w życie, wchodzi w życie


validity, is valid validité obowiązywanie, obowiązuje

application, is applied l'application stosowanie, stosuje się

takes effect/becomes effective prend effet staje się skuteczne

1.8. PRZEPISY KOŃCOWE

Formułę dotyczącą wejścia w życie, która pojawia się często w przepisach końcowych,

należy tłumaczyć zgodnie z poniższymi przykładami:

This Regulation shall enter into

force on the third day following

its publication in the Official

Journal of the European Union.

Le présent règlement entre en

vigueur le troisième jour suivant

celui de sa publication au Journal

officiel de l'Union européenne.

Niniejsze rozporządzenie

wchodzi w życie trzeciego dnia

po jego opublikowaniu

w Dzienniku Urzędowym Unii

Europejskiej.

This Directive shall enter into

force on 1 November 2012.

La présente directive entre en

vigueur le 1 novembre 2012.

Niniejsza dyrektywa wchodzi

w życie z dniem 1 listopada

2012 r.

This Directive shall enter into

force on the day following that of

its publication in the Official

Journal of the European Union.

La présente directive entre en

vigueur le jour suivant celui de sa

publication au Journal officiel de

l'Union européenne.

Niniejsza dyrektywa wchodzi

w życie następnego dnia po jej

opublikowaniu w Dzienniku

Urzędowym Unii Europejskiej.

This decision enters into force on

the first day of the month

following its publication.

La présente décision entre en

vigueur le premier jour du mois

suivant celui de sa publication.

Niniejsza decyzja wchodzi

w życie pierwszego dnia miesiąca

następującego po jej

opublikowaniu.

This decision shall apply with

effect from ...

La présente décision est

applicable à partir du ...

Niniejszą decyzję stosuje się ze

skutkiem od dnia ...

Formułę „shall expire”, jeżeli dotyczy ona całego aktu prawnego tłumaczy się jako „traci

moc”:

This Regulation shall expire on ... Le présent règlement expire le ... Niniejsze rozporządzenie traci

moc z dniem ...

Na końcu aktu znajdują się ponadto:

• słowa „Sporządzono w … dnia …”, wskazujące miejsce i datę podpisu,

• podpis (lub podpisy).


W aktach prawa wtórnego zapis miejsca i daty wygląda następująco:

Sporządzono w Brukseli dnia 1 września 2010 r.

W aktach prawnych Komisji w części przeznaczonej na podpis często spotykamy zwrot:

W imieniu Komisji,

za Przewodniczącego,

Zarówno po wyrażeniu „W imieniu Komisji”, jak i „za Przewodniczącego” stawiamy

przecinek.

1.9. ZAŁĄCZNIKI

Angielski termin „annex” i francuski „annexe” tłumaczy się jako „załącznik”, gdy

dokument ma charakter uzupełniający, jest wydany jednocześnie z dokumentem

głównym i z nim ściśle związany (przepisy lub dane techniczne, które ze względów

praktycznych nie znajdują się w części normatywnej i które zwykle przedstawiane są

w formie wykazu lub tabeli).

Uwaga!

Akty prawne UE zawierają „annexes” czyli „załączniki”. Natomiast gdy chodzi o

dokument zmieniający postanowienia porozumienia lub umowy (np. aneks do

umowy), „annex” tłumaczy się jako „aneks”.

Struktura załączników

Numeracja, struktura i styl załączników w aktach unijnych nie ma charakteru stałego.

Opisane wyżej formy podziału aktu prawnego na części, tytuły, rozdziały, sekcje itp. są

jednak również orientacyjnym wyznacznikiem podziału załączników. Co do zasady

jednostki redakcyjne załącznika numerowane liczbami arabskimi i niemające własnej

nazwy nazywa się punktami, a jednostki redakcyjne numerowane małymi literami

nazywa się literami.

W tłumaczeniu numeracji obowiązują podobne zasady, jak w przypadku części

normatywnej: punkty i litery zapisywane w tekście źródłowym w nawiasach,

w tłumaczeniu zachowują tylko nawias prawostronny. Jeżeli jednak tekście źródłowym

punkty zapisane są w postaci cyfry z kropką, w tłumaczeniu nie zmieniamy tego.

Przykłady:



Odwołując się do poszczególnych jednostek redakcyjnych załączników, należy przede

wszystkim stosować nomenklaturę użytą w danym akcie prawnym. Przykładowo:

• jeżeli załącznik ma część A zatytułowaną „Część A”, należy się do niej odwoływać

w taki właśnie sposób (przykładowo in „Annex(A)” tłumaczy się jako „w załączniku

część A”),

• jeżeli w obrębie danego aktu prawnego został już przyjęty sposób odwołania się do

jednostek redakcyjnych załącznika (np. w części normatywnej są odwołania do

załącznika pkt IV), analogiczne sposoby odwołania należy przyjmować w późniejszych

odwołaniach do danego przepisu.

Uwaga!

Załączone (annexed) dokumenty oznaczają uzupełnienie znajdujące się w

załączniku, a dołączone (attached) dokumenty – dołączony inny akt prawny (np.

umowa międzynarodowa dołączona do rozporządzenia).

Więcej informacji można znaleźć w Międzyinstytucjonalnym przewodniku redakcyjnym:




2. INTERPUNKCJA W AKTACH PRAWNYCH

W aktach prawnych obowiązują następujące zasady interpunkcji:

Nazwa jednostki redakcyjnej

Oznaczenie w tekście

Odniesienie w tekście Zakończenie elementów

kolejne ostatnie

PREAMBUŁA

Umocowanie przecinek przecinek

Motywy (wersja numerowana)

(1) w motywie 1 kropka przecinek

Motywy (wersja nienumerowana)

w motywie pierwszym średnik przecinek

CZĘŚĆ NORMATYWNA

Artykuł Artykuł 1 w art. 1

Ustęp 1. w ust. 1 kropka kropka

Akapit w akapicie pierwszym kropka kropka

Punkt 1) w pkt 1 średnik kropka

Litera a) w lit. a) średnik średnik/kropka

Podpunkt (i) w ppkt (i) średnik średnik/kropka

Tiret − w tiret pierwszym przecinek średnik/kropka

Subtiret − w subtiret pierwszym przecinek średnik/kropka

UWAGI

W traktatach nie stosuje się skrótów jednostek redakcyjnych, czyli obowiązuje

zapis np.: w artykule 1 ustęp 3; zapis taki występuje również w niektórych

umowach i konwencjach międzynarodowych opublikowanych w Dzienniku

Urzędowym Unii Europejskiej. W przypadku zmian istniejących umów należy

pozostać przy formie zapisu stosowanej w pierwotnym tekście, a w przypadku

nowych umów międzynarodowych obowiązują zasady skracania podane

w powyższej tabeli.

W odesłaniach do prawa pierwotnego skróty stosujemy, np.: uwzględniając

art. 155 TFUE.

Skrót „art.” stosujemy także wtedy, kiedy występuje na początku zdania.


3. AKTY ZMIENIAJĄCE

3.1. WYRAŻENIA W AKTACH ZMIENIAJĄCYCH

W aktach zmieniających (i prostujących) stosujemy następujące wyrażenia:

Regulation [...] is hereby

amended as follows:

Le règlement [...] est modifié

comme suit [ainsi que suit]:

W rozporządzeniu wprowadza

się następujące zmiany:

Regulation [...] is hereby

corrected as follows:

Le règlement [...] est corrigé

comme suit [ainsi que suit]:

W rozporządzeniu wprowadza

się następujące sprostowania:

Regulation (Decision, etc.) ... shall

be amended in accordance with

the following Articles.

Le règlement (La décision, etc.) ...

est modifié conformément aux

articles qui suivent.

W rozporządzeniu (decyzji, itp.)

... wprowadza się zmiany,

zgodnie z następującymi

artykułami.

Regulation ... shall be amended in

accordance with this Regulation.

Le règlement ... est modifié

conformément au présent

règlement.

W rozporządzeniu ... wprowadza

się zmiany, zgodnie z niniejszym

rozporządzeniem.

In Article 3(1), the terms „[...]"

shall be deleted.

A l'article 3 paragraphe 1, les

termes „[...]" sont supprimés.

w art. 3 ust. 1 skreśla się wyrazy

„[…]";

In Article 4(2), the first

subparagraph shall be replaced

by the following: „[...]".

A l'article 4 paragraphe 2, le

premier alinéa est remplacé par

le texte suivant [figurant ci-

après]: „[...]".

art. 4 ust. 2 akapit pierwszy

otrzymuje brzmienie: „[…]"

Article 3 of Regulation […] shall

be replaced by the following:

L'article 3 du règlement [...] est

remplacé par le texte suivant:

Art. 3 rozporządzenia […]

otrzymuje brzmienie:

In Article 33, paragraphs 3 and 4

are replaced by the following:

À l'article 17, les paragraphes 1

et 2 sont remplacés par le texte

suivant:

Art. 33 ust. 3 i 4 otrzymuje

brzmienie:

In [...], the word/term (phrase)

„[...]” shall be replaced by (the

following): „[...]”.

A [...], le mot/terme (le membre

de phrase) „[...]” est remplacé par

(ce qui suit): „[...]”.

W […] słowo (słowa) „[…]”

zastępuje się słowem (słowami)

„[…]”.

In [...], the date [...] shall be

replaced by that of [...]

A [...], la date du [...] est remplacé

par celle du [...]

W […] datę […] zastępuje się datą

[…]

Annex II of the Regulation [...]

shall be replaced by the text

appearing in the Annex to this

Regulation

L’annexe II du règlement [...] est

remplacée par le texte français

figurant à l’annexe du présent

règlement

Załącznik II do rozporządzenia

[…] zastępuje się tekstem

znajdującym się w załączniku do

niniejszego rozporządzenia


Annex I to Regulation […] is

amended as follows:

L'annexe I du règlement […] est

modifiée comme suit:

W załączniku I do

rozporządzenia […] wprowadza

się następujące zmiany:

Annex I to Regulation […] is

amended as set out in the Annex

to this Regulation.

L'annexe I du règlement […] est

modifiée conformément à

l'annexe du présent règlement.

W załączniku I do

rozporządzenia […] wprowadza

się zmiany zgodnie

z załącznikiem do niniejszego

rozporządzenia.

The following Article 10a shall be

inserted in Regulation [...]:

L’article 10 bis suivant est inséré

dans le règlement [...]:

W rozporządzeniu […] dodaje się

art. 10a w brzmieniu:

The following paragraph 3 shall

be added to Article 25 of

Regulation [...]:

A l'article 25 du règlement [...], le

paragraphe 3 suivant est ajouté:

W art. 25 rozporządzenia […]

dodaje się ust. 3 w brzmieniu:

The certificate annexed to this

Regulation shall be added as

Annex

Le certificat annexé au présent

règlement est ajouté en tant

qu’annexe

Świadectwo załączone do

niniejszego rozporządzenia

dodaje się jako załącznik

shall be inserted est inséré dodaje się

shall be added est ajouté dodaje się

The second sentence of Article 3

of Regulation [...] shall be deleted.

A l’article 3 du règlement [...], la

deuxième phrase est supprimée.

W art. 3 rozporządzenia […]

skreśla się zdanie drugie.

Regulation [...] shall be repealed. Le règlement [...] est abrogé. Rozporządzenie […] traci moc.

Article 3 shall be repealed. L’article 3 est abrogé. Uchyla się art. 3.

is no longer valid as of/ceases to

have effect

n’est plus valable traci moc z dniem (dotyczy tylko

ograniczeń czasowych

obowiązywania aktu)

The Annex shall become Annex I

and the following point shall be

added to paragraph 1: „[...]”

L’annexe devient annexe I et le

point suivant est ajouté au

paragraphe 1: „[...]”

Niniejszy załącznik otrzymuje

oznaczenie I, a w ust. 1 dodaje się

pkt 1 w brzmieniu: „[...]”

The former subparagraph (f)

shall become (g).

L’ancien point f) devient point g). Dotychczasowa lit. f) otrzymuje

oznaczenie lit. g).

UWAGI

W tłumaczeniu na język polski nie rozróżnia się terminów „insertion” (czyli

dodania jednostki redakcyjnej pod koniec wyższej jednostki) oraz


„addition/adjonction” (czyli wprowadzenia jednostki redakcyjnej pomiędzy

istniejące jednostki). W obu przypadkach stosuje się tłumaczenie „dodaje się”.

Zastępując określone wyrazy innymi wyrazami w całym zmienianym akcie,

dodaje się wyrażenie „z zachowaniem odpowiedniej formy gramatycznej”.

Dotyczy to także sytuacji zastępowania wyrazów tylko w określonej jednostce

redakcyjnej, np. w całym artykule, w którym w wersji polskiej dany wyraz

występuje więcej niż jeden raz i w więcej niż jednym przypadku: Przykład:

W art. 9 ust. 1, 2, 3 i 4 słowa „programy prac” zastępuje się słowami „program prac”, z zachowaniem

odpowiedniej formy gramatycznej.

Jeżeli cała jednostka redakcyjna otrzymuje nowe brzmienie, odesłanie do tej

jednostki występuje na początku zdania w mianowniku.

Jeśli nowy tekst odsyła do aktu opublikowanego w Dzienniku Urzędowym,

oznaczenie przypisu przybiera formę * i umieszczane jest bezpośrednio pod

nowym tekstem, przed ostatnim cudzysłowem.

Jeżeli dana zmiana lub sprostowanie nie mają wpływu na polską wersję

językową, należy zachować ciągłość numeracji proponowanych zmian,

a w pozycjach, które nie dotyczą polskiej wersji, należy zrobić adnotację: „(nie

dotyczy wersji polskiej)”. W razie wątpliwości należy skonsultować się ze Służbą

Prawną za pośrednictwem koordynatora ds. jakości.

3.2. INTERPUNKCJA W AKTACH ZMIENIAJĄCYCH

W aktach zmieniających obowiązują nieco inne zasady interpunkcji niż w pozostałych

tekstach: zmieniany tekst umieszczany jest w cudzysłowie w takiej samej formie,

w jakiej został opublikowany, łącznie z wszystkimi znakami interpunkcyjnymi. Poza

cudzysłowem stosuje się zasady pisowni i interpunkcji obowiązujące w danym

kontekście (zob. rozdział 2 „Interpunkcja w aktach prawnych” w części II).

Przykład:

Regulation (EC) No 2535/2001 is amended as follows:

(a) In Article 5, point (i) is replaced by the following:

"(i) the quotas provided for in Annex V to the Agreement between the European Union and Iceland concerning additional trade preferences in agricultural products, approved by Council Decision (EU) 2017/1913* ('the Agreement with Iceland') ";

(b) Point I.I of Annex I to Regulation (EC) No 2535/2001 is replaced by the text in the Annex to this Regulation.

W rozporządzeniu (WE) nr 2535/2001 wprowadza się następujące zmiany:

a) art. 5 lit. i) otrzymuje brzmienie:

„i) kontyngenty określone w załączniku V do Porozumienia między Unią Europejską a Islandią w sprawie dodatkowych preferencji w handlu produktami rolnymi zatwierdzonego decyzją Rady (UE) 2017/1913* (»porozumienie z Islandią«);”;

b) część I.I załącznika I do rozporządzenia (WE) nr 2535/2001 zastępuje się tekstem znajdującym się w załączniku do niniejszego rozporządzenia.


--------------------------------

* Council Decision (EU) 2017/1913 of 9 October 2017 on the conclusion of the Agreement in the form of an Exchange of Letters between the European Union and Iceland concerning additional trade preferences in agricultural products (OJ L 274, 24.10.2017, p. 57).

--------------------------------

* Decyzja Rady (UE) 2017/1913 z dnia 9 października 2017 r. w sprawie zawarcia Porozumienia w formie wymiany listów między Unią Europejską a Islandią w sprawie dodatkowych preferencji w handlu produktami rolnymi (Dz.U. L 274 z 24.10.2017, s. 57).

UWAGI

Formuła wprowadzająca zaczyna się wielką literą i kończy dwukropkiem.

Po formule wprowadzającej poszczególne elementy wyliczenia zaczyna się małą

literą i kończy średnikiem, a ostatni z nich – kropką.

Jeżeli w zmienianym tekście występuje przypis, zamiast numeru przypisu

wstawia się gwiazdkę (*), a sam przypis umieszcza się pod tekstem zmienianym,

po przerywanej linii.

Jeżeli cały załącznik zastępowany jest tekstem w załączniku do tłumaczonego

aktu, nowy tekst załącznika wprowadzamy od cudzysłowu („ZAŁĄCZNIK…), ale

nie stawiamy kropki po cudzysłowie zamykającym, ponieważ nie ma formuły

wprowadzającej (otwierającej wypowiedzenie).

Jeżeli celem punktu jest zmiana w tabeli, na końcu takiego punktu nie umieszcza

się żadnego znaku interpunkcyjnego. Cudzysłów otwierający umieszcza się

w pierwszym wierszu pierwszej kolumny, w którym jest tekst (który nie jest

pusty), a cudzysłów zamykający – w ostatnim, np.:

2) w części 2 pozycję dotyczącą ZZZ zastępuje się następującymi wierszami:

„ZZ

ZZZ1 B B XXX A XXX XXX”

ZZZ2 XXX XXX XXX

ZZZ3 XXX XXX XXX

Dopuszczalne jest też umieszczenie cudzysłowu w osobnych wiersza przed tabelą i po

tabeli, jeżeli takie rozwiązanie wybrał autor:

2) w części 2 pozycję dotyczącą ZZZ zastępuje się następującymi wierszami:

„

ZZ

ZZZ1 B B XXX A XXX XXX

ZZZ2 XXX XXX XXX

ZZZ3 XXX XXX XXX

”


Jeżeli w tekście nie ma formuły wprowadzającej, poszczególne elementy

wyliczenia zaczyna się wielką literą i kończy kropką. Przykład:

Article 1

Amendments to Regulation (EU) 2018/1862

(1) In Article 2, paragraph 2 is replaced by the

following:

‘2. This Regulation also lays down provisions

on the technical architecture of SIS, on the

responsibilities of the Member States, the

European Union Agency for Law Enforcement

Cooperation (‘Europol’) and of the European

Union Agency for the Operational

Management of Large-Scale IT Systems in the

Area of Freedom, Security and Justice (eu-

LISA), on data processing, on the rights of the

persons concerned and on liability.’

(2) In Article 3, the following point is added:

‘(22) ‘third-country national’ means any

person who is not a citizen of the Union within

the meaning of Article 20(1) TFEU, with the

exception of persons who are beneficiaries of

the right of free movement within the Union in

accordance with Directive 2004/38/EC or

with an agreement between the Union or the

Union and its Members States on the one hand,

and a third country on the other hand;’

Artykuł 1

Zmiany w rozporządzeniu (UE) 2018/1862

1) Art. 2 ust. 2 otrzymuje brzmienie:

„2. Niniejsze rozporządzenie ustanawia

również przepisy dotyczące architektury

technicznej SIS, obowiązków państw

członkowskich, Agencji Unii Europejskiej ds.

Współpracy Organów Ścigania (»Europol«) i

Agencji Unii Europejskiej ds. Zarządzania

Operacyjnego Wielkoskalowymi Systemami

Informatycznymi w Przestrzeni Wolności,

Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości (zwanej

dalej »eu-LISA«), przetwarzania danych, praw

odnośnych osób oraz odpowiedzialności.”.

2) W art. 3 dodaje się punkt w brzmieniu:

„22) »obywatel państwa trzeciego«

oznacza osobę niebędącą obywatelem Unii w

rozumieniu art. 20 ust. 1 TFUE, z wyjątkiem

osób, którym przysługuje – na mocy

dyrektywy 2004/38/WE lub umowy

pomiędzy Unią lub Unią i jej państwami

członkowskimi, z jednej strony, a państwem

trzecim, z drugiej strony – prawo do

swobodnego przemieszczania się w Unii.”.

3.3. TYTUŁY AKTÓW ZMIENIAJĄCYCH

Akt, którego jedynym celem jest zmiana innego aktu, powinien zawierać w tytule wyraz

„zmieniający” (nie należy używać określeń takich, jak „uzupełniający”, ponieważ

oznaczają one jedynie jedną z form czynności prawnej, jaką jest „zmiana”).

Jeśli zgodnie z wyraźnymi przepisami akt zmieniający wydawany jest przez inną

instytucję niż ta, która wydała dokument podstawowy, tytuł powinien zawierać nazwę

tej ostatniej, np. „rozporządzenie […] Parlamentu Europejskiego i Rady […] zmieniające

rozporządzenie […] Rady”.

Należy przy tym zwracać uwagę na sposób konstruowania długich i skomplikowanych

tytułów nowych aktów, które również zmieniają wcześniejsze akty prawne. Przykładem

mało udanego tłumaczenia może być tytuł rozporządzenia REACH:

Regulation of the European Parliament and of the

Council concerning the Registration, Evaluation,

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady

w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń


Authorisation and Restriction of Chemicals

(REACH), establishing a European Chemicals

Agency, amending Directive 1999/45/EC of the

European Parliament and of the Council and

repealing Council Regulation (EEC) No 793/93 and

Commission Regulation (EC) No 1488/94 as well as

Council Directive 76/769/EEC and Commission

Directives 91/155/EEC, 93/67/EEC, 93/105/EC

and 2000/21/EC

i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów

(REACH), utworzenia Europejskiej Agencji

Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/WE

Parlamentu Europejskiego i Rady oraz uchylające

rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93

i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak

również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy

Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE

i 2000/21/WE

Problemem jest tutaj niezręczne wyliczenie: w sprawie czegoś, czegoś, zmieniające coś

i uchylające coś. Zdecydowanie lepszym rozwiązaniem byłoby: w sprawie czegoś oraz

czegoś, zmieniające coś oraz uchylające coś – prowadzące do dwóch oddzielnych

wyliczeń o oddzielnej składni. Czyli tytuł powinien brzmieć:

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń

i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) oraz utworzenia Europejskiej Agencji

Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz

uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak

również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE

i 2000/21/WE.

3.4. PRZEPISY UCHYLAJĄCE

repeal (fr. abroger):

jeśli ten czasownik dotyczy całego aktu prawnego, w motywach jego

odpowiednikiem jest „uchylać”, a w przepisach uchylających – „tracić moc”, np.:

W motywach aktu prawnego:

Regulation (EU) No 1316/2013 should be

repealed.

Należy uchylić rozporządzenie (WE) nr 1316/2013.

W przepisie uchylającym:

Regulations (EU) No 1316/2013 and (EU) No

283/2014 shall be repealed.

Rozporządzenia (UE) nr 1316/2013 i (UE) nr

283/2014 tracą moc.

Directive 1999/44/EC shall be repealed as of the

date referred to in Article 20(1).

Dyrektywa 1999/44/WE traci moc z dniem

określonym w art. 20 ust. 1.

jeśli ten czasownik dotyczy wyodrębnionej jednostki redakcyjnej, np.

artykułu, ustępu itd., stosujemy odpowiednik „uchylać”:

Article 21 shall be repealed. Uchyla się art. 21.


delete (fr. supprimer)

jeśli ten czasownik dotyczy słowa lub wyrażenia stanowiącego fragment

jednostki redakcyjnej aktu prawnego, jego odpowiednikiem jest „skreślać”:

In Article 3(1), the terms „[...]” shall be deleted. W art. 3 ust. 1 skreśla się wyrazy „[…]”.

jeśli ten czasownik dotyczy wyodrębnionej jednostki redakcyjnej, np.

artykułu, ustępu itd., stosujemy odpowiednik „uchylać” (tak jak w przypadku

„repeal” (fr. abroger) powyżej):

Article 21 shall be deleted. Uchyla się art. 21.

Uwaga!

Jednostkami redakcyjnymi w akcie prawnym są: umocowania, motywy, artykuł

ustępy, akapity, litery, punkty, podpunkty i tiret, a także załączniki, dodatki, części,

tytuły, rozdziały i sekcje, jak również przypisy i uwagi o charakterze przypisu.

Zdania i wyrazy nie są jednostkami redakcyjnymi.

Należy więc pamiętać, że artykuły, ustępy, akapity, litery itp. się uchyla, wyrazy i

zdania się skreśla, a akty prawne tracą moc.

4. SPROSTOWANIA

Sprostowania to zmiany wprowadzone przed przyjęciem aktu (fr. corrigendum) lub po

jego przyjęciu (fr. rectificatif).

Pojawiające się w związku ze sprostowaniami wyrażenia „as corrected by” i „corrected

version” należy tłumaczyć odpowiednio jako „sprostowane w” oraz „wersja

sprostowana”.

4.1. SPROSTOWANIA NIEMAJĄCE WPŁYWU NA POLSKI TEKST

Jeżeli tłumaczony jest dokument wprowadzający sprostowanie do istniejącego

dokumentu, a w polskiej wersji językowej znajduje się już poprawny tekst (np. ponieważ

tłumacz dobrze przetłumaczył błędny oryginał), tj. jeżeli dane sprostowanie nie ma

wpływu na polską wersję językową, należy postępować następująco:

motywy powinny być jednakowe we wszystkich wersjach językowych, więc na

własną rękę nie należy niczego dodawać ani wykreślać w motywie dotyczącym

zmian niemających wpływu na tekst polski. To DG redagująca tekst powinna

w konsultacji z DGT sprawdzić wcześniej, które wersje trzeba zmienić lub

sprostować, i umieścić odpowiednią informację w motywach. Praktyka jest


niestety różna i w tego rodzaju aktach motywy często nic nie mówią na temat

braku poprawności tylko niektórych wersji. W przypadku tego rodzaju

rozbieżności trzeba poinformować o niej zamawiającego.

w danym punkcie cały tekst proponowanej zmiany należy zastąpić poniższym

tekstem:

(nie dotyczy wersji polskiej)

Tekst ten należy pisać kursywą, umieścić w nawiasach okrągłych, pisać małą literą i bez

kropki, a za nawiasem umieścić stosowny znak interpunkcyjny: średnik lub kropkę.

Przykład:

(e) The term „dangerous” shall be replaced by the

term „hazardous”;

e) (nie dotyczy wersji polskiej);

W razie wątpliwości należy skonsultować się ze Służbą Prawną.

5. PRZEKSZTAŁCENIE, UJEDNOLICENIE, KONSOLIDACJA

Przekształcenie (ang. recast, fr. refonte) oznacza nowy samodzielny akt prawny,

równocześnie uchylający wszystkie akty, które znowelizował. Umożliwia ono

wprowadzenie następujących rodzajów zmian:

zmian terminologicznych wynikających z nieprawidłowego użycia lub użycia

niespójnego z obowiązującymi ustaleniami,

zmian terminologicznych wynikających z uspójnienia dwóch (lub większej liczby)

oddzielnych aktów łączonych w jeden.

Uwaga!

Zaleca się wprowadzanie wszystkich ulepszeń uznanych za niezbędne, nawet jeśli

oznaczałoby to wyjście poza zakres zmian przewidziany w wersji EN

przekształcenia. Wszystkie dodatkowe zmiany należy odpowiednio oznaczyć.

Wzory sformułowań używanych w przekształceniach aktów prawnych (dyrektyw,

rozporządzeń i decyzji) zostały przygotowane przez Służbę Prawną i są dostępne we

Wspólnym podręczniku dotyczącym formy i redakcji aktów przyjmowanych zgodnie ze

zwykłą procedurą ustawodawczą.

Ujednolicenie (ang. codification, fr. codification) oznacza połączenie większego zespołu

przepisów prawnych (aktu prawnego/kilku aktów prawnych i aktów zmieniających)

w jednolity, systematyczny zbiór w drodze przyjęcia nowego aktu prawnego bez

wprowadzania zmian merytorycznych. Owocem tego procesu jest nowy akt prawny

uchylający akty prawne, które są przedmiotem ujednolicenia. Nowy akt prawny jest

prawnie wiążący.

https://www.consilium.europa.eu/media/42385/joint-handbook-pl-february-2020-2020_02_01_clean_def.pdf

https://www.consilium.europa.eu/media/42385/joint-handbook-pl-february-2020-2020_02_01_clean_def.pdf


Konsolidacja (ang. consolidation, fr. consolidation) jest nieformalnym odpowiednikiem

ujednolicenia. Konsolidacja jest przedsięwzięciem redakcyjnym a jej owocem jest wersja

skonsolidowana danego aktu prawnego, w której uwzględnia się wszystkie zmiany

wprowadzone w danym akcie przy pomocy aktów zmieniających i sprostowań. Wersja

ta istnieje tylko dla celów informacyjnych i nie jest prawnie wiążąca.

6. ODESŁANIA W TEKŚCIE

6.1. ODESŁANIE A ODNIESIENIE

Odesłanie w akcie prawnym to inaczej „przepis odsyłający”. Służy on zapewnieniu

skrótowości lub spójności i odsyła do innego, również obowiązującego, przepisu.

Odniesienie jest natomiast pojęciem ogólnym. W przypadku transponowania dyrektyw

„odniesienie” w tekście ustawy (w formie przypisu) wskazuje, jaka dyrektywa została

w tej ustawie transponowana do prawa krajowego. Ta ustawa pozostaje jednak

samodzielnym aktem prawnym i dyrektywa jej nie uzupełnia. Zatem w kontekście

prawodawstwa krajowego należy mówić o „odniesieniach” do dyrektywy zawartych

w prawie krajowym.

Uwaga!

Angielskie słowo „reference” nie zawsze oznacza „odesłanie”, zależnie od

powyższego kontekstu może ono oznaczać również „odniesienie”.

6.2. ODESŁANIA WEWNĘTRZNE I ZEWNĘTRZNE

Odesłanie wewnętrzne wskazuje na inny przepis zawarty w tym samym akcie prawnym.

Odesłanie zewnętrzne wskazuje na inny akt prawa unijnego lub innego.

Muszą one być precyzyjne i umożliwiać adresatowi łatwe dotarcie do wskazanego

tekstu. Pamiętajmy jednocześnie o zasadzie niepoprawiania oryginału – nie

doprecyzowujemy niejasnego odesłania w tłumaczeniu.

Przykład odesłania wewnętrznego:

1. Zagrożenia środowiska preparatami ocenia się za pomocą jednego lub kilku sposobów podanych

poniżej: a) za pomocą metody konwencjonalnej opisanej w załączniku III […]

Procedura kontroli określona w art. 15 ma zastosowanie do […].

Przykład odesłania zewnętrznego:

b) przez określenia niebezpiecznych dla środowiska właściwości preparatu, koniecznych dla

dokonania właściwej klasyfikacji zgodnie z kryteriami wymienionymi w załączniku VI do dyrektywy

67/548/EWG.


6.3. ODESŁANIA DO DZIENNIKA URZĘDOWEGO

Odesłanie do Dziennika Urzędowego może mieć formę pełną (Dziennik Urzędowy Unii

Europejskiej), skróconą (Dziennik Urzędowy) albo formę skrótu (Dz.U.).

Odesłania do Dziennika Urzędowego w formie skrótu (głównie w przypisach)

zapisujemy w następujący sposób:

Dz.U. L 99 z 10.4.2001, s. 4.

W dokumentach opublikowanych do 31 stycznia 2003 r. (włącznie) podaje się odesłanie

do Dziennika Urzędowego Wspólnot Europejskich.

Skrót Dz.U. pisze się bez spacji.

Uwaga!

Jeżeli w tekście oryginału odesłanie do stron Dziennika Urzędowego występuje w

postaci zakresu, np. OJ L 27, 31.1.2020, p. 1-5, jest to błąd, który należy poprawić w

tłumaczeniu. Poprawny zapis to: Dz.U. L 27 z 31.1.2020, s. 1.

6.4. ODESŁANIA DO ZBIORU ORZECZEŃ

6.4.1. ECLI

Aby ułatwić prawidłowe i jednoznaczne przywoływanie orzeczeń sądów unijnych i

krajowych opracowano Europejską sygnaturę orzecznictwa (ang. European case-law

identifier – ECLI). Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej nadaje ECLI wszystkim

orzeczeniom sądów Unii Europejskiej wydanym od 1954 r. ECLI zawiera pięć

obowiązkowych elementów, złożonych wyłącznie z łacińskich znaków

alfanumerycznych, rozdzielonych dwukropkiem:

skrót ECLI oznaczający, że mamy do czynienia z europejską sygnaturą

orzecznictwa,

kod państwa wskazujący państwo członkowskie danego sądu lub trybunału lub

kod „EU” w przypadku sądu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej,

kod sądu, który wydał orzeczenie (w przypadku Trybunału Sprawiedliwości Unii

Europejskiej „C” oznacza „Trybunał Sprawiedliwości”, „T” – Sąd, a „F” – „Sąd do

spraw Służby Publicznej”),

rok wydania orzeczenia w zapisie czterocyfrowym,

liczbę porządkową w formacie, o którym decyduje Trybunał Sprawiedliwości

Unii Europejskiej lub każde państwo członkowskie. Składa się ona z maksymalnie

25 znaków alfanumerycznych. Ze znaków interpunkcyjnych dopuszcza się

wyłącznie stosowanie kropek.


Przykład:

ECLI:EU:C:2006:710

W swoich własnych publikacjach Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej przyjął

metodę przywoływania orzecznictwa, która łączy ECLI (z pominięciem samego

akronimu „ECLI”) ze zwyczajową nazwą sprawy oraz numerem sprawy w rejestrze. Ma

ona zastosowanie do orzecznictwa wydawanego od 1954 r. Była stopniowo

wprowadzana przez każdy z sądów Unii od pierwszego półrocza 2014 r., a następnie

została zharmonizowana w 2016 r. Przykład:

wyrok z dnia 12 lipca 2005 r., Schempp, C-403/03, EU:C:2005:446, pkt 19

6.4.2. Publikacje inne niż publikacje Trybunału Sprawiedliwości Unii

Europejskiej

Orzecznictwo przywoływane jest również w publikacjach innych niż publikacje

Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej: w aktach prawnych publikowanych w

Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (szczególnie w decyzjach Komisji dotyczących

pomocy państwa lub łączenia przedsiębiorstw itd.) albo w publikacjach o charakterze

ogólnym. Te publikacje są skierowane do osób nieposiadających wiedzy specjalistycznej,

więc metoda przywoływania uwzględnia dodatkowe informacje.

Tekst główny

Odesłanie do orzecznictwa powinno zawierać co najmniej typ orzeczenia (wyrok,

postanowienie itd.) i nazwę sądu. Dodawane są także następujące elementy, jeżeli są

pomocne w danym kontekście: przyjęta nazwa sprawy i data wydania orzeczenia.

Przypis

Standaryzowany format powinien zawierać następujące elementy w poniższej

kolejności:

typ orzeczenia (wyrok, postanowienie),

nazwę sądu (Trybunał Sprawiedliwości, Sąd, Sąd do spraw Służby Publicznej),

datę wydania orzeczenia,

przyjętą nazwę sprawy,

numer sprawy,

ECLI orzeczenia,

w razie konieczności inne szczególnie istotne punkty.

Przykłady:


Judgment of the Court of Justice of 12 July 2005,

Schempp, C-403/03, ECLI:EU:C:2005:446,

paragraphs 22 to 24.

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 12 lipca

2005 r., Schempp, C-403/03, ECLI:EU:C:2005:446,

pkt 22–24.

Judgment of the General Court of 15 January 2013,

Spain v Commission , T-54/11, ECLI:EU:T:2013:10,

paragraph 29.

Wyrok Sądu z dnia 15 stycznia 2013 r.,

Hiszpania/Komisja, T-54/11, ECLI:EU:T:2013:10,

pkt 29.

Judgment of the Civil Service Tribunal of 30 January

2013, Wahlström v Frontex , F-87/11,

ECLI:EU:F:2013:10, paragraph 32.

Wyrok Sądu do spraw Służby Publicznej z dnia 30

stycznia 2013 r., Wahlström/Frontex, F-87/11,

ECLI:EU:F:2013:10, pkt 32.

Tytuły spraw zapisujemy pismem prostym (w wersji angielskiej często jest kursywa, ale

nie ma ona uzasadnienia, bo to tytuł skrócony).

Autorzy nie zawsze stosują się do powyższych zaleceń redakcyjnych. W takich

przypadkach tłumaczymy tylko informacje podane w oryginale, zachowując szyk

oryginału:

Case C-280/00 Altmark Trans GmbH and

Regierungspräsidium Magdeburg v

Nahverkehrsgesellschaft Altmark GmbH

EU:C:2003:415

Sprawa C-280/00 Altmark Trans GmbH and

Regierungspräsidium Magdeburg v

Nahverkehrsgesellschaft Altmark GmbH,

ECLI:EU:C:2003:415.

Joined Cases C-214/12 P, C-215/12 P, C-223/12 P,

Land Burgenland v Commission, judgment of

24 October 2013, not yet published in the ECR,

paragraph 56.

Sprawy połączone C-214/12 P, C-215/12 P, C-

223/12 P Land Burgenland/Komisja, wyrok z dnia

24 października 2013 r. dotychczas

nieopublikowany w Zb.Orz., pkt 56.

Zob. też Międzyinstytucjonalny przewodnik redakcyjny


6.5. ODESŁANIA DO CZĘŚCI AKTÓW PRAWNYCH

W przypadku odesłania do przepisu konieczne jest wskazanie jednego lub kilku

elementów. Poszczególne jednostki podziału wymieniane są w kolejności malejącej

pod względem hierarchii tekstu, tj. „art. [...] ust. [...] pkt [...] lit. [...] tiret [...]” – bez

przecinków po kolejnych jednostkach redakcyjnych. Na końcu wymienia się nazwę aktu

prawnego.

Przykłady:

(…) in accordance with Article 6(2) of Regulation

(EC) No 551/2004.

(…) zgodnie z art. 6 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr

551/2004.

(…) as specified in the third subparagraph of Article (…) o których mowa w art. 22 ust. 1 akapit trzeci



22(1) of this Regulation. niniejszego rozporządzenia.

W przypadku gdy wymienia się elementy tej samej grupy podziału, przy czym jednemu

lub kilku z nich towarzyszą bardziej szczegółowe elementy odesłania, należy powtórzyć

nazwę podziału dla każdego odesłania:

art. 1 i art. 2 ust. 1 (nie: *art. 1 i 2 ust. 1)

ust. 1 pkt 5 i ust. 2 akapit drugi (nie: *ust. 1 pkt 5 i 2 akapit drugi).

Uwaga!

Jeśli w wyliczeniu występują jedynie kolejno następujące po sobie cyfry, należy

wymienić każdą z nich z osobna, tj. art. 2, 3 i 4 (a nie: art. 2–4) – zapis taki może

oznaczać przykładowo celowe pominięcie artykułu 3a.

W przypadku odesłania do załączników postępuje się analogicznie, tj. poszczególne

jednostki podziału wymieniane są w kolejności malejącej pod względem hierarchii

tekstu, zaczynając od słowa „załącznik”. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy podany jest także

numer aktu prawnego, wówczas słowo „załącznik” umieszcza się bezpośrednio przed

numerem dokumentu. Przykłady:

(…) referred to in the first subparagraph of point

1.3(b)(ii) of Annex IV.

(…) o którym mowa w załączniku IV pkt 1.3 lit. b)

ppkt (ii) akapit pierwszy.

(…) referred to in the first subparagraph of point

1.3(b)(ii) of Annex IV to Implementing Regulation

(EU) No 390/2013.

(…) o którym mowa w pkt 1.3 lit. b) ppkt (ii) akapit

pierwszy załącznika IV do rozporządzenia

wykonawczego (UE) nr 390/2013.

See part A(8) of Annex III to Regulation

No 807/2003.

Zob. część A pkt 8 załącznika III do rozporządzenia

nr 808/2014.

(…) referenced in Regulation No. 13, Annex 2,

paragraph 8.1.1.

(…) wymieniony w pkt 8.1.1 załącznika 2 do

regulaminu nr 13.

Zob. też rozdział 1.9 „Załączniki” w części II.

6.6. ODESŁANIA DO ZMIAN AKTÓW

W przypisach w Dzienniku Urzędowym nie podaje się systematycznie informacji o

ostatnich zmianach aktów, a jedynie odniesienia do publikacji pierwotnej wersji aktu w

Dzienniku Urzędowym. Oznacza to, że akty, do których odsyła się w tekstach

publikowanych w Dziennikach Urzędowych, rozumie się jako akty w ich wersji

obowiązującej (określenia „sprostowanie w Dz.U. …” i „uchylone przez” nie są już

stosowane).

Zdarza się jednak, że autor chce odnieść się do tekstu w brzmieniu z danego dnia lub

położyć szczególny nacisk na akt zmieniający. W takim wypadku (chodzi o tzw.

„odesłanie statyczne”) akt zmieniający przywoływany jest w formie skróconej, a jeżeli


pojawia się w tekście po raz pierwszy – dodaje się po nim odsyłacz do przypisu:

Załącznik III B do rozporządzenia (WE) nr 517/94 po zmianach wprowadzonych rozporządzeniem

Komisji (WE) nr 1398/2007* […].

* Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1398/2007 z dnia 28 listopada 2007 r. zmieniające załączniki II,

III B i VI do rozporządzenie Rady (WE) nr 517/94 w sprawie wspólnych reguł dotyczących przywozu

wyrobów włókienniczych (Dz.U. L 311 z 29.11.2007, s. 5).

7. OZNACZENIA DOKUMENTÓW

Dokumenty opatrzone sygnaturą COM, SEC, CSE, C to dokumenty przygotowywane

przez Komisję Europejską w ramach procedury legislacyjnej i procesu decyzyjnego:

COM – dokumenty Komisji przeznaczone dla różnych instytucji (projekty aktów

prawnych, komunikaty, sprawozdania itd.),

SWD – wewnętrzne dokumenty związane z procesem decyzyjnym oraz z ogólnym

działaniem poszczególnych działów Komisji (oceny skutków, podsumowania

oceny skutków, dokumenty robocze służb Komisji). Do 2012 r. dokumenty

robocze służb Komisji oznaczano sygnaturą SEC,

JOIN – dokument roboczy służb Komisji i Wysokiego Przedstawiciela,

CSE – dokumenty Komisji przeznaczone dla Rady Europejskiej,

C – akty prawne przyjęte przez Komisję, na mocy własnych lub delegowanych

kompetencji.

W ramach procedur międzyinstytucjonalnych dokumenty noszą, w zależności od

procedury ich przyjmowania, następujące oznaczenia:

COD – zwykła procedura ustawodawcza,

CNS – specjalna procedura ustawodawcza,

NLE – procedura dotycząca aktów innych niż ustawodawcze.

Oznaczenia dokumentów pozostawiamy w wersji oryginalnej, słowo final będące

elementem oznaczenia, również nie jest tłumaczone:

COM(2017) 2790

COM(2005) 730 final.

Niezależnie od formatowania oryginału, między oznaczeniem typu dokumentu a rokiem

podawanym w nawiasie nie stawiamy spacji, natomiast stawiamy ją między nawiasem

zamykającym rok a numerem dokumentu; jeśli w numerze są zera, należy je usunąć:


COM(2013)0058 final COM(2013) 58 final

Do dokumentów COM, SEC i innych dokumentów już opublikowanych odnosić się należy

zawsze z użyciem sygnatury w jej brzmieniu angielskim/francuskim, niezależnie od

tego, czy na stronie tytułowej sygnatura była tłumaczona, czy też nie.

8. PORZĄDEK WYMIENIANIA PAŃSTW I JĘZYKÓW

8.1. PORZĄDEK WYMIENIANIA PAŃSTW

Państwa członkowskie wymienia się w porządku alfabetycznym opartym na pisowni ich

nazw w językach urzędowych tych państw (porządek protokolarny) – czyli Austria jest

na „Ö” a Finlandia na „S”. Ta zasada obowiązuje także w przypadku tabel.

Porządek protokolarny:

Królestwo Belgii, Republika Bułgarii, Republika Czeska, Królestwo Danii, Republika Federalna

Niemiec, Republika Estońska, Irlandia, Republika Grecka, Królestwo Hiszpanii, Republika Francuska,

Republika Chorwacji, Republika Włoska, Republika Cypryjska, Republika Łotewska, Republika

Litewska, Wielkie Księstwo Luksemburga, Węgry, Republika Malty, Królestwo Niderlandów,

Republika Austrii, Rzeczpospolita Polska, Republika Portugalska, Rumunia, Republika Słowenii,

Republika Słowacka, Republika Finlandii, Królestwo Szwecji

albo

Belgia, Bułgaria, Republika Czeska, Dania, Niemcy, Estonia, Irlandia, Grecja, Hiszpania, Francja,

Chorwacja, Włochy, Cypr, Łotwa, Litwa, Luksemburg, Węgry, Malta, Niderlandy, Austria, Polska,

Portugalia, Rumunia, Słowenia, Słowacja, Finlandia, Szwecja

Natomiast w przypadku wyliczania państw nienależących do UE, a także w przypadku

wyliczeń obejmujących zarówno państwa nienależące do UE, jak i państwa

członkowskie UE, obowiązuje kolejność alfabetyczna, np.:

Australia, Dania, Finlandia, Hiszpania, Rumunia, Stany Zjednoczone, Zjednoczone Królestwo…

Zob. też Międzyinstytucjonalny przewodnik redakcyjny > Porządek wymieniania krajów

Uwaga!

Jeżeli w tekście źródłowym pojawia się wyliczenie państw członkowskich w

kolejności alfabetycznej w języku tekstu źródłowego, jest to prawdopodobnie błąd:

(…) assess the potential within the EU for sourcing battery raw materials including Cobalt

(Finland, France, Sweden, and Slovakia), Lithium (Austria, the Czech Republic, Finland, Ireland,

Portugal, Spain, and Sweden), Natural Graphite (Austria, Czech Republic, Germany, Slovakia

and Sweden), Nickel (Austria, Finland, France, Greece, Poland and Spain);

W takiej sytuacji należy skontaktować się ze zleceniodawcą i upewnić się, czy nie

należy zmienić porządku tego wyliczenia na porządek protokolarny. Lepiej jednak

nie robić tego bez porozumienia ze zleceniodawcą, może bowiem istnieć jakiś

związek między kolejnością wyliczenia państw a opisem stanu faktycznego, choć



nie musi być on wyraźny:

The main soya producers are Italy, France and Romania.

W powyższym przykładzie państwa mogą być wymienione błędnie w porządku

alfabetycznym, ale możliwe jest też, że chodzi o wyliczenie od większych

producentów do mniejszych.

Porządku wyliczania państw w tabelach także nie należy zmieniać bez

porozumienia ze zleceniodawcą.

W razie wątpliwości należy zachować porządek wyliczenia z tekstu źródłowego.

8.2. PORZĄDEK WYMIENIANIA JĘZYKÓW W TEKŚCIE

Porządek wymieniania języków jest inny niż państw: w wersji polskiej tekstu języki

powinny być wymieniane w porządku alfabetycznym według ich nazw w języku

polskim:

angielski, bułgarski, chorwacki, czeski, duński, estoński, fiński, francuski, grecki, hiszpański, irlandzki,

litewski, łotewski, maltański, niderlandzki, niemiecki, polski, portugalski, rumuński, słowacki,

słoweński, szwedzki, węgierski i włoski.

Przykłady:

Only the Dutch, English, French, German, Greek,

Italian and Maltese texts are authentic.

Jedynie teksty w języku angielskim, francuskim,

greckim, maltańskim, niderlandzkim, niemieckim

i włoskim są autentyczne.

This Protocol shall be drawn up in duplicate in the

Bulgarian, Croatian, Czech, Danish, Dutch, English,

Estonian, Finnish, French, German, Greek,

Hungarian, Italian, Latvian, Lithuanian, Maltese,

Polish, Portuguese, Romanian, Slovak, Slovenian,

Spanish and Swedish languages, each of these texts

being equally authentic.

Niniejszy Protokół sporządza się w dwóch

egzemplarzach w językach: angielskim, bułgarskim,

chorwackim, czeskim, duńskim, estońskim, fińskim,

francuskim, greckim, hiszpańskim, litewskim,

łotewskim, maltańskim, niderlandzkim,

niemieckim, polskim, portugalskim, rumuńskim,

słowackim, słoweńskim, szwedzkim, węgierskim i

włoskim, przy czym każdy z tych tekstów jest na

równi autentyczny.

The Bulgarian, Croatian, Danish, English, Estonian,

Finnish, German, Greek, Hungarian, Italian, Latvian,

Lithuanian, Maltese, Polish, Slovak, Slovenian,

Spanish and Swedish language versions of

Delegated Regulation (EU) No 1254/2014 should

therefore be corrected accordingly.

Należy zatem odpowiednio sprostować angielską,

bułgarską, chorwacką, duńską, estońską, fińską,

grecką, hiszpańską, litewską, łotewską, maltańską,

niemiecką, polską, słowacką, słoweńską, szwedzką,

węgierską i włoską wersję językową

rozporządzenia delegowanego (UE) nr 1254/2014.

Jeżeli umowa (protokół itp.) sporządzana jest również w języku kraju trzeciego, który

nie jest językiem Unii, języki Unii ze względów protokolarnych wymienia się przed tym

językiem:


Niniejszą umowę sporządzono w języku angielskim, francuskim, niemieckim, polskim, włoskim

i arabskim.


CZĘŚĆ III. SZCZEGÓLNE PROBLEMY TŁUMACZENIOWE

1. ADRESY I LISTY

1.1. TŁUMACZENIE ADRESÓW

Zasadniczo w danych adresowych należy przetłumaczyć tylko nazwę państwa oraz

informacje, których nie umieszcza się na kopercie (telefon, faks, linia bezpośrednia). W

razie potrzeby należy poprawić formatowanie numeru telefonu i faksu (zob. pkt 1.4

poniżej).

Przykładowa stopka adresowa w pismach Komisji wygląda tak:

Commission européenne, 1049 Bruxelles / Europese Commissie, 1049 Brussel – Belgia. Tel.: +32

22991111. Biuro: J-79 5/215. Tel.: linia bezpośrednia +32 22965575. Faks: +32 22979520

European Commission, B-1049 Brussels − Belgia. Tel.: +32 22991111.

Biuro: J-70 5/118. Tel.: linia bezpośrednia +32 22954500. Faks: +32 22979520.

E-mail: [email protected]

Szczegółowe informacje na temat adresów można znaleźć w Międzyinstytucjonalnym

przewodniku redakcyjnym: http://publications.europa.eu/code/pl/pl-390100.htm

Uwaga!

W tekstach publikowanych w Dzienniku Urzędowym UE adresy w Brukseli mają

specyficzną formę. Pierwszą część adresu można zapisać albo w dwóch językach,

polskim i angielskim/francuskim (najlepiej w języku powszechnie stosowanym w

komunikacji międzynarodowej), albo w jednym (angielskim/francuskim). Jednakże

nazwę ulicy, miasta i państwa należy zapisać po francusku i flamandzku:

European Commission

Directorate General for Trade

Directorate H Trade Defence,

Rue de la Loi/Wetstraat 200

1049 Bruxelles/Brussel

BELGIQUE/BELGIË

Conseil de l’Union européenne/Raad van de Europese Unie (albo: Council of the European Union)

Rue de la Loi/Wetstraat 175

1048 Bruxelles/Brussel

BELGIQUE/BELGIË

Jest to sytuacja wyjątkowa i dotyczy tylko tekstów publikowanych w Dz.U.

mailto:[email protected]



1.2. ADRES PRZEDSTAWICIELA RP

W dokumentach kierowanych do Przedstawicielstwa RP w Brukseli pojawia się często

konieczność wpisania adresu przedstawiciela danego państwa.

Adres polskiego przedstawiciela:

Jego Ekscelencja Jan Kowalski3

Stały Przedstawiciel Rzeczypospolitej Polskiej przy Unii Europejskiej

Rue Stevin 139

1000 BRUXELLES/BRUSSEL

W przypadku gdy w języku oryginału podawany jest pełny tytuł ambasadora (ang.

Ambassador Extraordinary and Plenipotentiary), stosujemy następujące tłumaczenie:

Jan Kowalski, Ambasador Nadzwyczajny i Pełnomocny

1.3. LISTY

Oficjalne pisma rozpoczyna się zwrotem grzecznościowym, np. „Szanowni Państwo”,

„Szanowny Panie Ministrze”. Po zwrocie grzecznościowym stawiamy wykrzyknik

i wielką literę albo przecinek i małą literę, np.:

Szanowny Panie!

W nawiązaniu do...

Szanowna Pani,

w związku z pismem...

Pisma do ambasadora rozpoczyna się zwrotem „Szanowny Panie Ambasadorze” (ang.

Your Excellency).

W pismach kierowanych do sekretarzy i podsekretarzy stanu, koordynatorów

wydziałów, adresatów w randze radcy można się zwracać „Szanowna Pani Minister”

albo „Szanowny Panie Ministrze” (po angielsku zazwyczaj „Dear Sir/Madam”).

Uwaga!

W formule grzecznościowej nigdy nie stosujemy nazwisk:

Dear Mr Hoffmann = Szanowny Panie!

3 Nazwisko aktualnego stałego przedstawiciela najlepiej każdorazowo sprawdzać na stronach MSZ

http://brukselaue.msz.gov.pl/pl/

http://brukselaue.msz.gov.pl/pl/


Nazwiska adresata podawanego w nagłówku listu, a także ewentualnych nazwisk osób

otrzymujących kopię listu (podawanych po formule Do wiadomości) nie poprzedzamy

żadnymi formułami grzecznościowymi typu „Sz.P.” , „Sz. Pan” ani „Sz. Pani”.

Angielskie „Subject:” przed tytułem pisma najlepiej tłumaczyć jako „Przedmiot:”

(+ mianownik i wielka litera), np.

Przedmiot: Pomoc państwa...

Pismo należy zakończyć zwrotem zamykającym, najbardziej uniwersalne są

„Z poważaniem” albo: „Z wyrazami należnego szacunku”.

Po końcowej formule grzecznościowej nie stawiamy przecinka.

1.4. NUMERY TELEFONÓW

Zasady zapisu numerów telefonów są następujące:

numer podaje się w formacie międzynarodowym,

międzynarodowy numer kierunkowy poprzedza się znakiem „+” (bez spacji).

Po międzynarodowym numerze kierunkowym i spacji podaje się pełny numer, w tym

regionalny numer kierunkowy (jeżeli istnieje), w jednym bloku:

+33 140633900

Numer wewnętrzny oddzielany jest od numeru głównego łącznikiem. Cyfr numeru

wewnętrznego nie rozdziela się, ale podaje w jednym bloku:

+32 222020-43657

Jeżeli w tekście źródłowym podano numer telefoniczny do Belgii lub Luksemburga bez

międzynarodowego numeru kierunkowego, należy go dodać (odpowiednio: +32 i +352).

Należy także odpowiednio poprawić inne błędy w formatowaniu numeru (np. kropki

zamiast spacji, niepotrzebne spacje itp.).

Więcej informacji można znaleźć w Międzyinstytucjonalnym przewodniku redakcyjnym:


1.5. ADRESY ELEKTRONICZNE

Adresy elektroniczne zapisuje się w następujący sposób:

e-mail: imię[email protected]

W miarę możliwości należy unikać umieszczania kropki wynikającej z interpunkcji

bezpośrednio po adresie e-mail lub adresie internetowym.




2. LICZBY, DATY I SYMBOLE

2.1. PISOWNIA LICZB

a) Liczby zapisuje się zasadniczo w takiej formie, w jakiej pojawiają się w oryginale,

tzn. liczebniki zapisane cyframi zapisujemy cyframi, a liczebniki w formie słownej

oddajemy formą słowną. Wyjątkiem mogą być niektóre użycia liczebników

porządkowych:

in the 20th century w XX wieku

b) W liczebnikach czterocyfrowych i dłuższych oddzielamy od końca grupy

trzycyfrowe (tysiące, miliony, miliardy itd.) spacją, nigdy kropką:

2 152 260

c) Części dziesiętne oddzielamy przecinkiem:

230,35

1 546,37

d) W tekstach prasowych zaleca się stosowanie skrótów zamiast symboli czy

pełnych liczb:

60 proc.

600 tys.

e) Zaleca się również stosowanie słownej formy liczebników poniżej dziesięciu:

w terminie ośmiu dni (ale: 345 kandydatów).

2.2. PISOWNIA DAT

Daty i godziny zapisuje się zwykle w formie liczbowej. Nazwy miesięcy podajemy

zgodnie z oryginałem, jeżeli miesiąc zapisany jest słownie, oddajemy go słownie;

przy czym liczba oznaczająca dzień podawana jest bez tzw. zera wiodącego:

1st October 2001 1 października 2001 r.

Taki zapis najczęściej używany jest w tekście. Wówczas przed datą dodajemy

słowo „dzień”, a po roku dodajemy skrót „r.”:

Commission reply, received on 30 March 2016. Odpowiedź Komisji otrzymana dnia 30 marca

2016 r.

Jeżeli w tekście data zapisana jest liczbowo, możemy taki zapis zachować, albo

zamienić zapis miesiąca z liczbowego na słowny; w obu przypadkach po roku


dodajemy skrót „r.”:

The Annual Control Report ref. no Ares

(2018)856744, submitted on 14/02/2018, (…).

Roczne sprawozdanie z kontroli (nr ref. Ares

(2018)856744), złożone dnia 14.02.2018 r.

The Annual Control Report ref. no Ares

(2018)856744, submitted on 14/02/2018, (…).

Roczne sprawozdanie z kontroli (nr ref. Ares

(2018)856744), złożone dnia 14 lutego 2018 r.

W komunikatach prasowych i tekstach skierowanych do szerokiego grona

odbiorców wraz „dzień” możemy pominąć:

As announced on 12 January 2017, the Commission

launched a dialogue with Japan.

Zgodnie z zapowiedzią z 12 stycznia 2017 r.

Komisja rozpoczęła dialog z Japonią.

Powyższe uwagi nie dotyczą tabel, w których ze względu na skrótowość nie

dopisujemy „dnia” ani „r.”

W przypisach miesiąc najczęściej zapisany jest liczbowo. W takich przypadkach

również oddajemy go liczbowo, oddzielając poszczególne cyfry kropkami, przy

czym zero wiodące umieszczamy tylko przed liczbami oznaczającymi pierwsze

dziewięć miesięcy w roku, nigdy przed liczbą oznaczającą dzień miesiąca; nie

dodajemy też skrótu „r.”:

01.03.2009 1.03.2009

18/07/2018 18.07.2018

Powyższa zasada dotyczy również tekstu ciągłego w dokumentach publikowanych

w Dzienniku Urzędowym. Jedyny wyjątek stanowią odniesienia do Dziennika

Urzędowego, znajdujące się zwykle w przypisach, gdzie nie umieszcza się zera

wiodącego, nawet jeżeli jest ono obecne w oryginale; nie podaje się także zakresu stron,

a tylko pierwszą stronę, nawet jeżeli w oryginale podany jest zakres stron:

OJ L 343, 29.03.2015, p. 558. Dz.U. L 343 z 29.3.2015, s. 558.

OJ L 81, 18.3.2020, p. 1-8. Dz.U. L 81 z 18.3.2020, s. 1.

Wyjątek ten wynika z wymogów dotyczących druku Dziennika Urzędowego UE.

Także w adresach bibliograficznych nigdy po roku nie dodajemy skrótu „r.”:

Szydłowska A., „Sztuka kochania” (2013) (nie: * Szydłowska A., „Sztuka kochania” (2013 r.)

Nazwa miesiąca występuje w dopełniaczu:

ósmy marca


po ósmym marca

24–25 maja

Bywa, że końcowa formuła w umowach międzynarodowych w oryginale jest

zapisywana słownie, co odzwierciedla się w tłumaczeniu:

Done at Rome this twenty fifth day of March in the

year one thousand nine hundred and fifty seven.

Sporządzono w Rzymie dnia dwudziestego piątego

marca roku tysiąc dziewięćset pięćdziesiątego

siódmego.

Nie oddziela się przecinkiem daty w wyrażeniu „Sporządzono w Brukseli dnia 1

maja 2007 r.”, ale w nagłówku dokumentu zapisuje się datę w następującej

formie:

Bruksela, dnia 1 maja 2015 r.

Wyjątek stanowią komunikaty prasowe, gdzie w nagłówku datę zapisujemy bez słowa

„dnia”:

Bruksela, 1 maja 2015 r.

2.3. ZAPIS WALUT

W tekstach przeznaczonych do publikacji w Dzienniku Urzędowym, a także we

wszystkich tekstach w tabelach i w wyliczeniach, kwoty wyrażone w walucie podaje się

przy użyciu trzyliterowych symboli walut:

12 EUR

75 GBP

100 000 PLN

W pozostałych przypadkach stosuje się pełną formę nazwy waluty:

wprowadzenie euro w Słowenii

W 2015 r. z Funduszu Spójności Polska otrzymała 120 tys. euro.

W prawie unijnym skróty nazw walut państw członkowskich odpowiadają kodom ISO

4217; waluty podawane są w kolejności alfabetycznej według skrótów nazw,

z wyjątkiem waluty euro, która jest zawsze na początku:

Państwa członkowskie

EUR euro

BGN lew bułgarski

CZK korona czeska

DKK korona duńska

HRK kuna chorwacka

GBP funt szterling


HUF forint węgierski

PLN złoty polski

RON lej rumuński

SEK korona szwedzka

2.4. JEDNOSTKI MIARY, SYMBOL % I ZNAK MINUS

Teksty przeznaczone do publikacji w Dz.U.

Przy zapisywaniu jednostek miar należy zostawić odstęp między wartością liczbową

a oznaczeniem jednostki miary. Odstępu nie stosuje się w przypadku oznaczeń

jednostek miary kąta: stopnia (°), minuty (′), sekundy (″) i tercji (‴). Przykłady:

100 kg

25 mA

30 s

36 °C

25 %

Teksty nieprzeznaczone do publikacji w Dz.U.

Przy zapisywaniu jednostek miar między wartością liczbową a oznaczeniem jednostki

miary zostawiamy odstęp w przypadku, gdy jednostka miary oznaczona jest literami,

natomiast gdy jest oznaczona symbolem, spacji się nie stosuje. Przykłady:

100 kg

25 mA

30 s

36°C

25%

Uwaga!

Procent (%) nie jest jednostką miary! Mimo to przed symbolem % w tekstach, które

będą publikowane w Dzienniku Urzędowym, należy używać spacji. W pozostałych

tekstach wspomniany symbol należy zapisywać bez spacji.

Znak minus

Znak minus jako znak liczby ujemnej przylega do liczby bez spacji (-3). Z kolei we

wzorach matematycznych znak odejmowania jako znak różnicy oddzielony jest z obu

stron spacjami (np. x = 4 – 2).

W odniesieniu do nazw, symboli i definicji jednostek miar należy korzystać z tekstu

dyrektywy Rady 80/181/EWG (Dz.U. L 39 z 15.2.1980, s. 40).


Nazwy i oznaczenia jednostek miar dostępne są również w Międzyinstytucjonalnym

przewodniku redakcyjnym http://publications.europa.eu/code/pl/pl-5000300.htm

3. SKRÓTY I SKRÓTOWCE

Skróty to litery lub grupy liter, tworzone w przypadku często używanych i znanych

wyrazów lub połączeń wyrazowych, ale odczytywane jako te pełne wyrazy, np. p. (pan),

ds. (do spraw), m.in. (między innymi).

Skrótowce to wyrazy powstałe z pierwszych liter lub grup liter nazwy co najmniej

dwuwyrazowej. Zazwyczaj są to nazwy instytucji, przedsiębiorstw, organizacji, państw.

Odczytuje się je, jakby były samodzielnymi wyrazami, i nie rozwija, np. PAN, GUGiK.

Zob. też: Słownik Języka Polskiego PWN https://sjp.pwn.pl/zasady/Pisownia-skrotow-i-

skrotowcow;629564.html

3.1. SKRÓTOWCE ANGIELSKIE CZY POLSKIE?

Zasadniczo w tłumaczeniu na język polski skrótowce angielskie pozostawiamy w wersji

angielskiej, chyba że istnieje uzus stosowania skrótowców polskich. Przykłady często

używanych polskich skrótowców to: WPR (wspólna polityka rolna), EFR (Europejski

Fundusz Rozwoju), EFRR (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego). Przykład

skrótowca angielskiego to WHO (Światowa Organizacja Zdrowia).

3.2. UŻYCIE I GRAMATYKA

Przy pierwszym wystąpieniu skrótu lub skrótowca w tekście należy podać jego

pełną nazwę w języku polskim, a następnie w nawiasie dany skrót lub

skrótowiec. Wyjątkiem są powszechnie znane skróty i skrótowce, np. UE.

Lepiej unikać nadmiernego, niepotrzebnego używania skrótów i skrótowców. Nie

ma obowiązku używania skrótu w tekście polskim tylko dlatego, że występuje on

w tekście angielskim. Za każdym razem należy kierować się jednak czytelnością

i zrozumiałością tekstu:

jeżeli jest taka możliwość i nie wydłuża to niepotrzebnie dokumentu, nie

stosuje się skrótów w ogóle, pisząc całe formy, zwłaszcza w przypadkach gdy

polskie skróty nie są w powszechnym użyciu;

jeżeli polskie skróty nie funkcjonują, a używanie pełnych form wiązałoby się

ze znacznym wydłużeniem dokumentu i powstaniem mało czytelnych,

długich zdań, przy pierwszym wystąpieniu należy podać pełną nazwę po

polsku, a w nawiasie skrót angielski wraz z jego rozwinięciem. Później

konsekwentnie stosuje się tylko skrót.

Liczba i rodzaj gramatyczny skrótowca mogą zostać określone w dwojaki sposób:

przez nadanie skrótowcowi liczby i rodzaju wyrazu nadrzędnego po rozwinięciu


https://sjp.pwn.pl/zasady/Pisownia-skrotow-i-skrotowcow;629564.html

https://sjp.pwn.pl/zasady/Pisownia-skrotow-i-skrotowcow;629564.html


skrótu (np. „UE była ...” w rodzaju żeńskim, ponieważ rozwinięciem skrótu jest

„Unia Europejska była ...”),

przez nadanie skrótowcowi cech gramatycznych zgodnie z zasadami zależnymi

od jego pisowni i wymowy (np. skróty zakończone spółgłoską w wymowie

i pisowni mają rodzaj męski, np. „PAN wydał komunikat prasowy”; z kolei skróty

zakończone samogłoską „a” – mają rodzaj żeński: „EFSA wydała opinię”, „EIOPA

odniosła się”, „ESMA stwierdziła”).

Uwaga!

Zaleca się stosowanie drugiego wariantu, chyba że w danym przypadku szerzej

przyjęty jest wariant pierwszy (np. KE przyjęła.., PAP podała…).

Skrótowce, które kończą się samogłoską, pozostają nieodmienne (np. USA),

natomiast skrótowce zakończone spółgłoską odmieniają się jak rzeczowniki.

Końcówki zapisuje się z użyciem łącznika:

PWN-u, PWN-ie

ONZ-etu, ONZ-ecie

UJ-u, UJ-em

Niektórych skrótowców można w ogóle nie odmieniać, jeżeli na ich funkcję

gramatyczną wskazuje kontekst zdaniowy:

rezolucja ONZ

delegacja z UJ

Po skrócie wyrazu stawiamy kropkę, jeżeli skrót kończy się na inną literę niż

pełny skracany wyraz, np.:

godz. (= godzina)

prof. (= profesor)

ul. (= ulica).

Jeżeli jednak skrót zawiera ostatnią literę wyrazu, wówczas kropki nie stawiamy,

np.:

mjr (= major)

dr (= doktor)

pkt (=punkt)

Gdy skrót zastępuje wyraz w przypadku innym niż mianownik, kropkę stawiamy;

zasada ta nie dotyczy skrótów tytułów kobiet, ponieważ skrót zawiera ostatnią

literę wyrazu, np.:

Dawno nie widziałem dr. Nowaka.

Dawno nie widziałem dr Nowak.

Można również po skrócie dopisać końcówkę. Wówczas bez kropki, ponieważ w


skrócie występuje ostatnia litera wyrazu:

Dawno nie widziałem dra Nowaka.

Uwaga!

Skrót „pkt” pisany jest bez kropki także w przypadkach zależnych (pkt 7, w pkt 7,

dot. pkt 7 itp.).

3.3. SKRÓT WYRAŻENIA „NIE DOTYCZY”

Wyrażenie „nie dotyczy” (np. w tabelach) skraca się do „nd.”.

4. CYTATY I BIBLIOGRAFIA

4.1. INTERPUNKCJA W CYTATACH

Cytat to fragment zaczerpnięty z innej publikacji albo wypowiedź przytoczona

dosłownie w mowie niezależnej. Cytat w tekście można wyróżnić na kilka sposobów.

Zazwyczaj cytat umieszcza się w cudzysłowie i zapisuje taką samą czcionką jak tekst.

Jeżeli użycie cudzysłowu jest niemożliwe (np. ze względów technicznych) albo

występuje duża ilość cytatów drugiego i trzeciego poziomu, a zastosowanie

cudzysłowów wewnętrznych obniży czytelność tekstu, do wyróżnienia cytatu można

zastosować też kursywę.

Zob. też: Międzyinstytucjonalny przewodnik redakcyjny > Cytaty.

4.2. INGERENCJA W TEKST TYTUŁU LUB CYTATU

a) Opuszczenie krótkiego fragmentu cytowanego tekstu (w tym urwanie cytatu

przed końcem zdania) zaznacza się wielokropkiem umieszczonym w nawiasie

kwadratowym (zob. też rozdział 1.5 „Wielokropek” w części I):

„Rada zamierzała wprowadzić liczne środki […]; ostatecznie jednak z nich zrezygnowała”.

b) Dotyczy to również zamiany wielkiej litery z wypowiedzi oryginalnej na małą,

jeżeli cytowana wypowiedź znajduje się w środku zdania:

Marianne Thyssen, unijna komisarz odpowiedzialna za zatrudnienie, sprawy społeczne, umiejętności

i mobilność pracowników, powiedziała, że „[p]lan działania dotyczący polityki BHP jest przejrzysty,

aktualny i może być skutecznie realizowany w terenie”.

c) Także ewentualne wtrącenia umieszcza się w nawiasie kwadratowym:

„Nie każdy [nauczyciel] jest dobrym wychowawcą”.

Uwaga!

Jeżeli cytat w tekście oryginału jest niedokładny, najbezpieczniej jest usunąć znaki

cudzysłowu i przetłumaczyć tekst zgodnie z oryginałem (posiłkując się oczywiście



prawidłowym cytatem).

4.3. TYTUŁY I CYTATY Z DOKUMENTÓW NIEPRZETŁUMACZONYCH

NA JĘZYK POLSKI

W przypadku konieczności podania tytułu dokumentu nieprzetłumaczonego na

język polski postępowanie zależy od rodzaju tego dokumentu, rodzaju

tłumaczonego tekstu oraz przeznaczenia tłumaczenia (grupy odbiorców).

Jeśli chodzi o tytuł aktu prawnego lub innego dokumentu publikowanego

w Dzienniku Urzędowym UE:

który nie został przetłumaczony na język polski, ale jest opatrzony numerem

referencyjnym (np. adres publikacji albo numer COM), podaje się wyłącznie

jego tytuł po polsku (fikcyjny w tłumaczeniu roboczym; należy najpierw

sprawdzić w dostępnych bazach, czy nie został już przetłumaczony),

który nie został przetłumaczony na język polski (czyli nie istnieje jego

oficjalny tytuł) i nie podano przy nim żadnych danych, które pozwoliłyby

czytelnikowi wyszukać go po numerze, obok fikcyjnego tytułu polskiego

podaje się w nawiasie również tytuł w języku angielskim lub francuskim,

Jeżeli chodzi o tytuły tekstów innych niż dokumenty publikowane w Dzienniku

Urzędowym UE, (np. raporty w Dzienniku EFSA, sprawozdania EBC, tytuły

norm), które nie zostały opublikowane w języku polskim, możliwe są trzy

rozwiązania:

można podać najpierw tytuł oryginalny, a w nawiasie fikcyjne tłumaczenie na

język polski, wyróżniając oba tytuły jako tytuły publikacji,

można podać tylko fikcyjne tłumaczenie na język polski, nie wyróżniając

tytułu jako takiego,

można podać wyłącznie tytuł w języku oryginału – to rozwiązanie najczęściej

będzie stosowane w przypadku wyliczenia bibliografii.

Przykłady:

Publication of JRC report on ‘Analysing on-road

emissions of light-duty vehicles with Portable

Emission Measurement Systems (PEMS)’.

Publikacja raportu JRC „Analysing on-road

emissions of light-duty vehicles with Portable

Emission Measurement Systems (PEMS)” [„Analiza

emisji z lekkich pojazdów dostawczych lub

osobowych w warunkach drogowych za pomocą

przenośnych systemów pomiaru emisji (PEMS)”].

having regard to the opinion of its Committee on

Regional Development on the report of its

Committee on Budgetary Control entitled

‘European Investment Bank (EIB) – Annual Report

2014’,

uwzględniając opinię Komisji Rozwoju

Regionalnego na temat sprawozdania Komisji

Kontroli Budżetowej w sprawie sprawozdania

rocznego Europejskiego Banku Inwestycyjnego za

rok 2014,


Podobnie należy postępować w przypadku cytatów z dokumentów, które nie

zostały przetłumaczone na język polski. Jeżeli istnieje możliwość odszukania

danego cytatu w języku oryginalnym po numerze dokumentu, wystarczy podać

fikcyjne tłumaczenie na język polski, a cały cytat oznaczyć jako taki.

W pozostałych przypadkach najlepiej jest po prostu usunąć znaki cudzysłowu:

Nevertheless, in its 2013 report entitled “A

complementary emissions test for light-duty

vehicles”, the JRC mentions the possibility of “the

use of defeat strategies under normal conditions of

use” and states that while the use of defeat devices

is generally prohibited, the exceptions that exist

leave room for interpretation and provide scope,

together with the currently applied test procedure,

for tailoring the emissions performance of light-

duty vehicles to a narrow set of type-approval

conditions.

Mimo to w sprawozdaniu z 2013 r. zatytułowanym

„A complementary emissions test for light-duty

vehicles” [„Uzupełniające badanie emisji

zanieczyszczeń z lekkich pojazdów dostawczych

lub osobowych”] Wspólne Centrum Badawcze (JRC)

wskazało na możliwość stosowania strategii

nieracjonalnych kontroli emisji w normalnych

warunkach użytkowania pojazdów, stwierdzając, że

wprawdzie stosowanie urządzeń ograniczających

skuteczność działania jest zasadniczo zakazane, ale

obowiązują wyjątki, które pozostawiają dowolność

interpretacyjną i w połączeniu ze stosowaną

obecnie procedurą badania umożliwiają

dostosowywanie parametrów emisji z lekkich

pojazdów dostawczych i osobowych w taki sposób,

aby spełniały wszystkie nieliczne warunki

homologacji typu.

Jeżeli chodzi o tytuły i cytaty z tekstów literackich, należy zastosować wybrane

oficjalne tłumaczenie, jeżeli istnieje. Tylko jeżeli takiego tłumaczenia nie ma, albo

mimo poszukiwań nie można tłumaczenia znaleźć, tytuł lub cytat należy

przetłumaczyć samodzielnie.

4.4. OPISY BIBLIOGRAFICZNE

Opis bibliograficzny to uporządkowany zespół informacji o książce lub innym

dokumencie służących do jego identyfikacji. Opisy bibliograficzne pojawiają się w

przypisach do tekstu albo na jego końcu. Szczegółowe zasady opisu bibliograficznego dla

języka polskiego podane są w Międzyinstytucjonalnym przewodniku redakcyjnym >

Bibliografia.

W całym dokumencie należy konsekwentnie stosować przyjęty układ edytorski tych

adresów oraz interpunkcję i wyróżnienia w ich obrębie. Jeżeli autor był

niekonsekwentny albo w oryginalnym zapisie bibliograficznym stosowane są elementy

nietypowe dla opisu polskiego (np. znak &), należy w tłumaczeniu to poprawić. Wyrazy

typowe w opisie dokumentów należy skracać, np.: s. (= strona), nr (= numer), t. (= tom),

cz. (= część), z. (= zeszyt), wyd. (= wydanie). Każda informacja dodatkowa (np. miejsce

wydania) musi być podana w języku polskim. Przykłady:

Albert, A. & Sergeant, E.P.: Ionization Constants of

Acids and Bases, Wiley, Inc., New York, 1962.

Albert, A., Sergeant, E.P.: Ionization Constants of

Acids and Bases, Wiley, Inc., Nowy Jork, 1962.




Handbook of Chemistry and Physics, 60th ed. CRC-

Press, Boca Raton, Florida, 33431 (1980).

Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 60-te,

CRC-Press, Boca Raton, Floryda, 33431 (1980).

OECD (2006), Test No. 435: In vitro Membrane

Barrier Test Method for Skin corrosion, OECD

Guidelines for the Testing of Chemicals, Section 4,

OECD Paris.

OECD (2006), Test No. 435: In vitro Membrane

Barrier Test Method for Skin corrosion, Wytyczne

OECD dotyczące badania chemikaliów, sekcja 4,

OECD Paryż.

5. NAZWY GEOGRAFICZNE

5.1. NAZWY PAŃSTW: PEŁNE I SKRÓCONE

Każde państwo ma nazwę pełną i skróconą (np. Rzeczpospolita Polska, Polska;

Republika Czeska, Czechy). W niektórych przypadkach nazwa pełna jest taka sama jak

nazwa skrócona (np. Rumunia, Republika Południowej Afryki). Podstawową zasadą

w tłumaczeniu dokumentów unijnych jest używanie w tłumaczeniu nazw pełnych tam,

gdzie używa się ich w języku źródłowym.

Pełna lista nazw pełnych i skróconych jest publikowana przez Komisję Standaryzacji

Nazw Geograficznych (KSNG):

Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata (2013)

Urzędowy wykaz nazw państw i terytoriów niesamodzielnych (2017)

Podobny wykaz można znaleźć w Międzyinstytucjonalnym przewodniku redakcyjnym >

Wykaz krajów, terytoriów i walut.

W przypadku rozbieżności między tymi dwoma wykazami pierwszeństwo ma

wykaz Urzędu Publikacji. Zawiera on nazewnictwo, które ze względów politycznych

należy stosować w aktach prawnych, sprawozdaniach, zaleceniach i komunikatach

Komisji oraz w pismach urzędowych. Aktualne, najczęściej używane pełne i skrócone

nazwy państw znajdują się również w IATE.

Uwaga!

Jeżeli w języku źródłowym nazwa skrócona jest taka sama jak nazwa pełna (np. w

języku angielskim „the Dominican Republic”), o wyborze decyduje kontekst

użycia. Przykładowo: jeżeli nazwa państwa znajduje się w tytule umowy

międzynarodowej, używamy nazwy pełnej; jeżeli państwo jest wymienione w

obrębie listy zawierającej nazwy skrócone, należy użyć nazwy skróconej.

W tekstach kierowanych do ogółu społeczeństwa (komunikaty prasowe, pisma do

obywateli, organizacji i przedsiębiorstw, broszury, poradniki, strony internetowe)

należy używać nazw obiegowych „Holandia” i „Wielka Brytania” (które są również

http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/wykaz_polskich_nazw_geograficznych.pdf

http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/urzedowy_wykaz_nazw_panstw2017.pdf




podawane w materiałach Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych jako nazwy

oficjalnie poprawne), z wyjątkiem przypadków, kiedy ich użycie może wprowadzić

w błąd, na przykład: jeśli w tekście jest mowa o Wielkiej Brytanii (Anglii, Walii i Szkocji)

(ang. Great Britain, fr. Grande-Bretagne) w odróżnieniu od Zjednoczonego Królestwa

(ang. United Kingdom, fr. Royaume-Uni), które oprócz Anglii, Walii i Szkocji obejmuje

także Irlandię Północną, należy zachować to rozróżnienie.

5.2. NAZWY GEOGRAFICZNE I ICH SPOLSZCZANIE

W przypadku tłumaczenia nazw geograficznych, szczególnie nazw miejscowości,

pogodzenia wymagają dwa różne podejścia:

dążenie do stosowania w tłumaczeniach nazw spolszczonych, stanowiących

dziedzictwo języka polskiego i poddających się deklinacji,

stosowanie nazw w języku miejscowym w celu precyzyjnego

i niepozostawiającego wątpliwości wskazania miejsca, do którego odnosi się

dany tekst (szczególnie jeśli wprowadza on jakieś uregulowania prawne lub

administracyjne).

Dlatego też decyzja o tym, czy w danym tłumaczeniu nazwa geograficzna (np. nazwa

miejscowości) ma pojawić się w brzmieniu spolszczonym, czy też w brzmieniu

miejscowym (w języku urzędowym państwa i regionu, w którym się znajduje), powinna

zależeć od typu tekstu lub wskazówek dyrekcji zamawiającej. Roboczo można wyróżnić

trzy typy tekstów, w których nazwy geograficzne najczęściej pojawiają się

w dokumentach Komisji:

typ 1 – teksty kierowane do szerokiego kręgu odbiorców (komunikaty prasowe,

broszury informacyjne, teksty edukacyjne, strony internetowe): należy zasadniczo

stosować nazwy spolszczone. W przypadku nazw mniej znanych zaleca się, przy

pierwszym wystąpieniu nazwy, dodać w nawiasie nazwę w języku miejscowym,

a w dalszym tekście stosować wyłącznie nazwę polską. W przypadku braku nazwy

spolszczonej stosuje się nawę w języku miejscowym (w transkrypcji dla języków

greckiego i bułgarskiego). Przykład:

The city of Galway is a good example of rural-urban

cultural partnerships and the European Capitals of

Culture initiative (e.g. Plovdiv, Bulgaria, and

Matera, Italy, in 2019) should always demonstrate

rural as well as city cultural characteristics.

Miasto Galway to dobry przykład wiejsko-miejskich

partnerstw kulturalnych, a w ramach inicjatywy

Europejskie Stolice Kultury (którymi np. w 2019 r.

są Płowdiw w Bułgarii i Matera we Włoszech)

powinno się zawsze zwracać uwagę na cechy

kulturowe zarówno miast, jak i obszarów wiejskich.

typ 2 – teksty o charakterze prawnym lub administracyjnym, w których nazwy

pojawiają się w zdaniach lub podobnych wypowiedzeniach, narzucając konieczność

odmiany przez przypadki: należy zasadniczo stosować nazwy w języku miejscowym

(w transkrypcji dla języków greckiego i bułgarskiego), z wyjątkiem nazw, których

polskie nazwy są powszechnie znane (np. Paryż, Londyn, Monachium, Mediolan).


Przykład:

Since the date of the last amendment made to

Implementing Decision (EU) 2017/247 by

Implementing Decision (EU) 2017/2289, the

Netherlands has notified the Commission of a

recent outbreak of highly pathogenic avian

influenza of subtype H5N6 in a poultry holding in

the province of Flevoland of that Member State.

Od czasu ostatniej zmiany decyzji wykonawczej

(UE) 2017/247 wprowadzonej decyzją

wykonawczą (UE) 2017/2289 Niderlandy

powiadomiły Komisję o niedawnym wystąpieniu

ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków podtypu

H5N6 w gospodarstwie drobiarskim w prowincji

Flevoland tego państwa członkowskiego.

typ 3 – teksty o charakterze prawnym lub administracyjnym, głównie załączniki,

w których nazwy geograficzne są wymienione w sposób ciągły w mianowniku (czy to

w akapicie, czy w formie listy lub tabeli): należy stosować wyłącznie nazwy w języku

miejscowym (w transliteracji dla języków greckiego i bułgarskiego). Do tej grupy

należy większość dokumentów dotyczących klasyfikacji NUTS. Przykład:

Municipality of Haskovo:

− Konush

− Manastir

− Voyvodovo

Gmina Haskovo:

− Konush

− Manastir

− Voyvodovo

Polskie nazwy geograficzne i nazwy jednostek administracyjnych znaleźć można w

Urzędowym wykazie polskich nazw geograficznych świata. Jeżeli dana nazwa nie

figuruje w tym wykazie, należy stosować nazwę w języku miejscowym. Informacje

o tym, czy dana nazwa podlega deklinacji w języku polskim, można znaleźć w Słowniku

nazw własnych PWN (J. Grzenia, Słownik nazw własnych. Ortografia, wymowa,

słowotwórstwo i odmiana. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998 – oraz

wydania późniejsze).

5.3. NAZWY GEOGRAFICZNE POJAWIAJĄCE SIĘ W TEKŚCIE

ŹRÓDŁOWYM W JĘZYKU INNYM NIŻ MIEJSCOWY

Zawsze należy wystrzegać się umieszczania w polskim tekście nazw, które nie są ani

w języku miejscowym, ani polskim (np. angielskie nazwy miejscowości z krajów

nieangielskojęzycznych, francuskie w krajach niefrancuskojęzycznych, nazwy

niderlandzkie w Walonii i francuskie we Flandrii itp.).

5.4. NAZWY KATEGORII JEDNOSTEK ADMINISTRACYJNYCH

Polskie nazwy kategorii jednostek administracyjnych są odrębne dla poszczególnych

państw (nie należy próbować „ujednolicać” nazw kategorii poszczególnych poziomów

dla różnych państw) i są podane w załączniku do Vademecum.



5.5. NAZWY WŁASNE JEDNOSTEK ADMINISTRACYJNYCH

Niektóre nazwy własne jednostek administracyjnych mają swoje polskie odpowiedniki,

inne nie. Nazwy jednostek najwyższego rzędu (w języku miejscowym oraz, jeśli istnieją,

w języku polskim) są podane w Urzędowym wykazie polskich nazw geograficznych

świata. Jeżeli jakaś nazwa jednostki administracyjnej została pominięta w tym wykazie,

oznacza to, że nie istnieje odrębna polska forma zapisu danej jednostki lub jej

stosowanie nie jest zalecane. W takim przypadku należy stosować nazwę w języku

miejscowym. W stosownych przypadkach nazwę własną jednostki administracyjnej

należy poprzedzić nazwą kategorii danej jednostki zgodnie z załącznikiem do

Vademecum, np.:

Pärnu maakond prowincja Parnawa maakond zgodnie

z załącznikiem to

„prowincja”

Pärnu ma swój polski

odpowiednik w wykazie

Jõgeva maakond prowincja Jõgeva maakond zgodnie

z załącznikiem to

„prowincja”

Jõgeva nie ma swojego

polskiego odpowiednika

w wykazie

5.6. KLASYFIKACJA NUTS A NAZWY WŁASNE JEDNOSTEK

ADMINISTRACYJNYCH

Klasyfikacja NUTS to trójstopniowa klasyfikacja regionów UE ustanowiona do celów

statystycznych. Ma ona również znaczenie w polityce regionalnej UE – regionami

w rozumieniu polityki spójności są regiony NUTS 2.

Klasyfikacja została ustanowiona rozporządzeniem (WE) nr 1059/2003 Parlamentu

Europejskiego i Rady, które jest regularnie zmieniane. Aby zapoznać się z jego

aktualnym brzmieniem, należy sprawdzić zakładkę „Dokumenty powiązane” w EUR-

Lexie i odnaleźć ostatnie akty zmieniające (akty zmieniające do tego rozporządzenia

zazwyczaj zastępują poszczególne załączniki w całości).

Szczegółowe informacje na temat aktualnego kształtu struktur NUTS w ramach

poszczególnych państw UE znaleźć można w załączniku I do tego rozporządzenia.

W większości państw członkowskich niektóre struktury NUTS pokrywają się

z wewnętrznym podziałem administracyjnym państwa, natomiast inne stworzone są

niezależnie od podziału wewnętrznego.

Na przykład w Polsce województwa stanowią regiony NUTS 2, natomiast regiony NUTS

1 (obejmujące po kilka województw) i NUTS 3 (części województw) są niezależne od

polskiego podziału administracyjnego. W Niemczech regiony NUTS 1 odpowiadają

krajom związkowym, regiony NUTS 2 – okręgom regencyjnym (Regierungsbezirk),

natomiast regiony NUTS 3 – powiatom (Kreis i kreisfreie Stadt). W Rumunii regiony

NUTS 3 odpowiadają okręgom (judeţ), natomiast jednostki odpowiadające regionom



http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:32003R1059

http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:32003R1059


NUTS 1 i NUTS 2 zostały wprowadzone do wewnętrznego podziału administracyjnego

w wyniku ich wyodrębnienia w NUTS (NUTS 1 = makroregion (macroregiunea), NUTS 2

= region rozwoju (regiunea de dezvoltare)).

Jak to się ma do spolszczania nazw? W rozporządzeniach dotyczących klasyfikacji NUTS

wszystkie nazwy struktur na wszystkich poziomach (a także nazwy państw

członkowskich) podane są w językach miejscowych poszczególnych państw (i w ich

własnych alfabetach). W tekstach funkcjonujących w kontekście NUTS należy

pozostawiać te nazwy w językach miejscowych (choć z reguły w transkrypcji

w przypadku nazw bułgarskich i greckich). Jeżeli jednak nazwy te podane będą w języku

tekstu źródłowego, należy zastosować nazwy polskie. Tłumaczenie nazw struktur

NUTS poziomu 1 i 2 w ramach państw członkowskich można znaleźć w

Międzyinstytucjonalnym przewodniku redakcyjnym > Wykaz krajów, terytoriów i walut.

W przypadku pozostałych nazw obowiązują następujące zasady:

Jeżeli nazwa danej struktury NUTS pokrywa się z jednostką podziału

administracyjnego danego państwa, należy zastosować zasadę opisaną

w rozdziale 5.5. „Nazwy własne jednostek administracyjnych”.

Jeżeli dana struktura NUTS została „sztucznie” utworzona specjalnie na potrzeby

klasyfikacji NUTS, należy przetłumaczyć ją zgodnie z załącznikiem do

Vademecum.

6. LOKALIZACJA LINKÓW

Zasadniczo, tam gdzie to możliwe, linki internetowe w tłumaczonych tekstach należy

lokalizować, tj. odpowiednio zmienić albo podstawić adres internetowy, aby odsyłał do

danego tekstu lub strony w języku polskim.

W szczególności dotyczy to tekstów i stron unijnych, np. linków do dokumentów w Eur-

Lexie, komunikatów prasowych, portalu Europa itp. W takim przypadku często

wystarczy zmienić „en” na „pl” w adresie internetowym:

europa.eu/rapid/press-release_SPEECH-13-

684_en.htm

europa.eu/rapid/press-release_SPEECH-13-

684_pl.htm

Za każdym razem należy upewnić się, że link działa; należy też odsyłać wyłącznie do

oficjalnych polskich wersji językowych lokalizowanych stron lub dokumentów.

Jeżeli nie istnieje oficjalne tłumaczenie, należy pozostawić oryginalny link.

Uwaga!

W tłumaczeniach WEB nie lokalizujemy linków – należy to do zadań webmasterów.



CZĘŚĆ IV. ZAGADNIENIA LEKSYKALNO-PRAWNE

W niniejszym rozdziale omówiono różne, często pojawiające się wyrazy i wyrażenia,

których tłumaczenie może nastręczać trudności. Są to w większości terminy prawnicze,

charakterystyczne dla unijnego dorobku prawnego, niemające dokładnych

odpowiedników w prawie krajowym. Ustalone ekwiwalenty w jęz. polskim uwzględniają

kontekst prawa europejskiego i skutki prawne, jakie niesie ze sobą stosowanie takich,

a nie innych fachowych określeń.

1. SPÓJNOŚĆ FORMALNA I MATERIALNA

Aby ułatwić zrozumienie i wykładnię aktu prawnego, należy zadbać o jego spójność.

Rozróżnić można spójność formalną odnoszącą się do terminologii oraz spójność

materialną, w szerszym znaczeniu, dotyczącą logiki całego aktu.

Spójność terminologiczna

Do wyrażenia tych samych pojęć należy stosować te same terminy. Przede wszystkim

należy dopilnować, aby terminy zdefiniowane były w takiej formie stosowane w całym

tłumaczeniu. Terminologia stosowana w danym akcie prawnym musi być także spójna

z terminologią w już obowiązujących aktach z tej samej dziedziny.

Na spójność należy zwrócić szczególną uwagę, tłumacząc akty zmieniające, wykonawcze

i delegowane – stanowią one spójną całość z aktem podstawowym. Terminologia

w aktach zmieniających, delegowanych i wykonawczych musi być spójna

z terminologią aktów podstawowych, nawet jeśli IATE podaje inne terminy.

Tłumacząc akty zmieniające, przepisy wykonawcze czy akty delegowane, należy również

sprawdzić, czy dany akt podstawowy nie został sprostowany lub zmieniony.

„Spójna” terminologia w tym przypadku niekoniecznie znaczy „identyczna”, przede

wszystkim pod względem szyku w terminach wielowyrazowych. Przykładowo, w

rozporządzeniu jest zdefiniowany termin „pet owner”, przetłumaczony jako „właściciel

zwierzęcia domowego”. W wielu zdaniach użycie pełnego terminu byłoby jednak

nienaturalne. Wówczas użycie terminu skróconego, tutaj „właściciel”, jest poprawne,

ponieważ jasno wynika z kontekstu, o który termin chodzi:

under the responsibility of an authorised person, in

cases where the pet animal is physically separated

from the pet owner

pod nadzorem osoby upoważnionej, w przypadku

gdy zwierzę domowe jest fizycznie odseparowane

od swego właściciela;

Podobnie w przypadku terminu zdefiniowanego „confined establishment”,

przetłumaczonego jako „zakład odizolowany”, użytego jako część terminu złożonego

„confined establishments for aquaculture”. Tutaj zachowanie szyku wyrazów terminu

zdefiniowanego również skutkowałoby nienaturalnym i mniej zrozumiałym

tłumaczeniem:


Operators shall only move aquatic animals to a

confined establishment for aquaculture if the

animals in question fulfil the following conditions:

Podmioty przemieszczają zwierzęta wodne do

odizolowanego zakładu akwakultury wyłącznie

wtedy, gdy dane zwierzęta spełniają następujące

warunki:

W niektórych przypadkach konieczne może być dostosowanie aspektu gramatycznego.

W poniższym przykładzie termin „non-commercial movement” został zdefiniowany i

przetłumaczony jako „przemieszczanie o charakterze niehandlowym” (aspekt

dokonany), jednak kiedy chodzi o pojedynczą czynność konieczne jest zastosowanie

aspektu niedokonanego:

The Commission may, by means of implementing

acts, lay down requirements for the layout,

languages and validity of the declaration

authorising an authorised person in writing to

carry out the non–commercial movement of a pet

animal on behalf of the pet owner.

Komisja może, w drodze aktów wykonawczych,

ustanowić wymagania odnośnie do szaty graficznej,

języków i ważności oświadczenia upoważniającego

osobę upoważnioną do dokonania

przemieszczenia o charakterze niehandlowym

zwierzęcia domowego w imieniu jego właściciela.

W innych przypadkach termin, który jest rzeczownikiem, lepiej przetłumaczyć przy

pomocy czasownika, jak w poniższym przykładzie, gdzie termin „kept animals”, czyli

„zwierzęta utrzymywane” w ogóle nie występuje:

visits to establishments, food or feed businesses,

animal by–products establishments or other

locations with kept animals of listed species for

that listed disease, and, where necessary,

examinations, sampling and laboratory

examination of the samples taken;

kontrole w zakładach, przedsiębiorstwach

spożywczych lub paszowych, zakładach produktów

ubocznych pochodzenia zwierzęcego lub innych

miejscach, w których utrzymuje się zwierzęta

należące do gatunków umieszczonych w wykazie w

odniesieniu do danej choroby umieszczonej w

wykazie, oraz – w razie potrzeby – prowadzenie

badań, pobieranie próbek i badania laboratoryjne

pobranych próbek;

Są to jednak wyjątki; należy starać się zachować w tekście identycznie brzmienie

terminów co terminy zdefiniowane, również jeżeli chodzi o szyk wyrazów w termiach

wielowyrazowych („rząd polski” to nie to samo to „polski rząd”).

2. CO MOŻNA POPRAWIĆ?

Tytuły aktów prawnych i innych opublikowanych dokumentów zasadniczo należy

przywoływać zgodnie z ich brzmieniem w Dzienniku Urzędowym. Ta sama zasada

dotyczy cytatów (zob. część III rozdział 4 Cytaty i bibliografia). Od tej zasady jest jednak

kilka wyjątków.

W tytułach i cytatach poprawia się błędnie zastosowane wielkie lub małe litery,

zgodnie z aktualnie obowiązującymi zasadami.

Np. przywołując opublikowany tytuł: rozporządzenie (WE) nr 1987/2006 Parlamentu


Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie utworzenia, funkcjonowania

i użytkowania Systemu Informacyjnego Schengen drugiej generacji (SIS II), możemy

poprawić pisownię nazwy systemu na: (…) systemu informacyjnego Schengen drugiej

generacji.

Dotyczy to także powszechnej w starszych tłumaczeniach błędnej pisowni „Państwa

Członkowskie” z wielkich liter.

Dozwolone jest także poprawianie w tłumaczeniu błędnego użycia „WE” zamiast

„UE” (bądź odwrotnie).

Np. w tytule Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 923/2012 z dnia 26 września

2012 r. ustanawiające wspólne zasady w odniesieniu do przepisów lotniczych i

operacyjnych dotyczących służb i procedur żeglugi powietrznej oraz zmieniające

rozporządzenie wykonawcze (WE) nr 1035/2011 (…) występuje błąd w numerze aktu

zmienianego: (WE) nr 1035/2011 zamiast (UE) nr 1035/2011. Przytaczając tytuł

rozporządzenia 923/2012, można taki błąd poprawić.

Analogicznie, w tytułach aktów prawnych możemy usunąć niepotrzebnie

wstawiony „nr” przed numerem zaczynającym się od roku:

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2014/41/UE z dnia 3 kwietnia

2014 r. w sprawie europejskiego nakazu dochodzeniowego w sprawach karnych.

Nie poprawiamy jednak tytułu, jeżeli błąd dotyczy szyku wyrażenia „Parlamentu

Europejskiego i Rady”.

Poprawiać można też jednoznaczne błędy gramatyczne w tytułach aktów albo w

treści aktu.

Np. w dyrektywie 2012/27/UE w art. 7 ust. 3 nie zostało odmienione słowo „czerwiec” i

zdanie brzmi „Państwa członkowskie stosujące ust. 2 powiadamiają o tym Komisję do

dnia 5 czerwiec 2014 r.”. Taki błąd należy poprawić, cytując to zdanie.

Zob. też Wspólny przewodnik praktyczny, pkt 6

3. CZEGO NIE NALEŻY TŁUMACZYĆ?

Nie należy tłumaczyć:

klauzuli tajności umieszczonych w języku angielskim lub francuskim na początku

dokumentu, np. „limited”, „restricted”, „confidential”,

wskazówek edycyjnych i innych wyrażeń przeznaczonych do usunięcia z tekstu

przed publikacją, np. „conforms with DGT norm”, chyba że uwagi tego typu

skierowane są do faktycznego odbiorcy tekstu; w razie wątpliwości należy

skonsultować się z zamawiającym/autorem tekstu,

https://eur-lex.europa.eu/content/techleg/KB0213228PLN.pdf


adnotacji typu „To be translated into Polish” oraz „The Polish version will follow”,

które nie mają sensu w tekście przetłumaczonym już na polski. Adnotacje te po

prostu usuwamy.

Uwaga!

Uwagi kierowane do Urzędu Publikacji typu: [18 months from the date of entry

into force], [the last day of the 12th month after the date of entry into force of this

directive + 1 day] albo [to the Publications Office: please fill in the date which

would be the one 3 months following entry into force of this Regulation…] MUSZĄ

zostać przetłumaczone w aktach delegowanych oraz we wnioskach Komisji, a także

w przypadkach, kiedy dany dokument przed publikacją w Dzienniku Urzędowym

będzie udostępniany zainteresowanym stronom do wglądu. Także niektóre inne

wydawałoby się redakcyjne uwagi typu [recast Electricity Directive as proposed by

COM(2016) 864/2] mogą wymagać tłumaczenia. Ponieważ nie można przewidzieć

wszystkich sytuacji tego typu, zaleca się tłumaczenie takich uwag i wytycznych we

wszystkich rodzajach tekstów.

4. DEFINICJE W AKTACH PRAWNYCH

Definicje wprowadza się słowem „oznacza” lub „oznaczają”:

‘‘Customs office’’ means any office at which all or

some of the formalities laid down by customs rules

may be completed.

„Urząd celny” oznacza każdy urząd, w którym

mogą zostać dokonane, w całości lub w części,

formalności przewidziane przepisami celnymi.

‘‘Customs authorities’’ means the authorities

responsible inter alia for applying customs rules.

„Organy celne” oznaczają organy uprawnione

między innymi do stosowania przepisów prawa

celnego.

W definicjach nie ma potrzeby tłumaczenia „any” jako „każdy”, „jakikolwiek” itp. Wyraz

ten można pominąć:

‘economic operator’ means any natural or legal

person (…)

„wykonawca” oznacza osobę fizyczną lub prawną

(…)

Terminy definiowane w tekście oryginalnym często podawane są w porządku

alfabetycznym. Nie należy jednak zmieniać kolejności tych terminów, aby dostosować je

do porządku alfabetycznego w języku polskim, chyba że takie było wyraźne zalecenie

dyrekcji zamawiającej.

5. TŁUMACZENIE CZASOWNIKA SHALL

Angielski czasownik modalny „shall” występujący w części normatywnej aktów


prawnych (w artykułach) wyraża zobowiązanie, ustanawia normę postępowania.

W języku francuskim i niemieckim zasadniczo używa się w takich przypadkach trybu

oznajmującego czasu teraźniejszego. Również w języku polskim zasadniczo stosuje się

czas teraźniejszy (tzw. forma pozornie opisowa):

The Commission shall, in consultation with the on-

site team, assess the adequacy of the action plan

and present its assessment to the Council.

Komisja po zasięgnięciu opinii zespołu

prowadzącego kontrolę na miejscu ocenia

adekwatność planu działania oraz przedstawia

swoją ocenę Radzie.

Jeżeli w tekście oryginału słowo „shall” wyraża zobowiązanie do jednorazowego

wykonania danej czynności w przyszłości, z podaniem konkretnej daty jej wykonania,

dopuszczalne jest użycie w tekście polskim czasu przyszłego.

In case Denmark would consider an extension of

the derogating measure beyond 2020, a report

including a review of the measure shall be

submitted to the Commission together with the

extension request and this no later than 31 March

2020.

W przypadku gdyby Dania uznała, że konieczne jest

przedłużenie obowiązywania odstępstwa na okres

po 2020 r., przedstawi Komisji sprawozdanie

zawierające przegląd środka wraz z wnioskiem o

przedłużenie odstępstwa najpóźniej do dnia 31

marca 2020 r.

Zobowiązanie wyrażane czasownikiem „shall” można także wyrazić eksplicytnie przy

użyciu takich czasowników jak „musi”, „nie może”, „ma obowiązek”, „nakazane jest”,

„zakazane jest” itp. (tzw. postać powinnościowa). Jest to konieczne w przypadkach, gdy

istnieje ryzyko, że wypowiedź z użyciem czasownika w trybie oznajmującym czasu

teraźniejszego może być uznana za wypowiedź o charakterze czysto oznajmującym:

The Authority shall develop a common approach to

the identification and measurement of systemic

importance, including quantitative and qualitative

indicators as appropriate. These indicators shall be

a critical element in the determination of

appropriate supervisory actions.

EBA opracowuje wspólne podejście do identyfikacji

i mierzenia znaczenia systemowego, w tym –

w stosownych przypadkach – wskaźników

ilościowych i jakościowych. Wskaźniki te muszą

mieć kluczowe znaczenie przy określaniu

odpowiednich działań nadzorczych.

Tłumaczenie „wskaźniki te mają kluczowe znaczenie” mogłoby być odczytane jako

komentarz, a nie jako zobowiązanie do ich stosowania.

Member States shall endeavour to ensure that

beneficiaries of international protection … have

access to appropriate schemes for the assessment,

validation and accreditation of their prior learning.

Any such measures shall respect Articles 2(2)

and 3(3) of Directive 2005/36/EC ...

Państwa członkowskie dążą do zapewnienia

beneficjentom ochrony międzynarodowej …

dostępu do odpowiednich systemów oceny,

nostryfikowania i zaliczania ich wcześniejszego

kształcenia. Wszystkie takie środki muszą być

zgodne z art. 2 ust. 2 i art. 3 ust. 3 dyrektywy

2005/36/WE …

Tłumaczenie „wszystkie takie środki są zgodne z art. 2” mogłoby być odczytane jako

stwierdzenie ich zgodności („uważa się je za zgodne”). Chodzi natomiast o to, że środki


takie muszą być zaprojektowane z poszanowaniem przywołanych przepisów.

Measures adopted pursuant to this Article shall not

interfere with Member States' competences in

deciding on the implementation of health

technology assessment conclusions.

Środki przyjęte zgodnie z niniejszym artykułem nie

mogą kolidować z kompetencjami państw

członkowskich w zakresie decydowania

o wprowadzaniu w życie wniosków z oceny

technologii medycznych.

Tłumaczenie „nie kolidują” oznaczałoby, że „uważa się je za niekolidujące” (przykład

z przeczeniem, analogiczny do przykładu 2).

From 1 January 2013, ventilation fans shall not

have a lower target energy efficiency than as

defined in Annex I.

Od dnia 1 stycznia 2013 r. wentylatory

przeznaczone do systemów wentylacji nie mogą

mieć docelowej sprawności energetycznej

o wartości niższej niż określona w załączniku I.

Tłumaczenie „nie mają” nie zostałoby odebrane jako zakaz.

Czasownik „shall” może wystąpić w tekście także w innym miejscu niż część

normatywna, np. w motywach. Mimo to tłumaczenie przy użyciu czasu teraźniejszego

trybu oznajmującego nadal będzie poprawne, ponieważ to kontekst decyduje o

odczytaniu tego wyrażenia nie jako nałożenia zobowiązania, ale raczej jako opisu

istniejącego zobowiązanie, nałożonego innym środkiem:

(60) Without prejudice to the competences of the

Bank of Slovenia as banking supervisor of NLB, the

dividend disbursement shall be suspended if it

would endanger the solvency position of the bank

in the following years.

(60) Nie naruszając kompetencji Banku Słowenii

jako organu nadzoru bankowego NLB, wypłatę

dywidend zawiesza się, jeżeli zagraża ona

wypłacalności banku w kolejnych latach.

9. SFORMUŁOWANIA IDIOMATYCZNE I PRZENOŚNE

W języku angielskim dużo częściej niż w polskim spotyka się wyrażenia idiomatyczne

i przenośne. Dosłowny przekład w takich przypadkach prowadzi najczęściej do błędów

stylistycznych, czasami także do niezamierzonego efektu humorystycznego, dlatego

tłumacząc, należy najpierw ustalić sens danego idiomu czy danej metafory, a następnie

znaleźć odpowiedni sposób wyrażenia tego sensu po polsku.:

Lepiej:

In conclusion, the Consultation

process has opened a treasure

chest of ideas and a desire to

participate in a project

understood by most to be long-

term, and based on learning and

Podsumowując, proces

konsultacji otworzył skrzynię

skarbów pełną pomysłów i chęci

udziału w projekcie rozumianym

jako długoterminowy, ciągły

i wielokrotnie ulepszany rozwój

Podsumowując, proces

konsultacji stał się źródłem wielu

różnorodnych pomysłów

i zachęcił uczestników do udziału

w projekcie, który wielu z nich

postrzega jako przedsięwzięcie


constant iterative development. oparty na uczeniu się. długoterminowe, oparte na

uczeniu się i stałym rozwoju.

10. WYRAŻENIA W JĘZYKU OBCYM W POLSKIM TEKŚCIE

Jeżeli w polskim tekście chcemy zostawić do celów informacyjnych w nawiasie

wyrażenie w języku obcym, należy zrobić to, podając w skrócie język oryginału (np.

ang./fr./hiszp./łac./niem./wł.) oraz stosując kursywę na tekście w języku obcym:

technologie ICT (ang. information and communication technologies).

Kursywy nie stosujemy, jeżeli podajemy nazwę własną w języku obcym:

Instrument Wspierania Systemu Rządów (ang. Governance Facility).

Uwaga!

Jeżeli tekst do tłumaczenia jest częścią większej całości (np. strona większej witryny

internetowej), przed podjęciem decyzji warto sprawdzić, jak zaimek ten był

dotychczas tłumaczony.

11. STRONA BIERNA

W polszczyźnie dużo rzadziej niż w języku angielskim stosuje się stronę bierną, dlatego

lepiej skorzystać z innych konstrukcji bezosobowych, a jeśli wyjściowe zdanie w stronie

biernej zawiera informacje zarówno o czynności, jak i o jej wykonawcy, najlepiej

zastosować stronę czynną. Oto przykłady:

Lepiej:

Assistance to recover duties,

taxes or fines is not covered by

this Protocol.

Pomoc w zakresie odzyskiwania

ceł, podatków lub grzywien nie

jest objęta niniejszym

Protokołem.

Niniejszy protokół nie obejmuje

pomocy w zakresie odzyskiwania

ceł, podatków lub grzywien.

The European Parliament shall

be informed by the Commission

of committee proceedings on

a regular basis.

Parlament Europejski jest

regularnie informowany przez

Komisję o pracach komitetu.

Komisja regularnie informuje

Parlament Europejski o pracach

komitetu.

The European Monitoring Centre

for Drugs and Drug Addiction

was established in 1993 as one of

the EU’s decentralised agencies.

Europejskie Centrum

Monitorowania Narkotyków i

Narkomanii zostało utworzone w

1993 r. jako jedna ze

zdecentralizowanych agencji UE.

Europejskie Centrum

Monitorowania Narkotyków i

Narkomanii utworzono w 1993 r.

jako jedną ze

zdecentralizowanych agencji UE.

The previous evaluation was Poprzednia ocena została Poprzednią ocenę


carried out in 2011. przeprowadzona w 2011 r. przeprowadzono w 2011 r.

12. LICZBA POJEDYNCZA I MNOGA

W języku polskim niektóre rzeczowniki nie posiadają liczby mnogiej: należy do nich np.

„polityka”. W angielskich tekstach rzeczowniki te występują często w liczbie mnogiej,

tak jak w poniższych przykładach – można je przełożyć, używając liczby pojedynczej:

Lepiej:

This Directive does not affect

Member States' prophylactic

vaccination policies.

Niniejsza dyrektywa nie narusza

polityk państw członkowskich

z zakresu szczepień

profilaktycznych.

Niniejsza dyrektywa nie wpływa

na politykę w dziedzinie

szczepień profilaktycznych

realizowaną przez poszczególne

państwa członkowskie.

compatible with other

Community policies

zgodne z innymi politykami

Wspólnoty

zgodne z polityką Wspólnoty

w innych dziedzinach

Użycie liczby mnogiej nie jest jednak błędem, zwłaszcza jeżeli mowa jest o różnych

politykach prowadzonych przez państwa członkowskie, np.:

Porównanie polityk gospodarczych państw strefy euro

Odwrotnym przykładem jest słowo „informacja”, którego angielski odpowiednik nie ma

liczby mnogiej. Zwykle jednak prawidłowym odpowiednikiem „information” jest słowo

„informacje” w liczbie mnogiej, tak jak w poniższym przykładzie:

Lepiej:

The employer shall ensure that

information on emergency

arrangements involving

hazardous chemical agents is

available. The relevant internal

and external accident and

emergency services shall have

access to this information.

Pracodawca zapewnia

dostępność informacji dotyczącej

ustaleń o stanie zagrożenia

związanym z niebezpiecznymi

środkami chemicznymi.

Stosowne wewnętrzne

i zewnętrzne służby ochronne

mają dostęp do tej informacji.

Pracodawca zapewnia

dostępność informacji

dotyczących ustaleń o stanie

zagrożenia związanym

z niebezpiecznymi środkami

chemicznymi. Informacje te

udostępnia się właściwym

wewnętrznym i zewnętrznym

służbom ochronnym.

Warto również zwrócić uwagę na tłumaczenia rzeczowników, których ewentualną liczbę

mnogą oznacza się po angielsku przez dodanie nawiasu, np. „Member State(s)”.

W tłumaczeniu na język polski jest to o tyle kłopotliwe, że uzgodnienia liczby wymagają

również inne części zdania (przymiotniki i czasowniki).

Urząd Publikacji w swoim przewodniku proponuje różne rozwiązania tej kwestii

(http://publications.europa.eu/code/pl/pl-4100600.htm), zwracając uwagę, że forma



z lub może być najlepszą opcją.

Czyli zamiast:

W przypadku stwierdzenia, że cel(-e) w zakresie skuteczności działania, zawarty(-e) w planie

skuteczności działania, jest/są niezgodne z ogólnounijnymi celami i nie wnosi(-szą) odpowiedniego

wkładu w ich realizację, ...

lepiej by było napisać:

W przypadku stwierdzenia, że cel lub cele w zakresie skuteczności działania, zawarte w planie

skuteczności działania, są niezgodne z ogólnounijnymi celami i nie wnoszą odpowiedniego wkładu

w ich realizację, ...

W niektórych przypadkach można się również zastanowić nad użyciem wyłącznie liczby

mnogiej. Przykładowo w nagłówku tabeli: forma państwo(-a) pochodzenia jest

prawdopodobnie funkcjonalnie równoznaczna z państwa pochodzenia – sama forma

mnoga nie przesądza o tym, że w danej rubryce należy podać więcej niż jedną nazwę

państwa.

Jeżeli stosujemy połączenie liczby pojedynczej i mnogiej, końcówkę w nawiasie zawsze

zapisujemy z dywizem: jakiego(-ich), akt(-y) (nie: *akt(y)). Należy zwrócić uwagę na

formę końcówki: nie: *w którym(-ch), ale: w którym(-ych).

Zawsze na pierwszym miejscu stawiamy wyraz w liczbie pojedynczej, a po nim wyraz

w liczbie mnogiej: „Na wniosek kraju(-ów)”.

Zasada ta obowiązuje również wtedy, kiedy forma liczby mnogiej jest formą krótszą niż

forma liczby pojedynczej. W takim wypadku zapisujemy w nawiasie cały wyraz w liczbie

mnogiej, a nawias oddzielamy od słowa w liczbie pojedynczej spacją:

z podaniem nazwy (nazw) (nie: *z podaniem nazw(-y))

dotyczy państwa (państw) (nie: *dotyczy państw(-a))

13. ZGODNOŚĆ PRZYPADKU W ZWIĄZKACH RZĄDU

W tłumaczonych dokumentach dość często spotyka się wyliczenia podobne do

przytoczonego poniżej:

the safekeeping and management of shares, interests in companies and associations, debentures and

other securities or negotiable instruments

Przy tłumaczeniu takich wyrażeń łatwo o błąd gramatyczny, ponieważ w języku polskim

w związkach rządu wyraz poboczny musi występować w przypadku narzuconym przez

wyraz centralny, nie można zatem powiedzieć „przechowywanie i zarządzanie akcjami”.

W związku z tym tłumaczenie często musi wiązać się z większą ingerencją w konstrukcję

zdania:

Lepiej:


the safekeeping and

management of shares, interests

in companies and associations,

debentures and other securities

or negotiable instruments

*przechowywanie i zarządzanie

akcjami, udziałami w spółkach

i stowarzyszeniach,

zobowiązaniami i innymi

papierami wartościowymi

przechowywanie akcji, udziałów

w spółkach i stowarzyszeniach,

zobowiązań i innych papierów

wartościowych oraz zarządzanie

nimi

14. NOMINALIZACJA

Konstrukcje zawierające zbyt wiele rzeczowników odczasownikowych sprawiają, że

tekst brzmi nazbyt urzędowo, i utrudniają zrozumienie treści. Pomimo że tendencja do

nominalizacji jest obecnie powszechna w języku urzędowym, zazwyczaj lepiej zastąpić

konstrukcje rzeczownikowe zdaniami podrzędnymi. Mimo że są one dłuższe, sprawiają,

że przekaz staje się bardziej czytelny i dynamiczny.

Lepiej:

To register in the system it is

necessary to fill in the form.

W celu zarejestrowania się

w systemie konieczne jest

wypełnienie formularza.

Aby zarejestrować się

w systemie, należy wypełnić

formularz.

15. NASTĘPSTWO CZASÓW

W języku angielskim obowiązuje zasada następstwa czasów, zgodnie z którą

w wyrażeniach takich jak przytoczone poniżej, czasownik w zdaniu podrzędnym musi

zgadzać się pod względem czasu gramatycznego z czasownikiem w zdaniu nadrzędnym.

W języku polskim zasada ta nie ma zastosowania. Przytoczone poniżej oryginalne

tłumaczenie jest może poprawne stylistycznie, ale ma inny sens niż zdanie oryginalne:

dla polskiego odbiorcy znaczy ono, że Rada była gotowa zakończyć izolację Turków na

wcześniejszym etapie, ale w chwili wypowiadania oświadczenia mogła już mieć inne

zdanie.

Lepiej:

The Council stated that it was

determined to end the isolation

of the Turkish Cypriot

community.

Rada oświadczyła, że była

zdecydowana zakończyć izolację

społeczności Turków

cypryjskich.

Rada oświadczyła, że jest

zdecydowana zakończyć izolację

społeczności Turków

cypryjskich.

16. WYKONAWCA CZYNNOŚCI

Język angielski dopuszcza konstrukcje w rodzaju „this communication proposes that”

czy „the proposal aims to”, których dosłowne tłumaczenie na język polski prowadzi do

błędów stylistycznych – w polszczyźnie bowiem komunikat, wniosek czy poprawka nie

mogą być wykonawcami czynności:


Lepiej:

The above-mentioned

Communication proposes that

the Institutions should actively

explore how best to remove

obsolete and potentially

misleading information from the

acquis.

Cytowany powyżej komunikat

proponuje, aby instytucje

aktywnie poszukiwały

najlepszego sposobu usunięcia

z dorobku prawnego

zdezaktualizowanych

i nieprawdziwych informacji.

W cytowanym powyżej

komunikacie proponuje się, aby

instytucje aktywnie poszukiwały

najlepszego sposobu usunięcia

z dorobku prawnego

zdezaktualizowanych

i nieprawdziwych informacji.

The amended proposal aims to

adapt the original proposal.

Zmieniony wniosek dąży do

dostosowania wniosku

początkowego.

Celem zmienionego wniosku jest

dostosowanie wniosku

początkowego.

Uwaga!

Nie ma natomiast przeszkód, by stosować przyjęte w polskim języku prawnym

określenia: „ustawa/ przepis/ rozporządzenie itp. określa/ stanowi/ przewiduje…”.

17. PODMIOT ZŁOŻONY A FORMA ORZECZENIA

Zasadniczo w przypadku podmiotu złożonego (szeregowego) zawsze dopuszczalne –

i zalecane – jest użycie orzeczenia w liczbie mnogiej. Szczegółowe przypadki omówiono

poniżej.

Forma orzeczenia przy podmiocie szeregowym połączonym spójnikami łącznymi

(i, oraz itp.)

zgodnie z ogólną zasadą orzeczenie przyjmuje liczbę mnogą:

Rada i Komisja podejmują decyzję….

Jest to jedyne poprawne rozwiązanie, kiedy podmioty mają różny rodzaj gramatyczny, i

to niezależnie od tego, czy podmiot występuje przed orzeczeniem, czy po nim:

W negocjacjach brały udział Komisja i Parlament.

Komisja i Parlament brały udział w negocjacjach.

orzeczenie w liczbie pojedynczej jest dopuszczalne, jeśli wszystkie części

podmiotu są rzeczownikami abstrakcyjnymi o tym samym rodzaju

gramatycznym:

Ocena i weryfikacja kryteriów zostanie przeprowadzona we wskazanym wcześniej terminie.

Należy jednak rozważyć, czy zastosowanie liczby pojedynczej nie zmieni znaczenia (w

przypadku drugiego z powyższych przykładów można zadać sobie pytanie, czy mamy do


czynienia z jedną czynnością „ocena i weryfikacja”, czy z dwiema różnymi czynnościami:

„ocena” i „weryfikacja”);

orzeczenie w liczbie pojedynczej jest dopuszczalne również wtedy, gdy stoi przed

podmiotem, a jego składniki mają ten sam rodzaj gramatyczny:

Zgodę wydała Komisja i Rada.

Forma orzeczenia przy podmiocie szeregowym połączonym spójnikami

rozłącznymi (albo, lub, ani itp.)

orzeczenie w liczbie pojedynczej lub mnogiej (przy czym częściej używa się

w tym wypadku liczby pojedynczej), gdy składniki podmiotu mają ten sam rodzaj

gramatyczny:

Rada albo Komisja podejmie decyzję. = Rada albo Komisja podejmą decyzję.

Ani Parlament, ani Komitet Regionów nie wyraził sprzeciwu. = Ani Parlament, ani Komitet Regionów

nie wyraziły sprzeciwu.

Decyzję podejmie Komisja lub Rada. = Decyzję podejmą Komisja lub Rada.

jeżeli każdy ze składników podmiotu ma inny rodzaj, to orzeczenie powinno być

w liczbie mnogiej:

Parlament lub Komisja podejmą decyzję […].

Ani rzecznik praw obywatelskich, ani opozycja parlamentarna nie wystąpili przeciwko tej decyzji

[nie: *nie wystąpił, nie: *nie wystąpiła]

Językoznawcy nie są zgodni, jaką formę powinno przyjąć orzeczenie stojące przed

podmiotem, jeśli składniki podmiotu mają różny rodzaj gramatyczny. Rozwiązaniem

może być przeniesienie orzeczenia za podmiot i użycie liczby mnogiej.

Ustalanie rodzaju orzeczenia przy podmiocie szeregowym

jeśli choć jeden ze składników podmiotu oznacza osobę płci męskiej, to używa się

rodzaju męskoosobowego:

Przewodniczący Parlamentu i prezes Trybunału wydali oświadczenie

Szef, jego dwie zastępczynie i asystentka wzięli udział w naradzie

W pozostałych przypadkach używa się rodzaju niemęskoosobowego:

Komisja i Parlament postanowiły…

Komisja i Rada podjęły decyzję…

Komitety i komisje podjęły współpracę…

18. ŻEŃSKIE FORMY NAZW FUNKCJI I URZĘDÓW

Nazwy funkcji i sprawowanych urzędów mają formy męskie, jeżeli obok nich występuje

nazwisko męskie, lub żeńskie, jeżeli obok nich występuje nazwisko żeńskie. Odmienia


się wówczas elementy przymiotnikowe nazwy stanowiska:

Przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen

Wiceprzewodnicząca Komisji Kristalina Georgiewa

Wysoka Przedstawiciel Federica Mogherini

Dyrektor Generalna Nadia Calviño

Zastępca Dyrektora Generalnego Maive Rute (dyrektor to mężczyzna, ale jego zastępca to kobieta)

Zastępca Dyrektor Generalnej Marjeta Jager (i dyrektor, i jego zastępca to kobiety)

Rzeczniczka Komisji Europejskiej Mina Andreewa

posłanka do Parlamentu Europejskiego, sprawozdawczyni w kwestii nowych zasad przyznawania

azylu w Unii Europejskiej Cecilia Wikström

Nazwy urzędów, które nie mają jeszcze w pełni przyjętej formy żeńskiej (kierownik,

dyrektor), zachowujemy w formie męskiej także wtedy, gdy odnoszą się do kobiet:

Elisabeth Kotthaus, Kierownik Działu

Kierownik Działu „Równouprawnienie kobiet i mężczyzn” Elisabeth Kotthaus powiedziała…

Wyjątkiem mogą być teksty mniej formalne, np. strony internetowe, gdzie można sobie

pozwolić na większą swobodę:

(…) głos zabierze Patricia van de Peer, kierowniczka działu ds. wsparcia azylowego w Europejskim

Urzędzie Wsparcia w dziedzinie Azylu.

Uwaga!

„The President” w podpisach aktów prawnych Komisji tłumaczymy jako

„Przewodnicząca” – ponieważ obecnie to kobieta jest przewodniczącą Komisji.

Jednak „The President” w podpisach aktów prawnych Rady tłumaczymy jako

„Przewodniczący”. Przewodniczący Rady nie jest funkcją stałą. Radzie

przewodniczy, zależnie od konfiguracji, odpowiedni minister państwa

sprawującego prezydencję (np. podczas prezydencji estońskiej radzie ds.

środowiska przewodniczy estoński minister ds. środowiska). Dlatego bezpieczniej

jest zachować formę męską.

19. LOGIKA SPÓJNIKÓW

16.1. Różnica między „lub” i „albo”

W języku polskim spójnik „lub” oznacza alternatywę łączną, zaś spójnik „albo” –

alternatywę rozłączną. Zatem zdanie:

Rolnicy mogą uprawiać len lub konopie.

oznacza, że rolnicy mogą uprawiać len, konopie, albo obie te rośliny jednocześnie,

natomiast zdanie:


Rolnicy mogą uprawiać len albo konopie.

znaczy, że uprawiając len, nie można uprawiać konopi, i odwrotnie.

W związku z tym właściwym odpowiednikiem wyrażenia „and/or” w polszczyźnie jest

samo „lub”. Nie ma potrzeby stosowania „i/lub”.

Z kolei tłumacząc wyrażenie „either…or…” stosujemy oczywiście „albo…albo…”;

pierwsze „albo” można opuścić.

Równocześnie należy pamiętać o tym, że tradycyjny podział na alternatywę rozłączną

i łączną często nie jest już przestrzegany, nawet przez polskiego ustawodawcę, a oba

przyimki stosowane są zamiennie na podobieństwo pary „i” i „oraz”, głównie dla potrzeb

stylistycznych.

16.2. „Lub” i „ani” w wyrażeniach z przeczeniem

Kiedy „or” lub „and/or” występują po przeczeniu, tak jak w cytowanym tutaj fragmencie,

prawidłowym polskim odpowiednikiem tych spójników jest zazwyczaj „ani”:

Biocidal products shall not be made available on

the market or used unless authorised in accordance

with this Regulation.

Produktów biobójczych nie można udostępniać na

rynku ani stosować, jeśli nie uzyskały pozwolenia

zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.

16.3. Miejsce spójników „bowiem” i „zaś”

Są to spójniki wyłącznie międzyzdaniowe, używane zwykle po pierwszym lub po

następnych wyrazach przyłączanego zdania składowego:

Unowocześnienie regulacji mogłoby również zachęcić do świadczenia usług w innych państwach

członkowskich, stworzyłoby bowiem nowe możliwości rynkowe dla unijnych przedsiębiorstw [...].

(nie: *Unowocześnienie regulacji mogłoby zachęcić do świadczenia usług w innych państwach

członkowskich, bowiem stworzyłoby nowe możliwości rynkowe dla unijnych przedsiębiorstw [...].)

Należy wprowadzić wymóg ustanowienia bezpiecznych procedur, produkty zaś należy stosować

przy użyciu odpowiednich środków ochrony indywidualnej [...]. (nie: *Należy wprowadzić wymóg

ustanowienia bezpiecznych procedur, zaś produkty należy stosować przy użyciu odpowiednich

środków ochrony indywidualnej [...].)

16.4. Spójnik zatem

Spójnik „zatem” oznacza tyle co „więc” i wprowadza zdanie podrzędne wynikowe. Nie

można go łączyć z takimi spójnikami, jak „i”, „oraz” itp.

Warunek ten spełniono dnia 20 sierpnia 2012 r., konwencja weszła zatem w życie dnia 20 sierpnia

2013 r. (nie: *Warunek ten spełniono dnia 20 sierpnia 2012 r. i konwencja weszła zatem w życie dnia

20 sierpnia 2013 r.)

Jednocześnie należy zauważyć, że konstrukcja „a zatem” jest poprawna:


Komitet zidentyfikował pewną liczbę substancji, które mogą powodować reakcje alergiczne, a zatem

konieczne będzie ograniczenie ich stosowania.

20. PRZYIMEK „FOR” A WYRAŻANIE CELU

Angielski przyimek „for” często wyraża cel. W języku polskim wyrażenie „dla” +

rzeczownik (często odczasownikowy) również może oznaczać cel, ale w słownikach

podkreśla się, że takie konstrukcje mają charakter bardzo oficjalny i są

charakterystyczne dla tekstów prawnych. Dlatego w zależności od kontekstu warto

czasami użyć innego wyrażenia:

Lepiej:

For more efficient

communication with the citizens,

it is necessary to rethink the

concept of public consultations.

Dla skuteczniejszej komunikacji

z obywatelami należy ponownie

zastanowić się nad koncepcją

konsultacji społecznych

Do skutecznej komunikacji

niezbędne jest ponowne

rozważenie koncepcji konsultacji

społecznych.

Since that time many measures

have been taken at European

level that allow for better

management of migration flows

and less irregular migration.

Od tego czasu wprowadzono

wiele środków na szczeblu

europejskim dla lepszego

zarządzania przepływami

migracyjnymi i zmniejszenia

liczby przypadków migracji

nieuregulowanej.

Od tego czasu wprowadzono

wiele środków na szczeblu

europejskim, które ułatwiają

lepsze zarządzanie przepływami

migracyjnymi i zmniejszają

liczbę przypadków migracji

nieuregulowanej.

21. NA RZECZ, W ZAKRESIE, W CELU, W RAMACH

Użycie wyrażeń „na rzecz”, „w zakresie”, „w celu”, „w ramach” itp. często jest

podyktowane składnią języka oryginału i innymi zasadami nominalizacji. Może być to

jedyny sposób przełożenia angielskich przyimków on, for, in, to. Warto jednak pamiętać

o innych, prostszych rozwiązaniach; często bez żadnej szkody dla poprawności

i zrozumiałości można w ogóle zrezygnować z takich wyrażeń, jak w poniższych

przykładach:

Lepiej:

standards on measurements normy w zakresie pomiarów normy pomiarowe

safety requirements wymagania w zakresie

bezpieczeństwa

wymogi bezpieczeństwa

measures to mitigate the risk środki na rzecz ograniczenia

ryzyka

środki ograniczające ryzyko

measures necessary to prevent środki niezbędne w celu niezbędne środki zapobiegania


accidents zapobiegania wypadkom wypadkom

demonstration for peace in Syria demonstracja na rzecz pokoju

w Syrii

demonstracja poparcia dla

pokoju w Syrii

Services for people with

disabilities

usługi na rzecz

niepełnosprawnych

usługi dla niepełnosprawnych

stand up for the idea of

cooperation

opowiedzieć się na rzecz idei

współpracy

opowiedzieć się za współpracą

22. TŁUMACZENIE ZAIMKÓW

16.1. Zaimek „you”

Tłumaczenie zaimka „you” zależy w pierwszej kolejności od rodzaju tekstu:

ankiety/kwestionariusze udostępniane publicznie, kierowane do obywateli,

przedsiębiorców albo do konkretnego adresata (np. organów krajowych) ‒

„Państwo”:

Check if your organisation is on the transparency

register.

Proszę sprawdzić, czy Państwa organizacja jest

zarejestrowana w rejestrze służącym

przejrzystości.

You can choose whether you would like your

details to be made public or to remain anonymous.

Mogą Państwo podać swoje dane do wiadomości

publicznej albo zachować anonimowość.

How often do you use IMS? Jak często korzystają Państwo z IMS?

W niektórych przypadkach lepiej jest użyć formy „Pan/Pani”:

Are you a medical professional or health-related

researcher?

Czy jest Pan/Pani lekarzem lub naukowcem

prowadzącym badania w obszarze zdrowia?

formularze wypełniane przez konkretną osobę w swoim imieniu ‒ „Pan/Pani” lub

bezosobowo:

What is your age? Proszę podać swój wiek.

What nationality do you have (you can select

multiple entries)?

Proszę podać swoje obywatelstwo (można wybrać

więcej niż jedną odpowiedź).

Did you participate in the Erasmus or Erasmus+ Czy uczestniczył/-a Pan/Pani w programie


student exchange programme? wymiany nauczycieli?

pisma kierowane do osób fizycznych/przedsiębiorców ‒ „Pan/Pani”:

e-maile kierowane do organów krajowych, również te generowane

automatycznie ‒ „Państwo”:

You received this email because you have

authorised the European Commission to send you

information by e-mail when you put a question to

the EU’s Europe Direct Contact Centre and checked

the appropriate box at our form.

Otrzymują Państwo ten e-mail, ponieważ

upoważnili Państwo Komisję Europejską do

przesyłania informacji pocztą elektroniczną,

zadając pytanie w centrum informacyjnym Europe

Direct i zaznaczając odpowiednie pole w naszym

formularzu.

e-maile kierowane do młodzieży, również te generowane automatycznie ‒ „Ty” (z

dużej litery) albo ewentualnie 2. osoba liczby mnogiej (preferowana jest jednak

forma „Ty”):

We hope that you like the effort of these new

filmmakers. If so, please spread the word, share

their film and showcase their talent!

Mamy nadzieję, że spodobają Ci się filmy młodych

reżyserów. Jeśli tak, udostępnij je i promuj

utalentowanych filmowców!

Have you ever heard the phrase ‘United in

diversity’?

Czy słyszeliście kiedyś wyrażenie „Zjednoczeni w

różnorodności”?

strony internetowe Komisji (web content), zwłaszcza, jeżeli po angielsku jest

używany tryb rozkazujący) ‒ „Ty” lub bezosobowo:

You can write us to the following email address Aby utworzyć własną bazę przemówień, napisz do

nas na adres:

Listen to professional EU interpreters talk about

their experience in this profession.

Posłuchaj zawodowych tłumaczy konferencyjnych

pracujących dla UE, którzy opowiadają o swoich

doświadczeniach w tym zawodzie.

if you want to teach your pupils about what the EU

does, how it all started and how it works, or if you

want to discuss EU policies in more detail, you'll

find plenty of inspiration here.

Materiały z tej strony można wykorzystać na lekcji

na temat UE, jej historii i aktualnych działań. Mogą

też być dobrym punktem wyjścia do dyskusji na

temat unijnej polityki w różnych dziedzinach.

ulotki, broszury: bezosobowo albo „Ty”, zależnie od odbiorcy, skrótowości itp.

How you can enforce your rights Jak dochodzić swoich praw

If you believe that you have been discriminated

against, you can bring your case to national

Każdy, kto uważa, że jest dyskryminowany, może


authorities and to national courts. wnieść sprawę do organów i sądów krajowych.

Whether you are chairing or participating in a

multilingual meeting, it is useful to think about

how your message gets across through

interpretation.

Jeżeli przewodniczysz spotkaniu wielojęzycznemu

lub zabierasz na nim głos, zastanów się nad tym,

jak Twój przekaz trafia do odbiorców przez

tłumaczenie ustne.

dostępne online oświadczenia o ochronie danych, o ochronie prywatności, o

polityce cookie, a także regulaminy konkursu itp. ‒ „użytkownik/uczestnik” itp.

lub bezosobowo (należy unikać form „Pan/Pani”):

You can delete or block these cookies, but if you do

that, some features of this site may not work as

intended.

Pliki cookie można usunąć albo zablokować, ale w

takim wypadku niektóre elementy strony mogą nie

działać prawidłowo.

These are stored when you log in to the

Publications Office sites, using our authentication

service (EU Login).When you do this, you accept

the associated privacy policy.

Są one przechowywane po zalogowaniu się

użytkownika na stronę Urzędu Publikacji przez

serwis uwierzytelniający (EU Login). W takiej

sytuacji użytkownik wyraża zgodę na odpowiednie

oświadczenie o ochronie prywatności.

ogłoszenia o wakatach, konkursach ‒ „kandydat” itp. lub bezosobowo:

Before submitting your application, you should

carefully check whether you meet all eligibility

requirements.

Przed dokonaniem zgłoszenia kandydaci powinni

dokładnie sprawdzić, czy spełniają wszystkie

kryteria kwalifikacyjne.

systemy informatyczne ‒ zasadniczo „Ty”, w wyjątkowych sytuacjach, np. jeżeli

aplikacja internetowa zawiera formularz do wypełnienia albo odwzorowanie

formularza, który jest zawarty w akcie prawnym, stosujemy formy

„Pan/Pani/Państwo”:

See below some statistics on your online collection. Poniżej znajdziesz dane statystyczne dotyczące

podpisów zgromadzonych online.

Teksty na portal e-Justice ‒ forma bezosobowa lub, w zależności od adresata

danego tekstu, wyrażenia typu „ofiara”, „pokrzywdzony”, „pozwany”, „powód”,

„spadkobierca” itp.:

You must submit the application for compensation

with all supporting documents.

Należy złożyć wniosek o kompensatę wraz z całą

dokumentacją potwierdzającą.

You can request a reimbursement of costs. Powód może żądać zwrotu kosztów


16.2. Miejsce zaimka „który”

Zaimek „który” występuje zwykle na pierwszym miejscu w zdaniu podrzędnym i może

być poprzedzony tylko przyimkiem lub jednym z poniższych wyrażeń przyimkowych

(połączenia sfrazeologizowane):

na podstawie którego, w ramach którego, w pobliżu którego, w skład którego, w ciągu którego, przy

pomocy którego, na mocy którego, w braku którego, w razie którego itp.

Zaimek ten zasadniczo odnosi się do ostatniego rzeczownika lub ostatniej frazy

rzeczownikowej w zdaniu nadrzędnym.

It is also intended to support the cost of providing

the various interinstitutional services which are

not already covered by another budget line.

Środki te przeznaczone są również na pokrycie

kosztów świadczenia różnych usług

międzyinstytucjonalnych, które nie są objęte inną

pozycją budżetową.

When replacing the car fleet or purchasing, leasing

or hiring vehicles, preference will be given to cars

that are the least polluting for the environment,

such as hybrid cars.

Podczas wymiany floty samochodowej lub kupna,

leasingu albo wynajmu pojazdów preferowane

będą samochody, które najmniej zanieczyszczają

środowisko, takie jak samochody hybrydowe.

That list shall comprise those animal species, or

groups of animal species which pose a

considerable risk for the spread of specific listed

diseases, based on the following criteria:

Wykaz ten obejmuje te gatunki zwierząt lub

grupy gatunków zwierząt, z którymi wiąże się

znaczne ryzyko rozprzestrzeniania się określonych

chorób umieszczonych w wykazie, w oparciu o

następujące kryteria:

As regards listed diseases that do not normally

occur in the Union and for which immediate

eradication measures must be taken as soon as

they are detected, the following rules shall apply,

as relevant:

W odniesieniu do chorób umieszczonych w

wykazie, które zwykle nie występują w Unii i po

wykryciu których muszą zostać wprowadzone

natychmiastowe środki likwidacji choroby, stosuje

się, w odpowiednich przypadkach, następujące

przepisy:

Jeżeli zaimek „który” ma odnosić się do innego rzeczownika w zdaniu nadrzędnym niż

ostatni rzeczownik lub ostatnia fraza rzeczownikowa, konieczne może być uzupełnienie

zdania podrzędnego, chyba że dwuznaczność takiej konstrukcji łatwo rozwiązać, biorąc

pod uwagę kontekst lub wiedzę o świecie.

In the 2019 European Semester cycle, a new annex

was introduced in the country reports, presenting

the preliminary Commission services’ views on the

European Semester priority investment areas and

the Cohesion Policy funding 2021-2027, reflecting,

inter alia, the need to prioritise investments in

education and training.

W cyklu europejskiego semestru 2019 w

sprawozdaniach krajowych wprowadzono nowy

załącznik przedstawiający wstępne opinie służb

Komisji na temat priorytetowych obszarów

inwestycji objętych europejskim semestrem i na

temat finansowania polityki spójności na lata

2021–2027, który to załącznik wskazuje m.in. na

potrzebę priorytetowego traktowania inwestycji w

kształcenie i szkolenie


16.3. Zaimek „swój”

Zaimek „swój” pełni tę samą funkcję co inne zaimki dzierżawcze (mój, twój, jej, nasz

itp.), ale nie zawsze może być z nimi używany wymiennie.

Zaimka „swój” można użyć tylko wtedy, gdy osoby/przedmioty/zjawiska, które opisuje,

odnoszą się do podmiotu zdania. Jeżeli podmiot (często domyślny) występuje

w pierwszej lub drugiej osobie (liczby pojedynczej lub mnogiej), można użyć zarówno

zaimków dzierżawczych, jak i zaimka „swój”:

Opowiem wam o swoich wakacjach (=moich wakacjach).

Opowiadamy o swoich wakacjach (=naszych wakacjach).

Natomiast jeżeli podmiot występuje w trzeciej osobie (liczby pojedynczej lub mnogiej),

zaimek „swój” stosowany jest wtedy, gdy odnosi się do podmiotu zdania:

Komisja wysłała na Białoruś swoich przedstawicieli (=przedstawicieli Komisji).

Komisja odesłała na Białoruś jej przedstawicieli (=przedstawicieli Białorusi).

Uwaga!

Zaimki dzierżawcze są często nadużywane w tłumaczeniu. Warto pamiętać, że w

języku polskim używane są tylko wtedy, gdy konieczne jest jednoznaczne wskazanie

osoby posiadacza. Poza tym zaimek dzierżawczy lepiej opuścić, jak w tym

przykładzie: „Komisja w swoim piśmie z dnia 16 grudnia 2016 r. skierowanym do

Komisji Spraw Zagranicznych […]”.

Zob. też: Międzyinstytucjonalny Przewodnik Redakcyjny > Zaimek „swój”

23. NA PODSTAWIE / W DRODZE / ZGODNIE Z/ NA MOCY

Skutek prawny

Chodzi o sytuacje, w których skutek prawny jest osiągnięty w danym akcie prawnym

lub jego przepisie. Zalecaną formą jest w tym przypadku stosowanie narzędnika np.

„rozporządzeniem” lub „wprowadzony art. 5”, choć wyrażenia „na mocy

rozporządzenia” i „w drodze rozporządzenia” (i analogicznie „wprowadzony w art. 5”)

uważa się za synonim. Przykłady:

... amended by Regulation ... ... zmieniony rozporządzeniem zmianę wprowadza się

w treści tego właśnie

rozporządzenia

... Committee established by Art.

XX

komitet powołany w art. XX w art. XX powołuje się

komitet YY

... obligations under Article XX ... zobowiązania na mocy art. XX [w

art. XX nakłada się określone

zobowiązania]



... as determined under Article XX ... jak określono w art. XX w art. XX określa się

szczegółowo np. warunki

Angielskim odpowiednikiem takich wyrażeń są najczęściej: „by”, „in”, „under”. W takim

znaczeniu błędne jest przede wszystkim używanie odpowiednika „zgodnie z”.

Angielskie konstrukcje z „by” + tytuł aktu prawnego (np. „by Regulation 1044/2001”)

tłumaczy się na język polski, zwyczajowo używając narzędnika.

Odesłanie do normy kompetencyjnej

W tym przypadku w języku polskim stosuje się najczęściej wyrażenie „na podstawie”.

Angielskim odpowiednikiem takich wyrażeń najczęściej jest: „pursuant to”, „under”.

Przykłady:

opinion of the Commission pursuant to Article

294(7)(c) TFEU

opinia Komisji na podstawie art. 249 ust. 7 lit. c)

TFUE

Following a request an expiry and interim review

pursuant to Articles 11(2) and 11(3) of the basic

Regulation was initiated.

W następstwie złożenia wniosku wszczęto przegląd

wygaśnięcia i przegląd okresowy na podstawie

art. 11 ust. 2 i 11 ust. 3 rozporządzenia

podstawowego.

W takim znaczeniu sugeruje się unikanie odpowiednika „na mocy”. Wyrażenie to ma

zastosowanie głównie do umów prawa międzynarodowego lub prywatnego („na mocy

umowy”).

W szczególnym przypadku, gdy w języku angielskim pojawia się wyrażenie „in the

application of Art. 24”, jedynym prawidłowym tłumaczeniem jest „w zastosowaniu art.

24”.

Uwaga!

W obu przypadkach chodzi o wskazanie upoważnienia do wykonania jakiejś

czynności, którym jest przepis prawny. Dlatego w razie wątpliwości, którą formę

zastosować, należy używać wyrażenia „na podstawie”.

Cytat, odwołanie się do normy, wskazanie na brak sprzeczności

W takim przypadku stwierdza się fakt brzmienia bądź istnienia jakiegoś przepisu, bez

wskazywania na osiągnięcie w nim skutku prawnego ani bez umocowania w nim

działania. Umocowanie takie może pojawiać się w kolejnym zdaniu (np. „W związku

z powyższym Komisja wszczyna przegląd okresowy...”).

Do dyspozycji tłumacza są w takim przypadku różnorodne środki, w tym m.in.: „zgodnie


z”, „stanowi”, „o którym mowa w art. 19”. Przykładowo:

Zgodnie z art. 11 ust. 3 rozporządzenia podstawowego możliwe jest wszczęcie przeglądu okresowego

(...).

Art. 11 ust. 3 rozporządzenia stanowi o możliwości wszczęcia przeglądu okresowego (...).

Wszczęcie przeglądu okresowego, o którym mowa w art. 11 ust. 3 rozporządzenia podstawowego,

(....).

W niektórych sytuacjach, gdy mowa jest o zgodności z definicją określoną w akcie

prawnym, przydatne może być wyrażenie „w rozumieniu”:

Any decision to refuse prior authorisation on the

basis of an national technical rule constitutes an

administrative decision under the Regulation.

Każda decyzja odmawiająca uprzedniego

zezwolenia na podstawie krajowego przepisu

technicznego stanowi decyzji administracyjną w

rozumieniu rozporządzenia.

Błędne w takich przypadkach są wyrażenia: „na mocy”, „na podstawie”.

Powyższe uwagi można podsumować następująco:

Najczęstsze

wyrażenia w EN

Zalecane wyrażenia

w PL

Błędne wyrażenia

w PL

Skutek prawny osiągnięty

w przywoływanym przepisie –

gdy przepis tworzy organ,

zmienia inny przepis itd.

established/

determined etc. by,

in, under

rozporządzeniem, na

mocy

rozporządzenia,

w drodze

rozporządzenia

zgodnie z

Odesłanie do normy

kompetencyjnej – gdy przepis

określa uprawnienie /

obowiązek do podjęcia działania

pursuant to, under na podstawie,

w trybie

na mocy

Cytat, odwołanie się do normy,

wskazanie na brak sprzeczności

– gdy stwierdzamy brzmienie

przepisu

in accordance with,

under

zgodnie z, stanowi,

o którym mowa

w art. XX, w

rozumieniu

na mocy, na

podstawie

Niestety, autorzy często niekonsekwentnie i nie zawsze poprawnie stosują te wyrażenia

w tekście oryginalnym. Dlatego tłumacząc, w pierwszej kolejności należy zwracać uwagę

na sens, a nie na użyte wyrażenie:

Union authorisation under Article 44(5) of

Regulation (EU) No 528/2012

Unijne zezwolenie wydane na podstawie art. 44

ust. 5 rozporządzenia (UE) nr 528/2012

The following authorisation decisions in

accordance with Article 44(5) of Regulation (EU)

No 528/2012

Następujące decyzje dotyczące udzielenia

zezwoleń na podstawie art. 44 ust. 5

rozporządzenia (UE) nr 528/2012


24. WEJŚCIE W ŻYCIE I STOSOWANIE

Każdy akt prawny powinien zawierać przepis określający termin wejścia w życie danego

aktu. Przepisy o wejściu w życie należą do przepisów końcowych i stanowią

obowiązkowy element prawidłowo zredagowanego aktu prawnego. Wejście w życie

(entry into force) oznacza nadanie mocy obowiązującej określonemu aktowi prawnemu

lub przepisowi, a więc moment, od którego adresaci normy zawartej w danym akcie

(przepisie) mają obowiązek przestrzegać tej normy. Rozpoczęcie stosowania

(application) aktu prawnego może być jednak przesunięte w czasie na okres późniejszy

niż data wejścia w życie. I tak rozporządzenie RODO weszło w życie 24 maja 2016 r., ale

stosuje się je dopiero od dnia 25 maja 2018 r. Przykłady:

This Regulation shall enter into force on... Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie

z dniem...

Upon the entry into force… Z chwilą wejścia w życie…

This Decision takes effect / becomes effective

from...

Niniejsza decyzja staje się skuteczna od dnia…

Regulation […] has exhausted its effects. Rozporządzenie […] nie wywołuje już skutków.

Regulation […] gives effect to the measures… Rozporządzenie […] nadaje skuteczność środkom…

This Regulation [article] shall apply from... Niniejsze rozporządzenie [niniejszy artykuł]

stosuje się od dnia...

This Decision shall become applicable on… Niniejszą decyzję stosuje się z dniem…

These rules will become applicable on… Niniejsze przepisy będą stosowane od dnia…

Pojawiające się często „applicability” to zależnie od kontekstu „stosowanie” albo „zakres

stosowania”, w żadnym wypadku *„stosowalność”:

The panel of experts shall issue an interim and a

final report to the Parties setting out the findings of

facts, the interpretation or the applicability of the

relevant Articles and the basic rationale behind any

findings and suggestions.

Zespół ekspertów przedstawia Stronom

sprawozdanie okresowe i końcowe zawierające

ustalenia faktyczne, wykładnię lub zakres

stosowania odpowiednich artykułów Umowy oraz

ogólne uzasadnienie wszelkich dokonanych ustaleń

i przedstawionych zaleceń.

25. UMOWA O COŚ VS. O CZYMŚ

Piszemy „umowa o coś/na coś”, jeśli wymienione są świadczenia, do których

zobowiązuje się jedna strona:


umowa o pracę

umowa o dzieło

umowa na dostawy broni

Piszemy „umowa o czymś”, jeśli wymienione są świadczenia, do których

zobowiązują się obie strony:

umowa o partnerstwie

umowa o wolnym handlu

umowa o ochronie inwestycji

26. POSIEDZENIA RADY EUROPEJSKIEJ

Za niepoprawne uznano sformułowania *„Rada Europejska z grudnia”, czy też *„Rada

Europejska z Göteborga”.

Zaleca się inne formy, np. „grudniowa Rada Europejska”, „Rada Europejska na

grudniowym posiedzeniu”, „Rada Europejska obradująca w Göteborgu” itp.

27. DWA LUB WIĘCEJ

Konstrukcja typu „dwa lub więcej” jest problematyczna, dlatego lepiej powiedzieć: „dwa

lub większa ich liczba”.

Innym rozwiązaniem jest zastosowanie wyrażenia „co najmniej”, czyli pisanie „co

najmniej dwa” zamiast *„dwa lub więcej”.

28. CZASOWNIKI TYPU DOSTARCZAĆ/DOTKNĄĆ

Czasowniki te przysparzają kłopotów, gdyż, w zależności od kontekstu, wymagają użycia

dopełnienia w dopełniaczu bądź bierniku.

W przypadku czasownika „dostarczać” dopełniacz ma zastosowanie wtedy, gdy chodzi

o rzeczownik abstrakcyjny (np. „dostarczać argumentów”, „dostarczać emocji”,

„dostarczać informacji”). Jeżeli dopełnienie jest rzeczownikiem konkretnym, używamy

biernika (np. „dostarczać węgiel”, „dostarczać przesyłkę” – w domyśle cały węgiel, całą

przesyłkę).

Jeżeli jednak mamy do czynienia z tzw. dopełnieniem cząstkowym, również

w przypadku rzeczowników konkretnych należy użyć biernika (np. „dostarczać węgla”,

„dostarczać ziemniaków” – w domyśle trochę, pewną ilość).

Z kolei czasowniki „dotknąć/dotykać” wymagają zastosowania dopełniacza, gdy

używamy ich w znaczeniu fizycznym, dosłownym (np. „dotknąć ręki”, „dotknąć

żelazka”). Te same czasowniki w sensie przenośnym (tj. „urazić kogoś, wywrzeć na

kogoś negatywny wpływ”) rządzą biernikiem (np. „dotknęła ją ta uwaga”, „kryzys dotyka

najuboższe rodziny”).


CZĘŚĆ V. PROBLEMATYCZNE SŁOWA I WYRAŻENIA

W tej części przedstawiono problemy wynikające stąd, że najbardziej oczywiste polskie

odpowiedniki niektórych słów i wyrażeń obcojęzycznych nie funkcjonują dobrze

w kontekstach, w których pojawiają się one w tłumaczonych dokumentach. Obok

stylistycznie niefortunnych tłumaczeń przedstawiamy propozycje lepszych rozwiązań.

1. AUDIT

Termin „audit” tłumaczymy zwykle jako „kontrola”, np., w odniesieniu do czynności

przeprowadzanych przez ETO lub organy krajowe, takie jak NIK. Odpowiednik „audyt”

stosujemy tylko w przypadku audytów przeprowadzanych przez Komisję.

2. CONTRIBUTE

Tłumaczenie „contribute” jako „przyczynianie się” nie jest błędne, ale warto poszukać

mniej oczywistych rozwiązań:

Lepiej:

contribute to the development

and elaboration of this proposal

przyczynić się do przygotowania

i opracowania takiej propozycji

współudział w przygotowaniu

i opracowaniu takiej propozycji

3. CITIZEN

W wielu tekstach słowo „obywatel” jest nadużywane i jako urzędowa forma zwracania

się do kogoś może potencjalnie alienować odbiorcę. Dlatego zawsze warto się

zastanowić, czy faktycznie „citizen” trzeba przetłumaczyć jako „obywatel”. Jest to na

pewno słuszne, gdy tekst odnosi się faktycznie do członków społeczeństwa danego

państwa, posiadających jego obywatelstwo, albo do stałych mieszkańców jakiegoś

regionu lub miasta, np. w zdaniu „Candidate must be a citizen of a Member State of the

European Union”. Także w niektórych terminach złożonych, jak „prawa obywatelskie”

albo „dialog obywatelski”. W wielu przypadkach lepszym rozwiązaniem może być

tłumaczenie „człowiek”, „ludzie”, „osoby”, „mieszkańcy” itp., a czasem nawet można to

słowo w tłumaczeniu opuścić.

Lepiej:

CCI are a sector with a high

growth potential, many grass-

roots initiatives and strong

citizen appeal.

Sektor kultury i sektor

kreatywny to sektory o dużym

potencjale wzrostu, wielu

inicjatywach oddolnych i

cieszące się dużym

zainteresowaniem ze strony

obywateli.

Sektor kultury i sektor

kreatywny to sektory o dużym

potencjale wzrostu, wielu

inicjatywach oddolnych i

cieszące się dużym

zainteresowaniem.


What does that mean to the

average citizen?

Co to oznacza dla przeciętnego

obywatela?

Co to oznacza dla przeciętnego

człowieka?

We want to empower every

citizen and every business.

Chcemy wzmocnić pozycję

każdego obywatela i każdego

przedsiębiorstwa.

Chcemy wzmocnić pozycję

każdego mieszkańca i każdego

przedsiębiorstwa.

4. COPY

„Copy” to nie zawsze „kopia”, zależnie od kontekstu może to być też „egzemplarz”, albo

„odpis”.

Kopia to dokładne odtworzenie oryginalnego dokumentu, zarówno pod względem

treści, jak i formy. Kopia zakłada zawsze istnienie jakiegoś oryginału, ale sama

oryginałem nie jest. Dlatego jeżeli mowa jest o dwóch oryginałach, mówimy o

„egzemplarzach”:

The Agreement has been drawn up

in three identical copies (one copy

for the Holder of Mining Usufruct

Rights and two copies for the State

Treasury).

Umowę sporządzono w trzech

jednobrzmiących egzemplarzach

(jeden egzemplarz dla Użytkownika

Górniczego i dwa egzemplarze dla

Skarbu Państwa).

Wszystkie egzemplarze

umowy to oryginały.

The Member State concerned shall

provide the Commission with a

copy of the arrangement or

agreement within one month of its

entry into force or, where the

arrangement or agreement is to be

applied provisionally, within one

month of the start of its

provisional application.

Dane państwo członkowskie

przekazuje Komisji kopię

porozumienia lub umowy w

terminie miesiąca od ich wejścia w

życie lub, w przypadku

tymczasowego stosowania

porozumienia lub umowy, w

terminie miesiąca od rozpoczęcia

ich tymczasowego stosowania.

Państwo członkowskie nie

przekazuje oryginału umowy.

Z kolei odpis (tekst odpisany) to odzwierciedlenie treści dokumentu, kopia sporządzona przez

przepisanie treści. Istotą odpisu dokumentu jest bowiem odzwierciedlenie jego treści, a nie

układu graficznego:

As results from the experience of

the Regional Court in Kraków, as a

rule, the German, French and

Swedish authorities always

provide a copy of the decision

taken by the court, which often

sets out the period of pre-trial

detention.

Z doświadczeń Sądu Okręgowego w

Krakowie wynika, że co do zasady

organy niemieckie, francuskie i

szwedzkie zawsze dostarczają odpis

decyzji podjętej przez sąd, w którym

często podany jest też okres

stosowania tymczasowego

aresztowania.

„Egzemplarz” decyzji

sugerowałby, że decyzja

istnieje w dwóch oryginałach,

z kolei „kopia” wskazywałaby

na egzemplarz identyczny z

oryginałem także pod

względem formy.


5. DAY

Wyraz „day” tłumaczymy jako „dzień”, nie *data:

In accordance with Article 5(1) of the exemption

Regulation, pending a decision on the merits of

requests from these parties, the payment of the

extended duty in respect of any imports of essential

bicycle parts declared for free circulation by these

parties was suspended as from the day on which

the Commission received their requests.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 rozporządzenia

zwalniającego, od dnia otrzymania przez Komisję

wniosków stron do czasu wydania decyzji co do ich

zasadności płatność rozszerzonego cła w

odniesieniu do wszelkiego przywozu

podstawowych części rowerowych zgłaszanych do

swobodnego obrotu przez te strony została

zawieszona.

6. DEDICATED

Należy unikać tłumaczenia „dedicated” jako „dedykowany”. „Dedykować” oznacza

„poświęcić komuś coś, np. wiersz, powieść, film”. Użycie przymiotnika „dedykowany” w

innych znaczeniach to kalka z języka angielskiego. O ile w informatyce można jeszcze tę

kalkę zaakceptować (dedykowane serwery, dedykowane oprogramowanie), w

pozostałych przypadkach należy użyć wyrazów „przeznaczony”, „poświęcony”,

„skierowany” i tym podobnych, zależnie od kontekstu:

Lepiej:

Consequently, a dedicated

project has been set up at

Europol to coordinate Member

States’ criminal investigations

W konsekwencji Europol

utworzył dedykowany projekt w

celu koordynowania dochodzeń

państw członkowskich.

W konsekwencji Europol

utworzył specjalny projekt w

celu koordynowania dochodzeń

państw członkowskich.

(…) by increasing the number of

weeks dedicated to basic

training, and by ensuring that

patrols and other policing

activities are conducted jointly in

the field

(…) przez zwiększenie liczby

tygodni dedykowanych szkoleniu

podstawowemu oraz

zapewnienie wspólnego

prowadzenia w terenie patroli i

innych operacji policyjnych;

(…) przez zwiększenie liczby

tygodni poświęconych szkoleniu

podstawowemu oraz

zapewnienie wspólnego

prowadzenia w terenie patroli i

innych operacji policyjnych;

7. EFFORT

Należy unikać dosłownego tłumaczenia „wysiłek” i zamiast tego poszukać

alternatywnych rozwiązań:

The Commission should make an effort to get the

Member States on board for these major projects.

Komisja powinna podjąć starania zmierzające do

zaangażowania państw członkowskich w te duże

projekty.

It was of utmost importance that we make an Niezwykle ważne jest, abyśmy dążyli do


effort to ensure that our Committee had truly

balanced representation, be it in terms of gender,

age or economic or societal provenance, in line

with the Treaty and our political thinking.

zapewnienia prawdziwie zrównoważonej

reprezentacji w naszym Komitecie, czy to pod

względem płci, wieku, czy też sytuacji

ekonomicznej lub społecznej, zgodnie z Traktatem

i naszym myśleniem politycznym.

8. ENSURE THAT

Jako odpowiednik angielskiego „ensure that” w znaczeniu „dopilnować” stosujemy

czasownik „zapewniać” w połączeniu z rzeczownikiem albo wyrażenie „zapewniać, aby”:

To this end, Member States shall ensure that

a continuous position monitoring system is

installed for certain categories of Community

vessels.

W tym celu państwa członkowskie zapewniają

wprowadzenie systemu stałego monitorowania

pozycji określonych kategorii statków

wspólnotowych.

Member States shall ensure that prescriptions

contain at least the elements set out in the Annex.

Państwa członkowskie zapewniają, aby recepty

zawierały co najmniej elementy określone

w załączniku.

Należy również pamiętać o tym, że konstrukcja „zapewniać, że”, choć jest poprawna

gramatycznie, nie jest prawidłowym tłumaczeniem „ensure that” w powyższym

znaczeniu – służy ona bowiem wyrażeniu pewności, udzieleniu zapewnienia, np.:

In their reply to this letter, the Polish authorities

ensured that the notifications on the basis of

which information was provided to the European

Commission complied with the necessary legal

requirements.

W odpowiedzi na to pismo władze polskie

zapewniły, że powiadomienia, na których

podstawie informacje zostały przekazane do

Komisji Europejskiej, spełniały niezbędne wymogi

prawne.

9. ESTABLISHED IN

Wyrażenie to zasadniczo jest używane w odniesieniu do osób prawnych i oznacza

„mająca siedzibę” albo „z siedzibą w”. Spółka może mieć główną siedzibę w jednym

kraju, a inne siedziby w innych krajach.

Any company from Croatia, whether or not

established in the Community…

Każda spółka z Chorwacji, z siedzibą we

Wspólnocie bądź poza nią…

Jeśli „established in” dotyczy osoby fizycznej, to oznacza „prowadząca działalność

(gospodarczą)” (por. freedom of establishment – swoboda

przedsiębiorczości/prowadzenia działalności gospodarczej).

Zob. też pkt „nationality”


10. EXPORT, IMPORT

Angielski termin „export” tłumaczymy jako „wywóz”, natomiast „import” jako

„przywóz”, oprócz przypadków szczególnych, które nie dotyczą towarów (np. eksport

energii, eksport usług, eksport świadczeń).

Terminy „eksport” i „import” możemy natomiast stosować w komunikatach prasowych.

11. HAVE

W języku ogólnym czasownik „posiadać” oznacza „mieć coś, co ma dużą wartość

materialną, np. nieruchomości, ziemię, zasoby pieniężne itp.”. W związku z tym wymaga

podmiotu osobowego i dopełnienia, które jest nazwą rzeczy mającej dużą wartość

materialną. Jest zatem użyty poprawnie wtedy, gdy można go zastąpić zwrotem „być

posiadaczem”. Jako dopełnienia tego czasownika nie powinny występować ani

rzeczowniki abstrakcyjne (*„Ten uczeń posiada wiele zalet.”), ani takie rzeczowniki

konkretne, które nie nazywają rzeczy mających dużą wartość (*„Posiadam zeszyt w

kratkę.”). Podmiotami zdań z „posiadać” nie powinny być też rzeczowniki nieosobowe

(*„Ulica posiada dobrą nawierzchnię.”). Czasownik ten jest powszechnie nadużywany,

nie tylko zamiast „mieć”, ale także tam, gdzie można użyć innych wyrazów i konstrukcji.

Zob.:

http://www.rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=219:posiada&catid=

44&Itemid=58

Uwaga!

W języku prawnym posiadanie należy odróżnić od własności (a posiadacza od

właściciela). Własność to stan prawny (ang. to own, owner), natomiast posiadanie

to stan faktyczny (ang. to hold, holder)

Uwaga!

W kontekście praw własności intelektualnej „holder” to „uprawniony” bądź

„podmiot praw”, nie *„posiadacz”.

12. HEREINAFTER

Wyrażenia „zwany dalej” używamy w przypadkach, gdy analogicznego wyrażenia użyto

w języku źródłowym:

Having regard to the Agreement on the European

Economic Area, as amended by the Protocol

adjusting the Agreement on the European

uwzględniając Porozumienie o Europejskim

Obszarze Gospodarczym, zmienione Protokołem

dostosowującym Porozumienie o Europejskim

http://www.rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=219:posiada&catid=44&Itemid=58

http://www.rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=219:posiada&catid=44&Itemid=58


Economic Area, hereinafter referred to as ‘the

Agreement’, and in particular Article 98 thereof

Obszarze Gospodarczym, zwane dalej

„Porozumieniem”, w szczególności jego art. 98

Jeśli w języku źródłowym nie użyto takiego wyrażenia, nie używamy go w języku

polskim. Podajemy wówczas formę w mianowniku w nawiasie:

The Commission has received a complaint pursuant

to Article 5 of Council Regulation (EC) No 384/96

(‘‘the basic Regulation’’).

Komisja otrzymała skargę złożoną zgodnie z art. 5

rozporządzenia Rady (WE) nr 384/96

(„rozporządzenie podstawowe”).

13. HOWEVER

W języku angielskim często mamy do czynienia ze zdaniami rozpoczynającymi się od

spójnika „however”. Dla polskiego odbiorcy przekład dosłowny, ze spójnikiem na

początku zdania, wygląda sztucznie. Dużo lepszym rozwiązaniem jest użycie słowa

spójnika za orzeczeniem:

Lepiej:

However, the Hellenic Republic

shall have an additional time

limit of one year in which to

conform to these other

provisions.

Jednakże Republika Grecka

uzyska dodatkowy termin

jednego roku na przyjęcie tych

pozostałych przepisów.

Republika Grecka uzyska jednak

dodatkowy termin jednego roku

na przyjęcie tych pozostałych

przepisów.

14. IF APPROPRIATE

Za poprawne tłumaczenie wyrażenia „if appropriate” w zależności od kontekstu można

uznać następujące ekwiwalenty w j. polskim:

w miarę potrzeb, w stosownych przypadkach, w uzasadnionych przypadkach, w razie potrzeby, jeśli

jest to uzasadnione, w odpowiednich przypadkach

15. IMPLEMENT, TRANSPOSE

Termin „implement” ma szerszy zakres pojęciowy niż termin „transpose”. Transpozycja

polega wyłącznie na wprowadzeniu przepisów aktu normatywnego przyjętego na

szczeblu UE/WE (najczęściej dyrektywy, ale nie tylko) do aktów prawa krajowego (jest

to swego rodzaju „przepisanie” tych przepisów do prawa krajowego), co wiąże się

następnie z przyjęciem, publikacją i wejściem w życie danych aktów krajowych.

Czasownik „transpose” należy tłumaczyć jako „transponować”, a rzeczownik

„transposition” jako „transpozycja”.

Termin „implementation” (tłumaczony jako „wykonanie” lub „wdrożenie” –

w odniesieniu do aktów prawnych UE/WE) obejmuje swoim zakresem znaczeniowym


transpozycję danego aktu UE oraz podjęcie wszelkich czynności w celu zapewnienia

stosowania odnośnych przepisów krajowych w praktyce.

Przykład: w ustawie krajowej na podstawie dyrektywy zapisano, że kierowcy TIR-ów

mają rejestrować czas spędzony za kierownicą – to jest już transpozycja, ale dopiero

część wdrożenia. Wdrożenie obejmuje również wprowadzenie kontroli, ustalenie

organów odpowiedzialnych itp.

Niestety omawiane terminy często stosowane są niejednolicie i niekonsekwentnie

w różnych wersjach językowych. Dlatego istotne jest zbadanie kontekstu, w jakim użyto

danego pojęcia, aby móc dokonać prawidłowego wyboru polskiego odpowiednika.

Słowo „implementation” jest również używane w kontekście uprawnień wykonawczych

(ang. implementing powers) Komisji. Na podstawie art. 291 ust. 2 Traktatu FUE akty

prawne mogą powierzać Komisji, ewentualnie Radzie, uprawnienia do przyjmowania

aktów wykonawczych (ang. implementing acts). W przypadku tytułów tego rodzaju

aktów (rozporządzeń, dyrektyw, decyzji) słowo „implementing” zawsze należy

tłumaczyć jako „wykonawczy”.

Termin „implementation” nie ogranicza się tylko do wykonywania aktów prawnych

UE/WE i jest często używany w odniesieniu do innych aktów, programów, strategii. Jako

zasadę można przyjąć, że „implementation” tłumaczymy jako:

„wykonanie” lub „wdrożenie” – w odniesieniu do aktów prawnych UE/WE,

„wdrażanie” – w przypadku nowo stworzonych rozwiązań, które dopiero mają

być stosowane (programy, systemy, modele),

„wdrażanie” lub „wprowadzanie w życie” – w przypadku przepisów,

„wykonanie” lub „realizacja” – w przypadku już obowiązujących wytycznych,

strategii czy programów.

Przykłady użycia i tłumaczenia terminów „implement” i „implementation” w różnych

kontekstach:

Commission Regulation (EC) No XXXX

implementing Council regulation

Rozporządzenie Komisji (WE) nr XXXX w sprawie

wykonania rozporządzenia Rady… (co oznacza to

samo co: „rozporządzenie w sprawie

wprowadzenia w życie przepisów wykonawczych

do rozporządzenia…”)

implementing regulation rozporządzenie wykonawcze

implementing rules przepisy wykonawcze

financial implementation realizacja finansowa


budget implementation wykonanie budżetu

implementing body organ wykonawczy

implementing agency agencja wdrażająca

The Delegated Regulation implements Directive

2010/30/EU

Rozporządzenie delegowane wykonuje dyrektywę

2010/30/UE

16. IN THE FIELD OF, IN THE AREA OF

Przy tłumaczeniu wyrażeń „in the field of”, „in the area of” itp. nadużywane jest

wyrażenie „w dziedzinie”. W niektórych przypadkach można to wyrażenie całkowicie

opuścić, a w innych lepiej zastąpić je innym:

Lepiej:

Completion of programmes in

the field of small and middle-

sized enterprises (SMEs)

Zakończenie programów

w dziedzinie małych i średnich

przedsiębiorstw (MŚP)

Zakończenie programów

skierowanych do małych

i średnich przedsiębiorstw (MŚP)

Oczywiście w sytuacji, gdy opisywana działalność może być określona jako dziedzina (tj.

gałąź wiedzy, nauki, gospodarki lub techniki), tłumaczenie to będzie poprawne:

in the area of drug control w dziedzinie polityki antynarkowykowej

17. IT IS APPROPRIATE

Wyrażenie „it is appropriate” występujące w motywach aktu prawnego tłumaczy się

z użyciem czasownika „należy”. Przykładowo:

It is appropriate to modify the existing limits. Należy zmienić obecne ograniczenia.

18. LEGISLATIVE, LEGISLATION

Termin „legislative” jest używane w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

w szczególnym sensie: odróżnia się w ten sposób akty prawne ustawodawcze

(przyjmowane w ramach procedury ustawodawczej, ang. legislative acts) od aktów

prawnych nieustawodawczych (ang. non-legislative acts). W przypadku odwołania do

tego typu aktów, przyjmowanych w ramach procedury ustawodawczej (ang. legislative

procedure), należy stosować taki właśnie odpowiednik. W większości innych

przypadków, gdzie słowo „legislative” jest używane w szerszym sensie, odpowiednikiem

będzie przymiotnik „prawodawczy”.


Podobnie termin „legislation” w kontekście unijnym może oznaczać „ustawodawstwo”,

jeżeli wiadomo, że odnosi się wyłącznie do aktów ustawodawczych, w odróżnieniu od

aktów o charakterze nieustawodawczym, np.: komunikatów Komisji. Jeżeli użycie

terminów „legislation” i „legislative” nie odnosi się wyłącznie do opisanych powyżej

przypadków (zwykłych i specjalnych procedur ustawodawczych), wskazane jest użycie

ogólniejszych określeń: „legislacja” albo „prawodawstwo”.

„Existing legislation” tłumaczy się jako „obowiązujące przepisy”, a nie *„istniejące

przepisy”.

19. MAY NOT

Należy pamiętać, że angielskie „may not” oznacza zakaz, a nie dopuszczenie możliwości

niezrobienia czegoś:

Operators may not apply to be registered. Importerzy nie mogą ubiegać się o rejestrację.

Problemem może okazać się też oddanie po polsku sensu połączenia czasownika

modalnego „may” z czasem Present Perfect. W takim przypadku prawidłowe oddanie

znaczenia i zachowanie stylistycznej poprawności wymagać może poważniejszej

ingerencji w strukturę zdania:

Lepiej:

Expenditure eligible for financing

may not have been incurred

before the grant application was

lodged.

Wydatki uprawnione do

finansowania nie mogą zostać

poniesione przed złożeniem

wniosku o przyznanie dotacji.

Do sfinansowania nie kwalifikują

się wydatki poniesione przed

złożeniem wniosku o przyznanie

dotacji.

20. METHODOLOGY

Często stosowany termin „metodologia” oznacza w rzeczywistości naukę o metodach

badań naukowych stosowanych w danej dziedzinie wiedzy. Słowo to jest powszechnie

nadużywane. Angielski termin „methodology” oznacza natomiast zbiór zasad

dotyczących sposobów wykonywania jakiejś pracy i powinien być tłumaczony jako

„metodyka”, a w niektórych przypadkach po prostu „metoda”:

Lepiej:

Do the criteria provide or require

a recognized risk assessment

methodology?

Czy kryteria przewidują lub

wymagają zastosowania uznanej

metodologii oceny ryzyka?

Czy kryteria przewidują lub

wymagają zastosowania uznanej

metodyki oceny ryzyka?


21. MOMENT

„As from the moment” najlepiej tłumaczyć jako „z chwilą”, nie *„w momencie”:

As from the moment of notification, withdrawal,

non-harvesting and green harvesting operations

carried out for that category of products in that

Member State shall not be eligible for financial

assistance.

Z chwilą powiadomienia operacje wycofania,

niezbierania plonów i zielonych zbiorów

prowadzone w odniesieniu do danej kategorii

produktów w danym państwie członkowskim nie

kwalifikują się do pomocy finansowej.

22. NATIONALITY

Termin ten odnosi się zwykle do osób fizycznych i w kontekście prawnym słowo to

należy tłumaczyć jako „obywatelstwo”.

Jeżeli „nationality” odnosi się do osoby prawnej, można zastosować wyrażenie

„przynależność państwowa” (pojęcie szersze od słowa obywatelstwo).

23. OBJECTIVES

W „Nowym słowniku poprawnej polszczyzny” napisano, że „zrealizować cel” uznane

zostało za niezbyt poprawne, ale ocena taka nie ma pokrycia w uzusie. Purystom

zalecamy mimo wszystko „osiąganie” zamiast „realizacji celów”:

Lepiej:

The Commission will reflect on

better and more efficient ways to

pursue the objectives and will

consult the European Parliament

and the Council before

formalising the withdrawals.

Komisja rozważy lepsze i

skuteczniejsze sposoby realizacji

tych celów, a przed oficjalnym

wycofaniem wniosków

przeprowadzi konsultacje z

Parlamentem Europejskim i

Radą.

Komisja rozważy lepsze i

skuteczniejsze sposoby

osiągnięcia tych celów, a przed

oficjalnym wycofaniem

wniosków przeprowadzi

konsultacje z Parlamentem

Europejskim i Radą.

24. POPULATION

„Populacja” to termin statystyczny, stosowany także w naukach przyrodniczych (np.

„populacja kretów na Alasce”). W innych kontekstach lepiej używać wyrazów „ludność”

albo „mieszkańcy”:

Lepiej:

As millions scan the web for a

deal this month, consider that

42% of the EU population lack

basic digital skills.

W tym okresie, gdy miliony osób

poszukuje ofert w internecie,

należy zauważyć, że 42 proc.

populacji UE nie posiada

podstawowych umiejętności

W tym okresie, gdy miliony osób

poszukuje ofert w internecie,

należy zauważyć, że 42 proc.

ludności UE nie posiada

podstawowych umiejętności


cyfrowych. cyfrowych.

The community determined that

vaccines would be distributed

fairly among countries in

proportion to their population

size.

Wspólnota ustaliła, że

szczepionki miały zostać

rozdzielone między kraje

sprawiedliwie – proporcjonalnie

do wielkości populacji.

Wspólnota ustaliła, że

szczepionki miały zostać

rozdzielone między kraje

sprawiedliwie – proporcjonalnie

do liczby mieszkańców.

25. PROMOTE

„Promować” oznacza „prowadzić działania zmierzające do spopularyzowania czegoś,

mające ułatwić rozwój czegoś”. Aby nie nadużywać tego czasownika, warto czasem

sięgnąć po synonimy, takie jak „upowszechniać” albo „propagować”. Warto też poszukać

innych, mniej konwencjonalnych rozwiązań:

Lepiej:

schemes to promote social

contact between staff of different

nationalities

inicjatywy służące promowaniu

kontaktów społecznych

pracowników różnych

narodowości

inicjatywy służące rozwojowi

kontaktów społecznych

pracowników różnych

narodowości

activities to promote data

protection awareness

działania promujące

świadomość w zakresie ochrony

danych

działania podnoszące

świadomość w zakresie ochrony

danych

to promote women’s access to

labour market and increase the

number of women in senior

positions in businesses and

organisations

promowanie dostępu kobiet do

rynku pracy i zwiększenie liczby

kobiet na wyższych

stanowiskach w

przedsiębiorstwach i

organizacjach

ułatwianie kobietom dostępu do

rynku pracy i zwiększenie liczby

kobiet na wyższych

stanowiskach w

przedsiębiorstwach i

organizacjach

26. PROVIDE FOR

Prawidłowe, najczęściej używane tłumaczenia tego wyrażenia to „przewidywać”,

„określać”:

The Directive provides for three solutions. Dyrektywa przewiduje trzy rozwiązania.

Należy unikać tłumaczenia „provide for” czasownikami takimi, jak „zapewnić”,

„umożliwić”, „pozwolić”, ponieważ są to czasowniki zarezerwowane dla innego rodzaju

zobowiązań w akcie prawnym:


Lepiej:

Each Member State shall provide

for the effective possibility to

appeal against the (…).

Każde państwo członkowskie

zapewnia skuteczną możliwość

odwoływania się do sądu od

decyzji o (…).

Każde państwo członkowskie

określa skuteczną możliwość

odwoływania się do sądu od

decyzji o (…).

Wyrażenie „as provided for in Article 10” należy tłumaczyć „jak określono w art. 10” lub

„jak przewidziano w art. 10”. Niepoprawna jest forma *„zgodnie z art. 10”.

Niekiedy można użyć po prostu konstrukcji „przewidziany w” lub „określony w”, ale

trzeba wówczas upewnić się, czy imiesłów łączy się z właściwym rzeczownikiem.

Czasowniki „lay down” i „provide for” mogą występować obok siebie, co niekoniecznie

oznacza, że należy je rozumieć inaczej. Dla rozróżnienia można tłumaczyć je wówczas

jako, odpowiednio, „określać” i „przewidywać”.

27. PROVISIONS

Występujące często w aktach prawnych angielskie słowo „provisions” może mieć

w języku polskim dwojakie znaczenie, w zależności od rodzaju aktu, do którego się

odnosi. I tak:

przepisy – w aktach autorytatywnych (dyrektywach, rozporządzeniach, ustawach

itp.);

postanowienia – w umowach zawieranych między równorzędnymi stronami (np.

w traktatach).

28. RELEVANT

Najczęściej występującym tłumaczeniem tego wyrażenia jest „odnośny”, ale nie jest to

jedyna, ani nawet najlepsza możliwość. Inne tłumaczenia to: „odpowiedni”, „stosowny”,

„właściwy”, „dany”, „istotny”, i „przedmiotowy”. Czasami stylistyczna poprawność może

wymagać zastąpienia tego słowa omówieniem odpowiednim do kontekstu. Przykład:

Lepiej:

details enabling precise

identification of the relevant

product or consignment of

products

szczegóły umożliwiające

precyzyjną identyfikację

odnośnych produktów lub partii

produktów

wszelkie dane umożliwiające

precyzyjną identyfikację

odpowiednich produktów lub

partii produktów

The European Commission shall

notify the former Yugoslav

Republic of Macedonia of the

Komisja Europejska notyfikuje

odnośne kwoty byłej

jugosłowiańskiej republice

Komisja Europejska powiadamia

byłą jugosłowiańską republikę

Macedonii o wysokości takiej


relevant amount. Macedonii. kwoty.

As of 1 January the relevant

Polish legislation is no longer in

compliance with the provisions

of Community law.

Od dnia 1 stycznia odnośne

ustawodawstwo polskie nie jest

zgodne z przepisami

wspólnotowymi.

Od dnia 1 stycznia polskie

przepisy ustawowe w tej

dziedzinie nie są zgodne

z prawem wspólnotowymi.

29. REASONABLE

Pojęcie „reasonable” pochodzi z prawa anglosaskiego (precedensowego) i może być

tłumaczone na różne sposoby. Polscy autorzy zajmujący się prawem najczęściej sięgają

po przymiotnik „rozsądny”:

[…] przy równoczesnym wzięciu pod uwagę zarówno przychodów osiągniętych z takiej działalności,

jak też rozsądnego zysku (reasonable profit) z tytułu wykonywania wchodzących w grę

obowiązków.

[S]prawca nie zdaje sobie sprawy, że istnieje ryzyko pewnych niepożądanych skutków planowanego

czynu, podczas gdy rozsądny człowiek (reasonable person) zapewne by sobie z nich sprawę zdawał.

Pośród praw zasadniczych zawartych w Konwencji regulacje zawarte w art. 6 mają doniosłe

znaczenie również dla praktyki, bowiem ogromna ilość rozstrzygnięć Europejskiego Trybunału Praw

Człowieka dotyczy zawartych właśnie tam praw proceduralnych, a zwłaszcza prawa do rozpatrzenia

sprawy w rozsądnym terminie (within a reasonable time) przez niezawisły i bezstronny sąd.

Z drugiej strony istnieje wiele utartych wyrażeń, w których „reasonable” należy

tłumaczyć inaczej niż „rozsądny”, np. jako „uzasadniony” „staranny”, „sensowny”,

„godziwy”.

An efficient level of infrastructure-based

competition is the extent of infrastructure

duplication at which investors can reasonably be

expected to make a fair return based on

reasonable expectations about the evolution of

market shares.

Skuteczny poziom konkurencji opartej na

infrastrukturze stanowi taki zakres duplikacji

infrastruktury, przy którym należy oczekiwać, że

inwestorzy uzyskają godziwy zwrot w oparciu o

uzasadnione oczekiwania dotyczące ewolucji

udziałów w rynku

A declaration by those responsible for the

registration document that, having taken all

reasonable care to ensure that, the information

contained in the registration document is, to the

best of their knowledge, in accordance with the

facts and contains no omission likely to affect its

import.

Oświadczenie osób odpowiedzialnych za

informacje zawarte w dokumencie rejestracyjnym

stwierdzające, że, zgodnie z ich najlepszą wiedzą i

przy dołożeniu należytej staranności, by to

zapewnić, informacje zawarte w dokumencie

rejestracyjnym są zgodne ze stanem faktycznym i

że nie pominięto niczego, co mogłoby wpływać na

jego znaczenie.

Originals of supporting documents may be

required only in specific cases where there is a

reasonable doubt as to the authenticity of the

supporting documents submitted;

Oryginały dokumentów potwierdzających mogą

być wymagane tylko w szczególnych przypadkach,

w których istnieją uzasadnione wątpliwości co

do autentyczności przedłożonych dokumentów

potwierdzających;


Reasonable accommodation arrangements for

staff with disabilities can be provided unless they

would impose an undue burden on the resources

of the institution.

Dla osób z niepełnosprawnościami zapewnione

mogą zostać racjonalne usprawnienia, pod

warunkiem że nie będzie to nadmiernym

obciążeniem dla zasobów instytucji.

30. RESPECTIVE

„Respective” wskazuje, że dwa elementy (lub więcej) odnoszą się indywidualnie do

wszystkich innych wskazanych elementów. Na przykład w zdaniu:

What are the respective obligations and rights of the employer and of the driver?

“respective” wskazuje, że mowa o prawach i obowiązkach pracodawcy, oraz o prawach i

obowiązkach kierowcy.

Najpopularniejsze tłumaczenia to „odnośny” lub „odpowiedni”, jednak są one często

nadużywane i niekiedy warto je zastąpić wyrazem „poszczególny”:

Lepiej:

What are the respective

obligations and rights of the

employer and of the driver?

Jakie są odpowiednie prawa i

obowiązki pracodawcy i

kierowcy?

Jakie są poszczególne prawa i

obowiązki pracodawcy i

kierowcy?

They are aimed at exchanging

views on the composition,

operation and ongoing work of

the respective institutions.

Mają one na celu wymianę

poglądów na temat składu,

funkcjonowania i bieżących prac

danych instytucji.

Mają one na celu wymianę

poglądów na temat składu,

funkcjonowania i bieżących prac

poszczególnych instytucji.

W wielu przypadkach wyraz „respective” można też spokojnie pominąć w tłumaczeniu:

Lepiej:

This appropriation is also

intended to cover specific

measures for disabled members

of the Committee, delegates of

the Consultative Commission and

their respective alternates.

Przeznaczone są również na

szczególne środki na rzecz

niepełnosprawnych członków

Komitetu i delegatów Komisji

Konsultacyjnej oraz ich

odpowiednich zastępców.

Przeznaczone są również na

szczególne środki na rzecz

niepełnosprawnych członków

Komitetu i delegatów Komisji

Konsultacyjnej oraz ich

zastępców.

31. SEE

Angielski wyraz „see” (np. „see Report on ...”) należy tłumaczyć skrótem „zob.” Jeżeli

wyraz występuje na początku zdania w obrębie tekstu (nie w przypisach), piszemy go

w pełnej formie („Zobacz”). W obu przypadkach używamy potem mianownika (np. „zob.

dyrektywa 93/2489”).


32. SPECIFIC

Przy tłumaczeniu słowa „specific” nadużywane jest słowo „szczególny”, co – biorąc pod

uwagę jego słownikowe znaczenie (wyjątkowy, nieprzeciętny, specjalny) – może być

prawidłowe tylko w ograniczonych kontekstach. Tymczasem w większości przypadków

lepiej jest zastosować inne tłumaczenia, zależnie od kontekstu: „konkretny”, „określony”,

„dokładny”, „szczegółowy”, „właściwy” i in. Przykłady:

Revenue earmarked for a specific purpose, such as

income from foundations, subsidies, gifts and

bequests […].

Dochody przeznaczone na określony cel, takie jak

dochody z fundacji, subwencje, darowizny i zapisy

[…].

Following the brown rot outbreak, which affected

one large scale seed potato grower and several

ware potato producers in different Voivodeships,

MIPHSI issued specific instructions to VIPHSI for

tackling the disease.

W następstwie wystąpienia ognisk śluzaka

u jednego dużego producenta sadzeniaków oraz

kilku producentów ziemniaków późnych w różnych

województwach GIORiN wydał szczegółowe

instrukcje dla WIORiN dotyczące zwalczania

choroby.

Specific steps in production that must take place in

the identified geographical area.

Poszczególne etapy produkcji, które muszą

odbywać się na wyznaczonym obszarze

geograficznym.

The Maltese Presidency of the Council of the EU

organised a specific session during the Justice and

Home Affairs Council of 27 March 2017 to discuss

how to intensify relocation.

Maltańska Prezydencja Rady Unii Europejskiej

zorganizowała specjalną sesję podczas

posiedzenia Rady ds. Wymiaru Sprawiedliwości

i Spraw Wewnętrznych w dniu 27 marca 2017 r.,

aby omówić możliwości zintensyfikowania

relokacji.

Szczególną uwagę należy zwrócić na wyrażenia „specific

provisions/requirements/rules” itp., które należy tłumaczyć jako

„przepisy/warunki/zasady szczegółowe” (w przeciwieństwie do ogólnych) (nie:

*„szczególne”):

In the case of financial instruments implemented

under Regulation (EU) 1305/2013 (EAFRD),

specific rules apply for primary agricultural

activities with regard to State aid

W przypadku instrumentów finansowych

wdrażanych w ramach rozporządzenia (UE)

1305/2013 (EFRROW) szczegółowe przepisy

dotyczą podstawowej działalności rolniczej

w odniesieniu do pomocy państwa.

„Przepisy szczególne” („special provisions/rules”) to takie, które wprowadzają wyjątek

od przepisów ogólnych:

Where disclosure is made to third countries or

international organisations, the special provisions

of Article 44 et seq. also apply.

W przypadku ujawnienia danych państwom

trzecim lub organizacjom międzynarodowym

zastosowanie mają również przepisy szczególne

określone w art. 44 i nn.


„Przepisy szczegółowe” („specific provisions/rules”) nie są natomiast wyjątkiem, lecz

uzupełnieniem przepisów o charakterze ogólnym.

33. STRENGTHEN

Należy unikać dosłownego tłumaczenia „wzmocnić” i zamiast tego poszukać

alternatywnych rozwiązań:

Lepiej:

strengthen the role of the

Parliament

wzmocnić rolę Parlamentu powierzyć ważniejszą rolę

Parlamentowi / wzmocnić pozycję

Parlamentu

strengthen the human

dimension of Europe

wzmocnić ludzki wymiar Unii

Europejskiej

podkreślić/uwypuklić/zaakcentować

ludzki wymiar Unii Europejskiej

strengthening the social

dialogue

wzmocnienie dialogu

społecznego

ożywianie/rozwijanie/promowanie

dialogu społecznego

strengthening rural

development policy

wzmocnienie działań na rzecz

rozwoju obszarów wiejskich

poprawa skuteczności polityki

rozwoju obszarów wiejskich /

skuteczniejsza realizacja polityki

rozwoju obszarów wiejskich

strengthening the conditions

for price stability

umocnienie warunków

stabilności cen

tworzenie warunków sprzyjających

stabilności cen

34. THIS

„Niniejszy” oznacza tyle co „ten oto”, „ten właśnie” i odnosi się wyłącznie do tekstu, w

którego środku jesteśmy. Jest odpowiednikiem angielskiego „this [regulation]” i „the

present [regulation]”. Nie używa się tego wyrażenia w tekście, który tylko odnosi się do

danego aktu prawnego (np. w osobnym tekście opisującym treść danego aktu). W takich

przypadkach lepiej sprawdza się zaimek "ten/ta/to" lub użycie samego rzeczownika.

W związku z tym w akcie prawnym, dokumencie programowym czy we wniosku w

sprawie takiego aktu piszemy „w niniejszym rozporządzeniu”, „w niniejszym wniosku” ,

„niniejsza inicjatywa ma na celu” itp., natomiast w tekście odwołującym się do tego aktu

należy pisać np. „we wspomnianym rozporządzeniu”, „w dyrektywie tej” itp.

Poprawnie:

In line with Better Regulation

requirements, an Impact

Assessment has been prepared

Zgodnie z wymogami w

zakresie lepszego stanowienia

prawa przygotowano ocenę

Zgodnie z wymogami w zakresie

lepszego stanowienia prawa

przygotowano ocenę skutków


accompanying the proposal for

a Regulation on Europol. This

report has assessed the issue

of introducing a new alert

category in SIS exclusively for

Europol, reflecting Europol’s

role and competences, as well

as the necessary safeguards.

skutków towarzyszącą

wnioskowi dotyczącemu

rozporządzenia w sprawie

Europolu. W niniejszym

sprawozdaniu oceniono

kwestię wprowadzenia nowej

kategorii wpisów w SIS do

stosowania wyłącznie przez

Europol, odzwierciedlającej

rolę i kompetencje Europolu, a

także koniecznych

zabezpieczeń.

towarzyszącą wnioskowi

dotyczącemu rozporządzenia w

sprawie Europolu. W sprawozdaniu

tym oceniono kwestię

wprowadzenia nowej kategorii

wpisów w SIS do stosowania

wyłącznie przez Europol,

odzwierciedlającej rolę i

kompetencje Europolu, a także

koniecznych zabezpieczeń.

Należy przy tym pamiętać, że „niniejszy” to wyrażenie z języka formalnego (prawnego,

urzędowego, akademickiego). W tekstach innych niż akty prawne (komunikatach

prasowych, tekstach na strony internetowe, listach itp.) lepszym odpowiednikiem „this”

jest zaimek wskazujący „ten/ta/to” lub nawet brak zaimka.

Porównaj:

w niniejszym artykule (artykuł aktu prawnego), w niniejszym sprawozdaniu, w niniejszej

dyrektywie, w niniejszym regulaminie, w niniejszym wniosku itp.

w tym artykule (artykuł prasowy), w tym tekście, na tej stronie, w tej zakładce

nie: *na niniejszej stronie internetowej, *w niniejszym komunikacie prasowym

35. UNLESS

Wyrażenie „unless” w aktach prawnych zaleca się tłumaczyć wyrażeniem „chyba że”. Po

tym wyrażeniu możliwe jest utrzymanie takiej samej formy zdania (z przeczeniem lub

bez przeczenia) jak w oryginale.

The Agreement shall be tacitly renewed on a yearly

basis unless one of the Parties denounces it in

writing six months before the date of expiry.

Umowę przedłuża się automatycznie każdorazowo

na kolejny rok, chyba że któraś ze Stron wypowie

ją w formie pisemnej na sześć miesięcy przed

upływem daty końcowej jej obowiązywania.

36. WITHOUT PREJUDICE

Jeżeli wyrażenie „without prejudice” odnosi się do aktu prawnego lub jego części,

stosujemy tłumaczenie „nie naruszając przepisów”:

Without prejudice to Article 19 … Nie naruszając przepisów art. 19 …

Without prejudice to Council Regulation … Nie naruszając przepisów rozporządzenia Rady …

This decision shall be without prejudice to the Niniejsza decyzja nie narusza przepisów decyzji


Commission Decision Komisji

Jeżeli jednak „without prejudice” odnosi się do czego innego, używamy wyrażenia „bez

uszczerbku”:

Its provisions were without prejudice to the

application of Article 82

Jej przepisy pozostają bez uszczerbku dla

stosowania (przepisów) art. 82

Without prejudice to controls related to … Bez uszczerbku dla kontroli związanych z …

Stosując powyższe zasady, należy unikać błędnych gramatycznie zdań, w których

podmiot zdania imiesłowowego może być niejasny:

*Nie naruszając przepisów ust. 1, kury kwalifikują się do transportu ....

Powinno być: Nie naruszając przepisów ust. 1, kwalifikuje się kury do transportu …


ZAŁĄCZNIK. NAZWY KATEGORII JEDNOSTEK PODZIAŁU I NAZWY WŁASNE NIEKTÓRYCH JEDNOSTEK NUTS

Polskie nazwy miejscowości i jednostek administracyjnych znaleźć można w

Urzędowym wykazie polskich nazw geograficznych świata opracowanym przez KSNG.

W tym samym wykazie dostępne są również inne podstawowe informacje, takie jak:

nazwy stolic czy języki urzędowe.

Niniejszy załącznik zawiera:

nazwy kategorii jednostek administracyjnych, np.: arrondissement = okręg,

nazwy własne niektórych jednostek administracyjnych, które zostały

utworzone specjalnie na potrzeby klasyfikacji NUTS 3 (nazwy jednostek poziomu

1 i 2 znaleźć można w załączniku A104 do Międzyinstytucjonalnego przewodnika

redakcyjnego).

W tabelach zawierających nazwy kategorii jednostek podziału administracyjnego

kolorem jasnoczerwonym zaznaczono te kategorie, które zostały stworzone specjalnie

na potrzeby klasyfikacji NUTS.

4 Uwagi dotyczące ewentualnych błędów w treści załącznika lub aktualizacji zawartych w nim nazw można

przesyłać na adres:[email protected]





BELGIA

FR NL DE PL NUTS

région(s) gewest(en) Region region 1

province(s) provincie(s) Provinz(en) prowincja 2

arrondissement(s) arrondissement(en) Arrondissement(s)

/ Bezirk(e)

okręg 3

commune(s) gemeente(n) Gemeinde(n) gmina

communauté(s) gemeenschap(-pen) Gemeinschaft(en) wspólnota

Podział terytorialny Belgii jest dwojakiego rodzaju:

1) Podział administracyjny na 3 autonomiczne regiony. Regiony dzielą się na

prowincje (z wyjątkiem regionu stołecznego Brukseli), które z kolei dzielą się na

okręgi, a te na gminy. Formalnie kompetencje regionów obejmują m.in. kwestie

administracji, infrastruktury, gospodarki, ochrony środowiska.

2) Podział na 3 wspólnoty, do których kompetencji należą sprawy językowe,

kultura, edukacja, ochrona zdrowia (wspólnota flamandzka, wspólnota

francuska, wspólnota niemieckojęzyczna).

BUŁGARIA

BG PL NUTS

rajon region 1

rajon za planirane region statystyczny 2

obłast/oblast obwód 3

obsztina gmina

NUTS 3

Nazwy obwodów pokrywają się z nazwami miast. W języku bułgarskim mają one formę

przymiotnikową (Благоевградска област). W zapisie polskim należy stosować zapis

obwód + nazwa miasta (ewentualnie samą nazwę miasta).

Wyjątkiem jest Sofia, która jest miastem wydzielonym w obwodzie sofijskim.


CZECHY

CS PL NUTS

cały kraj 1

oblast okręg 2

kraj kraj 3

okres powiat

obec s rozšířenou působností gmina z rozszerzonymi uprawnieniami

DANIA

DA PL NUTS

cały kraj 1

region(er) region 2

landsdel(e) prowincja 3

kommune(r) gmina

NIEMCY

DE PL NUTS

Land (Länder)5 kraj (kraj związkowy) 1

Regierungsbezirk6 rejencja 2

Direktionsbezirk okręg dyrekcyjny

Kreis / Landkreis powiat 3

Kreisfreie Stadt / Stadtkreis miasto na prawach powiatu

Gemeinde(n) gmina

Tłumaczenie nazw powiatów:

5 Synonimy terminu „Land” – odnoszące się do tego samego poziomu podziału terytorialnego:

Bundesland (Bundesländer) – nazwa nieformalna;

Freistaat – nazwa tradycyjna, odnosząca się do Bawarii, Saksonii i Turyngii;

Stadtstaat – miasto-kraj; nazwa odnosząca się do krajów Berlin, Hamburg i Brema (choć ten ostatni kraj obejmuje 2 miasta).

6 Rejencje istnieją obecnie tylko w Badenii-Wirtembergii (4), Bawarii (7), Hesji (3) i Nadrenii Północnej-Westfalii (5). W pozostałych

krajach jednostki NUTS 2 odpowiadają dawnym, zniesionym rejencjom (Dolna Saksonia – 4, Nadrenia-Palatynat – 3), okręgom

dyrekcyjnym (Direktionsbezirk) (Saksonia – 3), istnieją niezależnie od podziału wewnętrznego kraju (Brandenburgia – 2) lub obejmują cały kraj (pozostałe kraje).


Nazwy powiatów, w których wyraz „Kreis” występuje przed nazwą własną powiatu i nie

jest integralną częścią tej nazwy, należy podawać z pominięciem tego wyrazu, zastępując

go słowem „powiat”, np.:

Kreis Ahrweiler – powiat Ahrweiler

W przypadku nazw, w których wyraz „Kreis” jest częścią nazwy własnej, należy dodać

wyraz „powiat” przed całą nazwą, w której należy zachować wyraz „Kreis”, np.:

Westerwaldkreis – powiat Westerwaldkreis

Rhein-Hunsrück-Kreis – powiat Rhein-Hunsrück-Kreis

ESTONIA

ET PL NUTS

cały kraj 1

cały kraj 2

(brak nazwy) 3

maakond (l.mn. maakonnad) prowincja

linn gmina miejska

vald gmina wiejska

IRLANDIA

EN GA PL NUTS

cały kraj 1

region réigiún region 2

Regional Authority region statystyczny/urząd

regionalny

3

province cúige prowincja

city cathair miasto

county contae, condae hrabstwo


GRECJA

EL Transkrypcja PL NUTS

grupa regionów 1

αποκεντρωμένη

διοίκηση

apokendromeni

diikisi

administracja

περιφέρεια periferia region 2

νομός nomos prefektura (lub nomos) 3

δήμος dimos gmina miejska

κοινότητα kinotita gmina wiejska

HISZPANIA

ES PL NUTS

1

comunidad

autónoma

wspólnota autonomiczna 2

ciudad autónoma miasto autonomiczne

provincia prowincja 3

comarca

powiat

municipio gmina


FRANCJA

FR PL NUTS

1

région region 2

(w tym:région d'outre-mer) (region zamorski)

département departament 3

(w tym: département d'outre-

mer* (DOM))

(departament zamorski7)

arrondissement okręg

Dodatkowe nieformalne określenia służące odróżnieniu europejskiej części Francji od

regionów zamorskich:

FR PL znaczenie

France métropolitaine Francja metropolitalna terytorium Francji leżące w Europie

(łącznie z Korsyką) – 22 regiony

France continentale Francja kontynentalna terytorium Francji leżące na stałym

lądzie europejskim (bez Korsyki) –

21 regionów

Nazw departamentów nie tłumaczymy na język polski, nawet wówczas gdy są tożsame

z innymi nazwami geograficznymi, które mają polskie odpowiedniki (np. „Moselle”,

„Vosges”). Wyjątkami są jedynie Paryż oraz departamenty zamorskie, które są

jednocześnie regionami.

7 Każdy departament zamorski jest jednocześnie osobnym regionem. Departamenty zamorskie stanowią

integralną część Francji, o takim samym statusie, jak departamenty Francji metropolitalnej, w związku z tym ich

obszar stanowi również część terytorium Unii Europejskiej.


CHORWACJA

HR PL NUTS

cały kraj 1

2

županija żupania, komitat, żupanat 3

općina (e) gmina

grad, varoš miasto

WŁOCHY

IT PL NUTS

gruppi di regioni grupy

regionów

1

regione region 2

provincia prowincja 3

Comune gmina

CYPR

CY PL NUTS

cały kraj 1, 2, 3

eparchia dystrykt

dimos, koinotita gmina

miejska/wiejska

Nazwy dystryktów pokrywają się z nazwami głównych miast.


ŁOTWA

LV PL NUTS

cały kraj 1, 2

(brak nazwy) 3

apriņķis region

republikas pilsēta miasto

wydzielone

novad powiat

NUTS 3

LV PL

Kurzeme Kurlandia

Latgale Łatgalia

Rīga Ryga

Pierīga Pierīga

Vidzeme Liwonia

Zemgale Semigalia

LITWA

LT PL NUTS

cały kraj 1, 2

apskritis, l.mn. apskritys okręg 3

savivaldybė, l.mn. savivaldybės rejon

seniūnija gmina


LUKSEMBURG

FR DE LU PL NUTS

cały kraj 1, 2, 3

district Distrikt Distrikt dystrykt

canton Kanton Kanton kanton

commune Gemeinde Gemeng gmina

WĘGRY

HU PL NUTS

országrész 1

régió (l.mn. régiói) region 2

megye (l.mn. megyék) komitat 3

kistérség powiat

település (l.mn. települések) gmina

város gmina miejska

község, nagyközség gmina wiejska

megyei jogú váro miasto na prawach komitatu

(ranga powiatu)

főváros wydzielone miasto stołeczne

(ranga komitatu)

MALTA

MT EN PL NUTS

cały kraj 1, 2

gżejjer wyspy 3

distretto district region statystyczny

kunsill locality/local council gmina

W skład archipelagu Wysp Maltańskich wchodzą wyspy: Malta, Gozo, Comino,

Cominotto, Wyspy Św. Pawła i Filfla. Na poziomie NUTS 3 Maltę podzielono na dwie

części (gżejjer): Maltę (wyspę) oraz Gozo i Comino.


NIDERLANDY

NL PL NUTS

landsdele 1

gewest region

provincie prowincja 2

COROP regio region COROP 3

gemeente gmina

AUSTRIA

DE PL NUTS

Gruppen von Bundesländern grupy krajów 1

Land (Länder) / Bundesland

(Bundesländer)

kraj (kraj związkowy) 2

Gruppen von Politischen Bezirken grupy powiatów 3

Bezirk(e) powiat

Statutarstadt (Statutarstädte) miasto statutarne

Gemeinde(n) gmina

Stadt miasto

Marktgemeinde Gmina targowa

POLSKA

PL NUTS

region 1

województwo 2

podregion 3

powiat

gmina


PORTUGALIA

PT PL NUTS

1

região region 2

subregião podregion 3

distrito dystrykt

Região

Autónoma

region

autonomiczny

municipio,

concelho

gmina

freguesia sołectwo

RUMUNIA

RO PL NUTS

Macroregiunea Makroregion 1

regiunea de

dezvoltare

region rozwoju 2

judeţ(ul) okręg 3

Municipiul

Bucureşti

miasto wydzielone

Bukareszt

oraş miasto

municipiu gmina miejska

comună gmina (wiejska)

W przypadku nazw okręgów, które pochodzą od nazw ich ośrodków administracyjnych,

zaleca się stosować takie same zasady, jak w przypadku nazw miejscowości – czyli

stosowanie, zależnie od rodzaju tekstu, nazwy spolszczonej (o ile istnieje) lub

oryginalnej.


SŁOWENIA

SL PL NUTS

cały kraj 1

kohezijska regija region spójności/makroregion

(cohesion region, macroregion) (Tylko

na potrzeby klasyfikacji NUTS)

2

statistična regija region statystyczny (tylko na potrzeby

klasyfikacji NUTS)

3

upravna enota jednostka administracyjna

občina gmina

mestna občina gmina miejska

SŁOWACJA

SK PL NUTS

cały kraj 1

oblast obwód 2

kraj kraj 3

okres powiat

mesto miasto (gmina

miejska)

obec gmina

FINLANDIA

FI SV PL NUTS

obszar 1

suuralue storområde podobszar 2

maakunta landskap region 3

seutukunta ekonomisk

region

podregion

kihlakunta härad dystrykt lokalny

kunta kommun gmina


SZWECJA

SV PL NUTS

(brak nazwy) 1

(brak nazwy) 2

län hrabstwo 3

kommun gmina

ZJEDNOCZONE KRÓLESTWO

Jednostki administracyjne:

Podział administracyjny Zjednoczonego Królestwa jest niejednolity. Każdy z czterech

krajów wchodzących w jego skład (Anglia, Walia, Szkocja, Irlandia Północna) ma własny

system jednostek administracyjnych.

Anglia

EN PL NUTS

region region 1

2

metropolitan county hrabstwo metropolitarne

non-metropolitan county (shire county) hrabstwo

3

unitary authority jednolita jednostka

administracyjna

district

(non-metropolitan)

okręg

borough okręg miejski

Irlandia Północna

EN PL NUTS

2

groups of districts 3

district dystrykt


Szkocja

EN PL NUTS

1

groups of council areas 2, 3

council area jednostka administracyjna

Walia

EN PL NUTS

1

groups of principal areas 2, 3

principal area jednostka administracyjna

county hrabstwo

country borough hrabstwo miejskie

Documents

VADEMECUM TŁUMACZA - European Commission...wskazówek i zaleceń dla tłumaczy przygotowujących tłumaczenia na język polski w Komisji Europejskiej, przede wszystkim aktów prawnych