Upload
others
View
5
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Turkish Studies - International Periodical For The Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013 p 89-135 ANKARA-TURKEY
VATAN TOPRAKLARINDAKİ İMZA TUumlRK YER ADLARI ZİLE KAZASI OumlRNEĞİ (1455-1575)
Murat HANİLCcedilE
OumlZET
Toplumların kuumlltuumlr hazineleri iccedilerisinde oumlnemli bir paya sahip olan yer adları ait oldukları toplumların hafızalarını canlı tutar ve kuumlltuumlruumln geccedilmişten geleceğe aktarılmasında oumlnemli rol oynar Bir ulusun dil tarih ve coğrafi oumlzellikleri acircdeta bu adlarda hayat bulur Bu makalede 1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adları arşiv kayıtlarına goumlre ele alınmıştır İlk olarak Zile kazasının kısa bir tarihi verilip kazaya bağlı nahiyelerin guumlnuumlmuumlzdeki yerleri ortaya konmuştur Zile adı uumlzerinde durulduktan sonra kazadaki yer adları ccedilevre ve insanla ilgili oumlzelliklere goumlre toponomi biliminin metotları ccedilerccedilevesinde sınıflandırılmıştır Ccedilalışmanın amacı Zile yer adlarını tespit edip Tokat Yozgat ve Ccedilorum ili yer adlarının koumlkenlerine katkı sağlamaktır
Ccedilalışmanın ccedilerccedilevesi buumlyuumlk oumllccediluumlde XV ve XVI yuumlzyıla ait mufassal tahrir defterlerine dayalı olarak ccedilizilmiştir XV ve XVI yuumlzyıllarda Zile kazası ve bu kazaya bağlı 7 nahiyede mufassal tapu tahrir defterlerine kaydedilen toplam 557 yerleşim birimi bulunmaktadır Bu toplamın 13rsquouuml Zile kaza merkezindeki mahallelerden 188rsquoi koumlylerden 339rsquou mezralardan 1rsquoi kaleden 8rsquoi kışlaklardan 1rsquoi yaylaklardan 6rsquosı merkez ve 1rsquoi ise mezra grubundan meydana gelmektedir 6 merkezden 1rsquoi mezra grubuna aitken 5rsquoi nahiye merkezi konumundadır Zile kazası dacirchilinde aslında 3 kale olup bunlardan Halka-i Hass nahiyesindeki Ağcakale kale olarak defterlere kaydedilmişken Karahisar-ı Behramşah kalesi nefs-i nahiye ve Danişmend-i Bahşayiş kalesi ise Karadiğin mezrası ile beraber koumly (karye) olarak belirtilmiştir Mezra yaylak ve kışlaklar genellikle geccedilici ya da mevsimlik yerleşim birimleri sayılmakla beraber oumlzellikle 1575rsquode bu mezralardan bazılarının nuumlfus barındırdıkları tespit edilmiştir
Anahtar Kelimeler Zile Acacı ve Oumlzi Kavağı Halka-i Hass Huumlseyinabad Karahisar-ı Behramşah Kızılkuumlnbed Kuştaş Meşhedabad Yeni Muumlsluumlman toponimi yer adı
Oumlğr Goumlr GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Fen Edebiyat Fakuumlltesi Tarih Boumlluumlmuuml El-mek murathanilcegopedutr
90 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
THE SIGNATURE ON HOMELAND TURKISH SETTLEMENT NAMES A CASE STUDY OF ZILE (1455-1575)
ABSTRACT
Settlement names having an important place in the cultural treatures of societies keep alive the memories of their own societies and play an important role in the transfering of the culture from the past to the future Linguistic historical and geografical characteristics of a nation are enlivened in these names In this article settlement names of the district of Zile are examined according to archive documents between 1455 and 1575 Firstly a short history of the district of Zile was given and the present-day places of the sub-districts attached to the district were determined After the examination of the name of Zile (Zela) the settlement places in the district were classified according to the charateristics corcerned with environment and people in the framework of the methods of toponimy science The aim of the article is to determine the settlement places of Zile and provide contribution with the origines of the settlement names of the provinces of Tokat Yozgat and Ccedilorum
The framework of the study is drawen to a great degree as being based on the the XV and XVIth century detailed tahrir registers During the XV and XVIth centuries there are a total of 557 settlement places recorded in detailed tahrir registers in the district of Zile and 7 sub-districts attached to this district This total consists of 13 quarters attached to the center of the district 188 villages 339 hamlets 1 fortress 8 sheltered places 1 mountain pasture 6 centers and 1 group of hamlets One of the 6 centers is belonged to 1 group of hamlets the other 5 centers are the sub-district centers In reality there are 3 fortresses in the district of Zile These are Ağcakale fortress in the sub-district of Halka-i Hass Karahisar-ı Behramşah fortress in the sub-district of Karahisar-ı Behramşah and Danişmend-i Bahşayiş fortress together with the hamlet of Karadiğin Although hamlets mountain pastures and sheltered places are counted as temporary or seasonal settlement places in general some of these hamlets is determined to have population in the year of 1575
Key Words Zile Acacı ve Oumlzi Kavağı Halka-i Hass Huumlseyinabad Karahisar-ı Behramşah Kızılkuumlnbed Kuştaş Meşhedabad Yeni Muumlsluumlman toponimy settlement name
1 GĠRĠġ
VeriliĢinde pek ccedilok etkenin bulunduğu yer adları bir coğrafyanın toprak parccedilasının oraya yerleĢen halklar tarafından vatanlaĢtırılmasının ilk ve en oumlnemli aĢamasını teĢkil eder (Akar 2006
51) Gerccedilekten de insanlar uumlzerinde yaĢadıkları ve hacirckimiyet kurdukları sahalardaki yerleĢmelere
isim verirken yerleĢmenin bulunduğu yerin fizikicirc oumlzelliklerinin yanısıra beĢericirc ve iktisadi oumlzelliklerini de dikkate almakta ve o yerleĢmeye kendi dil kuumlltuumlr oumlrf ve acircdetlerine en uygun
isimleri vermektedir Bu sebeple yerleĢmenin coğrafi tarihicirc ve genel karakterini tanımada rol
oynayan yer adlarının oumlnemi buumlyuumlktuumlr (Ġbret 2003 53)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 91
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Oumlzel adlar ve oumlzellikle kiĢi adlarını inceleyen bilim dalı onomastik bu bilimin yer adları ile
uğraĢan alt kolu ise toponimidir1 (Yediyıldız 1984 s 25) Batıda adbilimin bir alt kolu olarak
geliĢmeye baĢlayan yer adları bilimi yalnızca dilbilimin konusu olarak kalmamıĢ tarih sosyoloji
antropoloji biyoloji gibi değiĢik bilim dallarının da ilgilendikleri bir alan haline gelmiĢtir Tarih
boyunca değiĢik kuumlltuumlrlerin yerleĢme ve geccedilit alanı olmuĢ olan uumllkemizde ise toponomi ccedilalıĢmaları
1920‟lerden itibaren baĢlamıĢ ve bu alanda birccedilok araĢtırma eseri kaleme alınmıĢtır (Ġnan 1987 Eren 1965 Baykara 1988 Budak 2001 Sakaoğlu 2001) 1984 yılında Tuumlrk Yer Adları
Sempozyumu duumlzenlenmiĢ ve burada yer adları ile ilgili birccedilok sorun ve ccedilalıĢma youmlntemi konunun
uzmanları tarafından dile getirilmiĢtir Bildiriler ve makaleler dıĢında Tuumlrkiye‟deki yer adları ile ilgili lisansuumlstuuml duumlzeyde ccedilalıĢmalar da her geccedilen guumln artmaktadır (Kurgun 2002 Palancı 1996
ġenel 2003 Yıldırım 2006) Ancak bu ccedilalıĢmalar genellikle Tuumlrk Dili ve Edebiyatı boumlluumlmleri
tarafından yapılmakta olup genellikle mevcut yer isimleri uumlzerine odaklanmaktadır Bu ccedilalıĢmalara ek olarak Osmanlı arĢiv belgelerinden yola ccedilıkılarak yapılacak geniĢ ccedilaplı ccedilalıĢmalara ihtiyaccedil
duyulmaktadır Kronik tarih kitapları seyahatnameler Ģerbdquoiyye sicilleri ve benzeri kıymeti haiz
kaynaklar Tuumlrkiye yer adları konusunda yeterince seferber edilememiĢtir Bu tarihicirc kaynakların
yalnız sınırlı bir kısmı bazı araĢtırmacılar tarafından incelenmiĢtir (Sarı 2000 Accedilıkgoumlz 2004)
Boumllgesel bir ccedilalıĢma niteliği taĢıyan bu makalede Orta Anadolu‟nun kuzeyinde yer alan
Sivas eyaleti merkez sancağına bağlı Zile kazasındaki yer adları ele alınacaktır Boumllge 1071
Malazgirt zaferinden guumlnuumlmuumlze kadar kesintisiz olarak Tuumlrk yerleĢim alanı olması nedeniyle Anadolu‟daki Tuumlrk kuumlltuumlruumlnuumln en eski ve en derin izlerini taĢıması bakımından oumlnemlidir
CcedilalıĢmanın ana kaynakları 1455-1600 doumlnemini kapsayan 1455 1520 ve 1575 yıllarına ait tapu-
tahrir defterleridir2 15-16 yuumlzyıllardaki bu yer adlarının guumlnuumlmuumlzde ne kadarının mevcut
olduğunu tespit etmek iccedilin ĠccediliĢleri Bakanlığı tarafından 1928‟de basılan ldquoSon TeĢkilat-ı Muumllkiyede Koumlylerimizin Adlarırdquo ile 1933‟te yayımlanan ldquoKoumlylerimizrdquo isimli genel kitaplara Tokat Ġl
yıllıklarına ve modern haritalara muumlracaat edilmiĢtir Adı geccedilen defterlerdeki yerleĢme yerleri (koumly
mezraa kıĢlak ve yaylak) adları kelime yapıları ve koumlkenleri guumlnuumlmuumlzde idari olarak bağlı oldukları il ve ilccedile merkezleri bakımından tablolaĢtırılmıĢtır AĢağıda bu tablo ccedilerccedilevesinde Zile
boumllgesinin yer adları oumlnce kelime yapısı ve koumlken accedilısından değerlendirilmiĢtir Ardından yer adları
kategorilere ayrılarak herbir kategorideki isimler hakkında değerlendirmelerde bulunulmuĢtur Ayrıca buumltuumln bu değerlendirmelerin daha iyi anlaĢılabilmesi ve kıyaslamalar yapılabilmesi iccedilin
ekler kısmında 1455-1600 doumlnemi Zile kazası yer adları listesine de yer verilmiĢtir
2 ZĠLE KAZASI YER ADLARI
Zile geccedilmiĢten guumlnuumlmuumlze Anziliya Zelid Zela Gazala Silay ve Karkariye gibi adlar almıĢtır Bunlardan Zelitis‟in Persler doumlneminde Zile‟yi de iccediline alan bir boumllge olduğu oumlne
suumlruumllmektedir Zile (Zela) adı3 kutsal yol ya da geccedilit anlamında Sila yani S(wa)-ila (Luwi dili)
kelimesinden tuumlremiĢ de olabilir (Umar 1993 825)
1 Onomastiğin yer adları dıĢında baĢka alt dalları da bulunmaktadır Antroponimi Ģahıs adlarıyla hidronimi ise deniz nehir goumll gibi su adlarıyla ilgilenmektedir Kuumltuumlkoğlu M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul s15 2 BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2 s241-362 BOA TD 79 s191-303 TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12 s 126a-210b 3Zile geccedilmiĢten guumlnuumlmuumlze Anziliya Zelid Zela Gazala Silay ve Karkariye gibi adlar almıĢtır Bunlardan Zelitis‟in Persler doumlneminde Zile‟yi de iccediline alan bir boumllge olduğu oumlne suumlruumllmektedir Bu konudaki tartıĢma iccedilin Bk Altındal B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul s 45 Zile adıyla ilgili farklı bir yorum da Charles Textier tarafından yapılmıĢtır Textier‟e goumlre Bitinya Krallarından Nicomede‟nin oğlu Zielas bu boumllgeye hacirckim olmuĢ ve Pont memleketindeki boumllge adını bundan almıĢtı Bk Textier C (2002) Kuumlccediluumlk Asya Cilt 3 ccedilev Ali Suat Ġstanbul s 163 168 ve 169 Zile muumlftuumllerinden Arif Kılıccedil ise Zile Kalesinin Roma kumandanlarından Sula tarafından yapıldığını oumlne
suumlruumlp ismi bu kumandana dayandırma gayretinde olmuĢtur DaniĢmendliler doumlneminde adının ldquomuumlbarek vatanrdquo
92 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Anadolu‟da eski bir yerleĢim merkezi olan Zile‟nin MOuml 1900 yıllarında Ninova Melikesi
Semiramis tarafından kurulduğu duumlĢuumlnuumllmektedir4 Sırasıyla Hititler Frigler ve Pontus
egemenliğinde yaĢayan Zile Ģehri daha sonra Roma Ġmparatorluğu‟nun Anadolu‟daki oumlnemli
merkezlerinden biri haline gelmiĢtir5 Roma Ġmparatorluğu‟nun ikiye ayrılmasına bağlı olarak Zile
395‟te Doğu Roma sınırları iccedilerisinde kalmıĢtır 1071 Malazgirt Zaferi‟nden kısa bir suumlre sonra
Zile‟de guumlnuumlmuumlze kadar kesintisiz bir Ģekilde devam edecek Tuumlrk egemenliği baĢlamıĢtır6
1398‟de Osmanlı padiĢahlarından Yıldırım Bayezid‟in Kacircdı Burhanettin Devleti‟ne son
vermesiyle Zile Osmanlı idaresi altına girmiĢtir (Goumlkbilgin 1979 404) Osmanlı Devleti 1413
yılında Anadolu ve Rumeli Beylerbeyliği‟nin yanında uumlccediluumlncuuml bir idari birim olarak Rum Beylerbeyliği‟ni kurunca Zile de bu eyalete dacirchil edilmiĢtir (ġimĢirgil 1989 290ndash291) Zile 1455
tarihli tahrir defterinde nahiye olarak geccedilmekte ancak merkezi nefs-i Ģehr olarak goumlsterilmektedir
1520 ve 1575 tarihli defterlerde ise Sivas livasına bağlı kaza olarak anılmaktadır XVI yuumlzyıl
iccedilerisinde Zile merkezinde 13 mahalle ve 39 koumly ile 17 mezra bulunduran bir kazadır Ayrıca kazaya bağlı 8 nahiye bulunmaktaydı 17 yuumlzyılda Sivas‟a bağlı bir sancak haline getirilen Zile
1847 yılından itibaren Amasya‟ya bağlı bir kaza olarak karĢımıza ccedilıkmaktadır (Sezen 2006
538)1880‟de ise sancaklık statuumlsuuml kazanan Tokat‟a bağlanan Zile kazası guumlnuumlmuumlze kadar bu oumlzelliğini korumuĢtur (Accedilıkel 2004 333-334) 15 ve 16 yuumlzyıllarda Zile kazasını oluĢturan
nahiyeler Ģunlardır
Acacı7 ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Ġncelen doumlnemde 1 nefs 24 koumly ve 26 mezra adı tespit
edilen nahiye guumlnuumlmuumlzde Yozgat iline bağlı KadıĢehri8 ile Ccedilekerek ilccedilesi ve bu ilccedilelerin kırsalını
kapsamaktaydı Nahiye sınırları iccedilerisinde bulunan KadıĢehri koumlyuuml KadıĢehri ve Hacıkoumly koumlyuuml ise
Ccedilekerek ilccedile merkezlerinin ccedilekirdeğini oluĢturmuĢtur
anlamında Sılay olarak korunduğu ve yine Ģehre Karkariye adı verildiği de Kılıccedil tarafından belirtilmiĢtir Arif Kılıccedil‟tan naklen Bk Altındal age s 46 Ġncelediğimiz defterlerden 2 numaralı Tapu Tahrir defterinde ise Zili Ģeklinde anılmıĢ olup diğer defterlerde accedilık bir Ģekilde Zile adına rastlanmaktadır Evliya Ccedilelebi de seyahatnamesinde Zili adına nispetle Tuumlrklerdeki halı kilime ldquozilirdquo dendiği boumllgede dokumacılığın yaygın olmasına dayanarak Ģehrin adının buradan geldiğini
dile getirmiĢtir Bk Altındal B (2011) age Ġstanbul s 180 4 Strabon (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul s 55-56 Ancak Zile‟ye 25 km uzaklıktaki MaĢathoumlyuumlk‟te yapılan kazılar sonucunda elde edilen bulgular Zile‟nin tarihinin daha eskilere dayandığını ortaya koymuĢtur Bk Altındal B (2011) age s 19 5 Zile‟nin Tuumlrk egemenliğine kadar geccedilirdiği doumlnemler hakkında ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Meral Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık s 17-18 Kılıccedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17 6 Atalar M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307 1071‟de Tuumlrklerin Anadolu‟da yerleĢme amaccedillı fetihlerinin baĢlamasıyla beraber Zile DaniĢmendliler tarafından fethedilmiĢtir Zile‟nin DaniĢmendliler tarafından fethi tarihiyle ilgili ccedileĢitli goumlruumlĢler ortaya
sunulmakla beraber Ģehrin fetih tarihinin 1074 olması kuvvetli bir ihitimaldir Bk SevimA (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara s 82-83 1166‟da Nizameddin Yağıbasan‟ın oumlluumlmuuml uumlzerine tekrar Bizans egemenliğine geccedilen Ģehir kısa suumlre sonra Tuumlrkiye Selccediluklu Sultanı II Kılıccedilarslan tarafından ele geccedilirilmiĢtir ġahin M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset Matbaacılık Tokat s 23Moğolların 1243 Koumlsedağ SavaĢı‟yla Anadolu Selccediluklularını zayıflatmasının ardından Ģehre 1365‟te Eretna Beyliği ve 1381‟de ise Kadı Burhaneddin Devleti hacirckim olmuĢtur Bk ġimĢirgil A (1991) ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Ġstanbul s 231-243 7 Cumhuriyet doumlneminde yapılan idari değiĢiklikler sonucu Acacıhoumlyuumlk adıyla bir koumlye doumlnuumlĢen nahiye 1944‟te
Hacıkoumly‟uumln Yozgat‟a bağlı Ccedilekerek ilccedilesine doumlnuumlĢtuumlruumllmesiyle bu ilccedileye bağlanmıĢtır 30 12 1998 tarihinden itibarense belde huumlviyeti kazanmıĢtır Belde belediye meclisinin ldquoAcacırdquo kelimesinin soumlyleniĢ zorluğunu ve bir mana iccedilermemesini oumlne suumlrerek yaptığı baĢvurular sonucu 2000 senesinde Bakanlar Kurulunun aldığı kararla Acacı ismi kaldırılarak buraya Bayındırhoumlyuumlk adı verilmiĢtir Gerccedilekten de Acacı adının nerden geldiğini ortaya koymak guumlccediltuumlr Boumllgede halk arasında yaygın Acecihoumlyuumlk efsanesine goumlre Aca adı eski tarihlerde burada yaĢayan bir kralın Ece adlı kızına ithafen buraya verilen Ece isminin bozulmuĢ Ģekli olabilir Ayrıntılı bilgi iccedilin bk Koccedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara s 146-149 8 KadıĢehri ilccedilesinin geccedilmiĢ doumlnemleri ve guumlnuumlmuumlzdeki durumu ile ilgili Bk Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi
(tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Ankara s 1-2
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 93
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Halka-i Hass Nahiyesi Merkezi bulunmayan bu nahiye 19‟u koumly 17‟si mezra ve 1‟i kale
olmak uumlzere 37 toplam yerleĢim birimine sahipti Dikmesoumlğuumlt ve Ovacık gibi yaĢayan koumly isimlerine bakıldığında Halka-i Hass nahiyesinin de guumlnuumlmuumlzde Yozgat ili KadıĢehri
9 ilccedilesi
sınırları iccedilerisinde yer aldığı duumlĢuumlnuumllebilir1944‟te Ccedilekerek‟e bağlı bir nahiyeye doumlnuumlĢen KadıĢehri
1990 senesinde Yozgat ili ilccedilelerinden biri olmuĢtur (Sezen 2006 263)
Huumlseyinabad Nahiyesi 46‟sı koumly 142‟si mezra 7‟si kıĢlak ve 2‟si nefs olmak uumlzere toplam 197 koumly ile Zile kazası iccedilerisinde en ccedilok yerleĢim birimine sahip olan Huumlseyinabad 1455
tarihli defterde vilayet 1520 tarihli defterde kaza ve son olarak 1575 tarihli defterde Zile kazasına
bağlı bir nahiye olarak kaydedilmiĢtir Nahiye merkezi Yapa-i Cedid koumlyuumlduumlr Huumlseyinabad guumlnuumlmuumlzde Ccedilorum ili Alaca ilccedilesi sınırları iccedilerisinde kalmıĢtır Ayrıca bazı mezraları ise Yozgat ili
Sorkun ilccedilesi dacirchilinde bulunmaktadır Huumlseyinabad sınırları iccedilerisinde Alacalar adıyla bir koumly
bulunmakla beraber bu koumlyuumln Alaca adına katkısını ortaya koyacak yeterli veriye ulaĢmamız muumlmkuumln olmamıĢtır Yine 1455 tarihli defterde Huumlseyinabad adı yerine Huumlseyinova adı tercih
edilmiĢtir10
Alaca11
1846‟da Bozok‟a bağlı bir kaza 1867‟de Ccedilorum merkeze bağlı nahiye haline
gelmiĢtir Bu tarihten sonra da Ccedilorum sınırları iccedilerisinde kalmıĢtır (Sezen 2006 20)
Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi 16 koumlyuuml 82 mezrası 1 kıĢlağı 1 kale va nahiye merkezi ile toplam 101 yer adı tespit edilebilen Karahisar-ı BehramĢah guumlnuumlmuumlzde Yozgat‟ın KadıĢehri ile
Akdağmadeni12
sınırları iccedilerisinde yer almaktadır Selccediluklu doumlnemi tarihicirc kaynaklarında
Karahisarndashı BehramĢah‟a iliĢkin ilk kayıt Sultan I Alacircaddin Keykubad doumlneminde (1220ndash1237) SivasndashKırĢehir kervan yolu uumlzerindeki Karahisarndashı BehramĢah ve youmlresinin Menguumlcek meliki
Nasıreddin BehramĢah‟a Erzincan kentinin teslimi karĢılığında iktacirc olarak verildiğine iliĢkindir
(Oumlzcan 2008 92-93) 17 yuumlzyılda Zile‟ye ve 1846‟da Yozgat‟a bağlı bir kaza iken bu tarihten
sonra kaza vasfını yitirmiĢtir (Sezen 2006 278) Diğer adı MuĢalim kalesi13
olan Karahisar-ı BehramĢah kalesi buguumln Yozgat ili Akdağmadeni MuĢali koumlyuuml sınırları iccedilerisindedir Yeri
konusunda Wittek ayrıntılı bilgi vermektedir14
9 KadıĢehri Ccedilekerek ve Eski (Aydıncık) 1921 yılına kadar Zile sınırları iccedilerisinde kalmıĢ ancak 1921 yılında ccedilıkarılan bir kanunla her ikisi Devecidağı kazası adı altında birleĢtirilip Yozgat sınırlarına katılmıĢtır Bk Bekir Altındal age s 157 10 ġemseddin Sami ve Ali Cevat‟ın kayıtlarına bakıldığında Huumlseyinabad‟ın Zile‟den sonra Yozgat‟a bağlandığı 1919 yılında ise Ccedilorum‟a bağlı ilccedile olduğu anlaĢılmaktadır Bk Yurt Ansiklopedisi Cilt 3 s 2042 11 Ccedilorum ili Alaca ilccedilesinin tarihi seyri ile ilgili daha detaylı bilgi iccedilin Bk GeccedilmiĢten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat s 3-35 12 1815‟e kadar herhangi bir yerleĢmeye sahip olmayan Akdağmadeni bu tarihten itibaren boumllgede guumlmuumlĢ ve kurĢun yataklarının iĢletmeye accedilılmasıyla giderek oumlnem kazanmıĢtır 1830‟da nuumlfusu iyice artan youmlre 1839‟da nahiye 1860‟ta da kazaya doumlnuumlĢtuumlruumllmuumlĢtuumlr Bu accedilıdan bakıldığında araĢtırmamıza konu oluĢturan doumlnemlerde Karahisar-ı BehramĢah‟ın
youmlrede canlılık sahibi olduğu ancak Akdağmadeni‟nin oumlne ccedilıkmasıyla beraber canlılığını yitirdiği de oumlne suumlruumllebilir Bk Yurt Ansiklopedisi Cilt10 s 7651 13 BehramĢah‟la ilgili diğer bir goumlruumlĢ ise onun Birinci Ġzzeddin Keykavus‟un buumlyuumlk beylerinden Emir-i Meclis Mubarizeddin BehramĢah olduğu ve kendi adıyla bilinen kaleyi inĢa ettirdiği Ģeklindedir Kalenin XIII yuumlzyılın ilk yarısında inĢa edildiği ve guumlney kısmının zamanla yerleĢime accedilıldığı da duumlĢuumlnuumllmektedir MuumlĢalim adı yerel bir idarecinin oglu Ali Beyin (oumll 1471) babası ve gerccedilek adı Nusret olan MuumlĢalim‟den gelmektedir Bu boumllge MuumlĢalim ailesinin yıllarca tasarrufunda kalmıĢtır Malikacircne hissesi Karahisardaki Ali ġir zaviyesi ile Karabıyık ve Ağcakoca Zaviyeleri‟ne ait iken divani hisseleri ise Zile (Tokat) zaimi MuumlĢalim‟in suumllalesinden olan ve yukarda adı geccedilen Ali
Bey‟in oğluna ait idi Boumllgenin ahalisi Dulkadirli ġehsuvaroglu Ali Bey‟in tasarrufundaki topraklarda ccedilalıĢan Ccedilongar ve Ulu-youmlruumlk taifelerinden oluĢmaktaydı Bk Arslan L (2005) H 963M 1556 Tarihli Mufassal Tahrir Defterine Goumlre Bozok Sancağırsquonın Ekonomik ve Demografik Yapısı BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Ankara Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Ankara s 116 14 Kale eteğindeki ovanın guumlneydoğu kıyısında kaleden 10 km ileride maden ocağı iĢletilen Akdağ vardır Dolayısıyla kale bu kasabanın kuzeybatı youmlnuumlndedir Kale adını yakınındaki MuumlĢalim koumlyuumlnden alır Selccediluklular zamanında Ġkinci Keyhuumlsrev doumlneminde (1236-1246) yaptırılmıĢtır Ancak Wittek ismin nerden geldiğini izah edememiĢtir Bk Wittek P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu Araştırmaları Dergisi Cilt I Konya
s 236-240 Karahisar-ı BehramĢah‟ın tarihi geliĢimi ve Akdağmadeni‟ne doumlnuumlĢuumlmuuml ile ilgili detaylı bilgi iccedilin Bk Yurtlu
94 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Kızılkuumlnbed nahiyesi 13 koumlyuuml 14 mezrası ve 1 yaylakı bulunan Kızılkuumlnbed nahiyesi
buguumln Yozgat ili Ccedilekerek ve Aydıncık ilccedilesi sınırları iccedilerisinde yer almaktadır Hatta bu nahiye sınırları iccedilerisinde yer alan Eski koumlyuuml Aydıncık ilccedilesinin merkezine doumlnuumlĢmuumlĢtuumlr
15
Meşhedabad Nahiyesi16 koumly 20 nahiye ve 1 nefs olmak uumlzere 37 yerleĢim birimi adı
tespit ettiğimiz MeĢhedabad buguumln Zile sınırları iccedilerisinde kalmıĢtır Buguumln Yalınyazı Zile
Boztepe beldesine bağlıdır (Altındal 2011 118)
Kuştaş Nahiyesi 8 koumly ve 12 mezra kaydı bulunan KuĢtaĢ buguumln Zile sınırları iccedilerisinde
iğdir nahiyesi ve kırsalını kapsayan bir boumllgedir
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Halen Zile iccedilerisinde bulunan ve eski adını yeni isimleriyle birlikte korumaya devam eden nahiye Yıldıztepe (Boztepe) beldesi ve kırsalını kapsamaktaydı
(Altındal 2011 118)
XV ve XVI yuumlzyıllarda Zile kazası ve bu kazaya bağlı 7 nahiyede mufassal tapu tahrir
defterlerine kaydedilen toplam 557 yerleĢim birimi bulunmaktadır Bu toplamın 13‟uuml Zile kaza merkezindeki mahallelerden 188‟i koumlylerden 339‟u mezralardan 1‟i kaleden 8‟i kıĢlaklardan 1‟i
yaylaklardan 6‟sı merkez ve 1‟i ise mezra grubundan meydana gelmektedir 6 merkezden 1‟i
mezra grubuna aitken 5‟i nahiye merkezi konumundadır Zile kazası dacirchilinde aslında 3 kale olup bunlardan Halka-i Hass nahiyesindeki Ağcakale kale olarak defterlere kaydedilmiĢken Karahisar-ı
BehramĢah kalesi nefs-i nahiye ve DaniĢmend-i BahĢayiĢ kalesi ise Karadiğin mezrası ile beraber
koumly (karye) olarak belirtilmiĢtir Mezra yaylak ve kıĢlaklar genellikle geccedilici ya da mevsimlik yerleĢim birimleri sayılmakla beraber oumlzellikle 1575‟de bu mezralardan bazılarının nuumlfus
barındırdıkları tespit edilmiĢtir16
Oumlte taraftan Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 7 Acacı ve
Oumlzikavağı‟nda 4 Kızılkuumlnbed‟de 3 ve Huumlseyinabad‟da 10 mezra birden ccedilok mezrayı iccedilinde
barındırmaktadır (Bk Ekler) Ġncelememize konu oluĢturan toplam 557 yer adından 153‟uumlnuumln guumlnuumlmuumlzde yaĢadığı goumlruumllmuumlĢtuumlr Bunlardan 89 koumly koumly oumlzelliğini suumlrduumlruumlrek buguumlne ulaĢmıĢtır
4 koumly ve 1 mezra ilccedile merkezine doumlnuumlĢmuumlĢtuumlr 51 mezra koumly olarak varlığını devam ettirmektedir
3‟ten fazla koumly ve 2 mezra belde haline gelmiĢtir 1 kıĢlak ve 2 kale koumly durumundadır Bu yerleĢim birimlerinin buumlyuumlk ccediloğunluğu Zile‟de olmak uumlzere Yozgat‟a bağlı KadıĢehri Ccedilekerek
Aydıncık Akdağmaden Saraykenti ve Sorgun ilccedileleri ve Ccedilorum‟a bağlı Alaca ilccedilesi sınırları
iccedilerisindedir Bu da incelediğimiz yerleĢim birimlerinin 2728‟ine tesaduumlf etmektedir Ancak yapılacak saha araĢtırmaları ile mezraların yoğun olduğu bu boumllgede bazı eski yerleĢim yeri
isimleri mevki adlarında karĢımıza ccedilıkabilecektir Tablo1 XV ve XVI Yuumlzyıllarda Zile Kazası ve Nahiyelerinde YerleĢim Birimleri
Ġdari Birim Mahalle Koumly Mezra Kale KıĢlak Yaylak Nefs Mezari Toplam
Zile Kazası 13 39 17 0 0 0 0 0 69
Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi 0 24 26 0 0 0 1 0 51
Halka Hass Nahiyesi 0 19 17 1 0 0 0 0 37
Huumlseyinabad Nahiyesi 0 46 142 0 7 0 2 0 197
Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi 0 16 81 0 1 0 1 1 100
Kızılkuumlnbed Nahiyesi 0 13 14 0 0 1 0 0 28
KuĢtaĢ Nahiyesi 0 8 12 0 0 0 0 0 20
MeĢhedabad Nahiyesi 0 16 20 0 0 0 1 0 37
Yeni Muumlsluumlman Nahiyesi 0 7 10 0 0 0 1 0 18
Toplam 13 188 339 1 8 1 6 1 557
H (2001) GeccedilmiĢten Guumlnuumlmuumlze Akdağmadeni Ankara s 22-30 Hakkı Yurtlu‟nun belirttiğine goumlre Karahisar-ı BehramĢah‟taki Karamağan (Karamağara) mezrası ise buguumln Yozgat Saraykent ilccedile merkezidir 15 Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8 16 Zile kazası sınırları iccedilerisinde nuumlfus barındıran Zile‟de 1 MeĢhedabad‟da 2 KuĢtaĢ‟ta 2 Kızılkuumlnbed‟de 4 Karahisar-ı BehramĢah‟da 5 ve Huumlseyinabad‟da 12 ve toplamda 26 adet mezra tespit edilmiĢtir Oumlrnek olarak Huumlseyinabad‟da
Soumlğuumldoumlzuuml Kuumlccediluumlkviran ve AğcakıĢlak mezralarına bakılabilir (TD 2 s 200 b 206b 204 a)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 95
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
21 Zile Kazası Yer Adlarının Kelime Yapıları
Yer adları her Ģeyden oumlnce bir kelimedir ve herhangi bir adın sahip olduğu tuumlm oumlzellikleri buumlnyesinde taĢır (ġahin 2007 2) Zile kazası iccedilerisinde incelediğimiz yer adlarının tamamı bir ve
basit yapıda kelimelerden oluĢan bir oumlzelliğe sahip değildir Tablo 2 de de goumlruumlleceği uumlzere Zile
yer adlarında yer alan kelime sayıları 1 ile 4 arasında değiĢmektedir Toplam 557 ismin 526‟sı bir
diğer ifadeyle 944‟uuml 1 ya da 2 kelimeden kuruludur Geriye kalan dilim iccedilerisinde 27 isim 3 kelimeden oluĢurken yalnız 4 isim 4 kelimeden meydana gelmektedir Bir kelimeden kurulu yer
adları ccediloğunlukla basit ya da tuumlremiĢ isimlerden oluĢurken 2 ve daha fazla kelimeden kurulu yer
adları ccediloğunlukla isim ya da sıfat tamlaması ya da birleĢik isim formatındadır Tablo 2 Zile Yer Adlarının Kelime Sayıları
Kel
ime
sayıs
ı
Zil
e m
erkez
Zil
e K
oumly
Aca
cı
Hal
ka-
i H
ass
Huumlse
yin
abad
K
arah
isar
-ı
Beh
ram
Ģah
Kız
ılkuumlnbed
KuĢt
aĢ
MeĢ
hed
abad
Y
eni
Muumlsl
uumlm
an
Topla
m
1 6 33 27 24 70 48 16 15 22 10 271 48653
2 6 22 23 13 105 47 12 5 14 8 255 4578
3 1 1 1 0 20 3 0 0 1 0 27 4847
4 0 0 0 0 2 2 0 0 0 0 4 0718
Toplam 13 56 51 37 197 100 28 20 37 18 557 100
Zile kazası yer adları koumlken bakımdan ccedileĢitlilik goumlstermektedir Kazadaki yer adlarının
koumlken olarak dayandığı baĢlıca diller Tuumlrkccedile Arapccedila ve Farsccediladır Bu adların koumlken oranlarının
dağılımına bakıldığında Tuumlrkccedile adların 608‟lik oranla ilk sırada yer aldığı goumlruumllmektedir BirleĢik yer adlarındaki Tuumlrkccedile isimler de dikkate alındığında Tuumlrkccedile adların oranı 8056‟ya
ulaĢmaktadır Basit yapılı bir kelimeden oluĢan Arapccedila koumlkenli yer adları 47 adet ve 843‟luumlk
oran ile Tuumlrkccedile koumlkenli adların ardından ikinci sırada yer almaktadır Arapccedila ve Farsccedila daha ccedilok Ģahıs isimlerinde kendini goumlsterirken aynı durum değerlendirmeye alınan Ġbranice isimler iccedilin de
soumlz konusudur
Tuumlrkccedile koumlkenli kelimeler ile oumlzellikle Arapccedila ve Farsccedila koumlkenli kelimelerin yan yana getirilerek birleĢik yer adı oluĢturulması dildeki etkileĢimi oumlrneklendiren bir tablo ortaya
koymaktadır Bu etkileĢim hiccedil Ģuumlphesiz Tuumlrklerin Anadolu‟ya gelmeden oumlnce Ġslam‟ı kabul edip
Selccediluklularla birlikte Ġran kuumlltuumlruumlyle daha yoğun etkileĢim iccediline girmesi ile accedilıklanabilir Bu
youmlnuumlyle Zile kazasındaki yer adları Tuumlrklerin Tuumlrkistan‟dan Anadolu‟ya uzanan vatan arayıĢının bir yol haritası gibidir ve bir Ģekilde bu yol uumlzerindeki durakların her birinin de izlerini iccedilerisinde
taĢımaktadır
15 ve 16 asırda Zile kazasında oldukccedila az sayıda muhtemelen Ermenice ya da Luwice koumlkenli ancak Tuumlrkccedile fonetiğe goumlre kaydedilmiĢ yer adlarına da tesaduumlf edilmiĢtir Bunların adedi
27 olup tuumlm yer adları iccedilinde yaklaĢık 5‟lik bir orana sahiptir
96 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 3 Zile Kazası Yer Adlarının Koumlkenleri
Dil
-Ġd
ari
Bir
im
Zil
e N
efs
Zil
e K
oumly
ler
Aca
cı v
e Ouml
zi
Kav
ağı
Hal
ka-i
Has
s
Huuml
sey
inab
ad
Kar
ahis
ar-ı
Beh
ram
Ģah
Kız
ılk
uumln
bed
Ku
ĢtaĢ
MeĢ
hed
abad
Yen
i M
uumlsl
uumlm
an
To
pla
m
A 6 3 5 2 16 6 0 3 4 2 47 843
A+F 0 1 3 1 5 2 0 0 1 0 13 233
A+F+T 0 1 1 0 10 2 0 0 0 0 14 251
A+Ġ+T 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 017
A+T 3 5 4 2 31 7 2 1 1 2 58 1041
F 1 3 0 1 5 4 0 1 1 0 16 287
Ġ 0 0 0 0 0 0 1 1 2 0 4 071
Ġ+A 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 017
Ġ+T 0 0 1 1 1 0 1 0 0 0 4 071
R 0 0 2 0 1 0 0 0 0 0 3 053
R+T 0 0 1 0 1 2 0 0 0 0 4 071
T 3 41 29 26 106 62 24 13 22 12 338 6068
T+F 0 1 3 2 9 7 0 1 3 1 27 484
Diğer 0 1 2 2 9 5 0 0 3 1 23 412
Diğer+A 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 017
Diğer+T 0 0 0 0 1 2 0 0 0 0 3 053
Toplam 13 56 51 37 197 100 28 20 37 18 557 100
Kısaltmalar A Arapccedila F Farsccedila Ġ Ġbranice R Rumca T Tuumlrkccedile
3ZĠLE KAZASI YER ADLARININ KATEGORĠLERĠ
Yer isimleri son zamanlarda birccedilok araĢtırmacının tercih ettiği ccedilalıĢma alanlarından birisidir
YaĢanılan yerin sesi toprağın kokusu olarak nitelendirilen bu isimler Ģahıs adlarından
meyve sebze isimlerine hayvan adlarından renk isimlerine huumlkuumlmdar isimlerinden bir uumllkenin
kahramanlarına kadar birccedilok ismi taĢımaktadır Yer isimleri bir boumllgenin tarihini kuumlltuumlruumlnuuml siyasi yapısını yansıtması accedilısından oumlnem arz etmektedir Zile kazası yer adlarını iki ana kategoride
toplamak muumlmkuumlnduumlr Ccedilevre ve insan CcedilalıĢmamızda ilk olarak Zile kazasında ccedilevreye dayalı
olarak konulan yer isimleri uumlzerinde durulacaktır
31Ccedilevreyle Ġlgili Adlar
Goumlccedilebe yarı goumlccedilebe ve yerleĢik Tuumlrk toplulukları en eski ccedilağlardan beri arazi parccedilalarını
adlandırıp belirtmede acircdeta bir coğrafyacı titizliğiyle hareket etmiĢlerdir YerleĢme tarihi ccedilok eskilere uzanan Anadolu‟nun XI yuumlzyıldan beri TuumlrkleĢmeye baĢlamasına karĢılık yer adlarının
buumlyuumlk ccediloğunluğunun Tuumlrkccedile adlardan oluĢmasında burada hacirckimiyet kuran DaniĢmendli Beyliği
Selccediluklu ve Osmanlı Ġmparatorlukları gibi guumlccedilluuml ve buumlyuumlk Tuumlrk devletlerinin oumlnemli etkilerinin
olduğu goumlruumllmektedir Zile kazasındaki yerleĢim birimleri de DaniĢmendlilerin boumllgeye egemen
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 97
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
olmasının hemen ardından Tuumlrkccedile isimlerle tanıĢmıĢtır Tuumlrkler bu boumllgede adlandırma yaparken
Zile‟nin coğrafi oumlzelliklerinden buumlyuumlk oumllccediluumlde yararlanmıĢlardır
311Ccedilevreyle Ġlgili Olarak Tabiat ve Fizik KoĢullarına Dayanan Adlar
aCoğrafya Adları Zile kazasındaki coğrafi yer adları buumlyuumlk bir ccediloğunlukla yuumlkseltileri
ifade eden oumlyuumlk ve duumlzluumlkleri ifade eden alan su kaynaklarını ifade eden dere ve pınar gibi
kelimlerle kurgulanmıĢtır
Oumlyuumlk toprak tepe ve houmlyuumlk anlamlarına gelmektedir Tarih boyunca tuumlrluuml nedenlerle
yıkılan yerleĢme boumllgelerinde yıkıntıların uumlst uumlste birikmesiyle oluĢan ve ccediloğu kez iccedilinde yapı
kalıntılarının goumlmuumlluuml bulunduğu yayvan tepeye de oumlyuumlk denmektedir (httptdkterim govtrbts10012011) Zile kazası iccedilerisinde toplam 16 yerleĢim yerinde oumlyuumlk adı geccedilmektedir
17
Ccediladıroumlyuumlğuuml mezrası adını uumlzerinde ccediladır kurulan bir tepeden almıĢ olmalıdır Yine bu isim
Tuumlrklerin goumlccedilebe yaĢantılarının bir uzantısı olan ccediladır kuumlltuumlruumlnuuml Zile boumllgesine taĢımaları bakımından oumlnemlidir Hangahoumlyuumlğuuml ise tepe ile uumlzerindeki mimari yapıyla kurulan bir bağı
anımsatmaktadır Edikoumlyuumlk tepenin ayak giyimine benzer goumlruumlntuumlsuumlyle iliĢkilendirilebilir Adını
yalnız oumlyuumlk ibaresinden alan 3 koumlyuumln varlığı Zile Acacı ve Oumlzikavağı ve Yenimuumlsluumlman‟daki
yerleĢimin koumlklerinin oldukccedila eskiye dayandığının goumlstergesidir Ortaoumlyuumlk mezrası (Huumlseyinabad) Ccedilunkar boyuna mensup Ccedilunkar cemaatinin geccedilici yerleĢim yeriydi Bu cemaat Uluyoumlruumlk Tuumlrkmen
taifesindendi (Halaccediloğlu II 2009573) Tablo 4 Adını Oumlyuumlkten Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ccediladıroumlyuumlğuuml mz Huumlseyinabad Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Edik18
oumlyuumlk mz Huumlseyinabad Ortaoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Goumlkoumlyuumlk mz Huumlseyinabad Oumlyuumlk Koumlyuuml Acacı ve Oumlzi Kavağı
Kuumlloumlyuumlk mz Huumlseyinabad Oumlyuumlk ky Yeni Muumlsluumlman
Hangahoumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah Oumlyuumlk ky Zile
KuĢakluoumlyuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah YatmıĢoumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Alan kelimesinin soumlzluumlkteki ilk anlamı accedilıklık ve duumlzluumlk yerdir Etrafı tepelerle ccedilevrili ccedilukur yer ve koyaklar iccedilin de kullanılan bir tabirdir Orman iccedilindeki duumlz ve ağaccedilsız yerler de alan
olarak tanımlanmaktadır Zaman zaman kır ve ova gibi arazi parccedilalarını da tanımlamaktadır Ccedilayır
ccedilimenlik gibi geniĢ arazi parccedilalarına da alan denebilmektedir19
Zile‟de alan adı ile isimlendirilmiĢ 11 yerleĢim birimi goumlruumllmektedir Bu yerleĢim birimlerinden 8‟i Tablo 5‟te goumlsterilmiĢtir
20 Bu
yerleĢim yerlerinden 2 koumly yalnızca alan kelimesi ile isimlendirilmiĢtir Demuumlrcuumlalanı mezrası
adını bir meslekten almıĢtır Dorualanı uumlzerinde atların yayıldığı bir boumllgeyi iĢaret etmektedir Kilisealanı ise daha oumlnce boumllgede bir kilisenin varlığına delil oluĢturmaktadır Sarualan boumllgenin
rengi ve bitki oumlrtuumlsuumlyle oumlzdeĢleĢen bir isimdir Sovukalan boumllgenin iklim oumlzelliklerine bir
goumlndermedir
17 Bunlardan Zile kaza merkezine bağlı Karaoumlyuumlk koumlyuuml Huumlseyinabad‟a bağlı Saruisaoumlyuumlk mezrası (2 aded) ve Ortaoumlyuumlk mezrası Karahisar- BehramĢah‟a bağlı Karacaoumlyuumlk mezrası daha aĢağıda cemaat adları iccedilerisinde ele alındığından
buradaki tabloya eklenmemiĢtir 18 Edik koumlyluuml ccedilizmesi patik ccedilocuk ayakkabısı mest yuumlnden oumlruumllen ccedilok kısa konccedillu ccedilorap koumlyluuml yemenisi pabuccedil terlik ayakkabı fotin karda yuumlruumlmeye yarayan ayakkabı anlamlarına gelmektedir Bkz Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012012) Ayrıca KırĢehri‟nde Ediği adında bir Tuumlrkmen cemaatinin adı geccedilmektedir Uzak bir ihtimal de olsa Edikoumlyuumlk mezrası adı bu cemaatten verilmiĢ olabilir Halaccediloğlu Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara s 413 19 Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012012) 20 KuĢtaĢ‟taki Bayadalanı ile Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Alan-ı Ġğdir mezraları cemaat ve Huumlseyinabad‟daki Mezidalanı
mezrası Ģahıs isimlerine dahil edildiğinden ayrıca bu tabloda belirtilmemiĢtir
98 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 5 Alan Adı Verilen YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alan ky Kızılkuumlnbed Karı ve Dorualanı mz MeĢhedabad
Alan ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Kilisealanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Demuumlrcuumlalanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Sarualan mz Huumlseyinabad
Ġncuumlalanı mz Karahisar-ı BehramĢah Sovukalan mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Pınar yerden kaynayarak ccedilıkan su kaynak ve memba anlamlarını iccedilerdiği gibi ccedileĢme21
yerine de kullanılan bir tabirdir (httptdkterimgovtrbts10012012) Bu tabir 23 yerleĢim
biriminin adının verilmesinde tercih edilmiĢtir Acacı ve Oumlzi Kavağı‟nda bulunan Acıpınar koumlyuuml adını suyun tadından almıĢtır Akpınar ise suyun rengiyle alakalı olmalıdır Buumlyuumlkpınar Ulupınar
ve Yağlupınar isimleri suyun akım kuvvetiyle iliĢkilendirilebileceği gibi var olan bir ccedileĢmenin
boyutuyla da ilgili olabilir Ccedilatakpınar Kayacıkpınarı ve Senirpınar suyun kaynağının coğrafi yapısıyla ilgili yer adları iccedilerisinde değerlendirilebilir Kurupınar adı buumlyuumlk olasılıkla var olan bir
su kaynağının zaman iccedilerisinde ortadan kalkması ya da azalması ile oumlzdeĢleĢtirilebilir Mazı meĢe
ağacı iccedilin kullanılan bir tabir olup Mazıpınarı mezrasının adı mezra sınırları iccedilerisinde bulunan bir meĢe ağacının goumlvdesinden ccedilıkan su kaynağı ile iliĢkili olarak verilmiĢ olabilir Eskipınar
yıpranmıĢlıkla Saraypınar ise mimari yapıyla izah edilebilir Nefs-i Pınar-ı Yazır Kışlağı mezrası
boy ve cemaat adlarında da ele alındığı iccedilin buradaki tabloya dacirchil edilmemiĢtir Tablo 6 Adını Pınardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Acıpınar ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Kayacıkpınarı mz Karahisar-ı BehramĢah
Akpınar ky Huumlseyinabad Kurupınar ky Zile
Akpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Kurupınar ky MeĢhedabad
Akpınar mz Kızılkuumlnbed Mazıpınarı mz22
Huumlseyinabad
Buumlyuumlkpınar mz Huumlseyinabad Saraypınar mz Huumlseyinabad
Buumlyuumlkpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Saraypınarı mz Huumlseyinabad
Ccedilatak23
pınar ky Huumlseyinabad Senir24
pınar mz Zile
Eskipınar mz Huumlseyinabad Senirpınar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Karapınar ky Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Karapınar mz Karahisar-ı BehramĢah Yağlupınar25
mz Huumlseyinabad
Karapınar mz (2) Huumlseyinabad
Zile kazasında adını dere ve ccedilay gibi akarsulardan alan 11 yerleĢim adı tespit edilmiĢtir Bunlardan Bellidere ve Derebaşı mezraları adlarını derelerin doğrultusundan almıĢtır Zira belli
kelimesi youmlrede ldquoberi tarafrdquo anlamında kullanılmaktadır Derekınık ve Haramideresi adları daha
ziyade boy ve cemaat adlarıyla bir oumlbek oluĢturmuĢtur Derekışla adı derenin bulunduğu boumllgenin kullanım amacıyla ilgilidir Kozludere dereye yakın yerde ceviz ağaccedillarının ccedilokluğundan verilmiĢ
bir yer adı olmalıdır Yelluumldere boumllgenin ruumlzgacircra accedilık bir alan olmasına bağlı olarak tercih edilen
bir isimdir Yunakderesi26
ise derenin aynı zamanda ccedilamaĢır yıkamakta da kullanıldığına kanıt oluĢturmaktadır
21 Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(11012012) 22 Mazı selin getirdiği mil meĢe ağacı ve meyvesi iccedilin kullanılan bir soumlzcuumlk olarak karĢımıza ccedilıkmaktadır Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(11012011) 23 Ccedilatak iki dağ yamacının kesiĢmesi ile oluĢmuĢ dere yatağıdır Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk http tdkterimgovtr bts(11012012) Ccedilatak aynı zamanda su akıntılı yerler dağlarda derin dereler iccedilin de kullanılan bir tabirdir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(11012012) 24Senir iki dağ arasındaki sırt iccedilin kullanılan bir isimdir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquoYuumlkseklik tepe dorukrdquoanlamlarını da iccedileren bir kelimedir ldquoDağların vadiye bakan yamacırdquo iccedilin de senir denir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012011) Bu adla Tuumlrkman Ekradı taifesinden bir cemaate de rastlanmıĢtır Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul s 670 25Yağlı kelimesi ldquoguumlccedilluuml canlı (toprak harccedil vb iccedilin) bol ccedilokrdquo anlamlarına sahip bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012011) 26 Yunak ldquokirli giysi ve ccedilamaĢır yıkanan yerrdquo anlamında bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml http td k
terimgovtrbts(13012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 99
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 7 Adını Dere ve Ccedilay Gibi Akarsulardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bellidere mz Huumlseyinabad Kozludere ky MeĢhedabad
Damderesi mz Karahisar-ı BehramĢah Kuruccedilay ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
DerebaĢı ky Zile Yelluumldere mz Huumlseyinabad
Derekınık ky MeĢhedabad Yenideresi mz Huumlseyinabad
DerekıĢla ky Zile Yunakderesi mz Karahisar-ı BehramĢah
Haramideresi mz Acacı ve Oumlzi kavağı
Zile kazasında pınar ve dereden baĢka ismini su ile ilgili oumlzelliklerden adını almıĢ 8 yerleĢim birimi daha vardır Ilısu
27 adı bir ılıcadan verilmiĢ olabileceği gibi Ilısu Yazır hem ılıca
hem de bir boy adı ile ilgilidir Goumllluumlcek Goumllyurdu ve Goumllcuumlk isimleri ccedilevrede bulunan durgun
sulardan verilmiĢtir Boumlğet daha ccedilok akarsu oumlnlerine yapılan yapay setleri ccedilağrıĢtırmaktadır Koylan ise akarsuların ccedilevrilen yerinden verilmiĢ olabilir (Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtr bts 13012012) Tablo 8 Adını Su Ġle Ġlgili Oumlzelliklerden Alan Diğer YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Goumllluumlcek mz Huumlseyinabad Ilısu Yazır mz Karahisar-ı BehramĢah
Goumllyurdu mz Huumlseyinabad Pirboumlğet ky Huumlseyinabad
Goumllcuumlk mz MeĢhedabad TaĢboumlğet ky Huumlseyinabad
Ilısu ky Kızılkuumlnbed Koylan ky Huumlseyinabad
b Boumllge Adları Adını baĢı burnu boynu boğazı meydanı gibi boumllge adlarından alan 12
yer ismi tespit edilmiĢtir Burun ile ilgili 2 derbent ile ilgili 1 dere ile ilgili 2 goumlk ile ilgili 3 koumly ve şehir gibi yerleĢim birimleri ile ilgili 3 isim bu yolla verilmiĢtir
Tablo 9 Boumllge Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcaĢehir mz Karahisar-ı BehramĢah DerekıĢla ky Zile
Bozburunviranı mz Huumlseyinabad GoumlkkıĢlağı mz Huumlseyinabad
Burnukoumly ky Halka-i Hass GoumlkccedilekıĢla mz Huumlseyinabad
Daruboğazı mz Huumlseyinabad Koyluk mz Karahisar-ı BehramĢah
Derbent ky28
KuĢtaĢ Kızılcakoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
DerebaĢı ky Zile Yankoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
c Madenlerden Adını Alan YerleĢim Birimleri Adı madenlerden verilmiĢ 3 yere rastlanmıĢtır Bunlar Zile merkez Kurşunlu
29 koumlyuuml Huumlseyinabad Boladcık ve Karahisar-ı
BehramĢah Bolad30
mezralarıdır Bu kategoride adını kaya taĢ kum toprak gibi doğal
oumlzelliklerden alan 18 yerleĢim birimi daha ele alınmıĢtır Kaya ve taĢtan adını alan 13 yer adı tespit edilmiĢtir Kum toprak ve kille ilgili 4 ve kireccedille ilgili 1 isim verilmiĢtir
27 Ilısu ldquoılıcardquo anlamına gelmektedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(12012012) Ilıca ise ldquosıcak su ccedilıkan yer suyu sıcak olarak yerden ccedilıkan hamam kaplıca ccedilermik kudret hamamırdquo anlamlarına sahiptir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(13012012) Adana Tarsus dolaylarında Ġlisu adıyla bir cemaat de bulunmaktaydı
Tuumlrkay age 429 28 Derbent ldquoĠki dağ arasındaki geccedilit yeri boğazrdquo anlamlarına gelen bir kelimedir Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterimgovtrbts( 13012012) 29 Bu adla Alanya ve NiĢ‟te youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 553 30 Polat ldquodemirrdquo kelimesinin karĢılığıdır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim govtrb ts (13012 012 )
100 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 10 Adını Basit TaĢlardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ballukaya mz Huumlseyinabad Kayadibi mz Huumlseyinabad
Belkaya ky31
Yeni Muumlsluumlman Kaydibi mz Kızılkuumlnbed
Ccedilavul32
CcedilirmiĢ mz Karahisar-ı BehramĢah KayalutaĢ mz Huumlseyinabad
DaĢlık mz Huumlseyinabad Kazankaya ky Kızılkuumlnbed
Derkis Kaya mz Huumlseyinabad Killik33
ky Huumlseyinabad
Goumlzluumlkaya mz MeĢhedabad Kireccedilluuml ky Zile
Ġnkaya mz Acacı ve Oumlzikavağı KuĢtaĢ nh KuĢtaĢ
KaluntaĢ mz Huumlseyinabad Senirkaya mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kasın34
ky MeĢhedabad Tezekccedili35
ky Karahisar-ı BehramĢah
Kayacıkoumlnuuml mz Huumlseyinabad Zeytun taĢ mz Huumlseyinabad
Değerli taĢlardan ismini alan tek yerleĢim birimi Karahisar- BehramĢah nahiyesindeki
İncuumlalan mezrasıdır
d Mevsime ve Ġklime Dayalı Oumlzelliklerden Verilen Yer Adları Ġklim oumlzelliklerine dayalı olarak isim verilen 6 yerleĢim birimi ile karĢılaĢılmıĢtır Bunlardan 3‟uuml ruumlzgacircr diğerleri ise
sıcaklıkla ilgilidir Halka-i Hass nahiyesindeki Barkar36
mezrası adını poyrazdan almıĢ olup
muhtemelen boumllge kuzeydoğudan esen ruumlzgacircrlara accedilık olmalıdır Yelten37
yele karĢı havalı bir yer olmalıdır Huumlseyinabad‟daki Yelluumldere mezrası ise boumllgedeki derenin ruumlzgacircrlı bir alanda
kalmasıyla ilintili olarak verilmiĢtir Halka-i Hass‟daki Ilı mz ise adını suyun ılıklığından almıĢtır
Huumlseyinabad‟daki Farah ve Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Sovukalan mezraları ise boumllgelerin soğukluğunu dile getiren oumlzelliklerle isimlendirilmiĢlerdir
Tablo 11 Adını Ġklim Oumlzelliklerinden Alan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Barkar mz Halka-i Hass Sovukalan mz Acacı ve Oumlzikavağı
Farah mz Huumlseyinabad Yelluumldere mz Huumlseyinabad
Ilı mz Halka-i Hass Yelten ky Halka-i Hass
e Guumlnleri Ġccedileren Yer Adları Zile‟de haftanın guumlnlerine dayalı verilen herhangi bir
yerleĢim adına rastlanmamıĢtır Ancak Zile merkez Guumlndoğmaz mezrası ve Guumlngoumlrmez koumlyuuml guumln iccedilerisinde guumlneĢi goumlrme durumuna goumlre isimlendirildikleri iccedilin bu kategoride değerlendirilmiĢtir
f Ġccedilinde Sayı Bulunan Yer Adları Zile kazasında iccedilinde rakam geccedilen 6 yer adı
bulunmaktadır 2 rakamı 1 kez kullanılırken 3 rakamı 4 kez tercih edilmiĢtir 1 rakamı ise hiccedil
kullanılmayıp onun yerine yalnuz sıfatı tercih edilmiĢtir Uumlccediller mezrası adının kaynağı olan uumlccediller
31 Bel ldquoDağ sırtlarında geccedilit veren ccedilukur yerrdquo demektir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquobelenrdquo ldquosıradağrdquo ldquouumlzeri yassı teperdquo iccedilin de kullanılan bir tabirdir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(14012012) 32 Ccedilavul ldquoBuumlyuumlk kar ve buz kuumltlelerinin suumlruumlkleyip getirdiği taĢ yığınırdquo dır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(13012012) 33 Kil ldquoIslandığı zaman kolayca biccedilimlendirilebilen yumuĢak ve yağlı toprakrdquoı tanımlamak iccedilin kullanılan bir tabirdir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(15012012) 34 Kasın ldquoSelin getirdiği kum ccediloumlp birikinti milrdquo i karĢılayan bir soumlzcuumlktuumlr Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(16012012) 35 Tezek rdquoĠri toprak parccedilasırdquo nı ifade eden bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(16012012) 36Barkar ldquoPoyrazrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(17012012) 37 YeltenrdquoYele karĢı havalı yerrdquo anlamında kullanılan bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(17012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 101
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
kavramı uumlzerinde durmakta fayda vardır Alevilik inancında uumlccediller beĢler yediler ve kırklar kuumlltuuml
bulunmaktadır Uumlccediller Allah Hz Muhammed ve Hz Ali‟yi ifade etmektedir38
Tablo 12 Adında Rakam Bulunan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ġkuumlkoumly mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass UumlccediltaĢ nh KuĢtaĢ
Uumlccediller mz Karahisar-ı BehramĢah Yalnuzağaccedil ky Zile
Uumlccedilkaraağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
g Renklerle Ġlgili Yer Adları Renk adları buumlyuumlk oumllccediluumlde yerleĢim yerlerinin arazi
durumu bitki oumlrtuumlsuuml ve iklim oumlzelliklerindeki renk unsurlarının oumln plana ccedilıkarılarak
kullanılmasıyla oluĢturulmuĢtur Oumlrneğin boz kelimesi ile yapılan yer adlarının bulunduğu boumllgenin kıraccedil goumlkyeşil kelimeleri ile oluĢturulmuĢ yer adlarının bulunduğu yerin ise ormanlık yahut
yeĢillik bir alan olduğu anlaĢılmaktadır Yer adlarındaki renkler yalnızca arazinin fizikicirc
goumlruumlnuumlmuumlnuuml bildirmekle kalmayıp youmlnleri de sembolik olarak ifade ederler Tuumlrk dilinde koumlk
doğuyu kızıl guumlneyi ak batıyı kara da kuzeyi sembolize etmektedir (Gabain 1969 109) Bu bakımdan yer adlarında geccedilen yukarıdaki doumlrt rengin aynı zamanda birer youmlne iĢaret ettiğini
hatırdan uzak tutmamak gerekir Ayrıca Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde renkler iyilik guumlzellik temizlik koumltuumlluumlk
gibi baĢka anlam derinliklerine de sahiptir (Genccedil 1999 9) Zile kazası yer adlarında renge bağlı adlandırmalar oumlnemli bir katman oluĢturmaktadır Kazanın yer adlarında dilimizde kullanılan 14
renk tamlayan unsur olarak goumlruumllmektedir
Zile kazasında renk oumlgesi iccedileren toplam 84 yer adı bulunmaktadır Beyaz rengin yerini tutan ağca ak ve akccedila renkleri toplam 17 kırmızı rengin yerini tutan ala ve alaca 5 ccedilakır 4 kara
ve karaca 29 sarı 9 ve kızıl ile kızılca 10 yerleĢim birimi adında karĢımıza ccedilıkmaktadır Goumlk ve
goumlkccedile 9 boz ise bir yerleĢim yeri adının verilmesinde kullanılmıĢtır En ccedilok kullanılan renk kara ve
aktır Kara kelimesi renk anlamının yanı sıra buumlyuumlkluumlk guumlccedilluumlluumlk ululuk Ģiddetlilik
olumsuzluk ve uğursuzluk anlamlarını yuumlklenmiĢtir (Karadoğan 2004 93) Muğla
oumllccedileğinde renkler ve yer adlarını ccedilalıĢan Ali Akar da boumllgede bu renklerin ilk iki sırada olduğunu tespit etmiĢtir (Akar 2006 53)
Tablo 13 Renk Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye
Akccedilakoumly mz Huumlseyina Alacalar ky Huumlseyina Karahisar mz Karahisar
Karacaoumlmer
mz Kızılkuumlnbed
Bozburunviranı
mz Huumlseyina Alakilise mz Huumlseyina
Karamağan
mz Karahisar Karapiri ky Karahisar
Ağcaağıl mz Huumlseyina Ccedilakırkoumly mz Yenim Karapınar mz Karahisar Saruhacı mz Karahisar
Ağcasoku mz Huumlseyina Ccedilakırccedilalı mz Yenm Karasoku mz Karahisar Saruisa mz KuĢtaĢ
AğcakıĢla mz Huumlseyina Ccedilakırlı mz Huumlseyina
Karaviran mz
(3) Karahisar Saruhacı mz Huumlseyina
Ağcaviran ky Huumlseyina Ccedilakır mz
Kızılkuumlnb
ed Karamuk mz Karahisar
Saruisaoumlyuumlk
mz Huumlseyina
Akpınar ky Huumlseyina Goumlk kĢ Huumlseyina
Karacaoumlyuumlk
mz Karahisar Saruisa mz Huumlseyina
Ağcaoumlz mz Kızılkuumlnbed GoumlkccedilekıĢla mz Huumlseyina
Karacaviran
ky
Acacı ve
OumlK
SarukamıĢ
mz Huumlseyina
Akpınar mz KIzılkuumlnbed Goumlkccedileluuml mz Huumlseyina Karadiğin mz Huumlseyina Sarualan mz Huumlseyina
Ağcaviran ky KuĢtaĢ Goumlkccedileminare mz Huumlseyina Karadonlu mz Huumlseyina
Sarufakiholuğ
u mz Huumlseyina
Ağcaasma mz Karahisar Goumlkviran mz Huumlseyina Karapınar ky Huumlseyina
Sarukalaycı
mz Huumlseyina
38Alevilikle ilgili uumlccediller beĢler yediler ve kırklar kuumlltleri hakkında ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Arslanoğlu Ġ ldquoAlevilikte
Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-33-134pdf (18012012)
102 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
AğcaĢehir mz Karahisar Goumlkviran mz
MeĢeheda
Karacalu mz Huumlseyina Kızılca ky Zile
Ağcakale kl
Halka-i
Hass Goumlkoumlyuumlk mz Huumlseyina
Karacakaya
mz Huumlseyina Kızılcain ky Yenimuumlsl
AğcakuĢ mz Huumlseyina Goumlkyerviranı mz Huumlseyina Karakoumlseluuml ky Huumlseyina Kızıloumlz mz Halka-i Hass
Aksaray ky Zile Goumlkzemin mz Huumlseyina
Kızkaracalu
ky Huumlseyina
Kızılcakoumly
mz Karahisar
AkbaĢ mz Karahisar Karadiğin mz Zile
Karagevenlik
mz Huumlseyina
Kızılcakınık
mz MeĢheda
Akpınar mz Karahisar Karagazi mz Zile Karakızkavağı Huumlseyina Kızıllu mz MeĢheda
Akviran mz Karahisar Karaoumlyuumlk mz Zile Karnıkara mz Huumlseyina Kızılca ky MeĢheda
Alacamescid mh Zile Karahisar kl Karahisar Karapınar mz Huumlseyina
Kızılca kıĢla
mz Huumlseyina
Alayundlu ky
Halka-i
Hass Karahisar kĢ Karahisar Karadiğin mz Huumlseyina Kızıllar ky Huumlseyina
Alacakilise mz Karahisar
Diğer Uumlccedil
Karaağaccedil mz Karahisar KarataĢ mz Huumlseyina
Kızılkuumlnbed
nh Kızılkuumlnbed
h YıpranmıĢlık Bakımsızlık ve BırakılmıĢlık Ġfadeleri Ġccedileren Yer Adları Zile‟de
yıpranmıĢlık bildiren kelimelerle kurgulanmıĢ yer adları iccedilerisinde viran kelimesini iccedilerenler
ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Viran yıkık harap olma durumlarını bildiren bir soumlzcuumlk
olmasına karĢı Zile yer adlarında geccedilen Ģekliyle koumlkleri eskilere dayanan yerleĢim yerlerini
ifade etmektedir Zile‟de iccedilerisinde viran kelimesi geccedilen toplam 23 yer adı oumlrneğine
rastlanmıĢtır Tablo 14 Viran Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağcaviran mz Huumlseyina Goumlkyerviranı mz Huumlseyina Oumlzluumlviran mz Huumlseyina
Ağcaviran mz KuĢtaĢ Goumlynuumllviranı mz Karahisar Salviran mz Halka-i Hass
Ahurviran mz Halka-i Hass Hallaccediloğluviranı mz Huumlseyina Sofularviranı mz Karahisar
Akviran mz Karahisar Kafir (Gavur)viranı mz Zile Tahirviranı mz Karahisar
Aykudfakihviranı mz Huumlseyina Karacaviran ky Acacı ve Ouml Uzunviran mz Acacı ve Ouml
Bozburunviranı mz Huumlseyina Karaviran mz (4) Karahisar Veyisviran mz Halka-i Hass
Goumlkviran mz Huumlseyina Kolviran mz Huumlseyina Viran mz Huumlseyina
Goumlkviran mz MeĢheda Kuumlccediluumlkviran mz Huumlseyina
Huumlseyinabad‟da Kıruk39
Yalıncak 40
Malamad41
ve İsadağılmış ile Karahisar-ı
BehramĢah‟taki Harab ve Başı mezraları adlarında da yıpranmıĢlık goumlstergeleri bulunmaktadır
iCcedilevreyi Ġlgilendiren Sıfatlardan KurgulanmıĢ Yer Adları Eski 4 yerde karĢımıza ccedilıkarken eskimiĢliğin baĢka bir ifadesi olan koumlhne 2 yer adında geccedilmiĢtir
Tablo15 Eski Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Eski ky Kızılkuumlnbed Eskikoumly ky Kızılkuumlnbed
EskikıĢla mz Huumlseyinabad Hamzakoumly-i Koumlhne Acacı ve Oumlzi Kavağı
Eskipınar mz Huumlseyinabad Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
Eskiyapar ky Huumlseyinabad
39 Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden olup Sivas Yeniil‟de bahsi geccedilmektedir Tuumlrkay age s106 40 Yalıncak ldquoccedilıplak yoksulrdquo anlamlarına gelmektedir Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim govtrbts(20012012) Ayrıca Huumldavendigar sancağında ldquoYalıncaklarrdquo adıyla bir Tuumlrkmen cemaati bulunmaktadır Tuumlrkay age s 762 41 Malamad ldquobozgun ezik dağınıkrdquo anlamlarını iccedilermekte olup soumlz konusu yerleĢim biriminin bir bozgun sonucu dağınık ve harap bir hal yaĢamasıyla oumlzdeĢleĢtirilebilir Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(15012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 103
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Buumlyuumlk 2 yer adında geccedilmekte iken bu kelimeyi karĢılayan Farsccedila buumlzuumlrk uumlccedil ve Tuumlrkccedile
koumlkenli ulu da iki kez kullanılmıĢtır Kuumlccediluumlk 5 yer adında tercih edilmiĢtir Tablo 16 Buumlyuumlk ve Kuumlccediluumlk Kelimelerini Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Buumlyuumlkpınar mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Buumlyuumlkpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Muumlminler-i Buumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky42
Huumlseyinabad Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mz Huumlseyinabad
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Sultan Sekuumlsuuml Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Kuumlccediluumlk Ccediliflik mz MeĢhedabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk mz Huumlseyinabad
Kuumlccediluumlkviran mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Kuumlccediluumlk mz Huumlseyinabad
Ulukoumly ky Acacı ve Oumlzikavağı
Yeni kelimesi 7 yerde kullanılırken 1 yerde yeniye karĢılık gelmek uumlzere Arapccedila koumlkenli
cedid kelimesi kullanılmıĢtır Tablo 17 Yeni Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Yapa-i Cedid ky Huumlseyinabad Yenice ky Huumlseyinabad
Yeni Muumlsluumlman nh Yeni Muumlsluumlman Yenicekoumly ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Yeni Yapar ky Huumlseyinabad Yenideresi mz Huumlseyinabad
Yenice ky Zile
XV ve XVI yuumlzyılda Zile kazasında eski ve yeni kelimelerini iccedileren yer adları dıĢında
ccedilevreyi ilgilendiren diğer sıfatlardan da uumlretilmiĢ yer adları bulunmaktadır Bunların sayısı 8
adettir Ccedilorak Kıraccedil ve Kuruca adı kurak tuzlu ve tarıma elveriĢsiz bir arazi parccedilasını
anımsatırken Kuru ise su kaynaklarıyla ilgili verilmiĢ adlar olarak duumlĢuumlnuumllmelidir Bunların dıĢında Yapar ve Yapa isimleri cemaat adlarını ccedilağrıĢtırmaktadır
Tablo 18 Ccedilevreyi Ġlgilendiren Sıfatlar Ġccedileren Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilorak mz Kızılkuumlnbed Kuruccedilay ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Kıraccediloumlz mz Karahisar-ı BehramĢah Kurukoumly mz Kızılkuumlnbed
Kurucaemlak mz Huumlseyinabad Kurupınar ky Zile
KurucakıĢla mz Huumlseyinabad Kurupınar ky MeĢhedabad
Bu isimler dıĢında bir de Karahisar-ı BehramĢah‟ta Musacık-ı Koumlkluuml 43
Yol Başı mezrası bulunmaktadır Burdaki koumlkluuml bir cemaat adına da karĢılık gelebilir
j TaĢın Toprağın Durumuna (topografik Ģekillere) Bağlı Yer Adları Zile‟de adını
topografik Ģekillere bağlı 8 yer adı tespit edilmiĢtir Tokatccedilukuru muhtemelen Zile‟nin de buguumln
iccedilinde bulunduğu Tokat Ģehri ile onu anımsatan bir ccedilukurdan kaynaklanmıĢtır Duma44
Yumrucaktaş Ccedileğelluuml
45 ve Daşlık adları taĢın Ģekline dayalı olarak verilmiĢtir MeĢhedabad ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Ccedilatak46
mezraları ise iki dağa yamacının kesiĢmesi sonucu ortaya
ccedilıkan dere yataklarından esinlenilerek konulmuĢ adlara sahiptir
42 Tuumlrkman taifesinden Harkalı ya da Hırkalı adıyla MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 419 43 Karahisar-ı ġarki ve Konya‟da Koumlkluuml ya da Koumlkluumller adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 538 44 Duma ldquotuumlmsek ccedilıkıntıyuvarlak taĢrdquo anlamlarını taĢıyan bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 45 Ccedileğel ldquoccedilakıl taĢ yığınırdquo anlamlarını iccedilermektedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (22012012) 46 Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012)
104 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 19 Topografik Ġsimler
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tokatccedilukuru mz Zile Ccedilatak mz MeĢhedabad
Duma mz Zile Ccedileğelluuml-i Muhtesib mz Karahisar-ı BehramĢah
YumrucaktaĢ mz Huumlseyinabad Ccedileğelluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilatak mz Karahisar-ı BehramĢah DaĢlık mz Zile
k Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Uygun Olarak Verilen Adlar Zile‟de arazinin
kullanılıĢına goumlre verilmiĢ 29 yerleĢim yer adı bulunmaktadır Ağcakışla ve Yazıkışla47
gibi
mezralar bazı toplulukların kıĢlak yeri olarak karĢımıza ccedilıkmaktadır Ccedilalman48
ile Tokluağılı 49
ve
Goumlynuumlk50
mezraları hayvan barınaklarıyla ilgili isimlerdir Tamubağı Dutlubağ Ccedilelebağı Ccediliftlik Bağluca isimleri ile anılan yerler arazinin iĢleniĢ biccedilimine oumlrnektir Kuumlrduumlk
51 dibi arazinin
durumuyla ilgili bir yer adı iken Soumlkuumlluuml 52
mezrası ve Sultan Sekuumlsuuml53
koumlyuuml yuumlksek yerlerdeki
duumlzluumlklere iĢaret etmektedir Yoncalık ve Kırlar isimleri buumlyuumlk oumllccediluumlde hayvanların otlatıldığı alanları ifade etmektedir
Tablo 20 Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Goumlre Verilen Adlar YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakıĢla mz Huumlseyinabad Kırlar ky Zile
Bağluca ky Zile Kırlar mz MeĢhedabad
Bağluca mh Zile KıĢlacıkkaya mz Huumlseyinabad
Bahccedile mz Karahisar-ı BehramĢah KızılcakıĢla mz Huumlseyinabad
Bahccedilecuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Kuumlccediluumlkccediliflik mz MeĢhedabad
Ccedilalman mz Huumlseyinabad Kuumlrduumlkdibi mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilelebibağı mz Huumlseyinabad Soumlkuumlluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Karahisar-ı BehramĢah Sultan Sekuumlsuuml ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky MeĢhedabad Sultan Sekuumlsuuml-i Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Halka-i Hass Tamubağı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Zile Tokluağılı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yaylak mz KuĢtaĢ
Dutlubağ mz Huumlseyinabad YazıkıĢla mz Huumlseyinabad
Goumlynuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Yoncalık ky Halka-i Hass
Hass mz Karahisar-ı BehramĢah
l Ccedilevredeki Yapılarla Ġlgili Yer Adları Ccedilevredeki yapılar da yer adlarının
belirlenmesinde etkileyici bir role sahiptir Adı ccedileĢitli yapılardan verilmiĢ Zile‟de toplam 41 yer adı
tespit edilmiĢtir Ağcakale Bağdadhisarı Balccedilıkhisar Hisarcık Hisaroumlzuuml Kale Kalecikkaya Karahisar Koccedilhisar isimleri savunma amaccedillı yapıların birer goumlruumlntuumlsuumlduumlr Hangah
54 Kızılkuumlnbed
47 Yazı ldquoduumlz yer ova kırrdquo yerleri tasvir etmek iccedilin kullanılan bir soumlzcuumlktuumlr Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 48 Ccedilalman ldquouumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağılrdquodır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 49 Toklu bir yaĢında erkek koyundur Tarama Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(15012012) 50 Goumlynuumlk uumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağıldır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) Bu adı taĢıyan bir de Ekrad taifesi bulunmaktadır Niğbolu ġumnu‟da ve BeyĢehri Kıreli
kazasında izlerine rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 83 51 Kuumlrduumlk Kuytu yerlere toplanmıĢ kar ya da kum yığınıdır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 52 Soumlkuuml Ormandan ya da meradan accedilılan tarladır Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(15012012) 53 Seki ldquoToprak uumlstuumlndeki yuumlkseklik doğal set ormanlık kayalık ya da dağ baĢındaki duumlzluumlk tarla ve bahccedilelerdeki basamak biccediliminde duumlzluumlkler yer arsa tarla meyilli su tutmayan yerrdquo anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 54 Tekke manasında Farsccedila koumlkenli bir kelimedir Pakalın MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I
III Baskı MEB Yayınları Ankara s 730
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 105
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Meşhed55
Zaviye ve Mescid isimleri ise dini yapıların birer ifadesidir Bu accedilılardan ele alındığında
Zile kazası yer isimlerinde tercih edilen yapı isimlerinin buumlyuumlk bir ccediloğunluğunu savunma ve dini amaccedillı binaların oluĢturduğu soumlylenebilir Huumlseyinabad‟daki Gerdekkaya ise Eskiccedilağlardan kalan
oda Ģeklinde bir mezardan adını almıĢtır (Koccedil 2001 88) Tablo 21 Yapı Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ağccedilakale Halka-i Hass Karahisar-ı BehramĢah kalesi Karahisar-ı BehramĢah
Aksaray ky Zile Zile Karahisar-ı BehramĢah kıĢlağı Karahisar-ı BehramĢah
Alacakilise mz Karahisar-ı BehramĢah Kervansaray mz Huumlseyinabad
Alacamescid mh Zile Kızılkuumlnbed nh Kızılkuumlnbed
Alakilise ky Huumlseyinabad Kilise ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
AĢurkıĢlası mz Karahisar-ı BehramĢah Kilisekaya mz Huumlseyinabad
Avansaray mz Huumlseyinabad Kilisekoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Bağdadhisarı ky Zile Koccedilhisar ky Huumlseyinabad
Balccedilıkhisar ky Zile Mescid-i Sakayan mh Zile
Balccedilıkhisarı ky Huumlseyinabad Mescid-i Zaviye Mh Zile
Bezirhane mz Huumlseyinabad MeĢhed mz Karahisar-ı BehramĢah
Cami mh Zile MeĢhedabad nh MeĢhedabad
Gerdekkaya ky Huumlseyinabad Minare Mh Zile
Hacıhasan Mescidi mh Zile Oluğuuzun ky Karahisar-ı BehramĢah
Hangah oumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah Pirkoumlpruuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisarcık ky MeĢhedabad Salma mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hisarcık mz Yeni Muumlsluumlman Saraycık mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisaroumlzuuml ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Saraypınar mz Huumlseyinabad
Kale Mh Zile Sarufakiholuğu mz Huumlseyinabad
Kalecikkaya mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Karahisar mz Karahisar-ı BehramĢah
Salma56
uumlccedil tarafı toprakla ccedilevrili bir ağılı yani bir hayvan barınağını ccedilağrıĢtırırken Bezirhane
57 yağ uumlretimi ya da alıĢveriĢi yapılan bir mekanı Avansaray
58 eyvan kelimesinden
bozma bir ismi Saru Fakih Oluğu59
ise su ile ilgili bir yapıyı anımsatmaktadır
312 Bitkilerle Ġlgili Yer Adları
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıldaki yer adlarına bakıldığında ağaccedil isimlerinin de yer adlarına esin
kaynağı oluĢturduğu anlaĢılmaktadır Ağaccedilları meyve verenler ve meyvesiz olanlar Ģeklinde iki alt
kategoride değerlendimek muumlmkuumlnduumlr Meyve veren ağaccedillar 6 yerleĢim biriminin isminde oumlne ccedilıkmaktadır Bu yerleĢim yerlerinin birinde Ġğde 4‟uumlnde koz (ceviz) ve 1‟inde erik ağacı ismi
tercih edilmiĢtir
55ldquoġehitlikrdquo anlamında bir kelimedir Bk Devellioğlu F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara s 731 56 ldquoBirkaccedil evlek asma bağı ya da guumll bahccedilesi tarlada ekin ekmek iccedilin ayrılan toprak parccedilası uumlstuuml ve uumlccedil tarafı kapalı ağılrdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(25012012) 57Bezir Yağ Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (25012012) 58 Avan ldquoDevlet memururdquo anlamında bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml eyvanrdquo Oumlzellikle Guumlney-doğu Anadolu evlerinde avluya bakan oumlnuuml accedilık uumlstuuml kapalı yuumlksekccedile doumlĢemesi olan ortasında bir de kuumlccediluumlk havuzu bulunan oturma yerirdquodir Guumlzel SanatlarTerimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 59 Oluk ldquoHayvanların yem yedikleri su iccediltikleri taĢ ya da ağaccediltan oyulmuĢ yalak iccedilinde uumlzuumlm ezilen ccedilam ağacından oyulmuĢ tekne sepicilerin iccedilinde derileri yıkadıkları ağaccedil teknerdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) ldquoEvlad-ı Saru Fakihrdquo adıyla Youmlruumlkan taifesinden Kayseriyye sancağında bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 361 Ayrıca Saru fakih ya da fakihli fakılı biccedilimlerinde anılan Adana
MaraĢ civarında konargoumlccediler Tuumlrkmen youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s653
106 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 22 Meyve Veren Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġde ky 60
Zile Kozludere ky MeĢhedabad
Kozca mz Huumlseyinabad Kozlukaya mz MeĢhedabad
Kozcuğaz mz Karahisar-ı BehramĢah Oyumerik61
mz KuĢtaĢ
Meyve veren ağaccedillara oranla meyvesiz ağaccedillar yer isimlerinde daha sık kullanılmıĢtır Bunlar iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavak ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Bu durum boumllgenin bitki oumlrtuumlsuuml
iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavağın oumlnemli bir paya sahip olduğunu ortaya koyduğu gibi insanların acircdeta
soumlğuumlt ve kavak ağacı gibi sulak yerleri tercih ettiğini de goumlzler oumlnuumlne sermektedir Tablo 23 Meyvesiz Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilortu62
mz Kızılkuumlnbed Sidreluuml mz 63
Huumlseyinabad
Dikmesoumlğuumlt ky Halka-i Hass Soumlğuumltoumlzuuml ky Yenimuumlsluumlman
Divankavağı mz Huumlseyinabad Soumlğuumltoumlzuuml ky Huumlseyinabad
DuumlĢuumlkkavak mz Karahisar-ı BehramĢah Soumlğuumltoumlzuuml mz (4) Huumlseyinabad
Karaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultankavağı mz Huumlseyinabad
Karakızkavağı Huumlseyinabad Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass
Kavacık mz64
MeĢhedabad Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavak ky Karahisar-ı BehramĢah Uumlccedilkaraağaccedil 65
mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavakağacı mz Huumlseyinabad Yalnuzağaccedil ky Zile
Kavakoumlzuuml mz Huumlseyinabad Yatankavağı ky Huumlseyinabad
Oumlzikavağı ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Az da olsa Zile yer adlarında meyve oumlğesi de kullanılabilmiĢtir Zile merkezde Ccedilekle66
ile
Payami67
mezraları adlarını meyvelerden almıĢ olmalıdır Sebze isimleri ise KuĢtaĢ‟taki Tomara ile
Huumlseyinabad‟daki Kabakkavsuvan mezralarının isimlerinde tercih edilmiĢtir Tomara68
pazıya benzer sapları piĢirilerek yenen kendi kendine yetiĢen bir ccedileĢit bitkidir Zile‟de tahıllar ve
baklagillerden verilen yer adları da bulunmaktadır Bunlar Huumlseyinabad‟daki Sarukamış
Kamışccedilık69
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Şolan ve Evik70
ile Zevar71
mezralarıdır
Adını farklı ccediliccedilek tuumlrlerinden alan yerleĢim yerlerinin sayısı 5 tane olup 2‟si daha ziyade
yabani ccediliccedileklerden kaynaklanan yer adlarına oumlrnek oluĢturmaktadır Bunlar Zile‟deki Minahoş ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki KarĢu Menekşeluuml mezralarıdır Acacı ve Oumlzi Kavağı‟nda ve Karahisar-ı BehramĢah‟da Guumllluumlk mezraları ile Huumlseyinabad‟daki Guumlloumlzuuml mezraları isimleri bir suumls ccediliccedileği
diyebileceğimiz guumllden tuumlretilmiĢtir
60ldquo Ġğde ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 61 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Tarama
Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(22012012) 62 ldquoYabani ardıccedil ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 63 ldquoCennetteki son ağaccedilrdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 64 79 numaralı defterde karye olarak geccedilmektedir Koumlyuumln adı 17 yuumlzyılda koumlyde tuumlrbesi ve zaviyesi bulunan ġeyh Eyluumlk‟ten dolayı ġeyheyluumlk Ģeklinde değiĢmiĢ 1981 yılında ise bu isim yerine YeĢilce adı kullanılmaya baĢlanmıĢtır 65 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012) 66 Ccedilekle ccedilağla kelimesinin halk dilindeki Ģeklidir ve ldquoolmamıĢ meyverdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(22012012) 67 Payam ldquoBademrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 68 Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 69 ldquoBuğdaygillerden sulak nemli yerlerde yetiĢen boğumlu sert goumlvdesi olan bitkilerrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(28012012) 70 ldquoBir ccedileĢit buğdayrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 71 ldquoHayvanlara yedirilmek iccedilin hazırlanan tahıl kırması iri oumlğuumltuumllmuumlĢ un tazırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoCcedilorum Alaca‟da iri bulgur iccedilin kullanılan bir tabirrdquo Zanaat Terimleri Soumlzluumlğuuml 1976 httptdkterim
govtrbts(28012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 107
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
CcedileĢitli bitki parccedilaları da (dal budak ccedilubuk) yer adlarının verilmesinde belirleyici
olabilmektedir Zile kazasında bu Ģeklide bitki parccedilalarından adını alan iki yerleĢim birimi tespit edilebilmiĢtir Bunlar MeĢhedabad‟daki Ccedilubuk ve Huumlseyinabad‟daki Yapracık mezralarıdır Bitki
ve bitki parccedilaları dıĢında yerleĢim birimlerinin kurulduğu yerlerdeki bitki oumlruumltuumlsuuml de yer adlarına
ilham verebilmektedir Zile kazasında 10 yerleĢim biriminin adı bitki oumlruumltuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran
oumlzelliklerden verilmiĢtir
Tablo 24 Bitki Oumlrtuumlsuumlnuuml CcedilağrıĢtıran Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilakırccedilal72
mz Yenimuumlsluumlman Karagevenlik mz Huumlseyinabad
Ccedilamluca mz Karahisar-ı BehramĢah Korucuk mz Zile
Ccedilomruk mz Zile Odunluk mz Huumlseyinabad
Dikmen73
nma‟a Hamrik mz Karahisar-ı BehramĢah Pervazlık mz74
Huumlseyinabad
Bericcedilayır mz Huumlseyinabad Sazlı mz Karahisar-ı BehramĢah
313 Hayvanlarla Ġlgili Yer Adları
Zile‟de adını hayvanlardan alan 23 yer adı tespit edilmiĢtir Bunlardan 6‟sı yabani hayvan
isimleridir Zile‟deki Donuzlu75
koumlyuuml ve Kurtamaz mezrası Acacı ve Oumlzikavağı‟ndaki Başkurd ve Kurdbaşı mezrası Halka-i Hass‟daki Dilkuumller mezrası Karacahisar-ı BehramĢah‟daki Tekir
76
Meşhedi mezrası adları bu yolla verilmiĢtir
Huumlseyinabad‟daki Suumlluumlnluumlce mezrası77
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Suumlluumln ile KuĢtaĢ‟taki
Yapalak78
mezrası ve yine KuĢtaĢ‟taki Yapalak koumlyuuml isimlerini yırtıcı kuĢlardan almıĢlardır Zile Guumlvercinlik koumlyuuml ve Ağcakuş mezrası ise adlarını evcil nitelikli kuĢlardan almıĢtır
Kazada evcil hayvanlardan adını alan yerleĢim yerleri ise Zile Koşaatlu mezrası Acacı ve
Oumlzikavağı Hıcıp79
koumlyuuml Yenimuumlsluumlman Taylu80
mezrası Huumlseyinabad Koyunluyusufoumlzuuml ve Guumlduumll
81 mezrası MeĢhedabad Karı ve Dorualanı
82 mezrasıdır Halka-i Hass‟taki Petek
83 karyesi ise
arıcılıkla ilgili bir uumlretim aracından adını almıĢtır
72 Ccedilal ldquoTaĢlık yer ccedilıplak tepe kireccedilli toprak ormanlık fundalık sulu duumlz ova maki ile oumlrtuumlluuml engebeli alan Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml Ccedilakır ldquoMavi hareli elardquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgov trbts(28012012) 73 Dikmen ldquoKoni biccediliminde sivri tepe dağların en yuumlksek yeri yayla dik arazideki orman dikilerek meydana gelen ağaccedillıkrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 74 Pervazlı adıya Youmlruumlkan taifesinden Bozok ve MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 627 75 Diyarbekir eyaleti Mardin kazasında Youmlruumlkan taifesinden cemaat Tuumlrkay age s 335 76 ldquoPostu siyah ccedilizgili ve benekli kuumll renkli kedirdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 77 ldquoSuumlluumlngillerden kuyruğu ccedilok uzun eti yenilen bir kuĢrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquoBuzağırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoTavuksular (Galliformes) takımının suumlluumlnguumller (Phasianidae) familyasından 80 cm kadar uzunlukta Avrupadan Kafkasyaya kadar olan boumllgede yaĢayan bir tuumlrrdquo Biyoloji Terimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 78 ldquoBir tuumlr baykuĢrdquo Tarama Soumlzluumlğuuml 1972 httptdkterimgovtrbts(29012012) 79ldquo Koyunrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 80 ldquoUumlccedil yaĢına kadar olan at yavrusurdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 81 ldquoKedi yavrusu kuyruksuz kuyruğu kesik hayvan kısa bodur geliĢmemiĢrdquo ldquoSaccedilta ve fırında piĢirilen mısır ya da buğday unundan yapılan ekmek ekmek somunurdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s383 Guumlduumllluuml diye de ifade edilmektedir 82 ldquoGoumlvdesi kızıl ayakları ve yelesi koyu renkli olan yağız (at) kızıl (at donu) Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 83 Eğer bey ise Boynuyoğun aĢiretinde boumlyle bir cemaat adı var Buumlyuumlk olasılıkla boya dayalı bir yerleĢim adı da olabilir
Tuumlrkay age s 234
108 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 25Adında Hayvanlarla Ġlgili Ġbareler Bulunan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakuĢ mz Zile Kurtamaz mz Zile
BaĢkurd mz Acacı ve Oumlzi Kavağı KuĢtaĢ Nh KuĢtaĢ
Dilkuumller mz Halka-i Hass Petek ky Halka-i Hass
Donuzlu ky Zile Suumlluumln mz Karahisar-ı BehramĢah
Guumlduumll mz Huumlseyinabad Suumlluumlnluumlce mz Huumlseyinabad
Guumlvercinlik ky Zile TankuĢ ky Kızılkuumlnbed
Hıcıp ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Taylu mz Yenimuumlsluumlman
Karı ve Dorualanı mz MeĢhedabad TekirmeĢhedi mz Karahisar-ı BehramĢah
Kırım mz Huumlseyinabad UumlccediltaĢ Nh KuĢtaĢ
KoĢaatlu mz Zile Yapalak ky KuĢtaĢ
KurdbaĢı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yapalak mz (2) KuĢtaĢ
32Ġnsanlara ve Toplumlara Dayanan Adlar
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıllara ait yer adları iccedilerisinde insana dair oumlzellikler oumlnemli bir yer
tutmaktadır Ġnsanın beslenme kuumlltuumlruumlnden oumlzuumlr durumuna kadar birccedilok oumlzellik bu isimlerde hayat
bulmaktadır Oumlte taraftan isimler de oumlne ccedilıkan bir oumlzellikte tarihicirc Ģahsiyetleri ve cemaatleri iccedilinde
fazlasıyla barındırmasıdır Oumlrneğin Ģahıs isimleri acircdeta tarihicirc bir geccedilit toumlreni gibidir DaniĢmend-i BahĢayiĢ DaniĢmendlileri Keykavus Selccedilukluları Cengizhan Moğolları Temuumlrhan Timurluları
anımsatan isimler olup bu geccedilit toumlreninde tarihe tanıklık etmemizde buumlyuumlk rolleri vardır
321Fiziksel YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
a Yiyecekler ve Ġccedileceklerden Verilen Yer Adları Zile‟de iccedileceklerden adını alan
herhangi bir yerleĢim birimine tesaduumlf edilmemiĢtir Ancak değiĢik yiyeceklerden adını alan 7
yerleĢim birimine rastlanmıĢtır Acacı ve Oumlzi Kavağı Keşlik84
ve Dumi mezrası iccedilerisindeki keĢ kelimesi peynire iĢaret ederken dum kelimesi ise sulu gıdalarla ilgilidir Bazlambaccedil
85 koumlyuuml ve
Ccediloumlrek mezrası isimleri ise youmlreye oumlzguuml unlu gıda mamullerinden adını almıĢtır Kozlar mezrası ise
bir yandan bir cemaat adını ccedilağrıĢtırırken bir yandan da cevize iĢaret etmektedir Tablo 26 Yiyecek ve Ġccedileceklere Dayalı Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bazlambaccedil ky Kızılkuumlnbed Kavurga mz Huumlseyinabad
Ccediloumlrek mz Kızılkuumlnbed KeĢlik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Dumi mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kozlar mz MeĢhedabad
Dumi mz KuĢtaĢ
bCcedileĢitli EĢyalardan Adını Alan YerleĢim Birimleri Zile‟de değiĢik tuumlrde guumlndelik
eĢyalardan ismini alan 14 yerleĢim birimi tespit edilmiĢtir Su konacak kaplardan ismini alan tek
yerleĢim birimi Huumlseyinabad‟daki Guumlğuumlm mezrasıdır MeĢhedabad‟daki Kuumlpluumlce ile Huumlseyinabad‟daki Boduccedil mezrası ve Kapaklu koumlylerinin isimlerinde ise mutfak levazımatlarının
isimleri kullanılmıĢtır CcedileĢitli aletler ve takımlardan adını alan 10 yer ismi okunmuĢtur Zile
Palani86
koumlyuuml Sacayak mezrası ve Yaba koumlyuuml Huumlseyinabad Sokucak mezrası (2) Ağcasoku
mezrası Yeni Muumlsluumlman Kopaccedil87
koumlyuuml Karahisar-ı BehramĢah Borulu ve Karasoku 88
mezraları
84 ldquoYağı alınmıĢ yoğurttan ya da suumltten yapılan peynirrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzşuumlğuuml httptdkterimgov trbts(29012012) 85 ldquoMısır arpa darı ve buğday unlarından yapılan mayalı mayasız yağlı yağsız Ģekerli Ģekersiz ince ve kalın piĢirilen saccedil ekmeğirdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 86 Bozok‟ta ve Malatya sancaklarında Balanlı-Balanlu diye bir cemaat adı var Tuumlrkay age s 223 87 ldquoĠnce ve dar ağızlı bir ccedileĢit ccedilapardquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 88 ldquoTahıl doumlvmeye yarayan buumlyuumlk taĢ dibek dibekte havanda doumlvme iĢini yapan tokmakrdquoTuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları
Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 109
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KuĢtaĢ Yaba mezrası Kesici aletlerden adını alan tek yerleĢim birimi ise Huumlseyinabad‟daki
Balccedilak89
mezrasıdır Tablo 27Adını EĢya ve Aletlerden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ağcasoku mz Huumlseyinabad Kopaccedil ky Yenimuumlsluumlman
Balccedilak mz Huumlseyinabad Kuumlpluumlce mz MeĢhedabad
Boduccedil mz Huumlseyinabad Palani ky Zile
Borulu mz Karahisar-ı BehramĢah Sacayak mz Zile
Guumlğuumlm mz Huumlseyinabad Sokucak (2) mz Huumlseyinabad
Kapaklu ky Huumlseyinabad Yaba ky Zile
Karasoku mz Karahisar-ı BehramĢah Yaba mz KuĢtaĢ
cSavaĢ ve Askerlikle Ġle Ġlgili Yer Adları Zile yer adları iccedilerisinde savaĢ ve askerliğie dair isimler de bulunmuĢtur Bunların sayısı 4 tane olup 1‟si Zile‟de diğer 3‟uuml ise Huumlseyinabad
Nahiyesi‟ndedir Tablo 28 SavaĢ ve Askerlikle Ġlgili Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġsadoğancı90
ky Huumlseyinabad Muumlhimmatini mz Huumlseyinabad
Mescid-i Sakayan mh Zile Sakalar mz Huumlseyinabad
dGiyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları Tuumlrklerin Zile‟de verdikleri
yerleĢim adları iccedilerisinde giyim eĢyaları ve kumaĢ maddelerine de rastlanmıĢtır Huumlseyinabad‟daki Edikoumlyuumlk mezrası adı ayak giyiminde tercih edilen edikle ilgilidir KumaĢ maddeleri ile ilintili
olarak Acacı ve Oumlzikavağı Oltan91
ve Oltankoumly mezrası isimleri dikkat ccedilekmektedir
Huumlseyinabad‟daki Hırka-i92
Buumlzuumlrk ve Hırka-i Kuumlccediluumlk koumlyleri Kuşak mezrası Karahisar-ı BehramĢah‟taki Kabluyuumln ve Kuşakoumlyuumlk mezraları Zile‟deki Yuumlnluuml koumlyuuml yuumln ve yuumlnluuml dokumalara
ccedilağrıĢım yapmaktadır Tablo 29 Giyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Edikoumlyuumlk mz Huumlseyinabad KuĢak mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky Huumlseyinabad KuĢakluoumlyuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Oltan mz (2) Acacı ve Oumlzikavağı
Kabluyuumln mz Karahisar-ı BehramĢah Yuumlnluuml ky Zile
e Adını Yapı Kısımlarından Alan Yer Adları Zile‟de farklı mimari yapıların tuumlmuumlnuuml değil de bir boumlluumlmuumlnuuml iccedileren yer adlarıda bulunmaktadır Bunlar 7 adet olup aĢağıda Tablo 30‟da
goumlsterilmiĢtir
89ldquoKabza kabzanın demir siperirdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtr bts (29012012) 90 ldquoHassa kuĢbazları denilen timarlı avcılardan bir takımın adırdquo Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterim govtrbts(29012012) 91 OltanrdquoKesilip dikilmeye hazırlanmıĢ yemeni eskiyen yemeni ayakkabı altına vurulan penccedile mest ve yemeni yuumlzuumlnuuml koumlseleye tutturmak iccedilin yapılan iri dikiĢ ccedilarığın iccediline konulan bez ya da deri parccedilası ccedilarık ipi Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(30012012) 92 Koumlyuumln adının Hırka-i Kebir olduğu ve Hırka Baba tepesi eteğinde kurulmasından aldığı bilinmektedir Koumlyuumln isminin anlatılan efsanesi Huumlseyin adında bir Velinin hırkasının bu boumllgede olması ve Hırka Baba tepesine bu isim
verilmesinden gelir httpwwwbuyukhirkacomsbindex phpbeldemizhtml (21012012)
110 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 30 Adını Yapı Kısımlarından Alan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahurcuk ky Halka-i Hass TaĢağıl mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Ayvancık mz Huumlseyinabad Tonus mz Halka-i Hass
Goumlkccedileminare mz Karahisar-ı BehramĢah Manar mz Karahisar-ı BehramĢah
Minare mh Zile
322 Duygusal YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
Zile yer adları iccedilerisinde doğrudan insan duygularını iccedilinde taĢıyan iki yer adı tespit
edilmiĢtir Bunlar Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Ġmrek93
ile Karahisar-ı BehramĢah‟taki Sevguumlluuml
mezralarıdır Aile bireyleri ile ilgili yer adları daha ccedilok akrabalık iliĢkilerini iccedileren tuumlrden olup
Zile‟de bu Ģekilde 12 yerleĢim adı bulunmaktadır Bunlardan yalnız ikisi eĢ anlamında karı kelimesini iccedilerirken diğer 10 tanesi veled zade ya da oğlan biccediliminde daha ccedilok erkek evladı iccedileren
isimlerdir Tablo 31 Adını Akrabalık Tuumlrlerinden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ayveledi Karahisar-ı BehramĢah Ġlyasoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Bekleroğlanı Kızılkuumlnbed Karıbasan mz Huumlseyinabad
Caferoğlanı mz Huumlseyinabad Karukoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Doğanoğlanı mz Kızılkuumlnbed Mesudoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hacızade mz Karahisar-ı BehramĢah Recepoğlu mz Huumlseyinabad
Ġlyasoğlanı ky Halka-i Hass Veledikkoumly mz Huumlseyinabad
Zile‟de dine iliĢkin birtakım oumlzellikler iccedileren yer adları da tespit edilmiĢtir Bunların sayısı
23 tanedir Bu isimler iccedilerisinde hacı fakih Ģeyh abdal gibi unvanlar dıĢında kul iman ve uumlmmet
kelimelerini iccedileren dine dair kavramlar da bulunmaktadır PirakbaĢ ismi ise daha ccedilok mezhepsel bir ccedilağrıĢım yapmaktadır Doğrudan Ġslam dinini ccedilağrıĢtıran isimler yanında youmlrenin eski ev
sahiplerini ifade eden kacircfir ismi de yer adları iccedilerisinde değiĢik kelimelerle beraber tercih
edilmiĢtir Tablo 32Din ile Ġlgili Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alaeddinhacı mz Huumlseyinabad Kuldan mz Karahisar-ı BehramĢah
Aykutfakihviranı mz Huumlseyinabad Kuldan mz MeĢhedabad
Azadkul mz Acacı ve Oumlzikavağı Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Bekirabdal mz Huumlseyinabad PirakbaĢ mz Huumlseyinabad
Ccedilokccedilakul mz Zile Saruhacı mz Huumlseyinabad
Ġman ky Halka-i Hass ġeyh ky Acacı ve Oumlzikavağı
Ġnekulu mz Huumlseyinabad ġeyh mz Huumlseyinabad
Ġsa Fakılu mz Huumlseyinabad ġeyhkoumly mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kacircfir ky Yenimuumlsluumlman ġeyhkulu mh Zile
Kafirviranı ky Zile Uumlmmet mz MeĢhedabad
Karapiri ky Karahisar-ı BehramĢah Yenimuumlsluumlman nh Yenimuumlsluumlman
Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
323 KiĢilerin Varlıkları Ġle Ġlgili Yer Adları
Yeni bir koumly veya kasabanın kuruluĢunda oraya yeni bir ad aramaya hacet kalmaksızın
yerleĢen topluluğun adı verilir Nitekim Anadolu bunun muumlkemmel oumlrnekleriyle doludur Bu isimler bize aynı adı taĢıyan boy aĢiret cemaat gibi grupların nasıl bir yayılma goumlsterdiklerini de
anlatır Doğu veya Guumlneydoğu Anadolu‟daki bir koumly adının Rumeli topraklarında da olması bu
dağınık yayılmanın guumlzel bir oumlrneğidir (Kuumltuumlkoğlu 1991 15)
93 ldquoSeven duumlĢkuumlnrdquo anlamlarına gelen bir Tuumlrkccedile kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim
govtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 111
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
a Vuumlcut Kısımları Ġccedileren Yer Adları Vuumlcut kısımlarını iccedileren 5 isimden biri kol biri
baĢ biri karın ve son ikisi taban gibi insan uzuvlarını iccedilerisinde barındırmaktadır Tablo 33 Vuumlcut Kısımlarına Dayalı Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AbagolEbegol mz Huumlseyinabad Tabana (Dabana) ky Halka-i Hass
DeluumlbaĢ mz Huumlseyinabad TabanıyavaĢ mz Huumlseyinabad
Karnıkara mz (2) Huumlseyinabad
Uzuvlar dıĢında insan vuumlcudunda ortaya ccedilıkan tuumlyler de yer adları iccedilerisinde kendine yer
bulabilmiĢtir Bunların sayısı 3 olup Halka-i Hass‟daki Koumlsemelik mezrası yuumlzuumln tuumlysuumlzluumlğuumlyle ilgilidir Huumlseyinabad‟daki Gılman
94 mezrası ve Perccedilem koumlyuuml
95 adları ise doğrudan insan
vuumlcudundaki tuumlylerle ilgili yer adları arasında değerlendirilebilir
b Ruumltbeler (Unvanlar) Mevkiler Ġccedileren Yer Adları Tuumlrkler yer adları verirken
ruumltbeler unvanlar ve kiĢilerin mevkilerinden de yararlanabilmiĢtir Zile kazasında 18 yer adı bu ccedileĢit bir yaklaĢımla verilmiĢtir Gazi unvanı 3 diğin (tigin) unvanı 5 kadı goumlrevi 1 emir unvanı 1
bey 2 sultan 3 melik 2 yerleĢim biriminde isim olarak kullanılmıĢtır Ladıcık ise buumlyuumlk olasılıkla
Hellenistik doumlnemden gelen ve Pontus devletinde kral ailesinden birccedilok kraliccedile ve prensesin taĢıdığı bir unvan olarak oumltekilerden farklı bir yere oturtulabilir
Tablo 34 Ruumltbeler Unvanlar Mevkiler Ġccedileren Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Arslangazi ky MeĢhedabad Karagazi mz Zile
Baydiğin mz Acacı ve Oumlzikavağı Maturabey mz Karahisar-ı BehramĢah
Baydiğin ky Zile Ladıcık ky96
Halka-i Hass
Beyyurdu mz Huumlseyinabad OsmanpaĢa ky Huumlseyinabad
Emirsaraccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultaneymirce97
emz Huumlseyinabad
Gazikoumly maa Ermenid mz Kızılkuumlnbed Sultanmehmed mz Huumlseyinabad
KadıĢehri ky Acacı ve Oumlzikavağı Taht-ı melik mz Huumlseyinabad
Karadiğin mz (3) Huumlseyinabad Uzunmelik mz Huumlseyinabad
c Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları Ġnsanı ilgilendiren değiĢik
sıfat ve eylemlerden adını alan Zile kazasında toplam 13 yer adı bulunmuĢtur Bunlardan Ağrık98
mz adı bir hastalık durumuna DoymuĢ ihtiyaccedilların giderilmesine Gederik99
gitmek eylemine
Uumlzmuumlş100
uumlzuumllme eylemine Yararlık faydalı olma haline dayalı isimler gibi goumlzuumlkmektedir
94 ldquoKabarık saccedillı kimserdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) Gılmanlar Gılmanlı adına Kuumltahya sancağı Dağardı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 374 95ldquoBaĢlarını tıraĢ edenlerin tepede bıraktıkları saccedil tutamırdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts (29012012) Perccedilemli adıyla iccedilel sancağı Anamur kazasında youmlruumlkandan bir cemaat var Tuumlrkay age s 626 96 Ladıcık Lacircdik kelimesinden geliyor olabilir Hellenistik ccedilağda oumlzellikle Selevkoslarda ve Pontus devletinin kral ailesinde birccedilok kraliccedilenin ve prensesin taĢıdığı bir isim olan Laodikeia‟dan bozma bir kelime Pontus boumllgesinde Amasya‟ya ve Tokat iline bağlı Niksar ilccedilesinde birer Lacircdik var Bk Umar age s 505Zile‟deki Ladıcık adı da bu
adlarla aynı olmalıdır 97 Mezraya adını veren Sultan Eymirce‟nin hayatı hakkında fazla bir bilgi bulunmamaktadır Emirci veya Emirce Sultan‟a ait menakıbnamede Emir-i Ccedilin Osman olarak bilinir Sultan Eymirce zaviyesi ile ilgili Bk Kapusuzoğlu S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Ankara s 67-80 98 ldquoAğrılı ağrıyanrdquo anlamında bir kelimedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(29012012) 99 Geder bağ ccedilubuklarını ccedilelikleme merkep alın yazısı ccediluval keder ve kader anlamlarında da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 100 Uumlz ova duumlzluumlk anlamlarında da kullanılan bir kelimedir httptdkterimgovtrbts (19022013)
112 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo35 Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları
d Mesleklerden
Verilen Yer Adları Zile‟de
resmi goumlrevler ve ccedileĢitli esnaf gruplarından kaynaklanan yer adları da vardır Bunların sayısı 5 olup incuumlger ve kalaycı isimleri
zanaat kollarına iĢaret ederken kethuumlda muhtesib ve yazıcı ise resmi goumlrev ya da goumlrevlilere iliĢkin
verilmiĢ yer adları olarak duumlĢuumlnuumllebilir Tablo 36 Mesleklerden Verilen Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġncuumlger mz Karahisar-ı BehramĢah Sarukalaycı mz Huumlseyinabad
Kethuumlda mh Zile Yazıcı mh Zile
Muhtesib ky Karahisar-ı BehramĢah
e Ġnsan (kiĢi) Adı Verilen YerleĢim Birimleri Adını doğrudan kiĢi adlarından alan 22 yerleĢim birimi bulunmaktadır Bunlardan yalnız 1‟i Ermeni ismi olup bu koumlyuumln bir diğer adı da
Killikrsquotir Bunların dıĢındaki isimlerin oumlnemli bir kısmı Arapccedila Farsccedila ve Ġbraniceden fonetiği
değiĢtirilerek Tuumlrkccedileye geccedilmiĢ isimlerdir Tablo 37 Ġnsan (kiĢi) Adları Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahmed ky KuĢtaĢ Mesud Ġğlal mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Battal mz Huumlseyinabad Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Baydar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hamzacık ky Zile Musa mz KuĢtaĢ
Hasan ky Yenimuumlsluumlman Okar mz101
Huumlseyinabad
Keykavus mz Huumlseyinabad Oumlğetccedile ky102
Karahisar-ı BehramĢah
Mahmud ky KuĢtaĢ Sarumusa mz KuĢtaĢ
Hasan mz (2) Huumlseyinabad Sergis ky (nam-ı diğer Killik)103
Huumlseyinabad
Huumlseyin mz (2) Huumlseyinabad Tuğrul mz Huumlseyinabad
Mergub ky104
Zile Yunus mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
f KiĢilerin Fiziksel Oumlzelliklerini Yansıtan Yer Adları KiĢilerin engel durumlarını iccedileren Zile‟de tek yer adı Huumlseyinabad‟daki Sağır Piri Kışlası‟dır
g Tarihicirc KiĢi Adları Ġccedileren Yer Adları Bazı tarihicirc Ģahsiyet isimleri de Zile‟de yer adı
olarak verilebilmiĢtir Bunların sayısı 9 tanedir Zile merkez Danişmend-i Bahşayiş Kalesi105
ile
101 Telli balıkccedilıl kuĢlarına verilen bir isim olan Okar erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 102 Oumlğet beğenilen aranılan anlamında bir kelime olup kız ve erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 103 Bu koumlyde Karkın boyundan Uluyoumlruumlk taifesinden TutuĢ Etraki Cemaati sakindi Halaccediloğlu V s 2234 104 Aranan ve beğenilen anlamlarında olan Mergup kelimesi Arapccedila koumlkenli olup Ģahıs adı olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 105 Tufan Guumlnduumlz DaniĢmendli Beyliği sahasında iccedilinde DaniĢmend adı geccedilen Amasya kazasında 2 Tokat kazasında 2 Sivas kazasında 3 ve Zile kazasında 1 yer adı tespit etmiĢtir Zile‟deki DaniĢmend-i BahĢayiĢ kalesini bir koumly olarak ele alan Guumlnduumlz buranın adının buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendli beyliğinden ziyade bir Ģahıstan verildiğini oumlne suumlrmuumlĢtuumlr Buranın aynı zamanda Tokat Youmlruumlklerinin kıĢlağı olduğunu belirtmiĢtir Kaynak olarak da 387 nolu Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum defterini vermiĢtir (Cilt II s 457) Bk Guumlnduumlz T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli
Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I Baskı Ġstanbul s 35-36
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağrık mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kurubey mz Halka-i Hass
Dilmek mz Karahisar-ı BehramĢah Sapmaz mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Huumlseyinabad UumlzmuumlĢ mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Kızılkuumlnbed Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Huumlseyinabad
Gederik ky Zile Yavihsan ky Halka-i Hass
Goumlzaccedilan mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk Huumlseyinabad
Ġkiyuumlzluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 113
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yeni Muumlsluumlman Arslan-ı Danişmend106
mezrası isimleri buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendliler
doumlneminden kalan ve tarihicirc Ģahsiyetlere dayalı olarak verilmiĢ isimler olmalıdır Karadiğin (Zile-Huumlseyinabad 3) Baydiğin koumlyuuml (Zile) ve Baydiğin
107 mezrası (Acacı ve Oumlzikavağı) isimleri ise
tigin kelimesinin bozulmuĢ Ģekilleri olarak oumlne ccedilıkmaktadır Cengizhan ve Temuumlrhan mezraları
(Huumlseyinabad) ise Moğol istilası ve Timur‟un Anadolu‟ya giriĢinin izlerini taĢıyan yer adları
Ģeklinde tasvir edilebilir Yeni Muumlsluumlman‟daki Ccedileltek koumlyuuml adını Ccedileltek Baba‟dan almıĢtır108
Huumlseyinabad nahiyesi adı ise buumlyuumlk bir olasılıkla Battal Gazi ile birarada anılan Huumlseyin Gazi‟den
verilmiĢ olmalıdır Zira ona atfedilen mezar ya da makamlardan birisi Ccedilorum Alaca ilccedilesindedir109
Yukarı da insan adları baĢlığında ele alınan Keykavus ismi de tarihicirc Ģahsiyetlere dayandırılabilir
h Kavim Kabile Boy Soy Oymak Cemaat Adları Ġccedileren Yer Adları Anadolu
Tuumlrkler tarafindan fethedildikten sonra yoğun bir Tuumlrk goumlccediluumlne sahne olmuĢtur Tuumlrkler buraya boy
ve aĢiretler halinde gelerek muhtelif boumllgeleri yurt edinmiĢler ve Selccediluklu Devleti youmlneticileri de siyasicirc ve iktisadicirc hedefleri goumlzeterek Osmanlı Devleti‟ni kuran Kayı boyuna mensup aĢiretin de
dacirchil olduğu Tuumlrk boylarını ccedileĢitli boumllgelere yerleĢtirmiĢlerdir Osmanlılar da aynı Ģekilde
kendilerine gelip sığınan Tuumlrk topluluklarını değiĢik boumllgelere iskacircn etmiĢlerdir Boumlylece Osmanlı
Devleti‟nin kuruluĢ ve geliĢme suumlrecinde de Anadolu‟nun muhtelif yerlerine ccedileĢitli Tuumlrk oymak ve aĢiretleri yerleĢtirilmiĢtir (Soumlylemez 2002 39)
Osmanlı hanedanı Tuumlrkmen koumlkenli de olsa kendisini Tuumlrkluumlğuumln temsilcisi olarak goumlrmekte
ve Tuumlrk tabirini merkeze oturtmaktaydı Tuumlrkmen tabirini Akkoyunlu Karakoyunlu Dulkadir Karamanoğlu gibi beylik ya da devletlerin etnik kimliğini tanımlamakta adı geccedilen devletlerin
Osmanlı hacirckimiyetine girmiĢ olan halkının sadece konargoumlccediler gruplarını ifade etmek iccedilin
kullanmaktadır Youmlruumlk tabiri ise bir sancak ya da kaza dacirchilinde yaylak ve kıĢlak hayatı
suumlrduumlrenlerin genel adıydı Uluyoumlruumlk (Etrak Youmlruumlkanı) Tokat‟tan Kuumltahya‟ya kadar uzanan sahada konargoumlccedilerlik etmekteydi
110
Acacı ve Oumlzi Kavağı nahiyesinde adını boy ya da cemaat adından alan 12 yerleĢim birimi
bulunmaktadır Alan-ı İğdir Bayındır mezraları ve Kayılar koumlyuuml (2 adet) adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
111 Arablar koumlyuuml
112 Hacı
113 koumlyuuml Haramideresi mezrası
114 Karacaviran
115 koumlyuuml
106Danişmend Farsccedila‟dan Tuumlrkccedileye geccedilen bir kelimedir Bilgili ilim sahibi anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk medreselerin icazet alma seviyesine gelmiĢ olan talebeleri iccedilin de kullanılan bir tabirdir Bk ĠpĢirli M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465 Ancak DaniĢmend tabiri zaman zaman bir Ģahıs adı ya da ismin oumlnuumlnde bir sıfat olarak da kullanılabilmektedir Arslan-ı DaniĢmend Arslan DaniĢmend ya da Ġslam DaniĢmend de olabilir 107 Yılmaz Kurt Niksar‟da bulunan GuumlmuumlĢdiğin koumlyuumlnuumln adının DaniĢmend Gazi‟nin 12 oğlundan biri olan GuumlmuumlĢ Tigin‟den konduğunu belirtmiĢtir Muhtemelen Zile kazasındaki Baydiğin ve Karadiğin isimleri de bu yolla verilmiĢ
olabilir Bk Kurt Y (2000) ldquoNiksar Kazası Yer Adlarırdquo Danişmendliler Doumlneminde Niksarrsquoda Tıp Tarih ve Kuumlltuumlr Sempozyumu Bildirileri Niksar s 105 108 Ccedileltek Baba‟nın asıl ismi ġeyh Mahmut olup unvanı Emirci lakabı Doğan ve ocağı Ccedileltek‟tir Dede Karkın Sarı Saltuk Gajgaj Baba gibi maneviyat ocaklarından biri de Ccedileltek Baba Ocağı‟dır Bu Ocak 17 koumlyuumln oumlĢruumlnuuml alan guumlccedilluuml bir yuvadır ġeyh Mahmut da boumllgeye geldiğinde boumllgenin ĠslamlaĢmasında rol oynayan oumlnemli bir manevi ve tarihi Ģahsiyet olarak Ccedileltek koumlyuumlne adını vermiĢtir Ccedileltek Baba 13 Yuumlzyıl iccedilerisinde yaĢamıĢtır ve Yeseviye tarikatı ekoluumlnden yetiĢen biridir httpceltekkoyumtrggC7eltek-Baba-Kimdir-f (23012012) 109 Oumlzcan K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal Gazi ve Malatya
Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58 110 Guumlnduumlz age s 19-27 111 24 Oğuz boyunun yayıldığı coğraficirc sahalar ve XVI yuumlzyılda Anadolu‟da Oğuz boylarına ait yer adları iccedilin Bk Suumlmer F (1980) Oğuzlar Ġstanbul s 201-372 423-460 112 Ccedilorum Bozok MaraĢ civarında Arab ya da Arablar vardır (Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden) Tuumlrkay age s 50 Arablı diye de anılmaktadır Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden geniĢ bir alana yayılmıĢ durumdadır Tuumlrkay age s 203 113 Tokat Zile‟de ve Ankara AyaĢ‟ta youmlruumlkan taifesinden Hacı diye bir cemaat var Tuumlrkay age s389 114 Ordu kazası ve Karahisar-ı ġarki sancağında Youmlruumlkan taifesinden Harami adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay
age s 406
114 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karıkışla koumlyuuml116
Muğriler117
mezrası Selamet koumlyuuml118
Ulucakkiri mezrası119
ve Yaraş120
mezrası
ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 38 Acacı ve Oumlzi Kavağında Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alan-ı iğdir mz Karacaviran ky Ulucakkiri mz
Arablar ky KarıkıĢla ky Kayılar ky (2)
Hacı ky Muğriler mz Bayındır mz
Haramideresi mz Selamet ky YaraĢ mz
Halka-i Hass nahiyesinde 4 koumly adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Alayuntlu Beydili Kızık ve Salur koumlyleridir 1 koumly Ekrad cemaatlerinin 3 mezra ve 2 koumly ise youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini almıĢtır Kuumlrtler koumlyuuml121
adını bir Ekrad cemaatinden almıĢtır Elmalu
mezrası122
Kırızlar123
koumlyuuml Ovacık124
koumlyuuml Suumlluumlkluuml125
ve Tutuş126
mezrası ise Youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini uumlzerinde taĢımaktadır Tablo 39 Halka-i Hass Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alayuntlu ky Halil ky Kuumlrtler ky Suumlluumlkluuml mz
Beydili ky Kırızlar ky Ovacık ky TutuĢ mz
Elmalu mz Kızık ky Salur mz
Huumlseyinabad‟da Bayadcık Doumlğerobası Karakınık mezraları ile Eski ve Yeni Yapar koumlyleri
adlarını 24 Oğuz boyundan almıĢtır 10 yerleĢim biriminin adının cemaatlerden oluĢtuğu
yanlarında yazan cemaat ibaresinden accedilıkccedila anlaĢılmaktadır 7 yerleĢim birimi de kıĢlak adıyla bir
cemaat ya da topluluğun kıĢladığı bir mekacircnı ifade etmek iccedilin tercih edilmiĢtir Ayrıca 3 yerleĢim yerinde Etrakiye bir yerleĢim yerinde Etrakiye-i Uluyoumlruumlk tabiriyle Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlere
iĢaret edilmiĢtir Kalan 57 yerleĢim birimi ise farklı Tuumlrkmen cemaatlerden adını almıĢtır127
Bu
cemaatlerden Kıranlu (Tuumlrkay 1981 518) ve Mahuna (Tuumlrkay 1981 114) Ekraddan olup kalanların tamamı Youmlruumlk Tuumlrkmen taifelerinden oluĢmaktaydı
115 Karahisar-ı Sahib Adilcevaz Bolvadin ve MaraĢ Goumlksun‟da adı geccedilen TuumlrkmenYoumlruumlkan taifesinden bir cemaattir Youmlruumlkosmanoğlu aĢiretine mensuptur Tuumlrkay age s 465 116 ldquoKayıkıĢlardquo da olabilir Sivas Yeni il Sorkun Nahiyesi‟nde boumlyle bir koumly vardır Bu koumly Kayı boyundan olanlar tarafından kurulmuĢtur Halaccediloğlu III s 1372 Ancak gene de ldquoKarıkıĢlardquo olma ihtimali oldukccedila yuumlksektir ccediluumlnkuuml MaraĢ sancağı Zamantı kazasında Karakışlalı ya da Karıkışlalı adıyla okunmuĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 490 117 Mardin Basra Hakkacircri gibi doğu vilayetleri dıĢında Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında da adı geccedilen ekrad taifesinden
bir aĢirettir Tuumlrkay age s 124 Mukriler olarak da anılmaktadır Ayrıca Makarlar ve Makralar diye youmlruumlkan taifesinden Bozok MaraĢ Karaman Adana Edirne ve Dimetoka‟da bir cemaat de vardır Tuumlrkay age s 574 118 Sivas Yenihan ve Yıldızeli‟nde Youmlruumlkan taifesinden Selametli adıyla bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 666 119 Yozgat Akdağ‟da Ulucak obası adında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 747 120 Ankara Bolu ve MenteĢe sancaklarında da adı geccedilen YaraĢlu adına sahip olan Tuumlrkman taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 765 121 Ekrad‟dan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu IV s 1584 Tuumlrkay age s 113 122 Youmlruumlkan taifesinden ldquoElamacalı Elmalılırdquo Ģeklinde de belirtilmiĢtir Tuumlrkay age s 348-349 123 Firuzlar da olabilir Anamur Kilis ve Mudurnu‟da tespit edilmiĢ bu isimle Tuumlrkmen Youmlruumlk taifesinden bir aĢiret vardır Tuumlrkay age s 81 365 124 Yeniil Sivas‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 617 125 Arapgir ve Karahisar-ıġarki sancağında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 688 126 Sivas ve Bursa‟da bu adla youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 741 127YaklaĢık 83 cemaat adı tespit ettiğimiz Huumlseyinabad yerleĢim birimlerinin referansları geniĢ bir yer tutmaktadır Bu cemaatlerin yayılma sahaları iccedilin Bk Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşiv Belgelerine Goumlre Osmanlı
İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatler Tercuumlman Yayınları Ġstanbul
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 115
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Ağcaağıl Karahisar-ı ġarki‟de Ağcahalil diye de geccedilen bir cemaat adıdır (Tuumlrkay 1981
181) Ayrukam128
MaraĢ Youmlruumlklerinden AvĢar boyuna tabi Ayrudamlı cemaatinden baĢkası değildir (Halaccediloğlu I 2009 205) Aziz Karahisar-ı ġarki‟de de adı geccedilen bir Tuumlrkmen cemaat adıdır
(Tuumlrkay 1981 215) Beyobası Sivas Yeniil‟de bulunan bir Tuumlrkmen aĢiretidir (Tuumlrkay 1981 56)
Ccedilalatlu MaraĢ eyaletinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 288) Youmlruumlkan
taifesinden olan Ccedilelebiler Ordu‟dan Guumlmuumllcine‟ye geniĢ bir alanda yayılmıĢ olan ve Ccedilelebiluuml olarak da anılan bir cemaattir
Depesuumldeluumlk mezrasında Kanuni doumlneminde Bayat boyuna mensup Selmanlu cemaati
yaĢamaktaydı (Halaccediloğlu V 2009 2013) Haliyle Depesi Deluumlğuuml Selmanlu ismi bu cemaatten verilmiĢ olmalıdır Yine aynı doumlnemde bu mezra Bozok sancağına bağlı Sorkun nahiyesine tabi
goumlruumlnmekteydi Yazıkışla (YazılutaĢ) Ccediladıroumlyuumlğuuml Ağcaağıl mezralarında da Selmanlu cemaatinin
adı geccedilmekteydi
Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk‟te mantar ve yer elması Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde
yumurta anlamlarına gelen domalan kelimesi129
Alaiye Sancağı‟nda Youmlruumlkan taifesinden bir
cemaatin de adıydı (Tuumlrkay 1981 335) Emirhacılu mezrasının adı buumlyuumlk olasılıkla Ġccedilel
Sancağı‟nda Anamur Kazası‟nda bulunan Eminhacılu (Tuumlrkay 1981 350) ya da yine Anamur‟da Hacılıemir (Tuumlrkay 1981 395) Ģeklinde geccedilen Youmlruumlk taifesinden bir cemaatten almıĢ olabilir
Eyuumlcek mezrası ise Eyuumlcekli olarak da bilinen Vize Sancağı Pınarhisar kazasında da goumlruumllmuumlĢ olan
bir Tuumlkmen cemaatinin uğrak yeri olarak duumlĢuumlnuumllebilir (Tuumlrkay 1981 362)
Fakihler koumlyuuml Fakıhlar ya da Fakılı (Tuumlrkay1981 364) Gedik Hasan mezrası Bozok ve
MaraĢ‟ta adı geccedilen Gedik Hasanlı (Tuumlrkay1981 369) Youmlruumlk cemaatlerinin adını almıĢtır Yıva
boyuna ait perakende Gılman Cemaatinin adı Gılman mezrasının adına esin kaynağı olmuĢ olabilir
(Hallaccediloğlu V 20091947-1948) Zile sınırlarında adı geccedilen Goumlkccedileler Youmlruumlk cemaati (Tuumlrkay 1981 82) Goumlkccedileluuml mezrasının adının verilmesinde etkili olmuĢtur
Goumlkzemin mezrası130
(Halaccediloğlu II 2009 681) Bozok Sorkun‟da Kızpınarı koumlyuumlnde AvĢar
boyuna mensup Kızılkocalu kabilesine mensup Goumlkin cemaatinden adını almıĢ olsa gerektir (Halaccediloğlu II 2009 900) Gulamlar mezrası ise MaraĢ eyaletinde youmlruumlkan taifesinden Gulamanlu
cemaatinden adını almıĢ olabilir (Tuumlrkay1981 383) Bozok‟ta Hacı Alili adlı youmlruumlkan Tuumlrkmen
taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay1981 389) Buumlyuumlk olasılıkla Hacıali mezrası adı bu cemaate dayalı olmalıdır Halil Acalık koumlyuuml MaraĢ Youmlruumlklerinden Halil Eceli Cemaati (Tuumlrkay
1981 401) ve Hallaccediloğluviranı mezrası Bozok Sorkun boumllgesindeki AvĢar boyuna mensup Halaccedil
Cemaati (Halaccediloğlu III 2009 973) ile ilgili adlar almıĢlardır
Karacalu mezrası adı Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Bozok livası Karahacılu adında koumlye iskacircn edilen Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden bir cemaatin adıyla iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981
462 463) Cemaatin adı Karacalar Karaca ve Karacalu Ģeklinde de dile getirilmektedir
Kızkaracalu koumlyuuml de adını bu cemaatten almıĢtır Zira Karacalu cemaatinin bulunduğu yerler arasında Ccedilorum da bulunmaktaydı (Tuumlrkay 1981 98)
Karadonlu Ermenek Guumllnar Bozkır Ordu ve Karahisar-ı ġarki‟de (Tuumlrkay 1981469)
Karacakaya Ccedilorum‟da (Tuumlrkay 1981 463) Karakız MaraĢ Huumldavendigar ve Vize‟de (Tuumlrkay 1981 477) Karataş Alanya ve BeyĢehri‟nde (Tuumlrkay 1981 486) adı geccedilen cemaatler olup
Karadonlu mezrası Karacakaya koumlyuuml Kararkızkavağı mezrası ve KarataĢ mezrası adları bu
128Kam Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde koyunların barındıkları yer yani damla aynı anlamda goumlsterilmiĢtir httptdkterimgovtrbts (31012012) 129 httptdkterimgovtrbts(31012012) 130 Yusuf Halaccediloğlu bu ismi Goumlkin olarak okumuĢtur
116 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
cemaatlerden kaynaklanmıĢ olmalıdır Kavurga Kavurgalı ve Kavurgaoğlu mezrası isimleri MaraĢ
ve Bozok‟ta yaĢayan Kavurga Dedeler ya da Kavurga cemaatiyle iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981 497-499) Kıranlu ise Sivas Bozok Canik Konya Karaman ve MaraĢ gibi geniĢ bir sahada adı
geccedilen Ekrad youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adı olup Huumlseyinabad‟daki Kıranlu mezrası adı
buradan verilmiĢ olabilir Bu cemaat Kıranlu Kıran Kıranca ve Kıranta Ģeklinde de ifade edilmiĢ
Lekvanik aĢiretinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 518)
Kışlak-ı Himmet Kethuumlda mezrası Salur boyu Uluyoumlruumlk taifesinden Aksalur boumlluumlğuumlnden bir
cemaatin adından verilmiĢtir (Hallaccediloğlu III2009 1049) Bozok Sorkun boumllgesinde yaĢayan ve
Varsak Boyuna mensup KızılcakıĢla cemaati adı ise Kızılcakışla mezrasıyla oumlzdeĢleĢmiĢtir (Halaccediloğlu IV 2009 1464) AvĢar boyundan aynı adlı cemaatin adı Kızıllar
131 koumlyuumlne verilmiĢtir
(Halaccediloğlu IV 2009 1470) Gelibolu Huumldavendigar sancaklarında bulunan Kiraslu ya da Kiraslu
Hacı Youmlruumlkan cemaati Huumlseyinabad‟daki Kiraslu mezrasına da ad olarak verilmiĢtir (Tuumlrkay 1981
512)
Sivas Yeniil‟de Yazır boyuna mensup Koyunlu Anamuslu adıyla bir cemaat bulunmaktadır
(Halaccediloğlu IV 2009 1499) Huumlseyinabad‟daki Koyunluyusufoumlzuuml mezrası adı bu cemaate
dayandırılabilir Kozluca kışlağı adı her ne kadar ceviz ağacının ccedilokluğuna delalet eden ve bitki oumlrtuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran bir yer adı gibi goumlzuumlkse de bu isim de buumlyuumlk oumllccediluumlde Youmlruumlk Tuumlrkmen
cemaatlere dayalı verilmiĢ isimlerden olmalıdır Zira Edirne ve Karahisar-ı ġarki‟de Youmlruumlkan
taifesinden Kozluca adıyla bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay 1981 538) Aynı Ģekilde Kulağuz koumlyuuml adı bir mesleğe dayandırılabilecek olsa da Salur boyuna mensup Kulağuzlu cemaati
(Halaccediloğlu IV 2009 1533) bu adın verilmesinde oumlncekine oranla daha etkili bir dayanak
oluĢturmaktadır
Soumlzluumlklerde anlamına rastlanamayan Mahuna kelimesi ise muhtemelen Erzurum ve civarında da rastlanılan Mahanlar adında konargoumlccediler Ekrad taifesinden bir aĢiretin isminin
bozulmuĢ bir biccedilimi olmalıdır ġoumlyle ki bu aĢiret Mahanlı Mahanlu ve Mahanlar Ģeklinde de
Osmanlı belgelerinde zikredilmekteydi (Tuumlrkay 1981 114) Haliyle Mahuna mezrasının adını da cemaatlere dayalı olanlar iccedilerisinde anmak muumlmkuumlnduumlr Huumlseyinabad da dacirchil olmak uumlzere Zile
kazasında Mezid ya da Mezidli Ģeklinde geccedilen yer adları da cemaat koumlkenli yer adları iccedilerisinde
sıralanabilir Mezid ya da Mezidluuml (Tuumlrkay 1981 585) Ģeklinde Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinin adı soumlzkonusu yerlere ad olarak verilmiĢ olabilir Bozok‟tan Teke‟ye kuzey guumlney doğrultusunda
geniĢ bir alanda adı zikredilen Muumlminler cemaati de Youmlruumlkan taifesindendi (Tuumlrkay 1981 598)
Bu youmlnuumlyle Huumlseyinabad‟daki Muumlminler-i Buumlzuumlrk ve Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mezralarının adları bu
cemaatin adını ccedilağrıĢtırmaktadır
Paşalu mezrası Youmlruumlkan taifesinden PaĢalu (Boğalu) (Tuumlrkay1981 624) Sarımbeyluuml
mezrası MaraĢ Youmlruumlklerinden Yuumlreğir boyuna mensup Sarımbeyluuml (Halaccediloğlu V 2009 1983)
Saruisaoumlyuumlk mezraları Sivas Yeniil‟de Saruisa Sincan ve Sincanlu mezrası Ankara Kuumltahya ve Rakka‟da da adı geccedilen Sincan (Tuumlrkay 1981 147) Tusi mezrası MaraĢ ve KırĢehir‟de isimleri
anılan Tus ya da Tuslu (Tuumlrkay 1981 741) Yağlu koumlyuuml Sivas Yeniil‟de bulunan Yağlu (Tuumlrkay
1981 759) cemaatlerinden isimlerini almıĢlardır
Huumlseyinabad‟ın merkezi olarak goumlsterilen Yapa-i Cedid koumlyuuml Yapa cemaatinden adını almıĢ olabilir Bu cemaat Bayındır boyuna mensup bir grup (Halaccediloğlu I2009 22) ve Alayuntlu
boyu iccedilerisinde Karaman‟da bir cemaat adı olarak iki farklı Ģekilde anılmıĢtır ( Halaccediloğlu I 2009
93 94102 203 215 vd) Yortan mezrası da aynı adlı Youmlruumlkan cemaatinden adını almıĢtır (Tuumlrkay 1981 777)
131 Kızıllu Ģeklinde de anılmaktadır
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 117
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 40 Huumlseyinabad Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaağıl mz Cemaat-i Zeyneddin mz
Geccediluumld-i Etrakiye-i
Uluyoumlruumlk ky Karacalu mz
Koyunluyusufoumlzuuml
mz
Muumlminler-i
Kuumlccediluumlk ky
Alacalar ky Ccedilakırlı mz Gedikhasan mz Karadonlu mz Kozluca kıĢlağı Ortaoumlyuumlk mz
Ali Bey
Cemaati
KıĢlağı Ccedilalatlu mz Gılman mz Karakınık mz Kozviran mz PaĢalu mz
Ayrukam mz Ccedilelebibey kıĢlağı Goumlkccedileluuml mz
Karakızkavağı
mz
KoumlĢkerluuml-i Cemaat-i
Karakoumlseluuml ky
Sarımbeyluuml
mz
Aziz mz Ccedilelebiler kıĢlağı Goumlkzemin mz KarataĢ mz Kulağuz ky
Saruisaoumlyuumlk
mz (2)
Baydcık mz Depesideluumlğuumlselmanlu Gulamlar mz Kavurgalu mz Mahuna mz Sincan mz
Beyobası kĢ Domalan mz Hacı ali mz
Kavurgaoğlu
mz Makiler kıĢlağı Tusi mz
Cemaat-i
Ccedilerccedili Ali mz Elmalu mz
Hacıhasankavağı
ky Kıranlu mz
Merkendluuml el-
meĢhur mz Varazlu mz
Cemaat-i
Doumlğer Obası
mz Emirhacılu mz Hacılar mz
KıĢlak-ı Hacı
Ali mz Mezidalanı mz Yağlu ky
Cemaat-i
Emir Umurlu
mz Eskiyapar ky Halil mz
KıĢlak-ı
Uumlmmet
Kethuumlda mz Mezidluuml mz
Yapa-i Cedid
ky
Cemaat-i
Erkekoğlu
KıĢlası
Etrakiye-i Ali Fakih
ky Halilacalık ky
KızılcakıĢla
mz Murad Sufi mz
Yatan-ı
Etrakiye ky
Cemaat-i
Halil Fakih
Obası mz
Etrakiye-i Murad Sufi
ky
Hallaccediloğlu Viranı
mz Kızıllar ky Mustafa kıĢlası
Yeniyapar
ky
Cemaat-i
Soumlğuumldluuml
Geduumlk mz Eyuumlcek mz Kalınkoumlyuuml mz Kızkaracalu ky Mustafa kĢ Yortan mz
Cemaat-i
Toramanlu
mz Fakihler ky Karacakaya mz Kiraslu mz
Muumlminler-i
Buumlzuumlrk mz
Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 5 yerleĢim birimi adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
Bunlar Kınık Salur Ilısu Yazır mezraları ile Nefs-i Yazır-ı Akpınar ve Yazır-ı Akpınar
kıĢlaklarıdır AkbaĢ mezrası132
ile Hacılar koumlyuuml133
adları Ekrad taiflerine dayalı olarak verilmiĢ olabilir Ağcaasma
134 mezrası Alicuumlkluuml
135 mezrası Baraklar mezrası
136 Başkoumly mezrası
137
Boynuyoğun mezrası138
Guumlni mezrası139
Hacıbey140
mezrası Kalınccedilirmiş mezrası141
132 AkbaĢ AkbaĢlu ya da AkbaĢ Ekradı adıyla konargoumlccediler bir Tuumlrkman Ekradı taifesi Rakka‟dan Filibe‟ye bazı sancakların iccedilerisinde yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 186 133 Sivas youmlresi Tuumlrkem taifesindendir Tuumlrkay age s 29 Ayrıca konar oumlccediler Tuumlrkmen ekradı taifesinden aynı adlı bir cemaat vardır Hacılarlı diye de anılmaktadır Zile‟ye yakın Bozok‟ta da izlerine rastlanmakta Tuumlrkay age s 394-395 134 Varsak boyunun Zakirluuml kabilesi taifesinden bir cemaat olup Ağccedilaasma adlı yurtlarda yaĢamaktaydılar Adlarına Niğde Bozok Sorgun ve Bozok‟ta rastalanan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu I s 29Ağcaasmalu ya da Ağcaesma gibi de telafuz edilmektedir Tuumlrkay age s 181 135 Bozok Sancağı Akdağmadeni kazasında Alicik Karacaalan obası adıyla bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 197 136 Baraklar ve Baraklu cemaati Dulkadirli Tuumlrkmenlerinden olup MaraĢ‟tan Yozgat‟a hatta Kuumltahya‟ya kadar geniĢ bir alanda izleri goumlruumllmekteydi Bk Halaccediloğlu I s 240-241 137 KırĢehir ve Bozok sancaklarında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır Tuumlrkay age s 228 138 Tuumlrkman Youmlruumlkanı taifesinden bir aĢirettir MaraĢ Konya Bursa Aksaray Adana gibi birccedilok yerde bu aĢiretin adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 64 139 MenteĢe‟de Kızılcakoyunlu Cemaatine bağlı Guumlni Cemaati ve Sufiler taifesine bakılacak olursa Guumlni taifesi Ġğdir boyuna mensup bir taife olmalıdır Bk Yusuf Halaccediloğlu IV s 1469 140 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Hacıbeyli Ģeklinde de anılmaktadır Tuumlrkay age s 390 141 CcedilirmiĢ adı 1455 tarihinden itibaren geccedilmektedir CcedilirmiĢ Fin Ugor Tuumlrk topluluklarından bir boyun adıdır CcedilirmiĢ Tuumlrkleri 1071 oumlncesinde Bizans‟ın Arap ve Ġranlılara karĢı Balkanlardan Anadolu‟ya goumlccedile zorladığı Tuumlrk
topluluklarındandır httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (Fikri Karaman‟dan alıntı)
118 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karamağan142
mezrası Karamuk143
mezrası Keseri144
Hisarı mezrası Kozviran145
mezrası
Kubat146
mezrası Saruhacı147
mezrası ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 41 Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaasma mz Bubak mezari Kalın CcedilirmiĢ mz KıĢla-yı Suumlduumls mz Saruhacı mz
AkbaĢ mz Davulbazlu mz148
Karamağan mz Kubat mz Savcı-ı Diğer mz
Alicuumlkluuml ky Guumlni mz Karamuk mz Mumu mz Sincanlu mz
Asar-ı Bubak mz Hacıbey mz Keseri Hisarı mz Nefs-i Bubak kıĢlağı Tahinatan kıĢlağı
Baraklar mz Hacılar mz Keseri mz Nefs-i Yazır-ı Akpınar kıĢlağı Tatar mz
BaĢkoumly mz Ilısu Yazır mz Kınık mz Salur mz Yazır-ı Akpınar kĢ
Boynuyoğun mz
Kozviran mz
Kızılkuumlnbed nahiyesinde Eymuumlr koumlyuuml adını 24 Oğuz boyundan biri olan Eymuumlr‟den alırken
Ayvalu149
mezrası Deveci koumlyuuml150
Dona koumlyuuml151
İsa mezrası İsaoumlzuuml mezrası152
Karacaoumlmer mezrası
153 Kayırluca
154 mezrası Kuyucak
155 mezrası Tatar mezrası
156 Tuumlrkmen Youmlruumlk Ccedilakır
157
mezrası ise Ekrad taifesinden adını almıĢ olmalıdır Tablo 42 Kızılkuumlnbed Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ayvalu mz Ġsa mz Kuyucak mz
Ccedilakır mz Ġsaoumlzuuml mz Tatar Hacı mz
Deveci ky Karacaoumlmer mz Tatar ky
Dona ky Kayı mz
Eymuumlr ky Kayırluca mz
KuĢtaĢ nahiyesinde 3 koumly ismini 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Bayat mezrası
Bayatalanı mezrası ve İğdir koumlyuumlduumlr Ağcaviran158
koumlyuuml Başkoumly mezrası Ġsakoumly koumlyuuml ve Koccedilaccedil
koumlyuuml159
gibi yerleĢim birimleri isimlerinde ise cemaat adlarının belirleyici olduğu savunulabilir
142 Mağun adında Sivas ve Rakka eyaletlerinde youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 572 143 Karamuk tarlada buğday aralarında biten anasona benzer siyah ve acı bir tohumun adıdır Karamukaynı zamanda Zile Sivas Yeniil Yuumlzdepare kazaları ve Ġccedilel sancağında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin de adıdır Karamuklu da denilmektedir Tuumlrkay age s 482 144 Adana Tarsus ve Teke‟de Keserli adına Youmlruumlkan‟dan bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 508 145 Bozok ve MaraĢ eyaletlerinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 538 146 Bozok‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s 547 147 Saruhacılı Bozok MaraĢ Alanya ve Sivas‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir MaraĢ‟tada Saruhacılı AvĢarı yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 654 148 1700‟luuml yıllarda Rumlar tarafından yerleĢime accedilılan ve koumly niteliği kazanan Davulbazlı‟nın adının boumllgede guumlmuumlĢ madeni ccedilıkarıldığı vakitlerde mağaralardaki iĢccedililerin davul sesiyle toplanmalarından aldığı oumlne suumlruumllmektedir Ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Yurtlu age s 159 149 Bu cemaatin yaĢadığı yerler arasında Sivas ve Bozok‟a bağlı Akdağmadeni de yer almaktaydı Bk Tuumlrkay age s
215 150Ankara ve Huumldavendigar‟da adı geccedilen bir Youmlruumlk Tuumlrkmen taifeisidir Tuumlrkay age s 323 Devecili ya da Deveciluuml Ģeklinde de anılmaktadır 151 Karaman MaraĢ Bolu sancakları ve Larende kazasında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 335 152 Akdağ‟da Youmlruumlkan Tuumlrkman taifesinden Ġsabeyluuml cemaati vardır Onunla ilgili olabilir Tuumlrkay age s 438 153 Bozok MaraĢ Kuumltahya ve Karahisar-ı ġarki sancaklarında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Karacaoumlmerli diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 465 154 Adana Tarsus ve Aksaray sancaklarında Kayırlu adında Youmlruumlkan Tuumlrkmen taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 500 155 Sivrihisar Adana ve Tarsus‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 558 156 Yusuf Halaccediloğlu boumllgede yaĢayan Tatarları Kıpccedilak Tuumlrklerine mensup bir cemaat olarak nitelemiĢtir Halaccediloğlu V 2169-2174 vd 157 Ccedilakır ve Ccedilakırlı adında Ekrad taifesinden cemaatler vardır Tuumlrkay age s 286 158 Malazgirt sancağnda (Erzurum vilayeti) bu adla bir youmlruumlkan cemaati yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s182 159 Ġccedilel sancağında ve Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında Tuumlrkman youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay
age s 531 KoccedilaĢ olma ihtimali de bulunmaktadır Tuumlrkay age s 531
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
90 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
THE SIGNATURE ON HOMELAND TURKISH SETTLEMENT NAMES A CASE STUDY OF ZILE (1455-1575)
ABSTRACT
Settlement names having an important place in the cultural treatures of societies keep alive the memories of their own societies and play an important role in the transfering of the culture from the past to the future Linguistic historical and geografical characteristics of a nation are enlivened in these names In this article settlement names of the district of Zile are examined according to archive documents between 1455 and 1575 Firstly a short history of the district of Zile was given and the present-day places of the sub-districts attached to the district were determined After the examination of the name of Zile (Zela) the settlement places in the district were classified according to the charateristics corcerned with environment and people in the framework of the methods of toponimy science The aim of the article is to determine the settlement places of Zile and provide contribution with the origines of the settlement names of the provinces of Tokat Yozgat and Ccedilorum
The framework of the study is drawen to a great degree as being based on the the XV and XVIth century detailed tahrir registers During the XV and XVIth centuries there are a total of 557 settlement places recorded in detailed tahrir registers in the district of Zile and 7 sub-districts attached to this district This total consists of 13 quarters attached to the center of the district 188 villages 339 hamlets 1 fortress 8 sheltered places 1 mountain pasture 6 centers and 1 group of hamlets One of the 6 centers is belonged to 1 group of hamlets the other 5 centers are the sub-district centers In reality there are 3 fortresses in the district of Zile These are Ağcakale fortress in the sub-district of Halka-i Hass Karahisar-ı Behramşah fortress in the sub-district of Karahisar-ı Behramşah and Danişmend-i Bahşayiş fortress together with the hamlet of Karadiğin Although hamlets mountain pastures and sheltered places are counted as temporary or seasonal settlement places in general some of these hamlets is determined to have population in the year of 1575
Key Words Zile Acacı ve Oumlzi Kavağı Halka-i Hass Huumlseyinabad Karahisar-ı Behramşah Kızılkuumlnbed Kuştaş Meşhedabad Yeni Muumlsluumlman toponimy settlement name
1 GĠRĠġ
VeriliĢinde pek ccedilok etkenin bulunduğu yer adları bir coğrafyanın toprak parccedilasının oraya yerleĢen halklar tarafından vatanlaĢtırılmasının ilk ve en oumlnemli aĢamasını teĢkil eder (Akar 2006
51) Gerccedilekten de insanlar uumlzerinde yaĢadıkları ve hacirckimiyet kurdukları sahalardaki yerleĢmelere
isim verirken yerleĢmenin bulunduğu yerin fizikicirc oumlzelliklerinin yanısıra beĢericirc ve iktisadi oumlzelliklerini de dikkate almakta ve o yerleĢmeye kendi dil kuumlltuumlr oumlrf ve acircdetlerine en uygun
isimleri vermektedir Bu sebeple yerleĢmenin coğrafi tarihicirc ve genel karakterini tanımada rol
oynayan yer adlarının oumlnemi buumlyuumlktuumlr (Ġbret 2003 53)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 91
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Oumlzel adlar ve oumlzellikle kiĢi adlarını inceleyen bilim dalı onomastik bu bilimin yer adları ile
uğraĢan alt kolu ise toponimidir1 (Yediyıldız 1984 s 25) Batıda adbilimin bir alt kolu olarak
geliĢmeye baĢlayan yer adları bilimi yalnızca dilbilimin konusu olarak kalmamıĢ tarih sosyoloji
antropoloji biyoloji gibi değiĢik bilim dallarının da ilgilendikleri bir alan haline gelmiĢtir Tarih
boyunca değiĢik kuumlltuumlrlerin yerleĢme ve geccedilit alanı olmuĢ olan uumllkemizde ise toponomi ccedilalıĢmaları
1920‟lerden itibaren baĢlamıĢ ve bu alanda birccedilok araĢtırma eseri kaleme alınmıĢtır (Ġnan 1987 Eren 1965 Baykara 1988 Budak 2001 Sakaoğlu 2001) 1984 yılında Tuumlrk Yer Adları
Sempozyumu duumlzenlenmiĢ ve burada yer adları ile ilgili birccedilok sorun ve ccedilalıĢma youmlntemi konunun
uzmanları tarafından dile getirilmiĢtir Bildiriler ve makaleler dıĢında Tuumlrkiye‟deki yer adları ile ilgili lisansuumlstuuml duumlzeyde ccedilalıĢmalar da her geccedilen guumln artmaktadır (Kurgun 2002 Palancı 1996
ġenel 2003 Yıldırım 2006) Ancak bu ccedilalıĢmalar genellikle Tuumlrk Dili ve Edebiyatı boumlluumlmleri
tarafından yapılmakta olup genellikle mevcut yer isimleri uumlzerine odaklanmaktadır Bu ccedilalıĢmalara ek olarak Osmanlı arĢiv belgelerinden yola ccedilıkılarak yapılacak geniĢ ccedilaplı ccedilalıĢmalara ihtiyaccedil
duyulmaktadır Kronik tarih kitapları seyahatnameler Ģerbdquoiyye sicilleri ve benzeri kıymeti haiz
kaynaklar Tuumlrkiye yer adları konusunda yeterince seferber edilememiĢtir Bu tarihicirc kaynakların
yalnız sınırlı bir kısmı bazı araĢtırmacılar tarafından incelenmiĢtir (Sarı 2000 Accedilıkgoumlz 2004)
Boumllgesel bir ccedilalıĢma niteliği taĢıyan bu makalede Orta Anadolu‟nun kuzeyinde yer alan
Sivas eyaleti merkez sancağına bağlı Zile kazasındaki yer adları ele alınacaktır Boumllge 1071
Malazgirt zaferinden guumlnuumlmuumlze kadar kesintisiz olarak Tuumlrk yerleĢim alanı olması nedeniyle Anadolu‟daki Tuumlrk kuumlltuumlruumlnuumln en eski ve en derin izlerini taĢıması bakımından oumlnemlidir
CcedilalıĢmanın ana kaynakları 1455-1600 doumlnemini kapsayan 1455 1520 ve 1575 yıllarına ait tapu-
tahrir defterleridir2 15-16 yuumlzyıllardaki bu yer adlarının guumlnuumlmuumlzde ne kadarının mevcut
olduğunu tespit etmek iccedilin ĠccediliĢleri Bakanlığı tarafından 1928‟de basılan ldquoSon TeĢkilat-ı Muumllkiyede Koumlylerimizin Adlarırdquo ile 1933‟te yayımlanan ldquoKoumlylerimizrdquo isimli genel kitaplara Tokat Ġl
yıllıklarına ve modern haritalara muumlracaat edilmiĢtir Adı geccedilen defterlerdeki yerleĢme yerleri (koumly
mezraa kıĢlak ve yaylak) adları kelime yapıları ve koumlkenleri guumlnuumlmuumlzde idari olarak bağlı oldukları il ve ilccedile merkezleri bakımından tablolaĢtırılmıĢtır AĢağıda bu tablo ccedilerccedilevesinde Zile
boumllgesinin yer adları oumlnce kelime yapısı ve koumlken accedilısından değerlendirilmiĢtir Ardından yer adları
kategorilere ayrılarak herbir kategorideki isimler hakkında değerlendirmelerde bulunulmuĢtur Ayrıca buumltuumln bu değerlendirmelerin daha iyi anlaĢılabilmesi ve kıyaslamalar yapılabilmesi iccedilin
ekler kısmında 1455-1600 doumlnemi Zile kazası yer adları listesine de yer verilmiĢtir
2 ZĠLE KAZASI YER ADLARI
Zile geccedilmiĢten guumlnuumlmuumlze Anziliya Zelid Zela Gazala Silay ve Karkariye gibi adlar almıĢtır Bunlardan Zelitis‟in Persler doumlneminde Zile‟yi de iccediline alan bir boumllge olduğu oumlne
suumlruumllmektedir Zile (Zela) adı3 kutsal yol ya da geccedilit anlamında Sila yani S(wa)-ila (Luwi dili)
kelimesinden tuumlremiĢ de olabilir (Umar 1993 825)
1 Onomastiğin yer adları dıĢında baĢka alt dalları da bulunmaktadır Antroponimi Ģahıs adlarıyla hidronimi ise deniz nehir goumll gibi su adlarıyla ilgilenmektedir Kuumltuumlkoğlu M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul s15 2 BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2 s241-362 BOA TD 79 s191-303 TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12 s 126a-210b 3Zile geccedilmiĢten guumlnuumlmuumlze Anziliya Zelid Zela Gazala Silay ve Karkariye gibi adlar almıĢtır Bunlardan Zelitis‟in Persler doumlneminde Zile‟yi de iccediline alan bir boumllge olduğu oumlne suumlruumllmektedir Bu konudaki tartıĢma iccedilin Bk Altındal B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul s 45 Zile adıyla ilgili farklı bir yorum da Charles Textier tarafından yapılmıĢtır Textier‟e goumlre Bitinya Krallarından Nicomede‟nin oğlu Zielas bu boumllgeye hacirckim olmuĢ ve Pont memleketindeki boumllge adını bundan almıĢtı Bk Textier C (2002) Kuumlccediluumlk Asya Cilt 3 ccedilev Ali Suat Ġstanbul s 163 168 ve 169 Zile muumlftuumllerinden Arif Kılıccedil ise Zile Kalesinin Roma kumandanlarından Sula tarafından yapıldığını oumlne
suumlruumlp ismi bu kumandana dayandırma gayretinde olmuĢtur DaniĢmendliler doumlneminde adının ldquomuumlbarek vatanrdquo
92 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Anadolu‟da eski bir yerleĢim merkezi olan Zile‟nin MOuml 1900 yıllarında Ninova Melikesi
Semiramis tarafından kurulduğu duumlĢuumlnuumllmektedir4 Sırasıyla Hititler Frigler ve Pontus
egemenliğinde yaĢayan Zile Ģehri daha sonra Roma Ġmparatorluğu‟nun Anadolu‟daki oumlnemli
merkezlerinden biri haline gelmiĢtir5 Roma Ġmparatorluğu‟nun ikiye ayrılmasına bağlı olarak Zile
395‟te Doğu Roma sınırları iccedilerisinde kalmıĢtır 1071 Malazgirt Zaferi‟nden kısa bir suumlre sonra
Zile‟de guumlnuumlmuumlze kadar kesintisiz bir Ģekilde devam edecek Tuumlrk egemenliği baĢlamıĢtır6
1398‟de Osmanlı padiĢahlarından Yıldırım Bayezid‟in Kacircdı Burhanettin Devleti‟ne son
vermesiyle Zile Osmanlı idaresi altına girmiĢtir (Goumlkbilgin 1979 404) Osmanlı Devleti 1413
yılında Anadolu ve Rumeli Beylerbeyliği‟nin yanında uumlccediluumlncuuml bir idari birim olarak Rum Beylerbeyliği‟ni kurunca Zile de bu eyalete dacirchil edilmiĢtir (ġimĢirgil 1989 290ndash291) Zile 1455
tarihli tahrir defterinde nahiye olarak geccedilmekte ancak merkezi nefs-i Ģehr olarak goumlsterilmektedir
1520 ve 1575 tarihli defterlerde ise Sivas livasına bağlı kaza olarak anılmaktadır XVI yuumlzyıl
iccedilerisinde Zile merkezinde 13 mahalle ve 39 koumly ile 17 mezra bulunduran bir kazadır Ayrıca kazaya bağlı 8 nahiye bulunmaktaydı 17 yuumlzyılda Sivas‟a bağlı bir sancak haline getirilen Zile
1847 yılından itibaren Amasya‟ya bağlı bir kaza olarak karĢımıza ccedilıkmaktadır (Sezen 2006
538)1880‟de ise sancaklık statuumlsuuml kazanan Tokat‟a bağlanan Zile kazası guumlnuumlmuumlze kadar bu oumlzelliğini korumuĢtur (Accedilıkel 2004 333-334) 15 ve 16 yuumlzyıllarda Zile kazasını oluĢturan
nahiyeler Ģunlardır
Acacı7 ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Ġncelen doumlnemde 1 nefs 24 koumly ve 26 mezra adı tespit
edilen nahiye guumlnuumlmuumlzde Yozgat iline bağlı KadıĢehri8 ile Ccedilekerek ilccedilesi ve bu ilccedilelerin kırsalını
kapsamaktaydı Nahiye sınırları iccedilerisinde bulunan KadıĢehri koumlyuuml KadıĢehri ve Hacıkoumly koumlyuuml ise
Ccedilekerek ilccedile merkezlerinin ccedilekirdeğini oluĢturmuĢtur
anlamında Sılay olarak korunduğu ve yine Ģehre Karkariye adı verildiği de Kılıccedil tarafından belirtilmiĢtir Arif Kılıccedil‟tan naklen Bk Altındal age s 46 Ġncelediğimiz defterlerden 2 numaralı Tapu Tahrir defterinde ise Zili Ģeklinde anılmıĢ olup diğer defterlerde accedilık bir Ģekilde Zile adına rastlanmaktadır Evliya Ccedilelebi de seyahatnamesinde Zili adına nispetle Tuumlrklerdeki halı kilime ldquozilirdquo dendiği boumllgede dokumacılığın yaygın olmasına dayanarak Ģehrin adının buradan geldiğini
dile getirmiĢtir Bk Altındal B (2011) age Ġstanbul s 180 4 Strabon (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul s 55-56 Ancak Zile‟ye 25 km uzaklıktaki MaĢathoumlyuumlk‟te yapılan kazılar sonucunda elde edilen bulgular Zile‟nin tarihinin daha eskilere dayandığını ortaya koymuĢtur Bk Altındal B (2011) age s 19 5 Zile‟nin Tuumlrk egemenliğine kadar geccedilirdiği doumlnemler hakkında ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Meral Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık s 17-18 Kılıccedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17 6 Atalar M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307 1071‟de Tuumlrklerin Anadolu‟da yerleĢme amaccedillı fetihlerinin baĢlamasıyla beraber Zile DaniĢmendliler tarafından fethedilmiĢtir Zile‟nin DaniĢmendliler tarafından fethi tarihiyle ilgili ccedileĢitli goumlruumlĢler ortaya
sunulmakla beraber Ģehrin fetih tarihinin 1074 olması kuvvetli bir ihitimaldir Bk SevimA (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara s 82-83 1166‟da Nizameddin Yağıbasan‟ın oumlluumlmuuml uumlzerine tekrar Bizans egemenliğine geccedilen Ģehir kısa suumlre sonra Tuumlrkiye Selccediluklu Sultanı II Kılıccedilarslan tarafından ele geccedilirilmiĢtir ġahin M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset Matbaacılık Tokat s 23Moğolların 1243 Koumlsedağ SavaĢı‟yla Anadolu Selccediluklularını zayıflatmasının ardından Ģehre 1365‟te Eretna Beyliği ve 1381‟de ise Kadı Burhaneddin Devleti hacirckim olmuĢtur Bk ġimĢirgil A (1991) ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Ġstanbul s 231-243 7 Cumhuriyet doumlneminde yapılan idari değiĢiklikler sonucu Acacıhoumlyuumlk adıyla bir koumlye doumlnuumlĢen nahiye 1944‟te
Hacıkoumly‟uumln Yozgat‟a bağlı Ccedilekerek ilccedilesine doumlnuumlĢtuumlruumllmesiyle bu ilccedileye bağlanmıĢtır 30 12 1998 tarihinden itibarense belde huumlviyeti kazanmıĢtır Belde belediye meclisinin ldquoAcacırdquo kelimesinin soumlyleniĢ zorluğunu ve bir mana iccedilermemesini oumlne suumlrerek yaptığı baĢvurular sonucu 2000 senesinde Bakanlar Kurulunun aldığı kararla Acacı ismi kaldırılarak buraya Bayındırhoumlyuumlk adı verilmiĢtir Gerccedilekten de Acacı adının nerden geldiğini ortaya koymak guumlccediltuumlr Boumllgede halk arasında yaygın Acecihoumlyuumlk efsanesine goumlre Aca adı eski tarihlerde burada yaĢayan bir kralın Ece adlı kızına ithafen buraya verilen Ece isminin bozulmuĢ Ģekli olabilir Ayrıntılı bilgi iccedilin bk Koccedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara s 146-149 8 KadıĢehri ilccedilesinin geccedilmiĢ doumlnemleri ve guumlnuumlmuumlzdeki durumu ile ilgili Bk Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi
(tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Ankara s 1-2
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 93
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Halka-i Hass Nahiyesi Merkezi bulunmayan bu nahiye 19‟u koumly 17‟si mezra ve 1‟i kale
olmak uumlzere 37 toplam yerleĢim birimine sahipti Dikmesoumlğuumlt ve Ovacık gibi yaĢayan koumly isimlerine bakıldığında Halka-i Hass nahiyesinin de guumlnuumlmuumlzde Yozgat ili KadıĢehri
9 ilccedilesi
sınırları iccedilerisinde yer aldığı duumlĢuumlnuumllebilir1944‟te Ccedilekerek‟e bağlı bir nahiyeye doumlnuumlĢen KadıĢehri
1990 senesinde Yozgat ili ilccedilelerinden biri olmuĢtur (Sezen 2006 263)
Huumlseyinabad Nahiyesi 46‟sı koumly 142‟si mezra 7‟si kıĢlak ve 2‟si nefs olmak uumlzere toplam 197 koumly ile Zile kazası iccedilerisinde en ccedilok yerleĢim birimine sahip olan Huumlseyinabad 1455
tarihli defterde vilayet 1520 tarihli defterde kaza ve son olarak 1575 tarihli defterde Zile kazasına
bağlı bir nahiye olarak kaydedilmiĢtir Nahiye merkezi Yapa-i Cedid koumlyuumlduumlr Huumlseyinabad guumlnuumlmuumlzde Ccedilorum ili Alaca ilccedilesi sınırları iccedilerisinde kalmıĢtır Ayrıca bazı mezraları ise Yozgat ili
Sorkun ilccedilesi dacirchilinde bulunmaktadır Huumlseyinabad sınırları iccedilerisinde Alacalar adıyla bir koumly
bulunmakla beraber bu koumlyuumln Alaca adına katkısını ortaya koyacak yeterli veriye ulaĢmamız muumlmkuumln olmamıĢtır Yine 1455 tarihli defterde Huumlseyinabad adı yerine Huumlseyinova adı tercih
edilmiĢtir10
Alaca11
1846‟da Bozok‟a bağlı bir kaza 1867‟de Ccedilorum merkeze bağlı nahiye haline
gelmiĢtir Bu tarihten sonra da Ccedilorum sınırları iccedilerisinde kalmıĢtır (Sezen 2006 20)
Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi 16 koumlyuuml 82 mezrası 1 kıĢlağı 1 kale va nahiye merkezi ile toplam 101 yer adı tespit edilebilen Karahisar-ı BehramĢah guumlnuumlmuumlzde Yozgat‟ın KadıĢehri ile
Akdağmadeni12
sınırları iccedilerisinde yer almaktadır Selccediluklu doumlnemi tarihicirc kaynaklarında
Karahisarndashı BehramĢah‟a iliĢkin ilk kayıt Sultan I Alacircaddin Keykubad doumlneminde (1220ndash1237) SivasndashKırĢehir kervan yolu uumlzerindeki Karahisarndashı BehramĢah ve youmlresinin Menguumlcek meliki
Nasıreddin BehramĢah‟a Erzincan kentinin teslimi karĢılığında iktacirc olarak verildiğine iliĢkindir
(Oumlzcan 2008 92-93) 17 yuumlzyılda Zile‟ye ve 1846‟da Yozgat‟a bağlı bir kaza iken bu tarihten
sonra kaza vasfını yitirmiĢtir (Sezen 2006 278) Diğer adı MuĢalim kalesi13
olan Karahisar-ı BehramĢah kalesi buguumln Yozgat ili Akdağmadeni MuĢali koumlyuuml sınırları iccedilerisindedir Yeri
konusunda Wittek ayrıntılı bilgi vermektedir14
9 KadıĢehri Ccedilekerek ve Eski (Aydıncık) 1921 yılına kadar Zile sınırları iccedilerisinde kalmıĢ ancak 1921 yılında ccedilıkarılan bir kanunla her ikisi Devecidağı kazası adı altında birleĢtirilip Yozgat sınırlarına katılmıĢtır Bk Bekir Altındal age s 157 10 ġemseddin Sami ve Ali Cevat‟ın kayıtlarına bakıldığında Huumlseyinabad‟ın Zile‟den sonra Yozgat‟a bağlandığı 1919 yılında ise Ccedilorum‟a bağlı ilccedile olduğu anlaĢılmaktadır Bk Yurt Ansiklopedisi Cilt 3 s 2042 11 Ccedilorum ili Alaca ilccedilesinin tarihi seyri ile ilgili daha detaylı bilgi iccedilin Bk GeccedilmiĢten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat s 3-35 12 1815‟e kadar herhangi bir yerleĢmeye sahip olmayan Akdağmadeni bu tarihten itibaren boumllgede guumlmuumlĢ ve kurĢun yataklarının iĢletmeye accedilılmasıyla giderek oumlnem kazanmıĢtır 1830‟da nuumlfusu iyice artan youmlre 1839‟da nahiye 1860‟ta da kazaya doumlnuumlĢtuumlruumllmuumlĢtuumlr Bu accedilıdan bakıldığında araĢtırmamıza konu oluĢturan doumlnemlerde Karahisar-ı BehramĢah‟ın
youmlrede canlılık sahibi olduğu ancak Akdağmadeni‟nin oumlne ccedilıkmasıyla beraber canlılığını yitirdiği de oumlne suumlruumllebilir Bk Yurt Ansiklopedisi Cilt10 s 7651 13 BehramĢah‟la ilgili diğer bir goumlruumlĢ ise onun Birinci Ġzzeddin Keykavus‟un buumlyuumlk beylerinden Emir-i Meclis Mubarizeddin BehramĢah olduğu ve kendi adıyla bilinen kaleyi inĢa ettirdiği Ģeklindedir Kalenin XIII yuumlzyılın ilk yarısında inĢa edildiği ve guumlney kısmının zamanla yerleĢime accedilıldığı da duumlĢuumlnuumllmektedir MuumlĢalim adı yerel bir idarecinin oglu Ali Beyin (oumll 1471) babası ve gerccedilek adı Nusret olan MuumlĢalim‟den gelmektedir Bu boumllge MuumlĢalim ailesinin yıllarca tasarrufunda kalmıĢtır Malikacircne hissesi Karahisardaki Ali ġir zaviyesi ile Karabıyık ve Ağcakoca Zaviyeleri‟ne ait iken divani hisseleri ise Zile (Tokat) zaimi MuumlĢalim‟in suumllalesinden olan ve yukarda adı geccedilen Ali
Bey‟in oğluna ait idi Boumllgenin ahalisi Dulkadirli ġehsuvaroglu Ali Bey‟in tasarrufundaki topraklarda ccedilalıĢan Ccedilongar ve Ulu-youmlruumlk taifelerinden oluĢmaktaydı Bk Arslan L (2005) H 963M 1556 Tarihli Mufassal Tahrir Defterine Goumlre Bozok Sancağırsquonın Ekonomik ve Demografik Yapısı BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Ankara Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Ankara s 116 14 Kale eteğindeki ovanın guumlneydoğu kıyısında kaleden 10 km ileride maden ocağı iĢletilen Akdağ vardır Dolayısıyla kale bu kasabanın kuzeybatı youmlnuumlndedir Kale adını yakınındaki MuumlĢalim koumlyuumlnden alır Selccediluklular zamanında Ġkinci Keyhuumlsrev doumlneminde (1236-1246) yaptırılmıĢtır Ancak Wittek ismin nerden geldiğini izah edememiĢtir Bk Wittek P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu Araştırmaları Dergisi Cilt I Konya
s 236-240 Karahisar-ı BehramĢah‟ın tarihi geliĢimi ve Akdağmadeni‟ne doumlnuumlĢuumlmuuml ile ilgili detaylı bilgi iccedilin Bk Yurtlu
94 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Kızılkuumlnbed nahiyesi 13 koumlyuuml 14 mezrası ve 1 yaylakı bulunan Kızılkuumlnbed nahiyesi
buguumln Yozgat ili Ccedilekerek ve Aydıncık ilccedilesi sınırları iccedilerisinde yer almaktadır Hatta bu nahiye sınırları iccedilerisinde yer alan Eski koumlyuuml Aydıncık ilccedilesinin merkezine doumlnuumlĢmuumlĢtuumlr
15
Meşhedabad Nahiyesi16 koumly 20 nahiye ve 1 nefs olmak uumlzere 37 yerleĢim birimi adı
tespit ettiğimiz MeĢhedabad buguumln Zile sınırları iccedilerisinde kalmıĢtır Buguumln Yalınyazı Zile
Boztepe beldesine bağlıdır (Altındal 2011 118)
Kuştaş Nahiyesi 8 koumly ve 12 mezra kaydı bulunan KuĢtaĢ buguumln Zile sınırları iccedilerisinde
iğdir nahiyesi ve kırsalını kapsayan bir boumllgedir
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Halen Zile iccedilerisinde bulunan ve eski adını yeni isimleriyle birlikte korumaya devam eden nahiye Yıldıztepe (Boztepe) beldesi ve kırsalını kapsamaktaydı
(Altındal 2011 118)
XV ve XVI yuumlzyıllarda Zile kazası ve bu kazaya bağlı 7 nahiyede mufassal tapu tahrir
defterlerine kaydedilen toplam 557 yerleĢim birimi bulunmaktadır Bu toplamın 13‟uuml Zile kaza merkezindeki mahallelerden 188‟i koumlylerden 339‟u mezralardan 1‟i kaleden 8‟i kıĢlaklardan 1‟i
yaylaklardan 6‟sı merkez ve 1‟i ise mezra grubundan meydana gelmektedir 6 merkezden 1‟i
mezra grubuna aitken 5‟i nahiye merkezi konumundadır Zile kazası dacirchilinde aslında 3 kale olup bunlardan Halka-i Hass nahiyesindeki Ağcakale kale olarak defterlere kaydedilmiĢken Karahisar-ı
BehramĢah kalesi nefs-i nahiye ve DaniĢmend-i BahĢayiĢ kalesi ise Karadiğin mezrası ile beraber
koumly (karye) olarak belirtilmiĢtir Mezra yaylak ve kıĢlaklar genellikle geccedilici ya da mevsimlik yerleĢim birimleri sayılmakla beraber oumlzellikle 1575‟de bu mezralardan bazılarının nuumlfus
barındırdıkları tespit edilmiĢtir16
Oumlte taraftan Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 7 Acacı ve
Oumlzikavağı‟nda 4 Kızılkuumlnbed‟de 3 ve Huumlseyinabad‟da 10 mezra birden ccedilok mezrayı iccedilinde
barındırmaktadır (Bk Ekler) Ġncelememize konu oluĢturan toplam 557 yer adından 153‟uumlnuumln guumlnuumlmuumlzde yaĢadığı goumlruumllmuumlĢtuumlr Bunlardan 89 koumly koumly oumlzelliğini suumlrduumlruumlrek buguumlne ulaĢmıĢtır
4 koumly ve 1 mezra ilccedile merkezine doumlnuumlĢmuumlĢtuumlr 51 mezra koumly olarak varlığını devam ettirmektedir
3‟ten fazla koumly ve 2 mezra belde haline gelmiĢtir 1 kıĢlak ve 2 kale koumly durumundadır Bu yerleĢim birimlerinin buumlyuumlk ccediloğunluğu Zile‟de olmak uumlzere Yozgat‟a bağlı KadıĢehri Ccedilekerek
Aydıncık Akdağmaden Saraykenti ve Sorgun ilccedileleri ve Ccedilorum‟a bağlı Alaca ilccedilesi sınırları
iccedilerisindedir Bu da incelediğimiz yerleĢim birimlerinin 2728‟ine tesaduumlf etmektedir Ancak yapılacak saha araĢtırmaları ile mezraların yoğun olduğu bu boumllgede bazı eski yerleĢim yeri
isimleri mevki adlarında karĢımıza ccedilıkabilecektir Tablo1 XV ve XVI Yuumlzyıllarda Zile Kazası ve Nahiyelerinde YerleĢim Birimleri
Ġdari Birim Mahalle Koumly Mezra Kale KıĢlak Yaylak Nefs Mezari Toplam
Zile Kazası 13 39 17 0 0 0 0 0 69
Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi 0 24 26 0 0 0 1 0 51
Halka Hass Nahiyesi 0 19 17 1 0 0 0 0 37
Huumlseyinabad Nahiyesi 0 46 142 0 7 0 2 0 197
Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi 0 16 81 0 1 0 1 1 100
Kızılkuumlnbed Nahiyesi 0 13 14 0 0 1 0 0 28
KuĢtaĢ Nahiyesi 0 8 12 0 0 0 0 0 20
MeĢhedabad Nahiyesi 0 16 20 0 0 0 1 0 37
Yeni Muumlsluumlman Nahiyesi 0 7 10 0 0 0 1 0 18
Toplam 13 188 339 1 8 1 6 1 557
H (2001) GeccedilmiĢten Guumlnuumlmuumlze Akdağmadeni Ankara s 22-30 Hakkı Yurtlu‟nun belirttiğine goumlre Karahisar-ı BehramĢah‟taki Karamağan (Karamağara) mezrası ise buguumln Yozgat Saraykent ilccedile merkezidir 15 Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8 16 Zile kazası sınırları iccedilerisinde nuumlfus barındıran Zile‟de 1 MeĢhedabad‟da 2 KuĢtaĢ‟ta 2 Kızılkuumlnbed‟de 4 Karahisar-ı BehramĢah‟da 5 ve Huumlseyinabad‟da 12 ve toplamda 26 adet mezra tespit edilmiĢtir Oumlrnek olarak Huumlseyinabad‟da
Soumlğuumldoumlzuuml Kuumlccediluumlkviran ve AğcakıĢlak mezralarına bakılabilir (TD 2 s 200 b 206b 204 a)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 95
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
21 Zile Kazası Yer Adlarının Kelime Yapıları
Yer adları her Ģeyden oumlnce bir kelimedir ve herhangi bir adın sahip olduğu tuumlm oumlzellikleri buumlnyesinde taĢır (ġahin 2007 2) Zile kazası iccedilerisinde incelediğimiz yer adlarının tamamı bir ve
basit yapıda kelimelerden oluĢan bir oumlzelliğe sahip değildir Tablo 2 de de goumlruumlleceği uumlzere Zile
yer adlarında yer alan kelime sayıları 1 ile 4 arasında değiĢmektedir Toplam 557 ismin 526‟sı bir
diğer ifadeyle 944‟uuml 1 ya da 2 kelimeden kuruludur Geriye kalan dilim iccedilerisinde 27 isim 3 kelimeden oluĢurken yalnız 4 isim 4 kelimeden meydana gelmektedir Bir kelimeden kurulu yer
adları ccediloğunlukla basit ya da tuumlremiĢ isimlerden oluĢurken 2 ve daha fazla kelimeden kurulu yer
adları ccediloğunlukla isim ya da sıfat tamlaması ya da birleĢik isim formatındadır Tablo 2 Zile Yer Adlarının Kelime Sayıları
Kel
ime
sayıs
ı
Zil
e m
erkez
Zil
e K
oumly
Aca
cı
Hal
ka-
i H
ass
Huumlse
yin
abad
K
arah
isar
-ı
Beh
ram
Ģah
Kız
ılkuumlnbed
KuĢt
aĢ
MeĢ
hed
abad
Y
eni
Muumlsl
uumlm
an
Topla
m
1 6 33 27 24 70 48 16 15 22 10 271 48653
2 6 22 23 13 105 47 12 5 14 8 255 4578
3 1 1 1 0 20 3 0 0 1 0 27 4847
4 0 0 0 0 2 2 0 0 0 0 4 0718
Toplam 13 56 51 37 197 100 28 20 37 18 557 100
Zile kazası yer adları koumlken bakımdan ccedileĢitlilik goumlstermektedir Kazadaki yer adlarının
koumlken olarak dayandığı baĢlıca diller Tuumlrkccedile Arapccedila ve Farsccediladır Bu adların koumlken oranlarının
dağılımına bakıldığında Tuumlrkccedile adların 608‟lik oranla ilk sırada yer aldığı goumlruumllmektedir BirleĢik yer adlarındaki Tuumlrkccedile isimler de dikkate alındığında Tuumlrkccedile adların oranı 8056‟ya
ulaĢmaktadır Basit yapılı bir kelimeden oluĢan Arapccedila koumlkenli yer adları 47 adet ve 843‟luumlk
oran ile Tuumlrkccedile koumlkenli adların ardından ikinci sırada yer almaktadır Arapccedila ve Farsccedila daha ccedilok Ģahıs isimlerinde kendini goumlsterirken aynı durum değerlendirmeye alınan Ġbranice isimler iccedilin de
soumlz konusudur
Tuumlrkccedile koumlkenli kelimeler ile oumlzellikle Arapccedila ve Farsccedila koumlkenli kelimelerin yan yana getirilerek birleĢik yer adı oluĢturulması dildeki etkileĢimi oumlrneklendiren bir tablo ortaya
koymaktadır Bu etkileĢim hiccedil Ģuumlphesiz Tuumlrklerin Anadolu‟ya gelmeden oumlnce Ġslam‟ı kabul edip
Selccediluklularla birlikte Ġran kuumlltuumlruumlyle daha yoğun etkileĢim iccediline girmesi ile accedilıklanabilir Bu
youmlnuumlyle Zile kazasındaki yer adları Tuumlrklerin Tuumlrkistan‟dan Anadolu‟ya uzanan vatan arayıĢının bir yol haritası gibidir ve bir Ģekilde bu yol uumlzerindeki durakların her birinin de izlerini iccedilerisinde
taĢımaktadır
15 ve 16 asırda Zile kazasında oldukccedila az sayıda muhtemelen Ermenice ya da Luwice koumlkenli ancak Tuumlrkccedile fonetiğe goumlre kaydedilmiĢ yer adlarına da tesaduumlf edilmiĢtir Bunların adedi
27 olup tuumlm yer adları iccedilinde yaklaĢık 5‟lik bir orana sahiptir
96 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 3 Zile Kazası Yer Adlarının Koumlkenleri
Dil
-Ġd
ari
Bir
im
Zil
e N
efs
Zil
e K
oumly
ler
Aca
cı v
e Ouml
zi
Kav
ağı
Hal
ka-i
Has
s
Huuml
sey
inab
ad
Kar
ahis
ar-ı
Beh
ram
Ģah
Kız
ılk
uumln
bed
Ku
ĢtaĢ
MeĢ
hed
abad
Yen
i M
uumlsl
uumlm
an
To
pla
m
A 6 3 5 2 16 6 0 3 4 2 47 843
A+F 0 1 3 1 5 2 0 0 1 0 13 233
A+F+T 0 1 1 0 10 2 0 0 0 0 14 251
A+Ġ+T 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 017
A+T 3 5 4 2 31 7 2 1 1 2 58 1041
F 1 3 0 1 5 4 0 1 1 0 16 287
Ġ 0 0 0 0 0 0 1 1 2 0 4 071
Ġ+A 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 017
Ġ+T 0 0 1 1 1 0 1 0 0 0 4 071
R 0 0 2 0 1 0 0 0 0 0 3 053
R+T 0 0 1 0 1 2 0 0 0 0 4 071
T 3 41 29 26 106 62 24 13 22 12 338 6068
T+F 0 1 3 2 9 7 0 1 3 1 27 484
Diğer 0 1 2 2 9 5 0 0 3 1 23 412
Diğer+A 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 017
Diğer+T 0 0 0 0 1 2 0 0 0 0 3 053
Toplam 13 56 51 37 197 100 28 20 37 18 557 100
Kısaltmalar A Arapccedila F Farsccedila Ġ Ġbranice R Rumca T Tuumlrkccedile
3ZĠLE KAZASI YER ADLARININ KATEGORĠLERĠ
Yer isimleri son zamanlarda birccedilok araĢtırmacının tercih ettiği ccedilalıĢma alanlarından birisidir
YaĢanılan yerin sesi toprağın kokusu olarak nitelendirilen bu isimler Ģahıs adlarından
meyve sebze isimlerine hayvan adlarından renk isimlerine huumlkuumlmdar isimlerinden bir uumllkenin
kahramanlarına kadar birccedilok ismi taĢımaktadır Yer isimleri bir boumllgenin tarihini kuumlltuumlruumlnuuml siyasi yapısını yansıtması accedilısından oumlnem arz etmektedir Zile kazası yer adlarını iki ana kategoride
toplamak muumlmkuumlnduumlr Ccedilevre ve insan CcedilalıĢmamızda ilk olarak Zile kazasında ccedilevreye dayalı
olarak konulan yer isimleri uumlzerinde durulacaktır
31Ccedilevreyle Ġlgili Adlar
Goumlccedilebe yarı goumlccedilebe ve yerleĢik Tuumlrk toplulukları en eski ccedilağlardan beri arazi parccedilalarını
adlandırıp belirtmede acircdeta bir coğrafyacı titizliğiyle hareket etmiĢlerdir YerleĢme tarihi ccedilok eskilere uzanan Anadolu‟nun XI yuumlzyıldan beri TuumlrkleĢmeye baĢlamasına karĢılık yer adlarının
buumlyuumlk ccediloğunluğunun Tuumlrkccedile adlardan oluĢmasında burada hacirckimiyet kuran DaniĢmendli Beyliği
Selccediluklu ve Osmanlı Ġmparatorlukları gibi guumlccedilluuml ve buumlyuumlk Tuumlrk devletlerinin oumlnemli etkilerinin
olduğu goumlruumllmektedir Zile kazasındaki yerleĢim birimleri de DaniĢmendlilerin boumllgeye egemen
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 97
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
olmasının hemen ardından Tuumlrkccedile isimlerle tanıĢmıĢtır Tuumlrkler bu boumllgede adlandırma yaparken
Zile‟nin coğrafi oumlzelliklerinden buumlyuumlk oumllccediluumlde yararlanmıĢlardır
311Ccedilevreyle Ġlgili Olarak Tabiat ve Fizik KoĢullarına Dayanan Adlar
aCoğrafya Adları Zile kazasındaki coğrafi yer adları buumlyuumlk bir ccediloğunlukla yuumlkseltileri
ifade eden oumlyuumlk ve duumlzluumlkleri ifade eden alan su kaynaklarını ifade eden dere ve pınar gibi
kelimlerle kurgulanmıĢtır
Oumlyuumlk toprak tepe ve houmlyuumlk anlamlarına gelmektedir Tarih boyunca tuumlrluuml nedenlerle
yıkılan yerleĢme boumllgelerinde yıkıntıların uumlst uumlste birikmesiyle oluĢan ve ccediloğu kez iccedilinde yapı
kalıntılarının goumlmuumlluuml bulunduğu yayvan tepeye de oumlyuumlk denmektedir (httptdkterim govtrbts10012011) Zile kazası iccedilerisinde toplam 16 yerleĢim yerinde oumlyuumlk adı geccedilmektedir
17
Ccediladıroumlyuumlğuuml mezrası adını uumlzerinde ccediladır kurulan bir tepeden almıĢ olmalıdır Yine bu isim
Tuumlrklerin goumlccedilebe yaĢantılarının bir uzantısı olan ccediladır kuumlltuumlruumlnuuml Zile boumllgesine taĢımaları bakımından oumlnemlidir Hangahoumlyuumlğuuml ise tepe ile uumlzerindeki mimari yapıyla kurulan bir bağı
anımsatmaktadır Edikoumlyuumlk tepenin ayak giyimine benzer goumlruumlntuumlsuumlyle iliĢkilendirilebilir Adını
yalnız oumlyuumlk ibaresinden alan 3 koumlyuumln varlığı Zile Acacı ve Oumlzikavağı ve Yenimuumlsluumlman‟daki
yerleĢimin koumlklerinin oldukccedila eskiye dayandığının goumlstergesidir Ortaoumlyuumlk mezrası (Huumlseyinabad) Ccedilunkar boyuna mensup Ccedilunkar cemaatinin geccedilici yerleĢim yeriydi Bu cemaat Uluyoumlruumlk Tuumlrkmen
taifesindendi (Halaccediloğlu II 2009573) Tablo 4 Adını Oumlyuumlkten Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ccediladıroumlyuumlğuuml mz Huumlseyinabad Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Edik18
oumlyuumlk mz Huumlseyinabad Ortaoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Goumlkoumlyuumlk mz Huumlseyinabad Oumlyuumlk Koumlyuuml Acacı ve Oumlzi Kavağı
Kuumlloumlyuumlk mz Huumlseyinabad Oumlyuumlk ky Yeni Muumlsluumlman
Hangahoumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah Oumlyuumlk ky Zile
KuĢakluoumlyuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah YatmıĢoumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Alan kelimesinin soumlzluumlkteki ilk anlamı accedilıklık ve duumlzluumlk yerdir Etrafı tepelerle ccedilevrili ccedilukur yer ve koyaklar iccedilin de kullanılan bir tabirdir Orman iccedilindeki duumlz ve ağaccedilsız yerler de alan
olarak tanımlanmaktadır Zaman zaman kır ve ova gibi arazi parccedilalarını da tanımlamaktadır Ccedilayır
ccedilimenlik gibi geniĢ arazi parccedilalarına da alan denebilmektedir19
Zile‟de alan adı ile isimlendirilmiĢ 11 yerleĢim birimi goumlruumllmektedir Bu yerleĢim birimlerinden 8‟i Tablo 5‟te goumlsterilmiĢtir
20 Bu
yerleĢim yerlerinden 2 koumly yalnızca alan kelimesi ile isimlendirilmiĢtir Demuumlrcuumlalanı mezrası
adını bir meslekten almıĢtır Dorualanı uumlzerinde atların yayıldığı bir boumllgeyi iĢaret etmektedir Kilisealanı ise daha oumlnce boumllgede bir kilisenin varlığına delil oluĢturmaktadır Sarualan boumllgenin
rengi ve bitki oumlrtuumlsuumlyle oumlzdeĢleĢen bir isimdir Sovukalan boumllgenin iklim oumlzelliklerine bir
goumlndermedir
17 Bunlardan Zile kaza merkezine bağlı Karaoumlyuumlk koumlyuuml Huumlseyinabad‟a bağlı Saruisaoumlyuumlk mezrası (2 aded) ve Ortaoumlyuumlk mezrası Karahisar- BehramĢah‟a bağlı Karacaoumlyuumlk mezrası daha aĢağıda cemaat adları iccedilerisinde ele alındığından
buradaki tabloya eklenmemiĢtir 18 Edik koumlyluuml ccedilizmesi patik ccedilocuk ayakkabısı mest yuumlnden oumlruumllen ccedilok kısa konccedillu ccedilorap koumlyluuml yemenisi pabuccedil terlik ayakkabı fotin karda yuumlruumlmeye yarayan ayakkabı anlamlarına gelmektedir Bkz Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012012) Ayrıca KırĢehri‟nde Ediği adında bir Tuumlrkmen cemaatinin adı geccedilmektedir Uzak bir ihtimal de olsa Edikoumlyuumlk mezrası adı bu cemaatten verilmiĢ olabilir Halaccediloğlu Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara s 413 19 Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012012) 20 KuĢtaĢ‟taki Bayadalanı ile Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Alan-ı Ġğdir mezraları cemaat ve Huumlseyinabad‟daki Mezidalanı
mezrası Ģahıs isimlerine dahil edildiğinden ayrıca bu tabloda belirtilmemiĢtir
98 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 5 Alan Adı Verilen YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alan ky Kızılkuumlnbed Karı ve Dorualanı mz MeĢhedabad
Alan ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Kilisealanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Demuumlrcuumlalanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Sarualan mz Huumlseyinabad
Ġncuumlalanı mz Karahisar-ı BehramĢah Sovukalan mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Pınar yerden kaynayarak ccedilıkan su kaynak ve memba anlamlarını iccedilerdiği gibi ccedileĢme21
yerine de kullanılan bir tabirdir (httptdkterimgovtrbts10012012) Bu tabir 23 yerleĢim
biriminin adının verilmesinde tercih edilmiĢtir Acacı ve Oumlzi Kavağı‟nda bulunan Acıpınar koumlyuuml adını suyun tadından almıĢtır Akpınar ise suyun rengiyle alakalı olmalıdır Buumlyuumlkpınar Ulupınar
ve Yağlupınar isimleri suyun akım kuvvetiyle iliĢkilendirilebileceği gibi var olan bir ccedileĢmenin
boyutuyla da ilgili olabilir Ccedilatakpınar Kayacıkpınarı ve Senirpınar suyun kaynağının coğrafi yapısıyla ilgili yer adları iccedilerisinde değerlendirilebilir Kurupınar adı buumlyuumlk olasılıkla var olan bir
su kaynağının zaman iccedilerisinde ortadan kalkması ya da azalması ile oumlzdeĢleĢtirilebilir Mazı meĢe
ağacı iccedilin kullanılan bir tabir olup Mazıpınarı mezrasının adı mezra sınırları iccedilerisinde bulunan bir meĢe ağacının goumlvdesinden ccedilıkan su kaynağı ile iliĢkili olarak verilmiĢ olabilir Eskipınar
yıpranmıĢlıkla Saraypınar ise mimari yapıyla izah edilebilir Nefs-i Pınar-ı Yazır Kışlağı mezrası
boy ve cemaat adlarında da ele alındığı iccedilin buradaki tabloya dacirchil edilmemiĢtir Tablo 6 Adını Pınardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Acıpınar ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Kayacıkpınarı mz Karahisar-ı BehramĢah
Akpınar ky Huumlseyinabad Kurupınar ky Zile
Akpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Kurupınar ky MeĢhedabad
Akpınar mz Kızılkuumlnbed Mazıpınarı mz22
Huumlseyinabad
Buumlyuumlkpınar mz Huumlseyinabad Saraypınar mz Huumlseyinabad
Buumlyuumlkpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Saraypınarı mz Huumlseyinabad
Ccedilatak23
pınar ky Huumlseyinabad Senir24
pınar mz Zile
Eskipınar mz Huumlseyinabad Senirpınar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Karapınar ky Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Karapınar mz Karahisar-ı BehramĢah Yağlupınar25
mz Huumlseyinabad
Karapınar mz (2) Huumlseyinabad
Zile kazasında adını dere ve ccedilay gibi akarsulardan alan 11 yerleĢim adı tespit edilmiĢtir Bunlardan Bellidere ve Derebaşı mezraları adlarını derelerin doğrultusundan almıĢtır Zira belli
kelimesi youmlrede ldquoberi tarafrdquo anlamında kullanılmaktadır Derekınık ve Haramideresi adları daha
ziyade boy ve cemaat adlarıyla bir oumlbek oluĢturmuĢtur Derekışla adı derenin bulunduğu boumllgenin kullanım amacıyla ilgilidir Kozludere dereye yakın yerde ceviz ağaccedillarının ccedilokluğundan verilmiĢ
bir yer adı olmalıdır Yelluumldere boumllgenin ruumlzgacircra accedilık bir alan olmasına bağlı olarak tercih edilen
bir isimdir Yunakderesi26
ise derenin aynı zamanda ccedilamaĢır yıkamakta da kullanıldığına kanıt oluĢturmaktadır
21 Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(11012012) 22 Mazı selin getirdiği mil meĢe ağacı ve meyvesi iccedilin kullanılan bir soumlzcuumlk olarak karĢımıza ccedilıkmaktadır Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(11012011) 23 Ccedilatak iki dağ yamacının kesiĢmesi ile oluĢmuĢ dere yatağıdır Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk http tdkterimgovtr bts(11012012) Ccedilatak aynı zamanda su akıntılı yerler dağlarda derin dereler iccedilin de kullanılan bir tabirdir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(11012012) 24Senir iki dağ arasındaki sırt iccedilin kullanılan bir isimdir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquoYuumlkseklik tepe dorukrdquoanlamlarını da iccedileren bir kelimedir ldquoDağların vadiye bakan yamacırdquo iccedilin de senir denir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012011) Bu adla Tuumlrkman Ekradı taifesinden bir cemaate de rastlanmıĢtır Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul s 670 25Yağlı kelimesi ldquoguumlccedilluuml canlı (toprak harccedil vb iccedilin) bol ccedilokrdquo anlamlarına sahip bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012011) 26 Yunak ldquokirli giysi ve ccedilamaĢır yıkanan yerrdquo anlamında bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml http td k
terimgovtrbts(13012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 99
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 7 Adını Dere ve Ccedilay Gibi Akarsulardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bellidere mz Huumlseyinabad Kozludere ky MeĢhedabad
Damderesi mz Karahisar-ı BehramĢah Kuruccedilay ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
DerebaĢı ky Zile Yelluumldere mz Huumlseyinabad
Derekınık ky MeĢhedabad Yenideresi mz Huumlseyinabad
DerekıĢla ky Zile Yunakderesi mz Karahisar-ı BehramĢah
Haramideresi mz Acacı ve Oumlzi kavağı
Zile kazasında pınar ve dereden baĢka ismini su ile ilgili oumlzelliklerden adını almıĢ 8 yerleĢim birimi daha vardır Ilısu
27 adı bir ılıcadan verilmiĢ olabileceği gibi Ilısu Yazır hem ılıca
hem de bir boy adı ile ilgilidir Goumllluumlcek Goumllyurdu ve Goumllcuumlk isimleri ccedilevrede bulunan durgun
sulardan verilmiĢtir Boumlğet daha ccedilok akarsu oumlnlerine yapılan yapay setleri ccedilağrıĢtırmaktadır Koylan ise akarsuların ccedilevrilen yerinden verilmiĢ olabilir (Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtr bts 13012012) Tablo 8 Adını Su Ġle Ġlgili Oumlzelliklerden Alan Diğer YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Goumllluumlcek mz Huumlseyinabad Ilısu Yazır mz Karahisar-ı BehramĢah
Goumllyurdu mz Huumlseyinabad Pirboumlğet ky Huumlseyinabad
Goumllcuumlk mz MeĢhedabad TaĢboumlğet ky Huumlseyinabad
Ilısu ky Kızılkuumlnbed Koylan ky Huumlseyinabad
b Boumllge Adları Adını baĢı burnu boynu boğazı meydanı gibi boumllge adlarından alan 12
yer ismi tespit edilmiĢtir Burun ile ilgili 2 derbent ile ilgili 1 dere ile ilgili 2 goumlk ile ilgili 3 koumly ve şehir gibi yerleĢim birimleri ile ilgili 3 isim bu yolla verilmiĢtir
Tablo 9 Boumllge Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcaĢehir mz Karahisar-ı BehramĢah DerekıĢla ky Zile
Bozburunviranı mz Huumlseyinabad GoumlkkıĢlağı mz Huumlseyinabad
Burnukoumly ky Halka-i Hass GoumlkccedilekıĢla mz Huumlseyinabad
Daruboğazı mz Huumlseyinabad Koyluk mz Karahisar-ı BehramĢah
Derbent ky28
KuĢtaĢ Kızılcakoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
DerebaĢı ky Zile Yankoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
c Madenlerden Adını Alan YerleĢim Birimleri Adı madenlerden verilmiĢ 3 yere rastlanmıĢtır Bunlar Zile merkez Kurşunlu
29 koumlyuuml Huumlseyinabad Boladcık ve Karahisar-ı
BehramĢah Bolad30
mezralarıdır Bu kategoride adını kaya taĢ kum toprak gibi doğal
oumlzelliklerden alan 18 yerleĢim birimi daha ele alınmıĢtır Kaya ve taĢtan adını alan 13 yer adı tespit edilmiĢtir Kum toprak ve kille ilgili 4 ve kireccedille ilgili 1 isim verilmiĢtir
27 Ilısu ldquoılıcardquo anlamına gelmektedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(12012012) Ilıca ise ldquosıcak su ccedilıkan yer suyu sıcak olarak yerden ccedilıkan hamam kaplıca ccedilermik kudret hamamırdquo anlamlarına sahiptir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(13012012) Adana Tarsus dolaylarında Ġlisu adıyla bir cemaat de bulunmaktaydı
Tuumlrkay age 429 28 Derbent ldquoĠki dağ arasındaki geccedilit yeri boğazrdquo anlamlarına gelen bir kelimedir Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterimgovtrbts( 13012012) 29 Bu adla Alanya ve NiĢ‟te youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 553 30 Polat ldquodemirrdquo kelimesinin karĢılığıdır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim govtrb ts (13012 012 )
100 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 10 Adını Basit TaĢlardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ballukaya mz Huumlseyinabad Kayadibi mz Huumlseyinabad
Belkaya ky31
Yeni Muumlsluumlman Kaydibi mz Kızılkuumlnbed
Ccedilavul32
CcedilirmiĢ mz Karahisar-ı BehramĢah KayalutaĢ mz Huumlseyinabad
DaĢlık mz Huumlseyinabad Kazankaya ky Kızılkuumlnbed
Derkis Kaya mz Huumlseyinabad Killik33
ky Huumlseyinabad
Goumlzluumlkaya mz MeĢhedabad Kireccedilluuml ky Zile
Ġnkaya mz Acacı ve Oumlzikavağı KuĢtaĢ nh KuĢtaĢ
KaluntaĢ mz Huumlseyinabad Senirkaya mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kasın34
ky MeĢhedabad Tezekccedili35
ky Karahisar-ı BehramĢah
Kayacıkoumlnuuml mz Huumlseyinabad Zeytun taĢ mz Huumlseyinabad
Değerli taĢlardan ismini alan tek yerleĢim birimi Karahisar- BehramĢah nahiyesindeki
İncuumlalan mezrasıdır
d Mevsime ve Ġklime Dayalı Oumlzelliklerden Verilen Yer Adları Ġklim oumlzelliklerine dayalı olarak isim verilen 6 yerleĢim birimi ile karĢılaĢılmıĢtır Bunlardan 3‟uuml ruumlzgacircr diğerleri ise
sıcaklıkla ilgilidir Halka-i Hass nahiyesindeki Barkar36
mezrası adını poyrazdan almıĢ olup
muhtemelen boumllge kuzeydoğudan esen ruumlzgacircrlara accedilık olmalıdır Yelten37
yele karĢı havalı bir yer olmalıdır Huumlseyinabad‟daki Yelluumldere mezrası ise boumllgedeki derenin ruumlzgacircrlı bir alanda
kalmasıyla ilintili olarak verilmiĢtir Halka-i Hass‟daki Ilı mz ise adını suyun ılıklığından almıĢtır
Huumlseyinabad‟daki Farah ve Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Sovukalan mezraları ise boumllgelerin soğukluğunu dile getiren oumlzelliklerle isimlendirilmiĢlerdir
Tablo 11 Adını Ġklim Oumlzelliklerinden Alan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Barkar mz Halka-i Hass Sovukalan mz Acacı ve Oumlzikavağı
Farah mz Huumlseyinabad Yelluumldere mz Huumlseyinabad
Ilı mz Halka-i Hass Yelten ky Halka-i Hass
e Guumlnleri Ġccedileren Yer Adları Zile‟de haftanın guumlnlerine dayalı verilen herhangi bir
yerleĢim adına rastlanmamıĢtır Ancak Zile merkez Guumlndoğmaz mezrası ve Guumlngoumlrmez koumlyuuml guumln iccedilerisinde guumlneĢi goumlrme durumuna goumlre isimlendirildikleri iccedilin bu kategoride değerlendirilmiĢtir
f Ġccedilinde Sayı Bulunan Yer Adları Zile kazasında iccedilinde rakam geccedilen 6 yer adı
bulunmaktadır 2 rakamı 1 kez kullanılırken 3 rakamı 4 kez tercih edilmiĢtir 1 rakamı ise hiccedil
kullanılmayıp onun yerine yalnuz sıfatı tercih edilmiĢtir Uumlccediller mezrası adının kaynağı olan uumlccediller
31 Bel ldquoDağ sırtlarında geccedilit veren ccedilukur yerrdquo demektir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquobelenrdquo ldquosıradağrdquo ldquouumlzeri yassı teperdquo iccedilin de kullanılan bir tabirdir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(14012012) 32 Ccedilavul ldquoBuumlyuumlk kar ve buz kuumltlelerinin suumlruumlkleyip getirdiği taĢ yığınırdquo dır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(13012012) 33 Kil ldquoIslandığı zaman kolayca biccedilimlendirilebilen yumuĢak ve yağlı toprakrdquoı tanımlamak iccedilin kullanılan bir tabirdir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(15012012) 34 Kasın ldquoSelin getirdiği kum ccediloumlp birikinti milrdquo i karĢılayan bir soumlzcuumlktuumlr Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(16012012) 35 Tezek rdquoĠri toprak parccedilasırdquo nı ifade eden bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(16012012) 36Barkar ldquoPoyrazrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(17012012) 37 YeltenrdquoYele karĢı havalı yerrdquo anlamında kullanılan bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(17012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 101
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
kavramı uumlzerinde durmakta fayda vardır Alevilik inancında uumlccediller beĢler yediler ve kırklar kuumlltuuml
bulunmaktadır Uumlccediller Allah Hz Muhammed ve Hz Ali‟yi ifade etmektedir38
Tablo 12 Adında Rakam Bulunan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ġkuumlkoumly mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass UumlccediltaĢ nh KuĢtaĢ
Uumlccediller mz Karahisar-ı BehramĢah Yalnuzağaccedil ky Zile
Uumlccedilkaraağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
g Renklerle Ġlgili Yer Adları Renk adları buumlyuumlk oumllccediluumlde yerleĢim yerlerinin arazi
durumu bitki oumlrtuumlsuuml ve iklim oumlzelliklerindeki renk unsurlarının oumln plana ccedilıkarılarak
kullanılmasıyla oluĢturulmuĢtur Oumlrneğin boz kelimesi ile yapılan yer adlarının bulunduğu boumllgenin kıraccedil goumlkyeşil kelimeleri ile oluĢturulmuĢ yer adlarının bulunduğu yerin ise ormanlık yahut
yeĢillik bir alan olduğu anlaĢılmaktadır Yer adlarındaki renkler yalnızca arazinin fizikicirc
goumlruumlnuumlmuumlnuuml bildirmekle kalmayıp youmlnleri de sembolik olarak ifade ederler Tuumlrk dilinde koumlk
doğuyu kızıl guumlneyi ak batıyı kara da kuzeyi sembolize etmektedir (Gabain 1969 109) Bu bakımdan yer adlarında geccedilen yukarıdaki doumlrt rengin aynı zamanda birer youmlne iĢaret ettiğini
hatırdan uzak tutmamak gerekir Ayrıca Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde renkler iyilik guumlzellik temizlik koumltuumlluumlk
gibi baĢka anlam derinliklerine de sahiptir (Genccedil 1999 9) Zile kazası yer adlarında renge bağlı adlandırmalar oumlnemli bir katman oluĢturmaktadır Kazanın yer adlarında dilimizde kullanılan 14
renk tamlayan unsur olarak goumlruumllmektedir
Zile kazasında renk oumlgesi iccedileren toplam 84 yer adı bulunmaktadır Beyaz rengin yerini tutan ağca ak ve akccedila renkleri toplam 17 kırmızı rengin yerini tutan ala ve alaca 5 ccedilakır 4 kara
ve karaca 29 sarı 9 ve kızıl ile kızılca 10 yerleĢim birimi adında karĢımıza ccedilıkmaktadır Goumlk ve
goumlkccedile 9 boz ise bir yerleĢim yeri adının verilmesinde kullanılmıĢtır En ccedilok kullanılan renk kara ve
aktır Kara kelimesi renk anlamının yanı sıra buumlyuumlkluumlk guumlccedilluumlluumlk ululuk Ģiddetlilik
olumsuzluk ve uğursuzluk anlamlarını yuumlklenmiĢtir (Karadoğan 2004 93) Muğla
oumllccedileğinde renkler ve yer adlarını ccedilalıĢan Ali Akar da boumllgede bu renklerin ilk iki sırada olduğunu tespit etmiĢtir (Akar 2006 53)
Tablo 13 Renk Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye
Akccedilakoumly mz Huumlseyina Alacalar ky Huumlseyina Karahisar mz Karahisar
Karacaoumlmer
mz Kızılkuumlnbed
Bozburunviranı
mz Huumlseyina Alakilise mz Huumlseyina
Karamağan
mz Karahisar Karapiri ky Karahisar
Ağcaağıl mz Huumlseyina Ccedilakırkoumly mz Yenim Karapınar mz Karahisar Saruhacı mz Karahisar
Ağcasoku mz Huumlseyina Ccedilakırccedilalı mz Yenm Karasoku mz Karahisar Saruisa mz KuĢtaĢ
AğcakıĢla mz Huumlseyina Ccedilakırlı mz Huumlseyina
Karaviran mz
(3) Karahisar Saruhacı mz Huumlseyina
Ağcaviran ky Huumlseyina Ccedilakır mz
Kızılkuumlnb
ed Karamuk mz Karahisar
Saruisaoumlyuumlk
mz Huumlseyina
Akpınar ky Huumlseyina Goumlk kĢ Huumlseyina
Karacaoumlyuumlk
mz Karahisar Saruisa mz Huumlseyina
Ağcaoumlz mz Kızılkuumlnbed GoumlkccedilekıĢla mz Huumlseyina
Karacaviran
ky
Acacı ve
OumlK
SarukamıĢ
mz Huumlseyina
Akpınar mz KIzılkuumlnbed Goumlkccedileluuml mz Huumlseyina Karadiğin mz Huumlseyina Sarualan mz Huumlseyina
Ağcaviran ky KuĢtaĢ Goumlkccedileminare mz Huumlseyina Karadonlu mz Huumlseyina
Sarufakiholuğ
u mz Huumlseyina
Ağcaasma mz Karahisar Goumlkviran mz Huumlseyina Karapınar ky Huumlseyina
Sarukalaycı
mz Huumlseyina
38Alevilikle ilgili uumlccediller beĢler yediler ve kırklar kuumlltleri hakkında ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Arslanoğlu Ġ ldquoAlevilikte
Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-33-134pdf (18012012)
102 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
AğcaĢehir mz Karahisar Goumlkviran mz
MeĢeheda
Karacalu mz Huumlseyina Kızılca ky Zile
Ağcakale kl
Halka-i
Hass Goumlkoumlyuumlk mz Huumlseyina
Karacakaya
mz Huumlseyina Kızılcain ky Yenimuumlsl
AğcakuĢ mz Huumlseyina Goumlkyerviranı mz Huumlseyina Karakoumlseluuml ky Huumlseyina Kızıloumlz mz Halka-i Hass
Aksaray ky Zile Goumlkzemin mz Huumlseyina
Kızkaracalu
ky Huumlseyina
Kızılcakoumly
mz Karahisar
AkbaĢ mz Karahisar Karadiğin mz Zile
Karagevenlik
mz Huumlseyina
Kızılcakınık
mz MeĢheda
Akpınar mz Karahisar Karagazi mz Zile Karakızkavağı Huumlseyina Kızıllu mz MeĢheda
Akviran mz Karahisar Karaoumlyuumlk mz Zile Karnıkara mz Huumlseyina Kızılca ky MeĢheda
Alacamescid mh Zile Karahisar kl Karahisar Karapınar mz Huumlseyina
Kızılca kıĢla
mz Huumlseyina
Alayundlu ky
Halka-i
Hass Karahisar kĢ Karahisar Karadiğin mz Huumlseyina Kızıllar ky Huumlseyina
Alacakilise mz Karahisar
Diğer Uumlccedil
Karaağaccedil mz Karahisar KarataĢ mz Huumlseyina
Kızılkuumlnbed
nh Kızılkuumlnbed
h YıpranmıĢlık Bakımsızlık ve BırakılmıĢlık Ġfadeleri Ġccedileren Yer Adları Zile‟de
yıpranmıĢlık bildiren kelimelerle kurgulanmıĢ yer adları iccedilerisinde viran kelimesini iccedilerenler
ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Viran yıkık harap olma durumlarını bildiren bir soumlzcuumlk
olmasına karĢı Zile yer adlarında geccedilen Ģekliyle koumlkleri eskilere dayanan yerleĢim yerlerini
ifade etmektedir Zile‟de iccedilerisinde viran kelimesi geccedilen toplam 23 yer adı oumlrneğine
rastlanmıĢtır Tablo 14 Viran Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağcaviran mz Huumlseyina Goumlkyerviranı mz Huumlseyina Oumlzluumlviran mz Huumlseyina
Ağcaviran mz KuĢtaĢ Goumlynuumllviranı mz Karahisar Salviran mz Halka-i Hass
Ahurviran mz Halka-i Hass Hallaccediloğluviranı mz Huumlseyina Sofularviranı mz Karahisar
Akviran mz Karahisar Kafir (Gavur)viranı mz Zile Tahirviranı mz Karahisar
Aykudfakihviranı mz Huumlseyina Karacaviran ky Acacı ve Ouml Uzunviran mz Acacı ve Ouml
Bozburunviranı mz Huumlseyina Karaviran mz (4) Karahisar Veyisviran mz Halka-i Hass
Goumlkviran mz Huumlseyina Kolviran mz Huumlseyina Viran mz Huumlseyina
Goumlkviran mz MeĢheda Kuumlccediluumlkviran mz Huumlseyina
Huumlseyinabad‟da Kıruk39
Yalıncak 40
Malamad41
ve İsadağılmış ile Karahisar-ı
BehramĢah‟taki Harab ve Başı mezraları adlarında da yıpranmıĢlık goumlstergeleri bulunmaktadır
iCcedilevreyi Ġlgilendiren Sıfatlardan KurgulanmıĢ Yer Adları Eski 4 yerde karĢımıza ccedilıkarken eskimiĢliğin baĢka bir ifadesi olan koumlhne 2 yer adında geccedilmiĢtir
Tablo15 Eski Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Eski ky Kızılkuumlnbed Eskikoumly ky Kızılkuumlnbed
EskikıĢla mz Huumlseyinabad Hamzakoumly-i Koumlhne Acacı ve Oumlzi Kavağı
Eskipınar mz Huumlseyinabad Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
Eskiyapar ky Huumlseyinabad
39 Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden olup Sivas Yeniil‟de bahsi geccedilmektedir Tuumlrkay age s106 40 Yalıncak ldquoccedilıplak yoksulrdquo anlamlarına gelmektedir Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim govtrbts(20012012) Ayrıca Huumldavendigar sancağında ldquoYalıncaklarrdquo adıyla bir Tuumlrkmen cemaati bulunmaktadır Tuumlrkay age s 762 41 Malamad ldquobozgun ezik dağınıkrdquo anlamlarını iccedilermekte olup soumlz konusu yerleĢim biriminin bir bozgun sonucu dağınık ve harap bir hal yaĢamasıyla oumlzdeĢleĢtirilebilir Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(15012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 103
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Buumlyuumlk 2 yer adında geccedilmekte iken bu kelimeyi karĢılayan Farsccedila buumlzuumlrk uumlccedil ve Tuumlrkccedile
koumlkenli ulu da iki kez kullanılmıĢtır Kuumlccediluumlk 5 yer adında tercih edilmiĢtir Tablo 16 Buumlyuumlk ve Kuumlccediluumlk Kelimelerini Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Buumlyuumlkpınar mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Buumlyuumlkpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Muumlminler-i Buumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky42
Huumlseyinabad Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mz Huumlseyinabad
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Sultan Sekuumlsuuml Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Kuumlccediluumlk Ccediliflik mz MeĢhedabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk mz Huumlseyinabad
Kuumlccediluumlkviran mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Kuumlccediluumlk mz Huumlseyinabad
Ulukoumly ky Acacı ve Oumlzikavağı
Yeni kelimesi 7 yerde kullanılırken 1 yerde yeniye karĢılık gelmek uumlzere Arapccedila koumlkenli
cedid kelimesi kullanılmıĢtır Tablo 17 Yeni Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Yapa-i Cedid ky Huumlseyinabad Yenice ky Huumlseyinabad
Yeni Muumlsluumlman nh Yeni Muumlsluumlman Yenicekoumly ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Yeni Yapar ky Huumlseyinabad Yenideresi mz Huumlseyinabad
Yenice ky Zile
XV ve XVI yuumlzyılda Zile kazasında eski ve yeni kelimelerini iccedileren yer adları dıĢında
ccedilevreyi ilgilendiren diğer sıfatlardan da uumlretilmiĢ yer adları bulunmaktadır Bunların sayısı 8
adettir Ccedilorak Kıraccedil ve Kuruca adı kurak tuzlu ve tarıma elveriĢsiz bir arazi parccedilasını
anımsatırken Kuru ise su kaynaklarıyla ilgili verilmiĢ adlar olarak duumlĢuumlnuumllmelidir Bunların dıĢında Yapar ve Yapa isimleri cemaat adlarını ccedilağrıĢtırmaktadır
Tablo 18 Ccedilevreyi Ġlgilendiren Sıfatlar Ġccedileren Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilorak mz Kızılkuumlnbed Kuruccedilay ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Kıraccediloumlz mz Karahisar-ı BehramĢah Kurukoumly mz Kızılkuumlnbed
Kurucaemlak mz Huumlseyinabad Kurupınar ky Zile
KurucakıĢla mz Huumlseyinabad Kurupınar ky MeĢhedabad
Bu isimler dıĢında bir de Karahisar-ı BehramĢah‟ta Musacık-ı Koumlkluuml 43
Yol Başı mezrası bulunmaktadır Burdaki koumlkluuml bir cemaat adına da karĢılık gelebilir
j TaĢın Toprağın Durumuna (topografik Ģekillere) Bağlı Yer Adları Zile‟de adını
topografik Ģekillere bağlı 8 yer adı tespit edilmiĢtir Tokatccedilukuru muhtemelen Zile‟nin de buguumln
iccedilinde bulunduğu Tokat Ģehri ile onu anımsatan bir ccedilukurdan kaynaklanmıĢtır Duma44
Yumrucaktaş Ccedileğelluuml
45 ve Daşlık adları taĢın Ģekline dayalı olarak verilmiĢtir MeĢhedabad ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Ccedilatak46
mezraları ise iki dağa yamacının kesiĢmesi sonucu ortaya
ccedilıkan dere yataklarından esinlenilerek konulmuĢ adlara sahiptir
42 Tuumlrkman taifesinden Harkalı ya da Hırkalı adıyla MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 419 43 Karahisar-ı ġarki ve Konya‟da Koumlkluuml ya da Koumlkluumller adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 538 44 Duma ldquotuumlmsek ccedilıkıntıyuvarlak taĢrdquo anlamlarını taĢıyan bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 45 Ccedileğel ldquoccedilakıl taĢ yığınırdquo anlamlarını iccedilermektedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (22012012) 46 Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012)
104 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 19 Topografik Ġsimler
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tokatccedilukuru mz Zile Ccedilatak mz MeĢhedabad
Duma mz Zile Ccedileğelluuml-i Muhtesib mz Karahisar-ı BehramĢah
YumrucaktaĢ mz Huumlseyinabad Ccedileğelluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilatak mz Karahisar-ı BehramĢah DaĢlık mz Zile
k Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Uygun Olarak Verilen Adlar Zile‟de arazinin
kullanılıĢına goumlre verilmiĢ 29 yerleĢim yer adı bulunmaktadır Ağcakışla ve Yazıkışla47
gibi
mezralar bazı toplulukların kıĢlak yeri olarak karĢımıza ccedilıkmaktadır Ccedilalman48
ile Tokluağılı 49
ve
Goumlynuumlk50
mezraları hayvan barınaklarıyla ilgili isimlerdir Tamubağı Dutlubağ Ccedilelebağı Ccediliftlik Bağluca isimleri ile anılan yerler arazinin iĢleniĢ biccedilimine oumlrnektir Kuumlrduumlk
51 dibi arazinin
durumuyla ilgili bir yer adı iken Soumlkuumlluuml 52
mezrası ve Sultan Sekuumlsuuml53
koumlyuuml yuumlksek yerlerdeki
duumlzluumlklere iĢaret etmektedir Yoncalık ve Kırlar isimleri buumlyuumlk oumllccediluumlde hayvanların otlatıldığı alanları ifade etmektedir
Tablo 20 Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Goumlre Verilen Adlar YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakıĢla mz Huumlseyinabad Kırlar ky Zile
Bağluca ky Zile Kırlar mz MeĢhedabad
Bağluca mh Zile KıĢlacıkkaya mz Huumlseyinabad
Bahccedile mz Karahisar-ı BehramĢah KızılcakıĢla mz Huumlseyinabad
Bahccedilecuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Kuumlccediluumlkccediliflik mz MeĢhedabad
Ccedilalman mz Huumlseyinabad Kuumlrduumlkdibi mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilelebibağı mz Huumlseyinabad Soumlkuumlluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Karahisar-ı BehramĢah Sultan Sekuumlsuuml ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky MeĢhedabad Sultan Sekuumlsuuml-i Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Halka-i Hass Tamubağı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Zile Tokluağılı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yaylak mz KuĢtaĢ
Dutlubağ mz Huumlseyinabad YazıkıĢla mz Huumlseyinabad
Goumlynuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Yoncalık ky Halka-i Hass
Hass mz Karahisar-ı BehramĢah
l Ccedilevredeki Yapılarla Ġlgili Yer Adları Ccedilevredeki yapılar da yer adlarının
belirlenmesinde etkileyici bir role sahiptir Adı ccedileĢitli yapılardan verilmiĢ Zile‟de toplam 41 yer adı
tespit edilmiĢtir Ağcakale Bağdadhisarı Balccedilıkhisar Hisarcık Hisaroumlzuuml Kale Kalecikkaya Karahisar Koccedilhisar isimleri savunma amaccedillı yapıların birer goumlruumlntuumlsuumlduumlr Hangah
54 Kızılkuumlnbed
47 Yazı ldquoduumlz yer ova kırrdquo yerleri tasvir etmek iccedilin kullanılan bir soumlzcuumlktuumlr Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 48 Ccedilalman ldquouumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağılrdquodır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 49 Toklu bir yaĢında erkek koyundur Tarama Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(15012012) 50 Goumlynuumlk uumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağıldır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) Bu adı taĢıyan bir de Ekrad taifesi bulunmaktadır Niğbolu ġumnu‟da ve BeyĢehri Kıreli
kazasında izlerine rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 83 51 Kuumlrduumlk Kuytu yerlere toplanmıĢ kar ya da kum yığınıdır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 52 Soumlkuuml Ormandan ya da meradan accedilılan tarladır Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(15012012) 53 Seki ldquoToprak uumlstuumlndeki yuumlkseklik doğal set ormanlık kayalık ya da dağ baĢındaki duumlzluumlk tarla ve bahccedilelerdeki basamak biccediliminde duumlzluumlkler yer arsa tarla meyilli su tutmayan yerrdquo anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 54 Tekke manasında Farsccedila koumlkenli bir kelimedir Pakalın MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I
III Baskı MEB Yayınları Ankara s 730
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 105
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Meşhed55
Zaviye ve Mescid isimleri ise dini yapıların birer ifadesidir Bu accedilılardan ele alındığında
Zile kazası yer isimlerinde tercih edilen yapı isimlerinin buumlyuumlk bir ccediloğunluğunu savunma ve dini amaccedillı binaların oluĢturduğu soumlylenebilir Huumlseyinabad‟daki Gerdekkaya ise Eskiccedilağlardan kalan
oda Ģeklinde bir mezardan adını almıĢtır (Koccedil 2001 88) Tablo 21 Yapı Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ağccedilakale Halka-i Hass Karahisar-ı BehramĢah kalesi Karahisar-ı BehramĢah
Aksaray ky Zile Zile Karahisar-ı BehramĢah kıĢlağı Karahisar-ı BehramĢah
Alacakilise mz Karahisar-ı BehramĢah Kervansaray mz Huumlseyinabad
Alacamescid mh Zile Kızılkuumlnbed nh Kızılkuumlnbed
Alakilise ky Huumlseyinabad Kilise ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
AĢurkıĢlası mz Karahisar-ı BehramĢah Kilisekaya mz Huumlseyinabad
Avansaray mz Huumlseyinabad Kilisekoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Bağdadhisarı ky Zile Koccedilhisar ky Huumlseyinabad
Balccedilıkhisar ky Zile Mescid-i Sakayan mh Zile
Balccedilıkhisarı ky Huumlseyinabad Mescid-i Zaviye Mh Zile
Bezirhane mz Huumlseyinabad MeĢhed mz Karahisar-ı BehramĢah
Cami mh Zile MeĢhedabad nh MeĢhedabad
Gerdekkaya ky Huumlseyinabad Minare Mh Zile
Hacıhasan Mescidi mh Zile Oluğuuzun ky Karahisar-ı BehramĢah
Hangah oumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah Pirkoumlpruuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisarcık ky MeĢhedabad Salma mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hisarcık mz Yeni Muumlsluumlman Saraycık mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisaroumlzuuml ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Saraypınar mz Huumlseyinabad
Kale Mh Zile Sarufakiholuğu mz Huumlseyinabad
Kalecikkaya mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Karahisar mz Karahisar-ı BehramĢah
Salma56
uumlccedil tarafı toprakla ccedilevrili bir ağılı yani bir hayvan barınağını ccedilağrıĢtırırken Bezirhane
57 yağ uumlretimi ya da alıĢveriĢi yapılan bir mekanı Avansaray
58 eyvan kelimesinden
bozma bir ismi Saru Fakih Oluğu59
ise su ile ilgili bir yapıyı anımsatmaktadır
312 Bitkilerle Ġlgili Yer Adları
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıldaki yer adlarına bakıldığında ağaccedil isimlerinin de yer adlarına esin
kaynağı oluĢturduğu anlaĢılmaktadır Ağaccedilları meyve verenler ve meyvesiz olanlar Ģeklinde iki alt
kategoride değerlendimek muumlmkuumlnduumlr Meyve veren ağaccedillar 6 yerleĢim biriminin isminde oumlne ccedilıkmaktadır Bu yerleĢim yerlerinin birinde Ġğde 4‟uumlnde koz (ceviz) ve 1‟inde erik ağacı ismi
tercih edilmiĢtir
55ldquoġehitlikrdquo anlamında bir kelimedir Bk Devellioğlu F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara s 731 56 ldquoBirkaccedil evlek asma bağı ya da guumll bahccedilesi tarlada ekin ekmek iccedilin ayrılan toprak parccedilası uumlstuuml ve uumlccedil tarafı kapalı ağılrdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(25012012) 57Bezir Yağ Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (25012012) 58 Avan ldquoDevlet memururdquo anlamında bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml eyvanrdquo Oumlzellikle Guumlney-doğu Anadolu evlerinde avluya bakan oumlnuuml accedilık uumlstuuml kapalı yuumlksekccedile doumlĢemesi olan ortasında bir de kuumlccediluumlk havuzu bulunan oturma yerirdquodir Guumlzel SanatlarTerimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 59 Oluk ldquoHayvanların yem yedikleri su iccediltikleri taĢ ya da ağaccediltan oyulmuĢ yalak iccedilinde uumlzuumlm ezilen ccedilam ağacından oyulmuĢ tekne sepicilerin iccedilinde derileri yıkadıkları ağaccedil teknerdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) ldquoEvlad-ı Saru Fakihrdquo adıyla Youmlruumlkan taifesinden Kayseriyye sancağında bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 361 Ayrıca Saru fakih ya da fakihli fakılı biccedilimlerinde anılan Adana
MaraĢ civarında konargoumlccediler Tuumlrkmen youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s653
106 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 22 Meyve Veren Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġde ky 60
Zile Kozludere ky MeĢhedabad
Kozca mz Huumlseyinabad Kozlukaya mz MeĢhedabad
Kozcuğaz mz Karahisar-ı BehramĢah Oyumerik61
mz KuĢtaĢ
Meyve veren ağaccedillara oranla meyvesiz ağaccedillar yer isimlerinde daha sık kullanılmıĢtır Bunlar iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavak ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Bu durum boumllgenin bitki oumlrtuumlsuuml
iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavağın oumlnemli bir paya sahip olduğunu ortaya koyduğu gibi insanların acircdeta
soumlğuumlt ve kavak ağacı gibi sulak yerleri tercih ettiğini de goumlzler oumlnuumlne sermektedir Tablo 23 Meyvesiz Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilortu62
mz Kızılkuumlnbed Sidreluuml mz 63
Huumlseyinabad
Dikmesoumlğuumlt ky Halka-i Hass Soumlğuumltoumlzuuml ky Yenimuumlsluumlman
Divankavağı mz Huumlseyinabad Soumlğuumltoumlzuuml ky Huumlseyinabad
DuumlĢuumlkkavak mz Karahisar-ı BehramĢah Soumlğuumltoumlzuuml mz (4) Huumlseyinabad
Karaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultankavağı mz Huumlseyinabad
Karakızkavağı Huumlseyinabad Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass
Kavacık mz64
MeĢhedabad Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavak ky Karahisar-ı BehramĢah Uumlccedilkaraağaccedil 65
mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavakağacı mz Huumlseyinabad Yalnuzağaccedil ky Zile
Kavakoumlzuuml mz Huumlseyinabad Yatankavağı ky Huumlseyinabad
Oumlzikavağı ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Az da olsa Zile yer adlarında meyve oumlğesi de kullanılabilmiĢtir Zile merkezde Ccedilekle66
ile
Payami67
mezraları adlarını meyvelerden almıĢ olmalıdır Sebze isimleri ise KuĢtaĢ‟taki Tomara ile
Huumlseyinabad‟daki Kabakkavsuvan mezralarının isimlerinde tercih edilmiĢtir Tomara68
pazıya benzer sapları piĢirilerek yenen kendi kendine yetiĢen bir ccedileĢit bitkidir Zile‟de tahıllar ve
baklagillerden verilen yer adları da bulunmaktadır Bunlar Huumlseyinabad‟daki Sarukamış
Kamışccedilık69
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Şolan ve Evik70
ile Zevar71
mezralarıdır
Adını farklı ccediliccedilek tuumlrlerinden alan yerleĢim yerlerinin sayısı 5 tane olup 2‟si daha ziyade
yabani ccediliccedileklerden kaynaklanan yer adlarına oumlrnek oluĢturmaktadır Bunlar Zile‟deki Minahoş ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki KarĢu Menekşeluuml mezralarıdır Acacı ve Oumlzi Kavağı‟nda ve Karahisar-ı BehramĢah‟da Guumllluumlk mezraları ile Huumlseyinabad‟daki Guumlloumlzuuml mezraları isimleri bir suumls ccediliccedileği
diyebileceğimiz guumllden tuumlretilmiĢtir
60ldquo Ġğde ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 61 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Tarama
Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(22012012) 62 ldquoYabani ardıccedil ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 63 ldquoCennetteki son ağaccedilrdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 64 79 numaralı defterde karye olarak geccedilmektedir Koumlyuumln adı 17 yuumlzyılda koumlyde tuumlrbesi ve zaviyesi bulunan ġeyh Eyluumlk‟ten dolayı ġeyheyluumlk Ģeklinde değiĢmiĢ 1981 yılında ise bu isim yerine YeĢilce adı kullanılmaya baĢlanmıĢtır 65 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012) 66 Ccedilekle ccedilağla kelimesinin halk dilindeki Ģeklidir ve ldquoolmamıĢ meyverdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(22012012) 67 Payam ldquoBademrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 68 Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 69 ldquoBuğdaygillerden sulak nemli yerlerde yetiĢen boğumlu sert goumlvdesi olan bitkilerrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(28012012) 70 ldquoBir ccedileĢit buğdayrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 71 ldquoHayvanlara yedirilmek iccedilin hazırlanan tahıl kırması iri oumlğuumltuumllmuumlĢ un tazırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoCcedilorum Alaca‟da iri bulgur iccedilin kullanılan bir tabirrdquo Zanaat Terimleri Soumlzluumlğuuml 1976 httptdkterim
govtrbts(28012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 107
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
CcedileĢitli bitki parccedilaları da (dal budak ccedilubuk) yer adlarının verilmesinde belirleyici
olabilmektedir Zile kazasında bu Ģeklide bitki parccedilalarından adını alan iki yerleĢim birimi tespit edilebilmiĢtir Bunlar MeĢhedabad‟daki Ccedilubuk ve Huumlseyinabad‟daki Yapracık mezralarıdır Bitki
ve bitki parccedilaları dıĢında yerleĢim birimlerinin kurulduğu yerlerdeki bitki oumlruumltuumlsuuml de yer adlarına
ilham verebilmektedir Zile kazasında 10 yerleĢim biriminin adı bitki oumlruumltuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran
oumlzelliklerden verilmiĢtir
Tablo 24 Bitki Oumlrtuumlsuumlnuuml CcedilağrıĢtıran Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilakırccedilal72
mz Yenimuumlsluumlman Karagevenlik mz Huumlseyinabad
Ccedilamluca mz Karahisar-ı BehramĢah Korucuk mz Zile
Ccedilomruk mz Zile Odunluk mz Huumlseyinabad
Dikmen73
nma‟a Hamrik mz Karahisar-ı BehramĢah Pervazlık mz74
Huumlseyinabad
Bericcedilayır mz Huumlseyinabad Sazlı mz Karahisar-ı BehramĢah
313 Hayvanlarla Ġlgili Yer Adları
Zile‟de adını hayvanlardan alan 23 yer adı tespit edilmiĢtir Bunlardan 6‟sı yabani hayvan
isimleridir Zile‟deki Donuzlu75
koumlyuuml ve Kurtamaz mezrası Acacı ve Oumlzikavağı‟ndaki Başkurd ve Kurdbaşı mezrası Halka-i Hass‟daki Dilkuumller mezrası Karacahisar-ı BehramĢah‟daki Tekir
76
Meşhedi mezrası adları bu yolla verilmiĢtir
Huumlseyinabad‟daki Suumlluumlnluumlce mezrası77
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Suumlluumln ile KuĢtaĢ‟taki
Yapalak78
mezrası ve yine KuĢtaĢ‟taki Yapalak koumlyuuml isimlerini yırtıcı kuĢlardan almıĢlardır Zile Guumlvercinlik koumlyuuml ve Ağcakuş mezrası ise adlarını evcil nitelikli kuĢlardan almıĢtır
Kazada evcil hayvanlardan adını alan yerleĢim yerleri ise Zile Koşaatlu mezrası Acacı ve
Oumlzikavağı Hıcıp79
koumlyuuml Yenimuumlsluumlman Taylu80
mezrası Huumlseyinabad Koyunluyusufoumlzuuml ve Guumlduumll
81 mezrası MeĢhedabad Karı ve Dorualanı
82 mezrasıdır Halka-i Hass‟taki Petek
83 karyesi ise
arıcılıkla ilgili bir uumlretim aracından adını almıĢtır
72 Ccedilal ldquoTaĢlık yer ccedilıplak tepe kireccedilli toprak ormanlık fundalık sulu duumlz ova maki ile oumlrtuumlluuml engebeli alan Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml Ccedilakır ldquoMavi hareli elardquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgov trbts(28012012) 73 Dikmen ldquoKoni biccediliminde sivri tepe dağların en yuumlksek yeri yayla dik arazideki orman dikilerek meydana gelen ağaccedillıkrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 74 Pervazlı adıya Youmlruumlkan taifesinden Bozok ve MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 627 75 Diyarbekir eyaleti Mardin kazasında Youmlruumlkan taifesinden cemaat Tuumlrkay age s 335 76 ldquoPostu siyah ccedilizgili ve benekli kuumll renkli kedirdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 77 ldquoSuumlluumlngillerden kuyruğu ccedilok uzun eti yenilen bir kuĢrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquoBuzağırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoTavuksular (Galliformes) takımının suumlluumlnguumller (Phasianidae) familyasından 80 cm kadar uzunlukta Avrupadan Kafkasyaya kadar olan boumllgede yaĢayan bir tuumlrrdquo Biyoloji Terimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 78 ldquoBir tuumlr baykuĢrdquo Tarama Soumlzluumlğuuml 1972 httptdkterimgovtrbts(29012012) 79ldquo Koyunrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 80 ldquoUumlccedil yaĢına kadar olan at yavrusurdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 81 ldquoKedi yavrusu kuyruksuz kuyruğu kesik hayvan kısa bodur geliĢmemiĢrdquo ldquoSaccedilta ve fırında piĢirilen mısır ya da buğday unundan yapılan ekmek ekmek somunurdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s383 Guumlduumllluuml diye de ifade edilmektedir 82 ldquoGoumlvdesi kızıl ayakları ve yelesi koyu renkli olan yağız (at) kızıl (at donu) Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 83 Eğer bey ise Boynuyoğun aĢiretinde boumlyle bir cemaat adı var Buumlyuumlk olasılıkla boya dayalı bir yerleĢim adı da olabilir
Tuumlrkay age s 234
108 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 25Adında Hayvanlarla Ġlgili Ġbareler Bulunan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakuĢ mz Zile Kurtamaz mz Zile
BaĢkurd mz Acacı ve Oumlzi Kavağı KuĢtaĢ Nh KuĢtaĢ
Dilkuumller mz Halka-i Hass Petek ky Halka-i Hass
Donuzlu ky Zile Suumlluumln mz Karahisar-ı BehramĢah
Guumlduumll mz Huumlseyinabad Suumlluumlnluumlce mz Huumlseyinabad
Guumlvercinlik ky Zile TankuĢ ky Kızılkuumlnbed
Hıcıp ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Taylu mz Yenimuumlsluumlman
Karı ve Dorualanı mz MeĢhedabad TekirmeĢhedi mz Karahisar-ı BehramĢah
Kırım mz Huumlseyinabad UumlccediltaĢ Nh KuĢtaĢ
KoĢaatlu mz Zile Yapalak ky KuĢtaĢ
KurdbaĢı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yapalak mz (2) KuĢtaĢ
32Ġnsanlara ve Toplumlara Dayanan Adlar
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıllara ait yer adları iccedilerisinde insana dair oumlzellikler oumlnemli bir yer
tutmaktadır Ġnsanın beslenme kuumlltuumlruumlnden oumlzuumlr durumuna kadar birccedilok oumlzellik bu isimlerde hayat
bulmaktadır Oumlte taraftan isimler de oumlne ccedilıkan bir oumlzellikte tarihicirc Ģahsiyetleri ve cemaatleri iccedilinde
fazlasıyla barındırmasıdır Oumlrneğin Ģahıs isimleri acircdeta tarihicirc bir geccedilit toumlreni gibidir DaniĢmend-i BahĢayiĢ DaniĢmendlileri Keykavus Selccedilukluları Cengizhan Moğolları Temuumlrhan Timurluları
anımsatan isimler olup bu geccedilit toumlreninde tarihe tanıklık etmemizde buumlyuumlk rolleri vardır
321Fiziksel YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
a Yiyecekler ve Ġccedileceklerden Verilen Yer Adları Zile‟de iccedileceklerden adını alan
herhangi bir yerleĢim birimine tesaduumlf edilmemiĢtir Ancak değiĢik yiyeceklerden adını alan 7
yerleĢim birimine rastlanmıĢtır Acacı ve Oumlzi Kavağı Keşlik84
ve Dumi mezrası iccedilerisindeki keĢ kelimesi peynire iĢaret ederken dum kelimesi ise sulu gıdalarla ilgilidir Bazlambaccedil
85 koumlyuuml ve
Ccediloumlrek mezrası isimleri ise youmlreye oumlzguuml unlu gıda mamullerinden adını almıĢtır Kozlar mezrası ise
bir yandan bir cemaat adını ccedilağrıĢtırırken bir yandan da cevize iĢaret etmektedir Tablo 26 Yiyecek ve Ġccedileceklere Dayalı Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bazlambaccedil ky Kızılkuumlnbed Kavurga mz Huumlseyinabad
Ccediloumlrek mz Kızılkuumlnbed KeĢlik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Dumi mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kozlar mz MeĢhedabad
Dumi mz KuĢtaĢ
bCcedileĢitli EĢyalardan Adını Alan YerleĢim Birimleri Zile‟de değiĢik tuumlrde guumlndelik
eĢyalardan ismini alan 14 yerleĢim birimi tespit edilmiĢtir Su konacak kaplardan ismini alan tek
yerleĢim birimi Huumlseyinabad‟daki Guumlğuumlm mezrasıdır MeĢhedabad‟daki Kuumlpluumlce ile Huumlseyinabad‟daki Boduccedil mezrası ve Kapaklu koumlylerinin isimlerinde ise mutfak levazımatlarının
isimleri kullanılmıĢtır CcedileĢitli aletler ve takımlardan adını alan 10 yer ismi okunmuĢtur Zile
Palani86
koumlyuuml Sacayak mezrası ve Yaba koumlyuuml Huumlseyinabad Sokucak mezrası (2) Ağcasoku
mezrası Yeni Muumlsluumlman Kopaccedil87
koumlyuuml Karahisar-ı BehramĢah Borulu ve Karasoku 88
mezraları
84 ldquoYağı alınmıĢ yoğurttan ya da suumltten yapılan peynirrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzşuumlğuuml httptdkterimgov trbts(29012012) 85 ldquoMısır arpa darı ve buğday unlarından yapılan mayalı mayasız yağlı yağsız Ģekerli Ģekersiz ince ve kalın piĢirilen saccedil ekmeğirdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 86 Bozok‟ta ve Malatya sancaklarında Balanlı-Balanlu diye bir cemaat adı var Tuumlrkay age s 223 87 ldquoĠnce ve dar ağızlı bir ccedileĢit ccedilapardquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 88 ldquoTahıl doumlvmeye yarayan buumlyuumlk taĢ dibek dibekte havanda doumlvme iĢini yapan tokmakrdquoTuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları
Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 109
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KuĢtaĢ Yaba mezrası Kesici aletlerden adını alan tek yerleĢim birimi ise Huumlseyinabad‟daki
Balccedilak89
mezrasıdır Tablo 27Adını EĢya ve Aletlerden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ağcasoku mz Huumlseyinabad Kopaccedil ky Yenimuumlsluumlman
Balccedilak mz Huumlseyinabad Kuumlpluumlce mz MeĢhedabad
Boduccedil mz Huumlseyinabad Palani ky Zile
Borulu mz Karahisar-ı BehramĢah Sacayak mz Zile
Guumlğuumlm mz Huumlseyinabad Sokucak (2) mz Huumlseyinabad
Kapaklu ky Huumlseyinabad Yaba ky Zile
Karasoku mz Karahisar-ı BehramĢah Yaba mz KuĢtaĢ
cSavaĢ ve Askerlikle Ġle Ġlgili Yer Adları Zile yer adları iccedilerisinde savaĢ ve askerliğie dair isimler de bulunmuĢtur Bunların sayısı 4 tane olup 1‟si Zile‟de diğer 3‟uuml ise Huumlseyinabad
Nahiyesi‟ndedir Tablo 28 SavaĢ ve Askerlikle Ġlgili Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġsadoğancı90
ky Huumlseyinabad Muumlhimmatini mz Huumlseyinabad
Mescid-i Sakayan mh Zile Sakalar mz Huumlseyinabad
dGiyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları Tuumlrklerin Zile‟de verdikleri
yerleĢim adları iccedilerisinde giyim eĢyaları ve kumaĢ maddelerine de rastlanmıĢtır Huumlseyinabad‟daki Edikoumlyuumlk mezrası adı ayak giyiminde tercih edilen edikle ilgilidir KumaĢ maddeleri ile ilintili
olarak Acacı ve Oumlzikavağı Oltan91
ve Oltankoumly mezrası isimleri dikkat ccedilekmektedir
Huumlseyinabad‟daki Hırka-i92
Buumlzuumlrk ve Hırka-i Kuumlccediluumlk koumlyleri Kuşak mezrası Karahisar-ı BehramĢah‟taki Kabluyuumln ve Kuşakoumlyuumlk mezraları Zile‟deki Yuumlnluuml koumlyuuml yuumln ve yuumlnluuml dokumalara
ccedilağrıĢım yapmaktadır Tablo 29 Giyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Edikoumlyuumlk mz Huumlseyinabad KuĢak mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky Huumlseyinabad KuĢakluoumlyuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Oltan mz (2) Acacı ve Oumlzikavağı
Kabluyuumln mz Karahisar-ı BehramĢah Yuumlnluuml ky Zile
e Adını Yapı Kısımlarından Alan Yer Adları Zile‟de farklı mimari yapıların tuumlmuumlnuuml değil de bir boumlluumlmuumlnuuml iccedileren yer adlarıda bulunmaktadır Bunlar 7 adet olup aĢağıda Tablo 30‟da
goumlsterilmiĢtir
89ldquoKabza kabzanın demir siperirdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtr bts (29012012) 90 ldquoHassa kuĢbazları denilen timarlı avcılardan bir takımın adırdquo Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterim govtrbts(29012012) 91 OltanrdquoKesilip dikilmeye hazırlanmıĢ yemeni eskiyen yemeni ayakkabı altına vurulan penccedile mest ve yemeni yuumlzuumlnuuml koumlseleye tutturmak iccedilin yapılan iri dikiĢ ccedilarığın iccediline konulan bez ya da deri parccedilası ccedilarık ipi Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(30012012) 92 Koumlyuumln adının Hırka-i Kebir olduğu ve Hırka Baba tepesi eteğinde kurulmasından aldığı bilinmektedir Koumlyuumln isminin anlatılan efsanesi Huumlseyin adında bir Velinin hırkasının bu boumllgede olması ve Hırka Baba tepesine bu isim
verilmesinden gelir httpwwwbuyukhirkacomsbindex phpbeldemizhtml (21012012)
110 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 30 Adını Yapı Kısımlarından Alan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahurcuk ky Halka-i Hass TaĢağıl mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Ayvancık mz Huumlseyinabad Tonus mz Halka-i Hass
Goumlkccedileminare mz Karahisar-ı BehramĢah Manar mz Karahisar-ı BehramĢah
Minare mh Zile
322 Duygusal YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
Zile yer adları iccedilerisinde doğrudan insan duygularını iccedilinde taĢıyan iki yer adı tespit
edilmiĢtir Bunlar Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Ġmrek93
ile Karahisar-ı BehramĢah‟taki Sevguumlluuml
mezralarıdır Aile bireyleri ile ilgili yer adları daha ccedilok akrabalık iliĢkilerini iccedileren tuumlrden olup
Zile‟de bu Ģekilde 12 yerleĢim adı bulunmaktadır Bunlardan yalnız ikisi eĢ anlamında karı kelimesini iccedilerirken diğer 10 tanesi veled zade ya da oğlan biccediliminde daha ccedilok erkek evladı iccedileren
isimlerdir Tablo 31 Adını Akrabalık Tuumlrlerinden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ayveledi Karahisar-ı BehramĢah Ġlyasoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Bekleroğlanı Kızılkuumlnbed Karıbasan mz Huumlseyinabad
Caferoğlanı mz Huumlseyinabad Karukoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Doğanoğlanı mz Kızılkuumlnbed Mesudoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hacızade mz Karahisar-ı BehramĢah Recepoğlu mz Huumlseyinabad
Ġlyasoğlanı ky Halka-i Hass Veledikkoumly mz Huumlseyinabad
Zile‟de dine iliĢkin birtakım oumlzellikler iccedileren yer adları da tespit edilmiĢtir Bunların sayısı
23 tanedir Bu isimler iccedilerisinde hacı fakih Ģeyh abdal gibi unvanlar dıĢında kul iman ve uumlmmet
kelimelerini iccedileren dine dair kavramlar da bulunmaktadır PirakbaĢ ismi ise daha ccedilok mezhepsel bir ccedilağrıĢım yapmaktadır Doğrudan Ġslam dinini ccedilağrıĢtıran isimler yanında youmlrenin eski ev
sahiplerini ifade eden kacircfir ismi de yer adları iccedilerisinde değiĢik kelimelerle beraber tercih
edilmiĢtir Tablo 32Din ile Ġlgili Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alaeddinhacı mz Huumlseyinabad Kuldan mz Karahisar-ı BehramĢah
Aykutfakihviranı mz Huumlseyinabad Kuldan mz MeĢhedabad
Azadkul mz Acacı ve Oumlzikavağı Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Bekirabdal mz Huumlseyinabad PirakbaĢ mz Huumlseyinabad
Ccedilokccedilakul mz Zile Saruhacı mz Huumlseyinabad
Ġman ky Halka-i Hass ġeyh ky Acacı ve Oumlzikavağı
Ġnekulu mz Huumlseyinabad ġeyh mz Huumlseyinabad
Ġsa Fakılu mz Huumlseyinabad ġeyhkoumly mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kacircfir ky Yenimuumlsluumlman ġeyhkulu mh Zile
Kafirviranı ky Zile Uumlmmet mz MeĢhedabad
Karapiri ky Karahisar-ı BehramĢah Yenimuumlsluumlman nh Yenimuumlsluumlman
Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
323 KiĢilerin Varlıkları Ġle Ġlgili Yer Adları
Yeni bir koumly veya kasabanın kuruluĢunda oraya yeni bir ad aramaya hacet kalmaksızın
yerleĢen topluluğun adı verilir Nitekim Anadolu bunun muumlkemmel oumlrnekleriyle doludur Bu isimler bize aynı adı taĢıyan boy aĢiret cemaat gibi grupların nasıl bir yayılma goumlsterdiklerini de
anlatır Doğu veya Guumlneydoğu Anadolu‟daki bir koumly adının Rumeli topraklarında da olması bu
dağınık yayılmanın guumlzel bir oumlrneğidir (Kuumltuumlkoğlu 1991 15)
93 ldquoSeven duumlĢkuumlnrdquo anlamlarına gelen bir Tuumlrkccedile kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim
govtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 111
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
a Vuumlcut Kısımları Ġccedileren Yer Adları Vuumlcut kısımlarını iccedileren 5 isimden biri kol biri
baĢ biri karın ve son ikisi taban gibi insan uzuvlarını iccedilerisinde barındırmaktadır Tablo 33 Vuumlcut Kısımlarına Dayalı Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AbagolEbegol mz Huumlseyinabad Tabana (Dabana) ky Halka-i Hass
DeluumlbaĢ mz Huumlseyinabad TabanıyavaĢ mz Huumlseyinabad
Karnıkara mz (2) Huumlseyinabad
Uzuvlar dıĢında insan vuumlcudunda ortaya ccedilıkan tuumlyler de yer adları iccedilerisinde kendine yer
bulabilmiĢtir Bunların sayısı 3 olup Halka-i Hass‟daki Koumlsemelik mezrası yuumlzuumln tuumlysuumlzluumlğuumlyle ilgilidir Huumlseyinabad‟daki Gılman
94 mezrası ve Perccedilem koumlyuuml
95 adları ise doğrudan insan
vuumlcudundaki tuumlylerle ilgili yer adları arasında değerlendirilebilir
b Ruumltbeler (Unvanlar) Mevkiler Ġccedileren Yer Adları Tuumlrkler yer adları verirken
ruumltbeler unvanlar ve kiĢilerin mevkilerinden de yararlanabilmiĢtir Zile kazasında 18 yer adı bu ccedileĢit bir yaklaĢımla verilmiĢtir Gazi unvanı 3 diğin (tigin) unvanı 5 kadı goumlrevi 1 emir unvanı 1
bey 2 sultan 3 melik 2 yerleĢim biriminde isim olarak kullanılmıĢtır Ladıcık ise buumlyuumlk olasılıkla
Hellenistik doumlnemden gelen ve Pontus devletinde kral ailesinden birccedilok kraliccedile ve prensesin taĢıdığı bir unvan olarak oumltekilerden farklı bir yere oturtulabilir
Tablo 34 Ruumltbeler Unvanlar Mevkiler Ġccedileren Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Arslangazi ky MeĢhedabad Karagazi mz Zile
Baydiğin mz Acacı ve Oumlzikavağı Maturabey mz Karahisar-ı BehramĢah
Baydiğin ky Zile Ladıcık ky96
Halka-i Hass
Beyyurdu mz Huumlseyinabad OsmanpaĢa ky Huumlseyinabad
Emirsaraccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultaneymirce97
emz Huumlseyinabad
Gazikoumly maa Ermenid mz Kızılkuumlnbed Sultanmehmed mz Huumlseyinabad
KadıĢehri ky Acacı ve Oumlzikavağı Taht-ı melik mz Huumlseyinabad
Karadiğin mz (3) Huumlseyinabad Uzunmelik mz Huumlseyinabad
c Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları Ġnsanı ilgilendiren değiĢik
sıfat ve eylemlerden adını alan Zile kazasında toplam 13 yer adı bulunmuĢtur Bunlardan Ağrık98
mz adı bir hastalık durumuna DoymuĢ ihtiyaccedilların giderilmesine Gederik99
gitmek eylemine
Uumlzmuumlş100
uumlzuumllme eylemine Yararlık faydalı olma haline dayalı isimler gibi goumlzuumlkmektedir
94 ldquoKabarık saccedillı kimserdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) Gılmanlar Gılmanlı adına Kuumltahya sancağı Dağardı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 374 95ldquoBaĢlarını tıraĢ edenlerin tepede bıraktıkları saccedil tutamırdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts (29012012) Perccedilemli adıyla iccedilel sancağı Anamur kazasında youmlruumlkandan bir cemaat var Tuumlrkay age s 626 96 Ladıcık Lacircdik kelimesinden geliyor olabilir Hellenistik ccedilağda oumlzellikle Selevkoslarda ve Pontus devletinin kral ailesinde birccedilok kraliccedilenin ve prensesin taĢıdığı bir isim olan Laodikeia‟dan bozma bir kelime Pontus boumllgesinde Amasya‟ya ve Tokat iline bağlı Niksar ilccedilesinde birer Lacircdik var Bk Umar age s 505Zile‟deki Ladıcık adı da bu
adlarla aynı olmalıdır 97 Mezraya adını veren Sultan Eymirce‟nin hayatı hakkında fazla bir bilgi bulunmamaktadır Emirci veya Emirce Sultan‟a ait menakıbnamede Emir-i Ccedilin Osman olarak bilinir Sultan Eymirce zaviyesi ile ilgili Bk Kapusuzoğlu S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Ankara s 67-80 98 ldquoAğrılı ağrıyanrdquo anlamında bir kelimedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(29012012) 99 Geder bağ ccedilubuklarını ccedilelikleme merkep alın yazısı ccediluval keder ve kader anlamlarında da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 100 Uumlz ova duumlzluumlk anlamlarında da kullanılan bir kelimedir httptdkterimgovtrbts (19022013)
112 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo35 Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları
d Mesleklerden
Verilen Yer Adları Zile‟de
resmi goumlrevler ve ccedileĢitli esnaf gruplarından kaynaklanan yer adları da vardır Bunların sayısı 5 olup incuumlger ve kalaycı isimleri
zanaat kollarına iĢaret ederken kethuumlda muhtesib ve yazıcı ise resmi goumlrev ya da goumlrevlilere iliĢkin
verilmiĢ yer adları olarak duumlĢuumlnuumllebilir Tablo 36 Mesleklerden Verilen Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġncuumlger mz Karahisar-ı BehramĢah Sarukalaycı mz Huumlseyinabad
Kethuumlda mh Zile Yazıcı mh Zile
Muhtesib ky Karahisar-ı BehramĢah
e Ġnsan (kiĢi) Adı Verilen YerleĢim Birimleri Adını doğrudan kiĢi adlarından alan 22 yerleĢim birimi bulunmaktadır Bunlardan yalnız 1‟i Ermeni ismi olup bu koumlyuumln bir diğer adı da
Killikrsquotir Bunların dıĢındaki isimlerin oumlnemli bir kısmı Arapccedila Farsccedila ve Ġbraniceden fonetiği
değiĢtirilerek Tuumlrkccedileye geccedilmiĢ isimlerdir Tablo 37 Ġnsan (kiĢi) Adları Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahmed ky KuĢtaĢ Mesud Ġğlal mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Battal mz Huumlseyinabad Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Baydar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hamzacık ky Zile Musa mz KuĢtaĢ
Hasan ky Yenimuumlsluumlman Okar mz101
Huumlseyinabad
Keykavus mz Huumlseyinabad Oumlğetccedile ky102
Karahisar-ı BehramĢah
Mahmud ky KuĢtaĢ Sarumusa mz KuĢtaĢ
Hasan mz (2) Huumlseyinabad Sergis ky (nam-ı diğer Killik)103
Huumlseyinabad
Huumlseyin mz (2) Huumlseyinabad Tuğrul mz Huumlseyinabad
Mergub ky104
Zile Yunus mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
f KiĢilerin Fiziksel Oumlzelliklerini Yansıtan Yer Adları KiĢilerin engel durumlarını iccedileren Zile‟de tek yer adı Huumlseyinabad‟daki Sağır Piri Kışlası‟dır
g Tarihicirc KiĢi Adları Ġccedileren Yer Adları Bazı tarihicirc Ģahsiyet isimleri de Zile‟de yer adı
olarak verilebilmiĢtir Bunların sayısı 9 tanedir Zile merkez Danişmend-i Bahşayiş Kalesi105
ile
101 Telli balıkccedilıl kuĢlarına verilen bir isim olan Okar erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 102 Oumlğet beğenilen aranılan anlamında bir kelime olup kız ve erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 103 Bu koumlyde Karkın boyundan Uluyoumlruumlk taifesinden TutuĢ Etraki Cemaati sakindi Halaccediloğlu V s 2234 104 Aranan ve beğenilen anlamlarında olan Mergup kelimesi Arapccedila koumlkenli olup Ģahıs adı olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 105 Tufan Guumlnduumlz DaniĢmendli Beyliği sahasında iccedilinde DaniĢmend adı geccedilen Amasya kazasında 2 Tokat kazasında 2 Sivas kazasında 3 ve Zile kazasında 1 yer adı tespit etmiĢtir Zile‟deki DaniĢmend-i BahĢayiĢ kalesini bir koumly olarak ele alan Guumlnduumlz buranın adının buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendli beyliğinden ziyade bir Ģahıstan verildiğini oumlne suumlrmuumlĢtuumlr Buranın aynı zamanda Tokat Youmlruumlklerinin kıĢlağı olduğunu belirtmiĢtir Kaynak olarak da 387 nolu Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum defterini vermiĢtir (Cilt II s 457) Bk Guumlnduumlz T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli
Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I Baskı Ġstanbul s 35-36
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağrık mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kurubey mz Halka-i Hass
Dilmek mz Karahisar-ı BehramĢah Sapmaz mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Huumlseyinabad UumlzmuumlĢ mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Kızılkuumlnbed Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Huumlseyinabad
Gederik ky Zile Yavihsan ky Halka-i Hass
Goumlzaccedilan mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk Huumlseyinabad
Ġkiyuumlzluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 113
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yeni Muumlsluumlman Arslan-ı Danişmend106
mezrası isimleri buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendliler
doumlneminden kalan ve tarihicirc Ģahsiyetlere dayalı olarak verilmiĢ isimler olmalıdır Karadiğin (Zile-Huumlseyinabad 3) Baydiğin koumlyuuml (Zile) ve Baydiğin
107 mezrası (Acacı ve Oumlzikavağı) isimleri ise
tigin kelimesinin bozulmuĢ Ģekilleri olarak oumlne ccedilıkmaktadır Cengizhan ve Temuumlrhan mezraları
(Huumlseyinabad) ise Moğol istilası ve Timur‟un Anadolu‟ya giriĢinin izlerini taĢıyan yer adları
Ģeklinde tasvir edilebilir Yeni Muumlsluumlman‟daki Ccedileltek koumlyuuml adını Ccedileltek Baba‟dan almıĢtır108
Huumlseyinabad nahiyesi adı ise buumlyuumlk bir olasılıkla Battal Gazi ile birarada anılan Huumlseyin Gazi‟den
verilmiĢ olmalıdır Zira ona atfedilen mezar ya da makamlardan birisi Ccedilorum Alaca ilccedilesindedir109
Yukarı da insan adları baĢlığında ele alınan Keykavus ismi de tarihicirc Ģahsiyetlere dayandırılabilir
h Kavim Kabile Boy Soy Oymak Cemaat Adları Ġccedileren Yer Adları Anadolu
Tuumlrkler tarafindan fethedildikten sonra yoğun bir Tuumlrk goumlccediluumlne sahne olmuĢtur Tuumlrkler buraya boy
ve aĢiretler halinde gelerek muhtelif boumllgeleri yurt edinmiĢler ve Selccediluklu Devleti youmlneticileri de siyasicirc ve iktisadicirc hedefleri goumlzeterek Osmanlı Devleti‟ni kuran Kayı boyuna mensup aĢiretin de
dacirchil olduğu Tuumlrk boylarını ccedileĢitli boumllgelere yerleĢtirmiĢlerdir Osmanlılar da aynı Ģekilde
kendilerine gelip sığınan Tuumlrk topluluklarını değiĢik boumllgelere iskacircn etmiĢlerdir Boumlylece Osmanlı
Devleti‟nin kuruluĢ ve geliĢme suumlrecinde de Anadolu‟nun muhtelif yerlerine ccedileĢitli Tuumlrk oymak ve aĢiretleri yerleĢtirilmiĢtir (Soumlylemez 2002 39)
Osmanlı hanedanı Tuumlrkmen koumlkenli de olsa kendisini Tuumlrkluumlğuumln temsilcisi olarak goumlrmekte
ve Tuumlrk tabirini merkeze oturtmaktaydı Tuumlrkmen tabirini Akkoyunlu Karakoyunlu Dulkadir Karamanoğlu gibi beylik ya da devletlerin etnik kimliğini tanımlamakta adı geccedilen devletlerin
Osmanlı hacirckimiyetine girmiĢ olan halkının sadece konargoumlccediler gruplarını ifade etmek iccedilin
kullanmaktadır Youmlruumlk tabiri ise bir sancak ya da kaza dacirchilinde yaylak ve kıĢlak hayatı
suumlrduumlrenlerin genel adıydı Uluyoumlruumlk (Etrak Youmlruumlkanı) Tokat‟tan Kuumltahya‟ya kadar uzanan sahada konargoumlccedilerlik etmekteydi
110
Acacı ve Oumlzi Kavağı nahiyesinde adını boy ya da cemaat adından alan 12 yerleĢim birimi
bulunmaktadır Alan-ı İğdir Bayındır mezraları ve Kayılar koumlyuuml (2 adet) adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
111 Arablar koumlyuuml
112 Hacı
113 koumlyuuml Haramideresi mezrası
114 Karacaviran
115 koumlyuuml
106Danişmend Farsccedila‟dan Tuumlrkccedileye geccedilen bir kelimedir Bilgili ilim sahibi anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk medreselerin icazet alma seviyesine gelmiĢ olan talebeleri iccedilin de kullanılan bir tabirdir Bk ĠpĢirli M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465 Ancak DaniĢmend tabiri zaman zaman bir Ģahıs adı ya da ismin oumlnuumlnde bir sıfat olarak da kullanılabilmektedir Arslan-ı DaniĢmend Arslan DaniĢmend ya da Ġslam DaniĢmend de olabilir 107 Yılmaz Kurt Niksar‟da bulunan GuumlmuumlĢdiğin koumlyuumlnuumln adının DaniĢmend Gazi‟nin 12 oğlundan biri olan GuumlmuumlĢ Tigin‟den konduğunu belirtmiĢtir Muhtemelen Zile kazasındaki Baydiğin ve Karadiğin isimleri de bu yolla verilmiĢ
olabilir Bk Kurt Y (2000) ldquoNiksar Kazası Yer Adlarırdquo Danişmendliler Doumlneminde Niksarrsquoda Tıp Tarih ve Kuumlltuumlr Sempozyumu Bildirileri Niksar s 105 108 Ccedileltek Baba‟nın asıl ismi ġeyh Mahmut olup unvanı Emirci lakabı Doğan ve ocağı Ccedileltek‟tir Dede Karkın Sarı Saltuk Gajgaj Baba gibi maneviyat ocaklarından biri de Ccedileltek Baba Ocağı‟dır Bu Ocak 17 koumlyuumln oumlĢruumlnuuml alan guumlccedilluuml bir yuvadır ġeyh Mahmut da boumllgeye geldiğinde boumllgenin ĠslamlaĢmasında rol oynayan oumlnemli bir manevi ve tarihi Ģahsiyet olarak Ccedileltek koumlyuumlne adını vermiĢtir Ccedileltek Baba 13 Yuumlzyıl iccedilerisinde yaĢamıĢtır ve Yeseviye tarikatı ekoluumlnden yetiĢen biridir httpceltekkoyumtrggC7eltek-Baba-Kimdir-f (23012012) 109 Oumlzcan K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal Gazi ve Malatya
Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58 110 Guumlnduumlz age s 19-27 111 24 Oğuz boyunun yayıldığı coğraficirc sahalar ve XVI yuumlzyılda Anadolu‟da Oğuz boylarına ait yer adları iccedilin Bk Suumlmer F (1980) Oğuzlar Ġstanbul s 201-372 423-460 112 Ccedilorum Bozok MaraĢ civarında Arab ya da Arablar vardır (Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden) Tuumlrkay age s 50 Arablı diye de anılmaktadır Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden geniĢ bir alana yayılmıĢ durumdadır Tuumlrkay age s 203 113 Tokat Zile‟de ve Ankara AyaĢ‟ta youmlruumlkan taifesinden Hacı diye bir cemaat var Tuumlrkay age s389 114 Ordu kazası ve Karahisar-ı ġarki sancağında Youmlruumlkan taifesinden Harami adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay
age s 406
114 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karıkışla koumlyuuml116
Muğriler117
mezrası Selamet koumlyuuml118
Ulucakkiri mezrası119
ve Yaraş120
mezrası
ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 38 Acacı ve Oumlzi Kavağında Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alan-ı iğdir mz Karacaviran ky Ulucakkiri mz
Arablar ky KarıkıĢla ky Kayılar ky (2)
Hacı ky Muğriler mz Bayındır mz
Haramideresi mz Selamet ky YaraĢ mz
Halka-i Hass nahiyesinde 4 koumly adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Alayuntlu Beydili Kızık ve Salur koumlyleridir 1 koumly Ekrad cemaatlerinin 3 mezra ve 2 koumly ise youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini almıĢtır Kuumlrtler koumlyuuml121
adını bir Ekrad cemaatinden almıĢtır Elmalu
mezrası122
Kırızlar123
koumlyuuml Ovacık124
koumlyuuml Suumlluumlkluuml125
ve Tutuş126
mezrası ise Youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini uumlzerinde taĢımaktadır Tablo 39 Halka-i Hass Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alayuntlu ky Halil ky Kuumlrtler ky Suumlluumlkluuml mz
Beydili ky Kırızlar ky Ovacık ky TutuĢ mz
Elmalu mz Kızık ky Salur mz
Huumlseyinabad‟da Bayadcık Doumlğerobası Karakınık mezraları ile Eski ve Yeni Yapar koumlyleri
adlarını 24 Oğuz boyundan almıĢtır 10 yerleĢim biriminin adının cemaatlerden oluĢtuğu
yanlarında yazan cemaat ibaresinden accedilıkccedila anlaĢılmaktadır 7 yerleĢim birimi de kıĢlak adıyla bir
cemaat ya da topluluğun kıĢladığı bir mekacircnı ifade etmek iccedilin tercih edilmiĢtir Ayrıca 3 yerleĢim yerinde Etrakiye bir yerleĢim yerinde Etrakiye-i Uluyoumlruumlk tabiriyle Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlere
iĢaret edilmiĢtir Kalan 57 yerleĢim birimi ise farklı Tuumlrkmen cemaatlerden adını almıĢtır127
Bu
cemaatlerden Kıranlu (Tuumlrkay 1981 518) ve Mahuna (Tuumlrkay 1981 114) Ekraddan olup kalanların tamamı Youmlruumlk Tuumlrkmen taifelerinden oluĢmaktaydı
115 Karahisar-ı Sahib Adilcevaz Bolvadin ve MaraĢ Goumlksun‟da adı geccedilen TuumlrkmenYoumlruumlkan taifesinden bir cemaattir Youmlruumlkosmanoğlu aĢiretine mensuptur Tuumlrkay age s 465 116 ldquoKayıkıĢlardquo da olabilir Sivas Yeni il Sorkun Nahiyesi‟nde boumlyle bir koumly vardır Bu koumly Kayı boyundan olanlar tarafından kurulmuĢtur Halaccediloğlu III s 1372 Ancak gene de ldquoKarıkıĢlardquo olma ihtimali oldukccedila yuumlksektir ccediluumlnkuuml MaraĢ sancağı Zamantı kazasında Karakışlalı ya da Karıkışlalı adıyla okunmuĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 490 117 Mardin Basra Hakkacircri gibi doğu vilayetleri dıĢında Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında da adı geccedilen ekrad taifesinden
bir aĢirettir Tuumlrkay age s 124 Mukriler olarak da anılmaktadır Ayrıca Makarlar ve Makralar diye youmlruumlkan taifesinden Bozok MaraĢ Karaman Adana Edirne ve Dimetoka‟da bir cemaat de vardır Tuumlrkay age s 574 118 Sivas Yenihan ve Yıldızeli‟nde Youmlruumlkan taifesinden Selametli adıyla bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 666 119 Yozgat Akdağ‟da Ulucak obası adında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 747 120 Ankara Bolu ve MenteĢe sancaklarında da adı geccedilen YaraĢlu adına sahip olan Tuumlrkman taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 765 121 Ekrad‟dan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu IV s 1584 Tuumlrkay age s 113 122 Youmlruumlkan taifesinden ldquoElamacalı Elmalılırdquo Ģeklinde de belirtilmiĢtir Tuumlrkay age s 348-349 123 Firuzlar da olabilir Anamur Kilis ve Mudurnu‟da tespit edilmiĢ bu isimle Tuumlrkmen Youmlruumlk taifesinden bir aĢiret vardır Tuumlrkay age s 81 365 124 Yeniil Sivas‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 617 125 Arapgir ve Karahisar-ıġarki sancağında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 688 126 Sivas ve Bursa‟da bu adla youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 741 127YaklaĢık 83 cemaat adı tespit ettiğimiz Huumlseyinabad yerleĢim birimlerinin referansları geniĢ bir yer tutmaktadır Bu cemaatlerin yayılma sahaları iccedilin Bk Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşiv Belgelerine Goumlre Osmanlı
İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatler Tercuumlman Yayınları Ġstanbul
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 115
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Ağcaağıl Karahisar-ı ġarki‟de Ağcahalil diye de geccedilen bir cemaat adıdır (Tuumlrkay 1981
181) Ayrukam128
MaraĢ Youmlruumlklerinden AvĢar boyuna tabi Ayrudamlı cemaatinden baĢkası değildir (Halaccediloğlu I 2009 205) Aziz Karahisar-ı ġarki‟de de adı geccedilen bir Tuumlrkmen cemaat adıdır
(Tuumlrkay 1981 215) Beyobası Sivas Yeniil‟de bulunan bir Tuumlrkmen aĢiretidir (Tuumlrkay 1981 56)
Ccedilalatlu MaraĢ eyaletinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 288) Youmlruumlkan
taifesinden olan Ccedilelebiler Ordu‟dan Guumlmuumllcine‟ye geniĢ bir alanda yayılmıĢ olan ve Ccedilelebiluuml olarak da anılan bir cemaattir
Depesuumldeluumlk mezrasında Kanuni doumlneminde Bayat boyuna mensup Selmanlu cemaati
yaĢamaktaydı (Halaccediloğlu V 2009 2013) Haliyle Depesi Deluumlğuuml Selmanlu ismi bu cemaatten verilmiĢ olmalıdır Yine aynı doumlnemde bu mezra Bozok sancağına bağlı Sorkun nahiyesine tabi
goumlruumlnmekteydi Yazıkışla (YazılutaĢ) Ccediladıroumlyuumlğuuml Ağcaağıl mezralarında da Selmanlu cemaatinin
adı geccedilmekteydi
Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk‟te mantar ve yer elması Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde
yumurta anlamlarına gelen domalan kelimesi129
Alaiye Sancağı‟nda Youmlruumlkan taifesinden bir
cemaatin de adıydı (Tuumlrkay 1981 335) Emirhacılu mezrasının adı buumlyuumlk olasılıkla Ġccedilel
Sancağı‟nda Anamur Kazası‟nda bulunan Eminhacılu (Tuumlrkay 1981 350) ya da yine Anamur‟da Hacılıemir (Tuumlrkay 1981 395) Ģeklinde geccedilen Youmlruumlk taifesinden bir cemaatten almıĢ olabilir
Eyuumlcek mezrası ise Eyuumlcekli olarak da bilinen Vize Sancağı Pınarhisar kazasında da goumlruumllmuumlĢ olan
bir Tuumlkmen cemaatinin uğrak yeri olarak duumlĢuumlnuumllebilir (Tuumlrkay 1981 362)
Fakihler koumlyuuml Fakıhlar ya da Fakılı (Tuumlrkay1981 364) Gedik Hasan mezrası Bozok ve
MaraĢ‟ta adı geccedilen Gedik Hasanlı (Tuumlrkay1981 369) Youmlruumlk cemaatlerinin adını almıĢtır Yıva
boyuna ait perakende Gılman Cemaatinin adı Gılman mezrasının adına esin kaynağı olmuĢ olabilir
(Hallaccediloğlu V 20091947-1948) Zile sınırlarında adı geccedilen Goumlkccedileler Youmlruumlk cemaati (Tuumlrkay 1981 82) Goumlkccedileluuml mezrasının adının verilmesinde etkili olmuĢtur
Goumlkzemin mezrası130
(Halaccediloğlu II 2009 681) Bozok Sorkun‟da Kızpınarı koumlyuumlnde AvĢar
boyuna mensup Kızılkocalu kabilesine mensup Goumlkin cemaatinden adını almıĢ olsa gerektir (Halaccediloğlu II 2009 900) Gulamlar mezrası ise MaraĢ eyaletinde youmlruumlkan taifesinden Gulamanlu
cemaatinden adını almıĢ olabilir (Tuumlrkay1981 383) Bozok‟ta Hacı Alili adlı youmlruumlkan Tuumlrkmen
taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay1981 389) Buumlyuumlk olasılıkla Hacıali mezrası adı bu cemaate dayalı olmalıdır Halil Acalık koumlyuuml MaraĢ Youmlruumlklerinden Halil Eceli Cemaati (Tuumlrkay
1981 401) ve Hallaccediloğluviranı mezrası Bozok Sorkun boumllgesindeki AvĢar boyuna mensup Halaccedil
Cemaati (Halaccediloğlu III 2009 973) ile ilgili adlar almıĢlardır
Karacalu mezrası adı Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Bozok livası Karahacılu adında koumlye iskacircn edilen Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden bir cemaatin adıyla iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981
462 463) Cemaatin adı Karacalar Karaca ve Karacalu Ģeklinde de dile getirilmektedir
Kızkaracalu koumlyuuml de adını bu cemaatten almıĢtır Zira Karacalu cemaatinin bulunduğu yerler arasında Ccedilorum da bulunmaktaydı (Tuumlrkay 1981 98)
Karadonlu Ermenek Guumllnar Bozkır Ordu ve Karahisar-ı ġarki‟de (Tuumlrkay 1981469)
Karacakaya Ccedilorum‟da (Tuumlrkay 1981 463) Karakız MaraĢ Huumldavendigar ve Vize‟de (Tuumlrkay 1981 477) Karataş Alanya ve BeyĢehri‟nde (Tuumlrkay 1981 486) adı geccedilen cemaatler olup
Karadonlu mezrası Karacakaya koumlyuuml Kararkızkavağı mezrası ve KarataĢ mezrası adları bu
128Kam Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde koyunların barındıkları yer yani damla aynı anlamda goumlsterilmiĢtir httptdkterimgovtrbts (31012012) 129 httptdkterimgovtrbts(31012012) 130 Yusuf Halaccediloğlu bu ismi Goumlkin olarak okumuĢtur
116 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
cemaatlerden kaynaklanmıĢ olmalıdır Kavurga Kavurgalı ve Kavurgaoğlu mezrası isimleri MaraĢ
ve Bozok‟ta yaĢayan Kavurga Dedeler ya da Kavurga cemaatiyle iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981 497-499) Kıranlu ise Sivas Bozok Canik Konya Karaman ve MaraĢ gibi geniĢ bir sahada adı
geccedilen Ekrad youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adı olup Huumlseyinabad‟daki Kıranlu mezrası adı
buradan verilmiĢ olabilir Bu cemaat Kıranlu Kıran Kıranca ve Kıranta Ģeklinde de ifade edilmiĢ
Lekvanik aĢiretinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 518)
Kışlak-ı Himmet Kethuumlda mezrası Salur boyu Uluyoumlruumlk taifesinden Aksalur boumlluumlğuumlnden bir
cemaatin adından verilmiĢtir (Hallaccediloğlu III2009 1049) Bozok Sorkun boumllgesinde yaĢayan ve
Varsak Boyuna mensup KızılcakıĢla cemaati adı ise Kızılcakışla mezrasıyla oumlzdeĢleĢmiĢtir (Halaccediloğlu IV 2009 1464) AvĢar boyundan aynı adlı cemaatin adı Kızıllar
131 koumlyuumlne verilmiĢtir
(Halaccediloğlu IV 2009 1470) Gelibolu Huumldavendigar sancaklarında bulunan Kiraslu ya da Kiraslu
Hacı Youmlruumlkan cemaati Huumlseyinabad‟daki Kiraslu mezrasına da ad olarak verilmiĢtir (Tuumlrkay 1981
512)
Sivas Yeniil‟de Yazır boyuna mensup Koyunlu Anamuslu adıyla bir cemaat bulunmaktadır
(Halaccediloğlu IV 2009 1499) Huumlseyinabad‟daki Koyunluyusufoumlzuuml mezrası adı bu cemaate
dayandırılabilir Kozluca kışlağı adı her ne kadar ceviz ağacının ccedilokluğuna delalet eden ve bitki oumlrtuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran bir yer adı gibi goumlzuumlkse de bu isim de buumlyuumlk oumllccediluumlde Youmlruumlk Tuumlrkmen
cemaatlere dayalı verilmiĢ isimlerden olmalıdır Zira Edirne ve Karahisar-ı ġarki‟de Youmlruumlkan
taifesinden Kozluca adıyla bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay 1981 538) Aynı Ģekilde Kulağuz koumlyuuml adı bir mesleğe dayandırılabilecek olsa da Salur boyuna mensup Kulağuzlu cemaati
(Halaccediloğlu IV 2009 1533) bu adın verilmesinde oumlncekine oranla daha etkili bir dayanak
oluĢturmaktadır
Soumlzluumlklerde anlamına rastlanamayan Mahuna kelimesi ise muhtemelen Erzurum ve civarında da rastlanılan Mahanlar adında konargoumlccediler Ekrad taifesinden bir aĢiretin isminin
bozulmuĢ bir biccedilimi olmalıdır ġoumlyle ki bu aĢiret Mahanlı Mahanlu ve Mahanlar Ģeklinde de
Osmanlı belgelerinde zikredilmekteydi (Tuumlrkay 1981 114) Haliyle Mahuna mezrasının adını da cemaatlere dayalı olanlar iccedilerisinde anmak muumlmkuumlnduumlr Huumlseyinabad da dacirchil olmak uumlzere Zile
kazasında Mezid ya da Mezidli Ģeklinde geccedilen yer adları da cemaat koumlkenli yer adları iccedilerisinde
sıralanabilir Mezid ya da Mezidluuml (Tuumlrkay 1981 585) Ģeklinde Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinin adı soumlzkonusu yerlere ad olarak verilmiĢ olabilir Bozok‟tan Teke‟ye kuzey guumlney doğrultusunda
geniĢ bir alanda adı zikredilen Muumlminler cemaati de Youmlruumlkan taifesindendi (Tuumlrkay 1981 598)
Bu youmlnuumlyle Huumlseyinabad‟daki Muumlminler-i Buumlzuumlrk ve Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mezralarının adları bu
cemaatin adını ccedilağrıĢtırmaktadır
Paşalu mezrası Youmlruumlkan taifesinden PaĢalu (Boğalu) (Tuumlrkay1981 624) Sarımbeyluuml
mezrası MaraĢ Youmlruumlklerinden Yuumlreğir boyuna mensup Sarımbeyluuml (Halaccediloğlu V 2009 1983)
Saruisaoumlyuumlk mezraları Sivas Yeniil‟de Saruisa Sincan ve Sincanlu mezrası Ankara Kuumltahya ve Rakka‟da da adı geccedilen Sincan (Tuumlrkay 1981 147) Tusi mezrası MaraĢ ve KırĢehir‟de isimleri
anılan Tus ya da Tuslu (Tuumlrkay 1981 741) Yağlu koumlyuuml Sivas Yeniil‟de bulunan Yağlu (Tuumlrkay
1981 759) cemaatlerinden isimlerini almıĢlardır
Huumlseyinabad‟ın merkezi olarak goumlsterilen Yapa-i Cedid koumlyuuml Yapa cemaatinden adını almıĢ olabilir Bu cemaat Bayındır boyuna mensup bir grup (Halaccediloğlu I2009 22) ve Alayuntlu
boyu iccedilerisinde Karaman‟da bir cemaat adı olarak iki farklı Ģekilde anılmıĢtır ( Halaccediloğlu I 2009
93 94102 203 215 vd) Yortan mezrası da aynı adlı Youmlruumlkan cemaatinden adını almıĢtır (Tuumlrkay 1981 777)
131 Kızıllu Ģeklinde de anılmaktadır
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 117
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 40 Huumlseyinabad Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaağıl mz Cemaat-i Zeyneddin mz
Geccediluumld-i Etrakiye-i
Uluyoumlruumlk ky Karacalu mz
Koyunluyusufoumlzuuml
mz
Muumlminler-i
Kuumlccediluumlk ky
Alacalar ky Ccedilakırlı mz Gedikhasan mz Karadonlu mz Kozluca kıĢlağı Ortaoumlyuumlk mz
Ali Bey
Cemaati
KıĢlağı Ccedilalatlu mz Gılman mz Karakınık mz Kozviran mz PaĢalu mz
Ayrukam mz Ccedilelebibey kıĢlağı Goumlkccedileluuml mz
Karakızkavağı
mz
KoumlĢkerluuml-i Cemaat-i
Karakoumlseluuml ky
Sarımbeyluuml
mz
Aziz mz Ccedilelebiler kıĢlağı Goumlkzemin mz KarataĢ mz Kulağuz ky
Saruisaoumlyuumlk
mz (2)
Baydcık mz Depesideluumlğuumlselmanlu Gulamlar mz Kavurgalu mz Mahuna mz Sincan mz
Beyobası kĢ Domalan mz Hacı ali mz
Kavurgaoğlu
mz Makiler kıĢlağı Tusi mz
Cemaat-i
Ccedilerccedili Ali mz Elmalu mz
Hacıhasankavağı
ky Kıranlu mz
Merkendluuml el-
meĢhur mz Varazlu mz
Cemaat-i
Doumlğer Obası
mz Emirhacılu mz Hacılar mz
KıĢlak-ı Hacı
Ali mz Mezidalanı mz Yağlu ky
Cemaat-i
Emir Umurlu
mz Eskiyapar ky Halil mz
KıĢlak-ı
Uumlmmet
Kethuumlda mz Mezidluuml mz
Yapa-i Cedid
ky
Cemaat-i
Erkekoğlu
KıĢlası
Etrakiye-i Ali Fakih
ky Halilacalık ky
KızılcakıĢla
mz Murad Sufi mz
Yatan-ı
Etrakiye ky
Cemaat-i
Halil Fakih
Obası mz
Etrakiye-i Murad Sufi
ky
Hallaccediloğlu Viranı
mz Kızıllar ky Mustafa kıĢlası
Yeniyapar
ky
Cemaat-i
Soumlğuumldluuml
Geduumlk mz Eyuumlcek mz Kalınkoumlyuuml mz Kızkaracalu ky Mustafa kĢ Yortan mz
Cemaat-i
Toramanlu
mz Fakihler ky Karacakaya mz Kiraslu mz
Muumlminler-i
Buumlzuumlrk mz
Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 5 yerleĢim birimi adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
Bunlar Kınık Salur Ilısu Yazır mezraları ile Nefs-i Yazır-ı Akpınar ve Yazır-ı Akpınar
kıĢlaklarıdır AkbaĢ mezrası132
ile Hacılar koumlyuuml133
adları Ekrad taiflerine dayalı olarak verilmiĢ olabilir Ağcaasma
134 mezrası Alicuumlkluuml
135 mezrası Baraklar mezrası
136 Başkoumly mezrası
137
Boynuyoğun mezrası138
Guumlni mezrası139
Hacıbey140
mezrası Kalınccedilirmiş mezrası141
132 AkbaĢ AkbaĢlu ya da AkbaĢ Ekradı adıyla konargoumlccediler bir Tuumlrkman Ekradı taifesi Rakka‟dan Filibe‟ye bazı sancakların iccedilerisinde yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 186 133 Sivas youmlresi Tuumlrkem taifesindendir Tuumlrkay age s 29 Ayrıca konar oumlccediler Tuumlrkmen ekradı taifesinden aynı adlı bir cemaat vardır Hacılarlı diye de anılmaktadır Zile‟ye yakın Bozok‟ta da izlerine rastlanmakta Tuumlrkay age s 394-395 134 Varsak boyunun Zakirluuml kabilesi taifesinden bir cemaat olup Ağccedilaasma adlı yurtlarda yaĢamaktaydılar Adlarına Niğde Bozok Sorgun ve Bozok‟ta rastalanan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu I s 29Ağcaasmalu ya da Ağcaesma gibi de telafuz edilmektedir Tuumlrkay age s 181 135 Bozok Sancağı Akdağmadeni kazasında Alicik Karacaalan obası adıyla bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 197 136 Baraklar ve Baraklu cemaati Dulkadirli Tuumlrkmenlerinden olup MaraĢ‟tan Yozgat‟a hatta Kuumltahya‟ya kadar geniĢ bir alanda izleri goumlruumllmekteydi Bk Halaccediloğlu I s 240-241 137 KırĢehir ve Bozok sancaklarında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır Tuumlrkay age s 228 138 Tuumlrkman Youmlruumlkanı taifesinden bir aĢirettir MaraĢ Konya Bursa Aksaray Adana gibi birccedilok yerde bu aĢiretin adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 64 139 MenteĢe‟de Kızılcakoyunlu Cemaatine bağlı Guumlni Cemaati ve Sufiler taifesine bakılacak olursa Guumlni taifesi Ġğdir boyuna mensup bir taife olmalıdır Bk Yusuf Halaccediloğlu IV s 1469 140 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Hacıbeyli Ģeklinde de anılmaktadır Tuumlrkay age s 390 141 CcedilirmiĢ adı 1455 tarihinden itibaren geccedilmektedir CcedilirmiĢ Fin Ugor Tuumlrk topluluklarından bir boyun adıdır CcedilirmiĢ Tuumlrkleri 1071 oumlncesinde Bizans‟ın Arap ve Ġranlılara karĢı Balkanlardan Anadolu‟ya goumlccedile zorladığı Tuumlrk
topluluklarındandır httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (Fikri Karaman‟dan alıntı)
118 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karamağan142
mezrası Karamuk143
mezrası Keseri144
Hisarı mezrası Kozviran145
mezrası
Kubat146
mezrası Saruhacı147
mezrası ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 41 Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaasma mz Bubak mezari Kalın CcedilirmiĢ mz KıĢla-yı Suumlduumls mz Saruhacı mz
AkbaĢ mz Davulbazlu mz148
Karamağan mz Kubat mz Savcı-ı Diğer mz
Alicuumlkluuml ky Guumlni mz Karamuk mz Mumu mz Sincanlu mz
Asar-ı Bubak mz Hacıbey mz Keseri Hisarı mz Nefs-i Bubak kıĢlağı Tahinatan kıĢlağı
Baraklar mz Hacılar mz Keseri mz Nefs-i Yazır-ı Akpınar kıĢlağı Tatar mz
BaĢkoumly mz Ilısu Yazır mz Kınık mz Salur mz Yazır-ı Akpınar kĢ
Boynuyoğun mz
Kozviran mz
Kızılkuumlnbed nahiyesinde Eymuumlr koumlyuuml adını 24 Oğuz boyundan biri olan Eymuumlr‟den alırken
Ayvalu149
mezrası Deveci koumlyuuml150
Dona koumlyuuml151
İsa mezrası İsaoumlzuuml mezrası152
Karacaoumlmer mezrası
153 Kayırluca
154 mezrası Kuyucak
155 mezrası Tatar mezrası
156 Tuumlrkmen Youmlruumlk Ccedilakır
157
mezrası ise Ekrad taifesinden adını almıĢ olmalıdır Tablo 42 Kızılkuumlnbed Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ayvalu mz Ġsa mz Kuyucak mz
Ccedilakır mz Ġsaoumlzuuml mz Tatar Hacı mz
Deveci ky Karacaoumlmer mz Tatar ky
Dona ky Kayı mz
Eymuumlr ky Kayırluca mz
KuĢtaĢ nahiyesinde 3 koumly ismini 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Bayat mezrası
Bayatalanı mezrası ve İğdir koumlyuumlduumlr Ağcaviran158
koumlyuuml Başkoumly mezrası Ġsakoumly koumlyuuml ve Koccedilaccedil
koumlyuuml159
gibi yerleĢim birimleri isimlerinde ise cemaat adlarının belirleyici olduğu savunulabilir
142 Mağun adında Sivas ve Rakka eyaletlerinde youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 572 143 Karamuk tarlada buğday aralarında biten anasona benzer siyah ve acı bir tohumun adıdır Karamukaynı zamanda Zile Sivas Yeniil Yuumlzdepare kazaları ve Ġccedilel sancağında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin de adıdır Karamuklu da denilmektedir Tuumlrkay age s 482 144 Adana Tarsus ve Teke‟de Keserli adına Youmlruumlkan‟dan bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 508 145 Bozok ve MaraĢ eyaletlerinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 538 146 Bozok‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s 547 147 Saruhacılı Bozok MaraĢ Alanya ve Sivas‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir MaraĢ‟tada Saruhacılı AvĢarı yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 654 148 1700‟luuml yıllarda Rumlar tarafından yerleĢime accedilılan ve koumly niteliği kazanan Davulbazlı‟nın adının boumllgede guumlmuumlĢ madeni ccedilıkarıldığı vakitlerde mağaralardaki iĢccedililerin davul sesiyle toplanmalarından aldığı oumlne suumlruumllmektedir Ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Yurtlu age s 159 149 Bu cemaatin yaĢadığı yerler arasında Sivas ve Bozok‟a bağlı Akdağmadeni de yer almaktaydı Bk Tuumlrkay age s
215 150Ankara ve Huumldavendigar‟da adı geccedilen bir Youmlruumlk Tuumlrkmen taifeisidir Tuumlrkay age s 323 Devecili ya da Deveciluuml Ģeklinde de anılmaktadır 151 Karaman MaraĢ Bolu sancakları ve Larende kazasında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 335 152 Akdağ‟da Youmlruumlkan Tuumlrkman taifesinden Ġsabeyluuml cemaati vardır Onunla ilgili olabilir Tuumlrkay age s 438 153 Bozok MaraĢ Kuumltahya ve Karahisar-ı ġarki sancaklarında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Karacaoumlmerli diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 465 154 Adana Tarsus ve Aksaray sancaklarında Kayırlu adında Youmlruumlkan Tuumlrkmen taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 500 155 Sivrihisar Adana ve Tarsus‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 558 156 Yusuf Halaccediloğlu boumllgede yaĢayan Tatarları Kıpccedilak Tuumlrklerine mensup bir cemaat olarak nitelemiĢtir Halaccediloğlu V 2169-2174 vd 157 Ccedilakır ve Ccedilakırlı adında Ekrad taifesinden cemaatler vardır Tuumlrkay age s 286 158 Malazgirt sancağnda (Erzurum vilayeti) bu adla bir youmlruumlkan cemaati yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s182 159 Ġccedilel sancağında ve Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında Tuumlrkman youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay
age s 531 KoccedilaĢ olma ihtimali de bulunmaktadır Tuumlrkay age s 531
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 91
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Oumlzel adlar ve oumlzellikle kiĢi adlarını inceleyen bilim dalı onomastik bu bilimin yer adları ile
uğraĢan alt kolu ise toponimidir1 (Yediyıldız 1984 s 25) Batıda adbilimin bir alt kolu olarak
geliĢmeye baĢlayan yer adları bilimi yalnızca dilbilimin konusu olarak kalmamıĢ tarih sosyoloji
antropoloji biyoloji gibi değiĢik bilim dallarının da ilgilendikleri bir alan haline gelmiĢtir Tarih
boyunca değiĢik kuumlltuumlrlerin yerleĢme ve geccedilit alanı olmuĢ olan uumllkemizde ise toponomi ccedilalıĢmaları
1920‟lerden itibaren baĢlamıĢ ve bu alanda birccedilok araĢtırma eseri kaleme alınmıĢtır (Ġnan 1987 Eren 1965 Baykara 1988 Budak 2001 Sakaoğlu 2001) 1984 yılında Tuumlrk Yer Adları
Sempozyumu duumlzenlenmiĢ ve burada yer adları ile ilgili birccedilok sorun ve ccedilalıĢma youmlntemi konunun
uzmanları tarafından dile getirilmiĢtir Bildiriler ve makaleler dıĢında Tuumlrkiye‟deki yer adları ile ilgili lisansuumlstuuml duumlzeyde ccedilalıĢmalar da her geccedilen guumln artmaktadır (Kurgun 2002 Palancı 1996
ġenel 2003 Yıldırım 2006) Ancak bu ccedilalıĢmalar genellikle Tuumlrk Dili ve Edebiyatı boumlluumlmleri
tarafından yapılmakta olup genellikle mevcut yer isimleri uumlzerine odaklanmaktadır Bu ccedilalıĢmalara ek olarak Osmanlı arĢiv belgelerinden yola ccedilıkılarak yapılacak geniĢ ccedilaplı ccedilalıĢmalara ihtiyaccedil
duyulmaktadır Kronik tarih kitapları seyahatnameler Ģerbdquoiyye sicilleri ve benzeri kıymeti haiz
kaynaklar Tuumlrkiye yer adları konusunda yeterince seferber edilememiĢtir Bu tarihicirc kaynakların
yalnız sınırlı bir kısmı bazı araĢtırmacılar tarafından incelenmiĢtir (Sarı 2000 Accedilıkgoumlz 2004)
Boumllgesel bir ccedilalıĢma niteliği taĢıyan bu makalede Orta Anadolu‟nun kuzeyinde yer alan
Sivas eyaleti merkez sancağına bağlı Zile kazasındaki yer adları ele alınacaktır Boumllge 1071
Malazgirt zaferinden guumlnuumlmuumlze kadar kesintisiz olarak Tuumlrk yerleĢim alanı olması nedeniyle Anadolu‟daki Tuumlrk kuumlltuumlruumlnuumln en eski ve en derin izlerini taĢıması bakımından oumlnemlidir
CcedilalıĢmanın ana kaynakları 1455-1600 doumlnemini kapsayan 1455 1520 ve 1575 yıllarına ait tapu-
tahrir defterleridir2 15-16 yuumlzyıllardaki bu yer adlarının guumlnuumlmuumlzde ne kadarının mevcut
olduğunu tespit etmek iccedilin ĠccediliĢleri Bakanlığı tarafından 1928‟de basılan ldquoSon TeĢkilat-ı Muumllkiyede Koumlylerimizin Adlarırdquo ile 1933‟te yayımlanan ldquoKoumlylerimizrdquo isimli genel kitaplara Tokat Ġl
yıllıklarına ve modern haritalara muumlracaat edilmiĢtir Adı geccedilen defterlerdeki yerleĢme yerleri (koumly
mezraa kıĢlak ve yaylak) adları kelime yapıları ve koumlkenleri guumlnuumlmuumlzde idari olarak bağlı oldukları il ve ilccedile merkezleri bakımından tablolaĢtırılmıĢtır AĢağıda bu tablo ccedilerccedilevesinde Zile
boumllgesinin yer adları oumlnce kelime yapısı ve koumlken accedilısından değerlendirilmiĢtir Ardından yer adları
kategorilere ayrılarak herbir kategorideki isimler hakkında değerlendirmelerde bulunulmuĢtur Ayrıca buumltuumln bu değerlendirmelerin daha iyi anlaĢılabilmesi ve kıyaslamalar yapılabilmesi iccedilin
ekler kısmında 1455-1600 doumlnemi Zile kazası yer adları listesine de yer verilmiĢtir
2 ZĠLE KAZASI YER ADLARI
Zile geccedilmiĢten guumlnuumlmuumlze Anziliya Zelid Zela Gazala Silay ve Karkariye gibi adlar almıĢtır Bunlardan Zelitis‟in Persler doumlneminde Zile‟yi de iccediline alan bir boumllge olduğu oumlne
suumlruumllmektedir Zile (Zela) adı3 kutsal yol ya da geccedilit anlamında Sila yani S(wa)-ila (Luwi dili)
kelimesinden tuumlremiĢ de olabilir (Umar 1993 825)
1 Onomastiğin yer adları dıĢında baĢka alt dalları da bulunmaktadır Antroponimi Ģahıs adlarıyla hidronimi ise deniz nehir goumll gibi su adlarıyla ilgilenmektedir Kuumltuumlkoğlu M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul s15 2 BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2 s241-362 BOA TD 79 s191-303 TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12 s 126a-210b 3Zile geccedilmiĢten guumlnuumlmuumlze Anziliya Zelid Zela Gazala Silay ve Karkariye gibi adlar almıĢtır Bunlardan Zelitis‟in Persler doumlneminde Zile‟yi de iccediline alan bir boumllge olduğu oumlne suumlruumllmektedir Bu konudaki tartıĢma iccedilin Bk Altındal B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul s 45 Zile adıyla ilgili farklı bir yorum da Charles Textier tarafından yapılmıĢtır Textier‟e goumlre Bitinya Krallarından Nicomede‟nin oğlu Zielas bu boumllgeye hacirckim olmuĢ ve Pont memleketindeki boumllge adını bundan almıĢtı Bk Textier C (2002) Kuumlccediluumlk Asya Cilt 3 ccedilev Ali Suat Ġstanbul s 163 168 ve 169 Zile muumlftuumllerinden Arif Kılıccedil ise Zile Kalesinin Roma kumandanlarından Sula tarafından yapıldığını oumlne
suumlruumlp ismi bu kumandana dayandırma gayretinde olmuĢtur DaniĢmendliler doumlneminde adının ldquomuumlbarek vatanrdquo
92 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Anadolu‟da eski bir yerleĢim merkezi olan Zile‟nin MOuml 1900 yıllarında Ninova Melikesi
Semiramis tarafından kurulduğu duumlĢuumlnuumllmektedir4 Sırasıyla Hititler Frigler ve Pontus
egemenliğinde yaĢayan Zile Ģehri daha sonra Roma Ġmparatorluğu‟nun Anadolu‟daki oumlnemli
merkezlerinden biri haline gelmiĢtir5 Roma Ġmparatorluğu‟nun ikiye ayrılmasına bağlı olarak Zile
395‟te Doğu Roma sınırları iccedilerisinde kalmıĢtır 1071 Malazgirt Zaferi‟nden kısa bir suumlre sonra
Zile‟de guumlnuumlmuumlze kadar kesintisiz bir Ģekilde devam edecek Tuumlrk egemenliği baĢlamıĢtır6
1398‟de Osmanlı padiĢahlarından Yıldırım Bayezid‟in Kacircdı Burhanettin Devleti‟ne son
vermesiyle Zile Osmanlı idaresi altına girmiĢtir (Goumlkbilgin 1979 404) Osmanlı Devleti 1413
yılında Anadolu ve Rumeli Beylerbeyliği‟nin yanında uumlccediluumlncuuml bir idari birim olarak Rum Beylerbeyliği‟ni kurunca Zile de bu eyalete dacirchil edilmiĢtir (ġimĢirgil 1989 290ndash291) Zile 1455
tarihli tahrir defterinde nahiye olarak geccedilmekte ancak merkezi nefs-i Ģehr olarak goumlsterilmektedir
1520 ve 1575 tarihli defterlerde ise Sivas livasına bağlı kaza olarak anılmaktadır XVI yuumlzyıl
iccedilerisinde Zile merkezinde 13 mahalle ve 39 koumly ile 17 mezra bulunduran bir kazadır Ayrıca kazaya bağlı 8 nahiye bulunmaktaydı 17 yuumlzyılda Sivas‟a bağlı bir sancak haline getirilen Zile
1847 yılından itibaren Amasya‟ya bağlı bir kaza olarak karĢımıza ccedilıkmaktadır (Sezen 2006
538)1880‟de ise sancaklık statuumlsuuml kazanan Tokat‟a bağlanan Zile kazası guumlnuumlmuumlze kadar bu oumlzelliğini korumuĢtur (Accedilıkel 2004 333-334) 15 ve 16 yuumlzyıllarda Zile kazasını oluĢturan
nahiyeler Ģunlardır
Acacı7 ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Ġncelen doumlnemde 1 nefs 24 koumly ve 26 mezra adı tespit
edilen nahiye guumlnuumlmuumlzde Yozgat iline bağlı KadıĢehri8 ile Ccedilekerek ilccedilesi ve bu ilccedilelerin kırsalını
kapsamaktaydı Nahiye sınırları iccedilerisinde bulunan KadıĢehri koumlyuuml KadıĢehri ve Hacıkoumly koumlyuuml ise
Ccedilekerek ilccedile merkezlerinin ccedilekirdeğini oluĢturmuĢtur
anlamında Sılay olarak korunduğu ve yine Ģehre Karkariye adı verildiği de Kılıccedil tarafından belirtilmiĢtir Arif Kılıccedil‟tan naklen Bk Altındal age s 46 Ġncelediğimiz defterlerden 2 numaralı Tapu Tahrir defterinde ise Zili Ģeklinde anılmıĢ olup diğer defterlerde accedilık bir Ģekilde Zile adına rastlanmaktadır Evliya Ccedilelebi de seyahatnamesinde Zili adına nispetle Tuumlrklerdeki halı kilime ldquozilirdquo dendiği boumllgede dokumacılığın yaygın olmasına dayanarak Ģehrin adının buradan geldiğini
dile getirmiĢtir Bk Altındal B (2011) age Ġstanbul s 180 4 Strabon (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul s 55-56 Ancak Zile‟ye 25 km uzaklıktaki MaĢathoumlyuumlk‟te yapılan kazılar sonucunda elde edilen bulgular Zile‟nin tarihinin daha eskilere dayandığını ortaya koymuĢtur Bk Altındal B (2011) age s 19 5 Zile‟nin Tuumlrk egemenliğine kadar geccedilirdiği doumlnemler hakkında ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Meral Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık s 17-18 Kılıccedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17 6 Atalar M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307 1071‟de Tuumlrklerin Anadolu‟da yerleĢme amaccedillı fetihlerinin baĢlamasıyla beraber Zile DaniĢmendliler tarafından fethedilmiĢtir Zile‟nin DaniĢmendliler tarafından fethi tarihiyle ilgili ccedileĢitli goumlruumlĢler ortaya
sunulmakla beraber Ģehrin fetih tarihinin 1074 olması kuvvetli bir ihitimaldir Bk SevimA (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara s 82-83 1166‟da Nizameddin Yağıbasan‟ın oumlluumlmuuml uumlzerine tekrar Bizans egemenliğine geccedilen Ģehir kısa suumlre sonra Tuumlrkiye Selccediluklu Sultanı II Kılıccedilarslan tarafından ele geccedilirilmiĢtir ġahin M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset Matbaacılık Tokat s 23Moğolların 1243 Koumlsedağ SavaĢı‟yla Anadolu Selccediluklularını zayıflatmasının ardından Ģehre 1365‟te Eretna Beyliği ve 1381‟de ise Kadı Burhaneddin Devleti hacirckim olmuĢtur Bk ġimĢirgil A (1991) ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Ġstanbul s 231-243 7 Cumhuriyet doumlneminde yapılan idari değiĢiklikler sonucu Acacıhoumlyuumlk adıyla bir koumlye doumlnuumlĢen nahiye 1944‟te
Hacıkoumly‟uumln Yozgat‟a bağlı Ccedilekerek ilccedilesine doumlnuumlĢtuumlruumllmesiyle bu ilccedileye bağlanmıĢtır 30 12 1998 tarihinden itibarense belde huumlviyeti kazanmıĢtır Belde belediye meclisinin ldquoAcacırdquo kelimesinin soumlyleniĢ zorluğunu ve bir mana iccedilermemesini oumlne suumlrerek yaptığı baĢvurular sonucu 2000 senesinde Bakanlar Kurulunun aldığı kararla Acacı ismi kaldırılarak buraya Bayındırhoumlyuumlk adı verilmiĢtir Gerccedilekten de Acacı adının nerden geldiğini ortaya koymak guumlccediltuumlr Boumllgede halk arasında yaygın Acecihoumlyuumlk efsanesine goumlre Aca adı eski tarihlerde burada yaĢayan bir kralın Ece adlı kızına ithafen buraya verilen Ece isminin bozulmuĢ Ģekli olabilir Ayrıntılı bilgi iccedilin bk Koccedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara s 146-149 8 KadıĢehri ilccedilesinin geccedilmiĢ doumlnemleri ve guumlnuumlmuumlzdeki durumu ile ilgili Bk Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi
(tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Ankara s 1-2
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 93
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Halka-i Hass Nahiyesi Merkezi bulunmayan bu nahiye 19‟u koumly 17‟si mezra ve 1‟i kale
olmak uumlzere 37 toplam yerleĢim birimine sahipti Dikmesoumlğuumlt ve Ovacık gibi yaĢayan koumly isimlerine bakıldığında Halka-i Hass nahiyesinin de guumlnuumlmuumlzde Yozgat ili KadıĢehri
9 ilccedilesi
sınırları iccedilerisinde yer aldığı duumlĢuumlnuumllebilir1944‟te Ccedilekerek‟e bağlı bir nahiyeye doumlnuumlĢen KadıĢehri
1990 senesinde Yozgat ili ilccedilelerinden biri olmuĢtur (Sezen 2006 263)
Huumlseyinabad Nahiyesi 46‟sı koumly 142‟si mezra 7‟si kıĢlak ve 2‟si nefs olmak uumlzere toplam 197 koumly ile Zile kazası iccedilerisinde en ccedilok yerleĢim birimine sahip olan Huumlseyinabad 1455
tarihli defterde vilayet 1520 tarihli defterde kaza ve son olarak 1575 tarihli defterde Zile kazasına
bağlı bir nahiye olarak kaydedilmiĢtir Nahiye merkezi Yapa-i Cedid koumlyuumlduumlr Huumlseyinabad guumlnuumlmuumlzde Ccedilorum ili Alaca ilccedilesi sınırları iccedilerisinde kalmıĢtır Ayrıca bazı mezraları ise Yozgat ili
Sorkun ilccedilesi dacirchilinde bulunmaktadır Huumlseyinabad sınırları iccedilerisinde Alacalar adıyla bir koumly
bulunmakla beraber bu koumlyuumln Alaca adına katkısını ortaya koyacak yeterli veriye ulaĢmamız muumlmkuumln olmamıĢtır Yine 1455 tarihli defterde Huumlseyinabad adı yerine Huumlseyinova adı tercih
edilmiĢtir10
Alaca11
1846‟da Bozok‟a bağlı bir kaza 1867‟de Ccedilorum merkeze bağlı nahiye haline
gelmiĢtir Bu tarihten sonra da Ccedilorum sınırları iccedilerisinde kalmıĢtır (Sezen 2006 20)
Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi 16 koumlyuuml 82 mezrası 1 kıĢlağı 1 kale va nahiye merkezi ile toplam 101 yer adı tespit edilebilen Karahisar-ı BehramĢah guumlnuumlmuumlzde Yozgat‟ın KadıĢehri ile
Akdağmadeni12
sınırları iccedilerisinde yer almaktadır Selccediluklu doumlnemi tarihicirc kaynaklarında
Karahisarndashı BehramĢah‟a iliĢkin ilk kayıt Sultan I Alacircaddin Keykubad doumlneminde (1220ndash1237) SivasndashKırĢehir kervan yolu uumlzerindeki Karahisarndashı BehramĢah ve youmlresinin Menguumlcek meliki
Nasıreddin BehramĢah‟a Erzincan kentinin teslimi karĢılığında iktacirc olarak verildiğine iliĢkindir
(Oumlzcan 2008 92-93) 17 yuumlzyılda Zile‟ye ve 1846‟da Yozgat‟a bağlı bir kaza iken bu tarihten
sonra kaza vasfını yitirmiĢtir (Sezen 2006 278) Diğer adı MuĢalim kalesi13
olan Karahisar-ı BehramĢah kalesi buguumln Yozgat ili Akdağmadeni MuĢali koumlyuuml sınırları iccedilerisindedir Yeri
konusunda Wittek ayrıntılı bilgi vermektedir14
9 KadıĢehri Ccedilekerek ve Eski (Aydıncık) 1921 yılına kadar Zile sınırları iccedilerisinde kalmıĢ ancak 1921 yılında ccedilıkarılan bir kanunla her ikisi Devecidağı kazası adı altında birleĢtirilip Yozgat sınırlarına katılmıĢtır Bk Bekir Altındal age s 157 10 ġemseddin Sami ve Ali Cevat‟ın kayıtlarına bakıldığında Huumlseyinabad‟ın Zile‟den sonra Yozgat‟a bağlandığı 1919 yılında ise Ccedilorum‟a bağlı ilccedile olduğu anlaĢılmaktadır Bk Yurt Ansiklopedisi Cilt 3 s 2042 11 Ccedilorum ili Alaca ilccedilesinin tarihi seyri ile ilgili daha detaylı bilgi iccedilin Bk GeccedilmiĢten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat s 3-35 12 1815‟e kadar herhangi bir yerleĢmeye sahip olmayan Akdağmadeni bu tarihten itibaren boumllgede guumlmuumlĢ ve kurĢun yataklarının iĢletmeye accedilılmasıyla giderek oumlnem kazanmıĢtır 1830‟da nuumlfusu iyice artan youmlre 1839‟da nahiye 1860‟ta da kazaya doumlnuumlĢtuumlruumllmuumlĢtuumlr Bu accedilıdan bakıldığında araĢtırmamıza konu oluĢturan doumlnemlerde Karahisar-ı BehramĢah‟ın
youmlrede canlılık sahibi olduğu ancak Akdağmadeni‟nin oumlne ccedilıkmasıyla beraber canlılığını yitirdiği de oumlne suumlruumllebilir Bk Yurt Ansiklopedisi Cilt10 s 7651 13 BehramĢah‟la ilgili diğer bir goumlruumlĢ ise onun Birinci Ġzzeddin Keykavus‟un buumlyuumlk beylerinden Emir-i Meclis Mubarizeddin BehramĢah olduğu ve kendi adıyla bilinen kaleyi inĢa ettirdiği Ģeklindedir Kalenin XIII yuumlzyılın ilk yarısında inĢa edildiği ve guumlney kısmının zamanla yerleĢime accedilıldığı da duumlĢuumlnuumllmektedir MuumlĢalim adı yerel bir idarecinin oglu Ali Beyin (oumll 1471) babası ve gerccedilek adı Nusret olan MuumlĢalim‟den gelmektedir Bu boumllge MuumlĢalim ailesinin yıllarca tasarrufunda kalmıĢtır Malikacircne hissesi Karahisardaki Ali ġir zaviyesi ile Karabıyık ve Ağcakoca Zaviyeleri‟ne ait iken divani hisseleri ise Zile (Tokat) zaimi MuumlĢalim‟in suumllalesinden olan ve yukarda adı geccedilen Ali
Bey‟in oğluna ait idi Boumllgenin ahalisi Dulkadirli ġehsuvaroglu Ali Bey‟in tasarrufundaki topraklarda ccedilalıĢan Ccedilongar ve Ulu-youmlruumlk taifelerinden oluĢmaktaydı Bk Arslan L (2005) H 963M 1556 Tarihli Mufassal Tahrir Defterine Goumlre Bozok Sancağırsquonın Ekonomik ve Demografik Yapısı BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Ankara Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Ankara s 116 14 Kale eteğindeki ovanın guumlneydoğu kıyısında kaleden 10 km ileride maden ocağı iĢletilen Akdağ vardır Dolayısıyla kale bu kasabanın kuzeybatı youmlnuumlndedir Kale adını yakınındaki MuumlĢalim koumlyuumlnden alır Selccediluklular zamanında Ġkinci Keyhuumlsrev doumlneminde (1236-1246) yaptırılmıĢtır Ancak Wittek ismin nerden geldiğini izah edememiĢtir Bk Wittek P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu Araştırmaları Dergisi Cilt I Konya
s 236-240 Karahisar-ı BehramĢah‟ın tarihi geliĢimi ve Akdağmadeni‟ne doumlnuumlĢuumlmuuml ile ilgili detaylı bilgi iccedilin Bk Yurtlu
94 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Kızılkuumlnbed nahiyesi 13 koumlyuuml 14 mezrası ve 1 yaylakı bulunan Kızılkuumlnbed nahiyesi
buguumln Yozgat ili Ccedilekerek ve Aydıncık ilccedilesi sınırları iccedilerisinde yer almaktadır Hatta bu nahiye sınırları iccedilerisinde yer alan Eski koumlyuuml Aydıncık ilccedilesinin merkezine doumlnuumlĢmuumlĢtuumlr
15
Meşhedabad Nahiyesi16 koumly 20 nahiye ve 1 nefs olmak uumlzere 37 yerleĢim birimi adı
tespit ettiğimiz MeĢhedabad buguumln Zile sınırları iccedilerisinde kalmıĢtır Buguumln Yalınyazı Zile
Boztepe beldesine bağlıdır (Altındal 2011 118)
Kuştaş Nahiyesi 8 koumly ve 12 mezra kaydı bulunan KuĢtaĢ buguumln Zile sınırları iccedilerisinde
iğdir nahiyesi ve kırsalını kapsayan bir boumllgedir
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Halen Zile iccedilerisinde bulunan ve eski adını yeni isimleriyle birlikte korumaya devam eden nahiye Yıldıztepe (Boztepe) beldesi ve kırsalını kapsamaktaydı
(Altındal 2011 118)
XV ve XVI yuumlzyıllarda Zile kazası ve bu kazaya bağlı 7 nahiyede mufassal tapu tahrir
defterlerine kaydedilen toplam 557 yerleĢim birimi bulunmaktadır Bu toplamın 13‟uuml Zile kaza merkezindeki mahallelerden 188‟i koumlylerden 339‟u mezralardan 1‟i kaleden 8‟i kıĢlaklardan 1‟i
yaylaklardan 6‟sı merkez ve 1‟i ise mezra grubundan meydana gelmektedir 6 merkezden 1‟i
mezra grubuna aitken 5‟i nahiye merkezi konumundadır Zile kazası dacirchilinde aslında 3 kale olup bunlardan Halka-i Hass nahiyesindeki Ağcakale kale olarak defterlere kaydedilmiĢken Karahisar-ı
BehramĢah kalesi nefs-i nahiye ve DaniĢmend-i BahĢayiĢ kalesi ise Karadiğin mezrası ile beraber
koumly (karye) olarak belirtilmiĢtir Mezra yaylak ve kıĢlaklar genellikle geccedilici ya da mevsimlik yerleĢim birimleri sayılmakla beraber oumlzellikle 1575‟de bu mezralardan bazılarının nuumlfus
barındırdıkları tespit edilmiĢtir16
Oumlte taraftan Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 7 Acacı ve
Oumlzikavağı‟nda 4 Kızılkuumlnbed‟de 3 ve Huumlseyinabad‟da 10 mezra birden ccedilok mezrayı iccedilinde
barındırmaktadır (Bk Ekler) Ġncelememize konu oluĢturan toplam 557 yer adından 153‟uumlnuumln guumlnuumlmuumlzde yaĢadığı goumlruumllmuumlĢtuumlr Bunlardan 89 koumly koumly oumlzelliğini suumlrduumlruumlrek buguumlne ulaĢmıĢtır
4 koumly ve 1 mezra ilccedile merkezine doumlnuumlĢmuumlĢtuumlr 51 mezra koumly olarak varlığını devam ettirmektedir
3‟ten fazla koumly ve 2 mezra belde haline gelmiĢtir 1 kıĢlak ve 2 kale koumly durumundadır Bu yerleĢim birimlerinin buumlyuumlk ccediloğunluğu Zile‟de olmak uumlzere Yozgat‟a bağlı KadıĢehri Ccedilekerek
Aydıncık Akdağmaden Saraykenti ve Sorgun ilccedileleri ve Ccedilorum‟a bağlı Alaca ilccedilesi sınırları
iccedilerisindedir Bu da incelediğimiz yerleĢim birimlerinin 2728‟ine tesaduumlf etmektedir Ancak yapılacak saha araĢtırmaları ile mezraların yoğun olduğu bu boumllgede bazı eski yerleĢim yeri
isimleri mevki adlarında karĢımıza ccedilıkabilecektir Tablo1 XV ve XVI Yuumlzyıllarda Zile Kazası ve Nahiyelerinde YerleĢim Birimleri
Ġdari Birim Mahalle Koumly Mezra Kale KıĢlak Yaylak Nefs Mezari Toplam
Zile Kazası 13 39 17 0 0 0 0 0 69
Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi 0 24 26 0 0 0 1 0 51
Halka Hass Nahiyesi 0 19 17 1 0 0 0 0 37
Huumlseyinabad Nahiyesi 0 46 142 0 7 0 2 0 197
Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi 0 16 81 0 1 0 1 1 100
Kızılkuumlnbed Nahiyesi 0 13 14 0 0 1 0 0 28
KuĢtaĢ Nahiyesi 0 8 12 0 0 0 0 0 20
MeĢhedabad Nahiyesi 0 16 20 0 0 0 1 0 37
Yeni Muumlsluumlman Nahiyesi 0 7 10 0 0 0 1 0 18
Toplam 13 188 339 1 8 1 6 1 557
H (2001) GeccedilmiĢten Guumlnuumlmuumlze Akdağmadeni Ankara s 22-30 Hakkı Yurtlu‟nun belirttiğine goumlre Karahisar-ı BehramĢah‟taki Karamağan (Karamağara) mezrası ise buguumln Yozgat Saraykent ilccedile merkezidir 15 Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8 16 Zile kazası sınırları iccedilerisinde nuumlfus barındıran Zile‟de 1 MeĢhedabad‟da 2 KuĢtaĢ‟ta 2 Kızılkuumlnbed‟de 4 Karahisar-ı BehramĢah‟da 5 ve Huumlseyinabad‟da 12 ve toplamda 26 adet mezra tespit edilmiĢtir Oumlrnek olarak Huumlseyinabad‟da
Soumlğuumldoumlzuuml Kuumlccediluumlkviran ve AğcakıĢlak mezralarına bakılabilir (TD 2 s 200 b 206b 204 a)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 95
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
21 Zile Kazası Yer Adlarının Kelime Yapıları
Yer adları her Ģeyden oumlnce bir kelimedir ve herhangi bir adın sahip olduğu tuumlm oumlzellikleri buumlnyesinde taĢır (ġahin 2007 2) Zile kazası iccedilerisinde incelediğimiz yer adlarının tamamı bir ve
basit yapıda kelimelerden oluĢan bir oumlzelliğe sahip değildir Tablo 2 de de goumlruumlleceği uumlzere Zile
yer adlarında yer alan kelime sayıları 1 ile 4 arasında değiĢmektedir Toplam 557 ismin 526‟sı bir
diğer ifadeyle 944‟uuml 1 ya da 2 kelimeden kuruludur Geriye kalan dilim iccedilerisinde 27 isim 3 kelimeden oluĢurken yalnız 4 isim 4 kelimeden meydana gelmektedir Bir kelimeden kurulu yer
adları ccediloğunlukla basit ya da tuumlremiĢ isimlerden oluĢurken 2 ve daha fazla kelimeden kurulu yer
adları ccediloğunlukla isim ya da sıfat tamlaması ya da birleĢik isim formatındadır Tablo 2 Zile Yer Adlarının Kelime Sayıları
Kel
ime
sayıs
ı
Zil
e m
erkez
Zil
e K
oumly
Aca
cı
Hal
ka-
i H
ass
Huumlse
yin
abad
K
arah
isar
-ı
Beh
ram
Ģah
Kız
ılkuumlnbed
KuĢt
aĢ
MeĢ
hed
abad
Y
eni
Muumlsl
uumlm
an
Topla
m
1 6 33 27 24 70 48 16 15 22 10 271 48653
2 6 22 23 13 105 47 12 5 14 8 255 4578
3 1 1 1 0 20 3 0 0 1 0 27 4847
4 0 0 0 0 2 2 0 0 0 0 4 0718
Toplam 13 56 51 37 197 100 28 20 37 18 557 100
Zile kazası yer adları koumlken bakımdan ccedileĢitlilik goumlstermektedir Kazadaki yer adlarının
koumlken olarak dayandığı baĢlıca diller Tuumlrkccedile Arapccedila ve Farsccediladır Bu adların koumlken oranlarının
dağılımına bakıldığında Tuumlrkccedile adların 608‟lik oranla ilk sırada yer aldığı goumlruumllmektedir BirleĢik yer adlarındaki Tuumlrkccedile isimler de dikkate alındığında Tuumlrkccedile adların oranı 8056‟ya
ulaĢmaktadır Basit yapılı bir kelimeden oluĢan Arapccedila koumlkenli yer adları 47 adet ve 843‟luumlk
oran ile Tuumlrkccedile koumlkenli adların ardından ikinci sırada yer almaktadır Arapccedila ve Farsccedila daha ccedilok Ģahıs isimlerinde kendini goumlsterirken aynı durum değerlendirmeye alınan Ġbranice isimler iccedilin de
soumlz konusudur
Tuumlrkccedile koumlkenli kelimeler ile oumlzellikle Arapccedila ve Farsccedila koumlkenli kelimelerin yan yana getirilerek birleĢik yer adı oluĢturulması dildeki etkileĢimi oumlrneklendiren bir tablo ortaya
koymaktadır Bu etkileĢim hiccedil Ģuumlphesiz Tuumlrklerin Anadolu‟ya gelmeden oumlnce Ġslam‟ı kabul edip
Selccediluklularla birlikte Ġran kuumlltuumlruumlyle daha yoğun etkileĢim iccediline girmesi ile accedilıklanabilir Bu
youmlnuumlyle Zile kazasındaki yer adları Tuumlrklerin Tuumlrkistan‟dan Anadolu‟ya uzanan vatan arayıĢının bir yol haritası gibidir ve bir Ģekilde bu yol uumlzerindeki durakların her birinin de izlerini iccedilerisinde
taĢımaktadır
15 ve 16 asırda Zile kazasında oldukccedila az sayıda muhtemelen Ermenice ya da Luwice koumlkenli ancak Tuumlrkccedile fonetiğe goumlre kaydedilmiĢ yer adlarına da tesaduumlf edilmiĢtir Bunların adedi
27 olup tuumlm yer adları iccedilinde yaklaĢık 5‟lik bir orana sahiptir
96 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 3 Zile Kazası Yer Adlarının Koumlkenleri
Dil
-Ġd
ari
Bir
im
Zil
e N
efs
Zil
e K
oumly
ler
Aca
cı v
e Ouml
zi
Kav
ağı
Hal
ka-i
Has
s
Huuml
sey
inab
ad
Kar
ahis
ar-ı
Beh
ram
Ģah
Kız
ılk
uumln
bed
Ku
ĢtaĢ
MeĢ
hed
abad
Yen
i M
uumlsl
uumlm
an
To
pla
m
A 6 3 5 2 16 6 0 3 4 2 47 843
A+F 0 1 3 1 5 2 0 0 1 0 13 233
A+F+T 0 1 1 0 10 2 0 0 0 0 14 251
A+Ġ+T 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 017
A+T 3 5 4 2 31 7 2 1 1 2 58 1041
F 1 3 0 1 5 4 0 1 1 0 16 287
Ġ 0 0 0 0 0 0 1 1 2 0 4 071
Ġ+A 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 017
Ġ+T 0 0 1 1 1 0 1 0 0 0 4 071
R 0 0 2 0 1 0 0 0 0 0 3 053
R+T 0 0 1 0 1 2 0 0 0 0 4 071
T 3 41 29 26 106 62 24 13 22 12 338 6068
T+F 0 1 3 2 9 7 0 1 3 1 27 484
Diğer 0 1 2 2 9 5 0 0 3 1 23 412
Diğer+A 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 017
Diğer+T 0 0 0 0 1 2 0 0 0 0 3 053
Toplam 13 56 51 37 197 100 28 20 37 18 557 100
Kısaltmalar A Arapccedila F Farsccedila Ġ Ġbranice R Rumca T Tuumlrkccedile
3ZĠLE KAZASI YER ADLARININ KATEGORĠLERĠ
Yer isimleri son zamanlarda birccedilok araĢtırmacının tercih ettiği ccedilalıĢma alanlarından birisidir
YaĢanılan yerin sesi toprağın kokusu olarak nitelendirilen bu isimler Ģahıs adlarından
meyve sebze isimlerine hayvan adlarından renk isimlerine huumlkuumlmdar isimlerinden bir uumllkenin
kahramanlarına kadar birccedilok ismi taĢımaktadır Yer isimleri bir boumllgenin tarihini kuumlltuumlruumlnuuml siyasi yapısını yansıtması accedilısından oumlnem arz etmektedir Zile kazası yer adlarını iki ana kategoride
toplamak muumlmkuumlnduumlr Ccedilevre ve insan CcedilalıĢmamızda ilk olarak Zile kazasında ccedilevreye dayalı
olarak konulan yer isimleri uumlzerinde durulacaktır
31Ccedilevreyle Ġlgili Adlar
Goumlccedilebe yarı goumlccedilebe ve yerleĢik Tuumlrk toplulukları en eski ccedilağlardan beri arazi parccedilalarını
adlandırıp belirtmede acircdeta bir coğrafyacı titizliğiyle hareket etmiĢlerdir YerleĢme tarihi ccedilok eskilere uzanan Anadolu‟nun XI yuumlzyıldan beri TuumlrkleĢmeye baĢlamasına karĢılık yer adlarının
buumlyuumlk ccediloğunluğunun Tuumlrkccedile adlardan oluĢmasında burada hacirckimiyet kuran DaniĢmendli Beyliği
Selccediluklu ve Osmanlı Ġmparatorlukları gibi guumlccedilluuml ve buumlyuumlk Tuumlrk devletlerinin oumlnemli etkilerinin
olduğu goumlruumllmektedir Zile kazasındaki yerleĢim birimleri de DaniĢmendlilerin boumllgeye egemen
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 97
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
olmasının hemen ardından Tuumlrkccedile isimlerle tanıĢmıĢtır Tuumlrkler bu boumllgede adlandırma yaparken
Zile‟nin coğrafi oumlzelliklerinden buumlyuumlk oumllccediluumlde yararlanmıĢlardır
311Ccedilevreyle Ġlgili Olarak Tabiat ve Fizik KoĢullarına Dayanan Adlar
aCoğrafya Adları Zile kazasındaki coğrafi yer adları buumlyuumlk bir ccediloğunlukla yuumlkseltileri
ifade eden oumlyuumlk ve duumlzluumlkleri ifade eden alan su kaynaklarını ifade eden dere ve pınar gibi
kelimlerle kurgulanmıĢtır
Oumlyuumlk toprak tepe ve houmlyuumlk anlamlarına gelmektedir Tarih boyunca tuumlrluuml nedenlerle
yıkılan yerleĢme boumllgelerinde yıkıntıların uumlst uumlste birikmesiyle oluĢan ve ccediloğu kez iccedilinde yapı
kalıntılarının goumlmuumlluuml bulunduğu yayvan tepeye de oumlyuumlk denmektedir (httptdkterim govtrbts10012011) Zile kazası iccedilerisinde toplam 16 yerleĢim yerinde oumlyuumlk adı geccedilmektedir
17
Ccediladıroumlyuumlğuuml mezrası adını uumlzerinde ccediladır kurulan bir tepeden almıĢ olmalıdır Yine bu isim
Tuumlrklerin goumlccedilebe yaĢantılarının bir uzantısı olan ccediladır kuumlltuumlruumlnuuml Zile boumllgesine taĢımaları bakımından oumlnemlidir Hangahoumlyuumlğuuml ise tepe ile uumlzerindeki mimari yapıyla kurulan bir bağı
anımsatmaktadır Edikoumlyuumlk tepenin ayak giyimine benzer goumlruumlntuumlsuumlyle iliĢkilendirilebilir Adını
yalnız oumlyuumlk ibaresinden alan 3 koumlyuumln varlığı Zile Acacı ve Oumlzikavağı ve Yenimuumlsluumlman‟daki
yerleĢimin koumlklerinin oldukccedila eskiye dayandığının goumlstergesidir Ortaoumlyuumlk mezrası (Huumlseyinabad) Ccedilunkar boyuna mensup Ccedilunkar cemaatinin geccedilici yerleĢim yeriydi Bu cemaat Uluyoumlruumlk Tuumlrkmen
taifesindendi (Halaccediloğlu II 2009573) Tablo 4 Adını Oumlyuumlkten Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ccediladıroumlyuumlğuuml mz Huumlseyinabad Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Edik18
oumlyuumlk mz Huumlseyinabad Ortaoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Goumlkoumlyuumlk mz Huumlseyinabad Oumlyuumlk Koumlyuuml Acacı ve Oumlzi Kavağı
Kuumlloumlyuumlk mz Huumlseyinabad Oumlyuumlk ky Yeni Muumlsluumlman
Hangahoumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah Oumlyuumlk ky Zile
KuĢakluoumlyuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah YatmıĢoumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Alan kelimesinin soumlzluumlkteki ilk anlamı accedilıklık ve duumlzluumlk yerdir Etrafı tepelerle ccedilevrili ccedilukur yer ve koyaklar iccedilin de kullanılan bir tabirdir Orman iccedilindeki duumlz ve ağaccedilsız yerler de alan
olarak tanımlanmaktadır Zaman zaman kır ve ova gibi arazi parccedilalarını da tanımlamaktadır Ccedilayır
ccedilimenlik gibi geniĢ arazi parccedilalarına da alan denebilmektedir19
Zile‟de alan adı ile isimlendirilmiĢ 11 yerleĢim birimi goumlruumllmektedir Bu yerleĢim birimlerinden 8‟i Tablo 5‟te goumlsterilmiĢtir
20 Bu
yerleĢim yerlerinden 2 koumly yalnızca alan kelimesi ile isimlendirilmiĢtir Demuumlrcuumlalanı mezrası
adını bir meslekten almıĢtır Dorualanı uumlzerinde atların yayıldığı bir boumllgeyi iĢaret etmektedir Kilisealanı ise daha oumlnce boumllgede bir kilisenin varlığına delil oluĢturmaktadır Sarualan boumllgenin
rengi ve bitki oumlrtuumlsuumlyle oumlzdeĢleĢen bir isimdir Sovukalan boumllgenin iklim oumlzelliklerine bir
goumlndermedir
17 Bunlardan Zile kaza merkezine bağlı Karaoumlyuumlk koumlyuuml Huumlseyinabad‟a bağlı Saruisaoumlyuumlk mezrası (2 aded) ve Ortaoumlyuumlk mezrası Karahisar- BehramĢah‟a bağlı Karacaoumlyuumlk mezrası daha aĢağıda cemaat adları iccedilerisinde ele alındığından
buradaki tabloya eklenmemiĢtir 18 Edik koumlyluuml ccedilizmesi patik ccedilocuk ayakkabısı mest yuumlnden oumlruumllen ccedilok kısa konccedillu ccedilorap koumlyluuml yemenisi pabuccedil terlik ayakkabı fotin karda yuumlruumlmeye yarayan ayakkabı anlamlarına gelmektedir Bkz Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012012) Ayrıca KırĢehri‟nde Ediği adında bir Tuumlrkmen cemaatinin adı geccedilmektedir Uzak bir ihtimal de olsa Edikoumlyuumlk mezrası adı bu cemaatten verilmiĢ olabilir Halaccediloğlu Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara s 413 19 Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012012) 20 KuĢtaĢ‟taki Bayadalanı ile Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Alan-ı Ġğdir mezraları cemaat ve Huumlseyinabad‟daki Mezidalanı
mezrası Ģahıs isimlerine dahil edildiğinden ayrıca bu tabloda belirtilmemiĢtir
98 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 5 Alan Adı Verilen YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alan ky Kızılkuumlnbed Karı ve Dorualanı mz MeĢhedabad
Alan ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Kilisealanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Demuumlrcuumlalanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Sarualan mz Huumlseyinabad
Ġncuumlalanı mz Karahisar-ı BehramĢah Sovukalan mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Pınar yerden kaynayarak ccedilıkan su kaynak ve memba anlamlarını iccedilerdiği gibi ccedileĢme21
yerine de kullanılan bir tabirdir (httptdkterimgovtrbts10012012) Bu tabir 23 yerleĢim
biriminin adının verilmesinde tercih edilmiĢtir Acacı ve Oumlzi Kavağı‟nda bulunan Acıpınar koumlyuuml adını suyun tadından almıĢtır Akpınar ise suyun rengiyle alakalı olmalıdır Buumlyuumlkpınar Ulupınar
ve Yağlupınar isimleri suyun akım kuvvetiyle iliĢkilendirilebileceği gibi var olan bir ccedileĢmenin
boyutuyla da ilgili olabilir Ccedilatakpınar Kayacıkpınarı ve Senirpınar suyun kaynağının coğrafi yapısıyla ilgili yer adları iccedilerisinde değerlendirilebilir Kurupınar adı buumlyuumlk olasılıkla var olan bir
su kaynağının zaman iccedilerisinde ortadan kalkması ya da azalması ile oumlzdeĢleĢtirilebilir Mazı meĢe
ağacı iccedilin kullanılan bir tabir olup Mazıpınarı mezrasının adı mezra sınırları iccedilerisinde bulunan bir meĢe ağacının goumlvdesinden ccedilıkan su kaynağı ile iliĢkili olarak verilmiĢ olabilir Eskipınar
yıpranmıĢlıkla Saraypınar ise mimari yapıyla izah edilebilir Nefs-i Pınar-ı Yazır Kışlağı mezrası
boy ve cemaat adlarında da ele alındığı iccedilin buradaki tabloya dacirchil edilmemiĢtir Tablo 6 Adını Pınardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Acıpınar ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Kayacıkpınarı mz Karahisar-ı BehramĢah
Akpınar ky Huumlseyinabad Kurupınar ky Zile
Akpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Kurupınar ky MeĢhedabad
Akpınar mz Kızılkuumlnbed Mazıpınarı mz22
Huumlseyinabad
Buumlyuumlkpınar mz Huumlseyinabad Saraypınar mz Huumlseyinabad
Buumlyuumlkpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Saraypınarı mz Huumlseyinabad
Ccedilatak23
pınar ky Huumlseyinabad Senir24
pınar mz Zile
Eskipınar mz Huumlseyinabad Senirpınar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Karapınar ky Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Karapınar mz Karahisar-ı BehramĢah Yağlupınar25
mz Huumlseyinabad
Karapınar mz (2) Huumlseyinabad
Zile kazasında adını dere ve ccedilay gibi akarsulardan alan 11 yerleĢim adı tespit edilmiĢtir Bunlardan Bellidere ve Derebaşı mezraları adlarını derelerin doğrultusundan almıĢtır Zira belli
kelimesi youmlrede ldquoberi tarafrdquo anlamında kullanılmaktadır Derekınık ve Haramideresi adları daha
ziyade boy ve cemaat adlarıyla bir oumlbek oluĢturmuĢtur Derekışla adı derenin bulunduğu boumllgenin kullanım amacıyla ilgilidir Kozludere dereye yakın yerde ceviz ağaccedillarının ccedilokluğundan verilmiĢ
bir yer adı olmalıdır Yelluumldere boumllgenin ruumlzgacircra accedilık bir alan olmasına bağlı olarak tercih edilen
bir isimdir Yunakderesi26
ise derenin aynı zamanda ccedilamaĢır yıkamakta da kullanıldığına kanıt oluĢturmaktadır
21 Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(11012012) 22 Mazı selin getirdiği mil meĢe ağacı ve meyvesi iccedilin kullanılan bir soumlzcuumlk olarak karĢımıza ccedilıkmaktadır Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(11012011) 23 Ccedilatak iki dağ yamacının kesiĢmesi ile oluĢmuĢ dere yatağıdır Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk http tdkterimgovtr bts(11012012) Ccedilatak aynı zamanda su akıntılı yerler dağlarda derin dereler iccedilin de kullanılan bir tabirdir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(11012012) 24Senir iki dağ arasındaki sırt iccedilin kullanılan bir isimdir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquoYuumlkseklik tepe dorukrdquoanlamlarını da iccedileren bir kelimedir ldquoDağların vadiye bakan yamacırdquo iccedilin de senir denir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012011) Bu adla Tuumlrkman Ekradı taifesinden bir cemaate de rastlanmıĢtır Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul s 670 25Yağlı kelimesi ldquoguumlccedilluuml canlı (toprak harccedil vb iccedilin) bol ccedilokrdquo anlamlarına sahip bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012011) 26 Yunak ldquokirli giysi ve ccedilamaĢır yıkanan yerrdquo anlamında bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml http td k
terimgovtrbts(13012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 99
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 7 Adını Dere ve Ccedilay Gibi Akarsulardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bellidere mz Huumlseyinabad Kozludere ky MeĢhedabad
Damderesi mz Karahisar-ı BehramĢah Kuruccedilay ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
DerebaĢı ky Zile Yelluumldere mz Huumlseyinabad
Derekınık ky MeĢhedabad Yenideresi mz Huumlseyinabad
DerekıĢla ky Zile Yunakderesi mz Karahisar-ı BehramĢah
Haramideresi mz Acacı ve Oumlzi kavağı
Zile kazasında pınar ve dereden baĢka ismini su ile ilgili oumlzelliklerden adını almıĢ 8 yerleĢim birimi daha vardır Ilısu
27 adı bir ılıcadan verilmiĢ olabileceği gibi Ilısu Yazır hem ılıca
hem de bir boy adı ile ilgilidir Goumllluumlcek Goumllyurdu ve Goumllcuumlk isimleri ccedilevrede bulunan durgun
sulardan verilmiĢtir Boumlğet daha ccedilok akarsu oumlnlerine yapılan yapay setleri ccedilağrıĢtırmaktadır Koylan ise akarsuların ccedilevrilen yerinden verilmiĢ olabilir (Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtr bts 13012012) Tablo 8 Adını Su Ġle Ġlgili Oumlzelliklerden Alan Diğer YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Goumllluumlcek mz Huumlseyinabad Ilısu Yazır mz Karahisar-ı BehramĢah
Goumllyurdu mz Huumlseyinabad Pirboumlğet ky Huumlseyinabad
Goumllcuumlk mz MeĢhedabad TaĢboumlğet ky Huumlseyinabad
Ilısu ky Kızılkuumlnbed Koylan ky Huumlseyinabad
b Boumllge Adları Adını baĢı burnu boynu boğazı meydanı gibi boumllge adlarından alan 12
yer ismi tespit edilmiĢtir Burun ile ilgili 2 derbent ile ilgili 1 dere ile ilgili 2 goumlk ile ilgili 3 koumly ve şehir gibi yerleĢim birimleri ile ilgili 3 isim bu yolla verilmiĢtir
Tablo 9 Boumllge Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcaĢehir mz Karahisar-ı BehramĢah DerekıĢla ky Zile
Bozburunviranı mz Huumlseyinabad GoumlkkıĢlağı mz Huumlseyinabad
Burnukoumly ky Halka-i Hass GoumlkccedilekıĢla mz Huumlseyinabad
Daruboğazı mz Huumlseyinabad Koyluk mz Karahisar-ı BehramĢah
Derbent ky28
KuĢtaĢ Kızılcakoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
DerebaĢı ky Zile Yankoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
c Madenlerden Adını Alan YerleĢim Birimleri Adı madenlerden verilmiĢ 3 yere rastlanmıĢtır Bunlar Zile merkez Kurşunlu
29 koumlyuuml Huumlseyinabad Boladcık ve Karahisar-ı
BehramĢah Bolad30
mezralarıdır Bu kategoride adını kaya taĢ kum toprak gibi doğal
oumlzelliklerden alan 18 yerleĢim birimi daha ele alınmıĢtır Kaya ve taĢtan adını alan 13 yer adı tespit edilmiĢtir Kum toprak ve kille ilgili 4 ve kireccedille ilgili 1 isim verilmiĢtir
27 Ilısu ldquoılıcardquo anlamına gelmektedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(12012012) Ilıca ise ldquosıcak su ccedilıkan yer suyu sıcak olarak yerden ccedilıkan hamam kaplıca ccedilermik kudret hamamırdquo anlamlarına sahiptir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(13012012) Adana Tarsus dolaylarında Ġlisu adıyla bir cemaat de bulunmaktaydı
Tuumlrkay age 429 28 Derbent ldquoĠki dağ arasındaki geccedilit yeri boğazrdquo anlamlarına gelen bir kelimedir Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterimgovtrbts( 13012012) 29 Bu adla Alanya ve NiĢ‟te youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 553 30 Polat ldquodemirrdquo kelimesinin karĢılığıdır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim govtrb ts (13012 012 )
100 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 10 Adını Basit TaĢlardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ballukaya mz Huumlseyinabad Kayadibi mz Huumlseyinabad
Belkaya ky31
Yeni Muumlsluumlman Kaydibi mz Kızılkuumlnbed
Ccedilavul32
CcedilirmiĢ mz Karahisar-ı BehramĢah KayalutaĢ mz Huumlseyinabad
DaĢlık mz Huumlseyinabad Kazankaya ky Kızılkuumlnbed
Derkis Kaya mz Huumlseyinabad Killik33
ky Huumlseyinabad
Goumlzluumlkaya mz MeĢhedabad Kireccedilluuml ky Zile
Ġnkaya mz Acacı ve Oumlzikavağı KuĢtaĢ nh KuĢtaĢ
KaluntaĢ mz Huumlseyinabad Senirkaya mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kasın34
ky MeĢhedabad Tezekccedili35
ky Karahisar-ı BehramĢah
Kayacıkoumlnuuml mz Huumlseyinabad Zeytun taĢ mz Huumlseyinabad
Değerli taĢlardan ismini alan tek yerleĢim birimi Karahisar- BehramĢah nahiyesindeki
İncuumlalan mezrasıdır
d Mevsime ve Ġklime Dayalı Oumlzelliklerden Verilen Yer Adları Ġklim oumlzelliklerine dayalı olarak isim verilen 6 yerleĢim birimi ile karĢılaĢılmıĢtır Bunlardan 3‟uuml ruumlzgacircr diğerleri ise
sıcaklıkla ilgilidir Halka-i Hass nahiyesindeki Barkar36
mezrası adını poyrazdan almıĢ olup
muhtemelen boumllge kuzeydoğudan esen ruumlzgacircrlara accedilık olmalıdır Yelten37
yele karĢı havalı bir yer olmalıdır Huumlseyinabad‟daki Yelluumldere mezrası ise boumllgedeki derenin ruumlzgacircrlı bir alanda
kalmasıyla ilintili olarak verilmiĢtir Halka-i Hass‟daki Ilı mz ise adını suyun ılıklığından almıĢtır
Huumlseyinabad‟daki Farah ve Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Sovukalan mezraları ise boumllgelerin soğukluğunu dile getiren oumlzelliklerle isimlendirilmiĢlerdir
Tablo 11 Adını Ġklim Oumlzelliklerinden Alan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Barkar mz Halka-i Hass Sovukalan mz Acacı ve Oumlzikavağı
Farah mz Huumlseyinabad Yelluumldere mz Huumlseyinabad
Ilı mz Halka-i Hass Yelten ky Halka-i Hass
e Guumlnleri Ġccedileren Yer Adları Zile‟de haftanın guumlnlerine dayalı verilen herhangi bir
yerleĢim adına rastlanmamıĢtır Ancak Zile merkez Guumlndoğmaz mezrası ve Guumlngoumlrmez koumlyuuml guumln iccedilerisinde guumlneĢi goumlrme durumuna goumlre isimlendirildikleri iccedilin bu kategoride değerlendirilmiĢtir
f Ġccedilinde Sayı Bulunan Yer Adları Zile kazasında iccedilinde rakam geccedilen 6 yer adı
bulunmaktadır 2 rakamı 1 kez kullanılırken 3 rakamı 4 kez tercih edilmiĢtir 1 rakamı ise hiccedil
kullanılmayıp onun yerine yalnuz sıfatı tercih edilmiĢtir Uumlccediller mezrası adının kaynağı olan uumlccediller
31 Bel ldquoDağ sırtlarında geccedilit veren ccedilukur yerrdquo demektir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquobelenrdquo ldquosıradağrdquo ldquouumlzeri yassı teperdquo iccedilin de kullanılan bir tabirdir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(14012012) 32 Ccedilavul ldquoBuumlyuumlk kar ve buz kuumltlelerinin suumlruumlkleyip getirdiği taĢ yığınırdquo dır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(13012012) 33 Kil ldquoIslandığı zaman kolayca biccedilimlendirilebilen yumuĢak ve yağlı toprakrdquoı tanımlamak iccedilin kullanılan bir tabirdir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(15012012) 34 Kasın ldquoSelin getirdiği kum ccediloumlp birikinti milrdquo i karĢılayan bir soumlzcuumlktuumlr Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(16012012) 35 Tezek rdquoĠri toprak parccedilasırdquo nı ifade eden bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(16012012) 36Barkar ldquoPoyrazrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(17012012) 37 YeltenrdquoYele karĢı havalı yerrdquo anlamında kullanılan bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(17012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 101
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
kavramı uumlzerinde durmakta fayda vardır Alevilik inancında uumlccediller beĢler yediler ve kırklar kuumlltuuml
bulunmaktadır Uumlccediller Allah Hz Muhammed ve Hz Ali‟yi ifade etmektedir38
Tablo 12 Adında Rakam Bulunan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ġkuumlkoumly mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass UumlccediltaĢ nh KuĢtaĢ
Uumlccediller mz Karahisar-ı BehramĢah Yalnuzağaccedil ky Zile
Uumlccedilkaraağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
g Renklerle Ġlgili Yer Adları Renk adları buumlyuumlk oumllccediluumlde yerleĢim yerlerinin arazi
durumu bitki oumlrtuumlsuuml ve iklim oumlzelliklerindeki renk unsurlarının oumln plana ccedilıkarılarak
kullanılmasıyla oluĢturulmuĢtur Oumlrneğin boz kelimesi ile yapılan yer adlarının bulunduğu boumllgenin kıraccedil goumlkyeşil kelimeleri ile oluĢturulmuĢ yer adlarının bulunduğu yerin ise ormanlık yahut
yeĢillik bir alan olduğu anlaĢılmaktadır Yer adlarındaki renkler yalnızca arazinin fizikicirc
goumlruumlnuumlmuumlnuuml bildirmekle kalmayıp youmlnleri de sembolik olarak ifade ederler Tuumlrk dilinde koumlk
doğuyu kızıl guumlneyi ak batıyı kara da kuzeyi sembolize etmektedir (Gabain 1969 109) Bu bakımdan yer adlarında geccedilen yukarıdaki doumlrt rengin aynı zamanda birer youmlne iĢaret ettiğini
hatırdan uzak tutmamak gerekir Ayrıca Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde renkler iyilik guumlzellik temizlik koumltuumlluumlk
gibi baĢka anlam derinliklerine de sahiptir (Genccedil 1999 9) Zile kazası yer adlarında renge bağlı adlandırmalar oumlnemli bir katman oluĢturmaktadır Kazanın yer adlarında dilimizde kullanılan 14
renk tamlayan unsur olarak goumlruumllmektedir
Zile kazasında renk oumlgesi iccedileren toplam 84 yer adı bulunmaktadır Beyaz rengin yerini tutan ağca ak ve akccedila renkleri toplam 17 kırmızı rengin yerini tutan ala ve alaca 5 ccedilakır 4 kara
ve karaca 29 sarı 9 ve kızıl ile kızılca 10 yerleĢim birimi adında karĢımıza ccedilıkmaktadır Goumlk ve
goumlkccedile 9 boz ise bir yerleĢim yeri adının verilmesinde kullanılmıĢtır En ccedilok kullanılan renk kara ve
aktır Kara kelimesi renk anlamının yanı sıra buumlyuumlkluumlk guumlccedilluumlluumlk ululuk Ģiddetlilik
olumsuzluk ve uğursuzluk anlamlarını yuumlklenmiĢtir (Karadoğan 2004 93) Muğla
oumllccedileğinde renkler ve yer adlarını ccedilalıĢan Ali Akar da boumllgede bu renklerin ilk iki sırada olduğunu tespit etmiĢtir (Akar 2006 53)
Tablo 13 Renk Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye
Akccedilakoumly mz Huumlseyina Alacalar ky Huumlseyina Karahisar mz Karahisar
Karacaoumlmer
mz Kızılkuumlnbed
Bozburunviranı
mz Huumlseyina Alakilise mz Huumlseyina
Karamağan
mz Karahisar Karapiri ky Karahisar
Ağcaağıl mz Huumlseyina Ccedilakırkoumly mz Yenim Karapınar mz Karahisar Saruhacı mz Karahisar
Ağcasoku mz Huumlseyina Ccedilakırccedilalı mz Yenm Karasoku mz Karahisar Saruisa mz KuĢtaĢ
AğcakıĢla mz Huumlseyina Ccedilakırlı mz Huumlseyina
Karaviran mz
(3) Karahisar Saruhacı mz Huumlseyina
Ağcaviran ky Huumlseyina Ccedilakır mz
Kızılkuumlnb
ed Karamuk mz Karahisar
Saruisaoumlyuumlk
mz Huumlseyina
Akpınar ky Huumlseyina Goumlk kĢ Huumlseyina
Karacaoumlyuumlk
mz Karahisar Saruisa mz Huumlseyina
Ağcaoumlz mz Kızılkuumlnbed GoumlkccedilekıĢla mz Huumlseyina
Karacaviran
ky
Acacı ve
OumlK
SarukamıĢ
mz Huumlseyina
Akpınar mz KIzılkuumlnbed Goumlkccedileluuml mz Huumlseyina Karadiğin mz Huumlseyina Sarualan mz Huumlseyina
Ağcaviran ky KuĢtaĢ Goumlkccedileminare mz Huumlseyina Karadonlu mz Huumlseyina
Sarufakiholuğ
u mz Huumlseyina
Ağcaasma mz Karahisar Goumlkviran mz Huumlseyina Karapınar ky Huumlseyina
Sarukalaycı
mz Huumlseyina
38Alevilikle ilgili uumlccediller beĢler yediler ve kırklar kuumlltleri hakkında ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Arslanoğlu Ġ ldquoAlevilikte
Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-33-134pdf (18012012)
102 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
AğcaĢehir mz Karahisar Goumlkviran mz
MeĢeheda
Karacalu mz Huumlseyina Kızılca ky Zile
Ağcakale kl
Halka-i
Hass Goumlkoumlyuumlk mz Huumlseyina
Karacakaya
mz Huumlseyina Kızılcain ky Yenimuumlsl
AğcakuĢ mz Huumlseyina Goumlkyerviranı mz Huumlseyina Karakoumlseluuml ky Huumlseyina Kızıloumlz mz Halka-i Hass
Aksaray ky Zile Goumlkzemin mz Huumlseyina
Kızkaracalu
ky Huumlseyina
Kızılcakoumly
mz Karahisar
AkbaĢ mz Karahisar Karadiğin mz Zile
Karagevenlik
mz Huumlseyina
Kızılcakınık
mz MeĢheda
Akpınar mz Karahisar Karagazi mz Zile Karakızkavağı Huumlseyina Kızıllu mz MeĢheda
Akviran mz Karahisar Karaoumlyuumlk mz Zile Karnıkara mz Huumlseyina Kızılca ky MeĢheda
Alacamescid mh Zile Karahisar kl Karahisar Karapınar mz Huumlseyina
Kızılca kıĢla
mz Huumlseyina
Alayundlu ky
Halka-i
Hass Karahisar kĢ Karahisar Karadiğin mz Huumlseyina Kızıllar ky Huumlseyina
Alacakilise mz Karahisar
Diğer Uumlccedil
Karaağaccedil mz Karahisar KarataĢ mz Huumlseyina
Kızılkuumlnbed
nh Kızılkuumlnbed
h YıpranmıĢlık Bakımsızlık ve BırakılmıĢlık Ġfadeleri Ġccedileren Yer Adları Zile‟de
yıpranmıĢlık bildiren kelimelerle kurgulanmıĢ yer adları iccedilerisinde viran kelimesini iccedilerenler
ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Viran yıkık harap olma durumlarını bildiren bir soumlzcuumlk
olmasına karĢı Zile yer adlarında geccedilen Ģekliyle koumlkleri eskilere dayanan yerleĢim yerlerini
ifade etmektedir Zile‟de iccedilerisinde viran kelimesi geccedilen toplam 23 yer adı oumlrneğine
rastlanmıĢtır Tablo 14 Viran Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağcaviran mz Huumlseyina Goumlkyerviranı mz Huumlseyina Oumlzluumlviran mz Huumlseyina
Ağcaviran mz KuĢtaĢ Goumlynuumllviranı mz Karahisar Salviran mz Halka-i Hass
Ahurviran mz Halka-i Hass Hallaccediloğluviranı mz Huumlseyina Sofularviranı mz Karahisar
Akviran mz Karahisar Kafir (Gavur)viranı mz Zile Tahirviranı mz Karahisar
Aykudfakihviranı mz Huumlseyina Karacaviran ky Acacı ve Ouml Uzunviran mz Acacı ve Ouml
Bozburunviranı mz Huumlseyina Karaviran mz (4) Karahisar Veyisviran mz Halka-i Hass
Goumlkviran mz Huumlseyina Kolviran mz Huumlseyina Viran mz Huumlseyina
Goumlkviran mz MeĢheda Kuumlccediluumlkviran mz Huumlseyina
Huumlseyinabad‟da Kıruk39
Yalıncak 40
Malamad41
ve İsadağılmış ile Karahisar-ı
BehramĢah‟taki Harab ve Başı mezraları adlarında da yıpranmıĢlık goumlstergeleri bulunmaktadır
iCcedilevreyi Ġlgilendiren Sıfatlardan KurgulanmıĢ Yer Adları Eski 4 yerde karĢımıza ccedilıkarken eskimiĢliğin baĢka bir ifadesi olan koumlhne 2 yer adında geccedilmiĢtir
Tablo15 Eski Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Eski ky Kızılkuumlnbed Eskikoumly ky Kızılkuumlnbed
EskikıĢla mz Huumlseyinabad Hamzakoumly-i Koumlhne Acacı ve Oumlzi Kavağı
Eskipınar mz Huumlseyinabad Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
Eskiyapar ky Huumlseyinabad
39 Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden olup Sivas Yeniil‟de bahsi geccedilmektedir Tuumlrkay age s106 40 Yalıncak ldquoccedilıplak yoksulrdquo anlamlarına gelmektedir Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim govtrbts(20012012) Ayrıca Huumldavendigar sancağında ldquoYalıncaklarrdquo adıyla bir Tuumlrkmen cemaati bulunmaktadır Tuumlrkay age s 762 41 Malamad ldquobozgun ezik dağınıkrdquo anlamlarını iccedilermekte olup soumlz konusu yerleĢim biriminin bir bozgun sonucu dağınık ve harap bir hal yaĢamasıyla oumlzdeĢleĢtirilebilir Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(15012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 103
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Buumlyuumlk 2 yer adında geccedilmekte iken bu kelimeyi karĢılayan Farsccedila buumlzuumlrk uumlccedil ve Tuumlrkccedile
koumlkenli ulu da iki kez kullanılmıĢtır Kuumlccediluumlk 5 yer adında tercih edilmiĢtir Tablo 16 Buumlyuumlk ve Kuumlccediluumlk Kelimelerini Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Buumlyuumlkpınar mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Buumlyuumlkpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Muumlminler-i Buumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky42
Huumlseyinabad Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mz Huumlseyinabad
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Sultan Sekuumlsuuml Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Kuumlccediluumlk Ccediliflik mz MeĢhedabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk mz Huumlseyinabad
Kuumlccediluumlkviran mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Kuumlccediluumlk mz Huumlseyinabad
Ulukoumly ky Acacı ve Oumlzikavağı
Yeni kelimesi 7 yerde kullanılırken 1 yerde yeniye karĢılık gelmek uumlzere Arapccedila koumlkenli
cedid kelimesi kullanılmıĢtır Tablo 17 Yeni Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Yapa-i Cedid ky Huumlseyinabad Yenice ky Huumlseyinabad
Yeni Muumlsluumlman nh Yeni Muumlsluumlman Yenicekoumly ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Yeni Yapar ky Huumlseyinabad Yenideresi mz Huumlseyinabad
Yenice ky Zile
XV ve XVI yuumlzyılda Zile kazasında eski ve yeni kelimelerini iccedileren yer adları dıĢında
ccedilevreyi ilgilendiren diğer sıfatlardan da uumlretilmiĢ yer adları bulunmaktadır Bunların sayısı 8
adettir Ccedilorak Kıraccedil ve Kuruca adı kurak tuzlu ve tarıma elveriĢsiz bir arazi parccedilasını
anımsatırken Kuru ise su kaynaklarıyla ilgili verilmiĢ adlar olarak duumlĢuumlnuumllmelidir Bunların dıĢında Yapar ve Yapa isimleri cemaat adlarını ccedilağrıĢtırmaktadır
Tablo 18 Ccedilevreyi Ġlgilendiren Sıfatlar Ġccedileren Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilorak mz Kızılkuumlnbed Kuruccedilay ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Kıraccediloumlz mz Karahisar-ı BehramĢah Kurukoumly mz Kızılkuumlnbed
Kurucaemlak mz Huumlseyinabad Kurupınar ky Zile
KurucakıĢla mz Huumlseyinabad Kurupınar ky MeĢhedabad
Bu isimler dıĢında bir de Karahisar-ı BehramĢah‟ta Musacık-ı Koumlkluuml 43
Yol Başı mezrası bulunmaktadır Burdaki koumlkluuml bir cemaat adına da karĢılık gelebilir
j TaĢın Toprağın Durumuna (topografik Ģekillere) Bağlı Yer Adları Zile‟de adını
topografik Ģekillere bağlı 8 yer adı tespit edilmiĢtir Tokatccedilukuru muhtemelen Zile‟nin de buguumln
iccedilinde bulunduğu Tokat Ģehri ile onu anımsatan bir ccedilukurdan kaynaklanmıĢtır Duma44
Yumrucaktaş Ccedileğelluuml
45 ve Daşlık adları taĢın Ģekline dayalı olarak verilmiĢtir MeĢhedabad ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Ccedilatak46
mezraları ise iki dağa yamacının kesiĢmesi sonucu ortaya
ccedilıkan dere yataklarından esinlenilerek konulmuĢ adlara sahiptir
42 Tuumlrkman taifesinden Harkalı ya da Hırkalı adıyla MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 419 43 Karahisar-ı ġarki ve Konya‟da Koumlkluuml ya da Koumlkluumller adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 538 44 Duma ldquotuumlmsek ccedilıkıntıyuvarlak taĢrdquo anlamlarını taĢıyan bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 45 Ccedileğel ldquoccedilakıl taĢ yığınırdquo anlamlarını iccedilermektedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (22012012) 46 Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012)
104 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 19 Topografik Ġsimler
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tokatccedilukuru mz Zile Ccedilatak mz MeĢhedabad
Duma mz Zile Ccedileğelluuml-i Muhtesib mz Karahisar-ı BehramĢah
YumrucaktaĢ mz Huumlseyinabad Ccedileğelluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilatak mz Karahisar-ı BehramĢah DaĢlık mz Zile
k Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Uygun Olarak Verilen Adlar Zile‟de arazinin
kullanılıĢına goumlre verilmiĢ 29 yerleĢim yer adı bulunmaktadır Ağcakışla ve Yazıkışla47
gibi
mezralar bazı toplulukların kıĢlak yeri olarak karĢımıza ccedilıkmaktadır Ccedilalman48
ile Tokluağılı 49
ve
Goumlynuumlk50
mezraları hayvan barınaklarıyla ilgili isimlerdir Tamubağı Dutlubağ Ccedilelebağı Ccediliftlik Bağluca isimleri ile anılan yerler arazinin iĢleniĢ biccedilimine oumlrnektir Kuumlrduumlk
51 dibi arazinin
durumuyla ilgili bir yer adı iken Soumlkuumlluuml 52
mezrası ve Sultan Sekuumlsuuml53
koumlyuuml yuumlksek yerlerdeki
duumlzluumlklere iĢaret etmektedir Yoncalık ve Kırlar isimleri buumlyuumlk oumllccediluumlde hayvanların otlatıldığı alanları ifade etmektedir
Tablo 20 Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Goumlre Verilen Adlar YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakıĢla mz Huumlseyinabad Kırlar ky Zile
Bağluca ky Zile Kırlar mz MeĢhedabad
Bağluca mh Zile KıĢlacıkkaya mz Huumlseyinabad
Bahccedile mz Karahisar-ı BehramĢah KızılcakıĢla mz Huumlseyinabad
Bahccedilecuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Kuumlccediluumlkccediliflik mz MeĢhedabad
Ccedilalman mz Huumlseyinabad Kuumlrduumlkdibi mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilelebibağı mz Huumlseyinabad Soumlkuumlluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Karahisar-ı BehramĢah Sultan Sekuumlsuuml ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky MeĢhedabad Sultan Sekuumlsuuml-i Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Halka-i Hass Tamubağı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Zile Tokluağılı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yaylak mz KuĢtaĢ
Dutlubağ mz Huumlseyinabad YazıkıĢla mz Huumlseyinabad
Goumlynuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Yoncalık ky Halka-i Hass
Hass mz Karahisar-ı BehramĢah
l Ccedilevredeki Yapılarla Ġlgili Yer Adları Ccedilevredeki yapılar da yer adlarının
belirlenmesinde etkileyici bir role sahiptir Adı ccedileĢitli yapılardan verilmiĢ Zile‟de toplam 41 yer adı
tespit edilmiĢtir Ağcakale Bağdadhisarı Balccedilıkhisar Hisarcık Hisaroumlzuuml Kale Kalecikkaya Karahisar Koccedilhisar isimleri savunma amaccedillı yapıların birer goumlruumlntuumlsuumlduumlr Hangah
54 Kızılkuumlnbed
47 Yazı ldquoduumlz yer ova kırrdquo yerleri tasvir etmek iccedilin kullanılan bir soumlzcuumlktuumlr Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 48 Ccedilalman ldquouumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağılrdquodır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 49 Toklu bir yaĢında erkek koyundur Tarama Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(15012012) 50 Goumlynuumlk uumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağıldır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) Bu adı taĢıyan bir de Ekrad taifesi bulunmaktadır Niğbolu ġumnu‟da ve BeyĢehri Kıreli
kazasında izlerine rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 83 51 Kuumlrduumlk Kuytu yerlere toplanmıĢ kar ya da kum yığınıdır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 52 Soumlkuuml Ormandan ya da meradan accedilılan tarladır Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(15012012) 53 Seki ldquoToprak uumlstuumlndeki yuumlkseklik doğal set ormanlık kayalık ya da dağ baĢındaki duumlzluumlk tarla ve bahccedilelerdeki basamak biccediliminde duumlzluumlkler yer arsa tarla meyilli su tutmayan yerrdquo anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 54 Tekke manasında Farsccedila koumlkenli bir kelimedir Pakalın MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I
III Baskı MEB Yayınları Ankara s 730
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 105
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Meşhed55
Zaviye ve Mescid isimleri ise dini yapıların birer ifadesidir Bu accedilılardan ele alındığında
Zile kazası yer isimlerinde tercih edilen yapı isimlerinin buumlyuumlk bir ccediloğunluğunu savunma ve dini amaccedillı binaların oluĢturduğu soumlylenebilir Huumlseyinabad‟daki Gerdekkaya ise Eskiccedilağlardan kalan
oda Ģeklinde bir mezardan adını almıĢtır (Koccedil 2001 88) Tablo 21 Yapı Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ağccedilakale Halka-i Hass Karahisar-ı BehramĢah kalesi Karahisar-ı BehramĢah
Aksaray ky Zile Zile Karahisar-ı BehramĢah kıĢlağı Karahisar-ı BehramĢah
Alacakilise mz Karahisar-ı BehramĢah Kervansaray mz Huumlseyinabad
Alacamescid mh Zile Kızılkuumlnbed nh Kızılkuumlnbed
Alakilise ky Huumlseyinabad Kilise ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
AĢurkıĢlası mz Karahisar-ı BehramĢah Kilisekaya mz Huumlseyinabad
Avansaray mz Huumlseyinabad Kilisekoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Bağdadhisarı ky Zile Koccedilhisar ky Huumlseyinabad
Balccedilıkhisar ky Zile Mescid-i Sakayan mh Zile
Balccedilıkhisarı ky Huumlseyinabad Mescid-i Zaviye Mh Zile
Bezirhane mz Huumlseyinabad MeĢhed mz Karahisar-ı BehramĢah
Cami mh Zile MeĢhedabad nh MeĢhedabad
Gerdekkaya ky Huumlseyinabad Minare Mh Zile
Hacıhasan Mescidi mh Zile Oluğuuzun ky Karahisar-ı BehramĢah
Hangah oumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah Pirkoumlpruuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisarcık ky MeĢhedabad Salma mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hisarcık mz Yeni Muumlsluumlman Saraycık mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisaroumlzuuml ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Saraypınar mz Huumlseyinabad
Kale Mh Zile Sarufakiholuğu mz Huumlseyinabad
Kalecikkaya mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Karahisar mz Karahisar-ı BehramĢah
Salma56
uumlccedil tarafı toprakla ccedilevrili bir ağılı yani bir hayvan barınağını ccedilağrıĢtırırken Bezirhane
57 yağ uumlretimi ya da alıĢveriĢi yapılan bir mekanı Avansaray
58 eyvan kelimesinden
bozma bir ismi Saru Fakih Oluğu59
ise su ile ilgili bir yapıyı anımsatmaktadır
312 Bitkilerle Ġlgili Yer Adları
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıldaki yer adlarına bakıldığında ağaccedil isimlerinin de yer adlarına esin
kaynağı oluĢturduğu anlaĢılmaktadır Ağaccedilları meyve verenler ve meyvesiz olanlar Ģeklinde iki alt
kategoride değerlendimek muumlmkuumlnduumlr Meyve veren ağaccedillar 6 yerleĢim biriminin isminde oumlne ccedilıkmaktadır Bu yerleĢim yerlerinin birinde Ġğde 4‟uumlnde koz (ceviz) ve 1‟inde erik ağacı ismi
tercih edilmiĢtir
55ldquoġehitlikrdquo anlamında bir kelimedir Bk Devellioğlu F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara s 731 56 ldquoBirkaccedil evlek asma bağı ya da guumll bahccedilesi tarlada ekin ekmek iccedilin ayrılan toprak parccedilası uumlstuuml ve uumlccedil tarafı kapalı ağılrdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(25012012) 57Bezir Yağ Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (25012012) 58 Avan ldquoDevlet memururdquo anlamında bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml eyvanrdquo Oumlzellikle Guumlney-doğu Anadolu evlerinde avluya bakan oumlnuuml accedilık uumlstuuml kapalı yuumlksekccedile doumlĢemesi olan ortasında bir de kuumlccediluumlk havuzu bulunan oturma yerirdquodir Guumlzel SanatlarTerimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 59 Oluk ldquoHayvanların yem yedikleri su iccediltikleri taĢ ya da ağaccediltan oyulmuĢ yalak iccedilinde uumlzuumlm ezilen ccedilam ağacından oyulmuĢ tekne sepicilerin iccedilinde derileri yıkadıkları ağaccedil teknerdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) ldquoEvlad-ı Saru Fakihrdquo adıyla Youmlruumlkan taifesinden Kayseriyye sancağında bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 361 Ayrıca Saru fakih ya da fakihli fakılı biccedilimlerinde anılan Adana
MaraĢ civarında konargoumlccediler Tuumlrkmen youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s653
106 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 22 Meyve Veren Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġde ky 60
Zile Kozludere ky MeĢhedabad
Kozca mz Huumlseyinabad Kozlukaya mz MeĢhedabad
Kozcuğaz mz Karahisar-ı BehramĢah Oyumerik61
mz KuĢtaĢ
Meyve veren ağaccedillara oranla meyvesiz ağaccedillar yer isimlerinde daha sık kullanılmıĢtır Bunlar iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavak ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Bu durum boumllgenin bitki oumlrtuumlsuuml
iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavağın oumlnemli bir paya sahip olduğunu ortaya koyduğu gibi insanların acircdeta
soumlğuumlt ve kavak ağacı gibi sulak yerleri tercih ettiğini de goumlzler oumlnuumlne sermektedir Tablo 23 Meyvesiz Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilortu62
mz Kızılkuumlnbed Sidreluuml mz 63
Huumlseyinabad
Dikmesoumlğuumlt ky Halka-i Hass Soumlğuumltoumlzuuml ky Yenimuumlsluumlman
Divankavağı mz Huumlseyinabad Soumlğuumltoumlzuuml ky Huumlseyinabad
DuumlĢuumlkkavak mz Karahisar-ı BehramĢah Soumlğuumltoumlzuuml mz (4) Huumlseyinabad
Karaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultankavağı mz Huumlseyinabad
Karakızkavağı Huumlseyinabad Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass
Kavacık mz64
MeĢhedabad Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavak ky Karahisar-ı BehramĢah Uumlccedilkaraağaccedil 65
mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavakağacı mz Huumlseyinabad Yalnuzağaccedil ky Zile
Kavakoumlzuuml mz Huumlseyinabad Yatankavağı ky Huumlseyinabad
Oumlzikavağı ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Az da olsa Zile yer adlarında meyve oumlğesi de kullanılabilmiĢtir Zile merkezde Ccedilekle66
ile
Payami67
mezraları adlarını meyvelerden almıĢ olmalıdır Sebze isimleri ise KuĢtaĢ‟taki Tomara ile
Huumlseyinabad‟daki Kabakkavsuvan mezralarının isimlerinde tercih edilmiĢtir Tomara68
pazıya benzer sapları piĢirilerek yenen kendi kendine yetiĢen bir ccedileĢit bitkidir Zile‟de tahıllar ve
baklagillerden verilen yer adları da bulunmaktadır Bunlar Huumlseyinabad‟daki Sarukamış
Kamışccedilık69
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Şolan ve Evik70
ile Zevar71
mezralarıdır
Adını farklı ccediliccedilek tuumlrlerinden alan yerleĢim yerlerinin sayısı 5 tane olup 2‟si daha ziyade
yabani ccediliccedileklerden kaynaklanan yer adlarına oumlrnek oluĢturmaktadır Bunlar Zile‟deki Minahoş ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki KarĢu Menekşeluuml mezralarıdır Acacı ve Oumlzi Kavağı‟nda ve Karahisar-ı BehramĢah‟da Guumllluumlk mezraları ile Huumlseyinabad‟daki Guumlloumlzuuml mezraları isimleri bir suumls ccediliccedileği
diyebileceğimiz guumllden tuumlretilmiĢtir
60ldquo Ġğde ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 61 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Tarama
Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(22012012) 62 ldquoYabani ardıccedil ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 63 ldquoCennetteki son ağaccedilrdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 64 79 numaralı defterde karye olarak geccedilmektedir Koumlyuumln adı 17 yuumlzyılda koumlyde tuumlrbesi ve zaviyesi bulunan ġeyh Eyluumlk‟ten dolayı ġeyheyluumlk Ģeklinde değiĢmiĢ 1981 yılında ise bu isim yerine YeĢilce adı kullanılmaya baĢlanmıĢtır 65 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012) 66 Ccedilekle ccedilağla kelimesinin halk dilindeki Ģeklidir ve ldquoolmamıĢ meyverdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(22012012) 67 Payam ldquoBademrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 68 Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 69 ldquoBuğdaygillerden sulak nemli yerlerde yetiĢen boğumlu sert goumlvdesi olan bitkilerrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(28012012) 70 ldquoBir ccedileĢit buğdayrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 71 ldquoHayvanlara yedirilmek iccedilin hazırlanan tahıl kırması iri oumlğuumltuumllmuumlĢ un tazırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoCcedilorum Alaca‟da iri bulgur iccedilin kullanılan bir tabirrdquo Zanaat Terimleri Soumlzluumlğuuml 1976 httptdkterim
govtrbts(28012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 107
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
CcedileĢitli bitki parccedilaları da (dal budak ccedilubuk) yer adlarının verilmesinde belirleyici
olabilmektedir Zile kazasında bu Ģeklide bitki parccedilalarından adını alan iki yerleĢim birimi tespit edilebilmiĢtir Bunlar MeĢhedabad‟daki Ccedilubuk ve Huumlseyinabad‟daki Yapracık mezralarıdır Bitki
ve bitki parccedilaları dıĢında yerleĢim birimlerinin kurulduğu yerlerdeki bitki oumlruumltuumlsuuml de yer adlarına
ilham verebilmektedir Zile kazasında 10 yerleĢim biriminin adı bitki oumlruumltuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran
oumlzelliklerden verilmiĢtir
Tablo 24 Bitki Oumlrtuumlsuumlnuuml CcedilağrıĢtıran Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilakırccedilal72
mz Yenimuumlsluumlman Karagevenlik mz Huumlseyinabad
Ccedilamluca mz Karahisar-ı BehramĢah Korucuk mz Zile
Ccedilomruk mz Zile Odunluk mz Huumlseyinabad
Dikmen73
nma‟a Hamrik mz Karahisar-ı BehramĢah Pervazlık mz74
Huumlseyinabad
Bericcedilayır mz Huumlseyinabad Sazlı mz Karahisar-ı BehramĢah
313 Hayvanlarla Ġlgili Yer Adları
Zile‟de adını hayvanlardan alan 23 yer adı tespit edilmiĢtir Bunlardan 6‟sı yabani hayvan
isimleridir Zile‟deki Donuzlu75
koumlyuuml ve Kurtamaz mezrası Acacı ve Oumlzikavağı‟ndaki Başkurd ve Kurdbaşı mezrası Halka-i Hass‟daki Dilkuumller mezrası Karacahisar-ı BehramĢah‟daki Tekir
76
Meşhedi mezrası adları bu yolla verilmiĢtir
Huumlseyinabad‟daki Suumlluumlnluumlce mezrası77
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Suumlluumln ile KuĢtaĢ‟taki
Yapalak78
mezrası ve yine KuĢtaĢ‟taki Yapalak koumlyuuml isimlerini yırtıcı kuĢlardan almıĢlardır Zile Guumlvercinlik koumlyuuml ve Ağcakuş mezrası ise adlarını evcil nitelikli kuĢlardan almıĢtır
Kazada evcil hayvanlardan adını alan yerleĢim yerleri ise Zile Koşaatlu mezrası Acacı ve
Oumlzikavağı Hıcıp79
koumlyuuml Yenimuumlsluumlman Taylu80
mezrası Huumlseyinabad Koyunluyusufoumlzuuml ve Guumlduumll
81 mezrası MeĢhedabad Karı ve Dorualanı
82 mezrasıdır Halka-i Hass‟taki Petek
83 karyesi ise
arıcılıkla ilgili bir uumlretim aracından adını almıĢtır
72 Ccedilal ldquoTaĢlık yer ccedilıplak tepe kireccedilli toprak ormanlık fundalık sulu duumlz ova maki ile oumlrtuumlluuml engebeli alan Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml Ccedilakır ldquoMavi hareli elardquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgov trbts(28012012) 73 Dikmen ldquoKoni biccediliminde sivri tepe dağların en yuumlksek yeri yayla dik arazideki orman dikilerek meydana gelen ağaccedillıkrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 74 Pervazlı adıya Youmlruumlkan taifesinden Bozok ve MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 627 75 Diyarbekir eyaleti Mardin kazasında Youmlruumlkan taifesinden cemaat Tuumlrkay age s 335 76 ldquoPostu siyah ccedilizgili ve benekli kuumll renkli kedirdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 77 ldquoSuumlluumlngillerden kuyruğu ccedilok uzun eti yenilen bir kuĢrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquoBuzağırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoTavuksular (Galliformes) takımının suumlluumlnguumller (Phasianidae) familyasından 80 cm kadar uzunlukta Avrupadan Kafkasyaya kadar olan boumllgede yaĢayan bir tuumlrrdquo Biyoloji Terimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 78 ldquoBir tuumlr baykuĢrdquo Tarama Soumlzluumlğuuml 1972 httptdkterimgovtrbts(29012012) 79ldquo Koyunrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 80 ldquoUumlccedil yaĢına kadar olan at yavrusurdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 81 ldquoKedi yavrusu kuyruksuz kuyruğu kesik hayvan kısa bodur geliĢmemiĢrdquo ldquoSaccedilta ve fırında piĢirilen mısır ya da buğday unundan yapılan ekmek ekmek somunurdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s383 Guumlduumllluuml diye de ifade edilmektedir 82 ldquoGoumlvdesi kızıl ayakları ve yelesi koyu renkli olan yağız (at) kızıl (at donu) Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 83 Eğer bey ise Boynuyoğun aĢiretinde boumlyle bir cemaat adı var Buumlyuumlk olasılıkla boya dayalı bir yerleĢim adı da olabilir
Tuumlrkay age s 234
108 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 25Adında Hayvanlarla Ġlgili Ġbareler Bulunan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakuĢ mz Zile Kurtamaz mz Zile
BaĢkurd mz Acacı ve Oumlzi Kavağı KuĢtaĢ Nh KuĢtaĢ
Dilkuumller mz Halka-i Hass Petek ky Halka-i Hass
Donuzlu ky Zile Suumlluumln mz Karahisar-ı BehramĢah
Guumlduumll mz Huumlseyinabad Suumlluumlnluumlce mz Huumlseyinabad
Guumlvercinlik ky Zile TankuĢ ky Kızılkuumlnbed
Hıcıp ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Taylu mz Yenimuumlsluumlman
Karı ve Dorualanı mz MeĢhedabad TekirmeĢhedi mz Karahisar-ı BehramĢah
Kırım mz Huumlseyinabad UumlccediltaĢ Nh KuĢtaĢ
KoĢaatlu mz Zile Yapalak ky KuĢtaĢ
KurdbaĢı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yapalak mz (2) KuĢtaĢ
32Ġnsanlara ve Toplumlara Dayanan Adlar
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıllara ait yer adları iccedilerisinde insana dair oumlzellikler oumlnemli bir yer
tutmaktadır Ġnsanın beslenme kuumlltuumlruumlnden oumlzuumlr durumuna kadar birccedilok oumlzellik bu isimlerde hayat
bulmaktadır Oumlte taraftan isimler de oumlne ccedilıkan bir oumlzellikte tarihicirc Ģahsiyetleri ve cemaatleri iccedilinde
fazlasıyla barındırmasıdır Oumlrneğin Ģahıs isimleri acircdeta tarihicirc bir geccedilit toumlreni gibidir DaniĢmend-i BahĢayiĢ DaniĢmendlileri Keykavus Selccedilukluları Cengizhan Moğolları Temuumlrhan Timurluları
anımsatan isimler olup bu geccedilit toumlreninde tarihe tanıklık etmemizde buumlyuumlk rolleri vardır
321Fiziksel YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
a Yiyecekler ve Ġccedileceklerden Verilen Yer Adları Zile‟de iccedileceklerden adını alan
herhangi bir yerleĢim birimine tesaduumlf edilmemiĢtir Ancak değiĢik yiyeceklerden adını alan 7
yerleĢim birimine rastlanmıĢtır Acacı ve Oumlzi Kavağı Keşlik84
ve Dumi mezrası iccedilerisindeki keĢ kelimesi peynire iĢaret ederken dum kelimesi ise sulu gıdalarla ilgilidir Bazlambaccedil
85 koumlyuuml ve
Ccediloumlrek mezrası isimleri ise youmlreye oumlzguuml unlu gıda mamullerinden adını almıĢtır Kozlar mezrası ise
bir yandan bir cemaat adını ccedilağrıĢtırırken bir yandan da cevize iĢaret etmektedir Tablo 26 Yiyecek ve Ġccedileceklere Dayalı Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bazlambaccedil ky Kızılkuumlnbed Kavurga mz Huumlseyinabad
Ccediloumlrek mz Kızılkuumlnbed KeĢlik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Dumi mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kozlar mz MeĢhedabad
Dumi mz KuĢtaĢ
bCcedileĢitli EĢyalardan Adını Alan YerleĢim Birimleri Zile‟de değiĢik tuumlrde guumlndelik
eĢyalardan ismini alan 14 yerleĢim birimi tespit edilmiĢtir Su konacak kaplardan ismini alan tek
yerleĢim birimi Huumlseyinabad‟daki Guumlğuumlm mezrasıdır MeĢhedabad‟daki Kuumlpluumlce ile Huumlseyinabad‟daki Boduccedil mezrası ve Kapaklu koumlylerinin isimlerinde ise mutfak levazımatlarının
isimleri kullanılmıĢtır CcedileĢitli aletler ve takımlardan adını alan 10 yer ismi okunmuĢtur Zile
Palani86
koumlyuuml Sacayak mezrası ve Yaba koumlyuuml Huumlseyinabad Sokucak mezrası (2) Ağcasoku
mezrası Yeni Muumlsluumlman Kopaccedil87
koumlyuuml Karahisar-ı BehramĢah Borulu ve Karasoku 88
mezraları
84 ldquoYağı alınmıĢ yoğurttan ya da suumltten yapılan peynirrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzşuumlğuuml httptdkterimgov trbts(29012012) 85 ldquoMısır arpa darı ve buğday unlarından yapılan mayalı mayasız yağlı yağsız Ģekerli Ģekersiz ince ve kalın piĢirilen saccedil ekmeğirdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 86 Bozok‟ta ve Malatya sancaklarında Balanlı-Balanlu diye bir cemaat adı var Tuumlrkay age s 223 87 ldquoĠnce ve dar ağızlı bir ccedileĢit ccedilapardquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 88 ldquoTahıl doumlvmeye yarayan buumlyuumlk taĢ dibek dibekte havanda doumlvme iĢini yapan tokmakrdquoTuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları
Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 109
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KuĢtaĢ Yaba mezrası Kesici aletlerden adını alan tek yerleĢim birimi ise Huumlseyinabad‟daki
Balccedilak89
mezrasıdır Tablo 27Adını EĢya ve Aletlerden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ağcasoku mz Huumlseyinabad Kopaccedil ky Yenimuumlsluumlman
Balccedilak mz Huumlseyinabad Kuumlpluumlce mz MeĢhedabad
Boduccedil mz Huumlseyinabad Palani ky Zile
Borulu mz Karahisar-ı BehramĢah Sacayak mz Zile
Guumlğuumlm mz Huumlseyinabad Sokucak (2) mz Huumlseyinabad
Kapaklu ky Huumlseyinabad Yaba ky Zile
Karasoku mz Karahisar-ı BehramĢah Yaba mz KuĢtaĢ
cSavaĢ ve Askerlikle Ġle Ġlgili Yer Adları Zile yer adları iccedilerisinde savaĢ ve askerliğie dair isimler de bulunmuĢtur Bunların sayısı 4 tane olup 1‟si Zile‟de diğer 3‟uuml ise Huumlseyinabad
Nahiyesi‟ndedir Tablo 28 SavaĢ ve Askerlikle Ġlgili Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġsadoğancı90
ky Huumlseyinabad Muumlhimmatini mz Huumlseyinabad
Mescid-i Sakayan mh Zile Sakalar mz Huumlseyinabad
dGiyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları Tuumlrklerin Zile‟de verdikleri
yerleĢim adları iccedilerisinde giyim eĢyaları ve kumaĢ maddelerine de rastlanmıĢtır Huumlseyinabad‟daki Edikoumlyuumlk mezrası adı ayak giyiminde tercih edilen edikle ilgilidir KumaĢ maddeleri ile ilintili
olarak Acacı ve Oumlzikavağı Oltan91
ve Oltankoumly mezrası isimleri dikkat ccedilekmektedir
Huumlseyinabad‟daki Hırka-i92
Buumlzuumlrk ve Hırka-i Kuumlccediluumlk koumlyleri Kuşak mezrası Karahisar-ı BehramĢah‟taki Kabluyuumln ve Kuşakoumlyuumlk mezraları Zile‟deki Yuumlnluuml koumlyuuml yuumln ve yuumlnluuml dokumalara
ccedilağrıĢım yapmaktadır Tablo 29 Giyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Edikoumlyuumlk mz Huumlseyinabad KuĢak mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky Huumlseyinabad KuĢakluoumlyuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Oltan mz (2) Acacı ve Oumlzikavağı
Kabluyuumln mz Karahisar-ı BehramĢah Yuumlnluuml ky Zile
e Adını Yapı Kısımlarından Alan Yer Adları Zile‟de farklı mimari yapıların tuumlmuumlnuuml değil de bir boumlluumlmuumlnuuml iccedileren yer adlarıda bulunmaktadır Bunlar 7 adet olup aĢağıda Tablo 30‟da
goumlsterilmiĢtir
89ldquoKabza kabzanın demir siperirdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtr bts (29012012) 90 ldquoHassa kuĢbazları denilen timarlı avcılardan bir takımın adırdquo Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterim govtrbts(29012012) 91 OltanrdquoKesilip dikilmeye hazırlanmıĢ yemeni eskiyen yemeni ayakkabı altına vurulan penccedile mest ve yemeni yuumlzuumlnuuml koumlseleye tutturmak iccedilin yapılan iri dikiĢ ccedilarığın iccediline konulan bez ya da deri parccedilası ccedilarık ipi Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(30012012) 92 Koumlyuumln adının Hırka-i Kebir olduğu ve Hırka Baba tepesi eteğinde kurulmasından aldığı bilinmektedir Koumlyuumln isminin anlatılan efsanesi Huumlseyin adında bir Velinin hırkasının bu boumllgede olması ve Hırka Baba tepesine bu isim
verilmesinden gelir httpwwwbuyukhirkacomsbindex phpbeldemizhtml (21012012)
110 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 30 Adını Yapı Kısımlarından Alan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahurcuk ky Halka-i Hass TaĢağıl mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Ayvancık mz Huumlseyinabad Tonus mz Halka-i Hass
Goumlkccedileminare mz Karahisar-ı BehramĢah Manar mz Karahisar-ı BehramĢah
Minare mh Zile
322 Duygusal YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
Zile yer adları iccedilerisinde doğrudan insan duygularını iccedilinde taĢıyan iki yer adı tespit
edilmiĢtir Bunlar Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Ġmrek93
ile Karahisar-ı BehramĢah‟taki Sevguumlluuml
mezralarıdır Aile bireyleri ile ilgili yer adları daha ccedilok akrabalık iliĢkilerini iccedileren tuumlrden olup
Zile‟de bu Ģekilde 12 yerleĢim adı bulunmaktadır Bunlardan yalnız ikisi eĢ anlamında karı kelimesini iccedilerirken diğer 10 tanesi veled zade ya da oğlan biccediliminde daha ccedilok erkek evladı iccedileren
isimlerdir Tablo 31 Adını Akrabalık Tuumlrlerinden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ayveledi Karahisar-ı BehramĢah Ġlyasoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Bekleroğlanı Kızılkuumlnbed Karıbasan mz Huumlseyinabad
Caferoğlanı mz Huumlseyinabad Karukoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Doğanoğlanı mz Kızılkuumlnbed Mesudoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hacızade mz Karahisar-ı BehramĢah Recepoğlu mz Huumlseyinabad
Ġlyasoğlanı ky Halka-i Hass Veledikkoumly mz Huumlseyinabad
Zile‟de dine iliĢkin birtakım oumlzellikler iccedileren yer adları da tespit edilmiĢtir Bunların sayısı
23 tanedir Bu isimler iccedilerisinde hacı fakih Ģeyh abdal gibi unvanlar dıĢında kul iman ve uumlmmet
kelimelerini iccedileren dine dair kavramlar da bulunmaktadır PirakbaĢ ismi ise daha ccedilok mezhepsel bir ccedilağrıĢım yapmaktadır Doğrudan Ġslam dinini ccedilağrıĢtıran isimler yanında youmlrenin eski ev
sahiplerini ifade eden kacircfir ismi de yer adları iccedilerisinde değiĢik kelimelerle beraber tercih
edilmiĢtir Tablo 32Din ile Ġlgili Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alaeddinhacı mz Huumlseyinabad Kuldan mz Karahisar-ı BehramĢah
Aykutfakihviranı mz Huumlseyinabad Kuldan mz MeĢhedabad
Azadkul mz Acacı ve Oumlzikavağı Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Bekirabdal mz Huumlseyinabad PirakbaĢ mz Huumlseyinabad
Ccedilokccedilakul mz Zile Saruhacı mz Huumlseyinabad
Ġman ky Halka-i Hass ġeyh ky Acacı ve Oumlzikavağı
Ġnekulu mz Huumlseyinabad ġeyh mz Huumlseyinabad
Ġsa Fakılu mz Huumlseyinabad ġeyhkoumly mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kacircfir ky Yenimuumlsluumlman ġeyhkulu mh Zile
Kafirviranı ky Zile Uumlmmet mz MeĢhedabad
Karapiri ky Karahisar-ı BehramĢah Yenimuumlsluumlman nh Yenimuumlsluumlman
Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
323 KiĢilerin Varlıkları Ġle Ġlgili Yer Adları
Yeni bir koumly veya kasabanın kuruluĢunda oraya yeni bir ad aramaya hacet kalmaksızın
yerleĢen topluluğun adı verilir Nitekim Anadolu bunun muumlkemmel oumlrnekleriyle doludur Bu isimler bize aynı adı taĢıyan boy aĢiret cemaat gibi grupların nasıl bir yayılma goumlsterdiklerini de
anlatır Doğu veya Guumlneydoğu Anadolu‟daki bir koumly adının Rumeli topraklarında da olması bu
dağınık yayılmanın guumlzel bir oumlrneğidir (Kuumltuumlkoğlu 1991 15)
93 ldquoSeven duumlĢkuumlnrdquo anlamlarına gelen bir Tuumlrkccedile kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim
govtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 111
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
a Vuumlcut Kısımları Ġccedileren Yer Adları Vuumlcut kısımlarını iccedileren 5 isimden biri kol biri
baĢ biri karın ve son ikisi taban gibi insan uzuvlarını iccedilerisinde barındırmaktadır Tablo 33 Vuumlcut Kısımlarına Dayalı Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AbagolEbegol mz Huumlseyinabad Tabana (Dabana) ky Halka-i Hass
DeluumlbaĢ mz Huumlseyinabad TabanıyavaĢ mz Huumlseyinabad
Karnıkara mz (2) Huumlseyinabad
Uzuvlar dıĢında insan vuumlcudunda ortaya ccedilıkan tuumlyler de yer adları iccedilerisinde kendine yer
bulabilmiĢtir Bunların sayısı 3 olup Halka-i Hass‟daki Koumlsemelik mezrası yuumlzuumln tuumlysuumlzluumlğuumlyle ilgilidir Huumlseyinabad‟daki Gılman
94 mezrası ve Perccedilem koumlyuuml
95 adları ise doğrudan insan
vuumlcudundaki tuumlylerle ilgili yer adları arasında değerlendirilebilir
b Ruumltbeler (Unvanlar) Mevkiler Ġccedileren Yer Adları Tuumlrkler yer adları verirken
ruumltbeler unvanlar ve kiĢilerin mevkilerinden de yararlanabilmiĢtir Zile kazasında 18 yer adı bu ccedileĢit bir yaklaĢımla verilmiĢtir Gazi unvanı 3 diğin (tigin) unvanı 5 kadı goumlrevi 1 emir unvanı 1
bey 2 sultan 3 melik 2 yerleĢim biriminde isim olarak kullanılmıĢtır Ladıcık ise buumlyuumlk olasılıkla
Hellenistik doumlnemden gelen ve Pontus devletinde kral ailesinden birccedilok kraliccedile ve prensesin taĢıdığı bir unvan olarak oumltekilerden farklı bir yere oturtulabilir
Tablo 34 Ruumltbeler Unvanlar Mevkiler Ġccedileren Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Arslangazi ky MeĢhedabad Karagazi mz Zile
Baydiğin mz Acacı ve Oumlzikavağı Maturabey mz Karahisar-ı BehramĢah
Baydiğin ky Zile Ladıcık ky96
Halka-i Hass
Beyyurdu mz Huumlseyinabad OsmanpaĢa ky Huumlseyinabad
Emirsaraccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultaneymirce97
emz Huumlseyinabad
Gazikoumly maa Ermenid mz Kızılkuumlnbed Sultanmehmed mz Huumlseyinabad
KadıĢehri ky Acacı ve Oumlzikavağı Taht-ı melik mz Huumlseyinabad
Karadiğin mz (3) Huumlseyinabad Uzunmelik mz Huumlseyinabad
c Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları Ġnsanı ilgilendiren değiĢik
sıfat ve eylemlerden adını alan Zile kazasında toplam 13 yer adı bulunmuĢtur Bunlardan Ağrık98
mz adı bir hastalık durumuna DoymuĢ ihtiyaccedilların giderilmesine Gederik99
gitmek eylemine
Uumlzmuumlş100
uumlzuumllme eylemine Yararlık faydalı olma haline dayalı isimler gibi goumlzuumlkmektedir
94 ldquoKabarık saccedillı kimserdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) Gılmanlar Gılmanlı adına Kuumltahya sancağı Dağardı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 374 95ldquoBaĢlarını tıraĢ edenlerin tepede bıraktıkları saccedil tutamırdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts (29012012) Perccedilemli adıyla iccedilel sancağı Anamur kazasında youmlruumlkandan bir cemaat var Tuumlrkay age s 626 96 Ladıcık Lacircdik kelimesinden geliyor olabilir Hellenistik ccedilağda oumlzellikle Selevkoslarda ve Pontus devletinin kral ailesinde birccedilok kraliccedilenin ve prensesin taĢıdığı bir isim olan Laodikeia‟dan bozma bir kelime Pontus boumllgesinde Amasya‟ya ve Tokat iline bağlı Niksar ilccedilesinde birer Lacircdik var Bk Umar age s 505Zile‟deki Ladıcık adı da bu
adlarla aynı olmalıdır 97 Mezraya adını veren Sultan Eymirce‟nin hayatı hakkında fazla bir bilgi bulunmamaktadır Emirci veya Emirce Sultan‟a ait menakıbnamede Emir-i Ccedilin Osman olarak bilinir Sultan Eymirce zaviyesi ile ilgili Bk Kapusuzoğlu S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Ankara s 67-80 98 ldquoAğrılı ağrıyanrdquo anlamında bir kelimedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(29012012) 99 Geder bağ ccedilubuklarını ccedilelikleme merkep alın yazısı ccediluval keder ve kader anlamlarında da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 100 Uumlz ova duumlzluumlk anlamlarında da kullanılan bir kelimedir httptdkterimgovtrbts (19022013)
112 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo35 Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları
d Mesleklerden
Verilen Yer Adları Zile‟de
resmi goumlrevler ve ccedileĢitli esnaf gruplarından kaynaklanan yer adları da vardır Bunların sayısı 5 olup incuumlger ve kalaycı isimleri
zanaat kollarına iĢaret ederken kethuumlda muhtesib ve yazıcı ise resmi goumlrev ya da goumlrevlilere iliĢkin
verilmiĢ yer adları olarak duumlĢuumlnuumllebilir Tablo 36 Mesleklerden Verilen Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġncuumlger mz Karahisar-ı BehramĢah Sarukalaycı mz Huumlseyinabad
Kethuumlda mh Zile Yazıcı mh Zile
Muhtesib ky Karahisar-ı BehramĢah
e Ġnsan (kiĢi) Adı Verilen YerleĢim Birimleri Adını doğrudan kiĢi adlarından alan 22 yerleĢim birimi bulunmaktadır Bunlardan yalnız 1‟i Ermeni ismi olup bu koumlyuumln bir diğer adı da
Killikrsquotir Bunların dıĢındaki isimlerin oumlnemli bir kısmı Arapccedila Farsccedila ve Ġbraniceden fonetiği
değiĢtirilerek Tuumlrkccedileye geccedilmiĢ isimlerdir Tablo 37 Ġnsan (kiĢi) Adları Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahmed ky KuĢtaĢ Mesud Ġğlal mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Battal mz Huumlseyinabad Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Baydar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hamzacık ky Zile Musa mz KuĢtaĢ
Hasan ky Yenimuumlsluumlman Okar mz101
Huumlseyinabad
Keykavus mz Huumlseyinabad Oumlğetccedile ky102
Karahisar-ı BehramĢah
Mahmud ky KuĢtaĢ Sarumusa mz KuĢtaĢ
Hasan mz (2) Huumlseyinabad Sergis ky (nam-ı diğer Killik)103
Huumlseyinabad
Huumlseyin mz (2) Huumlseyinabad Tuğrul mz Huumlseyinabad
Mergub ky104
Zile Yunus mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
f KiĢilerin Fiziksel Oumlzelliklerini Yansıtan Yer Adları KiĢilerin engel durumlarını iccedileren Zile‟de tek yer adı Huumlseyinabad‟daki Sağır Piri Kışlası‟dır
g Tarihicirc KiĢi Adları Ġccedileren Yer Adları Bazı tarihicirc Ģahsiyet isimleri de Zile‟de yer adı
olarak verilebilmiĢtir Bunların sayısı 9 tanedir Zile merkez Danişmend-i Bahşayiş Kalesi105
ile
101 Telli balıkccedilıl kuĢlarına verilen bir isim olan Okar erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 102 Oumlğet beğenilen aranılan anlamında bir kelime olup kız ve erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 103 Bu koumlyde Karkın boyundan Uluyoumlruumlk taifesinden TutuĢ Etraki Cemaati sakindi Halaccediloğlu V s 2234 104 Aranan ve beğenilen anlamlarında olan Mergup kelimesi Arapccedila koumlkenli olup Ģahıs adı olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 105 Tufan Guumlnduumlz DaniĢmendli Beyliği sahasında iccedilinde DaniĢmend adı geccedilen Amasya kazasında 2 Tokat kazasında 2 Sivas kazasında 3 ve Zile kazasında 1 yer adı tespit etmiĢtir Zile‟deki DaniĢmend-i BahĢayiĢ kalesini bir koumly olarak ele alan Guumlnduumlz buranın adının buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendli beyliğinden ziyade bir Ģahıstan verildiğini oumlne suumlrmuumlĢtuumlr Buranın aynı zamanda Tokat Youmlruumlklerinin kıĢlağı olduğunu belirtmiĢtir Kaynak olarak da 387 nolu Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum defterini vermiĢtir (Cilt II s 457) Bk Guumlnduumlz T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli
Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I Baskı Ġstanbul s 35-36
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağrık mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kurubey mz Halka-i Hass
Dilmek mz Karahisar-ı BehramĢah Sapmaz mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Huumlseyinabad UumlzmuumlĢ mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Kızılkuumlnbed Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Huumlseyinabad
Gederik ky Zile Yavihsan ky Halka-i Hass
Goumlzaccedilan mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk Huumlseyinabad
Ġkiyuumlzluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 113
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yeni Muumlsluumlman Arslan-ı Danişmend106
mezrası isimleri buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendliler
doumlneminden kalan ve tarihicirc Ģahsiyetlere dayalı olarak verilmiĢ isimler olmalıdır Karadiğin (Zile-Huumlseyinabad 3) Baydiğin koumlyuuml (Zile) ve Baydiğin
107 mezrası (Acacı ve Oumlzikavağı) isimleri ise
tigin kelimesinin bozulmuĢ Ģekilleri olarak oumlne ccedilıkmaktadır Cengizhan ve Temuumlrhan mezraları
(Huumlseyinabad) ise Moğol istilası ve Timur‟un Anadolu‟ya giriĢinin izlerini taĢıyan yer adları
Ģeklinde tasvir edilebilir Yeni Muumlsluumlman‟daki Ccedileltek koumlyuuml adını Ccedileltek Baba‟dan almıĢtır108
Huumlseyinabad nahiyesi adı ise buumlyuumlk bir olasılıkla Battal Gazi ile birarada anılan Huumlseyin Gazi‟den
verilmiĢ olmalıdır Zira ona atfedilen mezar ya da makamlardan birisi Ccedilorum Alaca ilccedilesindedir109
Yukarı da insan adları baĢlığında ele alınan Keykavus ismi de tarihicirc Ģahsiyetlere dayandırılabilir
h Kavim Kabile Boy Soy Oymak Cemaat Adları Ġccedileren Yer Adları Anadolu
Tuumlrkler tarafindan fethedildikten sonra yoğun bir Tuumlrk goumlccediluumlne sahne olmuĢtur Tuumlrkler buraya boy
ve aĢiretler halinde gelerek muhtelif boumllgeleri yurt edinmiĢler ve Selccediluklu Devleti youmlneticileri de siyasicirc ve iktisadicirc hedefleri goumlzeterek Osmanlı Devleti‟ni kuran Kayı boyuna mensup aĢiretin de
dacirchil olduğu Tuumlrk boylarını ccedileĢitli boumllgelere yerleĢtirmiĢlerdir Osmanlılar da aynı Ģekilde
kendilerine gelip sığınan Tuumlrk topluluklarını değiĢik boumllgelere iskacircn etmiĢlerdir Boumlylece Osmanlı
Devleti‟nin kuruluĢ ve geliĢme suumlrecinde de Anadolu‟nun muhtelif yerlerine ccedileĢitli Tuumlrk oymak ve aĢiretleri yerleĢtirilmiĢtir (Soumlylemez 2002 39)
Osmanlı hanedanı Tuumlrkmen koumlkenli de olsa kendisini Tuumlrkluumlğuumln temsilcisi olarak goumlrmekte
ve Tuumlrk tabirini merkeze oturtmaktaydı Tuumlrkmen tabirini Akkoyunlu Karakoyunlu Dulkadir Karamanoğlu gibi beylik ya da devletlerin etnik kimliğini tanımlamakta adı geccedilen devletlerin
Osmanlı hacirckimiyetine girmiĢ olan halkının sadece konargoumlccediler gruplarını ifade etmek iccedilin
kullanmaktadır Youmlruumlk tabiri ise bir sancak ya da kaza dacirchilinde yaylak ve kıĢlak hayatı
suumlrduumlrenlerin genel adıydı Uluyoumlruumlk (Etrak Youmlruumlkanı) Tokat‟tan Kuumltahya‟ya kadar uzanan sahada konargoumlccedilerlik etmekteydi
110
Acacı ve Oumlzi Kavağı nahiyesinde adını boy ya da cemaat adından alan 12 yerleĢim birimi
bulunmaktadır Alan-ı İğdir Bayındır mezraları ve Kayılar koumlyuuml (2 adet) adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
111 Arablar koumlyuuml
112 Hacı
113 koumlyuuml Haramideresi mezrası
114 Karacaviran
115 koumlyuuml
106Danişmend Farsccedila‟dan Tuumlrkccedileye geccedilen bir kelimedir Bilgili ilim sahibi anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk medreselerin icazet alma seviyesine gelmiĢ olan talebeleri iccedilin de kullanılan bir tabirdir Bk ĠpĢirli M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465 Ancak DaniĢmend tabiri zaman zaman bir Ģahıs adı ya da ismin oumlnuumlnde bir sıfat olarak da kullanılabilmektedir Arslan-ı DaniĢmend Arslan DaniĢmend ya da Ġslam DaniĢmend de olabilir 107 Yılmaz Kurt Niksar‟da bulunan GuumlmuumlĢdiğin koumlyuumlnuumln adının DaniĢmend Gazi‟nin 12 oğlundan biri olan GuumlmuumlĢ Tigin‟den konduğunu belirtmiĢtir Muhtemelen Zile kazasındaki Baydiğin ve Karadiğin isimleri de bu yolla verilmiĢ
olabilir Bk Kurt Y (2000) ldquoNiksar Kazası Yer Adlarırdquo Danişmendliler Doumlneminde Niksarrsquoda Tıp Tarih ve Kuumlltuumlr Sempozyumu Bildirileri Niksar s 105 108 Ccedileltek Baba‟nın asıl ismi ġeyh Mahmut olup unvanı Emirci lakabı Doğan ve ocağı Ccedileltek‟tir Dede Karkın Sarı Saltuk Gajgaj Baba gibi maneviyat ocaklarından biri de Ccedileltek Baba Ocağı‟dır Bu Ocak 17 koumlyuumln oumlĢruumlnuuml alan guumlccedilluuml bir yuvadır ġeyh Mahmut da boumllgeye geldiğinde boumllgenin ĠslamlaĢmasında rol oynayan oumlnemli bir manevi ve tarihi Ģahsiyet olarak Ccedileltek koumlyuumlne adını vermiĢtir Ccedileltek Baba 13 Yuumlzyıl iccedilerisinde yaĢamıĢtır ve Yeseviye tarikatı ekoluumlnden yetiĢen biridir httpceltekkoyumtrggC7eltek-Baba-Kimdir-f (23012012) 109 Oumlzcan K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal Gazi ve Malatya
Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58 110 Guumlnduumlz age s 19-27 111 24 Oğuz boyunun yayıldığı coğraficirc sahalar ve XVI yuumlzyılda Anadolu‟da Oğuz boylarına ait yer adları iccedilin Bk Suumlmer F (1980) Oğuzlar Ġstanbul s 201-372 423-460 112 Ccedilorum Bozok MaraĢ civarında Arab ya da Arablar vardır (Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden) Tuumlrkay age s 50 Arablı diye de anılmaktadır Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden geniĢ bir alana yayılmıĢ durumdadır Tuumlrkay age s 203 113 Tokat Zile‟de ve Ankara AyaĢ‟ta youmlruumlkan taifesinden Hacı diye bir cemaat var Tuumlrkay age s389 114 Ordu kazası ve Karahisar-ı ġarki sancağında Youmlruumlkan taifesinden Harami adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay
age s 406
114 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karıkışla koumlyuuml116
Muğriler117
mezrası Selamet koumlyuuml118
Ulucakkiri mezrası119
ve Yaraş120
mezrası
ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 38 Acacı ve Oumlzi Kavağında Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alan-ı iğdir mz Karacaviran ky Ulucakkiri mz
Arablar ky KarıkıĢla ky Kayılar ky (2)
Hacı ky Muğriler mz Bayındır mz
Haramideresi mz Selamet ky YaraĢ mz
Halka-i Hass nahiyesinde 4 koumly adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Alayuntlu Beydili Kızık ve Salur koumlyleridir 1 koumly Ekrad cemaatlerinin 3 mezra ve 2 koumly ise youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini almıĢtır Kuumlrtler koumlyuuml121
adını bir Ekrad cemaatinden almıĢtır Elmalu
mezrası122
Kırızlar123
koumlyuuml Ovacık124
koumlyuuml Suumlluumlkluuml125
ve Tutuş126
mezrası ise Youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini uumlzerinde taĢımaktadır Tablo 39 Halka-i Hass Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alayuntlu ky Halil ky Kuumlrtler ky Suumlluumlkluuml mz
Beydili ky Kırızlar ky Ovacık ky TutuĢ mz
Elmalu mz Kızık ky Salur mz
Huumlseyinabad‟da Bayadcık Doumlğerobası Karakınık mezraları ile Eski ve Yeni Yapar koumlyleri
adlarını 24 Oğuz boyundan almıĢtır 10 yerleĢim biriminin adının cemaatlerden oluĢtuğu
yanlarında yazan cemaat ibaresinden accedilıkccedila anlaĢılmaktadır 7 yerleĢim birimi de kıĢlak adıyla bir
cemaat ya da topluluğun kıĢladığı bir mekacircnı ifade etmek iccedilin tercih edilmiĢtir Ayrıca 3 yerleĢim yerinde Etrakiye bir yerleĢim yerinde Etrakiye-i Uluyoumlruumlk tabiriyle Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlere
iĢaret edilmiĢtir Kalan 57 yerleĢim birimi ise farklı Tuumlrkmen cemaatlerden adını almıĢtır127
Bu
cemaatlerden Kıranlu (Tuumlrkay 1981 518) ve Mahuna (Tuumlrkay 1981 114) Ekraddan olup kalanların tamamı Youmlruumlk Tuumlrkmen taifelerinden oluĢmaktaydı
115 Karahisar-ı Sahib Adilcevaz Bolvadin ve MaraĢ Goumlksun‟da adı geccedilen TuumlrkmenYoumlruumlkan taifesinden bir cemaattir Youmlruumlkosmanoğlu aĢiretine mensuptur Tuumlrkay age s 465 116 ldquoKayıkıĢlardquo da olabilir Sivas Yeni il Sorkun Nahiyesi‟nde boumlyle bir koumly vardır Bu koumly Kayı boyundan olanlar tarafından kurulmuĢtur Halaccediloğlu III s 1372 Ancak gene de ldquoKarıkıĢlardquo olma ihtimali oldukccedila yuumlksektir ccediluumlnkuuml MaraĢ sancağı Zamantı kazasında Karakışlalı ya da Karıkışlalı adıyla okunmuĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 490 117 Mardin Basra Hakkacircri gibi doğu vilayetleri dıĢında Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında da adı geccedilen ekrad taifesinden
bir aĢirettir Tuumlrkay age s 124 Mukriler olarak da anılmaktadır Ayrıca Makarlar ve Makralar diye youmlruumlkan taifesinden Bozok MaraĢ Karaman Adana Edirne ve Dimetoka‟da bir cemaat de vardır Tuumlrkay age s 574 118 Sivas Yenihan ve Yıldızeli‟nde Youmlruumlkan taifesinden Selametli adıyla bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 666 119 Yozgat Akdağ‟da Ulucak obası adında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 747 120 Ankara Bolu ve MenteĢe sancaklarında da adı geccedilen YaraĢlu adına sahip olan Tuumlrkman taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 765 121 Ekrad‟dan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu IV s 1584 Tuumlrkay age s 113 122 Youmlruumlkan taifesinden ldquoElamacalı Elmalılırdquo Ģeklinde de belirtilmiĢtir Tuumlrkay age s 348-349 123 Firuzlar da olabilir Anamur Kilis ve Mudurnu‟da tespit edilmiĢ bu isimle Tuumlrkmen Youmlruumlk taifesinden bir aĢiret vardır Tuumlrkay age s 81 365 124 Yeniil Sivas‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 617 125 Arapgir ve Karahisar-ıġarki sancağında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 688 126 Sivas ve Bursa‟da bu adla youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 741 127YaklaĢık 83 cemaat adı tespit ettiğimiz Huumlseyinabad yerleĢim birimlerinin referansları geniĢ bir yer tutmaktadır Bu cemaatlerin yayılma sahaları iccedilin Bk Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşiv Belgelerine Goumlre Osmanlı
İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatler Tercuumlman Yayınları Ġstanbul
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 115
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Ağcaağıl Karahisar-ı ġarki‟de Ağcahalil diye de geccedilen bir cemaat adıdır (Tuumlrkay 1981
181) Ayrukam128
MaraĢ Youmlruumlklerinden AvĢar boyuna tabi Ayrudamlı cemaatinden baĢkası değildir (Halaccediloğlu I 2009 205) Aziz Karahisar-ı ġarki‟de de adı geccedilen bir Tuumlrkmen cemaat adıdır
(Tuumlrkay 1981 215) Beyobası Sivas Yeniil‟de bulunan bir Tuumlrkmen aĢiretidir (Tuumlrkay 1981 56)
Ccedilalatlu MaraĢ eyaletinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 288) Youmlruumlkan
taifesinden olan Ccedilelebiler Ordu‟dan Guumlmuumllcine‟ye geniĢ bir alanda yayılmıĢ olan ve Ccedilelebiluuml olarak da anılan bir cemaattir
Depesuumldeluumlk mezrasında Kanuni doumlneminde Bayat boyuna mensup Selmanlu cemaati
yaĢamaktaydı (Halaccediloğlu V 2009 2013) Haliyle Depesi Deluumlğuuml Selmanlu ismi bu cemaatten verilmiĢ olmalıdır Yine aynı doumlnemde bu mezra Bozok sancağına bağlı Sorkun nahiyesine tabi
goumlruumlnmekteydi Yazıkışla (YazılutaĢ) Ccediladıroumlyuumlğuuml Ağcaağıl mezralarında da Selmanlu cemaatinin
adı geccedilmekteydi
Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk‟te mantar ve yer elması Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde
yumurta anlamlarına gelen domalan kelimesi129
Alaiye Sancağı‟nda Youmlruumlkan taifesinden bir
cemaatin de adıydı (Tuumlrkay 1981 335) Emirhacılu mezrasının adı buumlyuumlk olasılıkla Ġccedilel
Sancağı‟nda Anamur Kazası‟nda bulunan Eminhacılu (Tuumlrkay 1981 350) ya da yine Anamur‟da Hacılıemir (Tuumlrkay 1981 395) Ģeklinde geccedilen Youmlruumlk taifesinden bir cemaatten almıĢ olabilir
Eyuumlcek mezrası ise Eyuumlcekli olarak da bilinen Vize Sancağı Pınarhisar kazasında da goumlruumllmuumlĢ olan
bir Tuumlkmen cemaatinin uğrak yeri olarak duumlĢuumlnuumllebilir (Tuumlrkay 1981 362)
Fakihler koumlyuuml Fakıhlar ya da Fakılı (Tuumlrkay1981 364) Gedik Hasan mezrası Bozok ve
MaraĢ‟ta adı geccedilen Gedik Hasanlı (Tuumlrkay1981 369) Youmlruumlk cemaatlerinin adını almıĢtır Yıva
boyuna ait perakende Gılman Cemaatinin adı Gılman mezrasının adına esin kaynağı olmuĢ olabilir
(Hallaccediloğlu V 20091947-1948) Zile sınırlarında adı geccedilen Goumlkccedileler Youmlruumlk cemaati (Tuumlrkay 1981 82) Goumlkccedileluuml mezrasının adının verilmesinde etkili olmuĢtur
Goumlkzemin mezrası130
(Halaccediloğlu II 2009 681) Bozok Sorkun‟da Kızpınarı koumlyuumlnde AvĢar
boyuna mensup Kızılkocalu kabilesine mensup Goumlkin cemaatinden adını almıĢ olsa gerektir (Halaccediloğlu II 2009 900) Gulamlar mezrası ise MaraĢ eyaletinde youmlruumlkan taifesinden Gulamanlu
cemaatinden adını almıĢ olabilir (Tuumlrkay1981 383) Bozok‟ta Hacı Alili adlı youmlruumlkan Tuumlrkmen
taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay1981 389) Buumlyuumlk olasılıkla Hacıali mezrası adı bu cemaate dayalı olmalıdır Halil Acalık koumlyuuml MaraĢ Youmlruumlklerinden Halil Eceli Cemaati (Tuumlrkay
1981 401) ve Hallaccediloğluviranı mezrası Bozok Sorkun boumllgesindeki AvĢar boyuna mensup Halaccedil
Cemaati (Halaccediloğlu III 2009 973) ile ilgili adlar almıĢlardır
Karacalu mezrası adı Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Bozok livası Karahacılu adında koumlye iskacircn edilen Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden bir cemaatin adıyla iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981
462 463) Cemaatin adı Karacalar Karaca ve Karacalu Ģeklinde de dile getirilmektedir
Kızkaracalu koumlyuuml de adını bu cemaatten almıĢtır Zira Karacalu cemaatinin bulunduğu yerler arasında Ccedilorum da bulunmaktaydı (Tuumlrkay 1981 98)
Karadonlu Ermenek Guumllnar Bozkır Ordu ve Karahisar-ı ġarki‟de (Tuumlrkay 1981469)
Karacakaya Ccedilorum‟da (Tuumlrkay 1981 463) Karakız MaraĢ Huumldavendigar ve Vize‟de (Tuumlrkay 1981 477) Karataş Alanya ve BeyĢehri‟nde (Tuumlrkay 1981 486) adı geccedilen cemaatler olup
Karadonlu mezrası Karacakaya koumlyuuml Kararkızkavağı mezrası ve KarataĢ mezrası adları bu
128Kam Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde koyunların barındıkları yer yani damla aynı anlamda goumlsterilmiĢtir httptdkterimgovtrbts (31012012) 129 httptdkterimgovtrbts(31012012) 130 Yusuf Halaccediloğlu bu ismi Goumlkin olarak okumuĢtur
116 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
cemaatlerden kaynaklanmıĢ olmalıdır Kavurga Kavurgalı ve Kavurgaoğlu mezrası isimleri MaraĢ
ve Bozok‟ta yaĢayan Kavurga Dedeler ya da Kavurga cemaatiyle iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981 497-499) Kıranlu ise Sivas Bozok Canik Konya Karaman ve MaraĢ gibi geniĢ bir sahada adı
geccedilen Ekrad youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adı olup Huumlseyinabad‟daki Kıranlu mezrası adı
buradan verilmiĢ olabilir Bu cemaat Kıranlu Kıran Kıranca ve Kıranta Ģeklinde de ifade edilmiĢ
Lekvanik aĢiretinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 518)
Kışlak-ı Himmet Kethuumlda mezrası Salur boyu Uluyoumlruumlk taifesinden Aksalur boumlluumlğuumlnden bir
cemaatin adından verilmiĢtir (Hallaccediloğlu III2009 1049) Bozok Sorkun boumllgesinde yaĢayan ve
Varsak Boyuna mensup KızılcakıĢla cemaati adı ise Kızılcakışla mezrasıyla oumlzdeĢleĢmiĢtir (Halaccediloğlu IV 2009 1464) AvĢar boyundan aynı adlı cemaatin adı Kızıllar
131 koumlyuumlne verilmiĢtir
(Halaccediloğlu IV 2009 1470) Gelibolu Huumldavendigar sancaklarında bulunan Kiraslu ya da Kiraslu
Hacı Youmlruumlkan cemaati Huumlseyinabad‟daki Kiraslu mezrasına da ad olarak verilmiĢtir (Tuumlrkay 1981
512)
Sivas Yeniil‟de Yazır boyuna mensup Koyunlu Anamuslu adıyla bir cemaat bulunmaktadır
(Halaccediloğlu IV 2009 1499) Huumlseyinabad‟daki Koyunluyusufoumlzuuml mezrası adı bu cemaate
dayandırılabilir Kozluca kışlağı adı her ne kadar ceviz ağacının ccedilokluğuna delalet eden ve bitki oumlrtuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran bir yer adı gibi goumlzuumlkse de bu isim de buumlyuumlk oumllccediluumlde Youmlruumlk Tuumlrkmen
cemaatlere dayalı verilmiĢ isimlerden olmalıdır Zira Edirne ve Karahisar-ı ġarki‟de Youmlruumlkan
taifesinden Kozluca adıyla bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay 1981 538) Aynı Ģekilde Kulağuz koumlyuuml adı bir mesleğe dayandırılabilecek olsa da Salur boyuna mensup Kulağuzlu cemaati
(Halaccediloğlu IV 2009 1533) bu adın verilmesinde oumlncekine oranla daha etkili bir dayanak
oluĢturmaktadır
Soumlzluumlklerde anlamına rastlanamayan Mahuna kelimesi ise muhtemelen Erzurum ve civarında da rastlanılan Mahanlar adında konargoumlccediler Ekrad taifesinden bir aĢiretin isminin
bozulmuĢ bir biccedilimi olmalıdır ġoumlyle ki bu aĢiret Mahanlı Mahanlu ve Mahanlar Ģeklinde de
Osmanlı belgelerinde zikredilmekteydi (Tuumlrkay 1981 114) Haliyle Mahuna mezrasının adını da cemaatlere dayalı olanlar iccedilerisinde anmak muumlmkuumlnduumlr Huumlseyinabad da dacirchil olmak uumlzere Zile
kazasında Mezid ya da Mezidli Ģeklinde geccedilen yer adları da cemaat koumlkenli yer adları iccedilerisinde
sıralanabilir Mezid ya da Mezidluuml (Tuumlrkay 1981 585) Ģeklinde Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinin adı soumlzkonusu yerlere ad olarak verilmiĢ olabilir Bozok‟tan Teke‟ye kuzey guumlney doğrultusunda
geniĢ bir alanda adı zikredilen Muumlminler cemaati de Youmlruumlkan taifesindendi (Tuumlrkay 1981 598)
Bu youmlnuumlyle Huumlseyinabad‟daki Muumlminler-i Buumlzuumlrk ve Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mezralarının adları bu
cemaatin adını ccedilağrıĢtırmaktadır
Paşalu mezrası Youmlruumlkan taifesinden PaĢalu (Boğalu) (Tuumlrkay1981 624) Sarımbeyluuml
mezrası MaraĢ Youmlruumlklerinden Yuumlreğir boyuna mensup Sarımbeyluuml (Halaccediloğlu V 2009 1983)
Saruisaoumlyuumlk mezraları Sivas Yeniil‟de Saruisa Sincan ve Sincanlu mezrası Ankara Kuumltahya ve Rakka‟da da adı geccedilen Sincan (Tuumlrkay 1981 147) Tusi mezrası MaraĢ ve KırĢehir‟de isimleri
anılan Tus ya da Tuslu (Tuumlrkay 1981 741) Yağlu koumlyuuml Sivas Yeniil‟de bulunan Yağlu (Tuumlrkay
1981 759) cemaatlerinden isimlerini almıĢlardır
Huumlseyinabad‟ın merkezi olarak goumlsterilen Yapa-i Cedid koumlyuuml Yapa cemaatinden adını almıĢ olabilir Bu cemaat Bayındır boyuna mensup bir grup (Halaccediloğlu I2009 22) ve Alayuntlu
boyu iccedilerisinde Karaman‟da bir cemaat adı olarak iki farklı Ģekilde anılmıĢtır ( Halaccediloğlu I 2009
93 94102 203 215 vd) Yortan mezrası da aynı adlı Youmlruumlkan cemaatinden adını almıĢtır (Tuumlrkay 1981 777)
131 Kızıllu Ģeklinde de anılmaktadır
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 117
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 40 Huumlseyinabad Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaağıl mz Cemaat-i Zeyneddin mz
Geccediluumld-i Etrakiye-i
Uluyoumlruumlk ky Karacalu mz
Koyunluyusufoumlzuuml
mz
Muumlminler-i
Kuumlccediluumlk ky
Alacalar ky Ccedilakırlı mz Gedikhasan mz Karadonlu mz Kozluca kıĢlağı Ortaoumlyuumlk mz
Ali Bey
Cemaati
KıĢlağı Ccedilalatlu mz Gılman mz Karakınık mz Kozviran mz PaĢalu mz
Ayrukam mz Ccedilelebibey kıĢlağı Goumlkccedileluuml mz
Karakızkavağı
mz
KoumlĢkerluuml-i Cemaat-i
Karakoumlseluuml ky
Sarımbeyluuml
mz
Aziz mz Ccedilelebiler kıĢlağı Goumlkzemin mz KarataĢ mz Kulağuz ky
Saruisaoumlyuumlk
mz (2)
Baydcık mz Depesideluumlğuumlselmanlu Gulamlar mz Kavurgalu mz Mahuna mz Sincan mz
Beyobası kĢ Domalan mz Hacı ali mz
Kavurgaoğlu
mz Makiler kıĢlağı Tusi mz
Cemaat-i
Ccedilerccedili Ali mz Elmalu mz
Hacıhasankavağı
ky Kıranlu mz
Merkendluuml el-
meĢhur mz Varazlu mz
Cemaat-i
Doumlğer Obası
mz Emirhacılu mz Hacılar mz
KıĢlak-ı Hacı
Ali mz Mezidalanı mz Yağlu ky
Cemaat-i
Emir Umurlu
mz Eskiyapar ky Halil mz
KıĢlak-ı
Uumlmmet
Kethuumlda mz Mezidluuml mz
Yapa-i Cedid
ky
Cemaat-i
Erkekoğlu
KıĢlası
Etrakiye-i Ali Fakih
ky Halilacalık ky
KızılcakıĢla
mz Murad Sufi mz
Yatan-ı
Etrakiye ky
Cemaat-i
Halil Fakih
Obası mz
Etrakiye-i Murad Sufi
ky
Hallaccediloğlu Viranı
mz Kızıllar ky Mustafa kıĢlası
Yeniyapar
ky
Cemaat-i
Soumlğuumldluuml
Geduumlk mz Eyuumlcek mz Kalınkoumlyuuml mz Kızkaracalu ky Mustafa kĢ Yortan mz
Cemaat-i
Toramanlu
mz Fakihler ky Karacakaya mz Kiraslu mz
Muumlminler-i
Buumlzuumlrk mz
Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 5 yerleĢim birimi adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
Bunlar Kınık Salur Ilısu Yazır mezraları ile Nefs-i Yazır-ı Akpınar ve Yazır-ı Akpınar
kıĢlaklarıdır AkbaĢ mezrası132
ile Hacılar koumlyuuml133
adları Ekrad taiflerine dayalı olarak verilmiĢ olabilir Ağcaasma
134 mezrası Alicuumlkluuml
135 mezrası Baraklar mezrası
136 Başkoumly mezrası
137
Boynuyoğun mezrası138
Guumlni mezrası139
Hacıbey140
mezrası Kalınccedilirmiş mezrası141
132 AkbaĢ AkbaĢlu ya da AkbaĢ Ekradı adıyla konargoumlccediler bir Tuumlrkman Ekradı taifesi Rakka‟dan Filibe‟ye bazı sancakların iccedilerisinde yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 186 133 Sivas youmlresi Tuumlrkem taifesindendir Tuumlrkay age s 29 Ayrıca konar oumlccediler Tuumlrkmen ekradı taifesinden aynı adlı bir cemaat vardır Hacılarlı diye de anılmaktadır Zile‟ye yakın Bozok‟ta da izlerine rastlanmakta Tuumlrkay age s 394-395 134 Varsak boyunun Zakirluuml kabilesi taifesinden bir cemaat olup Ağccedilaasma adlı yurtlarda yaĢamaktaydılar Adlarına Niğde Bozok Sorgun ve Bozok‟ta rastalanan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu I s 29Ağcaasmalu ya da Ağcaesma gibi de telafuz edilmektedir Tuumlrkay age s 181 135 Bozok Sancağı Akdağmadeni kazasında Alicik Karacaalan obası adıyla bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 197 136 Baraklar ve Baraklu cemaati Dulkadirli Tuumlrkmenlerinden olup MaraĢ‟tan Yozgat‟a hatta Kuumltahya‟ya kadar geniĢ bir alanda izleri goumlruumllmekteydi Bk Halaccediloğlu I s 240-241 137 KırĢehir ve Bozok sancaklarında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır Tuumlrkay age s 228 138 Tuumlrkman Youmlruumlkanı taifesinden bir aĢirettir MaraĢ Konya Bursa Aksaray Adana gibi birccedilok yerde bu aĢiretin adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 64 139 MenteĢe‟de Kızılcakoyunlu Cemaatine bağlı Guumlni Cemaati ve Sufiler taifesine bakılacak olursa Guumlni taifesi Ġğdir boyuna mensup bir taife olmalıdır Bk Yusuf Halaccediloğlu IV s 1469 140 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Hacıbeyli Ģeklinde de anılmaktadır Tuumlrkay age s 390 141 CcedilirmiĢ adı 1455 tarihinden itibaren geccedilmektedir CcedilirmiĢ Fin Ugor Tuumlrk topluluklarından bir boyun adıdır CcedilirmiĢ Tuumlrkleri 1071 oumlncesinde Bizans‟ın Arap ve Ġranlılara karĢı Balkanlardan Anadolu‟ya goumlccedile zorladığı Tuumlrk
topluluklarındandır httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (Fikri Karaman‟dan alıntı)
118 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karamağan142
mezrası Karamuk143
mezrası Keseri144
Hisarı mezrası Kozviran145
mezrası
Kubat146
mezrası Saruhacı147
mezrası ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 41 Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaasma mz Bubak mezari Kalın CcedilirmiĢ mz KıĢla-yı Suumlduumls mz Saruhacı mz
AkbaĢ mz Davulbazlu mz148
Karamağan mz Kubat mz Savcı-ı Diğer mz
Alicuumlkluuml ky Guumlni mz Karamuk mz Mumu mz Sincanlu mz
Asar-ı Bubak mz Hacıbey mz Keseri Hisarı mz Nefs-i Bubak kıĢlağı Tahinatan kıĢlağı
Baraklar mz Hacılar mz Keseri mz Nefs-i Yazır-ı Akpınar kıĢlağı Tatar mz
BaĢkoumly mz Ilısu Yazır mz Kınık mz Salur mz Yazır-ı Akpınar kĢ
Boynuyoğun mz
Kozviran mz
Kızılkuumlnbed nahiyesinde Eymuumlr koumlyuuml adını 24 Oğuz boyundan biri olan Eymuumlr‟den alırken
Ayvalu149
mezrası Deveci koumlyuuml150
Dona koumlyuuml151
İsa mezrası İsaoumlzuuml mezrası152
Karacaoumlmer mezrası
153 Kayırluca
154 mezrası Kuyucak
155 mezrası Tatar mezrası
156 Tuumlrkmen Youmlruumlk Ccedilakır
157
mezrası ise Ekrad taifesinden adını almıĢ olmalıdır Tablo 42 Kızılkuumlnbed Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ayvalu mz Ġsa mz Kuyucak mz
Ccedilakır mz Ġsaoumlzuuml mz Tatar Hacı mz
Deveci ky Karacaoumlmer mz Tatar ky
Dona ky Kayı mz
Eymuumlr ky Kayırluca mz
KuĢtaĢ nahiyesinde 3 koumly ismini 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Bayat mezrası
Bayatalanı mezrası ve İğdir koumlyuumlduumlr Ağcaviran158
koumlyuuml Başkoumly mezrası Ġsakoumly koumlyuuml ve Koccedilaccedil
koumlyuuml159
gibi yerleĢim birimleri isimlerinde ise cemaat adlarının belirleyici olduğu savunulabilir
142 Mağun adında Sivas ve Rakka eyaletlerinde youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 572 143 Karamuk tarlada buğday aralarında biten anasona benzer siyah ve acı bir tohumun adıdır Karamukaynı zamanda Zile Sivas Yeniil Yuumlzdepare kazaları ve Ġccedilel sancağında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin de adıdır Karamuklu da denilmektedir Tuumlrkay age s 482 144 Adana Tarsus ve Teke‟de Keserli adına Youmlruumlkan‟dan bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 508 145 Bozok ve MaraĢ eyaletlerinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 538 146 Bozok‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s 547 147 Saruhacılı Bozok MaraĢ Alanya ve Sivas‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir MaraĢ‟tada Saruhacılı AvĢarı yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 654 148 1700‟luuml yıllarda Rumlar tarafından yerleĢime accedilılan ve koumly niteliği kazanan Davulbazlı‟nın adının boumllgede guumlmuumlĢ madeni ccedilıkarıldığı vakitlerde mağaralardaki iĢccedililerin davul sesiyle toplanmalarından aldığı oumlne suumlruumllmektedir Ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Yurtlu age s 159 149 Bu cemaatin yaĢadığı yerler arasında Sivas ve Bozok‟a bağlı Akdağmadeni de yer almaktaydı Bk Tuumlrkay age s
215 150Ankara ve Huumldavendigar‟da adı geccedilen bir Youmlruumlk Tuumlrkmen taifeisidir Tuumlrkay age s 323 Devecili ya da Deveciluuml Ģeklinde de anılmaktadır 151 Karaman MaraĢ Bolu sancakları ve Larende kazasında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 335 152 Akdağ‟da Youmlruumlkan Tuumlrkman taifesinden Ġsabeyluuml cemaati vardır Onunla ilgili olabilir Tuumlrkay age s 438 153 Bozok MaraĢ Kuumltahya ve Karahisar-ı ġarki sancaklarında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Karacaoumlmerli diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 465 154 Adana Tarsus ve Aksaray sancaklarında Kayırlu adında Youmlruumlkan Tuumlrkmen taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 500 155 Sivrihisar Adana ve Tarsus‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 558 156 Yusuf Halaccediloğlu boumllgede yaĢayan Tatarları Kıpccedilak Tuumlrklerine mensup bir cemaat olarak nitelemiĢtir Halaccediloğlu V 2169-2174 vd 157 Ccedilakır ve Ccedilakırlı adında Ekrad taifesinden cemaatler vardır Tuumlrkay age s 286 158 Malazgirt sancağnda (Erzurum vilayeti) bu adla bir youmlruumlkan cemaati yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s182 159 Ġccedilel sancağında ve Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında Tuumlrkman youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay
age s 531 KoccedilaĢ olma ihtimali de bulunmaktadır Tuumlrkay age s 531
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
92 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Anadolu‟da eski bir yerleĢim merkezi olan Zile‟nin MOuml 1900 yıllarında Ninova Melikesi
Semiramis tarafından kurulduğu duumlĢuumlnuumllmektedir4 Sırasıyla Hititler Frigler ve Pontus
egemenliğinde yaĢayan Zile Ģehri daha sonra Roma Ġmparatorluğu‟nun Anadolu‟daki oumlnemli
merkezlerinden biri haline gelmiĢtir5 Roma Ġmparatorluğu‟nun ikiye ayrılmasına bağlı olarak Zile
395‟te Doğu Roma sınırları iccedilerisinde kalmıĢtır 1071 Malazgirt Zaferi‟nden kısa bir suumlre sonra
Zile‟de guumlnuumlmuumlze kadar kesintisiz bir Ģekilde devam edecek Tuumlrk egemenliği baĢlamıĢtır6
1398‟de Osmanlı padiĢahlarından Yıldırım Bayezid‟in Kacircdı Burhanettin Devleti‟ne son
vermesiyle Zile Osmanlı idaresi altına girmiĢtir (Goumlkbilgin 1979 404) Osmanlı Devleti 1413
yılında Anadolu ve Rumeli Beylerbeyliği‟nin yanında uumlccediluumlncuuml bir idari birim olarak Rum Beylerbeyliği‟ni kurunca Zile de bu eyalete dacirchil edilmiĢtir (ġimĢirgil 1989 290ndash291) Zile 1455
tarihli tahrir defterinde nahiye olarak geccedilmekte ancak merkezi nefs-i Ģehr olarak goumlsterilmektedir
1520 ve 1575 tarihli defterlerde ise Sivas livasına bağlı kaza olarak anılmaktadır XVI yuumlzyıl
iccedilerisinde Zile merkezinde 13 mahalle ve 39 koumly ile 17 mezra bulunduran bir kazadır Ayrıca kazaya bağlı 8 nahiye bulunmaktaydı 17 yuumlzyılda Sivas‟a bağlı bir sancak haline getirilen Zile
1847 yılından itibaren Amasya‟ya bağlı bir kaza olarak karĢımıza ccedilıkmaktadır (Sezen 2006
538)1880‟de ise sancaklık statuumlsuuml kazanan Tokat‟a bağlanan Zile kazası guumlnuumlmuumlze kadar bu oumlzelliğini korumuĢtur (Accedilıkel 2004 333-334) 15 ve 16 yuumlzyıllarda Zile kazasını oluĢturan
nahiyeler Ģunlardır
Acacı7 ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Ġncelen doumlnemde 1 nefs 24 koumly ve 26 mezra adı tespit
edilen nahiye guumlnuumlmuumlzde Yozgat iline bağlı KadıĢehri8 ile Ccedilekerek ilccedilesi ve bu ilccedilelerin kırsalını
kapsamaktaydı Nahiye sınırları iccedilerisinde bulunan KadıĢehri koumlyuuml KadıĢehri ve Hacıkoumly koumlyuuml ise
Ccedilekerek ilccedile merkezlerinin ccedilekirdeğini oluĢturmuĢtur
anlamında Sılay olarak korunduğu ve yine Ģehre Karkariye adı verildiği de Kılıccedil tarafından belirtilmiĢtir Arif Kılıccedil‟tan naklen Bk Altındal age s 46 Ġncelediğimiz defterlerden 2 numaralı Tapu Tahrir defterinde ise Zili Ģeklinde anılmıĢ olup diğer defterlerde accedilık bir Ģekilde Zile adına rastlanmaktadır Evliya Ccedilelebi de seyahatnamesinde Zili adına nispetle Tuumlrklerdeki halı kilime ldquozilirdquo dendiği boumllgede dokumacılığın yaygın olmasına dayanarak Ģehrin adının buradan geldiğini
dile getirmiĢtir Bk Altındal B (2011) age Ġstanbul s 180 4 Strabon (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul s 55-56 Ancak Zile‟ye 25 km uzaklıktaki MaĢathoumlyuumlk‟te yapılan kazılar sonucunda elde edilen bulgular Zile‟nin tarihinin daha eskilere dayandığını ortaya koymuĢtur Bk Altındal B (2011) age s 19 5 Zile‟nin Tuumlrk egemenliğine kadar geccedilirdiği doumlnemler hakkında ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Meral Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık s 17-18 Kılıccedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17 6 Atalar M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307 1071‟de Tuumlrklerin Anadolu‟da yerleĢme amaccedillı fetihlerinin baĢlamasıyla beraber Zile DaniĢmendliler tarafından fethedilmiĢtir Zile‟nin DaniĢmendliler tarafından fethi tarihiyle ilgili ccedileĢitli goumlruumlĢler ortaya
sunulmakla beraber Ģehrin fetih tarihinin 1074 olması kuvvetli bir ihitimaldir Bk SevimA (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara s 82-83 1166‟da Nizameddin Yağıbasan‟ın oumlluumlmuuml uumlzerine tekrar Bizans egemenliğine geccedilen Ģehir kısa suumlre sonra Tuumlrkiye Selccediluklu Sultanı II Kılıccedilarslan tarafından ele geccedilirilmiĢtir ġahin M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset Matbaacılık Tokat s 23Moğolların 1243 Koumlsedağ SavaĢı‟yla Anadolu Selccediluklularını zayıflatmasının ardından Ģehre 1365‟te Eretna Beyliği ve 1381‟de ise Kadı Burhaneddin Devleti hacirckim olmuĢtur Bk ġimĢirgil A (1991) ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Ġstanbul s 231-243 7 Cumhuriyet doumlneminde yapılan idari değiĢiklikler sonucu Acacıhoumlyuumlk adıyla bir koumlye doumlnuumlĢen nahiye 1944‟te
Hacıkoumly‟uumln Yozgat‟a bağlı Ccedilekerek ilccedilesine doumlnuumlĢtuumlruumllmesiyle bu ilccedileye bağlanmıĢtır 30 12 1998 tarihinden itibarense belde huumlviyeti kazanmıĢtır Belde belediye meclisinin ldquoAcacırdquo kelimesinin soumlyleniĢ zorluğunu ve bir mana iccedilermemesini oumlne suumlrerek yaptığı baĢvurular sonucu 2000 senesinde Bakanlar Kurulunun aldığı kararla Acacı ismi kaldırılarak buraya Bayındırhoumlyuumlk adı verilmiĢtir Gerccedilekten de Acacı adının nerden geldiğini ortaya koymak guumlccediltuumlr Boumllgede halk arasında yaygın Acecihoumlyuumlk efsanesine goumlre Aca adı eski tarihlerde burada yaĢayan bir kralın Ece adlı kızına ithafen buraya verilen Ece isminin bozulmuĢ Ģekli olabilir Ayrıntılı bilgi iccedilin bk Koccedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara s 146-149 8 KadıĢehri ilccedilesinin geccedilmiĢ doumlnemleri ve guumlnuumlmuumlzdeki durumu ile ilgili Bk Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi
(tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Ankara s 1-2
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 93
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Halka-i Hass Nahiyesi Merkezi bulunmayan bu nahiye 19‟u koumly 17‟si mezra ve 1‟i kale
olmak uumlzere 37 toplam yerleĢim birimine sahipti Dikmesoumlğuumlt ve Ovacık gibi yaĢayan koumly isimlerine bakıldığında Halka-i Hass nahiyesinin de guumlnuumlmuumlzde Yozgat ili KadıĢehri
9 ilccedilesi
sınırları iccedilerisinde yer aldığı duumlĢuumlnuumllebilir1944‟te Ccedilekerek‟e bağlı bir nahiyeye doumlnuumlĢen KadıĢehri
1990 senesinde Yozgat ili ilccedilelerinden biri olmuĢtur (Sezen 2006 263)
Huumlseyinabad Nahiyesi 46‟sı koumly 142‟si mezra 7‟si kıĢlak ve 2‟si nefs olmak uumlzere toplam 197 koumly ile Zile kazası iccedilerisinde en ccedilok yerleĢim birimine sahip olan Huumlseyinabad 1455
tarihli defterde vilayet 1520 tarihli defterde kaza ve son olarak 1575 tarihli defterde Zile kazasına
bağlı bir nahiye olarak kaydedilmiĢtir Nahiye merkezi Yapa-i Cedid koumlyuumlduumlr Huumlseyinabad guumlnuumlmuumlzde Ccedilorum ili Alaca ilccedilesi sınırları iccedilerisinde kalmıĢtır Ayrıca bazı mezraları ise Yozgat ili
Sorkun ilccedilesi dacirchilinde bulunmaktadır Huumlseyinabad sınırları iccedilerisinde Alacalar adıyla bir koumly
bulunmakla beraber bu koumlyuumln Alaca adına katkısını ortaya koyacak yeterli veriye ulaĢmamız muumlmkuumln olmamıĢtır Yine 1455 tarihli defterde Huumlseyinabad adı yerine Huumlseyinova adı tercih
edilmiĢtir10
Alaca11
1846‟da Bozok‟a bağlı bir kaza 1867‟de Ccedilorum merkeze bağlı nahiye haline
gelmiĢtir Bu tarihten sonra da Ccedilorum sınırları iccedilerisinde kalmıĢtır (Sezen 2006 20)
Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi 16 koumlyuuml 82 mezrası 1 kıĢlağı 1 kale va nahiye merkezi ile toplam 101 yer adı tespit edilebilen Karahisar-ı BehramĢah guumlnuumlmuumlzde Yozgat‟ın KadıĢehri ile
Akdağmadeni12
sınırları iccedilerisinde yer almaktadır Selccediluklu doumlnemi tarihicirc kaynaklarında
Karahisarndashı BehramĢah‟a iliĢkin ilk kayıt Sultan I Alacircaddin Keykubad doumlneminde (1220ndash1237) SivasndashKırĢehir kervan yolu uumlzerindeki Karahisarndashı BehramĢah ve youmlresinin Menguumlcek meliki
Nasıreddin BehramĢah‟a Erzincan kentinin teslimi karĢılığında iktacirc olarak verildiğine iliĢkindir
(Oumlzcan 2008 92-93) 17 yuumlzyılda Zile‟ye ve 1846‟da Yozgat‟a bağlı bir kaza iken bu tarihten
sonra kaza vasfını yitirmiĢtir (Sezen 2006 278) Diğer adı MuĢalim kalesi13
olan Karahisar-ı BehramĢah kalesi buguumln Yozgat ili Akdağmadeni MuĢali koumlyuuml sınırları iccedilerisindedir Yeri
konusunda Wittek ayrıntılı bilgi vermektedir14
9 KadıĢehri Ccedilekerek ve Eski (Aydıncık) 1921 yılına kadar Zile sınırları iccedilerisinde kalmıĢ ancak 1921 yılında ccedilıkarılan bir kanunla her ikisi Devecidağı kazası adı altında birleĢtirilip Yozgat sınırlarına katılmıĢtır Bk Bekir Altındal age s 157 10 ġemseddin Sami ve Ali Cevat‟ın kayıtlarına bakıldığında Huumlseyinabad‟ın Zile‟den sonra Yozgat‟a bağlandığı 1919 yılında ise Ccedilorum‟a bağlı ilccedile olduğu anlaĢılmaktadır Bk Yurt Ansiklopedisi Cilt 3 s 2042 11 Ccedilorum ili Alaca ilccedilesinin tarihi seyri ile ilgili daha detaylı bilgi iccedilin Bk GeccedilmiĢten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat s 3-35 12 1815‟e kadar herhangi bir yerleĢmeye sahip olmayan Akdağmadeni bu tarihten itibaren boumllgede guumlmuumlĢ ve kurĢun yataklarının iĢletmeye accedilılmasıyla giderek oumlnem kazanmıĢtır 1830‟da nuumlfusu iyice artan youmlre 1839‟da nahiye 1860‟ta da kazaya doumlnuumlĢtuumlruumllmuumlĢtuumlr Bu accedilıdan bakıldığında araĢtırmamıza konu oluĢturan doumlnemlerde Karahisar-ı BehramĢah‟ın
youmlrede canlılık sahibi olduğu ancak Akdağmadeni‟nin oumlne ccedilıkmasıyla beraber canlılığını yitirdiği de oumlne suumlruumllebilir Bk Yurt Ansiklopedisi Cilt10 s 7651 13 BehramĢah‟la ilgili diğer bir goumlruumlĢ ise onun Birinci Ġzzeddin Keykavus‟un buumlyuumlk beylerinden Emir-i Meclis Mubarizeddin BehramĢah olduğu ve kendi adıyla bilinen kaleyi inĢa ettirdiği Ģeklindedir Kalenin XIII yuumlzyılın ilk yarısında inĢa edildiği ve guumlney kısmının zamanla yerleĢime accedilıldığı da duumlĢuumlnuumllmektedir MuumlĢalim adı yerel bir idarecinin oglu Ali Beyin (oumll 1471) babası ve gerccedilek adı Nusret olan MuumlĢalim‟den gelmektedir Bu boumllge MuumlĢalim ailesinin yıllarca tasarrufunda kalmıĢtır Malikacircne hissesi Karahisardaki Ali ġir zaviyesi ile Karabıyık ve Ağcakoca Zaviyeleri‟ne ait iken divani hisseleri ise Zile (Tokat) zaimi MuumlĢalim‟in suumllalesinden olan ve yukarda adı geccedilen Ali
Bey‟in oğluna ait idi Boumllgenin ahalisi Dulkadirli ġehsuvaroglu Ali Bey‟in tasarrufundaki topraklarda ccedilalıĢan Ccedilongar ve Ulu-youmlruumlk taifelerinden oluĢmaktaydı Bk Arslan L (2005) H 963M 1556 Tarihli Mufassal Tahrir Defterine Goumlre Bozok Sancağırsquonın Ekonomik ve Demografik Yapısı BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Ankara Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Ankara s 116 14 Kale eteğindeki ovanın guumlneydoğu kıyısında kaleden 10 km ileride maden ocağı iĢletilen Akdağ vardır Dolayısıyla kale bu kasabanın kuzeybatı youmlnuumlndedir Kale adını yakınındaki MuumlĢalim koumlyuumlnden alır Selccediluklular zamanında Ġkinci Keyhuumlsrev doumlneminde (1236-1246) yaptırılmıĢtır Ancak Wittek ismin nerden geldiğini izah edememiĢtir Bk Wittek P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu Araştırmaları Dergisi Cilt I Konya
s 236-240 Karahisar-ı BehramĢah‟ın tarihi geliĢimi ve Akdağmadeni‟ne doumlnuumlĢuumlmuuml ile ilgili detaylı bilgi iccedilin Bk Yurtlu
94 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Kızılkuumlnbed nahiyesi 13 koumlyuuml 14 mezrası ve 1 yaylakı bulunan Kızılkuumlnbed nahiyesi
buguumln Yozgat ili Ccedilekerek ve Aydıncık ilccedilesi sınırları iccedilerisinde yer almaktadır Hatta bu nahiye sınırları iccedilerisinde yer alan Eski koumlyuuml Aydıncık ilccedilesinin merkezine doumlnuumlĢmuumlĢtuumlr
15
Meşhedabad Nahiyesi16 koumly 20 nahiye ve 1 nefs olmak uumlzere 37 yerleĢim birimi adı
tespit ettiğimiz MeĢhedabad buguumln Zile sınırları iccedilerisinde kalmıĢtır Buguumln Yalınyazı Zile
Boztepe beldesine bağlıdır (Altındal 2011 118)
Kuştaş Nahiyesi 8 koumly ve 12 mezra kaydı bulunan KuĢtaĢ buguumln Zile sınırları iccedilerisinde
iğdir nahiyesi ve kırsalını kapsayan bir boumllgedir
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Halen Zile iccedilerisinde bulunan ve eski adını yeni isimleriyle birlikte korumaya devam eden nahiye Yıldıztepe (Boztepe) beldesi ve kırsalını kapsamaktaydı
(Altındal 2011 118)
XV ve XVI yuumlzyıllarda Zile kazası ve bu kazaya bağlı 7 nahiyede mufassal tapu tahrir
defterlerine kaydedilen toplam 557 yerleĢim birimi bulunmaktadır Bu toplamın 13‟uuml Zile kaza merkezindeki mahallelerden 188‟i koumlylerden 339‟u mezralardan 1‟i kaleden 8‟i kıĢlaklardan 1‟i
yaylaklardan 6‟sı merkez ve 1‟i ise mezra grubundan meydana gelmektedir 6 merkezden 1‟i
mezra grubuna aitken 5‟i nahiye merkezi konumundadır Zile kazası dacirchilinde aslında 3 kale olup bunlardan Halka-i Hass nahiyesindeki Ağcakale kale olarak defterlere kaydedilmiĢken Karahisar-ı
BehramĢah kalesi nefs-i nahiye ve DaniĢmend-i BahĢayiĢ kalesi ise Karadiğin mezrası ile beraber
koumly (karye) olarak belirtilmiĢtir Mezra yaylak ve kıĢlaklar genellikle geccedilici ya da mevsimlik yerleĢim birimleri sayılmakla beraber oumlzellikle 1575‟de bu mezralardan bazılarının nuumlfus
barındırdıkları tespit edilmiĢtir16
Oumlte taraftan Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 7 Acacı ve
Oumlzikavağı‟nda 4 Kızılkuumlnbed‟de 3 ve Huumlseyinabad‟da 10 mezra birden ccedilok mezrayı iccedilinde
barındırmaktadır (Bk Ekler) Ġncelememize konu oluĢturan toplam 557 yer adından 153‟uumlnuumln guumlnuumlmuumlzde yaĢadığı goumlruumllmuumlĢtuumlr Bunlardan 89 koumly koumly oumlzelliğini suumlrduumlruumlrek buguumlne ulaĢmıĢtır
4 koumly ve 1 mezra ilccedile merkezine doumlnuumlĢmuumlĢtuumlr 51 mezra koumly olarak varlığını devam ettirmektedir
3‟ten fazla koumly ve 2 mezra belde haline gelmiĢtir 1 kıĢlak ve 2 kale koumly durumundadır Bu yerleĢim birimlerinin buumlyuumlk ccediloğunluğu Zile‟de olmak uumlzere Yozgat‟a bağlı KadıĢehri Ccedilekerek
Aydıncık Akdağmaden Saraykenti ve Sorgun ilccedileleri ve Ccedilorum‟a bağlı Alaca ilccedilesi sınırları
iccedilerisindedir Bu da incelediğimiz yerleĢim birimlerinin 2728‟ine tesaduumlf etmektedir Ancak yapılacak saha araĢtırmaları ile mezraların yoğun olduğu bu boumllgede bazı eski yerleĢim yeri
isimleri mevki adlarında karĢımıza ccedilıkabilecektir Tablo1 XV ve XVI Yuumlzyıllarda Zile Kazası ve Nahiyelerinde YerleĢim Birimleri
Ġdari Birim Mahalle Koumly Mezra Kale KıĢlak Yaylak Nefs Mezari Toplam
Zile Kazası 13 39 17 0 0 0 0 0 69
Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi 0 24 26 0 0 0 1 0 51
Halka Hass Nahiyesi 0 19 17 1 0 0 0 0 37
Huumlseyinabad Nahiyesi 0 46 142 0 7 0 2 0 197
Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi 0 16 81 0 1 0 1 1 100
Kızılkuumlnbed Nahiyesi 0 13 14 0 0 1 0 0 28
KuĢtaĢ Nahiyesi 0 8 12 0 0 0 0 0 20
MeĢhedabad Nahiyesi 0 16 20 0 0 0 1 0 37
Yeni Muumlsluumlman Nahiyesi 0 7 10 0 0 0 1 0 18
Toplam 13 188 339 1 8 1 6 1 557
H (2001) GeccedilmiĢten Guumlnuumlmuumlze Akdağmadeni Ankara s 22-30 Hakkı Yurtlu‟nun belirttiğine goumlre Karahisar-ı BehramĢah‟taki Karamağan (Karamağara) mezrası ise buguumln Yozgat Saraykent ilccedile merkezidir 15 Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8 16 Zile kazası sınırları iccedilerisinde nuumlfus barındıran Zile‟de 1 MeĢhedabad‟da 2 KuĢtaĢ‟ta 2 Kızılkuumlnbed‟de 4 Karahisar-ı BehramĢah‟da 5 ve Huumlseyinabad‟da 12 ve toplamda 26 adet mezra tespit edilmiĢtir Oumlrnek olarak Huumlseyinabad‟da
Soumlğuumldoumlzuuml Kuumlccediluumlkviran ve AğcakıĢlak mezralarına bakılabilir (TD 2 s 200 b 206b 204 a)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 95
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
21 Zile Kazası Yer Adlarının Kelime Yapıları
Yer adları her Ģeyden oumlnce bir kelimedir ve herhangi bir adın sahip olduğu tuumlm oumlzellikleri buumlnyesinde taĢır (ġahin 2007 2) Zile kazası iccedilerisinde incelediğimiz yer adlarının tamamı bir ve
basit yapıda kelimelerden oluĢan bir oumlzelliğe sahip değildir Tablo 2 de de goumlruumlleceği uumlzere Zile
yer adlarında yer alan kelime sayıları 1 ile 4 arasında değiĢmektedir Toplam 557 ismin 526‟sı bir
diğer ifadeyle 944‟uuml 1 ya da 2 kelimeden kuruludur Geriye kalan dilim iccedilerisinde 27 isim 3 kelimeden oluĢurken yalnız 4 isim 4 kelimeden meydana gelmektedir Bir kelimeden kurulu yer
adları ccediloğunlukla basit ya da tuumlremiĢ isimlerden oluĢurken 2 ve daha fazla kelimeden kurulu yer
adları ccediloğunlukla isim ya da sıfat tamlaması ya da birleĢik isim formatındadır Tablo 2 Zile Yer Adlarının Kelime Sayıları
Kel
ime
sayıs
ı
Zil
e m
erkez
Zil
e K
oumly
Aca
cı
Hal
ka-
i H
ass
Huumlse
yin
abad
K
arah
isar
-ı
Beh
ram
Ģah
Kız
ılkuumlnbed
KuĢt
aĢ
MeĢ
hed
abad
Y
eni
Muumlsl
uumlm
an
Topla
m
1 6 33 27 24 70 48 16 15 22 10 271 48653
2 6 22 23 13 105 47 12 5 14 8 255 4578
3 1 1 1 0 20 3 0 0 1 0 27 4847
4 0 0 0 0 2 2 0 0 0 0 4 0718
Toplam 13 56 51 37 197 100 28 20 37 18 557 100
Zile kazası yer adları koumlken bakımdan ccedileĢitlilik goumlstermektedir Kazadaki yer adlarının
koumlken olarak dayandığı baĢlıca diller Tuumlrkccedile Arapccedila ve Farsccediladır Bu adların koumlken oranlarının
dağılımına bakıldığında Tuumlrkccedile adların 608‟lik oranla ilk sırada yer aldığı goumlruumllmektedir BirleĢik yer adlarındaki Tuumlrkccedile isimler de dikkate alındığında Tuumlrkccedile adların oranı 8056‟ya
ulaĢmaktadır Basit yapılı bir kelimeden oluĢan Arapccedila koumlkenli yer adları 47 adet ve 843‟luumlk
oran ile Tuumlrkccedile koumlkenli adların ardından ikinci sırada yer almaktadır Arapccedila ve Farsccedila daha ccedilok Ģahıs isimlerinde kendini goumlsterirken aynı durum değerlendirmeye alınan Ġbranice isimler iccedilin de
soumlz konusudur
Tuumlrkccedile koumlkenli kelimeler ile oumlzellikle Arapccedila ve Farsccedila koumlkenli kelimelerin yan yana getirilerek birleĢik yer adı oluĢturulması dildeki etkileĢimi oumlrneklendiren bir tablo ortaya
koymaktadır Bu etkileĢim hiccedil Ģuumlphesiz Tuumlrklerin Anadolu‟ya gelmeden oumlnce Ġslam‟ı kabul edip
Selccediluklularla birlikte Ġran kuumlltuumlruumlyle daha yoğun etkileĢim iccediline girmesi ile accedilıklanabilir Bu
youmlnuumlyle Zile kazasındaki yer adları Tuumlrklerin Tuumlrkistan‟dan Anadolu‟ya uzanan vatan arayıĢının bir yol haritası gibidir ve bir Ģekilde bu yol uumlzerindeki durakların her birinin de izlerini iccedilerisinde
taĢımaktadır
15 ve 16 asırda Zile kazasında oldukccedila az sayıda muhtemelen Ermenice ya da Luwice koumlkenli ancak Tuumlrkccedile fonetiğe goumlre kaydedilmiĢ yer adlarına da tesaduumlf edilmiĢtir Bunların adedi
27 olup tuumlm yer adları iccedilinde yaklaĢık 5‟lik bir orana sahiptir
96 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 3 Zile Kazası Yer Adlarının Koumlkenleri
Dil
-Ġd
ari
Bir
im
Zil
e N
efs
Zil
e K
oumly
ler
Aca
cı v
e Ouml
zi
Kav
ağı
Hal
ka-i
Has
s
Huuml
sey
inab
ad
Kar
ahis
ar-ı
Beh
ram
Ģah
Kız
ılk
uumln
bed
Ku
ĢtaĢ
MeĢ
hed
abad
Yen
i M
uumlsl
uumlm
an
To
pla
m
A 6 3 5 2 16 6 0 3 4 2 47 843
A+F 0 1 3 1 5 2 0 0 1 0 13 233
A+F+T 0 1 1 0 10 2 0 0 0 0 14 251
A+Ġ+T 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 017
A+T 3 5 4 2 31 7 2 1 1 2 58 1041
F 1 3 0 1 5 4 0 1 1 0 16 287
Ġ 0 0 0 0 0 0 1 1 2 0 4 071
Ġ+A 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 017
Ġ+T 0 0 1 1 1 0 1 0 0 0 4 071
R 0 0 2 0 1 0 0 0 0 0 3 053
R+T 0 0 1 0 1 2 0 0 0 0 4 071
T 3 41 29 26 106 62 24 13 22 12 338 6068
T+F 0 1 3 2 9 7 0 1 3 1 27 484
Diğer 0 1 2 2 9 5 0 0 3 1 23 412
Diğer+A 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 017
Diğer+T 0 0 0 0 1 2 0 0 0 0 3 053
Toplam 13 56 51 37 197 100 28 20 37 18 557 100
Kısaltmalar A Arapccedila F Farsccedila Ġ Ġbranice R Rumca T Tuumlrkccedile
3ZĠLE KAZASI YER ADLARININ KATEGORĠLERĠ
Yer isimleri son zamanlarda birccedilok araĢtırmacının tercih ettiği ccedilalıĢma alanlarından birisidir
YaĢanılan yerin sesi toprağın kokusu olarak nitelendirilen bu isimler Ģahıs adlarından
meyve sebze isimlerine hayvan adlarından renk isimlerine huumlkuumlmdar isimlerinden bir uumllkenin
kahramanlarına kadar birccedilok ismi taĢımaktadır Yer isimleri bir boumllgenin tarihini kuumlltuumlruumlnuuml siyasi yapısını yansıtması accedilısından oumlnem arz etmektedir Zile kazası yer adlarını iki ana kategoride
toplamak muumlmkuumlnduumlr Ccedilevre ve insan CcedilalıĢmamızda ilk olarak Zile kazasında ccedilevreye dayalı
olarak konulan yer isimleri uumlzerinde durulacaktır
31Ccedilevreyle Ġlgili Adlar
Goumlccedilebe yarı goumlccedilebe ve yerleĢik Tuumlrk toplulukları en eski ccedilağlardan beri arazi parccedilalarını
adlandırıp belirtmede acircdeta bir coğrafyacı titizliğiyle hareket etmiĢlerdir YerleĢme tarihi ccedilok eskilere uzanan Anadolu‟nun XI yuumlzyıldan beri TuumlrkleĢmeye baĢlamasına karĢılık yer adlarının
buumlyuumlk ccediloğunluğunun Tuumlrkccedile adlardan oluĢmasında burada hacirckimiyet kuran DaniĢmendli Beyliği
Selccediluklu ve Osmanlı Ġmparatorlukları gibi guumlccedilluuml ve buumlyuumlk Tuumlrk devletlerinin oumlnemli etkilerinin
olduğu goumlruumllmektedir Zile kazasındaki yerleĢim birimleri de DaniĢmendlilerin boumllgeye egemen
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 97
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
olmasının hemen ardından Tuumlrkccedile isimlerle tanıĢmıĢtır Tuumlrkler bu boumllgede adlandırma yaparken
Zile‟nin coğrafi oumlzelliklerinden buumlyuumlk oumllccediluumlde yararlanmıĢlardır
311Ccedilevreyle Ġlgili Olarak Tabiat ve Fizik KoĢullarına Dayanan Adlar
aCoğrafya Adları Zile kazasındaki coğrafi yer adları buumlyuumlk bir ccediloğunlukla yuumlkseltileri
ifade eden oumlyuumlk ve duumlzluumlkleri ifade eden alan su kaynaklarını ifade eden dere ve pınar gibi
kelimlerle kurgulanmıĢtır
Oumlyuumlk toprak tepe ve houmlyuumlk anlamlarına gelmektedir Tarih boyunca tuumlrluuml nedenlerle
yıkılan yerleĢme boumllgelerinde yıkıntıların uumlst uumlste birikmesiyle oluĢan ve ccediloğu kez iccedilinde yapı
kalıntılarının goumlmuumlluuml bulunduğu yayvan tepeye de oumlyuumlk denmektedir (httptdkterim govtrbts10012011) Zile kazası iccedilerisinde toplam 16 yerleĢim yerinde oumlyuumlk adı geccedilmektedir
17
Ccediladıroumlyuumlğuuml mezrası adını uumlzerinde ccediladır kurulan bir tepeden almıĢ olmalıdır Yine bu isim
Tuumlrklerin goumlccedilebe yaĢantılarının bir uzantısı olan ccediladır kuumlltuumlruumlnuuml Zile boumllgesine taĢımaları bakımından oumlnemlidir Hangahoumlyuumlğuuml ise tepe ile uumlzerindeki mimari yapıyla kurulan bir bağı
anımsatmaktadır Edikoumlyuumlk tepenin ayak giyimine benzer goumlruumlntuumlsuumlyle iliĢkilendirilebilir Adını
yalnız oumlyuumlk ibaresinden alan 3 koumlyuumln varlığı Zile Acacı ve Oumlzikavağı ve Yenimuumlsluumlman‟daki
yerleĢimin koumlklerinin oldukccedila eskiye dayandığının goumlstergesidir Ortaoumlyuumlk mezrası (Huumlseyinabad) Ccedilunkar boyuna mensup Ccedilunkar cemaatinin geccedilici yerleĢim yeriydi Bu cemaat Uluyoumlruumlk Tuumlrkmen
taifesindendi (Halaccediloğlu II 2009573) Tablo 4 Adını Oumlyuumlkten Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ccediladıroumlyuumlğuuml mz Huumlseyinabad Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Edik18
oumlyuumlk mz Huumlseyinabad Ortaoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Goumlkoumlyuumlk mz Huumlseyinabad Oumlyuumlk Koumlyuuml Acacı ve Oumlzi Kavağı
Kuumlloumlyuumlk mz Huumlseyinabad Oumlyuumlk ky Yeni Muumlsluumlman
Hangahoumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah Oumlyuumlk ky Zile
KuĢakluoumlyuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah YatmıĢoumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Alan kelimesinin soumlzluumlkteki ilk anlamı accedilıklık ve duumlzluumlk yerdir Etrafı tepelerle ccedilevrili ccedilukur yer ve koyaklar iccedilin de kullanılan bir tabirdir Orman iccedilindeki duumlz ve ağaccedilsız yerler de alan
olarak tanımlanmaktadır Zaman zaman kır ve ova gibi arazi parccedilalarını da tanımlamaktadır Ccedilayır
ccedilimenlik gibi geniĢ arazi parccedilalarına da alan denebilmektedir19
Zile‟de alan adı ile isimlendirilmiĢ 11 yerleĢim birimi goumlruumllmektedir Bu yerleĢim birimlerinden 8‟i Tablo 5‟te goumlsterilmiĢtir
20 Bu
yerleĢim yerlerinden 2 koumly yalnızca alan kelimesi ile isimlendirilmiĢtir Demuumlrcuumlalanı mezrası
adını bir meslekten almıĢtır Dorualanı uumlzerinde atların yayıldığı bir boumllgeyi iĢaret etmektedir Kilisealanı ise daha oumlnce boumllgede bir kilisenin varlığına delil oluĢturmaktadır Sarualan boumllgenin
rengi ve bitki oumlrtuumlsuumlyle oumlzdeĢleĢen bir isimdir Sovukalan boumllgenin iklim oumlzelliklerine bir
goumlndermedir
17 Bunlardan Zile kaza merkezine bağlı Karaoumlyuumlk koumlyuuml Huumlseyinabad‟a bağlı Saruisaoumlyuumlk mezrası (2 aded) ve Ortaoumlyuumlk mezrası Karahisar- BehramĢah‟a bağlı Karacaoumlyuumlk mezrası daha aĢağıda cemaat adları iccedilerisinde ele alındığından
buradaki tabloya eklenmemiĢtir 18 Edik koumlyluuml ccedilizmesi patik ccedilocuk ayakkabısı mest yuumlnden oumlruumllen ccedilok kısa konccedillu ccedilorap koumlyluuml yemenisi pabuccedil terlik ayakkabı fotin karda yuumlruumlmeye yarayan ayakkabı anlamlarına gelmektedir Bkz Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012012) Ayrıca KırĢehri‟nde Ediği adında bir Tuumlrkmen cemaatinin adı geccedilmektedir Uzak bir ihtimal de olsa Edikoumlyuumlk mezrası adı bu cemaatten verilmiĢ olabilir Halaccediloğlu Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara s 413 19 Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012012) 20 KuĢtaĢ‟taki Bayadalanı ile Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Alan-ı Ġğdir mezraları cemaat ve Huumlseyinabad‟daki Mezidalanı
mezrası Ģahıs isimlerine dahil edildiğinden ayrıca bu tabloda belirtilmemiĢtir
98 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 5 Alan Adı Verilen YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alan ky Kızılkuumlnbed Karı ve Dorualanı mz MeĢhedabad
Alan ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Kilisealanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Demuumlrcuumlalanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Sarualan mz Huumlseyinabad
Ġncuumlalanı mz Karahisar-ı BehramĢah Sovukalan mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Pınar yerden kaynayarak ccedilıkan su kaynak ve memba anlamlarını iccedilerdiği gibi ccedileĢme21
yerine de kullanılan bir tabirdir (httptdkterimgovtrbts10012012) Bu tabir 23 yerleĢim
biriminin adının verilmesinde tercih edilmiĢtir Acacı ve Oumlzi Kavağı‟nda bulunan Acıpınar koumlyuuml adını suyun tadından almıĢtır Akpınar ise suyun rengiyle alakalı olmalıdır Buumlyuumlkpınar Ulupınar
ve Yağlupınar isimleri suyun akım kuvvetiyle iliĢkilendirilebileceği gibi var olan bir ccedileĢmenin
boyutuyla da ilgili olabilir Ccedilatakpınar Kayacıkpınarı ve Senirpınar suyun kaynağının coğrafi yapısıyla ilgili yer adları iccedilerisinde değerlendirilebilir Kurupınar adı buumlyuumlk olasılıkla var olan bir
su kaynağının zaman iccedilerisinde ortadan kalkması ya da azalması ile oumlzdeĢleĢtirilebilir Mazı meĢe
ağacı iccedilin kullanılan bir tabir olup Mazıpınarı mezrasının adı mezra sınırları iccedilerisinde bulunan bir meĢe ağacının goumlvdesinden ccedilıkan su kaynağı ile iliĢkili olarak verilmiĢ olabilir Eskipınar
yıpranmıĢlıkla Saraypınar ise mimari yapıyla izah edilebilir Nefs-i Pınar-ı Yazır Kışlağı mezrası
boy ve cemaat adlarında da ele alındığı iccedilin buradaki tabloya dacirchil edilmemiĢtir Tablo 6 Adını Pınardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Acıpınar ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Kayacıkpınarı mz Karahisar-ı BehramĢah
Akpınar ky Huumlseyinabad Kurupınar ky Zile
Akpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Kurupınar ky MeĢhedabad
Akpınar mz Kızılkuumlnbed Mazıpınarı mz22
Huumlseyinabad
Buumlyuumlkpınar mz Huumlseyinabad Saraypınar mz Huumlseyinabad
Buumlyuumlkpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Saraypınarı mz Huumlseyinabad
Ccedilatak23
pınar ky Huumlseyinabad Senir24
pınar mz Zile
Eskipınar mz Huumlseyinabad Senirpınar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Karapınar ky Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Karapınar mz Karahisar-ı BehramĢah Yağlupınar25
mz Huumlseyinabad
Karapınar mz (2) Huumlseyinabad
Zile kazasında adını dere ve ccedilay gibi akarsulardan alan 11 yerleĢim adı tespit edilmiĢtir Bunlardan Bellidere ve Derebaşı mezraları adlarını derelerin doğrultusundan almıĢtır Zira belli
kelimesi youmlrede ldquoberi tarafrdquo anlamında kullanılmaktadır Derekınık ve Haramideresi adları daha
ziyade boy ve cemaat adlarıyla bir oumlbek oluĢturmuĢtur Derekışla adı derenin bulunduğu boumllgenin kullanım amacıyla ilgilidir Kozludere dereye yakın yerde ceviz ağaccedillarının ccedilokluğundan verilmiĢ
bir yer adı olmalıdır Yelluumldere boumllgenin ruumlzgacircra accedilık bir alan olmasına bağlı olarak tercih edilen
bir isimdir Yunakderesi26
ise derenin aynı zamanda ccedilamaĢır yıkamakta da kullanıldığına kanıt oluĢturmaktadır
21 Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(11012012) 22 Mazı selin getirdiği mil meĢe ağacı ve meyvesi iccedilin kullanılan bir soumlzcuumlk olarak karĢımıza ccedilıkmaktadır Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(11012011) 23 Ccedilatak iki dağ yamacının kesiĢmesi ile oluĢmuĢ dere yatağıdır Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk http tdkterimgovtr bts(11012012) Ccedilatak aynı zamanda su akıntılı yerler dağlarda derin dereler iccedilin de kullanılan bir tabirdir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(11012012) 24Senir iki dağ arasındaki sırt iccedilin kullanılan bir isimdir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquoYuumlkseklik tepe dorukrdquoanlamlarını da iccedileren bir kelimedir ldquoDağların vadiye bakan yamacırdquo iccedilin de senir denir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012011) Bu adla Tuumlrkman Ekradı taifesinden bir cemaate de rastlanmıĢtır Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul s 670 25Yağlı kelimesi ldquoguumlccedilluuml canlı (toprak harccedil vb iccedilin) bol ccedilokrdquo anlamlarına sahip bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012011) 26 Yunak ldquokirli giysi ve ccedilamaĢır yıkanan yerrdquo anlamında bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml http td k
terimgovtrbts(13012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 99
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 7 Adını Dere ve Ccedilay Gibi Akarsulardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bellidere mz Huumlseyinabad Kozludere ky MeĢhedabad
Damderesi mz Karahisar-ı BehramĢah Kuruccedilay ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
DerebaĢı ky Zile Yelluumldere mz Huumlseyinabad
Derekınık ky MeĢhedabad Yenideresi mz Huumlseyinabad
DerekıĢla ky Zile Yunakderesi mz Karahisar-ı BehramĢah
Haramideresi mz Acacı ve Oumlzi kavağı
Zile kazasında pınar ve dereden baĢka ismini su ile ilgili oumlzelliklerden adını almıĢ 8 yerleĢim birimi daha vardır Ilısu
27 adı bir ılıcadan verilmiĢ olabileceği gibi Ilısu Yazır hem ılıca
hem de bir boy adı ile ilgilidir Goumllluumlcek Goumllyurdu ve Goumllcuumlk isimleri ccedilevrede bulunan durgun
sulardan verilmiĢtir Boumlğet daha ccedilok akarsu oumlnlerine yapılan yapay setleri ccedilağrıĢtırmaktadır Koylan ise akarsuların ccedilevrilen yerinden verilmiĢ olabilir (Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtr bts 13012012) Tablo 8 Adını Su Ġle Ġlgili Oumlzelliklerden Alan Diğer YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Goumllluumlcek mz Huumlseyinabad Ilısu Yazır mz Karahisar-ı BehramĢah
Goumllyurdu mz Huumlseyinabad Pirboumlğet ky Huumlseyinabad
Goumllcuumlk mz MeĢhedabad TaĢboumlğet ky Huumlseyinabad
Ilısu ky Kızılkuumlnbed Koylan ky Huumlseyinabad
b Boumllge Adları Adını baĢı burnu boynu boğazı meydanı gibi boumllge adlarından alan 12
yer ismi tespit edilmiĢtir Burun ile ilgili 2 derbent ile ilgili 1 dere ile ilgili 2 goumlk ile ilgili 3 koumly ve şehir gibi yerleĢim birimleri ile ilgili 3 isim bu yolla verilmiĢtir
Tablo 9 Boumllge Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcaĢehir mz Karahisar-ı BehramĢah DerekıĢla ky Zile
Bozburunviranı mz Huumlseyinabad GoumlkkıĢlağı mz Huumlseyinabad
Burnukoumly ky Halka-i Hass GoumlkccedilekıĢla mz Huumlseyinabad
Daruboğazı mz Huumlseyinabad Koyluk mz Karahisar-ı BehramĢah
Derbent ky28
KuĢtaĢ Kızılcakoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
DerebaĢı ky Zile Yankoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
c Madenlerden Adını Alan YerleĢim Birimleri Adı madenlerden verilmiĢ 3 yere rastlanmıĢtır Bunlar Zile merkez Kurşunlu
29 koumlyuuml Huumlseyinabad Boladcık ve Karahisar-ı
BehramĢah Bolad30
mezralarıdır Bu kategoride adını kaya taĢ kum toprak gibi doğal
oumlzelliklerden alan 18 yerleĢim birimi daha ele alınmıĢtır Kaya ve taĢtan adını alan 13 yer adı tespit edilmiĢtir Kum toprak ve kille ilgili 4 ve kireccedille ilgili 1 isim verilmiĢtir
27 Ilısu ldquoılıcardquo anlamına gelmektedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(12012012) Ilıca ise ldquosıcak su ccedilıkan yer suyu sıcak olarak yerden ccedilıkan hamam kaplıca ccedilermik kudret hamamırdquo anlamlarına sahiptir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(13012012) Adana Tarsus dolaylarında Ġlisu adıyla bir cemaat de bulunmaktaydı
Tuumlrkay age 429 28 Derbent ldquoĠki dağ arasındaki geccedilit yeri boğazrdquo anlamlarına gelen bir kelimedir Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterimgovtrbts( 13012012) 29 Bu adla Alanya ve NiĢ‟te youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 553 30 Polat ldquodemirrdquo kelimesinin karĢılığıdır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim govtrb ts (13012 012 )
100 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 10 Adını Basit TaĢlardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ballukaya mz Huumlseyinabad Kayadibi mz Huumlseyinabad
Belkaya ky31
Yeni Muumlsluumlman Kaydibi mz Kızılkuumlnbed
Ccedilavul32
CcedilirmiĢ mz Karahisar-ı BehramĢah KayalutaĢ mz Huumlseyinabad
DaĢlık mz Huumlseyinabad Kazankaya ky Kızılkuumlnbed
Derkis Kaya mz Huumlseyinabad Killik33
ky Huumlseyinabad
Goumlzluumlkaya mz MeĢhedabad Kireccedilluuml ky Zile
Ġnkaya mz Acacı ve Oumlzikavağı KuĢtaĢ nh KuĢtaĢ
KaluntaĢ mz Huumlseyinabad Senirkaya mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kasın34
ky MeĢhedabad Tezekccedili35
ky Karahisar-ı BehramĢah
Kayacıkoumlnuuml mz Huumlseyinabad Zeytun taĢ mz Huumlseyinabad
Değerli taĢlardan ismini alan tek yerleĢim birimi Karahisar- BehramĢah nahiyesindeki
İncuumlalan mezrasıdır
d Mevsime ve Ġklime Dayalı Oumlzelliklerden Verilen Yer Adları Ġklim oumlzelliklerine dayalı olarak isim verilen 6 yerleĢim birimi ile karĢılaĢılmıĢtır Bunlardan 3‟uuml ruumlzgacircr diğerleri ise
sıcaklıkla ilgilidir Halka-i Hass nahiyesindeki Barkar36
mezrası adını poyrazdan almıĢ olup
muhtemelen boumllge kuzeydoğudan esen ruumlzgacircrlara accedilık olmalıdır Yelten37
yele karĢı havalı bir yer olmalıdır Huumlseyinabad‟daki Yelluumldere mezrası ise boumllgedeki derenin ruumlzgacircrlı bir alanda
kalmasıyla ilintili olarak verilmiĢtir Halka-i Hass‟daki Ilı mz ise adını suyun ılıklığından almıĢtır
Huumlseyinabad‟daki Farah ve Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Sovukalan mezraları ise boumllgelerin soğukluğunu dile getiren oumlzelliklerle isimlendirilmiĢlerdir
Tablo 11 Adını Ġklim Oumlzelliklerinden Alan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Barkar mz Halka-i Hass Sovukalan mz Acacı ve Oumlzikavağı
Farah mz Huumlseyinabad Yelluumldere mz Huumlseyinabad
Ilı mz Halka-i Hass Yelten ky Halka-i Hass
e Guumlnleri Ġccedileren Yer Adları Zile‟de haftanın guumlnlerine dayalı verilen herhangi bir
yerleĢim adına rastlanmamıĢtır Ancak Zile merkez Guumlndoğmaz mezrası ve Guumlngoumlrmez koumlyuuml guumln iccedilerisinde guumlneĢi goumlrme durumuna goumlre isimlendirildikleri iccedilin bu kategoride değerlendirilmiĢtir
f Ġccedilinde Sayı Bulunan Yer Adları Zile kazasında iccedilinde rakam geccedilen 6 yer adı
bulunmaktadır 2 rakamı 1 kez kullanılırken 3 rakamı 4 kez tercih edilmiĢtir 1 rakamı ise hiccedil
kullanılmayıp onun yerine yalnuz sıfatı tercih edilmiĢtir Uumlccediller mezrası adının kaynağı olan uumlccediller
31 Bel ldquoDağ sırtlarında geccedilit veren ccedilukur yerrdquo demektir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquobelenrdquo ldquosıradağrdquo ldquouumlzeri yassı teperdquo iccedilin de kullanılan bir tabirdir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(14012012) 32 Ccedilavul ldquoBuumlyuumlk kar ve buz kuumltlelerinin suumlruumlkleyip getirdiği taĢ yığınırdquo dır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(13012012) 33 Kil ldquoIslandığı zaman kolayca biccedilimlendirilebilen yumuĢak ve yağlı toprakrdquoı tanımlamak iccedilin kullanılan bir tabirdir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(15012012) 34 Kasın ldquoSelin getirdiği kum ccediloumlp birikinti milrdquo i karĢılayan bir soumlzcuumlktuumlr Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(16012012) 35 Tezek rdquoĠri toprak parccedilasırdquo nı ifade eden bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(16012012) 36Barkar ldquoPoyrazrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(17012012) 37 YeltenrdquoYele karĢı havalı yerrdquo anlamında kullanılan bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(17012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 101
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
kavramı uumlzerinde durmakta fayda vardır Alevilik inancında uumlccediller beĢler yediler ve kırklar kuumlltuuml
bulunmaktadır Uumlccediller Allah Hz Muhammed ve Hz Ali‟yi ifade etmektedir38
Tablo 12 Adında Rakam Bulunan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ġkuumlkoumly mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass UumlccediltaĢ nh KuĢtaĢ
Uumlccediller mz Karahisar-ı BehramĢah Yalnuzağaccedil ky Zile
Uumlccedilkaraağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
g Renklerle Ġlgili Yer Adları Renk adları buumlyuumlk oumllccediluumlde yerleĢim yerlerinin arazi
durumu bitki oumlrtuumlsuuml ve iklim oumlzelliklerindeki renk unsurlarının oumln plana ccedilıkarılarak
kullanılmasıyla oluĢturulmuĢtur Oumlrneğin boz kelimesi ile yapılan yer adlarının bulunduğu boumllgenin kıraccedil goumlkyeşil kelimeleri ile oluĢturulmuĢ yer adlarının bulunduğu yerin ise ormanlık yahut
yeĢillik bir alan olduğu anlaĢılmaktadır Yer adlarındaki renkler yalnızca arazinin fizikicirc
goumlruumlnuumlmuumlnuuml bildirmekle kalmayıp youmlnleri de sembolik olarak ifade ederler Tuumlrk dilinde koumlk
doğuyu kızıl guumlneyi ak batıyı kara da kuzeyi sembolize etmektedir (Gabain 1969 109) Bu bakımdan yer adlarında geccedilen yukarıdaki doumlrt rengin aynı zamanda birer youmlne iĢaret ettiğini
hatırdan uzak tutmamak gerekir Ayrıca Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde renkler iyilik guumlzellik temizlik koumltuumlluumlk
gibi baĢka anlam derinliklerine de sahiptir (Genccedil 1999 9) Zile kazası yer adlarında renge bağlı adlandırmalar oumlnemli bir katman oluĢturmaktadır Kazanın yer adlarında dilimizde kullanılan 14
renk tamlayan unsur olarak goumlruumllmektedir
Zile kazasında renk oumlgesi iccedileren toplam 84 yer adı bulunmaktadır Beyaz rengin yerini tutan ağca ak ve akccedila renkleri toplam 17 kırmızı rengin yerini tutan ala ve alaca 5 ccedilakır 4 kara
ve karaca 29 sarı 9 ve kızıl ile kızılca 10 yerleĢim birimi adında karĢımıza ccedilıkmaktadır Goumlk ve
goumlkccedile 9 boz ise bir yerleĢim yeri adının verilmesinde kullanılmıĢtır En ccedilok kullanılan renk kara ve
aktır Kara kelimesi renk anlamının yanı sıra buumlyuumlkluumlk guumlccedilluumlluumlk ululuk Ģiddetlilik
olumsuzluk ve uğursuzluk anlamlarını yuumlklenmiĢtir (Karadoğan 2004 93) Muğla
oumllccedileğinde renkler ve yer adlarını ccedilalıĢan Ali Akar da boumllgede bu renklerin ilk iki sırada olduğunu tespit etmiĢtir (Akar 2006 53)
Tablo 13 Renk Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye
Akccedilakoumly mz Huumlseyina Alacalar ky Huumlseyina Karahisar mz Karahisar
Karacaoumlmer
mz Kızılkuumlnbed
Bozburunviranı
mz Huumlseyina Alakilise mz Huumlseyina
Karamağan
mz Karahisar Karapiri ky Karahisar
Ağcaağıl mz Huumlseyina Ccedilakırkoumly mz Yenim Karapınar mz Karahisar Saruhacı mz Karahisar
Ağcasoku mz Huumlseyina Ccedilakırccedilalı mz Yenm Karasoku mz Karahisar Saruisa mz KuĢtaĢ
AğcakıĢla mz Huumlseyina Ccedilakırlı mz Huumlseyina
Karaviran mz
(3) Karahisar Saruhacı mz Huumlseyina
Ağcaviran ky Huumlseyina Ccedilakır mz
Kızılkuumlnb
ed Karamuk mz Karahisar
Saruisaoumlyuumlk
mz Huumlseyina
Akpınar ky Huumlseyina Goumlk kĢ Huumlseyina
Karacaoumlyuumlk
mz Karahisar Saruisa mz Huumlseyina
Ağcaoumlz mz Kızılkuumlnbed GoumlkccedilekıĢla mz Huumlseyina
Karacaviran
ky
Acacı ve
OumlK
SarukamıĢ
mz Huumlseyina
Akpınar mz KIzılkuumlnbed Goumlkccedileluuml mz Huumlseyina Karadiğin mz Huumlseyina Sarualan mz Huumlseyina
Ağcaviran ky KuĢtaĢ Goumlkccedileminare mz Huumlseyina Karadonlu mz Huumlseyina
Sarufakiholuğ
u mz Huumlseyina
Ağcaasma mz Karahisar Goumlkviran mz Huumlseyina Karapınar ky Huumlseyina
Sarukalaycı
mz Huumlseyina
38Alevilikle ilgili uumlccediller beĢler yediler ve kırklar kuumlltleri hakkında ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Arslanoğlu Ġ ldquoAlevilikte
Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-33-134pdf (18012012)
102 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
AğcaĢehir mz Karahisar Goumlkviran mz
MeĢeheda
Karacalu mz Huumlseyina Kızılca ky Zile
Ağcakale kl
Halka-i
Hass Goumlkoumlyuumlk mz Huumlseyina
Karacakaya
mz Huumlseyina Kızılcain ky Yenimuumlsl
AğcakuĢ mz Huumlseyina Goumlkyerviranı mz Huumlseyina Karakoumlseluuml ky Huumlseyina Kızıloumlz mz Halka-i Hass
Aksaray ky Zile Goumlkzemin mz Huumlseyina
Kızkaracalu
ky Huumlseyina
Kızılcakoumly
mz Karahisar
AkbaĢ mz Karahisar Karadiğin mz Zile
Karagevenlik
mz Huumlseyina
Kızılcakınık
mz MeĢheda
Akpınar mz Karahisar Karagazi mz Zile Karakızkavağı Huumlseyina Kızıllu mz MeĢheda
Akviran mz Karahisar Karaoumlyuumlk mz Zile Karnıkara mz Huumlseyina Kızılca ky MeĢheda
Alacamescid mh Zile Karahisar kl Karahisar Karapınar mz Huumlseyina
Kızılca kıĢla
mz Huumlseyina
Alayundlu ky
Halka-i
Hass Karahisar kĢ Karahisar Karadiğin mz Huumlseyina Kızıllar ky Huumlseyina
Alacakilise mz Karahisar
Diğer Uumlccedil
Karaağaccedil mz Karahisar KarataĢ mz Huumlseyina
Kızılkuumlnbed
nh Kızılkuumlnbed
h YıpranmıĢlık Bakımsızlık ve BırakılmıĢlık Ġfadeleri Ġccedileren Yer Adları Zile‟de
yıpranmıĢlık bildiren kelimelerle kurgulanmıĢ yer adları iccedilerisinde viran kelimesini iccedilerenler
ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Viran yıkık harap olma durumlarını bildiren bir soumlzcuumlk
olmasına karĢı Zile yer adlarında geccedilen Ģekliyle koumlkleri eskilere dayanan yerleĢim yerlerini
ifade etmektedir Zile‟de iccedilerisinde viran kelimesi geccedilen toplam 23 yer adı oumlrneğine
rastlanmıĢtır Tablo 14 Viran Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağcaviran mz Huumlseyina Goumlkyerviranı mz Huumlseyina Oumlzluumlviran mz Huumlseyina
Ağcaviran mz KuĢtaĢ Goumlynuumllviranı mz Karahisar Salviran mz Halka-i Hass
Ahurviran mz Halka-i Hass Hallaccediloğluviranı mz Huumlseyina Sofularviranı mz Karahisar
Akviran mz Karahisar Kafir (Gavur)viranı mz Zile Tahirviranı mz Karahisar
Aykudfakihviranı mz Huumlseyina Karacaviran ky Acacı ve Ouml Uzunviran mz Acacı ve Ouml
Bozburunviranı mz Huumlseyina Karaviran mz (4) Karahisar Veyisviran mz Halka-i Hass
Goumlkviran mz Huumlseyina Kolviran mz Huumlseyina Viran mz Huumlseyina
Goumlkviran mz MeĢheda Kuumlccediluumlkviran mz Huumlseyina
Huumlseyinabad‟da Kıruk39
Yalıncak 40
Malamad41
ve İsadağılmış ile Karahisar-ı
BehramĢah‟taki Harab ve Başı mezraları adlarında da yıpranmıĢlık goumlstergeleri bulunmaktadır
iCcedilevreyi Ġlgilendiren Sıfatlardan KurgulanmıĢ Yer Adları Eski 4 yerde karĢımıza ccedilıkarken eskimiĢliğin baĢka bir ifadesi olan koumlhne 2 yer adında geccedilmiĢtir
Tablo15 Eski Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Eski ky Kızılkuumlnbed Eskikoumly ky Kızılkuumlnbed
EskikıĢla mz Huumlseyinabad Hamzakoumly-i Koumlhne Acacı ve Oumlzi Kavağı
Eskipınar mz Huumlseyinabad Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
Eskiyapar ky Huumlseyinabad
39 Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden olup Sivas Yeniil‟de bahsi geccedilmektedir Tuumlrkay age s106 40 Yalıncak ldquoccedilıplak yoksulrdquo anlamlarına gelmektedir Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim govtrbts(20012012) Ayrıca Huumldavendigar sancağında ldquoYalıncaklarrdquo adıyla bir Tuumlrkmen cemaati bulunmaktadır Tuumlrkay age s 762 41 Malamad ldquobozgun ezik dağınıkrdquo anlamlarını iccedilermekte olup soumlz konusu yerleĢim biriminin bir bozgun sonucu dağınık ve harap bir hal yaĢamasıyla oumlzdeĢleĢtirilebilir Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(15012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 103
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Buumlyuumlk 2 yer adında geccedilmekte iken bu kelimeyi karĢılayan Farsccedila buumlzuumlrk uumlccedil ve Tuumlrkccedile
koumlkenli ulu da iki kez kullanılmıĢtır Kuumlccediluumlk 5 yer adında tercih edilmiĢtir Tablo 16 Buumlyuumlk ve Kuumlccediluumlk Kelimelerini Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Buumlyuumlkpınar mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Buumlyuumlkpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Muumlminler-i Buumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky42
Huumlseyinabad Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mz Huumlseyinabad
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Sultan Sekuumlsuuml Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Kuumlccediluumlk Ccediliflik mz MeĢhedabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk mz Huumlseyinabad
Kuumlccediluumlkviran mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Kuumlccediluumlk mz Huumlseyinabad
Ulukoumly ky Acacı ve Oumlzikavağı
Yeni kelimesi 7 yerde kullanılırken 1 yerde yeniye karĢılık gelmek uumlzere Arapccedila koumlkenli
cedid kelimesi kullanılmıĢtır Tablo 17 Yeni Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Yapa-i Cedid ky Huumlseyinabad Yenice ky Huumlseyinabad
Yeni Muumlsluumlman nh Yeni Muumlsluumlman Yenicekoumly ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Yeni Yapar ky Huumlseyinabad Yenideresi mz Huumlseyinabad
Yenice ky Zile
XV ve XVI yuumlzyılda Zile kazasında eski ve yeni kelimelerini iccedileren yer adları dıĢında
ccedilevreyi ilgilendiren diğer sıfatlardan da uumlretilmiĢ yer adları bulunmaktadır Bunların sayısı 8
adettir Ccedilorak Kıraccedil ve Kuruca adı kurak tuzlu ve tarıma elveriĢsiz bir arazi parccedilasını
anımsatırken Kuru ise su kaynaklarıyla ilgili verilmiĢ adlar olarak duumlĢuumlnuumllmelidir Bunların dıĢında Yapar ve Yapa isimleri cemaat adlarını ccedilağrıĢtırmaktadır
Tablo 18 Ccedilevreyi Ġlgilendiren Sıfatlar Ġccedileren Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilorak mz Kızılkuumlnbed Kuruccedilay ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Kıraccediloumlz mz Karahisar-ı BehramĢah Kurukoumly mz Kızılkuumlnbed
Kurucaemlak mz Huumlseyinabad Kurupınar ky Zile
KurucakıĢla mz Huumlseyinabad Kurupınar ky MeĢhedabad
Bu isimler dıĢında bir de Karahisar-ı BehramĢah‟ta Musacık-ı Koumlkluuml 43
Yol Başı mezrası bulunmaktadır Burdaki koumlkluuml bir cemaat adına da karĢılık gelebilir
j TaĢın Toprağın Durumuna (topografik Ģekillere) Bağlı Yer Adları Zile‟de adını
topografik Ģekillere bağlı 8 yer adı tespit edilmiĢtir Tokatccedilukuru muhtemelen Zile‟nin de buguumln
iccedilinde bulunduğu Tokat Ģehri ile onu anımsatan bir ccedilukurdan kaynaklanmıĢtır Duma44
Yumrucaktaş Ccedileğelluuml
45 ve Daşlık adları taĢın Ģekline dayalı olarak verilmiĢtir MeĢhedabad ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Ccedilatak46
mezraları ise iki dağa yamacının kesiĢmesi sonucu ortaya
ccedilıkan dere yataklarından esinlenilerek konulmuĢ adlara sahiptir
42 Tuumlrkman taifesinden Harkalı ya da Hırkalı adıyla MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 419 43 Karahisar-ı ġarki ve Konya‟da Koumlkluuml ya da Koumlkluumller adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 538 44 Duma ldquotuumlmsek ccedilıkıntıyuvarlak taĢrdquo anlamlarını taĢıyan bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 45 Ccedileğel ldquoccedilakıl taĢ yığınırdquo anlamlarını iccedilermektedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (22012012) 46 Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012)
104 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 19 Topografik Ġsimler
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tokatccedilukuru mz Zile Ccedilatak mz MeĢhedabad
Duma mz Zile Ccedileğelluuml-i Muhtesib mz Karahisar-ı BehramĢah
YumrucaktaĢ mz Huumlseyinabad Ccedileğelluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilatak mz Karahisar-ı BehramĢah DaĢlık mz Zile
k Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Uygun Olarak Verilen Adlar Zile‟de arazinin
kullanılıĢına goumlre verilmiĢ 29 yerleĢim yer adı bulunmaktadır Ağcakışla ve Yazıkışla47
gibi
mezralar bazı toplulukların kıĢlak yeri olarak karĢımıza ccedilıkmaktadır Ccedilalman48
ile Tokluağılı 49
ve
Goumlynuumlk50
mezraları hayvan barınaklarıyla ilgili isimlerdir Tamubağı Dutlubağ Ccedilelebağı Ccediliftlik Bağluca isimleri ile anılan yerler arazinin iĢleniĢ biccedilimine oumlrnektir Kuumlrduumlk
51 dibi arazinin
durumuyla ilgili bir yer adı iken Soumlkuumlluuml 52
mezrası ve Sultan Sekuumlsuuml53
koumlyuuml yuumlksek yerlerdeki
duumlzluumlklere iĢaret etmektedir Yoncalık ve Kırlar isimleri buumlyuumlk oumllccediluumlde hayvanların otlatıldığı alanları ifade etmektedir
Tablo 20 Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Goumlre Verilen Adlar YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakıĢla mz Huumlseyinabad Kırlar ky Zile
Bağluca ky Zile Kırlar mz MeĢhedabad
Bağluca mh Zile KıĢlacıkkaya mz Huumlseyinabad
Bahccedile mz Karahisar-ı BehramĢah KızılcakıĢla mz Huumlseyinabad
Bahccedilecuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Kuumlccediluumlkccediliflik mz MeĢhedabad
Ccedilalman mz Huumlseyinabad Kuumlrduumlkdibi mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilelebibağı mz Huumlseyinabad Soumlkuumlluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Karahisar-ı BehramĢah Sultan Sekuumlsuuml ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky MeĢhedabad Sultan Sekuumlsuuml-i Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Halka-i Hass Tamubağı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Zile Tokluağılı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yaylak mz KuĢtaĢ
Dutlubağ mz Huumlseyinabad YazıkıĢla mz Huumlseyinabad
Goumlynuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Yoncalık ky Halka-i Hass
Hass mz Karahisar-ı BehramĢah
l Ccedilevredeki Yapılarla Ġlgili Yer Adları Ccedilevredeki yapılar da yer adlarının
belirlenmesinde etkileyici bir role sahiptir Adı ccedileĢitli yapılardan verilmiĢ Zile‟de toplam 41 yer adı
tespit edilmiĢtir Ağcakale Bağdadhisarı Balccedilıkhisar Hisarcık Hisaroumlzuuml Kale Kalecikkaya Karahisar Koccedilhisar isimleri savunma amaccedillı yapıların birer goumlruumlntuumlsuumlduumlr Hangah
54 Kızılkuumlnbed
47 Yazı ldquoduumlz yer ova kırrdquo yerleri tasvir etmek iccedilin kullanılan bir soumlzcuumlktuumlr Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 48 Ccedilalman ldquouumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağılrdquodır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 49 Toklu bir yaĢında erkek koyundur Tarama Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(15012012) 50 Goumlynuumlk uumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağıldır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) Bu adı taĢıyan bir de Ekrad taifesi bulunmaktadır Niğbolu ġumnu‟da ve BeyĢehri Kıreli
kazasında izlerine rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 83 51 Kuumlrduumlk Kuytu yerlere toplanmıĢ kar ya da kum yığınıdır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 52 Soumlkuuml Ormandan ya da meradan accedilılan tarladır Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(15012012) 53 Seki ldquoToprak uumlstuumlndeki yuumlkseklik doğal set ormanlık kayalık ya da dağ baĢındaki duumlzluumlk tarla ve bahccedilelerdeki basamak biccediliminde duumlzluumlkler yer arsa tarla meyilli su tutmayan yerrdquo anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 54 Tekke manasında Farsccedila koumlkenli bir kelimedir Pakalın MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I
III Baskı MEB Yayınları Ankara s 730
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 105
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Meşhed55
Zaviye ve Mescid isimleri ise dini yapıların birer ifadesidir Bu accedilılardan ele alındığında
Zile kazası yer isimlerinde tercih edilen yapı isimlerinin buumlyuumlk bir ccediloğunluğunu savunma ve dini amaccedillı binaların oluĢturduğu soumlylenebilir Huumlseyinabad‟daki Gerdekkaya ise Eskiccedilağlardan kalan
oda Ģeklinde bir mezardan adını almıĢtır (Koccedil 2001 88) Tablo 21 Yapı Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ağccedilakale Halka-i Hass Karahisar-ı BehramĢah kalesi Karahisar-ı BehramĢah
Aksaray ky Zile Zile Karahisar-ı BehramĢah kıĢlağı Karahisar-ı BehramĢah
Alacakilise mz Karahisar-ı BehramĢah Kervansaray mz Huumlseyinabad
Alacamescid mh Zile Kızılkuumlnbed nh Kızılkuumlnbed
Alakilise ky Huumlseyinabad Kilise ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
AĢurkıĢlası mz Karahisar-ı BehramĢah Kilisekaya mz Huumlseyinabad
Avansaray mz Huumlseyinabad Kilisekoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Bağdadhisarı ky Zile Koccedilhisar ky Huumlseyinabad
Balccedilıkhisar ky Zile Mescid-i Sakayan mh Zile
Balccedilıkhisarı ky Huumlseyinabad Mescid-i Zaviye Mh Zile
Bezirhane mz Huumlseyinabad MeĢhed mz Karahisar-ı BehramĢah
Cami mh Zile MeĢhedabad nh MeĢhedabad
Gerdekkaya ky Huumlseyinabad Minare Mh Zile
Hacıhasan Mescidi mh Zile Oluğuuzun ky Karahisar-ı BehramĢah
Hangah oumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah Pirkoumlpruuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisarcık ky MeĢhedabad Salma mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hisarcık mz Yeni Muumlsluumlman Saraycık mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisaroumlzuuml ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Saraypınar mz Huumlseyinabad
Kale Mh Zile Sarufakiholuğu mz Huumlseyinabad
Kalecikkaya mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Karahisar mz Karahisar-ı BehramĢah
Salma56
uumlccedil tarafı toprakla ccedilevrili bir ağılı yani bir hayvan barınağını ccedilağrıĢtırırken Bezirhane
57 yağ uumlretimi ya da alıĢveriĢi yapılan bir mekanı Avansaray
58 eyvan kelimesinden
bozma bir ismi Saru Fakih Oluğu59
ise su ile ilgili bir yapıyı anımsatmaktadır
312 Bitkilerle Ġlgili Yer Adları
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıldaki yer adlarına bakıldığında ağaccedil isimlerinin de yer adlarına esin
kaynağı oluĢturduğu anlaĢılmaktadır Ağaccedilları meyve verenler ve meyvesiz olanlar Ģeklinde iki alt
kategoride değerlendimek muumlmkuumlnduumlr Meyve veren ağaccedillar 6 yerleĢim biriminin isminde oumlne ccedilıkmaktadır Bu yerleĢim yerlerinin birinde Ġğde 4‟uumlnde koz (ceviz) ve 1‟inde erik ağacı ismi
tercih edilmiĢtir
55ldquoġehitlikrdquo anlamında bir kelimedir Bk Devellioğlu F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara s 731 56 ldquoBirkaccedil evlek asma bağı ya da guumll bahccedilesi tarlada ekin ekmek iccedilin ayrılan toprak parccedilası uumlstuuml ve uumlccedil tarafı kapalı ağılrdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(25012012) 57Bezir Yağ Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (25012012) 58 Avan ldquoDevlet memururdquo anlamında bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml eyvanrdquo Oumlzellikle Guumlney-doğu Anadolu evlerinde avluya bakan oumlnuuml accedilık uumlstuuml kapalı yuumlksekccedile doumlĢemesi olan ortasında bir de kuumlccediluumlk havuzu bulunan oturma yerirdquodir Guumlzel SanatlarTerimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 59 Oluk ldquoHayvanların yem yedikleri su iccediltikleri taĢ ya da ağaccediltan oyulmuĢ yalak iccedilinde uumlzuumlm ezilen ccedilam ağacından oyulmuĢ tekne sepicilerin iccedilinde derileri yıkadıkları ağaccedil teknerdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) ldquoEvlad-ı Saru Fakihrdquo adıyla Youmlruumlkan taifesinden Kayseriyye sancağında bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 361 Ayrıca Saru fakih ya da fakihli fakılı biccedilimlerinde anılan Adana
MaraĢ civarında konargoumlccediler Tuumlrkmen youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s653
106 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 22 Meyve Veren Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġde ky 60
Zile Kozludere ky MeĢhedabad
Kozca mz Huumlseyinabad Kozlukaya mz MeĢhedabad
Kozcuğaz mz Karahisar-ı BehramĢah Oyumerik61
mz KuĢtaĢ
Meyve veren ağaccedillara oranla meyvesiz ağaccedillar yer isimlerinde daha sık kullanılmıĢtır Bunlar iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavak ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Bu durum boumllgenin bitki oumlrtuumlsuuml
iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavağın oumlnemli bir paya sahip olduğunu ortaya koyduğu gibi insanların acircdeta
soumlğuumlt ve kavak ağacı gibi sulak yerleri tercih ettiğini de goumlzler oumlnuumlne sermektedir Tablo 23 Meyvesiz Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilortu62
mz Kızılkuumlnbed Sidreluuml mz 63
Huumlseyinabad
Dikmesoumlğuumlt ky Halka-i Hass Soumlğuumltoumlzuuml ky Yenimuumlsluumlman
Divankavağı mz Huumlseyinabad Soumlğuumltoumlzuuml ky Huumlseyinabad
DuumlĢuumlkkavak mz Karahisar-ı BehramĢah Soumlğuumltoumlzuuml mz (4) Huumlseyinabad
Karaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultankavağı mz Huumlseyinabad
Karakızkavağı Huumlseyinabad Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass
Kavacık mz64
MeĢhedabad Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavak ky Karahisar-ı BehramĢah Uumlccedilkaraağaccedil 65
mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavakağacı mz Huumlseyinabad Yalnuzağaccedil ky Zile
Kavakoumlzuuml mz Huumlseyinabad Yatankavağı ky Huumlseyinabad
Oumlzikavağı ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Az da olsa Zile yer adlarında meyve oumlğesi de kullanılabilmiĢtir Zile merkezde Ccedilekle66
ile
Payami67
mezraları adlarını meyvelerden almıĢ olmalıdır Sebze isimleri ise KuĢtaĢ‟taki Tomara ile
Huumlseyinabad‟daki Kabakkavsuvan mezralarının isimlerinde tercih edilmiĢtir Tomara68
pazıya benzer sapları piĢirilerek yenen kendi kendine yetiĢen bir ccedileĢit bitkidir Zile‟de tahıllar ve
baklagillerden verilen yer adları da bulunmaktadır Bunlar Huumlseyinabad‟daki Sarukamış
Kamışccedilık69
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Şolan ve Evik70
ile Zevar71
mezralarıdır
Adını farklı ccediliccedilek tuumlrlerinden alan yerleĢim yerlerinin sayısı 5 tane olup 2‟si daha ziyade
yabani ccediliccedileklerden kaynaklanan yer adlarına oumlrnek oluĢturmaktadır Bunlar Zile‟deki Minahoş ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki KarĢu Menekşeluuml mezralarıdır Acacı ve Oumlzi Kavağı‟nda ve Karahisar-ı BehramĢah‟da Guumllluumlk mezraları ile Huumlseyinabad‟daki Guumlloumlzuuml mezraları isimleri bir suumls ccediliccedileği
diyebileceğimiz guumllden tuumlretilmiĢtir
60ldquo Ġğde ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 61 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Tarama
Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(22012012) 62 ldquoYabani ardıccedil ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 63 ldquoCennetteki son ağaccedilrdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 64 79 numaralı defterde karye olarak geccedilmektedir Koumlyuumln adı 17 yuumlzyılda koumlyde tuumlrbesi ve zaviyesi bulunan ġeyh Eyluumlk‟ten dolayı ġeyheyluumlk Ģeklinde değiĢmiĢ 1981 yılında ise bu isim yerine YeĢilce adı kullanılmaya baĢlanmıĢtır 65 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012) 66 Ccedilekle ccedilağla kelimesinin halk dilindeki Ģeklidir ve ldquoolmamıĢ meyverdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(22012012) 67 Payam ldquoBademrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 68 Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 69 ldquoBuğdaygillerden sulak nemli yerlerde yetiĢen boğumlu sert goumlvdesi olan bitkilerrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(28012012) 70 ldquoBir ccedileĢit buğdayrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 71 ldquoHayvanlara yedirilmek iccedilin hazırlanan tahıl kırması iri oumlğuumltuumllmuumlĢ un tazırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoCcedilorum Alaca‟da iri bulgur iccedilin kullanılan bir tabirrdquo Zanaat Terimleri Soumlzluumlğuuml 1976 httptdkterim
govtrbts(28012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 107
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
CcedileĢitli bitki parccedilaları da (dal budak ccedilubuk) yer adlarının verilmesinde belirleyici
olabilmektedir Zile kazasında bu Ģeklide bitki parccedilalarından adını alan iki yerleĢim birimi tespit edilebilmiĢtir Bunlar MeĢhedabad‟daki Ccedilubuk ve Huumlseyinabad‟daki Yapracık mezralarıdır Bitki
ve bitki parccedilaları dıĢında yerleĢim birimlerinin kurulduğu yerlerdeki bitki oumlruumltuumlsuuml de yer adlarına
ilham verebilmektedir Zile kazasında 10 yerleĢim biriminin adı bitki oumlruumltuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran
oumlzelliklerden verilmiĢtir
Tablo 24 Bitki Oumlrtuumlsuumlnuuml CcedilağrıĢtıran Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilakırccedilal72
mz Yenimuumlsluumlman Karagevenlik mz Huumlseyinabad
Ccedilamluca mz Karahisar-ı BehramĢah Korucuk mz Zile
Ccedilomruk mz Zile Odunluk mz Huumlseyinabad
Dikmen73
nma‟a Hamrik mz Karahisar-ı BehramĢah Pervazlık mz74
Huumlseyinabad
Bericcedilayır mz Huumlseyinabad Sazlı mz Karahisar-ı BehramĢah
313 Hayvanlarla Ġlgili Yer Adları
Zile‟de adını hayvanlardan alan 23 yer adı tespit edilmiĢtir Bunlardan 6‟sı yabani hayvan
isimleridir Zile‟deki Donuzlu75
koumlyuuml ve Kurtamaz mezrası Acacı ve Oumlzikavağı‟ndaki Başkurd ve Kurdbaşı mezrası Halka-i Hass‟daki Dilkuumller mezrası Karacahisar-ı BehramĢah‟daki Tekir
76
Meşhedi mezrası adları bu yolla verilmiĢtir
Huumlseyinabad‟daki Suumlluumlnluumlce mezrası77
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Suumlluumln ile KuĢtaĢ‟taki
Yapalak78
mezrası ve yine KuĢtaĢ‟taki Yapalak koumlyuuml isimlerini yırtıcı kuĢlardan almıĢlardır Zile Guumlvercinlik koumlyuuml ve Ağcakuş mezrası ise adlarını evcil nitelikli kuĢlardan almıĢtır
Kazada evcil hayvanlardan adını alan yerleĢim yerleri ise Zile Koşaatlu mezrası Acacı ve
Oumlzikavağı Hıcıp79
koumlyuuml Yenimuumlsluumlman Taylu80
mezrası Huumlseyinabad Koyunluyusufoumlzuuml ve Guumlduumll
81 mezrası MeĢhedabad Karı ve Dorualanı
82 mezrasıdır Halka-i Hass‟taki Petek
83 karyesi ise
arıcılıkla ilgili bir uumlretim aracından adını almıĢtır
72 Ccedilal ldquoTaĢlık yer ccedilıplak tepe kireccedilli toprak ormanlık fundalık sulu duumlz ova maki ile oumlrtuumlluuml engebeli alan Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml Ccedilakır ldquoMavi hareli elardquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgov trbts(28012012) 73 Dikmen ldquoKoni biccediliminde sivri tepe dağların en yuumlksek yeri yayla dik arazideki orman dikilerek meydana gelen ağaccedillıkrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 74 Pervazlı adıya Youmlruumlkan taifesinden Bozok ve MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 627 75 Diyarbekir eyaleti Mardin kazasında Youmlruumlkan taifesinden cemaat Tuumlrkay age s 335 76 ldquoPostu siyah ccedilizgili ve benekli kuumll renkli kedirdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 77 ldquoSuumlluumlngillerden kuyruğu ccedilok uzun eti yenilen bir kuĢrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquoBuzağırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoTavuksular (Galliformes) takımının suumlluumlnguumller (Phasianidae) familyasından 80 cm kadar uzunlukta Avrupadan Kafkasyaya kadar olan boumllgede yaĢayan bir tuumlrrdquo Biyoloji Terimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 78 ldquoBir tuumlr baykuĢrdquo Tarama Soumlzluumlğuuml 1972 httptdkterimgovtrbts(29012012) 79ldquo Koyunrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 80 ldquoUumlccedil yaĢına kadar olan at yavrusurdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 81 ldquoKedi yavrusu kuyruksuz kuyruğu kesik hayvan kısa bodur geliĢmemiĢrdquo ldquoSaccedilta ve fırında piĢirilen mısır ya da buğday unundan yapılan ekmek ekmek somunurdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s383 Guumlduumllluuml diye de ifade edilmektedir 82 ldquoGoumlvdesi kızıl ayakları ve yelesi koyu renkli olan yağız (at) kızıl (at donu) Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 83 Eğer bey ise Boynuyoğun aĢiretinde boumlyle bir cemaat adı var Buumlyuumlk olasılıkla boya dayalı bir yerleĢim adı da olabilir
Tuumlrkay age s 234
108 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 25Adında Hayvanlarla Ġlgili Ġbareler Bulunan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakuĢ mz Zile Kurtamaz mz Zile
BaĢkurd mz Acacı ve Oumlzi Kavağı KuĢtaĢ Nh KuĢtaĢ
Dilkuumller mz Halka-i Hass Petek ky Halka-i Hass
Donuzlu ky Zile Suumlluumln mz Karahisar-ı BehramĢah
Guumlduumll mz Huumlseyinabad Suumlluumlnluumlce mz Huumlseyinabad
Guumlvercinlik ky Zile TankuĢ ky Kızılkuumlnbed
Hıcıp ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Taylu mz Yenimuumlsluumlman
Karı ve Dorualanı mz MeĢhedabad TekirmeĢhedi mz Karahisar-ı BehramĢah
Kırım mz Huumlseyinabad UumlccediltaĢ Nh KuĢtaĢ
KoĢaatlu mz Zile Yapalak ky KuĢtaĢ
KurdbaĢı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yapalak mz (2) KuĢtaĢ
32Ġnsanlara ve Toplumlara Dayanan Adlar
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıllara ait yer adları iccedilerisinde insana dair oumlzellikler oumlnemli bir yer
tutmaktadır Ġnsanın beslenme kuumlltuumlruumlnden oumlzuumlr durumuna kadar birccedilok oumlzellik bu isimlerde hayat
bulmaktadır Oumlte taraftan isimler de oumlne ccedilıkan bir oumlzellikte tarihicirc Ģahsiyetleri ve cemaatleri iccedilinde
fazlasıyla barındırmasıdır Oumlrneğin Ģahıs isimleri acircdeta tarihicirc bir geccedilit toumlreni gibidir DaniĢmend-i BahĢayiĢ DaniĢmendlileri Keykavus Selccedilukluları Cengizhan Moğolları Temuumlrhan Timurluları
anımsatan isimler olup bu geccedilit toumlreninde tarihe tanıklık etmemizde buumlyuumlk rolleri vardır
321Fiziksel YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
a Yiyecekler ve Ġccedileceklerden Verilen Yer Adları Zile‟de iccedileceklerden adını alan
herhangi bir yerleĢim birimine tesaduumlf edilmemiĢtir Ancak değiĢik yiyeceklerden adını alan 7
yerleĢim birimine rastlanmıĢtır Acacı ve Oumlzi Kavağı Keşlik84
ve Dumi mezrası iccedilerisindeki keĢ kelimesi peynire iĢaret ederken dum kelimesi ise sulu gıdalarla ilgilidir Bazlambaccedil
85 koumlyuuml ve
Ccediloumlrek mezrası isimleri ise youmlreye oumlzguuml unlu gıda mamullerinden adını almıĢtır Kozlar mezrası ise
bir yandan bir cemaat adını ccedilağrıĢtırırken bir yandan da cevize iĢaret etmektedir Tablo 26 Yiyecek ve Ġccedileceklere Dayalı Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bazlambaccedil ky Kızılkuumlnbed Kavurga mz Huumlseyinabad
Ccediloumlrek mz Kızılkuumlnbed KeĢlik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Dumi mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kozlar mz MeĢhedabad
Dumi mz KuĢtaĢ
bCcedileĢitli EĢyalardan Adını Alan YerleĢim Birimleri Zile‟de değiĢik tuumlrde guumlndelik
eĢyalardan ismini alan 14 yerleĢim birimi tespit edilmiĢtir Su konacak kaplardan ismini alan tek
yerleĢim birimi Huumlseyinabad‟daki Guumlğuumlm mezrasıdır MeĢhedabad‟daki Kuumlpluumlce ile Huumlseyinabad‟daki Boduccedil mezrası ve Kapaklu koumlylerinin isimlerinde ise mutfak levazımatlarının
isimleri kullanılmıĢtır CcedileĢitli aletler ve takımlardan adını alan 10 yer ismi okunmuĢtur Zile
Palani86
koumlyuuml Sacayak mezrası ve Yaba koumlyuuml Huumlseyinabad Sokucak mezrası (2) Ağcasoku
mezrası Yeni Muumlsluumlman Kopaccedil87
koumlyuuml Karahisar-ı BehramĢah Borulu ve Karasoku 88
mezraları
84 ldquoYağı alınmıĢ yoğurttan ya da suumltten yapılan peynirrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzşuumlğuuml httptdkterimgov trbts(29012012) 85 ldquoMısır arpa darı ve buğday unlarından yapılan mayalı mayasız yağlı yağsız Ģekerli Ģekersiz ince ve kalın piĢirilen saccedil ekmeğirdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 86 Bozok‟ta ve Malatya sancaklarında Balanlı-Balanlu diye bir cemaat adı var Tuumlrkay age s 223 87 ldquoĠnce ve dar ağızlı bir ccedileĢit ccedilapardquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 88 ldquoTahıl doumlvmeye yarayan buumlyuumlk taĢ dibek dibekte havanda doumlvme iĢini yapan tokmakrdquoTuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları
Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 109
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KuĢtaĢ Yaba mezrası Kesici aletlerden adını alan tek yerleĢim birimi ise Huumlseyinabad‟daki
Balccedilak89
mezrasıdır Tablo 27Adını EĢya ve Aletlerden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ağcasoku mz Huumlseyinabad Kopaccedil ky Yenimuumlsluumlman
Balccedilak mz Huumlseyinabad Kuumlpluumlce mz MeĢhedabad
Boduccedil mz Huumlseyinabad Palani ky Zile
Borulu mz Karahisar-ı BehramĢah Sacayak mz Zile
Guumlğuumlm mz Huumlseyinabad Sokucak (2) mz Huumlseyinabad
Kapaklu ky Huumlseyinabad Yaba ky Zile
Karasoku mz Karahisar-ı BehramĢah Yaba mz KuĢtaĢ
cSavaĢ ve Askerlikle Ġle Ġlgili Yer Adları Zile yer adları iccedilerisinde savaĢ ve askerliğie dair isimler de bulunmuĢtur Bunların sayısı 4 tane olup 1‟si Zile‟de diğer 3‟uuml ise Huumlseyinabad
Nahiyesi‟ndedir Tablo 28 SavaĢ ve Askerlikle Ġlgili Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġsadoğancı90
ky Huumlseyinabad Muumlhimmatini mz Huumlseyinabad
Mescid-i Sakayan mh Zile Sakalar mz Huumlseyinabad
dGiyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları Tuumlrklerin Zile‟de verdikleri
yerleĢim adları iccedilerisinde giyim eĢyaları ve kumaĢ maddelerine de rastlanmıĢtır Huumlseyinabad‟daki Edikoumlyuumlk mezrası adı ayak giyiminde tercih edilen edikle ilgilidir KumaĢ maddeleri ile ilintili
olarak Acacı ve Oumlzikavağı Oltan91
ve Oltankoumly mezrası isimleri dikkat ccedilekmektedir
Huumlseyinabad‟daki Hırka-i92
Buumlzuumlrk ve Hırka-i Kuumlccediluumlk koumlyleri Kuşak mezrası Karahisar-ı BehramĢah‟taki Kabluyuumln ve Kuşakoumlyuumlk mezraları Zile‟deki Yuumlnluuml koumlyuuml yuumln ve yuumlnluuml dokumalara
ccedilağrıĢım yapmaktadır Tablo 29 Giyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Edikoumlyuumlk mz Huumlseyinabad KuĢak mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky Huumlseyinabad KuĢakluoumlyuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Oltan mz (2) Acacı ve Oumlzikavağı
Kabluyuumln mz Karahisar-ı BehramĢah Yuumlnluuml ky Zile
e Adını Yapı Kısımlarından Alan Yer Adları Zile‟de farklı mimari yapıların tuumlmuumlnuuml değil de bir boumlluumlmuumlnuuml iccedileren yer adlarıda bulunmaktadır Bunlar 7 adet olup aĢağıda Tablo 30‟da
goumlsterilmiĢtir
89ldquoKabza kabzanın demir siperirdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtr bts (29012012) 90 ldquoHassa kuĢbazları denilen timarlı avcılardan bir takımın adırdquo Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterim govtrbts(29012012) 91 OltanrdquoKesilip dikilmeye hazırlanmıĢ yemeni eskiyen yemeni ayakkabı altına vurulan penccedile mest ve yemeni yuumlzuumlnuuml koumlseleye tutturmak iccedilin yapılan iri dikiĢ ccedilarığın iccediline konulan bez ya da deri parccedilası ccedilarık ipi Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(30012012) 92 Koumlyuumln adının Hırka-i Kebir olduğu ve Hırka Baba tepesi eteğinde kurulmasından aldığı bilinmektedir Koumlyuumln isminin anlatılan efsanesi Huumlseyin adında bir Velinin hırkasının bu boumllgede olması ve Hırka Baba tepesine bu isim
verilmesinden gelir httpwwwbuyukhirkacomsbindex phpbeldemizhtml (21012012)
110 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 30 Adını Yapı Kısımlarından Alan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahurcuk ky Halka-i Hass TaĢağıl mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Ayvancık mz Huumlseyinabad Tonus mz Halka-i Hass
Goumlkccedileminare mz Karahisar-ı BehramĢah Manar mz Karahisar-ı BehramĢah
Minare mh Zile
322 Duygusal YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
Zile yer adları iccedilerisinde doğrudan insan duygularını iccedilinde taĢıyan iki yer adı tespit
edilmiĢtir Bunlar Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Ġmrek93
ile Karahisar-ı BehramĢah‟taki Sevguumlluuml
mezralarıdır Aile bireyleri ile ilgili yer adları daha ccedilok akrabalık iliĢkilerini iccedileren tuumlrden olup
Zile‟de bu Ģekilde 12 yerleĢim adı bulunmaktadır Bunlardan yalnız ikisi eĢ anlamında karı kelimesini iccedilerirken diğer 10 tanesi veled zade ya da oğlan biccediliminde daha ccedilok erkek evladı iccedileren
isimlerdir Tablo 31 Adını Akrabalık Tuumlrlerinden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ayveledi Karahisar-ı BehramĢah Ġlyasoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Bekleroğlanı Kızılkuumlnbed Karıbasan mz Huumlseyinabad
Caferoğlanı mz Huumlseyinabad Karukoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Doğanoğlanı mz Kızılkuumlnbed Mesudoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hacızade mz Karahisar-ı BehramĢah Recepoğlu mz Huumlseyinabad
Ġlyasoğlanı ky Halka-i Hass Veledikkoumly mz Huumlseyinabad
Zile‟de dine iliĢkin birtakım oumlzellikler iccedileren yer adları da tespit edilmiĢtir Bunların sayısı
23 tanedir Bu isimler iccedilerisinde hacı fakih Ģeyh abdal gibi unvanlar dıĢında kul iman ve uumlmmet
kelimelerini iccedileren dine dair kavramlar da bulunmaktadır PirakbaĢ ismi ise daha ccedilok mezhepsel bir ccedilağrıĢım yapmaktadır Doğrudan Ġslam dinini ccedilağrıĢtıran isimler yanında youmlrenin eski ev
sahiplerini ifade eden kacircfir ismi de yer adları iccedilerisinde değiĢik kelimelerle beraber tercih
edilmiĢtir Tablo 32Din ile Ġlgili Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alaeddinhacı mz Huumlseyinabad Kuldan mz Karahisar-ı BehramĢah
Aykutfakihviranı mz Huumlseyinabad Kuldan mz MeĢhedabad
Azadkul mz Acacı ve Oumlzikavağı Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Bekirabdal mz Huumlseyinabad PirakbaĢ mz Huumlseyinabad
Ccedilokccedilakul mz Zile Saruhacı mz Huumlseyinabad
Ġman ky Halka-i Hass ġeyh ky Acacı ve Oumlzikavağı
Ġnekulu mz Huumlseyinabad ġeyh mz Huumlseyinabad
Ġsa Fakılu mz Huumlseyinabad ġeyhkoumly mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kacircfir ky Yenimuumlsluumlman ġeyhkulu mh Zile
Kafirviranı ky Zile Uumlmmet mz MeĢhedabad
Karapiri ky Karahisar-ı BehramĢah Yenimuumlsluumlman nh Yenimuumlsluumlman
Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
323 KiĢilerin Varlıkları Ġle Ġlgili Yer Adları
Yeni bir koumly veya kasabanın kuruluĢunda oraya yeni bir ad aramaya hacet kalmaksızın
yerleĢen topluluğun adı verilir Nitekim Anadolu bunun muumlkemmel oumlrnekleriyle doludur Bu isimler bize aynı adı taĢıyan boy aĢiret cemaat gibi grupların nasıl bir yayılma goumlsterdiklerini de
anlatır Doğu veya Guumlneydoğu Anadolu‟daki bir koumly adının Rumeli topraklarında da olması bu
dağınık yayılmanın guumlzel bir oumlrneğidir (Kuumltuumlkoğlu 1991 15)
93 ldquoSeven duumlĢkuumlnrdquo anlamlarına gelen bir Tuumlrkccedile kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim
govtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 111
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
a Vuumlcut Kısımları Ġccedileren Yer Adları Vuumlcut kısımlarını iccedileren 5 isimden biri kol biri
baĢ biri karın ve son ikisi taban gibi insan uzuvlarını iccedilerisinde barındırmaktadır Tablo 33 Vuumlcut Kısımlarına Dayalı Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AbagolEbegol mz Huumlseyinabad Tabana (Dabana) ky Halka-i Hass
DeluumlbaĢ mz Huumlseyinabad TabanıyavaĢ mz Huumlseyinabad
Karnıkara mz (2) Huumlseyinabad
Uzuvlar dıĢında insan vuumlcudunda ortaya ccedilıkan tuumlyler de yer adları iccedilerisinde kendine yer
bulabilmiĢtir Bunların sayısı 3 olup Halka-i Hass‟daki Koumlsemelik mezrası yuumlzuumln tuumlysuumlzluumlğuumlyle ilgilidir Huumlseyinabad‟daki Gılman
94 mezrası ve Perccedilem koumlyuuml
95 adları ise doğrudan insan
vuumlcudundaki tuumlylerle ilgili yer adları arasında değerlendirilebilir
b Ruumltbeler (Unvanlar) Mevkiler Ġccedileren Yer Adları Tuumlrkler yer adları verirken
ruumltbeler unvanlar ve kiĢilerin mevkilerinden de yararlanabilmiĢtir Zile kazasında 18 yer adı bu ccedileĢit bir yaklaĢımla verilmiĢtir Gazi unvanı 3 diğin (tigin) unvanı 5 kadı goumlrevi 1 emir unvanı 1
bey 2 sultan 3 melik 2 yerleĢim biriminde isim olarak kullanılmıĢtır Ladıcık ise buumlyuumlk olasılıkla
Hellenistik doumlnemden gelen ve Pontus devletinde kral ailesinden birccedilok kraliccedile ve prensesin taĢıdığı bir unvan olarak oumltekilerden farklı bir yere oturtulabilir
Tablo 34 Ruumltbeler Unvanlar Mevkiler Ġccedileren Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Arslangazi ky MeĢhedabad Karagazi mz Zile
Baydiğin mz Acacı ve Oumlzikavağı Maturabey mz Karahisar-ı BehramĢah
Baydiğin ky Zile Ladıcık ky96
Halka-i Hass
Beyyurdu mz Huumlseyinabad OsmanpaĢa ky Huumlseyinabad
Emirsaraccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultaneymirce97
emz Huumlseyinabad
Gazikoumly maa Ermenid mz Kızılkuumlnbed Sultanmehmed mz Huumlseyinabad
KadıĢehri ky Acacı ve Oumlzikavağı Taht-ı melik mz Huumlseyinabad
Karadiğin mz (3) Huumlseyinabad Uzunmelik mz Huumlseyinabad
c Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları Ġnsanı ilgilendiren değiĢik
sıfat ve eylemlerden adını alan Zile kazasında toplam 13 yer adı bulunmuĢtur Bunlardan Ağrık98
mz adı bir hastalık durumuna DoymuĢ ihtiyaccedilların giderilmesine Gederik99
gitmek eylemine
Uumlzmuumlş100
uumlzuumllme eylemine Yararlık faydalı olma haline dayalı isimler gibi goumlzuumlkmektedir
94 ldquoKabarık saccedillı kimserdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) Gılmanlar Gılmanlı adına Kuumltahya sancağı Dağardı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 374 95ldquoBaĢlarını tıraĢ edenlerin tepede bıraktıkları saccedil tutamırdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts (29012012) Perccedilemli adıyla iccedilel sancağı Anamur kazasında youmlruumlkandan bir cemaat var Tuumlrkay age s 626 96 Ladıcık Lacircdik kelimesinden geliyor olabilir Hellenistik ccedilağda oumlzellikle Selevkoslarda ve Pontus devletinin kral ailesinde birccedilok kraliccedilenin ve prensesin taĢıdığı bir isim olan Laodikeia‟dan bozma bir kelime Pontus boumllgesinde Amasya‟ya ve Tokat iline bağlı Niksar ilccedilesinde birer Lacircdik var Bk Umar age s 505Zile‟deki Ladıcık adı da bu
adlarla aynı olmalıdır 97 Mezraya adını veren Sultan Eymirce‟nin hayatı hakkında fazla bir bilgi bulunmamaktadır Emirci veya Emirce Sultan‟a ait menakıbnamede Emir-i Ccedilin Osman olarak bilinir Sultan Eymirce zaviyesi ile ilgili Bk Kapusuzoğlu S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Ankara s 67-80 98 ldquoAğrılı ağrıyanrdquo anlamında bir kelimedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(29012012) 99 Geder bağ ccedilubuklarını ccedilelikleme merkep alın yazısı ccediluval keder ve kader anlamlarında da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 100 Uumlz ova duumlzluumlk anlamlarında da kullanılan bir kelimedir httptdkterimgovtrbts (19022013)
112 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo35 Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları
d Mesleklerden
Verilen Yer Adları Zile‟de
resmi goumlrevler ve ccedileĢitli esnaf gruplarından kaynaklanan yer adları da vardır Bunların sayısı 5 olup incuumlger ve kalaycı isimleri
zanaat kollarına iĢaret ederken kethuumlda muhtesib ve yazıcı ise resmi goumlrev ya da goumlrevlilere iliĢkin
verilmiĢ yer adları olarak duumlĢuumlnuumllebilir Tablo 36 Mesleklerden Verilen Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġncuumlger mz Karahisar-ı BehramĢah Sarukalaycı mz Huumlseyinabad
Kethuumlda mh Zile Yazıcı mh Zile
Muhtesib ky Karahisar-ı BehramĢah
e Ġnsan (kiĢi) Adı Verilen YerleĢim Birimleri Adını doğrudan kiĢi adlarından alan 22 yerleĢim birimi bulunmaktadır Bunlardan yalnız 1‟i Ermeni ismi olup bu koumlyuumln bir diğer adı da
Killikrsquotir Bunların dıĢındaki isimlerin oumlnemli bir kısmı Arapccedila Farsccedila ve Ġbraniceden fonetiği
değiĢtirilerek Tuumlrkccedileye geccedilmiĢ isimlerdir Tablo 37 Ġnsan (kiĢi) Adları Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahmed ky KuĢtaĢ Mesud Ġğlal mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Battal mz Huumlseyinabad Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Baydar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hamzacık ky Zile Musa mz KuĢtaĢ
Hasan ky Yenimuumlsluumlman Okar mz101
Huumlseyinabad
Keykavus mz Huumlseyinabad Oumlğetccedile ky102
Karahisar-ı BehramĢah
Mahmud ky KuĢtaĢ Sarumusa mz KuĢtaĢ
Hasan mz (2) Huumlseyinabad Sergis ky (nam-ı diğer Killik)103
Huumlseyinabad
Huumlseyin mz (2) Huumlseyinabad Tuğrul mz Huumlseyinabad
Mergub ky104
Zile Yunus mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
f KiĢilerin Fiziksel Oumlzelliklerini Yansıtan Yer Adları KiĢilerin engel durumlarını iccedileren Zile‟de tek yer adı Huumlseyinabad‟daki Sağır Piri Kışlası‟dır
g Tarihicirc KiĢi Adları Ġccedileren Yer Adları Bazı tarihicirc Ģahsiyet isimleri de Zile‟de yer adı
olarak verilebilmiĢtir Bunların sayısı 9 tanedir Zile merkez Danişmend-i Bahşayiş Kalesi105
ile
101 Telli balıkccedilıl kuĢlarına verilen bir isim olan Okar erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 102 Oumlğet beğenilen aranılan anlamında bir kelime olup kız ve erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 103 Bu koumlyde Karkın boyundan Uluyoumlruumlk taifesinden TutuĢ Etraki Cemaati sakindi Halaccediloğlu V s 2234 104 Aranan ve beğenilen anlamlarında olan Mergup kelimesi Arapccedila koumlkenli olup Ģahıs adı olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 105 Tufan Guumlnduumlz DaniĢmendli Beyliği sahasında iccedilinde DaniĢmend adı geccedilen Amasya kazasında 2 Tokat kazasında 2 Sivas kazasında 3 ve Zile kazasında 1 yer adı tespit etmiĢtir Zile‟deki DaniĢmend-i BahĢayiĢ kalesini bir koumly olarak ele alan Guumlnduumlz buranın adının buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendli beyliğinden ziyade bir Ģahıstan verildiğini oumlne suumlrmuumlĢtuumlr Buranın aynı zamanda Tokat Youmlruumlklerinin kıĢlağı olduğunu belirtmiĢtir Kaynak olarak da 387 nolu Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum defterini vermiĢtir (Cilt II s 457) Bk Guumlnduumlz T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli
Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I Baskı Ġstanbul s 35-36
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağrık mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kurubey mz Halka-i Hass
Dilmek mz Karahisar-ı BehramĢah Sapmaz mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Huumlseyinabad UumlzmuumlĢ mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Kızılkuumlnbed Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Huumlseyinabad
Gederik ky Zile Yavihsan ky Halka-i Hass
Goumlzaccedilan mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk Huumlseyinabad
Ġkiyuumlzluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 113
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yeni Muumlsluumlman Arslan-ı Danişmend106
mezrası isimleri buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendliler
doumlneminden kalan ve tarihicirc Ģahsiyetlere dayalı olarak verilmiĢ isimler olmalıdır Karadiğin (Zile-Huumlseyinabad 3) Baydiğin koumlyuuml (Zile) ve Baydiğin
107 mezrası (Acacı ve Oumlzikavağı) isimleri ise
tigin kelimesinin bozulmuĢ Ģekilleri olarak oumlne ccedilıkmaktadır Cengizhan ve Temuumlrhan mezraları
(Huumlseyinabad) ise Moğol istilası ve Timur‟un Anadolu‟ya giriĢinin izlerini taĢıyan yer adları
Ģeklinde tasvir edilebilir Yeni Muumlsluumlman‟daki Ccedileltek koumlyuuml adını Ccedileltek Baba‟dan almıĢtır108
Huumlseyinabad nahiyesi adı ise buumlyuumlk bir olasılıkla Battal Gazi ile birarada anılan Huumlseyin Gazi‟den
verilmiĢ olmalıdır Zira ona atfedilen mezar ya da makamlardan birisi Ccedilorum Alaca ilccedilesindedir109
Yukarı da insan adları baĢlığında ele alınan Keykavus ismi de tarihicirc Ģahsiyetlere dayandırılabilir
h Kavim Kabile Boy Soy Oymak Cemaat Adları Ġccedileren Yer Adları Anadolu
Tuumlrkler tarafindan fethedildikten sonra yoğun bir Tuumlrk goumlccediluumlne sahne olmuĢtur Tuumlrkler buraya boy
ve aĢiretler halinde gelerek muhtelif boumllgeleri yurt edinmiĢler ve Selccediluklu Devleti youmlneticileri de siyasicirc ve iktisadicirc hedefleri goumlzeterek Osmanlı Devleti‟ni kuran Kayı boyuna mensup aĢiretin de
dacirchil olduğu Tuumlrk boylarını ccedileĢitli boumllgelere yerleĢtirmiĢlerdir Osmanlılar da aynı Ģekilde
kendilerine gelip sığınan Tuumlrk topluluklarını değiĢik boumllgelere iskacircn etmiĢlerdir Boumlylece Osmanlı
Devleti‟nin kuruluĢ ve geliĢme suumlrecinde de Anadolu‟nun muhtelif yerlerine ccedileĢitli Tuumlrk oymak ve aĢiretleri yerleĢtirilmiĢtir (Soumlylemez 2002 39)
Osmanlı hanedanı Tuumlrkmen koumlkenli de olsa kendisini Tuumlrkluumlğuumln temsilcisi olarak goumlrmekte
ve Tuumlrk tabirini merkeze oturtmaktaydı Tuumlrkmen tabirini Akkoyunlu Karakoyunlu Dulkadir Karamanoğlu gibi beylik ya da devletlerin etnik kimliğini tanımlamakta adı geccedilen devletlerin
Osmanlı hacirckimiyetine girmiĢ olan halkının sadece konargoumlccediler gruplarını ifade etmek iccedilin
kullanmaktadır Youmlruumlk tabiri ise bir sancak ya da kaza dacirchilinde yaylak ve kıĢlak hayatı
suumlrduumlrenlerin genel adıydı Uluyoumlruumlk (Etrak Youmlruumlkanı) Tokat‟tan Kuumltahya‟ya kadar uzanan sahada konargoumlccedilerlik etmekteydi
110
Acacı ve Oumlzi Kavağı nahiyesinde adını boy ya da cemaat adından alan 12 yerleĢim birimi
bulunmaktadır Alan-ı İğdir Bayındır mezraları ve Kayılar koumlyuuml (2 adet) adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
111 Arablar koumlyuuml
112 Hacı
113 koumlyuuml Haramideresi mezrası
114 Karacaviran
115 koumlyuuml
106Danişmend Farsccedila‟dan Tuumlrkccedileye geccedilen bir kelimedir Bilgili ilim sahibi anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk medreselerin icazet alma seviyesine gelmiĢ olan talebeleri iccedilin de kullanılan bir tabirdir Bk ĠpĢirli M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465 Ancak DaniĢmend tabiri zaman zaman bir Ģahıs adı ya da ismin oumlnuumlnde bir sıfat olarak da kullanılabilmektedir Arslan-ı DaniĢmend Arslan DaniĢmend ya da Ġslam DaniĢmend de olabilir 107 Yılmaz Kurt Niksar‟da bulunan GuumlmuumlĢdiğin koumlyuumlnuumln adının DaniĢmend Gazi‟nin 12 oğlundan biri olan GuumlmuumlĢ Tigin‟den konduğunu belirtmiĢtir Muhtemelen Zile kazasındaki Baydiğin ve Karadiğin isimleri de bu yolla verilmiĢ
olabilir Bk Kurt Y (2000) ldquoNiksar Kazası Yer Adlarırdquo Danişmendliler Doumlneminde Niksarrsquoda Tıp Tarih ve Kuumlltuumlr Sempozyumu Bildirileri Niksar s 105 108 Ccedileltek Baba‟nın asıl ismi ġeyh Mahmut olup unvanı Emirci lakabı Doğan ve ocağı Ccedileltek‟tir Dede Karkın Sarı Saltuk Gajgaj Baba gibi maneviyat ocaklarından biri de Ccedileltek Baba Ocağı‟dır Bu Ocak 17 koumlyuumln oumlĢruumlnuuml alan guumlccedilluuml bir yuvadır ġeyh Mahmut da boumllgeye geldiğinde boumllgenin ĠslamlaĢmasında rol oynayan oumlnemli bir manevi ve tarihi Ģahsiyet olarak Ccedileltek koumlyuumlne adını vermiĢtir Ccedileltek Baba 13 Yuumlzyıl iccedilerisinde yaĢamıĢtır ve Yeseviye tarikatı ekoluumlnden yetiĢen biridir httpceltekkoyumtrggC7eltek-Baba-Kimdir-f (23012012) 109 Oumlzcan K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal Gazi ve Malatya
Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58 110 Guumlnduumlz age s 19-27 111 24 Oğuz boyunun yayıldığı coğraficirc sahalar ve XVI yuumlzyılda Anadolu‟da Oğuz boylarına ait yer adları iccedilin Bk Suumlmer F (1980) Oğuzlar Ġstanbul s 201-372 423-460 112 Ccedilorum Bozok MaraĢ civarında Arab ya da Arablar vardır (Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden) Tuumlrkay age s 50 Arablı diye de anılmaktadır Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden geniĢ bir alana yayılmıĢ durumdadır Tuumlrkay age s 203 113 Tokat Zile‟de ve Ankara AyaĢ‟ta youmlruumlkan taifesinden Hacı diye bir cemaat var Tuumlrkay age s389 114 Ordu kazası ve Karahisar-ı ġarki sancağında Youmlruumlkan taifesinden Harami adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay
age s 406
114 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karıkışla koumlyuuml116
Muğriler117
mezrası Selamet koumlyuuml118
Ulucakkiri mezrası119
ve Yaraş120
mezrası
ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 38 Acacı ve Oumlzi Kavağında Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alan-ı iğdir mz Karacaviran ky Ulucakkiri mz
Arablar ky KarıkıĢla ky Kayılar ky (2)
Hacı ky Muğriler mz Bayındır mz
Haramideresi mz Selamet ky YaraĢ mz
Halka-i Hass nahiyesinde 4 koumly adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Alayuntlu Beydili Kızık ve Salur koumlyleridir 1 koumly Ekrad cemaatlerinin 3 mezra ve 2 koumly ise youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini almıĢtır Kuumlrtler koumlyuuml121
adını bir Ekrad cemaatinden almıĢtır Elmalu
mezrası122
Kırızlar123
koumlyuuml Ovacık124
koumlyuuml Suumlluumlkluuml125
ve Tutuş126
mezrası ise Youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini uumlzerinde taĢımaktadır Tablo 39 Halka-i Hass Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alayuntlu ky Halil ky Kuumlrtler ky Suumlluumlkluuml mz
Beydili ky Kırızlar ky Ovacık ky TutuĢ mz
Elmalu mz Kızık ky Salur mz
Huumlseyinabad‟da Bayadcık Doumlğerobası Karakınık mezraları ile Eski ve Yeni Yapar koumlyleri
adlarını 24 Oğuz boyundan almıĢtır 10 yerleĢim biriminin adının cemaatlerden oluĢtuğu
yanlarında yazan cemaat ibaresinden accedilıkccedila anlaĢılmaktadır 7 yerleĢim birimi de kıĢlak adıyla bir
cemaat ya da topluluğun kıĢladığı bir mekacircnı ifade etmek iccedilin tercih edilmiĢtir Ayrıca 3 yerleĢim yerinde Etrakiye bir yerleĢim yerinde Etrakiye-i Uluyoumlruumlk tabiriyle Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlere
iĢaret edilmiĢtir Kalan 57 yerleĢim birimi ise farklı Tuumlrkmen cemaatlerden adını almıĢtır127
Bu
cemaatlerden Kıranlu (Tuumlrkay 1981 518) ve Mahuna (Tuumlrkay 1981 114) Ekraddan olup kalanların tamamı Youmlruumlk Tuumlrkmen taifelerinden oluĢmaktaydı
115 Karahisar-ı Sahib Adilcevaz Bolvadin ve MaraĢ Goumlksun‟da adı geccedilen TuumlrkmenYoumlruumlkan taifesinden bir cemaattir Youmlruumlkosmanoğlu aĢiretine mensuptur Tuumlrkay age s 465 116 ldquoKayıkıĢlardquo da olabilir Sivas Yeni il Sorkun Nahiyesi‟nde boumlyle bir koumly vardır Bu koumly Kayı boyundan olanlar tarafından kurulmuĢtur Halaccediloğlu III s 1372 Ancak gene de ldquoKarıkıĢlardquo olma ihtimali oldukccedila yuumlksektir ccediluumlnkuuml MaraĢ sancağı Zamantı kazasında Karakışlalı ya da Karıkışlalı adıyla okunmuĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 490 117 Mardin Basra Hakkacircri gibi doğu vilayetleri dıĢında Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında da adı geccedilen ekrad taifesinden
bir aĢirettir Tuumlrkay age s 124 Mukriler olarak da anılmaktadır Ayrıca Makarlar ve Makralar diye youmlruumlkan taifesinden Bozok MaraĢ Karaman Adana Edirne ve Dimetoka‟da bir cemaat de vardır Tuumlrkay age s 574 118 Sivas Yenihan ve Yıldızeli‟nde Youmlruumlkan taifesinden Selametli adıyla bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 666 119 Yozgat Akdağ‟da Ulucak obası adında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 747 120 Ankara Bolu ve MenteĢe sancaklarında da adı geccedilen YaraĢlu adına sahip olan Tuumlrkman taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 765 121 Ekrad‟dan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu IV s 1584 Tuumlrkay age s 113 122 Youmlruumlkan taifesinden ldquoElamacalı Elmalılırdquo Ģeklinde de belirtilmiĢtir Tuumlrkay age s 348-349 123 Firuzlar da olabilir Anamur Kilis ve Mudurnu‟da tespit edilmiĢ bu isimle Tuumlrkmen Youmlruumlk taifesinden bir aĢiret vardır Tuumlrkay age s 81 365 124 Yeniil Sivas‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 617 125 Arapgir ve Karahisar-ıġarki sancağında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 688 126 Sivas ve Bursa‟da bu adla youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 741 127YaklaĢık 83 cemaat adı tespit ettiğimiz Huumlseyinabad yerleĢim birimlerinin referansları geniĢ bir yer tutmaktadır Bu cemaatlerin yayılma sahaları iccedilin Bk Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşiv Belgelerine Goumlre Osmanlı
İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatler Tercuumlman Yayınları Ġstanbul
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 115
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Ağcaağıl Karahisar-ı ġarki‟de Ağcahalil diye de geccedilen bir cemaat adıdır (Tuumlrkay 1981
181) Ayrukam128
MaraĢ Youmlruumlklerinden AvĢar boyuna tabi Ayrudamlı cemaatinden baĢkası değildir (Halaccediloğlu I 2009 205) Aziz Karahisar-ı ġarki‟de de adı geccedilen bir Tuumlrkmen cemaat adıdır
(Tuumlrkay 1981 215) Beyobası Sivas Yeniil‟de bulunan bir Tuumlrkmen aĢiretidir (Tuumlrkay 1981 56)
Ccedilalatlu MaraĢ eyaletinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 288) Youmlruumlkan
taifesinden olan Ccedilelebiler Ordu‟dan Guumlmuumllcine‟ye geniĢ bir alanda yayılmıĢ olan ve Ccedilelebiluuml olarak da anılan bir cemaattir
Depesuumldeluumlk mezrasında Kanuni doumlneminde Bayat boyuna mensup Selmanlu cemaati
yaĢamaktaydı (Halaccediloğlu V 2009 2013) Haliyle Depesi Deluumlğuuml Selmanlu ismi bu cemaatten verilmiĢ olmalıdır Yine aynı doumlnemde bu mezra Bozok sancağına bağlı Sorkun nahiyesine tabi
goumlruumlnmekteydi Yazıkışla (YazılutaĢ) Ccediladıroumlyuumlğuuml Ağcaağıl mezralarında da Selmanlu cemaatinin
adı geccedilmekteydi
Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk‟te mantar ve yer elması Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde
yumurta anlamlarına gelen domalan kelimesi129
Alaiye Sancağı‟nda Youmlruumlkan taifesinden bir
cemaatin de adıydı (Tuumlrkay 1981 335) Emirhacılu mezrasının adı buumlyuumlk olasılıkla Ġccedilel
Sancağı‟nda Anamur Kazası‟nda bulunan Eminhacılu (Tuumlrkay 1981 350) ya da yine Anamur‟da Hacılıemir (Tuumlrkay 1981 395) Ģeklinde geccedilen Youmlruumlk taifesinden bir cemaatten almıĢ olabilir
Eyuumlcek mezrası ise Eyuumlcekli olarak da bilinen Vize Sancağı Pınarhisar kazasında da goumlruumllmuumlĢ olan
bir Tuumlkmen cemaatinin uğrak yeri olarak duumlĢuumlnuumllebilir (Tuumlrkay 1981 362)
Fakihler koumlyuuml Fakıhlar ya da Fakılı (Tuumlrkay1981 364) Gedik Hasan mezrası Bozok ve
MaraĢ‟ta adı geccedilen Gedik Hasanlı (Tuumlrkay1981 369) Youmlruumlk cemaatlerinin adını almıĢtır Yıva
boyuna ait perakende Gılman Cemaatinin adı Gılman mezrasının adına esin kaynağı olmuĢ olabilir
(Hallaccediloğlu V 20091947-1948) Zile sınırlarında adı geccedilen Goumlkccedileler Youmlruumlk cemaati (Tuumlrkay 1981 82) Goumlkccedileluuml mezrasının adının verilmesinde etkili olmuĢtur
Goumlkzemin mezrası130
(Halaccediloğlu II 2009 681) Bozok Sorkun‟da Kızpınarı koumlyuumlnde AvĢar
boyuna mensup Kızılkocalu kabilesine mensup Goumlkin cemaatinden adını almıĢ olsa gerektir (Halaccediloğlu II 2009 900) Gulamlar mezrası ise MaraĢ eyaletinde youmlruumlkan taifesinden Gulamanlu
cemaatinden adını almıĢ olabilir (Tuumlrkay1981 383) Bozok‟ta Hacı Alili adlı youmlruumlkan Tuumlrkmen
taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay1981 389) Buumlyuumlk olasılıkla Hacıali mezrası adı bu cemaate dayalı olmalıdır Halil Acalık koumlyuuml MaraĢ Youmlruumlklerinden Halil Eceli Cemaati (Tuumlrkay
1981 401) ve Hallaccediloğluviranı mezrası Bozok Sorkun boumllgesindeki AvĢar boyuna mensup Halaccedil
Cemaati (Halaccediloğlu III 2009 973) ile ilgili adlar almıĢlardır
Karacalu mezrası adı Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Bozok livası Karahacılu adında koumlye iskacircn edilen Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden bir cemaatin adıyla iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981
462 463) Cemaatin adı Karacalar Karaca ve Karacalu Ģeklinde de dile getirilmektedir
Kızkaracalu koumlyuuml de adını bu cemaatten almıĢtır Zira Karacalu cemaatinin bulunduğu yerler arasında Ccedilorum da bulunmaktaydı (Tuumlrkay 1981 98)
Karadonlu Ermenek Guumllnar Bozkır Ordu ve Karahisar-ı ġarki‟de (Tuumlrkay 1981469)
Karacakaya Ccedilorum‟da (Tuumlrkay 1981 463) Karakız MaraĢ Huumldavendigar ve Vize‟de (Tuumlrkay 1981 477) Karataş Alanya ve BeyĢehri‟nde (Tuumlrkay 1981 486) adı geccedilen cemaatler olup
Karadonlu mezrası Karacakaya koumlyuuml Kararkızkavağı mezrası ve KarataĢ mezrası adları bu
128Kam Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde koyunların barındıkları yer yani damla aynı anlamda goumlsterilmiĢtir httptdkterimgovtrbts (31012012) 129 httptdkterimgovtrbts(31012012) 130 Yusuf Halaccediloğlu bu ismi Goumlkin olarak okumuĢtur
116 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
cemaatlerden kaynaklanmıĢ olmalıdır Kavurga Kavurgalı ve Kavurgaoğlu mezrası isimleri MaraĢ
ve Bozok‟ta yaĢayan Kavurga Dedeler ya da Kavurga cemaatiyle iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981 497-499) Kıranlu ise Sivas Bozok Canik Konya Karaman ve MaraĢ gibi geniĢ bir sahada adı
geccedilen Ekrad youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adı olup Huumlseyinabad‟daki Kıranlu mezrası adı
buradan verilmiĢ olabilir Bu cemaat Kıranlu Kıran Kıranca ve Kıranta Ģeklinde de ifade edilmiĢ
Lekvanik aĢiretinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 518)
Kışlak-ı Himmet Kethuumlda mezrası Salur boyu Uluyoumlruumlk taifesinden Aksalur boumlluumlğuumlnden bir
cemaatin adından verilmiĢtir (Hallaccediloğlu III2009 1049) Bozok Sorkun boumllgesinde yaĢayan ve
Varsak Boyuna mensup KızılcakıĢla cemaati adı ise Kızılcakışla mezrasıyla oumlzdeĢleĢmiĢtir (Halaccediloğlu IV 2009 1464) AvĢar boyundan aynı adlı cemaatin adı Kızıllar
131 koumlyuumlne verilmiĢtir
(Halaccediloğlu IV 2009 1470) Gelibolu Huumldavendigar sancaklarında bulunan Kiraslu ya da Kiraslu
Hacı Youmlruumlkan cemaati Huumlseyinabad‟daki Kiraslu mezrasına da ad olarak verilmiĢtir (Tuumlrkay 1981
512)
Sivas Yeniil‟de Yazır boyuna mensup Koyunlu Anamuslu adıyla bir cemaat bulunmaktadır
(Halaccediloğlu IV 2009 1499) Huumlseyinabad‟daki Koyunluyusufoumlzuuml mezrası adı bu cemaate
dayandırılabilir Kozluca kışlağı adı her ne kadar ceviz ağacının ccedilokluğuna delalet eden ve bitki oumlrtuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran bir yer adı gibi goumlzuumlkse de bu isim de buumlyuumlk oumllccediluumlde Youmlruumlk Tuumlrkmen
cemaatlere dayalı verilmiĢ isimlerden olmalıdır Zira Edirne ve Karahisar-ı ġarki‟de Youmlruumlkan
taifesinden Kozluca adıyla bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay 1981 538) Aynı Ģekilde Kulağuz koumlyuuml adı bir mesleğe dayandırılabilecek olsa da Salur boyuna mensup Kulağuzlu cemaati
(Halaccediloğlu IV 2009 1533) bu adın verilmesinde oumlncekine oranla daha etkili bir dayanak
oluĢturmaktadır
Soumlzluumlklerde anlamına rastlanamayan Mahuna kelimesi ise muhtemelen Erzurum ve civarında da rastlanılan Mahanlar adında konargoumlccediler Ekrad taifesinden bir aĢiretin isminin
bozulmuĢ bir biccedilimi olmalıdır ġoumlyle ki bu aĢiret Mahanlı Mahanlu ve Mahanlar Ģeklinde de
Osmanlı belgelerinde zikredilmekteydi (Tuumlrkay 1981 114) Haliyle Mahuna mezrasının adını da cemaatlere dayalı olanlar iccedilerisinde anmak muumlmkuumlnduumlr Huumlseyinabad da dacirchil olmak uumlzere Zile
kazasında Mezid ya da Mezidli Ģeklinde geccedilen yer adları da cemaat koumlkenli yer adları iccedilerisinde
sıralanabilir Mezid ya da Mezidluuml (Tuumlrkay 1981 585) Ģeklinde Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinin adı soumlzkonusu yerlere ad olarak verilmiĢ olabilir Bozok‟tan Teke‟ye kuzey guumlney doğrultusunda
geniĢ bir alanda adı zikredilen Muumlminler cemaati de Youmlruumlkan taifesindendi (Tuumlrkay 1981 598)
Bu youmlnuumlyle Huumlseyinabad‟daki Muumlminler-i Buumlzuumlrk ve Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mezralarının adları bu
cemaatin adını ccedilağrıĢtırmaktadır
Paşalu mezrası Youmlruumlkan taifesinden PaĢalu (Boğalu) (Tuumlrkay1981 624) Sarımbeyluuml
mezrası MaraĢ Youmlruumlklerinden Yuumlreğir boyuna mensup Sarımbeyluuml (Halaccediloğlu V 2009 1983)
Saruisaoumlyuumlk mezraları Sivas Yeniil‟de Saruisa Sincan ve Sincanlu mezrası Ankara Kuumltahya ve Rakka‟da da adı geccedilen Sincan (Tuumlrkay 1981 147) Tusi mezrası MaraĢ ve KırĢehir‟de isimleri
anılan Tus ya da Tuslu (Tuumlrkay 1981 741) Yağlu koumlyuuml Sivas Yeniil‟de bulunan Yağlu (Tuumlrkay
1981 759) cemaatlerinden isimlerini almıĢlardır
Huumlseyinabad‟ın merkezi olarak goumlsterilen Yapa-i Cedid koumlyuuml Yapa cemaatinden adını almıĢ olabilir Bu cemaat Bayındır boyuna mensup bir grup (Halaccediloğlu I2009 22) ve Alayuntlu
boyu iccedilerisinde Karaman‟da bir cemaat adı olarak iki farklı Ģekilde anılmıĢtır ( Halaccediloğlu I 2009
93 94102 203 215 vd) Yortan mezrası da aynı adlı Youmlruumlkan cemaatinden adını almıĢtır (Tuumlrkay 1981 777)
131 Kızıllu Ģeklinde de anılmaktadır
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 117
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 40 Huumlseyinabad Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaağıl mz Cemaat-i Zeyneddin mz
Geccediluumld-i Etrakiye-i
Uluyoumlruumlk ky Karacalu mz
Koyunluyusufoumlzuuml
mz
Muumlminler-i
Kuumlccediluumlk ky
Alacalar ky Ccedilakırlı mz Gedikhasan mz Karadonlu mz Kozluca kıĢlağı Ortaoumlyuumlk mz
Ali Bey
Cemaati
KıĢlağı Ccedilalatlu mz Gılman mz Karakınık mz Kozviran mz PaĢalu mz
Ayrukam mz Ccedilelebibey kıĢlağı Goumlkccedileluuml mz
Karakızkavağı
mz
KoumlĢkerluuml-i Cemaat-i
Karakoumlseluuml ky
Sarımbeyluuml
mz
Aziz mz Ccedilelebiler kıĢlağı Goumlkzemin mz KarataĢ mz Kulağuz ky
Saruisaoumlyuumlk
mz (2)
Baydcık mz Depesideluumlğuumlselmanlu Gulamlar mz Kavurgalu mz Mahuna mz Sincan mz
Beyobası kĢ Domalan mz Hacı ali mz
Kavurgaoğlu
mz Makiler kıĢlağı Tusi mz
Cemaat-i
Ccedilerccedili Ali mz Elmalu mz
Hacıhasankavağı
ky Kıranlu mz
Merkendluuml el-
meĢhur mz Varazlu mz
Cemaat-i
Doumlğer Obası
mz Emirhacılu mz Hacılar mz
KıĢlak-ı Hacı
Ali mz Mezidalanı mz Yağlu ky
Cemaat-i
Emir Umurlu
mz Eskiyapar ky Halil mz
KıĢlak-ı
Uumlmmet
Kethuumlda mz Mezidluuml mz
Yapa-i Cedid
ky
Cemaat-i
Erkekoğlu
KıĢlası
Etrakiye-i Ali Fakih
ky Halilacalık ky
KızılcakıĢla
mz Murad Sufi mz
Yatan-ı
Etrakiye ky
Cemaat-i
Halil Fakih
Obası mz
Etrakiye-i Murad Sufi
ky
Hallaccediloğlu Viranı
mz Kızıllar ky Mustafa kıĢlası
Yeniyapar
ky
Cemaat-i
Soumlğuumldluuml
Geduumlk mz Eyuumlcek mz Kalınkoumlyuuml mz Kızkaracalu ky Mustafa kĢ Yortan mz
Cemaat-i
Toramanlu
mz Fakihler ky Karacakaya mz Kiraslu mz
Muumlminler-i
Buumlzuumlrk mz
Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 5 yerleĢim birimi adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
Bunlar Kınık Salur Ilısu Yazır mezraları ile Nefs-i Yazır-ı Akpınar ve Yazır-ı Akpınar
kıĢlaklarıdır AkbaĢ mezrası132
ile Hacılar koumlyuuml133
adları Ekrad taiflerine dayalı olarak verilmiĢ olabilir Ağcaasma
134 mezrası Alicuumlkluuml
135 mezrası Baraklar mezrası
136 Başkoumly mezrası
137
Boynuyoğun mezrası138
Guumlni mezrası139
Hacıbey140
mezrası Kalınccedilirmiş mezrası141
132 AkbaĢ AkbaĢlu ya da AkbaĢ Ekradı adıyla konargoumlccediler bir Tuumlrkman Ekradı taifesi Rakka‟dan Filibe‟ye bazı sancakların iccedilerisinde yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 186 133 Sivas youmlresi Tuumlrkem taifesindendir Tuumlrkay age s 29 Ayrıca konar oumlccediler Tuumlrkmen ekradı taifesinden aynı adlı bir cemaat vardır Hacılarlı diye de anılmaktadır Zile‟ye yakın Bozok‟ta da izlerine rastlanmakta Tuumlrkay age s 394-395 134 Varsak boyunun Zakirluuml kabilesi taifesinden bir cemaat olup Ağccedilaasma adlı yurtlarda yaĢamaktaydılar Adlarına Niğde Bozok Sorgun ve Bozok‟ta rastalanan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu I s 29Ağcaasmalu ya da Ağcaesma gibi de telafuz edilmektedir Tuumlrkay age s 181 135 Bozok Sancağı Akdağmadeni kazasında Alicik Karacaalan obası adıyla bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 197 136 Baraklar ve Baraklu cemaati Dulkadirli Tuumlrkmenlerinden olup MaraĢ‟tan Yozgat‟a hatta Kuumltahya‟ya kadar geniĢ bir alanda izleri goumlruumllmekteydi Bk Halaccediloğlu I s 240-241 137 KırĢehir ve Bozok sancaklarında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır Tuumlrkay age s 228 138 Tuumlrkman Youmlruumlkanı taifesinden bir aĢirettir MaraĢ Konya Bursa Aksaray Adana gibi birccedilok yerde bu aĢiretin adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 64 139 MenteĢe‟de Kızılcakoyunlu Cemaatine bağlı Guumlni Cemaati ve Sufiler taifesine bakılacak olursa Guumlni taifesi Ġğdir boyuna mensup bir taife olmalıdır Bk Yusuf Halaccediloğlu IV s 1469 140 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Hacıbeyli Ģeklinde de anılmaktadır Tuumlrkay age s 390 141 CcedilirmiĢ adı 1455 tarihinden itibaren geccedilmektedir CcedilirmiĢ Fin Ugor Tuumlrk topluluklarından bir boyun adıdır CcedilirmiĢ Tuumlrkleri 1071 oumlncesinde Bizans‟ın Arap ve Ġranlılara karĢı Balkanlardan Anadolu‟ya goumlccedile zorladığı Tuumlrk
topluluklarındandır httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (Fikri Karaman‟dan alıntı)
118 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karamağan142
mezrası Karamuk143
mezrası Keseri144
Hisarı mezrası Kozviran145
mezrası
Kubat146
mezrası Saruhacı147
mezrası ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 41 Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaasma mz Bubak mezari Kalın CcedilirmiĢ mz KıĢla-yı Suumlduumls mz Saruhacı mz
AkbaĢ mz Davulbazlu mz148
Karamağan mz Kubat mz Savcı-ı Diğer mz
Alicuumlkluuml ky Guumlni mz Karamuk mz Mumu mz Sincanlu mz
Asar-ı Bubak mz Hacıbey mz Keseri Hisarı mz Nefs-i Bubak kıĢlağı Tahinatan kıĢlağı
Baraklar mz Hacılar mz Keseri mz Nefs-i Yazır-ı Akpınar kıĢlağı Tatar mz
BaĢkoumly mz Ilısu Yazır mz Kınık mz Salur mz Yazır-ı Akpınar kĢ
Boynuyoğun mz
Kozviran mz
Kızılkuumlnbed nahiyesinde Eymuumlr koumlyuuml adını 24 Oğuz boyundan biri olan Eymuumlr‟den alırken
Ayvalu149
mezrası Deveci koumlyuuml150
Dona koumlyuuml151
İsa mezrası İsaoumlzuuml mezrası152
Karacaoumlmer mezrası
153 Kayırluca
154 mezrası Kuyucak
155 mezrası Tatar mezrası
156 Tuumlrkmen Youmlruumlk Ccedilakır
157
mezrası ise Ekrad taifesinden adını almıĢ olmalıdır Tablo 42 Kızılkuumlnbed Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ayvalu mz Ġsa mz Kuyucak mz
Ccedilakır mz Ġsaoumlzuuml mz Tatar Hacı mz
Deveci ky Karacaoumlmer mz Tatar ky
Dona ky Kayı mz
Eymuumlr ky Kayırluca mz
KuĢtaĢ nahiyesinde 3 koumly ismini 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Bayat mezrası
Bayatalanı mezrası ve İğdir koumlyuumlduumlr Ağcaviran158
koumlyuuml Başkoumly mezrası Ġsakoumly koumlyuuml ve Koccedilaccedil
koumlyuuml159
gibi yerleĢim birimleri isimlerinde ise cemaat adlarının belirleyici olduğu savunulabilir
142 Mağun adında Sivas ve Rakka eyaletlerinde youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 572 143 Karamuk tarlada buğday aralarında biten anasona benzer siyah ve acı bir tohumun adıdır Karamukaynı zamanda Zile Sivas Yeniil Yuumlzdepare kazaları ve Ġccedilel sancağında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin de adıdır Karamuklu da denilmektedir Tuumlrkay age s 482 144 Adana Tarsus ve Teke‟de Keserli adına Youmlruumlkan‟dan bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 508 145 Bozok ve MaraĢ eyaletlerinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 538 146 Bozok‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s 547 147 Saruhacılı Bozok MaraĢ Alanya ve Sivas‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir MaraĢ‟tada Saruhacılı AvĢarı yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 654 148 1700‟luuml yıllarda Rumlar tarafından yerleĢime accedilılan ve koumly niteliği kazanan Davulbazlı‟nın adının boumllgede guumlmuumlĢ madeni ccedilıkarıldığı vakitlerde mağaralardaki iĢccedililerin davul sesiyle toplanmalarından aldığı oumlne suumlruumllmektedir Ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Yurtlu age s 159 149 Bu cemaatin yaĢadığı yerler arasında Sivas ve Bozok‟a bağlı Akdağmadeni de yer almaktaydı Bk Tuumlrkay age s
215 150Ankara ve Huumldavendigar‟da adı geccedilen bir Youmlruumlk Tuumlrkmen taifeisidir Tuumlrkay age s 323 Devecili ya da Deveciluuml Ģeklinde de anılmaktadır 151 Karaman MaraĢ Bolu sancakları ve Larende kazasında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 335 152 Akdağ‟da Youmlruumlkan Tuumlrkman taifesinden Ġsabeyluuml cemaati vardır Onunla ilgili olabilir Tuumlrkay age s 438 153 Bozok MaraĢ Kuumltahya ve Karahisar-ı ġarki sancaklarında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Karacaoumlmerli diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 465 154 Adana Tarsus ve Aksaray sancaklarında Kayırlu adında Youmlruumlkan Tuumlrkmen taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 500 155 Sivrihisar Adana ve Tarsus‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 558 156 Yusuf Halaccediloğlu boumllgede yaĢayan Tatarları Kıpccedilak Tuumlrklerine mensup bir cemaat olarak nitelemiĢtir Halaccediloğlu V 2169-2174 vd 157 Ccedilakır ve Ccedilakırlı adında Ekrad taifesinden cemaatler vardır Tuumlrkay age s 286 158 Malazgirt sancağnda (Erzurum vilayeti) bu adla bir youmlruumlkan cemaati yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s182 159 Ġccedilel sancağında ve Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında Tuumlrkman youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay
age s 531 KoccedilaĢ olma ihtimali de bulunmaktadır Tuumlrkay age s 531
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 93
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Halka-i Hass Nahiyesi Merkezi bulunmayan bu nahiye 19‟u koumly 17‟si mezra ve 1‟i kale
olmak uumlzere 37 toplam yerleĢim birimine sahipti Dikmesoumlğuumlt ve Ovacık gibi yaĢayan koumly isimlerine bakıldığında Halka-i Hass nahiyesinin de guumlnuumlmuumlzde Yozgat ili KadıĢehri
9 ilccedilesi
sınırları iccedilerisinde yer aldığı duumlĢuumlnuumllebilir1944‟te Ccedilekerek‟e bağlı bir nahiyeye doumlnuumlĢen KadıĢehri
1990 senesinde Yozgat ili ilccedilelerinden biri olmuĢtur (Sezen 2006 263)
Huumlseyinabad Nahiyesi 46‟sı koumly 142‟si mezra 7‟si kıĢlak ve 2‟si nefs olmak uumlzere toplam 197 koumly ile Zile kazası iccedilerisinde en ccedilok yerleĢim birimine sahip olan Huumlseyinabad 1455
tarihli defterde vilayet 1520 tarihli defterde kaza ve son olarak 1575 tarihli defterde Zile kazasına
bağlı bir nahiye olarak kaydedilmiĢtir Nahiye merkezi Yapa-i Cedid koumlyuumlduumlr Huumlseyinabad guumlnuumlmuumlzde Ccedilorum ili Alaca ilccedilesi sınırları iccedilerisinde kalmıĢtır Ayrıca bazı mezraları ise Yozgat ili
Sorkun ilccedilesi dacirchilinde bulunmaktadır Huumlseyinabad sınırları iccedilerisinde Alacalar adıyla bir koumly
bulunmakla beraber bu koumlyuumln Alaca adına katkısını ortaya koyacak yeterli veriye ulaĢmamız muumlmkuumln olmamıĢtır Yine 1455 tarihli defterde Huumlseyinabad adı yerine Huumlseyinova adı tercih
edilmiĢtir10
Alaca11
1846‟da Bozok‟a bağlı bir kaza 1867‟de Ccedilorum merkeze bağlı nahiye haline
gelmiĢtir Bu tarihten sonra da Ccedilorum sınırları iccedilerisinde kalmıĢtır (Sezen 2006 20)
Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi 16 koumlyuuml 82 mezrası 1 kıĢlağı 1 kale va nahiye merkezi ile toplam 101 yer adı tespit edilebilen Karahisar-ı BehramĢah guumlnuumlmuumlzde Yozgat‟ın KadıĢehri ile
Akdağmadeni12
sınırları iccedilerisinde yer almaktadır Selccediluklu doumlnemi tarihicirc kaynaklarında
Karahisarndashı BehramĢah‟a iliĢkin ilk kayıt Sultan I Alacircaddin Keykubad doumlneminde (1220ndash1237) SivasndashKırĢehir kervan yolu uumlzerindeki Karahisarndashı BehramĢah ve youmlresinin Menguumlcek meliki
Nasıreddin BehramĢah‟a Erzincan kentinin teslimi karĢılığında iktacirc olarak verildiğine iliĢkindir
(Oumlzcan 2008 92-93) 17 yuumlzyılda Zile‟ye ve 1846‟da Yozgat‟a bağlı bir kaza iken bu tarihten
sonra kaza vasfını yitirmiĢtir (Sezen 2006 278) Diğer adı MuĢalim kalesi13
olan Karahisar-ı BehramĢah kalesi buguumln Yozgat ili Akdağmadeni MuĢali koumlyuuml sınırları iccedilerisindedir Yeri
konusunda Wittek ayrıntılı bilgi vermektedir14
9 KadıĢehri Ccedilekerek ve Eski (Aydıncık) 1921 yılına kadar Zile sınırları iccedilerisinde kalmıĢ ancak 1921 yılında ccedilıkarılan bir kanunla her ikisi Devecidağı kazası adı altında birleĢtirilip Yozgat sınırlarına katılmıĢtır Bk Bekir Altındal age s 157 10 ġemseddin Sami ve Ali Cevat‟ın kayıtlarına bakıldığında Huumlseyinabad‟ın Zile‟den sonra Yozgat‟a bağlandığı 1919 yılında ise Ccedilorum‟a bağlı ilccedile olduğu anlaĢılmaktadır Bk Yurt Ansiklopedisi Cilt 3 s 2042 11 Ccedilorum ili Alaca ilccedilesinin tarihi seyri ile ilgili daha detaylı bilgi iccedilin Bk GeccedilmiĢten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat s 3-35 12 1815‟e kadar herhangi bir yerleĢmeye sahip olmayan Akdağmadeni bu tarihten itibaren boumllgede guumlmuumlĢ ve kurĢun yataklarının iĢletmeye accedilılmasıyla giderek oumlnem kazanmıĢtır 1830‟da nuumlfusu iyice artan youmlre 1839‟da nahiye 1860‟ta da kazaya doumlnuumlĢtuumlruumllmuumlĢtuumlr Bu accedilıdan bakıldığında araĢtırmamıza konu oluĢturan doumlnemlerde Karahisar-ı BehramĢah‟ın
youmlrede canlılık sahibi olduğu ancak Akdağmadeni‟nin oumlne ccedilıkmasıyla beraber canlılığını yitirdiği de oumlne suumlruumllebilir Bk Yurt Ansiklopedisi Cilt10 s 7651 13 BehramĢah‟la ilgili diğer bir goumlruumlĢ ise onun Birinci Ġzzeddin Keykavus‟un buumlyuumlk beylerinden Emir-i Meclis Mubarizeddin BehramĢah olduğu ve kendi adıyla bilinen kaleyi inĢa ettirdiği Ģeklindedir Kalenin XIII yuumlzyılın ilk yarısında inĢa edildiği ve guumlney kısmının zamanla yerleĢime accedilıldığı da duumlĢuumlnuumllmektedir MuumlĢalim adı yerel bir idarecinin oglu Ali Beyin (oumll 1471) babası ve gerccedilek adı Nusret olan MuumlĢalim‟den gelmektedir Bu boumllge MuumlĢalim ailesinin yıllarca tasarrufunda kalmıĢtır Malikacircne hissesi Karahisardaki Ali ġir zaviyesi ile Karabıyık ve Ağcakoca Zaviyeleri‟ne ait iken divani hisseleri ise Zile (Tokat) zaimi MuumlĢalim‟in suumllalesinden olan ve yukarda adı geccedilen Ali
Bey‟in oğluna ait idi Boumllgenin ahalisi Dulkadirli ġehsuvaroglu Ali Bey‟in tasarrufundaki topraklarda ccedilalıĢan Ccedilongar ve Ulu-youmlruumlk taifelerinden oluĢmaktaydı Bk Arslan L (2005) H 963M 1556 Tarihli Mufassal Tahrir Defterine Goumlre Bozok Sancağırsquonın Ekonomik ve Demografik Yapısı BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Ankara Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Ankara s 116 14 Kale eteğindeki ovanın guumlneydoğu kıyısında kaleden 10 km ileride maden ocağı iĢletilen Akdağ vardır Dolayısıyla kale bu kasabanın kuzeybatı youmlnuumlndedir Kale adını yakınındaki MuumlĢalim koumlyuumlnden alır Selccediluklular zamanında Ġkinci Keyhuumlsrev doumlneminde (1236-1246) yaptırılmıĢtır Ancak Wittek ismin nerden geldiğini izah edememiĢtir Bk Wittek P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu Araştırmaları Dergisi Cilt I Konya
s 236-240 Karahisar-ı BehramĢah‟ın tarihi geliĢimi ve Akdağmadeni‟ne doumlnuumlĢuumlmuuml ile ilgili detaylı bilgi iccedilin Bk Yurtlu
94 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Kızılkuumlnbed nahiyesi 13 koumlyuuml 14 mezrası ve 1 yaylakı bulunan Kızılkuumlnbed nahiyesi
buguumln Yozgat ili Ccedilekerek ve Aydıncık ilccedilesi sınırları iccedilerisinde yer almaktadır Hatta bu nahiye sınırları iccedilerisinde yer alan Eski koumlyuuml Aydıncık ilccedilesinin merkezine doumlnuumlĢmuumlĢtuumlr
15
Meşhedabad Nahiyesi16 koumly 20 nahiye ve 1 nefs olmak uumlzere 37 yerleĢim birimi adı
tespit ettiğimiz MeĢhedabad buguumln Zile sınırları iccedilerisinde kalmıĢtır Buguumln Yalınyazı Zile
Boztepe beldesine bağlıdır (Altındal 2011 118)
Kuştaş Nahiyesi 8 koumly ve 12 mezra kaydı bulunan KuĢtaĢ buguumln Zile sınırları iccedilerisinde
iğdir nahiyesi ve kırsalını kapsayan bir boumllgedir
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Halen Zile iccedilerisinde bulunan ve eski adını yeni isimleriyle birlikte korumaya devam eden nahiye Yıldıztepe (Boztepe) beldesi ve kırsalını kapsamaktaydı
(Altındal 2011 118)
XV ve XVI yuumlzyıllarda Zile kazası ve bu kazaya bağlı 7 nahiyede mufassal tapu tahrir
defterlerine kaydedilen toplam 557 yerleĢim birimi bulunmaktadır Bu toplamın 13‟uuml Zile kaza merkezindeki mahallelerden 188‟i koumlylerden 339‟u mezralardan 1‟i kaleden 8‟i kıĢlaklardan 1‟i
yaylaklardan 6‟sı merkez ve 1‟i ise mezra grubundan meydana gelmektedir 6 merkezden 1‟i
mezra grubuna aitken 5‟i nahiye merkezi konumundadır Zile kazası dacirchilinde aslında 3 kale olup bunlardan Halka-i Hass nahiyesindeki Ağcakale kale olarak defterlere kaydedilmiĢken Karahisar-ı
BehramĢah kalesi nefs-i nahiye ve DaniĢmend-i BahĢayiĢ kalesi ise Karadiğin mezrası ile beraber
koumly (karye) olarak belirtilmiĢtir Mezra yaylak ve kıĢlaklar genellikle geccedilici ya da mevsimlik yerleĢim birimleri sayılmakla beraber oumlzellikle 1575‟de bu mezralardan bazılarının nuumlfus
barındırdıkları tespit edilmiĢtir16
Oumlte taraftan Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 7 Acacı ve
Oumlzikavağı‟nda 4 Kızılkuumlnbed‟de 3 ve Huumlseyinabad‟da 10 mezra birden ccedilok mezrayı iccedilinde
barındırmaktadır (Bk Ekler) Ġncelememize konu oluĢturan toplam 557 yer adından 153‟uumlnuumln guumlnuumlmuumlzde yaĢadığı goumlruumllmuumlĢtuumlr Bunlardan 89 koumly koumly oumlzelliğini suumlrduumlruumlrek buguumlne ulaĢmıĢtır
4 koumly ve 1 mezra ilccedile merkezine doumlnuumlĢmuumlĢtuumlr 51 mezra koumly olarak varlığını devam ettirmektedir
3‟ten fazla koumly ve 2 mezra belde haline gelmiĢtir 1 kıĢlak ve 2 kale koumly durumundadır Bu yerleĢim birimlerinin buumlyuumlk ccediloğunluğu Zile‟de olmak uumlzere Yozgat‟a bağlı KadıĢehri Ccedilekerek
Aydıncık Akdağmaden Saraykenti ve Sorgun ilccedileleri ve Ccedilorum‟a bağlı Alaca ilccedilesi sınırları
iccedilerisindedir Bu da incelediğimiz yerleĢim birimlerinin 2728‟ine tesaduumlf etmektedir Ancak yapılacak saha araĢtırmaları ile mezraların yoğun olduğu bu boumllgede bazı eski yerleĢim yeri
isimleri mevki adlarında karĢımıza ccedilıkabilecektir Tablo1 XV ve XVI Yuumlzyıllarda Zile Kazası ve Nahiyelerinde YerleĢim Birimleri
Ġdari Birim Mahalle Koumly Mezra Kale KıĢlak Yaylak Nefs Mezari Toplam
Zile Kazası 13 39 17 0 0 0 0 0 69
Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi 0 24 26 0 0 0 1 0 51
Halka Hass Nahiyesi 0 19 17 1 0 0 0 0 37
Huumlseyinabad Nahiyesi 0 46 142 0 7 0 2 0 197
Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi 0 16 81 0 1 0 1 1 100
Kızılkuumlnbed Nahiyesi 0 13 14 0 0 1 0 0 28
KuĢtaĢ Nahiyesi 0 8 12 0 0 0 0 0 20
MeĢhedabad Nahiyesi 0 16 20 0 0 0 1 0 37
Yeni Muumlsluumlman Nahiyesi 0 7 10 0 0 0 1 0 18
Toplam 13 188 339 1 8 1 6 1 557
H (2001) GeccedilmiĢten Guumlnuumlmuumlze Akdağmadeni Ankara s 22-30 Hakkı Yurtlu‟nun belirttiğine goumlre Karahisar-ı BehramĢah‟taki Karamağan (Karamağara) mezrası ise buguumln Yozgat Saraykent ilccedile merkezidir 15 Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8 16 Zile kazası sınırları iccedilerisinde nuumlfus barındıran Zile‟de 1 MeĢhedabad‟da 2 KuĢtaĢ‟ta 2 Kızılkuumlnbed‟de 4 Karahisar-ı BehramĢah‟da 5 ve Huumlseyinabad‟da 12 ve toplamda 26 adet mezra tespit edilmiĢtir Oumlrnek olarak Huumlseyinabad‟da
Soumlğuumldoumlzuuml Kuumlccediluumlkviran ve AğcakıĢlak mezralarına bakılabilir (TD 2 s 200 b 206b 204 a)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 95
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
21 Zile Kazası Yer Adlarının Kelime Yapıları
Yer adları her Ģeyden oumlnce bir kelimedir ve herhangi bir adın sahip olduğu tuumlm oumlzellikleri buumlnyesinde taĢır (ġahin 2007 2) Zile kazası iccedilerisinde incelediğimiz yer adlarının tamamı bir ve
basit yapıda kelimelerden oluĢan bir oumlzelliğe sahip değildir Tablo 2 de de goumlruumlleceği uumlzere Zile
yer adlarında yer alan kelime sayıları 1 ile 4 arasında değiĢmektedir Toplam 557 ismin 526‟sı bir
diğer ifadeyle 944‟uuml 1 ya da 2 kelimeden kuruludur Geriye kalan dilim iccedilerisinde 27 isim 3 kelimeden oluĢurken yalnız 4 isim 4 kelimeden meydana gelmektedir Bir kelimeden kurulu yer
adları ccediloğunlukla basit ya da tuumlremiĢ isimlerden oluĢurken 2 ve daha fazla kelimeden kurulu yer
adları ccediloğunlukla isim ya da sıfat tamlaması ya da birleĢik isim formatındadır Tablo 2 Zile Yer Adlarının Kelime Sayıları
Kel
ime
sayıs
ı
Zil
e m
erkez
Zil
e K
oumly
Aca
cı
Hal
ka-
i H
ass
Huumlse
yin
abad
K
arah
isar
-ı
Beh
ram
Ģah
Kız
ılkuumlnbed
KuĢt
aĢ
MeĢ
hed
abad
Y
eni
Muumlsl
uumlm
an
Topla
m
1 6 33 27 24 70 48 16 15 22 10 271 48653
2 6 22 23 13 105 47 12 5 14 8 255 4578
3 1 1 1 0 20 3 0 0 1 0 27 4847
4 0 0 0 0 2 2 0 0 0 0 4 0718
Toplam 13 56 51 37 197 100 28 20 37 18 557 100
Zile kazası yer adları koumlken bakımdan ccedileĢitlilik goumlstermektedir Kazadaki yer adlarının
koumlken olarak dayandığı baĢlıca diller Tuumlrkccedile Arapccedila ve Farsccediladır Bu adların koumlken oranlarının
dağılımına bakıldığında Tuumlrkccedile adların 608‟lik oranla ilk sırada yer aldığı goumlruumllmektedir BirleĢik yer adlarındaki Tuumlrkccedile isimler de dikkate alındığında Tuumlrkccedile adların oranı 8056‟ya
ulaĢmaktadır Basit yapılı bir kelimeden oluĢan Arapccedila koumlkenli yer adları 47 adet ve 843‟luumlk
oran ile Tuumlrkccedile koumlkenli adların ardından ikinci sırada yer almaktadır Arapccedila ve Farsccedila daha ccedilok Ģahıs isimlerinde kendini goumlsterirken aynı durum değerlendirmeye alınan Ġbranice isimler iccedilin de
soumlz konusudur
Tuumlrkccedile koumlkenli kelimeler ile oumlzellikle Arapccedila ve Farsccedila koumlkenli kelimelerin yan yana getirilerek birleĢik yer adı oluĢturulması dildeki etkileĢimi oumlrneklendiren bir tablo ortaya
koymaktadır Bu etkileĢim hiccedil Ģuumlphesiz Tuumlrklerin Anadolu‟ya gelmeden oumlnce Ġslam‟ı kabul edip
Selccediluklularla birlikte Ġran kuumlltuumlruumlyle daha yoğun etkileĢim iccediline girmesi ile accedilıklanabilir Bu
youmlnuumlyle Zile kazasındaki yer adları Tuumlrklerin Tuumlrkistan‟dan Anadolu‟ya uzanan vatan arayıĢının bir yol haritası gibidir ve bir Ģekilde bu yol uumlzerindeki durakların her birinin de izlerini iccedilerisinde
taĢımaktadır
15 ve 16 asırda Zile kazasında oldukccedila az sayıda muhtemelen Ermenice ya da Luwice koumlkenli ancak Tuumlrkccedile fonetiğe goumlre kaydedilmiĢ yer adlarına da tesaduumlf edilmiĢtir Bunların adedi
27 olup tuumlm yer adları iccedilinde yaklaĢık 5‟lik bir orana sahiptir
96 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 3 Zile Kazası Yer Adlarının Koumlkenleri
Dil
-Ġd
ari
Bir
im
Zil
e N
efs
Zil
e K
oumly
ler
Aca
cı v
e Ouml
zi
Kav
ağı
Hal
ka-i
Has
s
Huuml
sey
inab
ad
Kar
ahis
ar-ı
Beh
ram
Ģah
Kız
ılk
uumln
bed
Ku
ĢtaĢ
MeĢ
hed
abad
Yen
i M
uumlsl
uumlm
an
To
pla
m
A 6 3 5 2 16 6 0 3 4 2 47 843
A+F 0 1 3 1 5 2 0 0 1 0 13 233
A+F+T 0 1 1 0 10 2 0 0 0 0 14 251
A+Ġ+T 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 017
A+T 3 5 4 2 31 7 2 1 1 2 58 1041
F 1 3 0 1 5 4 0 1 1 0 16 287
Ġ 0 0 0 0 0 0 1 1 2 0 4 071
Ġ+A 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 017
Ġ+T 0 0 1 1 1 0 1 0 0 0 4 071
R 0 0 2 0 1 0 0 0 0 0 3 053
R+T 0 0 1 0 1 2 0 0 0 0 4 071
T 3 41 29 26 106 62 24 13 22 12 338 6068
T+F 0 1 3 2 9 7 0 1 3 1 27 484
Diğer 0 1 2 2 9 5 0 0 3 1 23 412
Diğer+A 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 017
Diğer+T 0 0 0 0 1 2 0 0 0 0 3 053
Toplam 13 56 51 37 197 100 28 20 37 18 557 100
Kısaltmalar A Arapccedila F Farsccedila Ġ Ġbranice R Rumca T Tuumlrkccedile
3ZĠLE KAZASI YER ADLARININ KATEGORĠLERĠ
Yer isimleri son zamanlarda birccedilok araĢtırmacının tercih ettiği ccedilalıĢma alanlarından birisidir
YaĢanılan yerin sesi toprağın kokusu olarak nitelendirilen bu isimler Ģahıs adlarından
meyve sebze isimlerine hayvan adlarından renk isimlerine huumlkuumlmdar isimlerinden bir uumllkenin
kahramanlarına kadar birccedilok ismi taĢımaktadır Yer isimleri bir boumllgenin tarihini kuumlltuumlruumlnuuml siyasi yapısını yansıtması accedilısından oumlnem arz etmektedir Zile kazası yer adlarını iki ana kategoride
toplamak muumlmkuumlnduumlr Ccedilevre ve insan CcedilalıĢmamızda ilk olarak Zile kazasında ccedilevreye dayalı
olarak konulan yer isimleri uumlzerinde durulacaktır
31Ccedilevreyle Ġlgili Adlar
Goumlccedilebe yarı goumlccedilebe ve yerleĢik Tuumlrk toplulukları en eski ccedilağlardan beri arazi parccedilalarını
adlandırıp belirtmede acircdeta bir coğrafyacı titizliğiyle hareket etmiĢlerdir YerleĢme tarihi ccedilok eskilere uzanan Anadolu‟nun XI yuumlzyıldan beri TuumlrkleĢmeye baĢlamasına karĢılık yer adlarının
buumlyuumlk ccediloğunluğunun Tuumlrkccedile adlardan oluĢmasında burada hacirckimiyet kuran DaniĢmendli Beyliği
Selccediluklu ve Osmanlı Ġmparatorlukları gibi guumlccedilluuml ve buumlyuumlk Tuumlrk devletlerinin oumlnemli etkilerinin
olduğu goumlruumllmektedir Zile kazasındaki yerleĢim birimleri de DaniĢmendlilerin boumllgeye egemen
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 97
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
olmasının hemen ardından Tuumlrkccedile isimlerle tanıĢmıĢtır Tuumlrkler bu boumllgede adlandırma yaparken
Zile‟nin coğrafi oumlzelliklerinden buumlyuumlk oumllccediluumlde yararlanmıĢlardır
311Ccedilevreyle Ġlgili Olarak Tabiat ve Fizik KoĢullarına Dayanan Adlar
aCoğrafya Adları Zile kazasındaki coğrafi yer adları buumlyuumlk bir ccediloğunlukla yuumlkseltileri
ifade eden oumlyuumlk ve duumlzluumlkleri ifade eden alan su kaynaklarını ifade eden dere ve pınar gibi
kelimlerle kurgulanmıĢtır
Oumlyuumlk toprak tepe ve houmlyuumlk anlamlarına gelmektedir Tarih boyunca tuumlrluuml nedenlerle
yıkılan yerleĢme boumllgelerinde yıkıntıların uumlst uumlste birikmesiyle oluĢan ve ccediloğu kez iccedilinde yapı
kalıntılarının goumlmuumlluuml bulunduğu yayvan tepeye de oumlyuumlk denmektedir (httptdkterim govtrbts10012011) Zile kazası iccedilerisinde toplam 16 yerleĢim yerinde oumlyuumlk adı geccedilmektedir
17
Ccediladıroumlyuumlğuuml mezrası adını uumlzerinde ccediladır kurulan bir tepeden almıĢ olmalıdır Yine bu isim
Tuumlrklerin goumlccedilebe yaĢantılarının bir uzantısı olan ccediladır kuumlltuumlruumlnuuml Zile boumllgesine taĢımaları bakımından oumlnemlidir Hangahoumlyuumlğuuml ise tepe ile uumlzerindeki mimari yapıyla kurulan bir bağı
anımsatmaktadır Edikoumlyuumlk tepenin ayak giyimine benzer goumlruumlntuumlsuumlyle iliĢkilendirilebilir Adını
yalnız oumlyuumlk ibaresinden alan 3 koumlyuumln varlığı Zile Acacı ve Oumlzikavağı ve Yenimuumlsluumlman‟daki
yerleĢimin koumlklerinin oldukccedila eskiye dayandığının goumlstergesidir Ortaoumlyuumlk mezrası (Huumlseyinabad) Ccedilunkar boyuna mensup Ccedilunkar cemaatinin geccedilici yerleĢim yeriydi Bu cemaat Uluyoumlruumlk Tuumlrkmen
taifesindendi (Halaccediloğlu II 2009573) Tablo 4 Adını Oumlyuumlkten Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ccediladıroumlyuumlğuuml mz Huumlseyinabad Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Edik18
oumlyuumlk mz Huumlseyinabad Ortaoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Goumlkoumlyuumlk mz Huumlseyinabad Oumlyuumlk Koumlyuuml Acacı ve Oumlzi Kavağı
Kuumlloumlyuumlk mz Huumlseyinabad Oumlyuumlk ky Yeni Muumlsluumlman
Hangahoumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah Oumlyuumlk ky Zile
KuĢakluoumlyuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah YatmıĢoumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Alan kelimesinin soumlzluumlkteki ilk anlamı accedilıklık ve duumlzluumlk yerdir Etrafı tepelerle ccedilevrili ccedilukur yer ve koyaklar iccedilin de kullanılan bir tabirdir Orman iccedilindeki duumlz ve ağaccedilsız yerler de alan
olarak tanımlanmaktadır Zaman zaman kır ve ova gibi arazi parccedilalarını da tanımlamaktadır Ccedilayır
ccedilimenlik gibi geniĢ arazi parccedilalarına da alan denebilmektedir19
Zile‟de alan adı ile isimlendirilmiĢ 11 yerleĢim birimi goumlruumllmektedir Bu yerleĢim birimlerinden 8‟i Tablo 5‟te goumlsterilmiĢtir
20 Bu
yerleĢim yerlerinden 2 koumly yalnızca alan kelimesi ile isimlendirilmiĢtir Demuumlrcuumlalanı mezrası
adını bir meslekten almıĢtır Dorualanı uumlzerinde atların yayıldığı bir boumllgeyi iĢaret etmektedir Kilisealanı ise daha oumlnce boumllgede bir kilisenin varlığına delil oluĢturmaktadır Sarualan boumllgenin
rengi ve bitki oumlrtuumlsuumlyle oumlzdeĢleĢen bir isimdir Sovukalan boumllgenin iklim oumlzelliklerine bir
goumlndermedir
17 Bunlardan Zile kaza merkezine bağlı Karaoumlyuumlk koumlyuuml Huumlseyinabad‟a bağlı Saruisaoumlyuumlk mezrası (2 aded) ve Ortaoumlyuumlk mezrası Karahisar- BehramĢah‟a bağlı Karacaoumlyuumlk mezrası daha aĢağıda cemaat adları iccedilerisinde ele alındığından
buradaki tabloya eklenmemiĢtir 18 Edik koumlyluuml ccedilizmesi patik ccedilocuk ayakkabısı mest yuumlnden oumlruumllen ccedilok kısa konccedillu ccedilorap koumlyluuml yemenisi pabuccedil terlik ayakkabı fotin karda yuumlruumlmeye yarayan ayakkabı anlamlarına gelmektedir Bkz Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012012) Ayrıca KırĢehri‟nde Ediği adında bir Tuumlrkmen cemaatinin adı geccedilmektedir Uzak bir ihtimal de olsa Edikoumlyuumlk mezrası adı bu cemaatten verilmiĢ olabilir Halaccediloğlu Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara s 413 19 Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012012) 20 KuĢtaĢ‟taki Bayadalanı ile Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Alan-ı Ġğdir mezraları cemaat ve Huumlseyinabad‟daki Mezidalanı
mezrası Ģahıs isimlerine dahil edildiğinden ayrıca bu tabloda belirtilmemiĢtir
98 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 5 Alan Adı Verilen YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alan ky Kızılkuumlnbed Karı ve Dorualanı mz MeĢhedabad
Alan ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Kilisealanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Demuumlrcuumlalanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Sarualan mz Huumlseyinabad
Ġncuumlalanı mz Karahisar-ı BehramĢah Sovukalan mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Pınar yerden kaynayarak ccedilıkan su kaynak ve memba anlamlarını iccedilerdiği gibi ccedileĢme21
yerine de kullanılan bir tabirdir (httptdkterimgovtrbts10012012) Bu tabir 23 yerleĢim
biriminin adının verilmesinde tercih edilmiĢtir Acacı ve Oumlzi Kavağı‟nda bulunan Acıpınar koumlyuuml adını suyun tadından almıĢtır Akpınar ise suyun rengiyle alakalı olmalıdır Buumlyuumlkpınar Ulupınar
ve Yağlupınar isimleri suyun akım kuvvetiyle iliĢkilendirilebileceği gibi var olan bir ccedileĢmenin
boyutuyla da ilgili olabilir Ccedilatakpınar Kayacıkpınarı ve Senirpınar suyun kaynağının coğrafi yapısıyla ilgili yer adları iccedilerisinde değerlendirilebilir Kurupınar adı buumlyuumlk olasılıkla var olan bir
su kaynağının zaman iccedilerisinde ortadan kalkması ya da azalması ile oumlzdeĢleĢtirilebilir Mazı meĢe
ağacı iccedilin kullanılan bir tabir olup Mazıpınarı mezrasının adı mezra sınırları iccedilerisinde bulunan bir meĢe ağacının goumlvdesinden ccedilıkan su kaynağı ile iliĢkili olarak verilmiĢ olabilir Eskipınar
yıpranmıĢlıkla Saraypınar ise mimari yapıyla izah edilebilir Nefs-i Pınar-ı Yazır Kışlağı mezrası
boy ve cemaat adlarında da ele alındığı iccedilin buradaki tabloya dacirchil edilmemiĢtir Tablo 6 Adını Pınardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Acıpınar ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Kayacıkpınarı mz Karahisar-ı BehramĢah
Akpınar ky Huumlseyinabad Kurupınar ky Zile
Akpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Kurupınar ky MeĢhedabad
Akpınar mz Kızılkuumlnbed Mazıpınarı mz22
Huumlseyinabad
Buumlyuumlkpınar mz Huumlseyinabad Saraypınar mz Huumlseyinabad
Buumlyuumlkpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Saraypınarı mz Huumlseyinabad
Ccedilatak23
pınar ky Huumlseyinabad Senir24
pınar mz Zile
Eskipınar mz Huumlseyinabad Senirpınar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Karapınar ky Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Karapınar mz Karahisar-ı BehramĢah Yağlupınar25
mz Huumlseyinabad
Karapınar mz (2) Huumlseyinabad
Zile kazasında adını dere ve ccedilay gibi akarsulardan alan 11 yerleĢim adı tespit edilmiĢtir Bunlardan Bellidere ve Derebaşı mezraları adlarını derelerin doğrultusundan almıĢtır Zira belli
kelimesi youmlrede ldquoberi tarafrdquo anlamında kullanılmaktadır Derekınık ve Haramideresi adları daha
ziyade boy ve cemaat adlarıyla bir oumlbek oluĢturmuĢtur Derekışla adı derenin bulunduğu boumllgenin kullanım amacıyla ilgilidir Kozludere dereye yakın yerde ceviz ağaccedillarının ccedilokluğundan verilmiĢ
bir yer adı olmalıdır Yelluumldere boumllgenin ruumlzgacircra accedilık bir alan olmasına bağlı olarak tercih edilen
bir isimdir Yunakderesi26
ise derenin aynı zamanda ccedilamaĢır yıkamakta da kullanıldığına kanıt oluĢturmaktadır
21 Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(11012012) 22 Mazı selin getirdiği mil meĢe ağacı ve meyvesi iccedilin kullanılan bir soumlzcuumlk olarak karĢımıza ccedilıkmaktadır Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(11012011) 23 Ccedilatak iki dağ yamacının kesiĢmesi ile oluĢmuĢ dere yatağıdır Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk http tdkterimgovtr bts(11012012) Ccedilatak aynı zamanda su akıntılı yerler dağlarda derin dereler iccedilin de kullanılan bir tabirdir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(11012012) 24Senir iki dağ arasındaki sırt iccedilin kullanılan bir isimdir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquoYuumlkseklik tepe dorukrdquoanlamlarını da iccedileren bir kelimedir ldquoDağların vadiye bakan yamacırdquo iccedilin de senir denir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012011) Bu adla Tuumlrkman Ekradı taifesinden bir cemaate de rastlanmıĢtır Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul s 670 25Yağlı kelimesi ldquoguumlccedilluuml canlı (toprak harccedil vb iccedilin) bol ccedilokrdquo anlamlarına sahip bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012011) 26 Yunak ldquokirli giysi ve ccedilamaĢır yıkanan yerrdquo anlamında bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml http td k
terimgovtrbts(13012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 99
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 7 Adını Dere ve Ccedilay Gibi Akarsulardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bellidere mz Huumlseyinabad Kozludere ky MeĢhedabad
Damderesi mz Karahisar-ı BehramĢah Kuruccedilay ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
DerebaĢı ky Zile Yelluumldere mz Huumlseyinabad
Derekınık ky MeĢhedabad Yenideresi mz Huumlseyinabad
DerekıĢla ky Zile Yunakderesi mz Karahisar-ı BehramĢah
Haramideresi mz Acacı ve Oumlzi kavağı
Zile kazasında pınar ve dereden baĢka ismini su ile ilgili oumlzelliklerden adını almıĢ 8 yerleĢim birimi daha vardır Ilısu
27 adı bir ılıcadan verilmiĢ olabileceği gibi Ilısu Yazır hem ılıca
hem de bir boy adı ile ilgilidir Goumllluumlcek Goumllyurdu ve Goumllcuumlk isimleri ccedilevrede bulunan durgun
sulardan verilmiĢtir Boumlğet daha ccedilok akarsu oumlnlerine yapılan yapay setleri ccedilağrıĢtırmaktadır Koylan ise akarsuların ccedilevrilen yerinden verilmiĢ olabilir (Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtr bts 13012012) Tablo 8 Adını Su Ġle Ġlgili Oumlzelliklerden Alan Diğer YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Goumllluumlcek mz Huumlseyinabad Ilısu Yazır mz Karahisar-ı BehramĢah
Goumllyurdu mz Huumlseyinabad Pirboumlğet ky Huumlseyinabad
Goumllcuumlk mz MeĢhedabad TaĢboumlğet ky Huumlseyinabad
Ilısu ky Kızılkuumlnbed Koylan ky Huumlseyinabad
b Boumllge Adları Adını baĢı burnu boynu boğazı meydanı gibi boumllge adlarından alan 12
yer ismi tespit edilmiĢtir Burun ile ilgili 2 derbent ile ilgili 1 dere ile ilgili 2 goumlk ile ilgili 3 koumly ve şehir gibi yerleĢim birimleri ile ilgili 3 isim bu yolla verilmiĢtir
Tablo 9 Boumllge Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcaĢehir mz Karahisar-ı BehramĢah DerekıĢla ky Zile
Bozburunviranı mz Huumlseyinabad GoumlkkıĢlağı mz Huumlseyinabad
Burnukoumly ky Halka-i Hass GoumlkccedilekıĢla mz Huumlseyinabad
Daruboğazı mz Huumlseyinabad Koyluk mz Karahisar-ı BehramĢah
Derbent ky28
KuĢtaĢ Kızılcakoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
DerebaĢı ky Zile Yankoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
c Madenlerden Adını Alan YerleĢim Birimleri Adı madenlerden verilmiĢ 3 yere rastlanmıĢtır Bunlar Zile merkez Kurşunlu
29 koumlyuuml Huumlseyinabad Boladcık ve Karahisar-ı
BehramĢah Bolad30
mezralarıdır Bu kategoride adını kaya taĢ kum toprak gibi doğal
oumlzelliklerden alan 18 yerleĢim birimi daha ele alınmıĢtır Kaya ve taĢtan adını alan 13 yer adı tespit edilmiĢtir Kum toprak ve kille ilgili 4 ve kireccedille ilgili 1 isim verilmiĢtir
27 Ilısu ldquoılıcardquo anlamına gelmektedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(12012012) Ilıca ise ldquosıcak su ccedilıkan yer suyu sıcak olarak yerden ccedilıkan hamam kaplıca ccedilermik kudret hamamırdquo anlamlarına sahiptir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(13012012) Adana Tarsus dolaylarında Ġlisu adıyla bir cemaat de bulunmaktaydı
Tuumlrkay age 429 28 Derbent ldquoĠki dağ arasındaki geccedilit yeri boğazrdquo anlamlarına gelen bir kelimedir Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterimgovtrbts( 13012012) 29 Bu adla Alanya ve NiĢ‟te youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 553 30 Polat ldquodemirrdquo kelimesinin karĢılığıdır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim govtrb ts (13012 012 )
100 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 10 Adını Basit TaĢlardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ballukaya mz Huumlseyinabad Kayadibi mz Huumlseyinabad
Belkaya ky31
Yeni Muumlsluumlman Kaydibi mz Kızılkuumlnbed
Ccedilavul32
CcedilirmiĢ mz Karahisar-ı BehramĢah KayalutaĢ mz Huumlseyinabad
DaĢlık mz Huumlseyinabad Kazankaya ky Kızılkuumlnbed
Derkis Kaya mz Huumlseyinabad Killik33
ky Huumlseyinabad
Goumlzluumlkaya mz MeĢhedabad Kireccedilluuml ky Zile
Ġnkaya mz Acacı ve Oumlzikavağı KuĢtaĢ nh KuĢtaĢ
KaluntaĢ mz Huumlseyinabad Senirkaya mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kasın34
ky MeĢhedabad Tezekccedili35
ky Karahisar-ı BehramĢah
Kayacıkoumlnuuml mz Huumlseyinabad Zeytun taĢ mz Huumlseyinabad
Değerli taĢlardan ismini alan tek yerleĢim birimi Karahisar- BehramĢah nahiyesindeki
İncuumlalan mezrasıdır
d Mevsime ve Ġklime Dayalı Oumlzelliklerden Verilen Yer Adları Ġklim oumlzelliklerine dayalı olarak isim verilen 6 yerleĢim birimi ile karĢılaĢılmıĢtır Bunlardan 3‟uuml ruumlzgacircr diğerleri ise
sıcaklıkla ilgilidir Halka-i Hass nahiyesindeki Barkar36
mezrası adını poyrazdan almıĢ olup
muhtemelen boumllge kuzeydoğudan esen ruumlzgacircrlara accedilık olmalıdır Yelten37
yele karĢı havalı bir yer olmalıdır Huumlseyinabad‟daki Yelluumldere mezrası ise boumllgedeki derenin ruumlzgacircrlı bir alanda
kalmasıyla ilintili olarak verilmiĢtir Halka-i Hass‟daki Ilı mz ise adını suyun ılıklığından almıĢtır
Huumlseyinabad‟daki Farah ve Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Sovukalan mezraları ise boumllgelerin soğukluğunu dile getiren oumlzelliklerle isimlendirilmiĢlerdir
Tablo 11 Adını Ġklim Oumlzelliklerinden Alan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Barkar mz Halka-i Hass Sovukalan mz Acacı ve Oumlzikavağı
Farah mz Huumlseyinabad Yelluumldere mz Huumlseyinabad
Ilı mz Halka-i Hass Yelten ky Halka-i Hass
e Guumlnleri Ġccedileren Yer Adları Zile‟de haftanın guumlnlerine dayalı verilen herhangi bir
yerleĢim adına rastlanmamıĢtır Ancak Zile merkez Guumlndoğmaz mezrası ve Guumlngoumlrmez koumlyuuml guumln iccedilerisinde guumlneĢi goumlrme durumuna goumlre isimlendirildikleri iccedilin bu kategoride değerlendirilmiĢtir
f Ġccedilinde Sayı Bulunan Yer Adları Zile kazasında iccedilinde rakam geccedilen 6 yer adı
bulunmaktadır 2 rakamı 1 kez kullanılırken 3 rakamı 4 kez tercih edilmiĢtir 1 rakamı ise hiccedil
kullanılmayıp onun yerine yalnuz sıfatı tercih edilmiĢtir Uumlccediller mezrası adının kaynağı olan uumlccediller
31 Bel ldquoDağ sırtlarında geccedilit veren ccedilukur yerrdquo demektir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquobelenrdquo ldquosıradağrdquo ldquouumlzeri yassı teperdquo iccedilin de kullanılan bir tabirdir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(14012012) 32 Ccedilavul ldquoBuumlyuumlk kar ve buz kuumltlelerinin suumlruumlkleyip getirdiği taĢ yığınırdquo dır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(13012012) 33 Kil ldquoIslandığı zaman kolayca biccedilimlendirilebilen yumuĢak ve yağlı toprakrdquoı tanımlamak iccedilin kullanılan bir tabirdir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(15012012) 34 Kasın ldquoSelin getirdiği kum ccediloumlp birikinti milrdquo i karĢılayan bir soumlzcuumlktuumlr Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(16012012) 35 Tezek rdquoĠri toprak parccedilasırdquo nı ifade eden bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(16012012) 36Barkar ldquoPoyrazrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(17012012) 37 YeltenrdquoYele karĢı havalı yerrdquo anlamında kullanılan bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(17012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 101
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
kavramı uumlzerinde durmakta fayda vardır Alevilik inancında uumlccediller beĢler yediler ve kırklar kuumlltuuml
bulunmaktadır Uumlccediller Allah Hz Muhammed ve Hz Ali‟yi ifade etmektedir38
Tablo 12 Adında Rakam Bulunan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ġkuumlkoumly mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass UumlccediltaĢ nh KuĢtaĢ
Uumlccediller mz Karahisar-ı BehramĢah Yalnuzağaccedil ky Zile
Uumlccedilkaraağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
g Renklerle Ġlgili Yer Adları Renk adları buumlyuumlk oumllccediluumlde yerleĢim yerlerinin arazi
durumu bitki oumlrtuumlsuuml ve iklim oumlzelliklerindeki renk unsurlarının oumln plana ccedilıkarılarak
kullanılmasıyla oluĢturulmuĢtur Oumlrneğin boz kelimesi ile yapılan yer adlarının bulunduğu boumllgenin kıraccedil goumlkyeşil kelimeleri ile oluĢturulmuĢ yer adlarının bulunduğu yerin ise ormanlık yahut
yeĢillik bir alan olduğu anlaĢılmaktadır Yer adlarındaki renkler yalnızca arazinin fizikicirc
goumlruumlnuumlmuumlnuuml bildirmekle kalmayıp youmlnleri de sembolik olarak ifade ederler Tuumlrk dilinde koumlk
doğuyu kızıl guumlneyi ak batıyı kara da kuzeyi sembolize etmektedir (Gabain 1969 109) Bu bakımdan yer adlarında geccedilen yukarıdaki doumlrt rengin aynı zamanda birer youmlne iĢaret ettiğini
hatırdan uzak tutmamak gerekir Ayrıca Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde renkler iyilik guumlzellik temizlik koumltuumlluumlk
gibi baĢka anlam derinliklerine de sahiptir (Genccedil 1999 9) Zile kazası yer adlarında renge bağlı adlandırmalar oumlnemli bir katman oluĢturmaktadır Kazanın yer adlarında dilimizde kullanılan 14
renk tamlayan unsur olarak goumlruumllmektedir
Zile kazasında renk oumlgesi iccedileren toplam 84 yer adı bulunmaktadır Beyaz rengin yerini tutan ağca ak ve akccedila renkleri toplam 17 kırmızı rengin yerini tutan ala ve alaca 5 ccedilakır 4 kara
ve karaca 29 sarı 9 ve kızıl ile kızılca 10 yerleĢim birimi adında karĢımıza ccedilıkmaktadır Goumlk ve
goumlkccedile 9 boz ise bir yerleĢim yeri adının verilmesinde kullanılmıĢtır En ccedilok kullanılan renk kara ve
aktır Kara kelimesi renk anlamının yanı sıra buumlyuumlkluumlk guumlccedilluumlluumlk ululuk Ģiddetlilik
olumsuzluk ve uğursuzluk anlamlarını yuumlklenmiĢtir (Karadoğan 2004 93) Muğla
oumllccedileğinde renkler ve yer adlarını ccedilalıĢan Ali Akar da boumllgede bu renklerin ilk iki sırada olduğunu tespit etmiĢtir (Akar 2006 53)
Tablo 13 Renk Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye
Akccedilakoumly mz Huumlseyina Alacalar ky Huumlseyina Karahisar mz Karahisar
Karacaoumlmer
mz Kızılkuumlnbed
Bozburunviranı
mz Huumlseyina Alakilise mz Huumlseyina
Karamağan
mz Karahisar Karapiri ky Karahisar
Ağcaağıl mz Huumlseyina Ccedilakırkoumly mz Yenim Karapınar mz Karahisar Saruhacı mz Karahisar
Ağcasoku mz Huumlseyina Ccedilakırccedilalı mz Yenm Karasoku mz Karahisar Saruisa mz KuĢtaĢ
AğcakıĢla mz Huumlseyina Ccedilakırlı mz Huumlseyina
Karaviran mz
(3) Karahisar Saruhacı mz Huumlseyina
Ağcaviran ky Huumlseyina Ccedilakır mz
Kızılkuumlnb
ed Karamuk mz Karahisar
Saruisaoumlyuumlk
mz Huumlseyina
Akpınar ky Huumlseyina Goumlk kĢ Huumlseyina
Karacaoumlyuumlk
mz Karahisar Saruisa mz Huumlseyina
Ağcaoumlz mz Kızılkuumlnbed GoumlkccedilekıĢla mz Huumlseyina
Karacaviran
ky
Acacı ve
OumlK
SarukamıĢ
mz Huumlseyina
Akpınar mz KIzılkuumlnbed Goumlkccedileluuml mz Huumlseyina Karadiğin mz Huumlseyina Sarualan mz Huumlseyina
Ağcaviran ky KuĢtaĢ Goumlkccedileminare mz Huumlseyina Karadonlu mz Huumlseyina
Sarufakiholuğ
u mz Huumlseyina
Ağcaasma mz Karahisar Goumlkviran mz Huumlseyina Karapınar ky Huumlseyina
Sarukalaycı
mz Huumlseyina
38Alevilikle ilgili uumlccediller beĢler yediler ve kırklar kuumlltleri hakkında ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Arslanoğlu Ġ ldquoAlevilikte
Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-33-134pdf (18012012)
102 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
AğcaĢehir mz Karahisar Goumlkviran mz
MeĢeheda
Karacalu mz Huumlseyina Kızılca ky Zile
Ağcakale kl
Halka-i
Hass Goumlkoumlyuumlk mz Huumlseyina
Karacakaya
mz Huumlseyina Kızılcain ky Yenimuumlsl
AğcakuĢ mz Huumlseyina Goumlkyerviranı mz Huumlseyina Karakoumlseluuml ky Huumlseyina Kızıloumlz mz Halka-i Hass
Aksaray ky Zile Goumlkzemin mz Huumlseyina
Kızkaracalu
ky Huumlseyina
Kızılcakoumly
mz Karahisar
AkbaĢ mz Karahisar Karadiğin mz Zile
Karagevenlik
mz Huumlseyina
Kızılcakınık
mz MeĢheda
Akpınar mz Karahisar Karagazi mz Zile Karakızkavağı Huumlseyina Kızıllu mz MeĢheda
Akviran mz Karahisar Karaoumlyuumlk mz Zile Karnıkara mz Huumlseyina Kızılca ky MeĢheda
Alacamescid mh Zile Karahisar kl Karahisar Karapınar mz Huumlseyina
Kızılca kıĢla
mz Huumlseyina
Alayundlu ky
Halka-i
Hass Karahisar kĢ Karahisar Karadiğin mz Huumlseyina Kızıllar ky Huumlseyina
Alacakilise mz Karahisar
Diğer Uumlccedil
Karaağaccedil mz Karahisar KarataĢ mz Huumlseyina
Kızılkuumlnbed
nh Kızılkuumlnbed
h YıpranmıĢlık Bakımsızlık ve BırakılmıĢlık Ġfadeleri Ġccedileren Yer Adları Zile‟de
yıpranmıĢlık bildiren kelimelerle kurgulanmıĢ yer adları iccedilerisinde viran kelimesini iccedilerenler
ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Viran yıkık harap olma durumlarını bildiren bir soumlzcuumlk
olmasına karĢı Zile yer adlarında geccedilen Ģekliyle koumlkleri eskilere dayanan yerleĢim yerlerini
ifade etmektedir Zile‟de iccedilerisinde viran kelimesi geccedilen toplam 23 yer adı oumlrneğine
rastlanmıĢtır Tablo 14 Viran Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağcaviran mz Huumlseyina Goumlkyerviranı mz Huumlseyina Oumlzluumlviran mz Huumlseyina
Ağcaviran mz KuĢtaĢ Goumlynuumllviranı mz Karahisar Salviran mz Halka-i Hass
Ahurviran mz Halka-i Hass Hallaccediloğluviranı mz Huumlseyina Sofularviranı mz Karahisar
Akviran mz Karahisar Kafir (Gavur)viranı mz Zile Tahirviranı mz Karahisar
Aykudfakihviranı mz Huumlseyina Karacaviran ky Acacı ve Ouml Uzunviran mz Acacı ve Ouml
Bozburunviranı mz Huumlseyina Karaviran mz (4) Karahisar Veyisviran mz Halka-i Hass
Goumlkviran mz Huumlseyina Kolviran mz Huumlseyina Viran mz Huumlseyina
Goumlkviran mz MeĢheda Kuumlccediluumlkviran mz Huumlseyina
Huumlseyinabad‟da Kıruk39
Yalıncak 40
Malamad41
ve İsadağılmış ile Karahisar-ı
BehramĢah‟taki Harab ve Başı mezraları adlarında da yıpranmıĢlık goumlstergeleri bulunmaktadır
iCcedilevreyi Ġlgilendiren Sıfatlardan KurgulanmıĢ Yer Adları Eski 4 yerde karĢımıza ccedilıkarken eskimiĢliğin baĢka bir ifadesi olan koumlhne 2 yer adında geccedilmiĢtir
Tablo15 Eski Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Eski ky Kızılkuumlnbed Eskikoumly ky Kızılkuumlnbed
EskikıĢla mz Huumlseyinabad Hamzakoumly-i Koumlhne Acacı ve Oumlzi Kavağı
Eskipınar mz Huumlseyinabad Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
Eskiyapar ky Huumlseyinabad
39 Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden olup Sivas Yeniil‟de bahsi geccedilmektedir Tuumlrkay age s106 40 Yalıncak ldquoccedilıplak yoksulrdquo anlamlarına gelmektedir Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim govtrbts(20012012) Ayrıca Huumldavendigar sancağında ldquoYalıncaklarrdquo adıyla bir Tuumlrkmen cemaati bulunmaktadır Tuumlrkay age s 762 41 Malamad ldquobozgun ezik dağınıkrdquo anlamlarını iccedilermekte olup soumlz konusu yerleĢim biriminin bir bozgun sonucu dağınık ve harap bir hal yaĢamasıyla oumlzdeĢleĢtirilebilir Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(15012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 103
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Buumlyuumlk 2 yer adında geccedilmekte iken bu kelimeyi karĢılayan Farsccedila buumlzuumlrk uumlccedil ve Tuumlrkccedile
koumlkenli ulu da iki kez kullanılmıĢtır Kuumlccediluumlk 5 yer adında tercih edilmiĢtir Tablo 16 Buumlyuumlk ve Kuumlccediluumlk Kelimelerini Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Buumlyuumlkpınar mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Buumlyuumlkpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Muumlminler-i Buumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky42
Huumlseyinabad Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mz Huumlseyinabad
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Sultan Sekuumlsuuml Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Kuumlccediluumlk Ccediliflik mz MeĢhedabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk mz Huumlseyinabad
Kuumlccediluumlkviran mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Kuumlccediluumlk mz Huumlseyinabad
Ulukoumly ky Acacı ve Oumlzikavağı
Yeni kelimesi 7 yerde kullanılırken 1 yerde yeniye karĢılık gelmek uumlzere Arapccedila koumlkenli
cedid kelimesi kullanılmıĢtır Tablo 17 Yeni Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Yapa-i Cedid ky Huumlseyinabad Yenice ky Huumlseyinabad
Yeni Muumlsluumlman nh Yeni Muumlsluumlman Yenicekoumly ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Yeni Yapar ky Huumlseyinabad Yenideresi mz Huumlseyinabad
Yenice ky Zile
XV ve XVI yuumlzyılda Zile kazasında eski ve yeni kelimelerini iccedileren yer adları dıĢında
ccedilevreyi ilgilendiren diğer sıfatlardan da uumlretilmiĢ yer adları bulunmaktadır Bunların sayısı 8
adettir Ccedilorak Kıraccedil ve Kuruca adı kurak tuzlu ve tarıma elveriĢsiz bir arazi parccedilasını
anımsatırken Kuru ise su kaynaklarıyla ilgili verilmiĢ adlar olarak duumlĢuumlnuumllmelidir Bunların dıĢında Yapar ve Yapa isimleri cemaat adlarını ccedilağrıĢtırmaktadır
Tablo 18 Ccedilevreyi Ġlgilendiren Sıfatlar Ġccedileren Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilorak mz Kızılkuumlnbed Kuruccedilay ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Kıraccediloumlz mz Karahisar-ı BehramĢah Kurukoumly mz Kızılkuumlnbed
Kurucaemlak mz Huumlseyinabad Kurupınar ky Zile
KurucakıĢla mz Huumlseyinabad Kurupınar ky MeĢhedabad
Bu isimler dıĢında bir de Karahisar-ı BehramĢah‟ta Musacık-ı Koumlkluuml 43
Yol Başı mezrası bulunmaktadır Burdaki koumlkluuml bir cemaat adına da karĢılık gelebilir
j TaĢın Toprağın Durumuna (topografik Ģekillere) Bağlı Yer Adları Zile‟de adını
topografik Ģekillere bağlı 8 yer adı tespit edilmiĢtir Tokatccedilukuru muhtemelen Zile‟nin de buguumln
iccedilinde bulunduğu Tokat Ģehri ile onu anımsatan bir ccedilukurdan kaynaklanmıĢtır Duma44
Yumrucaktaş Ccedileğelluuml
45 ve Daşlık adları taĢın Ģekline dayalı olarak verilmiĢtir MeĢhedabad ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Ccedilatak46
mezraları ise iki dağa yamacının kesiĢmesi sonucu ortaya
ccedilıkan dere yataklarından esinlenilerek konulmuĢ adlara sahiptir
42 Tuumlrkman taifesinden Harkalı ya da Hırkalı adıyla MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 419 43 Karahisar-ı ġarki ve Konya‟da Koumlkluuml ya da Koumlkluumller adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 538 44 Duma ldquotuumlmsek ccedilıkıntıyuvarlak taĢrdquo anlamlarını taĢıyan bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 45 Ccedileğel ldquoccedilakıl taĢ yığınırdquo anlamlarını iccedilermektedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (22012012) 46 Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012)
104 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 19 Topografik Ġsimler
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tokatccedilukuru mz Zile Ccedilatak mz MeĢhedabad
Duma mz Zile Ccedileğelluuml-i Muhtesib mz Karahisar-ı BehramĢah
YumrucaktaĢ mz Huumlseyinabad Ccedileğelluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilatak mz Karahisar-ı BehramĢah DaĢlık mz Zile
k Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Uygun Olarak Verilen Adlar Zile‟de arazinin
kullanılıĢına goumlre verilmiĢ 29 yerleĢim yer adı bulunmaktadır Ağcakışla ve Yazıkışla47
gibi
mezralar bazı toplulukların kıĢlak yeri olarak karĢımıza ccedilıkmaktadır Ccedilalman48
ile Tokluağılı 49
ve
Goumlynuumlk50
mezraları hayvan barınaklarıyla ilgili isimlerdir Tamubağı Dutlubağ Ccedilelebağı Ccediliftlik Bağluca isimleri ile anılan yerler arazinin iĢleniĢ biccedilimine oumlrnektir Kuumlrduumlk
51 dibi arazinin
durumuyla ilgili bir yer adı iken Soumlkuumlluuml 52
mezrası ve Sultan Sekuumlsuuml53
koumlyuuml yuumlksek yerlerdeki
duumlzluumlklere iĢaret etmektedir Yoncalık ve Kırlar isimleri buumlyuumlk oumllccediluumlde hayvanların otlatıldığı alanları ifade etmektedir
Tablo 20 Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Goumlre Verilen Adlar YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakıĢla mz Huumlseyinabad Kırlar ky Zile
Bağluca ky Zile Kırlar mz MeĢhedabad
Bağluca mh Zile KıĢlacıkkaya mz Huumlseyinabad
Bahccedile mz Karahisar-ı BehramĢah KızılcakıĢla mz Huumlseyinabad
Bahccedilecuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Kuumlccediluumlkccediliflik mz MeĢhedabad
Ccedilalman mz Huumlseyinabad Kuumlrduumlkdibi mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilelebibağı mz Huumlseyinabad Soumlkuumlluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Karahisar-ı BehramĢah Sultan Sekuumlsuuml ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky MeĢhedabad Sultan Sekuumlsuuml-i Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Halka-i Hass Tamubağı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Zile Tokluağılı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yaylak mz KuĢtaĢ
Dutlubağ mz Huumlseyinabad YazıkıĢla mz Huumlseyinabad
Goumlynuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Yoncalık ky Halka-i Hass
Hass mz Karahisar-ı BehramĢah
l Ccedilevredeki Yapılarla Ġlgili Yer Adları Ccedilevredeki yapılar da yer adlarının
belirlenmesinde etkileyici bir role sahiptir Adı ccedileĢitli yapılardan verilmiĢ Zile‟de toplam 41 yer adı
tespit edilmiĢtir Ağcakale Bağdadhisarı Balccedilıkhisar Hisarcık Hisaroumlzuuml Kale Kalecikkaya Karahisar Koccedilhisar isimleri savunma amaccedillı yapıların birer goumlruumlntuumlsuumlduumlr Hangah
54 Kızılkuumlnbed
47 Yazı ldquoduumlz yer ova kırrdquo yerleri tasvir etmek iccedilin kullanılan bir soumlzcuumlktuumlr Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 48 Ccedilalman ldquouumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağılrdquodır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 49 Toklu bir yaĢında erkek koyundur Tarama Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(15012012) 50 Goumlynuumlk uumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağıldır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) Bu adı taĢıyan bir de Ekrad taifesi bulunmaktadır Niğbolu ġumnu‟da ve BeyĢehri Kıreli
kazasında izlerine rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 83 51 Kuumlrduumlk Kuytu yerlere toplanmıĢ kar ya da kum yığınıdır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 52 Soumlkuuml Ormandan ya da meradan accedilılan tarladır Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(15012012) 53 Seki ldquoToprak uumlstuumlndeki yuumlkseklik doğal set ormanlık kayalık ya da dağ baĢındaki duumlzluumlk tarla ve bahccedilelerdeki basamak biccediliminde duumlzluumlkler yer arsa tarla meyilli su tutmayan yerrdquo anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 54 Tekke manasında Farsccedila koumlkenli bir kelimedir Pakalın MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I
III Baskı MEB Yayınları Ankara s 730
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 105
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Meşhed55
Zaviye ve Mescid isimleri ise dini yapıların birer ifadesidir Bu accedilılardan ele alındığında
Zile kazası yer isimlerinde tercih edilen yapı isimlerinin buumlyuumlk bir ccediloğunluğunu savunma ve dini amaccedillı binaların oluĢturduğu soumlylenebilir Huumlseyinabad‟daki Gerdekkaya ise Eskiccedilağlardan kalan
oda Ģeklinde bir mezardan adını almıĢtır (Koccedil 2001 88) Tablo 21 Yapı Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ağccedilakale Halka-i Hass Karahisar-ı BehramĢah kalesi Karahisar-ı BehramĢah
Aksaray ky Zile Zile Karahisar-ı BehramĢah kıĢlağı Karahisar-ı BehramĢah
Alacakilise mz Karahisar-ı BehramĢah Kervansaray mz Huumlseyinabad
Alacamescid mh Zile Kızılkuumlnbed nh Kızılkuumlnbed
Alakilise ky Huumlseyinabad Kilise ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
AĢurkıĢlası mz Karahisar-ı BehramĢah Kilisekaya mz Huumlseyinabad
Avansaray mz Huumlseyinabad Kilisekoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Bağdadhisarı ky Zile Koccedilhisar ky Huumlseyinabad
Balccedilıkhisar ky Zile Mescid-i Sakayan mh Zile
Balccedilıkhisarı ky Huumlseyinabad Mescid-i Zaviye Mh Zile
Bezirhane mz Huumlseyinabad MeĢhed mz Karahisar-ı BehramĢah
Cami mh Zile MeĢhedabad nh MeĢhedabad
Gerdekkaya ky Huumlseyinabad Minare Mh Zile
Hacıhasan Mescidi mh Zile Oluğuuzun ky Karahisar-ı BehramĢah
Hangah oumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah Pirkoumlpruuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisarcık ky MeĢhedabad Salma mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hisarcık mz Yeni Muumlsluumlman Saraycık mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisaroumlzuuml ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Saraypınar mz Huumlseyinabad
Kale Mh Zile Sarufakiholuğu mz Huumlseyinabad
Kalecikkaya mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Karahisar mz Karahisar-ı BehramĢah
Salma56
uumlccedil tarafı toprakla ccedilevrili bir ağılı yani bir hayvan barınağını ccedilağrıĢtırırken Bezirhane
57 yağ uumlretimi ya da alıĢveriĢi yapılan bir mekanı Avansaray
58 eyvan kelimesinden
bozma bir ismi Saru Fakih Oluğu59
ise su ile ilgili bir yapıyı anımsatmaktadır
312 Bitkilerle Ġlgili Yer Adları
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıldaki yer adlarına bakıldığında ağaccedil isimlerinin de yer adlarına esin
kaynağı oluĢturduğu anlaĢılmaktadır Ağaccedilları meyve verenler ve meyvesiz olanlar Ģeklinde iki alt
kategoride değerlendimek muumlmkuumlnduumlr Meyve veren ağaccedillar 6 yerleĢim biriminin isminde oumlne ccedilıkmaktadır Bu yerleĢim yerlerinin birinde Ġğde 4‟uumlnde koz (ceviz) ve 1‟inde erik ağacı ismi
tercih edilmiĢtir
55ldquoġehitlikrdquo anlamında bir kelimedir Bk Devellioğlu F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara s 731 56 ldquoBirkaccedil evlek asma bağı ya da guumll bahccedilesi tarlada ekin ekmek iccedilin ayrılan toprak parccedilası uumlstuuml ve uumlccedil tarafı kapalı ağılrdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(25012012) 57Bezir Yağ Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (25012012) 58 Avan ldquoDevlet memururdquo anlamında bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml eyvanrdquo Oumlzellikle Guumlney-doğu Anadolu evlerinde avluya bakan oumlnuuml accedilık uumlstuuml kapalı yuumlksekccedile doumlĢemesi olan ortasında bir de kuumlccediluumlk havuzu bulunan oturma yerirdquodir Guumlzel SanatlarTerimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 59 Oluk ldquoHayvanların yem yedikleri su iccediltikleri taĢ ya da ağaccediltan oyulmuĢ yalak iccedilinde uumlzuumlm ezilen ccedilam ağacından oyulmuĢ tekne sepicilerin iccedilinde derileri yıkadıkları ağaccedil teknerdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) ldquoEvlad-ı Saru Fakihrdquo adıyla Youmlruumlkan taifesinden Kayseriyye sancağında bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 361 Ayrıca Saru fakih ya da fakihli fakılı biccedilimlerinde anılan Adana
MaraĢ civarında konargoumlccediler Tuumlrkmen youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s653
106 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 22 Meyve Veren Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġde ky 60
Zile Kozludere ky MeĢhedabad
Kozca mz Huumlseyinabad Kozlukaya mz MeĢhedabad
Kozcuğaz mz Karahisar-ı BehramĢah Oyumerik61
mz KuĢtaĢ
Meyve veren ağaccedillara oranla meyvesiz ağaccedillar yer isimlerinde daha sık kullanılmıĢtır Bunlar iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavak ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Bu durum boumllgenin bitki oumlrtuumlsuuml
iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavağın oumlnemli bir paya sahip olduğunu ortaya koyduğu gibi insanların acircdeta
soumlğuumlt ve kavak ağacı gibi sulak yerleri tercih ettiğini de goumlzler oumlnuumlne sermektedir Tablo 23 Meyvesiz Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilortu62
mz Kızılkuumlnbed Sidreluuml mz 63
Huumlseyinabad
Dikmesoumlğuumlt ky Halka-i Hass Soumlğuumltoumlzuuml ky Yenimuumlsluumlman
Divankavağı mz Huumlseyinabad Soumlğuumltoumlzuuml ky Huumlseyinabad
DuumlĢuumlkkavak mz Karahisar-ı BehramĢah Soumlğuumltoumlzuuml mz (4) Huumlseyinabad
Karaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultankavağı mz Huumlseyinabad
Karakızkavağı Huumlseyinabad Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass
Kavacık mz64
MeĢhedabad Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavak ky Karahisar-ı BehramĢah Uumlccedilkaraağaccedil 65
mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavakağacı mz Huumlseyinabad Yalnuzağaccedil ky Zile
Kavakoumlzuuml mz Huumlseyinabad Yatankavağı ky Huumlseyinabad
Oumlzikavağı ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Az da olsa Zile yer adlarında meyve oumlğesi de kullanılabilmiĢtir Zile merkezde Ccedilekle66
ile
Payami67
mezraları adlarını meyvelerden almıĢ olmalıdır Sebze isimleri ise KuĢtaĢ‟taki Tomara ile
Huumlseyinabad‟daki Kabakkavsuvan mezralarının isimlerinde tercih edilmiĢtir Tomara68
pazıya benzer sapları piĢirilerek yenen kendi kendine yetiĢen bir ccedileĢit bitkidir Zile‟de tahıllar ve
baklagillerden verilen yer adları da bulunmaktadır Bunlar Huumlseyinabad‟daki Sarukamış
Kamışccedilık69
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Şolan ve Evik70
ile Zevar71
mezralarıdır
Adını farklı ccediliccedilek tuumlrlerinden alan yerleĢim yerlerinin sayısı 5 tane olup 2‟si daha ziyade
yabani ccediliccedileklerden kaynaklanan yer adlarına oumlrnek oluĢturmaktadır Bunlar Zile‟deki Minahoş ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki KarĢu Menekşeluuml mezralarıdır Acacı ve Oumlzi Kavağı‟nda ve Karahisar-ı BehramĢah‟da Guumllluumlk mezraları ile Huumlseyinabad‟daki Guumlloumlzuuml mezraları isimleri bir suumls ccediliccedileği
diyebileceğimiz guumllden tuumlretilmiĢtir
60ldquo Ġğde ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 61 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Tarama
Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(22012012) 62 ldquoYabani ardıccedil ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 63 ldquoCennetteki son ağaccedilrdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 64 79 numaralı defterde karye olarak geccedilmektedir Koumlyuumln adı 17 yuumlzyılda koumlyde tuumlrbesi ve zaviyesi bulunan ġeyh Eyluumlk‟ten dolayı ġeyheyluumlk Ģeklinde değiĢmiĢ 1981 yılında ise bu isim yerine YeĢilce adı kullanılmaya baĢlanmıĢtır 65 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012) 66 Ccedilekle ccedilağla kelimesinin halk dilindeki Ģeklidir ve ldquoolmamıĢ meyverdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(22012012) 67 Payam ldquoBademrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 68 Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 69 ldquoBuğdaygillerden sulak nemli yerlerde yetiĢen boğumlu sert goumlvdesi olan bitkilerrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(28012012) 70 ldquoBir ccedileĢit buğdayrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 71 ldquoHayvanlara yedirilmek iccedilin hazırlanan tahıl kırması iri oumlğuumltuumllmuumlĢ un tazırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoCcedilorum Alaca‟da iri bulgur iccedilin kullanılan bir tabirrdquo Zanaat Terimleri Soumlzluumlğuuml 1976 httptdkterim
govtrbts(28012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 107
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
CcedileĢitli bitki parccedilaları da (dal budak ccedilubuk) yer adlarının verilmesinde belirleyici
olabilmektedir Zile kazasında bu Ģeklide bitki parccedilalarından adını alan iki yerleĢim birimi tespit edilebilmiĢtir Bunlar MeĢhedabad‟daki Ccedilubuk ve Huumlseyinabad‟daki Yapracık mezralarıdır Bitki
ve bitki parccedilaları dıĢında yerleĢim birimlerinin kurulduğu yerlerdeki bitki oumlruumltuumlsuuml de yer adlarına
ilham verebilmektedir Zile kazasında 10 yerleĢim biriminin adı bitki oumlruumltuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran
oumlzelliklerden verilmiĢtir
Tablo 24 Bitki Oumlrtuumlsuumlnuuml CcedilağrıĢtıran Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilakırccedilal72
mz Yenimuumlsluumlman Karagevenlik mz Huumlseyinabad
Ccedilamluca mz Karahisar-ı BehramĢah Korucuk mz Zile
Ccedilomruk mz Zile Odunluk mz Huumlseyinabad
Dikmen73
nma‟a Hamrik mz Karahisar-ı BehramĢah Pervazlık mz74
Huumlseyinabad
Bericcedilayır mz Huumlseyinabad Sazlı mz Karahisar-ı BehramĢah
313 Hayvanlarla Ġlgili Yer Adları
Zile‟de adını hayvanlardan alan 23 yer adı tespit edilmiĢtir Bunlardan 6‟sı yabani hayvan
isimleridir Zile‟deki Donuzlu75
koumlyuuml ve Kurtamaz mezrası Acacı ve Oumlzikavağı‟ndaki Başkurd ve Kurdbaşı mezrası Halka-i Hass‟daki Dilkuumller mezrası Karacahisar-ı BehramĢah‟daki Tekir
76
Meşhedi mezrası adları bu yolla verilmiĢtir
Huumlseyinabad‟daki Suumlluumlnluumlce mezrası77
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Suumlluumln ile KuĢtaĢ‟taki
Yapalak78
mezrası ve yine KuĢtaĢ‟taki Yapalak koumlyuuml isimlerini yırtıcı kuĢlardan almıĢlardır Zile Guumlvercinlik koumlyuuml ve Ağcakuş mezrası ise adlarını evcil nitelikli kuĢlardan almıĢtır
Kazada evcil hayvanlardan adını alan yerleĢim yerleri ise Zile Koşaatlu mezrası Acacı ve
Oumlzikavağı Hıcıp79
koumlyuuml Yenimuumlsluumlman Taylu80
mezrası Huumlseyinabad Koyunluyusufoumlzuuml ve Guumlduumll
81 mezrası MeĢhedabad Karı ve Dorualanı
82 mezrasıdır Halka-i Hass‟taki Petek
83 karyesi ise
arıcılıkla ilgili bir uumlretim aracından adını almıĢtır
72 Ccedilal ldquoTaĢlık yer ccedilıplak tepe kireccedilli toprak ormanlık fundalık sulu duumlz ova maki ile oumlrtuumlluuml engebeli alan Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml Ccedilakır ldquoMavi hareli elardquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgov trbts(28012012) 73 Dikmen ldquoKoni biccediliminde sivri tepe dağların en yuumlksek yeri yayla dik arazideki orman dikilerek meydana gelen ağaccedillıkrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 74 Pervazlı adıya Youmlruumlkan taifesinden Bozok ve MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 627 75 Diyarbekir eyaleti Mardin kazasında Youmlruumlkan taifesinden cemaat Tuumlrkay age s 335 76 ldquoPostu siyah ccedilizgili ve benekli kuumll renkli kedirdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 77 ldquoSuumlluumlngillerden kuyruğu ccedilok uzun eti yenilen bir kuĢrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquoBuzağırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoTavuksular (Galliformes) takımının suumlluumlnguumller (Phasianidae) familyasından 80 cm kadar uzunlukta Avrupadan Kafkasyaya kadar olan boumllgede yaĢayan bir tuumlrrdquo Biyoloji Terimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 78 ldquoBir tuumlr baykuĢrdquo Tarama Soumlzluumlğuuml 1972 httptdkterimgovtrbts(29012012) 79ldquo Koyunrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 80 ldquoUumlccedil yaĢına kadar olan at yavrusurdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 81 ldquoKedi yavrusu kuyruksuz kuyruğu kesik hayvan kısa bodur geliĢmemiĢrdquo ldquoSaccedilta ve fırında piĢirilen mısır ya da buğday unundan yapılan ekmek ekmek somunurdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s383 Guumlduumllluuml diye de ifade edilmektedir 82 ldquoGoumlvdesi kızıl ayakları ve yelesi koyu renkli olan yağız (at) kızıl (at donu) Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 83 Eğer bey ise Boynuyoğun aĢiretinde boumlyle bir cemaat adı var Buumlyuumlk olasılıkla boya dayalı bir yerleĢim adı da olabilir
Tuumlrkay age s 234
108 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 25Adında Hayvanlarla Ġlgili Ġbareler Bulunan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakuĢ mz Zile Kurtamaz mz Zile
BaĢkurd mz Acacı ve Oumlzi Kavağı KuĢtaĢ Nh KuĢtaĢ
Dilkuumller mz Halka-i Hass Petek ky Halka-i Hass
Donuzlu ky Zile Suumlluumln mz Karahisar-ı BehramĢah
Guumlduumll mz Huumlseyinabad Suumlluumlnluumlce mz Huumlseyinabad
Guumlvercinlik ky Zile TankuĢ ky Kızılkuumlnbed
Hıcıp ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Taylu mz Yenimuumlsluumlman
Karı ve Dorualanı mz MeĢhedabad TekirmeĢhedi mz Karahisar-ı BehramĢah
Kırım mz Huumlseyinabad UumlccediltaĢ Nh KuĢtaĢ
KoĢaatlu mz Zile Yapalak ky KuĢtaĢ
KurdbaĢı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yapalak mz (2) KuĢtaĢ
32Ġnsanlara ve Toplumlara Dayanan Adlar
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıllara ait yer adları iccedilerisinde insana dair oumlzellikler oumlnemli bir yer
tutmaktadır Ġnsanın beslenme kuumlltuumlruumlnden oumlzuumlr durumuna kadar birccedilok oumlzellik bu isimlerde hayat
bulmaktadır Oumlte taraftan isimler de oumlne ccedilıkan bir oumlzellikte tarihicirc Ģahsiyetleri ve cemaatleri iccedilinde
fazlasıyla barındırmasıdır Oumlrneğin Ģahıs isimleri acircdeta tarihicirc bir geccedilit toumlreni gibidir DaniĢmend-i BahĢayiĢ DaniĢmendlileri Keykavus Selccedilukluları Cengizhan Moğolları Temuumlrhan Timurluları
anımsatan isimler olup bu geccedilit toumlreninde tarihe tanıklık etmemizde buumlyuumlk rolleri vardır
321Fiziksel YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
a Yiyecekler ve Ġccedileceklerden Verilen Yer Adları Zile‟de iccedileceklerden adını alan
herhangi bir yerleĢim birimine tesaduumlf edilmemiĢtir Ancak değiĢik yiyeceklerden adını alan 7
yerleĢim birimine rastlanmıĢtır Acacı ve Oumlzi Kavağı Keşlik84
ve Dumi mezrası iccedilerisindeki keĢ kelimesi peynire iĢaret ederken dum kelimesi ise sulu gıdalarla ilgilidir Bazlambaccedil
85 koumlyuuml ve
Ccediloumlrek mezrası isimleri ise youmlreye oumlzguuml unlu gıda mamullerinden adını almıĢtır Kozlar mezrası ise
bir yandan bir cemaat adını ccedilağrıĢtırırken bir yandan da cevize iĢaret etmektedir Tablo 26 Yiyecek ve Ġccedileceklere Dayalı Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bazlambaccedil ky Kızılkuumlnbed Kavurga mz Huumlseyinabad
Ccediloumlrek mz Kızılkuumlnbed KeĢlik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Dumi mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kozlar mz MeĢhedabad
Dumi mz KuĢtaĢ
bCcedileĢitli EĢyalardan Adını Alan YerleĢim Birimleri Zile‟de değiĢik tuumlrde guumlndelik
eĢyalardan ismini alan 14 yerleĢim birimi tespit edilmiĢtir Su konacak kaplardan ismini alan tek
yerleĢim birimi Huumlseyinabad‟daki Guumlğuumlm mezrasıdır MeĢhedabad‟daki Kuumlpluumlce ile Huumlseyinabad‟daki Boduccedil mezrası ve Kapaklu koumlylerinin isimlerinde ise mutfak levazımatlarının
isimleri kullanılmıĢtır CcedileĢitli aletler ve takımlardan adını alan 10 yer ismi okunmuĢtur Zile
Palani86
koumlyuuml Sacayak mezrası ve Yaba koumlyuuml Huumlseyinabad Sokucak mezrası (2) Ağcasoku
mezrası Yeni Muumlsluumlman Kopaccedil87
koumlyuuml Karahisar-ı BehramĢah Borulu ve Karasoku 88
mezraları
84 ldquoYağı alınmıĢ yoğurttan ya da suumltten yapılan peynirrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzşuumlğuuml httptdkterimgov trbts(29012012) 85 ldquoMısır arpa darı ve buğday unlarından yapılan mayalı mayasız yağlı yağsız Ģekerli Ģekersiz ince ve kalın piĢirilen saccedil ekmeğirdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 86 Bozok‟ta ve Malatya sancaklarında Balanlı-Balanlu diye bir cemaat adı var Tuumlrkay age s 223 87 ldquoĠnce ve dar ağızlı bir ccedileĢit ccedilapardquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 88 ldquoTahıl doumlvmeye yarayan buumlyuumlk taĢ dibek dibekte havanda doumlvme iĢini yapan tokmakrdquoTuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları
Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 109
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KuĢtaĢ Yaba mezrası Kesici aletlerden adını alan tek yerleĢim birimi ise Huumlseyinabad‟daki
Balccedilak89
mezrasıdır Tablo 27Adını EĢya ve Aletlerden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ağcasoku mz Huumlseyinabad Kopaccedil ky Yenimuumlsluumlman
Balccedilak mz Huumlseyinabad Kuumlpluumlce mz MeĢhedabad
Boduccedil mz Huumlseyinabad Palani ky Zile
Borulu mz Karahisar-ı BehramĢah Sacayak mz Zile
Guumlğuumlm mz Huumlseyinabad Sokucak (2) mz Huumlseyinabad
Kapaklu ky Huumlseyinabad Yaba ky Zile
Karasoku mz Karahisar-ı BehramĢah Yaba mz KuĢtaĢ
cSavaĢ ve Askerlikle Ġle Ġlgili Yer Adları Zile yer adları iccedilerisinde savaĢ ve askerliğie dair isimler de bulunmuĢtur Bunların sayısı 4 tane olup 1‟si Zile‟de diğer 3‟uuml ise Huumlseyinabad
Nahiyesi‟ndedir Tablo 28 SavaĢ ve Askerlikle Ġlgili Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġsadoğancı90
ky Huumlseyinabad Muumlhimmatini mz Huumlseyinabad
Mescid-i Sakayan mh Zile Sakalar mz Huumlseyinabad
dGiyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları Tuumlrklerin Zile‟de verdikleri
yerleĢim adları iccedilerisinde giyim eĢyaları ve kumaĢ maddelerine de rastlanmıĢtır Huumlseyinabad‟daki Edikoumlyuumlk mezrası adı ayak giyiminde tercih edilen edikle ilgilidir KumaĢ maddeleri ile ilintili
olarak Acacı ve Oumlzikavağı Oltan91
ve Oltankoumly mezrası isimleri dikkat ccedilekmektedir
Huumlseyinabad‟daki Hırka-i92
Buumlzuumlrk ve Hırka-i Kuumlccediluumlk koumlyleri Kuşak mezrası Karahisar-ı BehramĢah‟taki Kabluyuumln ve Kuşakoumlyuumlk mezraları Zile‟deki Yuumlnluuml koumlyuuml yuumln ve yuumlnluuml dokumalara
ccedilağrıĢım yapmaktadır Tablo 29 Giyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Edikoumlyuumlk mz Huumlseyinabad KuĢak mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky Huumlseyinabad KuĢakluoumlyuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Oltan mz (2) Acacı ve Oumlzikavağı
Kabluyuumln mz Karahisar-ı BehramĢah Yuumlnluuml ky Zile
e Adını Yapı Kısımlarından Alan Yer Adları Zile‟de farklı mimari yapıların tuumlmuumlnuuml değil de bir boumlluumlmuumlnuuml iccedileren yer adlarıda bulunmaktadır Bunlar 7 adet olup aĢağıda Tablo 30‟da
goumlsterilmiĢtir
89ldquoKabza kabzanın demir siperirdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtr bts (29012012) 90 ldquoHassa kuĢbazları denilen timarlı avcılardan bir takımın adırdquo Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterim govtrbts(29012012) 91 OltanrdquoKesilip dikilmeye hazırlanmıĢ yemeni eskiyen yemeni ayakkabı altına vurulan penccedile mest ve yemeni yuumlzuumlnuuml koumlseleye tutturmak iccedilin yapılan iri dikiĢ ccedilarığın iccediline konulan bez ya da deri parccedilası ccedilarık ipi Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(30012012) 92 Koumlyuumln adının Hırka-i Kebir olduğu ve Hırka Baba tepesi eteğinde kurulmasından aldığı bilinmektedir Koumlyuumln isminin anlatılan efsanesi Huumlseyin adında bir Velinin hırkasının bu boumllgede olması ve Hırka Baba tepesine bu isim
verilmesinden gelir httpwwwbuyukhirkacomsbindex phpbeldemizhtml (21012012)
110 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 30 Adını Yapı Kısımlarından Alan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahurcuk ky Halka-i Hass TaĢağıl mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Ayvancık mz Huumlseyinabad Tonus mz Halka-i Hass
Goumlkccedileminare mz Karahisar-ı BehramĢah Manar mz Karahisar-ı BehramĢah
Minare mh Zile
322 Duygusal YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
Zile yer adları iccedilerisinde doğrudan insan duygularını iccedilinde taĢıyan iki yer adı tespit
edilmiĢtir Bunlar Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Ġmrek93
ile Karahisar-ı BehramĢah‟taki Sevguumlluuml
mezralarıdır Aile bireyleri ile ilgili yer adları daha ccedilok akrabalık iliĢkilerini iccedileren tuumlrden olup
Zile‟de bu Ģekilde 12 yerleĢim adı bulunmaktadır Bunlardan yalnız ikisi eĢ anlamında karı kelimesini iccedilerirken diğer 10 tanesi veled zade ya da oğlan biccediliminde daha ccedilok erkek evladı iccedileren
isimlerdir Tablo 31 Adını Akrabalık Tuumlrlerinden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ayveledi Karahisar-ı BehramĢah Ġlyasoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Bekleroğlanı Kızılkuumlnbed Karıbasan mz Huumlseyinabad
Caferoğlanı mz Huumlseyinabad Karukoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Doğanoğlanı mz Kızılkuumlnbed Mesudoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hacızade mz Karahisar-ı BehramĢah Recepoğlu mz Huumlseyinabad
Ġlyasoğlanı ky Halka-i Hass Veledikkoumly mz Huumlseyinabad
Zile‟de dine iliĢkin birtakım oumlzellikler iccedileren yer adları da tespit edilmiĢtir Bunların sayısı
23 tanedir Bu isimler iccedilerisinde hacı fakih Ģeyh abdal gibi unvanlar dıĢında kul iman ve uumlmmet
kelimelerini iccedileren dine dair kavramlar da bulunmaktadır PirakbaĢ ismi ise daha ccedilok mezhepsel bir ccedilağrıĢım yapmaktadır Doğrudan Ġslam dinini ccedilağrıĢtıran isimler yanında youmlrenin eski ev
sahiplerini ifade eden kacircfir ismi de yer adları iccedilerisinde değiĢik kelimelerle beraber tercih
edilmiĢtir Tablo 32Din ile Ġlgili Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alaeddinhacı mz Huumlseyinabad Kuldan mz Karahisar-ı BehramĢah
Aykutfakihviranı mz Huumlseyinabad Kuldan mz MeĢhedabad
Azadkul mz Acacı ve Oumlzikavağı Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Bekirabdal mz Huumlseyinabad PirakbaĢ mz Huumlseyinabad
Ccedilokccedilakul mz Zile Saruhacı mz Huumlseyinabad
Ġman ky Halka-i Hass ġeyh ky Acacı ve Oumlzikavağı
Ġnekulu mz Huumlseyinabad ġeyh mz Huumlseyinabad
Ġsa Fakılu mz Huumlseyinabad ġeyhkoumly mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kacircfir ky Yenimuumlsluumlman ġeyhkulu mh Zile
Kafirviranı ky Zile Uumlmmet mz MeĢhedabad
Karapiri ky Karahisar-ı BehramĢah Yenimuumlsluumlman nh Yenimuumlsluumlman
Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
323 KiĢilerin Varlıkları Ġle Ġlgili Yer Adları
Yeni bir koumly veya kasabanın kuruluĢunda oraya yeni bir ad aramaya hacet kalmaksızın
yerleĢen topluluğun adı verilir Nitekim Anadolu bunun muumlkemmel oumlrnekleriyle doludur Bu isimler bize aynı adı taĢıyan boy aĢiret cemaat gibi grupların nasıl bir yayılma goumlsterdiklerini de
anlatır Doğu veya Guumlneydoğu Anadolu‟daki bir koumly adının Rumeli topraklarında da olması bu
dağınık yayılmanın guumlzel bir oumlrneğidir (Kuumltuumlkoğlu 1991 15)
93 ldquoSeven duumlĢkuumlnrdquo anlamlarına gelen bir Tuumlrkccedile kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim
govtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 111
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
a Vuumlcut Kısımları Ġccedileren Yer Adları Vuumlcut kısımlarını iccedileren 5 isimden biri kol biri
baĢ biri karın ve son ikisi taban gibi insan uzuvlarını iccedilerisinde barındırmaktadır Tablo 33 Vuumlcut Kısımlarına Dayalı Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AbagolEbegol mz Huumlseyinabad Tabana (Dabana) ky Halka-i Hass
DeluumlbaĢ mz Huumlseyinabad TabanıyavaĢ mz Huumlseyinabad
Karnıkara mz (2) Huumlseyinabad
Uzuvlar dıĢında insan vuumlcudunda ortaya ccedilıkan tuumlyler de yer adları iccedilerisinde kendine yer
bulabilmiĢtir Bunların sayısı 3 olup Halka-i Hass‟daki Koumlsemelik mezrası yuumlzuumln tuumlysuumlzluumlğuumlyle ilgilidir Huumlseyinabad‟daki Gılman
94 mezrası ve Perccedilem koumlyuuml
95 adları ise doğrudan insan
vuumlcudundaki tuumlylerle ilgili yer adları arasında değerlendirilebilir
b Ruumltbeler (Unvanlar) Mevkiler Ġccedileren Yer Adları Tuumlrkler yer adları verirken
ruumltbeler unvanlar ve kiĢilerin mevkilerinden de yararlanabilmiĢtir Zile kazasında 18 yer adı bu ccedileĢit bir yaklaĢımla verilmiĢtir Gazi unvanı 3 diğin (tigin) unvanı 5 kadı goumlrevi 1 emir unvanı 1
bey 2 sultan 3 melik 2 yerleĢim biriminde isim olarak kullanılmıĢtır Ladıcık ise buumlyuumlk olasılıkla
Hellenistik doumlnemden gelen ve Pontus devletinde kral ailesinden birccedilok kraliccedile ve prensesin taĢıdığı bir unvan olarak oumltekilerden farklı bir yere oturtulabilir
Tablo 34 Ruumltbeler Unvanlar Mevkiler Ġccedileren Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Arslangazi ky MeĢhedabad Karagazi mz Zile
Baydiğin mz Acacı ve Oumlzikavağı Maturabey mz Karahisar-ı BehramĢah
Baydiğin ky Zile Ladıcık ky96
Halka-i Hass
Beyyurdu mz Huumlseyinabad OsmanpaĢa ky Huumlseyinabad
Emirsaraccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultaneymirce97
emz Huumlseyinabad
Gazikoumly maa Ermenid mz Kızılkuumlnbed Sultanmehmed mz Huumlseyinabad
KadıĢehri ky Acacı ve Oumlzikavağı Taht-ı melik mz Huumlseyinabad
Karadiğin mz (3) Huumlseyinabad Uzunmelik mz Huumlseyinabad
c Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları Ġnsanı ilgilendiren değiĢik
sıfat ve eylemlerden adını alan Zile kazasında toplam 13 yer adı bulunmuĢtur Bunlardan Ağrık98
mz adı bir hastalık durumuna DoymuĢ ihtiyaccedilların giderilmesine Gederik99
gitmek eylemine
Uumlzmuumlş100
uumlzuumllme eylemine Yararlık faydalı olma haline dayalı isimler gibi goumlzuumlkmektedir
94 ldquoKabarık saccedillı kimserdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) Gılmanlar Gılmanlı adına Kuumltahya sancağı Dağardı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 374 95ldquoBaĢlarını tıraĢ edenlerin tepede bıraktıkları saccedil tutamırdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts (29012012) Perccedilemli adıyla iccedilel sancağı Anamur kazasında youmlruumlkandan bir cemaat var Tuumlrkay age s 626 96 Ladıcık Lacircdik kelimesinden geliyor olabilir Hellenistik ccedilağda oumlzellikle Selevkoslarda ve Pontus devletinin kral ailesinde birccedilok kraliccedilenin ve prensesin taĢıdığı bir isim olan Laodikeia‟dan bozma bir kelime Pontus boumllgesinde Amasya‟ya ve Tokat iline bağlı Niksar ilccedilesinde birer Lacircdik var Bk Umar age s 505Zile‟deki Ladıcık adı da bu
adlarla aynı olmalıdır 97 Mezraya adını veren Sultan Eymirce‟nin hayatı hakkında fazla bir bilgi bulunmamaktadır Emirci veya Emirce Sultan‟a ait menakıbnamede Emir-i Ccedilin Osman olarak bilinir Sultan Eymirce zaviyesi ile ilgili Bk Kapusuzoğlu S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Ankara s 67-80 98 ldquoAğrılı ağrıyanrdquo anlamında bir kelimedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(29012012) 99 Geder bağ ccedilubuklarını ccedilelikleme merkep alın yazısı ccediluval keder ve kader anlamlarında da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 100 Uumlz ova duumlzluumlk anlamlarında da kullanılan bir kelimedir httptdkterimgovtrbts (19022013)
112 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo35 Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları
d Mesleklerden
Verilen Yer Adları Zile‟de
resmi goumlrevler ve ccedileĢitli esnaf gruplarından kaynaklanan yer adları da vardır Bunların sayısı 5 olup incuumlger ve kalaycı isimleri
zanaat kollarına iĢaret ederken kethuumlda muhtesib ve yazıcı ise resmi goumlrev ya da goumlrevlilere iliĢkin
verilmiĢ yer adları olarak duumlĢuumlnuumllebilir Tablo 36 Mesleklerden Verilen Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġncuumlger mz Karahisar-ı BehramĢah Sarukalaycı mz Huumlseyinabad
Kethuumlda mh Zile Yazıcı mh Zile
Muhtesib ky Karahisar-ı BehramĢah
e Ġnsan (kiĢi) Adı Verilen YerleĢim Birimleri Adını doğrudan kiĢi adlarından alan 22 yerleĢim birimi bulunmaktadır Bunlardan yalnız 1‟i Ermeni ismi olup bu koumlyuumln bir diğer adı da
Killikrsquotir Bunların dıĢındaki isimlerin oumlnemli bir kısmı Arapccedila Farsccedila ve Ġbraniceden fonetiği
değiĢtirilerek Tuumlrkccedileye geccedilmiĢ isimlerdir Tablo 37 Ġnsan (kiĢi) Adları Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahmed ky KuĢtaĢ Mesud Ġğlal mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Battal mz Huumlseyinabad Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Baydar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hamzacık ky Zile Musa mz KuĢtaĢ
Hasan ky Yenimuumlsluumlman Okar mz101
Huumlseyinabad
Keykavus mz Huumlseyinabad Oumlğetccedile ky102
Karahisar-ı BehramĢah
Mahmud ky KuĢtaĢ Sarumusa mz KuĢtaĢ
Hasan mz (2) Huumlseyinabad Sergis ky (nam-ı diğer Killik)103
Huumlseyinabad
Huumlseyin mz (2) Huumlseyinabad Tuğrul mz Huumlseyinabad
Mergub ky104
Zile Yunus mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
f KiĢilerin Fiziksel Oumlzelliklerini Yansıtan Yer Adları KiĢilerin engel durumlarını iccedileren Zile‟de tek yer adı Huumlseyinabad‟daki Sağır Piri Kışlası‟dır
g Tarihicirc KiĢi Adları Ġccedileren Yer Adları Bazı tarihicirc Ģahsiyet isimleri de Zile‟de yer adı
olarak verilebilmiĢtir Bunların sayısı 9 tanedir Zile merkez Danişmend-i Bahşayiş Kalesi105
ile
101 Telli balıkccedilıl kuĢlarına verilen bir isim olan Okar erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 102 Oumlğet beğenilen aranılan anlamında bir kelime olup kız ve erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 103 Bu koumlyde Karkın boyundan Uluyoumlruumlk taifesinden TutuĢ Etraki Cemaati sakindi Halaccediloğlu V s 2234 104 Aranan ve beğenilen anlamlarında olan Mergup kelimesi Arapccedila koumlkenli olup Ģahıs adı olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 105 Tufan Guumlnduumlz DaniĢmendli Beyliği sahasında iccedilinde DaniĢmend adı geccedilen Amasya kazasında 2 Tokat kazasında 2 Sivas kazasında 3 ve Zile kazasında 1 yer adı tespit etmiĢtir Zile‟deki DaniĢmend-i BahĢayiĢ kalesini bir koumly olarak ele alan Guumlnduumlz buranın adının buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendli beyliğinden ziyade bir Ģahıstan verildiğini oumlne suumlrmuumlĢtuumlr Buranın aynı zamanda Tokat Youmlruumlklerinin kıĢlağı olduğunu belirtmiĢtir Kaynak olarak da 387 nolu Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum defterini vermiĢtir (Cilt II s 457) Bk Guumlnduumlz T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli
Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I Baskı Ġstanbul s 35-36
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağrık mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kurubey mz Halka-i Hass
Dilmek mz Karahisar-ı BehramĢah Sapmaz mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Huumlseyinabad UumlzmuumlĢ mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Kızılkuumlnbed Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Huumlseyinabad
Gederik ky Zile Yavihsan ky Halka-i Hass
Goumlzaccedilan mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk Huumlseyinabad
Ġkiyuumlzluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 113
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yeni Muumlsluumlman Arslan-ı Danişmend106
mezrası isimleri buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendliler
doumlneminden kalan ve tarihicirc Ģahsiyetlere dayalı olarak verilmiĢ isimler olmalıdır Karadiğin (Zile-Huumlseyinabad 3) Baydiğin koumlyuuml (Zile) ve Baydiğin
107 mezrası (Acacı ve Oumlzikavağı) isimleri ise
tigin kelimesinin bozulmuĢ Ģekilleri olarak oumlne ccedilıkmaktadır Cengizhan ve Temuumlrhan mezraları
(Huumlseyinabad) ise Moğol istilası ve Timur‟un Anadolu‟ya giriĢinin izlerini taĢıyan yer adları
Ģeklinde tasvir edilebilir Yeni Muumlsluumlman‟daki Ccedileltek koumlyuuml adını Ccedileltek Baba‟dan almıĢtır108
Huumlseyinabad nahiyesi adı ise buumlyuumlk bir olasılıkla Battal Gazi ile birarada anılan Huumlseyin Gazi‟den
verilmiĢ olmalıdır Zira ona atfedilen mezar ya da makamlardan birisi Ccedilorum Alaca ilccedilesindedir109
Yukarı da insan adları baĢlığında ele alınan Keykavus ismi de tarihicirc Ģahsiyetlere dayandırılabilir
h Kavim Kabile Boy Soy Oymak Cemaat Adları Ġccedileren Yer Adları Anadolu
Tuumlrkler tarafindan fethedildikten sonra yoğun bir Tuumlrk goumlccediluumlne sahne olmuĢtur Tuumlrkler buraya boy
ve aĢiretler halinde gelerek muhtelif boumllgeleri yurt edinmiĢler ve Selccediluklu Devleti youmlneticileri de siyasicirc ve iktisadicirc hedefleri goumlzeterek Osmanlı Devleti‟ni kuran Kayı boyuna mensup aĢiretin de
dacirchil olduğu Tuumlrk boylarını ccedileĢitli boumllgelere yerleĢtirmiĢlerdir Osmanlılar da aynı Ģekilde
kendilerine gelip sığınan Tuumlrk topluluklarını değiĢik boumllgelere iskacircn etmiĢlerdir Boumlylece Osmanlı
Devleti‟nin kuruluĢ ve geliĢme suumlrecinde de Anadolu‟nun muhtelif yerlerine ccedileĢitli Tuumlrk oymak ve aĢiretleri yerleĢtirilmiĢtir (Soumlylemez 2002 39)
Osmanlı hanedanı Tuumlrkmen koumlkenli de olsa kendisini Tuumlrkluumlğuumln temsilcisi olarak goumlrmekte
ve Tuumlrk tabirini merkeze oturtmaktaydı Tuumlrkmen tabirini Akkoyunlu Karakoyunlu Dulkadir Karamanoğlu gibi beylik ya da devletlerin etnik kimliğini tanımlamakta adı geccedilen devletlerin
Osmanlı hacirckimiyetine girmiĢ olan halkının sadece konargoumlccediler gruplarını ifade etmek iccedilin
kullanmaktadır Youmlruumlk tabiri ise bir sancak ya da kaza dacirchilinde yaylak ve kıĢlak hayatı
suumlrduumlrenlerin genel adıydı Uluyoumlruumlk (Etrak Youmlruumlkanı) Tokat‟tan Kuumltahya‟ya kadar uzanan sahada konargoumlccedilerlik etmekteydi
110
Acacı ve Oumlzi Kavağı nahiyesinde adını boy ya da cemaat adından alan 12 yerleĢim birimi
bulunmaktadır Alan-ı İğdir Bayındır mezraları ve Kayılar koumlyuuml (2 adet) adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
111 Arablar koumlyuuml
112 Hacı
113 koumlyuuml Haramideresi mezrası
114 Karacaviran
115 koumlyuuml
106Danişmend Farsccedila‟dan Tuumlrkccedileye geccedilen bir kelimedir Bilgili ilim sahibi anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk medreselerin icazet alma seviyesine gelmiĢ olan talebeleri iccedilin de kullanılan bir tabirdir Bk ĠpĢirli M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465 Ancak DaniĢmend tabiri zaman zaman bir Ģahıs adı ya da ismin oumlnuumlnde bir sıfat olarak da kullanılabilmektedir Arslan-ı DaniĢmend Arslan DaniĢmend ya da Ġslam DaniĢmend de olabilir 107 Yılmaz Kurt Niksar‟da bulunan GuumlmuumlĢdiğin koumlyuumlnuumln adının DaniĢmend Gazi‟nin 12 oğlundan biri olan GuumlmuumlĢ Tigin‟den konduğunu belirtmiĢtir Muhtemelen Zile kazasındaki Baydiğin ve Karadiğin isimleri de bu yolla verilmiĢ
olabilir Bk Kurt Y (2000) ldquoNiksar Kazası Yer Adlarırdquo Danişmendliler Doumlneminde Niksarrsquoda Tıp Tarih ve Kuumlltuumlr Sempozyumu Bildirileri Niksar s 105 108 Ccedileltek Baba‟nın asıl ismi ġeyh Mahmut olup unvanı Emirci lakabı Doğan ve ocağı Ccedileltek‟tir Dede Karkın Sarı Saltuk Gajgaj Baba gibi maneviyat ocaklarından biri de Ccedileltek Baba Ocağı‟dır Bu Ocak 17 koumlyuumln oumlĢruumlnuuml alan guumlccedilluuml bir yuvadır ġeyh Mahmut da boumllgeye geldiğinde boumllgenin ĠslamlaĢmasında rol oynayan oumlnemli bir manevi ve tarihi Ģahsiyet olarak Ccedileltek koumlyuumlne adını vermiĢtir Ccedileltek Baba 13 Yuumlzyıl iccedilerisinde yaĢamıĢtır ve Yeseviye tarikatı ekoluumlnden yetiĢen biridir httpceltekkoyumtrggC7eltek-Baba-Kimdir-f (23012012) 109 Oumlzcan K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal Gazi ve Malatya
Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58 110 Guumlnduumlz age s 19-27 111 24 Oğuz boyunun yayıldığı coğraficirc sahalar ve XVI yuumlzyılda Anadolu‟da Oğuz boylarına ait yer adları iccedilin Bk Suumlmer F (1980) Oğuzlar Ġstanbul s 201-372 423-460 112 Ccedilorum Bozok MaraĢ civarında Arab ya da Arablar vardır (Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden) Tuumlrkay age s 50 Arablı diye de anılmaktadır Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden geniĢ bir alana yayılmıĢ durumdadır Tuumlrkay age s 203 113 Tokat Zile‟de ve Ankara AyaĢ‟ta youmlruumlkan taifesinden Hacı diye bir cemaat var Tuumlrkay age s389 114 Ordu kazası ve Karahisar-ı ġarki sancağında Youmlruumlkan taifesinden Harami adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay
age s 406
114 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karıkışla koumlyuuml116
Muğriler117
mezrası Selamet koumlyuuml118
Ulucakkiri mezrası119
ve Yaraş120
mezrası
ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 38 Acacı ve Oumlzi Kavağında Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alan-ı iğdir mz Karacaviran ky Ulucakkiri mz
Arablar ky KarıkıĢla ky Kayılar ky (2)
Hacı ky Muğriler mz Bayındır mz
Haramideresi mz Selamet ky YaraĢ mz
Halka-i Hass nahiyesinde 4 koumly adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Alayuntlu Beydili Kızık ve Salur koumlyleridir 1 koumly Ekrad cemaatlerinin 3 mezra ve 2 koumly ise youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini almıĢtır Kuumlrtler koumlyuuml121
adını bir Ekrad cemaatinden almıĢtır Elmalu
mezrası122
Kırızlar123
koumlyuuml Ovacık124
koumlyuuml Suumlluumlkluuml125
ve Tutuş126
mezrası ise Youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini uumlzerinde taĢımaktadır Tablo 39 Halka-i Hass Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alayuntlu ky Halil ky Kuumlrtler ky Suumlluumlkluuml mz
Beydili ky Kırızlar ky Ovacık ky TutuĢ mz
Elmalu mz Kızık ky Salur mz
Huumlseyinabad‟da Bayadcık Doumlğerobası Karakınık mezraları ile Eski ve Yeni Yapar koumlyleri
adlarını 24 Oğuz boyundan almıĢtır 10 yerleĢim biriminin adının cemaatlerden oluĢtuğu
yanlarında yazan cemaat ibaresinden accedilıkccedila anlaĢılmaktadır 7 yerleĢim birimi de kıĢlak adıyla bir
cemaat ya da topluluğun kıĢladığı bir mekacircnı ifade etmek iccedilin tercih edilmiĢtir Ayrıca 3 yerleĢim yerinde Etrakiye bir yerleĢim yerinde Etrakiye-i Uluyoumlruumlk tabiriyle Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlere
iĢaret edilmiĢtir Kalan 57 yerleĢim birimi ise farklı Tuumlrkmen cemaatlerden adını almıĢtır127
Bu
cemaatlerden Kıranlu (Tuumlrkay 1981 518) ve Mahuna (Tuumlrkay 1981 114) Ekraddan olup kalanların tamamı Youmlruumlk Tuumlrkmen taifelerinden oluĢmaktaydı
115 Karahisar-ı Sahib Adilcevaz Bolvadin ve MaraĢ Goumlksun‟da adı geccedilen TuumlrkmenYoumlruumlkan taifesinden bir cemaattir Youmlruumlkosmanoğlu aĢiretine mensuptur Tuumlrkay age s 465 116 ldquoKayıkıĢlardquo da olabilir Sivas Yeni il Sorkun Nahiyesi‟nde boumlyle bir koumly vardır Bu koumly Kayı boyundan olanlar tarafından kurulmuĢtur Halaccediloğlu III s 1372 Ancak gene de ldquoKarıkıĢlardquo olma ihtimali oldukccedila yuumlksektir ccediluumlnkuuml MaraĢ sancağı Zamantı kazasında Karakışlalı ya da Karıkışlalı adıyla okunmuĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 490 117 Mardin Basra Hakkacircri gibi doğu vilayetleri dıĢında Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında da adı geccedilen ekrad taifesinden
bir aĢirettir Tuumlrkay age s 124 Mukriler olarak da anılmaktadır Ayrıca Makarlar ve Makralar diye youmlruumlkan taifesinden Bozok MaraĢ Karaman Adana Edirne ve Dimetoka‟da bir cemaat de vardır Tuumlrkay age s 574 118 Sivas Yenihan ve Yıldızeli‟nde Youmlruumlkan taifesinden Selametli adıyla bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 666 119 Yozgat Akdağ‟da Ulucak obası adında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 747 120 Ankara Bolu ve MenteĢe sancaklarında da adı geccedilen YaraĢlu adına sahip olan Tuumlrkman taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 765 121 Ekrad‟dan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu IV s 1584 Tuumlrkay age s 113 122 Youmlruumlkan taifesinden ldquoElamacalı Elmalılırdquo Ģeklinde de belirtilmiĢtir Tuumlrkay age s 348-349 123 Firuzlar da olabilir Anamur Kilis ve Mudurnu‟da tespit edilmiĢ bu isimle Tuumlrkmen Youmlruumlk taifesinden bir aĢiret vardır Tuumlrkay age s 81 365 124 Yeniil Sivas‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 617 125 Arapgir ve Karahisar-ıġarki sancağında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 688 126 Sivas ve Bursa‟da bu adla youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 741 127YaklaĢık 83 cemaat adı tespit ettiğimiz Huumlseyinabad yerleĢim birimlerinin referansları geniĢ bir yer tutmaktadır Bu cemaatlerin yayılma sahaları iccedilin Bk Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşiv Belgelerine Goumlre Osmanlı
İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatler Tercuumlman Yayınları Ġstanbul
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 115
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Ağcaağıl Karahisar-ı ġarki‟de Ağcahalil diye de geccedilen bir cemaat adıdır (Tuumlrkay 1981
181) Ayrukam128
MaraĢ Youmlruumlklerinden AvĢar boyuna tabi Ayrudamlı cemaatinden baĢkası değildir (Halaccediloğlu I 2009 205) Aziz Karahisar-ı ġarki‟de de adı geccedilen bir Tuumlrkmen cemaat adıdır
(Tuumlrkay 1981 215) Beyobası Sivas Yeniil‟de bulunan bir Tuumlrkmen aĢiretidir (Tuumlrkay 1981 56)
Ccedilalatlu MaraĢ eyaletinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 288) Youmlruumlkan
taifesinden olan Ccedilelebiler Ordu‟dan Guumlmuumllcine‟ye geniĢ bir alanda yayılmıĢ olan ve Ccedilelebiluuml olarak da anılan bir cemaattir
Depesuumldeluumlk mezrasında Kanuni doumlneminde Bayat boyuna mensup Selmanlu cemaati
yaĢamaktaydı (Halaccediloğlu V 2009 2013) Haliyle Depesi Deluumlğuuml Selmanlu ismi bu cemaatten verilmiĢ olmalıdır Yine aynı doumlnemde bu mezra Bozok sancağına bağlı Sorkun nahiyesine tabi
goumlruumlnmekteydi Yazıkışla (YazılutaĢ) Ccediladıroumlyuumlğuuml Ağcaağıl mezralarında da Selmanlu cemaatinin
adı geccedilmekteydi
Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk‟te mantar ve yer elması Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde
yumurta anlamlarına gelen domalan kelimesi129
Alaiye Sancağı‟nda Youmlruumlkan taifesinden bir
cemaatin de adıydı (Tuumlrkay 1981 335) Emirhacılu mezrasının adı buumlyuumlk olasılıkla Ġccedilel
Sancağı‟nda Anamur Kazası‟nda bulunan Eminhacılu (Tuumlrkay 1981 350) ya da yine Anamur‟da Hacılıemir (Tuumlrkay 1981 395) Ģeklinde geccedilen Youmlruumlk taifesinden bir cemaatten almıĢ olabilir
Eyuumlcek mezrası ise Eyuumlcekli olarak da bilinen Vize Sancağı Pınarhisar kazasında da goumlruumllmuumlĢ olan
bir Tuumlkmen cemaatinin uğrak yeri olarak duumlĢuumlnuumllebilir (Tuumlrkay 1981 362)
Fakihler koumlyuuml Fakıhlar ya da Fakılı (Tuumlrkay1981 364) Gedik Hasan mezrası Bozok ve
MaraĢ‟ta adı geccedilen Gedik Hasanlı (Tuumlrkay1981 369) Youmlruumlk cemaatlerinin adını almıĢtır Yıva
boyuna ait perakende Gılman Cemaatinin adı Gılman mezrasının adına esin kaynağı olmuĢ olabilir
(Hallaccediloğlu V 20091947-1948) Zile sınırlarında adı geccedilen Goumlkccedileler Youmlruumlk cemaati (Tuumlrkay 1981 82) Goumlkccedileluuml mezrasının adının verilmesinde etkili olmuĢtur
Goumlkzemin mezrası130
(Halaccediloğlu II 2009 681) Bozok Sorkun‟da Kızpınarı koumlyuumlnde AvĢar
boyuna mensup Kızılkocalu kabilesine mensup Goumlkin cemaatinden adını almıĢ olsa gerektir (Halaccediloğlu II 2009 900) Gulamlar mezrası ise MaraĢ eyaletinde youmlruumlkan taifesinden Gulamanlu
cemaatinden adını almıĢ olabilir (Tuumlrkay1981 383) Bozok‟ta Hacı Alili adlı youmlruumlkan Tuumlrkmen
taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay1981 389) Buumlyuumlk olasılıkla Hacıali mezrası adı bu cemaate dayalı olmalıdır Halil Acalık koumlyuuml MaraĢ Youmlruumlklerinden Halil Eceli Cemaati (Tuumlrkay
1981 401) ve Hallaccediloğluviranı mezrası Bozok Sorkun boumllgesindeki AvĢar boyuna mensup Halaccedil
Cemaati (Halaccediloğlu III 2009 973) ile ilgili adlar almıĢlardır
Karacalu mezrası adı Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Bozok livası Karahacılu adında koumlye iskacircn edilen Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden bir cemaatin adıyla iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981
462 463) Cemaatin adı Karacalar Karaca ve Karacalu Ģeklinde de dile getirilmektedir
Kızkaracalu koumlyuuml de adını bu cemaatten almıĢtır Zira Karacalu cemaatinin bulunduğu yerler arasında Ccedilorum da bulunmaktaydı (Tuumlrkay 1981 98)
Karadonlu Ermenek Guumllnar Bozkır Ordu ve Karahisar-ı ġarki‟de (Tuumlrkay 1981469)
Karacakaya Ccedilorum‟da (Tuumlrkay 1981 463) Karakız MaraĢ Huumldavendigar ve Vize‟de (Tuumlrkay 1981 477) Karataş Alanya ve BeyĢehri‟nde (Tuumlrkay 1981 486) adı geccedilen cemaatler olup
Karadonlu mezrası Karacakaya koumlyuuml Kararkızkavağı mezrası ve KarataĢ mezrası adları bu
128Kam Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde koyunların barındıkları yer yani damla aynı anlamda goumlsterilmiĢtir httptdkterimgovtrbts (31012012) 129 httptdkterimgovtrbts(31012012) 130 Yusuf Halaccediloğlu bu ismi Goumlkin olarak okumuĢtur
116 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
cemaatlerden kaynaklanmıĢ olmalıdır Kavurga Kavurgalı ve Kavurgaoğlu mezrası isimleri MaraĢ
ve Bozok‟ta yaĢayan Kavurga Dedeler ya da Kavurga cemaatiyle iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981 497-499) Kıranlu ise Sivas Bozok Canik Konya Karaman ve MaraĢ gibi geniĢ bir sahada adı
geccedilen Ekrad youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adı olup Huumlseyinabad‟daki Kıranlu mezrası adı
buradan verilmiĢ olabilir Bu cemaat Kıranlu Kıran Kıranca ve Kıranta Ģeklinde de ifade edilmiĢ
Lekvanik aĢiretinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 518)
Kışlak-ı Himmet Kethuumlda mezrası Salur boyu Uluyoumlruumlk taifesinden Aksalur boumlluumlğuumlnden bir
cemaatin adından verilmiĢtir (Hallaccediloğlu III2009 1049) Bozok Sorkun boumllgesinde yaĢayan ve
Varsak Boyuna mensup KızılcakıĢla cemaati adı ise Kızılcakışla mezrasıyla oumlzdeĢleĢmiĢtir (Halaccediloğlu IV 2009 1464) AvĢar boyundan aynı adlı cemaatin adı Kızıllar
131 koumlyuumlne verilmiĢtir
(Halaccediloğlu IV 2009 1470) Gelibolu Huumldavendigar sancaklarında bulunan Kiraslu ya da Kiraslu
Hacı Youmlruumlkan cemaati Huumlseyinabad‟daki Kiraslu mezrasına da ad olarak verilmiĢtir (Tuumlrkay 1981
512)
Sivas Yeniil‟de Yazır boyuna mensup Koyunlu Anamuslu adıyla bir cemaat bulunmaktadır
(Halaccediloğlu IV 2009 1499) Huumlseyinabad‟daki Koyunluyusufoumlzuuml mezrası adı bu cemaate
dayandırılabilir Kozluca kışlağı adı her ne kadar ceviz ağacının ccedilokluğuna delalet eden ve bitki oumlrtuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran bir yer adı gibi goumlzuumlkse de bu isim de buumlyuumlk oumllccediluumlde Youmlruumlk Tuumlrkmen
cemaatlere dayalı verilmiĢ isimlerden olmalıdır Zira Edirne ve Karahisar-ı ġarki‟de Youmlruumlkan
taifesinden Kozluca adıyla bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay 1981 538) Aynı Ģekilde Kulağuz koumlyuuml adı bir mesleğe dayandırılabilecek olsa da Salur boyuna mensup Kulağuzlu cemaati
(Halaccediloğlu IV 2009 1533) bu adın verilmesinde oumlncekine oranla daha etkili bir dayanak
oluĢturmaktadır
Soumlzluumlklerde anlamına rastlanamayan Mahuna kelimesi ise muhtemelen Erzurum ve civarında da rastlanılan Mahanlar adında konargoumlccediler Ekrad taifesinden bir aĢiretin isminin
bozulmuĢ bir biccedilimi olmalıdır ġoumlyle ki bu aĢiret Mahanlı Mahanlu ve Mahanlar Ģeklinde de
Osmanlı belgelerinde zikredilmekteydi (Tuumlrkay 1981 114) Haliyle Mahuna mezrasının adını da cemaatlere dayalı olanlar iccedilerisinde anmak muumlmkuumlnduumlr Huumlseyinabad da dacirchil olmak uumlzere Zile
kazasında Mezid ya da Mezidli Ģeklinde geccedilen yer adları da cemaat koumlkenli yer adları iccedilerisinde
sıralanabilir Mezid ya da Mezidluuml (Tuumlrkay 1981 585) Ģeklinde Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinin adı soumlzkonusu yerlere ad olarak verilmiĢ olabilir Bozok‟tan Teke‟ye kuzey guumlney doğrultusunda
geniĢ bir alanda adı zikredilen Muumlminler cemaati de Youmlruumlkan taifesindendi (Tuumlrkay 1981 598)
Bu youmlnuumlyle Huumlseyinabad‟daki Muumlminler-i Buumlzuumlrk ve Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mezralarının adları bu
cemaatin adını ccedilağrıĢtırmaktadır
Paşalu mezrası Youmlruumlkan taifesinden PaĢalu (Boğalu) (Tuumlrkay1981 624) Sarımbeyluuml
mezrası MaraĢ Youmlruumlklerinden Yuumlreğir boyuna mensup Sarımbeyluuml (Halaccediloğlu V 2009 1983)
Saruisaoumlyuumlk mezraları Sivas Yeniil‟de Saruisa Sincan ve Sincanlu mezrası Ankara Kuumltahya ve Rakka‟da da adı geccedilen Sincan (Tuumlrkay 1981 147) Tusi mezrası MaraĢ ve KırĢehir‟de isimleri
anılan Tus ya da Tuslu (Tuumlrkay 1981 741) Yağlu koumlyuuml Sivas Yeniil‟de bulunan Yağlu (Tuumlrkay
1981 759) cemaatlerinden isimlerini almıĢlardır
Huumlseyinabad‟ın merkezi olarak goumlsterilen Yapa-i Cedid koumlyuuml Yapa cemaatinden adını almıĢ olabilir Bu cemaat Bayındır boyuna mensup bir grup (Halaccediloğlu I2009 22) ve Alayuntlu
boyu iccedilerisinde Karaman‟da bir cemaat adı olarak iki farklı Ģekilde anılmıĢtır ( Halaccediloğlu I 2009
93 94102 203 215 vd) Yortan mezrası da aynı adlı Youmlruumlkan cemaatinden adını almıĢtır (Tuumlrkay 1981 777)
131 Kızıllu Ģeklinde de anılmaktadır
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 117
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 40 Huumlseyinabad Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaağıl mz Cemaat-i Zeyneddin mz
Geccediluumld-i Etrakiye-i
Uluyoumlruumlk ky Karacalu mz
Koyunluyusufoumlzuuml
mz
Muumlminler-i
Kuumlccediluumlk ky
Alacalar ky Ccedilakırlı mz Gedikhasan mz Karadonlu mz Kozluca kıĢlağı Ortaoumlyuumlk mz
Ali Bey
Cemaati
KıĢlağı Ccedilalatlu mz Gılman mz Karakınık mz Kozviran mz PaĢalu mz
Ayrukam mz Ccedilelebibey kıĢlağı Goumlkccedileluuml mz
Karakızkavağı
mz
KoumlĢkerluuml-i Cemaat-i
Karakoumlseluuml ky
Sarımbeyluuml
mz
Aziz mz Ccedilelebiler kıĢlağı Goumlkzemin mz KarataĢ mz Kulağuz ky
Saruisaoumlyuumlk
mz (2)
Baydcık mz Depesideluumlğuumlselmanlu Gulamlar mz Kavurgalu mz Mahuna mz Sincan mz
Beyobası kĢ Domalan mz Hacı ali mz
Kavurgaoğlu
mz Makiler kıĢlağı Tusi mz
Cemaat-i
Ccedilerccedili Ali mz Elmalu mz
Hacıhasankavağı
ky Kıranlu mz
Merkendluuml el-
meĢhur mz Varazlu mz
Cemaat-i
Doumlğer Obası
mz Emirhacılu mz Hacılar mz
KıĢlak-ı Hacı
Ali mz Mezidalanı mz Yağlu ky
Cemaat-i
Emir Umurlu
mz Eskiyapar ky Halil mz
KıĢlak-ı
Uumlmmet
Kethuumlda mz Mezidluuml mz
Yapa-i Cedid
ky
Cemaat-i
Erkekoğlu
KıĢlası
Etrakiye-i Ali Fakih
ky Halilacalık ky
KızılcakıĢla
mz Murad Sufi mz
Yatan-ı
Etrakiye ky
Cemaat-i
Halil Fakih
Obası mz
Etrakiye-i Murad Sufi
ky
Hallaccediloğlu Viranı
mz Kızıllar ky Mustafa kıĢlası
Yeniyapar
ky
Cemaat-i
Soumlğuumldluuml
Geduumlk mz Eyuumlcek mz Kalınkoumlyuuml mz Kızkaracalu ky Mustafa kĢ Yortan mz
Cemaat-i
Toramanlu
mz Fakihler ky Karacakaya mz Kiraslu mz
Muumlminler-i
Buumlzuumlrk mz
Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 5 yerleĢim birimi adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
Bunlar Kınık Salur Ilısu Yazır mezraları ile Nefs-i Yazır-ı Akpınar ve Yazır-ı Akpınar
kıĢlaklarıdır AkbaĢ mezrası132
ile Hacılar koumlyuuml133
adları Ekrad taiflerine dayalı olarak verilmiĢ olabilir Ağcaasma
134 mezrası Alicuumlkluuml
135 mezrası Baraklar mezrası
136 Başkoumly mezrası
137
Boynuyoğun mezrası138
Guumlni mezrası139
Hacıbey140
mezrası Kalınccedilirmiş mezrası141
132 AkbaĢ AkbaĢlu ya da AkbaĢ Ekradı adıyla konargoumlccediler bir Tuumlrkman Ekradı taifesi Rakka‟dan Filibe‟ye bazı sancakların iccedilerisinde yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 186 133 Sivas youmlresi Tuumlrkem taifesindendir Tuumlrkay age s 29 Ayrıca konar oumlccediler Tuumlrkmen ekradı taifesinden aynı adlı bir cemaat vardır Hacılarlı diye de anılmaktadır Zile‟ye yakın Bozok‟ta da izlerine rastlanmakta Tuumlrkay age s 394-395 134 Varsak boyunun Zakirluuml kabilesi taifesinden bir cemaat olup Ağccedilaasma adlı yurtlarda yaĢamaktaydılar Adlarına Niğde Bozok Sorgun ve Bozok‟ta rastalanan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu I s 29Ağcaasmalu ya da Ağcaesma gibi de telafuz edilmektedir Tuumlrkay age s 181 135 Bozok Sancağı Akdağmadeni kazasında Alicik Karacaalan obası adıyla bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 197 136 Baraklar ve Baraklu cemaati Dulkadirli Tuumlrkmenlerinden olup MaraĢ‟tan Yozgat‟a hatta Kuumltahya‟ya kadar geniĢ bir alanda izleri goumlruumllmekteydi Bk Halaccediloğlu I s 240-241 137 KırĢehir ve Bozok sancaklarında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır Tuumlrkay age s 228 138 Tuumlrkman Youmlruumlkanı taifesinden bir aĢirettir MaraĢ Konya Bursa Aksaray Adana gibi birccedilok yerde bu aĢiretin adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 64 139 MenteĢe‟de Kızılcakoyunlu Cemaatine bağlı Guumlni Cemaati ve Sufiler taifesine bakılacak olursa Guumlni taifesi Ġğdir boyuna mensup bir taife olmalıdır Bk Yusuf Halaccediloğlu IV s 1469 140 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Hacıbeyli Ģeklinde de anılmaktadır Tuumlrkay age s 390 141 CcedilirmiĢ adı 1455 tarihinden itibaren geccedilmektedir CcedilirmiĢ Fin Ugor Tuumlrk topluluklarından bir boyun adıdır CcedilirmiĢ Tuumlrkleri 1071 oumlncesinde Bizans‟ın Arap ve Ġranlılara karĢı Balkanlardan Anadolu‟ya goumlccedile zorladığı Tuumlrk
topluluklarındandır httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (Fikri Karaman‟dan alıntı)
118 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karamağan142
mezrası Karamuk143
mezrası Keseri144
Hisarı mezrası Kozviran145
mezrası
Kubat146
mezrası Saruhacı147
mezrası ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 41 Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaasma mz Bubak mezari Kalın CcedilirmiĢ mz KıĢla-yı Suumlduumls mz Saruhacı mz
AkbaĢ mz Davulbazlu mz148
Karamağan mz Kubat mz Savcı-ı Diğer mz
Alicuumlkluuml ky Guumlni mz Karamuk mz Mumu mz Sincanlu mz
Asar-ı Bubak mz Hacıbey mz Keseri Hisarı mz Nefs-i Bubak kıĢlağı Tahinatan kıĢlağı
Baraklar mz Hacılar mz Keseri mz Nefs-i Yazır-ı Akpınar kıĢlağı Tatar mz
BaĢkoumly mz Ilısu Yazır mz Kınık mz Salur mz Yazır-ı Akpınar kĢ
Boynuyoğun mz
Kozviran mz
Kızılkuumlnbed nahiyesinde Eymuumlr koumlyuuml adını 24 Oğuz boyundan biri olan Eymuumlr‟den alırken
Ayvalu149
mezrası Deveci koumlyuuml150
Dona koumlyuuml151
İsa mezrası İsaoumlzuuml mezrası152
Karacaoumlmer mezrası
153 Kayırluca
154 mezrası Kuyucak
155 mezrası Tatar mezrası
156 Tuumlrkmen Youmlruumlk Ccedilakır
157
mezrası ise Ekrad taifesinden adını almıĢ olmalıdır Tablo 42 Kızılkuumlnbed Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ayvalu mz Ġsa mz Kuyucak mz
Ccedilakır mz Ġsaoumlzuuml mz Tatar Hacı mz
Deveci ky Karacaoumlmer mz Tatar ky
Dona ky Kayı mz
Eymuumlr ky Kayırluca mz
KuĢtaĢ nahiyesinde 3 koumly ismini 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Bayat mezrası
Bayatalanı mezrası ve İğdir koumlyuumlduumlr Ağcaviran158
koumlyuuml Başkoumly mezrası Ġsakoumly koumlyuuml ve Koccedilaccedil
koumlyuuml159
gibi yerleĢim birimleri isimlerinde ise cemaat adlarının belirleyici olduğu savunulabilir
142 Mağun adında Sivas ve Rakka eyaletlerinde youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 572 143 Karamuk tarlada buğday aralarında biten anasona benzer siyah ve acı bir tohumun adıdır Karamukaynı zamanda Zile Sivas Yeniil Yuumlzdepare kazaları ve Ġccedilel sancağında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin de adıdır Karamuklu da denilmektedir Tuumlrkay age s 482 144 Adana Tarsus ve Teke‟de Keserli adına Youmlruumlkan‟dan bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 508 145 Bozok ve MaraĢ eyaletlerinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 538 146 Bozok‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s 547 147 Saruhacılı Bozok MaraĢ Alanya ve Sivas‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir MaraĢ‟tada Saruhacılı AvĢarı yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 654 148 1700‟luuml yıllarda Rumlar tarafından yerleĢime accedilılan ve koumly niteliği kazanan Davulbazlı‟nın adının boumllgede guumlmuumlĢ madeni ccedilıkarıldığı vakitlerde mağaralardaki iĢccedililerin davul sesiyle toplanmalarından aldığı oumlne suumlruumllmektedir Ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Yurtlu age s 159 149 Bu cemaatin yaĢadığı yerler arasında Sivas ve Bozok‟a bağlı Akdağmadeni de yer almaktaydı Bk Tuumlrkay age s
215 150Ankara ve Huumldavendigar‟da adı geccedilen bir Youmlruumlk Tuumlrkmen taifeisidir Tuumlrkay age s 323 Devecili ya da Deveciluuml Ģeklinde de anılmaktadır 151 Karaman MaraĢ Bolu sancakları ve Larende kazasında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 335 152 Akdağ‟da Youmlruumlkan Tuumlrkman taifesinden Ġsabeyluuml cemaati vardır Onunla ilgili olabilir Tuumlrkay age s 438 153 Bozok MaraĢ Kuumltahya ve Karahisar-ı ġarki sancaklarında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Karacaoumlmerli diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 465 154 Adana Tarsus ve Aksaray sancaklarında Kayırlu adında Youmlruumlkan Tuumlrkmen taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 500 155 Sivrihisar Adana ve Tarsus‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 558 156 Yusuf Halaccediloğlu boumllgede yaĢayan Tatarları Kıpccedilak Tuumlrklerine mensup bir cemaat olarak nitelemiĢtir Halaccediloğlu V 2169-2174 vd 157 Ccedilakır ve Ccedilakırlı adında Ekrad taifesinden cemaatler vardır Tuumlrkay age s 286 158 Malazgirt sancağnda (Erzurum vilayeti) bu adla bir youmlruumlkan cemaati yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s182 159 Ġccedilel sancağında ve Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında Tuumlrkman youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay
age s 531 KoccedilaĢ olma ihtimali de bulunmaktadır Tuumlrkay age s 531
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
94 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Kızılkuumlnbed nahiyesi 13 koumlyuuml 14 mezrası ve 1 yaylakı bulunan Kızılkuumlnbed nahiyesi
buguumln Yozgat ili Ccedilekerek ve Aydıncık ilccedilesi sınırları iccedilerisinde yer almaktadır Hatta bu nahiye sınırları iccedilerisinde yer alan Eski koumlyuuml Aydıncık ilccedilesinin merkezine doumlnuumlĢmuumlĢtuumlr
15
Meşhedabad Nahiyesi16 koumly 20 nahiye ve 1 nefs olmak uumlzere 37 yerleĢim birimi adı
tespit ettiğimiz MeĢhedabad buguumln Zile sınırları iccedilerisinde kalmıĢtır Buguumln Yalınyazı Zile
Boztepe beldesine bağlıdır (Altındal 2011 118)
Kuştaş Nahiyesi 8 koumly ve 12 mezra kaydı bulunan KuĢtaĢ buguumln Zile sınırları iccedilerisinde
iğdir nahiyesi ve kırsalını kapsayan bir boumllgedir
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Halen Zile iccedilerisinde bulunan ve eski adını yeni isimleriyle birlikte korumaya devam eden nahiye Yıldıztepe (Boztepe) beldesi ve kırsalını kapsamaktaydı
(Altındal 2011 118)
XV ve XVI yuumlzyıllarda Zile kazası ve bu kazaya bağlı 7 nahiyede mufassal tapu tahrir
defterlerine kaydedilen toplam 557 yerleĢim birimi bulunmaktadır Bu toplamın 13‟uuml Zile kaza merkezindeki mahallelerden 188‟i koumlylerden 339‟u mezralardan 1‟i kaleden 8‟i kıĢlaklardan 1‟i
yaylaklardan 6‟sı merkez ve 1‟i ise mezra grubundan meydana gelmektedir 6 merkezden 1‟i
mezra grubuna aitken 5‟i nahiye merkezi konumundadır Zile kazası dacirchilinde aslında 3 kale olup bunlardan Halka-i Hass nahiyesindeki Ağcakale kale olarak defterlere kaydedilmiĢken Karahisar-ı
BehramĢah kalesi nefs-i nahiye ve DaniĢmend-i BahĢayiĢ kalesi ise Karadiğin mezrası ile beraber
koumly (karye) olarak belirtilmiĢtir Mezra yaylak ve kıĢlaklar genellikle geccedilici ya da mevsimlik yerleĢim birimleri sayılmakla beraber oumlzellikle 1575‟de bu mezralardan bazılarının nuumlfus
barındırdıkları tespit edilmiĢtir16
Oumlte taraftan Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 7 Acacı ve
Oumlzikavağı‟nda 4 Kızılkuumlnbed‟de 3 ve Huumlseyinabad‟da 10 mezra birden ccedilok mezrayı iccedilinde
barındırmaktadır (Bk Ekler) Ġncelememize konu oluĢturan toplam 557 yer adından 153‟uumlnuumln guumlnuumlmuumlzde yaĢadığı goumlruumllmuumlĢtuumlr Bunlardan 89 koumly koumly oumlzelliğini suumlrduumlruumlrek buguumlne ulaĢmıĢtır
4 koumly ve 1 mezra ilccedile merkezine doumlnuumlĢmuumlĢtuumlr 51 mezra koumly olarak varlığını devam ettirmektedir
3‟ten fazla koumly ve 2 mezra belde haline gelmiĢtir 1 kıĢlak ve 2 kale koumly durumundadır Bu yerleĢim birimlerinin buumlyuumlk ccediloğunluğu Zile‟de olmak uumlzere Yozgat‟a bağlı KadıĢehri Ccedilekerek
Aydıncık Akdağmaden Saraykenti ve Sorgun ilccedileleri ve Ccedilorum‟a bağlı Alaca ilccedilesi sınırları
iccedilerisindedir Bu da incelediğimiz yerleĢim birimlerinin 2728‟ine tesaduumlf etmektedir Ancak yapılacak saha araĢtırmaları ile mezraların yoğun olduğu bu boumllgede bazı eski yerleĢim yeri
isimleri mevki adlarında karĢımıza ccedilıkabilecektir Tablo1 XV ve XVI Yuumlzyıllarda Zile Kazası ve Nahiyelerinde YerleĢim Birimleri
Ġdari Birim Mahalle Koumly Mezra Kale KıĢlak Yaylak Nefs Mezari Toplam
Zile Kazası 13 39 17 0 0 0 0 0 69
Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi 0 24 26 0 0 0 1 0 51
Halka Hass Nahiyesi 0 19 17 1 0 0 0 0 37
Huumlseyinabad Nahiyesi 0 46 142 0 7 0 2 0 197
Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi 0 16 81 0 1 0 1 1 100
Kızılkuumlnbed Nahiyesi 0 13 14 0 0 1 0 0 28
KuĢtaĢ Nahiyesi 0 8 12 0 0 0 0 0 20
MeĢhedabad Nahiyesi 0 16 20 0 0 0 1 0 37
Yeni Muumlsluumlman Nahiyesi 0 7 10 0 0 0 1 0 18
Toplam 13 188 339 1 8 1 6 1 557
H (2001) GeccedilmiĢten Guumlnuumlmuumlze Akdağmadeni Ankara s 22-30 Hakkı Yurtlu‟nun belirttiğine goumlre Karahisar-ı BehramĢah‟taki Karamağan (Karamağara) mezrası ise buguumln Yozgat Saraykent ilccedile merkezidir 15 Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8 16 Zile kazası sınırları iccedilerisinde nuumlfus barındıran Zile‟de 1 MeĢhedabad‟da 2 KuĢtaĢ‟ta 2 Kızılkuumlnbed‟de 4 Karahisar-ı BehramĢah‟da 5 ve Huumlseyinabad‟da 12 ve toplamda 26 adet mezra tespit edilmiĢtir Oumlrnek olarak Huumlseyinabad‟da
Soumlğuumldoumlzuuml Kuumlccediluumlkviran ve AğcakıĢlak mezralarına bakılabilir (TD 2 s 200 b 206b 204 a)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 95
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
21 Zile Kazası Yer Adlarının Kelime Yapıları
Yer adları her Ģeyden oumlnce bir kelimedir ve herhangi bir adın sahip olduğu tuumlm oumlzellikleri buumlnyesinde taĢır (ġahin 2007 2) Zile kazası iccedilerisinde incelediğimiz yer adlarının tamamı bir ve
basit yapıda kelimelerden oluĢan bir oumlzelliğe sahip değildir Tablo 2 de de goumlruumlleceği uumlzere Zile
yer adlarında yer alan kelime sayıları 1 ile 4 arasında değiĢmektedir Toplam 557 ismin 526‟sı bir
diğer ifadeyle 944‟uuml 1 ya da 2 kelimeden kuruludur Geriye kalan dilim iccedilerisinde 27 isim 3 kelimeden oluĢurken yalnız 4 isim 4 kelimeden meydana gelmektedir Bir kelimeden kurulu yer
adları ccediloğunlukla basit ya da tuumlremiĢ isimlerden oluĢurken 2 ve daha fazla kelimeden kurulu yer
adları ccediloğunlukla isim ya da sıfat tamlaması ya da birleĢik isim formatındadır Tablo 2 Zile Yer Adlarının Kelime Sayıları
Kel
ime
sayıs
ı
Zil
e m
erkez
Zil
e K
oumly
Aca
cı
Hal
ka-
i H
ass
Huumlse
yin
abad
K
arah
isar
-ı
Beh
ram
Ģah
Kız
ılkuumlnbed
KuĢt
aĢ
MeĢ
hed
abad
Y
eni
Muumlsl
uumlm
an
Topla
m
1 6 33 27 24 70 48 16 15 22 10 271 48653
2 6 22 23 13 105 47 12 5 14 8 255 4578
3 1 1 1 0 20 3 0 0 1 0 27 4847
4 0 0 0 0 2 2 0 0 0 0 4 0718
Toplam 13 56 51 37 197 100 28 20 37 18 557 100
Zile kazası yer adları koumlken bakımdan ccedileĢitlilik goumlstermektedir Kazadaki yer adlarının
koumlken olarak dayandığı baĢlıca diller Tuumlrkccedile Arapccedila ve Farsccediladır Bu adların koumlken oranlarının
dağılımına bakıldığında Tuumlrkccedile adların 608‟lik oranla ilk sırada yer aldığı goumlruumllmektedir BirleĢik yer adlarındaki Tuumlrkccedile isimler de dikkate alındığında Tuumlrkccedile adların oranı 8056‟ya
ulaĢmaktadır Basit yapılı bir kelimeden oluĢan Arapccedila koumlkenli yer adları 47 adet ve 843‟luumlk
oran ile Tuumlrkccedile koumlkenli adların ardından ikinci sırada yer almaktadır Arapccedila ve Farsccedila daha ccedilok Ģahıs isimlerinde kendini goumlsterirken aynı durum değerlendirmeye alınan Ġbranice isimler iccedilin de
soumlz konusudur
Tuumlrkccedile koumlkenli kelimeler ile oumlzellikle Arapccedila ve Farsccedila koumlkenli kelimelerin yan yana getirilerek birleĢik yer adı oluĢturulması dildeki etkileĢimi oumlrneklendiren bir tablo ortaya
koymaktadır Bu etkileĢim hiccedil Ģuumlphesiz Tuumlrklerin Anadolu‟ya gelmeden oumlnce Ġslam‟ı kabul edip
Selccediluklularla birlikte Ġran kuumlltuumlruumlyle daha yoğun etkileĢim iccediline girmesi ile accedilıklanabilir Bu
youmlnuumlyle Zile kazasındaki yer adları Tuumlrklerin Tuumlrkistan‟dan Anadolu‟ya uzanan vatan arayıĢının bir yol haritası gibidir ve bir Ģekilde bu yol uumlzerindeki durakların her birinin de izlerini iccedilerisinde
taĢımaktadır
15 ve 16 asırda Zile kazasında oldukccedila az sayıda muhtemelen Ermenice ya da Luwice koumlkenli ancak Tuumlrkccedile fonetiğe goumlre kaydedilmiĢ yer adlarına da tesaduumlf edilmiĢtir Bunların adedi
27 olup tuumlm yer adları iccedilinde yaklaĢık 5‟lik bir orana sahiptir
96 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 3 Zile Kazası Yer Adlarının Koumlkenleri
Dil
-Ġd
ari
Bir
im
Zil
e N
efs
Zil
e K
oumly
ler
Aca
cı v
e Ouml
zi
Kav
ağı
Hal
ka-i
Has
s
Huuml
sey
inab
ad
Kar
ahis
ar-ı
Beh
ram
Ģah
Kız
ılk
uumln
bed
Ku
ĢtaĢ
MeĢ
hed
abad
Yen
i M
uumlsl
uumlm
an
To
pla
m
A 6 3 5 2 16 6 0 3 4 2 47 843
A+F 0 1 3 1 5 2 0 0 1 0 13 233
A+F+T 0 1 1 0 10 2 0 0 0 0 14 251
A+Ġ+T 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 017
A+T 3 5 4 2 31 7 2 1 1 2 58 1041
F 1 3 0 1 5 4 0 1 1 0 16 287
Ġ 0 0 0 0 0 0 1 1 2 0 4 071
Ġ+A 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 017
Ġ+T 0 0 1 1 1 0 1 0 0 0 4 071
R 0 0 2 0 1 0 0 0 0 0 3 053
R+T 0 0 1 0 1 2 0 0 0 0 4 071
T 3 41 29 26 106 62 24 13 22 12 338 6068
T+F 0 1 3 2 9 7 0 1 3 1 27 484
Diğer 0 1 2 2 9 5 0 0 3 1 23 412
Diğer+A 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 017
Diğer+T 0 0 0 0 1 2 0 0 0 0 3 053
Toplam 13 56 51 37 197 100 28 20 37 18 557 100
Kısaltmalar A Arapccedila F Farsccedila Ġ Ġbranice R Rumca T Tuumlrkccedile
3ZĠLE KAZASI YER ADLARININ KATEGORĠLERĠ
Yer isimleri son zamanlarda birccedilok araĢtırmacının tercih ettiği ccedilalıĢma alanlarından birisidir
YaĢanılan yerin sesi toprağın kokusu olarak nitelendirilen bu isimler Ģahıs adlarından
meyve sebze isimlerine hayvan adlarından renk isimlerine huumlkuumlmdar isimlerinden bir uumllkenin
kahramanlarına kadar birccedilok ismi taĢımaktadır Yer isimleri bir boumllgenin tarihini kuumlltuumlruumlnuuml siyasi yapısını yansıtması accedilısından oumlnem arz etmektedir Zile kazası yer adlarını iki ana kategoride
toplamak muumlmkuumlnduumlr Ccedilevre ve insan CcedilalıĢmamızda ilk olarak Zile kazasında ccedilevreye dayalı
olarak konulan yer isimleri uumlzerinde durulacaktır
31Ccedilevreyle Ġlgili Adlar
Goumlccedilebe yarı goumlccedilebe ve yerleĢik Tuumlrk toplulukları en eski ccedilağlardan beri arazi parccedilalarını
adlandırıp belirtmede acircdeta bir coğrafyacı titizliğiyle hareket etmiĢlerdir YerleĢme tarihi ccedilok eskilere uzanan Anadolu‟nun XI yuumlzyıldan beri TuumlrkleĢmeye baĢlamasına karĢılık yer adlarının
buumlyuumlk ccediloğunluğunun Tuumlrkccedile adlardan oluĢmasında burada hacirckimiyet kuran DaniĢmendli Beyliği
Selccediluklu ve Osmanlı Ġmparatorlukları gibi guumlccedilluuml ve buumlyuumlk Tuumlrk devletlerinin oumlnemli etkilerinin
olduğu goumlruumllmektedir Zile kazasındaki yerleĢim birimleri de DaniĢmendlilerin boumllgeye egemen
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 97
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
olmasının hemen ardından Tuumlrkccedile isimlerle tanıĢmıĢtır Tuumlrkler bu boumllgede adlandırma yaparken
Zile‟nin coğrafi oumlzelliklerinden buumlyuumlk oumllccediluumlde yararlanmıĢlardır
311Ccedilevreyle Ġlgili Olarak Tabiat ve Fizik KoĢullarına Dayanan Adlar
aCoğrafya Adları Zile kazasındaki coğrafi yer adları buumlyuumlk bir ccediloğunlukla yuumlkseltileri
ifade eden oumlyuumlk ve duumlzluumlkleri ifade eden alan su kaynaklarını ifade eden dere ve pınar gibi
kelimlerle kurgulanmıĢtır
Oumlyuumlk toprak tepe ve houmlyuumlk anlamlarına gelmektedir Tarih boyunca tuumlrluuml nedenlerle
yıkılan yerleĢme boumllgelerinde yıkıntıların uumlst uumlste birikmesiyle oluĢan ve ccediloğu kez iccedilinde yapı
kalıntılarının goumlmuumlluuml bulunduğu yayvan tepeye de oumlyuumlk denmektedir (httptdkterim govtrbts10012011) Zile kazası iccedilerisinde toplam 16 yerleĢim yerinde oumlyuumlk adı geccedilmektedir
17
Ccediladıroumlyuumlğuuml mezrası adını uumlzerinde ccediladır kurulan bir tepeden almıĢ olmalıdır Yine bu isim
Tuumlrklerin goumlccedilebe yaĢantılarının bir uzantısı olan ccediladır kuumlltuumlruumlnuuml Zile boumllgesine taĢımaları bakımından oumlnemlidir Hangahoumlyuumlğuuml ise tepe ile uumlzerindeki mimari yapıyla kurulan bir bağı
anımsatmaktadır Edikoumlyuumlk tepenin ayak giyimine benzer goumlruumlntuumlsuumlyle iliĢkilendirilebilir Adını
yalnız oumlyuumlk ibaresinden alan 3 koumlyuumln varlığı Zile Acacı ve Oumlzikavağı ve Yenimuumlsluumlman‟daki
yerleĢimin koumlklerinin oldukccedila eskiye dayandığının goumlstergesidir Ortaoumlyuumlk mezrası (Huumlseyinabad) Ccedilunkar boyuna mensup Ccedilunkar cemaatinin geccedilici yerleĢim yeriydi Bu cemaat Uluyoumlruumlk Tuumlrkmen
taifesindendi (Halaccediloğlu II 2009573) Tablo 4 Adını Oumlyuumlkten Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ccediladıroumlyuumlğuuml mz Huumlseyinabad Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Edik18
oumlyuumlk mz Huumlseyinabad Ortaoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Goumlkoumlyuumlk mz Huumlseyinabad Oumlyuumlk Koumlyuuml Acacı ve Oumlzi Kavağı
Kuumlloumlyuumlk mz Huumlseyinabad Oumlyuumlk ky Yeni Muumlsluumlman
Hangahoumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah Oumlyuumlk ky Zile
KuĢakluoumlyuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah YatmıĢoumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Alan kelimesinin soumlzluumlkteki ilk anlamı accedilıklık ve duumlzluumlk yerdir Etrafı tepelerle ccedilevrili ccedilukur yer ve koyaklar iccedilin de kullanılan bir tabirdir Orman iccedilindeki duumlz ve ağaccedilsız yerler de alan
olarak tanımlanmaktadır Zaman zaman kır ve ova gibi arazi parccedilalarını da tanımlamaktadır Ccedilayır
ccedilimenlik gibi geniĢ arazi parccedilalarına da alan denebilmektedir19
Zile‟de alan adı ile isimlendirilmiĢ 11 yerleĢim birimi goumlruumllmektedir Bu yerleĢim birimlerinden 8‟i Tablo 5‟te goumlsterilmiĢtir
20 Bu
yerleĢim yerlerinden 2 koumly yalnızca alan kelimesi ile isimlendirilmiĢtir Demuumlrcuumlalanı mezrası
adını bir meslekten almıĢtır Dorualanı uumlzerinde atların yayıldığı bir boumllgeyi iĢaret etmektedir Kilisealanı ise daha oumlnce boumllgede bir kilisenin varlığına delil oluĢturmaktadır Sarualan boumllgenin
rengi ve bitki oumlrtuumlsuumlyle oumlzdeĢleĢen bir isimdir Sovukalan boumllgenin iklim oumlzelliklerine bir
goumlndermedir
17 Bunlardan Zile kaza merkezine bağlı Karaoumlyuumlk koumlyuuml Huumlseyinabad‟a bağlı Saruisaoumlyuumlk mezrası (2 aded) ve Ortaoumlyuumlk mezrası Karahisar- BehramĢah‟a bağlı Karacaoumlyuumlk mezrası daha aĢağıda cemaat adları iccedilerisinde ele alındığından
buradaki tabloya eklenmemiĢtir 18 Edik koumlyluuml ccedilizmesi patik ccedilocuk ayakkabısı mest yuumlnden oumlruumllen ccedilok kısa konccedillu ccedilorap koumlyluuml yemenisi pabuccedil terlik ayakkabı fotin karda yuumlruumlmeye yarayan ayakkabı anlamlarına gelmektedir Bkz Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012012) Ayrıca KırĢehri‟nde Ediği adında bir Tuumlrkmen cemaatinin adı geccedilmektedir Uzak bir ihtimal de olsa Edikoumlyuumlk mezrası adı bu cemaatten verilmiĢ olabilir Halaccediloğlu Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara s 413 19 Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012012) 20 KuĢtaĢ‟taki Bayadalanı ile Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Alan-ı Ġğdir mezraları cemaat ve Huumlseyinabad‟daki Mezidalanı
mezrası Ģahıs isimlerine dahil edildiğinden ayrıca bu tabloda belirtilmemiĢtir
98 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 5 Alan Adı Verilen YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alan ky Kızılkuumlnbed Karı ve Dorualanı mz MeĢhedabad
Alan ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Kilisealanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Demuumlrcuumlalanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Sarualan mz Huumlseyinabad
Ġncuumlalanı mz Karahisar-ı BehramĢah Sovukalan mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Pınar yerden kaynayarak ccedilıkan su kaynak ve memba anlamlarını iccedilerdiği gibi ccedileĢme21
yerine de kullanılan bir tabirdir (httptdkterimgovtrbts10012012) Bu tabir 23 yerleĢim
biriminin adının verilmesinde tercih edilmiĢtir Acacı ve Oumlzi Kavağı‟nda bulunan Acıpınar koumlyuuml adını suyun tadından almıĢtır Akpınar ise suyun rengiyle alakalı olmalıdır Buumlyuumlkpınar Ulupınar
ve Yağlupınar isimleri suyun akım kuvvetiyle iliĢkilendirilebileceği gibi var olan bir ccedileĢmenin
boyutuyla da ilgili olabilir Ccedilatakpınar Kayacıkpınarı ve Senirpınar suyun kaynağının coğrafi yapısıyla ilgili yer adları iccedilerisinde değerlendirilebilir Kurupınar adı buumlyuumlk olasılıkla var olan bir
su kaynağının zaman iccedilerisinde ortadan kalkması ya da azalması ile oumlzdeĢleĢtirilebilir Mazı meĢe
ağacı iccedilin kullanılan bir tabir olup Mazıpınarı mezrasının adı mezra sınırları iccedilerisinde bulunan bir meĢe ağacının goumlvdesinden ccedilıkan su kaynağı ile iliĢkili olarak verilmiĢ olabilir Eskipınar
yıpranmıĢlıkla Saraypınar ise mimari yapıyla izah edilebilir Nefs-i Pınar-ı Yazır Kışlağı mezrası
boy ve cemaat adlarında da ele alındığı iccedilin buradaki tabloya dacirchil edilmemiĢtir Tablo 6 Adını Pınardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Acıpınar ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Kayacıkpınarı mz Karahisar-ı BehramĢah
Akpınar ky Huumlseyinabad Kurupınar ky Zile
Akpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Kurupınar ky MeĢhedabad
Akpınar mz Kızılkuumlnbed Mazıpınarı mz22
Huumlseyinabad
Buumlyuumlkpınar mz Huumlseyinabad Saraypınar mz Huumlseyinabad
Buumlyuumlkpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Saraypınarı mz Huumlseyinabad
Ccedilatak23
pınar ky Huumlseyinabad Senir24
pınar mz Zile
Eskipınar mz Huumlseyinabad Senirpınar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Karapınar ky Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Karapınar mz Karahisar-ı BehramĢah Yağlupınar25
mz Huumlseyinabad
Karapınar mz (2) Huumlseyinabad
Zile kazasında adını dere ve ccedilay gibi akarsulardan alan 11 yerleĢim adı tespit edilmiĢtir Bunlardan Bellidere ve Derebaşı mezraları adlarını derelerin doğrultusundan almıĢtır Zira belli
kelimesi youmlrede ldquoberi tarafrdquo anlamında kullanılmaktadır Derekınık ve Haramideresi adları daha
ziyade boy ve cemaat adlarıyla bir oumlbek oluĢturmuĢtur Derekışla adı derenin bulunduğu boumllgenin kullanım amacıyla ilgilidir Kozludere dereye yakın yerde ceviz ağaccedillarının ccedilokluğundan verilmiĢ
bir yer adı olmalıdır Yelluumldere boumllgenin ruumlzgacircra accedilık bir alan olmasına bağlı olarak tercih edilen
bir isimdir Yunakderesi26
ise derenin aynı zamanda ccedilamaĢır yıkamakta da kullanıldığına kanıt oluĢturmaktadır
21 Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(11012012) 22 Mazı selin getirdiği mil meĢe ağacı ve meyvesi iccedilin kullanılan bir soumlzcuumlk olarak karĢımıza ccedilıkmaktadır Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(11012011) 23 Ccedilatak iki dağ yamacının kesiĢmesi ile oluĢmuĢ dere yatağıdır Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk http tdkterimgovtr bts(11012012) Ccedilatak aynı zamanda su akıntılı yerler dağlarda derin dereler iccedilin de kullanılan bir tabirdir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(11012012) 24Senir iki dağ arasındaki sırt iccedilin kullanılan bir isimdir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquoYuumlkseklik tepe dorukrdquoanlamlarını da iccedileren bir kelimedir ldquoDağların vadiye bakan yamacırdquo iccedilin de senir denir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012011) Bu adla Tuumlrkman Ekradı taifesinden bir cemaate de rastlanmıĢtır Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul s 670 25Yağlı kelimesi ldquoguumlccedilluuml canlı (toprak harccedil vb iccedilin) bol ccedilokrdquo anlamlarına sahip bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012011) 26 Yunak ldquokirli giysi ve ccedilamaĢır yıkanan yerrdquo anlamında bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml http td k
terimgovtrbts(13012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 99
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 7 Adını Dere ve Ccedilay Gibi Akarsulardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bellidere mz Huumlseyinabad Kozludere ky MeĢhedabad
Damderesi mz Karahisar-ı BehramĢah Kuruccedilay ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
DerebaĢı ky Zile Yelluumldere mz Huumlseyinabad
Derekınık ky MeĢhedabad Yenideresi mz Huumlseyinabad
DerekıĢla ky Zile Yunakderesi mz Karahisar-ı BehramĢah
Haramideresi mz Acacı ve Oumlzi kavağı
Zile kazasında pınar ve dereden baĢka ismini su ile ilgili oumlzelliklerden adını almıĢ 8 yerleĢim birimi daha vardır Ilısu
27 adı bir ılıcadan verilmiĢ olabileceği gibi Ilısu Yazır hem ılıca
hem de bir boy adı ile ilgilidir Goumllluumlcek Goumllyurdu ve Goumllcuumlk isimleri ccedilevrede bulunan durgun
sulardan verilmiĢtir Boumlğet daha ccedilok akarsu oumlnlerine yapılan yapay setleri ccedilağrıĢtırmaktadır Koylan ise akarsuların ccedilevrilen yerinden verilmiĢ olabilir (Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtr bts 13012012) Tablo 8 Adını Su Ġle Ġlgili Oumlzelliklerden Alan Diğer YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Goumllluumlcek mz Huumlseyinabad Ilısu Yazır mz Karahisar-ı BehramĢah
Goumllyurdu mz Huumlseyinabad Pirboumlğet ky Huumlseyinabad
Goumllcuumlk mz MeĢhedabad TaĢboumlğet ky Huumlseyinabad
Ilısu ky Kızılkuumlnbed Koylan ky Huumlseyinabad
b Boumllge Adları Adını baĢı burnu boynu boğazı meydanı gibi boumllge adlarından alan 12
yer ismi tespit edilmiĢtir Burun ile ilgili 2 derbent ile ilgili 1 dere ile ilgili 2 goumlk ile ilgili 3 koumly ve şehir gibi yerleĢim birimleri ile ilgili 3 isim bu yolla verilmiĢtir
Tablo 9 Boumllge Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcaĢehir mz Karahisar-ı BehramĢah DerekıĢla ky Zile
Bozburunviranı mz Huumlseyinabad GoumlkkıĢlağı mz Huumlseyinabad
Burnukoumly ky Halka-i Hass GoumlkccedilekıĢla mz Huumlseyinabad
Daruboğazı mz Huumlseyinabad Koyluk mz Karahisar-ı BehramĢah
Derbent ky28
KuĢtaĢ Kızılcakoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
DerebaĢı ky Zile Yankoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
c Madenlerden Adını Alan YerleĢim Birimleri Adı madenlerden verilmiĢ 3 yere rastlanmıĢtır Bunlar Zile merkez Kurşunlu
29 koumlyuuml Huumlseyinabad Boladcık ve Karahisar-ı
BehramĢah Bolad30
mezralarıdır Bu kategoride adını kaya taĢ kum toprak gibi doğal
oumlzelliklerden alan 18 yerleĢim birimi daha ele alınmıĢtır Kaya ve taĢtan adını alan 13 yer adı tespit edilmiĢtir Kum toprak ve kille ilgili 4 ve kireccedille ilgili 1 isim verilmiĢtir
27 Ilısu ldquoılıcardquo anlamına gelmektedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(12012012) Ilıca ise ldquosıcak su ccedilıkan yer suyu sıcak olarak yerden ccedilıkan hamam kaplıca ccedilermik kudret hamamırdquo anlamlarına sahiptir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(13012012) Adana Tarsus dolaylarında Ġlisu adıyla bir cemaat de bulunmaktaydı
Tuumlrkay age 429 28 Derbent ldquoĠki dağ arasındaki geccedilit yeri boğazrdquo anlamlarına gelen bir kelimedir Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterimgovtrbts( 13012012) 29 Bu adla Alanya ve NiĢ‟te youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 553 30 Polat ldquodemirrdquo kelimesinin karĢılığıdır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim govtrb ts (13012 012 )
100 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 10 Adını Basit TaĢlardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ballukaya mz Huumlseyinabad Kayadibi mz Huumlseyinabad
Belkaya ky31
Yeni Muumlsluumlman Kaydibi mz Kızılkuumlnbed
Ccedilavul32
CcedilirmiĢ mz Karahisar-ı BehramĢah KayalutaĢ mz Huumlseyinabad
DaĢlık mz Huumlseyinabad Kazankaya ky Kızılkuumlnbed
Derkis Kaya mz Huumlseyinabad Killik33
ky Huumlseyinabad
Goumlzluumlkaya mz MeĢhedabad Kireccedilluuml ky Zile
Ġnkaya mz Acacı ve Oumlzikavağı KuĢtaĢ nh KuĢtaĢ
KaluntaĢ mz Huumlseyinabad Senirkaya mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kasın34
ky MeĢhedabad Tezekccedili35
ky Karahisar-ı BehramĢah
Kayacıkoumlnuuml mz Huumlseyinabad Zeytun taĢ mz Huumlseyinabad
Değerli taĢlardan ismini alan tek yerleĢim birimi Karahisar- BehramĢah nahiyesindeki
İncuumlalan mezrasıdır
d Mevsime ve Ġklime Dayalı Oumlzelliklerden Verilen Yer Adları Ġklim oumlzelliklerine dayalı olarak isim verilen 6 yerleĢim birimi ile karĢılaĢılmıĢtır Bunlardan 3‟uuml ruumlzgacircr diğerleri ise
sıcaklıkla ilgilidir Halka-i Hass nahiyesindeki Barkar36
mezrası adını poyrazdan almıĢ olup
muhtemelen boumllge kuzeydoğudan esen ruumlzgacircrlara accedilık olmalıdır Yelten37
yele karĢı havalı bir yer olmalıdır Huumlseyinabad‟daki Yelluumldere mezrası ise boumllgedeki derenin ruumlzgacircrlı bir alanda
kalmasıyla ilintili olarak verilmiĢtir Halka-i Hass‟daki Ilı mz ise adını suyun ılıklığından almıĢtır
Huumlseyinabad‟daki Farah ve Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Sovukalan mezraları ise boumllgelerin soğukluğunu dile getiren oumlzelliklerle isimlendirilmiĢlerdir
Tablo 11 Adını Ġklim Oumlzelliklerinden Alan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Barkar mz Halka-i Hass Sovukalan mz Acacı ve Oumlzikavağı
Farah mz Huumlseyinabad Yelluumldere mz Huumlseyinabad
Ilı mz Halka-i Hass Yelten ky Halka-i Hass
e Guumlnleri Ġccedileren Yer Adları Zile‟de haftanın guumlnlerine dayalı verilen herhangi bir
yerleĢim adına rastlanmamıĢtır Ancak Zile merkez Guumlndoğmaz mezrası ve Guumlngoumlrmez koumlyuuml guumln iccedilerisinde guumlneĢi goumlrme durumuna goumlre isimlendirildikleri iccedilin bu kategoride değerlendirilmiĢtir
f Ġccedilinde Sayı Bulunan Yer Adları Zile kazasında iccedilinde rakam geccedilen 6 yer adı
bulunmaktadır 2 rakamı 1 kez kullanılırken 3 rakamı 4 kez tercih edilmiĢtir 1 rakamı ise hiccedil
kullanılmayıp onun yerine yalnuz sıfatı tercih edilmiĢtir Uumlccediller mezrası adının kaynağı olan uumlccediller
31 Bel ldquoDağ sırtlarında geccedilit veren ccedilukur yerrdquo demektir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquobelenrdquo ldquosıradağrdquo ldquouumlzeri yassı teperdquo iccedilin de kullanılan bir tabirdir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(14012012) 32 Ccedilavul ldquoBuumlyuumlk kar ve buz kuumltlelerinin suumlruumlkleyip getirdiği taĢ yığınırdquo dır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(13012012) 33 Kil ldquoIslandığı zaman kolayca biccedilimlendirilebilen yumuĢak ve yağlı toprakrdquoı tanımlamak iccedilin kullanılan bir tabirdir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(15012012) 34 Kasın ldquoSelin getirdiği kum ccediloumlp birikinti milrdquo i karĢılayan bir soumlzcuumlktuumlr Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(16012012) 35 Tezek rdquoĠri toprak parccedilasırdquo nı ifade eden bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(16012012) 36Barkar ldquoPoyrazrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(17012012) 37 YeltenrdquoYele karĢı havalı yerrdquo anlamında kullanılan bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(17012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 101
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
kavramı uumlzerinde durmakta fayda vardır Alevilik inancında uumlccediller beĢler yediler ve kırklar kuumlltuuml
bulunmaktadır Uumlccediller Allah Hz Muhammed ve Hz Ali‟yi ifade etmektedir38
Tablo 12 Adında Rakam Bulunan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ġkuumlkoumly mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass UumlccediltaĢ nh KuĢtaĢ
Uumlccediller mz Karahisar-ı BehramĢah Yalnuzağaccedil ky Zile
Uumlccedilkaraağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
g Renklerle Ġlgili Yer Adları Renk adları buumlyuumlk oumllccediluumlde yerleĢim yerlerinin arazi
durumu bitki oumlrtuumlsuuml ve iklim oumlzelliklerindeki renk unsurlarının oumln plana ccedilıkarılarak
kullanılmasıyla oluĢturulmuĢtur Oumlrneğin boz kelimesi ile yapılan yer adlarının bulunduğu boumllgenin kıraccedil goumlkyeşil kelimeleri ile oluĢturulmuĢ yer adlarının bulunduğu yerin ise ormanlık yahut
yeĢillik bir alan olduğu anlaĢılmaktadır Yer adlarındaki renkler yalnızca arazinin fizikicirc
goumlruumlnuumlmuumlnuuml bildirmekle kalmayıp youmlnleri de sembolik olarak ifade ederler Tuumlrk dilinde koumlk
doğuyu kızıl guumlneyi ak batıyı kara da kuzeyi sembolize etmektedir (Gabain 1969 109) Bu bakımdan yer adlarında geccedilen yukarıdaki doumlrt rengin aynı zamanda birer youmlne iĢaret ettiğini
hatırdan uzak tutmamak gerekir Ayrıca Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde renkler iyilik guumlzellik temizlik koumltuumlluumlk
gibi baĢka anlam derinliklerine de sahiptir (Genccedil 1999 9) Zile kazası yer adlarında renge bağlı adlandırmalar oumlnemli bir katman oluĢturmaktadır Kazanın yer adlarında dilimizde kullanılan 14
renk tamlayan unsur olarak goumlruumllmektedir
Zile kazasında renk oumlgesi iccedileren toplam 84 yer adı bulunmaktadır Beyaz rengin yerini tutan ağca ak ve akccedila renkleri toplam 17 kırmızı rengin yerini tutan ala ve alaca 5 ccedilakır 4 kara
ve karaca 29 sarı 9 ve kızıl ile kızılca 10 yerleĢim birimi adında karĢımıza ccedilıkmaktadır Goumlk ve
goumlkccedile 9 boz ise bir yerleĢim yeri adının verilmesinde kullanılmıĢtır En ccedilok kullanılan renk kara ve
aktır Kara kelimesi renk anlamının yanı sıra buumlyuumlkluumlk guumlccedilluumlluumlk ululuk Ģiddetlilik
olumsuzluk ve uğursuzluk anlamlarını yuumlklenmiĢtir (Karadoğan 2004 93) Muğla
oumllccedileğinde renkler ve yer adlarını ccedilalıĢan Ali Akar da boumllgede bu renklerin ilk iki sırada olduğunu tespit etmiĢtir (Akar 2006 53)
Tablo 13 Renk Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye
Akccedilakoumly mz Huumlseyina Alacalar ky Huumlseyina Karahisar mz Karahisar
Karacaoumlmer
mz Kızılkuumlnbed
Bozburunviranı
mz Huumlseyina Alakilise mz Huumlseyina
Karamağan
mz Karahisar Karapiri ky Karahisar
Ağcaağıl mz Huumlseyina Ccedilakırkoumly mz Yenim Karapınar mz Karahisar Saruhacı mz Karahisar
Ağcasoku mz Huumlseyina Ccedilakırccedilalı mz Yenm Karasoku mz Karahisar Saruisa mz KuĢtaĢ
AğcakıĢla mz Huumlseyina Ccedilakırlı mz Huumlseyina
Karaviran mz
(3) Karahisar Saruhacı mz Huumlseyina
Ağcaviran ky Huumlseyina Ccedilakır mz
Kızılkuumlnb
ed Karamuk mz Karahisar
Saruisaoumlyuumlk
mz Huumlseyina
Akpınar ky Huumlseyina Goumlk kĢ Huumlseyina
Karacaoumlyuumlk
mz Karahisar Saruisa mz Huumlseyina
Ağcaoumlz mz Kızılkuumlnbed GoumlkccedilekıĢla mz Huumlseyina
Karacaviran
ky
Acacı ve
OumlK
SarukamıĢ
mz Huumlseyina
Akpınar mz KIzılkuumlnbed Goumlkccedileluuml mz Huumlseyina Karadiğin mz Huumlseyina Sarualan mz Huumlseyina
Ağcaviran ky KuĢtaĢ Goumlkccedileminare mz Huumlseyina Karadonlu mz Huumlseyina
Sarufakiholuğ
u mz Huumlseyina
Ağcaasma mz Karahisar Goumlkviran mz Huumlseyina Karapınar ky Huumlseyina
Sarukalaycı
mz Huumlseyina
38Alevilikle ilgili uumlccediller beĢler yediler ve kırklar kuumlltleri hakkında ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Arslanoğlu Ġ ldquoAlevilikte
Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-33-134pdf (18012012)
102 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
AğcaĢehir mz Karahisar Goumlkviran mz
MeĢeheda
Karacalu mz Huumlseyina Kızılca ky Zile
Ağcakale kl
Halka-i
Hass Goumlkoumlyuumlk mz Huumlseyina
Karacakaya
mz Huumlseyina Kızılcain ky Yenimuumlsl
AğcakuĢ mz Huumlseyina Goumlkyerviranı mz Huumlseyina Karakoumlseluuml ky Huumlseyina Kızıloumlz mz Halka-i Hass
Aksaray ky Zile Goumlkzemin mz Huumlseyina
Kızkaracalu
ky Huumlseyina
Kızılcakoumly
mz Karahisar
AkbaĢ mz Karahisar Karadiğin mz Zile
Karagevenlik
mz Huumlseyina
Kızılcakınık
mz MeĢheda
Akpınar mz Karahisar Karagazi mz Zile Karakızkavağı Huumlseyina Kızıllu mz MeĢheda
Akviran mz Karahisar Karaoumlyuumlk mz Zile Karnıkara mz Huumlseyina Kızılca ky MeĢheda
Alacamescid mh Zile Karahisar kl Karahisar Karapınar mz Huumlseyina
Kızılca kıĢla
mz Huumlseyina
Alayundlu ky
Halka-i
Hass Karahisar kĢ Karahisar Karadiğin mz Huumlseyina Kızıllar ky Huumlseyina
Alacakilise mz Karahisar
Diğer Uumlccedil
Karaağaccedil mz Karahisar KarataĢ mz Huumlseyina
Kızılkuumlnbed
nh Kızılkuumlnbed
h YıpranmıĢlık Bakımsızlık ve BırakılmıĢlık Ġfadeleri Ġccedileren Yer Adları Zile‟de
yıpranmıĢlık bildiren kelimelerle kurgulanmıĢ yer adları iccedilerisinde viran kelimesini iccedilerenler
ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Viran yıkık harap olma durumlarını bildiren bir soumlzcuumlk
olmasına karĢı Zile yer adlarında geccedilen Ģekliyle koumlkleri eskilere dayanan yerleĢim yerlerini
ifade etmektedir Zile‟de iccedilerisinde viran kelimesi geccedilen toplam 23 yer adı oumlrneğine
rastlanmıĢtır Tablo 14 Viran Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağcaviran mz Huumlseyina Goumlkyerviranı mz Huumlseyina Oumlzluumlviran mz Huumlseyina
Ağcaviran mz KuĢtaĢ Goumlynuumllviranı mz Karahisar Salviran mz Halka-i Hass
Ahurviran mz Halka-i Hass Hallaccediloğluviranı mz Huumlseyina Sofularviranı mz Karahisar
Akviran mz Karahisar Kafir (Gavur)viranı mz Zile Tahirviranı mz Karahisar
Aykudfakihviranı mz Huumlseyina Karacaviran ky Acacı ve Ouml Uzunviran mz Acacı ve Ouml
Bozburunviranı mz Huumlseyina Karaviran mz (4) Karahisar Veyisviran mz Halka-i Hass
Goumlkviran mz Huumlseyina Kolviran mz Huumlseyina Viran mz Huumlseyina
Goumlkviran mz MeĢheda Kuumlccediluumlkviran mz Huumlseyina
Huumlseyinabad‟da Kıruk39
Yalıncak 40
Malamad41
ve İsadağılmış ile Karahisar-ı
BehramĢah‟taki Harab ve Başı mezraları adlarında da yıpranmıĢlık goumlstergeleri bulunmaktadır
iCcedilevreyi Ġlgilendiren Sıfatlardan KurgulanmıĢ Yer Adları Eski 4 yerde karĢımıza ccedilıkarken eskimiĢliğin baĢka bir ifadesi olan koumlhne 2 yer adında geccedilmiĢtir
Tablo15 Eski Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Eski ky Kızılkuumlnbed Eskikoumly ky Kızılkuumlnbed
EskikıĢla mz Huumlseyinabad Hamzakoumly-i Koumlhne Acacı ve Oumlzi Kavağı
Eskipınar mz Huumlseyinabad Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
Eskiyapar ky Huumlseyinabad
39 Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden olup Sivas Yeniil‟de bahsi geccedilmektedir Tuumlrkay age s106 40 Yalıncak ldquoccedilıplak yoksulrdquo anlamlarına gelmektedir Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim govtrbts(20012012) Ayrıca Huumldavendigar sancağında ldquoYalıncaklarrdquo adıyla bir Tuumlrkmen cemaati bulunmaktadır Tuumlrkay age s 762 41 Malamad ldquobozgun ezik dağınıkrdquo anlamlarını iccedilermekte olup soumlz konusu yerleĢim biriminin bir bozgun sonucu dağınık ve harap bir hal yaĢamasıyla oumlzdeĢleĢtirilebilir Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(15012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 103
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Buumlyuumlk 2 yer adında geccedilmekte iken bu kelimeyi karĢılayan Farsccedila buumlzuumlrk uumlccedil ve Tuumlrkccedile
koumlkenli ulu da iki kez kullanılmıĢtır Kuumlccediluumlk 5 yer adında tercih edilmiĢtir Tablo 16 Buumlyuumlk ve Kuumlccediluumlk Kelimelerini Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Buumlyuumlkpınar mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Buumlyuumlkpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Muumlminler-i Buumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky42
Huumlseyinabad Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mz Huumlseyinabad
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Sultan Sekuumlsuuml Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Kuumlccediluumlk Ccediliflik mz MeĢhedabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk mz Huumlseyinabad
Kuumlccediluumlkviran mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Kuumlccediluumlk mz Huumlseyinabad
Ulukoumly ky Acacı ve Oumlzikavağı
Yeni kelimesi 7 yerde kullanılırken 1 yerde yeniye karĢılık gelmek uumlzere Arapccedila koumlkenli
cedid kelimesi kullanılmıĢtır Tablo 17 Yeni Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Yapa-i Cedid ky Huumlseyinabad Yenice ky Huumlseyinabad
Yeni Muumlsluumlman nh Yeni Muumlsluumlman Yenicekoumly ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Yeni Yapar ky Huumlseyinabad Yenideresi mz Huumlseyinabad
Yenice ky Zile
XV ve XVI yuumlzyılda Zile kazasında eski ve yeni kelimelerini iccedileren yer adları dıĢında
ccedilevreyi ilgilendiren diğer sıfatlardan da uumlretilmiĢ yer adları bulunmaktadır Bunların sayısı 8
adettir Ccedilorak Kıraccedil ve Kuruca adı kurak tuzlu ve tarıma elveriĢsiz bir arazi parccedilasını
anımsatırken Kuru ise su kaynaklarıyla ilgili verilmiĢ adlar olarak duumlĢuumlnuumllmelidir Bunların dıĢında Yapar ve Yapa isimleri cemaat adlarını ccedilağrıĢtırmaktadır
Tablo 18 Ccedilevreyi Ġlgilendiren Sıfatlar Ġccedileren Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilorak mz Kızılkuumlnbed Kuruccedilay ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Kıraccediloumlz mz Karahisar-ı BehramĢah Kurukoumly mz Kızılkuumlnbed
Kurucaemlak mz Huumlseyinabad Kurupınar ky Zile
KurucakıĢla mz Huumlseyinabad Kurupınar ky MeĢhedabad
Bu isimler dıĢında bir de Karahisar-ı BehramĢah‟ta Musacık-ı Koumlkluuml 43
Yol Başı mezrası bulunmaktadır Burdaki koumlkluuml bir cemaat adına da karĢılık gelebilir
j TaĢın Toprağın Durumuna (topografik Ģekillere) Bağlı Yer Adları Zile‟de adını
topografik Ģekillere bağlı 8 yer adı tespit edilmiĢtir Tokatccedilukuru muhtemelen Zile‟nin de buguumln
iccedilinde bulunduğu Tokat Ģehri ile onu anımsatan bir ccedilukurdan kaynaklanmıĢtır Duma44
Yumrucaktaş Ccedileğelluuml
45 ve Daşlık adları taĢın Ģekline dayalı olarak verilmiĢtir MeĢhedabad ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Ccedilatak46
mezraları ise iki dağa yamacının kesiĢmesi sonucu ortaya
ccedilıkan dere yataklarından esinlenilerek konulmuĢ adlara sahiptir
42 Tuumlrkman taifesinden Harkalı ya da Hırkalı adıyla MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 419 43 Karahisar-ı ġarki ve Konya‟da Koumlkluuml ya da Koumlkluumller adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 538 44 Duma ldquotuumlmsek ccedilıkıntıyuvarlak taĢrdquo anlamlarını taĢıyan bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 45 Ccedileğel ldquoccedilakıl taĢ yığınırdquo anlamlarını iccedilermektedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (22012012) 46 Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012)
104 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 19 Topografik Ġsimler
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tokatccedilukuru mz Zile Ccedilatak mz MeĢhedabad
Duma mz Zile Ccedileğelluuml-i Muhtesib mz Karahisar-ı BehramĢah
YumrucaktaĢ mz Huumlseyinabad Ccedileğelluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilatak mz Karahisar-ı BehramĢah DaĢlık mz Zile
k Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Uygun Olarak Verilen Adlar Zile‟de arazinin
kullanılıĢına goumlre verilmiĢ 29 yerleĢim yer adı bulunmaktadır Ağcakışla ve Yazıkışla47
gibi
mezralar bazı toplulukların kıĢlak yeri olarak karĢımıza ccedilıkmaktadır Ccedilalman48
ile Tokluağılı 49
ve
Goumlynuumlk50
mezraları hayvan barınaklarıyla ilgili isimlerdir Tamubağı Dutlubağ Ccedilelebağı Ccediliftlik Bağluca isimleri ile anılan yerler arazinin iĢleniĢ biccedilimine oumlrnektir Kuumlrduumlk
51 dibi arazinin
durumuyla ilgili bir yer adı iken Soumlkuumlluuml 52
mezrası ve Sultan Sekuumlsuuml53
koumlyuuml yuumlksek yerlerdeki
duumlzluumlklere iĢaret etmektedir Yoncalık ve Kırlar isimleri buumlyuumlk oumllccediluumlde hayvanların otlatıldığı alanları ifade etmektedir
Tablo 20 Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Goumlre Verilen Adlar YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakıĢla mz Huumlseyinabad Kırlar ky Zile
Bağluca ky Zile Kırlar mz MeĢhedabad
Bağluca mh Zile KıĢlacıkkaya mz Huumlseyinabad
Bahccedile mz Karahisar-ı BehramĢah KızılcakıĢla mz Huumlseyinabad
Bahccedilecuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Kuumlccediluumlkccediliflik mz MeĢhedabad
Ccedilalman mz Huumlseyinabad Kuumlrduumlkdibi mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilelebibağı mz Huumlseyinabad Soumlkuumlluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Karahisar-ı BehramĢah Sultan Sekuumlsuuml ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky MeĢhedabad Sultan Sekuumlsuuml-i Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Halka-i Hass Tamubağı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Zile Tokluağılı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yaylak mz KuĢtaĢ
Dutlubağ mz Huumlseyinabad YazıkıĢla mz Huumlseyinabad
Goumlynuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Yoncalık ky Halka-i Hass
Hass mz Karahisar-ı BehramĢah
l Ccedilevredeki Yapılarla Ġlgili Yer Adları Ccedilevredeki yapılar da yer adlarının
belirlenmesinde etkileyici bir role sahiptir Adı ccedileĢitli yapılardan verilmiĢ Zile‟de toplam 41 yer adı
tespit edilmiĢtir Ağcakale Bağdadhisarı Balccedilıkhisar Hisarcık Hisaroumlzuuml Kale Kalecikkaya Karahisar Koccedilhisar isimleri savunma amaccedillı yapıların birer goumlruumlntuumlsuumlduumlr Hangah
54 Kızılkuumlnbed
47 Yazı ldquoduumlz yer ova kırrdquo yerleri tasvir etmek iccedilin kullanılan bir soumlzcuumlktuumlr Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 48 Ccedilalman ldquouumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağılrdquodır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 49 Toklu bir yaĢında erkek koyundur Tarama Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(15012012) 50 Goumlynuumlk uumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağıldır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) Bu adı taĢıyan bir de Ekrad taifesi bulunmaktadır Niğbolu ġumnu‟da ve BeyĢehri Kıreli
kazasında izlerine rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 83 51 Kuumlrduumlk Kuytu yerlere toplanmıĢ kar ya da kum yığınıdır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 52 Soumlkuuml Ormandan ya da meradan accedilılan tarladır Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(15012012) 53 Seki ldquoToprak uumlstuumlndeki yuumlkseklik doğal set ormanlık kayalık ya da dağ baĢındaki duumlzluumlk tarla ve bahccedilelerdeki basamak biccediliminde duumlzluumlkler yer arsa tarla meyilli su tutmayan yerrdquo anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 54 Tekke manasında Farsccedila koumlkenli bir kelimedir Pakalın MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I
III Baskı MEB Yayınları Ankara s 730
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 105
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Meşhed55
Zaviye ve Mescid isimleri ise dini yapıların birer ifadesidir Bu accedilılardan ele alındığında
Zile kazası yer isimlerinde tercih edilen yapı isimlerinin buumlyuumlk bir ccediloğunluğunu savunma ve dini amaccedillı binaların oluĢturduğu soumlylenebilir Huumlseyinabad‟daki Gerdekkaya ise Eskiccedilağlardan kalan
oda Ģeklinde bir mezardan adını almıĢtır (Koccedil 2001 88) Tablo 21 Yapı Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ağccedilakale Halka-i Hass Karahisar-ı BehramĢah kalesi Karahisar-ı BehramĢah
Aksaray ky Zile Zile Karahisar-ı BehramĢah kıĢlağı Karahisar-ı BehramĢah
Alacakilise mz Karahisar-ı BehramĢah Kervansaray mz Huumlseyinabad
Alacamescid mh Zile Kızılkuumlnbed nh Kızılkuumlnbed
Alakilise ky Huumlseyinabad Kilise ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
AĢurkıĢlası mz Karahisar-ı BehramĢah Kilisekaya mz Huumlseyinabad
Avansaray mz Huumlseyinabad Kilisekoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Bağdadhisarı ky Zile Koccedilhisar ky Huumlseyinabad
Balccedilıkhisar ky Zile Mescid-i Sakayan mh Zile
Balccedilıkhisarı ky Huumlseyinabad Mescid-i Zaviye Mh Zile
Bezirhane mz Huumlseyinabad MeĢhed mz Karahisar-ı BehramĢah
Cami mh Zile MeĢhedabad nh MeĢhedabad
Gerdekkaya ky Huumlseyinabad Minare Mh Zile
Hacıhasan Mescidi mh Zile Oluğuuzun ky Karahisar-ı BehramĢah
Hangah oumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah Pirkoumlpruuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisarcık ky MeĢhedabad Salma mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hisarcık mz Yeni Muumlsluumlman Saraycık mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisaroumlzuuml ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Saraypınar mz Huumlseyinabad
Kale Mh Zile Sarufakiholuğu mz Huumlseyinabad
Kalecikkaya mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Karahisar mz Karahisar-ı BehramĢah
Salma56
uumlccedil tarafı toprakla ccedilevrili bir ağılı yani bir hayvan barınağını ccedilağrıĢtırırken Bezirhane
57 yağ uumlretimi ya da alıĢveriĢi yapılan bir mekanı Avansaray
58 eyvan kelimesinden
bozma bir ismi Saru Fakih Oluğu59
ise su ile ilgili bir yapıyı anımsatmaktadır
312 Bitkilerle Ġlgili Yer Adları
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıldaki yer adlarına bakıldığında ağaccedil isimlerinin de yer adlarına esin
kaynağı oluĢturduğu anlaĢılmaktadır Ağaccedilları meyve verenler ve meyvesiz olanlar Ģeklinde iki alt
kategoride değerlendimek muumlmkuumlnduumlr Meyve veren ağaccedillar 6 yerleĢim biriminin isminde oumlne ccedilıkmaktadır Bu yerleĢim yerlerinin birinde Ġğde 4‟uumlnde koz (ceviz) ve 1‟inde erik ağacı ismi
tercih edilmiĢtir
55ldquoġehitlikrdquo anlamında bir kelimedir Bk Devellioğlu F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara s 731 56 ldquoBirkaccedil evlek asma bağı ya da guumll bahccedilesi tarlada ekin ekmek iccedilin ayrılan toprak parccedilası uumlstuuml ve uumlccedil tarafı kapalı ağılrdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(25012012) 57Bezir Yağ Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (25012012) 58 Avan ldquoDevlet memururdquo anlamında bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml eyvanrdquo Oumlzellikle Guumlney-doğu Anadolu evlerinde avluya bakan oumlnuuml accedilık uumlstuuml kapalı yuumlksekccedile doumlĢemesi olan ortasında bir de kuumlccediluumlk havuzu bulunan oturma yerirdquodir Guumlzel SanatlarTerimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 59 Oluk ldquoHayvanların yem yedikleri su iccediltikleri taĢ ya da ağaccediltan oyulmuĢ yalak iccedilinde uumlzuumlm ezilen ccedilam ağacından oyulmuĢ tekne sepicilerin iccedilinde derileri yıkadıkları ağaccedil teknerdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) ldquoEvlad-ı Saru Fakihrdquo adıyla Youmlruumlkan taifesinden Kayseriyye sancağında bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 361 Ayrıca Saru fakih ya da fakihli fakılı biccedilimlerinde anılan Adana
MaraĢ civarında konargoumlccediler Tuumlrkmen youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s653
106 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 22 Meyve Veren Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġde ky 60
Zile Kozludere ky MeĢhedabad
Kozca mz Huumlseyinabad Kozlukaya mz MeĢhedabad
Kozcuğaz mz Karahisar-ı BehramĢah Oyumerik61
mz KuĢtaĢ
Meyve veren ağaccedillara oranla meyvesiz ağaccedillar yer isimlerinde daha sık kullanılmıĢtır Bunlar iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavak ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Bu durum boumllgenin bitki oumlrtuumlsuuml
iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavağın oumlnemli bir paya sahip olduğunu ortaya koyduğu gibi insanların acircdeta
soumlğuumlt ve kavak ağacı gibi sulak yerleri tercih ettiğini de goumlzler oumlnuumlne sermektedir Tablo 23 Meyvesiz Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilortu62
mz Kızılkuumlnbed Sidreluuml mz 63
Huumlseyinabad
Dikmesoumlğuumlt ky Halka-i Hass Soumlğuumltoumlzuuml ky Yenimuumlsluumlman
Divankavağı mz Huumlseyinabad Soumlğuumltoumlzuuml ky Huumlseyinabad
DuumlĢuumlkkavak mz Karahisar-ı BehramĢah Soumlğuumltoumlzuuml mz (4) Huumlseyinabad
Karaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultankavağı mz Huumlseyinabad
Karakızkavağı Huumlseyinabad Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass
Kavacık mz64
MeĢhedabad Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavak ky Karahisar-ı BehramĢah Uumlccedilkaraağaccedil 65
mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavakağacı mz Huumlseyinabad Yalnuzağaccedil ky Zile
Kavakoumlzuuml mz Huumlseyinabad Yatankavağı ky Huumlseyinabad
Oumlzikavağı ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Az da olsa Zile yer adlarında meyve oumlğesi de kullanılabilmiĢtir Zile merkezde Ccedilekle66
ile
Payami67
mezraları adlarını meyvelerden almıĢ olmalıdır Sebze isimleri ise KuĢtaĢ‟taki Tomara ile
Huumlseyinabad‟daki Kabakkavsuvan mezralarının isimlerinde tercih edilmiĢtir Tomara68
pazıya benzer sapları piĢirilerek yenen kendi kendine yetiĢen bir ccedileĢit bitkidir Zile‟de tahıllar ve
baklagillerden verilen yer adları da bulunmaktadır Bunlar Huumlseyinabad‟daki Sarukamış
Kamışccedilık69
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Şolan ve Evik70
ile Zevar71
mezralarıdır
Adını farklı ccediliccedilek tuumlrlerinden alan yerleĢim yerlerinin sayısı 5 tane olup 2‟si daha ziyade
yabani ccediliccedileklerden kaynaklanan yer adlarına oumlrnek oluĢturmaktadır Bunlar Zile‟deki Minahoş ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki KarĢu Menekşeluuml mezralarıdır Acacı ve Oumlzi Kavağı‟nda ve Karahisar-ı BehramĢah‟da Guumllluumlk mezraları ile Huumlseyinabad‟daki Guumlloumlzuuml mezraları isimleri bir suumls ccediliccedileği
diyebileceğimiz guumllden tuumlretilmiĢtir
60ldquo Ġğde ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 61 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Tarama
Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(22012012) 62 ldquoYabani ardıccedil ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 63 ldquoCennetteki son ağaccedilrdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 64 79 numaralı defterde karye olarak geccedilmektedir Koumlyuumln adı 17 yuumlzyılda koumlyde tuumlrbesi ve zaviyesi bulunan ġeyh Eyluumlk‟ten dolayı ġeyheyluumlk Ģeklinde değiĢmiĢ 1981 yılında ise bu isim yerine YeĢilce adı kullanılmaya baĢlanmıĢtır 65 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012) 66 Ccedilekle ccedilağla kelimesinin halk dilindeki Ģeklidir ve ldquoolmamıĢ meyverdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(22012012) 67 Payam ldquoBademrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 68 Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 69 ldquoBuğdaygillerden sulak nemli yerlerde yetiĢen boğumlu sert goumlvdesi olan bitkilerrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(28012012) 70 ldquoBir ccedileĢit buğdayrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 71 ldquoHayvanlara yedirilmek iccedilin hazırlanan tahıl kırması iri oumlğuumltuumllmuumlĢ un tazırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoCcedilorum Alaca‟da iri bulgur iccedilin kullanılan bir tabirrdquo Zanaat Terimleri Soumlzluumlğuuml 1976 httptdkterim
govtrbts(28012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 107
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
CcedileĢitli bitki parccedilaları da (dal budak ccedilubuk) yer adlarının verilmesinde belirleyici
olabilmektedir Zile kazasında bu Ģeklide bitki parccedilalarından adını alan iki yerleĢim birimi tespit edilebilmiĢtir Bunlar MeĢhedabad‟daki Ccedilubuk ve Huumlseyinabad‟daki Yapracık mezralarıdır Bitki
ve bitki parccedilaları dıĢında yerleĢim birimlerinin kurulduğu yerlerdeki bitki oumlruumltuumlsuuml de yer adlarına
ilham verebilmektedir Zile kazasında 10 yerleĢim biriminin adı bitki oumlruumltuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran
oumlzelliklerden verilmiĢtir
Tablo 24 Bitki Oumlrtuumlsuumlnuuml CcedilağrıĢtıran Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilakırccedilal72
mz Yenimuumlsluumlman Karagevenlik mz Huumlseyinabad
Ccedilamluca mz Karahisar-ı BehramĢah Korucuk mz Zile
Ccedilomruk mz Zile Odunluk mz Huumlseyinabad
Dikmen73
nma‟a Hamrik mz Karahisar-ı BehramĢah Pervazlık mz74
Huumlseyinabad
Bericcedilayır mz Huumlseyinabad Sazlı mz Karahisar-ı BehramĢah
313 Hayvanlarla Ġlgili Yer Adları
Zile‟de adını hayvanlardan alan 23 yer adı tespit edilmiĢtir Bunlardan 6‟sı yabani hayvan
isimleridir Zile‟deki Donuzlu75
koumlyuuml ve Kurtamaz mezrası Acacı ve Oumlzikavağı‟ndaki Başkurd ve Kurdbaşı mezrası Halka-i Hass‟daki Dilkuumller mezrası Karacahisar-ı BehramĢah‟daki Tekir
76
Meşhedi mezrası adları bu yolla verilmiĢtir
Huumlseyinabad‟daki Suumlluumlnluumlce mezrası77
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Suumlluumln ile KuĢtaĢ‟taki
Yapalak78
mezrası ve yine KuĢtaĢ‟taki Yapalak koumlyuuml isimlerini yırtıcı kuĢlardan almıĢlardır Zile Guumlvercinlik koumlyuuml ve Ağcakuş mezrası ise adlarını evcil nitelikli kuĢlardan almıĢtır
Kazada evcil hayvanlardan adını alan yerleĢim yerleri ise Zile Koşaatlu mezrası Acacı ve
Oumlzikavağı Hıcıp79
koumlyuuml Yenimuumlsluumlman Taylu80
mezrası Huumlseyinabad Koyunluyusufoumlzuuml ve Guumlduumll
81 mezrası MeĢhedabad Karı ve Dorualanı
82 mezrasıdır Halka-i Hass‟taki Petek
83 karyesi ise
arıcılıkla ilgili bir uumlretim aracından adını almıĢtır
72 Ccedilal ldquoTaĢlık yer ccedilıplak tepe kireccedilli toprak ormanlık fundalık sulu duumlz ova maki ile oumlrtuumlluuml engebeli alan Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml Ccedilakır ldquoMavi hareli elardquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgov trbts(28012012) 73 Dikmen ldquoKoni biccediliminde sivri tepe dağların en yuumlksek yeri yayla dik arazideki orman dikilerek meydana gelen ağaccedillıkrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 74 Pervazlı adıya Youmlruumlkan taifesinden Bozok ve MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 627 75 Diyarbekir eyaleti Mardin kazasında Youmlruumlkan taifesinden cemaat Tuumlrkay age s 335 76 ldquoPostu siyah ccedilizgili ve benekli kuumll renkli kedirdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 77 ldquoSuumlluumlngillerden kuyruğu ccedilok uzun eti yenilen bir kuĢrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquoBuzağırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoTavuksular (Galliformes) takımının suumlluumlnguumller (Phasianidae) familyasından 80 cm kadar uzunlukta Avrupadan Kafkasyaya kadar olan boumllgede yaĢayan bir tuumlrrdquo Biyoloji Terimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 78 ldquoBir tuumlr baykuĢrdquo Tarama Soumlzluumlğuuml 1972 httptdkterimgovtrbts(29012012) 79ldquo Koyunrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 80 ldquoUumlccedil yaĢına kadar olan at yavrusurdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 81 ldquoKedi yavrusu kuyruksuz kuyruğu kesik hayvan kısa bodur geliĢmemiĢrdquo ldquoSaccedilta ve fırında piĢirilen mısır ya da buğday unundan yapılan ekmek ekmek somunurdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s383 Guumlduumllluuml diye de ifade edilmektedir 82 ldquoGoumlvdesi kızıl ayakları ve yelesi koyu renkli olan yağız (at) kızıl (at donu) Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 83 Eğer bey ise Boynuyoğun aĢiretinde boumlyle bir cemaat adı var Buumlyuumlk olasılıkla boya dayalı bir yerleĢim adı da olabilir
Tuumlrkay age s 234
108 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 25Adında Hayvanlarla Ġlgili Ġbareler Bulunan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakuĢ mz Zile Kurtamaz mz Zile
BaĢkurd mz Acacı ve Oumlzi Kavağı KuĢtaĢ Nh KuĢtaĢ
Dilkuumller mz Halka-i Hass Petek ky Halka-i Hass
Donuzlu ky Zile Suumlluumln mz Karahisar-ı BehramĢah
Guumlduumll mz Huumlseyinabad Suumlluumlnluumlce mz Huumlseyinabad
Guumlvercinlik ky Zile TankuĢ ky Kızılkuumlnbed
Hıcıp ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Taylu mz Yenimuumlsluumlman
Karı ve Dorualanı mz MeĢhedabad TekirmeĢhedi mz Karahisar-ı BehramĢah
Kırım mz Huumlseyinabad UumlccediltaĢ Nh KuĢtaĢ
KoĢaatlu mz Zile Yapalak ky KuĢtaĢ
KurdbaĢı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yapalak mz (2) KuĢtaĢ
32Ġnsanlara ve Toplumlara Dayanan Adlar
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıllara ait yer adları iccedilerisinde insana dair oumlzellikler oumlnemli bir yer
tutmaktadır Ġnsanın beslenme kuumlltuumlruumlnden oumlzuumlr durumuna kadar birccedilok oumlzellik bu isimlerde hayat
bulmaktadır Oumlte taraftan isimler de oumlne ccedilıkan bir oumlzellikte tarihicirc Ģahsiyetleri ve cemaatleri iccedilinde
fazlasıyla barındırmasıdır Oumlrneğin Ģahıs isimleri acircdeta tarihicirc bir geccedilit toumlreni gibidir DaniĢmend-i BahĢayiĢ DaniĢmendlileri Keykavus Selccedilukluları Cengizhan Moğolları Temuumlrhan Timurluları
anımsatan isimler olup bu geccedilit toumlreninde tarihe tanıklık etmemizde buumlyuumlk rolleri vardır
321Fiziksel YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
a Yiyecekler ve Ġccedileceklerden Verilen Yer Adları Zile‟de iccedileceklerden adını alan
herhangi bir yerleĢim birimine tesaduumlf edilmemiĢtir Ancak değiĢik yiyeceklerden adını alan 7
yerleĢim birimine rastlanmıĢtır Acacı ve Oumlzi Kavağı Keşlik84
ve Dumi mezrası iccedilerisindeki keĢ kelimesi peynire iĢaret ederken dum kelimesi ise sulu gıdalarla ilgilidir Bazlambaccedil
85 koumlyuuml ve
Ccediloumlrek mezrası isimleri ise youmlreye oumlzguuml unlu gıda mamullerinden adını almıĢtır Kozlar mezrası ise
bir yandan bir cemaat adını ccedilağrıĢtırırken bir yandan da cevize iĢaret etmektedir Tablo 26 Yiyecek ve Ġccedileceklere Dayalı Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bazlambaccedil ky Kızılkuumlnbed Kavurga mz Huumlseyinabad
Ccediloumlrek mz Kızılkuumlnbed KeĢlik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Dumi mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kozlar mz MeĢhedabad
Dumi mz KuĢtaĢ
bCcedileĢitli EĢyalardan Adını Alan YerleĢim Birimleri Zile‟de değiĢik tuumlrde guumlndelik
eĢyalardan ismini alan 14 yerleĢim birimi tespit edilmiĢtir Su konacak kaplardan ismini alan tek
yerleĢim birimi Huumlseyinabad‟daki Guumlğuumlm mezrasıdır MeĢhedabad‟daki Kuumlpluumlce ile Huumlseyinabad‟daki Boduccedil mezrası ve Kapaklu koumlylerinin isimlerinde ise mutfak levazımatlarının
isimleri kullanılmıĢtır CcedileĢitli aletler ve takımlardan adını alan 10 yer ismi okunmuĢtur Zile
Palani86
koumlyuuml Sacayak mezrası ve Yaba koumlyuuml Huumlseyinabad Sokucak mezrası (2) Ağcasoku
mezrası Yeni Muumlsluumlman Kopaccedil87
koumlyuuml Karahisar-ı BehramĢah Borulu ve Karasoku 88
mezraları
84 ldquoYağı alınmıĢ yoğurttan ya da suumltten yapılan peynirrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzşuumlğuuml httptdkterimgov trbts(29012012) 85 ldquoMısır arpa darı ve buğday unlarından yapılan mayalı mayasız yağlı yağsız Ģekerli Ģekersiz ince ve kalın piĢirilen saccedil ekmeğirdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 86 Bozok‟ta ve Malatya sancaklarında Balanlı-Balanlu diye bir cemaat adı var Tuumlrkay age s 223 87 ldquoĠnce ve dar ağızlı bir ccedileĢit ccedilapardquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 88 ldquoTahıl doumlvmeye yarayan buumlyuumlk taĢ dibek dibekte havanda doumlvme iĢini yapan tokmakrdquoTuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları
Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 109
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KuĢtaĢ Yaba mezrası Kesici aletlerden adını alan tek yerleĢim birimi ise Huumlseyinabad‟daki
Balccedilak89
mezrasıdır Tablo 27Adını EĢya ve Aletlerden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ağcasoku mz Huumlseyinabad Kopaccedil ky Yenimuumlsluumlman
Balccedilak mz Huumlseyinabad Kuumlpluumlce mz MeĢhedabad
Boduccedil mz Huumlseyinabad Palani ky Zile
Borulu mz Karahisar-ı BehramĢah Sacayak mz Zile
Guumlğuumlm mz Huumlseyinabad Sokucak (2) mz Huumlseyinabad
Kapaklu ky Huumlseyinabad Yaba ky Zile
Karasoku mz Karahisar-ı BehramĢah Yaba mz KuĢtaĢ
cSavaĢ ve Askerlikle Ġle Ġlgili Yer Adları Zile yer adları iccedilerisinde savaĢ ve askerliğie dair isimler de bulunmuĢtur Bunların sayısı 4 tane olup 1‟si Zile‟de diğer 3‟uuml ise Huumlseyinabad
Nahiyesi‟ndedir Tablo 28 SavaĢ ve Askerlikle Ġlgili Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġsadoğancı90
ky Huumlseyinabad Muumlhimmatini mz Huumlseyinabad
Mescid-i Sakayan mh Zile Sakalar mz Huumlseyinabad
dGiyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları Tuumlrklerin Zile‟de verdikleri
yerleĢim adları iccedilerisinde giyim eĢyaları ve kumaĢ maddelerine de rastlanmıĢtır Huumlseyinabad‟daki Edikoumlyuumlk mezrası adı ayak giyiminde tercih edilen edikle ilgilidir KumaĢ maddeleri ile ilintili
olarak Acacı ve Oumlzikavağı Oltan91
ve Oltankoumly mezrası isimleri dikkat ccedilekmektedir
Huumlseyinabad‟daki Hırka-i92
Buumlzuumlrk ve Hırka-i Kuumlccediluumlk koumlyleri Kuşak mezrası Karahisar-ı BehramĢah‟taki Kabluyuumln ve Kuşakoumlyuumlk mezraları Zile‟deki Yuumlnluuml koumlyuuml yuumln ve yuumlnluuml dokumalara
ccedilağrıĢım yapmaktadır Tablo 29 Giyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Edikoumlyuumlk mz Huumlseyinabad KuĢak mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky Huumlseyinabad KuĢakluoumlyuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Oltan mz (2) Acacı ve Oumlzikavağı
Kabluyuumln mz Karahisar-ı BehramĢah Yuumlnluuml ky Zile
e Adını Yapı Kısımlarından Alan Yer Adları Zile‟de farklı mimari yapıların tuumlmuumlnuuml değil de bir boumlluumlmuumlnuuml iccedileren yer adlarıda bulunmaktadır Bunlar 7 adet olup aĢağıda Tablo 30‟da
goumlsterilmiĢtir
89ldquoKabza kabzanın demir siperirdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtr bts (29012012) 90 ldquoHassa kuĢbazları denilen timarlı avcılardan bir takımın adırdquo Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterim govtrbts(29012012) 91 OltanrdquoKesilip dikilmeye hazırlanmıĢ yemeni eskiyen yemeni ayakkabı altına vurulan penccedile mest ve yemeni yuumlzuumlnuuml koumlseleye tutturmak iccedilin yapılan iri dikiĢ ccedilarığın iccediline konulan bez ya da deri parccedilası ccedilarık ipi Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(30012012) 92 Koumlyuumln adının Hırka-i Kebir olduğu ve Hırka Baba tepesi eteğinde kurulmasından aldığı bilinmektedir Koumlyuumln isminin anlatılan efsanesi Huumlseyin adında bir Velinin hırkasının bu boumllgede olması ve Hırka Baba tepesine bu isim
verilmesinden gelir httpwwwbuyukhirkacomsbindex phpbeldemizhtml (21012012)
110 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 30 Adını Yapı Kısımlarından Alan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahurcuk ky Halka-i Hass TaĢağıl mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Ayvancık mz Huumlseyinabad Tonus mz Halka-i Hass
Goumlkccedileminare mz Karahisar-ı BehramĢah Manar mz Karahisar-ı BehramĢah
Minare mh Zile
322 Duygusal YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
Zile yer adları iccedilerisinde doğrudan insan duygularını iccedilinde taĢıyan iki yer adı tespit
edilmiĢtir Bunlar Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Ġmrek93
ile Karahisar-ı BehramĢah‟taki Sevguumlluuml
mezralarıdır Aile bireyleri ile ilgili yer adları daha ccedilok akrabalık iliĢkilerini iccedileren tuumlrden olup
Zile‟de bu Ģekilde 12 yerleĢim adı bulunmaktadır Bunlardan yalnız ikisi eĢ anlamında karı kelimesini iccedilerirken diğer 10 tanesi veled zade ya da oğlan biccediliminde daha ccedilok erkek evladı iccedileren
isimlerdir Tablo 31 Adını Akrabalık Tuumlrlerinden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ayveledi Karahisar-ı BehramĢah Ġlyasoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Bekleroğlanı Kızılkuumlnbed Karıbasan mz Huumlseyinabad
Caferoğlanı mz Huumlseyinabad Karukoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Doğanoğlanı mz Kızılkuumlnbed Mesudoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hacızade mz Karahisar-ı BehramĢah Recepoğlu mz Huumlseyinabad
Ġlyasoğlanı ky Halka-i Hass Veledikkoumly mz Huumlseyinabad
Zile‟de dine iliĢkin birtakım oumlzellikler iccedileren yer adları da tespit edilmiĢtir Bunların sayısı
23 tanedir Bu isimler iccedilerisinde hacı fakih Ģeyh abdal gibi unvanlar dıĢında kul iman ve uumlmmet
kelimelerini iccedileren dine dair kavramlar da bulunmaktadır PirakbaĢ ismi ise daha ccedilok mezhepsel bir ccedilağrıĢım yapmaktadır Doğrudan Ġslam dinini ccedilağrıĢtıran isimler yanında youmlrenin eski ev
sahiplerini ifade eden kacircfir ismi de yer adları iccedilerisinde değiĢik kelimelerle beraber tercih
edilmiĢtir Tablo 32Din ile Ġlgili Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alaeddinhacı mz Huumlseyinabad Kuldan mz Karahisar-ı BehramĢah
Aykutfakihviranı mz Huumlseyinabad Kuldan mz MeĢhedabad
Azadkul mz Acacı ve Oumlzikavağı Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Bekirabdal mz Huumlseyinabad PirakbaĢ mz Huumlseyinabad
Ccedilokccedilakul mz Zile Saruhacı mz Huumlseyinabad
Ġman ky Halka-i Hass ġeyh ky Acacı ve Oumlzikavağı
Ġnekulu mz Huumlseyinabad ġeyh mz Huumlseyinabad
Ġsa Fakılu mz Huumlseyinabad ġeyhkoumly mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kacircfir ky Yenimuumlsluumlman ġeyhkulu mh Zile
Kafirviranı ky Zile Uumlmmet mz MeĢhedabad
Karapiri ky Karahisar-ı BehramĢah Yenimuumlsluumlman nh Yenimuumlsluumlman
Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
323 KiĢilerin Varlıkları Ġle Ġlgili Yer Adları
Yeni bir koumly veya kasabanın kuruluĢunda oraya yeni bir ad aramaya hacet kalmaksızın
yerleĢen topluluğun adı verilir Nitekim Anadolu bunun muumlkemmel oumlrnekleriyle doludur Bu isimler bize aynı adı taĢıyan boy aĢiret cemaat gibi grupların nasıl bir yayılma goumlsterdiklerini de
anlatır Doğu veya Guumlneydoğu Anadolu‟daki bir koumly adının Rumeli topraklarında da olması bu
dağınık yayılmanın guumlzel bir oumlrneğidir (Kuumltuumlkoğlu 1991 15)
93 ldquoSeven duumlĢkuumlnrdquo anlamlarına gelen bir Tuumlrkccedile kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim
govtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 111
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
a Vuumlcut Kısımları Ġccedileren Yer Adları Vuumlcut kısımlarını iccedileren 5 isimden biri kol biri
baĢ biri karın ve son ikisi taban gibi insan uzuvlarını iccedilerisinde barındırmaktadır Tablo 33 Vuumlcut Kısımlarına Dayalı Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AbagolEbegol mz Huumlseyinabad Tabana (Dabana) ky Halka-i Hass
DeluumlbaĢ mz Huumlseyinabad TabanıyavaĢ mz Huumlseyinabad
Karnıkara mz (2) Huumlseyinabad
Uzuvlar dıĢında insan vuumlcudunda ortaya ccedilıkan tuumlyler de yer adları iccedilerisinde kendine yer
bulabilmiĢtir Bunların sayısı 3 olup Halka-i Hass‟daki Koumlsemelik mezrası yuumlzuumln tuumlysuumlzluumlğuumlyle ilgilidir Huumlseyinabad‟daki Gılman
94 mezrası ve Perccedilem koumlyuuml
95 adları ise doğrudan insan
vuumlcudundaki tuumlylerle ilgili yer adları arasında değerlendirilebilir
b Ruumltbeler (Unvanlar) Mevkiler Ġccedileren Yer Adları Tuumlrkler yer adları verirken
ruumltbeler unvanlar ve kiĢilerin mevkilerinden de yararlanabilmiĢtir Zile kazasında 18 yer adı bu ccedileĢit bir yaklaĢımla verilmiĢtir Gazi unvanı 3 diğin (tigin) unvanı 5 kadı goumlrevi 1 emir unvanı 1
bey 2 sultan 3 melik 2 yerleĢim biriminde isim olarak kullanılmıĢtır Ladıcık ise buumlyuumlk olasılıkla
Hellenistik doumlnemden gelen ve Pontus devletinde kral ailesinden birccedilok kraliccedile ve prensesin taĢıdığı bir unvan olarak oumltekilerden farklı bir yere oturtulabilir
Tablo 34 Ruumltbeler Unvanlar Mevkiler Ġccedileren Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Arslangazi ky MeĢhedabad Karagazi mz Zile
Baydiğin mz Acacı ve Oumlzikavağı Maturabey mz Karahisar-ı BehramĢah
Baydiğin ky Zile Ladıcık ky96
Halka-i Hass
Beyyurdu mz Huumlseyinabad OsmanpaĢa ky Huumlseyinabad
Emirsaraccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultaneymirce97
emz Huumlseyinabad
Gazikoumly maa Ermenid mz Kızılkuumlnbed Sultanmehmed mz Huumlseyinabad
KadıĢehri ky Acacı ve Oumlzikavağı Taht-ı melik mz Huumlseyinabad
Karadiğin mz (3) Huumlseyinabad Uzunmelik mz Huumlseyinabad
c Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları Ġnsanı ilgilendiren değiĢik
sıfat ve eylemlerden adını alan Zile kazasında toplam 13 yer adı bulunmuĢtur Bunlardan Ağrık98
mz adı bir hastalık durumuna DoymuĢ ihtiyaccedilların giderilmesine Gederik99
gitmek eylemine
Uumlzmuumlş100
uumlzuumllme eylemine Yararlık faydalı olma haline dayalı isimler gibi goumlzuumlkmektedir
94 ldquoKabarık saccedillı kimserdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) Gılmanlar Gılmanlı adına Kuumltahya sancağı Dağardı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 374 95ldquoBaĢlarını tıraĢ edenlerin tepede bıraktıkları saccedil tutamırdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts (29012012) Perccedilemli adıyla iccedilel sancağı Anamur kazasında youmlruumlkandan bir cemaat var Tuumlrkay age s 626 96 Ladıcık Lacircdik kelimesinden geliyor olabilir Hellenistik ccedilağda oumlzellikle Selevkoslarda ve Pontus devletinin kral ailesinde birccedilok kraliccedilenin ve prensesin taĢıdığı bir isim olan Laodikeia‟dan bozma bir kelime Pontus boumllgesinde Amasya‟ya ve Tokat iline bağlı Niksar ilccedilesinde birer Lacircdik var Bk Umar age s 505Zile‟deki Ladıcık adı da bu
adlarla aynı olmalıdır 97 Mezraya adını veren Sultan Eymirce‟nin hayatı hakkında fazla bir bilgi bulunmamaktadır Emirci veya Emirce Sultan‟a ait menakıbnamede Emir-i Ccedilin Osman olarak bilinir Sultan Eymirce zaviyesi ile ilgili Bk Kapusuzoğlu S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Ankara s 67-80 98 ldquoAğrılı ağrıyanrdquo anlamında bir kelimedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(29012012) 99 Geder bağ ccedilubuklarını ccedilelikleme merkep alın yazısı ccediluval keder ve kader anlamlarında da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 100 Uumlz ova duumlzluumlk anlamlarında da kullanılan bir kelimedir httptdkterimgovtrbts (19022013)
112 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo35 Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları
d Mesleklerden
Verilen Yer Adları Zile‟de
resmi goumlrevler ve ccedileĢitli esnaf gruplarından kaynaklanan yer adları da vardır Bunların sayısı 5 olup incuumlger ve kalaycı isimleri
zanaat kollarına iĢaret ederken kethuumlda muhtesib ve yazıcı ise resmi goumlrev ya da goumlrevlilere iliĢkin
verilmiĢ yer adları olarak duumlĢuumlnuumllebilir Tablo 36 Mesleklerden Verilen Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġncuumlger mz Karahisar-ı BehramĢah Sarukalaycı mz Huumlseyinabad
Kethuumlda mh Zile Yazıcı mh Zile
Muhtesib ky Karahisar-ı BehramĢah
e Ġnsan (kiĢi) Adı Verilen YerleĢim Birimleri Adını doğrudan kiĢi adlarından alan 22 yerleĢim birimi bulunmaktadır Bunlardan yalnız 1‟i Ermeni ismi olup bu koumlyuumln bir diğer adı da
Killikrsquotir Bunların dıĢındaki isimlerin oumlnemli bir kısmı Arapccedila Farsccedila ve Ġbraniceden fonetiği
değiĢtirilerek Tuumlrkccedileye geccedilmiĢ isimlerdir Tablo 37 Ġnsan (kiĢi) Adları Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahmed ky KuĢtaĢ Mesud Ġğlal mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Battal mz Huumlseyinabad Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Baydar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hamzacık ky Zile Musa mz KuĢtaĢ
Hasan ky Yenimuumlsluumlman Okar mz101
Huumlseyinabad
Keykavus mz Huumlseyinabad Oumlğetccedile ky102
Karahisar-ı BehramĢah
Mahmud ky KuĢtaĢ Sarumusa mz KuĢtaĢ
Hasan mz (2) Huumlseyinabad Sergis ky (nam-ı diğer Killik)103
Huumlseyinabad
Huumlseyin mz (2) Huumlseyinabad Tuğrul mz Huumlseyinabad
Mergub ky104
Zile Yunus mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
f KiĢilerin Fiziksel Oumlzelliklerini Yansıtan Yer Adları KiĢilerin engel durumlarını iccedileren Zile‟de tek yer adı Huumlseyinabad‟daki Sağır Piri Kışlası‟dır
g Tarihicirc KiĢi Adları Ġccedileren Yer Adları Bazı tarihicirc Ģahsiyet isimleri de Zile‟de yer adı
olarak verilebilmiĢtir Bunların sayısı 9 tanedir Zile merkez Danişmend-i Bahşayiş Kalesi105
ile
101 Telli balıkccedilıl kuĢlarına verilen bir isim olan Okar erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 102 Oumlğet beğenilen aranılan anlamında bir kelime olup kız ve erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 103 Bu koumlyde Karkın boyundan Uluyoumlruumlk taifesinden TutuĢ Etraki Cemaati sakindi Halaccediloğlu V s 2234 104 Aranan ve beğenilen anlamlarında olan Mergup kelimesi Arapccedila koumlkenli olup Ģahıs adı olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 105 Tufan Guumlnduumlz DaniĢmendli Beyliği sahasında iccedilinde DaniĢmend adı geccedilen Amasya kazasında 2 Tokat kazasında 2 Sivas kazasında 3 ve Zile kazasında 1 yer adı tespit etmiĢtir Zile‟deki DaniĢmend-i BahĢayiĢ kalesini bir koumly olarak ele alan Guumlnduumlz buranın adının buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendli beyliğinden ziyade bir Ģahıstan verildiğini oumlne suumlrmuumlĢtuumlr Buranın aynı zamanda Tokat Youmlruumlklerinin kıĢlağı olduğunu belirtmiĢtir Kaynak olarak da 387 nolu Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum defterini vermiĢtir (Cilt II s 457) Bk Guumlnduumlz T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli
Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I Baskı Ġstanbul s 35-36
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağrık mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kurubey mz Halka-i Hass
Dilmek mz Karahisar-ı BehramĢah Sapmaz mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Huumlseyinabad UumlzmuumlĢ mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Kızılkuumlnbed Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Huumlseyinabad
Gederik ky Zile Yavihsan ky Halka-i Hass
Goumlzaccedilan mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk Huumlseyinabad
Ġkiyuumlzluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 113
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yeni Muumlsluumlman Arslan-ı Danişmend106
mezrası isimleri buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendliler
doumlneminden kalan ve tarihicirc Ģahsiyetlere dayalı olarak verilmiĢ isimler olmalıdır Karadiğin (Zile-Huumlseyinabad 3) Baydiğin koumlyuuml (Zile) ve Baydiğin
107 mezrası (Acacı ve Oumlzikavağı) isimleri ise
tigin kelimesinin bozulmuĢ Ģekilleri olarak oumlne ccedilıkmaktadır Cengizhan ve Temuumlrhan mezraları
(Huumlseyinabad) ise Moğol istilası ve Timur‟un Anadolu‟ya giriĢinin izlerini taĢıyan yer adları
Ģeklinde tasvir edilebilir Yeni Muumlsluumlman‟daki Ccedileltek koumlyuuml adını Ccedileltek Baba‟dan almıĢtır108
Huumlseyinabad nahiyesi adı ise buumlyuumlk bir olasılıkla Battal Gazi ile birarada anılan Huumlseyin Gazi‟den
verilmiĢ olmalıdır Zira ona atfedilen mezar ya da makamlardan birisi Ccedilorum Alaca ilccedilesindedir109
Yukarı da insan adları baĢlığında ele alınan Keykavus ismi de tarihicirc Ģahsiyetlere dayandırılabilir
h Kavim Kabile Boy Soy Oymak Cemaat Adları Ġccedileren Yer Adları Anadolu
Tuumlrkler tarafindan fethedildikten sonra yoğun bir Tuumlrk goumlccediluumlne sahne olmuĢtur Tuumlrkler buraya boy
ve aĢiretler halinde gelerek muhtelif boumllgeleri yurt edinmiĢler ve Selccediluklu Devleti youmlneticileri de siyasicirc ve iktisadicirc hedefleri goumlzeterek Osmanlı Devleti‟ni kuran Kayı boyuna mensup aĢiretin de
dacirchil olduğu Tuumlrk boylarını ccedileĢitli boumllgelere yerleĢtirmiĢlerdir Osmanlılar da aynı Ģekilde
kendilerine gelip sığınan Tuumlrk topluluklarını değiĢik boumllgelere iskacircn etmiĢlerdir Boumlylece Osmanlı
Devleti‟nin kuruluĢ ve geliĢme suumlrecinde de Anadolu‟nun muhtelif yerlerine ccedileĢitli Tuumlrk oymak ve aĢiretleri yerleĢtirilmiĢtir (Soumlylemez 2002 39)
Osmanlı hanedanı Tuumlrkmen koumlkenli de olsa kendisini Tuumlrkluumlğuumln temsilcisi olarak goumlrmekte
ve Tuumlrk tabirini merkeze oturtmaktaydı Tuumlrkmen tabirini Akkoyunlu Karakoyunlu Dulkadir Karamanoğlu gibi beylik ya da devletlerin etnik kimliğini tanımlamakta adı geccedilen devletlerin
Osmanlı hacirckimiyetine girmiĢ olan halkının sadece konargoumlccediler gruplarını ifade etmek iccedilin
kullanmaktadır Youmlruumlk tabiri ise bir sancak ya da kaza dacirchilinde yaylak ve kıĢlak hayatı
suumlrduumlrenlerin genel adıydı Uluyoumlruumlk (Etrak Youmlruumlkanı) Tokat‟tan Kuumltahya‟ya kadar uzanan sahada konargoumlccedilerlik etmekteydi
110
Acacı ve Oumlzi Kavağı nahiyesinde adını boy ya da cemaat adından alan 12 yerleĢim birimi
bulunmaktadır Alan-ı İğdir Bayındır mezraları ve Kayılar koumlyuuml (2 adet) adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
111 Arablar koumlyuuml
112 Hacı
113 koumlyuuml Haramideresi mezrası
114 Karacaviran
115 koumlyuuml
106Danişmend Farsccedila‟dan Tuumlrkccedileye geccedilen bir kelimedir Bilgili ilim sahibi anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk medreselerin icazet alma seviyesine gelmiĢ olan talebeleri iccedilin de kullanılan bir tabirdir Bk ĠpĢirli M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465 Ancak DaniĢmend tabiri zaman zaman bir Ģahıs adı ya da ismin oumlnuumlnde bir sıfat olarak da kullanılabilmektedir Arslan-ı DaniĢmend Arslan DaniĢmend ya da Ġslam DaniĢmend de olabilir 107 Yılmaz Kurt Niksar‟da bulunan GuumlmuumlĢdiğin koumlyuumlnuumln adının DaniĢmend Gazi‟nin 12 oğlundan biri olan GuumlmuumlĢ Tigin‟den konduğunu belirtmiĢtir Muhtemelen Zile kazasındaki Baydiğin ve Karadiğin isimleri de bu yolla verilmiĢ
olabilir Bk Kurt Y (2000) ldquoNiksar Kazası Yer Adlarırdquo Danişmendliler Doumlneminde Niksarrsquoda Tıp Tarih ve Kuumlltuumlr Sempozyumu Bildirileri Niksar s 105 108 Ccedileltek Baba‟nın asıl ismi ġeyh Mahmut olup unvanı Emirci lakabı Doğan ve ocağı Ccedileltek‟tir Dede Karkın Sarı Saltuk Gajgaj Baba gibi maneviyat ocaklarından biri de Ccedileltek Baba Ocağı‟dır Bu Ocak 17 koumlyuumln oumlĢruumlnuuml alan guumlccedilluuml bir yuvadır ġeyh Mahmut da boumllgeye geldiğinde boumllgenin ĠslamlaĢmasında rol oynayan oumlnemli bir manevi ve tarihi Ģahsiyet olarak Ccedileltek koumlyuumlne adını vermiĢtir Ccedileltek Baba 13 Yuumlzyıl iccedilerisinde yaĢamıĢtır ve Yeseviye tarikatı ekoluumlnden yetiĢen biridir httpceltekkoyumtrggC7eltek-Baba-Kimdir-f (23012012) 109 Oumlzcan K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal Gazi ve Malatya
Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58 110 Guumlnduumlz age s 19-27 111 24 Oğuz boyunun yayıldığı coğraficirc sahalar ve XVI yuumlzyılda Anadolu‟da Oğuz boylarına ait yer adları iccedilin Bk Suumlmer F (1980) Oğuzlar Ġstanbul s 201-372 423-460 112 Ccedilorum Bozok MaraĢ civarında Arab ya da Arablar vardır (Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden) Tuumlrkay age s 50 Arablı diye de anılmaktadır Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden geniĢ bir alana yayılmıĢ durumdadır Tuumlrkay age s 203 113 Tokat Zile‟de ve Ankara AyaĢ‟ta youmlruumlkan taifesinden Hacı diye bir cemaat var Tuumlrkay age s389 114 Ordu kazası ve Karahisar-ı ġarki sancağında Youmlruumlkan taifesinden Harami adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay
age s 406
114 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karıkışla koumlyuuml116
Muğriler117
mezrası Selamet koumlyuuml118
Ulucakkiri mezrası119
ve Yaraş120
mezrası
ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 38 Acacı ve Oumlzi Kavağında Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alan-ı iğdir mz Karacaviran ky Ulucakkiri mz
Arablar ky KarıkıĢla ky Kayılar ky (2)
Hacı ky Muğriler mz Bayındır mz
Haramideresi mz Selamet ky YaraĢ mz
Halka-i Hass nahiyesinde 4 koumly adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Alayuntlu Beydili Kızık ve Salur koumlyleridir 1 koumly Ekrad cemaatlerinin 3 mezra ve 2 koumly ise youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini almıĢtır Kuumlrtler koumlyuuml121
adını bir Ekrad cemaatinden almıĢtır Elmalu
mezrası122
Kırızlar123
koumlyuuml Ovacık124
koumlyuuml Suumlluumlkluuml125
ve Tutuş126
mezrası ise Youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini uumlzerinde taĢımaktadır Tablo 39 Halka-i Hass Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alayuntlu ky Halil ky Kuumlrtler ky Suumlluumlkluuml mz
Beydili ky Kırızlar ky Ovacık ky TutuĢ mz
Elmalu mz Kızık ky Salur mz
Huumlseyinabad‟da Bayadcık Doumlğerobası Karakınık mezraları ile Eski ve Yeni Yapar koumlyleri
adlarını 24 Oğuz boyundan almıĢtır 10 yerleĢim biriminin adının cemaatlerden oluĢtuğu
yanlarında yazan cemaat ibaresinden accedilıkccedila anlaĢılmaktadır 7 yerleĢim birimi de kıĢlak adıyla bir
cemaat ya da topluluğun kıĢladığı bir mekacircnı ifade etmek iccedilin tercih edilmiĢtir Ayrıca 3 yerleĢim yerinde Etrakiye bir yerleĢim yerinde Etrakiye-i Uluyoumlruumlk tabiriyle Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlere
iĢaret edilmiĢtir Kalan 57 yerleĢim birimi ise farklı Tuumlrkmen cemaatlerden adını almıĢtır127
Bu
cemaatlerden Kıranlu (Tuumlrkay 1981 518) ve Mahuna (Tuumlrkay 1981 114) Ekraddan olup kalanların tamamı Youmlruumlk Tuumlrkmen taifelerinden oluĢmaktaydı
115 Karahisar-ı Sahib Adilcevaz Bolvadin ve MaraĢ Goumlksun‟da adı geccedilen TuumlrkmenYoumlruumlkan taifesinden bir cemaattir Youmlruumlkosmanoğlu aĢiretine mensuptur Tuumlrkay age s 465 116 ldquoKayıkıĢlardquo da olabilir Sivas Yeni il Sorkun Nahiyesi‟nde boumlyle bir koumly vardır Bu koumly Kayı boyundan olanlar tarafından kurulmuĢtur Halaccediloğlu III s 1372 Ancak gene de ldquoKarıkıĢlardquo olma ihtimali oldukccedila yuumlksektir ccediluumlnkuuml MaraĢ sancağı Zamantı kazasında Karakışlalı ya da Karıkışlalı adıyla okunmuĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 490 117 Mardin Basra Hakkacircri gibi doğu vilayetleri dıĢında Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında da adı geccedilen ekrad taifesinden
bir aĢirettir Tuumlrkay age s 124 Mukriler olarak da anılmaktadır Ayrıca Makarlar ve Makralar diye youmlruumlkan taifesinden Bozok MaraĢ Karaman Adana Edirne ve Dimetoka‟da bir cemaat de vardır Tuumlrkay age s 574 118 Sivas Yenihan ve Yıldızeli‟nde Youmlruumlkan taifesinden Selametli adıyla bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 666 119 Yozgat Akdağ‟da Ulucak obası adında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 747 120 Ankara Bolu ve MenteĢe sancaklarında da adı geccedilen YaraĢlu adına sahip olan Tuumlrkman taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 765 121 Ekrad‟dan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu IV s 1584 Tuumlrkay age s 113 122 Youmlruumlkan taifesinden ldquoElamacalı Elmalılırdquo Ģeklinde de belirtilmiĢtir Tuumlrkay age s 348-349 123 Firuzlar da olabilir Anamur Kilis ve Mudurnu‟da tespit edilmiĢ bu isimle Tuumlrkmen Youmlruumlk taifesinden bir aĢiret vardır Tuumlrkay age s 81 365 124 Yeniil Sivas‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 617 125 Arapgir ve Karahisar-ıġarki sancağında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 688 126 Sivas ve Bursa‟da bu adla youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 741 127YaklaĢık 83 cemaat adı tespit ettiğimiz Huumlseyinabad yerleĢim birimlerinin referansları geniĢ bir yer tutmaktadır Bu cemaatlerin yayılma sahaları iccedilin Bk Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşiv Belgelerine Goumlre Osmanlı
İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatler Tercuumlman Yayınları Ġstanbul
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 115
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Ağcaağıl Karahisar-ı ġarki‟de Ağcahalil diye de geccedilen bir cemaat adıdır (Tuumlrkay 1981
181) Ayrukam128
MaraĢ Youmlruumlklerinden AvĢar boyuna tabi Ayrudamlı cemaatinden baĢkası değildir (Halaccediloğlu I 2009 205) Aziz Karahisar-ı ġarki‟de de adı geccedilen bir Tuumlrkmen cemaat adıdır
(Tuumlrkay 1981 215) Beyobası Sivas Yeniil‟de bulunan bir Tuumlrkmen aĢiretidir (Tuumlrkay 1981 56)
Ccedilalatlu MaraĢ eyaletinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 288) Youmlruumlkan
taifesinden olan Ccedilelebiler Ordu‟dan Guumlmuumllcine‟ye geniĢ bir alanda yayılmıĢ olan ve Ccedilelebiluuml olarak da anılan bir cemaattir
Depesuumldeluumlk mezrasında Kanuni doumlneminde Bayat boyuna mensup Selmanlu cemaati
yaĢamaktaydı (Halaccediloğlu V 2009 2013) Haliyle Depesi Deluumlğuuml Selmanlu ismi bu cemaatten verilmiĢ olmalıdır Yine aynı doumlnemde bu mezra Bozok sancağına bağlı Sorkun nahiyesine tabi
goumlruumlnmekteydi Yazıkışla (YazılutaĢ) Ccediladıroumlyuumlğuuml Ağcaağıl mezralarında da Selmanlu cemaatinin
adı geccedilmekteydi
Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk‟te mantar ve yer elması Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde
yumurta anlamlarına gelen domalan kelimesi129
Alaiye Sancağı‟nda Youmlruumlkan taifesinden bir
cemaatin de adıydı (Tuumlrkay 1981 335) Emirhacılu mezrasının adı buumlyuumlk olasılıkla Ġccedilel
Sancağı‟nda Anamur Kazası‟nda bulunan Eminhacılu (Tuumlrkay 1981 350) ya da yine Anamur‟da Hacılıemir (Tuumlrkay 1981 395) Ģeklinde geccedilen Youmlruumlk taifesinden bir cemaatten almıĢ olabilir
Eyuumlcek mezrası ise Eyuumlcekli olarak da bilinen Vize Sancağı Pınarhisar kazasında da goumlruumllmuumlĢ olan
bir Tuumlkmen cemaatinin uğrak yeri olarak duumlĢuumlnuumllebilir (Tuumlrkay 1981 362)
Fakihler koumlyuuml Fakıhlar ya da Fakılı (Tuumlrkay1981 364) Gedik Hasan mezrası Bozok ve
MaraĢ‟ta adı geccedilen Gedik Hasanlı (Tuumlrkay1981 369) Youmlruumlk cemaatlerinin adını almıĢtır Yıva
boyuna ait perakende Gılman Cemaatinin adı Gılman mezrasının adına esin kaynağı olmuĢ olabilir
(Hallaccediloğlu V 20091947-1948) Zile sınırlarında adı geccedilen Goumlkccedileler Youmlruumlk cemaati (Tuumlrkay 1981 82) Goumlkccedileluuml mezrasının adının verilmesinde etkili olmuĢtur
Goumlkzemin mezrası130
(Halaccediloğlu II 2009 681) Bozok Sorkun‟da Kızpınarı koumlyuumlnde AvĢar
boyuna mensup Kızılkocalu kabilesine mensup Goumlkin cemaatinden adını almıĢ olsa gerektir (Halaccediloğlu II 2009 900) Gulamlar mezrası ise MaraĢ eyaletinde youmlruumlkan taifesinden Gulamanlu
cemaatinden adını almıĢ olabilir (Tuumlrkay1981 383) Bozok‟ta Hacı Alili adlı youmlruumlkan Tuumlrkmen
taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay1981 389) Buumlyuumlk olasılıkla Hacıali mezrası adı bu cemaate dayalı olmalıdır Halil Acalık koumlyuuml MaraĢ Youmlruumlklerinden Halil Eceli Cemaati (Tuumlrkay
1981 401) ve Hallaccediloğluviranı mezrası Bozok Sorkun boumllgesindeki AvĢar boyuna mensup Halaccedil
Cemaati (Halaccediloğlu III 2009 973) ile ilgili adlar almıĢlardır
Karacalu mezrası adı Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Bozok livası Karahacılu adında koumlye iskacircn edilen Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden bir cemaatin adıyla iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981
462 463) Cemaatin adı Karacalar Karaca ve Karacalu Ģeklinde de dile getirilmektedir
Kızkaracalu koumlyuuml de adını bu cemaatten almıĢtır Zira Karacalu cemaatinin bulunduğu yerler arasında Ccedilorum da bulunmaktaydı (Tuumlrkay 1981 98)
Karadonlu Ermenek Guumllnar Bozkır Ordu ve Karahisar-ı ġarki‟de (Tuumlrkay 1981469)
Karacakaya Ccedilorum‟da (Tuumlrkay 1981 463) Karakız MaraĢ Huumldavendigar ve Vize‟de (Tuumlrkay 1981 477) Karataş Alanya ve BeyĢehri‟nde (Tuumlrkay 1981 486) adı geccedilen cemaatler olup
Karadonlu mezrası Karacakaya koumlyuuml Kararkızkavağı mezrası ve KarataĢ mezrası adları bu
128Kam Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde koyunların barındıkları yer yani damla aynı anlamda goumlsterilmiĢtir httptdkterimgovtrbts (31012012) 129 httptdkterimgovtrbts(31012012) 130 Yusuf Halaccediloğlu bu ismi Goumlkin olarak okumuĢtur
116 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
cemaatlerden kaynaklanmıĢ olmalıdır Kavurga Kavurgalı ve Kavurgaoğlu mezrası isimleri MaraĢ
ve Bozok‟ta yaĢayan Kavurga Dedeler ya da Kavurga cemaatiyle iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981 497-499) Kıranlu ise Sivas Bozok Canik Konya Karaman ve MaraĢ gibi geniĢ bir sahada adı
geccedilen Ekrad youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adı olup Huumlseyinabad‟daki Kıranlu mezrası adı
buradan verilmiĢ olabilir Bu cemaat Kıranlu Kıran Kıranca ve Kıranta Ģeklinde de ifade edilmiĢ
Lekvanik aĢiretinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 518)
Kışlak-ı Himmet Kethuumlda mezrası Salur boyu Uluyoumlruumlk taifesinden Aksalur boumlluumlğuumlnden bir
cemaatin adından verilmiĢtir (Hallaccediloğlu III2009 1049) Bozok Sorkun boumllgesinde yaĢayan ve
Varsak Boyuna mensup KızılcakıĢla cemaati adı ise Kızılcakışla mezrasıyla oumlzdeĢleĢmiĢtir (Halaccediloğlu IV 2009 1464) AvĢar boyundan aynı adlı cemaatin adı Kızıllar
131 koumlyuumlne verilmiĢtir
(Halaccediloğlu IV 2009 1470) Gelibolu Huumldavendigar sancaklarında bulunan Kiraslu ya da Kiraslu
Hacı Youmlruumlkan cemaati Huumlseyinabad‟daki Kiraslu mezrasına da ad olarak verilmiĢtir (Tuumlrkay 1981
512)
Sivas Yeniil‟de Yazır boyuna mensup Koyunlu Anamuslu adıyla bir cemaat bulunmaktadır
(Halaccediloğlu IV 2009 1499) Huumlseyinabad‟daki Koyunluyusufoumlzuuml mezrası adı bu cemaate
dayandırılabilir Kozluca kışlağı adı her ne kadar ceviz ağacının ccedilokluğuna delalet eden ve bitki oumlrtuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran bir yer adı gibi goumlzuumlkse de bu isim de buumlyuumlk oumllccediluumlde Youmlruumlk Tuumlrkmen
cemaatlere dayalı verilmiĢ isimlerden olmalıdır Zira Edirne ve Karahisar-ı ġarki‟de Youmlruumlkan
taifesinden Kozluca adıyla bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay 1981 538) Aynı Ģekilde Kulağuz koumlyuuml adı bir mesleğe dayandırılabilecek olsa da Salur boyuna mensup Kulağuzlu cemaati
(Halaccediloğlu IV 2009 1533) bu adın verilmesinde oumlncekine oranla daha etkili bir dayanak
oluĢturmaktadır
Soumlzluumlklerde anlamına rastlanamayan Mahuna kelimesi ise muhtemelen Erzurum ve civarında da rastlanılan Mahanlar adında konargoumlccediler Ekrad taifesinden bir aĢiretin isminin
bozulmuĢ bir biccedilimi olmalıdır ġoumlyle ki bu aĢiret Mahanlı Mahanlu ve Mahanlar Ģeklinde de
Osmanlı belgelerinde zikredilmekteydi (Tuumlrkay 1981 114) Haliyle Mahuna mezrasının adını da cemaatlere dayalı olanlar iccedilerisinde anmak muumlmkuumlnduumlr Huumlseyinabad da dacirchil olmak uumlzere Zile
kazasında Mezid ya da Mezidli Ģeklinde geccedilen yer adları da cemaat koumlkenli yer adları iccedilerisinde
sıralanabilir Mezid ya da Mezidluuml (Tuumlrkay 1981 585) Ģeklinde Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinin adı soumlzkonusu yerlere ad olarak verilmiĢ olabilir Bozok‟tan Teke‟ye kuzey guumlney doğrultusunda
geniĢ bir alanda adı zikredilen Muumlminler cemaati de Youmlruumlkan taifesindendi (Tuumlrkay 1981 598)
Bu youmlnuumlyle Huumlseyinabad‟daki Muumlminler-i Buumlzuumlrk ve Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mezralarının adları bu
cemaatin adını ccedilağrıĢtırmaktadır
Paşalu mezrası Youmlruumlkan taifesinden PaĢalu (Boğalu) (Tuumlrkay1981 624) Sarımbeyluuml
mezrası MaraĢ Youmlruumlklerinden Yuumlreğir boyuna mensup Sarımbeyluuml (Halaccediloğlu V 2009 1983)
Saruisaoumlyuumlk mezraları Sivas Yeniil‟de Saruisa Sincan ve Sincanlu mezrası Ankara Kuumltahya ve Rakka‟da da adı geccedilen Sincan (Tuumlrkay 1981 147) Tusi mezrası MaraĢ ve KırĢehir‟de isimleri
anılan Tus ya da Tuslu (Tuumlrkay 1981 741) Yağlu koumlyuuml Sivas Yeniil‟de bulunan Yağlu (Tuumlrkay
1981 759) cemaatlerinden isimlerini almıĢlardır
Huumlseyinabad‟ın merkezi olarak goumlsterilen Yapa-i Cedid koumlyuuml Yapa cemaatinden adını almıĢ olabilir Bu cemaat Bayındır boyuna mensup bir grup (Halaccediloğlu I2009 22) ve Alayuntlu
boyu iccedilerisinde Karaman‟da bir cemaat adı olarak iki farklı Ģekilde anılmıĢtır ( Halaccediloğlu I 2009
93 94102 203 215 vd) Yortan mezrası da aynı adlı Youmlruumlkan cemaatinden adını almıĢtır (Tuumlrkay 1981 777)
131 Kızıllu Ģeklinde de anılmaktadır
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 117
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 40 Huumlseyinabad Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaağıl mz Cemaat-i Zeyneddin mz
Geccediluumld-i Etrakiye-i
Uluyoumlruumlk ky Karacalu mz
Koyunluyusufoumlzuuml
mz
Muumlminler-i
Kuumlccediluumlk ky
Alacalar ky Ccedilakırlı mz Gedikhasan mz Karadonlu mz Kozluca kıĢlağı Ortaoumlyuumlk mz
Ali Bey
Cemaati
KıĢlağı Ccedilalatlu mz Gılman mz Karakınık mz Kozviran mz PaĢalu mz
Ayrukam mz Ccedilelebibey kıĢlağı Goumlkccedileluuml mz
Karakızkavağı
mz
KoumlĢkerluuml-i Cemaat-i
Karakoumlseluuml ky
Sarımbeyluuml
mz
Aziz mz Ccedilelebiler kıĢlağı Goumlkzemin mz KarataĢ mz Kulağuz ky
Saruisaoumlyuumlk
mz (2)
Baydcık mz Depesideluumlğuumlselmanlu Gulamlar mz Kavurgalu mz Mahuna mz Sincan mz
Beyobası kĢ Domalan mz Hacı ali mz
Kavurgaoğlu
mz Makiler kıĢlağı Tusi mz
Cemaat-i
Ccedilerccedili Ali mz Elmalu mz
Hacıhasankavağı
ky Kıranlu mz
Merkendluuml el-
meĢhur mz Varazlu mz
Cemaat-i
Doumlğer Obası
mz Emirhacılu mz Hacılar mz
KıĢlak-ı Hacı
Ali mz Mezidalanı mz Yağlu ky
Cemaat-i
Emir Umurlu
mz Eskiyapar ky Halil mz
KıĢlak-ı
Uumlmmet
Kethuumlda mz Mezidluuml mz
Yapa-i Cedid
ky
Cemaat-i
Erkekoğlu
KıĢlası
Etrakiye-i Ali Fakih
ky Halilacalık ky
KızılcakıĢla
mz Murad Sufi mz
Yatan-ı
Etrakiye ky
Cemaat-i
Halil Fakih
Obası mz
Etrakiye-i Murad Sufi
ky
Hallaccediloğlu Viranı
mz Kızıllar ky Mustafa kıĢlası
Yeniyapar
ky
Cemaat-i
Soumlğuumldluuml
Geduumlk mz Eyuumlcek mz Kalınkoumlyuuml mz Kızkaracalu ky Mustafa kĢ Yortan mz
Cemaat-i
Toramanlu
mz Fakihler ky Karacakaya mz Kiraslu mz
Muumlminler-i
Buumlzuumlrk mz
Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 5 yerleĢim birimi adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
Bunlar Kınık Salur Ilısu Yazır mezraları ile Nefs-i Yazır-ı Akpınar ve Yazır-ı Akpınar
kıĢlaklarıdır AkbaĢ mezrası132
ile Hacılar koumlyuuml133
adları Ekrad taiflerine dayalı olarak verilmiĢ olabilir Ağcaasma
134 mezrası Alicuumlkluuml
135 mezrası Baraklar mezrası
136 Başkoumly mezrası
137
Boynuyoğun mezrası138
Guumlni mezrası139
Hacıbey140
mezrası Kalınccedilirmiş mezrası141
132 AkbaĢ AkbaĢlu ya da AkbaĢ Ekradı adıyla konargoumlccediler bir Tuumlrkman Ekradı taifesi Rakka‟dan Filibe‟ye bazı sancakların iccedilerisinde yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 186 133 Sivas youmlresi Tuumlrkem taifesindendir Tuumlrkay age s 29 Ayrıca konar oumlccediler Tuumlrkmen ekradı taifesinden aynı adlı bir cemaat vardır Hacılarlı diye de anılmaktadır Zile‟ye yakın Bozok‟ta da izlerine rastlanmakta Tuumlrkay age s 394-395 134 Varsak boyunun Zakirluuml kabilesi taifesinden bir cemaat olup Ağccedilaasma adlı yurtlarda yaĢamaktaydılar Adlarına Niğde Bozok Sorgun ve Bozok‟ta rastalanan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu I s 29Ağcaasmalu ya da Ağcaesma gibi de telafuz edilmektedir Tuumlrkay age s 181 135 Bozok Sancağı Akdağmadeni kazasında Alicik Karacaalan obası adıyla bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 197 136 Baraklar ve Baraklu cemaati Dulkadirli Tuumlrkmenlerinden olup MaraĢ‟tan Yozgat‟a hatta Kuumltahya‟ya kadar geniĢ bir alanda izleri goumlruumllmekteydi Bk Halaccediloğlu I s 240-241 137 KırĢehir ve Bozok sancaklarında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır Tuumlrkay age s 228 138 Tuumlrkman Youmlruumlkanı taifesinden bir aĢirettir MaraĢ Konya Bursa Aksaray Adana gibi birccedilok yerde bu aĢiretin adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 64 139 MenteĢe‟de Kızılcakoyunlu Cemaatine bağlı Guumlni Cemaati ve Sufiler taifesine bakılacak olursa Guumlni taifesi Ġğdir boyuna mensup bir taife olmalıdır Bk Yusuf Halaccediloğlu IV s 1469 140 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Hacıbeyli Ģeklinde de anılmaktadır Tuumlrkay age s 390 141 CcedilirmiĢ adı 1455 tarihinden itibaren geccedilmektedir CcedilirmiĢ Fin Ugor Tuumlrk topluluklarından bir boyun adıdır CcedilirmiĢ Tuumlrkleri 1071 oumlncesinde Bizans‟ın Arap ve Ġranlılara karĢı Balkanlardan Anadolu‟ya goumlccedile zorladığı Tuumlrk
topluluklarındandır httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (Fikri Karaman‟dan alıntı)
118 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karamağan142
mezrası Karamuk143
mezrası Keseri144
Hisarı mezrası Kozviran145
mezrası
Kubat146
mezrası Saruhacı147
mezrası ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 41 Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaasma mz Bubak mezari Kalın CcedilirmiĢ mz KıĢla-yı Suumlduumls mz Saruhacı mz
AkbaĢ mz Davulbazlu mz148
Karamağan mz Kubat mz Savcı-ı Diğer mz
Alicuumlkluuml ky Guumlni mz Karamuk mz Mumu mz Sincanlu mz
Asar-ı Bubak mz Hacıbey mz Keseri Hisarı mz Nefs-i Bubak kıĢlağı Tahinatan kıĢlağı
Baraklar mz Hacılar mz Keseri mz Nefs-i Yazır-ı Akpınar kıĢlağı Tatar mz
BaĢkoumly mz Ilısu Yazır mz Kınık mz Salur mz Yazır-ı Akpınar kĢ
Boynuyoğun mz
Kozviran mz
Kızılkuumlnbed nahiyesinde Eymuumlr koumlyuuml adını 24 Oğuz boyundan biri olan Eymuumlr‟den alırken
Ayvalu149
mezrası Deveci koumlyuuml150
Dona koumlyuuml151
İsa mezrası İsaoumlzuuml mezrası152
Karacaoumlmer mezrası
153 Kayırluca
154 mezrası Kuyucak
155 mezrası Tatar mezrası
156 Tuumlrkmen Youmlruumlk Ccedilakır
157
mezrası ise Ekrad taifesinden adını almıĢ olmalıdır Tablo 42 Kızılkuumlnbed Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ayvalu mz Ġsa mz Kuyucak mz
Ccedilakır mz Ġsaoumlzuuml mz Tatar Hacı mz
Deveci ky Karacaoumlmer mz Tatar ky
Dona ky Kayı mz
Eymuumlr ky Kayırluca mz
KuĢtaĢ nahiyesinde 3 koumly ismini 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Bayat mezrası
Bayatalanı mezrası ve İğdir koumlyuumlduumlr Ağcaviran158
koumlyuuml Başkoumly mezrası Ġsakoumly koumlyuuml ve Koccedilaccedil
koumlyuuml159
gibi yerleĢim birimleri isimlerinde ise cemaat adlarının belirleyici olduğu savunulabilir
142 Mağun adında Sivas ve Rakka eyaletlerinde youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 572 143 Karamuk tarlada buğday aralarında biten anasona benzer siyah ve acı bir tohumun adıdır Karamukaynı zamanda Zile Sivas Yeniil Yuumlzdepare kazaları ve Ġccedilel sancağında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin de adıdır Karamuklu da denilmektedir Tuumlrkay age s 482 144 Adana Tarsus ve Teke‟de Keserli adına Youmlruumlkan‟dan bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 508 145 Bozok ve MaraĢ eyaletlerinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 538 146 Bozok‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s 547 147 Saruhacılı Bozok MaraĢ Alanya ve Sivas‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir MaraĢ‟tada Saruhacılı AvĢarı yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 654 148 1700‟luuml yıllarda Rumlar tarafından yerleĢime accedilılan ve koumly niteliği kazanan Davulbazlı‟nın adının boumllgede guumlmuumlĢ madeni ccedilıkarıldığı vakitlerde mağaralardaki iĢccedililerin davul sesiyle toplanmalarından aldığı oumlne suumlruumllmektedir Ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Yurtlu age s 159 149 Bu cemaatin yaĢadığı yerler arasında Sivas ve Bozok‟a bağlı Akdağmadeni de yer almaktaydı Bk Tuumlrkay age s
215 150Ankara ve Huumldavendigar‟da adı geccedilen bir Youmlruumlk Tuumlrkmen taifeisidir Tuumlrkay age s 323 Devecili ya da Deveciluuml Ģeklinde de anılmaktadır 151 Karaman MaraĢ Bolu sancakları ve Larende kazasında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 335 152 Akdağ‟da Youmlruumlkan Tuumlrkman taifesinden Ġsabeyluuml cemaati vardır Onunla ilgili olabilir Tuumlrkay age s 438 153 Bozok MaraĢ Kuumltahya ve Karahisar-ı ġarki sancaklarında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Karacaoumlmerli diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 465 154 Adana Tarsus ve Aksaray sancaklarında Kayırlu adında Youmlruumlkan Tuumlrkmen taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 500 155 Sivrihisar Adana ve Tarsus‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 558 156 Yusuf Halaccediloğlu boumllgede yaĢayan Tatarları Kıpccedilak Tuumlrklerine mensup bir cemaat olarak nitelemiĢtir Halaccediloğlu V 2169-2174 vd 157 Ccedilakır ve Ccedilakırlı adında Ekrad taifesinden cemaatler vardır Tuumlrkay age s 286 158 Malazgirt sancağnda (Erzurum vilayeti) bu adla bir youmlruumlkan cemaati yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s182 159 Ġccedilel sancağında ve Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında Tuumlrkman youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay
age s 531 KoccedilaĢ olma ihtimali de bulunmaktadır Tuumlrkay age s 531
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 95
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
21 Zile Kazası Yer Adlarının Kelime Yapıları
Yer adları her Ģeyden oumlnce bir kelimedir ve herhangi bir adın sahip olduğu tuumlm oumlzellikleri buumlnyesinde taĢır (ġahin 2007 2) Zile kazası iccedilerisinde incelediğimiz yer adlarının tamamı bir ve
basit yapıda kelimelerden oluĢan bir oumlzelliğe sahip değildir Tablo 2 de de goumlruumlleceği uumlzere Zile
yer adlarında yer alan kelime sayıları 1 ile 4 arasında değiĢmektedir Toplam 557 ismin 526‟sı bir
diğer ifadeyle 944‟uuml 1 ya da 2 kelimeden kuruludur Geriye kalan dilim iccedilerisinde 27 isim 3 kelimeden oluĢurken yalnız 4 isim 4 kelimeden meydana gelmektedir Bir kelimeden kurulu yer
adları ccediloğunlukla basit ya da tuumlremiĢ isimlerden oluĢurken 2 ve daha fazla kelimeden kurulu yer
adları ccediloğunlukla isim ya da sıfat tamlaması ya da birleĢik isim formatındadır Tablo 2 Zile Yer Adlarının Kelime Sayıları
Kel
ime
sayıs
ı
Zil
e m
erkez
Zil
e K
oumly
Aca
cı
Hal
ka-
i H
ass
Huumlse
yin
abad
K
arah
isar
-ı
Beh
ram
Ģah
Kız
ılkuumlnbed
KuĢt
aĢ
MeĢ
hed
abad
Y
eni
Muumlsl
uumlm
an
Topla
m
1 6 33 27 24 70 48 16 15 22 10 271 48653
2 6 22 23 13 105 47 12 5 14 8 255 4578
3 1 1 1 0 20 3 0 0 1 0 27 4847
4 0 0 0 0 2 2 0 0 0 0 4 0718
Toplam 13 56 51 37 197 100 28 20 37 18 557 100
Zile kazası yer adları koumlken bakımdan ccedileĢitlilik goumlstermektedir Kazadaki yer adlarının
koumlken olarak dayandığı baĢlıca diller Tuumlrkccedile Arapccedila ve Farsccediladır Bu adların koumlken oranlarının
dağılımına bakıldığında Tuumlrkccedile adların 608‟lik oranla ilk sırada yer aldığı goumlruumllmektedir BirleĢik yer adlarındaki Tuumlrkccedile isimler de dikkate alındığında Tuumlrkccedile adların oranı 8056‟ya
ulaĢmaktadır Basit yapılı bir kelimeden oluĢan Arapccedila koumlkenli yer adları 47 adet ve 843‟luumlk
oran ile Tuumlrkccedile koumlkenli adların ardından ikinci sırada yer almaktadır Arapccedila ve Farsccedila daha ccedilok Ģahıs isimlerinde kendini goumlsterirken aynı durum değerlendirmeye alınan Ġbranice isimler iccedilin de
soumlz konusudur
Tuumlrkccedile koumlkenli kelimeler ile oumlzellikle Arapccedila ve Farsccedila koumlkenli kelimelerin yan yana getirilerek birleĢik yer adı oluĢturulması dildeki etkileĢimi oumlrneklendiren bir tablo ortaya
koymaktadır Bu etkileĢim hiccedil Ģuumlphesiz Tuumlrklerin Anadolu‟ya gelmeden oumlnce Ġslam‟ı kabul edip
Selccediluklularla birlikte Ġran kuumlltuumlruumlyle daha yoğun etkileĢim iccediline girmesi ile accedilıklanabilir Bu
youmlnuumlyle Zile kazasındaki yer adları Tuumlrklerin Tuumlrkistan‟dan Anadolu‟ya uzanan vatan arayıĢının bir yol haritası gibidir ve bir Ģekilde bu yol uumlzerindeki durakların her birinin de izlerini iccedilerisinde
taĢımaktadır
15 ve 16 asırda Zile kazasında oldukccedila az sayıda muhtemelen Ermenice ya da Luwice koumlkenli ancak Tuumlrkccedile fonetiğe goumlre kaydedilmiĢ yer adlarına da tesaduumlf edilmiĢtir Bunların adedi
27 olup tuumlm yer adları iccedilinde yaklaĢık 5‟lik bir orana sahiptir
96 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 3 Zile Kazası Yer Adlarının Koumlkenleri
Dil
-Ġd
ari
Bir
im
Zil
e N
efs
Zil
e K
oumly
ler
Aca
cı v
e Ouml
zi
Kav
ağı
Hal
ka-i
Has
s
Huuml
sey
inab
ad
Kar
ahis
ar-ı
Beh
ram
Ģah
Kız
ılk
uumln
bed
Ku
ĢtaĢ
MeĢ
hed
abad
Yen
i M
uumlsl
uumlm
an
To
pla
m
A 6 3 5 2 16 6 0 3 4 2 47 843
A+F 0 1 3 1 5 2 0 0 1 0 13 233
A+F+T 0 1 1 0 10 2 0 0 0 0 14 251
A+Ġ+T 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 017
A+T 3 5 4 2 31 7 2 1 1 2 58 1041
F 1 3 0 1 5 4 0 1 1 0 16 287
Ġ 0 0 0 0 0 0 1 1 2 0 4 071
Ġ+A 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 017
Ġ+T 0 0 1 1 1 0 1 0 0 0 4 071
R 0 0 2 0 1 0 0 0 0 0 3 053
R+T 0 0 1 0 1 2 0 0 0 0 4 071
T 3 41 29 26 106 62 24 13 22 12 338 6068
T+F 0 1 3 2 9 7 0 1 3 1 27 484
Diğer 0 1 2 2 9 5 0 0 3 1 23 412
Diğer+A 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 017
Diğer+T 0 0 0 0 1 2 0 0 0 0 3 053
Toplam 13 56 51 37 197 100 28 20 37 18 557 100
Kısaltmalar A Arapccedila F Farsccedila Ġ Ġbranice R Rumca T Tuumlrkccedile
3ZĠLE KAZASI YER ADLARININ KATEGORĠLERĠ
Yer isimleri son zamanlarda birccedilok araĢtırmacının tercih ettiği ccedilalıĢma alanlarından birisidir
YaĢanılan yerin sesi toprağın kokusu olarak nitelendirilen bu isimler Ģahıs adlarından
meyve sebze isimlerine hayvan adlarından renk isimlerine huumlkuumlmdar isimlerinden bir uumllkenin
kahramanlarına kadar birccedilok ismi taĢımaktadır Yer isimleri bir boumllgenin tarihini kuumlltuumlruumlnuuml siyasi yapısını yansıtması accedilısından oumlnem arz etmektedir Zile kazası yer adlarını iki ana kategoride
toplamak muumlmkuumlnduumlr Ccedilevre ve insan CcedilalıĢmamızda ilk olarak Zile kazasında ccedilevreye dayalı
olarak konulan yer isimleri uumlzerinde durulacaktır
31Ccedilevreyle Ġlgili Adlar
Goumlccedilebe yarı goumlccedilebe ve yerleĢik Tuumlrk toplulukları en eski ccedilağlardan beri arazi parccedilalarını
adlandırıp belirtmede acircdeta bir coğrafyacı titizliğiyle hareket etmiĢlerdir YerleĢme tarihi ccedilok eskilere uzanan Anadolu‟nun XI yuumlzyıldan beri TuumlrkleĢmeye baĢlamasına karĢılık yer adlarının
buumlyuumlk ccediloğunluğunun Tuumlrkccedile adlardan oluĢmasında burada hacirckimiyet kuran DaniĢmendli Beyliği
Selccediluklu ve Osmanlı Ġmparatorlukları gibi guumlccedilluuml ve buumlyuumlk Tuumlrk devletlerinin oumlnemli etkilerinin
olduğu goumlruumllmektedir Zile kazasındaki yerleĢim birimleri de DaniĢmendlilerin boumllgeye egemen
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 97
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
olmasının hemen ardından Tuumlrkccedile isimlerle tanıĢmıĢtır Tuumlrkler bu boumllgede adlandırma yaparken
Zile‟nin coğrafi oumlzelliklerinden buumlyuumlk oumllccediluumlde yararlanmıĢlardır
311Ccedilevreyle Ġlgili Olarak Tabiat ve Fizik KoĢullarına Dayanan Adlar
aCoğrafya Adları Zile kazasındaki coğrafi yer adları buumlyuumlk bir ccediloğunlukla yuumlkseltileri
ifade eden oumlyuumlk ve duumlzluumlkleri ifade eden alan su kaynaklarını ifade eden dere ve pınar gibi
kelimlerle kurgulanmıĢtır
Oumlyuumlk toprak tepe ve houmlyuumlk anlamlarına gelmektedir Tarih boyunca tuumlrluuml nedenlerle
yıkılan yerleĢme boumllgelerinde yıkıntıların uumlst uumlste birikmesiyle oluĢan ve ccediloğu kez iccedilinde yapı
kalıntılarının goumlmuumlluuml bulunduğu yayvan tepeye de oumlyuumlk denmektedir (httptdkterim govtrbts10012011) Zile kazası iccedilerisinde toplam 16 yerleĢim yerinde oumlyuumlk adı geccedilmektedir
17
Ccediladıroumlyuumlğuuml mezrası adını uumlzerinde ccediladır kurulan bir tepeden almıĢ olmalıdır Yine bu isim
Tuumlrklerin goumlccedilebe yaĢantılarının bir uzantısı olan ccediladır kuumlltuumlruumlnuuml Zile boumllgesine taĢımaları bakımından oumlnemlidir Hangahoumlyuumlğuuml ise tepe ile uumlzerindeki mimari yapıyla kurulan bir bağı
anımsatmaktadır Edikoumlyuumlk tepenin ayak giyimine benzer goumlruumlntuumlsuumlyle iliĢkilendirilebilir Adını
yalnız oumlyuumlk ibaresinden alan 3 koumlyuumln varlığı Zile Acacı ve Oumlzikavağı ve Yenimuumlsluumlman‟daki
yerleĢimin koumlklerinin oldukccedila eskiye dayandığının goumlstergesidir Ortaoumlyuumlk mezrası (Huumlseyinabad) Ccedilunkar boyuna mensup Ccedilunkar cemaatinin geccedilici yerleĢim yeriydi Bu cemaat Uluyoumlruumlk Tuumlrkmen
taifesindendi (Halaccediloğlu II 2009573) Tablo 4 Adını Oumlyuumlkten Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ccediladıroumlyuumlğuuml mz Huumlseyinabad Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Edik18
oumlyuumlk mz Huumlseyinabad Ortaoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Goumlkoumlyuumlk mz Huumlseyinabad Oumlyuumlk Koumlyuuml Acacı ve Oumlzi Kavağı
Kuumlloumlyuumlk mz Huumlseyinabad Oumlyuumlk ky Yeni Muumlsluumlman
Hangahoumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah Oumlyuumlk ky Zile
KuĢakluoumlyuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah YatmıĢoumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Alan kelimesinin soumlzluumlkteki ilk anlamı accedilıklık ve duumlzluumlk yerdir Etrafı tepelerle ccedilevrili ccedilukur yer ve koyaklar iccedilin de kullanılan bir tabirdir Orman iccedilindeki duumlz ve ağaccedilsız yerler de alan
olarak tanımlanmaktadır Zaman zaman kır ve ova gibi arazi parccedilalarını da tanımlamaktadır Ccedilayır
ccedilimenlik gibi geniĢ arazi parccedilalarına da alan denebilmektedir19
Zile‟de alan adı ile isimlendirilmiĢ 11 yerleĢim birimi goumlruumllmektedir Bu yerleĢim birimlerinden 8‟i Tablo 5‟te goumlsterilmiĢtir
20 Bu
yerleĢim yerlerinden 2 koumly yalnızca alan kelimesi ile isimlendirilmiĢtir Demuumlrcuumlalanı mezrası
adını bir meslekten almıĢtır Dorualanı uumlzerinde atların yayıldığı bir boumllgeyi iĢaret etmektedir Kilisealanı ise daha oumlnce boumllgede bir kilisenin varlığına delil oluĢturmaktadır Sarualan boumllgenin
rengi ve bitki oumlrtuumlsuumlyle oumlzdeĢleĢen bir isimdir Sovukalan boumllgenin iklim oumlzelliklerine bir
goumlndermedir
17 Bunlardan Zile kaza merkezine bağlı Karaoumlyuumlk koumlyuuml Huumlseyinabad‟a bağlı Saruisaoumlyuumlk mezrası (2 aded) ve Ortaoumlyuumlk mezrası Karahisar- BehramĢah‟a bağlı Karacaoumlyuumlk mezrası daha aĢağıda cemaat adları iccedilerisinde ele alındığından
buradaki tabloya eklenmemiĢtir 18 Edik koumlyluuml ccedilizmesi patik ccedilocuk ayakkabısı mest yuumlnden oumlruumllen ccedilok kısa konccedillu ccedilorap koumlyluuml yemenisi pabuccedil terlik ayakkabı fotin karda yuumlruumlmeye yarayan ayakkabı anlamlarına gelmektedir Bkz Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012012) Ayrıca KırĢehri‟nde Ediği adında bir Tuumlrkmen cemaatinin adı geccedilmektedir Uzak bir ihtimal de olsa Edikoumlyuumlk mezrası adı bu cemaatten verilmiĢ olabilir Halaccediloğlu Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara s 413 19 Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012012) 20 KuĢtaĢ‟taki Bayadalanı ile Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Alan-ı Ġğdir mezraları cemaat ve Huumlseyinabad‟daki Mezidalanı
mezrası Ģahıs isimlerine dahil edildiğinden ayrıca bu tabloda belirtilmemiĢtir
98 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 5 Alan Adı Verilen YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alan ky Kızılkuumlnbed Karı ve Dorualanı mz MeĢhedabad
Alan ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Kilisealanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Demuumlrcuumlalanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Sarualan mz Huumlseyinabad
Ġncuumlalanı mz Karahisar-ı BehramĢah Sovukalan mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Pınar yerden kaynayarak ccedilıkan su kaynak ve memba anlamlarını iccedilerdiği gibi ccedileĢme21
yerine de kullanılan bir tabirdir (httptdkterimgovtrbts10012012) Bu tabir 23 yerleĢim
biriminin adının verilmesinde tercih edilmiĢtir Acacı ve Oumlzi Kavağı‟nda bulunan Acıpınar koumlyuuml adını suyun tadından almıĢtır Akpınar ise suyun rengiyle alakalı olmalıdır Buumlyuumlkpınar Ulupınar
ve Yağlupınar isimleri suyun akım kuvvetiyle iliĢkilendirilebileceği gibi var olan bir ccedileĢmenin
boyutuyla da ilgili olabilir Ccedilatakpınar Kayacıkpınarı ve Senirpınar suyun kaynağının coğrafi yapısıyla ilgili yer adları iccedilerisinde değerlendirilebilir Kurupınar adı buumlyuumlk olasılıkla var olan bir
su kaynağının zaman iccedilerisinde ortadan kalkması ya da azalması ile oumlzdeĢleĢtirilebilir Mazı meĢe
ağacı iccedilin kullanılan bir tabir olup Mazıpınarı mezrasının adı mezra sınırları iccedilerisinde bulunan bir meĢe ağacının goumlvdesinden ccedilıkan su kaynağı ile iliĢkili olarak verilmiĢ olabilir Eskipınar
yıpranmıĢlıkla Saraypınar ise mimari yapıyla izah edilebilir Nefs-i Pınar-ı Yazır Kışlağı mezrası
boy ve cemaat adlarında da ele alındığı iccedilin buradaki tabloya dacirchil edilmemiĢtir Tablo 6 Adını Pınardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Acıpınar ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Kayacıkpınarı mz Karahisar-ı BehramĢah
Akpınar ky Huumlseyinabad Kurupınar ky Zile
Akpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Kurupınar ky MeĢhedabad
Akpınar mz Kızılkuumlnbed Mazıpınarı mz22
Huumlseyinabad
Buumlyuumlkpınar mz Huumlseyinabad Saraypınar mz Huumlseyinabad
Buumlyuumlkpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Saraypınarı mz Huumlseyinabad
Ccedilatak23
pınar ky Huumlseyinabad Senir24
pınar mz Zile
Eskipınar mz Huumlseyinabad Senirpınar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Karapınar ky Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Karapınar mz Karahisar-ı BehramĢah Yağlupınar25
mz Huumlseyinabad
Karapınar mz (2) Huumlseyinabad
Zile kazasında adını dere ve ccedilay gibi akarsulardan alan 11 yerleĢim adı tespit edilmiĢtir Bunlardan Bellidere ve Derebaşı mezraları adlarını derelerin doğrultusundan almıĢtır Zira belli
kelimesi youmlrede ldquoberi tarafrdquo anlamında kullanılmaktadır Derekınık ve Haramideresi adları daha
ziyade boy ve cemaat adlarıyla bir oumlbek oluĢturmuĢtur Derekışla adı derenin bulunduğu boumllgenin kullanım amacıyla ilgilidir Kozludere dereye yakın yerde ceviz ağaccedillarının ccedilokluğundan verilmiĢ
bir yer adı olmalıdır Yelluumldere boumllgenin ruumlzgacircra accedilık bir alan olmasına bağlı olarak tercih edilen
bir isimdir Yunakderesi26
ise derenin aynı zamanda ccedilamaĢır yıkamakta da kullanıldığına kanıt oluĢturmaktadır
21 Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(11012012) 22 Mazı selin getirdiği mil meĢe ağacı ve meyvesi iccedilin kullanılan bir soumlzcuumlk olarak karĢımıza ccedilıkmaktadır Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(11012011) 23 Ccedilatak iki dağ yamacının kesiĢmesi ile oluĢmuĢ dere yatağıdır Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk http tdkterimgovtr bts(11012012) Ccedilatak aynı zamanda su akıntılı yerler dağlarda derin dereler iccedilin de kullanılan bir tabirdir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(11012012) 24Senir iki dağ arasındaki sırt iccedilin kullanılan bir isimdir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquoYuumlkseklik tepe dorukrdquoanlamlarını da iccedileren bir kelimedir ldquoDağların vadiye bakan yamacırdquo iccedilin de senir denir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012011) Bu adla Tuumlrkman Ekradı taifesinden bir cemaate de rastlanmıĢtır Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul s 670 25Yağlı kelimesi ldquoguumlccedilluuml canlı (toprak harccedil vb iccedilin) bol ccedilokrdquo anlamlarına sahip bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012011) 26 Yunak ldquokirli giysi ve ccedilamaĢır yıkanan yerrdquo anlamında bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml http td k
terimgovtrbts(13012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 99
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 7 Adını Dere ve Ccedilay Gibi Akarsulardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bellidere mz Huumlseyinabad Kozludere ky MeĢhedabad
Damderesi mz Karahisar-ı BehramĢah Kuruccedilay ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
DerebaĢı ky Zile Yelluumldere mz Huumlseyinabad
Derekınık ky MeĢhedabad Yenideresi mz Huumlseyinabad
DerekıĢla ky Zile Yunakderesi mz Karahisar-ı BehramĢah
Haramideresi mz Acacı ve Oumlzi kavağı
Zile kazasında pınar ve dereden baĢka ismini su ile ilgili oumlzelliklerden adını almıĢ 8 yerleĢim birimi daha vardır Ilısu
27 adı bir ılıcadan verilmiĢ olabileceği gibi Ilısu Yazır hem ılıca
hem de bir boy adı ile ilgilidir Goumllluumlcek Goumllyurdu ve Goumllcuumlk isimleri ccedilevrede bulunan durgun
sulardan verilmiĢtir Boumlğet daha ccedilok akarsu oumlnlerine yapılan yapay setleri ccedilağrıĢtırmaktadır Koylan ise akarsuların ccedilevrilen yerinden verilmiĢ olabilir (Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtr bts 13012012) Tablo 8 Adını Su Ġle Ġlgili Oumlzelliklerden Alan Diğer YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Goumllluumlcek mz Huumlseyinabad Ilısu Yazır mz Karahisar-ı BehramĢah
Goumllyurdu mz Huumlseyinabad Pirboumlğet ky Huumlseyinabad
Goumllcuumlk mz MeĢhedabad TaĢboumlğet ky Huumlseyinabad
Ilısu ky Kızılkuumlnbed Koylan ky Huumlseyinabad
b Boumllge Adları Adını baĢı burnu boynu boğazı meydanı gibi boumllge adlarından alan 12
yer ismi tespit edilmiĢtir Burun ile ilgili 2 derbent ile ilgili 1 dere ile ilgili 2 goumlk ile ilgili 3 koumly ve şehir gibi yerleĢim birimleri ile ilgili 3 isim bu yolla verilmiĢtir
Tablo 9 Boumllge Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcaĢehir mz Karahisar-ı BehramĢah DerekıĢla ky Zile
Bozburunviranı mz Huumlseyinabad GoumlkkıĢlağı mz Huumlseyinabad
Burnukoumly ky Halka-i Hass GoumlkccedilekıĢla mz Huumlseyinabad
Daruboğazı mz Huumlseyinabad Koyluk mz Karahisar-ı BehramĢah
Derbent ky28
KuĢtaĢ Kızılcakoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
DerebaĢı ky Zile Yankoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
c Madenlerden Adını Alan YerleĢim Birimleri Adı madenlerden verilmiĢ 3 yere rastlanmıĢtır Bunlar Zile merkez Kurşunlu
29 koumlyuuml Huumlseyinabad Boladcık ve Karahisar-ı
BehramĢah Bolad30
mezralarıdır Bu kategoride adını kaya taĢ kum toprak gibi doğal
oumlzelliklerden alan 18 yerleĢim birimi daha ele alınmıĢtır Kaya ve taĢtan adını alan 13 yer adı tespit edilmiĢtir Kum toprak ve kille ilgili 4 ve kireccedille ilgili 1 isim verilmiĢtir
27 Ilısu ldquoılıcardquo anlamına gelmektedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(12012012) Ilıca ise ldquosıcak su ccedilıkan yer suyu sıcak olarak yerden ccedilıkan hamam kaplıca ccedilermik kudret hamamırdquo anlamlarına sahiptir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(13012012) Adana Tarsus dolaylarında Ġlisu adıyla bir cemaat de bulunmaktaydı
Tuumlrkay age 429 28 Derbent ldquoĠki dağ arasındaki geccedilit yeri boğazrdquo anlamlarına gelen bir kelimedir Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterimgovtrbts( 13012012) 29 Bu adla Alanya ve NiĢ‟te youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 553 30 Polat ldquodemirrdquo kelimesinin karĢılığıdır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim govtrb ts (13012 012 )
100 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 10 Adını Basit TaĢlardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ballukaya mz Huumlseyinabad Kayadibi mz Huumlseyinabad
Belkaya ky31
Yeni Muumlsluumlman Kaydibi mz Kızılkuumlnbed
Ccedilavul32
CcedilirmiĢ mz Karahisar-ı BehramĢah KayalutaĢ mz Huumlseyinabad
DaĢlık mz Huumlseyinabad Kazankaya ky Kızılkuumlnbed
Derkis Kaya mz Huumlseyinabad Killik33
ky Huumlseyinabad
Goumlzluumlkaya mz MeĢhedabad Kireccedilluuml ky Zile
Ġnkaya mz Acacı ve Oumlzikavağı KuĢtaĢ nh KuĢtaĢ
KaluntaĢ mz Huumlseyinabad Senirkaya mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kasın34
ky MeĢhedabad Tezekccedili35
ky Karahisar-ı BehramĢah
Kayacıkoumlnuuml mz Huumlseyinabad Zeytun taĢ mz Huumlseyinabad
Değerli taĢlardan ismini alan tek yerleĢim birimi Karahisar- BehramĢah nahiyesindeki
İncuumlalan mezrasıdır
d Mevsime ve Ġklime Dayalı Oumlzelliklerden Verilen Yer Adları Ġklim oumlzelliklerine dayalı olarak isim verilen 6 yerleĢim birimi ile karĢılaĢılmıĢtır Bunlardan 3‟uuml ruumlzgacircr diğerleri ise
sıcaklıkla ilgilidir Halka-i Hass nahiyesindeki Barkar36
mezrası adını poyrazdan almıĢ olup
muhtemelen boumllge kuzeydoğudan esen ruumlzgacircrlara accedilık olmalıdır Yelten37
yele karĢı havalı bir yer olmalıdır Huumlseyinabad‟daki Yelluumldere mezrası ise boumllgedeki derenin ruumlzgacircrlı bir alanda
kalmasıyla ilintili olarak verilmiĢtir Halka-i Hass‟daki Ilı mz ise adını suyun ılıklığından almıĢtır
Huumlseyinabad‟daki Farah ve Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Sovukalan mezraları ise boumllgelerin soğukluğunu dile getiren oumlzelliklerle isimlendirilmiĢlerdir
Tablo 11 Adını Ġklim Oumlzelliklerinden Alan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Barkar mz Halka-i Hass Sovukalan mz Acacı ve Oumlzikavağı
Farah mz Huumlseyinabad Yelluumldere mz Huumlseyinabad
Ilı mz Halka-i Hass Yelten ky Halka-i Hass
e Guumlnleri Ġccedileren Yer Adları Zile‟de haftanın guumlnlerine dayalı verilen herhangi bir
yerleĢim adına rastlanmamıĢtır Ancak Zile merkez Guumlndoğmaz mezrası ve Guumlngoumlrmez koumlyuuml guumln iccedilerisinde guumlneĢi goumlrme durumuna goumlre isimlendirildikleri iccedilin bu kategoride değerlendirilmiĢtir
f Ġccedilinde Sayı Bulunan Yer Adları Zile kazasında iccedilinde rakam geccedilen 6 yer adı
bulunmaktadır 2 rakamı 1 kez kullanılırken 3 rakamı 4 kez tercih edilmiĢtir 1 rakamı ise hiccedil
kullanılmayıp onun yerine yalnuz sıfatı tercih edilmiĢtir Uumlccediller mezrası adının kaynağı olan uumlccediller
31 Bel ldquoDağ sırtlarında geccedilit veren ccedilukur yerrdquo demektir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquobelenrdquo ldquosıradağrdquo ldquouumlzeri yassı teperdquo iccedilin de kullanılan bir tabirdir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(14012012) 32 Ccedilavul ldquoBuumlyuumlk kar ve buz kuumltlelerinin suumlruumlkleyip getirdiği taĢ yığınırdquo dır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(13012012) 33 Kil ldquoIslandığı zaman kolayca biccedilimlendirilebilen yumuĢak ve yağlı toprakrdquoı tanımlamak iccedilin kullanılan bir tabirdir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(15012012) 34 Kasın ldquoSelin getirdiği kum ccediloumlp birikinti milrdquo i karĢılayan bir soumlzcuumlktuumlr Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(16012012) 35 Tezek rdquoĠri toprak parccedilasırdquo nı ifade eden bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(16012012) 36Barkar ldquoPoyrazrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(17012012) 37 YeltenrdquoYele karĢı havalı yerrdquo anlamında kullanılan bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(17012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 101
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
kavramı uumlzerinde durmakta fayda vardır Alevilik inancında uumlccediller beĢler yediler ve kırklar kuumlltuuml
bulunmaktadır Uumlccediller Allah Hz Muhammed ve Hz Ali‟yi ifade etmektedir38
Tablo 12 Adında Rakam Bulunan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ġkuumlkoumly mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass UumlccediltaĢ nh KuĢtaĢ
Uumlccediller mz Karahisar-ı BehramĢah Yalnuzağaccedil ky Zile
Uumlccedilkaraağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
g Renklerle Ġlgili Yer Adları Renk adları buumlyuumlk oumllccediluumlde yerleĢim yerlerinin arazi
durumu bitki oumlrtuumlsuuml ve iklim oumlzelliklerindeki renk unsurlarının oumln plana ccedilıkarılarak
kullanılmasıyla oluĢturulmuĢtur Oumlrneğin boz kelimesi ile yapılan yer adlarının bulunduğu boumllgenin kıraccedil goumlkyeşil kelimeleri ile oluĢturulmuĢ yer adlarının bulunduğu yerin ise ormanlık yahut
yeĢillik bir alan olduğu anlaĢılmaktadır Yer adlarındaki renkler yalnızca arazinin fizikicirc
goumlruumlnuumlmuumlnuuml bildirmekle kalmayıp youmlnleri de sembolik olarak ifade ederler Tuumlrk dilinde koumlk
doğuyu kızıl guumlneyi ak batıyı kara da kuzeyi sembolize etmektedir (Gabain 1969 109) Bu bakımdan yer adlarında geccedilen yukarıdaki doumlrt rengin aynı zamanda birer youmlne iĢaret ettiğini
hatırdan uzak tutmamak gerekir Ayrıca Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde renkler iyilik guumlzellik temizlik koumltuumlluumlk
gibi baĢka anlam derinliklerine de sahiptir (Genccedil 1999 9) Zile kazası yer adlarında renge bağlı adlandırmalar oumlnemli bir katman oluĢturmaktadır Kazanın yer adlarında dilimizde kullanılan 14
renk tamlayan unsur olarak goumlruumllmektedir
Zile kazasında renk oumlgesi iccedileren toplam 84 yer adı bulunmaktadır Beyaz rengin yerini tutan ağca ak ve akccedila renkleri toplam 17 kırmızı rengin yerini tutan ala ve alaca 5 ccedilakır 4 kara
ve karaca 29 sarı 9 ve kızıl ile kızılca 10 yerleĢim birimi adında karĢımıza ccedilıkmaktadır Goumlk ve
goumlkccedile 9 boz ise bir yerleĢim yeri adının verilmesinde kullanılmıĢtır En ccedilok kullanılan renk kara ve
aktır Kara kelimesi renk anlamının yanı sıra buumlyuumlkluumlk guumlccedilluumlluumlk ululuk Ģiddetlilik
olumsuzluk ve uğursuzluk anlamlarını yuumlklenmiĢtir (Karadoğan 2004 93) Muğla
oumllccedileğinde renkler ve yer adlarını ccedilalıĢan Ali Akar da boumllgede bu renklerin ilk iki sırada olduğunu tespit etmiĢtir (Akar 2006 53)
Tablo 13 Renk Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye
Akccedilakoumly mz Huumlseyina Alacalar ky Huumlseyina Karahisar mz Karahisar
Karacaoumlmer
mz Kızılkuumlnbed
Bozburunviranı
mz Huumlseyina Alakilise mz Huumlseyina
Karamağan
mz Karahisar Karapiri ky Karahisar
Ağcaağıl mz Huumlseyina Ccedilakırkoumly mz Yenim Karapınar mz Karahisar Saruhacı mz Karahisar
Ağcasoku mz Huumlseyina Ccedilakırccedilalı mz Yenm Karasoku mz Karahisar Saruisa mz KuĢtaĢ
AğcakıĢla mz Huumlseyina Ccedilakırlı mz Huumlseyina
Karaviran mz
(3) Karahisar Saruhacı mz Huumlseyina
Ağcaviran ky Huumlseyina Ccedilakır mz
Kızılkuumlnb
ed Karamuk mz Karahisar
Saruisaoumlyuumlk
mz Huumlseyina
Akpınar ky Huumlseyina Goumlk kĢ Huumlseyina
Karacaoumlyuumlk
mz Karahisar Saruisa mz Huumlseyina
Ağcaoumlz mz Kızılkuumlnbed GoumlkccedilekıĢla mz Huumlseyina
Karacaviran
ky
Acacı ve
OumlK
SarukamıĢ
mz Huumlseyina
Akpınar mz KIzılkuumlnbed Goumlkccedileluuml mz Huumlseyina Karadiğin mz Huumlseyina Sarualan mz Huumlseyina
Ağcaviran ky KuĢtaĢ Goumlkccedileminare mz Huumlseyina Karadonlu mz Huumlseyina
Sarufakiholuğ
u mz Huumlseyina
Ağcaasma mz Karahisar Goumlkviran mz Huumlseyina Karapınar ky Huumlseyina
Sarukalaycı
mz Huumlseyina
38Alevilikle ilgili uumlccediller beĢler yediler ve kırklar kuumlltleri hakkında ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Arslanoğlu Ġ ldquoAlevilikte
Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-33-134pdf (18012012)
102 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
AğcaĢehir mz Karahisar Goumlkviran mz
MeĢeheda
Karacalu mz Huumlseyina Kızılca ky Zile
Ağcakale kl
Halka-i
Hass Goumlkoumlyuumlk mz Huumlseyina
Karacakaya
mz Huumlseyina Kızılcain ky Yenimuumlsl
AğcakuĢ mz Huumlseyina Goumlkyerviranı mz Huumlseyina Karakoumlseluuml ky Huumlseyina Kızıloumlz mz Halka-i Hass
Aksaray ky Zile Goumlkzemin mz Huumlseyina
Kızkaracalu
ky Huumlseyina
Kızılcakoumly
mz Karahisar
AkbaĢ mz Karahisar Karadiğin mz Zile
Karagevenlik
mz Huumlseyina
Kızılcakınık
mz MeĢheda
Akpınar mz Karahisar Karagazi mz Zile Karakızkavağı Huumlseyina Kızıllu mz MeĢheda
Akviran mz Karahisar Karaoumlyuumlk mz Zile Karnıkara mz Huumlseyina Kızılca ky MeĢheda
Alacamescid mh Zile Karahisar kl Karahisar Karapınar mz Huumlseyina
Kızılca kıĢla
mz Huumlseyina
Alayundlu ky
Halka-i
Hass Karahisar kĢ Karahisar Karadiğin mz Huumlseyina Kızıllar ky Huumlseyina
Alacakilise mz Karahisar
Diğer Uumlccedil
Karaağaccedil mz Karahisar KarataĢ mz Huumlseyina
Kızılkuumlnbed
nh Kızılkuumlnbed
h YıpranmıĢlık Bakımsızlık ve BırakılmıĢlık Ġfadeleri Ġccedileren Yer Adları Zile‟de
yıpranmıĢlık bildiren kelimelerle kurgulanmıĢ yer adları iccedilerisinde viran kelimesini iccedilerenler
ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Viran yıkık harap olma durumlarını bildiren bir soumlzcuumlk
olmasına karĢı Zile yer adlarında geccedilen Ģekliyle koumlkleri eskilere dayanan yerleĢim yerlerini
ifade etmektedir Zile‟de iccedilerisinde viran kelimesi geccedilen toplam 23 yer adı oumlrneğine
rastlanmıĢtır Tablo 14 Viran Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağcaviran mz Huumlseyina Goumlkyerviranı mz Huumlseyina Oumlzluumlviran mz Huumlseyina
Ağcaviran mz KuĢtaĢ Goumlynuumllviranı mz Karahisar Salviran mz Halka-i Hass
Ahurviran mz Halka-i Hass Hallaccediloğluviranı mz Huumlseyina Sofularviranı mz Karahisar
Akviran mz Karahisar Kafir (Gavur)viranı mz Zile Tahirviranı mz Karahisar
Aykudfakihviranı mz Huumlseyina Karacaviran ky Acacı ve Ouml Uzunviran mz Acacı ve Ouml
Bozburunviranı mz Huumlseyina Karaviran mz (4) Karahisar Veyisviran mz Halka-i Hass
Goumlkviran mz Huumlseyina Kolviran mz Huumlseyina Viran mz Huumlseyina
Goumlkviran mz MeĢheda Kuumlccediluumlkviran mz Huumlseyina
Huumlseyinabad‟da Kıruk39
Yalıncak 40
Malamad41
ve İsadağılmış ile Karahisar-ı
BehramĢah‟taki Harab ve Başı mezraları adlarında da yıpranmıĢlık goumlstergeleri bulunmaktadır
iCcedilevreyi Ġlgilendiren Sıfatlardan KurgulanmıĢ Yer Adları Eski 4 yerde karĢımıza ccedilıkarken eskimiĢliğin baĢka bir ifadesi olan koumlhne 2 yer adında geccedilmiĢtir
Tablo15 Eski Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Eski ky Kızılkuumlnbed Eskikoumly ky Kızılkuumlnbed
EskikıĢla mz Huumlseyinabad Hamzakoumly-i Koumlhne Acacı ve Oumlzi Kavağı
Eskipınar mz Huumlseyinabad Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
Eskiyapar ky Huumlseyinabad
39 Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden olup Sivas Yeniil‟de bahsi geccedilmektedir Tuumlrkay age s106 40 Yalıncak ldquoccedilıplak yoksulrdquo anlamlarına gelmektedir Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim govtrbts(20012012) Ayrıca Huumldavendigar sancağında ldquoYalıncaklarrdquo adıyla bir Tuumlrkmen cemaati bulunmaktadır Tuumlrkay age s 762 41 Malamad ldquobozgun ezik dağınıkrdquo anlamlarını iccedilermekte olup soumlz konusu yerleĢim biriminin bir bozgun sonucu dağınık ve harap bir hal yaĢamasıyla oumlzdeĢleĢtirilebilir Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(15012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 103
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Buumlyuumlk 2 yer adında geccedilmekte iken bu kelimeyi karĢılayan Farsccedila buumlzuumlrk uumlccedil ve Tuumlrkccedile
koumlkenli ulu da iki kez kullanılmıĢtır Kuumlccediluumlk 5 yer adında tercih edilmiĢtir Tablo 16 Buumlyuumlk ve Kuumlccediluumlk Kelimelerini Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Buumlyuumlkpınar mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Buumlyuumlkpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Muumlminler-i Buumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky42
Huumlseyinabad Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mz Huumlseyinabad
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Sultan Sekuumlsuuml Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Kuumlccediluumlk Ccediliflik mz MeĢhedabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk mz Huumlseyinabad
Kuumlccediluumlkviran mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Kuumlccediluumlk mz Huumlseyinabad
Ulukoumly ky Acacı ve Oumlzikavağı
Yeni kelimesi 7 yerde kullanılırken 1 yerde yeniye karĢılık gelmek uumlzere Arapccedila koumlkenli
cedid kelimesi kullanılmıĢtır Tablo 17 Yeni Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Yapa-i Cedid ky Huumlseyinabad Yenice ky Huumlseyinabad
Yeni Muumlsluumlman nh Yeni Muumlsluumlman Yenicekoumly ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Yeni Yapar ky Huumlseyinabad Yenideresi mz Huumlseyinabad
Yenice ky Zile
XV ve XVI yuumlzyılda Zile kazasında eski ve yeni kelimelerini iccedileren yer adları dıĢında
ccedilevreyi ilgilendiren diğer sıfatlardan da uumlretilmiĢ yer adları bulunmaktadır Bunların sayısı 8
adettir Ccedilorak Kıraccedil ve Kuruca adı kurak tuzlu ve tarıma elveriĢsiz bir arazi parccedilasını
anımsatırken Kuru ise su kaynaklarıyla ilgili verilmiĢ adlar olarak duumlĢuumlnuumllmelidir Bunların dıĢında Yapar ve Yapa isimleri cemaat adlarını ccedilağrıĢtırmaktadır
Tablo 18 Ccedilevreyi Ġlgilendiren Sıfatlar Ġccedileren Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilorak mz Kızılkuumlnbed Kuruccedilay ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Kıraccediloumlz mz Karahisar-ı BehramĢah Kurukoumly mz Kızılkuumlnbed
Kurucaemlak mz Huumlseyinabad Kurupınar ky Zile
KurucakıĢla mz Huumlseyinabad Kurupınar ky MeĢhedabad
Bu isimler dıĢında bir de Karahisar-ı BehramĢah‟ta Musacık-ı Koumlkluuml 43
Yol Başı mezrası bulunmaktadır Burdaki koumlkluuml bir cemaat adına da karĢılık gelebilir
j TaĢın Toprağın Durumuna (topografik Ģekillere) Bağlı Yer Adları Zile‟de adını
topografik Ģekillere bağlı 8 yer adı tespit edilmiĢtir Tokatccedilukuru muhtemelen Zile‟nin de buguumln
iccedilinde bulunduğu Tokat Ģehri ile onu anımsatan bir ccedilukurdan kaynaklanmıĢtır Duma44
Yumrucaktaş Ccedileğelluuml
45 ve Daşlık adları taĢın Ģekline dayalı olarak verilmiĢtir MeĢhedabad ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Ccedilatak46
mezraları ise iki dağa yamacının kesiĢmesi sonucu ortaya
ccedilıkan dere yataklarından esinlenilerek konulmuĢ adlara sahiptir
42 Tuumlrkman taifesinden Harkalı ya da Hırkalı adıyla MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 419 43 Karahisar-ı ġarki ve Konya‟da Koumlkluuml ya da Koumlkluumller adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 538 44 Duma ldquotuumlmsek ccedilıkıntıyuvarlak taĢrdquo anlamlarını taĢıyan bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 45 Ccedileğel ldquoccedilakıl taĢ yığınırdquo anlamlarını iccedilermektedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (22012012) 46 Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012)
104 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 19 Topografik Ġsimler
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tokatccedilukuru mz Zile Ccedilatak mz MeĢhedabad
Duma mz Zile Ccedileğelluuml-i Muhtesib mz Karahisar-ı BehramĢah
YumrucaktaĢ mz Huumlseyinabad Ccedileğelluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilatak mz Karahisar-ı BehramĢah DaĢlık mz Zile
k Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Uygun Olarak Verilen Adlar Zile‟de arazinin
kullanılıĢına goumlre verilmiĢ 29 yerleĢim yer adı bulunmaktadır Ağcakışla ve Yazıkışla47
gibi
mezralar bazı toplulukların kıĢlak yeri olarak karĢımıza ccedilıkmaktadır Ccedilalman48
ile Tokluağılı 49
ve
Goumlynuumlk50
mezraları hayvan barınaklarıyla ilgili isimlerdir Tamubağı Dutlubağ Ccedilelebağı Ccediliftlik Bağluca isimleri ile anılan yerler arazinin iĢleniĢ biccedilimine oumlrnektir Kuumlrduumlk
51 dibi arazinin
durumuyla ilgili bir yer adı iken Soumlkuumlluuml 52
mezrası ve Sultan Sekuumlsuuml53
koumlyuuml yuumlksek yerlerdeki
duumlzluumlklere iĢaret etmektedir Yoncalık ve Kırlar isimleri buumlyuumlk oumllccediluumlde hayvanların otlatıldığı alanları ifade etmektedir
Tablo 20 Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Goumlre Verilen Adlar YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakıĢla mz Huumlseyinabad Kırlar ky Zile
Bağluca ky Zile Kırlar mz MeĢhedabad
Bağluca mh Zile KıĢlacıkkaya mz Huumlseyinabad
Bahccedile mz Karahisar-ı BehramĢah KızılcakıĢla mz Huumlseyinabad
Bahccedilecuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Kuumlccediluumlkccediliflik mz MeĢhedabad
Ccedilalman mz Huumlseyinabad Kuumlrduumlkdibi mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilelebibağı mz Huumlseyinabad Soumlkuumlluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Karahisar-ı BehramĢah Sultan Sekuumlsuuml ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky MeĢhedabad Sultan Sekuumlsuuml-i Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Halka-i Hass Tamubağı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Zile Tokluağılı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yaylak mz KuĢtaĢ
Dutlubağ mz Huumlseyinabad YazıkıĢla mz Huumlseyinabad
Goumlynuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Yoncalık ky Halka-i Hass
Hass mz Karahisar-ı BehramĢah
l Ccedilevredeki Yapılarla Ġlgili Yer Adları Ccedilevredeki yapılar da yer adlarının
belirlenmesinde etkileyici bir role sahiptir Adı ccedileĢitli yapılardan verilmiĢ Zile‟de toplam 41 yer adı
tespit edilmiĢtir Ağcakale Bağdadhisarı Balccedilıkhisar Hisarcık Hisaroumlzuuml Kale Kalecikkaya Karahisar Koccedilhisar isimleri savunma amaccedillı yapıların birer goumlruumlntuumlsuumlduumlr Hangah
54 Kızılkuumlnbed
47 Yazı ldquoduumlz yer ova kırrdquo yerleri tasvir etmek iccedilin kullanılan bir soumlzcuumlktuumlr Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 48 Ccedilalman ldquouumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağılrdquodır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 49 Toklu bir yaĢında erkek koyundur Tarama Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(15012012) 50 Goumlynuumlk uumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağıldır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) Bu adı taĢıyan bir de Ekrad taifesi bulunmaktadır Niğbolu ġumnu‟da ve BeyĢehri Kıreli
kazasında izlerine rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 83 51 Kuumlrduumlk Kuytu yerlere toplanmıĢ kar ya da kum yığınıdır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 52 Soumlkuuml Ormandan ya da meradan accedilılan tarladır Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(15012012) 53 Seki ldquoToprak uumlstuumlndeki yuumlkseklik doğal set ormanlık kayalık ya da dağ baĢındaki duumlzluumlk tarla ve bahccedilelerdeki basamak biccediliminde duumlzluumlkler yer arsa tarla meyilli su tutmayan yerrdquo anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 54 Tekke manasında Farsccedila koumlkenli bir kelimedir Pakalın MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I
III Baskı MEB Yayınları Ankara s 730
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 105
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Meşhed55
Zaviye ve Mescid isimleri ise dini yapıların birer ifadesidir Bu accedilılardan ele alındığında
Zile kazası yer isimlerinde tercih edilen yapı isimlerinin buumlyuumlk bir ccediloğunluğunu savunma ve dini amaccedillı binaların oluĢturduğu soumlylenebilir Huumlseyinabad‟daki Gerdekkaya ise Eskiccedilağlardan kalan
oda Ģeklinde bir mezardan adını almıĢtır (Koccedil 2001 88) Tablo 21 Yapı Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ağccedilakale Halka-i Hass Karahisar-ı BehramĢah kalesi Karahisar-ı BehramĢah
Aksaray ky Zile Zile Karahisar-ı BehramĢah kıĢlağı Karahisar-ı BehramĢah
Alacakilise mz Karahisar-ı BehramĢah Kervansaray mz Huumlseyinabad
Alacamescid mh Zile Kızılkuumlnbed nh Kızılkuumlnbed
Alakilise ky Huumlseyinabad Kilise ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
AĢurkıĢlası mz Karahisar-ı BehramĢah Kilisekaya mz Huumlseyinabad
Avansaray mz Huumlseyinabad Kilisekoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Bağdadhisarı ky Zile Koccedilhisar ky Huumlseyinabad
Balccedilıkhisar ky Zile Mescid-i Sakayan mh Zile
Balccedilıkhisarı ky Huumlseyinabad Mescid-i Zaviye Mh Zile
Bezirhane mz Huumlseyinabad MeĢhed mz Karahisar-ı BehramĢah
Cami mh Zile MeĢhedabad nh MeĢhedabad
Gerdekkaya ky Huumlseyinabad Minare Mh Zile
Hacıhasan Mescidi mh Zile Oluğuuzun ky Karahisar-ı BehramĢah
Hangah oumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah Pirkoumlpruuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisarcık ky MeĢhedabad Salma mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hisarcık mz Yeni Muumlsluumlman Saraycık mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisaroumlzuuml ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Saraypınar mz Huumlseyinabad
Kale Mh Zile Sarufakiholuğu mz Huumlseyinabad
Kalecikkaya mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Karahisar mz Karahisar-ı BehramĢah
Salma56
uumlccedil tarafı toprakla ccedilevrili bir ağılı yani bir hayvan barınağını ccedilağrıĢtırırken Bezirhane
57 yağ uumlretimi ya da alıĢveriĢi yapılan bir mekanı Avansaray
58 eyvan kelimesinden
bozma bir ismi Saru Fakih Oluğu59
ise su ile ilgili bir yapıyı anımsatmaktadır
312 Bitkilerle Ġlgili Yer Adları
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıldaki yer adlarına bakıldığında ağaccedil isimlerinin de yer adlarına esin
kaynağı oluĢturduğu anlaĢılmaktadır Ağaccedilları meyve verenler ve meyvesiz olanlar Ģeklinde iki alt
kategoride değerlendimek muumlmkuumlnduumlr Meyve veren ağaccedillar 6 yerleĢim biriminin isminde oumlne ccedilıkmaktadır Bu yerleĢim yerlerinin birinde Ġğde 4‟uumlnde koz (ceviz) ve 1‟inde erik ağacı ismi
tercih edilmiĢtir
55ldquoġehitlikrdquo anlamında bir kelimedir Bk Devellioğlu F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara s 731 56 ldquoBirkaccedil evlek asma bağı ya da guumll bahccedilesi tarlada ekin ekmek iccedilin ayrılan toprak parccedilası uumlstuuml ve uumlccedil tarafı kapalı ağılrdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(25012012) 57Bezir Yağ Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (25012012) 58 Avan ldquoDevlet memururdquo anlamında bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml eyvanrdquo Oumlzellikle Guumlney-doğu Anadolu evlerinde avluya bakan oumlnuuml accedilık uumlstuuml kapalı yuumlksekccedile doumlĢemesi olan ortasında bir de kuumlccediluumlk havuzu bulunan oturma yerirdquodir Guumlzel SanatlarTerimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 59 Oluk ldquoHayvanların yem yedikleri su iccediltikleri taĢ ya da ağaccediltan oyulmuĢ yalak iccedilinde uumlzuumlm ezilen ccedilam ağacından oyulmuĢ tekne sepicilerin iccedilinde derileri yıkadıkları ağaccedil teknerdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) ldquoEvlad-ı Saru Fakihrdquo adıyla Youmlruumlkan taifesinden Kayseriyye sancağında bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 361 Ayrıca Saru fakih ya da fakihli fakılı biccedilimlerinde anılan Adana
MaraĢ civarında konargoumlccediler Tuumlrkmen youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s653
106 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 22 Meyve Veren Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġde ky 60
Zile Kozludere ky MeĢhedabad
Kozca mz Huumlseyinabad Kozlukaya mz MeĢhedabad
Kozcuğaz mz Karahisar-ı BehramĢah Oyumerik61
mz KuĢtaĢ
Meyve veren ağaccedillara oranla meyvesiz ağaccedillar yer isimlerinde daha sık kullanılmıĢtır Bunlar iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavak ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Bu durum boumllgenin bitki oumlrtuumlsuuml
iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavağın oumlnemli bir paya sahip olduğunu ortaya koyduğu gibi insanların acircdeta
soumlğuumlt ve kavak ağacı gibi sulak yerleri tercih ettiğini de goumlzler oumlnuumlne sermektedir Tablo 23 Meyvesiz Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilortu62
mz Kızılkuumlnbed Sidreluuml mz 63
Huumlseyinabad
Dikmesoumlğuumlt ky Halka-i Hass Soumlğuumltoumlzuuml ky Yenimuumlsluumlman
Divankavağı mz Huumlseyinabad Soumlğuumltoumlzuuml ky Huumlseyinabad
DuumlĢuumlkkavak mz Karahisar-ı BehramĢah Soumlğuumltoumlzuuml mz (4) Huumlseyinabad
Karaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultankavağı mz Huumlseyinabad
Karakızkavağı Huumlseyinabad Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass
Kavacık mz64
MeĢhedabad Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavak ky Karahisar-ı BehramĢah Uumlccedilkaraağaccedil 65
mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavakağacı mz Huumlseyinabad Yalnuzağaccedil ky Zile
Kavakoumlzuuml mz Huumlseyinabad Yatankavağı ky Huumlseyinabad
Oumlzikavağı ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Az da olsa Zile yer adlarında meyve oumlğesi de kullanılabilmiĢtir Zile merkezde Ccedilekle66
ile
Payami67
mezraları adlarını meyvelerden almıĢ olmalıdır Sebze isimleri ise KuĢtaĢ‟taki Tomara ile
Huumlseyinabad‟daki Kabakkavsuvan mezralarının isimlerinde tercih edilmiĢtir Tomara68
pazıya benzer sapları piĢirilerek yenen kendi kendine yetiĢen bir ccedileĢit bitkidir Zile‟de tahıllar ve
baklagillerden verilen yer adları da bulunmaktadır Bunlar Huumlseyinabad‟daki Sarukamış
Kamışccedilık69
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Şolan ve Evik70
ile Zevar71
mezralarıdır
Adını farklı ccediliccedilek tuumlrlerinden alan yerleĢim yerlerinin sayısı 5 tane olup 2‟si daha ziyade
yabani ccediliccedileklerden kaynaklanan yer adlarına oumlrnek oluĢturmaktadır Bunlar Zile‟deki Minahoş ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki KarĢu Menekşeluuml mezralarıdır Acacı ve Oumlzi Kavağı‟nda ve Karahisar-ı BehramĢah‟da Guumllluumlk mezraları ile Huumlseyinabad‟daki Guumlloumlzuuml mezraları isimleri bir suumls ccediliccedileği
diyebileceğimiz guumllden tuumlretilmiĢtir
60ldquo Ġğde ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 61 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Tarama
Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(22012012) 62 ldquoYabani ardıccedil ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 63 ldquoCennetteki son ağaccedilrdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 64 79 numaralı defterde karye olarak geccedilmektedir Koumlyuumln adı 17 yuumlzyılda koumlyde tuumlrbesi ve zaviyesi bulunan ġeyh Eyluumlk‟ten dolayı ġeyheyluumlk Ģeklinde değiĢmiĢ 1981 yılında ise bu isim yerine YeĢilce adı kullanılmaya baĢlanmıĢtır 65 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012) 66 Ccedilekle ccedilağla kelimesinin halk dilindeki Ģeklidir ve ldquoolmamıĢ meyverdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(22012012) 67 Payam ldquoBademrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 68 Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 69 ldquoBuğdaygillerden sulak nemli yerlerde yetiĢen boğumlu sert goumlvdesi olan bitkilerrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(28012012) 70 ldquoBir ccedileĢit buğdayrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 71 ldquoHayvanlara yedirilmek iccedilin hazırlanan tahıl kırması iri oumlğuumltuumllmuumlĢ un tazırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoCcedilorum Alaca‟da iri bulgur iccedilin kullanılan bir tabirrdquo Zanaat Terimleri Soumlzluumlğuuml 1976 httptdkterim
govtrbts(28012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 107
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
CcedileĢitli bitki parccedilaları da (dal budak ccedilubuk) yer adlarının verilmesinde belirleyici
olabilmektedir Zile kazasında bu Ģeklide bitki parccedilalarından adını alan iki yerleĢim birimi tespit edilebilmiĢtir Bunlar MeĢhedabad‟daki Ccedilubuk ve Huumlseyinabad‟daki Yapracık mezralarıdır Bitki
ve bitki parccedilaları dıĢında yerleĢim birimlerinin kurulduğu yerlerdeki bitki oumlruumltuumlsuuml de yer adlarına
ilham verebilmektedir Zile kazasında 10 yerleĢim biriminin adı bitki oumlruumltuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran
oumlzelliklerden verilmiĢtir
Tablo 24 Bitki Oumlrtuumlsuumlnuuml CcedilağrıĢtıran Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilakırccedilal72
mz Yenimuumlsluumlman Karagevenlik mz Huumlseyinabad
Ccedilamluca mz Karahisar-ı BehramĢah Korucuk mz Zile
Ccedilomruk mz Zile Odunluk mz Huumlseyinabad
Dikmen73
nma‟a Hamrik mz Karahisar-ı BehramĢah Pervazlık mz74
Huumlseyinabad
Bericcedilayır mz Huumlseyinabad Sazlı mz Karahisar-ı BehramĢah
313 Hayvanlarla Ġlgili Yer Adları
Zile‟de adını hayvanlardan alan 23 yer adı tespit edilmiĢtir Bunlardan 6‟sı yabani hayvan
isimleridir Zile‟deki Donuzlu75
koumlyuuml ve Kurtamaz mezrası Acacı ve Oumlzikavağı‟ndaki Başkurd ve Kurdbaşı mezrası Halka-i Hass‟daki Dilkuumller mezrası Karacahisar-ı BehramĢah‟daki Tekir
76
Meşhedi mezrası adları bu yolla verilmiĢtir
Huumlseyinabad‟daki Suumlluumlnluumlce mezrası77
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Suumlluumln ile KuĢtaĢ‟taki
Yapalak78
mezrası ve yine KuĢtaĢ‟taki Yapalak koumlyuuml isimlerini yırtıcı kuĢlardan almıĢlardır Zile Guumlvercinlik koumlyuuml ve Ağcakuş mezrası ise adlarını evcil nitelikli kuĢlardan almıĢtır
Kazada evcil hayvanlardan adını alan yerleĢim yerleri ise Zile Koşaatlu mezrası Acacı ve
Oumlzikavağı Hıcıp79
koumlyuuml Yenimuumlsluumlman Taylu80
mezrası Huumlseyinabad Koyunluyusufoumlzuuml ve Guumlduumll
81 mezrası MeĢhedabad Karı ve Dorualanı
82 mezrasıdır Halka-i Hass‟taki Petek
83 karyesi ise
arıcılıkla ilgili bir uumlretim aracından adını almıĢtır
72 Ccedilal ldquoTaĢlık yer ccedilıplak tepe kireccedilli toprak ormanlık fundalık sulu duumlz ova maki ile oumlrtuumlluuml engebeli alan Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml Ccedilakır ldquoMavi hareli elardquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgov trbts(28012012) 73 Dikmen ldquoKoni biccediliminde sivri tepe dağların en yuumlksek yeri yayla dik arazideki orman dikilerek meydana gelen ağaccedillıkrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 74 Pervazlı adıya Youmlruumlkan taifesinden Bozok ve MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 627 75 Diyarbekir eyaleti Mardin kazasında Youmlruumlkan taifesinden cemaat Tuumlrkay age s 335 76 ldquoPostu siyah ccedilizgili ve benekli kuumll renkli kedirdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 77 ldquoSuumlluumlngillerden kuyruğu ccedilok uzun eti yenilen bir kuĢrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquoBuzağırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoTavuksular (Galliformes) takımının suumlluumlnguumller (Phasianidae) familyasından 80 cm kadar uzunlukta Avrupadan Kafkasyaya kadar olan boumllgede yaĢayan bir tuumlrrdquo Biyoloji Terimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 78 ldquoBir tuumlr baykuĢrdquo Tarama Soumlzluumlğuuml 1972 httptdkterimgovtrbts(29012012) 79ldquo Koyunrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 80 ldquoUumlccedil yaĢına kadar olan at yavrusurdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 81 ldquoKedi yavrusu kuyruksuz kuyruğu kesik hayvan kısa bodur geliĢmemiĢrdquo ldquoSaccedilta ve fırında piĢirilen mısır ya da buğday unundan yapılan ekmek ekmek somunurdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s383 Guumlduumllluuml diye de ifade edilmektedir 82 ldquoGoumlvdesi kızıl ayakları ve yelesi koyu renkli olan yağız (at) kızıl (at donu) Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 83 Eğer bey ise Boynuyoğun aĢiretinde boumlyle bir cemaat adı var Buumlyuumlk olasılıkla boya dayalı bir yerleĢim adı da olabilir
Tuumlrkay age s 234
108 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 25Adında Hayvanlarla Ġlgili Ġbareler Bulunan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakuĢ mz Zile Kurtamaz mz Zile
BaĢkurd mz Acacı ve Oumlzi Kavağı KuĢtaĢ Nh KuĢtaĢ
Dilkuumller mz Halka-i Hass Petek ky Halka-i Hass
Donuzlu ky Zile Suumlluumln mz Karahisar-ı BehramĢah
Guumlduumll mz Huumlseyinabad Suumlluumlnluumlce mz Huumlseyinabad
Guumlvercinlik ky Zile TankuĢ ky Kızılkuumlnbed
Hıcıp ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Taylu mz Yenimuumlsluumlman
Karı ve Dorualanı mz MeĢhedabad TekirmeĢhedi mz Karahisar-ı BehramĢah
Kırım mz Huumlseyinabad UumlccediltaĢ Nh KuĢtaĢ
KoĢaatlu mz Zile Yapalak ky KuĢtaĢ
KurdbaĢı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yapalak mz (2) KuĢtaĢ
32Ġnsanlara ve Toplumlara Dayanan Adlar
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıllara ait yer adları iccedilerisinde insana dair oumlzellikler oumlnemli bir yer
tutmaktadır Ġnsanın beslenme kuumlltuumlruumlnden oumlzuumlr durumuna kadar birccedilok oumlzellik bu isimlerde hayat
bulmaktadır Oumlte taraftan isimler de oumlne ccedilıkan bir oumlzellikte tarihicirc Ģahsiyetleri ve cemaatleri iccedilinde
fazlasıyla barındırmasıdır Oumlrneğin Ģahıs isimleri acircdeta tarihicirc bir geccedilit toumlreni gibidir DaniĢmend-i BahĢayiĢ DaniĢmendlileri Keykavus Selccedilukluları Cengizhan Moğolları Temuumlrhan Timurluları
anımsatan isimler olup bu geccedilit toumlreninde tarihe tanıklık etmemizde buumlyuumlk rolleri vardır
321Fiziksel YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
a Yiyecekler ve Ġccedileceklerden Verilen Yer Adları Zile‟de iccedileceklerden adını alan
herhangi bir yerleĢim birimine tesaduumlf edilmemiĢtir Ancak değiĢik yiyeceklerden adını alan 7
yerleĢim birimine rastlanmıĢtır Acacı ve Oumlzi Kavağı Keşlik84
ve Dumi mezrası iccedilerisindeki keĢ kelimesi peynire iĢaret ederken dum kelimesi ise sulu gıdalarla ilgilidir Bazlambaccedil
85 koumlyuuml ve
Ccediloumlrek mezrası isimleri ise youmlreye oumlzguuml unlu gıda mamullerinden adını almıĢtır Kozlar mezrası ise
bir yandan bir cemaat adını ccedilağrıĢtırırken bir yandan da cevize iĢaret etmektedir Tablo 26 Yiyecek ve Ġccedileceklere Dayalı Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bazlambaccedil ky Kızılkuumlnbed Kavurga mz Huumlseyinabad
Ccediloumlrek mz Kızılkuumlnbed KeĢlik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Dumi mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kozlar mz MeĢhedabad
Dumi mz KuĢtaĢ
bCcedileĢitli EĢyalardan Adını Alan YerleĢim Birimleri Zile‟de değiĢik tuumlrde guumlndelik
eĢyalardan ismini alan 14 yerleĢim birimi tespit edilmiĢtir Su konacak kaplardan ismini alan tek
yerleĢim birimi Huumlseyinabad‟daki Guumlğuumlm mezrasıdır MeĢhedabad‟daki Kuumlpluumlce ile Huumlseyinabad‟daki Boduccedil mezrası ve Kapaklu koumlylerinin isimlerinde ise mutfak levazımatlarının
isimleri kullanılmıĢtır CcedileĢitli aletler ve takımlardan adını alan 10 yer ismi okunmuĢtur Zile
Palani86
koumlyuuml Sacayak mezrası ve Yaba koumlyuuml Huumlseyinabad Sokucak mezrası (2) Ağcasoku
mezrası Yeni Muumlsluumlman Kopaccedil87
koumlyuuml Karahisar-ı BehramĢah Borulu ve Karasoku 88
mezraları
84 ldquoYağı alınmıĢ yoğurttan ya da suumltten yapılan peynirrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzşuumlğuuml httptdkterimgov trbts(29012012) 85 ldquoMısır arpa darı ve buğday unlarından yapılan mayalı mayasız yağlı yağsız Ģekerli Ģekersiz ince ve kalın piĢirilen saccedil ekmeğirdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 86 Bozok‟ta ve Malatya sancaklarında Balanlı-Balanlu diye bir cemaat adı var Tuumlrkay age s 223 87 ldquoĠnce ve dar ağızlı bir ccedileĢit ccedilapardquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 88 ldquoTahıl doumlvmeye yarayan buumlyuumlk taĢ dibek dibekte havanda doumlvme iĢini yapan tokmakrdquoTuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları
Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 109
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KuĢtaĢ Yaba mezrası Kesici aletlerden adını alan tek yerleĢim birimi ise Huumlseyinabad‟daki
Balccedilak89
mezrasıdır Tablo 27Adını EĢya ve Aletlerden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ağcasoku mz Huumlseyinabad Kopaccedil ky Yenimuumlsluumlman
Balccedilak mz Huumlseyinabad Kuumlpluumlce mz MeĢhedabad
Boduccedil mz Huumlseyinabad Palani ky Zile
Borulu mz Karahisar-ı BehramĢah Sacayak mz Zile
Guumlğuumlm mz Huumlseyinabad Sokucak (2) mz Huumlseyinabad
Kapaklu ky Huumlseyinabad Yaba ky Zile
Karasoku mz Karahisar-ı BehramĢah Yaba mz KuĢtaĢ
cSavaĢ ve Askerlikle Ġle Ġlgili Yer Adları Zile yer adları iccedilerisinde savaĢ ve askerliğie dair isimler de bulunmuĢtur Bunların sayısı 4 tane olup 1‟si Zile‟de diğer 3‟uuml ise Huumlseyinabad
Nahiyesi‟ndedir Tablo 28 SavaĢ ve Askerlikle Ġlgili Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġsadoğancı90
ky Huumlseyinabad Muumlhimmatini mz Huumlseyinabad
Mescid-i Sakayan mh Zile Sakalar mz Huumlseyinabad
dGiyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları Tuumlrklerin Zile‟de verdikleri
yerleĢim adları iccedilerisinde giyim eĢyaları ve kumaĢ maddelerine de rastlanmıĢtır Huumlseyinabad‟daki Edikoumlyuumlk mezrası adı ayak giyiminde tercih edilen edikle ilgilidir KumaĢ maddeleri ile ilintili
olarak Acacı ve Oumlzikavağı Oltan91
ve Oltankoumly mezrası isimleri dikkat ccedilekmektedir
Huumlseyinabad‟daki Hırka-i92
Buumlzuumlrk ve Hırka-i Kuumlccediluumlk koumlyleri Kuşak mezrası Karahisar-ı BehramĢah‟taki Kabluyuumln ve Kuşakoumlyuumlk mezraları Zile‟deki Yuumlnluuml koumlyuuml yuumln ve yuumlnluuml dokumalara
ccedilağrıĢım yapmaktadır Tablo 29 Giyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Edikoumlyuumlk mz Huumlseyinabad KuĢak mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky Huumlseyinabad KuĢakluoumlyuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Oltan mz (2) Acacı ve Oumlzikavağı
Kabluyuumln mz Karahisar-ı BehramĢah Yuumlnluuml ky Zile
e Adını Yapı Kısımlarından Alan Yer Adları Zile‟de farklı mimari yapıların tuumlmuumlnuuml değil de bir boumlluumlmuumlnuuml iccedileren yer adlarıda bulunmaktadır Bunlar 7 adet olup aĢağıda Tablo 30‟da
goumlsterilmiĢtir
89ldquoKabza kabzanın demir siperirdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtr bts (29012012) 90 ldquoHassa kuĢbazları denilen timarlı avcılardan bir takımın adırdquo Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterim govtrbts(29012012) 91 OltanrdquoKesilip dikilmeye hazırlanmıĢ yemeni eskiyen yemeni ayakkabı altına vurulan penccedile mest ve yemeni yuumlzuumlnuuml koumlseleye tutturmak iccedilin yapılan iri dikiĢ ccedilarığın iccediline konulan bez ya da deri parccedilası ccedilarık ipi Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(30012012) 92 Koumlyuumln adının Hırka-i Kebir olduğu ve Hırka Baba tepesi eteğinde kurulmasından aldığı bilinmektedir Koumlyuumln isminin anlatılan efsanesi Huumlseyin adında bir Velinin hırkasının bu boumllgede olması ve Hırka Baba tepesine bu isim
verilmesinden gelir httpwwwbuyukhirkacomsbindex phpbeldemizhtml (21012012)
110 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 30 Adını Yapı Kısımlarından Alan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahurcuk ky Halka-i Hass TaĢağıl mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Ayvancık mz Huumlseyinabad Tonus mz Halka-i Hass
Goumlkccedileminare mz Karahisar-ı BehramĢah Manar mz Karahisar-ı BehramĢah
Minare mh Zile
322 Duygusal YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
Zile yer adları iccedilerisinde doğrudan insan duygularını iccedilinde taĢıyan iki yer adı tespit
edilmiĢtir Bunlar Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Ġmrek93
ile Karahisar-ı BehramĢah‟taki Sevguumlluuml
mezralarıdır Aile bireyleri ile ilgili yer adları daha ccedilok akrabalık iliĢkilerini iccedileren tuumlrden olup
Zile‟de bu Ģekilde 12 yerleĢim adı bulunmaktadır Bunlardan yalnız ikisi eĢ anlamında karı kelimesini iccedilerirken diğer 10 tanesi veled zade ya da oğlan biccediliminde daha ccedilok erkek evladı iccedileren
isimlerdir Tablo 31 Adını Akrabalık Tuumlrlerinden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ayveledi Karahisar-ı BehramĢah Ġlyasoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Bekleroğlanı Kızılkuumlnbed Karıbasan mz Huumlseyinabad
Caferoğlanı mz Huumlseyinabad Karukoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Doğanoğlanı mz Kızılkuumlnbed Mesudoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hacızade mz Karahisar-ı BehramĢah Recepoğlu mz Huumlseyinabad
Ġlyasoğlanı ky Halka-i Hass Veledikkoumly mz Huumlseyinabad
Zile‟de dine iliĢkin birtakım oumlzellikler iccedileren yer adları da tespit edilmiĢtir Bunların sayısı
23 tanedir Bu isimler iccedilerisinde hacı fakih Ģeyh abdal gibi unvanlar dıĢında kul iman ve uumlmmet
kelimelerini iccedileren dine dair kavramlar da bulunmaktadır PirakbaĢ ismi ise daha ccedilok mezhepsel bir ccedilağrıĢım yapmaktadır Doğrudan Ġslam dinini ccedilağrıĢtıran isimler yanında youmlrenin eski ev
sahiplerini ifade eden kacircfir ismi de yer adları iccedilerisinde değiĢik kelimelerle beraber tercih
edilmiĢtir Tablo 32Din ile Ġlgili Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alaeddinhacı mz Huumlseyinabad Kuldan mz Karahisar-ı BehramĢah
Aykutfakihviranı mz Huumlseyinabad Kuldan mz MeĢhedabad
Azadkul mz Acacı ve Oumlzikavağı Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Bekirabdal mz Huumlseyinabad PirakbaĢ mz Huumlseyinabad
Ccedilokccedilakul mz Zile Saruhacı mz Huumlseyinabad
Ġman ky Halka-i Hass ġeyh ky Acacı ve Oumlzikavağı
Ġnekulu mz Huumlseyinabad ġeyh mz Huumlseyinabad
Ġsa Fakılu mz Huumlseyinabad ġeyhkoumly mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kacircfir ky Yenimuumlsluumlman ġeyhkulu mh Zile
Kafirviranı ky Zile Uumlmmet mz MeĢhedabad
Karapiri ky Karahisar-ı BehramĢah Yenimuumlsluumlman nh Yenimuumlsluumlman
Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
323 KiĢilerin Varlıkları Ġle Ġlgili Yer Adları
Yeni bir koumly veya kasabanın kuruluĢunda oraya yeni bir ad aramaya hacet kalmaksızın
yerleĢen topluluğun adı verilir Nitekim Anadolu bunun muumlkemmel oumlrnekleriyle doludur Bu isimler bize aynı adı taĢıyan boy aĢiret cemaat gibi grupların nasıl bir yayılma goumlsterdiklerini de
anlatır Doğu veya Guumlneydoğu Anadolu‟daki bir koumly adının Rumeli topraklarında da olması bu
dağınık yayılmanın guumlzel bir oumlrneğidir (Kuumltuumlkoğlu 1991 15)
93 ldquoSeven duumlĢkuumlnrdquo anlamlarına gelen bir Tuumlrkccedile kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim
govtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 111
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
a Vuumlcut Kısımları Ġccedileren Yer Adları Vuumlcut kısımlarını iccedileren 5 isimden biri kol biri
baĢ biri karın ve son ikisi taban gibi insan uzuvlarını iccedilerisinde barındırmaktadır Tablo 33 Vuumlcut Kısımlarına Dayalı Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AbagolEbegol mz Huumlseyinabad Tabana (Dabana) ky Halka-i Hass
DeluumlbaĢ mz Huumlseyinabad TabanıyavaĢ mz Huumlseyinabad
Karnıkara mz (2) Huumlseyinabad
Uzuvlar dıĢında insan vuumlcudunda ortaya ccedilıkan tuumlyler de yer adları iccedilerisinde kendine yer
bulabilmiĢtir Bunların sayısı 3 olup Halka-i Hass‟daki Koumlsemelik mezrası yuumlzuumln tuumlysuumlzluumlğuumlyle ilgilidir Huumlseyinabad‟daki Gılman
94 mezrası ve Perccedilem koumlyuuml
95 adları ise doğrudan insan
vuumlcudundaki tuumlylerle ilgili yer adları arasında değerlendirilebilir
b Ruumltbeler (Unvanlar) Mevkiler Ġccedileren Yer Adları Tuumlrkler yer adları verirken
ruumltbeler unvanlar ve kiĢilerin mevkilerinden de yararlanabilmiĢtir Zile kazasında 18 yer adı bu ccedileĢit bir yaklaĢımla verilmiĢtir Gazi unvanı 3 diğin (tigin) unvanı 5 kadı goumlrevi 1 emir unvanı 1
bey 2 sultan 3 melik 2 yerleĢim biriminde isim olarak kullanılmıĢtır Ladıcık ise buumlyuumlk olasılıkla
Hellenistik doumlnemden gelen ve Pontus devletinde kral ailesinden birccedilok kraliccedile ve prensesin taĢıdığı bir unvan olarak oumltekilerden farklı bir yere oturtulabilir
Tablo 34 Ruumltbeler Unvanlar Mevkiler Ġccedileren Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Arslangazi ky MeĢhedabad Karagazi mz Zile
Baydiğin mz Acacı ve Oumlzikavağı Maturabey mz Karahisar-ı BehramĢah
Baydiğin ky Zile Ladıcık ky96
Halka-i Hass
Beyyurdu mz Huumlseyinabad OsmanpaĢa ky Huumlseyinabad
Emirsaraccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultaneymirce97
emz Huumlseyinabad
Gazikoumly maa Ermenid mz Kızılkuumlnbed Sultanmehmed mz Huumlseyinabad
KadıĢehri ky Acacı ve Oumlzikavağı Taht-ı melik mz Huumlseyinabad
Karadiğin mz (3) Huumlseyinabad Uzunmelik mz Huumlseyinabad
c Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları Ġnsanı ilgilendiren değiĢik
sıfat ve eylemlerden adını alan Zile kazasında toplam 13 yer adı bulunmuĢtur Bunlardan Ağrık98
mz adı bir hastalık durumuna DoymuĢ ihtiyaccedilların giderilmesine Gederik99
gitmek eylemine
Uumlzmuumlş100
uumlzuumllme eylemine Yararlık faydalı olma haline dayalı isimler gibi goumlzuumlkmektedir
94 ldquoKabarık saccedillı kimserdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) Gılmanlar Gılmanlı adına Kuumltahya sancağı Dağardı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 374 95ldquoBaĢlarını tıraĢ edenlerin tepede bıraktıkları saccedil tutamırdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts (29012012) Perccedilemli adıyla iccedilel sancağı Anamur kazasında youmlruumlkandan bir cemaat var Tuumlrkay age s 626 96 Ladıcık Lacircdik kelimesinden geliyor olabilir Hellenistik ccedilağda oumlzellikle Selevkoslarda ve Pontus devletinin kral ailesinde birccedilok kraliccedilenin ve prensesin taĢıdığı bir isim olan Laodikeia‟dan bozma bir kelime Pontus boumllgesinde Amasya‟ya ve Tokat iline bağlı Niksar ilccedilesinde birer Lacircdik var Bk Umar age s 505Zile‟deki Ladıcık adı da bu
adlarla aynı olmalıdır 97 Mezraya adını veren Sultan Eymirce‟nin hayatı hakkında fazla bir bilgi bulunmamaktadır Emirci veya Emirce Sultan‟a ait menakıbnamede Emir-i Ccedilin Osman olarak bilinir Sultan Eymirce zaviyesi ile ilgili Bk Kapusuzoğlu S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Ankara s 67-80 98 ldquoAğrılı ağrıyanrdquo anlamında bir kelimedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(29012012) 99 Geder bağ ccedilubuklarını ccedilelikleme merkep alın yazısı ccediluval keder ve kader anlamlarında da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 100 Uumlz ova duumlzluumlk anlamlarında da kullanılan bir kelimedir httptdkterimgovtrbts (19022013)
112 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo35 Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları
d Mesleklerden
Verilen Yer Adları Zile‟de
resmi goumlrevler ve ccedileĢitli esnaf gruplarından kaynaklanan yer adları da vardır Bunların sayısı 5 olup incuumlger ve kalaycı isimleri
zanaat kollarına iĢaret ederken kethuumlda muhtesib ve yazıcı ise resmi goumlrev ya da goumlrevlilere iliĢkin
verilmiĢ yer adları olarak duumlĢuumlnuumllebilir Tablo 36 Mesleklerden Verilen Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġncuumlger mz Karahisar-ı BehramĢah Sarukalaycı mz Huumlseyinabad
Kethuumlda mh Zile Yazıcı mh Zile
Muhtesib ky Karahisar-ı BehramĢah
e Ġnsan (kiĢi) Adı Verilen YerleĢim Birimleri Adını doğrudan kiĢi adlarından alan 22 yerleĢim birimi bulunmaktadır Bunlardan yalnız 1‟i Ermeni ismi olup bu koumlyuumln bir diğer adı da
Killikrsquotir Bunların dıĢındaki isimlerin oumlnemli bir kısmı Arapccedila Farsccedila ve Ġbraniceden fonetiği
değiĢtirilerek Tuumlrkccedileye geccedilmiĢ isimlerdir Tablo 37 Ġnsan (kiĢi) Adları Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahmed ky KuĢtaĢ Mesud Ġğlal mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Battal mz Huumlseyinabad Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Baydar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hamzacık ky Zile Musa mz KuĢtaĢ
Hasan ky Yenimuumlsluumlman Okar mz101
Huumlseyinabad
Keykavus mz Huumlseyinabad Oumlğetccedile ky102
Karahisar-ı BehramĢah
Mahmud ky KuĢtaĢ Sarumusa mz KuĢtaĢ
Hasan mz (2) Huumlseyinabad Sergis ky (nam-ı diğer Killik)103
Huumlseyinabad
Huumlseyin mz (2) Huumlseyinabad Tuğrul mz Huumlseyinabad
Mergub ky104
Zile Yunus mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
f KiĢilerin Fiziksel Oumlzelliklerini Yansıtan Yer Adları KiĢilerin engel durumlarını iccedileren Zile‟de tek yer adı Huumlseyinabad‟daki Sağır Piri Kışlası‟dır
g Tarihicirc KiĢi Adları Ġccedileren Yer Adları Bazı tarihicirc Ģahsiyet isimleri de Zile‟de yer adı
olarak verilebilmiĢtir Bunların sayısı 9 tanedir Zile merkez Danişmend-i Bahşayiş Kalesi105
ile
101 Telli balıkccedilıl kuĢlarına verilen bir isim olan Okar erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 102 Oumlğet beğenilen aranılan anlamında bir kelime olup kız ve erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 103 Bu koumlyde Karkın boyundan Uluyoumlruumlk taifesinden TutuĢ Etraki Cemaati sakindi Halaccediloğlu V s 2234 104 Aranan ve beğenilen anlamlarında olan Mergup kelimesi Arapccedila koumlkenli olup Ģahıs adı olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 105 Tufan Guumlnduumlz DaniĢmendli Beyliği sahasında iccedilinde DaniĢmend adı geccedilen Amasya kazasında 2 Tokat kazasında 2 Sivas kazasında 3 ve Zile kazasında 1 yer adı tespit etmiĢtir Zile‟deki DaniĢmend-i BahĢayiĢ kalesini bir koumly olarak ele alan Guumlnduumlz buranın adının buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendli beyliğinden ziyade bir Ģahıstan verildiğini oumlne suumlrmuumlĢtuumlr Buranın aynı zamanda Tokat Youmlruumlklerinin kıĢlağı olduğunu belirtmiĢtir Kaynak olarak da 387 nolu Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum defterini vermiĢtir (Cilt II s 457) Bk Guumlnduumlz T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli
Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I Baskı Ġstanbul s 35-36
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağrık mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kurubey mz Halka-i Hass
Dilmek mz Karahisar-ı BehramĢah Sapmaz mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Huumlseyinabad UumlzmuumlĢ mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Kızılkuumlnbed Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Huumlseyinabad
Gederik ky Zile Yavihsan ky Halka-i Hass
Goumlzaccedilan mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk Huumlseyinabad
Ġkiyuumlzluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 113
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yeni Muumlsluumlman Arslan-ı Danişmend106
mezrası isimleri buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendliler
doumlneminden kalan ve tarihicirc Ģahsiyetlere dayalı olarak verilmiĢ isimler olmalıdır Karadiğin (Zile-Huumlseyinabad 3) Baydiğin koumlyuuml (Zile) ve Baydiğin
107 mezrası (Acacı ve Oumlzikavağı) isimleri ise
tigin kelimesinin bozulmuĢ Ģekilleri olarak oumlne ccedilıkmaktadır Cengizhan ve Temuumlrhan mezraları
(Huumlseyinabad) ise Moğol istilası ve Timur‟un Anadolu‟ya giriĢinin izlerini taĢıyan yer adları
Ģeklinde tasvir edilebilir Yeni Muumlsluumlman‟daki Ccedileltek koumlyuuml adını Ccedileltek Baba‟dan almıĢtır108
Huumlseyinabad nahiyesi adı ise buumlyuumlk bir olasılıkla Battal Gazi ile birarada anılan Huumlseyin Gazi‟den
verilmiĢ olmalıdır Zira ona atfedilen mezar ya da makamlardan birisi Ccedilorum Alaca ilccedilesindedir109
Yukarı da insan adları baĢlığında ele alınan Keykavus ismi de tarihicirc Ģahsiyetlere dayandırılabilir
h Kavim Kabile Boy Soy Oymak Cemaat Adları Ġccedileren Yer Adları Anadolu
Tuumlrkler tarafindan fethedildikten sonra yoğun bir Tuumlrk goumlccediluumlne sahne olmuĢtur Tuumlrkler buraya boy
ve aĢiretler halinde gelerek muhtelif boumllgeleri yurt edinmiĢler ve Selccediluklu Devleti youmlneticileri de siyasicirc ve iktisadicirc hedefleri goumlzeterek Osmanlı Devleti‟ni kuran Kayı boyuna mensup aĢiretin de
dacirchil olduğu Tuumlrk boylarını ccedileĢitli boumllgelere yerleĢtirmiĢlerdir Osmanlılar da aynı Ģekilde
kendilerine gelip sığınan Tuumlrk topluluklarını değiĢik boumllgelere iskacircn etmiĢlerdir Boumlylece Osmanlı
Devleti‟nin kuruluĢ ve geliĢme suumlrecinde de Anadolu‟nun muhtelif yerlerine ccedileĢitli Tuumlrk oymak ve aĢiretleri yerleĢtirilmiĢtir (Soumlylemez 2002 39)
Osmanlı hanedanı Tuumlrkmen koumlkenli de olsa kendisini Tuumlrkluumlğuumln temsilcisi olarak goumlrmekte
ve Tuumlrk tabirini merkeze oturtmaktaydı Tuumlrkmen tabirini Akkoyunlu Karakoyunlu Dulkadir Karamanoğlu gibi beylik ya da devletlerin etnik kimliğini tanımlamakta adı geccedilen devletlerin
Osmanlı hacirckimiyetine girmiĢ olan halkının sadece konargoumlccediler gruplarını ifade etmek iccedilin
kullanmaktadır Youmlruumlk tabiri ise bir sancak ya da kaza dacirchilinde yaylak ve kıĢlak hayatı
suumlrduumlrenlerin genel adıydı Uluyoumlruumlk (Etrak Youmlruumlkanı) Tokat‟tan Kuumltahya‟ya kadar uzanan sahada konargoumlccedilerlik etmekteydi
110
Acacı ve Oumlzi Kavağı nahiyesinde adını boy ya da cemaat adından alan 12 yerleĢim birimi
bulunmaktadır Alan-ı İğdir Bayındır mezraları ve Kayılar koumlyuuml (2 adet) adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
111 Arablar koumlyuuml
112 Hacı
113 koumlyuuml Haramideresi mezrası
114 Karacaviran
115 koumlyuuml
106Danişmend Farsccedila‟dan Tuumlrkccedileye geccedilen bir kelimedir Bilgili ilim sahibi anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk medreselerin icazet alma seviyesine gelmiĢ olan talebeleri iccedilin de kullanılan bir tabirdir Bk ĠpĢirli M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465 Ancak DaniĢmend tabiri zaman zaman bir Ģahıs adı ya da ismin oumlnuumlnde bir sıfat olarak da kullanılabilmektedir Arslan-ı DaniĢmend Arslan DaniĢmend ya da Ġslam DaniĢmend de olabilir 107 Yılmaz Kurt Niksar‟da bulunan GuumlmuumlĢdiğin koumlyuumlnuumln adının DaniĢmend Gazi‟nin 12 oğlundan biri olan GuumlmuumlĢ Tigin‟den konduğunu belirtmiĢtir Muhtemelen Zile kazasındaki Baydiğin ve Karadiğin isimleri de bu yolla verilmiĢ
olabilir Bk Kurt Y (2000) ldquoNiksar Kazası Yer Adlarırdquo Danişmendliler Doumlneminde Niksarrsquoda Tıp Tarih ve Kuumlltuumlr Sempozyumu Bildirileri Niksar s 105 108 Ccedileltek Baba‟nın asıl ismi ġeyh Mahmut olup unvanı Emirci lakabı Doğan ve ocağı Ccedileltek‟tir Dede Karkın Sarı Saltuk Gajgaj Baba gibi maneviyat ocaklarından biri de Ccedileltek Baba Ocağı‟dır Bu Ocak 17 koumlyuumln oumlĢruumlnuuml alan guumlccedilluuml bir yuvadır ġeyh Mahmut da boumllgeye geldiğinde boumllgenin ĠslamlaĢmasında rol oynayan oumlnemli bir manevi ve tarihi Ģahsiyet olarak Ccedileltek koumlyuumlne adını vermiĢtir Ccedileltek Baba 13 Yuumlzyıl iccedilerisinde yaĢamıĢtır ve Yeseviye tarikatı ekoluumlnden yetiĢen biridir httpceltekkoyumtrggC7eltek-Baba-Kimdir-f (23012012) 109 Oumlzcan K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal Gazi ve Malatya
Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58 110 Guumlnduumlz age s 19-27 111 24 Oğuz boyunun yayıldığı coğraficirc sahalar ve XVI yuumlzyılda Anadolu‟da Oğuz boylarına ait yer adları iccedilin Bk Suumlmer F (1980) Oğuzlar Ġstanbul s 201-372 423-460 112 Ccedilorum Bozok MaraĢ civarında Arab ya da Arablar vardır (Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden) Tuumlrkay age s 50 Arablı diye de anılmaktadır Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden geniĢ bir alana yayılmıĢ durumdadır Tuumlrkay age s 203 113 Tokat Zile‟de ve Ankara AyaĢ‟ta youmlruumlkan taifesinden Hacı diye bir cemaat var Tuumlrkay age s389 114 Ordu kazası ve Karahisar-ı ġarki sancağında Youmlruumlkan taifesinden Harami adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay
age s 406
114 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karıkışla koumlyuuml116
Muğriler117
mezrası Selamet koumlyuuml118
Ulucakkiri mezrası119
ve Yaraş120
mezrası
ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 38 Acacı ve Oumlzi Kavağında Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alan-ı iğdir mz Karacaviran ky Ulucakkiri mz
Arablar ky KarıkıĢla ky Kayılar ky (2)
Hacı ky Muğriler mz Bayındır mz
Haramideresi mz Selamet ky YaraĢ mz
Halka-i Hass nahiyesinde 4 koumly adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Alayuntlu Beydili Kızık ve Salur koumlyleridir 1 koumly Ekrad cemaatlerinin 3 mezra ve 2 koumly ise youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini almıĢtır Kuumlrtler koumlyuuml121
adını bir Ekrad cemaatinden almıĢtır Elmalu
mezrası122
Kırızlar123
koumlyuuml Ovacık124
koumlyuuml Suumlluumlkluuml125
ve Tutuş126
mezrası ise Youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini uumlzerinde taĢımaktadır Tablo 39 Halka-i Hass Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alayuntlu ky Halil ky Kuumlrtler ky Suumlluumlkluuml mz
Beydili ky Kırızlar ky Ovacık ky TutuĢ mz
Elmalu mz Kızık ky Salur mz
Huumlseyinabad‟da Bayadcık Doumlğerobası Karakınık mezraları ile Eski ve Yeni Yapar koumlyleri
adlarını 24 Oğuz boyundan almıĢtır 10 yerleĢim biriminin adının cemaatlerden oluĢtuğu
yanlarında yazan cemaat ibaresinden accedilıkccedila anlaĢılmaktadır 7 yerleĢim birimi de kıĢlak adıyla bir
cemaat ya da topluluğun kıĢladığı bir mekacircnı ifade etmek iccedilin tercih edilmiĢtir Ayrıca 3 yerleĢim yerinde Etrakiye bir yerleĢim yerinde Etrakiye-i Uluyoumlruumlk tabiriyle Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlere
iĢaret edilmiĢtir Kalan 57 yerleĢim birimi ise farklı Tuumlrkmen cemaatlerden adını almıĢtır127
Bu
cemaatlerden Kıranlu (Tuumlrkay 1981 518) ve Mahuna (Tuumlrkay 1981 114) Ekraddan olup kalanların tamamı Youmlruumlk Tuumlrkmen taifelerinden oluĢmaktaydı
115 Karahisar-ı Sahib Adilcevaz Bolvadin ve MaraĢ Goumlksun‟da adı geccedilen TuumlrkmenYoumlruumlkan taifesinden bir cemaattir Youmlruumlkosmanoğlu aĢiretine mensuptur Tuumlrkay age s 465 116 ldquoKayıkıĢlardquo da olabilir Sivas Yeni il Sorkun Nahiyesi‟nde boumlyle bir koumly vardır Bu koumly Kayı boyundan olanlar tarafından kurulmuĢtur Halaccediloğlu III s 1372 Ancak gene de ldquoKarıkıĢlardquo olma ihtimali oldukccedila yuumlksektir ccediluumlnkuuml MaraĢ sancağı Zamantı kazasında Karakışlalı ya da Karıkışlalı adıyla okunmuĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 490 117 Mardin Basra Hakkacircri gibi doğu vilayetleri dıĢında Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında da adı geccedilen ekrad taifesinden
bir aĢirettir Tuumlrkay age s 124 Mukriler olarak da anılmaktadır Ayrıca Makarlar ve Makralar diye youmlruumlkan taifesinden Bozok MaraĢ Karaman Adana Edirne ve Dimetoka‟da bir cemaat de vardır Tuumlrkay age s 574 118 Sivas Yenihan ve Yıldızeli‟nde Youmlruumlkan taifesinden Selametli adıyla bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 666 119 Yozgat Akdağ‟da Ulucak obası adında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 747 120 Ankara Bolu ve MenteĢe sancaklarında da adı geccedilen YaraĢlu adına sahip olan Tuumlrkman taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 765 121 Ekrad‟dan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu IV s 1584 Tuumlrkay age s 113 122 Youmlruumlkan taifesinden ldquoElamacalı Elmalılırdquo Ģeklinde de belirtilmiĢtir Tuumlrkay age s 348-349 123 Firuzlar da olabilir Anamur Kilis ve Mudurnu‟da tespit edilmiĢ bu isimle Tuumlrkmen Youmlruumlk taifesinden bir aĢiret vardır Tuumlrkay age s 81 365 124 Yeniil Sivas‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 617 125 Arapgir ve Karahisar-ıġarki sancağında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 688 126 Sivas ve Bursa‟da bu adla youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 741 127YaklaĢık 83 cemaat adı tespit ettiğimiz Huumlseyinabad yerleĢim birimlerinin referansları geniĢ bir yer tutmaktadır Bu cemaatlerin yayılma sahaları iccedilin Bk Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşiv Belgelerine Goumlre Osmanlı
İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatler Tercuumlman Yayınları Ġstanbul
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 115
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Ağcaağıl Karahisar-ı ġarki‟de Ağcahalil diye de geccedilen bir cemaat adıdır (Tuumlrkay 1981
181) Ayrukam128
MaraĢ Youmlruumlklerinden AvĢar boyuna tabi Ayrudamlı cemaatinden baĢkası değildir (Halaccediloğlu I 2009 205) Aziz Karahisar-ı ġarki‟de de adı geccedilen bir Tuumlrkmen cemaat adıdır
(Tuumlrkay 1981 215) Beyobası Sivas Yeniil‟de bulunan bir Tuumlrkmen aĢiretidir (Tuumlrkay 1981 56)
Ccedilalatlu MaraĢ eyaletinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 288) Youmlruumlkan
taifesinden olan Ccedilelebiler Ordu‟dan Guumlmuumllcine‟ye geniĢ bir alanda yayılmıĢ olan ve Ccedilelebiluuml olarak da anılan bir cemaattir
Depesuumldeluumlk mezrasında Kanuni doumlneminde Bayat boyuna mensup Selmanlu cemaati
yaĢamaktaydı (Halaccediloğlu V 2009 2013) Haliyle Depesi Deluumlğuuml Selmanlu ismi bu cemaatten verilmiĢ olmalıdır Yine aynı doumlnemde bu mezra Bozok sancağına bağlı Sorkun nahiyesine tabi
goumlruumlnmekteydi Yazıkışla (YazılutaĢ) Ccediladıroumlyuumlğuuml Ağcaağıl mezralarında da Selmanlu cemaatinin
adı geccedilmekteydi
Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk‟te mantar ve yer elması Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde
yumurta anlamlarına gelen domalan kelimesi129
Alaiye Sancağı‟nda Youmlruumlkan taifesinden bir
cemaatin de adıydı (Tuumlrkay 1981 335) Emirhacılu mezrasının adı buumlyuumlk olasılıkla Ġccedilel
Sancağı‟nda Anamur Kazası‟nda bulunan Eminhacılu (Tuumlrkay 1981 350) ya da yine Anamur‟da Hacılıemir (Tuumlrkay 1981 395) Ģeklinde geccedilen Youmlruumlk taifesinden bir cemaatten almıĢ olabilir
Eyuumlcek mezrası ise Eyuumlcekli olarak da bilinen Vize Sancağı Pınarhisar kazasında da goumlruumllmuumlĢ olan
bir Tuumlkmen cemaatinin uğrak yeri olarak duumlĢuumlnuumllebilir (Tuumlrkay 1981 362)
Fakihler koumlyuuml Fakıhlar ya da Fakılı (Tuumlrkay1981 364) Gedik Hasan mezrası Bozok ve
MaraĢ‟ta adı geccedilen Gedik Hasanlı (Tuumlrkay1981 369) Youmlruumlk cemaatlerinin adını almıĢtır Yıva
boyuna ait perakende Gılman Cemaatinin adı Gılman mezrasının adına esin kaynağı olmuĢ olabilir
(Hallaccediloğlu V 20091947-1948) Zile sınırlarında adı geccedilen Goumlkccedileler Youmlruumlk cemaati (Tuumlrkay 1981 82) Goumlkccedileluuml mezrasının adının verilmesinde etkili olmuĢtur
Goumlkzemin mezrası130
(Halaccediloğlu II 2009 681) Bozok Sorkun‟da Kızpınarı koumlyuumlnde AvĢar
boyuna mensup Kızılkocalu kabilesine mensup Goumlkin cemaatinden adını almıĢ olsa gerektir (Halaccediloğlu II 2009 900) Gulamlar mezrası ise MaraĢ eyaletinde youmlruumlkan taifesinden Gulamanlu
cemaatinden adını almıĢ olabilir (Tuumlrkay1981 383) Bozok‟ta Hacı Alili adlı youmlruumlkan Tuumlrkmen
taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay1981 389) Buumlyuumlk olasılıkla Hacıali mezrası adı bu cemaate dayalı olmalıdır Halil Acalık koumlyuuml MaraĢ Youmlruumlklerinden Halil Eceli Cemaati (Tuumlrkay
1981 401) ve Hallaccediloğluviranı mezrası Bozok Sorkun boumllgesindeki AvĢar boyuna mensup Halaccedil
Cemaati (Halaccediloğlu III 2009 973) ile ilgili adlar almıĢlardır
Karacalu mezrası adı Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Bozok livası Karahacılu adında koumlye iskacircn edilen Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden bir cemaatin adıyla iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981
462 463) Cemaatin adı Karacalar Karaca ve Karacalu Ģeklinde de dile getirilmektedir
Kızkaracalu koumlyuuml de adını bu cemaatten almıĢtır Zira Karacalu cemaatinin bulunduğu yerler arasında Ccedilorum da bulunmaktaydı (Tuumlrkay 1981 98)
Karadonlu Ermenek Guumllnar Bozkır Ordu ve Karahisar-ı ġarki‟de (Tuumlrkay 1981469)
Karacakaya Ccedilorum‟da (Tuumlrkay 1981 463) Karakız MaraĢ Huumldavendigar ve Vize‟de (Tuumlrkay 1981 477) Karataş Alanya ve BeyĢehri‟nde (Tuumlrkay 1981 486) adı geccedilen cemaatler olup
Karadonlu mezrası Karacakaya koumlyuuml Kararkızkavağı mezrası ve KarataĢ mezrası adları bu
128Kam Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde koyunların barındıkları yer yani damla aynı anlamda goumlsterilmiĢtir httptdkterimgovtrbts (31012012) 129 httptdkterimgovtrbts(31012012) 130 Yusuf Halaccediloğlu bu ismi Goumlkin olarak okumuĢtur
116 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
cemaatlerden kaynaklanmıĢ olmalıdır Kavurga Kavurgalı ve Kavurgaoğlu mezrası isimleri MaraĢ
ve Bozok‟ta yaĢayan Kavurga Dedeler ya da Kavurga cemaatiyle iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981 497-499) Kıranlu ise Sivas Bozok Canik Konya Karaman ve MaraĢ gibi geniĢ bir sahada adı
geccedilen Ekrad youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adı olup Huumlseyinabad‟daki Kıranlu mezrası adı
buradan verilmiĢ olabilir Bu cemaat Kıranlu Kıran Kıranca ve Kıranta Ģeklinde de ifade edilmiĢ
Lekvanik aĢiretinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 518)
Kışlak-ı Himmet Kethuumlda mezrası Salur boyu Uluyoumlruumlk taifesinden Aksalur boumlluumlğuumlnden bir
cemaatin adından verilmiĢtir (Hallaccediloğlu III2009 1049) Bozok Sorkun boumllgesinde yaĢayan ve
Varsak Boyuna mensup KızılcakıĢla cemaati adı ise Kızılcakışla mezrasıyla oumlzdeĢleĢmiĢtir (Halaccediloğlu IV 2009 1464) AvĢar boyundan aynı adlı cemaatin adı Kızıllar
131 koumlyuumlne verilmiĢtir
(Halaccediloğlu IV 2009 1470) Gelibolu Huumldavendigar sancaklarında bulunan Kiraslu ya da Kiraslu
Hacı Youmlruumlkan cemaati Huumlseyinabad‟daki Kiraslu mezrasına da ad olarak verilmiĢtir (Tuumlrkay 1981
512)
Sivas Yeniil‟de Yazır boyuna mensup Koyunlu Anamuslu adıyla bir cemaat bulunmaktadır
(Halaccediloğlu IV 2009 1499) Huumlseyinabad‟daki Koyunluyusufoumlzuuml mezrası adı bu cemaate
dayandırılabilir Kozluca kışlağı adı her ne kadar ceviz ağacının ccedilokluğuna delalet eden ve bitki oumlrtuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran bir yer adı gibi goumlzuumlkse de bu isim de buumlyuumlk oumllccediluumlde Youmlruumlk Tuumlrkmen
cemaatlere dayalı verilmiĢ isimlerden olmalıdır Zira Edirne ve Karahisar-ı ġarki‟de Youmlruumlkan
taifesinden Kozluca adıyla bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay 1981 538) Aynı Ģekilde Kulağuz koumlyuuml adı bir mesleğe dayandırılabilecek olsa da Salur boyuna mensup Kulağuzlu cemaati
(Halaccediloğlu IV 2009 1533) bu adın verilmesinde oumlncekine oranla daha etkili bir dayanak
oluĢturmaktadır
Soumlzluumlklerde anlamına rastlanamayan Mahuna kelimesi ise muhtemelen Erzurum ve civarında da rastlanılan Mahanlar adında konargoumlccediler Ekrad taifesinden bir aĢiretin isminin
bozulmuĢ bir biccedilimi olmalıdır ġoumlyle ki bu aĢiret Mahanlı Mahanlu ve Mahanlar Ģeklinde de
Osmanlı belgelerinde zikredilmekteydi (Tuumlrkay 1981 114) Haliyle Mahuna mezrasının adını da cemaatlere dayalı olanlar iccedilerisinde anmak muumlmkuumlnduumlr Huumlseyinabad da dacirchil olmak uumlzere Zile
kazasında Mezid ya da Mezidli Ģeklinde geccedilen yer adları da cemaat koumlkenli yer adları iccedilerisinde
sıralanabilir Mezid ya da Mezidluuml (Tuumlrkay 1981 585) Ģeklinde Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinin adı soumlzkonusu yerlere ad olarak verilmiĢ olabilir Bozok‟tan Teke‟ye kuzey guumlney doğrultusunda
geniĢ bir alanda adı zikredilen Muumlminler cemaati de Youmlruumlkan taifesindendi (Tuumlrkay 1981 598)
Bu youmlnuumlyle Huumlseyinabad‟daki Muumlminler-i Buumlzuumlrk ve Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mezralarının adları bu
cemaatin adını ccedilağrıĢtırmaktadır
Paşalu mezrası Youmlruumlkan taifesinden PaĢalu (Boğalu) (Tuumlrkay1981 624) Sarımbeyluuml
mezrası MaraĢ Youmlruumlklerinden Yuumlreğir boyuna mensup Sarımbeyluuml (Halaccediloğlu V 2009 1983)
Saruisaoumlyuumlk mezraları Sivas Yeniil‟de Saruisa Sincan ve Sincanlu mezrası Ankara Kuumltahya ve Rakka‟da da adı geccedilen Sincan (Tuumlrkay 1981 147) Tusi mezrası MaraĢ ve KırĢehir‟de isimleri
anılan Tus ya da Tuslu (Tuumlrkay 1981 741) Yağlu koumlyuuml Sivas Yeniil‟de bulunan Yağlu (Tuumlrkay
1981 759) cemaatlerinden isimlerini almıĢlardır
Huumlseyinabad‟ın merkezi olarak goumlsterilen Yapa-i Cedid koumlyuuml Yapa cemaatinden adını almıĢ olabilir Bu cemaat Bayındır boyuna mensup bir grup (Halaccediloğlu I2009 22) ve Alayuntlu
boyu iccedilerisinde Karaman‟da bir cemaat adı olarak iki farklı Ģekilde anılmıĢtır ( Halaccediloğlu I 2009
93 94102 203 215 vd) Yortan mezrası da aynı adlı Youmlruumlkan cemaatinden adını almıĢtır (Tuumlrkay 1981 777)
131 Kızıllu Ģeklinde de anılmaktadır
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 117
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 40 Huumlseyinabad Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaağıl mz Cemaat-i Zeyneddin mz
Geccediluumld-i Etrakiye-i
Uluyoumlruumlk ky Karacalu mz
Koyunluyusufoumlzuuml
mz
Muumlminler-i
Kuumlccediluumlk ky
Alacalar ky Ccedilakırlı mz Gedikhasan mz Karadonlu mz Kozluca kıĢlağı Ortaoumlyuumlk mz
Ali Bey
Cemaati
KıĢlağı Ccedilalatlu mz Gılman mz Karakınık mz Kozviran mz PaĢalu mz
Ayrukam mz Ccedilelebibey kıĢlağı Goumlkccedileluuml mz
Karakızkavağı
mz
KoumlĢkerluuml-i Cemaat-i
Karakoumlseluuml ky
Sarımbeyluuml
mz
Aziz mz Ccedilelebiler kıĢlağı Goumlkzemin mz KarataĢ mz Kulağuz ky
Saruisaoumlyuumlk
mz (2)
Baydcık mz Depesideluumlğuumlselmanlu Gulamlar mz Kavurgalu mz Mahuna mz Sincan mz
Beyobası kĢ Domalan mz Hacı ali mz
Kavurgaoğlu
mz Makiler kıĢlağı Tusi mz
Cemaat-i
Ccedilerccedili Ali mz Elmalu mz
Hacıhasankavağı
ky Kıranlu mz
Merkendluuml el-
meĢhur mz Varazlu mz
Cemaat-i
Doumlğer Obası
mz Emirhacılu mz Hacılar mz
KıĢlak-ı Hacı
Ali mz Mezidalanı mz Yağlu ky
Cemaat-i
Emir Umurlu
mz Eskiyapar ky Halil mz
KıĢlak-ı
Uumlmmet
Kethuumlda mz Mezidluuml mz
Yapa-i Cedid
ky
Cemaat-i
Erkekoğlu
KıĢlası
Etrakiye-i Ali Fakih
ky Halilacalık ky
KızılcakıĢla
mz Murad Sufi mz
Yatan-ı
Etrakiye ky
Cemaat-i
Halil Fakih
Obası mz
Etrakiye-i Murad Sufi
ky
Hallaccediloğlu Viranı
mz Kızıllar ky Mustafa kıĢlası
Yeniyapar
ky
Cemaat-i
Soumlğuumldluuml
Geduumlk mz Eyuumlcek mz Kalınkoumlyuuml mz Kızkaracalu ky Mustafa kĢ Yortan mz
Cemaat-i
Toramanlu
mz Fakihler ky Karacakaya mz Kiraslu mz
Muumlminler-i
Buumlzuumlrk mz
Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 5 yerleĢim birimi adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
Bunlar Kınık Salur Ilısu Yazır mezraları ile Nefs-i Yazır-ı Akpınar ve Yazır-ı Akpınar
kıĢlaklarıdır AkbaĢ mezrası132
ile Hacılar koumlyuuml133
adları Ekrad taiflerine dayalı olarak verilmiĢ olabilir Ağcaasma
134 mezrası Alicuumlkluuml
135 mezrası Baraklar mezrası
136 Başkoumly mezrası
137
Boynuyoğun mezrası138
Guumlni mezrası139
Hacıbey140
mezrası Kalınccedilirmiş mezrası141
132 AkbaĢ AkbaĢlu ya da AkbaĢ Ekradı adıyla konargoumlccediler bir Tuumlrkman Ekradı taifesi Rakka‟dan Filibe‟ye bazı sancakların iccedilerisinde yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 186 133 Sivas youmlresi Tuumlrkem taifesindendir Tuumlrkay age s 29 Ayrıca konar oumlccediler Tuumlrkmen ekradı taifesinden aynı adlı bir cemaat vardır Hacılarlı diye de anılmaktadır Zile‟ye yakın Bozok‟ta da izlerine rastlanmakta Tuumlrkay age s 394-395 134 Varsak boyunun Zakirluuml kabilesi taifesinden bir cemaat olup Ağccedilaasma adlı yurtlarda yaĢamaktaydılar Adlarına Niğde Bozok Sorgun ve Bozok‟ta rastalanan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu I s 29Ağcaasmalu ya da Ağcaesma gibi de telafuz edilmektedir Tuumlrkay age s 181 135 Bozok Sancağı Akdağmadeni kazasında Alicik Karacaalan obası adıyla bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 197 136 Baraklar ve Baraklu cemaati Dulkadirli Tuumlrkmenlerinden olup MaraĢ‟tan Yozgat‟a hatta Kuumltahya‟ya kadar geniĢ bir alanda izleri goumlruumllmekteydi Bk Halaccediloğlu I s 240-241 137 KırĢehir ve Bozok sancaklarında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır Tuumlrkay age s 228 138 Tuumlrkman Youmlruumlkanı taifesinden bir aĢirettir MaraĢ Konya Bursa Aksaray Adana gibi birccedilok yerde bu aĢiretin adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 64 139 MenteĢe‟de Kızılcakoyunlu Cemaatine bağlı Guumlni Cemaati ve Sufiler taifesine bakılacak olursa Guumlni taifesi Ġğdir boyuna mensup bir taife olmalıdır Bk Yusuf Halaccediloğlu IV s 1469 140 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Hacıbeyli Ģeklinde de anılmaktadır Tuumlrkay age s 390 141 CcedilirmiĢ adı 1455 tarihinden itibaren geccedilmektedir CcedilirmiĢ Fin Ugor Tuumlrk topluluklarından bir boyun adıdır CcedilirmiĢ Tuumlrkleri 1071 oumlncesinde Bizans‟ın Arap ve Ġranlılara karĢı Balkanlardan Anadolu‟ya goumlccedile zorladığı Tuumlrk
topluluklarındandır httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (Fikri Karaman‟dan alıntı)
118 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karamağan142
mezrası Karamuk143
mezrası Keseri144
Hisarı mezrası Kozviran145
mezrası
Kubat146
mezrası Saruhacı147
mezrası ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 41 Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaasma mz Bubak mezari Kalın CcedilirmiĢ mz KıĢla-yı Suumlduumls mz Saruhacı mz
AkbaĢ mz Davulbazlu mz148
Karamağan mz Kubat mz Savcı-ı Diğer mz
Alicuumlkluuml ky Guumlni mz Karamuk mz Mumu mz Sincanlu mz
Asar-ı Bubak mz Hacıbey mz Keseri Hisarı mz Nefs-i Bubak kıĢlağı Tahinatan kıĢlağı
Baraklar mz Hacılar mz Keseri mz Nefs-i Yazır-ı Akpınar kıĢlağı Tatar mz
BaĢkoumly mz Ilısu Yazır mz Kınık mz Salur mz Yazır-ı Akpınar kĢ
Boynuyoğun mz
Kozviran mz
Kızılkuumlnbed nahiyesinde Eymuumlr koumlyuuml adını 24 Oğuz boyundan biri olan Eymuumlr‟den alırken
Ayvalu149
mezrası Deveci koumlyuuml150
Dona koumlyuuml151
İsa mezrası İsaoumlzuuml mezrası152
Karacaoumlmer mezrası
153 Kayırluca
154 mezrası Kuyucak
155 mezrası Tatar mezrası
156 Tuumlrkmen Youmlruumlk Ccedilakır
157
mezrası ise Ekrad taifesinden adını almıĢ olmalıdır Tablo 42 Kızılkuumlnbed Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ayvalu mz Ġsa mz Kuyucak mz
Ccedilakır mz Ġsaoumlzuuml mz Tatar Hacı mz
Deveci ky Karacaoumlmer mz Tatar ky
Dona ky Kayı mz
Eymuumlr ky Kayırluca mz
KuĢtaĢ nahiyesinde 3 koumly ismini 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Bayat mezrası
Bayatalanı mezrası ve İğdir koumlyuumlduumlr Ağcaviran158
koumlyuuml Başkoumly mezrası Ġsakoumly koumlyuuml ve Koccedilaccedil
koumlyuuml159
gibi yerleĢim birimleri isimlerinde ise cemaat adlarının belirleyici olduğu savunulabilir
142 Mağun adında Sivas ve Rakka eyaletlerinde youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 572 143 Karamuk tarlada buğday aralarında biten anasona benzer siyah ve acı bir tohumun adıdır Karamukaynı zamanda Zile Sivas Yeniil Yuumlzdepare kazaları ve Ġccedilel sancağında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin de adıdır Karamuklu da denilmektedir Tuumlrkay age s 482 144 Adana Tarsus ve Teke‟de Keserli adına Youmlruumlkan‟dan bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 508 145 Bozok ve MaraĢ eyaletlerinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 538 146 Bozok‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s 547 147 Saruhacılı Bozok MaraĢ Alanya ve Sivas‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir MaraĢ‟tada Saruhacılı AvĢarı yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 654 148 1700‟luuml yıllarda Rumlar tarafından yerleĢime accedilılan ve koumly niteliği kazanan Davulbazlı‟nın adının boumllgede guumlmuumlĢ madeni ccedilıkarıldığı vakitlerde mağaralardaki iĢccedililerin davul sesiyle toplanmalarından aldığı oumlne suumlruumllmektedir Ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Yurtlu age s 159 149 Bu cemaatin yaĢadığı yerler arasında Sivas ve Bozok‟a bağlı Akdağmadeni de yer almaktaydı Bk Tuumlrkay age s
215 150Ankara ve Huumldavendigar‟da adı geccedilen bir Youmlruumlk Tuumlrkmen taifeisidir Tuumlrkay age s 323 Devecili ya da Deveciluuml Ģeklinde de anılmaktadır 151 Karaman MaraĢ Bolu sancakları ve Larende kazasında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 335 152 Akdağ‟da Youmlruumlkan Tuumlrkman taifesinden Ġsabeyluuml cemaati vardır Onunla ilgili olabilir Tuumlrkay age s 438 153 Bozok MaraĢ Kuumltahya ve Karahisar-ı ġarki sancaklarında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Karacaoumlmerli diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 465 154 Adana Tarsus ve Aksaray sancaklarında Kayırlu adında Youmlruumlkan Tuumlrkmen taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 500 155 Sivrihisar Adana ve Tarsus‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 558 156 Yusuf Halaccediloğlu boumllgede yaĢayan Tatarları Kıpccedilak Tuumlrklerine mensup bir cemaat olarak nitelemiĢtir Halaccediloğlu V 2169-2174 vd 157 Ccedilakır ve Ccedilakırlı adında Ekrad taifesinden cemaatler vardır Tuumlrkay age s 286 158 Malazgirt sancağnda (Erzurum vilayeti) bu adla bir youmlruumlkan cemaati yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s182 159 Ġccedilel sancağında ve Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında Tuumlrkman youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay
age s 531 KoccedilaĢ olma ihtimali de bulunmaktadır Tuumlrkay age s 531
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
96 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 3 Zile Kazası Yer Adlarının Koumlkenleri
Dil
-Ġd
ari
Bir
im
Zil
e N
efs
Zil
e K
oumly
ler
Aca
cı v
e Ouml
zi
Kav
ağı
Hal
ka-i
Has
s
Huuml
sey
inab
ad
Kar
ahis
ar-ı
Beh
ram
Ģah
Kız
ılk
uumln
bed
Ku
ĢtaĢ
MeĢ
hed
abad
Yen
i M
uumlsl
uumlm
an
To
pla
m
A 6 3 5 2 16 6 0 3 4 2 47 843
A+F 0 1 3 1 5 2 0 0 1 0 13 233
A+F+T 0 1 1 0 10 2 0 0 0 0 14 251
A+Ġ+T 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 017
A+T 3 5 4 2 31 7 2 1 1 2 58 1041
F 1 3 0 1 5 4 0 1 1 0 16 287
Ġ 0 0 0 0 0 0 1 1 2 0 4 071
Ġ+A 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 017
Ġ+T 0 0 1 1 1 0 1 0 0 0 4 071
R 0 0 2 0 1 0 0 0 0 0 3 053
R+T 0 0 1 0 1 2 0 0 0 0 4 071
T 3 41 29 26 106 62 24 13 22 12 338 6068
T+F 0 1 3 2 9 7 0 1 3 1 27 484
Diğer 0 1 2 2 9 5 0 0 3 1 23 412
Diğer+A 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 017
Diğer+T 0 0 0 0 1 2 0 0 0 0 3 053
Toplam 13 56 51 37 197 100 28 20 37 18 557 100
Kısaltmalar A Arapccedila F Farsccedila Ġ Ġbranice R Rumca T Tuumlrkccedile
3ZĠLE KAZASI YER ADLARININ KATEGORĠLERĠ
Yer isimleri son zamanlarda birccedilok araĢtırmacının tercih ettiği ccedilalıĢma alanlarından birisidir
YaĢanılan yerin sesi toprağın kokusu olarak nitelendirilen bu isimler Ģahıs adlarından
meyve sebze isimlerine hayvan adlarından renk isimlerine huumlkuumlmdar isimlerinden bir uumllkenin
kahramanlarına kadar birccedilok ismi taĢımaktadır Yer isimleri bir boumllgenin tarihini kuumlltuumlruumlnuuml siyasi yapısını yansıtması accedilısından oumlnem arz etmektedir Zile kazası yer adlarını iki ana kategoride
toplamak muumlmkuumlnduumlr Ccedilevre ve insan CcedilalıĢmamızda ilk olarak Zile kazasında ccedilevreye dayalı
olarak konulan yer isimleri uumlzerinde durulacaktır
31Ccedilevreyle Ġlgili Adlar
Goumlccedilebe yarı goumlccedilebe ve yerleĢik Tuumlrk toplulukları en eski ccedilağlardan beri arazi parccedilalarını
adlandırıp belirtmede acircdeta bir coğrafyacı titizliğiyle hareket etmiĢlerdir YerleĢme tarihi ccedilok eskilere uzanan Anadolu‟nun XI yuumlzyıldan beri TuumlrkleĢmeye baĢlamasına karĢılık yer adlarının
buumlyuumlk ccediloğunluğunun Tuumlrkccedile adlardan oluĢmasında burada hacirckimiyet kuran DaniĢmendli Beyliği
Selccediluklu ve Osmanlı Ġmparatorlukları gibi guumlccedilluuml ve buumlyuumlk Tuumlrk devletlerinin oumlnemli etkilerinin
olduğu goumlruumllmektedir Zile kazasındaki yerleĢim birimleri de DaniĢmendlilerin boumllgeye egemen
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 97
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
olmasının hemen ardından Tuumlrkccedile isimlerle tanıĢmıĢtır Tuumlrkler bu boumllgede adlandırma yaparken
Zile‟nin coğrafi oumlzelliklerinden buumlyuumlk oumllccediluumlde yararlanmıĢlardır
311Ccedilevreyle Ġlgili Olarak Tabiat ve Fizik KoĢullarına Dayanan Adlar
aCoğrafya Adları Zile kazasındaki coğrafi yer adları buumlyuumlk bir ccediloğunlukla yuumlkseltileri
ifade eden oumlyuumlk ve duumlzluumlkleri ifade eden alan su kaynaklarını ifade eden dere ve pınar gibi
kelimlerle kurgulanmıĢtır
Oumlyuumlk toprak tepe ve houmlyuumlk anlamlarına gelmektedir Tarih boyunca tuumlrluuml nedenlerle
yıkılan yerleĢme boumllgelerinde yıkıntıların uumlst uumlste birikmesiyle oluĢan ve ccediloğu kez iccedilinde yapı
kalıntılarının goumlmuumlluuml bulunduğu yayvan tepeye de oumlyuumlk denmektedir (httptdkterim govtrbts10012011) Zile kazası iccedilerisinde toplam 16 yerleĢim yerinde oumlyuumlk adı geccedilmektedir
17
Ccediladıroumlyuumlğuuml mezrası adını uumlzerinde ccediladır kurulan bir tepeden almıĢ olmalıdır Yine bu isim
Tuumlrklerin goumlccedilebe yaĢantılarının bir uzantısı olan ccediladır kuumlltuumlruumlnuuml Zile boumllgesine taĢımaları bakımından oumlnemlidir Hangahoumlyuumlğuuml ise tepe ile uumlzerindeki mimari yapıyla kurulan bir bağı
anımsatmaktadır Edikoumlyuumlk tepenin ayak giyimine benzer goumlruumlntuumlsuumlyle iliĢkilendirilebilir Adını
yalnız oumlyuumlk ibaresinden alan 3 koumlyuumln varlığı Zile Acacı ve Oumlzikavağı ve Yenimuumlsluumlman‟daki
yerleĢimin koumlklerinin oldukccedila eskiye dayandığının goumlstergesidir Ortaoumlyuumlk mezrası (Huumlseyinabad) Ccedilunkar boyuna mensup Ccedilunkar cemaatinin geccedilici yerleĢim yeriydi Bu cemaat Uluyoumlruumlk Tuumlrkmen
taifesindendi (Halaccediloğlu II 2009573) Tablo 4 Adını Oumlyuumlkten Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ccediladıroumlyuumlğuuml mz Huumlseyinabad Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Edik18
oumlyuumlk mz Huumlseyinabad Ortaoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Goumlkoumlyuumlk mz Huumlseyinabad Oumlyuumlk Koumlyuuml Acacı ve Oumlzi Kavağı
Kuumlloumlyuumlk mz Huumlseyinabad Oumlyuumlk ky Yeni Muumlsluumlman
Hangahoumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah Oumlyuumlk ky Zile
KuĢakluoumlyuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah YatmıĢoumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Alan kelimesinin soumlzluumlkteki ilk anlamı accedilıklık ve duumlzluumlk yerdir Etrafı tepelerle ccedilevrili ccedilukur yer ve koyaklar iccedilin de kullanılan bir tabirdir Orman iccedilindeki duumlz ve ağaccedilsız yerler de alan
olarak tanımlanmaktadır Zaman zaman kır ve ova gibi arazi parccedilalarını da tanımlamaktadır Ccedilayır
ccedilimenlik gibi geniĢ arazi parccedilalarına da alan denebilmektedir19
Zile‟de alan adı ile isimlendirilmiĢ 11 yerleĢim birimi goumlruumllmektedir Bu yerleĢim birimlerinden 8‟i Tablo 5‟te goumlsterilmiĢtir
20 Bu
yerleĢim yerlerinden 2 koumly yalnızca alan kelimesi ile isimlendirilmiĢtir Demuumlrcuumlalanı mezrası
adını bir meslekten almıĢtır Dorualanı uumlzerinde atların yayıldığı bir boumllgeyi iĢaret etmektedir Kilisealanı ise daha oumlnce boumllgede bir kilisenin varlığına delil oluĢturmaktadır Sarualan boumllgenin
rengi ve bitki oumlrtuumlsuumlyle oumlzdeĢleĢen bir isimdir Sovukalan boumllgenin iklim oumlzelliklerine bir
goumlndermedir
17 Bunlardan Zile kaza merkezine bağlı Karaoumlyuumlk koumlyuuml Huumlseyinabad‟a bağlı Saruisaoumlyuumlk mezrası (2 aded) ve Ortaoumlyuumlk mezrası Karahisar- BehramĢah‟a bağlı Karacaoumlyuumlk mezrası daha aĢağıda cemaat adları iccedilerisinde ele alındığından
buradaki tabloya eklenmemiĢtir 18 Edik koumlyluuml ccedilizmesi patik ccedilocuk ayakkabısı mest yuumlnden oumlruumllen ccedilok kısa konccedillu ccedilorap koumlyluuml yemenisi pabuccedil terlik ayakkabı fotin karda yuumlruumlmeye yarayan ayakkabı anlamlarına gelmektedir Bkz Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012012) Ayrıca KırĢehri‟nde Ediği adında bir Tuumlrkmen cemaatinin adı geccedilmektedir Uzak bir ihtimal de olsa Edikoumlyuumlk mezrası adı bu cemaatten verilmiĢ olabilir Halaccediloğlu Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara s 413 19 Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012012) 20 KuĢtaĢ‟taki Bayadalanı ile Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Alan-ı Ġğdir mezraları cemaat ve Huumlseyinabad‟daki Mezidalanı
mezrası Ģahıs isimlerine dahil edildiğinden ayrıca bu tabloda belirtilmemiĢtir
98 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 5 Alan Adı Verilen YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alan ky Kızılkuumlnbed Karı ve Dorualanı mz MeĢhedabad
Alan ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Kilisealanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Demuumlrcuumlalanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Sarualan mz Huumlseyinabad
Ġncuumlalanı mz Karahisar-ı BehramĢah Sovukalan mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Pınar yerden kaynayarak ccedilıkan su kaynak ve memba anlamlarını iccedilerdiği gibi ccedileĢme21
yerine de kullanılan bir tabirdir (httptdkterimgovtrbts10012012) Bu tabir 23 yerleĢim
biriminin adının verilmesinde tercih edilmiĢtir Acacı ve Oumlzi Kavağı‟nda bulunan Acıpınar koumlyuuml adını suyun tadından almıĢtır Akpınar ise suyun rengiyle alakalı olmalıdır Buumlyuumlkpınar Ulupınar
ve Yağlupınar isimleri suyun akım kuvvetiyle iliĢkilendirilebileceği gibi var olan bir ccedileĢmenin
boyutuyla da ilgili olabilir Ccedilatakpınar Kayacıkpınarı ve Senirpınar suyun kaynağının coğrafi yapısıyla ilgili yer adları iccedilerisinde değerlendirilebilir Kurupınar adı buumlyuumlk olasılıkla var olan bir
su kaynağının zaman iccedilerisinde ortadan kalkması ya da azalması ile oumlzdeĢleĢtirilebilir Mazı meĢe
ağacı iccedilin kullanılan bir tabir olup Mazıpınarı mezrasının adı mezra sınırları iccedilerisinde bulunan bir meĢe ağacının goumlvdesinden ccedilıkan su kaynağı ile iliĢkili olarak verilmiĢ olabilir Eskipınar
yıpranmıĢlıkla Saraypınar ise mimari yapıyla izah edilebilir Nefs-i Pınar-ı Yazır Kışlağı mezrası
boy ve cemaat adlarında da ele alındığı iccedilin buradaki tabloya dacirchil edilmemiĢtir Tablo 6 Adını Pınardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Acıpınar ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Kayacıkpınarı mz Karahisar-ı BehramĢah
Akpınar ky Huumlseyinabad Kurupınar ky Zile
Akpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Kurupınar ky MeĢhedabad
Akpınar mz Kızılkuumlnbed Mazıpınarı mz22
Huumlseyinabad
Buumlyuumlkpınar mz Huumlseyinabad Saraypınar mz Huumlseyinabad
Buumlyuumlkpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Saraypınarı mz Huumlseyinabad
Ccedilatak23
pınar ky Huumlseyinabad Senir24
pınar mz Zile
Eskipınar mz Huumlseyinabad Senirpınar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Karapınar ky Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Karapınar mz Karahisar-ı BehramĢah Yağlupınar25
mz Huumlseyinabad
Karapınar mz (2) Huumlseyinabad
Zile kazasında adını dere ve ccedilay gibi akarsulardan alan 11 yerleĢim adı tespit edilmiĢtir Bunlardan Bellidere ve Derebaşı mezraları adlarını derelerin doğrultusundan almıĢtır Zira belli
kelimesi youmlrede ldquoberi tarafrdquo anlamında kullanılmaktadır Derekınık ve Haramideresi adları daha
ziyade boy ve cemaat adlarıyla bir oumlbek oluĢturmuĢtur Derekışla adı derenin bulunduğu boumllgenin kullanım amacıyla ilgilidir Kozludere dereye yakın yerde ceviz ağaccedillarının ccedilokluğundan verilmiĢ
bir yer adı olmalıdır Yelluumldere boumllgenin ruumlzgacircra accedilık bir alan olmasına bağlı olarak tercih edilen
bir isimdir Yunakderesi26
ise derenin aynı zamanda ccedilamaĢır yıkamakta da kullanıldığına kanıt oluĢturmaktadır
21 Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(11012012) 22 Mazı selin getirdiği mil meĢe ağacı ve meyvesi iccedilin kullanılan bir soumlzcuumlk olarak karĢımıza ccedilıkmaktadır Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(11012011) 23 Ccedilatak iki dağ yamacının kesiĢmesi ile oluĢmuĢ dere yatağıdır Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk http tdkterimgovtr bts(11012012) Ccedilatak aynı zamanda su akıntılı yerler dağlarda derin dereler iccedilin de kullanılan bir tabirdir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(11012012) 24Senir iki dağ arasındaki sırt iccedilin kullanılan bir isimdir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquoYuumlkseklik tepe dorukrdquoanlamlarını da iccedileren bir kelimedir ldquoDağların vadiye bakan yamacırdquo iccedilin de senir denir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012011) Bu adla Tuumlrkman Ekradı taifesinden bir cemaate de rastlanmıĢtır Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul s 670 25Yağlı kelimesi ldquoguumlccedilluuml canlı (toprak harccedil vb iccedilin) bol ccedilokrdquo anlamlarına sahip bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012011) 26 Yunak ldquokirli giysi ve ccedilamaĢır yıkanan yerrdquo anlamında bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml http td k
terimgovtrbts(13012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 99
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 7 Adını Dere ve Ccedilay Gibi Akarsulardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bellidere mz Huumlseyinabad Kozludere ky MeĢhedabad
Damderesi mz Karahisar-ı BehramĢah Kuruccedilay ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
DerebaĢı ky Zile Yelluumldere mz Huumlseyinabad
Derekınık ky MeĢhedabad Yenideresi mz Huumlseyinabad
DerekıĢla ky Zile Yunakderesi mz Karahisar-ı BehramĢah
Haramideresi mz Acacı ve Oumlzi kavağı
Zile kazasında pınar ve dereden baĢka ismini su ile ilgili oumlzelliklerden adını almıĢ 8 yerleĢim birimi daha vardır Ilısu
27 adı bir ılıcadan verilmiĢ olabileceği gibi Ilısu Yazır hem ılıca
hem de bir boy adı ile ilgilidir Goumllluumlcek Goumllyurdu ve Goumllcuumlk isimleri ccedilevrede bulunan durgun
sulardan verilmiĢtir Boumlğet daha ccedilok akarsu oumlnlerine yapılan yapay setleri ccedilağrıĢtırmaktadır Koylan ise akarsuların ccedilevrilen yerinden verilmiĢ olabilir (Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtr bts 13012012) Tablo 8 Adını Su Ġle Ġlgili Oumlzelliklerden Alan Diğer YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Goumllluumlcek mz Huumlseyinabad Ilısu Yazır mz Karahisar-ı BehramĢah
Goumllyurdu mz Huumlseyinabad Pirboumlğet ky Huumlseyinabad
Goumllcuumlk mz MeĢhedabad TaĢboumlğet ky Huumlseyinabad
Ilısu ky Kızılkuumlnbed Koylan ky Huumlseyinabad
b Boumllge Adları Adını baĢı burnu boynu boğazı meydanı gibi boumllge adlarından alan 12
yer ismi tespit edilmiĢtir Burun ile ilgili 2 derbent ile ilgili 1 dere ile ilgili 2 goumlk ile ilgili 3 koumly ve şehir gibi yerleĢim birimleri ile ilgili 3 isim bu yolla verilmiĢtir
Tablo 9 Boumllge Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcaĢehir mz Karahisar-ı BehramĢah DerekıĢla ky Zile
Bozburunviranı mz Huumlseyinabad GoumlkkıĢlağı mz Huumlseyinabad
Burnukoumly ky Halka-i Hass GoumlkccedilekıĢla mz Huumlseyinabad
Daruboğazı mz Huumlseyinabad Koyluk mz Karahisar-ı BehramĢah
Derbent ky28
KuĢtaĢ Kızılcakoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
DerebaĢı ky Zile Yankoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
c Madenlerden Adını Alan YerleĢim Birimleri Adı madenlerden verilmiĢ 3 yere rastlanmıĢtır Bunlar Zile merkez Kurşunlu
29 koumlyuuml Huumlseyinabad Boladcık ve Karahisar-ı
BehramĢah Bolad30
mezralarıdır Bu kategoride adını kaya taĢ kum toprak gibi doğal
oumlzelliklerden alan 18 yerleĢim birimi daha ele alınmıĢtır Kaya ve taĢtan adını alan 13 yer adı tespit edilmiĢtir Kum toprak ve kille ilgili 4 ve kireccedille ilgili 1 isim verilmiĢtir
27 Ilısu ldquoılıcardquo anlamına gelmektedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(12012012) Ilıca ise ldquosıcak su ccedilıkan yer suyu sıcak olarak yerden ccedilıkan hamam kaplıca ccedilermik kudret hamamırdquo anlamlarına sahiptir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(13012012) Adana Tarsus dolaylarında Ġlisu adıyla bir cemaat de bulunmaktaydı
Tuumlrkay age 429 28 Derbent ldquoĠki dağ arasındaki geccedilit yeri boğazrdquo anlamlarına gelen bir kelimedir Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterimgovtrbts( 13012012) 29 Bu adla Alanya ve NiĢ‟te youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 553 30 Polat ldquodemirrdquo kelimesinin karĢılığıdır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim govtrb ts (13012 012 )
100 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 10 Adını Basit TaĢlardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ballukaya mz Huumlseyinabad Kayadibi mz Huumlseyinabad
Belkaya ky31
Yeni Muumlsluumlman Kaydibi mz Kızılkuumlnbed
Ccedilavul32
CcedilirmiĢ mz Karahisar-ı BehramĢah KayalutaĢ mz Huumlseyinabad
DaĢlık mz Huumlseyinabad Kazankaya ky Kızılkuumlnbed
Derkis Kaya mz Huumlseyinabad Killik33
ky Huumlseyinabad
Goumlzluumlkaya mz MeĢhedabad Kireccedilluuml ky Zile
Ġnkaya mz Acacı ve Oumlzikavağı KuĢtaĢ nh KuĢtaĢ
KaluntaĢ mz Huumlseyinabad Senirkaya mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kasın34
ky MeĢhedabad Tezekccedili35
ky Karahisar-ı BehramĢah
Kayacıkoumlnuuml mz Huumlseyinabad Zeytun taĢ mz Huumlseyinabad
Değerli taĢlardan ismini alan tek yerleĢim birimi Karahisar- BehramĢah nahiyesindeki
İncuumlalan mezrasıdır
d Mevsime ve Ġklime Dayalı Oumlzelliklerden Verilen Yer Adları Ġklim oumlzelliklerine dayalı olarak isim verilen 6 yerleĢim birimi ile karĢılaĢılmıĢtır Bunlardan 3‟uuml ruumlzgacircr diğerleri ise
sıcaklıkla ilgilidir Halka-i Hass nahiyesindeki Barkar36
mezrası adını poyrazdan almıĢ olup
muhtemelen boumllge kuzeydoğudan esen ruumlzgacircrlara accedilık olmalıdır Yelten37
yele karĢı havalı bir yer olmalıdır Huumlseyinabad‟daki Yelluumldere mezrası ise boumllgedeki derenin ruumlzgacircrlı bir alanda
kalmasıyla ilintili olarak verilmiĢtir Halka-i Hass‟daki Ilı mz ise adını suyun ılıklığından almıĢtır
Huumlseyinabad‟daki Farah ve Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Sovukalan mezraları ise boumllgelerin soğukluğunu dile getiren oumlzelliklerle isimlendirilmiĢlerdir
Tablo 11 Adını Ġklim Oumlzelliklerinden Alan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Barkar mz Halka-i Hass Sovukalan mz Acacı ve Oumlzikavağı
Farah mz Huumlseyinabad Yelluumldere mz Huumlseyinabad
Ilı mz Halka-i Hass Yelten ky Halka-i Hass
e Guumlnleri Ġccedileren Yer Adları Zile‟de haftanın guumlnlerine dayalı verilen herhangi bir
yerleĢim adına rastlanmamıĢtır Ancak Zile merkez Guumlndoğmaz mezrası ve Guumlngoumlrmez koumlyuuml guumln iccedilerisinde guumlneĢi goumlrme durumuna goumlre isimlendirildikleri iccedilin bu kategoride değerlendirilmiĢtir
f Ġccedilinde Sayı Bulunan Yer Adları Zile kazasında iccedilinde rakam geccedilen 6 yer adı
bulunmaktadır 2 rakamı 1 kez kullanılırken 3 rakamı 4 kez tercih edilmiĢtir 1 rakamı ise hiccedil
kullanılmayıp onun yerine yalnuz sıfatı tercih edilmiĢtir Uumlccediller mezrası adının kaynağı olan uumlccediller
31 Bel ldquoDağ sırtlarında geccedilit veren ccedilukur yerrdquo demektir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquobelenrdquo ldquosıradağrdquo ldquouumlzeri yassı teperdquo iccedilin de kullanılan bir tabirdir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(14012012) 32 Ccedilavul ldquoBuumlyuumlk kar ve buz kuumltlelerinin suumlruumlkleyip getirdiği taĢ yığınırdquo dır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(13012012) 33 Kil ldquoIslandığı zaman kolayca biccedilimlendirilebilen yumuĢak ve yağlı toprakrdquoı tanımlamak iccedilin kullanılan bir tabirdir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(15012012) 34 Kasın ldquoSelin getirdiği kum ccediloumlp birikinti milrdquo i karĢılayan bir soumlzcuumlktuumlr Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(16012012) 35 Tezek rdquoĠri toprak parccedilasırdquo nı ifade eden bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(16012012) 36Barkar ldquoPoyrazrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(17012012) 37 YeltenrdquoYele karĢı havalı yerrdquo anlamında kullanılan bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(17012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 101
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
kavramı uumlzerinde durmakta fayda vardır Alevilik inancında uumlccediller beĢler yediler ve kırklar kuumlltuuml
bulunmaktadır Uumlccediller Allah Hz Muhammed ve Hz Ali‟yi ifade etmektedir38
Tablo 12 Adında Rakam Bulunan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ġkuumlkoumly mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass UumlccediltaĢ nh KuĢtaĢ
Uumlccediller mz Karahisar-ı BehramĢah Yalnuzağaccedil ky Zile
Uumlccedilkaraağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
g Renklerle Ġlgili Yer Adları Renk adları buumlyuumlk oumllccediluumlde yerleĢim yerlerinin arazi
durumu bitki oumlrtuumlsuuml ve iklim oumlzelliklerindeki renk unsurlarının oumln plana ccedilıkarılarak
kullanılmasıyla oluĢturulmuĢtur Oumlrneğin boz kelimesi ile yapılan yer adlarının bulunduğu boumllgenin kıraccedil goumlkyeşil kelimeleri ile oluĢturulmuĢ yer adlarının bulunduğu yerin ise ormanlık yahut
yeĢillik bir alan olduğu anlaĢılmaktadır Yer adlarındaki renkler yalnızca arazinin fizikicirc
goumlruumlnuumlmuumlnuuml bildirmekle kalmayıp youmlnleri de sembolik olarak ifade ederler Tuumlrk dilinde koumlk
doğuyu kızıl guumlneyi ak batıyı kara da kuzeyi sembolize etmektedir (Gabain 1969 109) Bu bakımdan yer adlarında geccedilen yukarıdaki doumlrt rengin aynı zamanda birer youmlne iĢaret ettiğini
hatırdan uzak tutmamak gerekir Ayrıca Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde renkler iyilik guumlzellik temizlik koumltuumlluumlk
gibi baĢka anlam derinliklerine de sahiptir (Genccedil 1999 9) Zile kazası yer adlarında renge bağlı adlandırmalar oumlnemli bir katman oluĢturmaktadır Kazanın yer adlarında dilimizde kullanılan 14
renk tamlayan unsur olarak goumlruumllmektedir
Zile kazasında renk oumlgesi iccedileren toplam 84 yer adı bulunmaktadır Beyaz rengin yerini tutan ağca ak ve akccedila renkleri toplam 17 kırmızı rengin yerini tutan ala ve alaca 5 ccedilakır 4 kara
ve karaca 29 sarı 9 ve kızıl ile kızılca 10 yerleĢim birimi adında karĢımıza ccedilıkmaktadır Goumlk ve
goumlkccedile 9 boz ise bir yerleĢim yeri adının verilmesinde kullanılmıĢtır En ccedilok kullanılan renk kara ve
aktır Kara kelimesi renk anlamının yanı sıra buumlyuumlkluumlk guumlccedilluumlluumlk ululuk Ģiddetlilik
olumsuzluk ve uğursuzluk anlamlarını yuumlklenmiĢtir (Karadoğan 2004 93) Muğla
oumllccedileğinde renkler ve yer adlarını ccedilalıĢan Ali Akar da boumllgede bu renklerin ilk iki sırada olduğunu tespit etmiĢtir (Akar 2006 53)
Tablo 13 Renk Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye
Akccedilakoumly mz Huumlseyina Alacalar ky Huumlseyina Karahisar mz Karahisar
Karacaoumlmer
mz Kızılkuumlnbed
Bozburunviranı
mz Huumlseyina Alakilise mz Huumlseyina
Karamağan
mz Karahisar Karapiri ky Karahisar
Ağcaağıl mz Huumlseyina Ccedilakırkoumly mz Yenim Karapınar mz Karahisar Saruhacı mz Karahisar
Ağcasoku mz Huumlseyina Ccedilakırccedilalı mz Yenm Karasoku mz Karahisar Saruisa mz KuĢtaĢ
AğcakıĢla mz Huumlseyina Ccedilakırlı mz Huumlseyina
Karaviran mz
(3) Karahisar Saruhacı mz Huumlseyina
Ağcaviran ky Huumlseyina Ccedilakır mz
Kızılkuumlnb
ed Karamuk mz Karahisar
Saruisaoumlyuumlk
mz Huumlseyina
Akpınar ky Huumlseyina Goumlk kĢ Huumlseyina
Karacaoumlyuumlk
mz Karahisar Saruisa mz Huumlseyina
Ağcaoumlz mz Kızılkuumlnbed GoumlkccedilekıĢla mz Huumlseyina
Karacaviran
ky
Acacı ve
OumlK
SarukamıĢ
mz Huumlseyina
Akpınar mz KIzılkuumlnbed Goumlkccedileluuml mz Huumlseyina Karadiğin mz Huumlseyina Sarualan mz Huumlseyina
Ağcaviran ky KuĢtaĢ Goumlkccedileminare mz Huumlseyina Karadonlu mz Huumlseyina
Sarufakiholuğ
u mz Huumlseyina
Ağcaasma mz Karahisar Goumlkviran mz Huumlseyina Karapınar ky Huumlseyina
Sarukalaycı
mz Huumlseyina
38Alevilikle ilgili uumlccediller beĢler yediler ve kırklar kuumlltleri hakkında ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Arslanoğlu Ġ ldquoAlevilikte
Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-33-134pdf (18012012)
102 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
AğcaĢehir mz Karahisar Goumlkviran mz
MeĢeheda
Karacalu mz Huumlseyina Kızılca ky Zile
Ağcakale kl
Halka-i
Hass Goumlkoumlyuumlk mz Huumlseyina
Karacakaya
mz Huumlseyina Kızılcain ky Yenimuumlsl
AğcakuĢ mz Huumlseyina Goumlkyerviranı mz Huumlseyina Karakoumlseluuml ky Huumlseyina Kızıloumlz mz Halka-i Hass
Aksaray ky Zile Goumlkzemin mz Huumlseyina
Kızkaracalu
ky Huumlseyina
Kızılcakoumly
mz Karahisar
AkbaĢ mz Karahisar Karadiğin mz Zile
Karagevenlik
mz Huumlseyina
Kızılcakınık
mz MeĢheda
Akpınar mz Karahisar Karagazi mz Zile Karakızkavağı Huumlseyina Kızıllu mz MeĢheda
Akviran mz Karahisar Karaoumlyuumlk mz Zile Karnıkara mz Huumlseyina Kızılca ky MeĢheda
Alacamescid mh Zile Karahisar kl Karahisar Karapınar mz Huumlseyina
Kızılca kıĢla
mz Huumlseyina
Alayundlu ky
Halka-i
Hass Karahisar kĢ Karahisar Karadiğin mz Huumlseyina Kızıllar ky Huumlseyina
Alacakilise mz Karahisar
Diğer Uumlccedil
Karaağaccedil mz Karahisar KarataĢ mz Huumlseyina
Kızılkuumlnbed
nh Kızılkuumlnbed
h YıpranmıĢlık Bakımsızlık ve BırakılmıĢlık Ġfadeleri Ġccedileren Yer Adları Zile‟de
yıpranmıĢlık bildiren kelimelerle kurgulanmıĢ yer adları iccedilerisinde viran kelimesini iccedilerenler
ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Viran yıkık harap olma durumlarını bildiren bir soumlzcuumlk
olmasına karĢı Zile yer adlarında geccedilen Ģekliyle koumlkleri eskilere dayanan yerleĢim yerlerini
ifade etmektedir Zile‟de iccedilerisinde viran kelimesi geccedilen toplam 23 yer adı oumlrneğine
rastlanmıĢtır Tablo 14 Viran Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağcaviran mz Huumlseyina Goumlkyerviranı mz Huumlseyina Oumlzluumlviran mz Huumlseyina
Ağcaviran mz KuĢtaĢ Goumlynuumllviranı mz Karahisar Salviran mz Halka-i Hass
Ahurviran mz Halka-i Hass Hallaccediloğluviranı mz Huumlseyina Sofularviranı mz Karahisar
Akviran mz Karahisar Kafir (Gavur)viranı mz Zile Tahirviranı mz Karahisar
Aykudfakihviranı mz Huumlseyina Karacaviran ky Acacı ve Ouml Uzunviran mz Acacı ve Ouml
Bozburunviranı mz Huumlseyina Karaviran mz (4) Karahisar Veyisviran mz Halka-i Hass
Goumlkviran mz Huumlseyina Kolviran mz Huumlseyina Viran mz Huumlseyina
Goumlkviran mz MeĢheda Kuumlccediluumlkviran mz Huumlseyina
Huumlseyinabad‟da Kıruk39
Yalıncak 40
Malamad41
ve İsadağılmış ile Karahisar-ı
BehramĢah‟taki Harab ve Başı mezraları adlarında da yıpranmıĢlık goumlstergeleri bulunmaktadır
iCcedilevreyi Ġlgilendiren Sıfatlardan KurgulanmıĢ Yer Adları Eski 4 yerde karĢımıza ccedilıkarken eskimiĢliğin baĢka bir ifadesi olan koumlhne 2 yer adında geccedilmiĢtir
Tablo15 Eski Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Eski ky Kızılkuumlnbed Eskikoumly ky Kızılkuumlnbed
EskikıĢla mz Huumlseyinabad Hamzakoumly-i Koumlhne Acacı ve Oumlzi Kavağı
Eskipınar mz Huumlseyinabad Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
Eskiyapar ky Huumlseyinabad
39 Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden olup Sivas Yeniil‟de bahsi geccedilmektedir Tuumlrkay age s106 40 Yalıncak ldquoccedilıplak yoksulrdquo anlamlarına gelmektedir Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim govtrbts(20012012) Ayrıca Huumldavendigar sancağında ldquoYalıncaklarrdquo adıyla bir Tuumlrkmen cemaati bulunmaktadır Tuumlrkay age s 762 41 Malamad ldquobozgun ezik dağınıkrdquo anlamlarını iccedilermekte olup soumlz konusu yerleĢim biriminin bir bozgun sonucu dağınık ve harap bir hal yaĢamasıyla oumlzdeĢleĢtirilebilir Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(15012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 103
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Buumlyuumlk 2 yer adında geccedilmekte iken bu kelimeyi karĢılayan Farsccedila buumlzuumlrk uumlccedil ve Tuumlrkccedile
koumlkenli ulu da iki kez kullanılmıĢtır Kuumlccediluumlk 5 yer adında tercih edilmiĢtir Tablo 16 Buumlyuumlk ve Kuumlccediluumlk Kelimelerini Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Buumlyuumlkpınar mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Buumlyuumlkpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Muumlminler-i Buumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky42
Huumlseyinabad Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mz Huumlseyinabad
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Sultan Sekuumlsuuml Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Kuumlccediluumlk Ccediliflik mz MeĢhedabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk mz Huumlseyinabad
Kuumlccediluumlkviran mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Kuumlccediluumlk mz Huumlseyinabad
Ulukoumly ky Acacı ve Oumlzikavağı
Yeni kelimesi 7 yerde kullanılırken 1 yerde yeniye karĢılık gelmek uumlzere Arapccedila koumlkenli
cedid kelimesi kullanılmıĢtır Tablo 17 Yeni Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Yapa-i Cedid ky Huumlseyinabad Yenice ky Huumlseyinabad
Yeni Muumlsluumlman nh Yeni Muumlsluumlman Yenicekoumly ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Yeni Yapar ky Huumlseyinabad Yenideresi mz Huumlseyinabad
Yenice ky Zile
XV ve XVI yuumlzyılda Zile kazasında eski ve yeni kelimelerini iccedileren yer adları dıĢında
ccedilevreyi ilgilendiren diğer sıfatlardan da uumlretilmiĢ yer adları bulunmaktadır Bunların sayısı 8
adettir Ccedilorak Kıraccedil ve Kuruca adı kurak tuzlu ve tarıma elveriĢsiz bir arazi parccedilasını
anımsatırken Kuru ise su kaynaklarıyla ilgili verilmiĢ adlar olarak duumlĢuumlnuumllmelidir Bunların dıĢında Yapar ve Yapa isimleri cemaat adlarını ccedilağrıĢtırmaktadır
Tablo 18 Ccedilevreyi Ġlgilendiren Sıfatlar Ġccedileren Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilorak mz Kızılkuumlnbed Kuruccedilay ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Kıraccediloumlz mz Karahisar-ı BehramĢah Kurukoumly mz Kızılkuumlnbed
Kurucaemlak mz Huumlseyinabad Kurupınar ky Zile
KurucakıĢla mz Huumlseyinabad Kurupınar ky MeĢhedabad
Bu isimler dıĢında bir de Karahisar-ı BehramĢah‟ta Musacık-ı Koumlkluuml 43
Yol Başı mezrası bulunmaktadır Burdaki koumlkluuml bir cemaat adına da karĢılık gelebilir
j TaĢın Toprağın Durumuna (topografik Ģekillere) Bağlı Yer Adları Zile‟de adını
topografik Ģekillere bağlı 8 yer adı tespit edilmiĢtir Tokatccedilukuru muhtemelen Zile‟nin de buguumln
iccedilinde bulunduğu Tokat Ģehri ile onu anımsatan bir ccedilukurdan kaynaklanmıĢtır Duma44
Yumrucaktaş Ccedileğelluuml
45 ve Daşlık adları taĢın Ģekline dayalı olarak verilmiĢtir MeĢhedabad ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Ccedilatak46
mezraları ise iki dağa yamacının kesiĢmesi sonucu ortaya
ccedilıkan dere yataklarından esinlenilerek konulmuĢ adlara sahiptir
42 Tuumlrkman taifesinden Harkalı ya da Hırkalı adıyla MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 419 43 Karahisar-ı ġarki ve Konya‟da Koumlkluuml ya da Koumlkluumller adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 538 44 Duma ldquotuumlmsek ccedilıkıntıyuvarlak taĢrdquo anlamlarını taĢıyan bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 45 Ccedileğel ldquoccedilakıl taĢ yığınırdquo anlamlarını iccedilermektedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (22012012) 46 Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012)
104 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 19 Topografik Ġsimler
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tokatccedilukuru mz Zile Ccedilatak mz MeĢhedabad
Duma mz Zile Ccedileğelluuml-i Muhtesib mz Karahisar-ı BehramĢah
YumrucaktaĢ mz Huumlseyinabad Ccedileğelluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilatak mz Karahisar-ı BehramĢah DaĢlık mz Zile
k Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Uygun Olarak Verilen Adlar Zile‟de arazinin
kullanılıĢına goumlre verilmiĢ 29 yerleĢim yer adı bulunmaktadır Ağcakışla ve Yazıkışla47
gibi
mezralar bazı toplulukların kıĢlak yeri olarak karĢımıza ccedilıkmaktadır Ccedilalman48
ile Tokluağılı 49
ve
Goumlynuumlk50
mezraları hayvan barınaklarıyla ilgili isimlerdir Tamubağı Dutlubağ Ccedilelebağı Ccediliftlik Bağluca isimleri ile anılan yerler arazinin iĢleniĢ biccedilimine oumlrnektir Kuumlrduumlk
51 dibi arazinin
durumuyla ilgili bir yer adı iken Soumlkuumlluuml 52
mezrası ve Sultan Sekuumlsuuml53
koumlyuuml yuumlksek yerlerdeki
duumlzluumlklere iĢaret etmektedir Yoncalık ve Kırlar isimleri buumlyuumlk oumllccediluumlde hayvanların otlatıldığı alanları ifade etmektedir
Tablo 20 Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Goumlre Verilen Adlar YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakıĢla mz Huumlseyinabad Kırlar ky Zile
Bağluca ky Zile Kırlar mz MeĢhedabad
Bağluca mh Zile KıĢlacıkkaya mz Huumlseyinabad
Bahccedile mz Karahisar-ı BehramĢah KızılcakıĢla mz Huumlseyinabad
Bahccedilecuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Kuumlccediluumlkccediliflik mz MeĢhedabad
Ccedilalman mz Huumlseyinabad Kuumlrduumlkdibi mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilelebibağı mz Huumlseyinabad Soumlkuumlluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Karahisar-ı BehramĢah Sultan Sekuumlsuuml ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky MeĢhedabad Sultan Sekuumlsuuml-i Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Halka-i Hass Tamubağı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Zile Tokluağılı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yaylak mz KuĢtaĢ
Dutlubağ mz Huumlseyinabad YazıkıĢla mz Huumlseyinabad
Goumlynuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Yoncalık ky Halka-i Hass
Hass mz Karahisar-ı BehramĢah
l Ccedilevredeki Yapılarla Ġlgili Yer Adları Ccedilevredeki yapılar da yer adlarının
belirlenmesinde etkileyici bir role sahiptir Adı ccedileĢitli yapılardan verilmiĢ Zile‟de toplam 41 yer adı
tespit edilmiĢtir Ağcakale Bağdadhisarı Balccedilıkhisar Hisarcık Hisaroumlzuuml Kale Kalecikkaya Karahisar Koccedilhisar isimleri savunma amaccedillı yapıların birer goumlruumlntuumlsuumlduumlr Hangah
54 Kızılkuumlnbed
47 Yazı ldquoduumlz yer ova kırrdquo yerleri tasvir etmek iccedilin kullanılan bir soumlzcuumlktuumlr Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 48 Ccedilalman ldquouumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağılrdquodır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 49 Toklu bir yaĢında erkek koyundur Tarama Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(15012012) 50 Goumlynuumlk uumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağıldır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) Bu adı taĢıyan bir de Ekrad taifesi bulunmaktadır Niğbolu ġumnu‟da ve BeyĢehri Kıreli
kazasında izlerine rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 83 51 Kuumlrduumlk Kuytu yerlere toplanmıĢ kar ya da kum yığınıdır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 52 Soumlkuuml Ormandan ya da meradan accedilılan tarladır Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(15012012) 53 Seki ldquoToprak uumlstuumlndeki yuumlkseklik doğal set ormanlık kayalık ya da dağ baĢındaki duumlzluumlk tarla ve bahccedilelerdeki basamak biccediliminde duumlzluumlkler yer arsa tarla meyilli su tutmayan yerrdquo anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 54 Tekke manasında Farsccedila koumlkenli bir kelimedir Pakalın MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I
III Baskı MEB Yayınları Ankara s 730
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 105
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Meşhed55
Zaviye ve Mescid isimleri ise dini yapıların birer ifadesidir Bu accedilılardan ele alındığında
Zile kazası yer isimlerinde tercih edilen yapı isimlerinin buumlyuumlk bir ccediloğunluğunu savunma ve dini amaccedillı binaların oluĢturduğu soumlylenebilir Huumlseyinabad‟daki Gerdekkaya ise Eskiccedilağlardan kalan
oda Ģeklinde bir mezardan adını almıĢtır (Koccedil 2001 88) Tablo 21 Yapı Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ağccedilakale Halka-i Hass Karahisar-ı BehramĢah kalesi Karahisar-ı BehramĢah
Aksaray ky Zile Zile Karahisar-ı BehramĢah kıĢlağı Karahisar-ı BehramĢah
Alacakilise mz Karahisar-ı BehramĢah Kervansaray mz Huumlseyinabad
Alacamescid mh Zile Kızılkuumlnbed nh Kızılkuumlnbed
Alakilise ky Huumlseyinabad Kilise ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
AĢurkıĢlası mz Karahisar-ı BehramĢah Kilisekaya mz Huumlseyinabad
Avansaray mz Huumlseyinabad Kilisekoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Bağdadhisarı ky Zile Koccedilhisar ky Huumlseyinabad
Balccedilıkhisar ky Zile Mescid-i Sakayan mh Zile
Balccedilıkhisarı ky Huumlseyinabad Mescid-i Zaviye Mh Zile
Bezirhane mz Huumlseyinabad MeĢhed mz Karahisar-ı BehramĢah
Cami mh Zile MeĢhedabad nh MeĢhedabad
Gerdekkaya ky Huumlseyinabad Minare Mh Zile
Hacıhasan Mescidi mh Zile Oluğuuzun ky Karahisar-ı BehramĢah
Hangah oumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah Pirkoumlpruuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisarcık ky MeĢhedabad Salma mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hisarcık mz Yeni Muumlsluumlman Saraycık mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisaroumlzuuml ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Saraypınar mz Huumlseyinabad
Kale Mh Zile Sarufakiholuğu mz Huumlseyinabad
Kalecikkaya mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Karahisar mz Karahisar-ı BehramĢah
Salma56
uumlccedil tarafı toprakla ccedilevrili bir ağılı yani bir hayvan barınağını ccedilağrıĢtırırken Bezirhane
57 yağ uumlretimi ya da alıĢveriĢi yapılan bir mekanı Avansaray
58 eyvan kelimesinden
bozma bir ismi Saru Fakih Oluğu59
ise su ile ilgili bir yapıyı anımsatmaktadır
312 Bitkilerle Ġlgili Yer Adları
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıldaki yer adlarına bakıldığında ağaccedil isimlerinin de yer adlarına esin
kaynağı oluĢturduğu anlaĢılmaktadır Ağaccedilları meyve verenler ve meyvesiz olanlar Ģeklinde iki alt
kategoride değerlendimek muumlmkuumlnduumlr Meyve veren ağaccedillar 6 yerleĢim biriminin isminde oumlne ccedilıkmaktadır Bu yerleĢim yerlerinin birinde Ġğde 4‟uumlnde koz (ceviz) ve 1‟inde erik ağacı ismi
tercih edilmiĢtir
55ldquoġehitlikrdquo anlamında bir kelimedir Bk Devellioğlu F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara s 731 56 ldquoBirkaccedil evlek asma bağı ya da guumll bahccedilesi tarlada ekin ekmek iccedilin ayrılan toprak parccedilası uumlstuuml ve uumlccedil tarafı kapalı ağılrdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(25012012) 57Bezir Yağ Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (25012012) 58 Avan ldquoDevlet memururdquo anlamında bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml eyvanrdquo Oumlzellikle Guumlney-doğu Anadolu evlerinde avluya bakan oumlnuuml accedilık uumlstuuml kapalı yuumlksekccedile doumlĢemesi olan ortasında bir de kuumlccediluumlk havuzu bulunan oturma yerirdquodir Guumlzel SanatlarTerimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 59 Oluk ldquoHayvanların yem yedikleri su iccediltikleri taĢ ya da ağaccediltan oyulmuĢ yalak iccedilinde uumlzuumlm ezilen ccedilam ağacından oyulmuĢ tekne sepicilerin iccedilinde derileri yıkadıkları ağaccedil teknerdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) ldquoEvlad-ı Saru Fakihrdquo adıyla Youmlruumlkan taifesinden Kayseriyye sancağında bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 361 Ayrıca Saru fakih ya da fakihli fakılı biccedilimlerinde anılan Adana
MaraĢ civarında konargoumlccediler Tuumlrkmen youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s653
106 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 22 Meyve Veren Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġde ky 60
Zile Kozludere ky MeĢhedabad
Kozca mz Huumlseyinabad Kozlukaya mz MeĢhedabad
Kozcuğaz mz Karahisar-ı BehramĢah Oyumerik61
mz KuĢtaĢ
Meyve veren ağaccedillara oranla meyvesiz ağaccedillar yer isimlerinde daha sık kullanılmıĢtır Bunlar iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavak ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Bu durum boumllgenin bitki oumlrtuumlsuuml
iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavağın oumlnemli bir paya sahip olduğunu ortaya koyduğu gibi insanların acircdeta
soumlğuumlt ve kavak ağacı gibi sulak yerleri tercih ettiğini de goumlzler oumlnuumlne sermektedir Tablo 23 Meyvesiz Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilortu62
mz Kızılkuumlnbed Sidreluuml mz 63
Huumlseyinabad
Dikmesoumlğuumlt ky Halka-i Hass Soumlğuumltoumlzuuml ky Yenimuumlsluumlman
Divankavağı mz Huumlseyinabad Soumlğuumltoumlzuuml ky Huumlseyinabad
DuumlĢuumlkkavak mz Karahisar-ı BehramĢah Soumlğuumltoumlzuuml mz (4) Huumlseyinabad
Karaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultankavağı mz Huumlseyinabad
Karakızkavağı Huumlseyinabad Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass
Kavacık mz64
MeĢhedabad Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavak ky Karahisar-ı BehramĢah Uumlccedilkaraağaccedil 65
mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavakağacı mz Huumlseyinabad Yalnuzağaccedil ky Zile
Kavakoumlzuuml mz Huumlseyinabad Yatankavağı ky Huumlseyinabad
Oumlzikavağı ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Az da olsa Zile yer adlarında meyve oumlğesi de kullanılabilmiĢtir Zile merkezde Ccedilekle66
ile
Payami67
mezraları adlarını meyvelerden almıĢ olmalıdır Sebze isimleri ise KuĢtaĢ‟taki Tomara ile
Huumlseyinabad‟daki Kabakkavsuvan mezralarının isimlerinde tercih edilmiĢtir Tomara68
pazıya benzer sapları piĢirilerek yenen kendi kendine yetiĢen bir ccedileĢit bitkidir Zile‟de tahıllar ve
baklagillerden verilen yer adları da bulunmaktadır Bunlar Huumlseyinabad‟daki Sarukamış
Kamışccedilık69
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Şolan ve Evik70
ile Zevar71
mezralarıdır
Adını farklı ccediliccedilek tuumlrlerinden alan yerleĢim yerlerinin sayısı 5 tane olup 2‟si daha ziyade
yabani ccediliccedileklerden kaynaklanan yer adlarına oumlrnek oluĢturmaktadır Bunlar Zile‟deki Minahoş ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki KarĢu Menekşeluuml mezralarıdır Acacı ve Oumlzi Kavağı‟nda ve Karahisar-ı BehramĢah‟da Guumllluumlk mezraları ile Huumlseyinabad‟daki Guumlloumlzuuml mezraları isimleri bir suumls ccediliccedileği
diyebileceğimiz guumllden tuumlretilmiĢtir
60ldquo Ġğde ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 61 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Tarama
Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(22012012) 62 ldquoYabani ardıccedil ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 63 ldquoCennetteki son ağaccedilrdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 64 79 numaralı defterde karye olarak geccedilmektedir Koumlyuumln adı 17 yuumlzyılda koumlyde tuumlrbesi ve zaviyesi bulunan ġeyh Eyluumlk‟ten dolayı ġeyheyluumlk Ģeklinde değiĢmiĢ 1981 yılında ise bu isim yerine YeĢilce adı kullanılmaya baĢlanmıĢtır 65 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012) 66 Ccedilekle ccedilağla kelimesinin halk dilindeki Ģeklidir ve ldquoolmamıĢ meyverdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(22012012) 67 Payam ldquoBademrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 68 Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 69 ldquoBuğdaygillerden sulak nemli yerlerde yetiĢen boğumlu sert goumlvdesi olan bitkilerrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(28012012) 70 ldquoBir ccedileĢit buğdayrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 71 ldquoHayvanlara yedirilmek iccedilin hazırlanan tahıl kırması iri oumlğuumltuumllmuumlĢ un tazırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoCcedilorum Alaca‟da iri bulgur iccedilin kullanılan bir tabirrdquo Zanaat Terimleri Soumlzluumlğuuml 1976 httptdkterim
govtrbts(28012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 107
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
CcedileĢitli bitki parccedilaları da (dal budak ccedilubuk) yer adlarının verilmesinde belirleyici
olabilmektedir Zile kazasında bu Ģeklide bitki parccedilalarından adını alan iki yerleĢim birimi tespit edilebilmiĢtir Bunlar MeĢhedabad‟daki Ccedilubuk ve Huumlseyinabad‟daki Yapracık mezralarıdır Bitki
ve bitki parccedilaları dıĢında yerleĢim birimlerinin kurulduğu yerlerdeki bitki oumlruumltuumlsuuml de yer adlarına
ilham verebilmektedir Zile kazasında 10 yerleĢim biriminin adı bitki oumlruumltuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran
oumlzelliklerden verilmiĢtir
Tablo 24 Bitki Oumlrtuumlsuumlnuuml CcedilağrıĢtıran Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilakırccedilal72
mz Yenimuumlsluumlman Karagevenlik mz Huumlseyinabad
Ccedilamluca mz Karahisar-ı BehramĢah Korucuk mz Zile
Ccedilomruk mz Zile Odunluk mz Huumlseyinabad
Dikmen73
nma‟a Hamrik mz Karahisar-ı BehramĢah Pervazlık mz74
Huumlseyinabad
Bericcedilayır mz Huumlseyinabad Sazlı mz Karahisar-ı BehramĢah
313 Hayvanlarla Ġlgili Yer Adları
Zile‟de adını hayvanlardan alan 23 yer adı tespit edilmiĢtir Bunlardan 6‟sı yabani hayvan
isimleridir Zile‟deki Donuzlu75
koumlyuuml ve Kurtamaz mezrası Acacı ve Oumlzikavağı‟ndaki Başkurd ve Kurdbaşı mezrası Halka-i Hass‟daki Dilkuumller mezrası Karacahisar-ı BehramĢah‟daki Tekir
76
Meşhedi mezrası adları bu yolla verilmiĢtir
Huumlseyinabad‟daki Suumlluumlnluumlce mezrası77
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Suumlluumln ile KuĢtaĢ‟taki
Yapalak78
mezrası ve yine KuĢtaĢ‟taki Yapalak koumlyuuml isimlerini yırtıcı kuĢlardan almıĢlardır Zile Guumlvercinlik koumlyuuml ve Ağcakuş mezrası ise adlarını evcil nitelikli kuĢlardan almıĢtır
Kazada evcil hayvanlardan adını alan yerleĢim yerleri ise Zile Koşaatlu mezrası Acacı ve
Oumlzikavağı Hıcıp79
koumlyuuml Yenimuumlsluumlman Taylu80
mezrası Huumlseyinabad Koyunluyusufoumlzuuml ve Guumlduumll
81 mezrası MeĢhedabad Karı ve Dorualanı
82 mezrasıdır Halka-i Hass‟taki Petek
83 karyesi ise
arıcılıkla ilgili bir uumlretim aracından adını almıĢtır
72 Ccedilal ldquoTaĢlık yer ccedilıplak tepe kireccedilli toprak ormanlık fundalık sulu duumlz ova maki ile oumlrtuumlluuml engebeli alan Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml Ccedilakır ldquoMavi hareli elardquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgov trbts(28012012) 73 Dikmen ldquoKoni biccediliminde sivri tepe dağların en yuumlksek yeri yayla dik arazideki orman dikilerek meydana gelen ağaccedillıkrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 74 Pervazlı adıya Youmlruumlkan taifesinden Bozok ve MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 627 75 Diyarbekir eyaleti Mardin kazasında Youmlruumlkan taifesinden cemaat Tuumlrkay age s 335 76 ldquoPostu siyah ccedilizgili ve benekli kuumll renkli kedirdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 77 ldquoSuumlluumlngillerden kuyruğu ccedilok uzun eti yenilen bir kuĢrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquoBuzağırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoTavuksular (Galliformes) takımının suumlluumlnguumller (Phasianidae) familyasından 80 cm kadar uzunlukta Avrupadan Kafkasyaya kadar olan boumllgede yaĢayan bir tuumlrrdquo Biyoloji Terimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 78 ldquoBir tuumlr baykuĢrdquo Tarama Soumlzluumlğuuml 1972 httptdkterimgovtrbts(29012012) 79ldquo Koyunrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 80 ldquoUumlccedil yaĢına kadar olan at yavrusurdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 81 ldquoKedi yavrusu kuyruksuz kuyruğu kesik hayvan kısa bodur geliĢmemiĢrdquo ldquoSaccedilta ve fırında piĢirilen mısır ya da buğday unundan yapılan ekmek ekmek somunurdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s383 Guumlduumllluuml diye de ifade edilmektedir 82 ldquoGoumlvdesi kızıl ayakları ve yelesi koyu renkli olan yağız (at) kızıl (at donu) Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 83 Eğer bey ise Boynuyoğun aĢiretinde boumlyle bir cemaat adı var Buumlyuumlk olasılıkla boya dayalı bir yerleĢim adı da olabilir
Tuumlrkay age s 234
108 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 25Adında Hayvanlarla Ġlgili Ġbareler Bulunan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakuĢ mz Zile Kurtamaz mz Zile
BaĢkurd mz Acacı ve Oumlzi Kavağı KuĢtaĢ Nh KuĢtaĢ
Dilkuumller mz Halka-i Hass Petek ky Halka-i Hass
Donuzlu ky Zile Suumlluumln mz Karahisar-ı BehramĢah
Guumlduumll mz Huumlseyinabad Suumlluumlnluumlce mz Huumlseyinabad
Guumlvercinlik ky Zile TankuĢ ky Kızılkuumlnbed
Hıcıp ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Taylu mz Yenimuumlsluumlman
Karı ve Dorualanı mz MeĢhedabad TekirmeĢhedi mz Karahisar-ı BehramĢah
Kırım mz Huumlseyinabad UumlccediltaĢ Nh KuĢtaĢ
KoĢaatlu mz Zile Yapalak ky KuĢtaĢ
KurdbaĢı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yapalak mz (2) KuĢtaĢ
32Ġnsanlara ve Toplumlara Dayanan Adlar
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıllara ait yer adları iccedilerisinde insana dair oumlzellikler oumlnemli bir yer
tutmaktadır Ġnsanın beslenme kuumlltuumlruumlnden oumlzuumlr durumuna kadar birccedilok oumlzellik bu isimlerde hayat
bulmaktadır Oumlte taraftan isimler de oumlne ccedilıkan bir oumlzellikte tarihicirc Ģahsiyetleri ve cemaatleri iccedilinde
fazlasıyla barındırmasıdır Oumlrneğin Ģahıs isimleri acircdeta tarihicirc bir geccedilit toumlreni gibidir DaniĢmend-i BahĢayiĢ DaniĢmendlileri Keykavus Selccedilukluları Cengizhan Moğolları Temuumlrhan Timurluları
anımsatan isimler olup bu geccedilit toumlreninde tarihe tanıklık etmemizde buumlyuumlk rolleri vardır
321Fiziksel YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
a Yiyecekler ve Ġccedileceklerden Verilen Yer Adları Zile‟de iccedileceklerden adını alan
herhangi bir yerleĢim birimine tesaduumlf edilmemiĢtir Ancak değiĢik yiyeceklerden adını alan 7
yerleĢim birimine rastlanmıĢtır Acacı ve Oumlzi Kavağı Keşlik84
ve Dumi mezrası iccedilerisindeki keĢ kelimesi peynire iĢaret ederken dum kelimesi ise sulu gıdalarla ilgilidir Bazlambaccedil
85 koumlyuuml ve
Ccediloumlrek mezrası isimleri ise youmlreye oumlzguuml unlu gıda mamullerinden adını almıĢtır Kozlar mezrası ise
bir yandan bir cemaat adını ccedilağrıĢtırırken bir yandan da cevize iĢaret etmektedir Tablo 26 Yiyecek ve Ġccedileceklere Dayalı Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bazlambaccedil ky Kızılkuumlnbed Kavurga mz Huumlseyinabad
Ccediloumlrek mz Kızılkuumlnbed KeĢlik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Dumi mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kozlar mz MeĢhedabad
Dumi mz KuĢtaĢ
bCcedileĢitli EĢyalardan Adını Alan YerleĢim Birimleri Zile‟de değiĢik tuumlrde guumlndelik
eĢyalardan ismini alan 14 yerleĢim birimi tespit edilmiĢtir Su konacak kaplardan ismini alan tek
yerleĢim birimi Huumlseyinabad‟daki Guumlğuumlm mezrasıdır MeĢhedabad‟daki Kuumlpluumlce ile Huumlseyinabad‟daki Boduccedil mezrası ve Kapaklu koumlylerinin isimlerinde ise mutfak levazımatlarının
isimleri kullanılmıĢtır CcedileĢitli aletler ve takımlardan adını alan 10 yer ismi okunmuĢtur Zile
Palani86
koumlyuuml Sacayak mezrası ve Yaba koumlyuuml Huumlseyinabad Sokucak mezrası (2) Ağcasoku
mezrası Yeni Muumlsluumlman Kopaccedil87
koumlyuuml Karahisar-ı BehramĢah Borulu ve Karasoku 88
mezraları
84 ldquoYağı alınmıĢ yoğurttan ya da suumltten yapılan peynirrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzşuumlğuuml httptdkterimgov trbts(29012012) 85 ldquoMısır arpa darı ve buğday unlarından yapılan mayalı mayasız yağlı yağsız Ģekerli Ģekersiz ince ve kalın piĢirilen saccedil ekmeğirdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 86 Bozok‟ta ve Malatya sancaklarında Balanlı-Balanlu diye bir cemaat adı var Tuumlrkay age s 223 87 ldquoĠnce ve dar ağızlı bir ccedileĢit ccedilapardquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 88 ldquoTahıl doumlvmeye yarayan buumlyuumlk taĢ dibek dibekte havanda doumlvme iĢini yapan tokmakrdquoTuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları
Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 109
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KuĢtaĢ Yaba mezrası Kesici aletlerden adını alan tek yerleĢim birimi ise Huumlseyinabad‟daki
Balccedilak89
mezrasıdır Tablo 27Adını EĢya ve Aletlerden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ağcasoku mz Huumlseyinabad Kopaccedil ky Yenimuumlsluumlman
Balccedilak mz Huumlseyinabad Kuumlpluumlce mz MeĢhedabad
Boduccedil mz Huumlseyinabad Palani ky Zile
Borulu mz Karahisar-ı BehramĢah Sacayak mz Zile
Guumlğuumlm mz Huumlseyinabad Sokucak (2) mz Huumlseyinabad
Kapaklu ky Huumlseyinabad Yaba ky Zile
Karasoku mz Karahisar-ı BehramĢah Yaba mz KuĢtaĢ
cSavaĢ ve Askerlikle Ġle Ġlgili Yer Adları Zile yer adları iccedilerisinde savaĢ ve askerliğie dair isimler de bulunmuĢtur Bunların sayısı 4 tane olup 1‟si Zile‟de diğer 3‟uuml ise Huumlseyinabad
Nahiyesi‟ndedir Tablo 28 SavaĢ ve Askerlikle Ġlgili Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġsadoğancı90
ky Huumlseyinabad Muumlhimmatini mz Huumlseyinabad
Mescid-i Sakayan mh Zile Sakalar mz Huumlseyinabad
dGiyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları Tuumlrklerin Zile‟de verdikleri
yerleĢim adları iccedilerisinde giyim eĢyaları ve kumaĢ maddelerine de rastlanmıĢtır Huumlseyinabad‟daki Edikoumlyuumlk mezrası adı ayak giyiminde tercih edilen edikle ilgilidir KumaĢ maddeleri ile ilintili
olarak Acacı ve Oumlzikavağı Oltan91
ve Oltankoumly mezrası isimleri dikkat ccedilekmektedir
Huumlseyinabad‟daki Hırka-i92
Buumlzuumlrk ve Hırka-i Kuumlccediluumlk koumlyleri Kuşak mezrası Karahisar-ı BehramĢah‟taki Kabluyuumln ve Kuşakoumlyuumlk mezraları Zile‟deki Yuumlnluuml koumlyuuml yuumln ve yuumlnluuml dokumalara
ccedilağrıĢım yapmaktadır Tablo 29 Giyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Edikoumlyuumlk mz Huumlseyinabad KuĢak mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky Huumlseyinabad KuĢakluoumlyuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Oltan mz (2) Acacı ve Oumlzikavağı
Kabluyuumln mz Karahisar-ı BehramĢah Yuumlnluuml ky Zile
e Adını Yapı Kısımlarından Alan Yer Adları Zile‟de farklı mimari yapıların tuumlmuumlnuuml değil de bir boumlluumlmuumlnuuml iccedileren yer adlarıda bulunmaktadır Bunlar 7 adet olup aĢağıda Tablo 30‟da
goumlsterilmiĢtir
89ldquoKabza kabzanın demir siperirdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtr bts (29012012) 90 ldquoHassa kuĢbazları denilen timarlı avcılardan bir takımın adırdquo Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterim govtrbts(29012012) 91 OltanrdquoKesilip dikilmeye hazırlanmıĢ yemeni eskiyen yemeni ayakkabı altına vurulan penccedile mest ve yemeni yuumlzuumlnuuml koumlseleye tutturmak iccedilin yapılan iri dikiĢ ccedilarığın iccediline konulan bez ya da deri parccedilası ccedilarık ipi Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(30012012) 92 Koumlyuumln adının Hırka-i Kebir olduğu ve Hırka Baba tepesi eteğinde kurulmasından aldığı bilinmektedir Koumlyuumln isminin anlatılan efsanesi Huumlseyin adında bir Velinin hırkasının bu boumllgede olması ve Hırka Baba tepesine bu isim
verilmesinden gelir httpwwwbuyukhirkacomsbindex phpbeldemizhtml (21012012)
110 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 30 Adını Yapı Kısımlarından Alan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahurcuk ky Halka-i Hass TaĢağıl mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Ayvancık mz Huumlseyinabad Tonus mz Halka-i Hass
Goumlkccedileminare mz Karahisar-ı BehramĢah Manar mz Karahisar-ı BehramĢah
Minare mh Zile
322 Duygusal YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
Zile yer adları iccedilerisinde doğrudan insan duygularını iccedilinde taĢıyan iki yer adı tespit
edilmiĢtir Bunlar Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Ġmrek93
ile Karahisar-ı BehramĢah‟taki Sevguumlluuml
mezralarıdır Aile bireyleri ile ilgili yer adları daha ccedilok akrabalık iliĢkilerini iccedileren tuumlrden olup
Zile‟de bu Ģekilde 12 yerleĢim adı bulunmaktadır Bunlardan yalnız ikisi eĢ anlamında karı kelimesini iccedilerirken diğer 10 tanesi veled zade ya da oğlan biccediliminde daha ccedilok erkek evladı iccedileren
isimlerdir Tablo 31 Adını Akrabalık Tuumlrlerinden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ayveledi Karahisar-ı BehramĢah Ġlyasoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Bekleroğlanı Kızılkuumlnbed Karıbasan mz Huumlseyinabad
Caferoğlanı mz Huumlseyinabad Karukoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Doğanoğlanı mz Kızılkuumlnbed Mesudoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hacızade mz Karahisar-ı BehramĢah Recepoğlu mz Huumlseyinabad
Ġlyasoğlanı ky Halka-i Hass Veledikkoumly mz Huumlseyinabad
Zile‟de dine iliĢkin birtakım oumlzellikler iccedileren yer adları da tespit edilmiĢtir Bunların sayısı
23 tanedir Bu isimler iccedilerisinde hacı fakih Ģeyh abdal gibi unvanlar dıĢında kul iman ve uumlmmet
kelimelerini iccedileren dine dair kavramlar da bulunmaktadır PirakbaĢ ismi ise daha ccedilok mezhepsel bir ccedilağrıĢım yapmaktadır Doğrudan Ġslam dinini ccedilağrıĢtıran isimler yanında youmlrenin eski ev
sahiplerini ifade eden kacircfir ismi de yer adları iccedilerisinde değiĢik kelimelerle beraber tercih
edilmiĢtir Tablo 32Din ile Ġlgili Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alaeddinhacı mz Huumlseyinabad Kuldan mz Karahisar-ı BehramĢah
Aykutfakihviranı mz Huumlseyinabad Kuldan mz MeĢhedabad
Azadkul mz Acacı ve Oumlzikavağı Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Bekirabdal mz Huumlseyinabad PirakbaĢ mz Huumlseyinabad
Ccedilokccedilakul mz Zile Saruhacı mz Huumlseyinabad
Ġman ky Halka-i Hass ġeyh ky Acacı ve Oumlzikavağı
Ġnekulu mz Huumlseyinabad ġeyh mz Huumlseyinabad
Ġsa Fakılu mz Huumlseyinabad ġeyhkoumly mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kacircfir ky Yenimuumlsluumlman ġeyhkulu mh Zile
Kafirviranı ky Zile Uumlmmet mz MeĢhedabad
Karapiri ky Karahisar-ı BehramĢah Yenimuumlsluumlman nh Yenimuumlsluumlman
Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
323 KiĢilerin Varlıkları Ġle Ġlgili Yer Adları
Yeni bir koumly veya kasabanın kuruluĢunda oraya yeni bir ad aramaya hacet kalmaksızın
yerleĢen topluluğun adı verilir Nitekim Anadolu bunun muumlkemmel oumlrnekleriyle doludur Bu isimler bize aynı adı taĢıyan boy aĢiret cemaat gibi grupların nasıl bir yayılma goumlsterdiklerini de
anlatır Doğu veya Guumlneydoğu Anadolu‟daki bir koumly adının Rumeli topraklarında da olması bu
dağınık yayılmanın guumlzel bir oumlrneğidir (Kuumltuumlkoğlu 1991 15)
93 ldquoSeven duumlĢkuumlnrdquo anlamlarına gelen bir Tuumlrkccedile kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim
govtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 111
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
a Vuumlcut Kısımları Ġccedileren Yer Adları Vuumlcut kısımlarını iccedileren 5 isimden biri kol biri
baĢ biri karın ve son ikisi taban gibi insan uzuvlarını iccedilerisinde barındırmaktadır Tablo 33 Vuumlcut Kısımlarına Dayalı Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AbagolEbegol mz Huumlseyinabad Tabana (Dabana) ky Halka-i Hass
DeluumlbaĢ mz Huumlseyinabad TabanıyavaĢ mz Huumlseyinabad
Karnıkara mz (2) Huumlseyinabad
Uzuvlar dıĢında insan vuumlcudunda ortaya ccedilıkan tuumlyler de yer adları iccedilerisinde kendine yer
bulabilmiĢtir Bunların sayısı 3 olup Halka-i Hass‟daki Koumlsemelik mezrası yuumlzuumln tuumlysuumlzluumlğuumlyle ilgilidir Huumlseyinabad‟daki Gılman
94 mezrası ve Perccedilem koumlyuuml
95 adları ise doğrudan insan
vuumlcudundaki tuumlylerle ilgili yer adları arasında değerlendirilebilir
b Ruumltbeler (Unvanlar) Mevkiler Ġccedileren Yer Adları Tuumlrkler yer adları verirken
ruumltbeler unvanlar ve kiĢilerin mevkilerinden de yararlanabilmiĢtir Zile kazasında 18 yer adı bu ccedileĢit bir yaklaĢımla verilmiĢtir Gazi unvanı 3 diğin (tigin) unvanı 5 kadı goumlrevi 1 emir unvanı 1
bey 2 sultan 3 melik 2 yerleĢim biriminde isim olarak kullanılmıĢtır Ladıcık ise buumlyuumlk olasılıkla
Hellenistik doumlnemden gelen ve Pontus devletinde kral ailesinden birccedilok kraliccedile ve prensesin taĢıdığı bir unvan olarak oumltekilerden farklı bir yere oturtulabilir
Tablo 34 Ruumltbeler Unvanlar Mevkiler Ġccedileren Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Arslangazi ky MeĢhedabad Karagazi mz Zile
Baydiğin mz Acacı ve Oumlzikavağı Maturabey mz Karahisar-ı BehramĢah
Baydiğin ky Zile Ladıcık ky96
Halka-i Hass
Beyyurdu mz Huumlseyinabad OsmanpaĢa ky Huumlseyinabad
Emirsaraccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultaneymirce97
emz Huumlseyinabad
Gazikoumly maa Ermenid mz Kızılkuumlnbed Sultanmehmed mz Huumlseyinabad
KadıĢehri ky Acacı ve Oumlzikavağı Taht-ı melik mz Huumlseyinabad
Karadiğin mz (3) Huumlseyinabad Uzunmelik mz Huumlseyinabad
c Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları Ġnsanı ilgilendiren değiĢik
sıfat ve eylemlerden adını alan Zile kazasında toplam 13 yer adı bulunmuĢtur Bunlardan Ağrık98
mz adı bir hastalık durumuna DoymuĢ ihtiyaccedilların giderilmesine Gederik99
gitmek eylemine
Uumlzmuumlş100
uumlzuumllme eylemine Yararlık faydalı olma haline dayalı isimler gibi goumlzuumlkmektedir
94 ldquoKabarık saccedillı kimserdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) Gılmanlar Gılmanlı adına Kuumltahya sancağı Dağardı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 374 95ldquoBaĢlarını tıraĢ edenlerin tepede bıraktıkları saccedil tutamırdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts (29012012) Perccedilemli adıyla iccedilel sancağı Anamur kazasında youmlruumlkandan bir cemaat var Tuumlrkay age s 626 96 Ladıcık Lacircdik kelimesinden geliyor olabilir Hellenistik ccedilağda oumlzellikle Selevkoslarda ve Pontus devletinin kral ailesinde birccedilok kraliccedilenin ve prensesin taĢıdığı bir isim olan Laodikeia‟dan bozma bir kelime Pontus boumllgesinde Amasya‟ya ve Tokat iline bağlı Niksar ilccedilesinde birer Lacircdik var Bk Umar age s 505Zile‟deki Ladıcık adı da bu
adlarla aynı olmalıdır 97 Mezraya adını veren Sultan Eymirce‟nin hayatı hakkında fazla bir bilgi bulunmamaktadır Emirci veya Emirce Sultan‟a ait menakıbnamede Emir-i Ccedilin Osman olarak bilinir Sultan Eymirce zaviyesi ile ilgili Bk Kapusuzoğlu S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Ankara s 67-80 98 ldquoAğrılı ağrıyanrdquo anlamında bir kelimedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(29012012) 99 Geder bağ ccedilubuklarını ccedilelikleme merkep alın yazısı ccediluval keder ve kader anlamlarında da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 100 Uumlz ova duumlzluumlk anlamlarında da kullanılan bir kelimedir httptdkterimgovtrbts (19022013)
112 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo35 Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları
d Mesleklerden
Verilen Yer Adları Zile‟de
resmi goumlrevler ve ccedileĢitli esnaf gruplarından kaynaklanan yer adları da vardır Bunların sayısı 5 olup incuumlger ve kalaycı isimleri
zanaat kollarına iĢaret ederken kethuumlda muhtesib ve yazıcı ise resmi goumlrev ya da goumlrevlilere iliĢkin
verilmiĢ yer adları olarak duumlĢuumlnuumllebilir Tablo 36 Mesleklerden Verilen Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġncuumlger mz Karahisar-ı BehramĢah Sarukalaycı mz Huumlseyinabad
Kethuumlda mh Zile Yazıcı mh Zile
Muhtesib ky Karahisar-ı BehramĢah
e Ġnsan (kiĢi) Adı Verilen YerleĢim Birimleri Adını doğrudan kiĢi adlarından alan 22 yerleĢim birimi bulunmaktadır Bunlardan yalnız 1‟i Ermeni ismi olup bu koumlyuumln bir diğer adı da
Killikrsquotir Bunların dıĢındaki isimlerin oumlnemli bir kısmı Arapccedila Farsccedila ve Ġbraniceden fonetiği
değiĢtirilerek Tuumlrkccedileye geccedilmiĢ isimlerdir Tablo 37 Ġnsan (kiĢi) Adları Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahmed ky KuĢtaĢ Mesud Ġğlal mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Battal mz Huumlseyinabad Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Baydar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hamzacık ky Zile Musa mz KuĢtaĢ
Hasan ky Yenimuumlsluumlman Okar mz101
Huumlseyinabad
Keykavus mz Huumlseyinabad Oumlğetccedile ky102
Karahisar-ı BehramĢah
Mahmud ky KuĢtaĢ Sarumusa mz KuĢtaĢ
Hasan mz (2) Huumlseyinabad Sergis ky (nam-ı diğer Killik)103
Huumlseyinabad
Huumlseyin mz (2) Huumlseyinabad Tuğrul mz Huumlseyinabad
Mergub ky104
Zile Yunus mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
f KiĢilerin Fiziksel Oumlzelliklerini Yansıtan Yer Adları KiĢilerin engel durumlarını iccedileren Zile‟de tek yer adı Huumlseyinabad‟daki Sağır Piri Kışlası‟dır
g Tarihicirc KiĢi Adları Ġccedileren Yer Adları Bazı tarihicirc Ģahsiyet isimleri de Zile‟de yer adı
olarak verilebilmiĢtir Bunların sayısı 9 tanedir Zile merkez Danişmend-i Bahşayiş Kalesi105
ile
101 Telli balıkccedilıl kuĢlarına verilen bir isim olan Okar erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 102 Oumlğet beğenilen aranılan anlamında bir kelime olup kız ve erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 103 Bu koumlyde Karkın boyundan Uluyoumlruumlk taifesinden TutuĢ Etraki Cemaati sakindi Halaccediloğlu V s 2234 104 Aranan ve beğenilen anlamlarında olan Mergup kelimesi Arapccedila koumlkenli olup Ģahıs adı olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 105 Tufan Guumlnduumlz DaniĢmendli Beyliği sahasında iccedilinde DaniĢmend adı geccedilen Amasya kazasında 2 Tokat kazasında 2 Sivas kazasında 3 ve Zile kazasında 1 yer adı tespit etmiĢtir Zile‟deki DaniĢmend-i BahĢayiĢ kalesini bir koumly olarak ele alan Guumlnduumlz buranın adının buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendli beyliğinden ziyade bir Ģahıstan verildiğini oumlne suumlrmuumlĢtuumlr Buranın aynı zamanda Tokat Youmlruumlklerinin kıĢlağı olduğunu belirtmiĢtir Kaynak olarak da 387 nolu Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum defterini vermiĢtir (Cilt II s 457) Bk Guumlnduumlz T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli
Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I Baskı Ġstanbul s 35-36
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağrık mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kurubey mz Halka-i Hass
Dilmek mz Karahisar-ı BehramĢah Sapmaz mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Huumlseyinabad UumlzmuumlĢ mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Kızılkuumlnbed Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Huumlseyinabad
Gederik ky Zile Yavihsan ky Halka-i Hass
Goumlzaccedilan mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk Huumlseyinabad
Ġkiyuumlzluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 113
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yeni Muumlsluumlman Arslan-ı Danişmend106
mezrası isimleri buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendliler
doumlneminden kalan ve tarihicirc Ģahsiyetlere dayalı olarak verilmiĢ isimler olmalıdır Karadiğin (Zile-Huumlseyinabad 3) Baydiğin koumlyuuml (Zile) ve Baydiğin
107 mezrası (Acacı ve Oumlzikavağı) isimleri ise
tigin kelimesinin bozulmuĢ Ģekilleri olarak oumlne ccedilıkmaktadır Cengizhan ve Temuumlrhan mezraları
(Huumlseyinabad) ise Moğol istilası ve Timur‟un Anadolu‟ya giriĢinin izlerini taĢıyan yer adları
Ģeklinde tasvir edilebilir Yeni Muumlsluumlman‟daki Ccedileltek koumlyuuml adını Ccedileltek Baba‟dan almıĢtır108
Huumlseyinabad nahiyesi adı ise buumlyuumlk bir olasılıkla Battal Gazi ile birarada anılan Huumlseyin Gazi‟den
verilmiĢ olmalıdır Zira ona atfedilen mezar ya da makamlardan birisi Ccedilorum Alaca ilccedilesindedir109
Yukarı da insan adları baĢlığında ele alınan Keykavus ismi de tarihicirc Ģahsiyetlere dayandırılabilir
h Kavim Kabile Boy Soy Oymak Cemaat Adları Ġccedileren Yer Adları Anadolu
Tuumlrkler tarafindan fethedildikten sonra yoğun bir Tuumlrk goumlccediluumlne sahne olmuĢtur Tuumlrkler buraya boy
ve aĢiretler halinde gelerek muhtelif boumllgeleri yurt edinmiĢler ve Selccediluklu Devleti youmlneticileri de siyasicirc ve iktisadicirc hedefleri goumlzeterek Osmanlı Devleti‟ni kuran Kayı boyuna mensup aĢiretin de
dacirchil olduğu Tuumlrk boylarını ccedileĢitli boumllgelere yerleĢtirmiĢlerdir Osmanlılar da aynı Ģekilde
kendilerine gelip sığınan Tuumlrk topluluklarını değiĢik boumllgelere iskacircn etmiĢlerdir Boumlylece Osmanlı
Devleti‟nin kuruluĢ ve geliĢme suumlrecinde de Anadolu‟nun muhtelif yerlerine ccedileĢitli Tuumlrk oymak ve aĢiretleri yerleĢtirilmiĢtir (Soumlylemez 2002 39)
Osmanlı hanedanı Tuumlrkmen koumlkenli de olsa kendisini Tuumlrkluumlğuumln temsilcisi olarak goumlrmekte
ve Tuumlrk tabirini merkeze oturtmaktaydı Tuumlrkmen tabirini Akkoyunlu Karakoyunlu Dulkadir Karamanoğlu gibi beylik ya da devletlerin etnik kimliğini tanımlamakta adı geccedilen devletlerin
Osmanlı hacirckimiyetine girmiĢ olan halkının sadece konargoumlccediler gruplarını ifade etmek iccedilin
kullanmaktadır Youmlruumlk tabiri ise bir sancak ya da kaza dacirchilinde yaylak ve kıĢlak hayatı
suumlrduumlrenlerin genel adıydı Uluyoumlruumlk (Etrak Youmlruumlkanı) Tokat‟tan Kuumltahya‟ya kadar uzanan sahada konargoumlccedilerlik etmekteydi
110
Acacı ve Oumlzi Kavağı nahiyesinde adını boy ya da cemaat adından alan 12 yerleĢim birimi
bulunmaktadır Alan-ı İğdir Bayındır mezraları ve Kayılar koumlyuuml (2 adet) adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
111 Arablar koumlyuuml
112 Hacı
113 koumlyuuml Haramideresi mezrası
114 Karacaviran
115 koumlyuuml
106Danişmend Farsccedila‟dan Tuumlrkccedileye geccedilen bir kelimedir Bilgili ilim sahibi anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk medreselerin icazet alma seviyesine gelmiĢ olan talebeleri iccedilin de kullanılan bir tabirdir Bk ĠpĢirli M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465 Ancak DaniĢmend tabiri zaman zaman bir Ģahıs adı ya da ismin oumlnuumlnde bir sıfat olarak da kullanılabilmektedir Arslan-ı DaniĢmend Arslan DaniĢmend ya da Ġslam DaniĢmend de olabilir 107 Yılmaz Kurt Niksar‟da bulunan GuumlmuumlĢdiğin koumlyuumlnuumln adının DaniĢmend Gazi‟nin 12 oğlundan biri olan GuumlmuumlĢ Tigin‟den konduğunu belirtmiĢtir Muhtemelen Zile kazasındaki Baydiğin ve Karadiğin isimleri de bu yolla verilmiĢ
olabilir Bk Kurt Y (2000) ldquoNiksar Kazası Yer Adlarırdquo Danişmendliler Doumlneminde Niksarrsquoda Tıp Tarih ve Kuumlltuumlr Sempozyumu Bildirileri Niksar s 105 108 Ccedileltek Baba‟nın asıl ismi ġeyh Mahmut olup unvanı Emirci lakabı Doğan ve ocağı Ccedileltek‟tir Dede Karkın Sarı Saltuk Gajgaj Baba gibi maneviyat ocaklarından biri de Ccedileltek Baba Ocağı‟dır Bu Ocak 17 koumlyuumln oumlĢruumlnuuml alan guumlccedilluuml bir yuvadır ġeyh Mahmut da boumllgeye geldiğinde boumllgenin ĠslamlaĢmasında rol oynayan oumlnemli bir manevi ve tarihi Ģahsiyet olarak Ccedileltek koumlyuumlne adını vermiĢtir Ccedileltek Baba 13 Yuumlzyıl iccedilerisinde yaĢamıĢtır ve Yeseviye tarikatı ekoluumlnden yetiĢen biridir httpceltekkoyumtrggC7eltek-Baba-Kimdir-f (23012012) 109 Oumlzcan K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal Gazi ve Malatya
Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58 110 Guumlnduumlz age s 19-27 111 24 Oğuz boyunun yayıldığı coğraficirc sahalar ve XVI yuumlzyılda Anadolu‟da Oğuz boylarına ait yer adları iccedilin Bk Suumlmer F (1980) Oğuzlar Ġstanbul s 201-372 423-460 112 Ccedilorum Bozok MaraĢ civarında Arab ya da Arablar vardır (Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden) Tuumlrkay age s 50 Arablı diye de anılmaktadır Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden geniĢ bir alana yayılmıĢ durumdadır Tuumlrkay age s 203 113 Tokat Zile‟de ve Ankara AyaĢ‟ta youmlruumlkan taifesinden Hacı diye bir cemaat var Tuumlrkay age s389 114 Ordu kazası ve Karahisar-ı ġarki sancağında Youmlruumlkan taifesinden Harami adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay
age s 406
114 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karıkışla koumlyuuml116
Muğriler117
mezrası Selamet koumlyuuml118
Ulucakkiri mezrası119
ve Yaraş120
mezrası
ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 38 Acacı ve Oumlzi Kavağında Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alan-ı iğdir mz Karacaviran ky Ulucakkiri mz
Arablar ky KarıkıĢla ky Kayılar ky (2)
Hacı ky Muğriler mz Bayındır mz
Haramideresi mz Selamet ky YaraĢ mz
Halka-i Hass nahiyesinde 4 koumly adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Alayuntlu Beydili Kızık ve Salur koumlyleridir 1 koumly Ekrad cemaatlerinin 3 mezra ve 2 koumly ise youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini almıĢtır Kuumlrtler koumlyuuml121
adını bir Ekrad cemaatinden almıĢtır Elmalu
mezrası122
Kırızlar123
koumlyuuml Ovacık124
koumlyuuml Suumlluumlkluuml125
ve Tutuş126
mezrası ise Youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini uumlzerinde taĢımaktadır Tablo 39 Halka-i Hass Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alayuntlu ky Halil ky Kuumlrtler ky Suumlluumlkluuml mz
Beydili ky Kırızlar ky Ovacık ky TutuĢ mz
Elmalu mz Kızık ky Salur mz
Huumlseyinabad‟da Bayadcık Doumlğerobası Karakınık mezraları ile Eski ve Yeni Yapar koumlyleri
adlarını 24 Oğuz boyundan almıĢtır 10 yerleĢim biriminin adının cemaatlerden oluĢtuğu
yanlarında yazan cemaat ibaresinden accedilıkccedila anlaĢılmaktadır 7 yerleĢim birimi de kıĢlak adıyla bir
cemaat ya da topluluğun kıĢladığı bir mekacircnı ifade etmek iccedilin tercih edilmiĢtir Ayrıca 3 yerleĢim yerinde Etrakiye bir yerleĢim yerinde Etrakiye-i Uluyoumlruumlk tabiriyle Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlere
iĢaret edilmiĢtir Kalan 57 yerleĢim birimi ise farklı Tuumlrkmen cemaatlerden adını almıĢtır127
Bu
cemaatlerden Kıranlu (Tuumlrkay 1981 518) ve Mahuna (Tuumlrkay 1981 114) Ekraddan olup kalanların tamamı Youmlruumlk Tuumlrkmen taifelerinden oluĢmaktaydı
115 Karahisar-ı Sahib Adilcevaz Bolvadin ve MaraĢ Goumlksun‟da adı geccedilen TuumlrkmenYoumlruumlkan taifesinden bir cemaattir Youmlruumlkosmanoğlu aĢiretine mensuptur Tuumlrkay age s 465 116 ldquoKayıkıĢlardquo da olabilir Sivas Yeni il Sorkun Nahiyesi‟nde boumlyle bir koumly vardır Bu koumly Kayı boyundan olanlar tarafından kurulmuĢtur Halaccediloğlu III s 1372 Ancak gene de ldquoKarıkıĢlardquo olma ihtimali oldukccedila yuumlksektir ccediluumlnkuuml MaraĢ sancağı Zamantı kazasında Karakışlalı ya da Karıkışlalı adıyla okunmuĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 490 117 Mardin Basra Hakkacircri gibi doğu vilayetleri dıĢında Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında da adı geccedilen ekrad taifesinden
bir aĢirettir Tuumlrkay age s 124 Mukriler olarak da anılmaktadır Ayrıca Makarlar ve Makralar diye youmlruumlkan taifesinden Bozok MaraĢ Karaman Adana Edirne ve Dimetoka‟da bir cemaat de vardır Tuumlrkay age s 574 118 Sivas Yenihan ve Yıldızeli‟nde Youmlruumlkan taifesinden Selametli adıyla bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 666 119 Yozgat Akdağ‟da Ulucak obası adında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 747 120 Ankara Bolu ve MenteĢe sancaklarında da adı geccedilen YaraĢlu adına sahip olan Tuumlrkman taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 765 121 Ekrad‟dan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu IV s 1584 Tuumlrkay age s 113 122 Youmlruumlkan taifesinden ldquoElamacalı Elmalılırdquo Ģeklinde de belirtilmiĢtir Tuumlrkay age s 348-349 123 Firuzlar da olabilir Anamur Kilis ve Mudurnu‟da tespit edilmiĢ bu isimle Tuumlrkmen Youmlruumlk taifesinden bir aĢiret vardır Tuumlrkay age s 81 365 124 Yeniil Sivas‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 617 125 Arapgir ve Karahisar-ıġarki sancağında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 688 126 Sivas ve Bursa‟da bu adla youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 741 127YaklaĢık 83 cemaat adı tespit ettiğimiz Huumlseyinabad yerleĢim birimlerinin referansları geniĢ bir yer tutmaktadır Bu cemaatlerin yayılma sahaları iccedilin Bk Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşiv Belgelerine Goumlre Osmanlı
İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatler Tercuumlman Yayınları Ġstanbul
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 115
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Ağcaağıl Karahisar-ı ġarki‟de Ağcahalil diye de geccedilen bir cemaat adıdır (Tuumlrkay 1981
181) Ayrukam128
MaraĢ Youmlruumlklerinden AvĢar boyuna tabi Ayrudamlı cemaatinden baĢkası değildir (Halaccediloğlu I 2009 205) Aziz Karahisar-ı ġarki‟de de adı geccedilen bir Tuumlrkmen cemaat adıdır
(Tuumlrkay 1981 215) Beyobası Sivas Yeniil‟de bulunan bir Tuumlrkmen aĢiretidir (Tuumlrkay 1981 56)
Ccedilalatlu MaraĢ eyaletinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 288) Youmlruumlkan
taifesinden olan Ccedilelebiler Ordu‟dan Guumlmuumllcine‟ye geniĢ bir alanda yayılmıĢ olan ve Ccedilelebiluuml olarak da anılan bir cemaattir
Depesuumldeluumlk mezrasında Kanuni doumlneminde Bayat boyuna mensup Selmanlu cemaati
yaĢamaktaydı (Halaccediloğlu V 2009 2013) Haliyle Depesi Deluumlğuuml Selmanlu ismi bu cemaatten verilmiĢ olmalıdır Yine aynı doumlnemde bu mezra Bozok sancağına bağlı Sorkun nahiyesine tabi
goumlruumlnmekteydi Yazıkışla (YazılutaĢ) Ccediladıroumlyuumlğuuml Ağcaağıl mezralarında da Selmanlu cemaatinin
adı geccedilmekteydi
Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk‟te mantar ve yer elması Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde
yumurta anlamlarına gelen domalan kelimesi129
Alaiye Sancağı‟nda Youmlruumlkan taifesinden bir
cemaatin de adıydı (Tuumlrkay 1981 335) Emirhacılu mezrasının adı buumlyuumlk olasılıkla Ġccedilel
Sancağı‟nda Anamur Kazası‟nda bulunan Eminhacılu (Tuumlrkay 1981 350) ya da yine Anamur‟da Hacılıemir (Tuumlrkay 1981 395) Ģeklinde geccedilen Youmlruumlk taifesinden bir cemaatten almıĢ olabilir
Eyuumlcek mezrası ise Eyuumlcekli olarak da bilinen Vize Sancağı Pınarhisar kazasında da goumlruumllmuumlĢ olan
bir Tuumlkmen cemaatinin uğrak yeri olarak duumlĢuumlnuumllebilir (Tuumlrkay 1981 362)
Fakihler koumlyuuml Fakıhlar ya da Fakılı (Tuumlrkay1981 364) Gedik Hasan mezrası Bozok ve
MaraĢ‟ta adı geccedilen Gedik Hasanlı (Tuumlrkay1981 369) Youmlruumlk cemaatlerinin adını almıĢtır Yıva
boyuna ait perakende Gılman Cemaatinin adı Gılman mezrasının adına esin kaynağı olmuĢ olabilir
(Hallaccediloğlu V 20091947-1948) Zile sınırlarında adı geccedilen Goumlkccedileler Youmlruumlk cemaati (Tuumlrkay 1981 82) Goumlkccedileluuml mezrasının adının verilmesinde etkili olmuĢtur
Goumlkzemin mezrası130
(Halaccediloğlu II 2009 681) Bozok Sorkun‟da Kızpınarı koumlyuumlnde AvĢar
boyuna mensup Kızılkocalu kabilesine mensup Goumlkin cemaatinden adını almıĢ olsa gerektir (Halaccediloğlu II 2009 900) Gulamlar mezrası ise MaraĢ eyaletinde youmlruumlkan taifesinden Gulamanlu
cemaatinden adını almıĢ olabilir (Tuumlrkay1981 383) Bozok‟ta Hacı Alili adlı youmlruumlkan Tuumlrkmen
taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay1981 389) Buumlyuumlk olasılıkla Hacıali mezrası adı bu cemaate dayalı olmalıdır Halil Acalık koumlyuuml MaraĢ Youmlruumlklerinden Halil Eceli Cemaati (Tuumlrkay
1981 401) ve Hallaccediloğluviranı mezrası Bozok Sorkun boumllgesindeki AvĢar boyuna mensup Halaccedil
Cemaati (Halaccediloğlu III 2009 973) ile ilgili adlar almıĢlardır
Karacalu mezrası adı Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Bozok livası Karahacılu adında koumlye iskacircn edilen Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden bir cemaatin adıyla iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981
462 463) Cemaatin adı Karacalar Karaca ve Karacalu Ģeklinde de dile getirilmektedir
Kızkaracalu koumlyuuml de adını bu cemaatten almıĢtır Zira Karacalu cemaatinin bulunduğu yerler arasında Ccedilorum da bulunmaktaydı (Tuumlrkay 1981 98)
Karadonlu Ermenek Guumllnar Bozkır Ordu ve Karahisar-ı ġarki‟de (Tuumlrkay 1981469)
Karacakaya Ccedilorum‟da (Tuumlrkay 1981 463) Karakız MaraĢ Huumldavendigar ve Vize‟de (Tuumlrkay 1981 477) Karataş Alanya ve BeyĢehri‟nde (Tuumlrkay 1981 486) adı geccedilen cemaatler olup
Karadonlu mezrası Karacakaya koumlyuuml Kararkızkavağı mezrası ve KarataĢ mezrası adları bu
128Kam Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde koyunların barındıkları yer yani damla aynı anlamda goumlsterilmiĢtir httptdkterimgovtrbts (31012012) 129 httptdkterimgovtrbts(31012012) 130 Yusuf Halaccediloğlu bu ismi Goumlkin olarak okumuĢtur
116 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
cemaatlerden kaynaklanmıĢ olmalıdır Kavurga Kavurgalı ve Kavurgaoğlu mezrası isimleri MaraĢ
ve Bozok‟ta yaĢayan Kavurga Dedeler ya da Kavurga cemaatiyle iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981 497-499) Kıranlu ise Sivas Bozok Canik Konya Karaman ve MaraĢ gibi geniĢ bir sahada adı
geccedilen Ekrad youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adı olup Huumlseyinabad‟daki Kıranlu mezrası adı
buradan verilmiĢ olabilir Bu cemaat Kıranlu Kıran Kıranca ve Kıranta Ģeklinde de ifade edilmiĢ
Lekvanik aĢiretinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 518)
Kışlak-ı Himmet Kethuumlda mezrası Salur boyu Uluyoumlruumlk taifesinden Aksalur boumlluumlğuumlnden bir
cemaatin adından verilmiĢtir (Hallaccediloğlu III2009 1049) Bozok Sorkun boumllgesinde yaĢayan ve
Varsak Boyuna mensup KızılcakıĢla cemaati adı ise Kızılcakışla mezrasıyla oumlzdeĢleĢmiĢtir (Halaccediloğlu IV 2009 1464) AvĢar boyundan aynı adlı cemaatin adı Kızıllar
131 koumlyuumlne verilmiĢtir
(Halaccediloğlu IV 2009 1470) Gelibolu Huumldavendigar sancaklarında bulunan Kiraslu ya da Kiraslu
Hacı Youmlruumlkan cemaati Huumlseyinabad‟daki Kiraslu mezrasına da ad olarak verilmiĢtir (Tuumlrkay 1981
512)
Sivas Yeniil‟de Yazır boyuna mensup Koyunlu Anamuslu adıyla bir cemaat bulunmaktadır
(Halaccediloğlu IV 2009 1499) Huumlseyinabad‟daki Koyunluyusufoumlzuuml mezrası adı bu cemaate
dayandırılabilir Kozluca kışlağı adı her ne kadar ceviz ağacının ccedilokluğuna delalet eden ve bitki oumlrtuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran bir yer adı gibi goumlzuumlkse de bu isim de buumlyuumlk oumllccediluumlde Youmlruumlk Tuumlrkmen
cemaatlere dayalı verilmiĢ isimlerden olmalıdır Zira Edirne ve Karahisar-ı ġarki‟de Youmlruumlkan
taifesinden Kozluca adıyla bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay 1981 538) Aynı Ģekilde Kulağuz koumlyuuml adı bir mesleğe dayandırılabilecek olsa da Salur boyuna mensup Kulağuzlu cemaati
(Halaccediloğlu IV 2009 1533) bu adın verilmesinde oumlncekine oranla daha etkili bir dayanak
oluĢturmaktadır
Soumlzluumlklerde anlamına rastlanamayan Mahuna kelimesi ise muhtemelen Erzurum ve civarında da rastlanılan Mahanlar adında konargoumlccediler Ekrad taifesinden bir aĢiretin isminin
bozulmuĢ bir biccedilimi olmalıdır ġoumlyle ki bu aĢiret Mahanlı Mahanlu ve Mahanlar Ģeklinde de
Osmanlı belgelerinde zikredilmekteydi (Tuumlrkay 1981 114) Haliyle Mahuna mezrasının adını da cemaatlere dayalı olanlar iccedilerisinde anmak muumlmkuumlnduumlr Huumlseyinabad da dacirchil olmak uumlzere Zile
kazasında Mezid ya da Mezidli Ģeklinde geccedilen yer adları da cemaat koumlkenli yer adları iccedilerisinde
sıralanabilir Mezid ya da Mezidluuml (Tuumlrkay 1981 585) Ģeklinde Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinin adı soumlzkonusu yerlere ad olarak verilmiĢ olabilir Bozok‟tan Teke‟ye kuzey guumlney doğrultusunda
geniĢ bir alanda adı zikredilen Muumlminler cemaati de Youmlruumlkan taifesindendi (Tuumlrkay 1981 598)
Bu youmlnuumlyle Huumlseyinabad‟daki Muumlminler-i Buumlzuumlrk ve Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mezralarının adları bu
cemaatin adını ccedilağrıĢtırmaktadır
Paşalu mezrası Youmlruumlkan taifesinden PaĢalu (Boğalu) (Tuumlrkay1981 624) Sarımbeyluuml
mezrası MaraĢ Youmlruumlklerinden Yuumlreğir boyuna mensup Sarımbeyluuml (Halaccediloğlu V 2009 1983)
Saruisaoumlyuumlk mezraları Sivas Yeniil‟de Saruisa Sincan ve Sincanlu mezrası Ankara Kuumltahya ve Rakka‟da da adı geccedilen Sincan (Tuumlrkay 1981 147) Tusi mezrası MaraĢ ve KırĢehir‟de isimleri
anılan Tus ya da Tuslu (Tuumlrkay 1981 741) Yağlu koumlyuuml Sivas Yeniil‟de bulunan Yağlu (Tuumlrkay
1981 759) cemaatlerinden isimlerini almıĢlardır
Huumlseyinabad‟ın merkezi olarak goumlsterilen Yapa-i Cedid koumlyuuml Yapa cemaatinden adını almıĢ olabilir Bu cemaat Bayındır boyuna mensup bir grup (Halaccediloğlu I2009 22) ve Alayuntlu
boyu iccedilerisinde Karaman‟da bir cemaat adı olarak iki farklı Ģekilde anılmıĢtır ( Halaccediloğlu I 2009
93 94102 203 215 vd) Yortan mezrası da aynı adlı Youmlruumlkan cemaatinden adını almıĢtır (Tuumlrkay 1981 777)
131 Kızıllu Ģeklinde de anılmaktadır
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 117
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 40 Huumlseyinabad Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaağıl mz Cemaat-i Zeyneddin mz
Geccediluumld-i Etrakiye-i
Uluyoumlruumlk ky Karacalu mz
Koyunluyusufoumlzuuml
mz
Muumlminler-i
Kuumlccediluumlk ky
Alacalar ky Ccedilakırlı mz Gedikhasan mz Karadonlu mz Kozluca kıĢlağı Ortaoumlyuumlk mz
Ali Bey
Cemaati
KıĢlağı Ccedilalatlu mz Gılman mz Karakınık mz Kozviran mz PaĢalu mz
Ayrukam mz Ccedilelebibey kıĢlağı Goumlkccedileluuml mz
Karakızkavağı
mz
KoumlĢkerluuml-i Cemaat-i
Karakoumlseluuml ky
Sarımbeyluuml
mz
Aziz mz Ccedilelebiler kıĢlağı Goumlkzemin mz KarataĢ mz Kulağuz ky
Saruisaoumlyuumlk
mz (2)
Baydcık mz Depesideluumlğuumlselmanlu Gulamlar mz Kavurgalu mz Mahuna mz Sincan mz
Beyobası kĢ Domalan mz Hacı ali mz
Kavurgaoğlu
mz Makiler kıĢlağı Tusi mz
Cemaat-i
Ccedilerccedili Ali mz Elmalu mz
Hacıhasankavağı
ky Kıranlu mz
Merkendluuml el-
meĢhur mz Varazlu mz
Cemaat-i
Doumlğer Obası
mz Emirhacılu mz Hacılar mz
KıĢlak-ı Hacı
Ali mz Mezidalanı mz Yağlu ky
Cemaat-i
Emir Umurlu
mz Eskiyapar ky Halil mz
KıĢlak-ı
Uumlmmet
Kethuumlda mz Mezidluuml mz
Yapa-i Cedid
ky
Cemaat-i
Erkekoğlu
KıĢlası
Etrakiye-i Ali Fakih
ky Halilacalık ky
KızılcakıĢla
mz Murad Sufi mz
Yatan-ı
Etrakiye ky
Cemaat-i
Halil Fakih
Obası mz
Etrakiye-i Murad Sufi
ky
Hallaccediloğlu Viranı
mz Kızıllar ky Mustafa kıĢlası
Yeniyapar
ky
Cemaat-i
Soumlğuumldluuml
Geduumlk mz Eyuumlcek mz Kalınkoumlyuuml mz Kızkaracalu ky Mustafa kĢ Yortan mz
Cemaat-i
Toramanlu
mz Fakihler ky Karacakaya mz Kiraslu mz
Muumlminler-i
Buumlzuumlrk mz
Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 5 yerleĢim birimi adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
Bunlar Kınık Salur Ilısu Yazır mezraları ile Nefs-i Yazır-ı Akpınar ve Yazır-ı Akpınar
kıĢlaklarıdır AkbaĢ mezrası132
ile Hacılar koumlyuuml133
adları Ekrad taiflerine dayalı olarak verilmiĢ olabilir Ağcaasma
134 mezrası Alicuumlkluuml
135 mezrası Baraklar mezrası
136 Başkoumly mezrası
137
Boynuyoğun mezrası138
Guumlni mezrası139
Hacıbey140
mezrası Kalınccedilirmiş mezrası141
132 AkbaĢ AkbaĢlu ya da AkbaĢ Ekradı adıyla konargoumlccediler bir Tuumlrkman Ekradı taifesi Rakka‟dan Filibe‟ye bazı sancakların iccedilerisinde yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 186 133 Sivas youmlresi Tuumlrkem taifesindendir Tuumlrkay age s 29 Ayrıca konar oumlccediler Tuumlrkmen ekradı taifesinden aynı adlı bir cemaat vardır Hacılarlı diye de anılmaktadır Zile‟ye yakın Bozok‟ta da izlerine rastlanmakta Tuumlrkay age s 394-395 134 Varsak boyunun Zakirluuml kabilesi taifesinden bir cemaat olup Ağccedilaasma adlı yurtlarda yaĢamaktaydılar Adlarına Niğde Bozok Sorgun ve Bozok‟ta rastalanan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu I s 29Ağcaasmalu ya da Ağcaesma gibi de telafuz edilmektedir Tuumlrkay age s 181 135 Bozok Sancağı Akdağmadeni kazasında Alicik Karacaalan obası adıyla bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 197 136 Baraklar ve Baraklu cemaati Dulkadirli Tuumlrkmenlerinden olup MaraĢ‟tan Yozgat‟a hatta Kuumltahya‟ya kadar geniĢ bir alanda izleri goumlruumllmekteydi Bk Halaccediloğlu I s 240-241 137 KırĢehir ve Bozok sancaklarında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır Tuumlrkay age s 228 138 Tuumlrkman Youmlruumlkanı taifesinden bir aĢirettir MaraĢ Konya Bursa Aksaray Adana gibi birccedilok yerde bu aĢiretin adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 64 139 MenteĢe‟de Kızılcakoyunlu Cemaatine bağlı Guumlni Cemaati ve Sufiler taifesine bakılacak olursa Guumlni taifesi Ġğdir boyuna mensup bir taife olmalıdır Bk Yusuf Halaccediloğlu IV s 1469 140 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Hacıbeyli Ģeklinde de anılmaktadır Tuumlrkay age s 390 141 CcedilirmiĢ adı 1455 tarihinden itibaren geccedilmektedir CcedilirmiĢ Fin Ugor Tuumlrk topluluklarından bir boyun adıdır CcedilirmiĢ Tuumlrkleri 1071 oumlncesinde Bizans‟ın Arap ve Ġranlılara karĢı Balkanlardan Anadolu‟ya goumlccedile zorladığı Tuumlrk
topluluklarındandır httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (Fikri Karaman‟dan alıntı)
118 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karamağan142
mezrası Karamuk143
mezrası Keseri144
Hisarı mezrası Kozviran145
mezrası
Kubat146
mezrası Saruhacı147
mezrası ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 41 Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaasma mz Bubak mezari Kalın CcedilirmiĢ mz KıĢla-yı Suumlduumls mz Saruhacı mz
AkbaĢ mz Davulbazlu mz148
Karamağan mz Kubat mz Savcı-ı Diğer mz
Alicuumlkluuml ky Guumlni mz Karamuk mz Mumu mz Sincanlu mz
Asar-ı Bubak mz Hacıbey mz Keseri Hisarı mz Nefs-i Bubak kıĢlağı Tahinatan kıĢlağı
Baraklar mz Hacılar mz Keseri mz Nefs-i Yazır-ı Akpınar kıĢlağı Tatar mz
BaĢkoumly mz Ilısu Yazır mz Kınık mz Salur mz Yazır-ı Akpınar kĢ
Boynuyoğun mz
Kozviran mz
Kızılkuumlnbed nahiyesinde Eymuumlr koumlyuuml adını 24 Oğuz boyundan biri olan Eymuumlr‟den alırken
Ayvalu149
mezrası Deveci koumlyuuml150
Dona koumlyuuml151
İsa mezrası İsaoumlzuuml mezrası152
Karacaoumlmer mezrası
153 Kayırluca
154 mezrası Kuyucak
155 mezrası Tatar mezrası
156 Tuumlrkmen Youmlruumlk Ccedilakır
157
mezrası ise Ekrad taifesinden adını almıĢ olmalıdır Tablo 42 Kızılkuumlnbed Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ayvalu mz Ġsa mz Kuyucak mz
Ccedilakır mz Ġsaoumlzuuml mz Tatar Hacı mz
Deveci ky Karacaoumlmer mz Tatar ky
Dona ky Kayı mz
Eymuumlr ky Kayırluca mz
KuĢtaĢ nahiyesinde 3 koumly ismini 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Bayat mezrası
Bayatalanı mezrası ve İğdir koumlyuumlduumlr Ağcaviran158
koumlyuuml Başkoumly mezrası Ġsakoumly koumlyuuml ve Koccedilaccedil
koumlyuuml159
gibi yerleĢim birimleri isimlerinde ise cemaat adlarının belirleyici olduğu savunulabilir
142 Mağun adında Sivas ve Rakka eyaletlerinde youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 572 143 Karamuk tarlada buğday aralarında biten anasona benzer siyah ve acı bir tohumun adıdır Karamukaynı zamanda Zile Sivas Yeniil Yuumlzdepare kazaları ve Ġccedilel sancağında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin de adıdır Karamuklu da denilmektedir Tuumlrkay age s 482 144 Adana Tarsus ve Teke‟de Keserli adına Youmlruumlkan‟dan bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 508 145 Bozok ve MaraĢ eyaletlerinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 538 146 Bozok‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s 547 147 Saruhacılı Bozok MaraĢ Alanya ve Sivas‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir MaraĢ‟tada Saruhacılı AvĢarı yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 654 148 1700‟luuml yıllarda Rumlar tarafından yerleĢime accedilılan ve koumly niteliği kazanan Davulbazlı‟nın adının boumllgede guumlmuumlĢ madeni ccedilıkarıldığı vakitlerde mağaralardaki iĢccedililerin davul sesiyle toplanmalarından aldığı oumlne suumlruumllmektedir Ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Yurtlu age s 159 149 Bu cemaatin yaĢadığı yerler arasında Sivas ve Bozok‟a bağlı Akdağmadeni de yer almaktaydı Bk Tuumlrkay age s
215 150Ankara ve Huumldavendigar‟da adı geccedilen bir Youmlruumlk Tuumlrkmen taifeisidir Tuumlrkay age s 323 Devecili ya da Deveciluuml Ģeklinde de anılmaktadır 151 Karaman MaraĢ Bolu sancakları ve Larende kazasında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 335 152 Akdağ‟da Youmlruumlkan Tuumlrkman taifesinden Ġsabeyluuml cemaati vardır Onunla ilgili olabilir Tuumlrkay age s 438 153 Bozok MaraĢ Kuumltahya ve Karahisar-ı ġarki sancaklarında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Karacaoumlmerli diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 465 154 Adana Tarsus ve Aksaray sancaklarında Kayırlu adında Youmlruumlkan Tuumlrkmen taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 500 155 Sivrihisar Adana ve Tarsus‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 558 156 Yusuf Halaccediloğlu boumllgede yaĢayan Tatarları Kıpccedilak Tuumlrklerine mensup bir cemaat olarak nitelemiĢtir Halaccediloğlu V 2169-2174 vd 157 Ccedilakır ve Ccedilakırlı adında Ekrad taifesinden cemaatler vardır Tuumlrkay age s 286 158 Malazgirt sancağnda (Erzurum vilayeti) bu adla bir youmlruumlkan cemaati yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s182 159 Ġccedilel sancağında ve Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında Tuumlrkman youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay
age s 531 KoccedilaĢ olma ihtimali de bulunmaktadır Tuumlrkay age s 531
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 97
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
olmasının hemen ardından Tuumlrkccedile isimlerle tanıĢmıĢtır Tuumlrkler bu boumllgede adlandırma yaparken
Zile‟nin coğrafi oumlzelliklerinden buumlyuumlk oumllccediluumlde yararlanmıĢlardır
311Ccedilevreyle Ġlgili Olarak Tabiat ve Fizik KoĢullarına Dayanan Adlar
aCoğrafya Adları Zile kazasındaki coğrafi yer adları buumlyuumlk bir ccediloğunlukla yuumlkseltileri
ifade eden oumlyuumlk ve duumlzluumlkleri ifade eden alan su kaynaklarını ifade eden dere ve pınar gibi
kelimlerle kurgulanmıĢtır
Oumlyuumlk toprak tepe ve houmlyuumlk anlamlarına gelmektedir Tarih boyunca tuumlrluuml nedenlerle
yıkılan yerleĢme boumllgelerinde yıkıntıların uumlst uumlste birikmesiyle oluĢan ve ccediloğu kez iccedilinde yapı
kalıntılarının goumlmuumlluuml bulunduğu yayvan tepeye de oumlyuumlk denmektedir (httptdkterim govtrbts10012011) Zile kazası iccedilerisinde toplam 16 yerleĢim yerinde oumlyuumlk adı geccedilmektedir
17
Ccediladıroumlyuumlğuuml mezrası adını uumlzerinde ccediladır kurulan bir tepeden almıĢ olmalıdır Yine bu isim
Tuumlrklerin goumlccedilebe yaĢantılarının bir uzantısı olan ccediladır kuumlltuumlruumlnuuml Zile boumllgesine taĢımaları bakımından oumlnemlidir Hangahoumlyuumlğuuml ise tepe ile uumlzerindeki mimari yapıyla kurulan bir bağı
anımsatmaktadır Edikoumlyuumlk tepenin ayak giyimine benzer goumlruumlntuumlsuumlyle iliĢkilendirilebilir Adını
yalnız oumlyuumlk ibaresinden alan 3 koumlyuumln varlığı Zile Acacı ve Oumlzikavağı ve Yenimuumlsluumlman‟daki
yerleĢimin koumlklerinin oldukccedila eskiye dayandığının goumlstergesidir Ortaoumlyuumlk mezrası (Huumlseyinabad) Ccedilunkar boyuna mensup Ccedilunkar cemaatinin geccedilici yerleĢim yeriydi Bu cemaat Uluyoumlruumlk Tuumlrkmen
taifesindendi (Halaccediloğlu II 2009573) Tablo 4 Adını Oumlyuumlkten Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ccediladıroumlyuumlğuuml mz Huumlseyinabad Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Edik18
oumlyuumlk mz Huumlseyinabad Ortaoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Goumlkoumlyuumlk mz Huumlseyinabad Oumlyuumlk Koumlyuuml Acacı ve Oumlzi Kavağı
Kuumlloumlyuumlk mz Huumlseyinabad Oumlyuumlk ky Yeni Muumlsluumlman
Hangahoumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah Oumlyuumlk ky Zile
KuĢakluoumlyuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah YatmıĢoumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Alan kelimesinin soumlzluumlkteki ilk anlamı accedilıklık ve duumlzluumlk yerdir Etrafı tepelerle ccedilevrili ccedilukur yer ve koyaklar iccedilin de kullanılan bir tabirdir Orman iccedilindeki duumlz ve ağaccedilsız yerler de alan
olarak tanımlanmaktadır Zaman zaman kır ve ova gibi arazi parccedilalarını da tanımlamaktadır Ccedilayır
ccedilimenlik gibi geniĢ arazi parccedilalarına da alan denebilmektedir19
Zile‟de alan adı ile isimlendirilmiĢ 11 yerleĢim birimi goumlruumllmektedir Bu yerleĢim birimlerinden 8‟i Tablo 5‟te goumlsterilmiĢtir
20 Bu
yerleĢim yerlerinden 2 koumly yalnızca alan kelimesi ile isimlendirilmiĢtir Demuumlrcuumlalanı mezrası
adını bir meslekten almıĢtır Dorualanı uumlzerinde atların yayıldığı bir boumllgeyi iĢaret etmektedir Kilisealanı ise daha oumlnce boumllgede bir kilisenin varlığına delil oluĢturmaktadır Sarualan boumllgenin
rengi ve bitki oumlrtuumlsuumlyle oumlzdeĢleĢen bir isimdir Sovukalan boumllgenin iklim oumlzelliklerine bir
goumlndermedir
17 Bunlardan Zile kaza merkezine bağlı Karaoumlyuumlk koumlyuuml Huumlseyinabad‟a bağlı Saruisaoumlyuumlk mezrası (2 aded) ve Ortaoumlyuumlk mezrası Karahisar- BehramĢah‟a bağlı Karacaoumlyuumlk mezrası daha aĢağıda cemaat adları iccedilerisinde ele alındığından
buradaki tabloya eklenmemiĢtir 18 Edik koumlyluuml ccedilizmesi patik ccedilocuk ayakkabısı mest yuumlnden oumlruumllen ccedilok kısa konccedillu ccedilorap koumlyluuml yemenisi pabuccedil terlik ayakkabı fotin karda yuumlruumlmeye yarayan ayakkabı anlamlarına gelmektedir Bkz Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012012) Ayrıca KırĢehri‟nde Ediği adında bir Tuumlrkmen cemaatinin adı geccedilmektedir Uzak bir ihtimal de olsa Edikoumlyuumlk mezrası adı bu cemaatten verilmiĢ olabilir Halaccediloğlu Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara s 413 19 Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012012) 20 KuĢtaĢ‟taki Bayadalanı ile Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Alan-ı Ġğdir mezraları cemaat ve Huumlseyinabad‟daki Mezidalanı
mezrası Ģahıs isimlerine dahil edildiğinden ayrıca bu tabloda belirtilmemiĢtir
98 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 5 Alan Adı Verilen YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alan ky Kızılkuumlnbed Karı ve Dorualanı mz MeĢhedabad
Alan ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Kilisealanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Demuumlrcuumlalanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Sarualan mz Huumlseyinabad
Ġncuumlalanı mz Karahisar-ı BehramĢah Sovukalan mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Pınar yerden kaynayarak ccedilıkan su kaynak ve memba anlamlarını iccedilerdiği gibi ccedileĢme21
yerine de kullanılan bir tabirdir (httptdkterimgovtrbts10012012) Bu tabir 23 yerleĢim
biriminin adının verilmesinde tercih edilmiĢtir Acacı ve Oumlzi Kavağı‟nda bulunan Acıpınar koumlyuuml adını suyun tadından almıĢtır Akpınar ise suyun rengiyle alakalı olmalıdır Buumlyuumlkpınar Ulupınar
ve Yağlupınar isimleri suyun akım kuvvetiyle iliĢkilendirilebileceği gibi var olan bir ccedileĢmenin
boyutuyla da ilgili olabilir Ccedilatakpınar Kayacıkpınarı ve Senirpınar suyun kaynağının coğrafi yapısıyla ilgili yer adları iccedilerisinde değerlendirilebilir Kurupınar adı buumlyuumlk olasılıkla var olan bir
su kaynağının zaman iccedilerisinde ortadan kalkması ya da azalması ile oumlzdeĢleĢtirilebilir Mazı meĢe
ağacı iccedilin kullanılan bir tabir olup Mazıpınarı mezrasının adı mezra sınırları iccedilerisinde bulunan bir meĢe ağacının goumlvdesinden ccedilıkan su kaynağı ile iliĢkili olarak verilmiĢ olabilir Eskipınar
yıpranmıĢlıkla Saraypınar ise mimari yapıyla izah edilebilir Nefs-i Pınar-ı Yazır Kışlağı mezrası
boy ve cemaat adlarında da ele alındığı iccedilin buradaki tabloya dacirchil edilmemiĢtir Tablo 6 Adını Pınardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Acıpınar ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Kayacıkpınarı mz Karahisar-ı BehramĢah
Akpınar ky Huumlseyinabad Kurupınar ky Zile
Akpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Kurupınar ky MeĢhedabad
Akpınar mz Kızılkuumlnbed Mazıpınarı mz22
Huumlseyinabad
Buumlyuumlkpınar mz Huumlseyinabad Saraypınar mz Huumlseyinabad
Buumlyuumlkpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Saraypınarı mz Huumlseyinabad
Ccedilatak23
pınar ky Huumlseyinabad Senir24
pınar mz Zile
Eskipınar mz Huumlseyinabad Senirpınar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Karapınar ky Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Karapınar mz Karahisar-ı BehramĢah Yağlupınar25
mz Huumlseyinabad
Karapınar mz (2) Huumlseyinabad
Zile kazasında adını dere ve ccedilay gibi akarsulardan alan 11 yerleĢim adı tespit edilmiĢtir Bunlardan Bellidere ve Derebaşı mezraları adlarını derelerin doğrultusundan almıĢtır Zira belli
kelimesi youmlrede ldquoberi tarafrdquo anlamında kullanılmaktadır Derekınık ve Haramideresi adları daha
ziyade boy ve cemaat adlarıyla bir oumlbek oluĢturmuĢtur Derekışla adı derenin bulunduğu boumllgenin kullanım amacıyla ilgilidir Kozludere dereye yakın yerde ceviz ağaccedillarının ccedilokluğundan verilmiĢ
bir yer adı olmalıdır Yelluumldere boumllgenin ruumlzgacircra accedilık bir alan olmasına bağlı olarak tercih edilen
bir isimdir Yunakderesi26
ise derenin aynı zamanda ccedilamaĢır yıkamakta da kullanıldığına kanıt oluĢturmaktadır
21 Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(11012012) 22 Mazı selin getirdiği mil meĢe ağacı ve meyvesi iccedilin kullanılan bir soumlzcuumlk olarak karĢımıza ccedilıkmaktadır Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(11012011) 23 Ccedilatak iki dağ yamacının kesiĢmesi ile oluĢmuĢ dere yatağıdır Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk http tdkterimgovtr bts(11012012) Ccedilatak aynı zamanda su akıntılı yerler dağlarda derin dereler iccedilin de kullanılan bir tabirdir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(11012012) 24Senir iki dağ arasındaki sırt iccedilin kullanılan bir isimdir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquoYuumlkseklik tepe dorukrdquoanlamlarını da iccedileren bir kelimedir ldquoDağların vadiye bakan yamacırdquo iccedilin de senir denir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012011) Bu adla Tuumlrkman Ekradı taifesinden bir cemaate de rastlanmıĢtır Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul s 670 25Yağlı kelimesi ldquoguumlccedilluuml canlı (toprak harccedil vb iccedilin) bol ccedilokrdquo anlamlarına sahip bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012011) 26 Yunak ldquokirli giysi ve ccedilamaĢır yıkanan yerrdquo anlamında bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml http td k
terimgovtrbts(13012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 99
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 7 Adını Dere ve Ccedilay Gibi Akarsulardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bellidere mz Huumlseyinabad Kozludere ky MeĢhedabad
Damderesi mz Karahisar-ı BehramĢah Kuruccedilay ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
DerebaĢı ky Zile Yelluumldere mz Huumlseyinabad
Derekınık ky MeĢhedabad Yenideresi mz Huumlseyinabad
DerekıĢla ky Zile Yunakderesi mz Karahisar-ı BehramĢah
Haramideresi mz Acacı ve Oumlzi kavağı
Zile kazasında pınar ve dereden baĢka ismini su ile ilgili oumlzelliklerden adını almıĢ 8 yerleĢim birimi daha vardır Ilısu
27 adı bir ılıcadan verilmiĢ olabileceği gibi Ilısu Yazır hem ılıca
hem de bir boy adı ile ilgilidir Goumllluumlcek Goumllyurdu ve Goumllcuumlk isimleri ccedilevrede bulunan durgun
sulardan verilmiĢtir Boumlğet daha ccedilok akarsu oumlnlerine yapılan yapay setleri ccedilağrıĢtırmaktadır Koylan ise akarsuların ccedilevrilen yerinden verilmiĢ olabilir (Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtr bts 13012012) Tablo 8 Adını Su Ġle Ġlgili Oumlzelliklerden Alan Diğer YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Goumllluumlcek mz Huumlseyinabad Ilısu Yazır mz Karahisar-ı BehramĢah
Goumllyurdu mz Huumlseyinabad Pirboumlğet ky Huumlseyinabad
Goumllcuumlk mz MeĢhedabad TaĢboumlğet ky Huumlseyinabad
Ilısu ky Kızılkuumlnbed Koylan ky Huumlseyinabad
b Boumllge Adları Adını baĢı burnu boynu boğazı meydanı gibi boumllge adlarından alan 12
yer ismi tespit edilmiĢtir Burun ile ilgili 2 derbent ile ilgili 1 dere ile ilgili 2 goumlk ile ilgili 3 koumly ve şehir gibi yerleĢim birimleri ile ilgili 3 isim bu yolla verilmiĢtir
Tablo 9 Boumllge Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcaĢehir mz Karahisar-ı BehramĢah DerekıĢla ky Zile
Bozburunviranı mz Huumlseyinabad GoumlkkıĢlağı mz Huumlseyinabad
Burnukoumly ky Halka-i Hass GoumlkccedilekıĢla mz Huumlseyinabad
Daruboğazı mz Huumlseyinabad Koyluk mz Karahisar-ı BehramĢah
Derbent ky28
KuĢtaĢ Kızılcakoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
DerebaĢı ky Zile Yankoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
c Madenlerden Adını Alan YerleĢim Birimleri Adı madenlerden verilmiĢ 3 yere rastlanmıĢtır Bunlar Zile merkez Kurşunlu
29 koumlyuuml Huumlseyinabad Boladcık ve Karahisar-ı
BehramĢah Bolad30
mezralarıdır Bu kategoride adını kaya taĢ kum toprak gibi doğal
oumlzelliklerden alan 18 yerleĢim birimi daha ele alınmıĢtır Kaya ve taĢtan adını alan 13 yer adı tespit edilmiĢtir Kum toprak ve kille ilgili 4 ve kireccedille ilgili 1 isim verilmiĢtir
27 Ilısu ldquoılıcardquo anlamına gelmektedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(12012012) Ilıca ise ldquosıcak su ccedilıkan yer suyu sıcak olarak yerden ccedilıkan hamam kaplıca ccedilermik kudret hamamırdquo anlamlarına sahiptir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(13012012) Adana Tarsus dolaylarında Ġlisu adıyla bir cemaat de bulunmaktaydı
Tuumlrkay age 429 28 Derbent ldquoĠki dağ arasındaki geccedilit yeri boğazrdquo anlamlarına gelen bir kelimedir Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterimgovtrbts( 13012012) 29 Bu adla Alanya ve NiĢ‟te youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 553 30 Polat ldquodemirrdquo kelimesinin karĢılığıdır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim govtrb ts (13012 012 )
100 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 10 Adını Basit TaĢlardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ballukaya mz Huumlseyinabad Kayadibi mz Huumlseyinabad
Belkaya ky31
Yeni Muumlsluumlman Kaydibi mz Kızılkuumlnbed
Ccedilavul32
CcedilirmiĢ mz Karahisar-ı BehramĢah KayalutaĢ mz Huumlseyinabad
DaĢlık mz Huumlseyinabad Kazankaya ky Kızılkuumlnbed
Derkis Kaya mz Huumlseyinabad Killik33
ky Huumlseyinabad
Goumlzluumlkaya mz MeĢhedabad Kireccedilluuml ky Zile
Ġnkaya mz Acacı ve Oumlzikavağı KuĢtaĢ nh KuĢtaĢ
KaluntaĢ mz Huumlseyinabad Senirkaya mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kasın34
ky MeĢhedabad Tezekccedili35
ky Karahisar-ı BehramĢah
Kayacıkoumlnuuml mz Huumlseyinabad Zeytun taĢ mz Huumlseyinabad
Değerli taĢlardan ismini alan tek yerleĢim birimi Karahisar- BehramĢah nahiyesindeki
İncuumlalan mezrasıdır
d Mevsime ve Ġklime Dayalı Oumlzelliklerden Verilen Yer Adları Ġklim oumlzelliklerine dayalı olarak isim verilen 6 yerleĢim birimi ile karĢılaĢılmıĢtır Bunlardan 3‟uuml ruumlzgacircr diğerleri ise
sıcaklıkla ilgilidir Halka-i Hass nahiyesindeki Barkar36
mezrası adını poyrazdan almıĢ olup
muhtemelen boumllge kuzeydoğudan esen ruumlzgacircrlara accedilık olmalıdır Yelten37
yele karĢı havalı bir yer olmalıdır Huumlseyinabad‟daki Yelluumldere mezrası ise boumllgedeki derenin ruumlzgacircrlı bir alanda
kalmasıyla ilintili olarak verilmiĢtir Halka-i Hass‟daki Ilı mz ise adını suyun ılıklığından almıĢtır
Huumlseyinabad‟daki Farah ve Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Sovukalan mezraları ise boumllgelerin soğukluğunu dile getiren oumlzelliklerle isimlendirilmiĢlerdir
Tablo 11 Adını Ġklim Oumlzelliklerinden Alan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Barkar mz Halka-i Hass Sovukalan mz Acacı ve Oumlzikavağı
Farah mz Huumlseyinabad Yelluumldere mz Huumlseyinabad
Ilı mz Halka-i Hass Yelten ky Halka-i Hass
e Guumlnleri Ġccedileren Yer Adları Zile‟de haftanın guumlnlerine dayalı verilen herhangi bir
yerleĢim adına rastlanmamıĢtır Ancak Zile merkez Guumlndoğmaz mezrası ve Guumlngoumlrmez koumlyuuml guumln iccedilerisinde guumlneĢi goumlrme durumuna goumlre isimlendirildikleri iccedilin bu kategoride değerlendirilmiĢtir
f Ġccedilinde Sayı Bulunan Yer Adları Zile kazasında iccedilinde rakam geccedilen 6 yer adı
bulunmaktadır 2 rakamı 1 kez kullanılırken 3 rakamı 4 kez tercih edilmiĢtir 1 rakamı ise hiccedil
kullanılmayıp onun yerine yalnuz sıfatı tercih edilmiĢtir Uumlccediller mezrası adının kaynağı olan uumlccediller
31 Bel ldquoDağ sırtlarında geccedilit veren ccedilukur yerrdquo demektir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquobelenrdquo ldquosıradağrdquo ldquouumlzeri yassı teperdquo iccedilin de kullanılan bir tabirdir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(14012012) 32 Ccedilavul ldquoBuumlyuumlk kar ve buz kuumltlelerinin suumlruumlkleyip getirdiği taĢ yığınırdquo dır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(13012012) 33 Kil ldquoIslandığı zaman kolayca biccedilimlendirilebilen yumuĢak ve yağlı toprakrdquoı tanımlamak iccedilin kullanılan bir tabirdir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(15012012) 34 Kasın ldquoSelin getirdiği kum ccediloumlp birikinti milrdquo i karĢılayan bir soumlzcuumlktuumlr Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(16012012) 35 Tezek rdquoĠri toprak parccedilasırdquo nı ifade eden bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(16012012) 36Barkar ldquoPoyrazrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(17012012) 37 YeltenrdquoYele karĢı havalı yerrdquo anlamında kullanılan bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(17012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 101
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
kavramı uumlzerinde durmakta fayda vardır Alevilik inancında uumlccediller beĢler yediler ve kırklar kuumlltuuml
bulunmaktadır Uumlccediller Allah Hz Muhammed ve Hz Ali‟yi ifade etmektedir38
Tablo 12 Adında Rakam Bulunan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ġkuumlkoumly mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass UumlccediltaĢ nh KuĢtaĢ
Uumlccediller mz Karahisar-ı BehramĢah Yalnuzağaccedil ky Zile
Uumlccedilkaraağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
g Renklerle Ġlgili Yer Adları Renk adları buumlyuumlk oumllccediluumlde yerleĢim yerlerinin arazi
durumu bitki oumlrtuumlsuuml ve iklim oumlzelliklerindeki renk unsurlarının oumln plana ccedilıkarılarak
kullanılmasıyla oluĢturulmuĢtur Oumlrneğin boz kelimesi ile yapılan yer adlarının bulunduğu boumllgenin kıraccedil goumlkyeşil kelimeleri ile oluĢturulmuĢ yer adlarının bulunduğu yerin ise ormanlık yahut
yeĢillik bir alan olduğu anlaĢılmaktadır Yer adlarındaki renkler yalnızca arazinin fizikicirc
goumlruumlnuumlmuumlnuuml bildirmekle kalmayıp youmlnleri de sembolik olarak ifade ederler Tuumlrk dilinde koumlk
doğuyu kızıl guumlneyi ak batıyı kara da kuzeyi sembolize etmektedir (Gabain 1969 109) Bu bakımdan yer adlarında geccedilen yukarıdaki doumlrt rengin aynı zamanda birer youmlne iĢaret ettiğini
hatırdan uzak tutmamak gerekir Ayrıca Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde renkler iyilik guumlzellik temizlik koumltuumlluumlk
gibi baĢka anlam derinliklerine de sahiptir (Genccedil 1999 9) Zile kazası yer adlarında renge bağlı adlandırmalar oumlnemli bir katman oluĢturmaktadır Kazanın yer adlarında dilimizde kullanılan 14
renk tamlayan unsur olarak goumlruumllmektedir
Zile kazasında renk oumlgesi iccedileren toplam 84 yer adı bulunmaktadır Beyaz rengin yerini tutan ağca ak ve akccedila renkleri toplam 17 kırmızı rengin yerini tutan ala ve alaca 5 ccedilakır 4 kara
ve karaca 29 sarı 9 ve kızıl ile kızılca 10 yerleĢim birimi adında karĢımıza ccedilıkmaktadır Goumlk ve
goumlkccedile 9 boz ise bir yerleĢim yeri adının verilmesinde kullanılmıĢtır En ccedilok kullanılan renk kara ve
aktır Kara kelimesi renk anlamının yanı sıra buumlyuumlkluumlk guumlccedilluumlluumlk ululuk Ģiddetlilik
olumsuzluk ve uğursuzluk anlamlarını yuumlklenmiĢtir (Karadoğan 2004 93) Muğla
oumllccedileğinde renkler ve yer adlarını ccedilalıĢan Ali Akar da boumllgede bu renklerin ilk iki sırada olduğunu tespit etmiĢtir (Akar 2006 53)
Tablo 13 Renk Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye
Akccedilakoumly mz Huumlseyina Alacalar ky Huumlseyina Karahisar mz Karahisar
Karacaoumlmer
mz Kızılkuumlnbed
Bozburunviranı
mz Huumlseyina Alakilise mz Huumlseyina
Karamağan
mz Karahisar Karapiri ky Karahisar
Ağcaağıl mz Huumlseyina Ccedilakırkoumly mz Yenim Karapınar mz Karahisar Saruhacı mz Karahisar
Ağcasoku mz Huumlseyina Ccedilakırccedilalı mz Yenm Karasoku mz Karahisar Saruisa mz KuĢtaĢ
AğcakıĢla mz Huumlseyina Ccedilakırlı mz Huumlseyina
Karaviran mz
(3) Karahisar Saruhacı mz Huumlseyina
Ağcaviran ky Huumlseyina Ccedilakır mz
Kızılkuumlnb
ed Karamuk mz Karahisar
Saruisaoumlyuumlk
mz Huumlseyina
Akpınar ky Huumlseyina Goumlk kĢ Huumlseyina
Karacaoumlyuumlk
mz Karahisar Saruisa mz Huumlseyina
Ağcaoumlz mz Kızılkuumlnbed GoumlkccedilekıĢla mz Huumlseyina
Karacaviran
ky
Acacı ve
OumlK
SarukamıĢ
mz Huumlseyina
Akpınar mz KIzılkuumlnbed Goumlkccedileluuml mz Huumlseyina Karadiğin mz Huumlseyina Sarualan mz Huumlseyina
Ağcaviran ky KuĢtaĢ Goumlkccedileminare mz Huumlseyina Karadonlu mz Huumlseyina
Sarufakiholuğ
u mz Huumlseyina
Ağcaasma mz Karahisar Goumlkviran mz Huumlseyina Karapınar ky Huumlseyina
Sarukalaycı
mz Huumlseyina
38Alevilikle ilgili uumlccediller beĢler yediler ve kırklar kuumlltleri hakkında ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Arslanoğlu Ġ ldquoAlevilikte
Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-33-134pdf (18012012)
102 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
AğcaĢehir mz Karahisar Goumlkviran mz
MeĢeheda
Karacalu mz Huumlseyina Kızılca ky Zile
Ağcakale kl
Halka-i
Hass Goumlkoumlyuumlk mz Huumlseyina
Karacakaya
mz Huumlseyina Kızılcain ky Yenimuumlsl
AğcakuĢ mz Huumlseyina Goumlkyerviranı mz Huumlseyina Karakoumlseluuml ky Huumlseyina Kızıloumlz mz Halka-i Hass
Aksaray ky Zile Goumlkzemin mz Huumlseyina
Kızkaracalu
ky Huumlseyina
Kızılcakoumly
mz Karahisar
AkbaĢ mz Karahisar Karadiğin mz Zile
Karagevenlik
mz Huumlseyina
Kızılcakınık
mz MeĢheda
Akpınar mz Karahisar Karagazi mz Zile Karakızkavağı Huumlseyina Kızıllu mz MeĢheda
Akviran mz Karahisar Karaoumlyuumlk mz Zile Karnıkara mz Huumlseyina Kızılca ky MeĢheda
Alacamescid mh Zile Karahisar kl Karahisar Karapınar mz Huumlseyina
Kızılca kıĢla
mz Huumlseyina
Alayundlu ky
Halka-i
Hass Karahisar kĢ Karahisar Karadiğin mz Huumlseyina Kızıllar ky Huumlseyina
Alacakilise mz Karahisar
Diğer Uumlccedil
Karaağaccedil mz Karahisar KarataĢ mz Huumlseyina
Kızılkuumlnbed
nh Kızılkuumlnbed
h YıpranmıĢlık Bakımsızlık ve BırakılmıĢlık Ġfadeleri Ġccedileren Yer Adları Zile‟de
yıpranmıĢlık bildiren kelimelerle kurgulanmıĢ yer adları iccedilerisinde viran kelimesini iccedilerenler
ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Viran yıkık harap olma durumlarını bildiren bir soumlzcuumlk
olmasına karĢı Zile yer adlarında geccedilen Ģekliyle koumlkleri eskilere dayanan yerleĢim yerlerini
ifade etmektedir Zile‟de iccedilerisinde viran kelimesi geccedilen toplam 23 yer adı oumlrneğine
rastlanmıĢtır Tablo 14 Viran Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağcaviran mz Huumlseyina Goumlkyerviranı mz Huumlseyina Oumlzluumlviran mz Huumlseyina
Ağcaviran mz KuĢtaĢ Goumlynuumllviranı mz Karahisar Salviran mz Halka-i Hass
Ahurviran mz Halka-i Hass Hallaccediloğluviranı mz Huumlseyina Sofularviranı mz Karahisar
Akviran mz Karahisar Kafir (Gavur)viranı mz Zile Tahirviranı mz Karahisar
Aykudfakihviranı mz Huumlseyina Karacaviran ky Acacı ve Ouml Uzunviran mz Acacı ve Ouml
Bozburunviranı mz Huumlseyina Karaviran mz (4) Karahisar Veyisviran mz Halka-i Hass
Goumlkviran mz Huumlseyina Kolviran mz Huumlseyina Viran mz Huumlseyina
Goumlkviran mz MeĢheda Kuumlccediluumlkviran mz Huumlseyina
Huumlseyinabad‟da Kıruk39
Yalıncak 40
Malamad41
ve İsadağılmış ile Karahisar-ı
BehramĢah‟taki Harab ve Başı mezraları adlarında da yıpranmıĢlık goumlstergeleri bulunmaktadır
iCcedilevreyi Ġlgilendiren Sıfatlardan KurgulanmıĢ Yer Adları Eski 4 yerde karĢımıza ccedilıkarken eskimiĢliğin baĢka bir ifadesi olan koumlhne 2 yer adında geccedilmiĢtir
Tablo15 Eski Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Eski ky Kızılkuumlnbed Eskikoumly ky Kızılkuumlnbed
EskikıĢla mz Huumlseyinabad Hamzakoumly-i Koumlhne Acacı ve Oumlzi Kavağı
Eskipınar mz Huumlseyinabad Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
Eskiyapar ky Huumlseyinabad
39 Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden olup Sivas Yeniil‟de bahsi geccedilmektedir Tuumlrkay age s106 40 Yalıncak ldquoccedilıplak yoksulrdquo anlamlarına gelmektedir Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim govtrbts(20012012) Ayrıca Huumldavendigar sancağında ldquoYalıncaklarrdquo adıyla bir Tuumlrkmen cemaati bulunmaktadır Tuumlrkay age s 762 41 Malamad ldquobozgun ezik dağınıkrdquo anlamlarını iccedilermekte olup soumlz konusu yerleĢim biriminin bir bozgun sonucu dağınık ve harap bir hal yaĢamasıyla oumlzdeĢleĢtirilebilir Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(15012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 103
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Buumlyuumlk 2 yer adında geccedilmekte iken bu kelimeyi karĢılayan Farsccedila buumlzuumlrk uumlccedil ve Tuumlrkccedile
koumlkenli ulu da iki kez kullanılmıĢtır Kuumlccediluumlk 5 yer adında tercih edilmiĢtir Tablo 16 Buumlyuumlk ve Kuumlccediluumlk Kelimelerini Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Buumlyuumlkpınar mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Buumlyuumlkpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Muumlminler-i Buumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky42
Huumlseyinabad Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mz Huumlseyinabad
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Sultan Sekuumlsuuml Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Kuumlccediluumlk Ccediliflik mz MeĢhedabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk mz Huumlseyinabad
Kuumlccediluumlkviran mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Kuumlccediluumlk mz Huumlseyinabad
Ulukoumly ky Acacı ve Oumlzikavağı
Yeni kelimesi 7 yerde kullanılırken 1 yerde yeniye karĢılık gelmek uumlzere Arapccedila koumlkenli
cedid kelimesi kullanılmıĢtır Tablo 17 Yeni Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Yapa-i Cedid ky Huumlseyinabad Yenice ky Huumlseyinabad
Yeni Muumlsluumlman nh Yeni Muumlsluumlman Yenicekoumly ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Yeni Yapar ky Huumlseyinabad Yenideresi mz Huumlseyinabad
Yenice ky Zile
XV ve XVI yuumlzyılda Zile kazasında eski ve yeni kelimelerini iccedileren yer adları dıĢında
ccedilevreyi ilgilendiren diğer sıfatlardan da uumlretilmiĢ yer adları bulunmaktadır Bunların sayısı 8
adettir Ccedilorak Kıraccedil ve Kuruca adı kurak tuzlu ve tarıma elveriĢsiz bir arazi parccedilasını
anımsatırken Kuru ise su kaynaklarıyla ilgili verilmiĢ adlar olarak duumlĢuumlnuumllmelidir Bunların dıĢında Yapar ve Yapa isimleri cemaat adlarını ccedilağrıĢtırmaktadır
Tablo 18 Ccedilevreyi Ġlgilendiren Sıfatlar Ġccedileren Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilorak mz Kızılkuumlnbed Kuruccedilay ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Kıraccediloumlz mz Karahisar-ı BehramĢah Kurukoumly mz Kızılkuumlnbed
Kurucaemlak mz Huumlseyinabad Kurupınar ky Zile
KurucakıĢla mz Huumlseyinabad Kurupınar ky MeĢhedabad
Bu isimler dıĢında bir de Karahisar-ı BehramĢah‟ta Musacık-ı Koumlkluuml 43
Yol Başı mezrası bulunmaktadır Burdaki koumlkluuml bir cemaat adına da karĢılık gelebilir
j TaĢın Toprağın Durumuna (topografik Ģekillere) Bağlı Yer Adları Zile‟de adını
topografik Ģekillere bağlı 8 yer adı tespit edilmiĢtir Tokatccedilukuru muhtemelen Zile‟nin de buguumln
iccedilinde bulunduğu Tokat Ģehri ile onu anımsatan bir ccedilukurdan kaynaklanmıĢtır Duma44
Yumrucaktaş Ccedileğelluuml
45 ve Daşlık adları taĢın Ģekline dayalı olarak verilmiĢtir MeĢhedabad ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Ccedilatak46
mezraları ise iki dağa yamacının kesiĢmesi sonucu ortaya
ccedilıkan dere yataklarından esinlenilerek konulmuĢ adlara sahiptir
42 Tuumlrkman taifesinden Harkalı ya da Hırkalı adıyla MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 419 43 Karahisar-ı ġarki ve Konya‟da Koumlkluuml ya da Koumlkluumller adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 538 44 Duma ldquotuumlmsek ccedilıkıntıyuvarlak taĢrdquo anlamlarını taĢıyan bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 45 Ccedileğel ldquoccedilakıl taĢ yığınırdquo anlamlarını iccedilermektedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (22012012) 46 Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012)
104 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 19 Topografik Ġsimler
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tokatccedilukuru mz Zile Ccedilatak mz MeĢhedabad
Duma mz Zile Ccedileğelluuml-i Muhtesib mz Karahisar-ı BehramĢah
YumrucaktaĢ mz Huumlseyinabad Ccedileğelluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilatak mz Karahisar-ı BehramĢah DaĢlık mz Zile
k Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Uygun Olarak Verilen Adlar Zile‟de arazinin
kullanılıĢına goumlre verilmiĢ 29 yerleĢim yer adı bulunmaktadır Ağcakışla ve Yazıkışla47
gibi
mezralar bazı toplulukların kıĢlak yeri olarak karĢımıza ccedilıkmaktadır Ccedilalman48
ile Tokluağılı 49
ve
Goumlynuumlk50
mezraları hayvan barınaklarıyla ilgili isimlerdir Tamubağı Dutlubağ Ccedilelebağı Ccediliftlik Bağluca isimleri ile anılan yerler arazinin iĢleniĢ biccedilimine oumlrnektir Kuumlrduumlk
51 dibi arazinin
durumuyla ilgili bir yer adı iken Soumlkuumlluuml 52
mezrası ve Sultan Sekuumlsuuml53
koumlyuuml yuumlksek yerlerdeki
duumlzluumlklere iĢaret etmektedir Yoncalık ve Kırlar isimleri buumlyuumlk oumllccediluumlde hayvanların otlatıldığı alanları ifade etmektedir
Tablo 20 Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Goumlre Verilen Adlar YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakıĢla mz Huumlseyinabad Kırlar ky Zile
Bağluca ky Zile Kırlar mz MeĢhedabad
Bağluca mh Zile KıĢlacıkkaya mz Huumlseyinabad
Bahccedile mz Karahisar-ı BehramĢah KızılcakıĢla mz Huumlseyinabad
Bahccedilecuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Kuumlccediluumlkccediliflik mz MeĢhedabad
Ccedilalman mz Huumlseyinabad Kuumlrduumlkdibi mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilelebibağı mz Huumlseyinabad Soumlkuumlluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Karahisar-ı BehramĢah Sultan Sekuumlsuuml ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky MeĢhedabad Sultan Sekuumlsuuml-i Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Halka-i Hass Tamubağı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Zile Tokluağılı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yaylak mz KuĢtaĢ
Dutlubağ mz Huumlseyinabad YazıkıĢla mz Huumlseyinabad
Goumlynuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Yoncalık ky Halka-i Hass
Hass mz Karahisar-ı BehramĢah
l Ccedilevredeki Yapılarla Ġlgili Yer Adları Ccedilevredeki yapılar da yer adlarının
belirlenmesinde etkileyici bir role sahiptir Adı ccedileĢitli yapılardan verilmiĢ Zile‟de toplam 41 yer adı
tespit edilmiĢtir Ağcakale Bağdadhisarı Balccedilıkhisar Hisarcık Hisaroumlzuuml Kale Kalecikkaya Karahisar Koccedilhisar isimleri savunma amaccedillı yapıların birer goumlruumlntuumlsuumlduumlr Hangah
54 Kızılkuumlnbed
47 Yazı ldquoduumlz yer ova kırrdquo yerleri tasvir etmek iccedilin kullanılan bir soumlzcuumlktuumlr Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 48 Ccedilalman ldquouumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağılrdquodır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 49 Toklu bir yaĢında erkek koyundur Tarama Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(15012012) 50 Goumlynuumlk uumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağıldır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) Bu adı taĢıyan bir de Ekrad taifesi bulunmaktadır Niğbolu ġumnu‟da ve BeyĢehri Kıreli
kazasında izlerine rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 83 51 Kuumlrduumlk Kuytu yerlere toplanmıĢ kar ya da kum yığınıdır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 52 Soumlkuuml Ormandan ya da meradan accedilılan tarladır Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(15012012) 53 Seki ldquoToprak uumlstuumlndeki yuumlkseklik doğal set ormanlık kayalık ya da dağ baĢındaki duumlzluumlk tarla ve bahccedilelerdeki basamak biccediliminde duumlzluumlkler yer arsa tarla meyilli su tutmayan yerrdquo anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 54 Tekke manasında Farsccedila koumlkenli bir kelimedir Pakalın MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I
III Baskı MEB Yayınları Ankara s 730
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 105
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Meşhed55
Zaviye ve Mescid isimleri ise dini yapıların birer ifadesidir Bu accedilılardan ele alındığında
Zile kazası yer isimlerinde tercih edilen yapı isimlerinin buumlyuumlk bir ccediloğunluğunu savunma ve dini amaccedillı binaların oluĢturduğu soumlylenebilir Huumlseyinabad‟daki Gerdekkaya ise Eskiccedilağlardan kalan
oda Ģeklinde bir mezardan adını almıĢtır (Koccedil 2001 88) Tablo 21 Yapı Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ağccedilakale Halka-i Hass Karahisar-ı BehramĢah kalesi Karahisar-ı BehramĢah
Aksaray ky Zile Zile Karahisar-ı BehramĢah kıĢlağı Karahisar-ı BehramĢah
Alacakilise mz Karahisar-ı BehramĢah Kervansaray mz Huumlseyinabad
Alacamescid mh Zile Kızılkuumlnbed nh Kızılkuumlnbed
Alakilise ky Huumlseyinabad Kilise ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
AĢurkıĢlası mz Karahisar-ı BehramĢah Kilisekaya mz Huumlseyinabad
Avansaray mz Huumlseyinabad Kilisekoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Bağdadhisarı ky Zile Koccedilhisar ky Huumlseyinabad
Balccedilıkhisar ky Zile Mescid-i Sakayan mh Zile
Balccedilıkhisarı ky Huumlseyinabad Mescid-i Zaviye Mh Zile
Bezirhane mz Huumlseyinabad MeĢhed mz Karahisar-ı BehramĢah
Cami mh Zile MeĢhedabad nh MeĢhedabad
Gerdekkaya ky Huumlseyinabad Minare Mh Zile
Hacıhasan Mescidi mh Zile Oluğuuzun ky Karahisar-ı BehramĢah
Hangah oumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah Pirkoumlpruuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisarcık ky MeĢhedabad Salma mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hisarcık mz Yeni Muumlsluumlman Saraycık mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisaroumlzuuml ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Saraypınar mz Huumlseyinabad
Kale Mh Zile Sarufakiholuğu mz Huumlseyinabad
Kalecikkaya mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Karahisar mz Karahisar-ı BehramĢah
Salma56
uumlccedil tarafı toprakla ccedilevrili bir ağılı yani bir hayvan barınağını ccedilağrıĢtırırken Bezirhane
57 yağ uumlretimi ya da alıĢveriĢi yapılan bir mekanı Avansaray
58 eyvan kelimesinden
bozma bir ismi Saru Fakih Oluğu59
ise su ile ilgili bir yapıyı anımsatmaktadır
312 Bitkilerle Ġlgili Yer Adları
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıldaki yer adlarına bakıldığında ağaccedil isimlerinin de yer adlarına esin
kaynağı oluĢturduğu anlaĢılmaktadır Ağaccedilları meyve verenler ve meyvesiz olanlar Ģeklinde iki alt
kategoride değerlendimek muumlmkuumlnduumlr Meyve veren ağaccedillar 6 yerleĢim biriminin isminde oumlne ccedilıkmaktadır Bu yerleĢim yerlerinin birinde Ġğde 4‟uumlnde koz (ceviz) ve 1‟inde erik ağacı ismi
tercih edilmiĢtir
55ldquoġehitlikrdquo anlamında bir kelimedir Bk Devellioğlu F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara s 731 56 ldquoBirkaccedil evlek asma bağı ya da guumll bahccedilesi tarlada ekin ekmek iccedilin ayrılan toprak parccedilası uumlstuuml ve uumlccedil tarafı kapalı ağılrdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(25012012) 57Bezir Yağ Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (25012012) 58 Avan ldquoDevlet memururdquo anlamında bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml eyvanrdquo Oumlzellikle Guumlney-doğu Anadolu evlerinde avluya bakan oumlnuuml accedilık uumlstuuml kapalı yuumlksekccedile doumlĢemesi olan ortasında bir de kuumlccediluumlk havuzu bulunan oturma yerirdquodir Guumlzel SanatlarTerimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 59 Oluk ldquoHayvanların yem yedikleri su iccediltikleri taĢ ya da ağaccediltan oyulmuĢ yalak iccedilinde uumlzuumlm ezilen ccedilam ağacından oyulmuĢ tekne sepicilerin iccedilinde derileri yıkadıkları ağaccedil teknerdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) ldquoEvlad-ı Saru Fakihrdquo adıyla Youmlruumlkan taifesinden Kayseriyye sancağında bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 361 Ayrıca Saru fakih ya da fakihli fakılı biccedilimlerinde anılan Adana
MaraĢ civarında konargoumlccediler Tuumlrkmen youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s653
106 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 22 Meyve Veren Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġde ky 60
Zile Kozludere ky MeĢhedabad
Kozca mz Huumlseyinabad Kozlukaya mz MeĢhedabad
Kozcuğaz mz Karahisar-ı BehramĢah Oyumerik61
mz KuĢtaĢ
Meyve veren ağaccedillara oranla meyvesiz ağaccedillar yer isimlerinde daha sık kullanılmıĢtır Bunlar iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavak ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Bu durum boumllgenin bitki oumlrtuumlsuuml
iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavağın oumlnemli bir paya sahip olduğunu ortaya koyduğu gibi insanların acircdeta
soumlğuumlt ve kavak ağacı gibi sulak yerleri tercih ettiğini de goumlzler oumlnuumlne sermektedir Tablo 23 Meyvesiz Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilortu62
mz Kızılkuumlnbed Sidreluuml mz 63
Huumlseyinabad
Dikmesoumlğuumlt ky Halka-i Hass Soumlğuumltoumlzuuml ky Yenimuumlsluumlman
Divankavağı mz Huumlseyinabad Soumlğuumltoumlzuuml ky Huumlseyinabad
DuumlĢuumlkkavak mz Karahisar-ı BehramĢah Soumlğuumltoumlzuuml mz (4) Huumlseyinabad
Karaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultankavağı mz Huumlseyinabad
Karakızkavağı Huumlseyinabad Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass
Kavacık mz64
MeĢhedabad Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavak ky Karahisar-ı BehramĢah Uumlccedilkaraağaccedil 65
mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavakağacı mz Huumlseyinabad Yalnuzağaccedil ky Zile
Kavakoumlzuuml mz Huumlseyinabad Yatankavağı ky Huumlseyinabad
Oumlzikavağı ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Az da olsa Zile yer adlarında meyve oumlğesi de kullanılabilmiĢtir Zile merkezde Ccedilekle66
ile
Payami67
mezraları adlarını meyvelerden almıĢ olmalıdır Sebze isimleri ise KuĢtaĢ‟taki Tomara ile
Huumlseyinabad‟daki Kabakkavsuvan mezralarının isimlerinde tercih edilmiĢtir Tomara68
pazıya benzer sapları piĢirilerek yenen kendi kendine yetiĢen bir ccedileĢit bitkidir Zile‟de tahıllar ve
baklagillerden verilen yer adları da bulunmaktadır Bunlar Huumlseyinabad‟daki Sarukamış
Kamışccedilık69
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Şolan ve Evik70
ile Zevar71
mezralarıdır
Adını farklı ccediliccedilek tuumlrlerinden alan yerleĢim yerlerinin sayısı 5 tane olup 2‟si daha ziyade
yabani ccediliccedileklerden kaynaklanan yer adlarına oumlrnek oluĢturmaktadır Bunlar Zile‟deki Minahoş ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki KarĢu Menekşeluuml mezralarıdır Acacı ve Oumlzi Kavağı‟nda ve Karahisar-ı BehramĢah‟da Guumllluumlk mezraları ile Huumlseyinabad‟daki Guumlloumlzuuml mezraları isimleri bir suumls ccediliccedileği
diyebileceğimiz guumllden tuumlretilmiĢtir
60ldquo Ġğde ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 61 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Tarama
Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(22012012) 62 ldquoYabani ardıccedil ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 63 ldquoCennetteki son ağaccedilrdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 64 79 numaralı defterde karye olarak geccedilmektedir Koumlyuumln adı 17 yuumlzyılda koumlyde tuumlrbesi ve zaviyesi bulunan ġeyh Eyluumlk‟ten dolayı ġeyheyluumlk Ģeklinde değiĢmiĢ 1981 yılında ise bu isim yerine YeĢilce adı kullanılmaya baĢlanmıĢtır 65 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012) 66 Ccedilekle ccedilağla kelimesinin halk dilindeki Ģeklidir ve ldquoolmamıĢ meyverdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(22012012) 67 Payam ldquoBademrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 68 Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 69 ldquoBuğdaygillerden sulak nemli yerlerde yetiĢen boğumlu sert goumlvdesi olan bitkilerrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(28012012) 70 ldquoBir ccedileĢit buğdayrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 71 ldquoHayvanlara yedirilmek iccedilin hazırlanan tahıl kırması iri oumlğuumltuumllmuumlĢ un tazırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoCcedilorum Alaca‟da iri bulgur iccedilin kullanılan bir tabirrdquo Zanaat Terimleri Soumlzluumlğuuml 1976 httptdkterim
govtrbts(28012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 107
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
CcedileĢitli bitki parccedilaları da (dal budak ccedilubuk) yer adlarının verilmesinde belirleyici
olabilmektedir Zile kazasında bu Ģeklide bitki parccedilalarından adını alan iki yerleĢim birimi tespit edilebilmiĢtir Bunlar MeĢhedabad‟daki Ccedilubuk ve Huumlseyinabad‟daki Yapracık mezralarıdır Bitki
ve bitki parccedilaları dıĢında yerleĢim birimlerinin kurulduğu yerlerdeki bitki oumlruumltuumlsuuml de yer adlarına
ilham verebilmektedir Zile kazasında 10 yerleĢim biriminin adı bitki oumlruumltuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran
oumlzelliklerden verilmiĢtir
Tablo 24 Bitki Oumlrtuumlsuumlnuuml CcedilağrıĢtıran Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilakırccedilal72
mz Yenimuumlsluumlman Karagevenlik mz Huumlseyinabad
Ccedilamluca mz Karahisar-ı BehramĢah Korucuk mz Zile
Ccedilomruk mz Zile Odunluk mz Huumlseyinabad
Dikmen73
nma‟a Hamrik mz Karahisar-ı BehramĢah Pervazlık mz74
Huumlseyinabad
Bericcedilayır mz Huumlseyinabad Sazlı mz Karahisar-ı BehramĢah
313 Hayvanlarla Ġlgili Yer Adları
Zile‟de adını hayvanlardan alan 23 yer adı tespit edilmiĢtir Bunlardan 6‟sı yabani hayvan
isimleridir Zile‟deki Donuzlu75
koumlyuuml ve Kurtamaz mezrası Acacı ve Oumlzikavağı‟ndaki Başkurd ve Kurdbaşı mezrası Halka-i Hass‟daki Dilkuumller mezrası Karacahisar-ı BehramĢah‟daki Tekir
76
Meşhedi mezrası adları bu yolla verilmiĢtir
Huumlseyinabad‟daki Suumlluumlnluumlce mezrası77
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Suumlluumln ile KuĢtaĢ‟taki
Yapalak78
mezrası ve yine KuĢtaĢ‟taki Yapalak koumlyuuml isimlerini yırtıcı kuĢlardan almıĢlardır Zile Guumlvercinlik koumlyuuml ve Ağcakuş mezrası ise adlarını evcil nitelikli kuĢlardan almıĢtır
Kazada evcil hayvanlardan adını alan yerleĢim yerleri ise Zile Koşaatlu mezrası Acacı ve
Oumlzikavağı Hıcıp79
koumlyuuml Yenimuumlsluumlman Taylu80
mezrası Huumlseyinabad Koyunluyusufoumlzuuml ve Guumlduumll
81 mezrası MeĢhedabad Karı ve Dorualanı
82 mezrasıdır Halka-i Hass‟taki Petek
83 karyesi ise
arıcılıkla ilgili bir uumlretim aracından adını almıĢtır
72 Ccedilal ldquoTaĢlık yer ccedilıplak tepe kireccedilli toprak ormanlık fundalık sulu duumlz ova maki ile oumlrtuumlluuml engebeli alan Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml Ccedilakır ldquoMavi hareli elardquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgov trbts(28012012) 73 Dikmen ldquoKoni biccediliminde sivri tepe dağların en yuumlksek yeri yayla dik arazideki orman dikilerek meydana gelen ağaccedillıkrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 74 Pervazlı adıya Youmlruumlkan taifesinden Bozok ve MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 627 75 Diyarbekir eyaleti Mardin kazasında Youmlruumlkan taifesinden cemaat Tuumlrkay age s 335 76 ldquoPostu siyah ccedilizgili ve benekli kuumll renkli kedirdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 77 ldquoSuumlluumlngillerden kuyruğu ccedilok uzun eti yenilen bir kuĢrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquoBuzağırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoTavuksular (Galliformes) takımının suumlluumlnguumller (Phasianidae) familyasından 80 cm kadar uzunlukta Avrupadan Kafkasyaya kadar olan boumllgede yaĢayan bir tuumlrrdquo Biyoloji Terimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 78 ldquoBir tuumlr baykuĢrdquo Tarama Soumlzluumlğuuml 1972 httptdkterimgovtrbts(29012012) 79ldquo Koyunrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 80 ldquoUumlccedil yaĢına kadar olan at yavrusurdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 81 ldquoKedi yavrusu kuyruksuz kuyruğu kesik hayvan kısa bodur geliĢmemiĢrdquo ldquoSaccedilta ve fırında piĢirilen mısır ya da buğday unundan yapılan ekmek ekmek somunurdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s383 Guumlduumllluuml diye de ifade edilmektedir 82 ldquoGoumlvdesi kızıl ayakları ve yelesi koyu renkli olan yağız (at) kızıl (at donu) Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 83 Eğer bey ise Boynuyoğun aĢiretinde boumlyle bir cemaat adı var Buumlyuumlk olasılıkla boya dayalı bir yerleĢim adı da olabilir
Tuumlrkay age s 234
108 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 25Adında Hayvanlarla Ġlgili Ġbareler Bulunan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakuĢ mz Zile Kurtamaz mz Zile
BaĢkurd mz Acacı ve Oumlzi Kavağı KuĢtaĢ Nh KuĢtaĢ
Dilkuumller mz Halka-i Hass Petek ky Halka-i Hass
Donuzlu ky Zile Suumlluumln mz Karahisar-ı BehramĢah
Guumlduumll mz Huumlseyinabad Suumlluumlnluumlce mz Huumlseyinabad
Guumlvercinlik ky Zile TankuĢ ky Kızılkuumlnbed
Hıcıp ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Taylu mz Yenimuumlsluumlman
Karı ve Dorualanı mz MeĢhedabad TekirmeĢhedi mz Karahisar-ı BehramĢah
Kırım mz Huumlseyinabad UumlccediltaĢ Nh KuĢtaĢ
KoĢaatlu mz Zile Yapalak ky KuĢtaĢ
KurdbaĢı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yapalak mz (2) KuĢtaĢ
32Ġnsanlara ve Toplumlara Dayanan Adlar
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıllara ait yer adları iccedilerisinde insana dair oumlzellikler oumlnemli bir yer
tutmaktadır Ġnsanın beslenme kuumlltuumlruumlnden oumlzuumlr durumuna kadar birccedilok oumlzellik bu isimlerde hayat
bulmaktadır Oumlte taraftan isimler de oumlne ccedilıkan bir oumlzellikte tarihicirc Ģahsiyetleri ve cemaatleri iccedilinde
fazlasıyla barındırmasıdır Oumlrneğin Ģahıs isimleri acircdeta tarihicirc bir geccedilit toumlreni gibidir DaniĢmend-i BahĢayiĢ DaniĢmendlileri Keykavus Selccedilukluları Cengizhan Moğolları Temuumlrhan Timurluları
anımsatan isimler olup bu geccedilit toumlreninde tarihe tanıklık etmemizde buumlyuumlk rolleri vardır
321Fiziksel YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
a Yiyecekler ve Ġccedileceklerden Verilen Yer Adları Zile‟de iccedileceklerden adını alan
herhangi bir yerleĢim birimine tesaduumlf edilmemiĢtir Ancak değiĢik yiyeceklerden adını alan 7
yerleĢim birimine rastlanmıĢtır Acacı ve Oumlzi Kavağı Keşlik84
ve Dumi mezrası iccedilerisindeki keĢ kelimesi peynire iĢaret ederken dum kelimesi ise sulu gıdalarla ilgilidir Bazlambaccedil
85 koumlyuuml ve
Ccediloumlrek mezrası isimleri ise youmlreye oumlzguuml unlu gıda mamullerinden adını almıĢtır Kozlar mezrası ise
bir yandan bir cemaat adını ccedilağrıĢtırırken bir yandan da cevize iĢaret etmektedir Tablo 26 Yiyecek ve Ġccedileceklere Dayalı Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bazlambaccedil ky Kızılkuumlnbed Kavurga mz Huumlseyinabad
Ccediloumlrek mz Kızılkuumlnbed KeĢlik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Dumi mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kozlar mz MeĢhedabad
Dumi mz KuĢtaĢ
bCcedileĢitli EĢyalardan Adını Alan YerleĢim Birimleri Zile‟de değiĢik tuumlrde guumlndelik
eĢyalardan ismini alan 14 yerleĢim birimi tespit edilmiĢtir Su konacak kaplardan ismini alan tek
yerleĢim birimi Huumlseyinabad‟daki Guumlğuumlm mezrasıdır MeĢhedabad‟daki Kuumlpluumlce ile Huumlseyinabad‟daki Boduccedil mezrası ve Kapaklu koumlylerinin isimlerinde ise mutfak levazımatlarının
isimleri kullanılmıĢtır CcedileĢitli aletler ve takımlardan adını alan 10 yer ismi okunmuĢtur Zile
Palani86
koumlyuuml Sacayak mezrası ve Yaba koumlyuuml Huumlseyinabad Sokucak mezrası (2) Ağcasoku
mezrası Yeni Muumlsluumlman Kopaccedil87
koumlyuuml Karahisar-ı BehramĢah Borulu ve Karasoku 88
mezraları
84 ldquoYağı alınmıĢ yoğurttan ya da suumltten yapılan peynirrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzşuumlğuuml httptdkterimgov trbts(29012012) 85 ldquoMısır arpa darı ve buğday unlarından yapılan mayalı mayasız yağlı yağsız Ģekerli Ģekersiz ince ve kalın piĢirilen saccedil ekmeğirdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 86 Bozok‟ta ve Malatya sancaklarında Balanlı-Balanlu diye bir cemaat adı var Tuumlrkay age s 223 87 ldquoĠnce ve dar ağızlı bir ccedileĢit ccedilapardquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 88 ldquoTahıl doumlvmeye yarayan buumlyuumlk taĢ dibek dibekte havanda doumlvme iĢini yapan tokmakrdquoTuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları
Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 109
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KuĢtaĢ Yaba mezrası Kesici aletlerden adını alan tek yerleĢim birimi ise Huumlseyinabad‟daki
Balccedilak89
mezrasıdır Tablo 27Adını EĢya ve Aletlerden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ağcasoku mz Huumlseyinabad Kopaccedil ky Yenimuumlsluumlman
Balccedilak mz Huumlseyinabad Kuumlpluumlce mz MeĢhedabad
Boduccedil mz Huumlseyinabad Palani ky Zile
Borulu mz Karahisar-ı BehramĢah Sacayak mz Zile
Guumlğuumlm mz Huumlseyinabad Sokucak (2) mz Huumlseyinabad
Kapaklu ky Huumlseyinabad Yaba ky Zile
Karasoku mz Karahisar-ı BehramĢah Yaba mz KuĢtaĢ
cSavaĢ ve Askerlikle Ġle Ġlgili Yer Adları Zile yer adları iccedilerisinde savaĢ ve askerliğie dair isimler de bulunmuĢtur Bunların sayısı 4 tane olup 1‟si Zile‟de diğer 3‟uuml ise Huumlseyinabad
Nahiyesi‟ndedir Tablo 28 SavaĢ ve Askerlikle Ġlgili Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġsadoğancı90
ky Huumlseyinabad Muumlhimmatini mz Huumlseyinabad
Mescid-i Sakayan mh Zile Sakalar mz Huumlseyinabad
dGiyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları Tuumlrklerin Zile‟de verdikleri
yerleĢim adları iccedilerisinde giyim eĢyaları ve kumaĢ maddelerine de rastlanmıĢtır Huumlseyinabad‟daki Edikoumlyuumlk mezrası adı ayak giyiminde tercih edilen edikle ilgilidir KumaĢ maddeleri ile ilintili
olarak Acacı ve Oumlzikavağı Oltan91
ve Oltankoumly mezrası isimleri dikkat ccedilekmektedir
Huumlseyinabad‟daki Hırka-i92
Buumlzuumlrk ve Hırka-i Kuumlccediluumlk koumlyleri Kuşak mezrası Karahisar-ı BehramĢah‟taki Kabluyuumln ve Kuşakoumlyuumlk mezraları Zile‟deki Yuumlnluuml koumlyuuml yuumln ve yuumlnluuml dokumalara
ccedilağrıĢım yapmaktadır Tablo 29 Giyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Edikoumlyuumlk mz Huumlseyinabad KuĢak mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky Huumlseyinabad KuĢakluoumlyuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Oltan mz (2) Acacı ve Oumlzikavağı
Kabluyuumln mz Karahisar-ı BehramĢah Yuumlnluuml ky Zile
e Adını Yapı Kısımlarından Alan Yer Adları Zile‟de farklı mimari yapıların tuumlmuumlnuuml değil de bir boumlluumlmuumlnuuml iccedileren yer adlarıda bulunmaktadır Bunlar 7 adet olup aĢağıda Tablo 30‟da
goumlsterilmiĢtir
89ldquoKabza kabzanın demir siperirdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtr bts (29012012) 90 ldquoHassa kuĢbazları denilen timarlı avcılardan bir takımın adırdquo Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterim govtrbts(29012012) 91 OltanrdquoKesilip dikilmeye hazırlanmıĢ yemeni eskiyen yemeni ayakkabı altına vurulan penccedile mest ve yemeni yuumlzuumlnuuml koumlseleye tutturmak iccedilin yapılan iri dikiĢ ccedilarığın iccediline konulan bez ya da deri parccedilası ccedilarık ipi Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(30012012) 92 Koumlyuumln adının Hırka-i Kebir olduğu ve Hırka Baba tepesi eteğinde kurulmasından aldığı bilinmektedir Koumlyuumln isminin anlatılan efsanesi Huumlseyin adında bir Velinin hırkasının bu boumllgede olması ve Hırka Baba tepesine bu isim
verilmesinden gelir httpwwwbuyukhirkacomsbindex phpbeldemizhtml (21012012)
110 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 30 Adını Yapı Kısımlarından Alan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahurcuk ky Halka-i Hass TaĢağıl mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Ayvancık mz Huumlseyinabad Tonus mz Halka-i Hass
Goumlkccedileminare mz Karahisar-ı BehramĢah Manar mz Karahisar-ı BehramĢah
Minare mh Zile
322 Duygusal YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
Zile yer adları iccedilerisinde doğrudan insan duygularını iccedilinde taĢıyan iki yer adı tespit
edilmiĢtir Bunlar Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Ġmrek93
ile Karahisar-ı BehramĢah‟taki Sevguumlluuml
mezralarıdır Aile bireyleri ile ilgili yer adları daha ccedilok akrabalık iliĢkilerini iccedileren tuumlrden olup
Zile‟de bu Ģekilde 12 yerleĢim adı bulunmaktadır Bunlardan yalnız ikisi eĢ anlamında karı kelimesini iccedilerirken diğer 10 tanesi veled zade ya da oğlan biccediliminde daha ccedilok erkek evladı iccedileren
isimlerdir Tablo 31 Adını Akrabalık Tuumlrlerinden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ayveledi Karahisar-ı BehramĢah Ġlyasoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Bekleroğlanı Kızılkuumlnbed Karıbasan mz Huumlseyinabad
Caferoğlanı mz Huumlseyinabad Karukoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Doğanoğlanı mz Kızılkuumlnbed Mesudoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hacızade mz Karahisar-ı BehramĢah Recepoğlu mz Huumlseyinabad
Ġlyasoğlanı ky Halka-i Hass Veledikkoumly mz Huumlseyinabad
Zile‟de dine iliĢkin birtakım oumlzellikler iccedileren yer adları da tespit edilmiĢtir Bunların sayısı
23 tanedir Bu isimler iccedilerisinde hacı fakih Ģeyh abdal gibi unvanlar dıĢında kul iman ve uumlmmet
kelimelerini iccedileren dine dair kavramlar da bulunmaktadır PirakbaĢ ismi ise daha ccedilok mezhepsel bir ccedilağrıĢım yapmaktadır Doğrudan Ġslam dinini ccedilağrıĢtıran isimler yanında youmlrenin eski ev
sahiplerini ifade eden kacircfir ismi de yer adları iccedilerisinde değiĢik kelimelerle beraber tercih
edilmiĢtir Tablo 32Din ile Ġlgili Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alaeddinhacı mz Huumlseyinabad Kuldan mz Karahisar-ı BehramĢah
Aykutfakihviranı mz Huumlseyinabad Kuldan mz MeĢhedabad
Azadkul mz Acacı ve Oumlzikavağı Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Bekirabdal mz Huumlseyinabad PirakbaĢ mz Huumlseyinabad
Ccedilokccedilakul mz Zile Saruhacı mz Huumlseyinabad
Ġman ky Halka-i Hass ġeyh ky Acacı ve Oumlzikavağı
Ġnekulu mz Huumlseyinabad ġeyh mz Huumlseyinabad
Ġsa Fakılu mz Huumlseyinabad ġeyhkoumly mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kacircfir ky Yenimuumlsluumlman ġeyhkulu mh Zile
Kafirviranı ky Zile Uumlmmet mz MeĢhedabad
Karapiri ky Karahisar-ı BehramĢah Yenimuumlsluumlman nh Yenimuumlsluumlman
Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
323 KiĢilerin Varlıkları Ġle Ġlgili Yer Adları
Yeni bir koumly veya kasabanın kuruluĢunda oraya yeni bir ad aramaya hacet kalmaksızın
yerleĢen topluluğun adı verilir Nitekim Anadolu bunun muumlkemmel oumlrnekleriyle doludur Bu isimler bize aynı adı taĢıyan boy aĢiret cemaat gibi grupların nasıl bir yayılma goumlsterdiklerini de
anlatır Doğu veya Guumlneydoğu Anadolu‟daki bir koumly adının Rumeli topraklarında da olması bu
dağınık yayılmanın guumlzel bir oumlrneğidir (Kuumltuumlkoğlu 1991 15)
93 ldquoSeven duumlĢkuumlnrdquo anlamlarına gelen bir Tuumlrkccedile kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim
govtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 111
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
a Vuumlcut Kısımları Ġccedileren Yer Adları Vuumlcut kısımlarını iccedileren 5 isimden biri kol biri
baĢ biri karın ve son ikisi taban gibi insan uzuvlarını iccedilerisinde barındırmaktadır Tablo 33 Vuumlcut Kısımlarına Dayalı Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AbagolEbegol mz Huumlseyinabad Tabana (Dabana) ky Halka-i Hass
DeluumlbaĢ mz Huumlseyinabad TabanıyavaĢ mz Huumlseyinabad
Karnıkara mz (2) Huumlseyinabad
Uzuvlar dıĢında insan vuumlcudunda ortaya ccedilıkan tuumlyler de yer adları iccedilerisinde kendine yer
bulabilmiĢtir Bunların sayısı 3 olup Halka-i Hass‟daki Koumlsemelik mezrası yuumlzuumln tuumlysuumlzluumlğuumlyle ilgilidir Huumlseyinabad‟daki Gılman
94 mezrası ve Perccedilem koumlyuuml
95 adları ise doğrudan insan
vuumlcudundaki tuumlylerle ilgili yer adları arasında değerlendirilebilir
b Ruumltbeler (Unvanlar) Mevkiler Ġccedileren Yer Adları Tuumlrkler yer adları verirken
ruumltbeler unvanlar ve kiĢilerin mevkilerinden de yararlanabilmiĢtir Zile kazasında 18 yer adı bu ccedileĢit bir yaklaĢımla verilmiĢtir Gazi unvanı 3 diğin (tigin) unvanı 5 kadı goumlrevi 1 emir unvanı 1
bey 2 sultan 3 melik 2 yerleĢim biriminde isim olarak kullanılmıĢtır Ladıcık ise buumlyuumlk olasılıkla
Hellenistik doumlnemden gelen ve Pontus devletinde kral ailesinden birccedilok kraliccedile ve prensesin taĢıdığı bir unvan olarak oumltekilerden farklı bir yere oturtulabilir
Tablo 34 Ruumltbeler Unvanlar Mevkiler Ġccedileren Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Arslangazi ky MeĢhedabad Karagazi mz Zile
Baydiğin mz Acacı ve Oumlzikavağı Maturabey mz Karahisar-ı BehramĢah
Baydiğin ky Zile Ladıcık ky96
Halka-i Hass
Beyyurdu mz Huumlseyinabad OsmanpaĢa ky Huumlseyinabad
Emirsaraccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultaneymirce97
emz Huumlseyinabad
Gazikoumly maa Ermenid mz Kızılkuumlnbed Sultanmehmed mz Huumlseyinabad
KadıĢehri ky Acacı ve Oumlzikavağı Taht-ı melik mz Huumlseyinabad
Karadiğin mz (3) Huumlseyinabad Uzunmelik mz Huumlseyinabad
c Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları Ġnsanı ilgilendiren değiĢik
sıfat ve eylemlerden adını alan Zile kazasında toplam 13 yer adı bulunmuĢtur Bunlardan Ağrık98
mz adı bir hastalık durumuna DoymuĢ ihtiyaccedilların giderilmesine Gederik99
gitmek eylemine
Uumlzmuumlş100
uumlzuumllme eylemine Yararlık faydalı olma haline dayalı isimler gibi goumlzuumlkmektedir
94 ldquoKabarık saccedillı kimserdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) Gılmanlar Gılmanlı adına Kuumltahya sancağı Dağardı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 374 95ldquoBaĢlarını tıraĢ edenlerin tepede bıraktıkları saccedil tutamırdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts (29012012) Perccedilemli adıyla iccedilel sancağı Anamur kazasında youmlruumlkandan bir cemaat var Tuumlrkay age s 626 96 Ladıcık Lacircdik kelimesinden geliyor olabilir Hellenistik ccedilağda oumlzellikle Selevkoslarda ve Pontus devletinin kral ailesinde birccedilok kraliccedilenin ve prensesin taĢıdığı bir isim olan Laodikeia‟dan bozma bir kelime Pontus boumllgesinde Amasya‟ya ve Tokat iline bağlı Niksar ilccedilesinde birer Lacircdik var Bk Umar age s 505Zile‟deki Ladıcık adı da bu
adlarla aynı olmalıdır 97 Mezraya adını veren Sultan Eymirce‟nin hayatı hakkında fazla bir bilgi bulunmamaktadır Emirci veya Emirce Sultan‟a ait menakıbnamede Emir-i Ccedilin Osman olarak bilinir Sultan Eymirce zaviyesi ile ilgili Bk Kapusuzoğlu S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Ankara s 67-80 98 ldquoAğrılı ağrıyanrdquo anlamında bir kelimedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(29012012) 99 Geder bağ ccedilubuklarını ccedilelikleme merkep alın yazısı ccediluval keder ve kader anlamlarında da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 100 Uumlz ova duumlzluumlk anlamlarında da kullanılan bir kelimedir httptdkterimgovtrbts (19022013)
112 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo35 Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları
d Mesleklerden
Verilen Yer Adları Zile‟de
resmi goumlrevler ve ccedileĢitli esnaf gruplarından kaynaklanan yer adları da vardır Bunların sayısı 5 olup incuumlger ve kalaycı isimleri
zanaat kollarına iĢaret ederken kethuumlda muhtesib ve yazıcı ise resmi goumlrev ya da goumlrevlilere iliĢkin
verilmiĢ yer adları olarak duumlĢuumlnuumllebilir Tablo 36 Mesleklerden Verilen Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġncuumlger mz Karahisar-ı BehramĢah Sarukalaycı mz Huumlseyinabad
Kethuumlda mh Zile Yazıcı mh Zile
Muhtesib ky Karahisar-ı BehramĢah
e Ġnsan (kiĢi) Adı Verilen YerleĢim Birimleri Adını doğrudan kiĢi adlarından alan 22 yerleĢim birimi bulunmaktadır Bunlardan yalnız 1‟i Ermeni ismi olup bu koumlyuumln bir diğer adı da
Killikrsquotir Bunların dıĢındaki isimlerin oumlnemli bir kısmı Arapccedila Farsccedila ve Ġbraniceden fonetiği
değiĢtirilerek Tuumlrkccedileye geccedilmiĢ isimlerdir Tablo 37 Ġnsan (kiĢi) Adları Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahmed ky KuĢtaĢ Mesud Ġğlal mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Battal mz Huumlseyinabad Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Baydar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hamzacık ky Zile Musa mz KuĢtaĢ
Hasan ky Yenimuumlsluumlman Okar mz101
Huumlseyinabad
Keykavus mz Huumlseyinabad Oumlğetccedile ky102
Karahisar-ı BehramĢah
Mahmud ky KuĢtaĢ Sarumusa mz KuĢtaĢ
Hasan mz (2) Huumlseyinabad Sergis ky (nam-ı diğer Killik)103
Huumlseyinabad
Huumlseyin mz (2) Huumlseyinabad Tuğrul mz Huumlseyinabad
Mergub ky104
Zile Yunus mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
f KiĢilerin Fiziksel Oumlzelliklerini Yansıtan Yer Adları KiĢilerin engel durumlarını iccedileren Zile‟de tek yer adı Huumlseyinabad‟daki Sağır Piri Kışlası‟dır
g Tarihicirc KiĢi Adları Ġccedileren Yer Adları Bazı tarihicirc Ģahsiyet isimleri de Zile‟de yer adı
olarak verilebilmiĢtir Bunların sayısı 9 tanedir Zile merkez Danişmend-i Bahşayiş Kalesi105
ile
101 Telli balıkccedilıl kuĢlarına verilen bir isim olan Okar erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 102 Oumlğet beğenilen aranılan anlamında bir kelime olup kız ve erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 103 Bu koumlyde Karkın boyundan Uluyoumlruumlk taifesinden TutuĢ Etraki Cemaati sakindi Halaccediloğlu V s 2234 104 Aranan ve beğenilen anlamlarında olan Mergup kelimesi Arapccedila koumlkenli olup Ģahıs adı olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 105 Tufan Guumlnduumlz DaniĢmendli Beyliği sahasında iccedilinde DaniĢmend adı geccedilen Amasya kazasında 2 Tokat kazasında 2 Sivas kazasında 3 ve Zile kazasında 1 yer adı tespit etmiĢtir Zile‟deki DaniĢmend-i BahĢayiĢ kalesini bir koumly olarak ele alan Guumlnduumlz buranın adının buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendli beyliğinden ziyade bir Ģahıstan verildiğini oumlne suumlrmuumlĢtuumlr Buranın aynı zamanda Tokat Youmlruumlklerinin kıĢlağı olduğunu belirtmiĢtir Kaynak olarak da 387 nolu Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum defterini vermiĢtir (Cilt II s 457) Bk Guumlnduumlz T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli
Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I Baskı Ġstanbul s 35-36
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağrık mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kurubey mz Halka-i Hass
Dilmek mz Karahisar-ı BehramĢah Sapmaz mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Huumlseyinabad UumlzmuumlĢ mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Kızılkuumlnbed Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Huumlseyinabad
Gederik ky Zile Yavihsan ky Halka-i Hass
Goumlzaccedilan mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk Huumlseyinabad
Ġkiyuumlzluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 113
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yeni Muumlsluumlman Arslan-ı Danişmend106
mezrası isimleri buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendliler
doumlneminden kalan ve tarihicirc Ģahsiyetlere dayalı olarak verilmiĢ isimler olmalıdır Karadiğin (Zile-Huumlseyinabad 3) Baydiğin koumlyuuml (Zile) ve Baydiğin
107 mezrası (Acacı ve Oumlzikavağı) isimleri ise
tigin kelimesinin bozulmuĢ Ģekilleri olarak oumlne ccedilıkmaktadır Cengizhan ve Temuumlrhan mezraları
(Huumlseyinabad) ise Moğol istilası ve Timur‟un Anadolu‟ya giriĢinin izlerini taĢıyan yer adları
Ģeklinde tasvir edilebilir Yeni Muumlsluumlman‟daki Ccedileltek koumlyuuml adını Ccedileltek Baba‟dan almıĢtır108
Huumlseyinabad nahiyesi adı ise buumlyuumlk bir olasılıkla Battal Gazi ile birarada anılan Huumlseyin Gazi‟den
verilmiĢ olmalıdır Zira ona atfedilen mezar ya da makamlardan birisi Ccedilorum Alaca ilccedilesindedir109
Yukarı da insan adları baĢlığında ele alınan Keykavus ismi de tarihicirc Ģahsiyetlere dayandırılabilir
h Kavim Kabile Boy Soy Oymak Cemaat Adları Ġccedileren Yer Adları Anadolu
Tuumlrkler tarafindan fethedildikten sonra yoğun bir Tuumlrk goumlccediluumlne sahne olmuĢtur Tuumlrkler buraya boy
ve aĢiretler halinde gelerek muhtelif boumllgeleri yurt edinmiĢler ve Selccediluklu Devleti youmlneticileri de siyasicirc ve iktisadicirc hedefleri goumlzeterek Osmanlı Devleti‟ni kuran Kayı boyuna mensup aĢiretin de
dacirchil olduğu Tuumlrk boylarını ccedileĢitli boumllgelere yerleĢtirmiĢlerdir Osmanlılar da aynı Ģekilde
kendilerine gelip sığınan Tuumlrk topluluklarını değiĢik boumllgelere iskacircn etmiĢlerdir Boumlylece Osmanlı
Devleti‟nin kuruluĢ ve geliĢme suumlrecinde de Anadolu‟nun muhtelif yerlerine ccedileĢitli Tuumlrk oymak ve aĢiretleri yerleĢtirilmiĢtir (Soumlylemez 2002 39)
Osmanlı hanedanı Tuumlrkmen koumlkenli de olsa kendisini Tuumlrkluumlğuumln temsilcisi olarak goumlrmekte
ve Tuumlrk tabirini merkeze oturtmaktaydı Tuumlrkmen tabirini Akkoyunlu Karakoyunlu Dulkadir Karamanoğlu gibi beylik ya da devletlerin etnik kimliğini tanımlamakta adı geccedilen devletlerin
Osmanlı hacirckimiyetine girmiĢ olan halkının sadece konargoumlccediler gruplarını ifade etmek iccedilin
kullanmaktadır Youmlruumlk tabiri ise bir sancak ya da kaza dacirchilinde yaylak ve kıĢlak hayatı
suumlrduumlrenlerin genel adıydı Uluyoumlruumlk (Etrak Youmlruumlkanı) Tokat‟tan Kuumltahya‟ya kadar uzanan sahada konargoumlccedilerlik etmekteydi
110
Acacı ve Oumlzi Kavağı nahiyesinde adını boy ya da cemaat adından alan 12 yerleĢim birimi
bulunmaktadır Alan-ı İğdir Bayındır mezraları ve Kayılar koumlyuuml (2 adet) adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
111 Arablar koumlyuuml
112 Hacı
113 koumlyuuml Haramideresi mezrası
114 Karacaviran
115 koumlyuuml
106Danişmend Farsccedila‟dan Tuumlrkccedileye geccedilen bir kelimedir Bilgili ilim sahibi anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk medreselerin icazet alma seviyesine gelmiĢ olan talebeleri iccedilin de kullanılan bir tabirdir Bk ĠpĢirli M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465 Ancak DaniĢmend tabiri zaman zaman bir Ģahıs adı ya da ismin oumlnuumlnde bir sıfat olarak da kullanılabilmektedir Arslan-ı DaniĢmend Arslan DaniĢmend ya da Ġslam DaniĢmend de olabilir 107 Yılmaz Kurt Niksar‟da bulunan GuumlmuumlĢdiğin koumlyuumlnuumln adının DaniĢmend Gazi‟nin 12 oğlundan biri olan GuumlmuumlĢ Tigin‟den konduğunu belirtmiĢtir Muhtemelen Zile kazasındaki Baydiğin ve Karadiğin isimleri de bu yolla verilmiĢ
olabilir Bk Kurt Y (2000) ldquoNiksar Kazası Yer Adlarırdquo Danişmendliler Doumlneminde Niksarrsquoda Tıp Tarih ve Kuumlltuumlr Sempozyumu Bildirileri Niksar s 105 108 Ccedileltek Baba‟nın asıl ismi ġeyh Mahmut olup unvanı Emirci lakabı Doğan ve ocağı Ccedileltek‟tir Dede Karkın Sarı Saltuk Gajgaj Baba gibi maneviyat ocaklarından biri de Ccedileltek Baba Ocağı‟dır Bu Ocak 17 koumlyuumln oumlĢruumlnuuml alan guumlccedilluuml bir yuvadır ġeyh Mahmut da boumllgeye geldiğinde boumllgenin ĠslamlaĢmasında rol oynayan oumlnemli bir manevi ve tarihi Ģahsiyet olarak Ccedileltek koumlyuumlne adını vermiĢtir Ccedileltek Baba 13 Yuumlzyıl iccedilerisinde yaĢamıĢtır ve Yeseviye tarikatı ekoluumlnden yetiĢen biridir httpceltekkoyumtrggC7eltek-Baba-Kimdir-f (23012012) 109 Oumlzcan K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal Gazi ve Malatya
Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58 110 Guumlnduumlz age s 19-27 111 24 Oğuz boyunun yayıldığı coğraficirc sahalar ve XVI yuumlzyılda Anadolu‟da Oğuz boylarına ait yer adları iccedilin Bk Suumlmer F (1980) Oğuzlar Ġstanbul s 201-372 423-460 112 Ccedilorum Bozok MaraĢ civarında Arab ya da Arablar vardır (Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden) Tuumlrkay age s 50 Arablı diye de anılmaktadır Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden geniĢ bir alana yayılmıĢ durumdadır Tuumlrkay age s 203 113 Tokat Zile‟de ve Ankara AyaĢ‟ta youmlruumlkan taifesinden Hacı diye bir cemaat var Tuumlrkay age s389 114 Ordu kazası ve Karahisar-ı ġarki sancağında Youmlruumlkan taifesinden Harami adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay
age s 406
114 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karıkışla koumlyuuml116
Muğriler117
mezrası Selamet koumlyuuml118
Ulucakkiri mezrası119
ve Yaraş120
mezrası
ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 38 Acacı ve Oumlzi Kavağında Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alan-ı iğdir mz Karacaviran ky Ulucakkiri mz
Arablar ky KarıkıĢla ky Kayılar ky (2)
Hacı ky Muğriler mz Bayındır mz
Haramideresi mz Selamet ky YaraĢ mz
Halka-i Hass nahiyesinde 4 koumly adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Alayuntlu Beydili Kızık ve Salur koumlyleridir 1 koumly Ekrad cemaatlerinin 3 mezra ve 2 koumly ise youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini almıĢtır Kuumlrtler koumlyuuml121
adını bir Ekrad cemaatinden almıĢtır Elmalu
mezrası122
Kırızlar123
koumlyuuml Ovacık124
koumlyuuml Suumlluumlkluuml125
ve Tutuş126
mezrası ise Youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini uumlzerinde taĢımaktadır Tablo 39 Halka-i Hass Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alayuntlu ky Halil ky Kuumlrtler ky Suumlluumlkluuml mz
Beydili ky Kırızlar ky Ovacık ky TutuĢ mz
Elmalu mz Kızık ky Salur mz
Huumlseyinabad‟da Bayadcık Doumlğerobası Karakınık mezraları ile Eski ve Yeni Yapar koumlyleri
adlarını 24 Oğuz boyundan almıĢtır 10 yerleĢim biriminin adının cemaatlerden oluĢtuğu
yanlarında yazan cemaat ibaresinden accedilıkccedila anlaĢılmaktadır 7 yerleĢim birimi de kıĢlak adıyla bir
cemaat ya da topluluğun kıĢladığı bir mekacircnı ifade etmek iccedilin tercih edilmiĢtir Ayrıca 3 yerleĢim yerinde Etrakiye bir yerleĢim yerinde Etrakiye-i Uluyoumlruumlk tabiriyle Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlere
iĢaret edilmiĢtir Kalan 57 yerleĢim birimi ise farklı Tuumlrkmen cemaatlerden adını almıĢtır127
Bu
cemaatlerden Kıranlu (Tuumlrkay 1981 518) ve Mahuna (Tuumlrkay 1981 114) Ekraddan olup kalanların tamamı Youmlruumlk Tuumlrkmen taifelerinden oluĢmaktaydı
115 Karahisar-ı Sahib Adilcevaz Bolvadin ve MaraĢ Goumlksun‟da adı geccedilen TuumlrkmenYoumlruumlkan taifesinden bir cemaattir Youmlruumlkosmanoğlu aĢiretine mensuptur Tuumlrkay age s 465 116 ldquoKayıkıĢlardquo da olabilir Sivas Yeni il Sorkun Nahiyesi‟nde boumlyle bir koumly vardır Bu koumly Kayı boyundan olanlar tarafından kurulmuĢtur Halaccediloğlu III s 1372 Ancak gene de ldquoKarıkıĢlardquo olma ihtimali oldukccedila yuumlksektir ccediluumlnkuuml MaraĢ sancağı Zamantı kazasında Karakışlalı ya da Karıkışlalı adıyla okunmuĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 490 117 Mardin Basra Hakkacircri gibi doğu vilayetleri dıĢında Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında da adı geccedilen ekrad taifesinden
bir aĢirettir Tuumlrkay age s 124 Mukriler olarak da anılmaktadır Ayrıca Makarlar ve Makralar diye youmlruumlkan taifesinden Bozok MaraĢ Karaman Adana Edirne ve Dimetoka‟da bir cemaat de vardır Tuumlrkay age s 574 118 Sivas Yenihan ve Yıldızeli‟nde Youmlruumlkan taifesinden Selametli adıyla bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 666 119 Yozgat Akdağ‟da Ulucak obası adında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 747 120 Ankara Bolu ve MenteĢe sancaklarında da adı geccedilen YaraĢlu adına sahip olan Tuumlrkman taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 765 121 Ekrad‟dan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu IV s 1584 Tuumlrkay age s 113 122 Youmlruumlkan taifesinden ldquoElamacalı Elmalılırdquo Ģeklinde de belirtilmiĢtir Tuumlrkay age s 348-349 123 Firuzlar da olabilir Anamur Kilis ve Mudurnu‟da tespit edilmiĢ bu isimle Tuumlrkmen Youmlruumlk taifesinden bir aĢiret vardır Tuumlrkay age s 81 365 124 Yeniil Sivas‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 617 125 Arapgir ve Karahisar-ıġarki sancağında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 688 126 Sivas ve Bursa‟da bu adla youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 741 127YaklaĢık 83 cemaat adı tespit ettiğimiz Huumlseyinabad yerleĢim birimlerinin referansları geniĢ bir yer tutmaktadır Bu cemaatlerin yayılma sahaları iccedilin Bk Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşiv Belgelerine Goumlre Osmanlı
İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatler Tercuumlman Yayınları Ġstanbul
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 115
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Ağcaağıl Karahisar-ı ġarki‟de Ağcahalil diye de geccedilen bir cemaat adıdır (Tuumlrkay 1981
181) Ayrukam128
MaraĢ Youmlruumlklerinden AvĢar boyuna tabi Ayrudamlı cemaatinden baĢkası değildir (Halaccediloğlu I 2009 205) Aziz Karahisar-ı ġarki‟de de adı geccedilen bir Tuumlrkmen cemaat adıdır
(Tuumlrkay 1981 215) Beyobası Sivas Yeniil‟de bulunan bir Tuumlrkmen aĢiretidir (Tuumlrkay 1981 56)
Ccedilalatlu MaraĢ eyaletinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 288) Youmlruumlkan
taifesinden olan Ccedilelebiler Ordu‟dan Guumlmuumllcine‟ye geniĢ bir alanda yayılmıĢ olan ve Ccedilelebiluuml olarak da anılan bir cemaattir
Depesuumldeluumlk mezrasında Kanuni doumlneminde Bayat boyuna mensup Selmanlu cemaati
yaĢamaktaydı (Halaccediloğlu V 2009 2013) Haliyle Depesi Deluumlğuuml Selmanlu ismi bu cemaatten verilmiĢ olmalıdır Yine aynı doumlnemde bu mezra Bozok sancağına bağlı Sorkun nahiyesine tabi
goumlruumlnmekteydi Yazıkışla (YazılutaĢ) Ccediladıroumlyuumlğuuml Ağcaağıl mezralarında da Selmanlu cemaatinin
adı geccedilmekteydi
Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk‟te mantar ve yer elması Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde
yumurta anlamlarına gelen domalan kelimesi129
Alaiye Sancağı‟nda Youmlruumlkan taifesinden bir
cemaatin de adıydı (Tuumlrkay 1981 335) Emirhacılu mezrasının adı buumlyuumlk olasılıkla Ġccedilel
Sancağı‟nda Anamur Kazası‟nda bulunan Eminhacılu (Tuumlrkay 1981 350) ya da yine Anamur‟da Hacılıemir (Tuumlrkay 1981 395) Ģeklinde geccedilen Youmlruumlk taifesinden bir cemaatten almıĢ olabilir
Eyuumlcek mezrası ise Eyuumlcekli olarak da bilinen Vize Sancağı Pınarhisar kazasında da goumlruumllmuumlĢ olan
bir Tuumlkmen cemaatinin uğrak yeri olarak duumlĢuumlnuumllebilir (Tuumlrkay 1981 362)
Fakihler koumlyuuml Fakıhlar ya da Fakılı (Tuumlrkay1981 364) Gedik Hasan mezrası Bozok ve
MaraĢ‟ta adı geccedilen Gedik Hasanlı (Tuumlrkay1981 369) Youmlruumlk cemaatlerinin adını almıĢtır Yıva
boyuna ait perakende Gılman Cemaatinin adı Gılman mezrasının adına esin kaynağı olmuĢ olabilir
(Hallaccediloğlu V 20091947-1948) Zile sınırlarında adı geccedilen Goumlkccedileler Youmlruumlk cemaati (Tuumlrkay 1981 82) Goumlkccedileluuml mezrasının adının verilmesinde etkili olmuĢtur
Goumlkzemin mezrası130
(Halaccediloğlu II 2009 681) Bozok Sorkun‟da Kızpınarı koumlyuumlnde AvĢar
boyuna mensup Kızılkocalu kabilesine mensup Goumlkin cemaatinden adını almıĢ olsa gerektir (Halaccediloğlu II 2009 900) Gulamlar mezrası ise MaraĢ eyaletinde youmlruumlkan taifesinden Gulamanlu
cemaatinden adını almıĢ olabilir (Tuumlrkay1981 383) Bozok‟ta Hacı Alili adlı youmlruumlkan Tuumlrkmen
taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay1981 389) Buumlyuumlk olasılıkla Hacıali mezrası adı bu cemaate dayalı olmalıdır Halil Acalık koumlyuuml MaraĢ Youmlruumlklerinden Halil Eceli Cemaati (Tuumlrkay
1981 401) ve Hallaccediloğluviranı mezrası Bozok Sorkun boumllgesindeki AvĢar boyuna mensup Halaccedil
Cemaati (Halaccediloğlu III 2009 973) ile ilgili adlar almıĢlardır
Karacalu mezrası adı Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Bozok livası Karahacılu adında koumlye iskacircn edilen Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden bir cemaatin adıyla iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981
462 463) Cemaatin adı Karacalar Karaca ve Karacalu Ģeklinde de dile getirilmektedir
Kızkaracalu koumlyuuml de adını bu cemaatten almıĢtır Zira Karacalu cemaatinin bulunduğu yerler arasında Ccedilorum da bulunmaktaydı (Tuumlrkay 1981 98)
Karadonlu Ermenek Guumllnar Bozkır Ordu ve Karahisar-ı ġarki‟de (Tuumlrkay 1981469)
Karacakaya Ccedilorum‟da (Tuumlrkay 1981 463) Karakız MaraĢ Huumldavendigar ve Vize‟de (Tuumlrkay 1981 477) Karataş Alanya ve BeyĢehri‟nde (Tuumlrkay 1981 486) adı geccedilen cemaatler olup
Karadonlu mezrası Karacakaya koumlyuuml Kararkızkavağı mezrası ve KarataĢ mezrası adları bu
128Kam Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde koyunların barındıkları yer yani damla aynı anlamda goumlsterilmiĢtir httptdkterimgovtrbts (31012012) 129 httptdkterimgovtrbts(31012012) 130 Yusuf Halaccediloğlu bu ismi Goumlkin olarak okumuĢtur
116 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
cemaatlerden kaynaklanmıĢ olmalıdır Kavurga Kavurgalı ve Kavurgaoğlu mezrası isimleri MaraĢ
ve Bozok‟ta yaĢayan Kavurga Dedeler ya da Kavurga cemaatiyle iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981 497-499) Kıranlu ise Sivas Bozok Canik Konya Karaman ve MaraĢ gibi geniĢ bir sahada adı
geccedilen Ekrad youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adı olup Huumlseyinabad‟daki Kıranlu mezrası adı
buradan verilmiĢ olabilir Bu cemaat Kıranlu Kıran Kıranca ve Kıranta Ģeklinde de ifade edilmiĢ
Lekvanik aĢiretinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 518)
Kışlak-ı Himmet Kethuumlda mezrası Salur boyu Uluyoumlruumlk taifesinden Aksalur boumlluumlğuumlnden bir
cemaatin adından verilmiĢtir (Hallaccediloğlu III2009 1049) Bozok Sorkun boumllgesinde yaĢayan ve
Varsak Boyuna mensup KızılcakıĢla cemaati adı ise Kızılcakışla mezrasıyla oumlzdeĢleĢmiĢtir (Halaccediloğlu IV 2009 1464) AvĢar boyundan aynı adlı cemaatin adı Kızıllar
131 koumlyuumlne verilmiĢtir
(Halaccediloğlu IV 2009 1470) Gelibolu Huumldavendigar sancaklarında bulunan Kiraslu ya da Kiraslu
Hacı Youmlruumlkan cemaati Huumlseyinabad‟daki Kiraslu mezrasına da ad olarak verilmiĢtir (Tuumlrkay 1981
512)
Sivas Yeniil‟de Yazır boyuna mensup Koyunlu Anamuslu adıyla bir cemaat bulunmaktadır
(Halaccediloğlu IV 2009 1499) Huumlseyinabad‟daki Koyunluyusufoumlzuuml mezrası adı bu cemaate
dayandırılabilir Kozluca kışlağı adı her ne kadar ceviz ağacının ccedilokluğuna delalet eden ve bitki oumlrtuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran bir yer adı gibi goumlzuumlkse de bu isim de buumlyuumlk oumllccediluumlde Youmlruumlk Tuumlrkmen
cemaatlere dayalı verilmiĢ isimlerden olmalıdır Zira Edirne ve Karahisar-ı ġarki‟de Youmlruumlkan
taifesinden Kozluca adıyla bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay 1981 538) Aynı Ģekilde Kulağuz koumlyuuml adı bir mesleğe dayandırılabilecek olsa da Salur boyuna mensup Kulağuzlu cemaati
(Halaccediloğlu IV 2009 1533) bu adın verilmesinde oumlncekine oranla daha etkili bir dayanak
oluĢturmaktadır
Soumlzluumlklerde anlamına rastlanamayan Mahuna kelimesi ise muhtemelen Erzurum ve civarında da rastlanılan Mahanlar adında konargoumlccediler Ekrad taifesinden bir aĢiretin isminin
bozulmuĢ bir biccedilimi olmalıdır ġoumlyle ki bu aĢiret Mahanlı Mahanlu ve Mahanlar Ģeklinde de
Osmanlı belgelerinde zikredilmekteydi (Tuumlrkay 1981 114) Haliyle Mahuna mezrasının adını da cemaatlere dayalı olanlar iccedilerisinde anmak muumlmkuumlnduumlr Huumlseyinabad da dacirchil olmak uumlzere Zile
kazasında Mezid ya da Mezidli Ģeklinde geccedilen yer adları da cemaat koumlkenli yer adları iccedilerisinde
sıralanabilir Mezid ya da Mezidluuml (Tuumlrkay 1981 585) Ģeklinde Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinin adı soumlzkonusu yerlere ad olarak verilmiĢ olabilir Bozok‟tan Teke‟ye kuzey guumlney doğrultusunda
geniĢ bir alanda adı zikredilen Muumlminler cemaati de Youmlruumlkan taifesindendi (Tuumlrkay 1981 598)
Bu youmlnuumlyle Huumlseyinabad‟daki Muumlminler-i Buumlzuumlrk ve Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mezralarının adları bu
cemaatin adını ccedilağrıĢtırmaktadır
Paşalu mezrası Youmlruumlkan taifesinden PaĢalu (Boğalu) (Tuumlrkay1981 624) Sarımbeyluuml
mezrası MaraĢ Youmlruumlklerinden Yuumlreğir boyuna mensup Sarımbeyluuml (Halaccediloğlu V 2009 1983)
Saruisaoumlyuumlk mezraları Sivas Yeniil‟de Saruisa Sincan ve Sincanlu mezrası Ankara Kuumltahya ve Rakka‟da da adı geccedilen Sincan (Tuumlrkay 1981 147) Tusi mezrası MaraĢ ve KırĢehir‟de isimleri
anılan Tus ya da Tuslu (Tuumlrkay 1981 741) Yağlu koumlyuuml Sivas Yeniil‟de bulunan Yağlu (Tuumlrkay
1981 759) cemaatlerinden isimlerini almıĢlardır
Huumlseyinabad‟ın merkezi olarak goumlsterilen Yapa-i Cedid koumlyuuml Yapa cemaatinden adını almıĢ olabilir Bu cemaat Bayındır boyuna mensup bir grup (Halaccediloğlu I2009 22) ve Alayuntlu
boyu iccedilerisinde Karaman‟da bir cemaat adı olarak iki farklı Ģekilde anılmıĢtır ( Halaccediloğlu I 2009
93 94102 203 215 vd) Yortan mezrası da aynı adlı Youmlruumlkan cemaatinden adını almıĢtır (Tuumlrkay 1981 777)
131 Kızıllu Ģeklinde de anılmaktadır
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 117
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 40 Huumlseyinabad Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaağıl mz Cemaat-i Zeyneddin mz
Geccediluumld-i Etrakiye-i
Uluyoumlruumlk ky Karacalu mz
Koyunluyusufoumlzuuml
mz
Muumlminler-i
Kuumlccediluumlk ky
Alacalar ky Ccedilakırlı mz Gedikhasan mz Karadonlu mz Kozluca kıĢlağı Ortaoumlyuumlk mz
Ali Bey
Cemaati
KıĢlağı Ccedilalatlu mz Gılman mz Karakınık mz Kozviran mz PaĢalu mz
Ayrukam mz Ccedilelebibey kıĢlağı Goumlkccedileluuml mz
Karakızkavağı
mz
KoumlĢkerluuml-i Cemaat-i
Karakoumlseluuml ky
Sarımbeyluuml
mz
Aziz mz Ccedilelebiler kıĢlağı Goumlkzemin mz KarataĢ mz Kulağuz ky
Saruisaoumlyuumlk
mz (2)
Baydcık mz Depesideluumlğuumlselmanlu Gulamlar mz Kavurgalu mz Mahuna mz Sincan mz
Beyobası kĢ Domalan mz Hacı ali mz
Kavurgaoğlu
mz Makiler kıĢlağı Tusi mz
Cemaat-i
Ccedilerccedili Ali mz Elmalu mz
Hacıhasankavağı
ky Kıranlu mz
Merkendluuml el-
meĢhur mz Varazlu mz
Cemaat-i
Doumlğer Obası
mz Emirhacılu mz Hacılar mz
KıĢlak-ı Hacı
Ali mz Mezidalanı mz Yağlu ky
Cemaat-i
Emir Umurlu
mz Eskiyapar ky Halil mz
KıĢlak-ı
Uumlmmet
Kethuumlda mz Mezidluuml mz
Yapa-i Cedid
ky
Cemaat-i
Erkekoğlu
KıĢlası
Etrakiye-i Ali Fakih
ky Halilacalık ky
KızılcakıĢla
mz Murad Sufi mz
Yatan-ı
Etrakiye ky
Cemaat-i
Halil Fakih
Obası mz
Etrakiye-i Murad Sufi
ky
Hallaccediloğlu Viranı
mz Kızıllar ky Mustafa kıĢlası
Yeniyapar
ky
Cemaat-i
Soumlğuumldluuml
Geduumlk mz Eyuumlcek mz Kalınkoumlyuuml mz Kızkaracalu ky Mustafa kĢ Yortan mz
Cemaat-i
Toramanlu
mz Fakihler ky Karacakaya mz Kiraslu mz
Muumlminler-i
Buumlzuumlrk mz
Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 5 yerleĢim birimi adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
Bunlar Kınık Salur Ilısu Yazır mezraları ile Nefs-i Yazır-ı Akpınar ve Yazır-ı Akpınar
kıĢlaklarıdır AkbaĢ mezrası132
ile Hacılar koumlyuuml133
adları Ekrad taiflerine dayalı olarak verilmiĢ olabilir Ağcaasma
134 mezrası Alicuumlkluuml
135 mezrası Baraklar mezrası
136 Başkoumly mezrası
137
Boynuyoğun mezrası138
Guumlni mezrası139
Hacıbey140
mezrası Kalınccedilirmiş mezrası141
132 AkbaĢ AkbaĢlu ya da AkbaĢ Ekradı adıyla konargoumlccediler bir Tuumlrkman Ekradı taifesi Rakka‟dan Filibe‟ye bazı sancakların iccedilerisinde yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 186 133 Sivas youmlresi Tuumlrkem taifesindendir Tuumlrkay age s 29 Ayrıca konar oumlccediler Tuumlrkmen ekradı taifesinden aynı adlı bir cemaat vardır Hacılarlı diye de anılmaktadır Zile‟ye yakın Bozok‟ta da izlerine rastlanmakta Tuumlrkay age s 394-395 134 Varsak boyunun Zakirluuml kabilesi taifesinden bir cemaat olup Ağccedilaasma adlı yurtlarda yaĢamaktaydılar Adlarına Niğde Bozok Sorgun ve Bozok‟ta rastalanan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu I s 29Ağcaasmalu ya da Ağcaesma gibi de telafuz edilmektedir Tuumlrkay age s 181 135 Bozok Sancağı Akdağmadeni kazasında Alicik Karacaalan obası adıyla bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 197 136 Baraklar ve Baraklu cemaati Dulkadirli Tuumlrkmenlerinden olup MaraĢ‟tan Yozgat‟a hatta Kuumltahya‟ya kadar geniĢ bir alanda izleri goumlruumllmekteydi Bk Halaccediloğlu I s 240-241 137 KırĢehir ve Bozok sancaklarında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır Tuumlrkay age s 228 138 Tuumlrkman Youmlruumlkanı taifesinden bir aĢirettir MaraĢ Konya Bursa Aksaray Adana gibi birccedilok yerde bu aĢiretin adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 64 139 MenteĢe‟de Kızılcakoyunlu Cemaatine bağlı Guumlni Cemaati ve Sufiler taifesine bakılacak olursa Guumlni taifesi Ġğdir boyuna mensup bir taife olmalıdır Bk Yusuf Halaccediloğlu IV s 1469 140 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Hacıbeyli Ģeklinde de anılmaktadır Tuumlrkay age s 390 141 CcedilirmiĢ adı 1455 tarihinden itibaren geccedilmektedir CcedilirmiĢ Fin Ugor Tuumlrk topluluklarından bir boyun adıdır CcedilirmiĢ Tuumlrkleri 1071 oumlncesinde Bizans‟ın Arap ve Ġranlılara karĢı Balkanlardan Anadolu‟ya goumlccedile zorladığı Tuumlrk
topluluklarındandır httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (Fikri Karaman‟dan alıntı)
118 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karamağan142
mezrası Karamuk143
mezrası Keseri144
Hisarı mezrası Kozviran145
mezrası
Kubat146
mezrası Saruhacı147
mezrası ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 41 Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaasma mz Bubak mezari Kalın CcedilirmiĢ mz KıĢla-yı Suumlduumls mz Saruhacı mz
AkbaĢ mz Davulbazlu mz148
Karamağan mz Kubat mz Savcı-ı Diğer mz
Alicuumlkluuml ky Guumlni mz Karamuk mz Mumu mz Sincanlu mz
Asar-ı Bubak mz Hacıbey mz Keseri Hisarı mz Nefs-i Bubak kıĢlağı Tahinatan kıĢlağı
Baraklar mz Hacılar mz Keseri mz Nefs-i Yazır-ı Akpınar kıĢlağı Tatar mz
BaĢkoumly mz Ilısu Yazır mz Kınık mz Salur mz Yazır-ı Akpınar kĢ
Boynuyoğun mz
Kozviran mz
Kızılkuumlnbed nahiyesinde Eymuumlr koumlyuuml adını 24 Oğuz boyundan biri olan Eymuumlr‟den alırken
Ayvalu149
mezrası Deveci koumlyuuml150
Dona koumlyuuml151
İsa mezrası İsaoumlzuuml mezrası152
Karacaoumlmer mezrası
153 Kayırluca
154 mezrası Kuyucak
155 mezrası Tatar mezrası
156 Tuumlrkmen Youmlruumlk Ccedilakır
157
mezrası ise Ekrad taifesinden adını almıĢ olmalıdır Tablo 42 Kızılkuumlnbed Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ayvalu mz Ġsa mz Kuyucak mz
Ccedilakır mz Ġsaoumlzuuml mz Tatar Hacı mz
Deveci ky Karacaoumlmer mz Tatar ky
Dona ky Kayı mz
Eymuumlr ky Kayırluca mz
KuĢtaĢ nahiyesinde 3 koumly ismini 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Bayat mezrası
Bayatalanı mezrası ve İğdir koumlyuumlduumlr Ağcaviran158
koumlyuuml Başkoumly mezrası Ġsakoumly koumlyuuml ve Koccedilaccedil
koumlyuuml159
gibi yerleĢim birimleri isimlerinde ise cemaat adlarının belirleyici olduğu savunulabilir
142 Mağun adında Sivas ve Rakka eyaletlerinde youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 572 143 Karamuk tarlada buğday aralarında biten anasona benzer siyah ve acı bir tohumun adıdır Karamukaynı zamanda Zile Sivas Yeniil Yuumlzdepare kazaları ve Ġccedilel sancağında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin de adıdır Karamuklu da denilmektedir Tuumlrkay age s 482 144 Adana Tarsus ve Teke‟de Keserli adına Youmlruumlkan‟dan bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 508 145 Bozok ve MaraĢ eyaletlerinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 538 146 Bozok‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s 547 147 Saruhacılı Bozok MaraĢ Alanya ve Sivas‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir MaraĢ‟tada Saruhacılı AvĢarı yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 654 148 1700‟luuml yıllarda Rumlar tarafından yerleĢime accedilılan ve koumly niteliği kazanan Davulbazlı‟nın adının boumllgede guumlmuumlĢ madeni ccedilıkarıldığı vakitlerde mağaralardaki iĢccedililerin davul sesiyle toplanmalarından aldığı oumlne suumlruumllmektedir Ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Yurtlu age s 159 149 Bu cemaatin yaĢadığı yerler arasında Sivas ve Bozok‟a bağlı Akdağmadeni de yer almaktaydı Bk Tuumlrkay age s
215 150Ankara ve Huumldavendigar‟da adı geccedilen bir Youmlruumlk Tuumlrkmen taifeisidir Tuumlrkay age s 323 Devecili ya da Deveciluuml Ģeklinde de anılmaktadır 151 Karaman MaraĢ Bolu sancakları ve Larende kazasında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 335 152 Akdağ‟da Youmlruumlkan Tuumlrkman taifesinden Ġsabeyluuml cemaati vardır Onunla ilgili olabilir Tuumlrkay age s 438 153 Bozok MaraĢ Kuumltahya ve Karahisar-ı ġarki sancaklarında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Karacaoumlmerli diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 465 154 Adana Tarsus ve Aksaray sancaklarında Kayırlu adında Youmlruumlkan Tuumlrkmen taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 500 155 Sivrihisar Adana ve Tarsus‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 558 156 Yusuf Halaccediloğlu boumllgede yaĢayan Tatarları Kıpccedilak Tuumlrklerine mensup bir cemaat olarak nitelemiĢtir Halaccediloğlu V 2169-2174 vd 157 Ccedilakır ve Ccedilakırlı adında Ekrad taifesinden cemaatler vardır Tuumlrkay age s 286 158 Malazgirt sancağnda (Erzurum vilayeti) bu adla bir youmlruumlkan cemaati yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s182 159 Ġccedilel sancağında ve Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında Tuumlrkman youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay
age s 531 KoccedilaĢ olma ihtimali de bulunmaktadır Tuumlrkay age s 531
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
98 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 5 Alan Adı Verilen YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alan ky Kızılkuumlnbed Karı ve Dorualanı mz MeĢhedabad
Alan ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Kilisealanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Demuumlrcuumlalanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Sarualan mz Huumlseyinabad
Ġncuumlalanı mz Karahisar-ı BehramĢah Sovukalan mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Pınar yerden kaynayarak ccedilıkan su kaynak ve memba anlamlarını iccedilerdiği gibi ccedileĢme21
yerine de kullanılan bir tabirdir (httptdkterimgovtrbts10012012) Bu tabir 23 yerleĢim
biriminin adının verilmesinde tercih edilmiĢtir Acacı ve Oumlzi Kavağı‟nda bulunan Acıpınar koumlyuuml adını suyun tadından almıĢtır Akpınar ise suyun rengiyle alakalı olmalıdır Buumlyuumlkpınar Ulupınar
ve Yağlupınar isimleri suyun akım kuvvetiyle iliĢkilendirilebileceği gibi var olan bir ccedileĢmenin
boyutuyla da ilgili olabilir Ccedilatakpınar Kayacıkpınarı ve Senirpınar suyun kaynağının coğrafi yapısıyla ilgili yer adları iccedilerisinde değerlendirilebilir Kurupınar adı buumlyuumlk olasılıkla var olan bir
su kaynağının zaman iccedilerisinde ortadan kalkması ya da azalması ile oumlzdeĢleĢtirilebilir Mazı meĢe
ağacı iccedilin kullanılan bir tabir olup Mazıpınarı mezrasının adı mezra sınırları iccedilerisinde bulunan bir meĢe ağacının goumlvdesinden ccedilıkan su kaynağı ile iliĢkili olarak verilmiĢ olabilir Eskipınar
yıpranmıĢlıkla Saraypınar ise mimari yapıyla izah edilebilir Nefs-i Pınar-ı Yazır Kışlağı mezrası
boy ve cemaat adlarında da ele alındığı iccedilin buradaki tabloya dacirchil edilmemiĢtir Tablo 6 Adını Pınardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Acıpınar ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Kayacıkpınarı mz Karahisar-ı BehramĢah
Akpınar ky Huumlseyinabad Kurupınar ky Zile
Akpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Kurupınar ky MeĢhedabad
Akpınar mz Kızılkuumlnbed Mazıpınarı mz22
Huumlseyinabad
Buumlyuumlkpınar mz Huumlseyinabad Saraypınar mz Huumlseyinabad
Buumlyuumlkpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Saraypınarı mz Huumlseyinabad
Ccedilatak23
pınar ky Huumlseyinabad Senir24
pınar mz Zile
Eskipınar mz Huumlseyinabad Senirpınar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Karapınar ky Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Karapınar mz Karahisar-ı BehramĢah Yağlupınar25
mz Huumlseyinabad
Karapınar mz (2) Huumlseyinabad
Zile kazasında adını dere ve ccedilay gibi akarsulardan alan 11 yerleĢim adı tespit edilmiĢtir Bunlardan Bellidere ve Derebaşı mezraları adlarını derelerin doğrultusundan almıĢtır Zira belli
kelimesi youmlrede ldquoberi tarafrdquo anlamında kullanılmaktadır Derekınık ve Haramideresi adları daha
ziyade boy ve cemaat adlarıyla bir oumlbek oluĢturmuĢtur Derekışla adı derenin bulunduğu boumllgenin kullanım amacıyla ilgilidir Kozludere dereye yakın yerde ceviz ağaccedillarının ccedilokluğundan verilmiĢ
bir yer adı olmalıdır Yelluumldere boumllgenin ruumlzgacircra accedilık bir alan olmasına bağlı olarak tercih edilen
bir isimdir Yunakderesi26
ise derenin aynı zamanda ccedilamaĢır yıkamakta da kullanıldığına kanıt oluĢturmaktadır
21 Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(11012012) 22 Mazı selin getirdiği mil meĢe ağacı ve meyvesi iccedilin kullanılan bir soumlzcuumlk olarak karĢımıza ccedilıkmaktadır Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(11012011) 23 Ccedilatak iki dağ yamacının kesiĢmesi ile oluĢmuĢ dere yatağıdır Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk http tdkterimgovtr bts(11012012) Ccedilatak aynı zamanda su akıntılı yerler dağlarda derin dereler iccedilin de kullanılan bir tabirdir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(11012012) 24Senir iki dağ arasındaki sırt iccedilin kullanılan bir isimdir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquoYuumlkseklik tepe dorukrdquoanlamlarını da iccedileren bir kelimedir ldquoDağların vadiye bakan yamacırdquo iccedilin de senir denir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012011) Bu adla Tuumlrkman Ekradı taifesinden bir cemaate de rastlanmıĢtır Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul s 670 25Yağlı kelimesi ldquoguumlccedilluuml canlı (toprak harccedil vb iccedilin) bol ccedilokrdquo anlamlarına sahip bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(10012011) 26 Yunak ldquokirli giysi ve ccedilamaĢır yıkanan yerrdquo anlamında bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml http td k
terimgovtrbts(13012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 99
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 7 Adını Dere ve Ccedilay Gibi Akarsulardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bellidere mz Huumlseyinabad Kozludere ky MeĢhedabad
Damderesi mz Karahisar-ı BehramĢah Kuruccedilay ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
DerebaĢı ky Zile Yelluumldere mz Huumlseyinabad
Derekınık ky MeĢhedabad Yenideresi mz Huumlseyinabad
DerekıĢla ky Zile Yunakderesi mz Karahisar-ı BehramĢah
Haramideresi mz Acacı ve Oumlzi kavağı
Zile kazasında pınar ve dereden baĢka ismini su ile ilgili oumlzelliklerden adını almıĢ 8 yerleĢim birimi daha vardır Ilısu
27 adı bir ılıcadan verilmiĢ olabileceği gibi Ilısu Yazır hem ılıca
hem de bir boy adı ile ilgilidir Goumllluumlcek Goumllyurdu ve Goumllcuumlk isimleri ccedilevrede bulunan durgun
sulardan verilmiĢtir Boumlğet daha ccedilok akarsu oumlnlerine yapılan yapay setleri ccedilağrıĢtırmaktadır Koylan ise akarsuların ccedilevrilen yerinden verilmiĢ olabilir (Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtr bts 13012012) Tablo 8 Adını Su Ġle Ġlgili Oumlzelliklerden Alan Diğer YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Goumllluumlcek mz Huumlseyinabad Ilısu Yazır mz Karahisar-ı BehramĢah
Goumllyurdu mz Huumlseyinabad Pirboumlğet ky Huumlseyinabad
Goumllcuumlk mz MeĢhedabad TaĢboumlğet ky Huumlseyinabad
Ilısu ky Kızılkuumlnbed Koylan ky Huumlseyinabad
b Boumllge Adları Adını baĢı burnu boynu boğazı meydanı gibi boumllge adlarından alan 12
yer ismi tespit edilmiĢtir Burun ile ilgili 2 derbent ile ilgili 1 dere ile ilgili 2 goumlk ile ilgili 3 koumly ve şehir gibi yerleĢim birimleri ile ilgili 3 isim bu yolla verilmiĢtir
Tablo 9 Boumllge Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcaĢehir mz Karahisar-ı BehramĢah DerekıĢla ky Zile
Bozburunviranı mz Huumlseyinabad GoumlkkıĢlağı mz Huumlseyinabad
Burnukoumly ky Halka-i Hass GoumlkccedilekıĢla mz Huumlseyinabad
Daruboğazı mz Huumlseyinabad Koyluk mz Karahisar-ı BehramĢah
Derbent ky28
KuĢtaĢ Kızılcakoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
DerebaĢı ky Zile Yankoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
c Madenlerden Adını Alan YerleĢim Birimleri Adı madenlerden verilmiĢ 3 yere rastlanmıĢtır Bunlar Zile merkez Kurşunlu
29 koumlyuuml Huumlseyinabad Boladcık ve Karahisar-ı
BehramĢah Bolad30
mezralarıdır Bu kategoride adını kaya taĢ kum toprak gibi doğal
oumlzelliklerden alan 18 yerleĢim birimi daha ele alınmıĢtır Kaya ve taĢtan adını alan 13 yer adı tespit edilmiĢtir Kum toprak ve kille ilgili 4 ve kireccedille ilgili 1 isim verilmiĢtir
27 Ilısu ldquoılıcardquo anlamına gelmektedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(12012012) Ilıca ise ldquosıcak su ccedilıkan yer suyu sıcak olarak yerden ccedilıkan hamam kaplıca ccedilermik kudret hamamırdquo anlamlarına sahiptir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(13012012) Adana Tarsus dolaylarında Ġlisu adıyla bir cemaat de bulunmaktaydı
Tuumlrkay age 429 28 Derbent ldquoĠki dağ arasındaki geccedilit yeri boğazrdquo anlamlarına gelen bir kelimedir Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterimgovtrbts( 13012012) 29 Bu adla Alanya ve NiĢ‟te youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 553 30 Polat ldquodemirrdquo kelimesinin karĢılığıdır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim govtrb ts (13012 012 )
100 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 10 Adını Basit TaĢlardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ballukaya mz Huumlseyinabad Kayadibi mz Huumlseyinabad
Belkaya ky31
Yeni Muumlsluumlman Kaydibi mz Kızılkuumlnbed
Ccedilavul32
CcedilirmiĢ mz Karahisar-ı BehramĢah KayalutaĢ mz Huumlseyinabad
DaĢlık mz Huumlseyinabad Kazankaya ky Kızılkuumlnbed
Derkis Kaya mz Huumlseyinabad Killik33
ky Huumlseyinabad
Goumlzluumlkaya mz MeĢhedabad Kireccedilluuml ky Zile
Ġnkaya mz Acacı ve Oumlzikavağı KuĢtaĢ nh KuĢtaĢ
KaluntaĢ mz Huumlseyinabad Senirkaya mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kasın34
ky MeĢhedabad Tezekccedili35
ky Karahisar-ı BehramĢah
Kayacıkoumlnuuml mz Huumlseyinabad Zeytun taĢ mz Huumlseyinabad
Değerli taĢlardan ismini alan tek yerleĢim birimi Karahisar- BehramĢah nahiyesindeki
İncuumlalan mezrasıdır
d Mevsime ve Ġklime Dayalı Oumlzelliklerden Verilen Yer Adları Ġklim oumlzelliklerine dayalı olarak isim verilen 6 yerleĢim birimi ile karĢılaĢılmıĢtır Bunlardan 3‟uuml ruumlzgacircr diğerleri ise
sıcaklıkla ilgilidir Halka-i Hass nahiyesindeki Barkar36
mezrası adını poyrazdan almıĢ olup
muhtemelen boumllge kuzeydoğudan esen ruumlzgacircrlara accedilık olmalıdır Yelten37
yele karĢı havalı bir yer olmalıdır Huumlseyinabad‟daki Yelluumldere mezrası ise boumllgedeki derenin ruumlzgacircrlı bir alanda
kalmasıyla ilintili olarak verilmiĢtir Halka-i Hass‟daki Ilı mz ise adını suyun ılıklığından almıĢtır
Huumlseyinabad‟daki Farah ve Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Sovukalan mezraları ise boumllgelerin soğukluğunu dile getiren oumlzelliklerle isimlendirilmiĢlerdir
Tablo 11 Adını Ġklim Oumlzelliklerinden Alan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Barkar mz Halka-i Hass Sovukalan mz Acacı ve Oumlzikavağı
Farah mz Huumlseyinabad Yelluumldere mz Huumlseyinabad
Ilı mz Halka-i Hass Yelten ky Halka-i Hass
e Guumlnleri Ġccedileren Yer Adları Zile‟de haftanın guumlnlerine dayalı verilen herhangi bir
yerleĢim adına rastlanmamıĢtır Ancak Zile merkez Guumlndoğmaz mezrası ve Guumlngoumlrmez koumlyuuml guumln iccedilerisinde guumlneĢi goumlrme durumuna goumlre isimlendirildikleri iccedilin bu kategoride değerlendirilmiĢtir
f Ġccedilinde Sayı Bulunan Yer Adları Zile kazasında iccedilinde rakam geccedilen 6 yer adı
bulunmaktadır 2 rakamı 1 kez kullanılırken 3 rakamı 4 kez tercih edilmiĢtir 1 rakamı ise hiccedil
kullanılmayıp onun yerine yalnuz sıfatı tercih edilmiĢtir Uumlccediller mezrası adının kaynağı olan uumlccediller
31 Bel ldquoDağ sırtlarında geccedilit veren ccedilukur yerrdquo demektir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquobelenrdquo ldquosıradağrdquo ldquouumlzeri yassı teperdquo iccedilin de kullanılan bir tabirdir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(14012012) 32 Ccedilavul ldquoBuumlyuumlk kar ve buz kuumltlelerinin suumlruumlkleyip getirdiği taĢ yığınırdquo dır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(13012012) 33 Kil ldquoIslandığı zaman kolayca biccedilimlendirilebilen yumuĢak ve yağlı toprakrdquoı tanımlamak iccedilin kullanılan bir tabirdir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(15012012) 34 Kasın ldquoSelin getirdiği kum ccediloumlp birikinti milrdquo i karĢılayan bir soumlzcuumlktuumlr Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(16012012) 35 Tezek rdquoĠri toprak parccedilasırdquo nı ifade eden bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(16012012) 36Barkar ldquoPoyrazrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(17012012) 37 YeltenrdquoYele karĢı havalı yerrdquo anlamında kullanılan bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(17012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 101
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
kavramı uumlzerinde durmakta fayda vardır Alevilik inancında uumlccediller beĢler yediler ve kırklar kuumlltuuml
bulunmaktadır Uumlccediller Allah Hz Muhammed ve Hz Ali‟yi ifade etmektedir38
Tablo 12 Adında Rakam Bulunan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ġkuumlkoumly mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass UumlccediltaĢ nh KuĢtaĢ
Uumlccediller mz Karahisar-ı BehramĢah Yalnuzağaccedil ky Zile
Uumlccedilkaraağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
g Renklerle Ġlgili Yer Adları Renk adları buumlyuumlk oumllccediluumlde yerleĢim yerlerinin arazi
durumu bitki oumlrtuumlsuuml ve iklim oumlzelliklerindeki renk unsurlarının oumln plana ccedilıkarılarak
kullanılmasıyla oluĢturulmuĢtur Oumlrneğin boz kelimesi ile yapılan yer adlarının bulunduğu boumllgenin kıraccedil goumlkyeşil kelimeleri ile oluĢturulmuĢ yer adlarının bulunduğu yerin ise ormanlık yahut
yeĢillik bir alan olduğu anlaĢılmaktadır Yer adlarındaki renkler yalnızca arazinin fizikicirc
goumlruumlnuumlmuumlnuuml bildirmekle kalmayıp youmlnleri de sembolik olarak ifade ederler Tuumlrk dilinde koumlk
doğuyu kızıl guumlneyi ak batıyı kara da kuzeyi sembolize etmektedir (Gabain 1969 109) Bu bakımdan yer adlarında geccedilen yukarıdaki doumlrt rengin aynı zamanda birer youmlne iĢaret ettiğini
hatırdan uzak tutmamak gerekir Ayrıca Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde renkler iyilik guumlzellik temizlik koumltuumlluumlk
gibi baĢka anlam derinliklerine de sahiptir (Genccedil 1999 9) Zile kazası yer adlarında renge bağlı adlandırmalar oumlnemli bir katman oluĢturmaktadır Kazanın yer adlarında dilimizde kullanılan 14
renk tamlayan unsur olarak goumlruumllmektedir
Zile kazasında renk oumlgesi iccedileren toplam 84 yer adı bulunmaktadır Beyaz rengin yerini tutan ağca ak ve akccedila renkleri toplam 17 kırmızı rengin yerini tutan ala ve alaca 5 ccedilakır 4 kara
ve karaca 29 sarı 9 ve kızıl ile kızılca 10 yerleĢim birimi adında karĢımıza ccedilıkmaktadır Goumlk ve
goumlkccedile 9 boz ise bir yerleĢim yeri adının verilmesinde kullanılmıĢtır En ccedilok kullanılan renk kara ve
aktır Kara kelimesi renk anlamının yanı sıra buumlyuumlkluumlk guumlccedilluumlluumlk ululuk Ģiddetlilik
olumsuzluk ve uğursuzluk anlamlarını yuumlklenmiĢtir (Karadoğan 2004 93) Muğla
oumllccedileğinde renkler ve yer adlarını ccedilalıĢan Ali Akar da boumllgede bu renklerin ilk iki sırada olduğunu tespit etmiĢtir (Akar 2006 53)
Tablo 13 Renk Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye
Akccedilakoumly mz Huumlseyina Alacalar ky Huumlseyina Karahisar mz Karahisar
Karacaoumlmer
mz Kızılkuumlnbed
Bozburunviranı
mz Huumlseyina Alakilise mz Huumlseyina
Karamağan
mz Karahisar Karapiri ky Karahisar
Ağcaağıl mz Huumlseyina Ccedilakırkoumly mz Yenim Karapınar mz Karahisar Saruhacı mz Karahisar
Ağcasoku mz Huumlseyina Ccedilakırccedilalı mz Yenm Karasoku mz Karahisar Saruisa mz KuĢtaĢ
AğcakıĢla mz Huumlseyina Ccedilakırlı mz Huumlseyina
Karaviran mz
(3) Karahisar Saruhacı mz Huumlseyina
Ağcaviran ky Huumlseyina Ccedilakır mz
Kızılkuumlnb
ed Karamuk mz Karahisar
Saruisaoumlyuumlk
mz Huumlseyina
Akpınar ky Huumlseyina Goumlk kĢ Huumlseyina
Karacaoumlyuumlk
mz Karahisar Saruisa mz Huumlseyina
Ağcaoumlz mz Kızılkuumlnbed GoumlkccedilekıĢla mz Huumlseyina
Karacaviran
ky
Acacı ve
OumlK
SarukamıĢ
mz Huumlseyina
Akpınar mz KIzılkuumlnbed Goumlkccedileluuml mz Huumlseyina Karadiğin mz Huumlseyina Sarualan mz Huumlseyina
Ağcaviran ky KuĢtaĢ Goumlkccedileminare mz Huumlseyina Karadonlu mz Huumlseyina
Sarufakiholuğ
u mz Huumlseyina
Ağcaasma mz Karahisar Goumlkviran mz Huumlseyina Karapınar ky Huumlseyina
Sarukalaycı
mz Huumlseyina
38Alevilikle ilgili uumlccediller beĢler yediler ve kırklar kuumlltleri hakkında ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Arslanoğlu Ġ ldquoAlevilikte
Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-33-134pdf (18012012)
102 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
AğcaĢehir mz Karahisar Goumlkviran mz
MeĢeheda
Karacalu mz Huumlseyina Kızılca ky Zile
Ağcakale kl
Halka-i
Hass Goumlkoumlyuumlk mz Huumlseyina
Karacakaya
mz Huumlseyina Kızılcain ky Yenimuumlsl
AğcakuĢ mz Huumlseyina Goumlkyerviranı mz Huumlseyina Karakoumlseluuml ky Huumlseyina Kızıloumlz mz Halka-i Hass
Aksaray ky Zile Goumlkzemin mz Huumlseyina
Kızkaracalu
ky Huumlseyina
Kızılcakoumly
mz Karahisar
AkbaĢ mz Karahisar Karadiğin mz Zile
Karagevenlik
mz Huumlseyina
Kızılcakınık
mz MeĢheda
Akpınar mz Karahisar Karagazi mz Zile Karakızkavağı Huumlseyina Kızıllu mz MeĢheda
Akviran mz Karahisar Karaoumlyuumlk mz Zile Karnıkara mz Huumlseyina Kızılca ky MeĢheda
Alacamescid mh Zile Karahisar kl Karahisar Karapınar mz Huumlseyina
Kızılca kıĢla
mz Huumlseyina
Alayundlu ky
Halka-i
Hass Karahisar kĢ Karahisar Karadiğin mz Huumlseyina Kızıllar ky Huumlseyina
Alacakilise mz Karahisar
Diğer Uumlccedil
Karaağaccedil mz Karahisar KarataĢ mz Huumlseyina
Kızılkuumlnbed
nh Kızılkuumlnbed
h YıpranmıĢlık Bakımsızlık ve BırakılmıĢlık Ġfadeleri Ġccedileren Yer Adları Zile‟de
yıpranmıĢlık bildiren kelimelerle kurgulanmıĢ yer adları iccedilerisinde viran kelimesini iccedilerenler
ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Viran yıkık harap olma durumlarını bildiren bir soumlzcuumlk
olmasına karĢı Zile yer adlarında geccedilen Ģekliyle koumlkleri eskilere dayanan yerleĢim yerlerini
ifade etmektedir Zile‟de iccedilerisinde viran kelimesi geccedilen toplam 23 yer adı oumlrneğine
rastlanmıĢtır Tablo 14 Viran Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağcaviran mz Huumlseyina Goumlkyerviranı mz Huumlseyina Oumlzluumlviran mz Huumlseyina
Ağcaviran mz KuĢtaĢ Goumlynuumllviranı mz Karahisar Salviran mz Halka-i Hass
Ahurviran mz Halka-i Hass Hallaccediloğluviranı mz Huumlseyina Sofularviranı mz Karahisar
Akviran mz Karahisar Kafir (Gavur)viranı mz Zile Tahirviranı mz Karahisar
Aykudfakihviranı mz Huumlseyina Karacaviran ky Acacı ve Ouml Uzunviran mz Acacı ve Ouml
Bozburunviranı mz Huumlseyina Karaviran mz (4) Karahisar Veyisviran mz Halka-i Hass
Goumlkviran mz Huumlseyina Kolviran mz Huumlseyina Viran mz Huumlseyina
Goumlkviran mz MeĢheda Kuumlccediluumlkviran mz Huumlseyina
Huumlseyinabad‟da Kıruk39
Yalıncak 40
Malamad41
ve İsadağılmış ile Karahisar-ı
BehramĢah‟taki Harab ve Başı mezraları adlarında da yıpranmıĢlık goumlstergeleri bulunmaktadır
iCcedilevreyi Ġlgilendiren Sıfatlardan KurgulanmıĢ Yer Adları Eski 4 yerde karĢımıza ccedilıkarken eskimiĢliğin baĢka bir ifadesi olan koumlhne 2 yer adında geccedilmiĢtir
Tablo15 Eski Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Eski ky Kızılkuumlnbed Eskikoumly ky Kızılkuumlnbed
EskikıĢla mz Huumlseyinabad Hamzakoumly-i Koumlhne Acacı ve Oumlzi Kavağı
Eskipınar mz Huumlseyinabad Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
Eskiyapar ky Huumlseyinabad
39 Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden olup Sivas Yeniil‟de bahsi geccedilmektedir Tuumlrkay age s106 40 Yalıncak ldquoccedilıplak yoksulrdquo anlamlarına gelmektedir Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim govtrbts(20012012) Ayrıca Huumldavendigar sancağında ldquoYalıncaklarrdquo adıyla bir Tuumlrkmen cemaati bulunmaktadır Tuumlrkay age s 762 41 Malamad ldquobozgun ezik dağınıkrdquo anlamlarını iccedilermekte olup soumlz konusu yerleĢim biriminin bir bozgun sonucu dağınık ve harap bir hal yaĢamasıyla oumlzdeĢleĢtirilebilir Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(15012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 103
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Buumlyuumlk 2 yer adında geccedilmekte iken bu kelimeyi karĢılayan Farsccedila buumlzuumlrk uumlccedil ve Tuumlrkccedile
koumlkenli ulu da iki kez kullanılmıĢtır Kuumlccediluumlk 5 yer adında tercih edilmiĢtir Tablo 16 Buumlyuumlk ve Kuumlccediluumlk Kelimelerini Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Buumlyuumlkpınar mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Buumlyuumlkpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Muumlminler-i Buumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky42
Huumlseyinabad Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mz Huumlseyinabad
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Sultan Sekuumlsuuml Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Kuumlccediluumlk Ccediliflik mz MeĢhedabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk mz Huumlseyinabad
Kuumlccediluumlkviran mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Kuumlccediluumlk mz Huumlseyinabad
Ulukoumly ky Acacı ve Oumlzikavağı
Yeni kelimesi 7 yerde kullanılırken 1 yerde yeniye karĢılık gelmek uumlzere Arapccedila koumlkenli
cedid kelimesi kullanılmıĢtır Tablo 17 Yeni Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Yapa-i Cedid ky Huumlseyinabad Yenice ky Huumlseyinabad
Yeni Muumlsluumlman nh Yeni Muumlsluumlman Yenicekoumly ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Yeni Yapar ky Huumlseyinabad Yenideresi mz Huumlseyinabad
Yenice ky Zile
XV ve XVI yuumlzyılda Zile kazasında eski ve yeni kelimelerini iccedileren yer adları dıĢında
ccedilevreyi ilgilendiren diğer sıfatlardan da uumlretilmiĢ yer adları bulunmaktadır Bunların sayısı 8
adettir Ccedilorak Kıraccedil ve Kuruca adı kurak tuzlu ve tarıma elveriĢsiz bir arazi parccedilasını
anımsatırken Kuru ise su kaynaklarıyla ilgili verilmiĢ adlar olarak duumlĢuumlnuumllmelidir Bunların dıĢında Yapar ve Yapa isimleri cemaat adlarını ccedilağrıĢtırmaktadır
Tablo 18 Ccedilevreyi Ġlgilendiren Sıfatlar Ġccedileren Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilorak mz Kızılkuumlnbed Kuruccedilay ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Kıraccediloumlz mz Karahisar-ı BehramĢah Kurukoumly mz Kızılkuumlnbed
Kurucaemlak mz Huumlseyinabad Kurupınar ky Zile
KurucakıĢla mz Huumlseyinabad Kurupınar ky MeĢhedabad
Bu isimler dıĢında bir de Karahisar-ı BehramĢah‟ta Musacık-ı Koumlkluuml 43
Yol Başı mezrası bulunmaktadır Burdaki koumlkluuml bir cemaat adına da karĢılık gelebilir
j TaĢın Toprağın Durumuna (topografik Ģekillere) Bağlı Yer Adları Zile‟de adını
topografik Ģekillere bağlı 8 yer adı tespit edilmiĢtir Tokatccedilukuru muhtemelen Zile‟nin de buguumln
iccedilinde bulunduğu Tokat Ģehri ile onu anımsatan bir ccedilukurdan kaynaklanmıĢtır Duma44
Yumrucaktaş Ccedileğelluuml
45 ve Daşlık adları taĢın Ģekline dayalı olarak verilmiĢtir MeĢhedabad ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Ccedilatak46
mezraları ise iki dağa yamacının kesiĢmesi sonucu ortaya
ccedilıkan dere yataklarından esinlenilerek konulmuĢ adlara sahiptir
42 Tuumlrkman taifesinden Harkalı ya da Hırkalı adıyla MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 419 43 Karahisar-ı ġarki ve Konya‟da Koumlkluuml ya da Koumlkluumller adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 538 44 Duma ldquotuumlmsek ccedilıkıntıyuvarlak taĢrdquo anlamlarını taĢıyan bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 45 Ccedileğel ldquoccedilakıl taĢ yığınırdquo anlamlarını iccedilermektedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (22012012) 46 Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012)
104 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 19 Topografik Ġsimler
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tokatccedilukuru mz Zile Ccedilatak mz MeĢhedabad
Duma mz Zile Ccedileğelluuml-i Muhtesib mz Karahisar-ı BehramĢah
YumrucaktaĢ mz Huumlseyinabad Ccedileğelluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilatak mz Karahisar-ı BehramĢah DaĢlık mz Zile
k Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Uygun Olarak Verilen Adlar Zile‟de arazinin
kullanılıĢına goumlre verilmiĢ 29 yerleĢim yer adı bulunmaktadır Ağcakışla ve Yazıkışla47
gibi
mezralar bazı toplulukların kıĢlak yeri olarak karĢımıza ccedilıkmaktadır Ccedilalman48
ile Tokluağılı 49
ve
Goumlynuumlk50
mezraları hayvan barınaklarıyla ilgili isimlerdir Tamubağı Dutlubağ Ccedilelebağı Ccediliftlik Bağluca isimleri ile anılan yerler arazinin iĢleniĢ biccedilimine oumlrnektir Kuumlrduumlk
51 dibi arazinin
durumuyla ilgili bir yer adı iken Soumlkuumlluuml 52
mezrası ve Sultan Sekuumlsuuml53
koumlyuuml yuumlksek yerlerdeki
duumlzluumlklere iĢaret etmektedir Yoncalık ve Kırlar isimleri buumlyuumlk oumllccediluumlde hayvanların otlatıldığı alanları ifade etmektedir
Tablo 20 Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Goumlre Verilen Adlar YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakıĢla mz Huumlseyinabad Kırlar ky Zile
Bağluca ky Zile Kırlar mz MeĢhedabad
Bağluca mh Zile KıĢlacıkkaya mz Huumlseyinabad
Bahccedile mz Karahisar-ı BehramĢah KızılcakıĢla mz Huumlseyinabad
Bahccedilecuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Kuumlccediluumlkccediliflik mz MeĢhedabad
Ccedilalman mz Huumlseyinabad Kuumlrduumlkdibi mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilelebibağı mz Huumlseyinabad Soumlkuumlluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Karahisar-ı BehramĢah Sultan Sekuumlsuuml ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky MeĢhedabad Sultan Sekuumlsuuml-i Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Halka-i Hass Tamubağı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Zile Tokluağılı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yaylak mz KuĢtaĢ
Dutlubağ mz Huumlseyinabad YazıkıĢla mz Huumlseyinabad
Goumlynuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Yoncalık ky Halka-i Hass
Hass mz Karahisar-ı BehramĢah
l Ccedilevredeki Yapılarla Ġlgili Yer Adları Ccedilevredeki yapılar da yer adlarının
belirlenmesinde etkileyici bir role sahiptir Adı ccedileĢitli yapılardan verilmiĢ Zile‟de toplam 41 yer adı
tespit edilmiĢtir Ağcakale Bağdadhisarı Balccedilıkhisar Hisarcık Hisaroumlzuuml Kale Kalecikkaya Karahisar Koccedilhisar isimleri savunma amaccedillı yapıların birer goumlruumlntuumlsuumlduumlr Hangah
54 Kızılkuumlnbed
47 Yazı ldquoduumlz yer ova kırrdquo yerleri tasvir etmek iccedilin kullanılan bir soumlzcuumlktuumlr Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 48 Ccedilalman ldquouumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağılrdquodır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 49 Toklu bir yaĢında erkek koyundur Tarama Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(15012012) 50 Goumlynuumlk uumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağıldır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) Bu adı taĢıyan bir de Ekrad taifesi bulunmaktadır Niğbolu ġumnu‟da ve BeyĢehri Kıreli
kazasında izlerine rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 83 51 Kuumlrduumlk Kuytu yerlere toplanmıĢ kar ya da kum yığınıdır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 52 Soumlkuuml Ormandan ya da meradan accedilılan tarladır Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(15012012) 53 Seki ldquoToprak uumlstuumlndeki yuumlkseklik doğal set ormanlık kayalık ya da dağ baĢındaki duumlzluumlk tarla ve bahccedilelerdeki basamak biccediliminde duumlzluumlkler yer arsa tarla meyilli su tutmayan yerrdquo anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 54 Tekke manasında Farsccedila koumlkenli bir kelimedir Pakalın MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I
III Baskı MEB Yayınları Ankara s 730
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 105
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Meşhed55
Zaviye ve Mescid isimleri ise dini yapıların birer ifadesidir Bu accedilılardan ele alındığında
Zile kazası yer isimlerinde tercih edilen yapı isimlerinin buumlyuumlk bir ccediloğunluğunu savunma ve dini amaccedillı binaların oluĢturduğu soumlylenebilir Huumlseyinabad‟daki Gerdekkaya ise Eskiccedilağlardan kalan
oda Ģeklinde bir mezardan adını almıĢtır (Koccedil 2001 88) Tablo 21 Yapı Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ağccedilakale Halka-i Hass Karahisar-ı BehramĢah kalesi Karahisar-ı BehramĢah
Aksaray ky Zile Zile Karahisar-ı BehramĢah kıĢlağı Karahisar-ı BehramĢah
Alacakilise mz Karahisar-ı BehramĢah Kervansaray mz Huumlseyinabad
Alacamescid mh Zile Kızılkuumlnbed nh Kızılkuumlnbed
Alakilise ky Huumlseyinabad Kilise ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
AĢurkıĢlası mz Karahisar-ı BehramĢah Kilisekaya mz Huumlseyinabad
Avansaray mz Huumlseyinabad Kilisekoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Bağdadhisarı ky Zile Koccedilhisar ky Huumlseyinabad
Balccedilıkhisar ky Zile Mescid-i Sakayan mh Zile
Balccedilıkhisarı ky Huumlseyinabad Mescid-i Zaviye Mh Zile
Bezirhane mz Huumlseyinabad MeĢhed mz Karahisar-ı BehramĢah
Cami mh Zile MeĢhedabad nh MeĢhedabad
Gerdekkaya ky Huumlseyinabad Minare Mh Zile
Hacıhasan Mescidi mh Zile Oluğuuzun ky Karahisar-ı BehramĢah
Hangah oumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah Pirkoumlpruuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisarcık ky MeĢhedabad Salma mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hisarcık mz Yeni Muumlsluumlman Saraycık mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisaroumlzuuml ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Saraypınar mz Huumlseyinabad
Kale Mh Zile Sarufakiholuğu mz Huumlseyinabad
Kalecikkaya mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Karahisar mz Karahisar-ı BehramĢah
Salma56
uumlccedil tarafı toprakla ccedilevrili bir ağılı yani bir hayvan barınağını ccedilağrıĢtırırken Bezirhane
57 yağ uumlretimi ya da alıĢveriĢi yapılan bir mekanı Avansaray
58 eyvan kelimesinden
bozma bir ismi Saru Fakih Oluğu59
ise su ile ilgili bir yapıyı anımsatmaktadır
312 Bitkilerle Ġlgili Yer Adları
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıldaki yer adlarına bakıldığında ağaccedil isimlerinin de yer adlarına esin
kaynağı oluĢturduğu anlaĢılmaktadır Ağaccedilları meyve verenler ve meyvesiz olanlar Ģeklinde iki alt
kategoride değerlendimek muumlmkuumlnduumlr Meyve veren ağaccedillar 6 yerleĢim biriminin isminde oumlne ccedilıkmaktadır Bu yerleĢim yerlerinin birinde Ġğde 4‟uumlnde koz (ceviz) ve 1‟inde erik ağacı ismi
tercih edilmiĢtir
55ldquoġehitlikrdquo anlamında bir kelimedir Bk Devellioğlu F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara s 731 56 ldquoBirkaccedil evlek asma bağı ya da guumll bahccedilesi tarlada ekin ekmek iccedilin ayrılan toprak parccedilası uumlstuuml ve uumlccedil tarafı kapalı ağılrdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(25012012) 57Bezir Yağ Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (25012012) 58 Avan ldquoDevlet memururdquo anlamında bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml eyvanrdquo Oumlzellikle Guumlney-doğu Anadolu evlerinde avluya bakan oumlnuuml accedilık uumlstuuml kapalı yuumlksekccedile doumlĢemesi olan ortasında bir de kuumlccediluumlk havuzu bulunan oturma yerirdquodir Guumlzel SanatlarTerimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 59 Oluk ldquoHayvanların yem yedikleri su iccediltikleri taĢ ya da ağaccediltan oyulmuĢ yalak iccedilinde uumlzuumlm ezilen ccedilam ağacından oyulmuĢ tekne sepicilerin iccedilinde derileri yıkadıkları ağaccedil teknerdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) ldquoEvlad-ı Saru Fakihrdquo adıyla Youmlruumlkan taifesinden Kayseriyye sancağında bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 361 Ayrıca Saru fakih ya da fakihli fakılı biccedilimlerinde anılan Adana
MaraĢ civarında konargoumlccediler Tuumlrkmen youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s653
106 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 22 Meyve Veren Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġde ky 60
Zile Kozludere ky MeĢhedabad
Kozca mz Huumlseyinabad Kozlukaya mz MeĢhedabad
Kozcuğaz mz Karahisar-ı BehramĢah Oyumerik61
mz KuĢtaĢ
Meyve veren ağaccedillara oranla meyvesiz ağaccedillar yer isimlerinde daha sık kullanılmıĢtır Bunlar iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavak ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Bu durum boumllgenin bitki oumlrtuumlsuuml
iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavağın oumlnemli bir paya sahip olduğunu ortaya koyduğu gibi insanların acircdeta
soumlğuumlt ve kavak ağacı gibi sulak yerleri tercih ettiğini de goumlzler oumlnuumlne sermektedir Tablo 23 Meyvesiz Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilortu62
mz Kızılkuumlnbed Sidreluuml mz 63
Huumlseyinabad
Dikmesoumlğuumlt ky Halka-i Hass Soumlğuumltoumlzuuml ky Yenimuumlsluumlman
Divankavağı mz Huumlseyinabad Soumlğuumltoumlzuuml ky Huumlseyinabad
DuumlĢuumlkkavak mz Karahisar-ı BehramĢah Soumlğuumltoumlzuuml mz (4) Huumlseyinabad
Karaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultankavağı mz Huumlseyinabad
Karakızkavağı Huumlseyinabad Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass
Kavacık mz64
MeĢhedabad Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavak ky Karahisar-ı BehramĢah Uumlccedilkaraağaccedil 65
mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavakağacı mz Huumlseyinabad Yalnuzağaccedil ky Zile
Kavakoumlzuuml mz Huumlseyinabad Yatankavağı ky Huumlseyinabad
Oumlzikavağı ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Az da olsa Zile yer adlarında meyve oumlğesi de kullanılabilmiĢtir Zile merkezde Ccedilekle66
ile
Payami67
mezraları adlarını meyvelerden almıĢ olmalıdır Sebze isimleri ise KuĢtaĢ‟taki Tomara ile
Huumlseyinabad‟daki Kabakkavsuvan mezralarının isimlerinde tercih edilmiĢtir Tomara68
pazıya benzer sapları piĢirilerek yenen kendi kendine yetiĢen bir ccedileĢit bitkidir Zile‟de tahıllar ve
baklagillerden verilen yer adları da bulunmaktadır Bunlar Huumlseyinabad‟daki Sarukamış
Kamışccedilık69
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Şolan ve Evik70
ile Zevar71
mezralarıdır
Adını farklı ccediliccedilek tuumlrlerinden alan yerleĢim yerlerinin sayısı 5 tane olup 2‟si daha ziyade
yabani ccediliccedileklerden kaynaklanan yer adlarına oumlrnek oluĢturmaktadır Bunlar Zile‟deki Minahoş ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki KarĢu Menekşeluuml mezralarıdır Acacı ve Oumlzi Kavağı‟nda ve Karahisar-ı BehramĢah‟da Guumllluumlk mezraları ile Huumlseyinabad‟daki Guumlloumlzuuml mezraları isimleri bir suumls ccediliccedileği
diyebileceğimiz guumllden tuumlretilmiĢtir
60ldquo Ġğde ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 61 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Tarama
Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(22012012) 62 ldquoYabani ardıccedil ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 63 ldquoCennetteki son ağaccedilrdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 64 79 numaralı defterde karye olarak geccedilmektedir Koumlyuumln adı 17 yuumlzyılda koumlyde tuumlrbesi ve zaviyesi bulunan ġeyh Eyluumlk‟ten dolayı ġeyheyluumlk Ģeklinde değiĢmiĢ 1981 yılında ise bu isim yerine YeĢilce adı kullanılmaya baĢlanmıĢtır 65 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012) 66 Ccedilekle ccedilağla kelimesinin halk dilindeki Ģeklidir ve ldquoolmamıĢ meyverdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(22012012) 67 Payam ldquoBademrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 68 Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 69 ldquoBuğdaygillerden sulak nemli yerlerde yetiĢen boğumlu sert goumlvdesi olan bitkilerrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(28012012) 70 ldquoBir ccedileĢit buğdayrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 71 ldquoHayvanlara yedirilmek iccedilin hazırlanan tahıl kırması iri oumlğuumltuumllmuumlĢ un tazırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoCcedilorum Alaca‟da iri bulgur iccedilin kullanılan bir tabirrdquo Zanaat Terimleri Soumlzluumlğuuml 1976 httptdkterim
govtrbts(28012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 107
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
CcedileĢitli bitki parccedilaları da (dal budak ccedilubuk) yer adlarının verilmesinde belirleyici
olabilmektedir Zile kazasında bu Ģeklide bitki parccedilalarından adını alan iki yerleĢim birimi tespit edilebilmiĢtir Bunlar MeĢhedabad‟daki Ccedilubuk ve Huumlseyinabad‟daki Yapracık mezralarıdır Bitki
ve bitki parccedilaları dıĢında yerleĢim birimlerinin kurulduğu yerlerdeki bitki oumlruumltuumlsuuml de yer adlarına
ilham verebilmektedir Zile kazasında 10 yerleĢim biriminin adı bitki oumlruumltuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran
oumlzelliklerden verilmiĢtir
Tablo 24 Bitki Oumlrtuumlsuumlnuuml CcedilağrıĢtıran Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilakırccedilal72
mz Yenimuumlsluumlman Karagevenlik mz Huumlseyinabad
Ccedilamluca mz Karahisar-ı BehramĢah Korucuk mz Zile
Ccedilomruk mz Zile Odunluk mz Huumlseyinabad
Dikmen73
nma‟a Hamrik mz Karahisar-ı BehramĢah Pervazlık mz74
Huumlseyinabad
Bericcedilayır mz Huumlseyinabad Sazlı mz Karahisar-ı BehramĢah
313 Hayvanlarla Ġlgili Yer Adları
Zile‟de adını hayvanlardan alan 23 yer adı tespit edilmiĢtir Bunlardan 6‟sı yabani hayvan
isimleridir Zile‟deki Donuzlu75
koumlyuuml ve Kurtamaz mezrası Acacı ve Oumlzikavağı‟ndaki Başkurd ve Kurdbaşı mezrası Halka-i Hass‟daki Dilkuumller mezrası Karacahisar-ı BehramĢah‟daki Tekir
76
Meşhedi mezrası adları bu yolla verilmiĢtir
Huumlseyinabad‟daki Suumlluumlnluumlce mezrası77
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Suumlluumln ile KuĢtaĢ‟taki
Yapalak78
mezrası ve yine KuĢtaĢ‟taki Yapalak koumlyuuml isimlerini yırtıcı kuĢlardan almıĢlardır Zile Guumlvercinlik koumlyuuml ve Ağcakuş mezrası ise adlarını evcil nitelikli kuĢlardan almıĢtır
Kazada evcil hayvanlardan adını alan yerleĢim yerleri ise Zile Koşaatlu mezrası Acacı ve
Oumlzikavağı Hıcıp79
koumlyuuml Yenimuumlsluumlman Taylu80
mezrası Huumlseyinabad Koyunluyusufoumlzuuml ve Guumlduumll
81 mezrası MeĢhedabad Karı ve Dorualanı
82 mezrasıdır Halka-i Hass‟taki Petek
83 karyesi ise
arıcılıkla ilgili bir uumlretim aracından adını almıĢtır
72 Ccedilal ldquoTaĢlık yer ccedilıplak tepe kireccedilli toprak ormanlık fundalık sulu duumlz ova maki ile oumlrtuumlluuml engebeli alan Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml Ccedilakır ldquoMavi hareli elardquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgov trbts(28012012) 73 Dikmen ldquoKoni biccediliminde sivri tepe dağların en yuumlksek yeri yayla dik arazideki orman dikilerek meydana gelen ağaccedillıkrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 74 Pervazlı adıya Youmlruumlkan taifesinden Bozok ve MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 627 75 Diyarbekir eyaleti Mardin kazasında Youmlruumlkan taifesinden cemaat Tuumlrkay age s 335 76 ldquoPostu siyah ccedilizgili ve benekli kuumll renkli kedirdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 77 ldquoSuumlluumlngillerden kuyruğu ccedilok uzun eti yenilen bir kuĢrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquoBuzağırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoTavuksular (Galliformes) takımının suumlluumlnguumller (Phasianidae) familyasından 80 cm kadar uzunlukta Avrupadan Kafkasyaya kadar olan boumllgede yaĢayan bir tuumlrrdquo Biyoloji Terimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 78 ldquoBir tuumlr baykuĢrdquo Tarama Soumlzluumlğuuml 1972 httptdkterimgovtrbts(29012012) 79ldquo Koyunrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 80 ldquoUumlccedil yaĢına kadar olan at yavrusurdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 81 ldquoKedi yavrusu kuyruksuz kuyruğu kesik hayvan kısa bodur geliĢmemiĢrdquo ldquoSaccedilta ve fırında piĢirilen mısır ya da buğday unundan yapılan ekmek ekmek somunurdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s383 Guumlduumllluuml diye de ifade edilmektedir 82 ldquoGoumlvdesi kızıl ayakları ve yelesi koyu renkli olan yağız (at) kızıl (at donu) Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 83 Eğer bey ise Boynuyoğun aĢiretinde boumlyle bir cemaat adı var Buumlyuumlk olasılıkla boya dayalı bir yerleĢim adı da olabilir
Tuumlrkay age s 234
108 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 25Adında Hayvanlarla Ġlgili Ġbareler Bulunan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakuĢ mz Zile Kurtamaz mz Zile
BaĢkurd mz Acacı ve Oumlzi Kavağı KuĢtaĢ Nh KuĢtaĢ
Dilkuumller mz Halka-i Hass Petek ky Halka-i Hass
Donuzlu ky Zile Suumlluumln mz Karahisar-ı BehramĢah
Guumlduumll mz Huumlseyinabad Suumlluumlnluumlce mz Huumlseyinabad
Guumlvercinlik ky Zile TankuĢ ky Kızılkuumlnbed
Hıcıp ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Taylu mz Yenimuumlsluumlman
Karı ve Dorualanı mz MeĢhedabad TekirmeĢhedi mz Karahisar-ı BehramĢah
Kırım mz Huumlseyinabad UumlccediltaĢ Nh KuĢtaĢ
KoĢaatlu mz Zile Yapalak ky KuĢtaĢ
KurdbaĢı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yapalak mz (2) KuĢtaĢ
32Ġnsanlara ve Toplumlara Dayanan Adlar
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıllara ait yer adları iccedilerisinde insana dair oumlzellikler oumlnemli bir yer
tutmaktadır Ġnsanın beslenme kuumlltuumlruumlnden oumlzuumlr durumuna kadar birccedilok oumlzellik bu isimlerde hayat
bulmaktadır Oumlte taraftan isimler de oumlne ccedilıkan bir oumlzellikte tarihicirc Ģahsiyetleri ve cemaatleri iccedilinde
fazlasıyla barındırmasıdır Oumlrneğin Ģahıs isimleri acircdeta tarihicirc bir geccedilit toumlreni gibidir DaniĢmend-i BahĢayiĢ DaniĢmendlileri Keykavus Selccedilukluları Cengizhan Moğolları Temuumlrhan Timurluları
anımsatan isimler olup bu geccedilit toumlreninde tarihe tanıklık etmemizde buumlyuumlk rolleri vardır
321Fiziksel YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
a Yiyecekler ve Ġccedileceklerden Verilen Yer Adları Zile‟de iccedileceklerden adını alan
herhangi bir yerleĢim birimine tesaduumlf edilmemiĢtir Ancak değiĢik yiyeceklerden adını alan 7
yerleĢim birimine rastlanmıĢtır Acacı ve Oumlzi Kavağı Keşlik84
ve Dumi mezrası iccedilerisindeki keĢ kelimesi peynire iĢaret ederken dum kelimesi ise sulu gıdalarla ilgilidir Bazlambaccedil
85 koumlyuuml ve
Ccediloumlrek mezrası isimleri ise youmlreye oumlzguuml unlu gıda mamullerinden adını almıĢtır Kozlar mezrası ise
bir yandan bir cemaat adını ccedilağrıĢtırırken bir yandan da cevize iĢaret etmektedir Tablo 26 Yiyecek ve Ġccedileceklere Dayalı Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bazlambaccedil ky Kızılkuumlnbed Kavurga mz Huumlseyinabad
Ccediloumlrek mz Kızılkuumlnbed KeĢlik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Dumi mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kozlar mz MeĢhedabad
Dumi mz KuĢtaĢ
bCcedileĢitli EĢyalardan Adını Alan YerleĢim Birimleri Zile‟de değiĢik tuumlrde guumlndelik
eĢyalardan ismini alan 14 yerleĢim birimi tespit edilmiĢtir Su konacak kaplardan ismini alan tek
yerleĢim birimi Huumlseyinabad‟daki Guumlğuumlm mezrasıdır MeĢhedabad‟daki Kuumlpluumlce ile Huumlseyinabad‟daki Boduccedil mezrası ve Kapaklu koumlylerinin isimlerinde ise mutfak levazımatlarının
isimleri kullanılmıĢtır CcedileĢitli aletler ve takımlardan adını alan 10 yer ismi okunmuĢtur Zile
Palani86
koumlyuuml Sacayak mezrası ve Yaba koumlyuuml Huumlseyinabad Sokucak mezrası (2) Ağcasoku
mezrası Yeni Muumlsluumlman Kopaccedil87
koumlyuuml Karahisar-ı BehramĢah Borulu ve Karasoku 88
mezraları
84 ldquoYağı alınmıĢ yoğurttan ya da suumltten yapılan peynirrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzşuumlğuuml httptdkterimgov trbts(29012012) 85 ldquoMısır arpa darı ve buğday unlarından yapılan mayalı mayasız yağlı yağsız Ģekerli Ģekersiz ince ve kalın piĢirilen saccedil ekmeğirdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 86 Bozok‟ta ve Malatya sancaklarında Balanlı-Balanlu diye bir cemaat adı var Tuumlrkay age s 223 87 ldquoĠnce ve dar ağızlı bir ccedileĢit ccedilapardquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 88 ldquoTahıl doumlvmeye yarayan buumlyuumlk taĢ dibek dibekte havanda doumlvme iĢini yapan tokmakrdquoTuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları
Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 109
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KuĢtaĢ Yaba mezrası Kesici aletlerden adını alan tek yerleĢim birimi ise Huumlseyinabad‟daki
Balccedilak89
mezrasıdır Tablo 27Adını EĢya ve Aletlerden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ağcasoku mz Huumlseyinabad Kopaccedil ky Yenimuumlsluumlman
Balccedilak mz Huumlseyinabad Kuumlpluumlce mz MeĢhedabad
Boduccedil mz Huumlseyinabad Palani ky Zile
Borulu mz Karahisar-ı BehramĢah Sacayak mz Zile
Guumlğuumlm mz Huumlseyinabad Sokucak (2) mz Huumlseyinabad
Kapaklu ky Huumlseyinabad Yaba ky Zile
Karasoku mz Karahisar-ı BehramĢah Yaba mz KuĢtaĢ
cSavaĢ ve Askerlikle Ġle Ġlgili Yer Adları Zile yer adları iccedilerisinde savaĢ ve askerliğie dair isimler de bulunmuĢtur Bunların sayısı 4 tane olup 1‟si Zile‟de diğer 3‟uuml ise Huumlseyinabad
Nahiyesi‟ndedir Tablo 28 SavaĢ ve Askerlikle Ġlgili Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġsadoğancı90
ky Huumlseyinabad Muumlhimmatini mz Huumlseyinabad
Mescid-i Sakayan mh Zile Sakalar mz Huumlseyinabad
dGiyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları Tuumlrklerin Zile‟de verdikleri
yerleĢim adları iccedilerisinde giyim eĢyaları ve kumaĢ maddelerine de rastlanmıĢtır Huumlseyinabad‟daki Edikoumlyuumlk mezrası adı ayak giyiminde tercih edilen edikle ilgilidir KumaĢ maddeleri ile ilintili
olarak Acacı ve Oumlzikavağı Oltan91
ve Oltankoumly mezrası isimleri dikkat ccedilekmektedir
Huumlseyinabad‟daki Hırka-i92
Buumlzuumlrk ve Hırka-i Kuumlccediluumlk koumlyleri Kuşak mezrası Karahisar-ı BehramĢah‟taki Kabluyuumln ve Kuşakoumlyuumlk mezraları Zile‟deki Yuumlnluuml koumlyuuml yuumln ve yuumlnluuml dokumalara
ccedilağrıĢım yapmaktadır Tablo 29 Giyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Edikoumlyuumlk mz Huumlseyinabad KuĢak mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky Huumlseyinabad KuĢakluoumlyuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Oltan mz (2) Acacı ve Oumlzikavağı
Kabluyuumln mz Karahisar-ı BehramĢah Yuumlnluuml ky Zile
e Adını Yapı Kısımlarından Alan Yer Adları Zile‟de farklı mimari yapıların tuumlmuumlnuuml değil de bir boumlluumlmuumlnuuml iccedileren yer adlarıda bulunmaktadır Bunlar 7 adet olup aĢağıda Tablo 30‟da
goumlsterilmiĢtir
89ldquoKabza kabzanın demir siperirdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtr bts (29012012) 90 ldquoHassa kuĢbazları denilen timarlı avcılardan bir takımın adırdquo Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterim govtrbts(29012012) 91 OltanrdquoKesilip dikilmeye hazırlanmıĢ yemeni eskiyen yemeni ayakkabı altına vurulan penccedile mest ve yemeni yuumlzuumlnuuml koumlseleye tutturmak iccedilin yapılan iri dikiĢ ccedilarığın iccediline konulan bez ya da deri parccedilası ccedilarık ipi Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(30012012) 92 Koumlyuumln adının Hırka-i Kebir olduğu ve Hırka Baba tepesi eteğinde kurulmasından aldığı bilinmektedir Koumlyuumln isminin anlatılan efsanesi Huumlseyin adında bir Velinin hırkasının bu boumllgede olması ve Hırka Baba tepesine bu isim
verilmesinden gelir httpwwwbuyukhirkacomsbindex phpbeldemizhtml (21012012)
110 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 30 Adını Yapı Kısımlarından Alan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahurcuk ky Halka-i Hass TaĢağıl mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Ayvancık mz Huumlseyinabad Tonus mz Halka-i Hass
Goumlkccedileminare mz Karahisar-ı BehramĢah Manar mz Karahisar-ı BehramĢah
Minare mh Zile
322 Duygusal YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
Zile yer adları iccedilerisinde doğrudan insan duygularını iccedilinde taĢıyan iki yer adı tespit
edilmiĢtir Bunlar Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Ġmrek93
ile Karahisar-ı BehramĢah‟taki Sevguumlluuml
mezralarıdır Aile bireyleri ile ilgili yer adları daha ccedilok akrabalık iliĢkilerini iccedileren tuumlrden olup
Zile‟de bu Ģekilde 12 yerleĢim adı bulunmaktadır Bunlardan yalnız ikisi eĢ anlamında karı kelimesini iccedilerirken diğer 10 tanesi veled zade ya da oğlan biccediliminde daha ccedilok erkek evladı iccedileren
isimlerdir Tablo 31 Adını Akrabalık Tuumlrlerinden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ayveledi Karahisar-ı BehramĢah Ġlyasoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Bekleroğlanı Kızılkuumlnbed Karıbasan mz Huumlseyinabad
Caferoğlanı mz Huumlseyinabad Karukoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Doğanoğlanı mz Kızılkuumlnbed Mesudoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hacızade mz Karahisar-ı BehramĢah Recepoğlu mz Huumlseyinabad
Ġlyasoğlanı ky Halka-i Hass Veledikkoumly mz Huumlseyinabad
Zile‟de dine iliĢkin birtakım oumlzellikler iccedileren yer adları da tespit edilmiĢtir Bunların sayısı
23 tanedir Bu isimler iccedilerisinde hacı fakih Ģeyh abdal gibi unvanlar dıĢında kul iman ve uumlmmet
kelimelerini iccedileren dine dair kavramlar da bulunmaktadır PirakbaĢ ismi ise daha ccedilok mezhepsel bir ccedilağrıĢım yapmaktadır Doğrudan Ġslam dinini ccedilağrıĢtıran isimler yanında youmlrenin eski ev
sahiplerini ifade eden kacircfir ismi de yer adları iccedilerisinde değiĢik kelimelerle beraber tercih
edilmiĢtir Tablo 32Din ile Ġlgili Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alaeddinhacı mz Huumlseyinabad Kuldan mz Karahisar-ı BehramĢah
Aykutfakihviranı mz Huumlseyinabad Kuldan mz MeĢhedabad
Azadkul mz Acacı ve Oumlzikavağı Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Bekirabdal mz Huumlseyinabad PirakbaĢ mz Huumlseyinabad
Ccedilokccedilakul mz Zile Saruhacı mz Huumlseyinabad
Ġman ky Halka-i Hass ġeyh ky Acacı ve Oumlzikavağı
Ġnekulu mz Huumlseyinabad ġeyh mz Huumlseyinabad
Ġsa Fakılu mz Huumlseyinabad ġeyhkoumly mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kacircfir ky Yenimuumlsluumlman ġeyhkulu mh Zile
Kafirviranı ky Zile Uumlmmet mz MeĢhedabad
Karapiri ky Karahisar-ı BehramĢah Yenimuumlsluumlman nh Yenimuumlsluumlman
Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
323 KiĢilerin Varlıkları Ġle Ġlgili Yer Adları
Yeni bir koumly veya kasabanın kuruluĢunda oraya yeni bir ad aramaya hacet kalmaksızın
yerleĢen topluluğun adı verilir Nitekim Anadolu bunun muumlkemmel oumlrnekleriyle doludur Bu isimler bize aynı adı taĢıyan boy aĢiret cemaat gibi grupların nasıl bir yayılma goumlsterdiklerini de
anlatır Doğu veya Guumlneydoğu Anadolu‟daki bir koumly adının Rumeli topraklarında da olması bu
dağınık yayılmanın guumlzel bir oumlrneğidir (Kuumltuumlkoğlu 1991 15)
93 ldquoSeven duumlĢkuumlnrdquo anlamlarına gelen bir Tuumlrkccedile kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim
govtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 111
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
a Vuumlcut Kısımları Ġccedileren Yer Adları Vuumlcut kısımlarını iccedileren 5 isimden biri kol biri
baĢ biri karın ve son ikisi taban gibi insan uzuvlarını iccedilerisinde barındırmaktadır Tablo 33 Vuumlcut Kısımlarına Dayalı Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AbagolEbegol mz Huumlseyinabad Tabana (Dabana) ky Halka-i Hass
DeluumlbaĢ mz Huumlseyinabad TabanıyavaĢ mz Huumlseyinabad
Karnıkara mz (2) Huumlseyinabad
Uzuvlar dıĢında insan vuumlcudunda ortaya ccedilıkan tuumlyler de yer adları iccedilerisinde kendine yer
bulabilmiĢtir Bunların sayısı 3 olup Halka-i Hass‟daki Koumlsemelik mezrası yuumlzuumln tuumlysuumlzluumlğuumlyle ilgilidir Huumlseyinabad‟daki Gılman
94 mezrası ve Perccedilem koumlyuuml
95 adları ise doğrudan insan
vuumlcudundaki tuumlylerle ilgili yer adları arasında değerlendirilebilir
b Ruumltbeler (Unvanlar) Mevkiler Ġccedileren Yer Adları Tuumlrkler yer adları verirken
ruumltbeler unvanlar ve kiĢilerin mevkilerinden de yararlanabilmiĢtir Zile kazasında 18 yer adı bu ccedileĢit bir yaklaĢımla verilmiĢtir Gazi unvanı 3 diğin (tigin) unvanı 5 kadı goumlrevi 1 emir unvanı 1
bey 2 sultan 3 melik 2 yerleĢim biriminde isim olarak kullanılmıĢtır Ladıcık ise buumlyuumlk olasılıkla
Hellenistik doumlnemden gelen ve Pontus devletinde kral ailesinden birccedilok kraliccedile ve prensesin taĢıdığı bir unvan olarak oumltekilerden farklı bir yere oturtulabilir
Tablo 34 Ruumltbeler Unvanlar Mevkiler Ġccedileren Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Arslangazi ky MeĢhedabad Karagazi mz Zile
Baydiğin mz Acacı ve Oumlzikavağı Maturabey mz Karahisar-ı BehramĢah
Baydiğin ky Zile Ladıcık ky96
Halka-i Hass
Beyyurdu mz Huumlseyinabad OsmanpaĢa ky Huumlseyinabad
Emirsaraccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultaneymirce97
emz Huumlseyinabad
Gazikoumly maa Ermenid mz Kızılkuumlnbed Sultanmehmed mz Huumlseyinabad
KadıĢehri ky Acacı ve Oumlzikavağı Taht-ı melik mz Huumlseyinabad
Karadiğin mz (3) Huumlseyinabad Uzunmelik mz Huumlseyinabad
c Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları Ġnsanı ilgilendiren değiĢik
sıfat ve eylemlerden adını alan Zile kazasında toplam 13 yer adı bulunmuĢtur Bunlardan Ağrık98
mz adı bir hastalık durumuna DoymuĢ ihtiyaccedilların giderilmesine Gederik99
gitmek eylemine
Uumlzmuumlş100
uumlzuumllme eylemine Yararlık faydalı olma haline dayalı isimler gibi goumlzuumlkmektedir
94 ldquoKabarık saccedillı kimserdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) Gılmanlar Gılmanlı adına Kuumltahya sancağı Dağardı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 374 95ldquoBaĢlarını tıraĢ edenlerin tepede bıraktıkları saccedil tutamırdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts (29012012) Perccedilemli adıyla iccedilel sancağı Anamur kazasında youmlruumlkandan bir cemaat var Tuumlrkay age s 626 96 Ladıcık Lacircdik kelimesinden geliyor olabilir Hellenistik ccedilağda oumlzellikle Selevkoslarda ve Pontus devletinin kral ailesinde birccedilok kraliccedilenin ve prensesin taĢıdığı bir isim olan Laodikeia‟dan bozma bir kelime Pontus boumllgesinde Amasya‟ya ve Tokat iline bağlı Niksar ilccedilesinde birer Lacircdik var Bk Umar age s 505Zile‟deki Ladıcık adı da bu
adlarla aynı olmalıdır 97 Mezraya adını veren Sultan Eymirce‟nin hayatı hakkında fazla bir bilgi bulunmamaktadır Emirci veya Emirce Sultan‟a ait menakıbnamede Emir-i Ccedilin Osman olarak bilinir Sultan Eymirce zaviyesi ile ilgili Bk Kapusuzoğlu S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Ankara s 67-80 98 ldquoAğrılı ağrıyanrdquo anlamında bir kelimedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(29012012) 99 Geder bağ ccedilubuklarını ccedilelikleme merkep alın yazısı ccediluval keder ve kader anlamlarında da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 100 Uumlz ova duumlzluumlk anlamlarında da kullanılan bir kelimedir httptdkterimgovtrbts (19022013)
112 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo35 Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları
d Mesleklerden
Verilen Yer Adları Zile‟de
resmi goumlrevler ve ccedileĢitli esnaf gruplarından kaynaklanan yer adları da vardır Bunların sayısı 5 olup incuumlger ve kalaycı isimleri
zanaat kollarına iĢaret ederken kethuumlda muhtesib ve yazıcı ise resmi goumlrev ya da goumlrevlilere iliĢkin
verilmiĢ yer adları olarak duumlĢuumlnuumllebilir Tablo 36 Mesleklerden Verilen Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġncuumlger mz Karahisar-ı BehramĢah Sarukalaycı mz Huumlseyinabad
Kethuumlda mh Zile Yazıcı mh Zile
Muhtesib ky Karahisar-ı BehramĢah
e Ġnsan (kiĢi) Adı Verilen YerleĢim Birimleri Adını doğrudan kiĢi adlarından alan 22 yerleĢim birimi bulunmaktadır Bunlardan yalnız 1‟i Ermeni ismi olup bu koumlyuumln bir diğer adı da
Killikrsquotir Bunların dıĢındaki isimlerin oumlnemli bir kısmı Arapccedila Farsccedila ve Ġbraniceden fonetiği
değiĢtirilerek Tuumlrkccedileye geccedilmiĢ isimlerdir Tablo 37 Ġnsan (kiĢi) Adları Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahmed ky KuĢtaĢ Mesud Ġğlal mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Battal mz Huumlseyinabad Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Baydar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hamzacık ky Zile Musa mz KuĢtaĢ
Hasan ky Yenimuumlsluumlman Okar mz101
Huumlseyinabad
Keykavus mz Huumlseyinabad Oumlğetccedile ky102
Karahisar-ı BehramĢah
Mahmud ky KuĢtaĢ Sarumusa mz KuĢtaĢ
Hasan mz (2) Huumlseyinabad Sergis ky (nam-ı diğer Killik)103
Huumlseyinabad
Huumlseyin mz (2) Huumlseyinabad Tuğrul mz Huumlseyinabad
Mergub ky104
Zile Yunus mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
f KiĢilerin Fiziksel Oumlzelliklerini Yansıtan Yer Adları KiĢilerin engel durumlarını iccedileren Zile‟de tek yer adı Huumlseyinabad‟daki Sağır Piri Kışlası‟dır
g Tarihicirc KiĢi Adları Ġccedileren Yer Adları Bazı tarihicirc Ģahsiyet isimleri de Zile‟de yer adı
olarak verilebilmiĢtir Bunların sayısı 9 tanedir Zile merkez Danişmend-i Bahşayiş Kalesi105
ile
101 Telli balıkccedilıl kuĢlarına verilen bir isim olan Okar erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 102 Oumlğet beğenilen aranılan anlamında bir kelime olup kız ve erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 103 Bu koumlyde Karkın boyundan Uluyoumlruumlk taifesinden TutuĢ Etraki Cemaati sakindi Halaccediloğlu V s 2234 104 Aranan ve beğenilen anlamlarında olan Mergup kelimesi Arapccedila koumlkenli olup Ģahıs adı olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 105 Tufan Guumlnduumlz DaniĢmendli Beyliği sahasında iccedilinde DaniĢmend adı geccedilen Amasya kazasında 2 Tokat kazasında 2 Sivas kazasında 3 ve Zile kazasında 1 yer adı tespit etmiĢtir Zile‟deki DaniĢmend-i BahĢayiĢ kalesini bir koumly olarak ele alan Guumlnduumlz buranın adının buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendli beyliğinden ziyade bir Ģahıstan verildiğini oumlne suumlrmuumlĢtuumlr Buranın aynı zamanda Tokat Youmlruumlklerinin kıĢlağı olduğunu belirtmiĢtir Kaynak olarak da 387 nolu Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum defterini vermiĢtir (Cilt II s 457) Bk Guumlnduumlz T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli
Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I Baskı Ġstanbul s 35-36
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağrık mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kurubey mz Halka-i Hass
Dilmek mz Karahisar-ı BehramĢah Sapmaz mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Huumlseyinabad UumlzmuumlĢ mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Kızılkuumlnbed Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Huumlseyinabad
Gederik ky Zile Yavihsan ky Halka-i Hass
Goumlzaccedilan mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk Huumlseyinabad
Ġkiyuumlzluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 113
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yeni Muumlsluumlman Arslan-ı Danişmend106
mezrası isimleri buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendliler
doumlneminden kalan ve tarihicirc Ģahsiyetlere dayalı olarak verilmiĢ isimler olmalıdır Karadiğin (Zile-Huumlseyinabad 3) Baydiğin koumlyuuml (Zile) ve Baydiğin
107 mezrası (Acacı ve Oumlzikavağı) isimleri ise
tigin kelimesinin bozulmuĢ Ģekilleri olarak oumlne ccedilıkmaktadır Cengizhan ve Temuumlrhan mezraları
(Huumlseyinabad) ise Moğol istilası ve Timur‟un Anadolu‟ya giriĢinin izlerini taĢıyan yer adları
Ģeklinde tasvir edilebilir Yeni Muumlsluumlman‟daki Ccedileltek koumlyuuml adını Ccedileltek Baba‟dan almıĢtır108
Huumlseyinabad nahiyesi adı ise buumlyuumlk bir olasılıkla Battal Gazi ile birarada anılan Huumlseyin Gazi‟den
verilmiĢ olmalıdır Zira ona atfedilen mezar ya da makamlardan birisi Ccedilorum Alaca ilccedilesindedir109
Yukarı da insan adları baĢlığında ele alınan Keykavus ismi de tarihicirc Ģahsiyetlere dayandırılabilir
h Kavim Kabile Boy Soy Oymak Cemaat Adları Ġccedileren Yer Adları Anadolu
Tuumlrkler tarafindan fethedildikten sonra yoğun bir Tuumlrk goumlccediluumlne sahne olmuĢtur Tuumlrkler buraya boy
ve aĢiretler halinde gelerek muhtelif boumllgeleri yurt edinmiĢler ve Selccediluklu Devleti youmlneticileri de siyasicirc ve iktisadicirc hedefleri goumlzeterek Osmanlı Devleti‟ni kuran Kayı boyuna mensup aĢiretin de
dacirchil olduğu Tuumlrk boylarını ccedileĢitli boumllgelere yerleĢtirmiĢlerdir Osmanlılar da aynı Ģekilde
kendilerine gelip sığınan Tuumlrk topluluklarını değiĢik boumllgelere iskacircn etmiĢlerdir Boumlylece Osmanlı
Devleti‟nin kuruluĢ ve geliĢme suumlrecinde de Anadolu‟nun muhtelif yerlerine ccedileĢitli Tuumlrk oymak ve aĢiretleri yerleĢtirilmiĢtir (Soumlylemez 2002 39)
Osmanlı hanedanı Tuumlrkmen koumlkenli de olsa kendisini Tuumlrkluumlğuumln temsilcisi olarak goumlrmekte
ve Tuumlrk tabirini merkeze oturtmaktaydı Tuumlrkmen tabirini Akkoyunlu Karakoyunlu Dulkadir Karamanoğlu gibi beylik ya da devletlerin etnik kimliğini tanımlamakta adı geccedilen devletlerin
Osmanlı hacirckimiyetine girmiĢ olan halkının sadece konargoumlccediler gruplarını ifade etmek iccedilin
kullanmaktadır Youmlruumlk tabiri ise bir sancak ya da kaza dacirchilinde yaylak ve kıĢlak hayatı
suumlrduumlrenlerin genel adıydı Uluyoumlruumlk (Etrak Youmlruumlkanı) Tokat‟tan Kuumltahya‟ya kadar uzanan sahada konargoumlccedilerlik etmekteydi
110
Acacı ve Oumlzi Kavağı nahiyesinde adını boy ya da cemaat adından alan 12 yerleĢim birimi
bulunmaktadır Alan-ı İğdir Bayındır mezraları ve Kayılar koumlyuuml (2 adet) adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
111 Arablar koumlyuuml
112 Hacı
113 koumlyuuml Haramideresi mezrası
114 Karacaviran
115 koumlyuuml
106Danişmend Farsccedila‟dan Tuumlrkccedileye geccedilen bir kelimedir Bilgili ilim sahibi anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk medreselerin icazet alma seviyesine gelmiĢ olan talebeleri iccedilin de kullanılan bir tabirdir Bk ĠpĢirli M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465 Ancak DaniĢmend tabiri zaman zaman bir Ģahıs adı ya da ismin oumlnuumlnde bir sıfat olarak da kullanılabilmektedir Arslan-ı DaniĢmend Arslan DaniĢmend ya da Ġslam DaniĢmend de olabilir 107 Yılmaz Kurt Niksar‟da bulunan GuumlmuumlĢdiğin koumlyuumlnuumln adının DaniĢmend Gazi‟nin 12 oğlundan biri olan GuumlmuumlĢ Tigin‟den konduğunu belirtmiĢtir Muhtemelen Zile kazasındaki Baydiğin ve Karadiğin isimleri de bu yolla verilmiĢ
olabilir Bk Kurt Y (2000) ldquoNiksar Kazası Yer Adlarırdquo Danişmendliler Doumlneminde Niksarrsquoda Tıp Tarih ve Kuumlltuumlr Sempozyumu Bildirileri Niksar s 105 108 Ccedileltek Baba‟nın asıl ismi ġeyh Mahmut olup unvanı Emirci lakabı Doğan ve ocağı Ccedileltek‟tir Dede Karkın Sarı Saltuk Gajgaj Baba gibi maneviyat ocaklarından biri de Ccedileltek Baba Ocağı‟dır Bu Ocak 17 koumlyuumln oumlĢruumlnuuml alan guumlccedilluuml bir yuvadır ġeyh Mahmut da boumllgeye geldiğinde boumllgenin ĠslamlaĢmasında rol oynayan oumlnemli bir manevi ve tarihi Ģahsiyet olarak Ccedileltek koumlyuumlne adını vermiĢtir Ccedileltek Baba 13 Yuumlzyıl iccedilerisinde yaĢamıĢtır ve Yeseviye tarikatı ekoluumlnden yetiĢen biridir httpceltekkoyumtrggC7eltek-Baba-Kimdir-f (23012012) 109 Oumlzcan K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal Gazi ve Malatya
Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58 110 Guumlnduumlz age s 19-27 111 24 Oğuz boyunun yayıldığı coğraficirc sahalar ve XVI yuumlzyılda Anadolu‟da Oğuz boylarına ait yer adları iccedilin Bk Suumlmer F (1980) Oğuzlar Ġstanbul s 201-372 423-460 112 Ccedilorum Bozok MaraĢ civarında Arab ya da Arablar vardır (Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden) Tuumlrkay age s 50 Arablı diye de anılmaktadır Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden geniĢ bir alana yayılmıĢ durumdadır Tuumlrkay age s 203 113 Tokat Zile‟de ve Ankara AyaĢ‟ta youmlruumlkan taifesinden Hacı diye bir cemaat var Tuumlrkay age s389 114 Ordu kazası ve Karahisar-ı ġarki sancağında Youmlruumlkan taifesinden Harami adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay
age s 406
114 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karıkışla koumlyuuml116
Muğriler117
mezrası Selamet koumlyuuml118
Ulucakkiri mezrası119
ve Yaraş120
mezrası
ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 38 Acacı ve Oumlzi Kavağında Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alan-ı iğdir mz Karacaviran ky Ulucakkiri mz
Arablar ky KarıkıĢla ky Kayılar ky (2)
Hacı ky Muğriler mz Bayındır mz
Haramideresi mz Selamet ky YaraĢ mz
Halka-i Hass nahiyesinde 4 koumly adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Alayuntlu Beydili Kızık ve Salur koumlyleridir 1 koumly Ekrad cemaatlerinin 3 mezra ve 2 koumly ise youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini almıĢtır Kuumlrtler koumlyuuml121
adını bir Ekrad cemaatinden almıĢtır Elmalu
mezrası122
Kırızlar123
koumlyuuml Ovacık124
koumlyuuml Suumlluumlkluuml125
ve Tutuş126
mezrası ise Youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini uumlzerinde taĢımaktadır Tablo 39 Halka-i Hass Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alayuntlu ky Halil ky Kuumlrtler ky Suumlluumlkluuml mz
Beydili ky Kırızlar ky Ovacık ky TutuĢ mz
Elmalu mz Kızık ky Salur mz
Huumlseyinabad‟da Bayadcık Doumlğerobası Karakınık mezraları ile Eski ve Yeni Yapar koumlyleri
adlarını 24 Oğuz boyundan almıĢtır 10 yerleĢim biriminin adının cemaatlerden oluĢtuğu
yanlarında yazan cemaat ibaresinden accedilıkccedila anlaĢılmaktadır 7 yerleĢim birimi de kıĢlak adıyla bir
cemaat ya da topluluğun kıĢladığı bir mekacircnı ifade etmek iccedilin tercih edilmiĢtir Ayrıca 3 yerleĢim yerinde Etrakiye bir yerleĢim yerinde Etrakiye-i Uluyoumlruumlk tabiriyle Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlere
iĢaret edilmiĢtir Kalan 57 yerleĢim birimi ise farklı Tuumlrkmen cemaatlerden adını almıĢtır127
Bu
cemaatlerden Kıranlu (Tuumlrkay 1981 518) ve Mahuna (Tuumlrkay 1981 114) Ekraddan olup kalanların tamamı Youmlruumlk Tuumlrkmen taifelerinden oluĢmaktaydı
115 Karahisar-ı Sahib Adilcevaz Bolvadin ve MaraĢ Goumlksun‟da adı geccedilen TuumlrkmenYoumlruumlkan taifesinden bir cemaattir Youmlruumlkosmanoğlu aĢiretine mensuptur Tuumlrkay age s 465 116 ldquoKayıkıĢlardquo da olabilir Sivas Yeni il Sorkun Nahiyesi‟nde boumlyle bir koumly vardır Bu koumly Kayı boyundan olanlar tarafından kurulmuĢtur Halaccediloğlu III s 1372 Ancak gene de ldquoKarıkıĢlardquo olma ihtimali oldukccedila yuumlksektir ccediluumlnkuuml MaraĢ sancağı Zamantı kazasında Karakışlalı ya da Karıkışlalı adıyla okunmuĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 490 117 Mardin Basra Hakkacircri gibi doğu vilayetleri dıĢında Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında da adı geccedilen ekrad taifesinden
bir aĢirettir Tuumlrkay age s 124 Mukriler olarak da anılmaktadır Ayrıca Makarlar ve Makralar diye youmlruumlkan taifesinden Bozok MaraĢ Karaman Adana Edirne ve Dimetoka‟da bir cemaat de vardır Tuumlrkay age s 574 118 Sivas Yenihan ve Yıldızeli‟nde Youmlruumlkan taifesinden Selametli adıyla bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 666 119 Yozgat Akdağ‟da Ulucak obası adında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 747 120 Ankara Bolu ve MenteĢe sancaklarında da adı geccedilen YaraĢlu adına sahip olan Tuumlrkman taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 765 121 Ekrad‟dan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu IV s 1584 Tuumlrkay age s 113 122 Youmlruumlkan taifesinden ldquoElamacalı Elmalılırdquo Ģeklinde de belirtilmiĢtir Tuumlrkay age s 348-349 123 Firuzlar da olabilir Anamur Kilis ve Mudurnu‟da tespit edilmiĢ bu isimle Tuumlrkmen Youmlruumlk taifesinden bir aĢiret vardır Tuumlrkay age s 81 365 124 Yeniil Sivas‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 617 125 Arapgir ve Karahisar-ıġarki sancağında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 688 126 Sivas ve Bursa‟da bu adla youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 741 127YaklaĢık 83 cemaat adı tespit ettiğimiz Huumlseyinabad yerleĢim birimlerinin referansları geniĢ bir yer tutmaktadır Bu cemaatlerin yayılma sahaları iccedilin Bk Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşiv Belgelerine Goumlre Osmanlı
İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatler Tercuumlman Yayınları Ġstanbul
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 115
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Ağcaağıl Karahisar-ı ġarki‟de Ağcahalil diye de geccedilen bir cemaat adıdır (Tuumlrkay 1981
181) Ayrukam128
MaraĢ Youmlruumlklerinden AvĢar boyuna tabi Ayrudamlı cemaatinden baĢkası değildir (Halaccediloğlu I 2009 205) Aziz Karahisar-ı ġarki‟de de adı geccedilen bir Tuumlrkmen cemaat adıdır
(Tuumlrkay 1981 215) Beyobası Sivas Yeniil‟de bulunan bir Tuumlrkmen aĢiretidir (Tuumlrkay 1981 56)
Ccedilalatlu MaraĢ eyaletinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 288) Youmlruumlkan
taifesinden olan Ccedilelebiler Ordu‟dan Guumlmuumllcine‟ye geniĢ bir alanda yayılmıĢ olan ve Ccedilelebiluuml olarak da anılan bir cemaattir
Depesuumldeluumlk mezrasında Kanuni doumlneminde Bayat boyuna mensup Selmanlu cemaati
yaĢamaktaydı (Halaccediloğlu V 2009 2013) Haliyle Depesi Deluumlğuuml Selmanlu ismi bu cemaatten verilmiĢ olmalıdır Yine aynı doumlnemde bu mezra Bozok sancağına bağlı Sorkun nahiyesine tabi
goumlruumlnmekteydi Yazıkışla (YazılutaĢ) Ccediladıroumlyuumlğuuml Ağcaağıl mezralarında da Selmanlu cemaatinin
adı geccedilmekteydi
Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk‟te mantar ve yer elması Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde
yumurta anlamlarına gelen domalan kelimesi129
Alaiye Sancağı‟nda Youmlruumlkan taifesinden bir
cemaatin de adıydı (Tuumlrkay 1981 335) Emirhacılu mezrasının adı buumlyuumlk olasılıkla Ġccedilel
Sancağı‟nda Anamur Kazası‟nda bulunan Eminhacılu (Tuumlrkay 1981 350) ya da yine Anamur‟da Hacılıemir (Tuumlrkay 1981 395) Ģeklinde geccedilen Youmlruumlk taifesinden bir cemaatten almıĢ olabilir
Eyuumlcek mezrası ise Eyuumlcekli olarak da bilinen Vize Sancağı Pınarhisar kazasında da goumlruumllmuumlĢ olan
bir Tuumlkmen cemaatinin uğrak yeri olarak duumlĢuumlnuumllebilir (Tuumlrkay 1981 362)
Fakihler koumlyuuml Fakıhlar ya da Fakılı (Tuumlrkay1981 364) Gedik Hasan mezrası Bozok ve
MaraĢ‟ta adı geccedilen Gedik Hasanlı (Tuumlrkay1981 369) Youmlruumlk cemaatlerinin adını almıĢtır Yıva
boyuna ait perakende Gılman Cemaatinin adı Gılman mezrasının adına esin kaynağı olmuĢ olabilir
(Hallaccediloğlu V 20091947-1948) Zile sınırlarında adı geccedilen Goumlkccedileler Youmlruumlk cemaati (Tuumlrkay 1981 82) Goumlkccedileluuml mezrasının adının verilmesinde etkili olmuĢtur
Goumlkzemin mezrası130
(Halaccediloğlu II 2009 681) Bozok Sorkun‟da Kızpınarı koumlyuumlnde AvĢar
boyuna mensup Kızılkocalu kabilesine mensup Goumlkin cemaatinden adını almıĢ olsa gerektir (Halaccediloğlu II 2009 900) Gulamlar mezrası ise MaraĢ eyaletinde youmlruumlkan taifesinden Gulamanlu
cemaatinden adını almıĢ olabilir (Tuumlrkay1981 383) Bozok‟ta Hacı Alili adlı youmlruumlkan Tuumlrkmen
taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay1981 389) Buumlyuumlk olasılıkla Hacıali mezrası adı bu cemaate dayalı olmalıdır Halil Acalık koumlyuuml MaraĢ Youmlruumlklerinden Halil Eceli Cemaati (Tuumlrkay
1981 401) ve Hallaccediloğluviranı mezrası Bozok Sorkun boumllgesindeki AvĢar boyuna mensup Halaccedil
Cemaati (Halaccediloğlu III 2009 973) ile ilgili adlar almıĢlardır
Karacalu mezrası adı Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Bozok livası Karahacılu adında koumlye iskacircn edilen Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden bir cemaatin adıyla iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981
462 463) Cemaatin adı Karacalar Karaca ve Karacalu Ģeklinde de dile getirilmektedir
Kızkaracalu koumlyuuml de adını bu cemaatten almıĢtır Zira Karacalu cemaatinin bulunduğu yerler arasında Ccedilorum da bulunmaktaydı (Tuumlrkay 1981 98)
Karadonlu Ermenek Guumllnar Bozkır Ordu ve Karahisar-ı ġarki‟de (Tuumlrkay 1981469)
Karacakaya Ccedilorum‟da (Tuumlrkay 1981 463) Karakız MaraĢ Huumldavendigar ve Vize‟de (Tuumlrkay 1981 477) Karataş Alanya ve BeyĢehri‟nde (Tuumlrkay 1981 486) adı geccedilen cemaatler olup
Karadonlu mezrası Karacakaya koumlyuuml Kararkızkavağı mezrası ve KarataĢ mezrası adları bu
128Kam Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde koyunların barındıkları yer yani damla aynı anlamda goumlsterilmiĢtir httptdkterimgovtrbts (31012012) 129 httptdkterimgovtrbts(31012012) 130 Yusuf Halaccediloğlu bu ismi Goumlkin olarak okumuĢtur
116 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
cemaatlerden kaynaklanmıĢ olmalıdır Kavurga Kavurgalı ve Kavurgaoğlu mezrası isimleri MaraĢ
ve Bozok‟ta yaĢayan Kavurga Dedeler ya da Kavurga cemaatiyle iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981 497-499) Kıranlu ise Sivas Bozok Canik Konya Karaman ve MaraĢ gibi geniĢ bir sahada adı
geccedilen Ekrad youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adı olup Huumlseyinabad‟daki Kıranlu mezrası adı
buradan verilmiĢ olabilir Bu cemaat Kıranlu Kıran Kıranca ve Kıranta Ģeklinde de ifade edilmiĢ
Lekvanik aĢiretinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 518)
Kışlak-ı Himmet Kethuumlda mezrası Salur boyu Uluyoumlruumlk taifesinden Aksalur boumlluumlğuumlnden bir
cemaatin adından verilmiĢtir (Hallaccediloğlu III2009 1049) Bozok Sorkun boumllgesinde yaĢayan ve
Varsak Boyuna mensup KızılcakıĢla cemaati adı ise Kızılcakışla mezrasıyla oumlzdeĢleĢmiĢtir (Halaccediloğlu IV 2009 1464) AvĢar boyundan aynı adlı cemaatin adı Kızıllar
131 koumlyuumlne verilmiĢtir
(Halaccediloğlu IV 2009 1470) Gelibolu Huumldavendigar sancaklarında bulunan Kiraslu ya da Kiraslu
Hacı Youmlruumlkan cemaati Huumlseyinabad‟daki Kiraslu mezrasına da ad olarak verilmiĢtir (Tuumlrkay 1981
512)
Sivas Yeniil‟de Yazır boyuna mensup Koyunlu Anamuslu adıyla bir cemaat bulunmaktadır
(Halaccediloğlu IV 2009 1499) Huumlseyinabad‟daki Koyunluyusufoumlzuuml mezrası adı bu cemaate
dayandırılabilir Kozluca kışlağı adı her ne kadar ceviz ağacının ccedilokluğuna delalet eden ve bitki oumlrtuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran bir yer adı gibi goumlzuumlkse de bu isim de buumlyuumlk oumllccediluumlde Youmlruumlk Tuumlrkmen
cemaatlere dayalı verilmiĢ isimlerden olmalıdır Zira Edirne ve Karahisar-ı ġarki‟de Youmlruumlkan
taifesinden Kozluca adıyla bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay 1981 538) Aynı Ģekilde Kulağuz koumlyuuml adı bir mesleğe dayandırılabilecek olsa da Salur boyuna mensup Kulağuzlu cemaati
(Halaccediloğlu IV 2009 1533) bu adın verilmesinde oumlncekine oranla daha etkili bir dayanak
oluĢturmaktadır
Soumlzluumlklerde anlamına rastlanamayan Mahuna kelimesi ise muhtemelen Erzurum ve civarında da rastlanılan Mahanlar adında konargoumlccediler Ekrad taifesinden bir aĢiretin isminin
bozulmuĢ bir biccedilimi olmalıdır ġoumlyle ki bu aĢiret Mahanlı Mahanlu ve Mahanlar Ģeklinde de
Osmanlı belgelerinde zikredilmekteydi (Tuumlrkay 1981 114) Haliyle Mahuna mezrasının adını da cemaatlere dayalı olanlar iccedilerisinde anmak muumlmkuumlnduumlr Huumlseyinabad da dacirchil olmak uumlzere Zile
kazasında Mezid ya da Mezidli Ģeklinde geccedilen yer adları da cemaat koumlkenli yer adları iccedilerisinde
sıralanabilir Mezid ya da Mezidluuml (Tuumlrkay 1981 585) Ģeklinde Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinin adı soumlzkonusu yerlere ad olarak verilmiĢ olabilir Bozok‟tan Teke‟ye kuzey guumlney doğrultusunda
geniĢ bir alanda adı zikredilen Muumlminler cemaati de Youmlruumlkan taifesindendi (Tuumlrkay 1981 598)
Bu youmlnuumlyle Huumlseyinabad‟daki Muumlminler-i Buumlzuumlrk ve Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mezralarının adları bu
cemaatin adını ccedilağrıĢtırmaktadır
Paşalu mezrası Youmlruumlkan taifesinden PaĢalu (Boğalu) (Tuumlrkay1981 624) Sarımbeyluuml
mezrası MaraĢ Youmlruumlklerinden Yuumlreğir boyuna mensup Sarımbeyluuml (Halaccediloğlu V 2009 1983)
Saruisaoumlyuumlk mezraları Sivas Yeniil‟de Saruisa Sincan ve Sincanlu mezrası Ankara Kuumltahya ve Rakka‟da da adı geccedilen Sincan (Tuumlrkay 1981 147) Tusi mezrası MaraĢ ve KırĢehir‟de isimleri
anılan Tus ya da Tuslu (Tuumlrkay 1981 741) Yağlu koumlyuuml Sivas Yeniil‟de bulunan Yağlu (Tuumlrkay
1981 759) cemaatlerinden isimlerini almıĢlardır
Huumlseyinabad‟ın merkezi olarak goumlsterilen Yapa-i Cedid koumlyuuml Yapa cemaatinden adını almıĢ olabilir Bu cemaat Bayındır boyuna mensup bir grup (Halaccediloğlu I2009 22) ve Alayuntlu
boyu iccedilerisinde Karaman‟da bir cemaat adı olarak iki farklı Ģekilde anılmıĢtır ( Halaccediloğlu I 2009
93 94102 203 215 vd) Yortan mezrası da aynı adlı Youmlruumlkan cemaatinden adını almıĢtır (Tuumlrkay 1981 777)
131 Kızıllu Ģeklinde de anılmaktadır
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 117
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 40 Huumlseyinabad Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaağıl mz Cemaat-i Zeyneddin mz
Geccediluumld-i Etrakiye-i
Uluyoumlruumlk ky Karacalu mz
Koyunluyusufoumlzuuml
mz
Muumlminler-i
Kuumlccediluumlk ky
Alacalar ky Ccedilakırlı mz Gedikhasan mz Karadonlu mz Kozluca kıĢlağı Ortaoumlyuumlk mz
Ali Bey
Cemaati
KıĢlağı Ccedilalatlu mz Gılman mz Karakınık mz Kozviran mz PaĢalu mz
Ayrukam mz Ccedilelebibey kıĢlağı Goumlkccedileluuml mz
Karakızkavağı
mz
KoumlĢkerluuml-i Cemaat-i
Karakoumlseluuml ky
Sarımbeyluuml
mz
Aziz mz Ccedilelebiler kıĢlağı Goumlkzemin mz KarataĢ mz Kulağuz ky
Saruisaoumlyuumlk
mz (2)
Baydcık mz Depesideluumlğuumlselmanlu Gulamlar mz Kavurgalu mz Mahuna mz Sincan mz
Beyobası kĢ Domalan mz Hacı ali mz
Kavurgaoğlu
mz Makiler kıĢlağı Tusi mz
Cemaat-i
Ccedilerccedili Ali mz Elmalu mz
Hacıhasankavağı
ky Kıranlu mz
Merkendluuml el-
meĢhur mz Varazlu mz
Cemaat-i
Doumlğer Obası
mz Emirhacılu mz Hacılar mz
KıĢlak-ı Hacı
Ali mz Mezidalanı mz Yağlu ky
Cemaat-i
Emir Umurlu
mz Eskiyapar ky Halil mz
KıĢlak-ı
Uumlmmet
Kethuumlda mz Mezidluuml mz
Yapa-i Cedid
ky
Cemaat-i
Erkekoğlu
KıĢlası
Etrakiye-i Ali Fakih
ky Halilacalık ky
KızılcakıĢla
mz Murad Sufi mz
Yatan-ı
Etrakiye ky
Cemaat-i
Halil Fakih
Obası mz
Etrakiye-i Murad Sufi
ky
Hallaccediloğlu Viranı
mz Kızıllar ky Mustafa kıĢlası
Yeniyapar
ky
Cemaat-i
Soumlğuumldluuml
Geduumlk mz Eyuumlcek mz Kalınkoumlyuuml mz Kızkaracalu ky Mustafa kĢ Yortan mz
Cemaat-i
Toramanlu
mz Fakihler ky Karacakaya mz Kiraslu mz
Muumlminler-i
Buumlzuumlrk mz
Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 5 yerleĢim birimi adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
Bunlar Kınık Salur Ilısu Yazır mezraları ile Nefs-i Yazır-ı Akpınar ve Yazır-ı Akpınar
kıĢlaklarıdır AkbaĢ mezrası132
ile Hacılar koumlyuuml133
adları Ekrad taiflerine dayalı olarak verilmiĢ olabilir Ağcaasma
134 mezrası Alicuumlkluuml
135 mezrası Baraklar mezrası
136 Başkoumly mezrası
137
Boynuyoğun mezrası138
Guumlni mezrası139
Hacıbey140
mezrası Kalınccedilirmiş mezrası141
132 AkbaĢ AkbaĢlu ya da AkbaĢ Ekradı adıyla konargoumlccediler bir Tuumlrkman Ekradı taifesi Rakka‟dan Filibe‟ye bazı sancakların iccedilerisinde yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 186 133 Sivas youmlresi Tuumlrkem taifesindendir Tuumlrkay age s 29 Ayrıca konar oumlccediler Tuumlrkmen ekradı taifesinden aynı adlı bir cemaat vardır Hacılarlı diye de anılmaktadır Zile‟ye yakın Bozok‟ta da izlerine rastlanmakta Tuumlrkay age s 394-395 134 Varsak boyunun Zakirluuml kabilesi taifesinden bir cemaat olup Ağccedilaasma adlı yurtlarda yaĢamaktaydılar Adlarına Niğde Bozok Sorgun ve Bozok‟ta rastalanan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu I s 29Ağcaasmalu ya da Ağcaesma gibi de telafuz edilmektedir Tuumlrkay age s 181 135 Bozok Sancağı Akdağmadeni kazasında Alicik Karacaalan obası adıyla bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 197 136 Baraklar ve Baraklu cemaati Dulkadirli Tuumlrkmenlerinden olup MaraĢ‟tan Yozgat‟a hatta Kuumltahya‟ya kadar geniĢ bir alanda izleri goumlruumllmekteydi Bk Halaccediloğlu I s 240-241 137 KırĢehir ve Bozok sancaklarında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır Tuumlrkay age s 228 138 Tuumlrkman Youmlruumlkanı taifesinden bir aĢirettir MaraĢ Konya Bursa Aksaray Adana gibi birccedilok yerde bu aĢiretin adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 64 139 MenteĢe‟de Kızılcakoyunlu Cemaatine bağlı Guumlni Cemaati ve Sufiler taifesine bakılacak olursa Guumlni taifesi Ġğdir boyuna mensup bir taife olmalıdır Bk Yusuf Halaccediloğlu IV s 1469 140 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Hacıbeyli Ģeklinde de anılmaktadır Tuumlrkay age s 390 141 CcedilirmiĢ adı 1455 tarihinden itibaren geccedilmektedir CcedilirmiĢ Fin Ugor Tuumlrk topluluklarından bir boyun adıdır CcedilirmiĢ Tuumlrkleri 1071 oumlncesinde Bizans‟ın Arap ve Ġranlılara karĢı Balkanlardan Anadolu‟ya goumlccedile zorladığı Tuumlrk
topluluklarındandır httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (Fikri Karaman‟dan alıntı)
118 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karamağan142
mezrası Karamuk143
mezrası Keseri144
Hisarı mezrası Kozviran145
mezrası
Kubat146
mezrası Saruhacı147
mezrası ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 41 Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaasma mz Bubak mezari Kalın CcedilirmiĢ mz KıĢla-yı Suumlduumls mz Saruhacı mz
AkbaĢ mz Davulbazlu mz148
Karamağan mz Kubat mz Savcı-ı Diğer mz
Alicuumlkluuml ky Guumlni mz Karamuk mz Mumu mz Sincanlu mz
Asar-ı Bubak mz Hacıbey mz Keseri Hisarı mz Nefs-i Bubak kıĢlağı Tahinatan kıĢlağı
Baraklar mz Hacılar mz Keseri mz Nefs-i Yazır-ı Akpınar kıĢlağı Tatar mz
BaĢkoumly mz Ilısu Yazır mz Kınık mz Salur mz Yazır-ı Akpınar kĢ
Boynuyoğun mz
Kozviran mz
Kızılkuumlnbed nahiyesinde Eymuumlr koumlyuuml adını 24 Oğuz boyundan biri olan Eymuumlr‟den alırken
Ayvalu149
mezrası Deveci koumlyuuml150
Dona koumlyuuml151
İsa mezrası İsaoumlzuuml mezrası152
Karacaoumlmer mezrası
153 Kayırluca
154 mezrası Kuyucak
155 mezrası Tatar mezrası
156 Tuumlrkmen Youmlruumlk Ccedilakır
157
mezrası ise Ekrad taifesinden adını almıĢ olmalıdır Tablo 42 Kızılkuumlnbed Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ayvalu mz Ġsa mz Kuyucak mz
Ccedilakır mz Ġsaoumlzuuml mz Tatar Hacı mz
Deveci ky Karacaoumlmer mz Tatar ky
Dona ky Kayı mz
Eymuumlr ky Kayırluca mz
KuĢtaĢ nahiyesinde 3 koumly ismini 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Bayat mezrası
Bayatalanı mezrası ve İğdir koumlyuumlduumlr Ağcaviran158
koumlyuuml Başkoumly mezrası Ġsakoumly koumlyuuml ve Koccedilaccedil
koumlyuuml159
gibi yerleĢim birimleri isimlerinde ise cemaat adlarının belirleyici olduğu savunulabilir
142 Mağun adında Sivas ve Rakka eyaletlerinde youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 572 143 Karamuk tarlada buğday aralarında biten anasona benzer siyah ve acı bir tohumun adıdır Karamukaynı zamanda Zile Sivas Yeniil Yuumlzdepare kazaları ve Ġccedilel sancağında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin de adıdır Karamuklu da denilmektedir Tuumlrkay age s 482 144 Adana Tarsus ve Teke‟de Keserli adına Youmlruumlkan‟dan bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 508 145 Bozok ve MaraĢ eyaletlerinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 538 146 Bozok‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s 547 147 Saruhacılı Bozok MaraĢ Alanya ve Sivas‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir MaraĢ‟tada Saruhacılı AvĢarı yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 654 148 1700‟luuml yıllarda Rumlar tarafından yerleĢime accedilılan ve koumly niteliği kazanan Davulbazlı‟nın adının boumllgede guumlmuumlĢ madeni ccedilıkarıldığı vakitlerde mağaralardaki iĢccedililerin davul sesiyle toplanmalarından aldığı oumlne suumlruumllmektedir Ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Yurtlu age s 159 149 Bu cemaatin yaĢadığı yerler arasında Sivas ve Bozok‟a bağlı Akdağmadeni de yer almaktaydı Bk Tuumlrkay age s
215 150Ankara ve Huumldavendigar‟da adı geccedilen bir Youmlruumlk Tuumlrkmen taifeisidir Tuumlrkay age s 323 Devecili ya da Deveciluuml Ģeklinde de anılmaktadır 151 Karaman MaraĢ Bolu sancakları ve Larende kazasında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 335 152 Akdağ‟da Youmlruumlkan Tuumlrkman taifesinden Ġsabeyluuml cemaati vardır Onunla ilgili olabilir Tuumlrkay age s 438 153 Bozok MaraĢ Kuumltahya ve Karahisar-ı ġarki sancaklarında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Karacaoumlmerli diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 465 154 Adana Tarsus ve Aksaray sancaklarında Kayırlu adında Youmlruumlkan Tuumlrkmen taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 500 155 Sivrihisar Adana ve Tarsus‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 558 156 Yusuf Halaccediloğlu boumllgede yaĢayan Tatarları Kıpccedilak Tuumlrklerine mensup bir cemaat olarak nitelemiĢtir Halaccediloğlu V 2169-2174 vd 157 Ccedilakır ve Ccedilakırlı adında Ekrad taifesinden cemaatler vardır Tuumlrkay age s 286 158 Malazgirt sancağnda (Erzurum vilayeti) bu adla bir youmlruumlkan cemaati yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s182 159 Ġccedilel sancağında ve Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında Tuumlrkman youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay
age s 531 KoccedilaĢ olma ihtimali de bulunmaktadır Tuumlrkay age s 531
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 99
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 7 Adını Dere ve Ccedilay Gibi Akarsulardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bellidere mz Huumlseyinabad Kozludere ky MeĢhedabad
Damderesi mz Karahisar-ı BehramĢah Kuruccedilay ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
DerebaĢı ky Zile Yelluumldere mz Huumlseyinabad
Derekınık ky MeĢhedabad Yenideresi mz Huumlseyinabad
DerekıĢla ky Zile Yunakderesi mz Karahisar-ı BehramĢah
Haramideresi mz Acacı ve Oumlzi kavağı
Zile kazasında pınar ve dereden baĢka ismini su ile ilgili oumlzelliklerden adını almıĢ 8 yerleĢim birimi daha vardır Ilısu
27 adı bir ılıcadan verilmiĢ olabileceği gibi Ilısu Yazır hem ılıca
hem de bir boy adı ile ilgilidir Goumllluumlcek Goumllyurdu ve Goumllcuumlk isimleri ccedilevrede bulunan durgun
sulardan verilmiĢtir Boumlğet daha ccedilok akarsu oumlnlerine yapılan yapay setleri ccedilağrıĢtırmaktadır Koylan ise akarsuların ccedilevrilen yerinden verilmiĢ olabilir (Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtr bts 13012012) Tablo 8 Adını Su Ġle Ġlgili Oumlzelliklerden Alan Diğer YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Goumllluumlcek mz Huumlseyinabad Ilısu Yazır mz Karahisar-ı BehramĢah
Goumllyurdu mz Huumlseyinabad Pirboumlğet ky Huumlseyinabad
Goumllcuumlk mz MeĢhedabad TaĢboumlğet ky Huumlseyinabad
Ilısu ky Kızılkuumlnbed Koylan ky Huumlseyinabad
b Boumllge Adları Adını baĢı burnu boynu boğazı meydanı gibi boumllge adlarından alan 12
yer ismi tespit edilmiĢtir Burun ile ilgili 2 derbent ile ilgili 1 dere ile ilgili 2 goumlk ile ilgili 3 koumly ve şehir gibi yerleĢim birimleri ile ilgili 3 isim bu yolla verilmiĢtir
Tablo 9 Boumllge Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcaĢehir mz Karahisar-ı BehramĢah DerekıĢla ky Zile
Bozburunviranı mz Huumlseyinabad GoumlkkıĢlağı mz Huumlseyinabad
Burnukoumly ky Halka-i Hass GoumlkccedilekıĢla mz Huumlseyinabad
Daruboğazı mz Huumlseyinabad Koyluk mz Karahisar-ı BehramĢah
Derbent ky28
KuĢtaĢ Kızılcakoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
DerebaĢı ky Zile Yankoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
c Madenlerden Adını Alan YerleĢim Birimleri Adı madenlerden verilmiĢ 3 yere rastlanmıĢtır Bunlar Zile merkez Kurşunlu
29 koumlyuuml Huumlseyinabad Boladcık ve Karahisar-ı
BehramĢah Bolad30
mezralarıdır Bu kategoride adını kaya taĢ kum toprak gibi doğal
oumlzelliklerden alan 18 yerleĢim birimi daha ele alınmıĢtır Kaya ve taĢtan adını alan 13 yer adı tespit edilmiĢtir Kum toprak ve kille ilgili 4 ve kireccedille ilgili 1 isim verilmiĢtir
27 Ilısu ldquoılıcardquo anlamına gelmektedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(12012012) Ilıca ise ldquosıcak su ccedilıkan yer suyu sıcak olarak yerden ccedilıkan hamam kaplıca ccedilermik kudret hamamırdquo anlamlarına sahiptir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(13012012) Adana Tarsus dolaylarında Ġlisu adıyla bir cemaat de bulunmaktaydı
Tuumlrkay age 429 28 Derbent ldquoĠki dağ arasındaki geccedilit yeri boğazrdquo anlamlarına gelen bir kelimedir Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterimgovtrbts( 13012012) 29 Bu adla Alanya ve NiĢ‟te youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 553 30 Polat ldquodemirrdquo kelimesinin karĢılığıdır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim govtrb ts (13012 012 )
100 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 10 Adını Basit TaĢlardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ballukaya mz Huumlseyinabad Kayadibi mz Huumlseyinabad
Belkaya ky31
Yeni Muumlsluumlman Kaydibi mz Kızılkuumlnbed
Ccedilavul32
CcedilirmiĢ mz Karahisar-ı BehramĢah KayalutaĢ mz Huumlseyinabad
DaĢlık mz Huumlseyinabad Kazankaya ky Kızılkuumlnbed
Derkis Kaya mz Huumlseyinabad Killik33
ky Huumlseyinabad
Goumlzluumlkaya mz MeĢhedabad Kireccedilluuml ky Zile
Ġnkaya mz Acacı ve Oumlzikavağı KuĢtaĢ nh KuĢtaĢ
KaluntaĢ mz Huumlseyinabad Senirkaya mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kasın34
ky MeĢhedabad Tezekccedili35
ky Karahisar-ı BehramĢah
Kayacıkoumlnuuml mz Huumlseyinabad Zeytun taĢ mz Huumlseyinabad
Değerli taĢlardan ismini alan tek yerleĢim birimi Karahisar- BehramĢah nahiyesindeki
İncuumlalan mezrasıdır
d Mevsime ve Ġklime Dayalı Oumlzelliklerden Verilen Yer Adları Ġklim oumlzelliklerine dayalı olarak isim verilen 6 yerleĢim birimi ile karĢılaĢılmıĢtır Bunlardan 3‟uuml ruumlzgacircr diğerleri ise
sıcaklıkla ilgilidir Halka-i Hass nahiyesindeki Barkar36
mezrası adını poyrazdan almıĢ olup
muhtemelen boumllge kuzeydoğudan esen ruumlzgacircrlara accedilık olmalıdır Yelten37
yele karĢı havalı bir yer olmalıdır Huumlseyinabad‟daki Yelluumldere mezrası ise boumllgedeki derenin ruumlzgacircrlı bir alanda
kalmasıyla ilintili olarak verilmiĢtir Halka-i Hass‟daki Ilı mz ise adını suyun ılıklığından almıĢtır
Huumlseyinabad‟daki Farah ve Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Sovukalan mezraları ise boumllgelerin soğukluğunu dile getiren oumlzelliklerle isimlendirilmiĢlerdir
Tablo 11 Adını Ġklim Oumlzelliklerinden Alan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Barkar mz Halka-i Hass Sovukalan mz Acacı ve Oumlzikavağı
Farah mz Huumlseyinabad Yelluumldere mz Huumlseyinabad
Ilı mz Halka-i Hass Yelten ky Halka-i Hass
e Guumlnleri Ġccedileren Yer Adları Zile‟de haftanın guumlnlerine dayalı verilen herhangi bir
yerleĢim adına rastlanmamıĢtır Ancak Zile merkez Guumlndoğmaz mezrası ve Guumlngoumlrmez koumlyuuml guumln iccedilerisinde guumlneĢi goumlrme durumuna goumlre isimlendirildikleri iccedilin bu kategoride değerlendirilmiĢtir
f Ġccedilinde Sayı Bulunan Yer Adları Zile kazasında iccedilinde rakam geccedilen 6 yer adı
bulunmaktadır 2 rakamı 1 kez kullanılırken 3 rakamı 4 kez tercih edilmiĢtir 1 rakamı ise hiccedil
kullanılmayıp onun yerine yalnuz sıfatı tercih edilmiĢtir Uumlccediller mezrası adının kaynağı olan uumlccediller
31 Bel ldquoDağ sırtlarında geccedilit veren ccedilukur yerrdquo demektir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquobelenrdquo ldquosıradağrdquo ldquouumlzeri yassı teperdquo iccedilin de kullanılan bir tabirdir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(14012012) 32 Ccedilavul ldquoBuumlyuumlk kar ve buz kuumltlelerinin suumlruumlkleyip getirdiği taĢ yığınırdquo dır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(13012012) 33 Kil ldquoIslandığı zaman kolayca biccedilimlendirilebilen yumuĢak ve yağlı toprakrdquoı tanımlamak iccedilin kullanılan bir tabirdir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(15012012) 34 Kasın ldquoSelin getirdiği kum ccediloumlp birikinti milrdquo i karĢılayan bir soumlzcuumlktuumlr Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(16012012) 35 Tezek rdquoĠri toprak parccedilasırdquo nı ifade eden bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(16012012) 36Barkar ldquoPoyrazrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(17012012) 37 YeltenrdquoYele karĢı havalı yerrdquo anlamında kullanılan bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(17012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 101
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
kavramı uumlzerinde durmakta fayda vardır Alevilik inancında uumlccediller beĢler yediler ve kırklar kuumlltuuml
bulunmaktadır Uumlccediller Allah Hz Muhammed ve Hz Ali‟yi ifade etmektedir38
Tablo 12 Adında Rakam Bulunan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ġkuumlkoumly mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass UumlccediltaĢ nh KuĢtaĢ
Uumlccediller mz Karahisar-ı BehramĢah Yalnuzağaccedil ky Zile
Uumlccedilkaraağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
g Renklerle Ġlgili Yer Adları Renk adları buumlyuumlk oumllccediluumlde yerleĢim yerlerinin arazi
durumu bitki oumlrtuumlsuuml ve iklim oumlzelliklerindeki renk unsurlarının oumln plana ccedilıkarılarak
kullanılmasıyla oluĢturulmuĢtur Oumlrneğin boz kelimesi ile yapılan yer adlarının bulunduğu boumllgenin kıraccedil goumlkyeşil kelimeleri ile oluĢturulmuĢ yer adlarının bulunduğu yerin ise ormanlık yahut
yeĢillik bir alan olduğu anlaĢılmaktadır Yer adlarındaki renkler yalnızca arazinin fizikicirc
goumlruumlnuumlmuumlnuuml bildirmekle kalmayıp youmlnleri de sembolik olarak ifade ederler Tuumlrk dilinde koumlk
doğuyu kızıl guumlneyi ak batıyı kara da kuzeyi sembolize etmektedir (Gabain 1969 109) Bu bakımdan yer adlarında geccedilen yukarıdaki doumlrt rengin aynı zamanda birer youmlne iĢaret ettiğini
hatırdan uzak tutmamak gerekir Ayrıca Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde renkler iyilik guumlzellik temizlik koumltuumlluumlk
gibi baĢka anlam derinliklerine de sahiptir (Genccedil 1999 9) Zile kazası yer adlarında renge bağlı adlandırmalar oumlnemli bir katman oluĢturmaktadır Kazanın yer adlarında dilimizde kullanılan 14
renk tamlayan unsur olarak goumlruumllmektedir
Zile kazasında renk oumlgesi iccedileren toplam 84 yer adı bulunmaktadır Beyaz rengin yerini tutan ağca ak ve akccedila renkleri toplam 17 kırmızı rengin yerini tutan ala ve alaca 5 ccedilakır 4 kara
ve karaca 29 sarı 9 ve kızıl ile kızılca 10 yerleĢim birimi adında karĢımıza ccedilıkmaktadır Goumlk ve
goumlkccedile 9 boz ise bir yerleĢim yeri adının verilmesinde kullanılmıĢtır En ccedilok kullanılan renk kara ve
aktır Kara kelimesi renk anlamının yanı sıra buumlyuumlkluumlk guumlccedilluumlluumlk ululuk Ģiddetlilik
olumsuzluk ve uğursuzluk anlamlarını yuumlklenmiĢtir (Karadoğan 2004 93) Muğla
oumllccedileğinde renkler ve yer adlarını ccedilalıĢan Ali Akar da boumllgede bu renklerin ilk iki sırada olduğunu tespit etmiĢtir (Akar 2006 53)
Tablo 13 Renk Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye
Akccedilakoumly mz Huumlseyina Alacalar ky Huumlseyina Karahisar mz Karahisar
Karacaoumlmer
mz Kızılkuumlnbed
Bozburunviranı
mz Huumlseyina Alakilise mz Huumlseyina
Karamağan
mz Karahisar Karapiri ky Karahisar
Ağcaağıl mz Huumlseyina Ccedilakırkoumly mz Yenim Karapınar mz Karahisar Saruhacı mz Karahisar
Ağcasoku mz Huumlseyina Ccedilakırccedilalı mz Yenm Karasoku mz Karahisar Saruisa mz KuĢtaĢ
AğcakıĢla mz Huumlseyina Ccedilakırlı mz Huumlseyina
Karaviran mz
(3) Karahisar Saruhacı mz Huumlseyina
Ağcaviran ky Huumlseyina Ccedilakır mz
Kızılkuumlnb
ed Karamuk mz Karahisar
Saruisaoumlyuumlk
mz Huumlseyina
Akpınar ky Huumlseyina Goumlk kĢ Huumlseyina
Karacaoumlyuumlk
mz Karahisar Saruisa mz Huumlseyina
Ağcaoumlz mz Kızılkuumlnbed GoumlkccedilekıĢla mz Huumlseyina
Karacaviran
ky
Acacı ve
OumlK
SarukamıĢ
mz Huumlseyina
Akpınar mz KIzılkuumlnbed Goumlkccedileluuml mz Huumlseyina Karadiğin mz Huumlseyina Sarualan mz Huumlseyina
Ağcaviran ky KuĢtaĢ Goumlkccedileminare mz Huumlseyina Karadonlu mz Huumlseyina
Sarufakiholuğ
u mz Huumlseyina
Ağcaasma mz Karahisar Goumlkviran mz Huumlseyina Karapınar ky Huumlseyina
Sarukalaycı
mz Huumlseyina
38Alevilikle ilgili uumlccediller beĢler yediler ve kırklar kuumlltleri hakkında ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Arslanoğlu Ġ ldquoAlevilikte
Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-33-134pdf (18012012)
102 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
AğcaĢehir mz Karahisar Goumlkviran mz
MeĢeheda
Karacalu mz Huumlseyina Kızılca ky Zile
Ağcakale kl
Halka-i
Hass Goumlkoumlyuumlk mz Huumlseyina
Karacakaya
mz Huumlseyina Kızılcain ky Yenimuumlsl
AğcakuĢ mz Huumlseyina Goumlkyerviranı mz Huumlseyina Karakoumlseluuml ky Huumlseyina Kızıloumlz mz Halka-i Hass
Aksaray ky Zile Goumlkzemin mz Huumlseyina
Kızkaracalu
ky Huumlseyina
Kızılcakoumly
mz Karahisar
AkbaĢ mz Karahisar Karadiğin mz Zile
Karagevenlik
mz Huumlseyina
Kızılcakınık
mz MeĢheda
Akpınar mz Karahisar Karagazi mz Zile Karakızkavağı Huumlseyina Kızıllu mz MeĢheda
Akviran mz Karahisar Karaoumlyuumlk mz Zile Karnıkara mz Huumlseyina Kızılca ky MeĢheda
Alacamescid mh Zile Karahisar kl Karahisar Karapınar mz Huumlseyina
Kızılca kıĢla
mz Huumlseyina
Alayundlu ky
Halka-i
Hass Karahisar kĢ Karahisar Karadiğin mz Huumlseyina Kızıllar ky Huumlseyina
Alacakilise mz Karahisar
Diğer Uumlccedil
Karaağaccedil mz Karahisar KarataĢ mz Huumlseyina
Kızılkuumlnbed
nh Kızılkuumlnbed
h YıpranmıĢlık Bakımsızlık ve BırakılmıĢlık Ġfadeleri Ġccedileren Yer Adları Zile‟de
yıpranmıĢlık bildiren kelimelerle kurgulanmıĢ yer adları iccedilerisinde viran kelimesini iccedilerenler
ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Viran yıkık harap olma durumlarını bildiren bir soumlzcuumlk
olmasına karĢı Zile yer adlarında geccedilen Ģekliyle koumlkleri eskilere dayanan yerleĢim yerlerini
ifade etmektedir Zile‟de iccedilerisinde viran kelimesi geccedilen toplam 23 yer adı oumlrneğine
rastlanmıĢtır Tablo 14 Viran Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağcaviran mz Huumlseyina Goumlkyerviranı mz Huumlseyina Oumlzluumlviran mz Huumlseyina
Ağcaviran mz KuĢtaĢ Goumlynuumllviranı mz Karahisar Salviran mz Halka-i Hass
Ahurviran mz Halka-i Hass Hallaccediloğluviranı mz Huumlseyina Sofularviranı mz Karahisar
Akviran mz Karahisar Kafir (Gavur)viranı mz Zile Tahirviranı mz Karahisar
Aykudfakihviranı mz Huumlseyina Karacaviran ky Acacı ve Ouml Uzunviran mz Acacı ve Ouml
Bozburunviranı mz Huumlseyina Karaviran mz (4) Karahisar Veyisviran mz Halka-i Hass
Goumlkviran mz Huumlseyina Kolviran mz Huumlseyina Viran mz Huumlseyina
Goumlkviran mz MeĢheda Kuumlccediluumlkviran mz Huumlseyina
Huumlseyinabad‟da Kıruk39
Yalıncak 40
Malamad41
ve İsadağılmış ile Karahisar-ı
BehramĢah‟taki Harab ve Başı mezraları adlarında da yıpranmıĢlık goumlstergeleri bulunmaktadır
iCcedilevreyi Ġlgilendiren Sıfatlardan KurgulanmıĢ Yer Adları Eski 4 yerde karĢımıza ccedilıkarken eskimiĢliğin baĢka bir ifadesi olan koumlhne 2 yer adında geccedilmiĢtir
Tablo15 Eski Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Eski ky Kızılkuumlnbed Eskikoumly ky Kızılkuumlnbed
EskikıĢla mz Huumlseyinabad Hamzakoumly-i Koumlhne Acacı ve Oumlzi Kavağı
Eskipınar mz Huumlseyinabad Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
Eskiyapar ky Huumlseyinabad
39 Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden olup Sivas Yeniil‟de bahsi geccedilmektedir Tuumlrkay age s106 40 Yalıncak ldquoccedilıplak yoksulrdquo anlamlarına gelmektedir Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim govtrbts(20012012) Ayrıca Huumldavendigar sancağında ldquoYalıncaklarrdquo adıyla bir Tuumlrkmen cemaati bulunmaktadır Tuumlrkay age s 762 41 Malamad ldquobozgun ezik dağınıkrdquo anlamlarını iccedilermekte olup soumlz konusu yerleĢim biriminin bir bozgun sonucu dağınık ve harap bir hal yaĢamasıyla oumlzdeĢleĢtirilebilir Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(15012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 103
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Buumlyuumlk 2 yer adında geccedilmekte iken bu kelimeyi karĢılayan Farsccedila buumlzuumlrk uumlccedil ve Tuumlrkccedile
koumlkenli ulu da iki kez kullanılmıĢtır Kuumlccediluumlk 5 yer adında tercih edilmiĢtir Tablo 16 Buumlyuumlk ve Kuumlccediluumlk Kelimelerini Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Buumlyuumlkpınar mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Buumlyuumlkpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Muumlminler-i Buumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky42
Huumlseyinabad Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mz Huumlseyinabad
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Sultan Sekuumlsuuml Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Kuumlccediluumlk Ccediliflik mz MeĢhedabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk mz Huumlseyinabad
Kuumlccediluumlkviran mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Kuumlccediluumlk mz Huumlseyinabad
Ulukoumly ky Acacı ve Oumlzikavağı
Yeni kelimesi 7 yerde kullanılırken 1 yerde yeniye karĢılık gelmek uumlzere Arapccedila koumlkenli
cedid kelimesi kullanılmıĢtır Tablo 17 Yeni Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Yapa-i Cedid ky Huumlseyinabad Yenice ky Huumlseyinabad
Yeni Muumlsluumlman nh Yeni Muumlsluumlman Yenicekoumly ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Yeni Yapar ky Huumlseyinabad Yenideresi mz Huumlseyinabad
Yenice ky Zile
XV ve XVI yuumlzyılda Zile kazasında eski ve yeni kelimelerini iccedileren yer adları dıĢında
ccedilevreyi ilgilendiren diğer sıfatlardan da uumlretilmiĢ yer adları bulunmaktadır Bunların sayısı 8
adettir Ccedilorak Kıraccedil ve Kuruca adı kurak tuzlu ve tarıma elveriĢsiz bir arazi parccedilasını
anımsatırken Kuru ise su kaynaklarıyla ilgili verilmiĢ adlar olarak duumlĢuumlnuumllmelidir Bunların dıĢında Yapar ve Yapa isimleri cemaat adlarını ccedilağrıĢtırmaktadır
Tablo 18 Ccedilevreyi Ġlgilendiren Sıfatlar Ġccedileren Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilorak mz Kızılkuumlnbed Kuruccedilay ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Kıraccediloumlz mz Karahisar-ı BehramĢah Kurukoumly mz Kızılkuumlnbed
Kurucaemlak mz Huumlseyinabad Kurupınar ky Zile
KurucakıĢla mz Huumlseyinabad Kurupınar ky MeĢhedabad
Bu isimler dıĢında bir de Karahisar-ı BehramĢah‟ta Musacık-ı Koumlkluuml 43
Yol Başı mezrası bulunmaktadır Burdaki koumlkluuml bir cemaat adına da karĢılık gelebilir
j TaĢın Toprağın Durumuna (topografik Ģekillere) Bağlı Yer Adları Zile‟de adını
topografik Ģekillere bağlı 8 yer adı tespit edilmiĢtir Tokatccedilukuru muhtemelen Zile‟nin de buguumln
iccedilinde bulunduğu Tokat Ģehri ile onu anımsatan bir ccedilukurdan kaynaklanmıĢtır Duma44
Yumrucaktaş Ccedileğelluuml
45 ve Daşlık adları taĢın Ģekline dayalı olarak verilmiĢtir MeĢhedabad ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Ccedilatak46
mezraları ise iki dağa yamacının kesiĢmesi sonucu ortaya
ccedilıkan dere yataklarından esinlenilerek konulmuĢ adlara sahiptir
42 Tuumlrkman taifesinden Harkalı ya da Hırkalı adıyla MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 419 43 Karahisar-ı ġarki ve Konya‟da Koumlkluuml ya da Koumlkluumller adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 538 44 Duma ldquotuumlmsek ccedilıkıntıyuvarlak taĢrdquo anlamlarını taĢıyan bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 45 Ccedileğel ldquoccedilakıl taĢ yığınırdquo anlamlarını iccedilermektedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (22012012) 46 Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012)
104 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 19 Topografik Ġsimler
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tokatccedilukuru mz Zile Ccedilatak mz MeĢhedabad
Duma mz Zile Ccedileğelluuml-i Muhtesib mz Karahisar-ı BehramĢah
YumrucaktaĢ mz Huumlseyinabad Ccedileğelluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilatak mz Karahisar-ı BehramĢah DaĢlık mz Zile
k Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Uygun Olarak Verilen Adlar Zile‟de arazinin
kullanılıĢına goumlre verilmiĢ 29 yerleĢim yer adı bulunmaktadır Ağcakışla ve Yazıkışla47
gibi
mezralar bazı toplulukların kıĢlak yeri olarak karĢımıza ccedilıkmaktadır Ccedilalman48
ile Tokluağılı 49
ve
Goumlynuumlk50
mezraları hayvan barınaklarıyla ilgili isimlerdir Tamubağı Dutlubağ Ccedilelebağı Ccediliftlik Bağluca isimleri ile anılan yerler arazinin iĢleniĢ biccedilimine oumlrnektir Kuumlrduumlk
51 dibi arazinin
durumuyla ilgili bir yer adı iken Soumlkuumlluuml 52
mezrası ve Sultan Sekuumlsuuml53
koumlyuuml yuumlksek yerlerdeki
duumlzluumlklere iĢaret etmektedir Yoncalık ve Kırlar isimleri buumlyuumlk oumllccediluumlde hayvanların otlatıldığı alanları ifade etmektedir
Tablo 20 Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Goumlre Verilen Adlar YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakıĢla mz Huumlseyinabad Kırlar ky Zile
Bağluca ky Zile Kırlar mz MeĢhedabad
Bağluca mh Zile KıĢlacıkkaya mz Huumlseyinabad
Bahccedile mz Karahisar-ı BehramĢah KızılcakıĢla mz Huumlseyinabad
Bahccedilecuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Kuumlccediluumlkccediliflik mz MeĢhedabad
Ccedilalman mz Huumlseyinabad Kuumlrduumlkdibi mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilelebibağı mz Huumlseyinabad Soumlkuumlluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Karahisar-ı BehramĢah Sultan Sekuumlsuuml ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky MeĢhedabad Sultan Sekuumlsuuml-i Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Halka-i Hass Tamubağı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Zile Tokluağılı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yaylak mz KuĢtaĢ
Dutlubağ mz Huumlseyinabad YazıkıĢla mz Huumlseyinabad
Goumlynuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Yoncalık ky Halka-i Hass
Hass mz Karahisar-ı BehramĢah
l Ccedilevredeki Yapılarla Ġlgili Yer Adları Ccedilevredeki yapılar da yer adlarının
belirlenmesinde etkileyici bir role sahiptir Adı ccedileĢitli yapılardan verilmiĢ Zile‟de toplam 41 yer adı
tespit edilmiĢtir Ağcakale Bağdadhisarı Balccedilıkhisar Hisarcık Hisaroumlzuuml Kale Kalecikkaya Karahisar Koccedilhisar isimleri savunma amaccedillı yapıların birer goumlruumlntuumlsuumlduumlr Hangah
54 Kızılkuumlnbed
47 Yazı ldquoduumlz yer ova kırrdquo yerleri tasvir etmek iccedilin kullanılan bir soumlzcuumlktuumlr Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 48 Ccedilalman ldquouumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağılrdquodır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 49 Toklu bir yaĢında erkek koyundur Tarama Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(15012012) 50 Goumlynuumlk uumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağıldır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) Bu adı taĢıyan bir de Ekrad taifesi bulunmaktadır Niğbolu ġumnu‟da ve BeyĢehri Kıreli
kazasında izlerine rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 83 51 Kuumlrduumlk Kuytu yerlere toplanmıĢ kar ya da kum yığınıdır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 52 Soumlkuuml Ormandan ya da meradan accedilılan tarladır Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(15012012) 53 Seki ldquoToprak uumlstuumlndeki yuumlkseklik doğal set ormanlık kayalık ya da dağ baĢındaki duumlzluumlk tarla ve bahccedilelerdeki basamak biccediliminde duumlzluumlkler yer arsa tarla meyilli su tutmayan yerrdquo anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 54 Tekke manasında Farsccedila koumlkenli bir kelimedir Pakalın MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I
III Baskı MEB Yayınları Ankara s 730
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 105
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Meşhed55
Zaviye ve Mescid isimleri ise dini yapıların birer ifadesidir Bu accedilılardan ele alındığında
Zile kazası yer isimlerinde tercih edilen yapı isimlerinin buumlyuumlk bir ccediloğunluğunu savunma ve dini amaccedillı binaların oluĢturduğu soumlylenebilir Huumlseyinabad‟daki Gerdekkaya ise Eskiccedilağlardan kalan
oda Ģeklinde bir mezardan adını almıĢtır (Koccedil 2001 88) Tablo 21 Yapı Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ağccedilakale Halka-i Hass Karahisar-ı BehramĢah kalesi Karahisar-ı BehramĢah
Aksaray ky Zile Zile Karahisar-ı BehramĢah kıĢlağı Karahisar-ı BehramĢah
Alacakilise mz Karahisar-ı BehramĢah Kervansaray mz Huumlseyinabad
Alacamescid mh Zile Kızılkuumlnbed nh Kızılkuumlnbed
Alakilise ky Huumlseyinabad Kilise ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
AĢurkıĢlası mz Karahisar-ı BehramĢah Kilisekaya mz Huumlseyinabad
Avansaray mz Huumlseyinabad Kilisekoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Bağdadhisarı ky Zile Koccedilhisar ky Huumlseyinabad
Balccedilıkhisar ky Zile Mescid-i Sakayan mh Zile
Balccedilıkhisarı ky Huumlseyinabad Mescid-i Zaviye Mh Zile
Bezirhane mz Huumlseyinabad MeĢhed mz Karahisar-ı BehramĢah
Cami mh Zile MeĢhedabad nh MeĢhedabad
Gerdekkaya ky Huumlseyinabad Minare Mh Zile
Hacıhasan Mescidi mh Zile Oluğuuzun ky Karahisar-ı BehramĢah
Hangah oumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah Pirkoumlpruuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisarcık ky MeĢhedabad Salma mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hisarcık mz Yeni Muumlsluumlman Saraycık mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisaroumlzuuml ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Saraypınar mz Huumlseyinabad
Kale Mh Zile Sarufakiholuğu mz Huumlseyinabad
Kalecikkaya mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Karahisar mz Karahisar-ı BehramĢah
Salma56
uumlccedil tarafı toprakla ccedilevrili bir ağılı yani bir hayvan barınağını ccedilağrıĢtırırken Bezirhane
57 yağ uumlretimi ya da alıĢveriĢi yapılan bir mekanı Avansaray
58 eyvan kelimesinden
bozma bir ismi Saru Fakih Oluğu59
ise su ile ilgili bir yapıyı anımsatmaktadır
312 Bitkilerle Ġlgili Yer Adları
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıldaki yer adlarına bakıldığında ağaccedil isimlerinin de yer adlarına esin
kaynağı oluĢturduğu anlaĢılmaktadır Ağaccedilları meyve verenler ve meyvesiz olanlar Ģeklinde iki alt
kategoride değerlendimek muumlmkuumlnduumlr Meyve veren ağaccedillar 6 yerleĢim biriminin isminde oumlne ccedilıkmaktadır Bu yerleĢim yerlerinin birinde Ġğde 4‟uumlnde koz (ceviz) ve 1‟inde erik ağacı ismi
tercih edilmiĢtir
55ldquoġehitlikrdquo anlamında bir kelimedir Bk Devellioğlu F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara s 731 56 ldquoBirkaccedil evlek asma bağı ya da guumll bahccedilesi tarlada ekin ekmek iccedilin ayrılan toprak parccedilası uumlstuuml ve uumlccedil tarafı kapalı ağılrdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(25012012) 57Bezir Yağ Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (25012012) 58 Avan ldquoDevlet memururdquo anlamında bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml eyvanrdquo Oumlzellikle Guumlney-doğu Anadolu evlerinde avluya bakan oumlnuuml accedilık uumlstuuml kapalı yuumlksekccedile doumlĢemesi olan ortasında bir de kuumlccediluumlk havuzu bulunan oturma yerirdquodir Guumlzel SanatlarTerimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 59 Oluk ldquoHayvanların yem yedikleri su iccediltikleri taĢ ya da ağaccediltan oyulmuĢ yalak iccedilinde uumlzuumlm ezilen ccedilam ağacından oyulmuĢ tekne sepicilerin iccedilinde derileri yıkadıkları ağaccedil teknerdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) ldquoEvlad-ı Saru Fakihrdquo adıyla Youmlruumlkan taifesinden Kayseriyye sancağında bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 361 Ayrıca Saru fakih ya da fakihli fakılı biccedilimlerinde anılan Adana
MaraĢ civarında konargoumlccediler Tuumlrkmen youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s653
106 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 22 Meyve Veren Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġde ky 60
Zile Kozludere ky MeĢhedabad
Kozca mz Huumlseyinabad Kozlukaya mz MeĢhedabad
Kozcuğaz mz Karahisar-ı BehramĢah Oyumerik61
mz KuĢtaĢ
Meyve veren ağaccedillara oranla meyvesiz ağaccedillar yer isimlerinde daha sık kullanılmıĢtır Bunlar iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavak ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Bu durum boumllgenin bitki oumlrtuumlsuuml
iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavağın oumlnemli bir paya sahip olduğunu ortaya koyduğu gibi insanların acircdeta
soumlğuumlt ve kavak ağacı gibi sulak yerleri tercih ettiğini de goumlzler oumlnuumlne sermektedir Tablo 23 Meyvesiz Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilortu62
mz Kızılkuumlnbed Sidreluuml mz 63
Huumlseyinabad
Dikmesoumlğuumlt ky Halka-i Hass Soumlğuumltoumlzuuml ky Yenimuumlsluumlman
Divankavağı mz Huumlseyinabad Soumlğuumltoumlzuuml ky Huumlseyinabad
DuumlĢuumlkkavak mz Karahisar-ı BehramĢah Soumlğuumltoumlzuuml mz (4) Huumlseyinabad
Karaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultankavağı mz Huumlseyinabad
Karakızkavağı Huumlseyinabad Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass
Kavacık mz64
MeĢhedabad Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavak ky Karahisar-ı BehramĢah Uumlccedilkaraağaccedil 65
mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavakağacı mz Huumlseyinabad Yalnuzağaccedil ky Zile
Kavakoumlzuuml mz Huumlseyinabad Yatankavağı ky Huumlseyinabad
Oumlzikavağı ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Az da olsa Zile yer adlarında meyve oumlğesi de kullanılabilmiĢtir Zile merkezde Ccedilekle66
ile
Payami67
mezraları adlarını meyvelerden almıĢ olmalıdır Sebze isimleri ise KuĢtaĢ‟taki Tomara ile
Huumlseyinabad‟daki Kabakkavsuvan mezralarının isimlerinde tercih edilmiĢtir Tomara68
pazıya benzer sapları piĢirilerek yenen kendi kendine yetiĢen bir ccedileĢit bitkidir Zile‟de tahıllar ve
baklagillerden verilen yer adları da bulunmaktadır Bunlar Huumlseyinabad‟daki Sarukamış
Kamışccedilık69
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Şolan ve Evik70
ile Zevar71
mezralarıdır
Adını farklı ccediliccedilek tuumlrlerinden alan yerleĢim yerlerinin sayısı 5 tane olup 2‟si daha ziyade
yabani ccediliccedileklerden kaynaklanan yer adlarına oumlrnek oluĢturmaktadır Bunlar Zile‟deki Minahoş ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki KarĢu Menekşeluuml mezralarıdır Acacı ve Oumlzi Kavağı‟nda ve Karahisar-ı BehramĢah‟da Guumllluumlk mezraları ile Huumlseyinabad‟daki Guumlloumlzuuml mezraları isimleri bir suumls ccediliccedileği
diyebileceğimiz guumllden tuumlretilmiĢtir
60ldquo Ġğde ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 61 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Tarama
Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(22012012) 62 ldquoYabani ardıccedil ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 63 ldquoCennetteki son ağaccedilrdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 64 79 numaralı defterde karye olarak geccedilmektedir Koumlyuumln adı 17 yuumlzyılda koumlyde tuumlrbesi ve zaviyesi bulunan ġeyh Eyluumlk‟ten dolayı ġeyheyluumlk Ģeklinde değiĢmiĢ 1981 yılında ise bu isim yerine YeĢilce adı kullanılmaya baĢlanmıĢtır 65 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012) 66 Ccedilekle ccedilağla kelimesinin halk dilindeki Ģeklidir ve ldquoolmamıĢ meyverdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(22012012) 67 Payam ldquoBademrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 68 Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 69 ldquoBuğdaygillerden sulak nemli yerlerde yetiĢen boğumlu sert goumlvdesi olan bitkilerrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(28012012) 70 ldquoBir ccedileĢit buğdayrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 71 ldquoHayvanlara yedirilmek iccedilin hazırlanan tahıl kırması iri oumlğuumltuumllmuumlĢ un tazırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoCcedilorum Alaca‟da iri bulgur iccedilin kullanılan bir tabirrdquo Zanaat Terimleri Soumlzluumlğuuml 1976 httptdkterim
govtrbts(28012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 107
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
CcedileĢitli bitki parccedilaları da (dal budak ccedilubuk) yer adlarının verilmesinde belirleyici
olabilmektedir Zile kazasında bu Ģeklide bitki parccedilalarından adını alan iki yerleĢim birimi tespit edilebilmiĢtir Bunlar MeĢhedabad‟daki Ccedilubuk ve Huumlseyinabad‟daki Yapracık mezralarıdır Bitki
ve bitki parccedilaları dıĢında yerleĢim birimlerinin kurulduğu yerlerdeki bitki oumlruumltuumlsuuml de yer adlarına
ilham verebilmektedir Zile kazasında 10 yerleĢim biriminin adı bitki oumlruumltuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran
oumlzelliklerden verilmiĢtir
Tablo 24 Bitki Oumlrtuumlsuumlnuuml CcedilağrıĢtıran Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilakırccedilal72
mz Yenimuumlsluumlman Karagevenlik mz Huumlseyinabad
Ccedilamluca mz Karahisar-ı BehramĢah Korucuk mz Zile
Ccedilomruk mz Zile Odunluk mz Huumlseyinabad
Dikmen73
nma‟a Hamrik mz Karahisar-ı BehramĢah Pervazlık mz74
Huumlseyinabad
Bericcedilayır mz Huumlseyinabad Sazlı mz Karahisar-ı BehramĢah
313 Hayvanlarla Ġlgili Yer Adları
Zile‟de adını hayvanlardan alan 23 yer adı tespit edilmiĢtir Bunlardan 6‟sı yabani hayvan
isimleridir Zile‟deki Donuzlu75
koumlyuuml ve Kurtamaz mezrası Acacı ve Oumlzikavağı‟ndaki Başkurd ve Kurdbaşı mezrası Halka-i Hass‟daki Dilkuumller mezrası Karacahisar-ı BehramĢah‟daki Tekir
76
Meşhedi mezrası adları bu yolla verilmiĢtir
Huumlseyinabad‟daki Suumlluumlnluumlce mezrası77
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Suumlluumln ile KuĢtaĢ‟taki
Yapalak78
mezrası ve yine KuĢtaĢ‟taki Yapalak koumlyuuml isimlerini yırtıcı kuĢlardan almıĢlardır Zile Guumlvercinlik koumlyuuml ve Ağcakuş mezrası ise adlarını evcil nitelikli kuĢlardan almıĢtır
Kazada evcil hayvanlardan adını alan yerleĢim yerleri ise Zile Koşaatlu mezrası Acacı ve
Oumlzikavağı Hıcıp79
koumlyuuml Yenimuumlsluumlman Taylu80
mezrası Huumlseyinabad Koyunluyusufoumlzuuml ve Guumlduumll
81 mezrası MeĢhedabad Karı ve Dorualanı
82 mezrasıdır Halka-i Hass‟taki Petek
83 karyesi ise
arıcılıkla ilgili bir uumlretim aracından adını almıĢtır
72 Ccedilal ldquoTaĢlık yer ccedilıplak tepe kireccedilli toprak ormanlık fundalık sulu duumlz ova maki ile oumlrtuumlluuml engebeli alan Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml Ccedilakır ldquoMavi hareli elardquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgov trbts(28012012) 73 Dikmen ldquoKoni biccediliminde sivri tepe dağların en yuumlksek yeri yayla dik arazideki orman dikilerek meydana gelen ağaccedillıkrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 74 Pervazlı adıya Youmlruumlkan taifesinden Bozok ve MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 627 75 Diyarbekir eyaleti Mardin kazasında Youmlruumlkan taifesinden cemaat Tuumlrkay age s 335 76 ldquoPostu siyah ccedilizgili ve benekli kuumll renkli kedirdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 77 ldquoSuumlluumlngillerden kuyruğu ccedilok uzun eti yenilen bir kuĢrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquoBuzağırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoTavuksular (Galliformes) takımının suumlluumlnguumller (Phasianidae) familyasından 80 cm kadar uzunlukta Avrupadan Kafkasyaya kadar olan boumllgede yaĢayan bir tuumlrrdquo Biyoloji Terimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 78 ldquoBir tuumlr baykuĢrdquo Tarama Soumlzluumlğuuml 1972 httptdkterimgovtrbts(29012012) 79ldquo Koyunrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 80 ldquoUumlccedil yaĢına kadar olan at yavrusurdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 81 ldquoKedi yavrusu kuyruksuz kuyruğu kesik hayvan kısa bodur geliĢmemiĢrdquo ldquoSaccedilta ve fırında piĢirilen mısır ya da buğday unundan yapılan ekmek ekmek somunurdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s383 Guumlduumllluuml diye de ifade edilmektedir 82 ldquoGoumlvdesi kızıl ayakları ve yelesi koyu renkli olan yağız (at) kızıl (at donu) Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 83 Eğer bey ise Boynuyoğun aĢiretinde boumlyle bir cemaat adı var Buumlyuumlk olasılıkla boya dayalı bir yerleĢim adı da olabilir
Tuumlrkay age s 234
108 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 25Adında Hayvanlarla Ġlgili Ġbareler Bulunan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakuĢ mz Zile Kurtamaz mz Zile
BaĢkurd mz Acacı ve Oumlzi Kavağı KuĢtaĢ Nh KuĢtaĢ
Dilkuumller mz Halka-i Hass Petek ky Halka-i Hass
Donuzlu ky Zile Suumlluumln mz Karahisar-ı BehramĢah
Guumlduumll mz Huumlseyinabad Suumlluumlnluumlce mz Huumlseyinabad
Guumlvercinlik ky Zile TankuĢ ky Kızılkuumlnbed
Hıcıp ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Taylu mz Yenimuumlsluumlman
Karı ve Dorualanı mz MeĢhedabad TekirmeĢhedi mz Karahisar-ı BehramĢah
Kırım mz Huumlseyinabad UumlccediltaĢ Nh KuĢtaĢ
KoĢaatlu mz Zile Yapalak ky KuĢtaĢ
KurdbaĢı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yapalak mz (2) KuĢtaĢ
32Ġnsanlara ve Toplumlara Dayanan Adlar
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıllara ait yer adları iccedilerisinde insana dair oumlzellikler oumlnemli bir yer
tutmaktadır Ġnsanın beslenme kuumlltuumlruumlnden oumlzuumlr durumuna kadar birccedilok oumlzellik bu isimlerde hayat
bulmaktadır Oumlte taraftan isimler de oumlne ccedilıkan bir oumlzellikte tarihicirc Ģahsiyetleri ve cemaatleri iccedilinde
fazlasıyla barındırmasıdır Oumlrneğin Ģahıs isimleri acircdeta tarihicirc bir geccedilit toumlreni gibidir DaniĢmend-i BahĢayiĢ DaniĢmendlileri Keykavus Selccedilukluları Cengizhan Moğolları Temuumlrhan Timurluları
anımsatan isimler olup bu geccedilit toumlreninde tarihe tanıklık etmemizde buumlyuumlk rolleri vardır
321Fiziksel YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
a Yiyecekler ve Ġccedileceklerden Verilen Yer Adları Zile‟de iccedileceklerden adını alan
herhangi bir yerleĢim birimine tesaduumlf edilmemiĢtir Ancak değiĢik yiyeceklerden adını alan 7
yerleĢim birimine rastlanmıĢtır Acacı ve Oumlzi Kavağı Keşlik84
ve Dumi mezrası iccedilerisindeki keĢ kelimesi peynire iĢaret ederken dum kelimesi ise sulu gıdalarla ilgilidir Bazlambaccedil
85 koumlyuuml ve
Ccediloumlrek mezrası isimleri ise youmlreye oumlzguuml unlu gıda mamullerinden adını almıĢtır Kozlar mezrası ise
bir yandan bir cemaat adını ccedilağrıĢtırırken bir yandan da cevize iĢaret etmektedir Tablo 26 Yiyecek ve Ġccedileceklere Dayalı Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bazlambaccedil ky Kızılkuumlnbed Kavurga mz Huumlseyinabad
Ccediloumlrek mz Kızılkuumlnbed KeĢlik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Dumi mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kozlar mz MeĢhedabad
Dumi mz KuĢtaĢ
bCcedileĢitli EĢyalardan Adını Alan YerleĢim Birimleri Zile‟de değiĢik tuumlrde guumlndelik
eĢyalardan ismini alan 14 yerleĢim birimi tespit edilmiĢtir Su konacak kaplardan ismini alan tek
yerleĢim birimi Huumlseyinabad‟daki Guumlğuumlm mezrasıdır MeĢhedabad‟daki Kuumlpluumlce ile Huumlseyinabad‟daki Boduccedil mezrası ve Kapaklu koumlylerinin isimlerinde ise mutfak levazımatlarının
isimleri kullanılmıĢtır CcedileĢitli aletler ve takımlardan adını alan 10 yer ismi okunmuĢtur Zile
Palani86
koumlyuuml Sacayak mezrası ve Yaba koumlyuuml Huumlseyinabad Sokucak mezrası (2) Ağcasoku
mezrası Yeni Muumlsluumlman Kopaccedil87
koumlyuuml Karahisar-ı BehramĢah Borulu ve Karasoku 88
mezraları
84 ldquoYağı alınmıĢ yoğurttan ya da suumltten yapılan peynirrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzşuumlğuuml httptdkterimgov trbts(29012012) 85 ldquoMısır arpa darı ve buğday unlarından yapılan mayalı mayasız yağlı yağsız Ģekerli Ģekersiz ince ve kalın piĢirilen saccedil ekmeğirdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 86 Bozok‟ta ve Malatya sancaklarında Balanlı-Balanlu diye bir cemaat adı var Tuumlrkay age s 223 87 ldquoĠnce ve dar ağızlı bir ccedileĢit ccedilapardquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 88 ldquoTahıl doumlvmeye yarayan buumlyuumlk taĢ dibek dibekte havanda doumlvme iĢini yapan tokmakrdquoTuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları
Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 109
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KuĢtaĢ Yaba mezrası Kesici aletlerden adını alan tek yerleĢim birimi ise Huumlseyinabad‟daki
Balccedilak89
mezrasıdır Tablo 27Adını EĢya ve Aletlerden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ağcasoku mz Huumlseyinabad Kopaccedil ky Yenimuumlsluumlman
Balccedilak mz Huumlseyinabad Kuumlpluumlce mz MeĢhedabad
Boduccedil mz Huumlseyinabad Palani ky Zile
Borulu mz Karahisar-ı BehramĢah Sacayak mz Zile
Guumlğuumlm mz Huumlseyinabad Sokucak (2) mz Huumlseyinabad
Kapaklu ky Huumlseyinabad Yaba ky Zile
Karasoku mz Karahisar-ı BehramĢah Yaba mz KuĢtaĢ
cSavaĢ ve Askerlikle Ġle Ġlgili Yer Adları Zile yer adları iccedilerisinde savaĢ ve askerliğie dair isimler de bulunmuĢtur Bunların sayısı 4 tane olup 1‟si Zile‟de diğer 3‟uuml ise Huumlseyinabad
Nahiyesi‟ndedir Tablo 28 SavaĢ ve Askerlikle Ġlgili Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġsadoğancı90
ky Huumlseyinabad Muumlhimmatini mz Huumlseyinabad
Mescid-i Sakayan mh Zile Sakalar mz Huumlseyinabad
dGiyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları Tuumlrklerin Zile‟de verdikleri
yerleĢim adları iccedilerisinde giyim eĢyaları ve kumaĢ maddelerine de rastlanmıĢtır Huumlseyinabad‟daki Edikoumlyuumlk mezrası adı ayak giyiminde tercih edilen edikle ilgilidir KumaĢ maddeleri ile ilintili
olarak Acacı ve Oumlzikavağı Oltan91
ve Oltankoumly mezrası isimleri dikkat ccedilekmektedir
Huumlseyinabad‟daki Hırka-i92
Buumlzuumlrk ve Hırka-i Kuumlccediluumlk koumlyleri Kuşak mezrası Karahisar-ı BehramĢah‟taki Kabluyuumln ve Kuşakoumlyuumlk mezraları Zile‟deki Yuumlnluuml koumlyuuml yuumln ve yuumlnluuml dokumalara
ccedilağrıĢım yapmaktadır Tablo 29 Giyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Edikoumlyuumlk mz Huumlseyinabad KuĢak mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky Huumlseyinabad KuĢakluoumlyuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Oltan mz (2) Acacı ve Oumlzikavağı
Kabluyuumln mz Karahisar-ı BehramĢah Yuumlnluuml ky Zile
e Adını Yapı Kısımlarından Alan Yer Adları Zile‟de farklı mimari yapıların tuumlmuumlnuuml değil de bir boumlluumlmuumlnuuml iccedileren yer adlarıda bulunmaktadır Bunlar 7 adet olup aĢağıda Tablo 30‟da
goumlsterilmiĢtir
89ldquoKabza kabzanın demir siperirdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtr bts (29012012) 90 ldquoHassa kuĢbazları denilen timarlı avcılardan bir takımın adırdquo Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterim govtrbts(29012012) 91 OltanrdquoKesilip dikilmeye hazırlanmıĢ yemeni eskiyen yemeni ayakkabı altına vurulan penccedile mest ve yemeni yuumlzuumlnuuml koumlseleye tutturmak iccedilin yapılan iri dikiĢ ccedilarığın iccediline konulan bez ya da deri parccedilası ccedilarık ipi Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(30012012) 92 Koumlyuumln adının Hırka-i Kebir olduğu ve Hırka Baba tepesi eteğinde kurulmasından aldığı bilinmektedir Koumlyuumln isminin anlatılan efsanesi Huumlseyin adında bir Velinin hırkasının bu boumllgede olması ve Hırka Baba tepesine bu isim
verilmesinden gelir httpwwwbuyukhirkacomsbindex phpbeldemizhtml (21012012)
110 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 30 Adını Yapı Kısımlarından Alan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahurcuk ky Halka-i Hass TaĢağıl mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Ayvancık mz Huumlseyinabad Tonus mz Halka-i Hass
Goumlkccedileminare mz Karahisar-ı BehramĢah Manar mz Karahisar-ı BehramĢah
Minare mh Zile
322 Duygusal YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
Zile yer adları iccedilerisinde doğrudan insan duygularını iccedilinde taĢıyan iki yer adı tespit
edilmiĢtir Bunlar Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Ġmrek93
ile Karahisar-ı BehramĢah‟taki Sevguumlluuml
mezralarıdır Aile bireyleri ile ilgili yer adları daha ccedilok akrabalık iliĢkilerini iccedileren tuumlrden olup
Zile‟de bu Ģekilde 12 yerleĢim adı bulunmaktadır Bunlardan yalnız ikisi eĢ anlamında karı kelimesini iccedilerirken diğer 10 tanesi veled zade ya da oğlan biccediliminde daha ccedilok erkek evladı iccedileren
isimlerdir Tablo 31 Adını Akrabalık Tuumlrlerinden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ayveledi Karahisar-ı BehramĢah Ġlyasoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Bekleroğlanı Kızılkuumlnbed Karıbasan mz Huumlseyinabad
Caferoğlanı mz Huumlseyinabad Karukoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Doğanoğlanı mz Kızılkuumlnbed Mesudoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hacızade mz Karahisar-ı BehramĢah Recepoğlu mz Huumlseyinabad
Ġlyasoğlanı ky Halka-i Hass Veledikkoumly mz Huumlseyinabad
Zile‟de dine iliĢkin birtakım oumlzellikler iccedileren yer adları da tespit edilmiĢtir Bunların sayısı
23 tanedir Bu isimler iccedilerisinde hacı fakih Ģeyh abdal gibi unvanlar dıĢında kul iman ve uumlmmet
kelimelerini iccedileren dine dair kavramlar da bulunmaktadır PirakbaĢ ismi ise daha ccedilok mezhepsel bir ccedilağrıĢım yapmaktadır Doğrudan Ġslam dinini ccedilağrıĢtıran isimler yanında youmlrenin eski ev
sahiplerini ifade eden kacircfir ismi de yer adları iccedilerisinde değiĢik kelimelerle beraber tercih
edilmiĢtir Tablo 32Din ile Ġlgili Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alaeddinhacı mz Huumlseyinabad Kuldan mz Karahisar-ı BehramĢah
Aykutfakihviranı mz Huumlseyinabad Kuldan mz MeĢhedabad
Azadkul mz Acacı ve Oumlzikavağı Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Bekirabdal mz Huumlseyinabad PirakbaĢ mz Huumlseyinabad
Ccedilokccedilakul mz Zile Saruhacı mz Huumlseyinabad
Ġman ky Halka-i Hass ġeyh ky Acacı ve Oumlzikavağı
Ġnekulu mz Huumlseyinabad ġeyh mz Huumlseyinabad
Ġsa Fakılu mz Huumlseyinabad ġeyhkoumly mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kacircfir ky Yenimuumlsluumlman ġeyhkulu mh Zile
Kafirviranı ky Zile Uumlmmet mz MeĢhedabad
Karapiri ky Karahisar-ı BehramĢah Yenimuumlsluumlman nh Yenimuumlsluumlman
Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
323 KiĢilerin Varlıkları Ġle Ġlgili Yer Adları
Yeni bir koumly veya kasabanın kuruluĢunda oraya yeni bir ad aramaya hacet kalmaksızın
yerleĢen topluluğun adı verilir Nitekim Anadolu bunun muumlkemmel oumlrnekleriyle doludur Bu isimler bize aynı adı taĢıyan boy aĢiret cemaat gibi grupların nasıl bir yayılma goumlsterdiklerini de
anlatır Doğu veya Guumlneydoğu Anadolu‟daki bir koumly adının Rumeli topraklarında da olması bu
dağınık yayılmanın guumlzel bir oumlrneğidir (Kuumltuumlkoğlu 1991 15)
93 ldquoSeven duumlĢkuumlnrdquo anlamlarına gelen bir Tuumlrkccedile kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim
govtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 111
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
a Vuumlcut Kısımları Ġccedileren Yer Adları Vuumlcut kısımlarını iccedileren 5 isimden biri kol biri
baĢ biri karın ve son ikisi taban gibi insan uzuvlarını iccedilerisinde barındırmaktadır Tablo 33 Vuumlcut Kısımlarına Dayalı Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AbagolEbegol mz Huumlseyinabad Tabana (Dabana) ky Halka-i Hass
DeluumlbaĢ mz Huumlseyinabad TabanıyavaĢ mz Huumlseyinabad
Karnıkara mz (2) Huumlseyinabad
Uzuvlar dıĢında insan vuumlcudunda ortaya ccedilıkan tuumlyler de yer adları iccedilerisinde kendine yer
bulabilmiĢtir Bunların sayısı 3 olup Halka-i Hass‟daki Koumlsemelik mezrası yuumlzuumln tuumlysuumlzluumlğuumlyle ilgilidir Huumlseyinabad‟daki Gılman
94 mezrası ve Perccedilem koumlyuuml
95 adları ise doğrudan insan
vuumlcudundaki tuumlylerle ilgili yer adları arasında değerlendirilebilir
b Ruumltbeler (Unvanlar) Mevkiler Ġccedileren Yer Adları Tuumlrkler yer adları verirken
ruumltbeler unvanlar ve kiĢilerin mevkilerinden de yararlanabilmiĢtir Zile kazasında 18 yer adı bu ccedileĢit bir yaklaĢımla verilmiĢtir Gazi unvanı 3 diğin (tigin) unvanı 5 kadı goumlrevi 1 emir unvanı 1
bey 2 sultan 3 melik 2 yerleĢim biriminde isim olarak kullanılmıĢtır Ladıcık ise buumlyuumlk olasılıkla
Hellenistik doumlnemden gelen ve Pontus devletinde kral ailesinden birccedilok kraliccedile ve prensesin taĢıdığı bir unvan olarak oumltekilerden farklı bir yere oturtulabilir
Tablo 34 Ruumltbeler Unvanlar Mevkiler Ġccedileren Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Arslangazi ky MeĢhedabad Karagazi mz Zile
Baydiğin mz Acacı ve Oumlzikavağı Maturabey mz Karahisar-ı BehramĢah
Baydiğin ky Zile Ladıcık ky96
Halka-i Hass
Beyyurdu mz Huumlseyinabad OsmanpaĢa ky Huumlseyinabad
Emirsaraccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultaneymirce97
emz Huumlseyinabad
Gazikoumly maa Ermenid mz Kızılkuumlnbed Sultanmehmed mz Huumlseyinabad
KadıĢehri ky Acacı ve Oumlzikavağı Taht-ı melik mz Huumlseyinabad
Karadiğin mz (3) Huumlseyinabad Uzunmelik mz Huumlseyinabad
c Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları Ġnsanı ilgilendiren değiĢik
sıfat ve eylemlerden adını alan Zile kazasında toplam 13 yer adı bulunmuĢtur Bunlardan Ağrık98
mz adı bir hastalık durumuna DoymuĢ ihtiyaccedilların giderilmesine Gederik99
gitmek eylemine
Uumlzmuumlş100
uumlzuumllme eylemine Yararlık faydalı olma haline dayalı isimler gibi goumlzuumlkmektedir
94 ldquoKabarık saccedillı kimserdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) Gılmanlar Gılmanlı adına Kuumltahya sancağı Dağardı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 374 95ldquoBaĢlarını tıraĢ edenlerin tepede bıraktıkları saccedil tutamırdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts (29012012) Perccedilemli adıyla iccedilel sancağı Anamur kazasında youmlruumlkandan bir cemaat var Tuumlrkay age s 626 96 Ladıcık Lacircdik kelimesinden geliyor olabilir Hellenistik ccedilağda oumlzellikle Selevkoslarda ve Pontus devletinin kral ailesinde birccedilok kraliccedilenin ve prensesin taĢıdığı bir isim olan Laodikeia‟dan bozma bir kelime Pontus boumllgesinde Amasya‟ya ve Tokat iline bağlı Niksar ilccedilesinde birer Lacircdik var Bk Umar age s 505Zile‟deki Ladıcık adı da bu
adlarla aynı olmalıdır 97 Mezraya adını veren Sultan Eymirce‟nin hayatı hakkında fazla bir bilgi bulunmamaktadır Emirci veya Emirce Sultan‟a ait menakıbnamede Emir-i Ccedilin Osman olarak bilinir Sultan Eymirce zaviyesi ile ilgili Bk Kapusuzoğlu S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Ankara s 67-80 98 ldquoAğrılı ağrıyanrdquo anlamında bir kelimedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(29012012) 99 Geder bağ ccedilubuklarını ccedilelikleme merkep alın yazısı ccediluval keder ve kader anlamlarında da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 100 Uumlz ova duumlzluumlk anlamlarında da kullanılan bir kelimedir httptdkterimgovtrbts (19022013)
112 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo35 Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları
d Mesleklerden
Verilen Yer Adları Zile‟de
resmi goumlrevler ve ccedileĢitli esnaf gruplarından kaynaklanan yer adları da vardır Bunların sayısı 5 olup incuumlger ve kalaycı isimleri
zanaat kollarına iĢaret ederken kethuumlda muhtesib ve yazıcı ise resmi goumlrev ya da goumlrevlilere iliĢkin
verilmiĢ yer adları olarak duumlĢuumlnuumllebilir Tablo 36 Mesleklerden Verilen Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġncuumlger mz Karahisar-ı BehramĢah Sarukalaycı mz Huumlseyinabad
Kethuumlda mh Zile Yazıcı mh Zile
Muhtesib ky Karahisar-ı BehramĢah
e Ġnsan (kiĢi) Adı Verilen YerleĢim Birimleri Adını doğrudan kiĢi adlarından alan 22 yerleĢim birimi bulunmaktadır Bunlardan yalnız 1‟i Ermeni ismi olup bu koumlyuumln bir diğer adı da
Killikrsquotir Bunların dıĢındaki isimlerin oumlnemli bir kısmı Arapccedila Farsccedila ve Ġbraniceden fonetiği
değiĢtirilerek Tuumlrkccedileye geccedilmiĢ isimlerdir Tablo 37 Ġnsan (kiĢi) Adları Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahmed ky KuĢtaĢ Mesud Ġğlal mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Battal mz Huumlseyinabad Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Baydar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hamzacık ky Zile Musa mz KuĢtaĢ
Hasan ky Yenimuumlsluumlman Okar mz101
Huumlseyinabad
Keykavus mz Huumlseyinabad Oumlğetccedile ky102
Karahisar-ı BehramĢah
Mahmud ky KuĢtaĢ Sarumusa mz KuĢtaĢ
Hasan mz (2) Huumlseyinabad Sergis ky (nam-ı diğer Killik)103
Huumlseyinabad
Huumlseyin mz (2) Huumlseyinabad Tuğrul mz Huumlseyinabad
Mergub ky104
Zile Yunus mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
f KiĢilerin Fiziksel Oumlzelliklerini Yansıtan Yer Adları KiĢilerin engel durumlarını iccedileren Zile‟de tek yer adı Huumlseyinabad‟daki Sağır Piri Kışlası‟dır
g Tarihicirc KiĢi Adları Ġccedileren Yer Adları Bazı tarihicirc Ģahsiyet isimleri de Zile‟de yer adı
olarak verilebilmiĢtir Bunların sayısı 9 tanedir Zile merkez Danişmend-i Bahşayiş Kalesi105
ile
101 Telli balıkccedilıl kuĢlarına verilen bir isim olan Okar erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 102 Oumlğet beğenilen aranılan anlamında bir kelime olup kız ve erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 103 Bu koumlyde Karkın boyundan Uluyoumlruumlk taifesinden TutuĢ Etraki Cemaati sakindi Halaccediloğlu V s 2234 104 Aranan ve beğenilen anlamlarında olan Mergup kelimesi Arapccedila koumlkenli olup Ģahıs adı olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 105 Tufan Guumlnduumlz DaniĢmendli Beyliği sahasında iccedilinde DaniĢmend adı geccedilen Amasya kazasında 2 Tokat kazasında 2 Sivas kazasında 3 ve Zile kazasında 1 yer adı tespit etmiĢtir Zile‟deki DaniĢmend-i BahĢayiĢ kalesini bir koumly olarak ele alan Guumlnduumlz buranın adının buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendli beyliğinden ziyade bir Ģahıstan verildiğini oumlne suumlrmuumlĢtuumlr Buranın aynı zamanda Tokat Youmlruumlklerinin kıĢlağı olduğunu belirtmiĢtir Kaynak olarak da 387 nolu Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum defterini vermiĢtir (Cilt II s 457) Bk Guumlnduumlz T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli
Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I Baskı Ġstanbul s 35-36
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağrık mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kurubey mz Halka-i Hass
Dilmek mz Karahisar-ı BehramĢah Sapmaz mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Huumlseyinabad UumlzmuumlĢ mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Kızılkuumlnbed Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Huumlseyinabad
Gederik ky Zile Yavihsan ky Halka-i Hass
Goumlzaccedilan mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk Huumlseyinabad
Ġkiyuumlzluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 113
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yeni Muumlsluumlman Arslan-ı Danişmend106
mezrası isimleri buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendliler
doumlneminden kalan ve tarihicirc Ģahsiyetlere dayalı olarak verilmiĢ isimler olmalıdır Karadiğin (Zile-Huumlseyinabad 3) Baydiğin koumlyuuml (Zile) ve Baydiğin
107 mezrası (Acacı ve Oumlzikavağı) isimleri ise
tigin kelimesinin bozulmuĢ Ģekilleri olarak oumlne ccedilıkmaktadır Cengizhan ve Temuumlrhan mezraları
(Huumlseyinabad) ise Moğol istilası ve Timur‟un Anadolu‟ya giriĢinin izlerini taĢıyan yer adları
Ģeklinde tasvir edilebilir Yeni Muumlsluumlman‟daki Ccedileltek koumlyuuml adını Ccedileltek Baba‟dan almıĢtır108
Huumlseyinabad nahiyesi adı ise buumlyuumlk bir olasılıkla Battal Gazi ile birarada anılan Huumlseyin Gazi‟den
verilmiĢ olmalıdır Zira ona atfedilen mezar ya da makamlardan birisi Ccedilorum Alaca ilccedilesindedir109
Yukarı da insan adları baĢlığında ele alınan Keykavus ismi de tarihicirc Ģahsiyetlere dayandırılabilir
h Kavim Kabile Boy Soy Oymak Cemaat Adları Ġccedileren Yer Adları Anadolu
Tuumlrkler tarafindan fethedildikten sonra yoğun bir Tuumlrk goumlccediluumlne sahne olmuĢtur Tuumlrkler buraya boy
ve aĢiretler halinde gelerek muhtelif boumllgeleri yurt edinmiĢler ve Selccediluklu Devleti youmlneticileri de siyasicirc ve iktisadicirc hedefleri goumlzeterek Osmanlı Devleti‟ni kuran Kayı boyuna mensup aĢiretin de
dacirchil olduğu Tuumlrk boylarını ccedileĢitli boumllgelere yerleĢtirmiĢlerdir Osmanlılar da aynı Ģekilde
kendilerine gelip sığınan Tuumlrk topluluklarını değiĢik boumllgelere iskacircn etmiĢlerdir Boumlylece Osmanlı
Devleti‟nin kuruluĢ ve geliĢme suumlrecinde de Anadolu‟nun muhtelif yerlerine ccedileĢitli Tuumlrk oymak ve aĢiretleri yerleĢtirilmiĢtir (Soumlylemez 2002 39)
Osmanlı hanedanı Tuumlrkmen koumlkenli de olsa kendisini Tuumlrkluumlğuumln temsilcisi olarak goumlrmekte
ve Tuumlrk tabirini merkeze oturtmaktaydı Tuumlrkmen tabirini Akkoyunlu Karakoyunlu Dulkadir Karamanoğlu gibi beylik ya da devletlerin etnik kimliğini tanımlamakta adı geccedilen devletlerin
Osmanlı hacirckimiyetine girmiĢ olan halkının sadece konargoumlccediler gruplarını ifade etmek iccedilin
kullanmaktadır Youmlruumlk tabiri ise bir sancak ya da kaza dacirchilinde yaylak ve kıĢlak hayatı
suumlrduumlrenlerin genel adıydı Uluyoumlruumlk (Etrak Youmlruumlkanı) Tokat‟tan Kuumltahya‟ya kadar uzanan sahada konargoumlccedilerlik etmekteydi
110
Acacı ve Oumlzi Kavağı nahiyesinde adını boy ya da cemaat adından alan 12 yerleĢim birimi
bulunmaktadır Alan-ı İğdir Bayındır mezraları ve Kayılar koumlyuuml (2 adet) adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
111 Arablar koumlyuuml
112 Hacı
113 koumlyuuml Haramideresi mezrası
114 Karacaviran
115 koumlyuuml
106Danişmend Farsccedila‟dan Tuumlrkccedileye geccedilen bir kelimedir Bilgili ilim sahibi anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk medreselerin icazet alma seviyesine gelmiĢ olan talebeleri iccedilin de kullanılan bir tabirdir Bk ĠpĢirli M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465 Ancak DaniĢmend tabiri zaman zaman bir Ģahıs adı ya da ismin oumlnuumlnde bir sıfat olarak da kullanılabilmektedir Arslan-ı DaniĢmend Arslan DaniĢmend ya da Ġslam DaniĢmend de olabilir 107 Yılmaz Kurt Niksar‟da bulunan GuumlmuumlĢdiğin koumlyuumlnuumln adının DaniĢmend Gazi‟nin 12 oğlundan biri olan GuumlmuumlĢ Tigin‟den konduğunu belirtmiĢtir Muhtemelen Zile kazasındaki Baydiğin ve Karadiğin isimleri de bu yolla verilmiĢ
olabilir Bk Kurt Y (2000) ldquoNiksar Kazası Yer Adlarırdquo Danişmendliler Doumlneminde Niksarrsquoda Tıp Tarih ve Kuumlltuumlr Sempozyumu Bildirileri Niksar s 105 108 Ccedileltek Baba‟nın asıl ismi ġeyh Mahmut olup unvanı Emirci lakabı Doğan ve ocağı Ccedileltek‟tir Dede Karkın Sarı Saltuk Gajgaj Baba gibi maneviyat ocaklarından biri de Ccedileltek Baba Ocağı‟dır Bu Ocak 17 koumlyuumln oumlĢruumlnuuml alan guumlccedilluuml bir yuvadır ġeyh Mahmut da boumllgeye geldiğinde boumllgenin ĠslamlaĢmasında rol oynayan oumlnemli bir manevi ve tarihi Ģahsiyet olarak Ccedileltek koumlyuumlne adını vermiĢtir Ccedileltek Baba 13 Yuumlzyıl iccedilerisinde yaĢamıĢtır ve Yeseviye tarikatı ekoluumlnden yetiĢen biridir httpceltekkoyumtrggC7eltek-Baba-Kimdir-f (23012012) 109 Oumlzcan K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal Gazi ve Malatya
Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58 110 Guumlnduumlz age s 19-27 111 24 Oğuz boyunun yayıldığı coğraficirc sahalar ve XVI yuumlzyılda Anadolu‟da Oğuz boylarına ait yer adları iccedilin Bk Suumlmer F (1980) Oğuzlar Ġstanbul s 201-372 423-460 112 Ccedilorum Bozok MaraĢ civarında Arab ya da Arablar vardır (Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden) Tuumlrkay age s 50 Arablı diye de anılmaktadır Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden geniĢ bir alana yayılmıĢ durumdadır Tuumlrkay age s 203 113 Tokat Zile‟de ve Ankara AyaĢ‟ta youmlruumlkan taifesinden Hacı diye bir cemaat var Tuumlrkay age s389 114 Ordu kazası ve Karahisar-ı ġarki sancağında Youmlruumlkan taifesinden Harami adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay
age s 406
114 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karıkışla koumlyuuml116
Muğriler117
mezrası Selamet koumlyuuml118
Ulucakkiri mezrası119
ve Yaraş120
mezrası
ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 38 Acacı ve Oumlzi Kavağında Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alan-ı iğdir mz Karacaviran ky Ulucakkiri mz
Arablar ky KarıkıĢla ky Kayılar ky (2)
Hacı ky Muğriler mz Bayındır mz
Haramideresi mz Selamet ky YaraĢ mz
Halka-i Hass nahiyesinde 4 koumly adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Alayuntlu Beydili Kızık ve Salur koumlyleridir 1 koumly Ekrad cemaatlerinin 3 mezra ve 2 koumly ise youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini almıĢtır Kuumlrtler koumlyuuml121
adını bir Ekrad cemaatinden almıĢtır Elmalu
mezrası122
Kırızlar123
koumlyuuml Ovacık124
koumlyuuml Suumlluumlkluuml125
ve Tutuş126
mezrası ise Youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini uumlzerinde taĢımaktadır Tablo 39 Halka-i Hass Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alayuntlu ky Halil ky Kuumlrtler ky Suumlluumlkluuml mz
Beydili ky Kırızlar ky Ovacık ky TutuĢ mz
Elmalu mz Kızık ky Salur mz
Huumlseyinabad‟da Bayadcık Doumlğerobası Karakınık mezraları ile Eski ve Yeni Yapar koumlyleri
adlarını 24 Oğuz boyundan almıĢtır 10 yerleĢim biriminin adının cemaatlerden oluĢtuğu
yanlarında yazan cemaat ibaresinden accedilıkccedila anlaĢılmaktadır 7 yerleĢim birimi de kıĢlak adıyla bir
cemaat ya da topluluğun kıĢladığı bir mekacircnı ifade etmek iccedilin tercih edilmiĢtir Ayrıca 3 yerleĢim yerinde Etrakiye bir yerleĢim yerinde Etrakiye-i Uluyoumlruumlk tabiriyle Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlere
iĢaret edilmiĢtir Kalan 57 yerleĢim birimi ise farklı Tuumlrkmen cemaatlerden adını almıĢtır127
Bu
cemaatlerden Kıranlu (Tuumlrkay 1981 518) ve Mahuna (Tuumlrkay 1981 114) Ekraddan olup kalanların tamamı Youmlruumlk Tuumlrkmen taifelerinden oluĢmaktaydı
115 Karahisar-ı Sahib Adilcevaz Bolvadin ve MaraĢ Goumlksun‟da adı geccedilen TuumlrkmenYoumlruumlkan taifesinden bir cemaattir Youmlruumlkosmanoğlu aĢiretine mensuptur Tuumlrkay age s 465 116 ldquoKayıkıĢlardquo da olabilir Sivas Yeni il Sorkun Nahiyesi‟nde boumlyle bir koumly vardır Bu koumly Kayı boyundan olanlar tarafından kurulmuĢtur Halaccediloğlu III s 1372 Ancak gene de ldquoKarıkıĢlardquo olma ihtimali oldukccedila yuumlksektir ccediluumlnkuuml MaraĢ sancağı Zamantı kazasında Karakışlalı ya da Karıkışlalı adıyla okunmuĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 490 117 Mardin Basra Hakkacircri gibi doğu vilayetleri dıĢında Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında da adı geccedilen ekrad taifesinden
bir aĢirettir Tuumlrkay age s 124 Mukriler olarak da anılmaktadır Ayrıca Makarlar ve Makralar diye youmlruumlkan taifesinden Bozok MaraĢ Karaman Adana Edirne ve Dimetoka‟da bir cemaat de vardır Tuumlrkay age s 574 118 Sivas Yenihan ve Yıldızeli‟nde Youmlruumlkan taifesinden Selametli adıyla bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 666 119 Yozgat Akdağ‟da Ulucak obası adında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 747 120 Ankara Bolu ve MenteĢe sancaklarında da adı geccedilen YaraĢlu adına sahip olan Tuumlrkman taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 765 121 Ekrad‟dan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu IV s 1584 Tuumlrkay age s 113 122 Youmlruumlkan taifesinden ldquoElamacalı Elmalılırdquo Ģeklinde de belirtilmiĢtir Tuumlrkay age s 348-349 123 Firuzlar da olabilir Anamur Kilis ve Mudurnu‟da tespit edilmiĢ bu isimle Tuumlrkmen Youmlruumlk taifesinden bir aĢiret vardır Tuumlrkay age s 81 365 124 Yeniil Sivas‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 617 125 Arapgir ve Karahisar-ıġarki sancağında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 688 126 Sivas ve Bursa‟da bu adla youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 741 127YaklaĢık 83 cemaat adı tespit ettiğimiz Huumlseyinabad yerleĢim birimlerinin referansları geniĢ bir yer tutmaktadır Bu cemaatlerin yayılma sahaları iccedilin Bk Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşiv Belgelerine Goumlre Osmanlı
İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatler Tercuumlman Yayınları Ġstanbul
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 115
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Ağcaağıl Karahisar-ı ġarki‟de Ağcahalil diye de geccedilen bir cemaat adıdır (Tuumlrkay 1981
181) Ayrukam128
MaraĢ Youmlruumlklerinden AvĢar boyuna tabi Ayrudamlı cemaatinden baĢkası değildir (Halaccediloğlu I 2009 205) Aziz Karahisar-ı ġarki‟de de adı geccedilen bir Tuumlrkmen cemaat adıdır
(Tuumlrkay 1981 215) Beyobası Sivas Yeniil‟de bulunan bir Tuumlrkmen aĢiretidir (Tuumlrkay 1981 56)
Ccedilalatlu MaraĢ eyaletinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 288) Youmlruumlkan
taifesinden olan Ccedilelebiler Ordu‟dan Guumlmuumllcine‟ye geniĢ bir alanda yayılmıĢ olan ve Ccedilelebiluuml olarak da anılan bir cemaattir
Depesuumldeluumlk mezrasında Kanuni doumlneminde Bayat boyuna mensup Selmanlu cemaati
yaĢamaktaydı (Halaccediloğlu V 2009 2013) Haliyle Depesi Deluumlğuuml Selmanlu ismi bu cemaatten verilmiĢ olmalıdır Yine aynı doumlnemde bu mezra Bozok sancağına bağlı Sorkun nahiyesine tabi
goumlruumlnmekteydi Yazıkışla (YazılutaĢ) Ccediladıroumlyuumlğuuml Ağcaağıl mezralarında da Selmanlu cemaatinin
adı geccedilmekteydi
Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk‟te mantar ve yer elması Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde
yumurta anlamlarına gelen domalan kelimesi129
Alaiye Sancağı‟nda Youmlruumlkan taifesinden bir
cemaatin de adıydı (Tuumlrkay 1981 335) Emirhacılu mezrasının adı buumlyuumlk olasılıkla Ġccedilel
Sancağı‟nda Anamur Kazası‟nda bulunan Eminhacılu (Tuumlrkay 1981 350) ya da yine Anamur‟da Hacılıemir (Tuumlrkay 1981 395) Ģeklinde geccedilen Youmlruumlk taifesinden bir cemaatten almıĢ olabilir
Eyuumlcek mezrası ise Eyuumlcekli olarak da bilinen Vize Sancağı Pınarhisar kazasında da goumlruumllmuumlĢ olan
bir Tuumlkmen cemaatinin uğrak yeri olarak duumlĢuumlnuumllebilir (Tuumlrkay 1981 362)
Fakihler koumlyuuml Fakıhlar ya da Fakılı (Tuumlrkay1981 364) Gedik Hasan mezrası Bozok ve
MaraĢ‟ta adı geccedilen Gedik Hasanlı (Tuumlrkay1981 369) Youmlruumlk cemaatlerinin adını almıĢtır Yıva
boyuna ait perakende Gılman Cemaatinin adı Gılman mezrasının adına esin kaynağı olmuĢ olabilir
(Hallaccediloğlu V 20091947-1948) Zile sınırlarında adı geccedilen Goumlkccedileler Youmlruumlk cemaati (Tuumlrkay 1981 82) Goumlkccedileluuml mezrasının adının verilmesinde etkili olmuĢtur
Goumlkzemin mezrası130
(Halaccediloğlu II 2009 681) Bozok Sorkun‟da Kızpınarı koumlyuumlnde AvĢar
boyuna mensup Kızılkocalu kabilesine mensup Goumlkin cemaatinden adını almıĢ olsa gerektir (Halaccediloğlu II 2009 900) Gulamlar mezrası ise MaraĢ eyaletinde youmlruumlkan taifesinden Gulamanlu
cemaatinden adını almıĢ olabilir (Tuumlrkay1981 383) Bozok‟ta Hacı Alili adlı youmlruumlkan Tuumlrkmen
taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay1981 389) Buumlyuumlk olasılıkla Hacıali mezrası adı bu cemaate dayalı olmalıdır Halil Acalık koumlyuuml MaraĢ Youmlruumlklerinden Halil Eceli Cemaati (Tuumlrkay
1981 401) ve Hallaccediloğluviranı mezrası Bozok Sorkun boumllgesindeki AvĢar boyuna mensup Halaccedil
Cemaati (Halaccediloğlu III 2009 973) ile ilgili adlar almıĢlardır
Karacalu mezrası adı Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Bozok livası Karahacılu adında koumlye iskacircn edilen Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden bir cemaatin adıyla iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981
462 463) Cemaatin adı Karacalar Karaca ve Karacalu Ģeklinde de dile getirilmektedir
Kızkaracalu koumlyuuml de adını bu cemaatten almıĢtır Zira Karacalu cemaatinin bulunduğu yerler arasında Ccedilorum da bulunmaktaydı (Tuumlrkay 1981 98)
Karadonlu Ermenek Guumllnar Bozkır Ordu ve Karahisar-ı ġarki‟de (Tuumlrkay 1981469)
Karacakaya Ccedilorum‟da (Tuumlrkay 1981 463) Karakız MaraĢ Huumldavendigar ve Vize‟de (Tuumlrkay 1981 477) Karataş Alanya ve BeyĢehri‟nde (Tuumlrkay 1981 486) adı geccedilen cemaatler olup
Karadonlu mezrası Karacakaya koumlyuuml Kararkızkavağı mezrası ve KarataĢ mezrası adları bu
128Kam Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde koyunların barındıkları yer yani damla aynı anlamda goumlsterilmiĢtir httptdkterimgovtrbts (31012012) 129 httptdkterimgovtrbts(31012012) 130 Yusuf Halaccediloğlu bu ismi Goumlkin olarak okumuĢtur
116 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
cemaatlerden kaynaklanmıĢ olmalıdır Kavurga Kavurgalı ve Kavurgaoğlu mezrası isimleri MaraĢ
ve Bozok‟ta yaĢayan Kavurga Dedeler ya da Kavurga cemaatiyle iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981 497-499) Kıranlu ise Sivas Bozok Canik Konya Karaman ve MaraĢ gibi geniĢ bir sahada adı
geccedilen Ekrad youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adı olup Huumlseyinabad‟daki Kıranlu mezrası adı
buradan verilmiĢ olabilir Bu cemaat Kıranlu Kıran Kıranca ve Kıranta Ģeklinde de ifade edilmiĢ
Lekvanik aĢiretinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 518)
Kışlak-ı Himmet Kethuumlda mezrası Salur boyu Uluyoumlruumlk taifesinden Aksalur boumlluumlğuumlnden bir
cemaatin adından verilmiĢtir (Hallaccediloğlu III2009 1049) Bozok Sorkun boumllgesinde yaĢayan ve
Varsak Boyuna mensup KızılcakıĢla cemaati adı ise Kızılcakışla mezrasıyla oumlzdeĢleĢmiĢtir (Halaccediloğlu IV 2009 1464) AvĢar boyundan aynı adlı cemaatin adı Kızıllar
131 koumlyuumlne verilmiĢtir
(Halaccediloğlu IV 2009 1470) Gelibolu Huumldavendigar sancaklarında bulunan Kiraslu ya da Kiraslu
Hacı Youmlruumlkan cemaati Huumlseyinabad‟daki Kiraslu mezrasına da ad olarak verilmiĢtir (Tuumlrkay 1981
512)
Sivas Yeniil‟de Yazır boyuna mensup Koyunlu Anamuslu adıyla bir cemaat bulunmaktadır
(Halaccediloğlu IV 2009 1499) Huumlseyinabad‟daki Koyunluyusufoumlzuuml mezrası adı bu cemaate
dayandırılabilir Kozluca kışlağı adı her ne kadar ceviz ağacının ccedilokluğuna delalet eden ve bitki oumlrtuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran bir yer adı gibi goumlzuumlkse de bu isim de buumlyuumlk oumllccediluumlde Youmlruumlk Tuumlrkmen
cemaatlere dayalı verilmiĢ isimlerden olmalıdır Zira Edirne ve Karahisar-ı ġarki‟de Youmlruumlkan
taifesinden Kozluca adıyla bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay 1981 538) Aynı Ģekilde Kulağuz koumlyuuml adı bir mesleğe dayandırılabilecek olsa da Salur boyuna mensup Kulağuzlu cemaati
(Halaccediloğlu IV 2009 1533) bu adın verilmesinde oumlncekine oranla daha etkili bir dayanak
oluĢturmaktadır
Soumlzluumlklerde anlamına rastlanamayan Mahuna kelimesi ise muhtemelen Erzurum ve civarında da rastlanılan Mahanlar adında konargoumlccediler Ekrad taifesinden bir aĢiretin isminin
bozulmuĢ bir biccedilimi olmalıdır ġoumlyle ki bu aĢiret Mahanlı Mahanlu ve Mahanlar Ģeklinde de
Osmanlı belgelerinde zikredilmekteydi (Tuumlrkay 1981 114) Haliyle Mahuna mezrasının adını da cemaatlere dayalı olanlar iccedilerisinde anmak muumlmkuumlnduumlr Huumlseyinabad da dacirchil olmak uumlzere Zile
kazasında Mezid ya da Mezidli Ģeklinde geccedilen yer adları da cemaat koumlkenli yer adları iccedilerisinde
sıralanabilir Mezid ya da Mezidluuml (Tuumlrkay 1981 585) Ģeklinde Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinin adı soumlzkonusu yerlere ad olarak verilmiĢ olabilir Bozok‟tan Teke‟ye kuzey guumlney doğrultusunda
geniĢ bir alanda adı zikredilen Muumlminler cemaati de Youmlruumlkan taifesindendi (Tuumlrkay 1981 598)
Bu youmlnuumlyle Huumlseyinabad‟daki Muumlminler-i Buumlzuumlrk ve Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mezralarının adları bu
cemaatin adını ccedilağrıĢtırmaktadır
Paşalu mezrası Youmlruumlkan taifesinden PaĢalu (Boğalu) (Tuumlrkay1981 624) Sarımbeyluuml
mezrası MaraĢ Youmlruumlklerinden Yuumlreğir boyuna mensup Sarımbeyluuml (Halaccediloğlu V 2009 1983)
Saruisaoumlyuumlk mezraları Sivas Yeniil‟de Saruisa Sincan ve Sincanlu mezrası Ankara Kuumltahya ve Rakka‟da da adı geccedilen Sincan (Tuumlrkay 1981 147) Tusi mezrası MaraĢ ve KırĢehir‟de isimleri
anılan Tus ya da Tuslu (Tuumlrkay 1981 741) Yağlu koumlyuuml Sivas Yeniil‟de bulunan Yağlu (Tuumlrkay
1981 759) cemaatlerinden isimlerini almıĢlardır
Huumlseyinabad‟ın merkezi olarak goumlsterilen Yapa-i Cedid koumlyuuml Yapa cemaatinden adını almıĢ olabilir Bu cemaat Bayındır boyuna mensup bir grup (Halaccediloğlu I2009 22) ve Alayuntlu
boyu iccedilerisinde Karaman‟da bir cemaat adı olarak iki farklı Ģekilde anılmıĢtır ( Halaccediloğlu I 2009
93 94102 203 215 vd) Yortan mezrası da aynı adlı Youmlruumlkan cemaatinden adını almıĢtır (Tuumlrkay 1981 777)
131 Kızıllu Ģeklinde de anılmaktadır
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 117
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 40 Huumlseyinabad Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaağıl mz Cemaat-i Zeyneddin mz
Geccediluumld-i Etrakiye-i
Uluyoumlruumlk ky Karacalu mz
Koyunluyusufoumlzuuml
mz
Muumlminler-i
Kuumlccediluumlk ky
Alacalar ky Ccedilakırlı mz Gedikhasan mz Karadonlu mz Kozluca kıĢlağı Ortaoumlyuumlk mz
Ali Bey
Cemaati
KıĢlağı Ccedilalatlu mz Gılman mz Karakınık mz Kozviran mz PaĢalu mz
Ayrukam mz Ccedilelebibey kıĢlağı Goumlkccedileluuml mz
Karakızkavağı
mz
KoumlĢkerluuml-i Cemaat-i
Karakoumlseluuml ky
Sarımbeyluuml
mz
Aziz mz Ccedilelebiler kıĢlağı Goumlkzemin mz KarataĢ mz Kulağuz ky
Saruisaoumlyuumlk
mz (2)
Baydcık mz Depesideluumlğuumlselmanlu Gulamlar mz Kavurgalu mz Mahuna mz Sincan mz
Beyobası kĢ Domalan mz Hacı ali mz
Kavurgaoğlu
mz Makiler kıĢlağı Tusi mz
Cemaat-i
Ccedilerccedili Ali mz Elmalu mz
Hacıhasankavağı
ky Kıranlu mz
Merkendluuml el-
meĢhur mz Varazlu mz
Cemaat-i
Doumlğer Obası
mz Emirhacılu mz Hacılar mz
KıĢlak-ı Hacı
Ali mz Mezidalanı mz Yağlu ky
Cemaat-i
Emir Umurlu
mz Eskiyapar ky Halil mz
KıĢlak-ı
Uumlmmet
Kethuumlda mz Mezidluuml mz
Yapa-i Cedid
ky
Cemaat-i
Erkekoğlu
KıĢlası
Etrakiye-i Ali Fakih
ky Halilacalık ky
KızılcakıĢla
mz Murad Sufi mz
Yatan-ı
Etrakiye ky
Cemaat-i
Halil Fakih
Obası mz
Etrakiye-i Murad Sufi
ky
Hallaccediloğlu Viranı
mz Kızıllar ky Mustafa kıĢlası
Yeniyapar
ky
Cemaat-i
Soumlğuumldluuml
Geduumlk mz Eyuumlcek mz Kalınkoumlyuuml mz Kızkaracalu ky Mustafa kĢ Yortan mz
Cemaat-i
Toramanlu
mz Fakihler ky Karacakaya mz Kiraslu mz
Muumlminler-i
Buumlzuumlrk mz
Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 5 yerleĢim birimi adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
Bunlar Kınık Salur Ilısu Yazır mezraları ile Nefs-i Yazır-ı Akpınar ve Yazır-ı Akpınar
kıĢlaklarıdır AkbaĢ mezrası132
ile Hacılar koumlyuuml133
adları Ekrad taiflerine dayalı olarak verilmiĢ olabilir Ağcaasma
134 mezrası Alicuumlkluuml
135 mezrası Baraklar mezrası
136 Başkoumly mezrası
137
Boynuyoğun mezrası138
Guumlni mezrası139
Hacıbey140
mezrası Kalınccedilirmiş mezrası141
132 AkbaĢ AkbaĢlu ya da AkbaĢ Ekradı adıyla konargoumlccediler bir Tuumlrkman Ekradı taifesi Rakka‟dan Filibe‟ye bazı sancakların iccedilerisinde yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 186 133 Sivas youmlresi Tuumlrkem taifesindendir Tuumlrkay age s 29 Ayrıca konar oumlccediler Tuumlrkmen ekradı taifesinden aynı adlı bir cemaat vardır Hacılarlı diye de anılmaktadır Zile‟ye yakın Bozok‟ta da izlerine rastlanmakta Tuumlrkay age s 394-395 134 Varsak boyunun Zakirluuml kabilesi taifesinden bir cemaat olup Ağccedilaasma adlı yurtlarda yaĢamaktaydılar Adlarına Niğde Bozok Sorgun ve Bozok‟ta rastalanan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu I s 29Ağcaasmalu ya da Ağcaesma gibi de telafuz edilmektedir Tuumlrkay age s 181 135 Bozok Sancağı Akdağmadeni kazasında Alicik Karacaalan obası adıyla bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 197 136 Baraklar ve Baraklu cemaati Dulkadirli Tuumlrkmenlerinden olup MaraĢ‟tan Yozgat‟a hatta Kuumltahya‟ya kadar geniĢ bir alanda izleri goumlruumllmekteydi Bk Halaccediloğlu I s 240-241 137 KırĢehir ve Bozok sancaklarında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır Tuumlrkay age s 228 138 Tuumlrkman Youmlruumlkanı taifesinden bir aĢirettir MaraĢ Konya Bursa Aksaray Adana gibi birccedilok yerde bu aĢiretin adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 64 139 MenteĢe‟de Kızılcakoyunlu Cemaatine bağlı Guumlni Cemaati ve Sufiler taifesine bakılacak olursa Guumlni taifesi Ġğdir boyuna mensup bir taife olmalıdır Bk Yusuf Halaccediloğlu IV s 1469 140 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Hacıbeyli Ģeklinde de anılmaktadır Tuumlrkay age s 390 141 CcedilirmiĢ adı 1455 tarihinden itibaren geccedilmektedir CcedilirmiĢ Fin Ugor Tuumlrk topluluklarından bir boyun adıdır CcedilirmiĢ Tuumlrkleri 1071 oumlncesinde Bizans‟ın Arap ve Ġranlılara karĢı Balkanlardan Anadolu‟ya goumlccedile zorladığı Tuumlrk
topluluklarındandır httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (Fikri Karaman‟dan alıntı)
118 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karamağan142
mezrası Karamuk143
mezrası Keseri144
Hisarı mezrası Kozviran145
mezrası
Kubat146
mezrası Saruhacı147
mezrası ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 41 Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaasma mz Bubak mezari Kalın CcedilirmiĢ mz KıĢla-yı Suumlduumls mz Saruhacı mz
AkbaĢ mz Davulbazlu mz148
Karamağan mz Kubat mz Savcı-ı Diğer mz
Alicuumlkluuml ky Guumlni mz Karamuk mz Mumu mz Sincanlu mz
Asar-ı Bubak mz Hacıbey mz Keseri Hisarı mz Nefs-i Bubak kıĢlağı Tahinatan kıĢlağı
Baraklar mz Hacılar mz Keseri mz Nefs-i Yazır-ı Akpınar kıĢlağı Tatar mz
BaĢkoumly mz Ilısu Yazır mz Kınık mz Salur mz Yazır-ı Akpınar kĢ
Boynuyoğun mz
Kozviran mz
Kızılkuumlnbed nahiyesinde Eymuumlr koumlyuuml adını 24 Oğuz boyundan biri olan Eymuumlr‟den alırken
Ayvalu149
mezrası Deveci koumlyuuml150
Dona koumlyuuml151
İsa mezrası İsaoumlzuuml mezrası152
Karacaoumlmer mezrası
153 Kayırluca
154 mezrası Kuyucak
155 mezrası Tatar mezrası
156 Tuumlrkmen Youmlruumlk Ccedilakır
157
mezrası ise Ekrad taifesinden adını almıĢ olmalıdır Tablo 42 Kızılkuumlnbed Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ayvalu mz Ġsa mz Kuyucak mz
Ccedilakır mz Ġsaoumlzuuml mz Tatar Hacı mz
Deveci ky Karacaoumlmer mz Tatar ky
Dona ky Kayı mz
Eymuumlr ky Kayırluca mz
KuĢtaĢ nahiyesinde 3 koumly ismini 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Bayat mezrası
Bayatalanı mezrası ve İğdir koumlyuumlduumlr Ağcaviran158
koumlyuuml Başkoumly mezrası Ġsakoumly koumlyuuml ve Koccedilaccedil
koumlyuuml159
gibi yerleĢim birimleri isimlerinde ise cemaat adlarının belirleyici olduğu savunulabilir
142 Mağun adında Sivas ve Rakka eyaletlerinde youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 572 143 Karamuk tarlada buğday aralarında biten anasona benzer siyah ve acı bir tohumun adıdır Karamukaynı zamanda Zile Sivas Yeniil Yuumlzdepare kazaları ve Ġccedilel sancağında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin de adıdır Karamuklu da denilmektedir Tuumlrkay age s 482 144 Adana Tarsus ve Teke‟de Keserli adına Youmlruumlkan‟dan bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 508 145 Bozok ve MaraĢ eyaletlerinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 538 146 Bozok‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s 547 147 Saruhacılı Bozok MaraĢ Alanya ve Sivas‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir MaraĢ‟tada Saruhacılı AvĢarı yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 654 148 1700‟luuml yıllarda Rumlar tarafından yerleĢime accedilılan ve koumly niteliği kazanan Davulbazlı‟nın adının boumllgede guumlmuumlĢ madeni ccedilıkarıldığı vakitlerde mağaralardaki iĢccedililerin davul sesiyle toplanmalarından aldığı oumlne suumlruumllmektedir Ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Yurtlu age s 159 149 Bu cemaatin yaĢadığı yerler arasında Sivas ve Bozok‟a bağlı Akdağmadeni de yer almaktaydı Bk Tuumlrkay age s
215 150Ankara ve Huumldavendigar‟da adı geccedilen bir Youmlruumlk Tuumlrkmen taifeisidir Tuumlrkay age s 323 Devecili ya da Deveciluuml Ģeklinde de anılmaktadır 151 Karaman MaraĢ Bolu sancakları ve Larende kazasında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 335 152 Akdağ‟da Youmlruumlkan Tuumlrkman taifesinden Ġsabeyluuml cemaati vardır Onunla ilgili olabilir Tuumlrkay age s 438 153 Bozok MaraĢ Kuumltahya ve Karahisar-ı ġarki sancaklarında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Karacaoumlmerli diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 465 154 Adana Tarsus ve Aksaray sancaklarında Kayırlu adında Youmlruumlkan Tuumlrkmen taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 500 155 Sivrihisar Adana ve Tarsus‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 558 156 Yusuf Halaccediloğlu boumllgede yaĢayan Tatarları Kıpccedilak Tuumlrklerine mensup bir cemaat olarak nitelemiĢtir Halaccediloğlu V 2169-2174 vd 157 Ccedilakır ve Ccedilakırlı adında Ekrad taifesinden cemaatler vardır Tuumlrkay age s 286 158 Malazgirt sancağnda (Erzurum vilayeti) bu adla bir youmlruumlkan cemaati yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s182 159 Ġccedilel sancağında ve Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında Tuumlrkman youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay
age s 531 KoccedilaĢ olma ihtimali de bulunmaktadır Tuumlrkay age s 531
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
100 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 10 Adını Basit TaĢlardan Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ballukaya mz Huumlseyinabad Kayadibi mz Huumlseyinabad
Belkaya ky31
Yeni Muumlsluumlman Kaydibi mz Kızılkuumlnbed
Ccedilavul32
CcedilirmiĢ mz Karahisar-ı BehramĢah KayalutaĢ mz Huumlseyinabad
DaĢlık mz Huumlseyinabad Kazankaya ky Kızılkuumlnbed
Derkis Kaya mz Huumlseyinabad Killik33
ky Huumlseyinabad
Goumlzluumlkaya mz MeĢhedabad Kireccedilluuml ky Zile
Ġnkaya mz Acacı ve Oumlzikavağı KuĢtaĢ nh KuĢtaĢ
KaluntaĢ mz Huumlseyinabad Senirkaya mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kasın34
ky MeĢhedabad Tezekccedili35
ky Karahisar-ı BehramĢah
Kayacıkoumlnuuml mz Huumlseyinabad Zeytun taĢ mz Huumlseyinabad
Değerli taĢlardan ismini alan tek yerleĢim birimi Karahisar- BehramĢah nahiyesindeki
İncuumlalan mezrasıdır
d Mevsime ve Ġklime Dayalı Oumlzelliklerden Verilen Yer Adları Ġklim oumlzelliklerine dayalı olarak isim verilen 6 yerleĢim birimi ile karĢılaĢılmıĢtır Bunlardan 3‟uuml ruumlzgacircr diğerleri ise
sıcaklıkla ilgilidir Halka-i Hass nahiyesindeki Barkar36
mezrası adını poyrazdan almıĢ olup
muhtemelen boumllge kuzeydoğudan esen ruumlzgacircrlara accedilık olmalıdır Yelten37
yele karĢı havalı bir yer olmalıdır Huumlseyinabad‟daki Yelluumldere mezrası ise boumllgedeki derenin ruumlzgacircrlı bir alanda
kalmasıyla ilintili olarak verilmiĢtir Halka-i Hass‟daki Ilı mz ise adını suyun ılıklığından almıĢtır
Huumlseyinabad‟daki Farah ve Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Sovukalan mezraları ise boumllgelerin soğukluğunu dile getiren oumlzelliklerle isimlendirilmiĢlerdir
Tablo 11 Adını Ġklim Oumlzelliklerinden Alan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Barkar mz Halka-i Hass Sovukalan mz Acacı ve Oumlzikavağı
Farah mz Huumlseyinabad Yelluumldere mz Huumlseyinabad
Ilı mz Halka-i Hass Yelten ky Halka-i Hass
e Guumlnleri Ġccedileren Yer Adları Zile‟de haftanın guumlnlerine dayalı verilen herhangi bir
yerleĢim adına rastlanmamıĢtır Ancak Zile merkez Guumlndoğmaz mezrası ve Guumlngoumlrmez koumlyuuml guumln iccedilerisinde guumlneĢi goumlrme durumuna goumlre isimlendirildikleri iccedilin bu kategoride değerlendirilmiĢtir
f Ġccedilinde Sayı Bulunan Yer Adları Zile kazasında iccedilinde rakam geccedilen 6 yer adı
bulunmaktadır 2 rakamı 1 kez kullanılırken 3 rakamı 4 kez tercih edilmiĢtir 1 rakamı ise hiccedil
kullanılmayıp onun yerine yalnuz sıfatı tercih edilmiĢtir Uumlccediller mezrası adının kaynağı olan uumlccediller
31 Bel ldquoDağ sırtlarında geccedilit veren ccedilukur yerrdquo demektir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquobelenrdquo ldquosıradağrdquo ldquouumlzeri yassı teperdquo iccedilin de kullanılan bir tabirdir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(14012012) 32 Ccedilavul ldquoBuumlyuumlk kar ve buz kuumltlelerinin suumlruumlkleyip getirdiği taĢ yığınırdquo dır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(13012012) 33 Kil ldquoIslandığı zaman kolayca biccedilimlendirilebilen yumuĢak ve yağlı toprakrdquoı tanımlamak iccedilin kullanılan bir tabirdir Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(15012012) 34 Kasın ldquoSelin getirdiği kum ccediloumlp birikinti milrdquo i karĢılayan bir soumlzcuumlktuumlr Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(16012012) 35 Tezek rdquoĠri toprak parccedilasırdquo nı ifade eden bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(16012012) 36Barkar ldquoPoyrazrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(17012012) 37 YeltenrdquoYele karĢı havalı yerrdquo anlamında kullanılan bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(17012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 101
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
kavramı uumlzerinde durmakta fayda vardır Alevilik inancında uumlccediller beĢler yediler ve kırklar kuumlltuuml
bulunmaktadır Uumlccediller Allah Hz Muhammed ve Hz Ali‟yi ifade etmektedir38
Tablo 12 Adında Rakam Bulunan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ġkuumlkoumly mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass UumlccediltaĢ nh KuĢtaĢ
Uumlccediller mz Karahisar-ı BehramĢah Yalnuzağaccedil ky Zile
Uumlccedilkaraağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
g Renklerle Ġlgili Yer Adları Renk adları buumlyuumlk oumllccediluumlde yerleĢim yerlerinin arazi
durumu bitki oumlrtuumlsuuml ve iklim oumlzelliklerindeki renk unsurlarının oumln plana ccedilıkarılarak
kullanılmasıyla oluĢturulmuĢtur Oumlrneğin boz kelimesi ile yapılan yer adlarının bulunduğu boumllgenin kıraccedil goumlkyeşil kelimeleri ile oluĢturulmuĢ yer adlarının bulunduğu yerin ise ormanlık yahut
yeĢillik bir alan olduğu anlaĢılmaktadır Yer adlarındaki renkler yalnızca arazinin fizikicirc
goumlruumlnuumlmuumlnuuml bildirmekle kalmayıp youmlnleri de sembolik olarak ifade ederler Tuumlrk dilinde koumlk
doğuyu kızıl guumlneyi ak batıyı kara da kuzeyi sembolize etmektedir (Gabain 1969 109) Bu bakımdan yer adlarında geccedilen yukarıdaki doumlrt rengin aynı zamanda birer youmlne iĢaret ettiğini
hatırdan uzak tutmamak gerekir Ayrıca Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde renkler iyilik guumlzellik temizlik koumltuumlluumlk
gibi baĢka anlam derinliklerine de sahiptir (Genccedil 1999 9) Zile kazası yer adlarında renge bağlı adlandırmalar oumlnemli bir katman oluĢturmaktadır Kazanın yer adlarında dilimizde kullanılan 14
renk tamlayan unsur olarak goumlruumllmektedir
Zile kazasında renk oumlgesi iccedileren toplam 84 yer adı bulunmaktadır Beyaz rengin yerini tutan ağca ak ve akccedila renkleri toplam 17 kırmızı rengin yerini tutan ala ve alaca 5 ccedilakır 4 kara
ve karaca 29 sarı 9 ve kızıl ile kızılca 10 yerleĢim birimi adında karĢımıza ccedilıkmaktadır Goumlk ve
goumlkccedile 9 boz ise bir yerleĢim yeri adının verilmesinde kullanılmıĢtır En ccedilok kullanılan renk kara ve
aktır Kara kelimesi renk anlamının yanı sıra buumlyuumlkluumlk guumlccedilluumlluumlk ululuk Ģiddetlilik
olumsuzluk ve uğursuzluk anlamlarını yuumlklenmiĢtir (Karadoğan 2004 93) Muğla
oumllccedileğinde renkler ve yer adlarını ccedilalıĢan Ali Akar da boumllgede bu renklerin ilk iki sırada olduğunu tespit etmiĢtir (Akar 2006 53)
Tablo 13 Renk Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye
Akccedilakoumly mz Huumlseyina Alacalar ky Huumlseyina Karahisar mz Karahisar
Karacaoumlmer
mz Kızılkuumlnbed
Bozburunviranı
mz Huumlseyina Alakilise mz Huumlseyina
Karamağan
mz Karahisar Karapiri ky Karahisar
Ağcaağıl mz Huumlseyina Ccedilakırkoumly mz Yenim Karapınar mz Karahisar Saruhacı mz Karahisar
Ağcasoku mz Huumlseyina Ccedilakırccedilalı mz Yenm Karasoku mz Karahisar Saruisa mz KuĢtaĢ
AğcakıĢla mz Huumlseyina Ccedilakırlı mz Huumlseyina
Karaviran mz
(3) Karahisar Saruhacı mz Huumlseyina
Ağcaviran ky Huumlseyina Ccedilakır mz
Kızılkuumlnb
ed Karamuk mz Karahisar
Saruisaoumlyuumlk
mz Huumlseyina
Akpınar ky Huumlseyina Goumlk kĢ Huumlseyina
Karacaoumlyuumlk
mz Karahisar Saruisa mz Huumlseyina
Ağcaoumlz mz Kızılkuumlnbed GoumlkccedilekıĢla mz Huumlseyina
Karacaviran
ky
Acacı ve
OumlK
SarukamıĢ
mz Huumlseyina
Akpınar mz KIzılkuumlnbed Goumlkccedileluuml mz Huumlseyina Karadiğin mz Huumlseyina Sarualan mz Huumlseyina
Ağcaviran ky KuĢtaĢ Goumlkccedileminare mz Huumlseyina Karadonlu mz Huumlseyina
Sarufakiholuğ
u mz Huumlseyina
Ağcaasma mz Karahisar Goumlkviran mz Huumlseyina Karapınar ky Huumlseyina
Sarukalaycı
mz Huumlseyina
38Alevilikle ilgili uumlccediller beĢler yediler ve kırklar kuumlltleri hakkında ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Arslanoğlu Ġ ldquoAlevilikte
Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-33-134pdf (18012012)
102 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
AğcaĢehir mz Karahisar Goumlkviran mz
MeĢeheda
Karacalu mz Huumlseyina Kızılca ky Zile
Ağcakale kl
Halka-i
Hass Goumlkoumlyuumlk mz Huumlseyina
Karacakaya
mz Huumlseyina Kızılcain ky Yenimuumlsl
AğcakuĢ mz Huumlseyina Goumlkyerviranı mz Huumlseyina Karakoumlseluuml ky Huumlseyina Kızıloumlz mz Halka-i Hass
Aksaray ky Zile Goumlkzemin mz Huumlseyina
Kızkaracalu
ky Huumlseyina
Kızılcakoumly
mz Karahisar
AkbaĢ mz Karahisar Karadiğin mz Zile
Karagevenlik
mz Huumlseyina
Kızılcakınık
mz MeĢheda
Akpınar mz Karahisar Karagazi mz Zile Karakızkavağı Huumlseyina Kızıllu mz MeĢheda
Akviran mz Karahisar Karaoumlyuumlk mz Zile Karnıkara mz Huumlseyina Kızılca ky MeĢheda
Alacamescid mh Zile Karahisar kl Karahisar Karapınar mz Huumlseyina
Kızılca kıĢla
mz Huumlseyina
Alayundlu ky
Halka-i
Hass Karahisar kĢ Karahisar Karadiğin mz Huumlseyina Kızıllar ky Huumlseyina
Alacakilise mz Karahisar
Diğer Uumlccedil
Karaağaccedil mz Karahisar KarataĢ mz Huumlseyina
Kızılkuumlnbed
nh Kızılkuumlnbed
h YıpranmıĢlık Bakımsızlık ve BırakılmıĢlık Ġfadeleri Ġccedileren Yer Adları Zile‟de
yıpranmıĢlık bildiren kelimelerle kurgulanmıĢ yer adları iccedilerisinde viran kelimesini iccedilerenler
ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Viran yıkık harap olma durumlarını bildiren bir soumlzcuumlk
olmasına karĢı Zile yer adlarında geccedilen Ģekliyle koumlkleri eskilere dayanan yerleĢim yerlerini
ifade etmektedir Zile‟de iccedilerisinde viran kelimesi geccedilen toplam 23 yer adı oumlrneğine
rastlanmıĢtır Tablo 14 Viran Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağcaviran mz Huumlseyina Goumlkyerviranı mz Huumlseyina Oumlzluumlviran mz Huumlseyina
Ağcaviran mz KuĢtaĢ Goumlynuumllviranı mz Karahisar Salviran mz Halka-i Hass
Ahurviran mz Halka-i Hass Hallaccediloğluviranı mz Huumlseyina Sofularviranı mz Karahisar
Akviran mz Karahisar Kafir (Gavur)viranı mz Zile Tahirviranı mz Karahisar
Aykudfakihviranı mz Huumlseyina Karacaviran ky Acacı ve Ouml Uzunviran mz Acacı ve Ouml
Bozburunviranı mz Huumlseyina Karaviran mz (4) Karahisar Veyisviran mz Halka-i Hass
Goumlkviran mz Huumlseyina Kolviran mz Huumlseyina Viran mz Huumlseyina
Goumlkviran mz MeĢheda Kuumlccediluumlkviran mz Huumlseyina
Huumlseyinabad‟da Kıruk39
Yalıncak 40
Malamad41
ve İsadağılmış ile Karahisar-ı
BehramĢah‟taki Harab ve Başı mezraları adlarında da yıpranmıĢlık goumlstergeleri bulunmaktadır
iCcedilevreyi Ġlgilendiren Sıfatlardan KurgulanmıĢ Yer Adları Eski 4 yerde karĢımıza ccedilıkarken eskimiĢliğin baĢka bir ifadesi olan koumlhne 2 yer adında geccedilmiĢtir
Tablo15 Eski Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Eski ky Kızılkuumlnbed Eskikoumly ky Kızılkuumlnbed
EskikıĢla mz Huumlseyinabad Hamzakoumly-i Koumlhne Acacı ve Oumlzi Kavağı
Eskipınar mz Huumlseyinabad Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
Eskiyapar ky Huumlseyinabad
39 Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden olup Sivas Yeniil‟de bahsi geccedilmektedir Tuumlrkay age s106 40 Yalıncak ldquoccedilıplak yoksulrdquo anlamlarına gelmektedir Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim govtrbts(20012012) Ayrıca Huumldavendigar sancağında ldquoYalıncaklarrdquo adıyla bir Tuumlrkmen cemaati bulunmaktadır Tuumlrkay age s 762 41 Malamad ldquobozgun ezik dağınıkrdquo anlamlarını iccedilermekte olup soumlz konusu yerleĢim biriminin bir bozgun sonucu dağınık ve harap bir hal yaĢamasıyla oumlzdeĢleĢtirilebilir Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(15012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 103
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Buumlyuumlk 2 yer adında geccedilmekte iken bu kelimeyi karĢılayan Farsccedila buumlzuumlrk uumlccedil ve Tuumlrkccedile
koumlkenli ulu da iki kez kullanılmıĢtır Kuumlccediluumlk 5 yer adında tercih edilmiĢtir Tablo 16 Buumlyuumlk ve Kuumlccediluumlk Kelimelerini Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Buumlyuumlkpınar mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Buumlyuumlkpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Muumlminler-i Buumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky42
Huumlseyinabad Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mz Huumlseyinabad
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Sultan Sekuumlsuuml Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Kuumlccediluumlk Ccediliflik mz MeĢhedabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk mz Huumlseyinabad
Kuumlccediluumlkviran mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Kuumlccediluumlk mz Huumlseyinabad
Ulukoumly ky Acacı ve Oumlzikavağı
Yeni kelimesi 7 yerde kullanılırken 1 yerde yeniye karĢılık gelmek uumlzere Arapccedila koumlkenli
cedid kelimesi kullanılmıĢtır Tablo 17 Yeni Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Yapa-i Cedid ky Huumlseyinabad Yenice ky Huumlseyinabad
Yeni Muumlsluumlman nh Yeni Muumlsluumlman Yenicekoumly ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Yeni Yapar ky Huumlseyinabad Yenideresi mz Huumlseyinabad
Yenice ky Zile
XV ve XVI yuumlzyılda Zile kazasında eski ve yeni kelimelerini iccedileren yer adları dıĢında
ccedilevreyi ilgilendiren diğer sıfatlardan da uumlretilmiĢ yer adları bulunmaktadır Bunların sayısı 8
adettir Ccedilorak Kıraccedil ve Kuruca adı kurak tuzlu ve tarıma elveriĢsiz bir arazi parccedilasını
anımsatırken Kuru ise su kaynaklarıyla ilgili verilmiĢ adlar olarak duumlĢuumlnuumllmelidir Bunların dıĢında Yapar ve Yapa isimleri cemaat adlarını ccedilağrıĢtırmaktadır
Tablo 18 Ccedilevreyi Ġlgilendiren Sıfatlar Ġccedileren Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilorak mz Kızılkuumlnbed Kuruccedilay ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Kıraccediloumlz mz Karahisar-ı BehramĢah Kurukoumly mz Kızılkuumlnbed
Kurucaemlak mz Huumlseyinabad Kurupınar ky Zile
KurucakıĢla mz Huumlseyinabad Kurupınar ky MeĢhedabad
Bu isimler dıĢında bir de Karahisar-ı BehramĢah‟ta Musacık-ı Koumlkluuml 43
Yol Başı mezrası bulunmaktadır Burdaki koumlkluuml bir cemaat adına da karĢılık gelebilir
j TaĢın Toprağın Durumuna (topografik Ģekillere) Bağlı Yer Adları Zile‟de adını
topografik Ģekillere bağlı 8 yer adı tespit edilmiĢtir Tokatccedilukuru muhtemelen Zile‟nin de buguumln
iccedilinde bulunduğu Tokat Ģehri ile onu anımsatan bir ccedilukurdan kaynaklanmıĢtır Duma44
Yumrucaktaş Ccedileğelluuml
45 ve Daşlık adları taĢın Ģekline dayalı olarak verilmiĢtir MeĢhedabad ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Ccedilatak46
mezraları ise iki dağa yamacının kesiĢmesi sonucu ortaya
ccedilıkan dere yataklarından esinlenilerek konulmuĢ adlara sahiptir
42 Tuumlrkman taifesinden Harkalı ya da Hırkalı adıyla MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 419 43 Karahisar-ı ġarki ve Konya‟da Koumlkluuml ya da Koumlkluumller adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 538 44 Duma ldquotuumlmsek ccedilıkıntıyuvarlak taĢrdquo anlamlarını taĢıyan bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 45 Ccedileğel ldquoccedilakıl taĢ yığınırdquo anlamlarını iccedilermektedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (22012012) 46 Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012)
104 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 19 Topografik Ġsimler
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tokatccedilukuru mz Zile Ccedilatak mz MeĢhedabad
Duma mz Zile Ccedileğelluuml-i Muhtesib mz Karahisar-ı BehramĢah
YumrucaktaĢ mz Huumlseyinabad Ccedileğelluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilatak mz Karahisar-ı BehramĢah DaĢlık mz Zile
k Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Uygun Olarak Verilen Adlar Zile‟de arazinin
kullanılıĢına goumlre verilmiĢ 29 yerleĢim yer adı bulunmaktadır Ağcakışla ve Yazıkışla47
gibi
mezralar bazı toplulukların kıĢlak yeri olarak karĢımıza ccedilıkmaktadır Ccedilalman48
ile Tokluağılı 49
ve
Goumlynuumlk50
mezraları hayvan barınaklarıyla ilgili isimlerdir Tamubağı Dutlubağ Ccedilelebağı Ccediliftlik Bağluca isimleri ile anılan yerler arazinin iĢleniĢ biccedilimine oumlrnektir Kuumlrduumlk
51 dibi arazinin
durumuyla ilgili bir yer adı iken Soumlkuumlluuml 52
mezrası ve Sultan Sekuumlsuuml53
koumlyuuml yuumlksek yerlerdeki
duumlzluumlklere iĢaret etmektedir Yoncalık ve Kırlar isimleri buumlyuumlk oumllccediluumlde hayvanların otlatıldığı alanları ifade etmektedir
Tablo 20 Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Goumlre Verilen Adlar YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakıĢla mz Huumlseyinabad Kırlar ky Zile
Bağluca ky Zile Kırlar mz MeĢhedabad
Bağluca mh Zile KıĢlacıkkaya mz Huumlseyinabad
Bahccedile mz Karahisar-ı BehramĢah KızılcakıĢla mz Huumlseyinabad
Bahccedilecuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Kuumlccediluumlkccediliflik mz MeĢhedabad
Ccedilalman mz Huumlseyinabad Kuumlrduumlkdibi mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilelebibağı mz Huumlseyinabad Soumlkuumlluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Karahisar-ı BehramĢah Sultan Sekuumlsuuml ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky MeĢhedabad Sultan Sekuumlsuuml-i Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Halka-i Hass Tamubağı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Zile Tokluağılı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yaylak mz KuĢtaĢ
Dutlubağ mz Huumlseyinabad YazıkıĢla mz Huumlseyinabad
Goumlynuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Yoncalık ky Halka-i Hass
Hass mz Karahisar-ı BehramĢah
l Ccedilevredeki Yapılarla Ġlgili Yer Adları Ccedilevredeki yapılar da yer adlarının
belirlenmesinde etkileyici bir role sahiptir Adı ccedileĢitli yapılardan verilmiĢ Zile‟de toplam 41 yer adı
tespit edilmiĢtir Ağcakale Bağdadhisarı Balccedilıkhisar Hisarcık Hisaroumlzuuml Kale Kalecikkaya Karahisar Koccedilhisar isimleri savunma amaccedillı yapıların birer goumlruumlntuumlsuumlduumlr Hangah
54 Kızılkuumlnbed
47 Yazı ldquoduumlz yer ova kırrdquo yerleri tasvir etmek iccedilin kullanılan bir soumlzcuumlktuumlr Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 48 Ccedilalman ldquouumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağılrdquodır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 49 Toklu bir yaĢında erkek koyundur Tarama Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(15012012) 50 Goumlynuumlk uumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağıldır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) Bu adı taĢıyan bir de Ekrad taifesi bulunmaktadır Niğbolu ġumnu‟da ve BeyĢehri Kıreli
kazasında izlerine rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 83 51 Kuumlrduumlk Kuytu yerlere toplanmıĢ kar ya da kum yığınıdır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 52 Soumlkuuml Ormandan ya da meradan accedilılan tarladır Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(15012012) 53 Seki ldquoToprak uumlstuumlndeki yuumlkseklik doğal set ormanlık kayalık ya da dağ baĢındaki duumlzluumlk tarla ve bahccedilelerdeki basamak biccediliminde duumlzluumlkler yer arsa tarla meyilli su tutmayan yerrdquo anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 54 Tekke manasında Farsccedila koumlkenli bir kelimedir Pakalın MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I
III Baskı MEB Yayınları Ankara s 730
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 105
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Meşhed55
Zaviye ve Mescid isimleri ise dini yapıların birer ifadesidir Bu accedilılardan ele alındığında
Zile kazası yer isimlerinde tercih edilen yapı isimlerinin buumlyuumlk bir ccediloğunluğunu savunma ve dini amaccedillı binaların oluĢturduğu soumlylenebilir Huumlseyinabad‟daki Gerdekkaya ise Eskiccedilağlardan kalan
oda Ģeklinde bir mezardan adını almıĢtır (Koccedil 2001 88) Tablo 21 Yapı Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ağccedilakale Halka-i Hass Karahisar-ı BehramĢah kalesi Karahisar-ı BehramĢah
Aksaray ky Zile Zile Karahisar-ı BehramĢah kıĢlağı Karahisar-ı BehramĢah
Alacakilise mz Karahisar-ı BehramĢah Kervansaray mz Huumlseyinabad
Alacamescid mh Zile Kızılkuumlnbed nh Kızılkuumlnbed
Alakilise ky Huumlseyinabad Kilise ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
AĢurkıĢlası mz Karahisar-ı BehramĢah Kilisekaya mz Huumlseyinabad
Avansaray mz Huumlseyinabad Kilisekoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Bağdadhisarı ky Zile Koccedilhisar ky Huumlseyinabad
Balccedilıkhisar ky Zile Mescid-i Sakayan mh Zile
Balccedilıkhisarı ky Huumlseyinabad Mescid-i Zaviye Mh Zile
Bezirhane mz Huumlseyinabad MeĢhed mz Karahisar-ı BehramĢah
Cami mh Zile MeĢhedabad nh MeĢhedabad
Gerdekkaya ky Huumlseyinabad Minare Mh Zile
Hacıhasan Mescidi mh Zile Oluğuuzun ky Karahisar-ı BehramĢah
Hangah oumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah Pirkoumlpruuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisarcık ky MeĢhedabad Salma mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hisarcık mz Yeni Muumlsluumlman Saraycık mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisaroumlzuuml ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Saraypınar mz Huumlseyinabad
Kale Mh Zile Sarufakiholuğu mz Huumlseyinabad
Kalecikkaya mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Karahisar mz Karahisar-ı BehramĢah
Salma56
uumlccedil tarafı toprakla ccedilevrili bir ağılı yani bir hayvan barınağını ccedilağrıĢtırırken Bezirhane
57 yağ uumlretimi ya da alıĢveriĢi yapılan bir mekanı Avansaray
58 eyvan kelimesinden
bozma bir ismi Saru Fakih Oluğu59
ise su ile ilgili bir yapıyı anımsatmaktadır
312 Bitkilerle Ġlgili Yer Adları
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıldaki yer adlarına bakıldığında ağaccedil isimlerinin de yer adlarına esin
kaynağı oluĢturduğu anlaĢılmaktadır Ağaccedilları meyve verenler ve meyvesiz olanlar Ģeklinde iki alt
kategoride değerlendimek muumlmkuumlnduumlr Meyve veren ağaccedillar 6 yerleĢim biriminin isminde oumlne ccedilıkmaktadır Bu yerleĢim yerlerinin birinde Ġğde 4‟uumlnde koz (ceviz) ve 1‟inde erik ağacı ismi
tercih edilmiĢtir
55ldquoġehitlikrdquo anlamında bir kelimedir Bk Devellioğlu F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara s 731 56 ldquoBirkaccedil evlek asma bağı ya da guumll bahccedilesi tarlada ekin ekmek iccedilin ayrılan toprak parccedilası uumlstuuml ve uumlccedil tarafı kapalı ağılrdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(25012012) 57Bezir Yağ Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (25012012) 58 Avan ldquoDevlet memururdquo anlamında bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml eyvanrdquo Oumlzellikle Guumlney-doğu Anadolu evlerinde avluya bakan oumlnuuml accedilık uumlstuuml kapalı yuumlksekccedile doumlĢemesi olan ortasında bir de kuumlccediluumlk havuzu bulunan oturma yerirdquodir Guumlzel SanatlarTerimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 59 Oluk ldquoHayvanların yem yedikleri su iccediltikleri taĢ ya da ağaccediltan oyulmuĢ yalak iccedilinde uumlzuumlm ezilen ccedilam ağacından oyulmuĢ tekne sepicilerin iccedilinde derileri yıkadıkları ağaccedil teknerdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) ldquoEvlad-ı Saru Fakihrdquo adıyla Youmlruumlkan taifesinden Kayseriyye sancağında bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 361 Ayrıca Saru fakih ya da fakihli fakılı biccedilimlerinde anılan Adana
MaraĢ civarında konargoumlccediler Tuumlrkmen youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s653
106 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 22 Meyve Veren Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġde ky 60
Zile Kozludere ky MeĢhedabad
Kozca mz Huumlseyinabad Kozlukaya mz MeĢhedabad
Kozcuğaz mz Karahisar-ı BehramĢah Oyumerik61
mz KuĢtaĢ
Meyve veren ağaccedillara oranla meyvesiz ağaccedillar yer isimlerinde daha sık kullanılmıĢtır Bunlar iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavak ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Bu durum boumllgenin bitki oumlrtuumlsuuml
iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavağın oumlnemli bir paya sahip olduğunu ortaya koyduğu gibi insanların acircdeta
soumlğuumlt ve kavak ağacı gibi sulak yerleri tercih ettiğini de goumlzler oumlnuumlne sermektedir Tablo 23 Meyvesiz Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilortu62
mz Kızılkuumlnbed Sidreluuml mz 63
Huumlseyinabad
Dikmesoumlğuumlt ky Halka-i Hass Soumlğuumltoumlzuuml ky Yenimuumlsluumlman
Divankavağı mz Huumlseyinabad Soumlğuumltoumlzuuml ky Huumlseyinabad
DuumlĢuumlkkavak mz Karahisar-ı BehramĢah Soumlğuumltoumlzuuml mz (4) Huumlseyinabad
Karaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultankavağı mz Huumlseyinabad
Karakızkavağı Huumlseyinabad Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass
Kavacık mz64
MeĢhedabad Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavak ky Karahisar-ı BehramĢah Uumlccedilkaraağaccedil 65
mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavakağacı mz Huumlseyinabad Yalnuzağaccedil ky Zile
Kavakoumlzuuml mz Huumlseyinabad Yatankavağı ky Huumlseyinabad
Oumlzikavağı ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Az da olsa Zile yer adlarında meyve oumlğesi de kullanılabilmiĢtir Zile merkezde Ccedilekle66
ile
Payami67
mezraları adlarını meyvelerden almıĢ olmalıdır Sebze isimleri ise KuĢtaĢ‟taki Tomara ile
Huumlseyinabad‟daki Kabakkavsuvan mezralarının isimlerinde tercih edilmiĢtir Tomara68
pazıya benzer sapları piĢirilerek yenen kendi kendine yetiĢen bir ccedileĢit bitkidir Zile‟de tahıllar ve
baklagillerden verilen yer adları da bulunmaktadır Bunlar Huumlseyinabad‟daki Sarukamış
Kamışccedilık69
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Şolan ve Evik70
ile Zevar71
mezralarıdır
Adını farklı ccediliccedilek tuumlrlerinden alan yerleĢim yerlerinin sayısı 5 tane olup 2‟si daha ziyade
yabani ccediliccedileklerden kaynaklanan yer adlarına oumlrnek oluĢturmaktadır Bunlar Zile‟deki Minahoş ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki KarĢu Menekşeluuml mezralarıdır Acacı ve Oumlzi Kavağı‟nda ve Karahisar-ı BehramĢah‟da Guumllluumlk mezraları ile Huumlseyinabad‟daki Guumlloumlzuuml mezraları isimleri bir suumls ccediliccedileği
diyebileceğimiz guumllden tuumlretilmiĢtir
60ldquo Ġğde ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 61 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Tarama
Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(22012012) 62 ldquoYabani ardıccedil ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 63 ldquoCennetteki son ağaccedilrdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 64 79 numaralı defterde karye olarak geccedilmektedir Koumlyuumln adı 17 yuumlzyılda koumlyde tuumlrbesi ve zaviyesi bulunan ġeyh Eyluumlk‟ten dolayı ġeyheyluumlk Ģeklinde değiĢmiĢ 1981 yılında ise bu isim yerine YeĢilce adı kullanılmaya baĢlanmıĢtır 65 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012) 66 Ccedilekle ccedilağla kelimesinin halk dilindeki Ģeklidir ve ldquoolmamıĢ meyverdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(22012012) 67 Payam ldquoBademrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 68 Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 69 ldquoBuğdaygillerden sulak nemli yerlerde yetiĢen boğumlu sert goumlvdesi olan bitkilerrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(28012012) 70 ldquoBir ccedileĢit buğdayrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 71 ldquoHayvanlara yedirilmek iccedilin hazırlanan tahıl kırması iri oumlğuumltuumllmuumlĢ un tazırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoCcedilorum Alaca‟da iri bulgur iccedilin kullanılan bir tabirrdquo Zanaat Terimleri Soumlzluumlğuuml 1976 httptdkterim
govtrbts(28012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 107
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
CcedileĢitli bitki parccedilaları da (dal budak ccedilubuk) yer adlarının verilmesinde belirleyici
olabilmektedir Zile kazasında bu Ģeklide bitki parccedilalarından adını alan iki yerleĢim birimi tespit edilebilmiĢtir Bunlar MeĢhedabad‟daki Ccedilubuk ve Huumlseyinabad‟daki Yapracık mezralarıdır Bitki
ve bitki parccedilaları dıĢında yerleĢim birimlerinin kurulduğu yerlerdeki bitki oumlruumltuumlsuuml de yer adlarına
ilham verebilmektedir Zile kazasında 10 yerleĢim biriminin adı bitki oumlruumltuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran
oumlzelliklerden verilmiĢtir
Tablo 24 Bitki Oumlrtuumlsuumlnuuml CcedilağrıĢtıran Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilakırccedilal72
mz Yenimuumlsluumlman Karagevenlik mz Huumlseyinabad
Ccedilamluca mz Karahisar-ı BehramĢah Korucuk mz Zile
Ccedilomruk mz Zile Odunluk mz Huumlseyinabad
Dikmen73
nma‟a Hamrik mz Karahisar-ı BehramĢah Pervazlık mz74
Huumlseyinabad
Bericcedilayır mz Huumlseyinabad Sazlı mz Karahisar-ı BehramĢah
313 Hayvanlarla Ġlgili Yer Adları
Zile‟de adını hayvanlardan alan 23 yer adı tespit edilmiĢtir Bunlardan 6‟sı yabani hayvan
isimleridir Zile‟deki Donuzlu75
koumlyuuml ve Kurtamaz mezrası Acacı ve Oumlzikavağı‟ndaki Başkurd ve Kurdbaşı mezrası Halka-i Hass‟daki Dilkuumller mezrası Karacahisar-ı BehramĢah‟daki Tekir
76
Meşhedi mezrası adları bu yolla verilmiĢtir
Huumlseyinabad‟daki Suumlluumlnluumlce mezrası77
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Suumlluumln ile KuĢtaĢ‟taki
Yapalak78
mezrası ve yine KuĢtaĢ‟taki Yapalak koumlyuuml isimlerini yırtıcı kuĢlardan almıĢlardır Zile Guumlvercinlik koumlyuuml ve Ağcakuş mezrası ise adlarını evcil nitelikli kuĢlardan almıĢtır
Kazada evcil hayvanlardan adını alan yerleĢim yerleri ise Zile Koşaatlu mezrası Acacı ve
Oumlzikavağı Hıcıp79
koumlyuuml Yenimuumlsluumlman Taylu80
mezrası Huumlseyinabad Koyunluyusufoumlzuuml ve Guumlduumll
81 mezrası MeĢhedabad Karı ve Dorualanı
82 mezrasıdır Halka-i Hass‟taki Petek
83 karyesi ise
arıcılıkla ilgili bir uumlretim aracından adını almıĢtır
72 Ccedilal ldquoTaĢlık yer ccedilıplak tepe kireccedilli toprak ormanlık fundalık sulu duumlz ova maki ile oumlrtuumlluuml engebeli alan Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml Ccedilakır ldquoMavi hareli elardquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgov trbts(28012012) 73 Dikmen ldquoKoni biccediliminde sivri tepe dağların en yuumlksek yeri yayla dik arazideki orman dikilerek meydana gelen ağaccedillıkrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 74 Pervazlı adıya Youmlruumlkan taifesinden Bozok ve MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 627 75 Diyarbekir eyaleti Mardin kazasında Youmlruumlkan taifesinden cemaat Tuumlrkay age s 335 76 ldquoPostu siyah ccedilizgili ve benekli kuumll renkli kedirdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 77 ldquoSuumlluumlngillerden kuyruğu ccedilok uzun eti yenilen bir kuĢrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquoBuzağırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoTavuksular (Galliformes) takımının suumlluumlnguumller (Phasianidae) familyasından 80 cm kadar uzunlukta Avrupadan Kafkasyaya kadar olan boumllgede yaĢayan bir tuumlrrdquo Biyoloji Terimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 78 ldquoBir tuumlr baykuĢrdquo Tarama Soumlzluumlğuuml 1972 httptdkterimgovtrbts(29012012) 79ldquo Koyunrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 80 ldquoUumlccedil yaĢına kadar olan at yavrusurdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 81 ldquoKedi yavrusu kuyruksuz kuyruğu kesik hayvan kısa bodur geliĢmemiĢrdquo ldquoSaccedilta ve fırında piĢirilen mısır ya da buğday unundan yapılan ekmek ekmek somunurdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s383 Guumlduumllluuml diye de ifade edilmektedir 82 ldquoGoumlvdesi kızıl ayakları ve yelesi koyu renkli olan yağız (at) kızıl (at donu) Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 83 Eğer bey ise Boynuyoğun aĢiretinde boumlyle bir cemaat adı var Buumlyuumlk olasılıkla boya dayalı bir yerleĢim adı da olabilir
Tuumlrkay age s 234
108 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 25Adında Hayvanlarla Ġlgili Ġbareler Bulunan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakuĢ mz Zile Kurtamaz mz Zile
BaĢkurd mz Acacı ve Oumlzi Kavağı KuĢtaĢ Nh KuĢtaĢ
Dilkuumller mz Halka-i Hass Petek ky Halka-i Hass
Donuzlu ky Zile Suumlluumln mz Karahisar-ı BehramĢah
Guumlduumll mz Huumlseyinabad Suumlluumlnluumlce mz Huumlseyinabad
Guumlvercinlik ky Zile TankuĢ ky Kızılkuumlnbed
Hıcıp ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Taylu mz Yenimuumlsluumlman
Karı ve Dorualanı mz MeĢhedabad TekirmeĢhedi mz Karahisar-ı BehramĢah
Kırım mz Huumlseyinabad UumlccediltaĢ Nh KuĢtaĢ
KoĢaatlu mz Zile Yapalak ky KuĢtaĢ
KurdbaĢı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yapalak mz (2) KuĢtaĢ
32Ġnsanlara ve Toplumlara Dayanan Adlar
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıllara ait yer adları iccedilerisinde insana dair oumlzellikler oumlnemli bir yer
tutmaktadır Ġnsanın beslenme kuumlltuumlruumlnden oumlzuumlr durumuna kadar birccedilok oumlzellik bu isimlerde hayat
bulmaktadır Oumlte taraftan isimler de oumlne ccedilıkan bir oumlzellikte tarihicirc Ģahsiyetleri ve cemaatleri iccedilinde
fazlasıyla barındırmasıdır Oumlrneğin Ģahıs isimleri acircdeta tarihicirc bir geccedilit toumlreni gibidir DaniĢmend-i BahĢayiĢ DaniĢmendlileri Keykavus Selccedilukluları Cengizhan Moğolları Temuumlrhan Timurluları
anımsatan isimler olup bu geccedilit toumlreninde tarihe tanıklık etmemizde buumlyuumlk rolleri vardır
321Fiziksel YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
a Yiyecekler ve Ġccedileceklerden Verilen Yer Adları Zile‟de iccedileceklerden adını alan
herhangi bir yerleĢim birimine tesaduumlf edilmemiĢtir Ancak değiĢik yiyeceklerden adını alan 7
yerleĢim birimine rastlanmıĢtır Acacı ve Oumlzi Kavağı Keşlik84
ve Dumi mezrası iccedilerisindeki keĢ kelimesi peynire iĢaret ederken dum kelimesi ise sulu gıdalarla ilgilidir Bazlambaccedil
85 koumlyuuml ve
Ccediloumlrek mezrası isimleri ise youmlreye oumlzguuml unlu gıda mamullerinden adını almıĢtır Kozlar mezrası ise
bir yandan bir cemaat adını ccedilağrıĢtırırken bir yandan da cevize iĢaret etmektedir Tablo 26 Yiyecek ve Ġccedileceklere Dayalı Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bazlambaccedil ky Kızılkuumlnbed Kavurga mz Huumlseyinabad
Ccediloumlrek mz Kızılkuumlnbed KeĢlik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Dumi mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kozlar mz MeĢhedabad
Dumi mz KuĢtaĢ
bCcedileĢitli EĢyalardan Adını Alan YerleĢim Birimleri Zile‟de değiĢik tuumlrde guumlndelik
eĢyalardan ismini alan 14 yerleĢim birimi tespit edilmiĢtir Su konacak kaplardan ismini alan tek
yerleĢim birimi Huumlseyinabad‟daki Guumlğuumlm mezrasıdır MeĢhedabad‟daki Kuumlpluumlce ile Huumlseyinabad‟daki Boduccedil mezrası ve Kapaklu koumlylerinin isimlerinde ise mutfak levazımatlarının
isimleri kullanılmıĢtır CcedileĢitli aletler ve takımlardan adını alan 10 yer ismi okunmuĢtur Zile
Palani86
koumlyuuml Sacayak mezrası ve Yaba koumlyuuml Huumlseyinabad Sokucak mezrası (2) Ağcasoku
mezrası Yeni Muumlsluumlman Kopaccedil87
koumlyuuml Karahisar-ı BehramĢah Borulu ve Karasoku 88
mezraları
84 ldquoYağı alınmıĢ yoğurttan ya da suumltten yapılan peynirrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzşuumlğuuml httptdkterimgov trbts(29012012) 85 ldquoMısır arpa darı ve buğday unlarından yapılan mayalı mayasız yağlı yağsız Ģekerli Ģekersiz ince ve kalın piĢirilen saccedil ekmeğirdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 86 Bozok‟ta ve Malatya sancaklarında Balanlı-Balanlu diye bir cemaat adı var Tuumlrkay age s 223 87 ldquoĠnce ve dar ağızlı bir ccedileĢit ccedilapardquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 88 ldquoTahıl doumlvmeye yarayan buumlyuumlk taĢ dibek dibekte havanda doumlvme iĢini yapan tokmakrdquoTuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları
Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 109
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KuĢtaĢ Yaba mezrası Kesici aletlerden adını alan tek yerleĢim birimi ise Huumlseyinabad‟daki
Balccedilak89
mezrasıdır Tablo 27Adını EĢya ve Aletlerden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ağcasoku mz Huumlseyinabad Kopaccedil ky Yenimuumlsluumlman
Balccedilak mz Huumlseyinabad Kuumlpluumlce mz MeĢhedabad
Boduccedil mz Huumlseyinabad Palani ky Zile
Borulu mz Karahisar-ı BehramĢah Sacayak mz Zile
Guumlğuumlm mz Huumlseyinabad Sokucak (2) mz Huumlseyinabad
Kapaklu ky Huumlseyinabad Yaba ky Zile
Karasoku mz Karahisar-ı BehramĢah Yaba mz KuĢtaĢ
cSavaĢ ve Askerlikle Ġle Ġlgili Yer Adları Zile yer adları iccedilerisinde savaĢ ve askerliğie dair isimler de bulunmuĢtur Bunların sayısı 4 tane olup 1‟si Zile‟de diğer 3‟uuml ise Huumlseyinabad
Nahiyesi‟ndedir Tablo 28 SavaĢ ve Askerlikle Ġlgili Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġsadoğancı90
ky Huumlseyinabad Muumlhimmatini mz Huumlseyinabad
Mescid-i Sakayan mh Zile Sakalar mz Huumlseyinabad
dGiyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları Tuumlrklerin Zile‟de verdikleri
yerleĢim adları iccedilerisinde giyim eĢyaları ve kumaĢ maddelerine de rastlanmıĢtır Huumlseyinabad‟daki Edikoumlyuumlk mezrası adı ayak giyiminde tercih edilen edikle ilgilidir KumaĢ maddeleri ile ilintili
olarak Acacı ve Oumlzikavağı Oltan91
ve Oltankoumly mezrası isimleri dikkat ccedilekmektedir
Huumlseyinabad‟daki Hırka-i92
Buumlzuumlrk ve Hırka-i Kuumlccediluumlk koumlyleri Kuşak mezrası Karahisar-ı BehramĢah‟taki Kabluyuumln ve Kuşakoumlyuumlk mezraları Zile‟deki Yuumlnluuml koumlyuuml yuumln ve yuumlnluuml dokumalara
ccedilağrıĢım yapmaktadır Tablo 29 Giyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Edikoumlyuumlk mz Huumlseyinabad KuĢak mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky Huumlseyinabad KuĢakluoumlyuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Oltan mz (2) Acacı ve Oumlzikavağı
Kabluyuumln mz Karahisar-ı BehramĢah Yuumlnluuml ky Zile
e Adını Yapı Kısımlarından Alan Yer Adları Zile‟de farklı mimari yapıların tuumlmuumlnuuml değil de bir boumlluumlmuumlnuuml iccedileren yer adlarıda bulunmaktadır Bunlar 7 adet olup aĢağıda Tablo 30‟da
goumlsterilmiĢtir
89ldquoKabza kabzanın demir siperirdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtr bts (29012012) 90 ldquoHassa kuĢbazları denilen timarlı avcılardan bir takımın adırdquo Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterim govtrbts(29012012) 91 OltanrdquoKesilip dikilmeye hazırlanmıĢ yemeni eskiyen yemeni ayakkabı altına vurulan penccedile mest ve yemeni yuumlzuumlnuuml koumlseleye tutturmak iccedilin yapılan iri dikiĢ ccedilarığın iccediline konulan bez ya da deri parccedilası ccedilarık ipi Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(30012012) 92 Koumlyuumln adının Hırka-i Kebir olduğu ve Hırka Baba tepesi eteğinde kurulmasından aldığı bilinmektedir Koumlyuumln isminin anlatılan efsanesi Huumlseyin adında bir Velinin hırkasının bu boumllgede olması ve Hırka Baba tepesine bu isim
verilmesinden gelir httpwwwbuyukhirkacomsbindex phpbeldemizhtml (21012012)
110 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 30 Adını Yapı Kısımlarından Alan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahurcuk ky Halka-i Hass TaĢağıl mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Ayvancık mz Huumlseyinabad Tonus mz Halka-i Hass
Goumlkccedileminare mz Karahisar-ı BehramĢah Manar mz Karahisar-ı BehramĢah
Minare mh Zile
322 Duygusal YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
Zile yer adları iccedilerisinde doğrudan insan duygularını iccedilinde taĢıyan iki yer adı tespit
edilmiĢtir Bunlar Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Ġmrek93
ile Karahisar-ı BehramĢah‟taki Sevguumlluuml
mezralarıdır Aile bireyleri ile ilgili yer adları daha ccedilok akrabalık iliĢkilerini iccedileren tuumlrden olup
Zile‟de bu Ģekilde 12 yerleĢim adı bulunmaktadır Bunlardan yalnız ikisi eĢ anlamında karı kelimesini iccedilerirken diğer 10 tanesi veled zade ya da oğlan biccediliminde daha ccedilok erkek evladı iccedileren
isimlerdir Tablo 31 Adını Akrabalık Tuumlrlerinden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ayveledi Karahisar-ı BehramĢah Ġlyasoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Bekleroğlanı Kızılkuumlnbed Karıbasan mz Huumlseyinabad
Caferoğlanı mz Huumlseyinabad Karukoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Doğanoğlanı mz Kızılkuumlnbed Mesudoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hacızade mz Karahisar-ı BehramĢah Recepoğlu mz Huumlseyinabad
Ġlyasoğlanı ky Halka-i Hass Veledikkoumly mz Huumlseyinabad
Zile‟de dine iliĢkin birtakım oumlzellikler iccedileren yer adları da tespit edilmiĢtir Bunların sayısı
23 tanedir Bu isimler iccedilerisinde hacı fakih Ģeyh abdal gibi unvanlar dıĢında kul iman ve uumlmmet
kelimelerini iccedileren dine dair kavramlar da bulunmaktadır PirakbaĢ ismi ise daha ccedilok mezhepsel bir ccedilağrıĢım yapmaktadır Doğrudan Ġslam dinini ccedilağrıĢtıran isimler yanında youmlrenin eski ev
sahiplerini ifade eden kacircfir ismi de yer adları iccedilerisinde değiĢik kelimelerle beraber tercih
edilmiĢtir Tablo 32Din ile Ġlgili Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alaeddinhacı mz Huumlseyinabad Kuldan mz Karahisar-ı BehramĢah
Aykutfakihviranı mz Huumlseyinabad Kuldan mz MeĢhedabad
Azadkul mz Acacı ve Oumlzikavağı Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Bekirabdal mz Huumlseyinabad PirakbaĢ mz Huumlseyinabad
Ccedilokccedilakul mz Zile Saruhacı mz Huumlseyinabad
Ġman ky Halka-i Hass ġeyh ky Acacı ve Oumlzikavağı
Ġnekulu mz Huumlseyinabad ġeyh mz Huumlseyinabad
Ġsa Fakılu mz Huumlseyinabad ġeyhkoumly mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kacircfir ky Yenimuumlsluumlman ġeyhkulu mh Zile
Kafirviranı ky Zile Uumlmmet mz MeĢhedabad
Karapiri ky Karahisar-ı BehramĢah Yenimuumlsluumlman nh Yenimuumlsluumlman
Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
323 KiĢilerin Varlıkları Ġle Ġlgili Yer Adları
Yeni bir koumly veya kasabanın kuruluĢunda oraya yeni bir ad aramaya hacet kalmaksızın
yerleĢen topluluğun adı verilir Nitekim Anadolu bunun muumlkemmel oumlrnekleriyle doludur Bu isimler bize aynı adı taĢıyan boy aĢiret cemaat gibi grupların nasıl bir yayılma goumlsterdiklerini de
anlatır Doğu veya Guumlneydoğu Anadolu‟daki bir koumly adının Rumeli topraklarında da olması bu
dağınık yayılmanın guumlzel bir oumlrneğidir (Kuumltuumlkoğlu 1991 15)
93 ldquoSeven duumlĢkuumlnrdquo anlamlarına gelen bir Tuumlrkccedile kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim
govtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 111
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
a Vuumlcut Kısımları Ġccedileren Yer Adları Vuumlcut kısımlarını iccedileren 5 isimden biri kol biri
baĢ biri karın ve son ikisi taban gibi insan uzuvlarını iccedilerisinde barındırmaktadır Tablo 33 Vuumlcut Kısımlarına Dayalı Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AbagolEbegol mz Huumlseyinabad Tabana (Dabana) ky Halka-i Hass
DeluumlbaĢ mz Huumlseyinabad TabanıyavaĢ mz Huumlseyinabad
Karnıkara mz (2) Huumlseyinabad
Uzuvlar dıĢında insan vuumlcudunda ortaya ccedilıkan tuumlyler de yer adları iccedilerisinde kendine yer
bulabilmiĢtir Bunların sayısı 3 olup Halka-i Hass‟daki Koumlsemelik mezrası yuumlzuumln tuumlysuumlzluumlğuumlyle ilgilidir Huumlseyinabad‟daki Gılman
94 mezrası ve Perccedilem koumlyuuml
95 adları ise doğrudan insan
vuumlcudundaki tuumlylerle ilgili yer adları arasında değerlendirilebilir
b Ruumltbeler (Unvanlar) Mevkiler Ġccedileren Yer Adları Tuumlrkler yer adları verirken
ruumltbeler unvanlar ve kiĢilerin mevkilerinden de yararlanabilmiĢtir Zile kazasında 18 yer adı bu ccedileĢit bir yaklaĢımla verilmiĢtir Gazi unvanı 3 diğin (tigin) unvanı 5 kadı goumlrevi 1 emir unvanı 1
bey 2 sultan 3 melik 2 yerleĢim biriminde isim olarak kullanılmıĢtır Ladıcık ise buumlyuumlk olasılıkla
Hellenistik doumlnemden gelen ve Pontus devletinde kral ailesinden birccedilok kraliccedile ve prensesin taĢıdığı bir unvan olarak oumltekilerden farklı bir yere oturtulabilir
Tablo 34 Ruumltbeler Unvanlar Mevkiler Ġccedileren Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Arslangazi ky MeĢhedabad Karagazi mz Zile
Baydiğin mz Acacı ve Oumlzikavağı Maturabey mz Karahisar-ı BehramĢah
Baydiğin ky Zile Ladıcık ky96
Halka-i Hass
Beyyurdu mz Huumlseyinabad OsmanpaĢa ky Huumlseyinabad
Emirsaraccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultaneymirce97
emz Huumlseyinabad
Gazikoumly maa Ermenid mz Kızılkuumlnbed Sultanmehmed mz Huumlseyinabad
KadıĢehri ky Acacı ve Oumlzikavağı Taht-ı melik mz Huumlseyinabad
Karadiğin mz (3) Huumlseyinabad Uzunmelik mz Huumlseyinabad
c Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları Ġnsanı ilgilendiren değiĢik
sıfat ve eylemlerden adını alan Zile kazasında toplam 13 yer adı bulunmuĢtur Bunlardan Ağrık98
mz adı bir hastalık durumuna DoymuĢ ihtiyaccedilların giderilmesine Gederik99
gitmek eylemine
Uumlzmuumlş100
uumlzuumllme eylemine Yararlık faydalı olma haline dayalı isimler gibi goumlzuumlkmektedir
94 ldquoKabarık saccedillı kimserdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) Gılmanlar Gılmanlı adına Kuumltahya sancağı Dağardı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 374 95ldquoBaĢlarını tıraĢ edenlerin tepede bıraktıkları saccedil tutamırdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts (29012012) Perccedilemli adıyla iccedilel sancağı Anamur kazasında youmlruumlkandan bir cemaat var Tuumlrkay age s 626 96 Ladıcık Lacircdik kelimesinden geliyor olabilir Hellenistik ccedilağda oumlzellikle Selevkoslarda ve Pontus devletinin kral ailesinde birccedilok kraliccedilenin ve prensesin taĢıdığı bir isim olan Laodikeia‟dan bozma bir kelime Pontus boumllgesinde Amasya‟ya ve Tokat iline bağlı Niksar ilccedilesinde birer Lacircdik var Bk Umar age s 505Zile‟deki Ladıcık adı da bu
adlarla aynı olmalıdır 97 Mezraya adını veren Sultan Eymirce‟nin hayatı hakkında fazla bir bilgi bulunmamaktadır Emirci veya Emirce Sultan‟a ait menakıbnamede Emir-i Ccedilin Osman olarak bilinir Sultan Eymirce zaviyesi ile ilgili Bk Kapusuzoğlu S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Ankara s 67-80 98 ldquoAğrılı ağrıyanrdquo anlamında bir kelimedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(29012012) 99 Geder bağ ccedilubuklarını ccedilelikleme merkep alın yazısı ccediluval keder ve kader anlamlarında da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 100 Uumlz ova duumlzluumlk anlamlarında da kullanılan bir kelimedir httptdkterimgovtrbts (19022013)
112 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo35 Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları
d Mesleklerden
Verilen Yer Adları Zile‟de
resmi goumlrevler ve ccedileĢitli esnaf gruplarından kaynaklanan yer adları da vardır Bunların sayısı 5 olup incuumlger ve kalaycı isimleri
zanaat kollarına iĢaret ederken kethuumlda muhtesib ve yazıcı ise resmi goumlrev ya da goumlrevlilere iliĢkin
verilmiĢ yer adları olarak duumlĢuumlnuumllebilir Tablo 36 Mesleklerden Verilen Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġncuumlger mz Karahisar-ı BehramĢah Sarukalaycı mz Huumlseyinabad
Kethuumlda mh Zile Yazıcı mh Zile
Muhtesib ky Karahisar-ı BehramĢah
e Ġnsan (kiĢi) Adı Verilen YerleĢim Birimleri Adını doğrudan kiĢi adlarından alan 22 yerleĢim birimi bulunmaktadır Bunlardan yalnız 1‟i Ermeni ismi olup bu koumlyuumln bir diğer adı da
Killikrsquotir Bunların dıĢındaki isimlerin oumlnemli bir kısmı Arapccedila Farsccedila ve Ġbraniceden fonetiği
değiĢtirilerek Tuumlrkccedileye geccedilmiĢ isimlerdir Tablo 37 Ġnsan (kiĢi) Adları Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahmed ky KuĢtaĢ Mesud Ġğlal mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Battal mz Huumlseyinabad Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Baydar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hamzacık ky Zile Musa mz KuĢtaĢ
Hasan ky Yenimuumlsluumlman Okar mz101
Huumlseyinabad
Keykavus mz Huumlseyinabad Oumlğetccedile ky102
Karahisar-ı BehramĢah
Mahmud ky KuĢtaĢ Sarumusa mz KuĢtaĢ
Hasan mz (2) Huumlseyinabad Sergis ky (nam-ı diğer Killik)103
Huumlseyinabad
Huumlseyin mz (2) Huumlseyinabad Tuğrul mz Huumlseyinabad
Mergub ky104
Zile Yunus mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
f KiĢilerin Fiziksel Oumlzelliklerini Yansıtan Yer Adları KiĢilerin engel durumlarını iccedileren Zile‟de tek yer adı Huumlseyinabad‟daki Sağır Piri Kışlası‟dır
g Tarihicirc KiĢi Adları Ġccedileren Yer Adları Bazı tarihicirc Ģahsiyet isimleri de Zile‟de yer adı
olarak verilebilmiĢtir Bunların sayısı 9 tanedir Zile merkez Danişmend-i Bahşayiş Kalesi105
ile
101 Telli balıkccedilıl kuĢlarına verilen bir isim olan Okar erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 102 Oumlğet beğenilen aranılan anlamında bir kelime olup kız ve erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 103 Bu koumlyde Karkın boyundan Uluyoumlruumlk taifesinden TutuĢ Etraki Cemaati sakindi Halaccediloğlu V s 2234 104 Aranan ve beğenilen anlamlarında olan Mergup kelimesi Arapccedila koumlkenli olup Ģahıs adı olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 105 Tufan Guumlnduumlz DaniĢmendli Beyliği sahasında iccedilinde DaniĢmend adı geccedilen Amasya kazasında 2 Tokat kazasında 2 Sivas kazasında 3 ve Zile kazasında 1 yer adı tespit etmiĢtir Zile‟deki DaniĢmend-i BahĢayiĢ kalesini bir koumly olarak ele alan Guumlnduumlz buranın adının buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendli beyliğinden ziyade bir Ģahıstan verildiğini oumlne suumlrmuumlĢtuumlr Buranın aynı zamanda Tokat Youmlruumlklerinin kıĢlağı olduğunu belirtmiĢtir Kaynak olarak da 387 nolu Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum defterini vermiĢtir (Cilt II s 457) Bk Guumlnduumlz T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli
Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I Baskı Ġstanbul s 35-36
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağrık mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kurubey mz Halka-i Hass
Dilmek mz Karahisar-ı BehramĢah Sapmaz mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Huumlseyinabad UumlzmuumlĢ mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Kızılkuumlnbed Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Huumlseyinabad
Gederik ky Zile Yavihsan ky Halka-i Hass
Goumlzaccedilan mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk Huumlseyinabad
Ġkiyuumlzluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 113
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yeni Muumlsluumlman Arslan-ı Danişmend106
mezrası isimleri buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendliler
doumlneminden kalan ve tarihicirc Ģahsiyetlere dayalı olarak verilmiĢ isimler olmalıdır Karadiğin (Zile-Huumlseyinabad 3) Baydiğin koumlyuuml (Zile) ve Baydiğin
107 mezrası (Acacı ve Oumlzikavağı) isimleri ise
tigin kelimesinin bozulmuĢ Ģekilleri olarak oumlne ccedilıkmaktadır Cengizhan ve Temuumlrhan mezraları
(Huumlseyinabad) ise Moğol istilası ve Timur‟un Anadolu‟ya giriĢinin izlerini taĢıyan yer adları
Ģeklinde tasvir edilebilir Yeni Muumlsluumlman‟daki Ccedileltek koumlyuuml adını Ccedileltek Baba‟dan almıĢtır108
Huumlseyinabad nahiyesi adı ise buumlyuumlk bir olasılıkla Battal Gazi ile birarada anılan Huumlseyin Gazi‟den
verilmiĢ olmalıdır Zira ona atfedilen mezar ya da makamlardan birisi Ccedilorum Alaca ilccedilesindedir109
Yukarı da insan adları baĢlığında ele alınan Keykavus ismi de tarihicirc Ģahsiyetlere dayandırılabilir
h Kavim Kabile Boy Soy Oymak Cemaat Adları Ġccedileren Yer Adları Anadolu
Tuumlrkler tarafindan fethedildikten sonra yoğun bir Tuumlrk goumlccediluumlne sahne olmuĢtur Tuumlrkler buraya boy
ve aĢiretler halinde gelerek muhtelif boumllgeleri yurt edinmiĢler ve Selccediluklu Devleti youmlneticileri de siyasicirc ve iktisadicirc hedefleri goumlzeterek Osmanlı Devleti‟ni kuran Kayı boyuna mensup aĢiretin de
dacirchil olduğu Tuumlrk boylarını ccedileĢitli boumllgelere yerleĢtirmiĢlerdir Osmanlılar da aynı Ģekilde
kendilerine gelip sığınan Tuumlrk topluluklarını değiĢik boumllgelere iskacircn etmiĢlerdir Boumlylece Osmanlı
Devleti‟nin kuruluĢ ve geliĢme suumlrecinde de Anadolu‟nun muhtelif yerlerine ccedileĢitli Tuumlrk oymak ve aĢiretleri yerleĢtirilmiĢtir (Soumlylemez 2002 39)
Osmanlı hanedanı Tuumlrkmen koumlkenli de olsa kendisini Tuumlrkluumlğuumln temsilcisi olarak goumlrmekte
ve Tuumlrk tabirini merkeze oturtmaktaydı Tuumlrkmen tabirini Akkoyunlu Karakoyunlu Dulkadir Karamanoğlu gibi beylik ya da devletlerin etnik kimliğini tanımlamakta adı geccedilen devletlerin
Osmanlı hacirckimiyetine girmiĢ olan halkının sadece konargoumlccediler gruplarını ifade etmek iccedilin
kullanmaktadır Youmlruumlk tabiri ise bir sancak ya da kaza dacirchilinde yaylak ve kıĢlak hayatı
suumlrduumlrenlerin genel adıydı Uluyoumlruumlk (Etrak Youmlruumlkanı) Tokat‟tan Kuumltahya‟ya kadar uzanan sahada konargoumlccedilerlik etmekteydi
110
Acacı ve Oumlzi Kavağı nahiyesinde adını boy ya da cemaat adından alan 12 yerleĢim birimi
bulunmaktadır Alan-ı İğdir Bayındır mezraları ve Kayılar koumlyuuml (2 adet) adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
111 Arablar koumlyuuml
112 Hacı
113 koumlyuuml Haramideresi mezrası
114 Karacaviran
115 koumlyuuml
106Danişmend Farsccedila‟dan Tuumlrkccedileye geccedilen bir kelimedir Bilgili ilim sahibi anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk medreselerin icazet alma seviyesine gelmiĢ olan talebeleri iccedilin de kullanılan bir tabirdir Bk ĠpĢirli M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465 Ancak DaniĢmend tabiri zaman zaman bir Ģahıs adı ya da ismin oumlnuumlnde bir sıfat olarak da kullanılabilmektedir Arslan-ı DaniĢmend Arslan DaniĢmend ya da Ġslam DaniĢmend de olabilir 107 Yılmaz Kurt Niksar‟da bulunan GuumlmuumlĢdiğin koumlyuumlnuumln adının DaniĢmend Gazi‟nin 12 oğlundan biri olan GuumlmuumlĢ Tigin‟den konduğunu belirtmiĢtir Muhtemelen Zile kazasındaki Baydiğin ve Karadiğin isimleri de bu yolla verilmiĢ
olabilir Bk Kurt Y (2000) ldquoNiksar Kazası Yer Adlarırdquo Danişmendliler Doumlneminde Niksarrsquoda Tıp Tarih ve Kuumlltuumlr Sempozyumu Bildirileri Niksar s 105 108 Ccedileltek Baba‟nın asıl ismi ġeyh Mahmut olup unvanı Emirci lakabı Doğan ve ocağı Ccedileltek‟tir Dede Karkın Sarı Saltuk Gajgaj Baba gibi maneviyat ocaklarından biri de Ccedileltek Baba Ocağı‟dır Bu Ocak 17 koumlyuumln oumlĢruumlnuuml alan guumlccedilluuml bir yuvadır ġeyh Mahmut da boumllgeye geldiğinde boumllgenin ĠslamlaĢmasında rol oynayan oumlnemli bir manevi ve tarihi Ģahsiyet olarak Ccedileltek koumlyuumlne adını vermiĢtir Ccedileltek Baba 13 Yuumlzyıl iccedilerisinde yaĢamıĢtır ve Yeseviye tarikatı ekoluumlnden yetiĢen biridir httpceltekkoyumtrggC7eltek-Baba-Kimdir-f (23012012) 109 Oumlzcan K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal Gazi ve Malatya
Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58 110 Guumlnduumlz age s 19-27 111 24 Oğuz boyunun yayıldığı coğraficirc sahalar ve XVI yuumlzyılda Anadolu‟da Oğuz boylarına ait yer adları iccedilin Bk Suumlmer F (1980) Oğuzlar Ġstanbul s 201-372 423-460 112 Ccedilorum Bozok MaraĢ civarında Arab ya da Arablar vardır (Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden) Tuumlrkay age s 50 Arablı diye de anılmaktadır Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden geniĢ bir alana yayılmıĢ durumdadır Tuumlrkay age s 203 113 Tokat Zile‟de ve Ankara AyaĢ‟ta youmlruumlkan taifesinden Hacı diye bir cemaat var Tuumlrkay age s389 114 Ordu kazası ve Karahisar-ı ġarki sancağında Youmlruumlkan taifesinden Harami adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay
age s 406
114 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karıkışla koumlyuuml116
Muğriler117
mezrası Selamet koumlyuuml118
Ulucakkiri mezrası119
ve Yaraş120
mezrası
ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 38 Acacı ve Oumlzi Kavağında Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alan-ı iğdir mz Karacaviran ky Ulucakkiri mz
Arablar ky KarıkıĢla ky Kayılar ky (2)
Hacı ky Muğriler mz Bayındır mz
Haramideresi mz Selamet ky YaraĢ mz
Halka-i Hass nahiyesinde 4 koumly adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Alayuntlu Beydili Kızık ve Salur koumlyleridir 1 koumly Ekrad cemaatlerinin 3 mezra ve 2 koumly ise youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini almıĢtır Kuumlrtler koumlyuuml121
adını bir Ekrad cemaatinden almıĢtır Elmalu
mezrası122
Kırızlar123
koumlyuuml Ovacık124
koumlyuuml Suumlluumlkluuml125
ve Tutuş126
mezrası ise Youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini uumlzerinde taĢımaktadır Tablo 39 Halka-i Hass Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alayuntlu ky Halil ky Kuumlrtler ky Suumlluumlkluuml mz
Beydili ky Kırızlar ky Ovacık ky TutuĢ mz
Elmalu mz Kızık ky Salur mz
Huumlseyinabad‟da Bayadcık Doumlğerobası Karakınık mezraları ile Eski ve Yeni Yapar koumlyleri
adlarını 24 Oğuz boyundan almıĢtır 10 yerleĢim biriminin adının cemaatlerden oluĢtuğu
yanlarında yazan cemaat ibaresinden accedilıkccedila anlaĢılmaktadır 7 yerleĢim birimi de kıĢlak adıyla bir
cemaat ya da topluluğun kıĢladığı bir mekacircnı ifade etmek iccedilin tercih edilmiĢtir Ayrıca 3 yerleĢim yerinde Etrakiye bir yerleĢim yerinde Etrakiye-i Uluyoumlruumlk tabiriyle Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlere
iĢaret edilmiĢtir Kalan 57 yerleĢim birimi ise farklı Tuumlrkmen cemaatlerden adını almıĢtır127
Bu
cemaatlerden Kıranlu (Tuumlrkay 1981 518) ve Mahuna (Tuumlrkay 1981 114) Ekraddan olup kalanların tamamı Youmlruumlk Tuumlrkmen taifelerinden oluĢmaktaydı
115 Karahisar-ı Sahib Adilcevaz Bolvadin ve MaraĢ Goumlksun‟da adı geccedilen TuumlrkmenYoumlruumlkan taifesinden bir cemaattir Youmlruumlkosmanoğlu aĢiretine mensuptur Tuumlrkay age s 465 116 ldquoKayıkıĢlardquo da olabilir Sivas Yeni il Sorkun Nahiyesi‟nde boumlyle bir koumly vardır Bu koumly Kayı boyundan olanlar tarafından kurulmuĢtur Halaccediloğlu III s 1372 Ancak gene de ldquoKarıkıĢlardquo olma ihtimali oldukccedila yuumlksektir ccediluumlnkuuml MaraĢ sancağı Zamantı kazasında Karakışlalı ya da Karıkışlalı adıyla okunmuĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 490 117 Mardin Basra Hakkacircri gibi doğu vilayetleri dıĢında Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında da adı geccedilen ekrad taifesinden
bir aĢirettir Tuumlrkay age s 124 Mukriler olarak da anılmaktadır Ayrıca Makarlar ve Makralar diye youmlruumlkan taifesinden Bozok MaraĢ Karaman Adana Edirne ve Dimetoka‟da bir cemaat de vardır Tuumlrkay age s 574 118 Sivas Yenihan ve Yıldızeli‟nde Youmlruumlkan taifesinden Selametli adıyla bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 666 119 Yozgat Akdağ‟da Ulucak obası adında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 747 120 Ankara Bolu ve MenteĢe sancaklarında da adı geccedilen YaraĢlu adına sahip olan Tuumlrkman taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 765 121 Ekrad‟dan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu IV s 1584 Tuumlrkay age s 113 122 Youmlruumlkan taifesinden ldquoElamacalı Elmalılırdquo Ģeklinde de belirtilmiĢtir Tuumlrkay age s 348-349 123 Firuzlar da olabilir Anamur Kilis ve Mudurnu‟da tespit edilmiĢ bu isimle Tuumlrkmen Youmlruumlk taifesinden bir aĢiret vardır Tuumlrkay age s 81 365 124 Yeniil Sivas‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 617 125 Arapgir ve Karahisar-ıġarki sancağında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 688 126 Sivas ve Bursa‟da bu adla youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 741 127YaklaĢık 83 cemaat adı tespit ettiğimiz Huumlseyinabad yerleĢim birimlerinin referansları geniĢ bir yer tutmaktadır Bu cemaatlerin yayılma sahaları iccedilin Bk Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşiv Belgelerine Goumlre Osmanlı
İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatler Tercuumlman Yayınları Ġstanbul
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 115
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Ağcaağıl Karahisar-ı ġarki‟de Ağcahalil diye de geccedilen bir cemaat adıdır (Tuumlrkay 1981
181) Ayrukam128
MaraĢ Youmlruumlklerinden AvĢar boyuna tabi Ayrudamlı cemaatinden baĢkası değildir (Halaccediloğlu I 2009 205) Aziz Karahisar-ı ġarki‟de de adı geccedilen bir Tuumlrkmen cemaat adıdır
(Tuumlrkay 1981 215) Beyobası Sivas Yeniil‟de bulunan bir Tuumlrkmen aĢiretidir (Tuumlrkay 1981 56)
Ccedilalatlu MaraĢ eyaletinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 288) Youmlruumlkan
taifesinden olan Ccedilelebiler Ordu‟dan Guumlmuumllcine‟ye geniĢ bir alanda yayılmıĢ olan ve Ccedilelebiluuml olarak da anılan bir cemaattir
Depesuumldeluumlk mezrasında Kanuni doumlneminde Bayat boyuna mensup Selmanlu cemaati
yaĢamaktaydı (Halaccediloğlu V 2009 2013) Haliyle Depesi Deluumlğuuml Selmanlu ismi bu cemaatten verilmiĢ olmalıdır Yine aynı doumlnemde bu mezra Bozok sancağına bağlı Sorkun nahiyesine tabi
goumlruumlnmekteydi Yazıkışla (YazılutaĢ) Ccediladıroumlyuumlğuuml Ağcaağıl mezralarında da Selmanlu cemaatinin
adı geccedilmekteydi
Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk‟te mantar ve yer elması Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde
yumurta anlamlarına gelen domalan kelimesi129
Alaiye Sancağı‟nda Youmlruumlkan taifesinden bir
cemaatin de adıydı (Tuumlrkay 1981 335) Emirhacılu mezrasının adı buumlyuumlk olasılıkla Ġccedilel
Sancağı‟nda Anamur Kazası‟nda bulunan Eminhacılu (Tuumlrkay 1981 350) ya da yine Anamur‟da Hacılıemir (Tuumlrkay 1981 395) Ģeklinde geccedilen Youmlruumlk taifesinden bir cemaatten almıĢ olabilir
Eyuumlcek mezrası ise Eyuumlcekli olarak da bilinen Vize Sancağı Pınarhisar kazasında da goumlruumllmuumlĢ olan
bir Tuumlkmen cemaatinin uğrak yeri olarak duumlĢuumlnuumllebilir (Tuumlrkay 1981 362)
Fakihler koumlyuuml Fakıhlar ya da Fakılı (Tuumlrkay1981 364) Gedik Hasan mezrası Bozok ve
MaraĢ‟ta adı geccedilen Gedik Hasanlı (Tuumlrkay1981 369) Youmlruumlk cemaatlerinin adını almıĢtır Yıva
boyuna ait perakende Gılman Cemaatinin adı Gılman mezrasının adına esin kaynağı olmuĢ olabilir
(Hallaccediloğlu V 20091947-1948) Zile sınırlarında adı geccedilen Goumlkccedileler Youmlruumlk cemaati (Tuumlrkay 1981 82) Goumlkccedileluuml mezrasının adının verilmesinde etkili olmuĢtur
Goumlkzemin mezrası130
(Halaccediloğlu II 2009 681) Bozok Sorkun‟da Kızpınarı koumlyuumlnde AvĢar
boyuna mensup Kızılkocalu kabilesine mensup Goumlkin cemaatinden adını almıĢ olsa gerektir (Halaccediloğlu II 2009 900) Gulamlar mezrası ise MaraĢ eyaletinde youmlruumlkan taifesinden Gulamanlu
cemaatinden adını almıĢ olabilir (Tuumlrkay1981 383) Bozok‟ta Hacı Alili adlı youmlruumlkan Tuumlrkmen
taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay1981 389) Buumlyuumlk olasılıkla Hacıali mezrası adı bu cemaate dayalı olmalıdır Halil Acalık koumlyuuml MaraĢ Youmlruumlklerinden Halil Eceli Cemaati (Tuumlrkay
1981 401) ve Hallaccediloğluviranı mezrası Bozok Sorkun boumllgesindeki AvĢar boyuna mensup Halaccedil
Cemaati (Halaccediloğlu III 2009 973) ile ilgili adlar almıĢlardır
Karacalu mezrası adı Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Bozok livası Karahacılu adında koumlye iskacircn edilen Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden bir cemaatin adıyla iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981
462 463) Cemaatin adı Karacalar Karaca ve Karacalu Ģeklinde de dile getirilmektedir
Kızkaracalu koumlyuuml de adını bu cemaatten almıĢtır Zira Karacalu cemaatinin bulunduğu yerler arasında Ccedilorum da bulunmaktaydı (Tuumlrkay 1981 98)
Karadonlu Ermenek Guumllnar Bozkır Ordu ve Karahisar-ı ġarki‟de (Tuumlrkay 1981469)
Karacakaya Ccedilorum‟da (Tuumlrkay 1981 463) Karakız MaraĢ Huumldavendigar ve Vize‟de (Tuumlrkay 1981 477) Karataş Alanya ve BeyĢehri‟nde (Tuumlrkay 1981 486) adı geccedilen cemaatler olup
Karadonlu mezrası Karacakaya koumlyuuml Kararkızkavağı mezrası ve KarataĢ mezrası adları bu
128Kam Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde koyunların barındıkları yer yani damla aynı anlamda goumlsterilmiĢtir httptdkterimgovtrbts (31012012) 129 httptdkterimgovtrbts(31012012) 130 Yusuf Halaccediloğlu bu ismi Goumlkin olarak okumuĢtur
116 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
cemaatlerden kaynaklanmıĢ olmalıdır Kavurga Kavurgalı ve Kavurgaoğlu mezrası isimleri MaraĢ
ve Bozok‟ta yaĢayan Kavurga Dedeler ya da Kavurga cemaatiyle iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981 497-499) Kıranlu ise Sivas Bozok Canik Konya Karaman ve MaraĢ gibi geniĢ bir sahada adı
geccedilen Ekrad youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adı olup Huumlseyinabad‟daki Kıranlu mezrası adı
buradan verilmiĢ olabilir Bu cemaat Kıranlu Kıran Kıranca ve Kıranta Ģeklinde de ifade edilmiĢ
Lekvanik aĢiretinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 518)
Kışlak-ı Himmet Kethuumlda mezrası Salur boyu Uluyoumlruumlk taifesinden Aksalur boumlluumlğuumlnden bir
cemaatin adından verilmiĢtir (Hallaccediloğlu III2009 1049) Bozok Sorkun boumllgesinde yaĢayan ve
Varsak Boyuna mensup KızılcakıĢla cemaati adı ise Kızılcakışla mezrasıyla oumlzdeĢleĢmiĢtir (Halaccediloğlu IV 2009 1464) AvĢar boyundan aynı adlı cemaatin adı Kızıllar
131 koumlyuumlne verilmiĢtir
(Halaccediloğlu IV 2009 1470) Gelibolu Huumldavendigar sancaklarında bulunan Kiraslu ya da Kiraslu
Hacı Youmlruumlkan cemaati Huumlseyinabad‟daki Kiraslu mezrasına da ad olarak verilmiĢtir (Tuumlrkay 1981
512)
Sivas Yeniil‟de Yazır boyuna mensup Koyunlu Anamuslu adıyla bir cemaat bulunmaktadır
(Halaccediloğlu IV 2009 1499) Huumlseyinabad‟daki Koyunluyusufoumlzuuml mezrası adı bu cemaate
dayandırılabilir Kozluca kışlağı adı her ne kadar ceviz ağacının ccedilokluğuna delalet eden ve bitki oumlrtuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran bir yer adı gibi goumlzuumlkse de bu isim de buumlyuumlk oumllccediluumlde Youmlruumlk Tuumlrkmen
cemaatlere dayalı verilmiĢ isimlerden olmalıdır Zira Edirne ve Karahisar-ı ġarki‟de Youmlruumlkan
taifesinden Kozluca adıyla bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay 1981 538) Aynı Ģekilde Kulağuz koumlyuuml adı bir mesleğe dayandırılabilecek olsa da Salur boyuna mensup Kulağuzlu cemaati
(Halaccediloğlu IV 2009 1533) bu adın verilmesinde oumlncekine oranla daha etkili bir dayanak
oluĢturmaktadır
Soumlzluumlklerde anlamına rastlanamayan Mahuna kelimesi ise muhtemelen Erzurum ve civarında da rastlanılan Mahanlar adında konargoumlccediler Ekrad taifesinden bir aĢiretin isminin
bozulmuĢ bir biccedilimi olmalıdır ġoumlyle ki bu aĢiret Mahanlı Mahanlu ve Mahanlar Ģeklinde de
Osmanlı belgelerinde zikredilmekteydi (Tuumlrkay 1981 114) Haliyle Mahuna mezrasının adını da cemaatlere dayalı olanlar iccedilerisinde anmak muumlmkuumlnduumlr Huumlseyinabad da dacirchil olmak uumlzere Zile
kazasında Mezid ya da Mezidli Ģeklinde geccedilen yer adları da cemaat koumlkenli yer adları iccedilerisinde
sıralanabilir Mezid ya da Mezidluuml (Tuumlrkay 1981 585) Ģeklinde Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinin adı soumlzkonusu yerlere ad olarak verilmiĢ olabilir Bozok‟tan Teke‟ye kuzey guumlney doğrultusunda
geniĢ bir alanda adı zikredilen Muumlminler cemaati de Youmlruumlkan taifesindendi (Tuumlrkay 1981 598)
Bu youmlnuumlyle Huumlseyinabad‟daki Muumlminler-i Buumlzuumlrk ve Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mezralarının adları bu
cemaatin adını ccedilağrıĢtırmaktadır
Paşalu mezrası Youmlruumlkan taifesinden PaĢalu (Boğalu) (Tuumlrkay1981 624) Sarımbeyluuml
mezrası MaraĢ Youmlruumlklerinden Yuumlreğir boyuna mensup Sarımbeyluuml (Halaccediloğlu V 2009 1983)
Saruisaoumlyuumlk mezraları Sivas Yeniil‟de Saruisa Sincan ve Sincanlu mezrası Ankara Kuumltahya ve Rakka‟da da adı geccedilen Sincan (Tuumlrkay 1981 147) Tusi mezrası MaraĢ ve KırĢehir‟de isimleri
anılan Tus ya da Tuslu (Tuumlrkay 1981 741) Yağlu koumlyuuml Sivas Yeniil‟de bulunan Yağlu (Tuumlrkay
1981 759) cemaatlerinden isimlerini almıĢlardır
Huumlseyinabad‟ın merkezi olarak goumlsterilen Yapa-i Cedid koumlyuuml Yapa cemaatinden adını almıĢ olabilir Bu cemaat Bayındır boyuna mensup bir grup (Halaccediloğlu I2009 22) ve Alayuntlu
boyu iccedilerisinde Karaman‟da bir cemaat adı olarak iki farklı Ģekilde anılmıĢtır ( Halaccediloğlu I 2009
93 94102 203 215 vd) Yortan mezrası da aynı adlı Youmlruumlkan cemaatinden adını almıĢtır (Tuumlrkay 1981 777)
131 Kızıllu Ģeklinde de anılmaktadır
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 117
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 40 Huumlseyinabad Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaağıl mz Cemaat-i Zeyneddin mz
Geccediluumld-i Etrakiye-i
Uluyoumlruumlk ky Karacalu mz
Koyunluyusufoumlzuuml
mz
Muumlminler-i
Kuumlccediluumlk ky
Alacalar ky Ccedilakırlı mz Gedikhasan mz Karadonlu mz Kozluca kıĢlağı Ortaoumlyuumlk mz
Ali Bey
Cemaati
KıĢlağı Ccedilalatlu mz Gılman mz Karakınık mz Kozviran mz PaĢalu mz
Ayrukam mz Ccedilelebibey kıĢlağı Goumlkccedileluuml mz
Karakızkavağı
mz
KoumlĢkerluuml-i Cemaat-i
Karakoumlseluuml ky
Sarımbeyluuml
mz
Aziz mz Ccedilelebiler kıĢlağı Goumlkzemin mz KarataĢ mz Kulağuz ky
Saruisaoumlyuumlk
mz (2)
Baydcık mz Depesideluumlğuumlselmanlu Gulamlar mz Kavurgalu mz Mahuna mz Sincan mz
Beyobası kĢ Domalan mz Hacı ali mz
Kavurgaoğlu
mz Makiler kıĢlağı Tusi mz
Cemaat-i
Ccedilerccedili Ali mz Elmalu mz
Hacıhasankavağı
ky Kıranlu mz
Merkendluuml el-
meĢhur mz Varazlu mz
Cemaat-i
Doumlğer Obası
mz Emirhacılu mz Hacılar mz
KıĢlak-ı Hacı
Ali mz Mezidalanı mz Yağlu ky
Cemaat-i
Emir Umurlu
mz Eskiyapar ky Halil mz
KıĢlak-ı
Uumlmmet
Kethuumlda mz Mezidluuml mz
Yapa-i Cedid
ky
Cemaat-i
Erkekoğlu
KıĢlası
Etrakiye-i Ali Fakih
ky Halilacalık ky
KızılcakıĢla
mz Murad Sufi mz
Yatan-ı
Etrakiye ky
Cemaat-i
Halil Fakih
Obası mz
Etrakiye-i Murad Sufi
ky
Hallaccediloğlu Viranı
mz Kızıllar ky Mustafa kıĢlası
Yeniyapar
ky
Cemaat-i
Soumlğuumldluuml
Geduumlk mz Eyuumlcek mz Kalınkoumlyuuml mz Kızkaracalu ky Mustafa kĢ Yortan mz
Cemaat-i
Toramanlu
mz Fakihler ky Karacakaya mz Kiraslu mz
Muumlminler-i
Buumlzuumlrk mz
Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 5 yerleĢim birimi adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
Bunlar Kınık Salur Ilısu Yazır mezraları ile Nefs-i Yazır-ı Akpınar ve Yazır-ı Akpınar
kıĢlaklarıdır AkbaĢ mezrası132
ile Hacılar koumlyuuml133
adları Ekrad taiflerine dayalı olarak verilmiĢ olabilir Ağcaasma
134 mezrası Alicuumlkluuml
135 mezrası Baraklar mezrası
136 Başkoumly mezrası
137
Boynuyoğun mezrası138
Guumlni mezrası139
Hacıbey140
mezrası Kalınccedilirmiş mezrası141
132 AkbaĢ AkbaĢlu ya da AkbaĢ Ekradı adıyla konargoumlccediler bir Tuumlrkman Ekradı taifesi Rakka‟dan Filibe‟ye bazı sancakların iccedilerisinde yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 186 133 Sivas youmlresi Tuumlrkem taifesindendir Tuumlrkay age s 29 Ayrıca konar oumlccediler Tuumlrkmen ekradı taifesinden aynı adlı bir cemaat vardır Hacılarlı diye de anılmaktadır Zile‟ye yakın Bozok‟ta da izlerine rastlanmakta Tuumlrkay age s 394-395 134 Varsak boyunun Zakirluuml kabilesi taifesinden bir cemaat olup Ağccedilaasma adlı yurtlarda yaĢamaktaydılar Adlarına Niğde Bozok Sorgun ve Bozok‟ta rastalanan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu I s 29Ağcaasmalu ya da Ağcaesma gibi de telafuz edilmektedir Tuumlrkay age s 181 135 Bozok Sancağı Akdağmadeni kazasında Alicik Karacaalan obası adıyla bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 197 136 Baraklar ve Baraklu cemaati Dulkadirli Tuumlrkmenlerinden olup MaraĢ‟tan Yozgat‟a hatta Kuumltahya‟ya kadar geniĢ bir alanda izleri goumlruumllmekteydi Bk Halaccediloğlu I s 240-241 137 KırĢehir ve Bozok sancaklarında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır Tuumlrkay age s 228 138 Tuumlrkman Youmlruumlkanı taifesinden bir aĢirettir MaraĢ Konya Bursa Aksaray Adana gibi birccedilok yerde bu aĢiretin adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 64 139 MenteĢe‟de Kızılcakoyunlu Cemaatine bağlı Guumlni Cemaati ve Sufiler taifesine bakılacak olursa Guumlni taifesi Ġğdir boyuna mensup bir taife olmalıdır Bk Yusuf Halaccediloğlu IV s 1469 140 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Hacıbeyli Ģeklinde de anılmaktadır Tuumlrkay age s 390 141 CcedilirmiĢ adı 1455 tarihinden itibaren geccedilmektedir CcedilirmiĢ Fin Ugor Tuumlrk topluluklarından bir boyun adıdır CcedilirmiĢ Tuumlrkleri 1071 oumlncesinde Bizans‟ın Arap ve Ġranlılara karĢı Balkanlardan Anadolu‟ya goumlccedile zorladığı Tuumlrk
topluluklarındandır httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (Fikri Karaman‟dan alıntı)
118 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karamağan142
mezrası Karamuk143
mezrası Keseri144
Hisarı mezrası Kozviran145
mezrası
Kubat146
mezrası Saruhacı147
mezrası ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 41 Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaasma mz Bubak mezari Kalın CcedilirmiĢ mz KıĢla-yı Suumlduumls mz Saruhacı mz
AkbaĢ mz Davulbazlu mz148
Karamağan mz Kubat mz Savcı-ı Diğer mz
Alicuumlkluuml ky Guumlni mz Karamuk mz Mumu mz Sincanlu mz
Asar-ı Bubak mz Hacıbey mz Keseri Hisarı mz Nefs-i Bubak kıĢlağı Tahinatan kıĢlağı
Baraklar mz Hacılar mz Keseri mz Nefs-i Yazır-ı Akpınar kıĢlağı Tatar mz
BaĢkoumly mz Ilısu Yazır mz Kınık mz Salur mz Yazır-ı Akpınar kĢ
Boynuyoğun mz
Kozviran mz
Kızılkuumlnbed nahiyesinde Eymuumlr koumlyuuml adını 24 Oğuz boyundan biri olan Eymuumlr‟den alırken
Ayvalu149
mezrası Deveci koumlyuuml150
Dona koumlyuuml151
İsa mezrası İsaoumlzuuml mezrası152
Karacaoumlmer mezrası
153 Kayırluca
154 mezrası Kuyucak
155 mezrası Tatar mezrası
156 Tuumlrkmen Youmlruumlk Ccedilakır
157
mezrası ise Ekrad taifesinden adını almıĢ olmalıdır Tablo 42 Kızılkuumlnbed Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ayvalu mz Ġsa mz Kuyucak mz
Ccedilakır mz Ġsaoumlzuuml mz Tatar Hacı mz
Deveci ky Karacaoumlmer mz Tatar ky
Dona ky Kayı mz
Eymuumlr ky Kayırluca mz
KuĢtaĢ nahiyesinde 3 koumly ismini 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Bayat mezrası
Bayatalanı mezrası ve İğdir koumlyuumlduumlr Ağcaviran158
koumlyuuml Başkoumly mezrası Ġsakoumly koumlyuuml ve Koccedilaccedil
koumlyuuml159
gibi yerleĢim birimleri isimlerinde ise cemaat adlarının belirleyici olduğu savunulabilir
142 Mağun adında Sivas ve Rakka eyaletlerinde youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 572 143 Karamuk tarlada buğday aralarında biten anasona benzer siyah ve acı bir tohumun adıdır Karamukaynı zamanda Zile Sivas Yeniil Yuumlzdepare kazaları ve Ġccedilel sancağında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin de adıdır Karamuklu da denilmektedir Tuumlrkay age s 482 144 Adana Tarsus ve Teke‟de Keserli adına Youmlruumlkan‟dan bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 508 145 Bozok ve MaraĢ eyaletlerinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 538 146 Bozok‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s 547 147 Saruhacılı Bozok MaraĢ Alanya ve Sivas‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir MaraĢ‟tada Saruhacılı AvĢarı yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 654 148 1700‟luuml yıllarda Rumlar tarafından yerleĢime accedilılan ve koumly niteliği kazanan Davulbazlı‟nın adının boumllgede guumlmuumlĢ madeni ccedilıkarıldığı vakitlerde mağaralardaki iĢccedililerin davul sesiyle toplanmalarından aldığı oumlne suumlruumllmektedir Ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Yurtlu age s 159 149 Bu cemaatin yaĢadığı yerler arasında Sivas ve Bozok‟a bağlı Akdağmadeni de yer almaktaydı Bk Tuumlrkay age s
215 150Ankara ve Huumldavendigar‟da adı geccedilen bir Youmlruumlk Tuumlrkmen taifeisidir Tuumlrkay age s 323 Devecili ya da Deveciluuml Ģeklinde de anılmaktadır 151 Karaman MaraĢ Bolu sancakları ve Larende kazasında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 335 152 Akdağ‟da Youmlruumlkan Tuumlrkman taifesinden Ġsabeyluuml cemaati vardır Onunla ilgili olabilir Tuumlrkay age s 438 153 Bozok MaraĢ Kuumltahya ve Karahisar-ı ġarki sancaklarında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Karacaoumlmerli diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 465 154 Adana Tarsus ve Aksaray sancaklarında Kayırlu adında Youmlruumlkan Tuumlrkmen taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 500 155 Sivrihisar Adana ve Tarsus‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 558 156 Yusuf Halaccediloğlu boumllgede yaĢayan Tatarları Kıpccedilak Tuumlrklerine mensup bir cemaat olarak nitelemiĢtir Halaccediloğlu V 2169-2174 vd 157 Ccedilakır ve Ccedilakırlı adında Ekrad taifesinden cemaatler vardır Tuumlrkay age s 286 158 Malazgirt sancağnda (Erzurum vilayeti) bu adla bir youmlruumlkan cemaati yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s182 159 Ġccedilel sancağında ve Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında Tuumlrkman youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay
age s 531 KoccedilaĢ olma ihtimali de bulunmaktadır Tuumlrkay age s 531
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 101
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
kavramı uumlzerinde durmakta fayda vardır Alevilik inancında uumlccediller beĢler yediler ve kırklar kuumlltuuml
bulunmaktadır Uumlccediller Allah Hz Muhammed ve Hz Ali‟yi ifade etmektedir38
Tablo 12 Adında Rakam Bulunan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ġkuumlkoumly mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass UumlccediltaĢ nh KuĢtaĢ
Uumlccediller mz Karahisar-ı BehramĢah Yalnuzağaccedil ky Zile
Uumlccedilkaraağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
g Renklerle Ġlgili Yer Adları Renk adları buumlyuumlk oumllccediluumlde yerleĢim yerlerinin arazi
durumu bitki oumlrtuumlsuuml ve iklim oumlzelliklerindeki renk unsurlarının oumln plana ccedilıkarılarak
kullanılmasıyla oluĢturulmuĢtur Oumlrneğin boz kelimesi ile yapılan yer adlarının bulunduğu boumllgenin kıraccedil goumlkyeşil kelimeleri ile oluĢturulmuĢ yer adlarının bulunduğu yerin ise ormanlık yahut
yeĢillik bir alan olduğu anlaĢılmaktadır Yer adlarındaki renkler yalnızca arazinin fizikicirc
goumlruumlnuumlmuumlnuuml bildirmekle kalmayıp youmlnleri de sembolik olarak ifade ederler Tuumlrk dilinde koumlk
doğuyu kızıl guumlneyi ak batıyı kara da kuzeyi sembolize etmektedir (Gabain 1969 109) Bu bakımdan yer adlarında geccedilen yukarıdaki doumlrt rengin aynı zamanda birer youmlne iĢaret ettiğini
hatırdan uzak tutmamak gerekir Ayrıca Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde renkler iyilik guumlzellik temizlik koumltuumlluumlk
gibi baĢka anlam derinliklerine de sahiptir (Genccedil 1999 9) Zile kazası yer adlarında renge bağlı adlandırmalar oumlnemli bir katman oluĢturmaktadır Kazanın yer adlarında dilimizde kullanılan 14
renk tamlayan unsur olarak goumlruumllmektedir
Zile kazasında renk oumlgesi iccedileren toplam 84 yer adı bulunmaktadır Beyaz rengin yerini tutan ağca ak ve akccedila renkleri toplam 17 kırmızı rengin yerini tutan ala ve alaca 5 ccedilakır 4 kara
ve karaca 29 sarı 9 ve kızıl ile kızılca 10 yerleĢim birimi adında karĢımıza ccedilıkmaktadır Goumlk ve
goumlkccedile 9 boz ise bir yerleĢim yeri adının verilmesinde kullanılmıĢtır En ccedilok kullanılan renk kara ve
aktır Kara kelimesi renk anlamının yanı sıra buumlyuumlkluumlk guumlccedilluumlluumlk ululuk Ģiddetlilik
olumsuzluk ve uğursuzluk anlamlarını yuumlklenmiĢtir (Karadoğan 2004 93) Muğla
oumllccedileğinde renkler ve yer adlarını ccedilalıĢan Ali Akar da boumllgede bu renklerin ilk iki sırada olduğunu tespit etmiĢtir (Akar 2006 53)
Tablo 13 Renk Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye YerleĢim Bir Nahiye
Akccedilakoumly mz Huumlseyina Alacalar ky Huumlseyina Karahisar mz Karahisar
Karacaoumlmer
mz Kızılkuumlnbed
Bozburunviranı
mz Huumlseyina Alakilise mz Huumlseyina
Karamağan
mz Karahisar Karapiri ky Karahisar
Ağcaağıl mz Huumlseyina Ccedilakırkoumly mz Yenim Karapınar mz Karahisar Saruhacı mz Karahisar
Ağcasoku mz Huumlseyina Ccedilakırccedilalı mz Yenm Karasoku mz Karahisar Saruisa mz KuĢtaĢ
AğcakıĢla mz Huumlseyina Ccedilakırlı mz Huumlseyina
Karaviran mz
(3) Karahisar Saruhacı mz Huumlseyina
Ağcaviran ky Huumlseyina Ccedilakır mz
Kızılkuumlnb
ed Karamuk mz Karahisar
Saruisaoumlyuumlk
mz Huumlseyina
Akpınar ky Huumlseyina Goumlk kĢ Huumlseyina
Karacaoumlyuumlk
mz Karahisar Saruisa mz Huumlseyina
Ağcaoumlz mz Kızılkuumlnbed GoumlkccedilekıĢla mz Huumlseyina
Karacaviran
ky
Acacı ve
OumlK
SarukamıĢ
mz Huumlseyina
Akpınar mz KIzılkuumlnbed Goumlkccedileluuml mz Huumlseyina Karadiğin mz Huumlseyina Sarualan mz Huumlseyina
Ağcaviran ky KuĢtaĢ Goumlkccedileminare mz Huumlseyina Karadonlu mz Huumlseyina
Sarufakiholuğ
u mz Huumlseyina
Ağcaasma mz Karahisar Goumlkviran mz Huumlseyina Karapınar ky Huumlseyina
Sarukalaycı
mz Huumlseyina
38Alevilikle ilgili uumlccediller beĢler yediler ve kırklar kuumlltleri hakkında ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Arslanoğlu Ġ ldquoAlevilikte
Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-33-134pdf (18012012)
102 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
AğcaĢehir mz Karahisar Goumlkviran mz
MeĢeheda
Karacalu mz Huumlseyina Kızılca ky Zile
Ağcakale kl
Halka-i
Hass Goumlkoumlyuumlk mz Huumlseyina
Karacakaya
mz Huumlseyina Kızılcain ky Yenimuumlsl
AğcakuĢ mz Huumlseyina Goumlkyerviranı mz Huumlseyina Karakoumlseluuml ky Huumlseyina Kızıloumlz mz Halka-i Hass
Aksaray ky Zile Goumlkzemin mz Huumlseyina
Kızkaracalu
ky Huumlseyina
Kızılcakoumly
mz Karahisar
AkbaĢ mz Karahisar Karadiğin mz Zile
Karagevenlik
mz Huumlseyina
Kızılcakınık
mz MeĢheda
Akpınar mz Karahisar Karagazi mz Zile Karakızkavağı Huumlseyina Kızıllu mz MeĢheda
Akviran mz Karahisar Karaoumlyuumlk mz Zile Karnıkara mz Huumlseyina Kızılca ky MeĢheda
Alacamescid mh Zile Karahisar kl Karahisar Karapınar mz Huumlseyina
Kızılca kıĢla
mz Huumlseyina
Alayundlu ky
Halka-i
Hass Karahisar kĢ Karahisar Karadiğin mz Huumlseyina Kızıllar ky Huumlseyina
Alacakilise mz Karahisar
Diğer Uumlccedil
Karaağaccedil mz Karahisar KarataĢ mz Huumlseyina
Kızılkuumlnbed
nh Kızılkuumlnbed
h YıpranmıĢlık Bakımsızlık ve BırakılmıĢlık Ġfadeleri Ġccedileren Yer Adları Zile‟de
yıpranmıĢlık bildiren kelimelerle kurgulanmıĢ yer adları iccedilerisinde viran kelimesini iccedilerenler
ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Viran yıkık harap olma durumlarını bildiren bir soumlzcuumlk
olmasına karĢı Zile yer adlarında geccedilen Ģekliyle koumlkleri eskilere dayanan yerleĢim yerlerini
ifade etmektedir Zile‟de iccedilerisinde viran kelimesi geccedilen toplam 23 yer adı oumlrneğine
rastlanmıĢtır Tablo 14 Viran Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağcaviran mz Huumlseyina Goumlkyerviranı mz Huumlseyina Oumlzluumlviran mz Huumlseyina
Ağcaviran mz KuĢtaĢ Goumlynuumllviranı mz Karahisar Salviran mz Halka-i Hass
Ahurviran mz Halka-i Hass Hallaccediloğluviranı mz Huumlseyina Sofularviranı mz Karahisar
Akviran mz Karahisar Kafir (Gavur)viranı mz Zile Tahirviranı mz Karahisar
Aykudfakihviranı mz Huumlseyina Karacaviran ky Acacı ve Ouml Uzunviran mz Acacı ve Ouml
Bozburunviranı mz Huumlseyina Karaviran mz (4) Karahisar Veyisviran mz Halka-i Hass
Goumlkviran mz Huumlseyina Kolviran mz Huumlseyina Viran mz Huumlseyina
Goumlkviran mz MeĢheda Kuumlccediluumlkviran mz Huumlseyina
Huumlseyinabad‟da Kıruk39
Yalıncak 40
Malamad41
ve İsadağılmış ile Karahisar-ı
BehramĢah‟taki Harab ve Başı mezraları adlarında da yıpranmıĢlık goumlstergeleri bulunmaktadır
iCcedilevreyi Ġlgilendiren Sıfatlardan KurgulanmıĢ Yer Adları Eski 4 yerde karĢımıza ccedilıkarken eskimiĢliğin baĢka bir ifadesi olan koumlhne 2 yer adında geccedilmiĢtir
Tablo15 Eski Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Eski ky Kızılkuumlnbed Eskikoumly ky Kızılkuumlnbed
EskikıĢla mz Huumlseyinabad Hamzakoumly-i Koumlhne Acacı ve Oumlzi Kavağı
Eskipınar mz Huumlseyinabad Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
Eskiyapar ky Huumlseyinabad
39 Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden olup Sivas Yeniil‟de bahsi geccedilmektedir Tuumlrkay age s106 40 Yalıncak ldquoccedilıplak yoksulrdquo anlamlarına gelmektedir Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim govtrbts(20012012) Ayrıca Huumldavendigar sancağında ldquoYalıncaklarrdquo adıyla bir Tuumlrkmen cemaati bulunmaktadır Tuumlrkay age s 762 41 Malamad ldquobozgun ezik dağınıkrdquo anlamlarını iccedilermekte olup soumlz konusu yerleĢim biriminin bir bozgun sonucu dağınık ve harap bir hal yaĢamasıyla oumlzdeĢleĢtirilebilir Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(15012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 103
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Buumlyuumlk 2 yer adında geccedilmekte iken bu kelimeyi karĢılayan Farsccedila buumlzuumlrk uumlccedil ve Tuumlrkccedile
koumlkenli ulu da iki kez kullanılmıĢtır Kuumlccediluumlk 5 yer adında tercih edilmiĢtir Tablo 16 Buumlyuumlk ve Kuumlccediluumlk Kelimelerini Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Buumlyuumlkpınar mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Buumlyuumlkpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Muumlminler-i Buumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky42
Huumlseyinabad Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mz Huumlseyinabad
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Sultan Sekuumlsuuml Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Kuumlccediluumlk Ccediliflik mz MeĢhedabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk mz Huumlseyinabad
Kuumlccediluumlkviran mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Kuumlccediluumlk mz Huumlseyinabad
Ulukoumly ky Acacı ve Oumlzikavağı
Yeni kelimesi 7 yerde kullanılırken 1 yerde yeniye karĢılık gelmek uumlzere Arapccedila koumlkenli
cedid kelimesi kullanılmıĢtır Tablo 17 Yeni Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Yapa-i Cedid ky Huumlseyinabad Yenice ky Huumlseyinabad
Yeni Muumlsluumlman nh Yeni Muumlsluumlman Yenicekoumly ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Yeni Yapar ky Huumlseyinabad Yenideresi mz Huumlseyinabad
Yenice ky Zile
XV ve XVI yuumlzyılda Zile kazasında eski ve yeni kelimelerini iccedileren yer adları dıĢında
ccedilevreyi ilgilendiren diğer sıfatlardan da uumlretilmiĢ yer adları bulunmaktadır Bunların sayısı 8
adettir Ccedilorak Kıraccedil ve Kuruca adı kurak tuzlu ve tarıma elveriĢsiz bir arazi parccedilasını
anımsatırken Kuru ise su kaynaklarıyla ilgili verilmiĢ adlar olarak duumlĢuumlnuumllmelidir Bunların dıĢında Yapar ve Yapa isimleri cemaat adlarını ccedilağrıĢtırmaktadır
Tablo 18 Ccedilevreyi Ġlgilendiren Sıfatlar Ġccedileren Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilorak mz Kızılkuumlnbed Kuruccedilay ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Kıraccediloumlz mz Karahisar-ı BehramĢah Kurukoumly mz Kızılkuumlnbed
Kurucaemlak mz Huumlseyinabad Kurupınar ky Zile
KurucakıĢla mz Huumlseyinabad Kurupınar ky MeĢhedabad
Bu isimler dıĢında bir de Karahisar-ı BehramĢah‟ta Musacık-ı Koumlkluuml 43
Yol Başı mezrası bulunmaktadır Burdaki koumlkluuml bir cemaat adına da karĢılık gelebilir
j TaĢın Toprağın Durumuna (topografik Ģekillere) Bağlı Yer Adları Zile‟de adını
topografik Ģekillere bağlı 8 yer adı tespit edilmiĢtir Tokatccedilukuru muhtemelen Zile‟nin de buguumln
iccedilinde bulunduğu Tokat Ģehri ile onu anımsatan bir ccedilukurdan kaynaklanmıĢtır Duma44
Yumrucaktaş Ccedileğelluuml
45 ve Daşlık adları taĢın Ģekline dayalı olarak verilmiĢtir MeĢhedabad ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Ccedilatak46
mezraları ise iki dağa yamacının kesiĢmesi sonucu ortaya
ccedilıkan dere yataklarından esinlenilerek konulmuĢ adlara sahiptir
42 Tuumlrkman taifesinden Harkalı ya da Hırkalı adıyla MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 419 43 Karahisar-ı ġarki ve Konya‟da Koumlkluuml ya da Koumlkluumller adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 538 44 Duma ldquotuumlmsek ccedilıkıntıyuvarlak taĢrdquo anlamlarını taĢıyan bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 45 Ccedileğel ldquoccedilakıl taĢ yığınırdquo anlamlarını iccedilermektedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (22012012) 46 Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012)
104 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 19 Topografik Ġsimler
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tokatccedilukuru mz Zile Ccedilatak mz MeĢhedabad
Duma mz Zile Ccedileğelluuml-i Muhtesib mz Karahisar-ı BehramĢah
YumrucaktaĢ mz Huumlseyinabad Ccedileğelluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilatak mz Karahisar-ı BehramĢah DaĢlık mz Zile
k Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Uygun Olarak Verilen Adlar Zile‟de arazinin
kullanılıĢına goumlre verilmiĢ 29 yerleĢim yer adı bulunmaktadır Ağcakışla ve Yazıkışla47
gibi
mezralar bazı toplulukların kıĢlak yeri olarak karĢımıza ccedilıkmaktadır Ccedilalman48
ile Tokluağılı 49
ve
Goumlynuumlk50
mezraları hayvan barınaklarıyla ilgili isimlerdir Tamubağı Dutlubağ Ccedilelebağı Ccediliftlik Bağluca isimleri ile anılan yerler arazinin iĢleniĢ biccedilimine oumlrnektir Kuumlrduumlk
51 dibi arazinin
durumuyla ilgili bir yer adı iken Soumlkuumlluuml 52
mezrası ve Sultan Sekuumlsuuml53
koumlyuuml yuumlksek yerlerdeki
duumlzluumlklere iĢaret etmektedir Yoncalık ve Kırlar isimleri buumlyuumlk oumllccediluumlde hayvanların otlatıldığı alanları ifade etmektedir
Tablo 20 Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Goumlre Verilen Adlar YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakıĢla mz Huumlseyinabad Kırlar ky Zile
Bağluca ky Zile Kırlar mz MeĢhedabad
Bağluca mh Zile KıĢlacıkkaya mz Huumlseyinabad
Bahccedile mz Karahisar-ı BehramĢah KızılcakıĢla mz Huumlseyinabad
Bahccedilecuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Kuumlccediluumlkccediliflik mz MeĢhedabad
Ccedilalman mz Huumlseyinabad Kuumlrduumlkdibi mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilelebibağı mz Huumlseyinabad Soumlkuumlluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Karahisar-ı BehramĢah Sultan Sekuumlsuuml ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky MeĢhedabad Sultan Sekuumlsuuml-i Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Halka-i Hass Tamubağı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Zile Tokluağılı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yaylak mz KuĢtaĢ
Dutlubağ mz Huumlseyinabad YazıkıĢla mz Huumlseyinabad
Goumlynuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Yoncalık ky Halka-i Hass
Hass mz Karahisar-ı BehramĢah
l Ccedilevredeki Yapılarla Ġlgili Yer Adları Ccedilevredeki yapılar da yer adlarının
belirlenmesinde etkileyici bir role sahiptir Adı ccedileĢitli yapılardan verilmiĢ Zile‟de toplam 41 yer adı
tespit edilmiĢtir Ağcakale Bağdadhisarı Balccedilıkhisar Hisarcık Hisaroumlzuuml Kale Kalecikkaya Karahisar Koccedilhisar isimleri savunma amaccedillı yapıların birer goumlruumlntuumlsuumlduumlr Hangah
54 Kızılkuumlnbed
47 Yazı ldquoduumlz yer ova kırrdquo yerleri tasvir etmek iccedilin kullanılan bir soumlzcuumlktuumlr Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 48 Ccedilalman ldquouumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağılrdquodır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 49 Toklu bir yaĢında erkek koyundur Tarama Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(15012012) 50 Goumlynuumlk uumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağıldır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) Bu adı taĢıyan bir de Ekrad taifesi bulunmaktadır Niğbolu ġumnu‟da ve BeyĢehri Kıreli
kazasında izlerine rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 83 51 Kuumlrduumlk Kuytu yerlere toplanmıĢ kar ya da kum yığınıdır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 52 Soumlkuuml Ormandan ya da meradan accedilılan tarladır Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(15012012) 53 Seki ldquoToprak uumlstuumlndeki yuumlkseklik doğal set ormanlık kayalık ya da dağ baĢındaki duumlzluumlk tarla ve bahccedilelerdeki basamak biccediliminde duumlzluumlkler yer arsa tarla meyilli su tutmayan yerrdquo anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 54 Tekke manasında Farsccedila koumlkenli bir kelimedir Pakalın MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I
III Baskı MEB Yayınları Ankara s 730
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 105
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Meşhed55
Zaviye ve Mescid isimleri ise dini yapıların birer ifadesidir Bu accedilılardan ele alındığında
Zile kazası yer isimlerinde tercih edilen yapı isimlerinin buumlyuumlk bir ccediloğunluğunu savunma ve dini amaccedillı binaların oluĢturduğu soumlylenebilir Huumlseyinabad‟daki Gerdekkaya ise Eskiccedilağlardan kalan
oda Ģeklinde bir mezardan adını almıĢtır (Koccedil 2001 88) Tablo 21 Yapı Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ağccedilakale Halka-i Hass Karahisar-ı BehramĢah kalesi Karahisar-ı BehramĢah
Aksaray ky Zile Zile Karahisar-ı BehramĢah kıĢlağı Karahisar-ı BehramĢah
Alacakilise mz Karahisar-ı BehramĢah Kervansaray mz Huumlseyinabad
Alacamescid mh Zile Kızılkuumlnbed nh Kızılkuumlnbed
Alakilise ky Huumlseyinabad Kilise ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
AĢurkıĢlası mz Karahisar-ı BehramĢah Kilisekaya mz Huumlseyinabad
Avansaray mz Huumlseyinabad Kilisekoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Bağdadhisarı ky Zile Koccedilhisar ky Huumlseyinabad
Balccedilıkhisar ky Zile Mescid-i Sakayan mh Zile
Balccedilıkhisarı ky Huumlseyinabad Mescid-i Zaviye Mh Zile
Bezirhane mz Huumlseyinabad MeĢhed mz Karahisar-ı BehramĢah
Cami mh Zile MeĢhedabad nh MeĢhedabad
Gerdekkaya ky Huumlseyinabad Minare Mh Zile
Hacıhasan Mescidi mh Zile Oluğuuzun ky Karahisar-ı BehramĢah
Hangah oumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah Pirkoumlpruuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisarcık ky MeĢhedabad Salma mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hisarcık mz Yeni Muumlsluumlman Saraycık mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisaroumlzuuml ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Saraypınar mz Huumlseyinabad
Kale Mh Zile Sarufakiholuğu mz Huumlseyinabad
Kalecikkaya mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Karahisar mz Karahisar-ı BehramĢah
Salma56
uumlccedil tarafı toprakla ccedilevrili bir ağılı yani bir hayvan barınağını ccedilağrıĢtırırken Bezirhane
57 yağ uumlretimi ya da alıĢveriĢi yapılan bir mekanı Avansaray
58 eyvan kelimesinden
bozma bir ismi Saru Fakih Oluğu59
ise su ile ilgili bir yapıyı anımsatmaktadır
312 Bitkilerle Ġlgili Yer Adları
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıldaki yer adlarına bakıldığında ağaccedil isimlerinin de yer adlarına esin
kaynağı oluĢturduğu anlaĢılmaktadır Ağaccedilları meyve verenler ve meyvesiz olanlar Ģeklinde iki alt
kategoride değerlendimek muumlmkuumlnduumlr Meyve veren ağaccedillar 6 yerleĢim biriminin isminde oumlne ccedilıkmaktadır Bu yerleĢim yerlerinin birinde Ġğde 4‟uumlnde koz (ceviz) ve 1‟inde erik ağacı ismi
tercih edilmiĢtir
55ldquoġehitlikrdquo anlamında bir kelimedir Bk Devellioğlu F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara s 731 56 ldquoBirkaccedil evlek asma bağı ya da guumll bahccedilesi tarlada ekin ekmek iccedilin ayrılan toprak parccedilası uumlstuuml ve uumlccedil tarafı kapalı ağılrdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(25012012) 57Bezir Yağ Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (25012012) 58 Avan ldquoDevlet memururdquo anlamında bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml eyvanrdquo Oumlzellikle Guumlney-doğu Anadolu evlerinde avluya bakan oumlnuuml accedilık uumlstuuml kapalı yuumlksekccedile doumlĢemesi olan ortasında bir de kuumlccediluumlk havuzu bulunan oturma yerirdquodir Guumlzel SanatlarTerimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 59 Oluk ldquoHayvanların yem yedikleri su iccediltikleri taĢ ya da ağaccediltan oyulmuĢ yalak iccedilinde uumlzuumlm ezilen ccedilam ağacından oyulmuĢ tekne sepicilerin iccedilinde derileri yıkadıkları ağaccedil teknerdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) ldquoEvlad-ı Saru Fakihrdquo adıyla Youmlruumlkan taifesinden Kayseriyye sancağında bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 361 Ayrıca Saru fakih ya da fakihli fakılı biccedilimlerinde anılan Adana
MaraĢ civarında konargoumlccediler Tuumlrkmen youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s653
106 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 22 Meyve Veren Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġde ky 60
Zile Kozludere ky MeĢhedabad
Kozca mz Huumlseyinabad Kozlukaya mz MeĢhedabad
Kozcuğaz mz Karahisar-ı BehramĢah Oyumerik61
mz KuĢtaĢ
Meyve veren ağaccedillara oranla meyvesiz ağaccedillar yer isimlerinde daha sık kullanılmıĢtır Bunlar iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavak ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Bu durum boumllgenin bitki oumlrtuumlsuuml
iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavağın oumlnemli bir paya sahip olduğunu ortaya koyduğu gibi insanların acircdeta
soumlğuumlt ve kavak ağacı gibi sulak yerleri tercih ettiğini de goumlzler oumlnuumlne sermektedir Tablo 23 Meyvesiz Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilortu62
mz Kızılkuumlnbed Sidreluuml mz 63
Huumlseyinabad
Dikmesoumlğuumlt ky Halka-i Hass Soumlğuumltoumlzuuml ky Yenimuumlsluumlman
Divankavağı mz Huumlseyinabad Soumlğuumltoumlzuuml ky Huumlseyinabad
DuumlĢuumlkkavak mz Karahisar-ı BehramĢah Soumlğuumltoumlzuuml mz (4) Huumlseyinabad
Karaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultankavağı mz Huumlseyinabad
Karakızkavağı Huumlseyinabad Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass
Kavacık mz64
MeĢhedabad Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavak ky Karahisar-ı BehramĢah Uumlccedilkaraağaccedil 65
mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavakağacı mz Huumlseyinabad Yalnuzağaccedil ky Zile
Kavakoumlzuuml mz Huumlseyinabad Yatankavağı ky Huumlseyinabad
Oumlzikavağı ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Az da olsa Zile yer adlarında meyve oumlğesi de kullanılabilmiĢtir Zile merkezde Ccedilekle66
ile
Payami67
mezraları adlarını meyvelerden almıĢ olmalıdır Sebze isimleri ise KuĢtaĢ‟taki Tomara ile
Huumlseyinabad‟daki Kabakkavsuvan mezralarının isimlerinde tercih edilmiĢtir Tomara68
pazıya benzer sapları piĢirilerek yenen kendi kendine yetiĢen bir ccedileĢit bitkidir Zile‟de tahıllar ve
baklagillerden verilen yer adları da bulunmaktadır Bunlar Huumlseyinabad‟daki Sarukamış
Kamışccedilık69
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Şolan ve Evik70
ile Zevar71
mezralarıdır
Adını farklı ccediliccedilek tuumlrlerinden alan yerleĢim yerlerinin sayısı 5 tane olup 2‟si daha ziyade
yabani ccediliccedileklerden kaynaklanan yer adlarına oumlrnek oluĢturmaktadır Bunlar Zile‟deki Minahoş ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki KarĢu Menekşeluuml mezralarıdır Acacı ve Oumlzi Kavağı‟nda ve Karahisar-ı BehramĢah‟da Guumllluumlk mezraları ile Huumlseyinabad‟daki Guumlloumlzuuml mezraları isimleri bir suumls ccediliccedileği
diyebileceğimiz guumllden tuumlretilmiĢtir
60ldquo Ġğde ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 61 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Tarama
Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(22012012) 62 ldquoYabani ardıccedil ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 63 ldquoCennetteki son ağaccedilrdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 64 79 numaralı defterde karye olarak geccedilmektedir Koumlyuumln adı 17 yuumlzyılda koumlyde tuumlrbesi ve zaviyesi bulunan ġeyh Eyluumlk‟ten dolayı ġeyheyluumlk Ģeklinde değiĢmiĢ 1981 yılında ise bu isim yerine YeĢilce adı kullanılmaya baĢlanmıĢtır 65 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012) 66 Ccedilekle ccedilağla kelimesinin halk dilindeki Ģeklidir ve ldquoolmamıĢ meyverdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(22012012) 67 Payam ldquoBademrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 68 Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 69 ldquoBuğdaygillerden sulak nemli yerlerde yetiĢen boğumlu sert goumlvdesi olan bitkilerrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(28012012) 70 ldquoBir ccedileĢit buğdayrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 71 ldquoHayvanlara yedirilmek iccedilin hazırlanan tahıl kırması iri oumlğuumltuumllmuumlĢ un tazırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoCcedilorum Alaca‟da iri bulgur iccedilin kullanılan bir tabirrdquo Zanaat Terimleri Soumlzluumlğuuml 1976 httptdkterim
govtrbts(28012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 107
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
CcedileĢitli bitki parccedilaları da (dal budak ccedilubuk) yer adlarının verilmesinde belirleyici
olabilmektedir Zile kazasında bu Ģeklide bitki parccedilalarından adını alan iki yerleĢim birimi tespit edilebilmiĢtir Bunlar MeĢhedabad‟daki Ccedilubuk ve Huumlseyinabad‟daki Yapracık mezralarıdır Bitki
ve bitki parccedilaları dıĢında yerleĢim birimlerinin kurulduğu yerlerdeki bitki oumlruumltuumlsuuml de yer adlarına
ilham verebilmektedir Zile kazasında 10 yerleĢim biriminin adı bitki oumlruumltuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran
oumlzelliklerden verilmiĢtir
Tablo 24 Bitki Oumlrtuumlsuumlnuuml CcedilağrıĢtıran Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilakırccedilal72
mz Yenimuumlsluumlman Karagevenlik mz Huumlseyinabad
Ccedilamluca mz Karahisar-ı BehramĢah Korucuk mz Zile
Ccedilomruk mz Zile Odunluk mz Huumlseyinabad
Dikmen73
nma‟a Hamrik mz Karahisar-ı BehramĢah Pervazlık mz74
Huumlseyinabad
Bericcedilayır mz Huumlseyinabad Sazlı mz Karahisar-ı BehramĢah
313 Hayvanlarla Ġlgili Yer Adları
Zile‟de adını hayvanlardan alan 23 yer adı tespit edilmiĢtir Bunlardan 6‟sı yabani hayvan
isimleridir Zile‟deki Donuzlu75
koumlyuuml ve Kurtamaz mezrası Acacı ve Oumlzikavağı‟ndaki Başkurd ve Kurdbaşı mezrası Halka-i Hass‟daki Dilkuumller mezrası Karacahisar-ı BehramĢah‟daki Tekir
76
Meşhedi mezrası adları bu yolla verilmiĢtir
Huumlseyinabad‟daki Suumlluumlnluumlce mezrası77
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Suumlluumln ile KuĢtaĢ‟taki
Yapalak78
mezrası ve yine KuĢtaĢ‟taki Yapalak koumlyuuml isimlerini yırtıcı kuĢlardan almıĢlardır Zile Guumlvercinlik koumlyuuml ve Ağcakuş mezrası ise adlarını evcil nitelikli kuĢlardan almıĢtır
Kazada evcil hayvanlardan adını alan yerleĢim yerleri ise Zile Koşaatlu mezrası Acacı ve
Oumlzikavağı Hıcıp79
koumlyuuml Yenimuumlsluumlman Taylu80
mezrası Huumlseyinabad Koyunluyusufoumlzuuml ve Guumlduumll
81 mezrası MeĢhedabad Karı ve Dorualanı
82 mezrasıdır Halka-i Hass‟taki Petek
83 karyesi ise
arıcılıkla ilgili bir uumlretim aracından adını almıĢtır
72 Ccedilal ldquoTaĢlık yer ccedilıplak tepe kireccedilli toprak ormanlık fundalık sulu duumlz ova maki ile oumlrtuumlluuml engebeli alan Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml Ccedilakır ldquoMavi hareli elardquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgov trbts(28012012) 73 Dikmen ldquoKoni biccediliminde sivri tepe dağların en yuumlksek yeri yayla dik arazideki orman dikilerek meydana gelen ağaccedillıkrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 74 Pervazlı adıya Youmlruumlkan taifesinden Bozok ve MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 627 75 Diyarbekir eyaleti Mardin kazasında Youmlruumlkan taifesinden cemaat Tuumlrkay age s 335 76 ldquoPostu siyah ccedilizgili ve benekli kuumll renkli kedirdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 77 ldquoSuumlluumlngillerden kuyruğu ccedilok uzun eti yenilen bir kuĢrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquoBuzağırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoTavuksular (Galliformes) takımının suumlluumlnguumller (Phasianidae) familyasından 80 cm kadar uzunlukta Avrupadan Kafkasyaya kadar olan boumllgede yaĢayan bir tuumlrrdquo Biyoloji Terimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 78 ldquoBir tuumlr baykuĢrdquo Tarama Soumlzluumlğuuml 1972 httptdkterimgovtrbts(29012012) 79ldquo Koyunrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 80 ldquoUumlccedil yaĢına kadar olan at yavrusurdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 81 ldquoKedi yavrusu kuyruksuz kuyruğu kesik hayvan kısa bodur geliĢmemiĢrdquo ldquoSaccedilta ve fırında piĢirilen mısır ya da buğday unundan yapılan ekmek ekmek somunurdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s383 Guumlduumllluuml diye de ifade edilmektedir 82 ldquoGoumlvdesi kızıl ayakları ve yelesi koyu renkli olan yağız (at) kızıl (at donu) Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 83 Eğer bey ise Boynuyoğun aĢiretinde boumlyle bir cemaat adı var Buumlyuumlk olasılıkla boya dayalı bir yerleĢim adı da olabilir
Tuumlrkay age s 234
108 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 25Adında Hayvanlarla Ġlgili Ġbareler Bulunan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakuĢ mz Zile Kurtamaz mz Zile
BaĢkurd mz Acacı ve Oumlzi Kavağı KuĢtaĢ Nh KuĢtaĢ
Dilkuumller mz Halka-i Hass Petek ky Halka-i Hass
Donuzlu ky Zile Suumlluumln mz Karahisar-ı BehramĢah
Guumlduumll mz Huumlseyinabad Suumlluumlnluumlce mz Huumlseyinabad
Guumlvercinlik ky Zile TankuĢ ky Kızılkuumlnbed
Hıcıp ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Taylu mz Yenimuumlsluumlman
Karı ve Dorualanı mz MeĢhedabad TekirmeĢhedi mz Karahisar-ı BehramĢah
Kırım mz Huumlseyinabad UumlccediltaĢ Nh KuĢtaĢ
KoĢaatlu mz Zile Yapalak ky KuĢtaĢ
KurdbaĢı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yapalak mz (2) KuĢtaĢ
32Ġnsanlara ve Toplumlara Dayanan Adlar
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıllara ait yer adları iccedilerisinde insana dair oumlzellikler oumlnemli bir yer
tutmaktadır Ġnsanın beslenme kuumlltuumlruumlnden oumlzuumlr durumuna kadar birccedilok oumlzellik bu isimlerde hayat
bulmaktadır Oumlte taraftan isimler de oumlne ccedilıkan bir oumlzellikte tarihicirc Ģahsiyetleri ve cemaatleri iccedilinde
fazlasıyla barındırmasıdır Oumlrneğin Ģahıs isimleri acircdeta tarihicirc bir geccedilit toumlreni gibidir DaniĢmend-i BahĢayiĢ DaniĢmendlileri Keykavus Selccedilukluları Cengizhan Moğolları Temuumlrhan Timurluları
anımsatan isimler olup bu geccedilit toumlreninde tarihe tanıklık etmemizde buumlyuumlk rolleri vardır
321Fiziksel YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
a Yiyecekler ve Ġccedileceklerden Verilen Yer Adları Zile‟de iccedileceklerden adını alan
herhangi bir yerleĢim birimine tesaduumlf edilmemiĢtir Ancak değiĢik yiyeceklerden adını alan 7
yerleĢim birimine rastlanmıĢtır Acacı ve Oumlzi Kavağı Keşlik84
ve Dumi mezrası iccedilerisindeki keĢ kelimesi peynire iĢaret ederken dum kelimesi ise sulu gıdalarla ilgilidir Bazlambaccedil
85 koumlyuuml ve
Ccediloumlrek mezrası isimleri ise youmlreye oumlzguuml unlu gıda mamullerinden adını almıĢtır Kozlar mezrası ise
bir yandan bir cemaat adını ccedilağrıĢtırırken bir yandan da cevize iĢaret etmektedir Tablo 26 Yiyecek ve Ġccedileceklere Dayalı Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bazlambaccedil ky Kızılkuumlnbed Kavurga mz Huumlseyinabad
Ccediloumlrek mz Kızılkuumlnbed KeĢlik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Dumi mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kozlar mz MeĢhedabad
Dumi mz KuĢtaĢ
bCcedileĢitli EĢyalardan Adını Alan YerleĢim Birimleri Zile‟de değiĢik tuumlrde guumlndelik
eĢyalardan ismini alan 14 yerleĢim birimi tespit edilmiĢtir Su konacak kaplardan ismini alan tek
yerleĢim birimi Huumlseyinabad‟daki Guumlğuumlm mezrasıdır MeĢhedabad‟daki Kuumlpluumlce ile Huumlseyinabad‟daki Boduccedil mezrası ve Kapaklu koumlylerinin isimlerinde ise mutfak levazımatlarının
isimleri kullanılmıĢtır CcedileĢitli aletler ve takımlardan adını alan 10 yer ismi okunmuĢtur Zile
Palani86
koumlyuuml Sacayak mezrası ve Yaba koumlyuuml Huumlseyinabad Sokucak mezrası (2) Ağcasoku
mezrası Yeni Muumlsluumlman Kopaccedil87
koumlyuuml Karahisar-ı BehramĢah Borulu ve Karasoku 88
mezraları
84 ldquoYağı alınmıĢ yoğurttan ya da suumltten yapılan peynirrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzşuumlğuuml httptdkterimgov trbts(29012012) 85 ldquoMısır arpa darı ve buğday unlarından yapılan mayalı mayasız yağlı yağsız Ģekerli Ģekersiz ince ve kalın piĢirilen saccedil ekmeğirdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 86 Bozok‟ta ve Malatya sancaklarında Balanlı-Balanlu diye bir cemaat adı var Tuumlrkay age s 223 87 ldquoĠnce ve dar ağızlı bir ccedileĢit ccedilapardquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 88 ldquoTahıl doumlvmeye yarayan buumlyuumlk taĢ dibek dibekte havanda doumlvme iĢini yapan tokmakrdquoTuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları
Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 109
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KuĢtaĢ Yaba mezrası Kesici aletlerden adını alan tek yerleĢim birimi ise Huumlseyinabad‟daki
Balccedilak89
mezrasıdır Tablo 27Adını EĢya ve Aletlerden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ağcasoku mz Huumlseyinabad Kopaccedil ky Yenimuumlsluumlman
Balccedilak mz Huumlseyinabad Kuumlpluumlce mz MeĢhedabad
Boduccedil mz Huumlseyinabad Palani ky Zile
Borulu mz Karahisar-ı BehramĢah Sacayak mz Zile
Guumlğuumlm mz Huumlseyinabad Sokucak (2) mz Huumlseyinabad
Kapaklu ky Huumlseyinabad Yaba ky Zile
Karasoku mz Karahisar-ı BehramĢah Yaba mz KuĢtaĢ
cSavaĢ ve Askerlikle Ġle Ġlgili Yer Adları Zile yer adları iccedilerisinde savaĢ ve askerliğie dair isimler de bulunmuĢtur Bunların sayısı 4 tane olup 1‟si Zile‟de diğer 3‟uuml ise Huumlseyinabad
Nahiyesi‟ndedir Tablo 28 SavaĢ ve Askerlikle Ġlgili Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġsadoğancı90
ky Huumlseyinabad Muumlhimmatini mz Huumlseyinabad
Mescid-i Sakayan mh Zile Sakalar mz Huumlseyinabad
dGiyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları Tuumlrklerin Zile‟de verdikleri
yerleĢim adları iccedilerisinde giyim eĢyaları ve kumaĢ maddelerine de rastlanmıĢtır Huumlseyinabad‟daki Edikoumlyuumlk mezrası adı ayak giyiminde tercih edilen edikle ilgilidir KumaĢ maddeleri ile ilintili
olarak Acacı ve Oumlzikavağı Oltan91
ve Oltankoumly mezrası isimleri dikkat ccedilekmektedir
Huumlseyinabad‟daki Hırka-i92
Buumlzuumlrk ve Hırka-i Kuumlccediluumlk koumlyleri Kuşak mezrası Karahisar-ı BehramĢah‟taki Kabluyuumln ve Kuşakoumlyuumlk mezraları Zile‟deki Yuumlnluuml koumlyuuml yuumln ve yuumlnluuml dokumalara
ccedilağrıĢım yapmaktadır Tablo 29 Giyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Edikoumlyuumlk mz Huumlseyinabad KuĢak mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky Huumlseyinabad KuĢakluoumlyuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Oltan mz (2) Acacı ve Oumlzikavağı
Kabluyuumln mz Karahisar-ı BehramĢah Yuumlnluuml ky Zile
e Adını Yapı Kısımlarından Alan Yer Adları Zile‟de farklı mimari yapıların tuumlmuumlnuuml değil de bir boumlluumlmuumlnuuml iccedileren yer adlarıda bulunmaktadır Bunlar 7 adet olup aĢağıda Tablo 30‟da
goumlsterilmiĢtir
89ldquoKabza kabzanın demir siperirdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtr bts (29012012) 90 ldquoHassa kuĢbazları denilen timarlı avcılardan bir takımın adırdquo Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterim govtrbts(29012012) 91 OltanrdquoKesilip dikilmeye hazırlanmıĢ yemeni eskiyen yemeni ayakkabı altına vurulan penccedile mest ve yemeni yuumlzuumlnuuml koumlseleye tutturmak iccedilin yapılan iri dikiĢ ccedilarığın iccediline konulan bez ya da deri parccedilası ccedilarık ipi Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(30012012) 92 Koumlyuumln adının Hırka-i Kebir olduğu ve Hırka Baba tepesi eteğinde kurulmasından aldığı bilinmektedir Koumlyuumln isminin anlatılan efsanesi Huumlseyin adında bir Velinin hırkasının bu boumllgede olması ve Hırka Baba tepesine bu isim
verilmesinden gelir httpwwwbuyukhirkacomsbindex phpbeldemizhtml (21012012)
110 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 30 Adını Yapı Kısımlarından Alan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahurcuk ky Halka-i Hass TaĢağıl mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Ayvancık mz Huumlseyinabad Tonus mz Halka-i Hass
Goumlkccedileminare mz Karahisar-ı BehramĢah Manar mz Karahisar-ı BehramĢah
Minare mh Zile
322 Duygusal YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
Zile yer adları iccedilerisinde doğrudan insan duygularını iccedilinde taĢıyan iki yer adı tespit
edilmiĢtir Bunlar Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Ġmrek93
ile Karahisar-ı BehramĢah‟taki Sevguumlluuml
mezralarıdır Aile bireyleri ile ilgili yer adları daha ccedilok akrabalık iliĢkilerini iccedileren tuumlrden olup
Zile‟de bu Ģekilde 12 yerleĢim adı bulunmaktadır Bunlardan yalnız ikisi eĢ anlamında karı kelimesini iccedilerirken diğer 10 tanesi veled zade ya da oğlan biccediliminde daha ccedilok erkek evladı iccedileren
isimlerdir Tablo 31 Adını Akrabalık Tuumlrlerinden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ayveledi Karahisar-ı BehramĢah Ġlyasoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Bekleroğlanı Kızılkuumlnbed Karıbasan mz Huumlseyinabad
Caferoğlanı mz Huumlseyinabad Karukoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Doğanoğlanı mz Kızılkuumlnbed Mesudoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hacızade mz Karahisar-ı BehramĢah Recepoğlu mz Huumlseyinabad
Ġlyasoğlanı ky Halka-i Hass Veledikkoumly mz Huumlseyinabad
Zile‟de dine iliĢkin birtakım oumlzellikler iccedileren yer adları da tespit edilmiĢtir Bunların sayısı
23 tanedir Bu isimler iccedilerisinde hacı fakih Ģeyh abdal gibi unvanlar dıĢında kul iman ve uumlmmet
kelimelerini iccedileren dine dair kavramlar da bulunmaktadır PirakbaĢ ismi ise daha ccedilok mezhepsel bir ccedilağrıĢım yapmaktadır Doğrudan Ġslam dinini ccedilağrıĢtıran isimler yanında youmlrenin eski ev
sahiplerini ifade eden kacircfir ismi de yer adları iccedilerisinde değiĢik kelimelerle beraber tercih
edilmiĢtir Tablo 32Din ile Ġlgili Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alaeddinhacı mz Huumlseyinabad Kuldan mz Karahisar-ı BehramĢah
Aykutfakihviranı mz Huumlseyinabad Kuldan mz MeĢhedabad
Azadkul mz Acacı ve Oumlzikavağı Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Bekirabdal mz Huumlseyinabad PirakbaĢ mz Huumlseyinabad
Ccedilokccedilakul mz Zile Saruhacı mz Huumlseyinabad
Ġman ky Halka-i Hass ġeyh ky Acacı ve Oumlzikavağı
Ġnekulu mz Huumlseyinabad ġeyh mz Huumlseyinabad
Ġsa Fakılu mz Huumlseyinabad ġeyhkoumly mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kacircfir ky Yenimuumlsluumlman ġeyhkulu mh Zile
Kafirviranı ky Zile Uumlmmet mz MeĢhedabad
Karapiri ky Karahisar-ı BehramĢah Yenimuumlsluumlman nh Yenimuumlsluumlman
Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
323 KiĢilerin Varlıkları Ġle Ġlgili Yer Adları
Yeni bir koumly veya kasabanın kuruluĢunda oraya yeni bir ad aramaya hacet kalmaksızın
yerleĢen topluluğun adı verilir Nitekim Anadolu bunun muumlkemmel oumlrnekleriyle doludur Bu isimler bize aynı adı taĢıyan boy aĢiret cemaat gibi grupların nasıl bir yayılma goumlsterdiklerini de
anlatır Doğu veya Guumlneydoğu Anadolu‟daki bir koumly adının Rumeli topraklarında da olması bu
dağınık yayılmanın guumlzel bir oumlrneğidir (Kuumltuumlkoğlu 1991 15)
93 ldquoSeven duumlĢkuumlnrdquo anlamlarına gelen bir Tuumlrkccedile kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim
govtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 111
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
a Vuumlcut Kısımları Ġccedileren Yer Adları Vuumlcut kısımlarını iccedileren 5 isimden biri kol biri
baĢ biri karın ve son ikisi taban gibi insan uzuvlarını iccedilerisinde barındırmaktadır Tablo 33 Vuumlcut Kısımlarına Dayalı Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AbagolEbegol mz Huumlseyinabad Tabana (Dabana) ky Halka-i Hass
DeluumlbaĢ mz Huumlseyinabad TabanıyavaĢ mz Huumlseyinabad
Karnıkara mz (2) Huumlseyinabad
Uzuvlar dıĢında insan vuumlcudunda ortaya ccedilıkan tuumlyler de yer adları iccedilerisinde kendine yer
bulabilmiĢtir Bunların sayısı 3 olup Halka-i Hass‟daki Koumlsemelik mezrası yuumlzuumln tuumlysuumlzluumlğuumlyle ilgilidir Huumlseyinabad‟daki Gılman
94 mezrası ve Perccedilem koumlyuuml
95 adları ise doğrudan insan
vuumlcudundaki tuumlylerle ilgili yer adları arasında değerlendirilebilir
b Ruumltbeler (Unvanlar) Mevkiler Ġccedileren Yer Adları Tuumlrkler yer adları verirken
ruumltbeler unvanlar ve kiĢilerin mevkilerinden de yararlanabilmiĢtir Zile kazasında 18 yer adı bu ccedileĢit bir yaklaĢımla verilmiĢtir Gazi unvanı 3 diğin (tigin) unvanı 5 kadı goumlrevi 1 emir unvanı 1
bey 2 sultan 3 melik 2 yerleĢim biriminde isim olarak kullanılmıĢtır Ladıcık ise buumlyuumlk olasılıkla
Hellenistik doumlnemden gelen ve Pontus devletinde kral ailesinden birccedilok kraliccedile ve prensesin taĢıdığı bir unvan olarak oumltekilerden farklı bir yere oturtulabilir
Tablo 34 Ruumltbeler Unvanlar Mevkiler Ġccedileren Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Arslangazi ky MeĢhedabad Karagazi mz Zile
Baydiğin mz Acacı ve Oumlzikavağı Maturabey mz Karahisar-ı BehramĢah
Baydiğin ky Zile Ladıcık ky96
Halka-i Hass
Beyyurdu mz Huumlseyinabad OsmanpaĢa ky Huumlseyinabad
Emirsaraccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultaneymirce97
emz Huumlseyinabad
Gazikoumly maa Ermenid mz Kızılkuumlnbed Sultanmehmed mz Huumlseyinabad
KadıĢehri ky Acacı ve Oumlzikavağı Taht-ı melik mz Huumlseyinabad
Karadiğin mz (3) Huumlseyinabad Uzunmelik mz Huumlseyinabad
c Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları Ġnsanı ilgilendiren değiĢik
sıfat ve eylemlerden adını alan Zile kazasında toplam 13 yer adı bulunmuĢtur Bunlardan Ağrık98
mz adı bir hastalık durumuna DoymuĢ ihtiyaccedilların giderilmesine Gederik99
gitmek eylemine
Uumlzmuumlş100
uumlzuumllme eylemine Yararlık faydalı olma haline dayalı isimler gibi goumlzuumlkmektedir
94 ldquoKabarık saccedillı kimserdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) Gılmanlar Gılmanlı adına Kuumltahya sancağı Dağardı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 374 95ldquoBaĢlarını tıraĢ edenlerin tepede bıraktıkları saccedil tutamırdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts (29012012) Perccedilemli adıyla iccedilel sancağı Anamur kazasında youmlruumlkandan bir cemaat var Tuumlrkay age s 626 96 Ladıcık Lacircdik kelimesinden geliyor olabilir Hellenistik ccedilağda oumlzellikle Selevkoslarda ve Pontus devletinin kral ailesinde birccedilok kraliccedilenin ve prensesin taĢıdığı bir isim olan Laodikeia‟dan bozma bir kelime Pontus boumllgesinde Amasya‟ya ve Tokat iline bağlı Niksar ilccedilesinde birer Lacircdik var Bk Umar age s 505Zile‟deki Ladıcık adı da bu
adlarla aynı olmalıdır 97 Mezraya adını veren Sultan Eymirce‟nin hayatı hakkında fazla bir bilgi bulunmamaktadır Emirci veya Emirce Sultan‟a ait menakıbnamede Emir-i Ccedilin Osman olarak bilinir Sultan Eymirce zaviyesi ile ilgili Bk Kapusuzoğlu S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Ankara s 67-80 98 ldquoAğrılı ağrıyanrdquo anlamında bir kelimedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(29012012) 99 Geder bağ ccedilubuklarını ccedilelikleme merkep alın yazısı ccediluval keder ve kader anlamlarında da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 100 Uumlz ova duumlzluumlk anlamlarında da kullanılan bir kelimedir httptdkterimgovtrbts (19022013)
112 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo35 Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları
d Mesleklerden
Verilen Yer Adları Zile‟de
resmi goumlrevler ve ccedileĢitli esnaf gruplarından kaynaklanan yer adları da vardır Bunların sayısı 5 olup incuumlger ve kalaycı isimleri
zanaat kollarına iĢaret ederken kethuumlda muhtesib ve yazıcı ise resmi goumlrev ya da goumlrevlilere iliĢkin
verilmiĢ yer adları olarak duumlĢuumlnuumllebilir Tablo 36 Mesleklerden Verilen Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġncuumlger mz Karahisar-ı BehramĢah Sarukalaycı mz Huumlseyinabad
Kethuumlda mh Zile Yazıcı mh Zile
Muhtesib ky Karahisar-ı BehramĢah
e Ġnsan (kiĢi) Adı Verilen YerleĢim Birimleri Adını doğrudan kiĢi adlarından alan 22 yerleĢim birimi bulunmaktadır Bunlardan yalnız 1‟i Ermeni ismi olup bu koumlyuumln bir diğer adı da
Killikrsquotir Bunların dıĢındaki isimlerin oumlnemli bir kısmı Arapccedila Farsccedila ve Ġbraniceden fonetiği
değiĢtirilerek Tuumlrkccedileye geccedilmiĢ isimlerdir Tablo 37 Ġnsan (kiĢi) Adları Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahmed ky KuĢtaĢ Mesud Ġğlal mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Battal mz Huumlseyinabad Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Baydar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hamzacık ky Zile Musa mz KuĢtaĢ
Hasan ky Yenimuumlsluumlman Okar mz101
Huumlseyinabad
Keykavus mz Huumlseyinabad Oumlğetccedile ky102
Karahisar-ı BehramĢah
Mahmud ky KuĢtaĢ Sarumusa mz KuĢtaĢ
Hasan mz (2) Huumlseyinabad Sergis ky (nam-ı diğer Killik)103
Huumlseyinabad
Huumlseyin mz (2) Huumlseyinabad Tuğrul mz Huumlseyinabad
Mergub ky104
Zile Yunus mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
f KiĢilerin Fiziksel Oumlzelliklerini Yansıtan Yer Adları KiĢilerin engel durumlarını iccedileren Zile‟de tek yer adı Huumlseyinabad‟daki Sağır Piri Kışlası‟dır
g Tarihicirc KiĢi Adları Ġccedileren Yer Adları Bazı tarihicirc Ģahsiyet isimleri de Zile‟de yer adı
olarak verilebilmiĢtir Bunların sayısı 9 tanedir Zile merkez Danişmend-i Bahşayiş Kalesi105
ile
101 Telli balıkccedilıl kuĢlarına verilen bir isim olan Okar erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 102 Oumlğet beğenilen aranılan anlamında bir kelime olup kız ve erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 103 Bu koumlyde Karkın boyundan Uluyoumlruumlk taifesinden TutuĢ Etraki Cemaati sakindi Halaccediloğlu V s 2234 104 Aranan ve beğenilen anlamlarında olan Mergup kelimesi Arapccedila koumlkenli olup Ģahıs adı olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 105 Tufan Guumlnduumlz DaniĢmendli Beyliği sahasında iccedilinde DaniĢmend adı geccedilen Amasya kazasında 2 Tokat kazasında 2 Sivas kazasında 3 ve Zile kazasında 1 yer adı tespit etmiĢtir Zile‟deki DaniĢmend-i BahĢayiĢ kalesini bir koumly olarak ele alan Guumlnduumlz buranın adının buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendli beyliğinden ziyade bir Ģahıstan verildiğini oumlne suumlrmuumlĢtuumlr Buranın aynı zamanda Tokat Youmlruumlklerinin kıĢlağı olduğunu belirtmiĢtir Kaynak olarak da 387 nolu Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum defterini vermiĢtir (Cilt II s 457) Bk Guumlnduumlz T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli
Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I Baskı Ġstanbul s 35-36
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağrık mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kurubey mz Halka-i Hass
Dilmek mz Karahisar-ı BehramĢah Sapmaz mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Huumlseyinabad UumlzmuumlĢ mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Kızılkuumlnbed Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Huumlseyinabad
Gederik ky Zile Yavihsan ky Halka-i Hass
Goumlzaccedilan mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk Huumlseyinabad
Ġkiyuumlzluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 113
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yeni Muumlsluumlman Arslan-ı Danişmend106
mezrası isimleri buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendliler
doumlneminden kalan ve tarihicirc Ģahsiyetlere dayalı olarak verilmiĢ isimler olmalıdır Karadiğin (Zile-Huumlseyinabad 3) Baydiğin koumlyuuml (Zile) ve Baydiğin
107 mezrası (Acacı ve Oumlzikavağı) isimleri ise
tigin kelimesinin bozulmuĢ Ģekilleri olarak oumlne ccedilıkmaktadır Cengizhan ve Temuumlrhan mezraları
(Huumlseyinabad) ise Moğol istilası ve Timur‟un Anadolu‟ya giriĢinin izlerini taĢıyan yer adları
Ģeklinde tasvir edilebilir Yeni Muumlsluumlman‟daki Ccedileltek koumlyuuml adını Ccedileltek Baba‟dan almıĢtır108
Huumlseyinabad nahiyesi adı ise buumlyuumlk bir olasılıkla Battal Gazi ile birarada anılan Huumlseyin Gazi‟den
verilmiĢ olmalıdır Zira ona atfedilen mezar ya da makamlardan birisi Ccedilorum Alaca ilccedilesindedir109
Yukarı da insan adları baĢlığında ele alınan Keykavus ismi de tarihicirc Ģahsiyetlere dayandırılabilir
h Kavim Kabile Boy Soy Oymak Cemaat Adları Ġccedileren Yer Adları Anadolu
Tuumlrkler tarafindan fethedildikten sonra yoğun bir Tuumlrk goumlccediluumlne sahne olmuĢtur Tuumlrkler buraya boy
ve aĢiretler halinde gelerek muhtelif boumllgeleri yurt edinmiĢler ve Selccediluklu Devleti youmlneticileri de siyasicirc ve iktisadicirc hedefleri goumlzeterek Osmanlı Devleti‟ni kuran Kayı boyuna mensup aĢiretin de
dacirchil olduğu Tuumlrk boylarını ccedileĢitli boumllgelere yerleĢtirmiĢlerdir Osmanlılar da aynı Ģekilde
kendilerine gelip sığınan Tuumlrk topluluklarını değiĢik boumllgelere iskacircn etmiĢlerdir Boumlylece Osmanlı
Devleti‟nin kuruluĢ ve geliĢme suumlrecinde de Anadolu‟nun muhtelif yerlerine ccedileĢitli Tuumlrk oymak ve aĢiretleri yerleĢtirilmiĢtir (Soumlylemez 2002 39)
Osmanlı hanedanı Tuumlrkmen koumlkenli de olsa kendisini Tuumlrkluumlğuumln temsilcisi olarak goumlrmekte
ve Tuumlrk tabirini merkeze oturtmaktaydı Tuumlrkmen tabirini Akkoyunlu Karakoyunlu Dulkadir Karamanoğlu gibi beylik ya da devletlerin etnik kimliğini tanımlamakta adı geccedilen devletlerin
Osmanlı hacirckimiyetine girmiĢ olan halkının sadece konargoumlccediler gruplarını ifade etmek iccedilin
kullanmaktadır Youmlruumlk tabiri ise bir sancak ya da kaza dacirchilinde yaylak ve kıĢlak hayatı
suumlrduumlrenlerin genel adıydı Uluyoumlruumlk (Etrak Youmlruumlkanı) Tokat‟tan Kuumltahya‟ya kadar uzanan sahada konargoumlccedilerlik etmekteydi
110
Acacı ve Oumlzi Kavağı nahiyesinde adını boy ya da cemaat adından alan 12 yerleĢim birimi
bulunmaktadır Alan-ı İğdir Bayındır mezraları ve Kayılar koumlyuuml (2 adet) adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
111 Arablar koumlyuuml
112 Hacı
113 koumlyuuml Haramideresi mezrası
114 Karacaviran
115 koumlyuuml
106Danişmend Farsccedila‟dan Tuumlrkccedileye geccedilen bir kelimedir Bilgili ilim sahibi anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk medreselerin icazet alma seviyesine gelmiĢ olan talebeleri iccedilin de kullanılan bir tabirdir Bk ĠpĢirli M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465 Ancak DaniĢmend tabiri zaman zaman bir Ģahıs adı ya da ismin oumlnuumlnde bir sıfat olarak da kullanılabilmektedir Arslan-ı DaniĢmend Arslan DaniĢmend ya da Ġslam DaniĢmend de olabilir 107 Yılmaz Kurt Niksar‟da bulunan GuumlmuumlĢdiğin koumlyuumlnuumln adının DaniĢmend Gazi‟nin 12 oğlundan biri olan GuumlmuumlĢ Tigin‟den konduğunu belirtmiĢtir Muhtemelen Zile kazasındaki Baydiğin ve Karadiğin isimleri de bu yolla verilmiĢ
olabilir Bk Kurt Y (2000) ldquoNiksar Kazası Yer Adlarırdquo Danişmendliler Doumlneminde Niksarrsquoda Tıp Tarih ve Kuumlltuumlr Sempozyumu Bildirileri Niksar s 105 108 Ccedileltek Baba‟nın asıl ismi ġeyh Mahmut olup unvanı Emirci lakabı Doğan ve ocağı Ccedileltek‟tir Dede Karkın Sarı Saltuk Gajgaj Baba gibi maneviyat ocaklarından biri de Ccedileltek Baba Ocağı‟dır Bu Ocak 17 koumlyuumln oumlĢruumlnuuml alan guumlccedilluuml bir yuvadır ġeyh Mahmut da boumllgeye geldiğinde boumllgenin ĠslamlaĢmasında rol oynayan oumlnemli bir manevi ve tarihi Ģahsiyet olarak Ccedileltek koumlyuumlne adını vermiĢtir Ccedileltek Baba 13 Yuumlzyıl iccedilerisinde yaĢamıĢtır ve Yeseviye tarikatı ekoluumlnden yetiĢen biridir httpceltekkoyumtrggC7eltek-Baba-Kimdir-f (23012012) 109 Oumlzcan K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal Gazi ve Malatya
Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58 110 Guumlnduumlz age s 19-27 111 24 Oğuz boyunun yayıldığı coğraficirc sahalar ve XVI yuumlzyılda Anadolu‟da Oğuz boylarına ait yer adları iccedilin Bk Suumlmer F (1980) Oğuzlar Ġstanbul s 201-372 423-460 112 Ccedilorum Bozok MaraĢ civarında Arab ya da Arablar vardır (Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden) Tuumlrkay age s 50 Arablı diye de anılmaktadır Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden geniĢ bir alana yayılmıĢ durumdadır Tuumlrkay age s 203 113 Tokat Zile‟de ve Ankara AyaĢ‟ta youmlruumlkan taifesinden Hacı diye bir cemaat var Tuumlrkay age s389 114 Ordu kazası ve Karahisar-ı ġarki sancağında Youmlruumlkan taifesinden Harami adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay
age s 406
114 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karıkışla koumlyuuml116
Muğriler117
mezrası Selamet koumlyuuml118
Ulucakkiri mezrası119
ve Yaraş120
mezrası
ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 38 Acacı ve Oumlzi Kavağında Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alan-ı iğdir mz Karacaviran ky Ulucakkiri mz
Arablar ky KarıkıĢla ky Kayılar ky (2)
Hacı ky Muğriler mz Bayındır mz
Haramideresi mz Selamet ky YaraĢ mz
Halka-i Hass nahiyesinde 4 koumly adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Alayuntlu Beydili Kızık ve Salur koumlyleridir 1 koumly Ekrad cemaatlerinin 3 mezra ve 2 koumly ise youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini almıĢtır Kuumlrtler koumlyuuml121
adını bir Ekrad cemaatinden almıĢtır Elmalu
mezrası122
Kırızlar123
koumlyuuml Ovacık124
koumlyuuml Suumlluumlkluuml125
ve Tutuş126
mezrası ise Youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini uumlzerinde taĢımaktadır Tablo 39 Halka-i Hass Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alayuntlu ky Halil ky Kuumlrtler ky Suumlluumlkluuml mz
Beydili ky Kırızlar ky Ovacık ky TutuĢ mz
Elmalu mz Kızık ky Salur mz
Huumlseyinabad‟da Bayadcık Doumlğerobası Karakınık mezraları ile Eski ve Yeni Yapar koumlyleri
adlarını 24 Oğuz boyundan almıĢtır 10 yerleĢim biriminin adının cemaatlerden oluĢtuğu
yanlarında yazan cemaat ibaresinden accedilıkccedila anlaĢılmaktadır 7 yerleĢim birimi de kıĢlak adıyla bir
cemaat ya da topluluğun kıĢladığı bir mekacircnı ifade etmek iccedilin tercih edilmiĢtir Ayrıca 3 yerleĢim yerinde Etrakiye bir yerleĢim yerinde Etrakiye-i Uluyoumlruumlk tabiriyle Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlere
iĢaret edilmiĢtir Kalan 57 yerleĢim birimi ise farklı Tuumlrkmen cemaatlerden adını almıĢtır127
Bu
cemaatlerden Kıranlu (Tuumlrkay 1981 518) ve Mahuna (Tuumlrkay 1981 114) Ekraddan olup kalanların tamamı Youmlruumlk Tuumlrkmen taifelerinden oluĢmaktaydı
115 Karahisar-ı Sahib Adilcevaz Bolvadin ve MaraĢ Goumlksun‟da adı geccedilen TuumlrkmenYoumlruumlkan taifesinden bir cemaattir Youmlruumlkosmanoğlu aĢiretine mensuptur Tuumlrkay age s 465 116 ldquoKayıkıĢlardquo da olabilir Sivas Yeni il Sorkun Nahiyesi‟nde boumlyle bir koumly vardır Bu koumly Kayı boyundan olanlar tarafından kurulmuĢtur Halaccediloğlu III s 1372 Ancak gene de ldquoKarıkıĢlardquo olma ihtimali oldukccedila yuumlksektir ccediluumlnkuuml MaraĢ sancağı Zamantı kazasında Karakışlalı ya da Karıkışlalı adıyla okunmuĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 490 117 Mardin Basra Hakkacircri gibi doğu vilayetleri dıĢında Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında da adı geccedilen ekrad taifesinden
bir aĢirettir Tuumlrkay age s 124 Mukriler olarak da anılmaktadır Ayrıca Makarlar ve Makralar diye youmlruumlkan taifesinden Bozok MaraĢ Karaman Adana Edirne ve Dimetoka‟da bir cemaat de vardır Tuumlrkay age s 574 118 Sivas Yenihan ve Yıldızeli‟nde Youmlruumlkan taifesinden Selametli adıyla bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 666 119 Yozgat Akdağ‟da Ulucak obası adında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 747 120 Ankara Bolu ve MenteĢe sancaklarında da adı geccedilen YaraĢlu adına sahip olan Tuumlrkman taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 765 121 Ekrad‟dan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu IV s 1584 Tuumlrkay age s 113 122 Youmlruumlkan taifesinden ldquoElamacalı Elmalılırdquo Ģeklinde de belirtilmiĢtir Tuumlrkay age s 348-349 123 Firuzlar da olabilir Anamur Kilis ve Mudurnu‟da tespit edilmiĢ bu isimle Tuumlrkmen Youmlruumlk taifesinden bir aĢiret vardır Tuumlrkay age s 81 365 124 Yeniil Sivas‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 617 125 Arapgir ve Karahisar-ıġarki sancağında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 688 126 Sivas ve Bursa‟da bu adla youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 741 127YaklaĢık 83 cemaat adı tespit ettiğimiz Huumlseyinabad yerleĢim birimlerinin referansları geniĢ bir yer tutmaktadır Bu cemaatlerin yayılma sahaları iccedilin Bk Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşiv Belgelerine Goumlre Osmanlı
İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatler Tercuumlman Yayınları Ġstanbul
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 115
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Ağcaağıl Karahisar-ı ġarki‟de Ağcahalil diye de geccedilen bir cemaat adıdır (Tuumlrkay 1981
181) Ayrukam128
MaraĢ Youmlruumlklerinden AvĢar boyuna tabi Ayrudamlı cemaatinden baĢkası değildir (Halaccediloğlu I 2009 205) Aziz Karahisar-ı ġarki‟de de adı geccedilen bir Tuumlrkmen cemaat adıdır
(Tuumlrkay 1981 215) Beyobası Sivas Yeniil‟de bulunan bir Tuumlrkmen aĢiretidir (Tuumlrkay 1981 56)
Ccedilalatlu MaraĢ eyaletinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 288) Youmlruumlkan
taifesinden olan Ccedilelebiler Ordu‟dan Guumlmuumllcine‟ye geniĢ bir alanda yayılmıĢ olan ve Ccedilelebiluuml olarak da anılan bir cemaattir
Depesuumldeluumlk mezrasında Kanuni doumlneminde Bayat boyuna mensup Selmanlu cemaati
yaĢamaktaydı (Halaccediloğlu V 2009 2013) Haliyle Depesi Deluumlğuuml Selmanlu ismi bu cemaatten verilmiĢ olmalıdır Yine aynı doumlnemde bu mezra Bozok sancağına bağlı Sorkun nahiyesine tabi
goumlruumlnmekteydi Yazıkışla (YazılutaĢ) Ccediladıroumlyuumlğuuml Ağcaağıl mezralarında da Selmanlu cemaatinin
adı geccedilmekteydi
Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk‟te mantar ve yer elması Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde
yumurta anlamlarına gelen domalan kelimesi129
Alaiye Sancağı‟nda Youmlruumlkan taifesinden bir
cemaatin de adıydı (Tuumlrkay 1981 335) Emirhacılu mezrasının adı buumlyuumlk olasılıkla Ġccedilel
Sancağı‟nda Anamur Kazası‟nda bulunan Eminhacılu (Tuumlrkay 1981 350) ya da yine Anamur‟da Hacılıemir (Tuumlrkay 1981 395) Ģeklinde geccedilen Youmlruumlk taifesinden bir cemaatten almıĢ olabilir
Eyuumlcek mezrası ise Eyuumlcekli olarak da bilinen Vize Sancağı Pınarhisar kazasında da goumlruumllmuumlĢ olan
bir Tuumlkmen cemaatinin uğrak yeri olarak duumlĢuumlnuumllebilir (Tuumlrkay 1981 362)
Fakihler koumlyuuml Fakıhlar ya da Fakılı (Tuumlrkay1981 364) Gedik Hasan mezrası Bozok ve
MaraĢ‟ta adı geccedilen Gedik Hasanlı (Tuumlrkay1981 369) Youmlruumlk cemaatlerinin adını almıĢtır Yıva
boyuna ait perakende Gılman Cemaatinin adı Gılman mezrasının adına esin kaynağı olmuĢ olabilir
(Hallaccediloğlu V 20091947-1948) Zile sınırlarında adı geccedilen Goumlkccedileler Youmlruumlk cemaati (Tuumlrkay 1981 82) Goumlkccedileluuml mezrasının adının verilmesinde etkili olmuĢtur
Goumlkzemin mezrası130
(Halaccediloğlu II 2009 681) Bozok Sorkun‟da Kızpınarı koumlyuumlnde AvĢar
boyuna mensup Kızılkocalu kabilesine mensup Goumlkin cemaatinden adını almıĢ olsa gerektir (Halaccediloğlu II 2009 900) Gulamlar mezrası ise MaraĢ eyaletinde youmlruumlkan taifesinden Gulamanlu
cemaatinden adını almıĢ olabilir (Tuumlrkay1981 383) Bozok‟ta Hacı Alili adlı youmlruumlkan Tuumlrkmen
taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay1981 389) Buumlyuumlk olasılıkla Hacıali mezrası adı bu cemaate dayalı olmalıdır Halil Acalık koumlyuuml MaraĢ Youmlruumlklerinden Halil Eceli Cemaati (Tuumlrkay
1981 401) ve Hallaccediloğluviranı mezrası Bozok Sorkun boumllgesindeki AvĢar boyuna mensup Halaccedil
Cemaati (Halaccediloğlu III 2009 973) ile ilgili adlar almıĢlardır
Karacalu mezrası adı Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Bozok livası Karahacılu adında koumlye iskacircn edilen Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden bir cemaatin adıyla iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981
462 463) Cemaatin adı Karacalar Karaca ve Karacalu Ģeklinde de dile getirilmektedir
Kızkaracalu koumlyuuml de adını bu cemaatten almıĢtır Zira Karacalu cemaatinin bulunduğu yerler arasında Ccedilorum da bulunmaktaydı (Tuumlrkay 1981 98)
Karadonlu Ermenek Guumllnar Bozkır Ordu ve Karahisar-ı ġarki‟de (Tuumlrkay 1981469)
Karacakaya Ccedilorum‟da (Tuumlrkay 1981 463) Karakız MaraĢ Huumldavendigar ve Vize‟de (Tuumlrkay 1981 477) Karataş Alanya ve BeyĢehri‟nde (Tuumlrkay 1981 486) adı geccedilen cemaatler olup
Karadonlu mezrası Karacakaya koumlyuuml Kararkızkavağı mezrası ve KarataĢ mezrası adları bu
128Kam Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde koyunların barındıkları yer yani damla aynı anlamda goumlsterilmiĢtir httptdkterimgovtrbts (31012012) 129 httptdkterimgovtrbts(31012012) 130 Yusuf Halaccediloğlu bu ismi Goumlkin olarak okumuĢtur
116 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
cemaatlerden kaynaklanmıĢ olmalıdır Kavurga Kavurgalı ve Kavurgaoğlu mezrası isimleri MaraĢ
ve Bozok‟ta yaĢayan Kavurga Dedeler ya da Kavurga cemaatiyle iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981 497-499) Kıranlu ise Sivas Bozok Canik Konya Karaman ve MaraĢ gibi geniĢ bir sahada adı
geccedilen Ekrad youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adı olup Huumlseyinabad‟daki Kıranlu mezrası adı
buradan verilmiĢ olabilir Bu cemaat Kıranlu Kıran Kıranca ve Kıranta Ģeklinde de ifade edilmiĢ
Lekvanik aĢiretinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 518)
Kışlak-ı Himmet Kethuumlda mezrası Salur boyu Uluyoumlruumlk taifesinden Aksalur boumlluumlğuumlnden bir
cemaatin adından verilmiĢtir (Hallaccediloğlu III2009 1049) Bozok Sorkun boumllgesinde yaĢayan ve
Varsak Boyuna mensup KızılcakıĢla cemaati adı ise Kızılcakışla mezrasıyla oumlzdeĢleĢmiĢtir (Halaccediloğlu IV 2009 1464) AvĢar boyundan aynı adlı cemaatin adı Kızıllar
131 koumlyuumlne verilmiĢtir
(Halaccediloğlu IV 2009 1470) Gelibolu Huumldavendigar sancaklarında bulunan Kiraslu ya da Kiraslu
Hacı Youmlruumlkan cemaati Huumlseyinabad‟daki Kiraslu mezrasına da ad olarak verilmiĢtir (Tuumlrkay 1981
512)
Sivas Yeniil‟de Yazır boyuna mensup Koyunlu Anamuslu adıyla bir cemaat bulunmaktadır
(Halaccediloğlu IV 2009 1499) Huumlseyinabad‟daki Koyunluyusufoumlzuuml mezrası adı bu cemaate
dayandırılabilir Kozluca kışlağı adı her ne kadar ceviz ağacının ccedilokluğuna delalet eden ve bitki oumlrtuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran bir yer adı gibi goumlzuumlkse de bu isim de buumlyuumlk oumllccediluumlde Youmlruumlk Tuumlrkmen
cemaatlere dayalı verilmiĢ isimlerden olmalıdır Zira Edirne ve Karahisar-ı ġarki‟de Youmlruumlkan
taifesinden Kozluca adıyla bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay 1981 538) Aynı Ģekilde Kulağuz koumlyuuml adı bir mesleğe dayandırılabilecek olsa da Salur boyuna mensup Kulağuzlu cemaati
(Halaccediloğlu IV 2009 1533) bu adın verilmesinde oumlncekine oranla daha etkili bir dayanak
oluĢturmaktadır
Soumlzluumlklerde anlamına rastlanamayan Mahuna kelimesi ise muhtemelen Erzurum ve civarında da rastlanılan Mahanlar adında konargoumlccediler Ekrad taifesinden bir aĢiretin isminin
bozulmuĢ bir biccedilimi olmalıdır ġoumlyle ki bu aĢiret Mahanlı Mahanlu ve Mahanlar Ģeklinde de
Osmanlı belgelerinde zikredilmekteydi (Tuumlrkay 1981 114) Haliyle Mahuna mezrasının adını da cemaatlere dayalı olanlar iccedilerisinde anmak muumlmkuumlnduumlr Huumlseyinabad da dacirchil olmak uumlzere Zile
kazasında Mezid ya da Mezidli Ģeklinde geccedilen yer adları da cemaat koumlkenli yer adları iccedilerisinde
sıralanabilir Mezid ya da Mezidluuml (Tuumlrkay 1981 585) Ģeklinde Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinin adı soumlzkonusu yerlere ad olarak verilmiĢ olabilir Bozok‟tan Teke‟ye kuzey guumlney doğrultusunda
geniĢ bir alanda adı zikredilen Muumlminler cemaati de Youmlruumlkan taifesindendi (Tuumlrkay 1981 598)
Bu youmlnuumlyle Huumlseyinabad‟daki Muumlminler-i Buumlzuumlrk ve Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mezralarının adları bu
cemaatin adını ccedilağrıĢtırmaktadır
Paşalu mezrası Youmlruumlkan taifesinden PaĢalu (Boğalu) (Tuumlrkay1981 624) Sarımbeyluuml
mezrası MaraĢ Youmlruumlklerinden Yuumlreğir boyuna mensup Sarımbeyluuml (Halaccediloğlu V 2009 1983)
Saruisaoumlyuumlk mezraları Sivas Yeniil‟de Saruisa Sincan ve Sincanlu mezrası Ankara Kuumltahya ve Rakka‟da da adı geccedilen Sincan (Tuumlrkay 1981 147) Tusi mezrası MaraĢ ve KırĢehir‟de isimleri
anılan Tus ya da Tuslu (Tuumlrkay 1981 741) Yağlu koumlyuuml Sivas Yeniil‟de bulunan Yağlu (Tuumlrkay
1981 759) cemaatlerinden isimlerini almıĢlardır
Huumlseyinabad‟ın merkezi olarak goumlsterilen Yapa-i Cedid koumlyuuml Yapa cemaatinden adını almıĢ olabilir Bu cemaat Bayındır boyuna mensup bir grup (Halaccediloğlu I2009 22) ve Alayuntlu
boyu iccedilerisinde Karaman‟da bir cemaat adı olarak iki farklı Ģekilde anılmıĢtır ( Halaccediloğlu I 2009
93 94102 203 215 vd) Yortan mezrası da aynı adlı Youmlruumlkan cemaatinden adını almıĢtır (Tuumlrkay 1981 777)
131 Kızıllu Ģeklinde de anılmaktadır
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 117
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 40 Huumlseyinabad Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaağıl mz Cemaat-i Zeyneddin mz
Geccediluumld-i Etrakiye-i
Uluyoumlruumlk ky Karacalu mz
Koyunluyusufoumlzuuml
mz
Muumlminler-i
Kuumlccediluumlk ky
Alacalar ky Ccedilakırlı mz Gedikhasan mz Karadonlu mz Kozluca kıĢlağı Ortaoumlyuumlk mz
Ali Bey
Cemaati
KıĢlağı Ccedilalatlu mz Gılman mz Karakınık mz Kozviran mz PaĢalu mz
Ayrukam mz Ccedilelebibey kıĢlağı Goumlkccedileluuml mz
Karakızkavağı
mz
KoumlĢkerluuml-i Cemaat-i
Karakoumlseluuml ky
Sarımbeyluuml
mz
Aziz mz Ccedilelebiler kıĢlağı Goumlkzemin mz KarataĢ mz Kulağuz ky
Saruisaoumlyuumlk
mz (2)
Baydcık mz Depesideluumlğuumlselmanlu Gulamlar mz Kavurgalu mz Mahuna mz Sincan mz
Beyobası kĢ Domalan mz Hacı ali mz
Kavurgaoğlu
mz Makiler kıĢlağı Tusi mz
Cemaat-i
Ccedilerccedili Ali mz Elmalu mz
Hacıhasankavağı
ky Kıranlu mz
Merkendluuml el-
meĢhur mz Varazlu mz
Cemaat-i
Doumlğer Obası
mz Emirhacılu mz Hacılar mz
KıĢlak-ı Hacı
Ali mz Mezidalanı mz Yağlu ky
Cemaat-i
Emir Umurlu
mz Eskiyapar ky Halil mz
KıĢlak-ı
Uumlmmet
Kethuumlda mz Mezidluuml mz
Yapa-i Cedid
ky
Cemaat-i
Erkekoğlu
KıĢlası
Etrakiye-i Ali Fakih
ky Halilacalık ky
KızılcakıĢla
mz Murad Sufi mz
Yatan-ı
Etrakiye ky
Cemaat-i
Halil Fakih
Obası mz
Etrakiye-i Murad Sufi
ky
Hallaccediloğlu Viranı
mz Kızıllar ky Mustafa kıĢlası
Yeniyapar
ky
Cemaat-i
Soumlğuumldluuml
Geduumlk mz Eyuumlcek mz Kalınkoumlyuuml mz Kızkaracalu ky Mustafa kĢ Yortan mz
Cemaat-i
Toramanlu
mz Fakihler ky Karacakaya mz Kiraslu mz
Muumlminler-i
Buumlzuumlrk mz
Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 5 yerleĢim birimi adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
Bunlar Kınık Salur Ilısu Yazır mezraları ile Nefs-i Yazır-ı Akpınar ve Yazır-ı Akpınar
kıĢlaklarıdır AkbaĢ mezrası132
ile Hacılar koumlyuuml133
adları Ekrad taiflerine dayalı olarak verilmiĢ olabilir Ağcaasma
134 mezrası Alicuumlkluuml
135 mezrası Baraklar mezrası
136 Başkoumly mezrası
137
Boynuyoğun mezrası138
Guumlni mezrası139
Hacıbey140
mezrası Kalınccedilirmiş mezrası141
132 AkbaĢ AkbaĢlu ya da AkbaĢ Ekradı adıyla konargoumlccediler bir Tuumlrkman Ekradı taifesi Rakka‟dan Filibe‟ye bazı sancakların iccedilerisinde yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 186 133 Sivas youmlresi Tuumlrkem taifesindendir Tuumlrkay age s 29 Ayrıca konar oumlccediler Tuumlrkmen ekradı taifesinden aynı adlı bir cemaat vardır Hacılarlı diye de anılmaktadır Zile‟ye yakın Bozok‟ta da izlerine rastlanmakta Tuumlrkay age s 394-395 134 Varsak boyunun Zakirluuml kabilesi taifesinden bir cemaat olup Ağccedilaasma adlı yurtlarda yaĢamaktaydılar Adlarına Niğde Bozok Sorgun ve Bozok‟ta rastalanan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu I s 29Ağcaasmalu ya da Ağcaesma gibi de telafuz edilmektedir Tuumlrkay age s 181 135 Bozok Sancağı Akdağmadeni kazasında Alicik Karacaalan obası adıyla bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 197 136 Baraklar ve Baraklu cemaati Dulkadirli Tuumlrkmenlerinden olup MaraĢ‟tan Yozgat‟a hatta Kuumltahya‟ya kadar geniĢ bir alanda izleri goumlruumllmekteydi Bk Halaccediloğlu I s 240-241 137 KırĢehir ve Bozok sancaklarında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır Tuumlrkay age s 228 138 Tuumlrkman Youmlruumlkanı taifesinden bir aĢirettir MaraĢ Konya Bursa Aksaray Adana gibi birccedilok yerde bu aĢiretin adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 64 139 MenteĢe‟de Kızılcakoyunlu Cemaatine bağlı Guumlni Cemaati ve Sufiler taifesine bakılacak olursa Guumlni taifesi Ġğdir boyuna mensup bir taife olmalıdır Bk Yusuf Halaccediloğlu IV s 1469 140 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Hacıbeyli Ģeklinde de anılmaktadır Tuumlrkay age s 390 141 CcedilirmiĢ adı 1455 tarihinden itibaren geccedilmektedir CcedilirmiĢ Fin Ugor Tuumlrk topluluklarından bir boyun adıdır CcedilirmiĢ Tuumlrkleri 1071 oumlncesinde Bizans‟ın Arap ve Ġranlılara karĢı Balkanlardan Anadolu‟ya goumlccedile zorladığı Tuumlrk
topluluklarındandır httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (Fikri Karaman‟dan alıntı)
118 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karamağan142
mezrası Karamuk143
mezrası Keseri144
Hisarı mezrası Kozviran145
mezrası
Kubat146
mezrası Saruhacı147
mezrası ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 41 Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaasma mz Bubak mezari Kalın CcedilirmiĢ mz KıĢla-yı Suumlduumls mz Saruhacı mz
AkbaĢ mz Davulbazlu mz148
Karamağan mz Kubat mz Savcı-ı Diğer mz
Alicuumlkluuml ky Guumlni mz Karamuk mz Mumu mz Sincanlu mz
Asar-ı Bubak mz Hacıbey mz Keseri Hisarı mz Nefs-i Bubak kıĢlağı Tahinatan kıĢlağı
Baraklar mz Hacılar mz Keseri mz Nefs-i Yazır-ı Akpınar kıĢlağı Tatar mz
BaĢkoumly mz Ilısu Yazır mz Kınık mz Salur mz Yazır-ı Akpınar kĢ
Boynuyoğun mz
Kozviran mz
Kızılkuumlnbed nahiyesinde Eymuumlr koumlyuuml adını 24 Oğuz boyundan biri olan Eymuumlr‟den alırken
Ayvalu149
mezrası Deveci koumlyuuml150
Dona koumlyuuml151
İsa mezrası İsaoumlzuuml mezrası152
Karacaoumlmer mezrası
153 Kayırluca
154 mezrası Kuyucak
155 mezrası Tatar mezrası
156 Tuumlrkmen Youmlruumlk Ccedilakır
157
mezrası ise Ekrad taifesinden adını almıĢ olmalıdır Tablo 42 Kızılkuumlnbed Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ayvalu mz Ġsa mz Kuyucak mz
Ccedilakır mz Ġsaoumlzuuml mz Tatar Hacı mz
Deveci ky Karacaoumlmer mz Tatar ky
Dona ky Kayı mz
Eymuumlr ky Kayırluca mz
KuĢtaĢ nahiyesinde 3 koumly ismini 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Bayat mezrası
Bayatalanı mezrası ve İğdir koumlyuumlduumlr Ağcaviran158
koumlyuuml Başkoumly mezrası Ġsakoumly koumlyuuml ve Koccedilaccedil
koumlyuuml159
gibi yerleĢim birimleri isimlerinde ise cemaat adlarının belirleyici olduğu savunulabilir
142 Mağun adında Sivas ve Rakka eyaletlerinde youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 572 143 Karamuk tarlada buğday aralarında biten anasona benzer siyah ve acı bir tohumun adıdır Karamukaynı zamanda Zile Sivas Yeniil Yuumlzdepare kazaları ve Ġccedilel sancağında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin de adıdır Karamuklu da denilmektedir Tuumlrkay age s 482 144 Adana Tarsus ve Teke‟de Keserli adına Youmlruumlkan‟dan bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 508 145 Bozok ve MaraĢ eyaletlerinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 538 146 Bozok‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s 547 147 Saruhacılı Bozok MaraĢ Alanya ve Sivas‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir MaraĢ‟tada Saruhacılı AvĢarı yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 654 148 1700‟luuml yıllarda Rumlar tarafından yerleĢime accedilılan ve koumly niteliği kazanan Davulbazlı‟nın adının boumllgede guumlmuumlĢ madeni ccedilıkarıldığı vakitlerde mağaralardaki iĢccedililerin davul sesiyle toplanmalarından aldığı oumlne suumlruumllmektedir Ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Yurtlu age s 159 149 Bu cemaatin yaĢadığı yerler arasında Sivas ve Bozok‟a bağlı Akdağmadeni de yer almaktaydı Bk Tuumlrkay age s
215 150Ankara ve Huumldavendigar‟da adı geccedilen bir Youmlruumlk Tuumlrkmen taifeisidir Tuumlrkay age s 323 Devecili ya da Deveciluuml Ģeklinde de anılmaktadır 151 Karaman MaraĢ Bolu sancakları ve Larende kazasında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 335 152 Akdağ‟da Youmlruumlkan Tuumlrkman taifesinden Ġsabeyluuml cemaati vardır Onunla ilgili olabilir Tuumlrkay age s 438 153 Bozok MaraĢ Kuumltahya ve Karahisar-ı ġarki sancaklarında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Karacaoumlmerli diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 465 154 Adana Tarsus ve Aksaray sancaklarında Kayırlu adında Youmlruumlkan Tuumlrkmen taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 500 155 Sivrihisar Adana ve Tarsus‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 558 156 Yusuf Halaccediloğlu boumllgede yaĢayan Tatarları Kıpccedilak Tuumlrklerine mensup bir cemaat olarak nitelemiĢtir Halaccediloğlu V 2169-2174 vd 157 Ccedilakır ve Ccedilakırlı adında Ekrad taifesinden cemaatler vardır Tuumlrkay age s 286 158 Malazgirt sancağnda (Erzurum vilayeti) bu adla bir youmlruumlkan cemaati yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s182 159 Ġccedilel sancağında ve Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında Tuumlrkman youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay
age s 531 KoccedilaĢ olma ihtimali de bulunmaktadır Tuumlrkay age s 531
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
102 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
AğcaĢehir mz Karahisar Goumlkviran mz
MeĢeheda
Karacalu mz Huumlseyina Kızılca ky Zile
Ağcakale kl
Halka-i
Hass Goumlkoumlyuumlk mz Huumlseyina
Karacakaya
mz Huumlseyina Kızılcain ky Yenimuumlsl
AğcakuĢ mz Huumlseyina Goumlkyerviranı mz Huumlseyina Karakoumlseluuml ky Huumlseyina Kızıloumlz mz Halka-i Hass
Aksaray ky Zile Goumlkzemin mz Huumlseyina
Kızkaracalu
ky Huumlseyina
Kızılcakoumly
mz Karahisar
AkbaĢ mz Karahisar Karadiğin mz Zile
Karagevenlik
mz Huumlseyina
Kızılcakınık
mz MeĢheda
Akpınar mz Karahisar Karagazi mz Zile Karakızkavağı Huumlseyina Kızıllu mz MeĢheda
Akviran mz Karahisar Karaoumlyuumlk mz Zile Karnıkara mz Huumlseyina Kızılca ky MeĢheda
Alacamescid mh Zile Karahisar kl Karahisar Karapınar mz Huumlseyina
Kızılca kıĢla
mz Huumlseyina
Alayundlu ky
Halka-i
Hass Karahisar kĢ Karahisar Karadiğin mz Huumlseyina Kızıllar ky Huumlseyina
Alacakilise mz Karahisar
Diğer Uumlccedil
Karaağaccedil mz Karahisar KarataĢ mz Huumlseyina
Kızılkuumlnbed
nh Kızılkuumlnbed
h YıpranmıĢlık Bakımsızlık ve BırakılmıĢlık Ġfadeleri Ġccedileren Yer Adları Zile‟de
yıpranmıĢlık bildiren kelimelerle kurgulanmıĢ yer adları iccedilerisinde viran kelimesini iccedilerenler
ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Viran yıkık harap olma durumlarını bildiren bir soumlzcuumlk
olmasına karĢı Zile yer adlarında geccedilen Ģekliyle koumlkleri eskilere dayanan yerleĢim yerlerini
ifade etmektedir Zile‟de iccedilerisinde viran kelimesi geccedilen toplam 23 yer adı oumlrneğine
rastlanmıĢtır Tablo 14 Viran Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağcaviran mz Huumlseyina Goumlkyerviranı mz Huumlseyina Oumlzluumlviran mz Huumlseyina
Ağcaviran mz KuĢtaĢ Goumlynuumllviranı mz Karahisar Salviran mz Halka-i Hass
Ahurviran mz Halka-i Hass Hallaccediloğluviranı mz Huumlseyina Sofularviranı mz Karahisar
Akviran mz Karahisar Kafir (Gavur)viranı mz Zile Tahirviranı mz Karahisar
Aykudfakihviranı mz Huumlseyina Karacaviran ky Acacı ve Ouml Uzunviran mz Acacı ve Ouml
Bozburunviranı mz Huumlseyina Karaviran mz (4) Karahisar Veyisviran mz Halka-i Hass
Goumlkviran mz Huumlseyina Kolviran mz Huumlseyina Viran mz Huumlseyina
Goumlkviran mz MeĢheda Kuumlccediluumlkviran mz Huumlseyina
Huumlseyinabad‟da Kıruk39
Yalıncak 40
Malamad41
ve İsadağılmış ile Karahisar-ı
BehramĢah‟taki Harab ve Başı mezraları adlarında da yıpranmıĢlık goumlstergeleri bulunmaktadır
iCcedilevreyi Ġlgilendiren Sıfatlardan KurgulanmıĢ Yer Adları Eski 4 yerde karĢımıza ccedilıkarken eskimiĢliğin baĢka bir ifadesi olan koumlhne 2 yer adında geccedilmiĢtir
Tablo15 Eski Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Eski ky Kızılkuumlnbed Eskikoumly ky Kızılkuumlnbed
EskikıĢla mz Huumlseyinabad Hamzakoumly-i Koumlhne Acacı ve Oumlzi Kavağı
Eskipınar mz Huumlseyinabad Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
Eskiyapar ky Huumlseyinabad
39 Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden olup Sivas Yeniil‟de bahsi geccedilmektedir Tuumlrkay age s106 40 Yalıncak ldquoccedilıplak yoksulrdquo anlamlarına gelmektedir Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim govtrbts(20012012) Ayrıca Huumldavendigar sancağında ldquoYalıncaklarrdquo adıyla bir Tuumlrkmen cemaati bulunmaktadır Tuumlrkay age s 762 41 Malamad ldquobozgun ezik dağınıkrdquo anlamlarını iccedilermekte olup soumlz konusu yerleĢim biriminin bir bozgun sonucu dağınık ve harap bir hal yaĢamasıyla oumlzdeĢleĢtirilebilir Bk Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(15012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 103
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Buumlyuumlk 2 yer adında geccedilmekte iken bu kelimeyi karĢılayan Farsccedila buumlzuumlrk uumlccedil ve Tuumlrkccedile
koumlkenli ulu da iki kez kullanılmıĢtır Kuumlccediluumlk 5 yer adında tercih edilmiĢtir Tablo 16 Buumlyuumlk ve Kuumlccediluumlk Kelimelerini Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Buumlyuumlkpınar mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Buumlyuumlkpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Muumlminler-i Buumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky42
Huumlseyinabad Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mz Huumlseyinabad
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Sultan Sekuumlsuuml Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Kuumlccediluumlk Ccediliflik mz MeĢhedabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk mz Huumlseyinabad
Kuumlccediluumlkviran mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Kuumlccediluumlk mz Huumlseyinabad
Ulukoumly ky Acacı ve Oumlzikavağı
Yeni kelimesi 7 yerde kullanılırken 1 yerde yeniye karĢılık gelmek uumlzere Arapccedila koumlkenli
cedid kelimesi kullanılmıĢtır Tablo 17 Yeni Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Yapa-i Cedid ky Huumlseyinabad Yenice ky Huumlseyinabad
Yeni Muumlsluumlman nh Yeni Muumlsluumlman Yenicekoumly ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Yeni Yapar ky Huumlseyinabad Yenideresi mz Huumlseyinabad
Yenice ky Zile
XV ve XVI yuumlzyılda Zile kazasında eski ve yeni kelimelerini iccedileren yer adları dıĢında
ccedilevreyi ilgilendiren diğer sıfatlardan da uumlretilmiĢ yer adları bulunmaktadır Bunların sayısı 8
adettir Ccedilorak Kıraccedil ve Kuruca adı kurak tuzlu ve tarıma elveriĢsiz bir arazi parccedilasını
anımsatırken Kuru ise su kaynaklarıyla ilgili verilmiĢ adlar olarak duumlĢuumlnuumllmelidir Bunların dıĢında Yapar ve Yapa isimleri cemaat adlarını ccedilağrıĢtırmaktadır
Tablo 18 Ccedilevreyi Ġlgilendiren Sıfatlar Ġccedileren Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilorak mz Kızılkuumlnbed Kuruccedilay ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Kıraccediloumlz mz Karahisar-ı BehramĢah Kurukoumly mz Kızılkuumlnbed
Kurucaemlak mz Huumlseyinabad Kurupınar ky Zile
KurucakıĢla mz Huumlseyinabad Kurupınar ky MeĢhedabad
Bu isimler dıĢında bir de Karahisar-ı BehramĢah‟ta Musacık-ı Koumlkluuml 43
Yol Başı mezrası bulunmaktadır Burdaki koumlkluuml bir cemaat adına da karĢılık gelebilir
j TaĢın Toprağın Durumuna (topografik Ģekillere) Bağlı Yer Adları Zile‟de adını
topografik Ģekillere bağlı 8 yer adı tespit edilmiĢtir Tokatccedilukuru muhtemelen Zile‟nin de buguumln
iccedilinde bulunduğu Tokat Ģehri ile onu anımsatan bir ccedilukurdan kaynaklanmıĢtır Duma44
Yumrucaktaş Ccedileğelluuml
45 ve Daşlık adları taĢın Ģekline dayalı olarak verilmiĢtir MeĢhedabad ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Ccedilatak46
mezraları ise iki dağa yamacının kesiĢmesi sonucu ortaya
ccedilıkan dere yataklarından esinlenilerek konulmuĢ adlara sahiptir
42 Tuumlrkman taifesinden Harkalı ya da Hırkalı adıyla MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 419 43 Karahisar-ı ġarki ve Konya‟da Koumlkluuml ya da Koumlkluumller adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 538 44 Duma ldquotuumlmsek ccedilıkıntıyuvarlak taĢrdquo anlamlarını taĢıyan bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 45 Ccedileğel ldquoccedilakıl taĢ yığınırdquo anlamlarını iccedilermektedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (22012012) 46 Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012)
104 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 19 Topografik Ġsimler
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tokatccedilukuru mz Zile Ccedilatak mz MeĢhedabad
Duma mz Zile Ccedileğelluuml-i Muhtesib mz Karahisar-ı BehramĢah
YumrucaktaĢ mz Huumlseyinabad Ccedileğelluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilatak mz Karahisar-ı BehramĢah DaĢlık mz Zile
k Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Uygun Olarak Verilen Adlar Zile‟de arazinin
kullanılıĢına goumlre verilmiĢ 29 yerleĢim yer adı bulunmaktadır Ağcakışla ve Yazıkışla47
gibi
mezralar bazı toplulukların kıĢlak yeri olarak karĢımıza ccedilıkmaktadır Ccedilalman48
ile Tokluağılı 49
ve
Goumlynuumlk50
mezraları hayvan barınaklarıyla ilgili isimlerdir Tamubağı Dutlubağ Ccedilelebağı Ccediliftlik Bağluca isimleri ile anılan yerler arazinin iĢleniĢ biccedilimine oumlrnektir Kuumlrduumlk
51 dibi arazinin
durumuyla ilgili bir yer adı iken Soumlkuumlluuml 52
mezrası ve Sultan Sekuumlsuuml53
koumlyuuml yuumlksek yerlerdeki
duumlzluumlklere iĢaret etmektedir Yoncalık ve Kırlar isimleri buumlyuumlk oumllccediluumlde hayvanların otlatıldığı alanları ifade etmektedir
Tablo 20 Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Goumlre Verilen Adlar YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakıĢla mz Huumlseyinabad Kırlar ky Zile
Bağluca ky Zile Kırlar mz MeĢhedabad
Bağluca mh Zile KıĢlacıkkaya mz Huumlseyinabad
Bahccedile mz Karahisar-ı BehramĢah KızılcakıĢla mz Huumlseyinabad
Bahccedilecuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Kuumlccediluumlkccediliflik mz MeĢhedabad
Ccedilalman mz Huumlseyinabad Kuumlrduumlkdibi mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilelebibağı mz Huumlseyinabad Soumlkuumlluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Karahisar-ı BehramĢah Sultan Sekuumlsuuml ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky MeĢhedabad Sultan Sekuumlsuuml-i Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Halka-i Hass Tamubağı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Zile Tokluağılı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yaylak mz KuĢtaĢ
Dutlubağ mz Huumlseyinabad YazıkıĢla mz Huumlseyinabad
Goumlynuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Yoncalık ky Halka-i Hass
Hass mz Karahisar-ı BehramĢah
l Ccedilevredeki Yapılarla Ġlgili Yer Adları Ccedilevredeki yapılar da yer adlarının
belirlenmesinde etkileyici bir role sahiptir Adı ccedileĢitli yapılardan verilmiĢ Zile‟de toplam 41 yer adı
tespit edilmiĢtir Ağcakale Bağdadhisarı Balccedilıkhisar Hisarcık Hisaroumlzuuml Kale Kalecikkaya Karahisar Koccedilhisar isimleri savunma amaccedillı yapıların birer goumlruumlntuumlsuumlduumlr Hangah
54 Kızılkuumlnbed
47 Yazı ldquoduumlz yer ova kırrdquo yerleri tasvir etmek iccedilin kullanılan bir soumlzcuumlktuumlr Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 48 Ccedilalman ldquouumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağılrdquodır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 49 Toklu bir yaĢında erkek koyundur Tarama Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(15012012) 50 Goumlynuumlk uumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağıldır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) Bu adı taĢıyan bir de Ekrad taifesi bulunmaktadır Niğbolu ġumnu‟da ve BeyĢehri Kıreli
kazasında izlerine rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 83 51 Kuumlrduumlk Kuytu yerlere toplanmıĢ kar ya da kum yığınıdır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 52 Soumlkuuml Ormandan ya da meradan accedilılan tarladır Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(15012012) 53 Seki ldquoToprak uumlstuumlndeki yuumlkseklik doğal set ormanlık kayalık ya da dağ baĢındaki duumlzluumlk tarla ve bahccedilelerdeki basamak biccediliminde duumlzluumlkler yer arsa tarla meyilli su tutmayan yerrdquo anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 54 Tekke manasında Farsccedila koumlkenli bir kelimedir Pakalın MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I
III Baskı MEB Yayınları Ankara s 730
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 105
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Meşhed55
Zaviye ve Mescid isimleri ise dini yapıların birer ifadesidir Bu accedilılardan ele alındığında
Zile kazası yer isimlerinde tercih edilen yapı isimlerinin buumlyuumlk bir ccediloğunluğunu savunma ve dini amaccedillı binaların oluĢturduğu soumlylenebilir Huumlseyinabad‟daki Gerdekkaya ise Eskiccedilağlardan kalan
oda Ģeklinde bir mezardan adını almıĢtır (Koccedil 2001 88) Tablo 21 Yapı Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ağccedilakale Halka-i Hass Karahisar-ı BehramĢah kalesi Karahisar-ı BehramĢah
Aksaray ky Zile Zile Karahisar-ı BehramĢah kıĢlağı Karahisar-ı BehramĢah
Alacakilise mz Karahisar-ı BehramĢah Kervansaray mz Huumlseyinabad
Alacamescid mh Zile Kızılkuumlnbed nh Kızılkuumlnbed
Alakilise ky Huumlseyinabad Kilise ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
AĢurkıĢlası mz Karahisar-ı BehramĢah Kilisekaya mz Huumlseyinabad
Avansaray mz Huumlseyinabad Kilisekoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Bağdadhisarı ky Zile Koccedilhisar ky Huumlseyinabad
Balccedilıkhisar ky Zile Mescid-i Sakayan mh Zile
Balccedilıkhisarı ky Huumlseyinabad Mescid-i Zaviye Mh Zile
Bezirhane mz Huumlseyinabad MeĢhed mz Karahisar-ı BehramĢah
Cami mh Zile MeĢhedabad nh MeĢhedabad
Gerdekkaya ky Huumlseyinabad Minare Mh Zile
Hacıhasan Mescidi mh Zile Oluğuuzun ky Karahisar-ı BehramĢah
Hangah oumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah Pirkoumlpruuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisarcık ky MeĢhedabad Salma mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hisarcık mz Yeni Muumlsluumlman Saraycık mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisaroumlzuuml ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Saraypınar mz Huumlseyinabad
Kale Mh Zile Sarufakiholuğu mz Huumlseyinabad
Kalecikkaya mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Karahisar mz Karahisar-ı BehramĢah
Salma56
uumlccedil tarafı toprakla ccedilevrili bir ağılı yani bir hayvan barınağını ccedilağrıĢtırırken Bezirhane
57 yağ uumlretimi ya da alıĢveriĢi yapılan bir mekanı Avansaray
58 eyvan kelimesinden
bozma bir ismi Saru Fakih Oluğu59
ise su ile ilgili bir yapıyı anımsatmaktadır
312 Bitkilerle Ġlgili Yer Adları
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıldaki yer adlarına bakıldığında ağaccedil isimlerinin de yer adlarına esin
kaynağı oluĢturduğu anlaĢılmaktadır Ağaccedilları meyve verenler ve meyvesiz olanlar Ģeklinde iki alt
kategoride değerlendimek muumlmkuumlnduumlr Meyve veren ağaccedillar 6 yerleĢim biriminin isminde oumlne ccedilıkmaktadır Bu yerleĢim yerlerinin birinde Ġğde 4‟uumlnde koz (ceviz) ve 1‟inde erik ağacı ismi
tercih edilmiĢtir
55ldquoġehitlikrdquo anlamında bir kelimedir Bk Devellioğlu F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara s 731 56 ldquoBirkaccedil evlek asma bağı ya da guumll bahccedilesi tarlada ekin ekmek iccedilin ayrılan toprak parccedilası uumlstuuml ve uumlccedil tarafı kapalı ağılrdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(25012012) 57Bezir Yağ Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (25012012) 58 Avan ldquoDevlet memururdquo anlamında bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml eyvanrdquo Oumlzellikle Guumlney-doğu Anadolu evlerinde avluya bakan oumlnuuml accedilık uumlstuuml kapalı yuumlksekccedile doumlĢemesi olan ortasında bir de kuumlccediluumlk havuzu bulunan oturma yerirdquodir Guumlzel SanatlarTerimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 59 Oluk ldquoHayvanların yem yedikleri su iccediltikleri taĢ ya da ağaccediltan oyulmuĢ yalak iccedilinde uumlzuumlm ezilen ccedilam ağacından oyulmuĢ tekne sepicilerin iccedilinde derileri yıkadıkları ağaccedil teknerdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) ldquoEvlad-ı Saru Fakihrdquo adıyla Youmlruumlkan taifesinden Kayseriyye sancağında bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 361 Ayrıca Saru fakih ya da fakihli fakılı biccedilimlerinde anılan Adana
MaraĢ civarında konargoumlccediler Tuumlrkmen youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s653
106 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 22 Meyve Veren Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġde ky 60
Zile Kozludere ky MeĢhedabad
Kozca mz Huumlseyinabad Kozlukaya mz MeĢhedabad
Kozcuğaz mz Karahisar-ı BehramĢah Oyumerik61
mz KuĢtaĢ
Meyve veren ağaccedillara oranla meyvesiz ağaccedillar yer isimlerinde daha sık kullanılmıĢtır Bunlar iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavak ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Bu durum boumllgenin bitki oumlrtuumlsuuml
iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavağın oumlnemli bir paya sahip olduğunu ortaya koyduğu gibi insanların acircdeta
soumlğuumlt ve kavak ağacı gibi sulak yerleri tercih ettiğini de goumlzler oumlnuumlne sermektedir Tablo 23 Meyvesiz Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilortu62
mz Kızılkuumlnbed Sidreluuml mz 63
Huumlseyinabad
Dikmesoumlğuumlt ky Halka-i Hass Soumlğuumltoumlzuuml ky Yenimuumlsluumlman
Divankavağı mz Huumlseyinabad Soumlğuumltoumlzuuml ky Huumlseyinabad
DuumlĢuumlkkavak mz Karahisar-ı BehramĢah Soumlğuumltoumlzuuml mz (4) Huumlseyinabad
Karaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultankavağı mz Huumlseyinabad
Karakızkavağı Huumlseyinabad Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass
Kavacık mz64
MeĢhedabad Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavak ky Karahisar-ı BehramĢah Uumlccedilkaraağaccedil 65
mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavakağacı mz Huumlseyinabad Yalnuzağaccedil ky Zile
Kavakoumlzuuml mz Huumlseyinabad Yatankavağı ky Huumlseyinabad
Oumlzikavağı ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Az da olsa Zile yer adlarında meyve oumlğesi de kullanılabilmiĢtir Zile merkezde Ccedilekle66
ile
Payami67
mezraları adlarını meyvelerden almıĢ olmalıdır Sebze isimleri ise KuĢtaĢ‟taki Tomara ile
Huumlseyinabad‟daki Kabakkavsuvan mezralarının isimlerinde tercih edilmiĢtir Tomara68
pazıya benzer sapları piĢirilerek yenen kendi kendine yetiĢen bir ccedileĢit bitkidir Zile‟de tahıllar ve
baklagillerden verilen yer adları da bulunmaktadır Bunlar Huumlseyinabad‟daki Sarukamış
Kamışccedilık69
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Şolan ve Evik70
ile Zevar71
mezralarıdır
Adını farklı ccediliccedilek tuumlrlerinden alan yerleĢim yerlerinin sayısı 5 tane olup 2‟si daha ziyade
yabani ccediliccedileklerden kaynaklanan yer adlarına oumlrnek oluĢturmaktadır Bunlar Zile‟deki Minahoş ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki KarĢu Menekşeluuml mezralarıdır Acacı ve Oumlzi Kavağı‟nda ve Karahisar-ı BehramĢah‟da Guumllluumlk mezraları ile Huumlseyinabad‟daki Guumlloumlzuuml mezraları isimleri bir suumls ccediliccedileği
diyebileceğimiz guumllden tuumlretilmiĢtir
60ldquo Ġğde ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 61 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Tarama
Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(22012012) 62 ldquoYabani ardıccedil ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 63 ldquoCennetteki son ağaccedilrdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 64 79 numaralı defterde karye olarak geccedilmektedir Koumlyuumln adı 17 yuumlzyılda koumlyde tuumlrbesi ve zaviyesi bulunan ġeyh Eyluumlk‟ten dolayı ġeyheyluumlk Ģeklinde değiĢmiĢ 1981 yılında ise bu isim yerine YeĢilce adı kullanılmaya baĢlanmıĢtır 65 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012) 66 Ccedilekle ccedilağla kelimesinin halk dilindeki Ģeklidir ve ldquoolmamıĢ meyverdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(22012012) 67 Payam ldquoBademrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 68 Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 69 ldquoBuğdaygillerden sulak nemli yerlerde yetiĢen boğumlu sert goumlvdesi olan bitkilerrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(28012012) 70 ldquoBir ccedileĢit buğdayrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 71 ldquoHayvanlara yedirilmek iccedilin hazırlanan tahıl kırması iri oumlğuumltuumllmuumlĢ un tazırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoCcedilorum Alaca‟da iri bulgur iccedilin kullanılan bir tabirrdquo Zanaat Terimleri Soumlzluumlğuuml 1976 httptdkterim
govtrbts(28012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 107
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
CcedileĢitli bitki parccedilaları da (dal budak ccedilubuk) yer adlarının verilmesinde belirleyici
olabilmektedir Zile kazasında bu Ģeklide bitki parccedilalarından adını alan iki yerleĢim birimi tespit edilebilmiĢtir Bunlar MeĢhedabad‟daki Ccedilubuk ve Huumlseyinabad‟daki Yapracık mezralarıdır Bitki
ve bitki parccedilaları dıĢında yerleĢim birimlerinin kurulduğu yerlerdeki bitki oumlruumltuumlsuuml de yer adlarına
ilham verebilmektedir Zile kazasında 10 yerleĢim biriminin adı bitki oumlruumltuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran
oumlzelliklerden verilmiĢtir
Tablo 24 Bitki Oumlrtuumlsuumlnuuml CcedilağrıĢtıran Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilakırccedilal72
mz Yenimuumlsluumlman Karagevenlik mz Huumlseyinabad
Ccedilamluca mz Karahisar-ı BehramĢah Korucuk mz Zile
Ccedilomruk mz Zile Odunluk mz Huumlseyinabad
Dikmen73
nma‟a Hamrik mz Karahisar-ı BehramĢah Pervazlık mz74
Huumlseyinabad
Bericcedilayır mz Huumlseyinabad Sazlı mz Karahisar-ı BehramĢah
313 Hayvanlarla Ġlgili Yer Adları
Zile‟de adını hayvanlardan alan 23 yer adı tespit edilmiĢtir Bunlardan 6‟sı yabani hayvan
isimleridir Zile‟deki Donuzlu75
koumlyuuml ve Kurtamaz mezrası Acacı ve Oumlzikavağı‟ndaki Başkurd ve Kurdbaşı mezrası Halka-i Hass‟daki Dilkuumller mezrası Karacahisar-ı BehramĢah‟daki Tekir
76
Meşhedi mezrası adları bu yolla verilmiĢtir
Huumlseyinabad‟daki Suumlluumlnluumlce mezrası77
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Suumlluumln ile KuĢtaĢ‟taki
Yapalak78
mezrası ve yine KuĢtaĢ‟taki Yapalak koumlyuuml isimlerini yırtıcı kuĢlardan almıĢlardır Zile Guumlvercinlik koumlyuuml ve Ağcakuş mezrası ise adlarını evcil nitelikli kuĢlardan almıĢtır
Kazada evcil hayvanlardan adını alan yerleĢim yerleri ise Zile Koşaatlu mezrası Acacı ve
Oumlzikavağı Hıcıp79
koumlyuuml Yenimuumlsluumlman Taylu80
mezrası Huumlseyinabad Koyunluyusufoumlzuuml ve Guumlduumll
81 mezrası MeĢhedabad Karı ve Dorualanı
82 mezrasıdır Halka-i Hass‟taki Petek
83 karyesi ise
arıcılıkla ilgili bir uumlretim aracından adını almıĢtır
72 Ccedilal ldquoTaĢlık yer ccedilıplak tepe kireccedilli toprak ormanlık fundalık sulu duumlz ova maki ile oumlrtuumlluuml engebeli alan Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml Ccedilakır ldquoMavi hareli elardquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgov trbts(28012012) 73 Dikmen ldquoKoni biccediliminde sivri tepe dağların en yuumlksek yeri yayla dik arazideki orman dikilerek meydana gelen ağaccedillıkrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 74 Pervazlı adıya Youmlruumlkan taifesinden Bozok ve MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 627 75 Diyarbekir eyaleti Mardin kazasında Youmlruumlkan taifesinden cemaat Tuumlrkay age s 335 76 ldquoPostu siyah ccedilizgili ve benekli kuumll renkli kedirdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 77 ldquoSuumlluumlngillerden kuyruğu ccedilok uzun eti yenilen bir kuĢrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquoBuzağırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoTavuksular (Galliformes) takımının suumlluumlnguumller (Phasianidae) familyasından 80 cm kadar uzunlukta Avrupadan Kafkasyaya kadar olan boumllgede yaĢayan bir tuumlrrdquo Biyoloji Terimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 78 ldquoBir tuumlr baykuĢrdquo Tarama Soumlzluumlğuuml 1972 httptdkterimgovtrbts(29012012) 79ldquo Koyunrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 80 ldquoUumlccedil yaĢına kadar olan at yavrusurdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 81 ldquoKedi yavrusu kuyruksuz kuyruğu kesik hayvan kısa bodur geliĢmemiĢrdquo ldquoSaccedilta ve fırında piĢirilen mısır ya da buğday unundan yapılan ekmek ekmek somunurdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s383 Guumlduumllluuml diye de ifade edilmektedir 82 ldquoGoumlvdesi kızıl ayakları ve yelesi koyu renkli olan yağız (at) kızıl (at donu) Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 83 Eğer bey ise Boynuyoğun aĢiretinde boumlyle bir cemaat adı var Buumlyuumlk olasılıkla boya dayalı bir yerleĢim adı da olabilir
Tuumlrkay age s 234
108 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 25Adında Hayvanlarla Ġlgili Ġbareler Bulunan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakuĢ mz Zile Kurtamaz mz Zile
BaĢkurd mz Acacı ve Oumlzi Kavağı KuĢtaĢ Nh KuĢtaĢ
Dilkuumller mz Halka-i Hass Petek ky Halka-i Hass
Donuzlu ky Zile Suumlluumln mz Karahisar-ı BehramĢah
Guumlduumll mz Huumlseyinabad Suumlluumlnluumlce mz Huumlseyinabad
Guumlvercinlik ky Zile TankuĢ ky Kızılkuumlnbed
Hıcıp ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Taylu mz Yenimuumlsluumlman
Karı ve Dorualanı mz MeĢhedabad TekirmeĢhedi mz Karahisar-ı BehramĢah
Kırım mz Huumlseyinabad UumlccediltaĢ Nh KuĢtaĢ
KoĢaatlu mz Zile Yapalak ky KuĢtaĢ
KurdbaĢı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yapalak mz (2) KuĢtaĢ
32Ġnsanlara ve Toplumlara Dayanan Adlar
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıllara ait yer adları iccedilerisinde insana dair oumlzellikler oumlnemli bir yer
tutmaktadır Ġnsanın beslenme kuumlltuumlruumlnden oumlzuumlr durumuna kadar birccedilok oumlzellik bu isimlerde hayat
bulmaktadır Oumlte taraftan isimler de oumlne ccedilıkan bir oumlzellikte tarihicirc Ģahsiyetleri ve cemaatleri iccedilinde
fazlasıyla barındırmasıdır Oumlrneğin Ģahıs isimleri acircdeta tarihicirc bir geccedilit toumlreni gibidir DaniĢmend-i BahĢayiĢ DaniĢmendlileri Keykavus Selccedilukluları Cengizhan Moğolları Temuumlrhan Timurluları
anımsatan isimler olup bu geccedilit toumlreninde tarihe tanıklık etmemizde buumlyuumlk rolleri vardır
321Fiziksel YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
a Yiyecekler ve Ġccedileceklerden Verilen Yer Adları Zile‟de iccedileceklerden adını alan
herhangi bir yerleĢim birimine tesaduumlf edilmemiĢtir Ancak değiĢik yiyeceklerden adını alan 7
yerleĢim birimine rastlanmıĢtır Acacı ve Oumlzi Kavağı Keşlik84
ve Dumi mezrası iccedilerisindeki keĢ kelimesi peynire iĢaret ederken dum kelimesi ise sulu gıdalarla ilgilidir Bazlambaccedil
85 koumlyuuml ve
Ccediloumlrek mezrası isimleri ise youmlreye oumlzguuml unlu gıda mamullerinden adını almıĢtır Kozlar mezrası ise
bir yandan bir cemaat adını ccedilağrıĢtırırken bir yandan da cevize iĢaret etmektedir Tablo 26 Yiyecek ve Ġccedileceklere Dayalı Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bazlambaccedil ky Kızılkuumlnbed Kavurga mz Huumlseyinabad
Ccediloumlrek mz Kızılkuumlnbed KeĢlik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Dumi mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kozlar mz MeĢhedabad
Dumi mz KuĢtaĢ
bCcedileĢitli EĢyalardan Adını Alan YerleĢim Birimleri Zile‟de değiĢik tuumlrde guumlndelik
eĢyalardan ismini alan 14 yerleĢim birimi tespit edilmiĢtir Su konacak kaplardan ismini alan tek
yerleĢim birimi Huumlseyinabad‟daki Guumlğuumlm mezrasıdır MeĢhedabad‟daki Kuumlpluumlce ile Huumlseyinabad‟daki Boduccedil mezrası ve Kapaklu koumlylerinin isimlerinde ise mutfak levazımatlarının
isimleri kullanılmıĢtır CcedileĢitli aletler ve takımlardan adını alan 10 yer ismi okunmuĢtur Zile
Palani86
koumlyuuml Sacayak mezrası ve Yaba koumlyuuml Huumlseyinabad Sokucak mezrası (2) Ağcasoku
mezrası Yeni Muumlsluumlman Kopaccedil87
koumlyuuml Karahisar-ı BehramĢah Borulu ve Karasoku 88
mezraları
84 ldquoYağı alınmıĢ yoğurttan ya da suumltten yapılan peynirrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzşuumlğuuml httptdkterimgov trbts(29012012) 85 ldquoMısır arpa darı ve buğday unlarından yapılan mayalı mayasız yağlı yağsız Ģekerli Ģekersiz ince ve kalın piĢirilen saccedil ekmeğirdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 86 Bozok‟ta ve Malatya sancaklarında Balanlı-Balanlu diye bir cemaat adı var Tuumlrkay age s 223 87 ldquoĠnce ve dar ağızlı bir ccedileĢit ccedilapardquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 88 ldquoTahıl doumlvmeye yarayan buumlyuumlk taĢ dibek dibekte havanda doumlvme iĢini yapan tokmakrdquoTuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları
Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 109
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KuĢtaĢ Yaba mezrası Kesici aletlerden adını alan tek yerleĢim birimi ise Huumlseyinabad‟daki
Balccedilak89
mezrasıdır Tablo 27Adını EĢya ve Aletlerden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ağcasoku mz Huumlseyinabad Kopaccedil ky Yenimuumlsluumlman
Balccedilak mz Huumlseyinabad Kuumlpluumlce mz MeĢhedabad
Boduccedil mz Huumlseyinabad Palani ky Zile
Borulu mz Karahisar-ı BehramĢah Sacayak mz Zile
Guumlğuumlm mz Huumlseyinabad Sokucak (2) mz Huumlseyinabad
Kapaklu ky Huumlseyinabad Yaba ky Zile
Karasoku mz Karahisar-ı BehramĢah Yaba mz KuĢtaĢ
cSavaĢ ve Askerlikle Ġle Ġlgili Yer Adları Zile yer adları iccedilerisinde savaĢ ve askerliğie dair isimler de bulunmuĢtur Bunların sayısı 4 tane olup 1‟si Zile‟de diğer 3‟uuml ise Huumlseyinabad
Nahiyesi‟ndedir Tablo 28 SavaĢ ve Askerlikle Ġlgili Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġsadoğancı90
ky Huumlseyinabad Muumlhimmatini mz Huumlseyinabad
Mescid-i Sakayan mh Zile Sakalar mz Huumlseyinabad
dGiyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları Tuumlrklerin Zile‟de verdikleri
yerleĢim adları iccedilerisinde giyim eĢyaları ve kumaĢ maddelerine de rastlanmıĢtır Huumlseyinabad‟daki Edikoumlyuumlk mezrası adı ayak giyiminde tercih edilen edikle ilgilidir KumaĢ maddeleri ile ilintili
olarak Acacı ve Oumlzikavağı Oltan91
ve Oltankoumly mezrası isimleri dikkat ccedilekmektedir
Huumlseyinabad‟daki Hırka-i92
Buumlzuumlrk ve Hırka-i Kuumlccediluumlk koumlyleri Kuşak mezrası Karahisar-ı BehramĢah‟taki Kabluyuumln ve Kuşakoumlyuumlk mezraları Zile‟deki Yuumlnluuml koumlyuuml yuumln ve yuumlnluuml dokumalara
ccedilağrıĢım yapmaktadır Tablo 29 Giyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Edikoumlyuumlk mz Huumlseyinabad KuĢak mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky Huumlseyinabad KuĢakluoumlyuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Oltan mz (2) Acacı ve Oumlzikavağı
Kabluyuumln mz Karahisar-ı BehramĢah Yuumlnluuml ky Zile
e Adını Yapı Kısımlarından Alan Yer Adları Zile‟de farklı mimari yapıların tuumlmuumlnuuml değil de bir boumlluumlmuumlnuuml iccedileren yer adlarıda bulunmaktadır Bunlar 7 adet olup aĢağıda Tablo 30‟da
goumlsterilmiĢtir
89ldquoKabza kabzanın demir siperirdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtr bts (29012012) 90 ldquoHassa kuĢbazları denilen timarlı avcılardan bir takımın adırdquo Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterim govtrbts(29012012) 91 OltanrdquoKesilip dikilmeye hazırlanmıĢ yemeni eskiyen yemeni ayakkabı altına vurulan penccedile mest ve yemeni yuumlzuumlnuuml koumlseleye tutturmak iccedilin yapılan iri dikiĢ ccedilarığın iccediline konulan bez ya da deri parccedilası ccedilarık ipi Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(30012012) 92 Koumlyuumln adının Hırka-i Kebir olduğu ve Hırka Baba tepesi eteğinde kurulmasından aldığı bilinmektedir Koumlyuumln isminin anlatılan efsanesi Huumlseyin adında bir Velinin hırkasının bu boumllgede olması ve Hırka Baba tepesine bu isim
verilmesinden gelir httpwwwbuyukhirkacomsbindex phpbeldemizhtml (21012012)
110 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 30 Adını Yapı Kısımlarından Alan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahurcuk ky Halka-i Hass TaĢağıl mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Ayvancık mz Huumlseyinabad Tonus mz Halka-i Hass
Goumlkccedileminare mz Karahisar-ı BehramĢah Manar mz Karahisar-ı BehramĢah
Minare mh Zile
322 Duygusal YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
Zile yer adları iccedilerisinde doğrudan insan duygularını iccedilinde taĢıyan iki yer adı tespit
edilmiĢtir Bunlar Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Ġmrek93
ile Karahisar-ı BehramĢah‟taki Sevguumlluuml
mezralarıdır Aile bireyleri ile ilgili yer adları daha ccedilok akrabalık iliĢkilerini iccedileren tuumlrden olup
Zile‟de bu Ģekilde 12 yerleĢim adı bulunmaktadır Bunlardan yalnız ikisi eĢ anlamında karı kelimesini iccedilerirken diğer 10 tanesi veled zade ya da oğlan biccediliminde daha ccedilok erkek evladı iccedileren
isimlerdir Tablo 31 Adını Akrabalık Tuumlrlerinden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ayveledi Karahisar-ı BehramĢah Ġlyasoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Bekleroğlanı Kızılkuumlnbed Karıbasan mz Huumlseyinabad
Caferoğlanı mz Huumlseyinabad Karukoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Doğanoğlanı mz Kızılkuumlnbed Mesudoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hacızade mz Karahisar-ı BehramĢah Recepoğlu mz Huumlseyinabad
Ġlyasoğlanı ky Halka-i Hass Veledikkoumly mz Huumlseyinabad
Zile‟de dine iliĢkin birtakım oumlzellikler iccedileren yer adları da tespit edilmiĢtir Bunların sayısı
23 tanedir Bu isimler iccedilerisinde hacı fakih Ģeyh abdal gibi unvanlar dıĢında kul iman ve uumlmmet
kelimelerini iccedileren dine dair kavramlar da bulunmaktadır PirakbaĢ ismi ise daha ccedilok mezhepsel bir ccedilağrıĢım yapmaktadır Doğrudan Ġslam dinini ccedilağrıĢtıran isimler yanında youmlrenin eski ev
sahiplerini ifade eden kacircfir ismi de yer adları iccedilerisinde değiĢik kelimelerle beraber tercih
edilmiĢtir Tablo 32Din ile Ġlgili Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alaeddinhacı mz Huumlseyinabad Kuldan mz Karahisar-ı BehramĢah
Aykutfakihviranı mz Huumlseyinabad Kuldan mz MeĢhedabad
Azadkul mz Acacı ve Oumlzikavağı Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Bekirabdal mz Huumlseyinabad PirakbaĢ mz Huumlseyinabad
Ccedilokccedilakul mz Zile Saruhacı mz Huumlseyinabad
Ġman ky Halka-i Hass ġeyh ky Acacı ve Oumlzikavağı
Ġnekulu mz Huumlseyinabad ġeyh mz Huumlseyinabad
Ġsa Fakılu mz Huumlseyinabad ġeyhkoumly mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kacircfir ky Yenimuumlsluumlman ġeyhkulu mh Zile
Kafirviranı ky Zile Uumlmmet mz MeĢhedabad
Karapiri ky Karahisar-ı BehramĢah Yenimuumlsluumlman nh Yenimuumlsluumlman
Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
323 KiĢilerin Varlıkları Ġle Ġlgili Yer Adları
Yeni bir koumly veya kasabanın kuruluĢunda oraya yeni bir ad aramaya hacet kalmaksızın
yerleĢen topluluğun adı verilir Nitekim Anadolu bunun muumlkemmel oumlrnekleriyle doludur Bu isimler bize aynı adı taĢıyan boy aĢiret cemaat gibi grupların nasıl bir yayılma goumlsterdiklerini de
anlatır Doğu veya Guumlneydoğu Anadolu‟daki bir koumly adının Rumeli topraklarında da olması bu
dağınık yayılmanın guumlzel bir oumlrneğidir (Kuumltuumlkoğlu 1991 15)
93 ldquoSeven duumlĢkuumlnrdquo anlamlarına gelen bir Tuumlrkccedile kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim
govtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 111
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
a Vuumlcut Kısımları Ġccedileren Yer Adları Vuumlcut kısımlarını iccedileren 5 isimden biri kol biri
baĢ biri karın ve son ikisi taban gibi insan uzuvlarını iccedilerisinde barındırmaktadır Tablo 33 Vuumlcut Kısımlarına Dayalı Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AbagolEbegol mz Huumlseyinabad Tabana (Dabana) ky Halka-i Hass
DeluumlbaĢ mz Huumlseyinabad TabanıyavaĢ mz Huumlseyinabad
Karnıkara mz (2) Huumlseyinabad
Uzuvlar dıĢında insan vuumlcudunda ortaya ccedilıkan tuumlyler de yer adları iccedilerisinde kendine yer
bulabilmiĢtir Bunların sayısı 3 olup Halka-i Hass‟daki Koumlsemelik mezrası yuumlzuumln tuumlysuumlzluumlğuumlyle ilgilidir Huumlseyinabad‟daki Gılman
94 mezrası ve Perccedilem koumlyuuml
95 adları ise doğrudan insan
vuumlcudundaki tuumlylerle ilgili yer adları arasında değerlendirilebilir
b Ruumltbeler (Unvanlar) Mevkiler Ġccedileren Yer Adları Tuumlrkler yer adları verirken
ruumltbeler unvanlar ve kiĢilerin mevkilerinden de yararlanabilmiĢtir Zile kazasında 18 yer adı bu ccedileĢit bir yaklaĢımla verilmiĢtir Gazi unvanı 3 diğin (tigin) unvanı 5 kadı goumlrevi 1 emir unvanı 1
bey 2 sultan 3 melik 2 yerleĢim biriminde isim olarak kullanılmıĢtır Ladıcık ise buumlyuumlk olasılıkla
Hellenistik doumlnemden gelen ve Pontus devletinde kral ailesinden birccedilok kraliccedile ve prensesin taĢıdığı bir unvan olarak oumltekilerden farklı bir yere oturtulabilir
Tablo 34 Ruumltbeler Unvanlar Mevkiler Ġccedileren Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Arslangazi ky MeĢhedabad Karagazi mz Zile
Baydiğin mz Acacı ve Oumlzikavağı Maturabey mz Karahisar-ı BehramĢah
Baydiğin ky Zile Ladıcık ky96
Halka-i Hass
Beyyurdu mz Huumlseyinabad OsmanpaĢa ky Huumlseyinabad
Emirsaraccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultaneymirce97
emz Huumlseyinabad
Gazikoumly maa Ermenid mz Kızılkuumlnbed Sultanmehmed mz Huumlseyinabad
KadıĢehri ky Acacı ve Oumlzikavağı Taht-ı melik mz Huumlseyinabad
Karadiğin mz (3) Huumlseyinabad Uzunmelik mz Huumlseyinabad
c Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları Ġnsanı ilgilendiren değiĢik
sıfat ve eylemlerden adını alan Zile kazasında toplam 13 yer adı bulunmuĢtur Bunlardan Ağrık98
mz adı bir hastalık durumuna DoymuĢ ihtiyaccedilların giderilmesine Gederik99
gitmek eylemine
Uumlzmuumlş100
uumlzuumllme eylemine Yararlık faydalı olma haline dayalı isimler gibi goumlzuumlkmektedir
94 ldquoKabarık saccedillı kimserdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) Gılmanlar Gılmanlı adına Kuumltahya sancağı Dağardı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 374 95ldquoBaĢlarını tıraĢ edenlerin tepede bıraktıkları saccedil tutamırdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts (29012012) Perccedilemli adıyla iccedilel sancağı Anamur kazasında youmlruumlkandan bir cemaat var Tuumlrkay age s 626 96 Ladıcık Lacircdik kelimesinden geliyor olabilir Hellenistik ccedilağda oumlzellikle Selevkoslarda ve Pontus devletinin kral ailesinde birccedilok kraliccedilenin ve prensesin taĢıdığı bir isim olan Laodikeia‟dan bozma bir kelime Pontus boumllgesinde Amasya‟ya ve Tokat iline bağlı Niksar ilccedilesinde birer Lacircdik var Bk Umar age s 505Zile‟deki Ladıcık adı da bu
adlarla aynı olmalıdır 97 Mezraya adını veren Sultan Eymirce‟nin hayatı hakkında fazla bir bilgi bulunmamaktadır Emirci veya Emirce Sultan‟a ait menakıbnamede Emir-i Ccedilin Osman olarak bilinir Sultan Eymirce zaviyesi ile ilgili Bk Kapusuzoğlu S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Ankara s 67-80 98 ldquoAğrılı ağrıyanrdquo anlamında bir kelimedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(29012012) 99 Geder bağ ccedilubuklarını ccedilelikleme merkep alın yazısı ccediluval keder ve kader anlamlarında da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 100 Uumlz ova duumlzluumlk anlamlarında da kullanılan bir kelimedir httptdkterimgovtrbts (19022013)
112 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo35 Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları
d Mesleklerden
Verilen Yer Adları Zile‟de
resmi goumlrevler ve ccedileĢitli esnaf gruplarından kaynaklanan yer adları da vardır Bunların sayısı 5 olup incuumlger ve kalaycı isimleri
zanaat kollarına iĢaret ederken kethuumlda muhtesib ve yazıcı ise resmi goumlrev ya da goumlrevlilere iliĢkin
verilmiĢ yer adları olarak duumlĢuumlnuumllebilir Tablo 36 Mesleklerden Verilen Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġncuumlger mz Karahisar-ı BehramĢah Sarukalaycı mz Huumlseyinabad
Kethuumlda mh Zile Yazıcı mh Zile
Muhtesib ky Karahisar-ı BehramĢah
e Ġnsan (kiĢi) Adı Verilen YerleĢim Birimleri Adını doğrudan kiĢi adlarından alan 22 yerleĢim birimi bulunmaktadır Bunlardan yalnız 1‟i Ermeni ismi olup bu koumlyuumln bir diğer adı da
Killikrsquotir Bunların dıĢındaki isimlerin oumlnemli bir kısmı Arapccedila Farsccedila ve Ġbraniceden fonetiği
değiĢtirilerek Tuumlrkccedileye geccedilmiĢ isimlerdir Tablo 37 Ġnsan (kiĢi) Adları Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahmed ky KuĢtaĢ Mesud Ġğlal mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Battal mz Huumlseyinabad Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Baydar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hamzacık ky Zile Musa mz KuĢtaĢ
Hasan ky Yenimuumlsluumlman Okar mz101
Huumlseyinabad
Keykavus mz Huumlseyinabad Oumlğetccedile ky102
Karahisar-ı BehramĢah
Mahmud ky KuĢtaĢ Sarumusa mz KuĢtaĢ
Hasan mz (2) Huumlseyinabad Sergis ky (nam-ı diğer Killik)103
Huumlseyinabad
Huumlseyin mz (2) Huumlseyinabad Tuğrul mz Huumlseyinabad
Mergub ky104
Zile Yunus mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
f KiĢilerin Fiziksel Oumlzelliklerini Yansıtan Yer Adları KiĢilerin engel durumlarını iccedileren Zile‟de tek yer adı Huumlseyinabad‟daki Sağır Piri Kışlası‟dır
g Tarihicirc KiĢi Adları Ġccedileren Yer Adları Bazı tarihicirc Ģahsiyet isimleri de Zile‟de yer adı
olarak verilebilmiĢtir Bunların sayısı 9 tanedir Zile merkez Danişmend-i Bahşayiş Kalesi105
ile
101 Telli balıkccedilıl kuĢlarına verilen bir isim olan Okar erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 102 Oumlğet beğenilen aranılan anlamında bir kelime olup kız ve erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 103 Bu koumlyde Karkın boyundan Uluyoumlruumlk taifesinden TutuĢ Etraki Cemaati sakindi Halaccediloğlu V s 2234 104 Aranan ve beğenilen anlamlarında olan Mergup kelimesi Arapccedila koumlkenli olup Ģahıs adı olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 105 Tufan Guumlnduumlz DaniĢmendli Beyliği sahasında iccedilinde DaniĢmend adı geccedilen Amasya kazasında 2 Tokat kazasında 2 Sivas kazasında 3 ve Zile kazasında 1 yer adı tespit etmiĢtir Zile‟deki DaniĢmend-i BahĢayiĢ kalesini bir koumly olarak ele alan Guumlnduumlz buranın adının buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendli beyliğinden ziyade bir Ģahıstan verildiğini oumlne suumlrmuumlĢtuumlr Buranın aynı zamanda Tokat Youmlruumlklerinin kıĢlağı olduğunu belirtmiĢtir Kaynak olarak da 387 nolu Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum defterini vermiĢtir (Cilt II s 457) Bk Guumlnduumlz T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli
Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I Baskı Ġstanbul s 35-36
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağrık mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kurubey mz Halka-i Hass
Dilmek mz Karahisar-ı BehramĢah Sapmaz mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Huumlseyinabad UumlzmuumlĢ mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Kızılkuumlnbed Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Huumlseyinabad
Gederik ky Zile Yavihsan ky Halka-i Hass
Goumlzaccedilan mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk Huumlseyinabad
Ġkiyuumlzluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 113
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yeni Muumlsluumlman Arslan-ı Danişmend106
mezrası isimleri buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendliler
doumlneminden kalan ve tarihicirc Ģahsiyetlere dayalı olarak verilmiĢ isimler olmalıdır Karadiğin (Zile-Huumlseyinabad 3) Baydiğin koumlyuuml (Zile) ve Baydiğin
107 mezrası (Acacı ve Oumlzikavağı) isimleri ise
tigin kelimesinin bozulmuĢ Ģekilleri olarak oumlne ccedilıkmaktadır Cengizhan ve Temuumlrhan mezraları
(Huumlseyinabad) ise Moğol istilası ve Timur‟un Anadolu‟ya giriĢinin izlerini taĢıyan yer adları
Ģeklinde tasvir edilebilir Yeni Muumlsluumlman‟daki Ccedileltek koumlyuuml adını Ccedileltek Baba‟dan almıĢtır108
Huumlseyinabad nahiyesi adı ise buumlyuumlk bir olasılıkla Battal Gazi ile birarada anılan Huumlseyin Gazi‟den
verilmiĢ olmalıdır Zira ona atfedilen mezar ya da makamlardan birisi Ccedilorum Alaca ilccedilesindedir109
Yukarı da insan adları baĢlığında ele alınan Keykavus ismi de tarihicirc Ģahsiyetlere dayandırılabilir
h Kavim Kabile Boy Soy Oymak Cemaat Adları Ġccedileren Yer Adları Anadolu
Tuumlrkler tarafindan fethedildikten sonra yoğun bir Tuumlrk goumlccediluumlne sahne olmuĢtur Tuumlrkler buraya boy
ve aĢiretler halinde gelerek muhtelif boumllgeleri yurt edinmiĢler ve Selccediluklu Devleti youmlneticileri de siyasicirc ve iktisadicirc hedefleri goumlzeterek Osmanlı Devleti‟ni kuran Kayı boyuna mensup aĢiretin de
dacirchil olduğu Tuumlrk boylarını ccedileĢitli boumllgelere yerleĢtirmiĢlerdir Osmanlılar da aynı Ģekilde
kendilerine gelip sığınan Tuumlrk topluluklarını değiĢik boumllgelere iskacircn etmiĢlerdir Boumlylece Osmanlı
Devleti‟nin kuruluĢ ve geliĢme suumlrecinde de Anadolu‟nun muhtelif yerlerine ccedileĢitli Tuumlrk oymak ve aĢiretleri yerleĢtirilmiĢtir (Soumlylemez 2002 39)
Osmanlı hanedanı Tuumlrkmen koumlkenli de olsa kendisini Tuumlrkluumlğuumln temsilcisi olarak goumlrmekte
ve Tuumlrk tabirini merkeze oturtmaktaydı Tuumlrkmen tabirini Akkoyunlu Karakoyunlu Dulkadir Karamanoğlu gibi beylik ya da devletlerin etnik kimliğini tanımlamakta adı geccedilen devletlerin
Osmanlı hacirckimiyetine girmiĢ olan halkının sadece konargoumlccediler gruplarını ifade etmek iccedilin
kullanmaktadır Youmlruumlk tabiri ise bir sancak ya da kaza dacirchilinde yaylak ve kıĢlak hayatı
suumlrduumlrenlerin genel adıydı Uluyoumlruumlk (Etrak Youmlruumlkanı) Tokat‟tan Kuumltahya‟ya kadar uzanan sahada konargoumlccedilerlik etmekteydi
110
Acacı ve Oumlzi Kavağı nahiyesinde adını boy ya da cemaat adından alan 12 yerleĢim birimi
bulunmaktadır Alan-ı İğdir Bayındır mezraları ve Kayılar koumlyuuml (2 adet) adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
111 Arablar koumlyuuml
112 Hacı
113 koumlyuuml Haramideresi mezrası
114 Karacaviran
115 koumlyuuml
106Danişmend Farsccedila‟dan Tuumlrkccedileye geccedilen bir kelimedir Bilgili ilim sahibi anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk medreselerin icazet alma seviyesine gelmiĢ olan talebeleri iccedilin de kullanılan bir tabirdir Bk ĠpĢirli M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465 Ancak DaniĢmend tabiri zaman zaman bir Ģahıs adı ya da ismin oumlnuumlnde bir sıfat olarak da kullanılabilmektedir Arslan-ı DaniĢmend Arslan DaniĢmend ya da Ġslam DaniĢmend de olabilir 107 Yılmaz Kurt Niksar‟da bulunan GuumlmuumlĢdiğin koumlyuumlnuumln adının DaniĢmend Gazi‟nin 12 oğlundan biri olan GuumlmuumlĢ Tigin‟den konduğunu belirtmiĢtir Muhtemelen Zile kazasındaki Baydiğin ve Karadiğin isimleri de bu yolla verilmiĢ
olabilir Bk Kurt Y (2000) ldquoNiksar Kazası Yer Adlarırdquo Danişmendliler Doumlneminde Niksarrsquoda Tıp Tarih ve Kuumlltuumlr Sempozyumu Bildirileri Niksar s 105 108 Ccedileltek Baba‟nın asıl ismi ġeyh Mahmut olup unvanı Emirci lakabı Doğan ve ocağı Ccedileltek‟tir Dede Karkın Sarı Saltuk Gajgaj Baba gibi maneviyat ocaklarından biri de Ccedileltek Baba Ocağı‟dır Bu Ocak 17 koumlyuumln oumlĢruumlnuuml alan guumlccedilluuml bir yuvadır ġeyh Mahmut da boumllgeye geldiğinde boumllgenin ĠslamlaĢmasında rol oynayan oumlnemli bir manevi ve tarihi Ģahsiyet olarak Ccedileltek koumlyuumlne adını vermiĢtir Ccedileltek Baba 13 Yuumlzyıl iccedilerisinde yaĢamıĢtır ve Yeseviye tarikatı ekoluumlnden yetiĢen biridir httpceltekkoyumtrggC7eltek-Baba-Kimdir-f (23012012) 109 Oumlzcan K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal Gazi ve Malatya
Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58 110 Guumlnduumlz age s 19-27 111 24 Oğuz boyunun yayıldığı coğraficirc sahalar ve XVI yuumlzyılda Anadolu‟da Oğuz boylarına ait yer adları iccedilin Bk Suumlmer F (1980) Oğuzlar Ġstanbul s 201-372 423-460 112 Ccedilorum Bozok MaraĢ civarında Arab ya da Arablar vardır (Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden) Tuumlrkay age s 50 Arablı diye de anılmaktadır Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden geniĢ bir alana yayılmıĢ durumdadır Tuumlrkay age s 203 113 Tokat Zile‟de ve Ankara AyaĢ‟ta youmlruumlkan taifesinden Hacı diye bir cemaat var Tuumlrkay age s389 114 Ordu kazası ve Karahisar-ı ġarki sancağında Youmlruumlkan taifesinden Harami adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay
age s 406
114 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karıkışla koumlyuuml116
Muğriler117
mezrası Selamet koumlyuuml118
Ulucakkiri mezrası119
ve Yaraş120
mezrası
ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 38 Acacı ve Oumlzi Kavağında Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alan-ı iğdir mz Karacaviran ky Ulucakkiri mz
Arablar ky KarıkıĢla ky Kayılar ky (2)
Hacı ky Muğriler mz Bayındır mz
Haramideresi mz Selamet ky YaraĢ mz
Halka-i Hass nahiyesinde 4 koumly adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Alayuntlu Beydili Kızık ve Salur koumlyleridir 1 koumly Ekrad cemaatlerinin 3 mezra ve 2 koumly ise youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini almıĢtır Kuumlrtler koumlyuuml121
adını bir Ekrad cemaatinden almıĢtır Elmalu
mezrası122
Kırızlar123
koumlyuuml Ovacık124
koumlyuuml Suumlluumlkluuml125
ve Tutuş126
mezrası ise Youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini uumlzerinde taĢımaktadır Tablo 39 Halka-i Hass Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alayuntlu ky Halil ky Kuumlrtler ky Suumlluumlkluuml mz
Beydili ky Kırızlar ky Ovacık ky TutuĢ mz
Elmalu mz Kızık ky Salur mz
Huumlseyinabad‟da Bayadcık Doumlğerobası Karakınık mezraları ile Eski ve Yeni Yapar koumlyleri
adlarını 24 Oğuz boyundan almıĢtır 10 yerleĢim biriminin adının cemaatlerden oluĢtuğu
yanlarında yazan cemaat ibaresinden accedilıkccedila anlaĢılmaktadır 7 yerleĢim birimi de kıĢlak adıyla bir
cemaat ya da topluluğun kıĢladığı bir mekacircnı ifade etmek iccedilin tercih edilmiĢtir Ayrıca 3 yerleĢim yerinde Etrakiye bir yerleĢim yerinde Etrakiye-i Uluyoumlruumlk tabiriyle Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlere
iĢaret edilmiĢtir Kalan 57 yerleĢim birimi ise farklı Tuumlrkmen cemaatlerden adını almıĢtır127
Bu
cemaatlerden Kıranlu (Tuumlrkay 1981 518) ve Mahuna (Tuumlrkay 1981 114) Ekraddan olup kalanların tamamı Youmlruumlk Tuumlrkmen taifelerinden oluĢmaktaydı
115 Karahisar-ı Sahib Adilcevaz Bolvadin ve MaraĢ Goumlksun‟da adı geccedilen TuumlrkmenYoumlruumlkan taifesinden bir cemaattir Youmlruumlkosmanoğlu aĢiretine mensuptur Tuumlrkay age s 465 116 ldquoKayıkıĢlardquo da olabilir Sivas Yeni il Sorkun Nahiyesi‟nde boumlyle bir koumly vardır Bu koumly Kayı boyundan olanlar tarafından kurulmuĢtur Halaccediloğlu III s 1372 Ancak gene de ldquoKarıkıĢlardquo olma ihtimali oldukccedila yuumlksektir ccediluumlnkuuml MaraĢ sancağı Zamantı kazasında Karakışlalı ya da Karıkışlalı adıyla okunmuĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 490 117 Mardin Basra Hakkacircri gibi doğu vilayetleri dıĢında Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında da adı geccedilen ekrad taifesinden
bir aĢirettir Tuumlrkay age s 124 Mukriler olarak da anılmaktadır Ayrıca Makarlar ve Makralar diye youmlruumlkan taifesinden Bozok MaraĢ Karaman Adana Edirne ve Dimetoka‟da bir cemaat de vardır Tuumlrkay age s 574 118 Sivas Yenihan ve Yıldızeli‟nde Youmlruumlkan taifesinden Selametli adıyla bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 666 119 Yozgat Akdağ‟da Ulucak obası adında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 747 120 Ankara Bolu ve MenteĢe sancaklarında da adı geccedilen YaraĢlu adına sahip olan Tuumlrkman taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 765 121 Ekrad‟dan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu IV s 1584 Tuumlrkay age s 113 122 Youmlruumlkan taifesinden ldquoElamacalı Elmalılırdquo Ģeklinde de belirtilmiĢtir Tuumlrkay age s 348-349 123 Firuzlar da olabilir Anamur Kilis ve Mudurnu‟da tespit edilmiĢ bu isimle Tuumlrkmen Youmlruumlk taifesinden bir aĢiret vardır Tuumlrkay age s 81 365 124 Yeniil Sivas‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 617 125 Arapgir ve Karahisar-ıġarki sancağında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 688 126 Sivas ve Bursa‟da bu adla youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 741 127YaklaĢık 83 cemaat adı tespit ettiğimiz Huumlseyinabad yerleĢim birimlerinin referansları geniĢ bir yer tutmaktadır Bu cemaatlerin yayılma sahaları iccedilin Bk Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşiv Belgelerine Goumlre Osmanlı
İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatler Tercuumlman Yayınları Ġstanbul
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 115
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Ağcaağıl Karahisar-ı ġarki‟de Ağcahalil diye de geccedilen bir cemaat adıdır (Tuumlrkay 1981
181) Ayrukam128
MaraĢ Youmlruumlklerinden AvĢar boyuna tabi Ayrudamlı cemaatinden baĢkası değildir (Halaccediloğlu I 2009 205) Aziz Karahisar-ı ġarki‟de de adı geccedilen bir Tuumlrkmen cemaat adıdır
(Tuumlrkay 1981 215) Beyobası Sivas Yeniil‟de bulunan bir Tuumlrkmen aĢiretidir (Tuumlrkay 1981 56)
Ccedilalatlu MaraĢ eyaletinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 288) Youmlruumlkan
taifesinden olan Ccedilelebiler Ordu‟dan Guumlmuumllcine‟ye geniĢ bir alanda yayılmıĢ olan ve Ccedilelebiluuml olarak da anılan bir cemaattir
Depesuumldeluumlk mezrasında Kanuni doumlneminde Bayat boyuna mensup Selmanlu cemaati
yaĢamaktaydı (Halaccediloğlu V 2009 2013) Haliyle Depesi Deluumlğuuml Selmanlu ismi bu cemaatten verilmiĢ olmalıdır Yine aynı doumlnemde bu mezra Bozok sancağına bağlı Sorkun nahiyesine tabi
goumlruumlnmekteydi Yazıkışla (YazılutaĢ) Ccediladıroumlyuumlğuuml Ağcaağıl mezralarında da Selmanlu cemaatinin
adı geccedilmekteydi
Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk‟te mantar ve yer elması Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde
yumurta anlamlarına gelen domalan kelimesi129
Alaiye Sancağı‟nda Youmlruumlkan taifesinden bir
cemaatin de adıydı (Tuumlrkay 1981 335) Emirhacılu mezrasının adı buumlyuumlk olasılıkla Ġccedilel
Sancağı‟nda Anamur Kazası‟nda bulunan Eminhacılu (Tuumlrkay 1981 350) ya da yine Anamur‟da Hacılıemir (Tuumlrkay 1981 395) Ģeklinde geccedilen Youmlruumlk taifesinden bir cemaatten almıĢ olabilir
Eyuumlcek mezrası ise Eyuumlcekli olarak da bilinen Vize Sancağı Pınarhisar kazasında da goumlruumllmuumlĢ olan
bir Tuumlkmen cemaatinin uğrak yeri olarak duumlĢuumlnuumllebilir (Tuumlrkay 1981 362)
Fakihler koumlyuuml Fakıhlar ya da Fakılı (Tuumlrkay1981 364) Gedik Hasan mezrası Bozok ve
MaraĢ‟ta adı geccedilen Gedik Hasanlı (Tuumlrkay1981 369) Youmlruumlk cemaatlerinin adını almıĢtır Yıva
boyuna ait perakende Gılman Cemaatinin adı Gılman mezrasının adına esin kaynağı olmuĢ olabilir
(Hallaccediloğlu V 20091947-1948) Zile sınırlarında adı geccedilen Goumlkccedileler Youmlruumlk cemaati (Tuumlrkay 1981 82) Goumlkccedileluuml mezrasının adının verilmesinde etkili olmuĢtur
Goumlkzemin mezrası130
(Halaccediloğlu II 2009 681) Bozok Sorkun‟da Kızpınarı koumlyuumlnde AvĢar
boyuna mensup Kızılkocalu kabilesine mensup Goumlkin cemaatinden adını almıĢ olsa gerektir (Halaccediloğlu II 2009 900) Gulamlar mezrası ise MaraĢ eyaletinde youmlruumlkan taifesinden Gulamanlu
cemaatinden adını almıĢ olabilir (Tuumlrkay1981 383) Bozok‟ta Hacı Alili adlı youmlruumlkan Tuumlrkmen
taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay1981 389) Buumlyuumlk olasılıkla Hacıali mezrası adı bu cemaate dayalı olmalıdır Halil Acalık koumlyuuml MaraĢ Youmlruumlklerinden Halil Eceli Cemaati (Tuumlrkay
1981 401) ve Hallaccediloğluviranı mezrası Bozok Sorkun boumllgesindeki AvĢar boyuna mensup Halaccedil
Cemaati (Halaccediloğlu III 2009 973) ile ilgili adlar almıĢlardır
Karacalu mezrası adı Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Bozok livası Karahacılu adında koumlye iskacircn edilen Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden bir cemaatin adıyla iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981
462 463) Cemaatin adı Karacalar Karaca ve Karacalu Ģeklinde de dile getirilmektedir
Kızkaracalu koumlyuuml de adını bu cemaatten almıĢtır Zira Karacalu cemaatinin bulunduğu yerler arasında Ccedilorum da bulunmaktaydı (Tuumlrkay 1981 98)
Karadonlu Ermenek Guumllnar Bozkır Ordu ve Karahisar-ı ġarki‟de (Tuumlrkay 1981469)
Karacakaya Ccedilorum‟da (Tuumlrkay 1981 463) Karakız MaraĢ Huumldavendigar ve Vize‟de (Tuumlrkay 1981 477) Karataş Alanya ve BeyĢehri‟nde (Tuumlrkay 1981 486) adı geccedilen cemaatler olup
Karadonlu mezrası Karacakaya koumlyuuml Kararkızkavağı mezrası ve KarataĢ mezrası adları bu
128Kam Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde koyunların barındıkları yer yani damla aynı anlamda goumlsterilmiĢtir httptdkterimgovtrbts (31012012) 129 httptdkterimgovtrbts(31012012) 130 Yusuf Halaccediloğlu bu ismi Goumlkin olarak okumuĢtur
116 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
cemaatlerden kaynaklanmıĢ olmalıdır Kavurga Kavurgalı ve Kavurgaoğlu mezrası isimleri MaraĢ
ve Bozok‟ta yaĢayan Kavurga Dedeler ya da Kavurga cemaatiyle iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981 497-499) Kıranlu ise Sivas Bozok Canik Konya Karaman ve MaraĢ gibi geniĢ bir sahada adı
geccedilen Ekrad youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adı olup Huumlseyinabad‟daki Kıranlu mezrası adı
buradan verilmiĢ olabilir Bu cemaat Kıranlu Kıran Kıranca ve Kıranta Ģeklinde de ifade edilmiĢ
Lekvanik aĢiretinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 518)
Kışlak-ı Himmet Kethuumlda mezrası Salur boyu Uluyoumlruumlk taifesinden Aksalur boumlluumlğuumlnden bir
cemaatin adından verilmiĢtir (Hallaccediloğlu III2009 1049) Bozok Sorkun boumllgesinde yaĢayan ve
Varsak Boyuna mensup KızılcakıĢla cemaati adı ise Kızılcakışla mezrasıyla oumlzdeĢleĢmiĢtir (Halaccediloğlu IV 2009 1464) AvĢar boyundan aynı adlı cemaatin adı Kızıllar
131 koumlyuumlne verilmiĢtir
(Halaccediloğlu IV 2009 1470) Gelibolu Huumldavendigar sancaklarında bulunan Kiraslu ya da Kiraslu
Hacı Youmlruumlkan cemaati Huumlseyinabad‟daki Kiraslu mezrasına da ad olarak verilmiĢtir (Tuumlrkay 1981
512)
Sivas Yeniil‟de Yazır boyuna mensup Koyunlu Anamuslu adıyla bir cemaat bulunmaktadır
(Halaccediloğlu IV 2009 1499) Huumlseyinabad‟daki Koyunluyusufoumlzuuml mezrası adı bu cemaate
dayandırılabilir Kozluca kışlağı adı her ne kadar ceviz ağacının ccedilokluğuna delalet eden ve bitki oumlrtuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran bir yer adı gibi goumlzuumlkse de bu isim de buumlyuumlk oumllccediluumlde Youmlruumlk Tuumlrkmen
cemaatlere dayalı verilmiĢ isimlerden olmalıdır Zira Edirne ve Karahisar-ı ġarki‟de Youmlruumlkan
taifesinden Kozluca adıyla bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay 1981 538) Aynı Ģekilde Kulağuz koumlyuuml adı bir mesleğe dayandırılabilecek olsa da Salur boyuna mensup Kulağuzlu cemaati
(Halaccediloğlu IV 2009 1533) bu adın verilmesinde oumlncekine oranla daha etkili bir dayanak
oluĢturmaktadır
Soumlzluumlklerde anlamına rastlanamayan Mahuna kelimesi ise muhtemelen Erzurum ve civarında da rastlanılan Mahanlar adında konargoumlccediler Ekrad taifesinden bir aĢiretin isminin
bozulmuĢ bir biccedilimi olmalıdır ġoumlyle ki bu aĢiret Mahanlı Mahanlu ve Mahanlar Ģeklinde de
Osmanlı belgelerinde zikredilmekteydi (Tuumlrkay 1981 114) Haliyle Mahuna mezrasının adını da cemaatlere dayalı olanlar iccedilerisinde anmak muumlmkuumlnduumlr Huumlseyinabad da dacirchil olmak uumlzere Zile
kazasında Mezid ya da Mezidli Ģeklinde geccedilen yer adları da cemaat koumlkenli yer adları iccedilerisinde
sıralanabilir Mezid ya da Mezidluuml (Tuumlrkay 1981 585) Ģeklinde Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinin adı soumlzkonusu yerlere ad olarak verilmiĢ olabilir Bozok‟tan Teke‟ye kuzey guumlney doğrultusunda
geniĢ bir alanda adı zikredilen Muumlminler cemaati de Youmlruumlkan taifesindendi (Tuumlrkay 1981 598)
Bu youmlnuumlyle Huumlseyinabad‟daki Muumlminler-i Buumlzuumlrk ve Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mezralarının adları bu
cemaatin adını ccedilağrıĢtırmaktadır
Paşalu mezrası Youmlruumlkan taifesinden PaĢalu (Boğalu) (Tuumlrkay1981 624) Sarımbeyluuml
mezrası MaraĢ Youmlruumlklerinden Yuumlreğir boyuna mensup Sarımbeyluuml (Halaccediloğlu V 2009 1983)
Saruisaoumlyuumlk mezraları Sivas Yeniil‟de Saruisa Sincan ve Sincanlu mezrası Ankara Kuumltahya ve Rakka‟da da adı geccedilen Sincan (Tuumlrkay 1981 147) Tusi mezrası MaraĢ ve KırĢehir‟de isimleri
anılan Tus ya da Tuslu (Tuumlrkay 1981 741) Yağlu koumlyuuml Sivas Yeniil‟de bulunan Yağlu (Tuumlrkay
1981 759) cemaatlerinden isimlerini almıĢlardır
Huumlseyinabad‟ın merkezi olarak goumlsterilen Yapa-i Cedid koumlyuuml Yapa cemaatinden adını almıĢ olabilir Bu cemaat Bayındır boyuna mensup bir grup (Halaccediloğlu I2009 22) ve Alayuntlu
boyu iccedilerisinde Karaman‟da bir cemaat adı olarak iki farklı Ģekilde anılmıĢtır ( Halaccediloğlu I 2009
93 94102 203 215 vd) Yortan mezrası da aynı adlı Youmlruumlkan cemaatinden adını almıĢtır (Tuumlrkay 1981 777)
131 Kızıllu Ģeklinde de anılmaktadır
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 117
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 40 Huumlseyinabad Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaağıl mz Cemaat-i Zeyneddin mz
Geccediluumld-i Etrakiye-i
Uluyoumlruumlk ky Karacalu mz
Koyunluyusufoumlzuuml
mz
Muumlminler-i
Kuumlccediluumlk ky
Alacalar ky Ccedilakırlı mz Gedikhasan mz Karadonlu mz Kozluca kıĢlağı Ortaoumlyuumlk mz
Ali Bey
Cemaati
KıĢlağı Ccedilalatlu mz Gılman mz Karakınık mz Kozviran mz PaĢalu mz
Ayrukam mz Ccedilelebibey kıĢlağı Goumlkccedileluuml mz
Karakızkavağı
mz
KoumlĢkerluuml-i Cemaat-i
Karakoumlseluuml ky
Sarımbeyluuml
mz
Aziz mz Ccedilelebiler kıĢlağı Goumlkzemin mz KarataĢ mz Kulağuz ky
Saruisaoumlyuumlk
mz (2)
Baydcık mz Depesideluumlğuumlselmanlu Gulamlar mz Kavurgalu mz Mahuna mz Sincan mz
Beyobası kĢ Domalan mz Hacı ali mz
Kavurgaoğlu
mz Makiler kıĢlağı Tusi mz
Cemaat-i
Ccedilerccedili Ali mz Elmalu mz
Hacıhasankavağı
ky Kıranlu mz
Merkendluuml el-
meĢhur mz Varazlu mz
Cemaat-i
Doumlğer Obası
mz Emirhacılu mz Hacılar mz
KıĢlak-ı Hacı
Ali mz Mezidalanı mz Yağlu ky
Cemaat-i
Emir Umurlu
mz Eskiyapar ky Halil mz
KıĢlak-ı
Uumlmmet
Kethuumlda mz Mezidluuml mz
Yapa-i Cedid
ky
Cemaat-i
Erkekoğlu
KıĢlası
Etrakiye-i Ali Fakih
ky Halilacalık ky
KızılcakıĢla
mz Murad Sufi mz
Yatan-ı
Etrakiye ky
Cemaat-i
Halil Fakih
Obası mz
Etrakiye-i Murad Sufi
ky
Hallaccediloğlu Viranı
mz Kızıllar ky Mustafa kıĢlası
Yeniyapar
ky
Cemaat-i
Soumlğuumldluuml
Geduumlk mz Eyuumlcek mz Kalınkoumlyuuml mz Kızkaracalu ky Mustafa kĢ Yortan mz
Cemaat-i
Toramanlu
mz Fakihler ky Karacakaya mz Kiraslu mz
Muumlminler-i
Buumlzuumlrk mz
Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 5 yerleĢim birimi adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
Bunlar Kınık Salur Ilısu Yazır mezraları ile Nefs-i Yazır-ı Akpınar ve Yazır-ı Akpınar
kıĢlaklarıdır AkbaĢ mezrası132
ile Hacılar koumlyuuml133
adları Ekrad taiflerine dayalı olarak verilmiĢ olabilir Ağcaasma
134 mezrası Alicuumlkluuml
135 mezrası Baraklar mezrası
136 Başkoumly mezrası
137
Boynuyoğun mezrası138
Guumlni mezrası139
Hacıbey140
mezrası Kalınccedilirmiş mezrası141
132 AkbaĢ AkbaĢlu ya da AkbaĢ Ekradı adıyla konargoumlccediler bir Tuumlrkman Ekradı taifesi Rakka‟dan Filibe‟ye bazı sancakların iccedilerisinde yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 186 133 Sivas youmlresi Tuumlrkem taifesindendir Tuumlrkay age s 29 Ayrıca konar oumlccediler Tuumlrkmen ekradı taifesinden aynı adlı bir cemaat vardır Hacılarlı diye de anılmaktadır Zile‟ye yakın Bozok‟ta da izlerine rastlanmakta Tuumlrkay age s 394-395 134 Varsak boyunun Zakirluuml kabilesi taifesinden bir cemaat olup Ağccedilaasma adlı yurtlarda yaĢamaktaydılar Adlarına Niğde Bozok Sorgun ve Bozok‟ta rastalanan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu I s 29Ağcaasmalu ya da Ağcaesma gibi de telafuz edilmektedir Tuumlrkay age s 181 135 Bozok Sancağı Akdağmadeni kazasında Alicik Karacaalan obası adıyla bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 197 136 Baraklar ve Baraklu cemaati Dulkadirli Tuumlrkmenlerinden olup MaraĢ‟tan Yozgat‟a hatta Kuumltahya‟ya kadar geniĢ bir alanda izleri goumlruumllmekteydi Bk Halaccediloğlu I s 240-241 137 KırĢehir ve Bozok sancaklarında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır Tuumlrkay age s 228 138 Tuumlrkman Youmlruumlkanı taifesinden bir aĢirettir MaraĢ Konya Bursa Aksaray Adana gibi birccedilok yerde bu aĢiretin adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 64 139 MenteĢe‟de Kızılcakoyunlu Cemaatine bağlı Guumlni Cemaati ve Sufiler taifesine bakılacak olursa Guumlni taifesi Ġğdir boyuna mensup bir taife olmalıdır Bk Yusuf Halaccediloğlu IV s 1469 140 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Hacıbeyli Ģeklinde de anılmaktadır Tuumlrkay age s 390 141 CcedilirmiĢ adı 1455 tarihinden itibaren geccedilmektedir CcedilirmiĢ Fin Ugor Tuumlrk topluluklarından bir boyun adıdır CcedilirmiĢ Tuumlrkleri 1071 oumlncesinde Bizans‟ın Arap ve Ġranlılara karĢı Balkanlardan Anadolu‟ya goumlccedile zorladığı Tuumlrk
topluluklarındandır httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (Fikri Karaman‟dan alıntı)
118 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karamağan142
mezrası Karamuk143
mezrası Keseri144
Hisarı mezrası Kozviran145
mezrası
Kubat146
mezrası Saruhacı147
mezrası ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 41 Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaasma mz Bubak mezari Kalın CcedilirmiĢ mz KıĢla-yı Suumlduumls mz Saruhacı mz
AkbaĢ mz Davulbazlu mz148
Karamağan mz Kubat mz Savcı-ı Diğer mz
Alicuumlkluuml ky Guumlni mz Karamuk mz Mumu mz Sincanlu mz
Asar-ı Bubak mz Hacıbey mz Keseri Hisarı mz Nefs-i Bubak kıĢlağı Tahinatan kıĢlağı
Baraklar mz Hacılar mz Keseri mz Nefs-i Yazır-ı Akpınar kıĢlağı Tatar mz
BaĢkoumly mz Ilısu Yazır mz Kınık mz Salur mz Yazır-ı Akpınar kĢ
Boynuyoğun mz
Kozviran mz
Kızılkuumlnbed nahiyesinde Eymuumlr koumlyuuml adını 24 Oğuz boyundan biri olan Eymuumlr‟den alırken
Ayvalu149
mezrası Deveci koumlyuuml150
Dona koumlyuuml151
İsa mezrası İsaoumlzuuml mezrası152
Karacaoumlmer mezrası
153 Kayırluca
154 mezrası Kuyucak
155 mezrası Tatar mezrası
156 Tuumlrkmen Youmlruumlk Ccedilakır
157
mezrası ise Ekrad taifesinden adını almıĢ olmalıdır Tablo 42 Kızılkuumlnbed Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ayvalu mz Ġsa mz Kuyucak mz
Ccedilakır mz Ġsaoumlzuuml mz Tatar Hacı mz
Deveci ky Karacaoumlmer mz Tatar ky
Dona ky Kayı mz
Eymuumlr ky Kayırluca mz
KuĢtaĢ nahiyesinde 3 koumly ismini 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Bayat mezrası
Bayatalanı mezrası ve İğdir koumlyuumlduumlr Ağcaviran158
koumlyuuml Başkoumly mezrası Ġsakoumly koumlyuuml ve Koccedilaccedil
koumlyuuml159
gibi yerleĢim birimleri isimlerinde ise cemaat adlarının belirleyici olduğu savunulabilir
142 Mağun adında Sivas ve Rakka eyaletlerinde youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 572 143 Karamuk tarlada buğday aralarında biten anasona benzer siyah ve acı bir tohumun adıdır Karamukaynı zamanda Zile Sivas Yeniil Yuumlzdepare kazaları ve Ġccedilel sancağında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin de adıdır Karamuklu da denilmektedir Tuumlrkay age s 482 144 Adana Tarsus ve Teke‟de Keserli adına Youmlruumlkan‟dan bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 508 145 Bozok ve MaraĢ eyaletlerinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 538 146 Bozok‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s 547 147 Saruhacılı Bozok MaraĢ Alanya ve Sivas‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir MaraĢ‟tada Saruhacılı AvĢarı yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 654 148 1700‟luuml yıllarda Rumlar tarafından yerleĢime accedilılan ve koumly niteliği kazanan Davulbazlı‟nın adının boumllgede guumlmuumlĢ madeni ccedilıkarıldığı vakitlerde mağaralardaki iĢccedililerin davul sesiyle toplanmalarından aldığı oumlne suumlruumllmektedir Ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Yurtlu age s 159 149 Bu cemaatin yaĢadığı yerler arasında Sivas ve Bozok‟a bağlı Akdağmadeni de yer almaktaydı Bk Tuumlrkay age s
215 150Ankara ve Huumldavendigar‟da adı geccedilen bir Youmlruumlk Tuumlrkmen taifeisidir Tuumlrkay age s 323 Devecili ya da Deveciluuml Ģeklinde de anılmaktadır 151 Karaman MaraĢ Bolu sancakları ve Larende kazasında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 335 152 Akdağ‟da Youmlruumlkan Tuumlrkman taifesinden Ġsabeyluuml cemaati vardır Onunla ilgili olabilir Tuumlrkay age s 438 153 Bozok MaraĢ Kuumltahya ve Karahisar-ı ġarki sancaklarında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Karacaoumlmerli diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 465 154 Adana Tarsus ve Aksaray sancaklarında Kayırlu adında Youmlruumlkan Tuumlrkmen taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 500 155 Sivrihisar Adana ve Tarsus‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 558 156 Yusuf Halaccediloğlu boumllgede yaĢayan Tatarları Kıpccedilak Tuumlrklerine mensup bir cemaat olarak nitelemiĢtir Halaccediloğlu V 2169-2174 vd 157 Ccedilakır ve Ccedilakırlı adında Ekrad taifesinden cemaatler vardır Tuumlrkay age s 286 158 Malazgirt sancağnda (Erzurum vilayeti) bu adla bir youmlruumlkan cemaati yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s182 159 Ġccedilel sancağında ve Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında Tuumlrkman youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay
age s 531 KoccedilaĢ olma ihtimali de bulunmaktadır Tuumlrkay age s 531
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 103
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Buumlyuumlk 2 yer adında geccedilmekte iken bu kelimeyi karĢılayan Farsccedila buumlzuumlrk uumlccedil ve Tuumlrkccedile
koumlkenli ulu da iki kez kullanılmıĢtır Kuumlccediluumlk 5 yer adında tercih edilmiĢtir Tablo 16 Buumlyuumlk ve Kuumlccediluumlk Kelimelerini Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Buumlyuumlkpınar mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Buumlyuumlkpınar mz Karahisar-ı BehramĢah Muumlminler-i Buumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky42
Huumlseyinabad Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mz Huumlseyinabad
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Sultan Sekuumlsuuml Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Kuumlccediluumlk Ccediliflik mz MeĢhedabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk mz Huumlseyinabad
Kuumlccediluumlkviran mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Kuumlccediluumlk mz Huumlseyinabad
Ulukoumly ky Acacı ve Oumlzikavağı
Yeni kelimesi 7 yerde kullanılırken 1 yerde yeniye karĢılık gelmek uumlzere Arapccedila koumlkenli
cedid kelimesi kullanılmıĢtır Tablo 17 Yeni Kelimesi Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Yapa-i Cedid ky Huumlseyinabad Yenice ky Huumlseyinabad
Yeni Muumlsluumlman nh Yeni Muumlsluumlman Yenicekoumly ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Yeni Yapar ky Huumlseyinabad Yenideresi mz Huumlseyinabad
Yenice ky Zile
XV ve XVI yuumlzyılda Zile kazasında eski ve yeni kelimelerini iccedileren yer adları dıĢında
ccedilevreyi ilgilendiren diğer sıfatlardan da uumlretilmiĢ yer adları bulunmaktadır Bunların sayısı 8
adettir Ccedilorak Kıraccedil ve Kuruca adı kurak tuzlu ve tarıma elveriĢsiz bir arazi parccedilasını
anımsatırken Kuru ise su kaynaklarıyla ilgili verilmiĢ adlar olarak duumlĢuumlnuumllmelidir Bunların dıĢında Yapar ve Yapa isimleri cemaat adlarını ccedilağrıĢtırmaktadır
Tablo 18 Ccedilevreyi Ġlgilendiren Sıfatlar Ġccedileren Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilorak mz Kızılkuumlnbed Kuruccedilay ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Kıraccediloumlz mz Karahisar-ı BehramĢah Kurukoumly mz Kızılkuumlnbed
Kurucaemlak mz Huumlseyinabad Kurupınar ky Zile
KurucakıĢla mz Huumlseyinabad Kurupınar ky MeĢhedabad
Bu isimler dıĢında bir de Karahisar-ı BehramĢah‟ta Musacık-ı Koumlkluuml 43
Yol Başı mezrası bulunmaktadır Burdaki koumlkluuml bir cemaat adına da karĢılık gelebilir
j TaĢın Toprağın Durumuna (topografik Ģekillere) Bağlı Yer Adları Zile‟de adını
topografik Ģekillere bağlı 8 yer adı tespit edilmiĢtir Tokatccedilukuru muhtemelen Zile‟nin de buguumln
iccedilinde bulunduğu Tokat Ģehri ile onu anımsatan bir ccedilukurdan kaynaklanmıĢtır Duma44
Yumrucaktaş Ccedileğelluuml
45 ve Daşlık adları taĢın Ģekline dayalı olarak verilmiĢtir MeĢhedabad ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Ccedilatak46
mezraları ise iki dağa yamacının kesiĢmesi sonucu ortaya
ccedilıkan dere yataklarından esinlenilerek konulmuĢ adlara sahiptir
42 Tuumlrkman taifesinden Harkalı ya da Hırkalı adıyla MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 419 43 Karahisar-ı ġarki ve Konya‟da Koumlkluuml ya da Koumlkluumller adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 538 44 Duma ldquotuumlmsek ccedilıkıntıyuvarlak taĢrdquo anlamlarını taĢıyan bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 45 Ccedileğel ldquoccedilakıl taĢ yığınırdquo anlamlarını iccedilermektedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (22012012) 46 Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012)
104 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 19 Topografik Ġsimler
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tokatccedilukuru mz Zile Ccedilatak mz MeĢhedabad
Duma mz Zile Ccedileğelluuml-i Muhtesib mz Karahisar-ı BehramĢah
YumrucaktaĢ mz Huumlseyinabad Ccedileğelluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilatak mz Karahisar-ı BehramĢah DaĢlık mz Zile
k Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Uygun Olarak Verilen Adlar Zile‟de arazinin
kullanılıĢına goumlre verilmiĢ 29 yerleĢim yer adı bulunmaktadır Ağcakışla ve Yazıkışla47
gibi
mezralar bazı toplulukların kıĢlak yeri olarak karĢımıza ccedilıkmaktadır Ccedilalman48
ile Tokluağılı 49
ve
Goumlynuumlk50
mezraları hayvan barınaklarıyla ilgili isimlerdir Tamubağı Dutlubağ Ccedilelebağı Ccediliftlik Bağluca isimleri ile anılan yerler arazinin iĢleniĢ biccedilimine oumlrnektir Kuumlrduumlk
51 dibi arazinin
durumuyla ilgili bir yer adı iken Soumlkuumlluuml 52
mezrası ve Sultan Sekuumlsuuml53
koumlyuuml yuumlksek yerlerdeki
duumlzluumlklere iĢaret etmektedir Yoncalık ve Kırlar isimleri buumlyuumlk oumllccediluumlde hayvanların otlatıldığı alanları ifade etmektedir
Tablo 20 Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Goumlre Verilen Adlar YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakıĢla mz Huumlseyinabad Kırlar ky Zile
Bağluca ky Zile Kırlar mz MeĢhedabad
Bağluca mh Zile KıĢlacıkkaya mz Huumlseyinabad
Bahccedile mz Karahisar-ı BehramĢah KızılcakıĢla mz Huumlseyinabad
Bahccedilecuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Kuumlccediluumlkccediliflik mz MeĢhedabad
Ccedilalman mz Huumlseyinabad Kuumlrduumlkdibi mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilelebibağı mz Huumlseyinabad Soumlkuumlluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Karahisar-ı BehramĢah Sultan Sekuumlsuuml ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky MeĢhedabad Sultan Sekuumlsuuml-i Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Halka-i Hass Tamubağı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Zile Tokluağılı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yaylak mz KuĢtaĢ
Dutlubağ mz Huumlseyinabad YazıkıĢla mz Huumlseyinabad
Goumlynuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Yoncalık ky Halka-i Hass
Hass mz Karahisar-ı BehramĢah
l Ccedilevredeki Yapılarla Ġlgili Yer Adları Ccedilevredeki yapılar da yer adlarının
belirlenmesinde etkileyici bir role sahiptir Adı ccedileĢitli yapılardan verilmiĢ Zile‟de toplam 41 yer adı
tespit edilmiĢtir Ağcakale Bağdadhisarı Balccedilıkhisar Hisarcık Hisaroumlzuuml Kale Kalecikkaya Karahisar Koccedilhisar isimleri savunma amaccedillı yapıların birer goumlruumlntuumlsuumlduumlr Hangah
54 Kızılkuumlnbed
47 Yazı ldquoduumlz yer ova kırrdquo yerleri tasvir etmek iccedilin kullanılan bir soumlzcuumlktuumlr Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 48 Ccedilalman ldquouumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağılrdquodır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 49 Toklu bir yaĢında erkek koyundur Tarama Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(15012012) 50 Goumlynuumlk uumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağıldır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) Bu adı taĢıyan bir de Ekrad taifesi bulunmaktadır Niğbolu ġumnu‟da ve BeyĢehri Kıreli
kazasında izlerine rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 83 51 Kuumlrduumlk Kuytu yerlere toplanmıĢ kar ya da kum yığınıdır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 52 Soumlkuuml Ormandan ya da meradan accedilılan tarladır Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(15012012) 53 Seki ldquoToprak uumlstuumlndeki yuumlkseklik doğal set ormanlık kayalık ya da dağ baĢındaki duumlzluumlk tarla ve bahccedilelerdeki basamak biccediliminde duumlzluumlkler yer arsa tarla meyilli su tutmayan yerrdquo anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 54 Tekke manasında Farsccedila koumlkenli bir kelimedir Pakalın MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I
III Baskı MEB Yayınları Ankara s 730
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 105
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Meşhed55
Zaviye ve Mescid isimleri ise dini yapıların birer ifadesidir Bu accedilılardan ele alındığında
Zile kazası yer isimlerinde tercih edilen yapı isimlerinin buumlyuumlk bir ccediloğunluğunu savunma ve dini amaccedillı binaların oluĢturduğu soumlylenebilir Huumlseyinabad‟daki Gerdekkaya ise Eskiccedilağlardan kalan
oda Ģeklinde bir mezardan adını almıĢtır (Koccedil 2001 88) Tablo 21 Yapı Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ağccedilakale Halka-i Hass Karahisar-ı BehramĢah kalesi Karahisar-ı BehramĢah
Aksaray ky Zile Zile Karahisar-ı BehramĢah kıĢlağı Karahisar-ı BehramĢah
Alacakilise mz Karahisar-ı BehramĢah Kervansaray mz Huumlseyinabad
Alacamescid mh Zile Kızılkuumlnbed nh Kızılkuumlnbed
Alakilise ky Huumlseyinabad Kilise ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
AĢurkıĢlası mz Karahisar-ı BehramĢah Kilisekaya mz Huumlseyinabad
Avansaray mz Huumlseyinabad Kilisekoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Bağdadhisarı ky Zile Koccedilhisar ky Huumlseyinabad
Balccedilıkhisar ky Zile Mescid-i Sakayan mh Zile
Balccedilıkhisarı ky Huumlseyinabad Mescid-i Zaviye Mh Zile
Bezirhane mz Huumlseyinabad MeĢhed mz Karahisar-ı BehramĢah
Cami mh Zile MeĢhedabad nh MeĢhedabad
Gerdekkaya ky Huumlseyinabad Minare Mh Zile
Hacıhasan Mescidi mh Zile Oluğuuzun ky Karahisar-ı BehramĢah
Hangah oumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah Pirkoumlpruuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisarcık ky MeĢhedabad Salma mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hisarcık mz Yeni Muumlsluumlman Saraycık mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisaroumlzuuml ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Saraypınar mz Huumlseyinabad
Kale Mh Zile Sarufakiholuğu mz Huumlseyinabad
Kalecikkaya mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Karahisar mz Karahisar-ı BehramĢah
Salma56
uumlccedil tarafı toprakla ccedilevrili bir ağılı yani bir hayvan barınağını ccedilağrıĢtırırken Bezirhane
57 yağ uumlretimi ya da alıĢveriĢi yapılan bir mekanı Avansaray
58 eyvan kelimesinden
bozma bir ismi Saru Fakih Oluğu59
ise su ile ilgili bir yapıyı anımsatmaktadır
312 Bitkilerle Ġlgili Yer Adları
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıldaki yer adlarına bakıldığında ağaccedil isimlerinin de yer adlarına esin
kaynağı oluĢturduğu anlaĢılmaktadır Ağaccedilları meyve verenler ve meyvesiz olanlar Ģeklinde iki alt
kategoride değerlendimek muumlmkuumlnduumlr Meyve veren ağaccedillar 6 yerleĢim biriminin isminde oumlne ccedilıkmaktadır Bu yerleĢim yerlerinin birinde Ġğde 4‟uumlnde koz (ceviz) ve 1‟inde erik ağacı ismi
tercih edilmiĢtir
55ldquoġehitlikrdquo anlamında bir kelimedir Bk Devellioğlu F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara s 731 56 ldquoBirkaccedil evlek asma bağı ya da guumll bahccedilesi tarlada ekin ekmek iccedilin ayrılan toprak parccedilası uumlstuuml ve uumlccedil tarafı kapalı ağılrdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(25012012) 57Bezir Yağ Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (25012012) 58 Avan ldquoDevlet memururdquo anlamında bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml eyvanrdquo Oumlzellikle Guumlney-doğu Anadolu evlerinde avluya bakan oumlnuuml accedilık uumlstuuml kapalı yuumlksekccedile doumlĢemesi olan ortasında bir de kuumlccediluumlk havuzu bulunan oturma yerirdquodir Guumlzel SanatlarTerimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 59 Oluk ldquoHayvanların yem yedikleri su iccediltikleri taĢ ya da ağaccediltan oyulmuĢ yalak iccedilinde uumlzuumlm ezilen ccedilam ağacından oyulmuĢ tekne sepicilerin iccedilinde derileri yıkadıkları ağaccedil teknerdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) ldquoEvlad-ı Saru Fakihrdquo adıyla Youmlruumlkan taifesinden Kayseriyye sancağında bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 361 Ayrıca Saru fakih ya da fakihli fakılı biccedilimlerinde anılan Adana
MaraĢ civarında konargoumlccediler Tuumlrkmen youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s653
106 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 22 Meyve Veren Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġde ky 60
Zile Kozludere ky MeĢhedabad
Kozca mz Huumlseyinabad Kozlukaya mz MeĢhedabad
Kozcuğaz mz Karahisar-ı BehramĢah Oyumerik61
mz KuĢtaĢ
Meyve veren ağaccedillara oranla meyvesiz ağaccedillar yer isimlerinde daha sık kullanılmıĢtır Bunlar iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavak ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Bu durum boumllgenin bitki oumlrtuumlsuuml
iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavağın oumlnemli bir paya sahip olduğunu ortaya koyduğu gibi insanların acircdeta
soumlğuumlt ve kavak ağacı gibi sulak yerleri tercih ettiğini de goumlzler oumlnuumlne sermektedir Tablo 23 Meyvesiz Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilortu62
mz Kızılkuumlnbed Sidreluuml mz 63
Huumlseyinabad
Dikmesoumlğuumlt ky Halka-i Hass Soumlğuumltoumlzuuml ky Yenimuumlsluumlman
Divankavağı mz Huumlseyinabad Soumlğuumltoumlzuuml ky Huumlseyinabad
DuumlĢuumlkkavak mz Karahisar-ı BehramĢah Soumlğuumltoumlzuuml mz (4) Huumlseyinabad
Karaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultankavağı mz Huumlseyinabad
Karakızkavağı Huumlseyinabad Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass
Kavacık mz64
MeĢhedabad Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavak ky Karahisar-ı BehramĢah Uumlccedilkaraağaccedil 65
mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavakağacı mz Huumlseyinabad Yalnuzağaccedil ky Zile
Kavakoumlzuuml mz Huumlseyinabad Yatankavağı ky Huumlseyinabad
Oumlzikavağı ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Az da olsa Zile yer adlarında meyve oumlğesi de kullanılabilmiĢtir Zile merkezde Ccedilekle66
ile
Payami67
mezraları adlarını meyvelerden almıĢ olmalıdır Sebze isimleri ise KuĢtaĢ‟taki Tomara ile
Huumlseyinabad‟daki Kabakkavsuvan mezralarının isimlerinde tercih edilmiĢtir Tomara68
pazıya benzer sapları piĢirilerek yenen kendi kendine yetiĢen bir ccedileĢit bitkidir Zile‟de tahıllar ve
baklagillerden verilen yer adları da bulunmaktadır Bunlar Huumlseyinabad‟daki Sarukamış
Kamışccedilık69
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Şolan ve Evik70
ile Zevar71
mezralarıdır
Adını farklı ccediliccedilek tuumlrlerinden alan yerleĢim yerlerinin sayısı 5 tane olup 2‟si daha ziyade
yabani ccediliccedileklerden kaynaklanan yer adlarına oumlrnek oluĢturmaktadır Bunlar Zile‟deki Minahoş ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki KarĢu Menekşeluuml mezralarıdır Acacı ve Oumlzi Kavağı‟nda ve Karahisar-ı BehramĢah‟da Guumllluumlk mezraları ile Huumlseyinabad‟daki Guumlloumlzuuml mezraları isimleri bir suumls ccediliccedileği
diyebileceğimiz guumllden tuumlretilmiĢtir
60ldquo Ġğde ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 61 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Tarama
Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(22012012) 62 ldquoYabani ardıccedil ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 63 ldquoCennetteki son ağaccedilrdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 64 79 numaralı defterde karye olarak geccedilmektedir Koumlyuumln adı 17 yuumlzyılda koumlyde tuumlrbesi ve zaviyesi bulunan ġeyh Eyluumlk‟ten dolayı ġeyheyluumlk Ģeklinde değiĢmiĢ 1981 yılında ise bu isim yerine YeĢilce adı kullanılmaya baĢlanmıĢtır 65 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012) 66 Ccedilekle ccedilağla kelimesinin halk dilindeki Ģeklidir ve ldquoolmamıĢ meyverdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(22012012) 67 Payam ldquoBademrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 68 Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 69 ldquoBuğdaygillerden sulak nemli yerlerde yetiĢen boğumlu sert goumlvdesi olan bitkilerrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(28012012) 70 ldquoBir ccedileĢit buğdayrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 71 ldquoHayvanlara yedirilmek iccedilin hazırlanan tahıl kırması iri oumlğuumltuumllmuumlĢ un tazırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoCcedilorum Alaca‟da iri bulgur iccedilin kullanılan bir tabirrdquo Zanaat Terimleri Soumlzluumlğuuml 1976 httptdkterim
govtrbts(28012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 107
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
CcedileĢitli bitki parccedilaları da (dal budak ccedilubuk) yer adlarının verilmesinde belirleyici
olabilmektedir Zile kazasında bu Ģeklide bitki parccedilalarından adını alan iki yerleĢim birimi tespit edilebilmiĢtir Bunlar MeĢhedabad‟daki Ccedilubuk ve Huumlseyinabad‟daki Yapracık mezralarıdır Bitki
ve bitki parccedilaları dıĢında yerleĢim birimlerinin kurulduğu yerlerdeki bitki oumlruumltuumlsuuml de yer adlarına
ilham verebilmektedir Zile kazasında 10 yerleĢim biriminin adı bitki oumlruumltuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran
oumlzelliklerden verilmiĢtir
Tablo 24 Bitki Oumlrtuumlsuumlnuuml CcedilağrıĢtıran Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilakırccedilal72
mz Yenimuumlsluumlman Karagevenlik mz Huumlseyinabad
Ccedilamluca mz Karahisar-ı BehramĢah Korucuk mz Zile
Ccedilomruk mz Zile Odunluk mz Huumlseyinabad
Dikmen73
nma‟a Hamrik mz Karahisar-ı BehramĢah Pervazlık mz74
Huumlseyinabad
Bericcedilayır mz Huumlseyinabad Sazlı mz Karahisar-ı BehramĢah
313 Hayvanlarla Ġlgili Yer Adları
Zile‟de adını hayvanlardan alan 23 yer adı tespit edilmiĢtir Bunlardan 6‟sı yabani hayvan
isimleridir Zile‟deki Donuzlu75
koumlyuuml ve Kurtamaz mezrası Acacı ve Oumlzikavağı‟ndaki Başkurd ve Kurdbaşı mezrası Halka-i Hass‟daki Dilkuumller mezrası Karacahisar-ı BehramĢah‟daki Tekir
76
Meşhedi mezrası adları bu yolla verilmiĢtir
Huumlseyinabad‟daki Suumlluumlnluumlce mezrası77
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Suumlluumln ile KuĢtaĢ‟taki
Yapalak78
mezrası ve yine KuĢtaĢ‟taki Yapalak koumlyuuml isimlerini yırtıcı kuĢlardan almıĢlardır Zile Guumlvercinlik koumlyuuml ve Ağcakuş mezrası ise adlarını evcil nitelikli kuĢlardan almıĢtır
Kazada evcil hayvanlardan adını alan yerleĢim yerleri ise Zile Koşaatlu mezrası Acacı ve
Oumlzikavağı Hıcıp79
koumlyuuml Yenimuumlsluumlman Taylu80
mezrası Huumlseyinabad Koyunluyusufoumlzuuml ve Guumlduumll
81 mezrası MeĢhedabad Karı ve Dorualanı
82 mezrasıdır Halka-i Hass‟taki Petek
83 karyesi ise
arıcılıkla ilgili bir uumlretim aracından adını almıĢtır
72 Ccedilal ldquoTaĢlık yer ccedilıplak tepe kireccedilli toprak ormanlık fundalık sulu duumlz ova maki ile oumlrtuumlluuml engebeli alan Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml Ccedilakır ldquoMavi hareli elardquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgov trbts(28012012) 73 Dikmen ldquoKoni biccediliminde sivri tepe dağların en yuumlksek yeri yayla dik arazideki orman dikilerek meydana gelen ağaccedillıkrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 74 Pervazlı adıya Youmlruumlkan taifesinden Bozok ve MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 627 75 Diyarbekir eyaleti Mardin kazasında Youmlruumlkan taifesinden cemaat Tuumlrkay age s 335 76 ldquoPostu siyah ccedilizgili ve benekli kuumll renkli kedirdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 77 ldquoSuumlluumlngillerden kuyruğu ccedilok uzun eti yenilen bir kuĢrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquoBuzağırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoTavuksular (Galliformes) takımının suumlluumlnguumller (Phasianidae) familyasından 80 cm kadar uzunlukta Avrupadan Kafkasyaya kadar olan boumllgede yaĢayan bir tuumlrrdquo Biyoloji Terimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 78 ldquoBir tuumlr baykuĢrdquo Tarama Soumlzluumlğuuml 1972 httptdkterimgovtrbts(29012012) 79ldquo Koyunrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 80 ldquoUumlccedil yaĢına kadar olan at yavrusurdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 81 ldquoKedi yavrusu kuyruksuz kuyruğu kesik hayvan kısa bodur geliĢmemiĢrdquo ldquoSaccedilta ve fırında piĢirilen mısır ya da buğday unundan yapılan ekmek ekmek somunurdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s383 Guumlduumllluuml diye de ifade edilmektedir 82 ldquoGoumlvdesi kızıl ayakları ve yelesi koyu renkli olan yağız (at) kızıl (at donu) Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 83 Eğer bey ise Boynuyoğun aĢiretinde boumlyle bir cemaat adı var Buumlyuumlk olasılıkla boya dayalı bir yerleĢim adı da olabilir
Tuumlrkay age s 234
108 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 25Adında Hayvanlarla Ġlgili Ġbareler Bulunan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakuĢ mz Zile Kurtamaz mz Zile
BaĢkurd mz Acacı ve Oumlzi Kavağı KuĢtaĢ Nh KuĢtaĢ
Dilkuumller mz Halka-i Hass Petek ky Halka-i Hass
Donuzlu ky Zile Suumlluumln mz Karahisar-ı BehramĢah
Guumlduumll mz Huumlseyinabad Suumlluumlnluumlce mz Huumlseyinabad
Guumlvercinlik ky Zile TankuĢ ky Kızılkuumlnbed
Hıcıp ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Taylu mz Yenimuumlsluumlman
Karı ve Dorualanı mz MeĢhedabad TekirmeĢhedi mz Karahisar-ı BehramĢah
Kırım mz Huumlseyinabad UumlccediltaĢ Nh KuĢtaĢ
KoĢaatlu mz Zile Yapalak ky KuĢtaĢ
KurdbaĢı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yapalak mz (2) KuĢtaĢ
32Ġnsanlara ve Toplumlara Dayanan Adlar
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıllara ait yer adları iccedilerisinde insana dair oumlzellikler oumlnemli bir yer
tutmaktadır Ġnsanın beslenme kuumlltuumlruumlnden oumlzuumlr durumuna kadar birccedilok oumlzellik bu isimlerde hayat
bulmaktadır Oumlte taraftan isimler de oumlne ccedilıkan bir oumlzellikte tarihicirc Ģahsiyetleri ve cemaatleri iccedilinde
fazlasıyla barındırmasıdır Oumlrneğin Ģahıs isimleri acircdeta tarihicirc bir geccedilit toumlreni gibidir DaniĢmend-i BahĢayiĢ DaniĢmendlileri Keykavus Selccedilukluları Cengizhan Moğolları Temuumlrhan Timurluları
anımsatan isimler olup bu geccedilit toumlreninde tarihe tanıklık etmemizde buumlyuumlk rolleri vardır
321Fiziksel YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
a Yiyecekler ve Ġccedileceklerden Verilen Yer Adları Zile‟de iccedileceklerden adını alan
herhangi bir yerleĢim birimine tesaduumlf edilmemiĢtir Ancak değiĢik yiyeceklerden adını alan 7
yerleĢim birimine rastlanmıĢtır Acacı ve Oumlzi Kavağı Keşlik84
ve Dumi mezrası iccedilerisindeki keĢ kelimesi peynire iĢaret ederken dum kelimesi ise sulu gıdalarla ilgilidir Bazlambaccedil
85 koumlyuuml ve
Ccediloumlrek mezrası isimleri ise youmlreye oumlzguuml unlu gıda mamullerinden adını almıĢtır Kozlar mezrası ise
bir yandan bir cemaat adını ccedilağrıĢtırırken bir yandan da cevize iĢaret etmektedir Tablo 26 Yiyecek ve Ġccedileceklere Dayalı Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bazlambaccedil ky Kızılkuumlnbed Kavurga mz Huumlseyinabad
Ccediloumlrek mz Kızılkuumlnbed KeĢlik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Dumi mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kozlar mz MeĢhedabad
Dumi mz KuĢtaĢ
bCcedileĢitli EĢyalardan Adını Alan YerleĢim Birimleri Zile‟de değiĢik tuumlrde guumlndelik
eĢyalardan ismini alan 14 yerleĢim birimi tespit edilmiĢtir Su konacak kaplardan ismini alan tek
yerleĢim birimi Huumlseyinabad‟daki Guumlğuumlm mezrasıdır MeĢhedabad‟daki Kuumlpluumlce ile Huumlseyinabad‟daki Boduccedil mezrası ve Kapaklu koumlylerinin isimlerinde ise mutfak levazımatlarının
isimleri kullanılmıĢtır CcedileĢitli aletler ve takımlardan adını alan 10 yer ismi okunmuĢtur Zile
Palani86
koumlyuuml Sacayak mezrası ve Yaba koumlyuuml Huumlseyinabad Sokucak mezrası (2) Ağcasoku
mezrası Yeni Muumlsluumlman Kopaccedil87
koumlyuuml Karahisar-ı BehramĢah Borulu ve Karasoku 88
mezraları
84 ldquoYağı alınmıĢ yoğurttan ya da suumltten yapılan peynirrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzşuumlğuuml httptdkterimgov trbts(29012012) 85 ldquoMısır arpa darı ve buğday unlarından yapılan mayalı mayasız yağlı yağsız Ģekerli Ģekersiz ince ve kalın piĢirilen saccedil ekmeğirdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 86 Bozok‟ta ve Malatya sancaklarında Balanlı-Balanlu diye bir cemaat adı var Tuumlrkay age s 223 87 ldquoĠnce ve dar ağızlı bir ccedileĢit ccedilapardquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 88 ldquoTahıl doumlvmeye yarayan buumlyuumlk taĢ dibek dibekte havanda doumlvme iĢini yapan tokmakrdquoTuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları
Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 109
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KuĢtaĢ Yaba mezrası Kesici aletlerden adını alan tek yerleĢim birimi ise Huumlseyinabad‟daki
Balccedilak89
mezrasıdır Tablo 27Adını EĢya ve Aletlerden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ağcasoku mz Huumlseyinabad Kopaccedil ky Yenimuumlsluumlman
Balccedilak mz Huumlseyinabad Kuumlpluumlce mz MeĢhedabad
Boduccedil mz Huumlseyinabad Palani ky Zile
Borulu mz Karahisar-ı BehramĢah Sacayak mz Zile
Guumlğuumlm mz Huumlseyinabad Sokucak (2) mz Huumlseyinabad
Kapaklu ky Huumlseyinabad Yaba ky Zile
Karasoku mz Karahisar-ı BehramĢah Yaba mz KuĢtaĢ
cSavaĢ ve Askerlikle Ġle Ġlgili Yer Adları Zile yer adları iccedilerisinde savaĢ ve askerliğie dair isimler de bulunmuĢtur Bunların sayısı 4 tane olup 1‟si Zile‟de diğer 3‟uuml ise Huumlseyinabad
Nahiyesi‟ndedir Tablo 28 SavaĢ ve Askerlikle Ġlgili Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġsadoğancı90
ky Huumlseyinabad Muumlhimmatini mz Huumlseyinabad
Mescid-i Sakayan mh Zile Sakalar mz Huumlseyinabad
dGiyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları Tuumlrklerin Zile‟de verdikleri
yerleĢim adları iccedilerisinde giyim eĢyaları ve kumaĢ maddelerine de rastlanmıĢtır Huumlseyinabad‟daki Edikoumlyuumlk mezrası adı ayak giyiminde tercih edilen edikle ilgilidir KumaĢ maddeleri ile ilintili
olarak Acacı ve Oumlzikavağı Oltan91
ve Oltankoumly mezrası isimleri dikkat ccedilekmektedir
Huumlseyinabad‟daki Hırka-i92
Buumlzuumlrk ve Hırka-i Kuumlccediluumlk koumlyleri Kuşak mezrası Karahisar-ı BehramĢah‟taki Kabluyuumln ve Kuşakoumlyuumlk mezraları Zile‟deki Yuumlnluuml koumlyuuml yuumln ve yuumlnluuml dokumalara
ccedilağrıĢım yapmaktadır Tablo 29 Giyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Edikoumlyuumlk mz Huumlseyinabad KuĢak mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky Huumlseyinabad KuĢakluoumlyuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Oltan mz (2) Acacı ve Oumlzikavağı
Kabluyuumln mz Karahisar-ı BehramĢah Yuumlnluuml ky Zile
e Adını Yapı Kısımlarından Alan Yer Adları Zile‟de farklı mimari yapıların tuumlmuumlnuuml değil de bir boumlluumlmuumlnuuml iccedileren yer adlarıda bulunmaktadır Bunlar 7 adet olup aĢağıda Tablo 30‟da
goumlsterilmiĢtir
89ldquoKabza kabzanın demir siperirdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtr bts (29012012) 90 ldquoHassa kuĢbazları denilen timarlı avcılardan bir takımın adırdquo Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterim govtrbts(29012012) 91 OltanrdquoKesilip dikilmeye hazırlanmıĢ yemeni eskiyen yemeni ayakkabı altına vurulan penccedile mest ve yemeni yuumlzuumlnuuml koumlseleye tutturmak iccedilin yapılan iri dikiĢ ccedilarığın iccediline konulan bez ya da deri parccedilası ccedilarık ipi Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(30012012) 92 Koumlyuumln adının Hırka-i Kebir olduğu ve Hırka Baba tepesi eteğinde kurulmasından aldığı bilinmektedir Koumlyuumln isminin anlatılan efsanesi Huumlseyin adında bir Velinin hırkasının bu boumllgede olması ve Hırka Baba tepesine bu isim
verilmesinden gelir httpwwwbuyukhirkacomsbindex phpbeldemizhtml (21012012)
110 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 30 Adını Yapı Kısımlarından Alan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahurcuk ky Halka-i Hass TaĢağıl mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Ayvancık mz Huumlseyinabad Tonus mz Halka-i Hass
Goumlkccedileminare mz Karahisar-ı BehramĢah Manar mz Karahisar-ı BehramĢah
Minare mh Zile
322 Duygusal YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
Zile yer adları iccedilerisinde doğrudan insan duygularını iccedilinde taĢıyan iki yer adı tespit
edilmiĢtir Bunlar Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Ġmrek93
ile Karahisar-ı BehramĢah‟taki Sevguumlluuml
mezralarıdır Aile bireyleri ile ilgili yer adları daha ccedilok akrabalık iliĢkilerini iccedileren tuumlrden olup
Zile‟de bu Ģekilde 12 yerleĢim adı bulunmaktadır Bunlardan yalnız ikisi eĢ anlamında karı kelimesini iccedilerirken diğer 10 tanesi veled zade ya da oğlan biccediliminde daha ccedilok erkek evladı iccedileren
isimlerdir Tablo 31 Adını Akrabalık Tuumlrlerinden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ayveledi Karahisar-ı BehramĢah Ġlyasoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Bekleroğlanı Kızılkuumlnbed Karıbasan mz Huumlseyinabad
Caferoğlanı mz Huumlseyinabad Karukoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Doğanoğlanı mz Kızılkuumlnbed Mesudoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hacızade mz Karahisar-ı BehramĢah Recepoğlu mz Huumlseyinabad
Ġlyasoğlanı ky Halka-i Hass Veledikkoumly mz Huumlseyinabad
Zile‟de dine iliĢkin birtakım oumlzellikler iccedileren yer adları da tespit edilmiĢtir Bunların sayısı
23 tanedir Bu isimler iccedilerisinde hacı fakih Ģeyh abdal gibi unvanlar dıĢında kul iman ve uumlmmet
kelimelerini iccedileren dine dair kavramlar da bulunmaktadır PirakbaĢ ismi ise daha ccedilok mezhepsel bir ccedilağrıĢım yapmaktadır Doğrudan Ġslam dinini ccedilağrıĢtıran isimler yanında youmlrenin eski ev
sahiplerini ifade eden kacircfir ismi de yer adları iccedilerisinde değiĢik kelimelerle beraber tercih
edilmiĢtir Tablo 32Din ile Ġlgili Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alaeddinhacı mz Huumlseyinabad Kuldan mz Karahisar-ı BehramĢah
Aykutfakihviranı mz Huumlseyinabad Kuldan mz MeĢhedabad
Azadkul mz Acacı ve Oumlzikavağı Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Bekirabdal mz Huumlseyinabad PirakbaĢ mz Huumlseyinabad
Ccedilokccedilakul mz Zile Saruhacı mz Huumlseyinabad
Ġman ky Halka-i Hass ġeyh ky Acacı ve Oumlzikavağı
Ġnekulu mz Huumlseyinabad ġeyh mz Huumlseyinabad
Ġsa Fakılu mz Huumlseyinabad ġeyhkoumly mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kacircfir ky Yenimuumlsluumlman ġeyhkulu mh Zile
Kafirviranı ky Zile Uumlmmet mz MeĢhedabad
Karapiri ky Karahisar-ı BehramĢah Yenimuumlsluumlman nh Yenimuumlsluumlman
Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
323 KiĢilerin Varlıkları Ġle Ġlgili Yer Adları
Yeni bir koumly veya kasabanın kuruluĢunda oraya yeni bir ad aramaya hacet kalmaksızın
yerleĢen topluluğun adı verilir Nitekim Anadolu bunun muumlkemmel oumlrnekleriyle doludur Bu isimler bize aynı adı taĢıyan boy aĢiret cemaat gibi grupların nasıl bir yayılma goumlsterdiklerini de
anlatır Doğu veya Guumlneydoğu Anadolu‟daki bir koumly adının Rumeli topraklarında da olması bu
dağınık yayılmanın guumlzel bir oumlrneğidir (Kuumltuumlkoğlu 1991 15)
93 ldquoSeven duumlĢkuumlnrdquo anlamlarına gelen bir Tuumlrkccedile kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim
govtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 111
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
a Vuumlcut Kısımları Ġccedileren Yer Adları Vuumlcut kısımlarını iccedileren 5 isimden biri kol biri
baĢ biri karın ve son ikisi taban gibi insan uzuvlarını iccedilerisinde barındırmaktadır Tablo 33 Vuumlcut Kısımlarına Dayalı Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AbagolEbegol mz Huumlseyinabad Tabana (Dabana) ky Halka-i Hass
DeluumlbaĢ mz Huumlseyinabad TabanıyavaĢ mz Huumlseyinabad
Karnıkara mz (2) Huumlseyinabad
Uzuvlar dıĢında insan vuumlcudunda ortaya ccedilıkan tuumlyler de yer adları iccedilerisinde kendine yer
bulabilmiĢtir Bunların sayısı 3 olup Halka-i Hass‟daki Koumlsemelik mezrası yuumlzuumln tuumlysuumlzluumlğuumlyle ilgilidir Huumlseyinabad‟daki Gılman
94 mezrası ve Perccedilem koumlyuuml
95 adları ise doğrudan insan
vuumlcudundaki tuumlylerle ilgili yer adları arasında değerlendirilebilir
b Ruumltbeler (Unvanlar) Mevkiler Ġccedileren Yer Adları Tuumlrkler yer adları verirken
ruumltbeler unvanlar ve kiĢilerin mevkilerinden de yararlanabilmiĢtir Zile kazasında 18 yer adı bu ccedileĢit bir yaklaĢımla verilmiĢtir Gazi unvanı 3 diğin (tigin) unvanı 5 kadı goumlrevi 1 emir unvanı 1
bey 2 sultan 3 melik 2 yerleĢim biriminde isim olarak kullanılmıĢtır Ladıcık ise buumlyuumlk olasılıkla
Hellenistik doumlnemden gelen ve Pontus devletinde kral ailesinden birccedilok kraliccedile ve prensesin taĢıdığı bir unvan olarak oumltekilerden farklı bir yere oturtulabilir
Tablo 34 Ruumltbeler Unvanlar Mevkiler Ġccedileren Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Arslangazi ky MeĢhedabad Karagazi mz Zile
Baydiğin mz Acacı ve Oumlzikavağı Maturabey mz Karahisar-ı BehramĢah
Baydiğin ky Zile Ladıcık ky96
Halka-i Hass
Beyyurdu mz Huumlseyinabad OsmanpaĢa ky Huumlseyinabad
Emirsaraccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultaneymirce97
emz Huumlseyinabad
Gazikoumly maa Ermenid mz Kızılkuumlnbed Sultanmehmed mz Huumlseyinabad
KadıĢehri ky Acacı ve Oumlzikavağı Taht-ı melik mz Huumlseyinabad
Karadiğin mz (3) Huumlseyinabad Uzunmelik mz Huumlseyinabad
c Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları Ġnsanı ilgilendiren değiĢik
sıfat ve eylemlerden adını alan Zile kazasında toplam 13 yer adı bulunmuĢtur Bunlardan Ağrık98
mz adı bir hastalık durumuna DoymuĢ ihtiyaccedilların giderilmesine Gederik99
gitmek eylemine
Uumlzmuumlş100
uumlzuumllme eylemine Yararlık faydalı olma haline dayalı isimler gibi goumlzuumlkmektedir
94 ldquoKabarık saccedillı kimserdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) Gılmanlar Gılmanlı adına Kuumltahya sancağı Dağardı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 374 95ldquoBaĢlarını tıraĢ edenlerin tepede bıraktıkları saccedil tutamırdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts (29012012) Perccedilemli adıyla iccedilel sancağı Anamur kazasında youmlruumlkandan bir cemaat var Tuumlrkay age s 626 96 Ladıcık Lacircdik kelimesinden geliyor olabilir Hellenistik ccedilağda oumlzellikle Selevkoslarda ve Pontus devletinin kral ailesinde birccedilok kraliccedilenin ve prensesin taĢıdığı bir isim olan Laodikeia‟dan bozma bir kelime Pontus boumllgesinde Amasya‟ya ve Tokat iline bağlı Niksar ilccedilesinde birer Lacircdik var Bk Umar age s 505Zile‟deki Ladıcık adı da bu
adlarla aynı olmalıdır 97 Mezraya adını veren Sultan Eymirce‟nin hayatı hakkında fazla bir bilgi bulunmamaktadır Emirci veya Emirce Sultan‟a ait menakıbnamede Emir-i Ccedilin Osman olarak bilinir Sultan Eymirce zaviyesi ile ilgili Bk Kapusuzoğlu S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Ankara s 67-80 98 ldquoAğrılı ağrıyanrdquo anlamında bir kelimedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(29012012) 99 Geder bağ ccedilubuklarını ccedilelikleme merkep alın yazısı ccediluval keder ve kader anlamlarında da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 100 Uumlz ova duumlzluumlk anlamlarında da kullanılan bir kelimedir httptdkterimgovtrbts (19022013)
112 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo35 Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları
d Mesleklerden
Verilen Yer Adları Zile‟de
resmi goumlrevler ve ccedileĢitli esnaf gruplarından kaynaklanan yer adları da vardır Bunların sayısı 5 olup incuumlger ve kalaycı isimleri
zanaat kollarına iĢaret ederken kethuumlda muhtesib ve yazıcı ise resmi goumlrev ya da goumlrevlilere iliĢkin
verilmiĢ yer adları olarak duumlĢuumlnuumllebilir Tablo 36 Mesleklerden Verilen Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġncuumlger mz Karahisar-ı BehramĢah Sarukalaycı mz Huumlseyinabad
Kethuumlda mh Zile Yazıcı mh Zile
Muhtesib ky Karahisar-ı BehramĢah
e Ġnsan (kiĢi) Adı Verilen YerleĢim Birimleri Adını doğrudan kiĢi adlarından alan 22 yerleĢim birimi bulunmaktadır Bunlardan yalnız 1‟i Ermeni ismi olup bu koumlyuumln bir diğer adı da
Killikrsquotir Bunların dıĢındaki isimlerin oumlnemli bir kısmı Arapccedila Farsccedila ve Ġbraniceden fonetiği
değiĢtirilerek Tuumlrkccedileye geccedilmiĢ isimlerdir Tablo 37 Ġnsan (kiĢi) Adları Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahmed ky KuĢtaĢ Mesud Ġğlal mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Battal mz Huumlseyinabad Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Baydar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hamzacık ky Zile Musa mz KuĢtaĢ
Hasan ky Yenimuumlsluumlman Okar mz101
Huumlseyinabad
Keykavus mz Huumlseyinabad Oumlğetccedile ky102
Karahisar-ı BehramĢah
Mahmud ky KuĢtaĢ Sarumusa mz KuĢtaĢ
Hasan mz (2) Huumlseyinabad Sergis ky (nam-ı diğer Killik)103
Huumlseyinabad
Huumlseyin mz (2) Huumlseyinabad Tuğrul mz Huumlseyinabad
Mergub ky104
Zile Yunus mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
f KiĢilerin Fiziksel Oumlzelliklerini Yansıtan Yer Adları KiĢilerin engel durumlarını iccedileren Zile‟de tek yer adı Huumlseyinabad‟daki Sağır Piri Kışlası‟dır
g Tarihicirc KiĢi Adları Ġccedileren Yer Adları Bazı tarihicirc Ģahsiyet isimleri de Zile‟de yer adı
olarak verilebilmiĢtir Bunların sayısı 9 tanedir Zile merkez Danişmend-i Bahşayiş Kalesi105
ile
101 Telli balıkccedilıl kuĢlarına verilen bir isim olan Okar erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 102 Oumlğet beğenilen aranılan anlamında bir kelime olup kız ve erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 103 Bu koumlyde Karkın boyundan Uluyoumlruumlk taifesinden TutuĢ Etraki Cemaati sakindi Halaccediloğlu V s 2234 104 Aranan ve beğenilen anlamlarında olan Mergup kelimesi Arapccedila koumlkenli olup Ģahıs adı olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 105 Tufan Guumlnduumlz DaniĢmendli Beyliği sahasında iccedilinde DaniĢmend adı geccedilen Amasya kazasında 2 Tokat kazasında 2 Sivas kazasında 3 ve Zile kazasında 1 yer adı tespit etmiĢtir Zile‟deki DaniĢmend-i BahĢayiĢ kalesini bir koumly olarak ele alan Guumlnduumlz buranın adının buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendli beyliğinden ziyade bir Ģahıstan verildiğini oumlne suumlrmuumlĢtuumlr Buranın aynı zamanda Tokat Youmlruumlklerinin kıĢlağı olduğunu belirtmiĢtir Kaynak olarak da 387 nolu Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum defterini vermiĢtir (Cilt II s 457) Bk Guumlnduumlz T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli
Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I Baskı Ġstanbul s 35-36
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağrık mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kurubey mz Halka-i Hass
Dilmek mz Karahisar-ı BehramĢah Sapmaz mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Huumlseyinabad UumlzmuumlĢ mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Kızılkuumlnbed Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Huumlseyinabad
Gederik ky Zile Yavihsan ky Halka-i Hass
Goumlzaccedilan mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk Huumlseyinabad
Ġkiyuumlzluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 113
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yeni Muumlsluumlman Arslan-ı Danişmend106
mezrası isimleri buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendliler
doumlneminden kalan ve tarihicirc Ģahsiyetlere dayalı olarak verilmiĢ isimler olmalıdır Karadiğin (Zile-Huumlseyinabad 3) Baydiğin koumlyuuml (Zile) ve Baydiğin
107 mezrası (Acacı ve Oumlzikavağı) isimleri ise
tigin kelimesinin bozulmuĢ Ģekilleri olarak oumlne ccedilıkmaktadır Cengizhan ve Temuumlrhan mezraları
(Huumlseyinabad) ise Moğol istilası ve Timur‟un Anadolu‟ya giriĢinin izlerini taĢıyan yer adları
Ģeklinde tasvir edilebilir Yeni Muumlsluumlman‟daki Ccedileltek koumlyuuml adını Ccedileltek Baba‟dan almıĢtır108
Huumlseyinabad nahiyesi adı ise buumlyuumlk bir olasılıkla Battal Gazi ile birarada anılan Huumlseyin Gazi‟den
verilmiĢ olmalıdır Zira ona atfedilen mezar ya da makamlardan birisi Ccedilorum Alaca ilccedilesindedir109
Yukarı da insan adları baĢlığında ele alınan Keykavus ismi de tarihicirc Ģahsiyetlere dayandırılabilir
h Kavim Kabile Boy Soy Oymak Cemaat Adları Ġccedileren Yer Adları Anadolu
Tuumlrkler tarafindan fethedildikten sonra yoğun bir Tuumlrk goumlccediluumlne sahne olmuĢtur Tuumlrkler buraya boy
ve aĢiretler halinde gelerek muhtelif boumllgeleri yurt edinmiĢler ve Selccediluklu Devleti youmlneticileri de siyasicirc ve iktisadicirc hedefleri goumlzeterek Osmanlı Devleti‟ni kuran Kayı boyuna mensup aĢiretin de
dacirchil olduğu Tuumlrk boylarını ccedileĢitli boumllgelere yerleĢtirmiĢlerdir Osmanlılar da aynı Ģekilde
kendilerine gelip sığınan Tuumlrk topluluklarını değiĢik boumllgelere iskacircn etmiĢlerdir Boumlylece Osmanlı
Devleti‟nin kuruluĢ ve geliĢme suumlrecinde de Anadolu‟nun muhtelif yerlerine ccedileĢitli Tuumlrk oymak ve aĢiretleri yerleĢtirilmiĢtir (Soumlylemez 2002 39)
Osmanlı hanedanı Tuumlrkmen koumlkenli de olsa kendisini Tuumlrkluumlğuumln temsilcisi olarak goumlrmekte
ve Tuumlrk tabirini merkeze oturtmaktaydı Tuumlrkmen tabirini Akkoyunlu Karakoyunlu Dulkadir Karamanoğlu gibi beylik ya da devletlerin etnik kimliğini tanımlamakta adı geccedilen devletlerin
Osmanlı hacirckimiyetine girmiĢ olan halkının sadece konargoumlccediler gruplarını ifade etmek iccedilin
kullanmaktadır Youmlruumlk tabiri ise bir sancak ya da kaza dacirchilinde yaylak ve kıĢlak hayatı
suumlrduumlrenlerin genel adıydı Uluyoumlruumlk (Etrak Youmlruumlkanı) Tokat‟tan Kuumltahya‟ya kadar uzanan sahada konargoumlccedilerlik etmekteydi
110
Acacı ve Oumlzi Kavağı nahiyesinde adını boy ya da cemaat adından alan 12 yerleĢim birimi
bulunmaktadır Alan-ı İğdir Bayındır mezraları ve Kayılar koumlyuuml (2 adet) adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
111 Arablar koumlyuuml
112 Hacı
113 koumlyuuml Haramideresi mezrası
114 Karacaviran
115 koumlyuuml
106Danişmend Farsccedila‟dan Tuumlrkccedileye geccedilen bir kelimedir Bilgili ilim sahibi anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk medreselerin icazet alma seviyesine gelmiĢ olan talebeleri iccedilin de kullanılan bir tabirdir Bk ĠpĢirli M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465 Ancak DaniĢmend tabiri zaman zaman bir Ģahıs adı ya da ismin oumlnuumlnde bir sıfat olarak da kullanılabilmektedir Arslan-ı DaniĢmend Arslan DaniĢmend ya da Ġslam DaniĢmend de olabilir 107 Yılmaz Kurt Niksar‟da bulunan GuumlmuumlĢdiğin koumlyuumlnuumln adının DaniĢmend Gazi‟nin 12 oğlundan biri olan GuumlmuumlĢ Tigin‟den konduğunu belirtmiĢtir Muhtemelen Zile kazasındaki Baydiğin ve Karadiğin isimleri de bu yolla verilmiĢ
olabilir Bk Kurt Y (2000) ldquoNiksar Kazası Yer Adlarırdquo Danişmendliler Doumlneminde Niksarrsquoda Tıp Tarih ve Kuumlltuumlr Sempozyumu Bildirileri Niksar s 105 108 Ccedileltek Baba‟nın asıl ismi ġeyh Mahmut olup unvanı Emirci lakabı Doğan ve ocağı Ccedileltek‟tir Dede Karkın Sarı Saltuk Gajgaj Baba gibi maneviyat ocaklarından biri de Ccedileltek Baba Ocağı‟dır Bu Ocak 17 koumlyuumln oumlĢruumlnuuml alan guumlccedilluuml bir yuvadır ġeyh Mahmut da boumllgeye geldiğinde boumllgenin ĠslamlaĢmasında rol oynayan oumlnemli bir manevi ve tarihi Ģahsiyet olarak Ccedileltek koumlyuumlne adını vermiĢtir Ccedileltek Baba 13 Yuumlzyıl iccedilerisinde yaĢamıĢtır ve Yeseviye tarikatı ekoluumlnden yetiĢen biridir httpceltekkoyumtrggC7eltek-Baba-Kimdir-f (23012012) 109 Oumlzcan K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal Gazi ve Malatya
Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58 110 Guumlnduumlz age s 19-27 111 24 Oğuz boyunun yayıldığı coğraficirc sahalar ve XVI yuumlzyılda Anadolu‟da Oğuz boylarına ait yer adları iccedilin Bk Suumlmer F (1980) Oğuzlar Ġstanbul s 201-372 423-460 112 Ccedilorum Bozok MaraĢ civarında Arab ya da Arablar vardır (Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden) Tuumlrkay age s 50 Arablı diye de anılmaktadır Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden geniĢ bir alana yayılmıĢ durumdadır Tuumlrkay age s 203 113 Tokat Zile‟de ve Ankara AyaĢ‟ta youmlruumlkan taifesinden Hacı diye bir cemaat var Tuumlrkay age s389 114 Ordu kazası ve Karahisar-ı ġarki sancağında Youmlruumlkan taifesinden Harami adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay
age s 406
114 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karıkışla koumlyuuml116
Muğriler117
mezrası Selamet koumlyuuml118
Ulucakkiri mezrası119
ve Yaraş120
mezrası
ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 38 Acacı ve Oumlzi Kavağında Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alan-ı iğdir mz Karacaviran ky Ulucakkiri mz
Arablar ky KarıkıĢla ky Kayılar ky (2)
Hacı ky Muğriler mz Bayındır mz
Haramideresi mz Selamet ky YaraĢ mz
Halka-i Hass nahiyesinde 4 koumly adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Alayuntlu Beydili Kızık ve Salur koumlyleridir 1 koumly Ekrad cemaatlerinin 3 mezra ve 2 koumly ise youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini almıĢtır Kuumlrtler koumlyuuml121
adını bir Ekrad cemaatinden almıĢtır Elmalu
mezrası122
Kırızlar123
koumlyuuml Ovacık124
koumlyuuml Suumlluumlkluuml125
ve Tutuş126
mezrası ise Youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini uumlzerinde taĢımaktadır Tablo 39 Halka-i Hass Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alayuntlu ky Halil ky Kuumlrtler ky Suumlluumlkluuml mz
Beydili ky Kırızlar ky Ovacık ky TutuĢ mz
Elmalu mz Kızık ky Salur mz
Huumlseyinabad‟da Bayadcık Doumlğerobası Karakınık mezraları ile Eski ve Yeni Yapar koumlyleri
adlarını 24 Oğuz boyundan almıĢtır 10 yerleĢim biriminin adının cemaatlerden oluĢtuğu
yanlarında yazan cemaat ibaresinden accedilıkccedila anlaĢılmaktadır 7 yerleĢim birimi de kıĢlak adıyla bir
cemaat ya da topluluğun kıĢladığı bir mekacircnı ifade etmek iccedilin tercih edilmiĢtir Ayrıca 3 yerleĢim yerinde Etrakiye bir yerleĢim yerinde Etrakiye-i Uluyoumlruumlk tabiriyle Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlere
iĢaret edilmiĢtir Kalan 57 yerleĢim birimi ise farklı Tuumlrkmen cemaatlerden adını almıĢtır127
Bu
cemaatlerden Kıranlu (Tuumlrkay 1981 518) ve Mahuna (Tuumlrkay 1981 114) Ekraddan olup kalanların tamamı Youmlruumlk Tuumlrkmen taifelerinden oluĢmaktaydı
115 Karahisar-ı Sahib Adilcevaz Bolvadin ve MaraĢ Goumlksun‟da adı geccedilen TuumlrkmenYoumlruumlkan taifesinden bir cemaattir Youmlruumlkosmanoğlu aĢiretine mensuptur Tuumlrkay age s 465 116 ldquoKayıkıĢlardquo da olabilir Sivas Yeni il Sorkun Nahiyesi‟nde boumlyle bir koumly vardır Bu koumly Kayı boyundan olanlar tarafından kurulmuĢtur Halaccediloğlu III s 1372 Ancak gene de ldquoKarıkıĢlardquo olma ihtimali oldukccedila yuumlksektir ccediluumlnkuuml MaraĢ sancağı Zamantı kazasında Karakışlalı ya da Karıkışlalı adıyla okunmuĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 490 117 Mardin Basra Hakkacircri gibi doğu vilayetleri dıĢında Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında da adı geccedilen ekrad taifesinden
bir aĢirettir Tuumlrkay age s 124 Mukriler olarak da anılmaktadır Ayrıca Makarlar ve Makralar diye youmlruumlkan taifesinden Bozok MaraĢ Karaman Adana Edirne ve Dimetoka‟da bir cemaat de vardır Tuumlrkay age s 574 118 Sivas Yenihan ve Yıldızeli‟nde Youmlruumlkan taifesinden Selametli adıyla bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 666 119 Yozgat Akdağ‟da Ulucak obası adında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 747 120 Ankara Bolu ve MenteĢe sancaklarında da adı geccedilen YaraĢlu adına sahip olan Tuumlrkman taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 765 121 Ekrad‟dan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu IV s 1584 Tuumlrkay age s 113 122 Youmlruumlkan taifesinden ldquoElamacalı Elmalılırdquo Ģeklinde de belirtilmiĢtir Tuumlrkay age s 348-349 123 Firuzlar da olabilir Anamur Kilis ve Mudurnu‟da tespit edilmiĢ bu isimle Tuumlrkmen Youmlruumlk taifesinden bir aĢiret vardır Tuumlrkay age s 81 365 124 Yeniil Sivas‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 617 125 Arapgir ve Karahisar-ıġarki sancağında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 688 126 Sivas ve Bursa‟da bu adla youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 741 127YaklaĢık 83 cemaat adı tespit ettiğimiz Huumlseyinabad yerleĢim birimlerinin referansları geniĢ bir yer tutmaktadır Bu cemaatlerin yayılma sahaları iccedilin Bk Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşiv Belgelerine Goumlre Osmanlı
İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatler Tercuumlman Yayınları Ġstanbul
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 115
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Ağcaağıl Karahisar-ı ġarki‟de Ağcahalil diye de geccedilen bir cemaat adıdır (Tuumlrkay 1981
181) Ayrukam128
MaraĢ Youmlruumlklerinden AvĢar boyuna tabi Ayrudamlı cemaatinden baĢkası değildir (Halaccediloğlu I 2009 205) Aziz Karahisar-ı ġarki‟de de adı geccedilen bir Tuumlrkmen cemaat adıdır
(Tuumlrkay 1981 215) Beyobası Sivas Yeniil‟de bulunan bir Tuumlrkmen aĢiretidir (Tuumlrkay 1981 56)
Ccedilalatlu MaraĢ eyaletinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 288) Youmlruumlkan
taifesinden olan Ccedilelebiler Ordu‟dan Guumlmuumllcine‟ye geniĢ bir alanda yayılmıĢ olan ve Ccedilelebiluuml olarak da anılan bir cemaattir
Depesuumldeluumlk mezrasında Kanuni doumlneminde Bayat boyuna mensup Selmanlu cemaati
yaĢamaktaydı (Halaccediloğlu V 2009 2013) Haliyle Depesi Deluumlğuuml Selmanlu ismi bu cemaatten verilmiĢ olmalıdır Yine aynı doumlnemde bu mezra Bozok sancağına bağlı Sorkun nahiyesine tabi
goumlruumlnmekteydi Yazıkışla (YazılutaĢ) Ccediladıroumlyuumlğuuml Ağcaağıl mezralarında da Selmanlu cemaatinin
adı geccedilmekteydi
Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk‟te mantar ve yer elması Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde
yumurta anlamlarına gelen domalan kelimesi129
Alaiye Sancağı‟nda Youmlruumlkan taifesinden bir
cemaatin de adıydı (Tuumlrkay 1981 335) Emirhacılu mezrasının adı buumlyuumlk olasılıkla Ġccedilel
Sancağı‟nda Anamur Kazası‟nda bulunan Eminhacılu (Tuumlrkay 1981 350) ya da yine Anamur‟da Hacılıemir (Tuumlrkay 1981 395) Ģeklinde geccedilen Youmlruumlk taifesinden bir cemaatten almıĢ olabilir
Eyuumlcek mezrası ise Eyuumlcekli olarak da bilinen Vize Sancağı Pınarhisar kazasında da goumlruumllmuumlĢ olan
bir Tuumlkmen cemaatinin uğrak yeri olarak duumlĢuumlnuumllebilir (Tuumlrkay 1981 362)
Fakihler koumlyuuml Fakıhlar ya da Fakılı (Tuumlrkay1981 364) Gedik Hasan mezrası Bozok ve
MaraĢ‟ta adı geccedilen Gedik Hasanlı (Tuumlrkay1981 369) Youmlruumlk cemaatlerinin adını almıĢtır Yıva
boyuna ait perakende Gılman Cemaatinin adı Gılman mezrasının adına esin kaynağı olmuĢ olabilir
(Hallaccediloğlu V 20091947-1948) Zile sınırlarında adı geccedilen Goumlkccedileler Youmlruumlk cemaati (Tuumlrkay 1981 82) Goumlkccedileluuml mezrasının adının verilmesinde etkili olmuĢtur
Goumlkzemin mezrası130
(Halaccediloğlu II 2009 681) Bozok Sorkun‟da Kızpınarı koumlyuumlnde AvĢar
boyuna mensup Kızılkocalu kabilesine mensup Goumlkin cemaatinden adını almıĢ olsa gerektir (Halaccediloğlu II 2009 900) Gulamlar mezrası ise MaraĢ eyaletinde youmlruumlkan taifesinden Gulamanlu
cemaatinden adını almıĢ olabilir (Tuumlrkay1981 383) Bozok‟ta Hacı Alili adlı youmlruumlkan Tuumlrkmen
taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay1981 389) Buumlyuumlk olasılıkla Hacıali mezrası adı bu cemaate dayalı olmalıdır Halil Acalık koumlyuuml MaraĢ Youmlruumlklerinden Halil Eceli Cemaati (Tuumlrkay
1981 401) ve Hallaccediloğluviranı mezrası Bozok Sorkun boumllgesindeki AvĢar boyuna mensup Halaccedil
Cemaati (Halaccediloğlu III 2009 973) ile ilgili adlar almıĢlardır
Karacalu mezrası adı Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Bozok livası Karahacılu adında koumlye iskacircn edilen Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden bir cemaatin adıyla iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981
462 463) Cemaatin adı Karacalar Karaca ve Karacalu Ģeklinde de dile getirilmektedir
Kızkaracalu koumlyuuml de adını bu cemaatten almıĢtır Zira Karacalu cemaatinin bulunduğu yerler arasında Ccedilorum da bulunmaktaydı (Tuumlrkay 1981 98)
Karadonlu Ermenek Guumllnar Bozkır Ordu ve Karahisar-ı ġarki‟de (Tuumlrkay 1981469)
Karacakaya Ccedilorum‟da (Tuumlrkay 1981 463) Karakız MaraĢ Huumldavendigar ve Vize‟de (Tuumlrkay 1981 477) Karataş Alanya ve BeyĢehri‟nde (Tuumlrkay 1981 486) adı geccedilen cemaatler olup
Karadonlu mezrası Karacakaya koumlyuuml Kararkızkavağı mezrası ve KarataĢ mezrası adları bu
128Kam Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde koyunların barındıkları yer yani damla aynı anlamda goumlsterilmiĢtir httptdkterimgovtrbts (31012012) 129 httptdkterimgovtrbts(31012012) 130 Yusuf Halaccediloğlu bu ismi Goumlkin olarak okumuĢtur
116 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
cemaatlerden kaynaklanmıĢ olmalıdır Kavurga Kavurgalı ve Kavurgaoğlu mezrası isimleri MaraĢ
ve Bozok‟ta yaĢayan Kavurga Dedeler ya da Kavurga cemaatiyle iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981 497-499) Kıranlu ise Sivas Bozok Canik Konya Karaman ve MaraĢ gibi geniĢ bir sahada adı
geccedilen Ekrad youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adı olup Huumlseyinabad‟daki Kıranlu mezrası adı
buradan verilmiĢ olabilir Bu cemaat Kıranlu Kıran Kıranca ve Kıranta Ģeklinde de ifade edilmiĢ
Lekvanik aĢiretinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 518)
Kışlak-ı Himmet Kethuumlda mezrası Salur boyu Uluyoumlruumlk taifesinden Aksalur boumlluumlğuumlnden bir
cemaatin adından verilmiĢtir (Hallaccediloğlu III2009 1049) Bozok Sorkun boumllgesinde yaĢayan ve
Varsak Boyuna mensup KızılcakıĢla cemaati adı ise Kızılcakışla mezrasıyla oumlzdeĢleĢmiĢtir (Halaccediloğlu IV 2009 1464) AvĢar boyundan aynı adlı cemaatin adı Kızıllar
131 koumlyuumlne verilmiĢtir
(Halaccediloğlu IV 2009 1470) Gelibolu Huumldavendigar sancaklarında bulunan Kiraslu ya da Kiraslu
Hacı Youmlruumlkan cemaati Huumlseyinabad‟daki Kiraslu mezrasına da ad olarak verilmiĢtir (Tuumlrkay 1981
512)
Sivas Yeniil‟de Yazır boyuna mensup Koyunlu Anamuslu adıyla bir cemaat bulunmaktadır
(Halaccediloğlu IV 2009 1499) Huumlseyinabad‟daki Koyunluyusufoumlzuuml mezrası adı bu cemaate
dayandırılabilir Kozluca kışlağı adı her ne kadar ceviz ağacının ccedilokluğuna delalet eden ve bitki oumlrtuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran bir yer adı gibi goumlzuumlkse de bu isim de buumlyuumlk oumllccediluumlde Youmlruumlk Tuumlrkmen
cemaatlere dayalı verilmiĢ isimlerden olmalıdır Zira Edirne ve Karahisar-ı ġarki‟de Youmlruumlkan
taifesinden Kozluca adıyla bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay 1981 538) Aynı Ģekilde Kulağuz koumlyuuml adı bir mesleğe dayandırılabilecek olsa da Salur boyuna mensup Kulağuzlu cemaati
(Halaccediloğlu IV 2009 1533) bu adın verilmesinde oumlncekine oranla daha etkili bir dayanak
oluĢturmaktadır
Soumlzluumlklerde anlamına rastlanamayan Mahuna kelimesi ise muhtemelen Erzurum ve civarında da rastlanılan Mahanlar adında konargoumlccediler Ekrad taifesinden bir aĢiretin isminin
bozulmuĢ bir biccedilimi olmalıdır ġoumlyle ki bu aĢiret Mahanlı Mahanlu ve Mahanlar Ģeklinde de
Osmanlı belgelerinde zikredilmekteydi (Tuumlrkay 1981 114) Haliyle Mahuna mezrasının adını da cemaatlere dayalı olanlar iccedilerisinde anmak muumlmkuumlnduumlr Huumlseyinabad da dacirchil olmak uumlzere Zile
kazasında Mezid ya da Mezidli Ģeklinde geccedilen yer adları da cemaat koumlkenli yer adları iccedilerisinde
sıralanabilir Mezid ya da Mezidluuml (Tuumlrkay 1981 585) Ģeklinde Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinin adı soumlzkonusu yerlere ad olarak verilmiĢ olabilir Bozok‟tan Teke‟ye kuzey guumlney doğrultusunda
geniĢ bir alanda adı zikredilen Muumlminler cemaati de Youmlruumlkan taifesindendi (Tuumlrkay 1981 598)
Bu youmlnuumlyle Huumlseyinabad‟daki Muumlminler-i Buumlzuumlrk ve Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mezralarının adları bu
cemaatin adını ccedilağrıĢtırmaktadır
Paşalu mezrası Youmlruumlkan taifesinden PaĢalu (Boğalu) (Tuumlrkay1981 624) Sarımbeyluuml
mezrası MaraĢ Youmlruumlklerinden Yuumlreğir boyuna mensup Sarımbeyluuml (Halaccediloğlu V 2009 1983)
Saruisaoumlyuumlk mezraları Sivas Yeniil‟de Saruisa Sincan ve Sincanlu mezrası Ankara Kuumltahya ve Rakka‟da da adı geccedilen Sincan (Tuumlrkay 1981 147) Tusi mezrası MaraĢ ve KırĢehir‟de isimleri
anılan Tus ya da Tuslu (Tuumlrkay 1981 741) Yağlu koumlyuuml Sivas Yeniil‟de bulunan Yağlu (Tuumlrkay
1981 759) cemaatlerinden isimlerini almıĢlardır
Huumlseyinabad‟ın merkezi olarak goumlsterilen Yapa-i Cedid koumlyuuml Yapa cemaatinden adını almıĢ olabilir Bu cemaat Bayındır boyuna mensup bir grup (Halaccediloğlu I2009 22) ve Alayuntlu
boyu iccedilerisinde Karaman‟da bir cemaat adı olarak iki farklı Ģekilde anılmıĢtır ( Halaccediloğlu I 2009
93 94102 203 215 vd) Yortan mezrası da aynı adlı Youmlruumlkan cemaatinden adını almıĢtır (Tuumlrkay 1981 777)
131 Kızıllu Ģeklinde de anılmaktadır
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 117
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 40 Huumlseyinabad Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaağıl mz Cemaat-i Zeyneddin mz
Geccediluumld-i Etrakiye-i
Uluyoumlruumlk ky Karacalu mz
Koyunluyusufoumlzuuml
mz
Muumlminler-i
Kuumlccediluumlk ky
Alacalar ky Ccedilakırlı mz Gedikhasan mz Karadonlu mz Kozluca kıĢlağı Ortaoumlyuumlk mz
Ali Bey
Cemaati
KıĢlağı Ccedilalatlu mz Gılman mz Karakınık mz Kozviran mz PaĢalu mz
Ayrukam mz Ccedilelebibey kıĢlağı Goumlkccedileluuml mz
Karakızkavağı
mz
KoumlĢkerluuml-i Cemaat-i
Karakoumlseluuml ky
Sarımbeyluuml
mz
Aziz mz Ccedilelebiler kıĢlağı Goumlkzemin mz KarataĢ mz Kulağuz ky
Saruisaoumlyuumlk
mz (2)
Baydcık mz Depesideluumlğuumlselmanlu Gulamlar mz Kavurgalu mz Mahuna mz Sincan mz
Beyobası kĢ Domalan mz Hacı ali mz
Kavurgaoğlu
mz Makiler kıĢlağı Tusi mz
Cemaat-i
Ccedilerccedili Ali mz Elmalu mz
Hacıhasankavağı
ky Kıranlu mz
Merkendluuml el-
meĢhur mz Varazlu mz
Cemaat-i
Doumlğer Obası
mz Emirhacılu mz Hacılar mz
KıĢlak-ı Hacı
Ali mz Mezidalanı mz Yağlu ky
Cemaat-i
Emir Umurlu
mz Eskiyapar ky Halil mz
KıĢlak-ı
Uumlmmet
Kethuumlda mz Mezidluuml mz
Yapa-i Cedid
ky
Cemaat-i
Erkekoğlu
KıĢlası
Etrakiye-i Ali Fakih
ky Halilacalık ky
KızılcakıĢla
mz Murad Sufi mz
Yatan-ı
Etrakiye ky
Cemaat-i
Halil Fakih
Obası mz
Etrakiye-i Murad Sufi
ky
Hallaccediloğlu Viranı
mz Kızıllar ky Mustafa kıĢlası
Yeniyapar
ky
Cemaat-i
Soumlğuumldluuml
Geduumlk mz Eyuumlcek mz Kalınkoumlyuuml mz Kızkaracalu ky Mustafa kĢ Yortan mz
Cemaat-i
Toramanlu
mz Fakihler ky Karacakaya mz Kiraslu mz
Muumlminler-i
Buumlzuumlrk mz
Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 5 yerleĢim birimi adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
Bunlar Kınık Salur Ilısu Yazır mezraları ile Nefs-i Yazır-ı Akpınar ve Yazır-ı Akpınar
kıĢlaklarıdır AkbaĢ mezrası132
ile Hacılar koumlyuuml133
adları Ekrad taiflerine dayalı olarak verilmiĢ olabilir Ağcaasma
134 mezrası Alicuumlkluuml
135 mezrası Baraklar mezrası
136 Başkoumly mezrası
137
Boynuyoğun mezrası138
Guumlni mezrası139
Hacıbey140
mezrası Kalınccedilirmiş mezrası141
132 AkbaĢ AkbaĢlu ya da AkbaĢ Ekradı adıyla konargoumlccediler bir Tuumlrkman Ekradı taifesi Rakka‟dan Filibe‟ye bazı sancakların iccedilerisinde yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 186 133 Sivas youmlresi Tuumlrkem taifesindendir Tuumlrkay age s 29 Ayrıca konar oumlccediler Tuumlrkmen ekradı taifesinden aynı adlı bir cemaat vardır Hacılarlı diye de anılmaktadır Zile‟ye yakın Bozok‟ta da izlerine rastlanmakta Tuumlrkay age s 394-395 134 Varsak boyunun Zakirluuml kabilesi taifesinden bir cemaat olup Ağccedilaasma adlı yurtlarda yaĢamaktaydılar Adlarına Niğde Bozok Sorgun ve Bozok‟ta rastalanan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu I s 29Ağcaasmalu ya da Ağcaesma gibi de telafuz edilmektedir Tuumlrkay age s 181 135 Bozok Sancağı Akdağmadeni kazasında Alicik Karacaalan obası adıyla bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 197 136 Baraklar ve Baraklu cemaati Dulkadirli Tuumlrkmenlerinden olup MaraĢ‟tan Yozgat‟a hatta Kuumltahya‟ya kadar geniĢ bir alanda izleri goumlruumllmekteydi Bk Halaccediloğlu I s 240-241 137 KırĢehir ve Bozok sancaklarında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır Tuumlrkay age s 228 138 Tuumlrkman Youmlruumlkanı taifesinden bir aĢirettir MaraĢ Konya Bursa Aksaray Adana gibi birccedilok yerde bu aĢiretin adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 64 139 MenteĢe‟de Kızılcakoyunlu Cemaatine bağlı Guumlni Cemaati ve Sufiler taifesine bakılacak olursa Guumlni taifesi Ġğdir boyuna mensup bir taife olmalıdır Bk Yusuf Halaccediloğlu IV s 1469 140 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Hacıbeyli Ģeklinde de anılmaktadır Tuumlrkay age s 390 141 CcedilirmiĢ adı 1455 tarihinden itibaren geccedilmektedir CcedilirmiĢ Fin Ugor Tuumlrk topluluklarından bir boyun adıdır CcedilirmiĢ Tuumlrkleri 1071 oumlncesinde Bizans‟ın Arap ve Ġranlılara karĢı Balkanlardan Anadolu‟ya goumlccedile zorladığı Tuumlrk
topluluklarındandır httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (Fikri Karaman‟dan alıntı)
118 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karamağan142
mezrası Karamuk143
mezrası Keseri144
Hisarı mezrası Kozviran145
mezrası
Kubat146
mezrası Saruhacı147
mezrası ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 41 Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaasma mz Bubak mezari Kalın CcedilirmiĢ mz KıĢla-yı Suumlduumls mz Saruhacı mz
AkbaĢ mz Davulbazlu mz148
Karamağan mz Kubat mz Savcı-ı Diğer mz
Alicuumlkluuml ky Guumlni mz Karamuk mz Mumu mz Sincanlu mz
Asar-ı Bubak mz Hacıbey mz Keseri Hisarı mz Nefs-i Bubak kıĢlağı Tahinatan kıĢlağı
Baraklar mz Hacılar mz Keseri mz Nefs-i Yazır-ı Akpınar kıĢlağı Tatar mz
BaĢkoumly mz Ilısu Yazır mz Kınık mz Salur mz Yazır-ı Akpınar kĢ
Boynuyoğun mz
Kozviran mz
Kızılkuumlnbed nahiyesinde Eymuumlr koumlyuuml adını 24 Oğuz boyundan biri olan Eymuumlr‟den alırken
Ayvalu149
mezrası Deveci koumlyuuml150
Dona koumlyuuml151
İsa mezrası İsaoumlzuuml mezrası152
Karacaoumlmer mezrası
153 Kayırluca
154 mezrası Kuyucak
155 mezrası Tatar mezrası
156 Tuumlrkmen Youmlruumlk Ccedilakır
157
mezrası ise Ekrad taifesinden adını almıĢ olmalıdır Tablo 42 Kızılkuumlnbed Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ayvalu mz Ġsa mz Kuyucak mz
Ccedilakır mz Ġsaoumlzuuml mz Tatar Hacı mz
Deveci ky Karacaoumlmer mz Tatar ky
Dona ky Kayı mz
Eymuumlr ky Kayırluca mz
KuĢtaĢ nahiyesinde 3 koumly ismini 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Bayat mezrası
Bayatalanı mezrası ve İğdir koumlyuumlduumlr Ağcaviran158
koumlyuuml Başkoumly mezrası Ġsakoumly koumlyuuml ve Koccedilaccedil
koumlyuuml159
gibi yerleĢim birimleri isimlerinde ise cemaat adlarının belirleyici olduğu savunulabilir
142 Mağun adında Sivas ve Rakka eyaletlerinde youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 572 143 Karamuk tarlada buğday aralarında biten anasona benzer siyah ve acı bir tohumun adıdır Karamukaynı zamanda Zile Sivas Yeniil Yuumlzdepare kazaları ve Ġccedilel sancağında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin de adıdır Karamuklu da denilmektedir Tuumlrkay age s 482 144 Adana Tarsus ve Teke‟de Keserli adına Youmlruumlkan‟dan bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 508 145 Bozok ve MaraĢ eyaletlerinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 538 146 Bozok‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s 547 147 Saruhacılı Bozok MaraĢ Alanya ve Sivas‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir MaraĢ‟tada Saruhacılı AvĢarı yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 654 148 1700‟luuml yıllarda Rumlar tarafından yerleĢime accedilılan ve koumly niteliği kazanan Davulbazlı‟nın adının boumllgede guumlmuumlĢ madeni ccedilıkarıldığı vakitlerde mağaralardaki iĢccedililerin davul sesiyle toplanmalarından aldığı oumlne suumlruumllmektedir Ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Yurtlu age s 159 149 Bu cemaatin yaĢadığı yerler arasında Sivas ve Bozok‟a bağlı Akdağmadeni de yer almaktaydı Bk Tuumlrkay age s
215 150Ankara ve Huumldavendigar‟da adı geccedilen bir Youmlruumlk Tuumlrkmen taifeisidir Tuumlrkay age s 323 Devecili ya da Deveciluuml Ģeklinde de anılmaktadır 151 Karaman MaraĢ Bolu sancakları ve Larende kazasında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 335 152 Akdağ‟da Youmlruumlkan Tuumlrkman taifesinden Ġsabeyluuml cemaati vardır Onunla ilgili olabilir Tuumlrkay age s 438 153 Bozok MaraĢ Kuumltahya ve Karahisar-ı ġarki sancaklarında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Karacaoumlmerli diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 465 154 Adana Tarsus ve Aksaray sancaklarında Kayırlu adında Youmlruumlkan Tuumlrkmen taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 500 155 Sivrihisar Adana ve Tarsus‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 558 156 Yusuf Halaccediloğlu boumllgede yaĢayan Tatarları Kıpccedilak Tuumlrklerine mensup bir cemaat olarak nitelemiĢtir Halaccediloğlu V 2169-2174 vd 157 Ccedilakır ve Ccedilakırlı adında Ekrad taifesinden cemaatler vardır Tuumlrkay age s 286 158 Malazgirt sancağnda (Erzurum vilayeti) bu adla bir youmlruumlkan cemaati yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s182 159 Ġccedilel sancağında ve Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında Tuumlrkman youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay
age s 531 KoccedilaĢ olma ihtimali de bulunmaktadır Tuumlrkay age s 531
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
104 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 19 Topografik Ġsimler
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tokatccedilukuru mz Zile Ccedilatak mz MeĢhedabad
Duma mz Zile Ccedileğelluuml-i Muhtesib mz Karahisar-ı BehramĢah
YumrucaktaĢ mz Huumlseyinabad Ccedileğelluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilatak mz Karahisar-ı BehramĢah DaĢlık mz Zile
k Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Uygun Olarak Verilen Adlar Zile‟de arazinin
kullanılıĢına goumlre verilmiĢ 29 yerleĢim yer adı bulunmaktadır Ağcakışla ve Yazıkışla47
gibi
mezralar bazı toplulukların kıĢlak yeri olarak karĢımıza ccedilıkmaktadır Ccedilalman48
ile Tokluağılı 49
ve
Goumlynuumlk50
mezraları hayvan barınaklarıyla ilgili isimlerdir Tamubağı Dutlubağ Ccedilelebağı Ccediliftlik Bağluca isimleri ile anılan yerler arazinin iĢleniĢ biccedilimine oumlrnektir Kuumlrduumlk
51 dibi arazinin
durumuyla ilgili bir yer adı iken Soumlkuumlluuml 52
mezrası ve Sultan Sekuumlsuuml53
koumlyuuml yuumlksek yerlerdeki
duumlzluumlklere iĢaret etmektedir Yoncalık ve Kırlar isimleri buumlyuumlk oumllccediluumlde hayvanların otlatıldığı alanları ifade etmektedir
Tablo 20 Arazinin KullanılıĢ Biccedilimine Goumlre Verilen Adlar YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakıĢla mz Huumlseyinabad Kırlar ky Zile
Bağluca ky Zile Kırlar mz MeĢhedabad
Bağluca mh Zile KıĢlacıkkaya mz Huumlseyinabad
Bahccedile mz Karahisar-ı BehramĢah KızılcakıĢla mz Huumlseyinabad
Bahccedilecuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Kuumlccediluumlkccediliflik mz MeĢhedabad
Ccedilalman mz Huumlseyinabad Kuumlrduumlkdibi mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccedilelebibağı mz Huumlseyinabad Soumlkuumlluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Karahisar-ı BehramĢah Sultan Sekuumlsuuml ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky MeĢhedabad Sultan Sekuumlsuuml-i Ulya ky Karahisar-ı BehramĢah
Ccediliflik ky Halka-i Hass Tamubağı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Zile Tokluağılı mz Huumlseyinabad
Ccediliflik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yaylak mz KuĢtaĢ
Dutlubağ mz Huumlseyinabad YazıkıĢla mz Huumlseyinabad
Goumlynuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah Yoncalık ky Halka-i Hass
Hass mz Karahisar-ı BehramĢah
l Ccedilevredeki Yapılarla Ġlgili Yer Adları Ccedilevredeki yapılar da yer adlarının
belirlenmesinde etkileyici bir role sahiptir Adı ccedileĢitli yapılardan verilmiĢ Zile‟de toplam 41 yer adı
tespit edilmiĢtir Ağcakale Bağdadhisarı Balccedilıkhisar Hisarcık Hisaroumlzuuml Kale Kalecikkaya Karahisar Koccedilhisar isimleri savunma amaccedillı yapıların birer goumlruumlntuumlsuumlduumlr Hangah
54 Kızılkuumlnbed
47 Yazı ldquoduumlz yer ova kırrdquo yerleri tasvir etmek iccedilin kullanılan bir soumlzcuumlktuumlr Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 48 Ccedilalman ldquouumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağılrdquodır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 49 Toklu bir yaĢında erkek koyundur Tarama Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(15012012) 50 Goumlynuumlk uumlstuuml accedilık ccedilalılarla ve taĢlarla ccedilevrilmiĢ ağıldır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) Bu adı taĢıyan bir de Ekrad taifesi bulunmaktadır Niğbolu ġumnu‟da ve BeyĢehri Kıreli
kazasında izlerine rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 83 51 Kuumlrduumlk Kuytu yerlere toplanmıĢ kar ya da kum yığınıdır Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdk terimgovtrbts(22012012) 52 Soumlkuuml Ormandan ya da meradan accedilılan tarladır Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(15012012) 53 Seki ldquoToprak uumlstuumlndeki yuumlkseklik doğal set ormanlık kayalık ya da dağ baĢındaki duumlzluumlk tarla ve bahccedilelerdeki basamak biccediliminde duumlzluumlkler yer arsa tarla meyilli su tutmayan yerrdquo anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdk terimgovtrbts(22012012) 54 Tekke manasında Farsccedila koumlkenli bir kelimedir Pakalın MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I
III Baskı MEB Yayınları Ankara s 730
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 105
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Meşhed55
Zaviye ve Mescid isimleri ise dini yapıların birer ifadesidir Bu accedilılardan ele alındığında
Zile kazası yer isimlerinde tercih edilen yapı isimlerinin buumlyuumlk bir ccediloğunluğunu savunma ve dini amaccedillı binaların oluĢturduğu soumlylenebilir Huumlseyinabad‟daki Gerdekkaya ise Eskiccedilağlardan kalan
oda Ģeklinde bir mezardan adını almıĢtır (Koccedil 2001 88) Tablo 21 Yapı Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ağccedilakale Halka-i Hass Karahisar-ı BehramĢah kalesi Karahisar-ı BehramĢah
Aksaray ky Zile Zile Karahisar-ı BehramĢah kıĢlağı Karahisar-ı BehramĢah
Alacakilise mz Karahisar-ı BehramĢah Kervansaray mz Huumlseyinabad
Alacamescid mh Zile Kızılkuumlnbed nh Kızılkuumlnbed
Alakilise ky Huumlseyinabad Kilise ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
AĢurkıĢlası mz Karahisar-ı BehramĢah Kilisekaya mz Huumlseyinabad
Avansaray mz Huumlseyinabad Kilisekoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Bağdadhisarı ky Zile Koccedilhisar ky Huumlseyinabad
Balccedilıkhisar ky Zile Mescid-i Sakayan mh Zile
Balccedilıkhisarı ky Huumlseyinabad Mescid-i Zaviye Mh Zile
Bezirhane mz Huumlseyinabad MeĢhed mz Karahisar-ı BehramĢah
Cami mh Zile MeĢhedabad nh MeĢhedabad
Gerdekkaya ky Huumlseyinabad Minare Mh Zile
Hacıhasan Mescidi mh Zile Oluğuuzun ky Karahisar-ı BehramĢah
Hangah oumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah Pirkoumlpruuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisarcık ky MeĢhedabad Salma mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hisarcık mz Yeni Muumlsluumlman Saraycık mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisaroumlzuuml ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Saraypınar mz Huumlseyinabad
Kale Mh Zile Sarufakiholuğu mz Huumlseyinabad
Kalecikkaya mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Karahisar mz Karahisar-ı BehramĢah
Salma56
uumlccedil tarafı toprakla ccedilevrili bir ağılı yani bir hayvan barınağını ccedilağrıĢtırırken Bezirhane
57 yağ uumlretimi ya da alıĢveriĢi yapılan bir mekanı Avansaray
58 eyvan kelimesinden
bozma bir ismi Saru Fakih Oluğu59
ise su ile ilgili bir yapıyı anımsatmaktadır
312 Bitkilerle Ġlgili Yer Adları
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıldaki yer adlarına bakıldığında ağaccedil isimlerinin de yer adlarına esin
kaynağı oluĢturduğu anlaĢılmaktadır Ağaccedilları meyve verenler ve meyvesiz olanlar Ģeklinde iki alt
kategoride değerlendimek muumlmkuumlnduumlr Meyve veren ağaccedillar 6 yerleĢim biriminin isminde oumlne ccedilıkmaktadır Bu yerleĢim yerlerinin birinde Ġğde 4‟uumlnde koz (ceviz) ve 1‟inde erik ağacı ismi
tercih edilmiĢtir
55ldquoġehitlikrdquo anlamında bir kelimedir Bk Devellioğlu F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara s 731 56 ldquoBirkaccedil evlek asma bağı ya da guumll bahccedilesi tarlada ekin ekmek iccedilin ayrılan toprak parccedilası uumlstuuml ve uumlccedil tarafı kapalı ağılrdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(25012012) 57Bezir Yağ Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (25012012) 58 Avan ldquoDevlet memururdquo anlamında bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml eyvanrdquo Oumlzellikle Guumlney-doğu Anadolu evlerinde avluya bakan oumlnuuml accedilık uumlstuuml kapalı yuumlksekccedile doumlĢemesi olan ortasında bir de kuumlccediluumlk havuzu bulunan oturma yerirdquodir Guumlzel SanatlarTerimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 59 Oluk ldquoHayvanların yem yedikleri su iccediltikleri taĢ ya da ağaccediltan oyulmuĢ yalak iccedilinde uumlzuumlm ezilen ccedilam ağacından oyulmuĢ tekne sepicilerin iccedilinde derileri yıkadıkları ağaccedil teknerdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) ldquoEvlad-ı Saru Fakihrdquo adıyla Youmlruumlkan taifesinden Kayseriyye sancağında bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 361 Ayrıca Saru fakih ya da fakihli fakılı biccedilimlerinde anılan Adana
MaraĢ civarında konargoumlccediler Tuumlrkmen youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s653
106 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 22 Meyve Veren Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġde ky 60
Zile Kozludere ky MeĢhedabad
Kozca mz Huumlseyinabad Kozlukaya mz MeĢhedabad
Kozcuğaz mz Karahisar-ı BehramĢah Oyumerik61
mz KuĢtaĢ
Meyve veren ağaccedillara oranla meyvesiz ağaccedillar yer isimlerinde daha sık kullanılmıĢtır Bunlar iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavak ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Bu durum boumllgenin bitki oumlrtuumlsuuml
iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavağın oumlnemli bir paya sahip olduğunu ortaya koyduğu gibi insanların acircdeta
soumlğuumlt ve kavak ağacı gibi sulak yerleri tercih ettiğini de goumlzler oumlnuumlne sermektedir Tablo 23 Meyvesiz Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilortu62
mz Kızılkuumlnbed Sidreluuml mz 63
Huumlseyinabad
Dikmesoumlğuumlt ky Halka-i Hass Soumlğuumltoumlzuuml ky Yenimuumlsluumlman
Divankavağı mz Huumlseyinabad Soumlğuumltoumlzuuml ky Huumlseyinabad
DuumlĢuumlkkavak mz Karahisar-ı BehramĢah Soumlğuumltoumlzuuml mz (4) Huumlseyinabad
Karaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultankavağı mz Huumlseyinabad
Karakızkavağı Huumlseyinabad Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass
Kavacık mz64
MeĢhedabad Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavak ky Karahisar-ı BehramĢah Uumlccedilkaraağaccedil 65
mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavakağacı mz Huumlseyinabad Yalnuzağaccedil ky Zile
Kavakoumlzuuml mz Huumlseyinabad Yatankavağı ky Huumlseyinabad
Oumlzikavağı ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Az da olsa Zile yer adlarında meyve oumlğesi de kullanılabilmiĢtir Zile merkezde Ccedilekle66
ile
Payami67
mezraları adlarını meyvelerden almıĢ olmalıdır Sebze isimleri ise KuĢtaĢ‟taki Tomara ile
Huumlseyinabad‟daki Kabakkavsuvan mezralarının isimlerinde tercih edilmiĢtir Tomara68
pazıya benzer sapları piĢirilerek yenen kendi kendine yetiĢen bir ccedileĢit bitkidir Zile‟de tahıllar ve
baklagillerden verilen yer adları da bulunmaktadır Bunlar Huumlseyinabad‟daki Sarukamış
Kamışccedilık69
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Şolan ve Evik70
ile Zevar71
mezralarıdır
Adını farklı ccediliccedilek tuumlrlerinden alan yerleĢim yerlerinin sayısı 5 tane olup 2‟si daha ziyade
yabani ccediliccedileklerden kaynaklanan yer adlarına oumlrnek oluĢturmaktadır Bunlar Zile‟deki Minahoş ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki KarĢu Menekşeluuml mezralarıdır Acacı ve Oumlzi Kavağı‟nda ve Karahisar-ı BehramĢah‟da Guumllluumlk mezraları ile Huumlseyinabad‟daki Guumlloumlzuuml mezraları isimleri bir suumls ccediliccedileği
diyebileceğimiz guumllden tuumlretilmiĢtir
60ldquo Ġğde ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 61 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Tarama
Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(22012012) 62 ldquoYabani ardıccedil ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 63 ldquoCennetteki son ağaccedilrdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 64 79 numaralı defterde karye olarak geccedilmektedir Koumlyuumln adı 17 yuumlzyılda koumlyde tuumlrbesi ve zaviyesi bulunan ġeyh Eyluumlk‟ten dolayı ġeyheyluumlk Ģeklinde değiĢmiĢ 1981 yılında ise bu isim yerine YeĢilce adı kullanılmaya baĢlanmıĢtır 65 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012) 66 Ccedilekle ccedilağla kelimesinin halk dilindeki Ģeklidir ve ldquoolmamıĢ meyverdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(22012012) 67 Payam ldquoBademrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 68 Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 69 ldquoBuğdaygillerden sulak nemli yerlerde yetiĢen boğumlu sert goumlvdesi olan bitkilerrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(28012012) 70 ldquoBir ccedileĢit buğdayrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 71 ldquoHayvanlara yedirilmek iccedilin hazırlanan tahıl kırması iri oumlğuumltuumllmuumlĢ un tazırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoCcedilorum Alaca‟da iri bulgur iccedilin kullanılan bir tabirrdquo Zanaat Terimleri Soumlzluumlğuuml 1976 httptdkterim
govtrbts(28012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 107
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
CcedileĢitli bitki parccedilaları da (dal budak ccedilubuk) yer adlarının verilmesinde belirleyici
olabilmektedir Zile kazasında bu Ģeklide bitki parccedilalarından adını alan iki yerleĢim birimi tespit edilebilmiĢtir Bunlar MeĢhedabad‟daki Ccedilubuk ve Huumlseyinabad‟daki Yapracık mezralarıdır Bitki
ve bitki parccedilaları dıĢında yerleĢim birimlerinin kurulduğu yerlerdeki bitki oumlruumltuumlsuuml de yer adlarına
ilham verebilmektedir Zile kazasında 10 yerleĢim biriminin adı bitki oumlruumltuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran
oumlzelliklerden verilmiĢtir
Tablo 24 Bitki Oumlrtuumlsuumlnuuml CcedilağrıĢtıran Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilakırccedilal72
mz Yenimuumlsluumlman Karagevenlik mz Huumlseyinabad
Ccedilamluca mz Karahisar-ı BehramĢah Korucuk mz Zile
Ccedilomruk mz Zile Odunluk mz Huumlseyinabad
Dikmen73
nma‟a Hamrik mz Karahisar-ı BehramĢah Pervazlık mz74
Huumlseyinabad
Bericcedilayır mz Huumlseyinabad Sazlı mz Karahisar-ı BehramĢah
313 Hayvanlarla Ġlgili Yer Adları
Zile‟de adını hayvanlardan alan 23 yer adı tespit edilmiĢtir Bunlardan 6‟sı yabani hayvan
isimleridir Zile‟deki Donuzlu75
koumlyuuml ve Kurtamaz mezrası Acacı ve Oumlzikavağı‟ndaki Başkurd ve Kurdbaşı mezrası Halka-i Hass‟daki Dilkuumller mezrası Karacahisar-ı BehramĢah‟daki Tekir
76
Meşhedi mezrası adları bu yolla verilmiĢtir
Huumlseyinabad‟daki Suumlluumlnluumlce mezrası77
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Suumlluumln ile KuĢtaĢ‟taki
Yapalak78
mezrası ve yine KuĢtaĢ‟taki Yapalak koumlyuuml isimlerini yırtıcı kuĢlardan almıĢlardır Zile Guumlvercinlik koumlyuuml ve Ağcakuş mezrası ise adlarını evcil nitelikli kuĢlardan almıĢtır
Kazada evcil hayvanlardan adını alan yerleĢim yerleri ise Zile Koşaatlu mezrası Acacı ve
Oumlzikavağı Hıcıp79
koumlyuuml Yenimuumlsluumlman Taylu80
mezrası Huumlseyinabad Koyunluyusufoumlzuuml ve Guumlduumll
81 mezrası MeĢhedabad Karı ve Dorualanı
82 mezrasıdır Halka-i Hass‟taki Petek
83 karyesi ise
arıcılıkla ilgili bir uumlretim aracından adını almıĢtır
72 Ccedilal ldquoTaĢlık yer ccedilıplak tepe kireccedilli toprak ormanlık fundalık sulu duumlz ova maki ile oumlrtuumlluuml engebeli alan Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml Ccedilakır ldquoMavi hareli elardquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgov trbts(28012012) 73 Dikmen ldquoKoni biccediliminde sivri tepe dağların en yuumlksek yeri yayla dik arazideki orman dikilerek meydana gelen ağaccedillıkrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 74 Pervazlı adıya Youmlruumlkan taifesinden Bozok ve MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 627 75 Diyarbekir eyaleti Mardin kazasında Youmlruumlkan taifesinden cemaat Tuumlrkay age s 335 76 ldquoPostu siyah ccedilizgili ve benekli kuumll renkli kedirdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 77 ldquoSuumlluumlngillerden kuyruğu ccedilok uzun eti yenilen bir kuĢrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquoBuzağırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoTavuksular (Galliformes) takımının suumlluumlnguumller (Phasianidae) familyasından 80 cm kadar uzunlukta Avrupadan Kafkasyaya kadar olan boumllgede yaĢayan bir tuumlrrdquo Biyoloji Terimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 78 ldquoBir tuumlr baykuĢrdquo Tarama Soumlzluumlğuuml 1972 httptdkterimgovtrbts(29012012) 79ldquo Koyunrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 80 ldquoUumlccedil yaĢına kadar olan at yavrusurdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 81 ldquoKedi yavrusu kuyruksuz kuyruğu kesik hayvan kısa bodur geliĢmemiĢrdquo ldquoSaccedilta ve fırında piĢirilen mısır ya da buğday unundan yapılan ekmek ekmek somunurdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s383 Guumlduumllluuml diye de ifade edilmektedir 82 ldquoGoumlvdesi kızıl ayakları ve yelesi koyu renkli olan yağız (at) kızıl (at donu) Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 83 Eğer bey ise Boynuyoğun aĢiretinde boumlyle bir cemaat adı var Buumlyuumlk olasılıkla boya dayalı bir yerleĢim adı da olabilir
Tuumlrkay age s 234
108 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 25Adında Hayvanlarla Ġlgili Ġbareler Bulunan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakuĢ mz Zile Kurtamaz mz Zile
BaĢkurd mz Acacı ve Oumlzi Kavağı KuĢtaĢ Nh KuĢtaĢ
Dilkuumller mz Halka-i Hass Petek ky Halka-i Hass
Donuzlu ky Zile Suumlluumln mz Karahisar-ı BehramĢah
Guumlduumll mz Huumlseyinabad Suumlluumlnluumlce mz Huumlseyinabad
Guumlvercinlik ky Zile TankuĢ ky Kızılkuumlnbed
Hıcıp ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Taylu mz Yenimuumlsluumlman
Karı ve Dorualanı mz MeĢhedabad TekirmeĢhedi mz Karahisar-ı BehramĢah
Kırım mz Huumlseyinabad UumlccediltaĢ Nh KuĢtaĢ
KoĢaatlu mz Zile Yapalak ky KuĢtaĢ
KurdbaĢı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yapalak mz (2) KuĢtaĢ
32Ġnsanlara ve Toplumlara Dayanan Adlar
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıllara ait yer adları iccedilerisinde insana dair oumlzellikler oumlnemli bir yer
tutmaktadır Ġnsanın beslenme kuumlltuumlruumlnden oumlzuumlr durumuna kadar birccedilok oumlzellik bu isimlerde hayat
bulmaktadır Oumlte taraftan isimler de oumlne ccedilıkan bir oumlzellikte tarihicirc Ģahsiyetleri ve cemaatleri iccedilinde
fazlasıyla barındırmasıdır Oumlrneğin Ģahıs isimleri acircdeta tarihicirc bir geccedilit toumlreni gibidir DaniĢmend-i BahĢayiĢ DaniĢmendlileri Keykavus Selccedilukluları Cengizhan Moğolları Temuumlrhan Timurluları
anımsatan isimler olup bu geccedilit toumlreninde tarihe tanıklık etmemizde buumlyuumlk rolleri vardır
321Fiziksel YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
a Yiyecekler ve Ġccedileceklerden Verilen Yer Adları Zile‟de iccedileceklerden adını alan
herhangi bir yerleĢim birimine tesaduumlf edilmemiĢtir Ancak değiĢik yiyeceklerden adını alan 7
yerleĢim birimine rastlanmıĢtır Acacı ve Oumlzi Kavağı Keşlik84
ve Dumi mezrası iccedilerisindeki keĢ kelimesi peynire iĢaret ederken dum kelimesi ise sulu gıdalarla ilgilidir Bazlambaccedil
85 koumlyuuml ve
Ccediloumlrek mezrası isimleri ise youmlreye oumlzguuml unlu gıda mamullerinden adını almıĢtır Kozlar mezrası ise
bir yandan bir cemaat adını ccedilağrıĢtırırken bir yandan da cevize iĢaret etmektedir Tablo 26 Yiyecek ve Ġccedileceklere Dayalı Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bazlambaccedil ky Kızılkuumlnbed Kavurga mz Huumlseyinabad
Ccediloumlrek mz Kızılkuumlnbed KeĢlik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Dumi mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kozlar mz MeĢhedabad
Dumi mz KuĢtaĢ
bCcedileĢitli EĢyalardan Adını Alan YerleĢim Birimleri Zile‟de değiĢik tuumlrde guumlndelik
eĢyalardan ismini alan 14 yerleĢim birimi tespit edilmiĢtir Su konacak kaplardan ismini alan tek
yerleĢim birimi Huumlseyinabad‟daki Guumlğuumlm mezrasıdır MeĢhedabad‟daki Kuumlpluumlce ile Huumlseyinabad‟daki Boduccedil mezrası ve Kapaklu koumlylerinin isimlerinde ise mutfak levazımatlarının
isimleri kullanılmıĢtır CcedileĢitli aletler ve takımlardan adını alan 10 yer ismi okunmuĢtur Zile
Palani86
koumlyuuml Sacayak mezrası ve Yaba koumlyuuml Huumlseyinabad Sokucak mezrası (2) Ağcasoku
mezrası Yeni Muumlsluumlman Kopaccedil87
koumlyuuml Karahisar-ı BehramĢah Borulu ve Karasoku 88
mezraları
84 ldquoYağı alınmıĢ yoğurttan ya da suumltten yapılan peynirrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzşuumlğuuml httptdkterimgov trbts(29012012) 85 ldquoMısır arpa darı ve buğday unlarından yapılan mayalı mayasız yağlı yağsız Ģekerli Ģekersiz ince ve kalın piĢirilen saccedil ekmeğirdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 86 Bozok‟ta ve Malatya sancaklarında Balanlı-Balanlu diye bir cemaat adı var Tuumlrkay age s 223 87 ldquoĠnce ve dar ağızlı bir ccedileĢit ccedilapardquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 88 ldquoTahıl doumlvmeye yarayan buumlyuumlk taĢ dibek dibekte havanda doumlvme iĢini yapan tokmakrdquoTuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları
Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 109
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KuĢtaĢ Yaba mezrası Kesici aletlerden adını alan tek yerleĢim birimi ise Huumlseyinabad‟daki
Balccedilak89
mezrasıdır Tablo 27Adını EĢya ve Aletlerden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ağcasoku mz Huumlseyinabad Kopaccedil ky Yenimuumlsluumlman
Balccedilak mz Huumlseyinabad Kuumlpluumlce mz MeĢhedabad
Boduccedil mz Huumlseyinabad Palani ky Zile
Borulu mz Karahisar-ı BehramĢah Sacayak mz Zile
Guumlğuumlm mz Huumlseyinabad Sokucak (2) mz Huumlseyinabad
Kapaklu ky Huumlseyinabad Yaba ky Zile
Karasoku mz Karahisar-ı BehramĢah Yaba mz KuĢtaĢ
cSavaĢ ve Askerlikle Ġle Ġlgili Yer Adları Zile yer adları iccedilerisinde savaĢ ve askerliğie dair isimler de bulunmuĢtur Bunların sayısı 4 tane olup 1‟si Zile‟de diğer 3‟uuml ise Huumlseyinabad
Nahiyesi‟ndedir Tablo 28 SavaĢ ve Askerlikle Ġlgili Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġsadoğancı90
ky Huumlseyinabad Muumlhimmatini mz Huumlseyinabad
Mescid-i Sakayan mh Zile Sakalar mz Huumlseyinabad
dGiyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları Tuumlrklerin Zile‟de verdikleri
yerleĢim adları iccedilerisinde giyim eĢyaları ve kumaĢ maddelerine de rastlanmıĢtır Huumlseyinabad‟daki Edikoumlyuumlk mezrası adı ayak giyiminde tercih edilen edikle ilgilidir KumaĢ maddeleri ile ilintili
olarak Acacı ve Oumlzikavağı Oltan91
ve Oltankoumly mezrası isimleri dikkat ccedilekmektedir
Huumlseyinabad‟daki Hırka-i92
Buumlzuumlrk ve Hırka-i Kuumlccediluumlk koumlyleri Kuşak mezrası Karahisar-ı BehramĢah‟taki Kabluyuumln ve Kuşakoumlyuumlk mezraları Zile‟deki Yuumlnluuml koumlyuuml yuumln ve yuumlnluuml dokumalara
ccedilağrıĢım yapmaktadır Tablo 29 Giyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Edikoumlyuumlk mz Huumlseyinabad KuĢak mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky Huumlseyinabad KuĢakluoumlyuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Oltan mz (2) Acacı ve Oumlzikavağı
Kabluyuumln mz Karahisar-ı BehramĢah Yuumlnluuml ky Zile
e Adını Yapı Kısımlarından Alan Yer Adları Zile‟de farklı mimari yapıların tuumlmuumlnuuml değil de bir boumlluumlmuumlnuuml iccedileren yer adlarıda bulunmaktadır Bunlar 7 adet olup aĢağıda Tablo 30‟da
goumlsterilmiĢtir
89ldquoKabza kabzanın demir siperirdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtr bts (29012012) 90 ldquoHassa kuĢbazları denilen timarlı avcılardan bir takımın adırdquo Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterim govtrbts(29012012) 91 OltanrdquoKesilip dikilmeye hazırlanmıĢ yemeni eskiyen yemeni ayakkabı altına vurulan penccedile mest ve yemeni yuumlzuumlnuuml koumlseleye tutturmak iccedilin yapılan iri dikiĢ ccedilarığın iccediline konulan bez ya da deri parccedilası ccedilarık ipi Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(30012012) 92 Koumlyuumln adının Hırka-i Kebir olduğu ve Hırka Baba tepesi eteğinde kurulmasından aldığı bilinmektedir Koumlyuumln isminin anlatılan efsanesi Huumlseyin adında bir Velinin hırkasının bu boumllgede olması ve Hırka Baba tepesine bu isim
verilmesinden gelir httpwwwbuyukhirkacomsbindex phpbeldemizhtml (21012012)
110 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 30 Adını Yapı Kısımlarından Alan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahurcuk ky Halka-i Hass TaĢağıl mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Ayvancık mz Huumlseyinabad Tonus mz Halka-i Hass
Goumlkccedileminare mz Karahisar-ı BehramĢah Manar mz Karahisar-ı BehramĢah
Minare mh Zile
322 Duygusal YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
Zile yer adları iccedilerisinde doğrudan insan duygularını iccedilinde taĢıyan iki yer adı tespit
edilmiĢtir Bunlar Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Ġmrek93
ile Karahisar-ı BehramĢah‟taki Sevguumlluuml
mezralarıdır Aile bireyleri ile ilgili yer adları daha ccedilok akrabalık iliĢkilerini iccedileren tuumlrden olup
Zile‟de bu Ģekilde 12 yerleĢim adı bulunmaktadır Bunlardan yalnız ikisi eĢ anlamında karı kelimesini iccedilerirken diğer 10 tanesi veled zade ya da oğlan biccediliminde daha ccedilok erkek evladı iccedileren
isimlerdir Tablo 31 Adını Akrabalık Tuumlrlerinden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ayveledi Karahisar-ı BehramĢah Ġlyasoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Bekleroğlanı Kızılkuumlnbed Karıbasan mz Huumlseyinabad
Caferoğlanı mz Huumlseyinabad Karukoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Doğanoğlanı mz Kızılkuumlnbed Mesudoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hacızade mz Karahisar-ı BehramĢah Recepoğlu mz Huumlseyinabad
Ġlyasoğlanı ky Halka-i Hass Veledikkoumly mz Huumlseyinabad
Zile‟de dine iliĢkin birtakım oumlzellikler iccedileren yer adları da tespit edilmiĢtir Bunların sayısı
23 tanedir Bu isimler iccedilerisinde hacı fakih Ģeyh abdal gibi unvanlar dıĢında kul iman ve uumlmmet
kelimelerini iccedileren dine dair kavramlar da bulunmaktadır PirakbaĢ ismi ise daha ccedilok mezhepsel bir ccedilağrıĢım yapmaktadır Doğrudan Ġslam dinini ccedilağrıĢtıran isimler yanında youmlrenin eski ev
sahiplerini ifade eden kacircfir ismi de yer adları iccedilerisinde değiĢik kelimelerle beraber tercih
edilmiĢtir Tablo 32Din ile Ġlgili Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alaeddinhacı mz Huumlseyinabad Kuldan mz Karahisar-ı BehramĢah
Aykutfakihviranı mz Huumlseyinabad Kuldan mz MeĢhedabad
Azadkul mz Acacı ve Oumlzikavağı Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Bekirabdal mz Huumlseyinabad PirakbaĢ mz Huumlseyinabad
Ccedilokccedilakul mz Zile Saruhacı mz Huumlseyinabad
Ġman ky Halka-i Hass ġeyh ky Acacı ve Oumlzikavağı
Ġnekulu mz Huumlseyinabad ġeyh mz Huumlseyinabad
Ġsa Fakılu mz Huumlseyinabad ġeyhkoumly mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kacircfir ky Yenimuumlsluumlman ġeyhkulu mh Zile
Kafirviranı ky Zile Uumlmmet mz MeĢhedabad
Karapiri ky Karahisar-ı BehramĢah Yenimuumlsluumlman nh Yenimuumlsluumlman
Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
323 KiĢilerin Varlıkları Ġle Ġlgili Yer Adları
Yeni bir koumly veya kasabanın kuruluĢunda oraya yeni bir ad aramaya hacet kalmaksızın
yerleĢen topluluğun adı verilir Nitekim Anadolu bunun muumlkemmel oumlrnekleriyle doludur Bu isimler bize aynı adı taĢıyan boy aĢiret cemaat gibi grupların nasıl bir yayılma goumlsterdiklerini de
anlatır Doğu veya Guumlneydoğu Anadolu‟daki bir koumly adının Rumeli topraklarında da olması bu
dağınık yayılmanın guumlzel bir oumlrneğidir (Kuumltuumlkoğlu 1991 15)
93 ldquoSeven duumlĢkuumlnrdquo anlamlarına gelen bir Tuumlrkccedile kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim
govtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 111
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
a Vuumlcut Kısımları Ġccedileren Yer Adları Vuumlcut kısımlarını iccedileren 5 isimden biri kol biri
baĢ biri karın ve son ikisi taban gibi insan uzuvlarını iccedilerisinde barındırmaktadır Tablo 33 Vuumlcut Kısımlarına Dayalı Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AbagolEbegol mz Huumlseyinabad Tabana (Dabana) ky Halka-i Hass
DeluumlbaĢ mz Huumlseyinabad TabanıyavaĢ mz Huumlseyinabad
Karnıkara mz (2) Huumlseyinabad
Uzuvlar dıĢında insan vuumlcudunda ortaya ccedilıkan tuumlyler de yer adları iccedilerisinde kendine yer
bulabilmiĢtir Bunların sayısı 3 olup Halka-i Hass‟daki Koumlsemelik mezrası yuumlzuumln tuumlysuumlzluumlğuumlyle ilgilidir Huumlseyinabad‟daki Gılman
94 mezrası ve Perccedilem koumlyuuml
95 adları ise doğrudan insan
vuumlcudundaki tuumlylerle ilgili yer adları arasında değerlendirilebilir
b Ruumltbeler (Unvanlar) Mevkiler Ġccedileren Yer Adları Tuumlrkler yer adları verirken
ruumltbeler unvanlar ve kiĢilerin mevkilerinden de yararlanabilmiĢtir Zile kazasında 18 yer adı bu ccedileĢit bir yaklaĢımla verilmiĢtir Gazi unvanı 3 diğin (tigin) unvanı 5 kadı goumlrevi 1 emir unvanı 1
bey 2 sultan 3 melik 2 yerleĢim biriminde isim olarak kullanılmıĢtır Ladıcık ise buumlyuumlk olasılıkla
Hellenistik doumlnemden gelen ve Pontus devletinde kral ailesinden birccedilok kraliccedile ve prensesin taĢıdığı bir unvan olarak oumltekilerden farklı bir yere oturtulabilir
Tablo 34 Ruumltbeler Unvanlar Mevkiler Ġccedileren Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Arslangazi ky MeĢhedabad Karagazi mz Zile
Baydiğin mz Acacı ve Oumlzikavağı Maturabey mz Karahisar-ı BehramĢah
Baydiğin ky Zile Ladıcık ky96
Halka-i Hass
Beyyurdu mz Huumlseyinabad OsmanpaĢa ky Huumlseyinabad
Emirsaraccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultaneymirce97
emz Huumlseyinabad
Gazikoumly maa Ermenid mz Kızılkuumlnbed Sultanmehmed mz Huumlseyinabad
KadıĢehri ky Acacı ve Oumlzikavağı Taht-ı melik mz Huumlseyinabad
Karadiğin mz (3) Huumlseyinabad Uzunmelik mz Huumlseyinabad
c Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları Ġnsanı ilgilendiren değiĢik
sıfat ve eylemlerden adını alan Zile kazasında toplam 13 yer adı bulunmuĢtur Bunlardan Ağrık98
mz adı bir hastalık durumuna DoymuĢ ihtiyaccedilların giderilmesine Gederik99
gitmek eylemine
Uumlzmuumlş100
uumlzuumllme eylemine Yararlık faydalı olma haline dayalı isimler gibi goumlzuumlkmektedir
94 ldquoKabarık saccedillı kimserdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) Gılmanlar Gılmanlı adına Kuumltahya sancağı Dağardı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 374 95ldquoBaĢlarını tıraĢ edenlerin tepede bıraktıkları saccedil tutamırdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts (29012012) Perccedilemli adıyla iccedilel sancağı Anamur kazasında youmlruumlkandan bir cemaat var Tuumlrkay age s 626 96 Ladıcık Lacircdik kelimesinden geliyor olabilir Hellenistik ccedilağda oumlzellikle Selevkoslarda ve Pontus devletinin kral ailesinde birccedilok kraliccedilenin ve prensesin taĢıdığı bir isim olan Laodikeia‟dan bozma bir kelime Pontus boumllgesinde Amasya‟ya ve Tokat iline bağlı Niksar ilccedilesinde birer Lacircdik var Bk Umar age s 505Zile‟deki Ladıcık adı da bu
adlarla aynı olmalıdır 97 Mezraya adını veren Sultan Eymirce‟nin hayatı hakkında fazla bir bilgi bulunmamaktadır Emirci veya Emirce Sultan‟a ait menakıbnamede Emir-i Ccedilin Osman olarak bilinir Sultan Eymirce zaviyesi ile ilgili Bk Kapusuzoğlu S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Ankara s 67-80 98 ldquoAğrılı ağrıyanrdquo anlamında bir kelimedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(29012012) 99 Geder bağ ccedilubuklarını ccedilelikleme merkep alın yazısı ccediluval keder ve kader anlamlarında da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 100 Uumlz ova duumlzluumlk anlamlarında da kullanılan bir kelimedir httptdkterimgovtrbts (19022013)
112 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo35 Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları
d Mesleklerden
Verilen Yer Adları Zile‟de
resmi goumlrevler ve ccedileĢitli esnaf gruplarından kaynaklanan yer adları da vardır Bunların sayısı 5 olup incuumlger ve kalaycı isimleri
zanaat kollarına iĢaret ederken kethuumlda muhtesib ve yazıcı ise resmi goumlrev ya da goumlrevlilere iliĢkin
verilmiĢ yer adları olarak duumlĢuumlnuumllebilir Tablo 36 Mesleklerden Verilen Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġncuumlger mz Karahisar-ı BehramĢah Sarukalaycı mz Huumlseyinabad
Kethuumlda mh Zile Yazıcı mh Zile
Muhtesib ky Karahisar-ı BehramĢah
e Ġnsan (kiĢi) Adı Verilen YerleĢim Birimleri Adını doğrudan kiĢi adlarından alan 22 yerleĢim birimi bulunmaktadır Bunlardan yalnız 1‟i Ermeni ismi olup bu koumlyuumln bir diğer adı da
Killikrsquotir Bunların dıĢındaki isimlerin oumlnemli bir kısmı Arapccedila Farsccedila ve Ġbraniceden fonetiği
değiĢtirilerek Tuumlrkccedileye geccedilmiĢ isimlerdir Tablo 37 Ġnsan (kiĢi) Adları Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahmed ky KuĢtaĢ Mesud Ġğlal mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Battal mz Huumlseyinabad Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Baydar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hamzacık ky Zile Musa mz KuĢtaĢ
Hasan ky Yenimuumlsluumlman Okar mz101
Huumlseyinabad
Keykavus mz Huumlseyinabad Oumlğetccedile ky102
Karahisar-ı BehramĢah
Mahmud ky KuĢtaĢ Sarumusa mz KuĢtaĢ
Hasan mz (2) Huumlseyinabad Sergis ky (nam-ı diğer Killik)103
Huumlseyinabad
Huumlseyin mz (2) Huumlseyinabad Tuğrul mz Huumlseyinabad
Mergub ky104
Zile Yunus mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
f KiĢilerin Fiziksel Oumlzelliklerini Yansıtan Yer Adları KiĢilerin engel durumlarını iccedileren Zile‟de tek yer adı Huumlseyinabad‟daki Sağır Piri Kışlası‟dır
g Tarihicirc KiĢi Adları Ġccedileren Yer Adları Bazı tarihicirc Ģahsiyet isimleri de Zile‟de yer adı
olarak verilebilmiĢtir Bunların sayısı 9 tanedir Zile merkez Danişmend-i Bahşayiş Kalesi105
ile
101 Telli balıkccedilıl kuĢlarına verilen bir isim olan Okar erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 102 Oumlğet beğenilen aranılan anlamında bir kelime olup kız ve erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 103 Bu koumlyde Karkın boyundan Uluyoumlruumlk taifesinden TutuĢ Etraki Cemaati sakindi Halaccediloğlu V s 2234 104 Aranan ve beğenilen anlamlarında olan Mergup kelimesi Arapccedila koumlkenli olup Ģahıs adı olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 105 Tufan Guumlnduumlz DaniĢmendli Beyliği sahasında iccedilinde DaniĢmend adı geccedilen Amasya kazasında 2 Tokat kazasında 2 Sivas kazasında 3 ve Zile kazasında 1 yer adı tespit etmiĢtir Zile‟deki DaniĢmend-i BahĢayiĢ kalesini bir koumly olarak ele alan Guumlnduumlz buranın adının buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendli beyliğinden ziyade bir Ģahıstan verildiğini oumlne suumlrmuumlĢtuumlr Buranın aynı zamanda Tokat Youmlruumlklerinin kıĢlağı olduğunu belirtmiĢtir Kaynak olarak da 387 nolu Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum defterini vermiĢtir (Cilt II s 457) Bk Guumlnduumlz T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli
Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I Baskı Ġstanbul s 35-36
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağrık mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kurubey mz Halka-i Hass
Dilmek mz Karahisar-ı BehramĢah Sapmaz mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Huumlseyinabad UumlzmuumlĢ mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Kızılkuumlnbed Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Huumlseyinabad
Gederik ky Zile Yavihsan ky Halka-i Hass
Goumlzaccedilan mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk Huumlseyinabad
Ġkiyuumlzluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 113
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yeni Muumlsluumlman Arslan-ı Danişmend106
mezrası isimleri buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendliler
doumlneminden kalan ve tarihicirc Ģahsiyetlere dayalı olarak verilmiĢ isimler olmalıdır Karadiğin (Zile-Huumlseyinabad 3) Baydiğin koumlyuuml (Zile) ve Baydiğin
107 mezrası (Acacı ve Oumlzikavağı) isimleri ise
tigin kelimesinin bozulmuĢ Ģekilleri olarak oumlne ccedilıkmaktadır Cengizhan ve Temuumlrhan mezraları
(Huumlseyinabad) ise Moğol istilası ve Timur‟un Anadolu‟ya giriĢinin izlerini taĢıyan yer adları
Ģeklinde tasvir edilebilir Yeni Muumlsluumlman‟daki Ccedileltek koumlyuuml adını Ccedileltek Baba‟dan almıĢtır108
Huumlseyinabad nahiyesi adı ise buumlyuumlk bir olasılıkla Battal Gazi ile birarada anılan Huumlseyin Gazi‟den
verilmiĢ olmalıdır Zira ona atfedilen mezar ya da makamlardan birisi Ccedilorum Alaca ilccedilesindedir109
Yukarı da insan adları baĢlığında ele alınan Keykavus ismi de tarihicirc Ģahsiyetlere dayandırılabilir
h Kavim Kabile Boy Soy Oymak Cemaat Adları Ġccedileren Yer Adları Anadolu
Tuumlrkler tarafindan fethedildikten sonra yoğun bir Tuumlrk goumlccediluumlne sahne olmuĢtur Tuumlrkler buraya boy
ve aĢiretler halinde gelerek muhtelif boumllgeleri yurt edinmiĢler ve Selccediluklu Devleti youmlneticileri de siyasicirc ve iktisadicirc hedefleri goumlzeterek Osmanlı Devleti‟ni kuran Kayı boyuna mensup aĢiretin de
dacirchil olduğu Tuumlrk boylarını ccedileĢitli boumllgelere yerleĢtirmiĢlerdir Osmanlılar da aynı Ģekilde
kendilerine gelip sığınan Tuumlrk topluluklarını değiĢik boumllgelere iskacircn etmiĢlerdir Boumlylece Osmanlı
Devleti‟nin kuruluĢ ve geliĢme suumlrecinde de Anadolu‟nun muhtelif yerlerine ccedileĢitli Tuumlrk oymak ve aĢiretleri yerleĢtirilmiĢtir (Soumlylemez 2002 39)
Osmanlı hanedanı Tuumlrkmen koumlkenli de olsa kendisini Tuumlrkluumlğuumln temsilcisi olarak goumlrmekte
ve Tuumlrk tabirini merkeze oturtmaktaydı Tuumlrkmen tabirini Akkoyunlu Karakoyunlu Dulkadir Karamanoğlu gibi beylik ya da devletlerin etnik kimliğini tanımlamakta adı geccedilen devletlerin
Osmanlı hacirckimiyetine girmiĢ olan halkının sadece konargoumlccediler gruplarını ifade etmek iccedilin
kullanmaktadır Youmlruumlk tabiri ise bir sancak ya da kaza dacirchilinde yaylak ve kıĢlak hayatı
suumlrduumlrenlerin genel adıydı Uluyoumlruumlk (Etrak Youmlruumlkanı) Tokat‟tan Kuumltahya‟ya kadar uzanan sahada konargoumlccedilerlik etmekteydi
110
Acacı ve Oumlzi Kavağı nahiyesinde adını boy ya da cemaat adından alan 12 yerleĢim birimi
bulunmaktadır Alan-ı İğdir Bayındır mezraları ve Kayılar koumlyuuml (2 adet) adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
111 Arablar koumlyuuml
112 Hacı
113 koumlyuuml Haramideresi mezrası
114 Karacaviran
115 koumlyuuml
106Danişmend Farsccedila‟dan Tuumlrkccedileye geccedilen bir kelimedir Bilgili ilim sahibi anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk medreselerin icazet alma seviyesine gelmiĢ olan talebeleri iccedilin de kullanılan bir tabirdir Bk ĠpĢirli M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465 Ancak DaniĢmend tabiri zaman zaman bir Ģahıs adı ya da ismin oumlnuumlnde bir sıfat olarak da kullanılabilmektedir Arslan-ı DaniĢmend Arslan DaniĢmend ya da Ġslam DaniĢmend de olabilir 107 Yılmaz Kurt Niksar‟da bulunan GuumlmuumlĢdiğin koumlyuumlnuumln adının DaniĢmend Gazi‟nin 12 oğlundan biri olan GuumlmuumlĢ Tigin‟den konduğunu belirtmiĢtir Muhtemelen Zile kazasındaki Baydiğin ve Karadiğin isimleri de bu yolla verilmiĢ
olabilir Bk Kurt Y (2000) ldquoNiksar Kazası Yer Adlarırdquo Danişmendliler Doumlneminde Niksarrsquoda Tıp Tarih ve Kuumlltuumlr Sempozyumu Bildirileri Niksar s 105 108 Ccedileltek Baba‟nın asıl ismi ġeyh Mahmut olup unvanı Emirci lakabı Doğan ve ocağı Ccedileltek‟tir Dede Karkın Sarı Saltuk Gajgaj Baba gibi maneviyat ocaklarından biri de Ccedileltek Baba Ocağı‟dır Bu Ocak 17 koumlyuumln oumlĢruumlnuuml alan guumlccedilluuml bir yuvadır ġeyh Mahmut da boumllgeye geldiğinde boumllgenin ĠslamlaĢmasında rol oynayan oumlnemli bir manevi ve tarihi Ģahsiyet olarak Ccedileltek koumlyuumlne adını vermiĢtir Ccedileltek Baba 13 Yuumlzyıl iccedilerisinde yaĢamıĢtır ve Yeseviye tarikatı ekoluumlnden yetiĢen biridir httpceltekkoyumtrggC7eltek-Baba-Kimdir-f (23012012) 109 Oumlzcan K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal Gazi ve Malatya
Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58 110 Guumlnduumlz age s 19-27 111 24 Oğuz boyunun yayıldığı coğraficirc sahalar ve XVI yuumlzyılda Anadolu‟da Oğuz boylarına ait yer adları iccedilin Bk Suumlmer F (1980) Oğuzlar Ġstanbul s 201-372 423-460 112 Ccedilorum Bozok MaraĢ civarında Arab ya da Arablar vardır (Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden) Tuumlrkay age s 50 Arablı diye de anılmaktadır Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden geniĢ bir alana yayılmıĢ durumdadır Tuumlrkay age s 203 113 Tokat Zile‟de ve Ankara AyaĢ‟ta youmlruumlkan taifesinden Hacı diye bir cemaat var Tuumlrkay age s389 114 Ordu kazası ve Karahisar-ı ġarki sancağında Youmlruumlkan taifesinden Harami adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay
age s 406
114 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karıkışla koumlyuuml116
Muğriler117
mezrası Selamet koumlyuuml118
Ulucakkiri mezrası119
ve Yaraş120
mezrası
ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 38 Acacı ve Oumlzi Kavağında Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alan-ı iğdir mz Karacaviran ky Ulucakkiri mz
Arablar ky KarıkıĢla ky Kayılar ky (2)
Hacı ky Muğriler mz Bayındır mz
Haramideresi mz Selamet ky YaraĢ mz
Halka-i Hass nahiyesinde 4 koumly adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Alayuntlu Beydili Kızık ve Salur koumlyleridir 1 koumly Ekrad cemaatlerinin 3 mezra ve 2 koumly ise youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini almıĢtır Kuumlrtler koumlyuuml121
adını bir Ekrad cemaatinden almıĢtır Elmalu
mezrası122
Kırızlar123
koumlyuuml Ovacık124
koumlyuuml Suumlluumlkluuml125
ve Tutuş126
mezrası ise Youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini uumlzerinde taĢımaktadır Tablo 39 Halka-i Hass Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alayuntlu ky Halil ky Kuumlrtler ky Suumlluumlkluuml mz
Beydili ky Kırızlar ky Ovacık ky TutuĢ mz
Elmalu mz Kızık ky Salur mz
Huumlseyinabad‟da Bayadcık Doumlğerobası Karakınık mezraları ile Eski ve Yeni Yapar koumlyleri
adlarını 24 Oğuz boyundan almıĢtır 10 yerleĢim biriminin adının cemaatlerden oluĢtuğu
yanlarında yazan cemaat ibaresinden accedilıkccedila anlaĢılmaktadır 7 yerleĢim birimi de kıĢlak adıyla bir
cemaat ya da topluluğun kıĢladığı bir mekacircnı ifade etmek iccedilin tercih edilmiĢtir Ayrıca 3 yerleĢim yerinde Etrakiye bir yerleĢim yerinde Etrakiye-i Uluyoumlruumlk tabiriyle Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlere
iĢaret edilmiĢtir Kalan 57 yerleĢim birimi ise farklı Tuumlrkmen cemaatlerden adını almıĢtır127
Bu
cemaatlerden Kıranlu (Tuumlrkay 1981 518) ve Mahuna (Tuumlrkay 1981 114) Ekraddan olup kalanların tamamı Youmlruumlk Tuumlrkmen taifelerinden oluĢmaktaydı
115 Karahisar-ı Sahib Adilcevaz Bolvadin ve MaraĢ Goumlksun‟da adı geccedilen TuumlrkmenYoumlruumlkan taifesinden bir cemaattir Youmlruumlkosmanoğlu aĢiretine mensuptur Tuumlrkay age s 465 116 ldquoKayıkıĢlardquo da olabilir Sivas Yeni il Sorkun Nahiyesi‟nde boumlyle bir koumly vardır Bu koumly Kayı boyundan olanlar tarafından kurulmuĢtur Halaccediloğlu III s 1372 Ancak gene de ldquoKarıkıĢlardquo olma ihtimali oldukccedila yuumlksektir ccediluumlnkuuml MaraĢ sancağı Zamantı kazasında Karakışlalı ya da Karıkışlalı adıyla okunmuĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 490 117 Mardin Basra Hakkacircri gibi doğu vilayetleri dıĢında Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında da adı geccedilen ekrad taifesinden
bir aĢirettir Tuumlrkay age s 124 Mukriler olarak da anılmaktadır Ayrıca Makarlar ve Makralar diye youmlruumlkan taifesinden Bozok MaraĢ Karaman Adana Edirne ve Dimetoka‟da bir cemaat de vardır Tuumlrkay age s 574 118 Sivas Yenihan ve Yıldızeli‟nde Youmlruumlkan taifesinden Selametli adıyla bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 666 119 Yozgat Akdağ‟da Ulucak obası adında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 747 120 Ankara Bolu ve MenteĢe sancaklarında da adı geccedilen YaraĢlu adına sahip olan Tuumlrkman taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 765 121 Ekrad‟dan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu IV s 1584 Tuumlrkay age s 113 122 Youmlruumlkan taifesinden ldquoElamacalı Elmalılırdquo Ģeklinde de belirtilmiĢtir Tuumlrkay age s 348-349 123 Firuzlar da olabilir Anamur Kilis ve Mudurnu‟da tespit edilmiĢ bu isimle Tuumlrkmen Youmlruumlk taifesinden bir aĢiret vardır Tuumlrkay age s 81 365 124 Yeniil Sivas‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 617 125 Arapgir ve Karahisar-ıġarki sancağında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 688 126 Sivas ve Bursa‟da bu adla youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 741 127YaklaĢık 83 cemaat adı tespit ettiğimiz Huumlseyinabad yerleĢim birimlerinin referansları geniĢ bir yer tutmaktadır Bu cemaatlerin yayılma sahaları iccedilin Bk Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşiv Belgelerine Goumlre Osmanlı
İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatler Tercuumlman Yayınları Ġstanbul
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 115
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Ağcaağıl Karahisar-ı ġarki‟de Ağcahalil diye de geccedilen bir cemaat adıdır (Tuumlrkay 1981
181) Ayrukam128
MaraĢ Youmlruumlklerinden AvĢar boyuna tabi Ayrudamlı cemaatinden baĢkası değildir (Halaccediloğlu I 2009 205) Aziz Karahisar-ı ġarki‟de de adı geccedilen bir Tuumlrkmen cemaat adıdır
(Tuumlrkay 1981 215) Beyobası Sivas Yeniil‟de bulunan bir Tuumlrkmen aĢiretidir (Tuumlrkay 1981 56)
Ccedilalatlu MaraĢ eyaletinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 288) Youmlruumlkan
taifesinden olan Ccedilelebiler Ordu‟dan Guumlmuumllcine‟ye geniĢ bir alanda yayılmıĢ olan ve Ccedilelebiluuml olarak da anılan bir cemaattir
Depesuumldeluumlk mezrasında Kanuni doumlneminde Bayat boyuna mensup Selmanlu cemaati
yaĢamaktaydı (Halaccediloğlu V 2009 2013) Haliyle Depesi Deluumlğuuml Selmanlu ismi bu cemaatten verilmiĢ olmalıdır Yine aynı doumlnemde bu mezra Bozok sancağına bağlı Sorkun nahiyesine tabi
goumlruumlnmekteydi Yazıkışla (YazılutaĢ) Ccediladıroumlyuumlğuuml Ağcaağıl mezralarında da Selmanlu cemaatinin
adı geccedilmekteydi
Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk‟te mantar ve yer elması Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde
yumurta anlamlarına gelen domalan kelimesi129
Alaiye Sancağı‟nda Youmlruumlkan taifesinden bir
cemaatin de adıydı (Tuumlrkay 1981 335) Emirhacılu mezrasının adı buumlyuumlk olasılıkla Ġccedilel
Sancağı‟nda Anamur Kazası‟nda bulunan Eminhacılu (Tuumlrkay 1981 350) ya da yine Anamur‟da Hacılıemir (Tuumlrkay 1981 395) Ģeklinde geccedilen Youmlruumlk taifesinden bir cemaatten almıĢ olabilir
Eyuumlcek mezrası ise Eyuumlcekli olarak da bilinen Vize Sancağı Pınarhisar kazasında da goumlruumllmuumlĢ olan
bir Tuumlkmen cemaatinin uğrak yeri olarak duumlĢuumlnuumllebilir (Tuumlrkay 1981 362)
Fakihler koumlyuuml Fakıhlar ya da Fakılı (Tuumlrkay1981 364) Gedik Hasan mezrası Bozok ve
MaraĢ‟ta adı geccedilen Gedik Hasanlı (Tuumlrkay1981 369) Youmlruumlk cemaatlerinin adını almıĢtır Yıva
boyuna ait perakende Gılman Cemaatinin adı Gılman mezrasının adına esin kaynağı olmuĢ olabilir
(Hallaccediloğlu V 20091947-1948) Zile sınırlarında adı geccedilen Goumlkccedileler Youmlruumlk cemaati (Tuumlrkay 1981 82) Goumlkccedileluuml mezrasının adının verilmesinde etkili olmuĢtur
Goumlkzemin mezrası130
(Halaccediloğlu II 2009 681) Bozok Sorkun‟da Kızpınarı koumlyuumlnde AvĢar
boyuna mensup Kızılkocalu kabilesine mensup Goumlkin cemaatinden adını almıĢ olsa gerektir (Halaccediloğlu II 2009 900) Gulamlar mezrası ise MaraĢ eyaletinde youmlruumlkan taifesinden Gulamanlu
cemaatinden adını almıĢ olabilir (Tuumlrkay1981 383) Bozok‟ta Hacı Alili adlı youmlruumlkan Tuumlrkmen
taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay1981 389) Buumlyuumlk olasılıkla Hacıali mezrası adı bu cemaate dayalı olmalıdır Halil Acalık koumlyuuml MaraĢ Youmlruumlklerinden Halil Eceli Cemaati (Tuumlrkay
1981 401) ve Hallaccediloğluviranı mezrası Bozok Sorkun boumllgesindeki AvĢar boyuna mensup Halaccedil
Cemaati (Halaccediloğlu III 2009 973) ile ilgili adlar almıĢlardır
Karacalu mezrası adı Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Bozok livası Karahacılu adında koumlye iskacircn edilen Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden bir cemaatin adıyla iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981
462 463) Cemaatin adı Karacalar Karaca ve Karacalu Ģeklinde de dile getirilmektedir
Kızkaracalu koumlyuuml de adını bu cemaatten almıĢtır Zira Karacalu cemaatinin bulunduğu yerler arasında Ccedilorum da bulunmaktaydı (Tuumlrkay 1981 98)
Karadonlu Ermenek Guumllnar Bozkır Ordu ve Karahisar-ı ġarki‟de (Tuumlrkay 1981469)
Karacakaya Ccedilorum‟da (Tuumlrkay 1981 463) Karakız MaraĢ Huumldavendigar ve Vize‟de (Tuumlrkay 1981 477) Karataş Alanya ve BeyĢehri‟nde (Tuumlrkay 1981 486) adı geccedilen cemaatler olup
Karadonlu mezrası Karacakaya koumlyuuml Kararkızkavağı mezrası ve KarataĢ mezrası adları bu
128Kam Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde koyunların barındıkları yer yani damla aynı anlamda goumlsterilmiĢtir httptdkterimgovtrbts (31012012) 129 httptdkterimgovtrbts(31012012) 130 Yusuf Halaccediloğlu bu ismi Goumlkin olarak okumuĢtur
116 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
cemaatlerden kaynaklanmıĢ olmalıdır Kavurga Kavurgalı ve Kavurgaoğlu mezrası isimleri MaraĢ
ve Bozok‟ta yaĢayan Kavurga Dedeler ya da Kavurga cemaatiyle iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981 497-499) Kıranlu ise Sivas Bozok Canik Konya Karaman ve MaraĢ gibi geniĢ bir sahada adı
geccedilen Ekrad youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adı olup Huumlseyinabad‟daki Kıranlu mezrası adı
buradan verilmiĢ olabilir Bu cemaat Kıranlu Kıran Kıranca ve Kıranta Ģeklinde de ifade edilmiĢ
Lekvanik aĢiretinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 518)
Kışlak-ı Himmet Kethuumlda mezrası Salur boyu Uluyoumlruumlk taifesinden Aksalur boumlluumlğuumlnden bir
cemaatin adından verilmiĢtir (Hallaccediloğlu III2009 1049) Bozok Sorkun boumllgesinde yaĢayan ve
Varsak Boyuna mensup KızılcakıĢla cemaati adı ise Kızılcakışla mezrasıyla oumlzdeĢleĢmiĢtir (Halaccediloğlu IV 2009 1464) AvĢar boyundan aynı adlı cemaatin adı Kızıllar
131 koumlyuumlne verilmiĢtir
(Halaccediloğlu IV 2009 1470) Gelibolu Huumldavendigar sancaklarında bulunan Kiraslu ya da Kiraslu
Hacı Youmlruumlkan cemaati Huumlseyinabad‟daki Kiraslu mezrasına da ad olarak verilmiĢtir (Tuumlrkay 1981
512)
Sivas Yeniil‟de Yazır boyuna mensup Koyunlu Anamuslu adıyla bir cemaat bulunmaktadır
(Halaccediloğlu IV 2009 1499) Huumlseyinabad‟daki Koyunluyusufoumlzuuml mezrası adı bu cemaate
dayandırılabilir Kozluca kışlağı adı her ne kadar ceviz ağacının ccedilokluğuna delalet eden ve bitki oumlrtuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran bir yer adı gibi goumlzuumlkse de bu isim de buumlyuumlk oumllccediluumlde Youmlruumlk Tuumlrkmen
cemaatlere dayalı verilmiĢ isimlerden olmalıdır Zira Edirne ve Karahisar-ı ġarki‟de Youmlruumlkan
taifesinden Kozluca adıyla bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay 1981 538) Aynı Ģekilde Kulağuz koumlyuuml adı bir mesleğe dayandırılabilecek olsa da Salur boyuna mensup Kulağuzlu cemaati
(Halaccediloğlu IV 2009 1533) bu adın verilmesinde oumlncekine oranla daha etkili bir dayanak
oluĢturmaktadır
Soumlzluumlklerde anlamına rastlanamayan Mahuna kelimesi ise muhtemelen Erzurum ve civarında da rastlanılan Mahanlar adında konargoumlccediler Ekrad taifesinden bir aĢiretin isminin
bozulmuĢ bir biccedilimi olmalıdır ġoumlyle ki bu aĢiret Mahanlı Mahanlu ve Mahanlar Ģeklinde de
Osmanlı belgelerinde zikredilmekteydi (Tuumlrkay 1981 114) Haliyle Mahuna mezrasının adını da cemaatlere dayalı olanlar iccedilerisinde anmak muumlmkuumlnduumlr Huumlseyinabad da dacirchil olmak uumlzere Zile
kazasında Mezid ya da Mezidli Ģeklinde geccedilen yer adları da cemaat koumlkenli yer adları iccedilerisinde
sıralanabilir Mezid ya da Mezidluuml (Tuumlrkay 1981 585) Ģeklinde Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinin adı soumlzkonusu yerlere ad olarak verilmiĢ olabilir Bozok‟tan Teke‟ye kuzey guumlney doğrultusunda
geniĢ bir alanda adı zikredilen Muumlminler cemaati de Youmlruumlkan taifesindendi (Tuumlrkay 1981 598)
Bu youmlnuumlyle Huumlseyinabad‟daki Muumlminler-i Buumlzuumlrk ve Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mezralarının adları bu
cemaatin adını ccedilağrıĢtırmaktadır
Paşalu mezrası Youmlruumlkan taifesinden PaĢalu (Boğalu) (Tuumlrkay1981 624) Sarımbeyluuml
mezrası MaraĢ Youmlruumlklerinden Yuumlreğir boyuna mensup Sarımbeyluuml (Halaccediloğlu V 2009 1983)
Saruisaoumlyuumlk mezraları Sivas Yeniil‟de Saruisa Sincan ve Sincanlu mezrası Ankara Kuumltahya ve Rakka‟da da adı geccedilen Sincan (Tuumlrkay 1981 147) Tusi mezrası MaraĢ ve KırĢehir‟de isimleri
anılan Tus ya da Tuslu (Tuumlrkay 1981 741) Yağlu koumlyuuml Sivas Yeniil‟de bulunan Yağlu (Tuumlrkay
1981 759) cemaatlerinden isimlerini almıĢlardır
Huumlseyinabad‟ın merkezi olarak goumlsterilen Yapa-i Cedid koumlyuuml Yapa cemaatinden adını almıĢ olabilir Bu cemaat Bayındır boyuna mensup bir grup (Halaccediloğlu I2009 22) ve Alayuntlu
boyu iccedilerisinde Karaman‟da bir cemaat adı olarak iki farklı Ģekilde anılmıĢtır ( Halaccediloğlu I 2009
93 94102 203 215 vd) Yortan mezrası da aynı adlı Youmlruumlkan cemaatinden adını almıĢtır (Tuumlrkay 1981 777)
131 Kızıllu Ģeklinde de anılmaktadır
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 117
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 40 Huumlseyinabad Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaağıl mz Cemaat-i Zeyneddin mz
Geccediluumld-i Etrakiye-i
Uluyoumlruumlk ky Karacalu mz
Koyunluyusufoumlzuuml
mz
Muumlminler-i
Kuumlccediluumlk ky
Alacalar ky Ccedilakırlı mz Gedikhasan mz Karadonlu mz Kozluca kıĢlağı Ortaoumlyuumlk mz
Ali Bey
Cemaati
KıĢlağı Ccedilalatlu mz Gılman mz Karakınık mz Kozviran mz PaĢalu mz
Ayrukam mz Ccedilelebibey kıĢlağı Goumlkccedileluuml mz
Karakızkavağı
mz
KoumlĢkerluuml-i Cemaat-i
Karakoumlseluuml ky
Sarımbeyluuml
mz
Aziz mz Ccedilelebiler kıĢlağı Goumlkzemin mz KarataĢ mz Kulağuz ky
Saruisaoumlyuumlk
mz (2)
Baydcık mz Depesideluumlğuumlselmanlu Gulamlar mz Kavurgalu mz Mahuna mz Sincan mz
Beyobası kĢ Domalan mz Hacı ali mz
Kavurgaoğlu
mz Makiler kıĢlağı Tusi mz
Cemaat-i
Ccedilerccedili Ali mz Elmalu mz
Hacıhasankavağı
ky Kıranlu mz
Merkendluuml el-
meĢhur mz Varazlu mz
Cemaat-i
Doumlğer Obası
mz Emirhacılu mz Hacılar mz
KıĢlak-ı Hacı
Ali mz Mezidalanı mz Yağlu ky
Cemaat-i
Emir Umurlu
mz Eskiyapar ky Halil mz
KıĢlak-ı
Uumlmmet
Kethuumlda mz Mezidluuml mz
Yapa-i Cedid
ky
Cemaat-i
Erkekoğlu
KıĢlası
Etrakiye-i Ali Fakih
ky Halilacalık ky
KızılcakıĢla
mz Murad Sufi mz
Yatan-ı
Etrakiye ky
Cemaat-i
Halil Fakih
Obası mz
Etrakiye-i Murad Sufi
ky
Hallaccediloğlu Viranı
mz Kızıllar ky Mustafa kıĢlası
Yeniyapar
ky
Cemaat-i
Soumlğuumldluuml
Geduumlk mz Eyuumlcek mz Kalınkoumlyuuml mz Kızkaracalu ky Mustafa kĢ Yortan mz
Cemaat-i
Toramanlu
mz Fakihler ky Karacakaya mz Kiraslu mz
Muumlminler-i
Buumlzuumlrk mz
Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 5 yerleĢim birimi adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
Bunlar Kınık Salur Ilısu Yazır mezraları ile Nefs-i Yazır-ı Akpınar ve Yazır-ı Akpınar
kıĢlaklarıdır AkbaĢ mezrası132
ile Hacılar koumlyuuml133
adları Ekrad taiflerine dayalı olarak verilmiĢ olabilir Ağcaasma
134 mezrası Alicuumlkluuml
135 mezrası Baraklar mezrası
136 Başkoumly mezrası
137
Boynuyoğun mezrası138
Guumlni mezrası139
Hacıbey140
mezrası Kalınccedilirmiş mezrası141
132 AkbaĢ AkbaĢlu ya da AkbaĢ Ekradı adıyla konargoumlccediler bir Tuumlrkman Ekradı taifesi Rakka‟dan Filibe‟ye bazı sancakların iccedilerisinde yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 186 133 Sivas youmlresi Tuumlrkem taifesindendir Tuumlrkay age s 29 Ayrıca konar oumlccediler Tuumlrkmen ekradı taifesinden aynı adlı bir cemaat vardır Hacılarlı diye de anılmaktadır Zile‟ye yakın Bozok‟ta da izlerine rastlanmakta Tuumlrkay age s 394-395 134 Varsak boyunun Zakirluuml kabilesi taifesinden bir cemaat olup Ağccedilaasma adlı yurtlarda yaĢamaktaydılar Adlarına Niğde Bozok Sorgun ve Bozok‟ta rastalanan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu I s 29Ağcaasmalu ya da Ağcaesma gibi de telafuz edilmektedir Tuumlrkay age s 181 135 Bozok Sancağı Akdağmadeni kazasında Alicik Karacaalan obası adıyla bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 197 136 Baraklar ve Baraklu cemaati Dulkadirli Tuumlrkmenlerinden olup MaraĢ‟tan Yozgat‟a hatta Kuumltahya‟ya kadar geniĢ bir alanda izleri goumlruumllmekteydi Bk Halaccediloğlu I s 240-241 137 KırĢehir ve Bozok sancaklarında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır Tuumlrkay age s 228 138 Tuumlrkman Youmlruumlkanı taifesinden bir aĢirettir MaraĢ Konya Bursa Aksaray Adana gibi birccedilok yerde bu aĢiretin adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 64 139 MenteĢe‟de Kızılcakoyunlu Cemaatine bağlı Guumlni Cemaati ve Sufiler taifesine bakılacak olursa Guumlni taifesi Ġğdir boyuna mensup bir taife olmalıdır Bk Yusuf Halaccediloğlu IV s 1469 140 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Hacıbeyli Ģeklinde de anılmaktadır Tuumlrkay age s 390 141 CcedilirmiĢ adı 1455 tarihinden itibaren geccedilmektedir CcedilirmiĢ Fin Ugor Tuumlrk topluluklarından bir boyun adıdır CcedilirmiĢ Tuumlrkleri 1071 oumlncesinde Bizans‟ın Arap ve Ġranlılara karĢı Balkanlardan Anadolu‟ya goumlccedile zorladığı Tuumlrk
topluluklarındandır httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (Fikri Karaman‟dan alıntı)
118 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karamağan142
mezrası Karamuk143
mezrası Keseri144
Hisarı mezrası Kozviran145
mezrası
Kubat146
mezrası Saruhacı147
mezrası ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 41 Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaasma mz Bubak mezari Kalın CcedilirmiĢ mz KıĢla-yı Suumlduumls mz Saruhacı mz
AkbaĢ mz Davulbazlu mz148
Karamağan mz Kubat mz Savcı-ı Diğer mz
Alicuumlkluuml ky Guumlni mz Karamuk mz Mumu mz Sincanlu mz
Asar-ı Bubak mz Hacıbey mz Keseri Hisarı mz Nefs-i Bubak kıĢlağı Tahinatan kıĢlağı
Baraklar mz Hacılar mz Keseri mz Nefs-i Yazır-ı Akpınar kıĢlağı Tatar mz
BaĢkoumly mz Ilısu Yazır mz Kınık mz Salur mz Yazır-ı Akpınar kĢ
Boynuyoğun mz
Kozviran mz
Kızılkuumlnbed nahiyesinde Eymuumlr koumlyuuml adını 24 Oğuz boyundan biri olan Eymuumlr‟den alırken
Ayvalu149
mezrası Deveci koumlyuuml150
Dona koumlyuuml151
İsa mezrası İsaoumlzuuml mezrası152
Karacaoumlmer mezrası
153 Kayırluca
154 mezrası Kuyucak
155 mezrası Tatar mezrası
156 Tuumlrkmen Youmlruumlk Ccedilakır
157
mezrası ise Ekrad taifesinden adını almıĢ olmalıdır Tablo 42 Kızılkuumlnbed Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ayvalu mz Ġsa mz Kuyucak mz
Ccedilakır mz Ġsaoumlzuuml mz Tatar Hacı mz
Deveci ky Karacaoumlmer mz Tatar ky
Dona ky Kayı mz
Eymuumlr ky Kayırluca mz
KuĢtaĢ nahiyesinde 3 koumly ismini 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Bayat mezrası
Bayatalanı mezrası ve İğdir koumlyuumlduumlr Ağcaviran158
koumlyuuml Başkoumly mezrası Ġsakoumly koumlyuuml ve Koccedilaccedil
koumlyuuml159
gibi yerleĢim birimleri isimlerinde ise cemaat adlarının belirleyici olduğu savunulabilir
142 Mağun adında Sivas ve Rakka eyaletlerinde youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 572 143 Karamuk tarlada buğday aralarında biten anasona benzer siyah ve acı bir tohumun adıdır Karamukaynı zamanda Zile Sivas Yeniil Yuumlzdepare kazaları ve Ġccedilel sancağında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin de adıdır Karamuklu da denilmektedir Tuumlrkay age s 482 144 Adana Tarsus ve Teke‟de Keserli adına Youmlruumlkan‟dan bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 508 145 Bozok ve MaraĢ eyaletlerinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 538 146 Bozok‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s 547 147 Saruhacılı Bozok MaraĢ Alanya ve Sivas‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir MaraĢ‟tada Saruhacılı AvĢarı yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 654 148 1700‟luuml yıllarda Rumlar tarafından yerleĢime accedilılan ve koumly niteliği kazanan Davulbazlı‟nın adının boumllgede guumlmuumlĢ madeni ccedilıkarıldığı vakitlerde mağaralardaki iĢccedililerin davul sesiyle toplanmalarından aldığı oumlne suumlruumllmektedir Ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Yurtlu age s 159 149 Bu cemaatin yaĢadığı yerler arasında Sivas ve Bozok‟a bağlı Akdağmadeni de yer almaktaydı Bk Tuumlrkay age s
215 150Ankara ve Huumldavendigar‟da adı geccedilen bir Youmlruumlk Tuumlrkmen taifeisidir Tuumlrkay age s 323 Devecili ya da Deveciluuml Ģeklinde de anılmaktadır 151 Karaman MaraĢ Bolu sancakları ve Larende kazasında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 335 152 Akdağ‟da Youmlruumlkan Tuumlrkman taifesinden Ġsabeyluuml cemaati vardır Onunla ilgili olabilir Tuumlrkay age s 438 153 Bozok MaraĢ Kuumltahya ve Karahisar-ı ġarki sancaklarında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Karacaoumlmerli diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 465 154 Adana Tarsus ve Aksaray sancaklarında Kayırlu adında Youmlruumlkan Tuumlrkmen taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 500 155 Sivrihisar Adana ve Tarsus‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 558 156 Yusuf Halaccediloğlu boumllgede yaĢayan Tatarları Kıpccedilak Tuumlrklerine mensup bir cemaat olarak nitelemiĢtir Halaccediloğlu V 2169-2174 vd 157 Ccedilakır ve Ccedilakırlı adında Ekrad taifesinden cemaatler vardır Tuumlrkay age s 286 158 Malazgirt sancağnda (Erzurum vilayeti) bu adla bir youmlruumlkan cemaati yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s182 159 Ġccedilel sancağında ve Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında Tuumlrkman youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay
age s 531 KoccedilaĢ olma ihtimali de bulunmaktadır Tuumlrkay age s 531
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 105
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Meşhed55
Zaviye ve Mescid isimleri ise dini yapıların birer ifadesidir Bu accedilılardan ele alındığında
Zile kazası yer isimlerinde tercih edilen yapı isimlerinin buumlyuumlk bir ccediloğunluğunu savunma ve dini amaccedillı binaların oluĢturduğu soumlylenebilir Huumlseyinabad‟daki Gerdekkaya ise Eskiccedilağlardan kalan
oda Ģeklinde bir mezardan adını almıĢtır (Koccedil 2001 88) Tablo 21 Yapı Adları
YerleĢim Birimi Nahiyesi YerleĢim Birimi Nahiyesi
Ağccedilakale Halka-i Hass Karahisar-ı BehramĢah kalesi Karahisar-ı BehramĢah
Aksaray ky Zile Zile Karahisar-ı BehramĢah kıĢlağı Karahisar-ı BehramĢah
Alacakilise mz Karahisar-ı BehramĢah Kervansaray mz Huumlseyinabad
Alacamescid mh Zile Kızılkuumlnbed nh Kızılkuumlnbed
Alakilise ky Huumlseyinabad Kilise ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
AĢurkıĢlası mz Karahisar-ı BehramĢah Kilisekaya mz Huumlseyinabad
Avansaray mz Huumlseyinabad Kilisekoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Bağdadhisarı ky Zile Koccedilhisar ky Huumlseyinabad
Balccedilıkhisar ky Zile Mescid-i Sakayan mh Zile
Balccedilıkhisarı ky Huumlseyinabad Mescid-i Zaviye Mh Zile
Bezirhane mz Huumlseyinabad MeĢhed mz Karahisar-ı BehramĢah
Cami mh Zile MeĢhedabad nh MeĢhedabad
Gerdekkaya ky Huumlseyinabad Minare Mh Zile
Hacıhasan Mescidi mh Zile Oluğuuzun ky Karahisar-ı BehramĢah
Hangah oumlyuumlğuuml mz Karahisar-ı BehramĢah Pirkoumlpruuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisarcık ky MeĢhedabad Salma mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hisarcık mz Yeni Muumlsluumlman Saraycık mz Karahisar-ı BehramĢah
Hisaroumlzuuml ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Saraypınar mz Huumlseyinabad
Kale Mh Zile Sarufakiholuğu mz Huumlseyinabad
Kalecikkaya mz Huumlseyinabad Ulupınar mh Zile
Karahisar mz Karahisar-ı BehramĢah
Salma56
uumlccedil tarafı toprakla ccedilevrili bir ağılı yani bir hayvan barınağını ccedilağrıĢtırırken Bezirhane
57 yağ uumlretimi ya da alıĢveriĢi yapılan bir mekanı Avansaray
58 eyvan kelimesinden
bozma bir ismi Saru Fakih Oluğu59
ise su ile ilgili bir yapıyı anımsatmaktadır
312 Bitkilerle Ġlgili Yer Adları
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıldaki yer adlarına bakıldığında ağaccedil isimlerinin de yer adlarına esin
kaynağı oluĢturduğu anlaĢılmaktadır Ağaccedilları meyve verenler ve meyvesiz olanlar Ģeklinde iki alt
kategoride değerlendimek muumlmkuumlnduumlr Meyve veren ağaccedillar 6 yerleĢim biriminin isminde oumlne ccedilıkmaktadır Bu yerleĢim yerlerinin birinde Ġğde 4‟uumlnde koz (ceviz) ve 1‟inde erik ağacı ismi
tercih edilmiĢtir
55ldquoġehitlikrdquo anlamında bir kelimedir Bk Devellioğlu F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara s 731 56 ldquoBirkaccedil evlek asma bağı ya da guumll bahccedilesi tarlada ekin ekmek iccedilin ayrılan toprak parccedilası uumlstuuml ve uumlccedil tarafı kapalı ağılrdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(25012012) 57Bezir Yağ Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts (25012012) 58 Avan ldquoDevlet memururdquo anlamında bir kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml eyvanrdquo Oumlzellikle Guumlney-doğu Anadolu evlerinde avluya bakan oumlnuuml accedilık uumlstuuml kapalı yuumlksekccedile doumlĢemesi olan ortasında bir de kuumlccediluumlk havuzu bulunan oturma yerirdquodir Guumlzel SanatlarTerimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 59 Oluk ldquoHayvanların yem yedikleri su iccediltikleri taĢ ya da ağaccediltan oyulmuĢ yalak iccedilinde uumlzuumlm ezilen ccedilam ağacından oyulmuĢ tekne sepicilerin iccedilinde derileri yıkadıkları ağaccedil teknerdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) ldquoEvlad-ı Saru Fakihrdquo adıyla Youmlruumlkan taifesinden Kayseriyye sancağında bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 361 Ayrıca Saru fakih ya da fakihli fakılı biccedilimlerinde anılan Adana
MaraĢ civarında konargoumlccediler Tuumlrkmen youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s653
106 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 22 Meyve Veren Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġde ky 60
Zile Kozludere ky MeĢhedabad
Kozca mz Huumlseyinabad Kozlukaya mz MeĢhedabad
Kozcuğaz mz Karahisar-ı BehramĢah Oyumerik61
mz KuĢtaĢ
Meyve veren ağaccedillara oranla meyvesiz ağaccedillar yer isimlerinde daha sık kullanılmıĢtır Bunlar iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavak ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Bu durum boumllgenin bitki oumlrtuumlsuuml
iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavağın oumlnemli bir paya sahip olduğunu ortaya koyduğu gibi insanların acircdeta
soumlğuumlt ve kavak ağacı gibi sulak yerleri tercih ettiğini de goumlzler oumlnuumlne sermektedir Tablo 23 Meyvesiz Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilortu62
mz Kızılkuumlnbed Sidreluuml mz 63
Huumlseyinabad
Dikmesoumlğuumlt ky Halka-i Hass Soumlğuumltoumlzuuml ky Yenimuumlsluumlman
Divankavağı mz Huumlseyinabad Soumlğuumltoumlzuuml ky Huumlseyinabad
DuumlĢuumlkkavak mz Karahisar-ı BehramĢah Soumlğuumltoumlzuuml mz (4) Huumlseyinabad
Karaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultankavağı mz Huumlseyinabad
Karakızkavağı Huumlseyinabad Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass
Kavacık mz64
MeĢhedabad Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavak ky Karahisar-ı BehramĢah Uumlccedilkaraağaccedil 65
mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavakağacı mz Huumlseyinabad Yalnuzağaccedil ky Zile
Kavakoumlzuuml mz Huumlseyinabad Yatankavağı ky Huumlseyinabad
Oumlzikavağı ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Az da olsa Zile yer adlarında meyve oumlğesi de kullanılabilmiĢtir Zile merkezde Ccedilekle66
ile
Payami67
mezraları adlarını meyvelerden almıĢ olmalıdır Sebze isimleri ise KuĢtaĢ‟taki Tomara ile
Huumlseyinabad‟daki Kabakkavsuvan mezralarının isimlerinde tercih edilmiĢtir Tomara68
pazıya benzer sapları piĢirilerek yenen kendi kendine yetiĢen bir ccedileĢit bitkidir Zile‟de tahıllar ve
baklagillerden verilen yer adları da bulunmaktadır Bunlar Huumlseyinabad‟daki Sarukamış
Kamışccedilık69
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Şolan ve Evik70
ile Zevar71
mezralarıdır
Adını farklı ccediliccedilek tuumlrlerinden alan yerleĢim yerlerinin sayısı 5 tane olup 2‟si daha ziyade
yabani ccediliccedileklerden kaynaklanan yer adlarına oumlrnek oluĢturmaktadır Bunlar Zile‟deki Minahoş ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki KarĢu Menekşeluuml mezralarıdır Acacı ve Oumlzi Kavağı‟nda ve Karahisar-ı BehramĢah‟da Guumllluumlk mezraları ile Huumlseyinabad‟daki Guumlloumlzuuml mezraları isimleri bir suumls ccediliccedileği
diyebileceğimiz guumllden tuumlretilmiĢtir
60ldquo Ġğde ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 61 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Tarama
Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(22012012) 62 ldquoYabani ardıccedil ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 63 ldquoCennetteki son ağaccedilrdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 64 79 numaralı defterde karye olarak geccedilmektedir Koumlyuumln adı 17 yuumlzyılda koumlyde tuumlrbesi ve zaviyesi bulunan ġeyh Eyluumlk‟ten dolayı ġeyheyluumlk Ģeklinde değiĢmiĢ 1981 yılında ise bu isim yerine YeĢilce adı kullanılmaya baĢlanmıĢtır 65 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012) 66 Ccedilekle ccedilağla kelimesinin halk dilindeki Ģeklidir ve ldquoolmamıĢ meyverdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(22012012) 67 Payam ldquoBademrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 68 Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 69 ldquoBuğdaygillerden sulak nemli yerlerde yetiĢen boğumlu sert goumlvdesi olan bitkilerrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(28012012) 70 ldquoBir ccedileĢit buğdayrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 71 ldquoHayvanlara yedirilmek iccedilin hazırlanan tahıl kırması iri oumlğuumltuumllmuumlĢ un tazırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoCcedilorum Alaca‟da iri bulgur iccedilin kullanılan bir tabirrdquo Zanaat Terimleri Soumlzluumlğuuml 1976 httptdkterim
govtrbts(28012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 107
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
CcedileĢitli bitki parccedilaları da (dal budak ccedilubuk) yer adlarının verilmesinde belirleyici
olabilmektedir Zile kazasında bu Ģeklide bitki parccedilalarından adını alan iki yerleĢim birimi tespit edilebilmiĢtir Bunlar MeĢhedabad‟daki Ccedilubuk ve Huumlseyinabad‟daki Yapracık mezralarıdır Bitki
ve bitki parccedilaları dıĢında yerleĢim birimlerinin kurulduğu yerlerdeki bitki oumlruumltuumlsuuml de yer adlarına
ilham verebilmektedir Zile kazasında 10 yerleĢim biriminin adı bitki oumlruumltuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran
oumlzelliklerden verilmiĢtir
Tablo 24 Bitki Oumlrtuumlsuumlnuuml CcedilağrıĢtıran Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilakırccedilal72
mz Yenimuumlsluumlman Karagevenlik mz Huumlseyinabad
Ccedilamluca mz Karahisar-ı BehramĢah Korucuk mz Zile
Ccedilomruk mz Zile Odunluk mz Huumlseyinabad
Dikmen73
nma‟a Hamrik mz Karahisar-ı BehramĢah Pervazlık mz74
Huumlseyinabad
Bericcedilayır mz Huumlseyinabad Sazlı mz Karahisar-ı BehramĢah
313 Hayvanlarla Ġlgili Yer Adları
Zile‟de adını hayvanlardan alan 23 yer adı tespit edilmiĢtir Bunlardan 6‟sı yabani hayvan
isimleridir Zile‟deki Donuzlu75
koumlyuuml ve Kurtamaz mezrası Acacı ve Oumlzikavağı‟ndaki Başkurd ve Kurdbaşı mezrası Halka-i Hass‟daki Dilkuumller mezrası Karacahisar-ı BehramĢah‟daki Tekir
76
Meşhedi mezrası adları bu yolla verilmiĢtir
Huumlseyinabad‟daki Suumlluumlnluumlce mezrası77
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Suumlluumln ile KuĢtaĢ‟taki
Yapalak78
mezrası ve yine KuĢtaĢ‟taki Yapalak koumlyuuml isimlerini yırtıcı kuĢlardan almıĢlardır Zile Guumlvercinlik koumlyuuml ve Ağcakuş mezrası ise adlarını evcil nitelikli kuĢlardan almıĢtır
Kazada evcil hayvanlardan adını alan yerleĢim yerleri ise Zile Koşaatlu mezrası Acacı ve
Oumlzikavağı Hıcıp79
koumlyuuml Yenimuumlsluumlman Taylu80
mezrası Huumlseyinabad Koyunluyusufoumlzuuml ve Guumlduumll
81 mezrası MeĢhedabad Karı ve Dorualanı
82 mezrasıdır Halka-i Hass‟taki Petek
83 karyesi ise
arıcılıkla ilgili bir uumlretim aracından adını almıĢtır
72 Ccedilal ldquoTaĢlık yer ccedilıplak tepe kireccedilli toprak ormanlık fundalık sulu duumlz ova maki ile oumlrtuumlluuml engebeli alan Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml Ccedilakır ldquoMavi hareli elardquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgov trbts(28012012) 73 Dikmen ldquoKoni biccediliminde sivri tepe dağların en yuumlksek yeri yayla dik arazideki orman dikilerek meydana gelen ağaccedillıkrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 74 Pervazlı adıya Youmlruumlkan taifesinden Bozok ve MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 627 75 Diyarbekir eyaleti Mardin kazasında Youmlruumlkan taifesinden cemaat Tuumlrkay age s 335 76 ldquoPostu siyah ccedilizgili ve benekli kuumll renkli kedirdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 77 ldquoSuumlluumlngillerden kuyruğu ccedilok uzun eti yenilen bir kuĢrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquoBuzağırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoTavuksular (Galliformes) takımının suumlluumlnguumller (Phasianidae) familyasından 80 cm kadar uzunlukta Avrupadan Kafkasyaya kadar olan boumllgede yaĢayan bir tuumlrrdquo Biyoloji Terimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 78 ldquoBir tuumlr baykuĢrdquo Tarama Soumlzluumlğuuml 1972 httptdkterimgovtrbts(29012012) 79ldquo Koyunrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 80 ldquoUumlccedil yaĢına kadar olan at yavrusurdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 81 ldquoKedi yavrusu kuyruksuz kuyruğu kesik hayvan kısa bodur geliĢmemiĢrdquo ldquoSaccedilta ve fırında piĢirilen mısır ya da buğday unundan yapılan ekmek ekmek somunurdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s383 Guumlduumllluuml diye de ifade edilmektedir 82 ldquoGoumlvdesi kızıl ayakları ve yelesi koyu renkli olan yağız (at) kızıl (at donu) Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 83 Eğer bey ise Boynuyoğun aĢiretinde boumlyle bir cemaat adı var Buumlyuumlk olasılıkla boya dayalı bir yerleĢim adı da olabilir
Tuumlrkay age s 234
108 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 25Adında Hayvanlarla Ġlgili Ġbareler Bulunan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakuĢ mz Zile Kurtamaz mz Zile
BaĢkurd mz Acacı ve Oumlzi Kavağı KuĢtaĢ Nh KuĢtaĢ
Dilkuumller mz Halka-i Hass Petek ky Halka-i Hass
Donuzlu ky Zile Suumlluumln mz Karahisar-ı BehramĢah
Guumlduumll mz Huumlseyinabad Suumlluumlnluumlce mz Huumlseyinabad
Guumlvercinlik ky Zile TankuĢ ky Kızılkuumlnbed
Hıcıp ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Taylu mz Yenimuumlsluumlman
Karı ve Dorualanı mz MeĢhedabad TekirmeĢhedi mz Karahisar-ı BehramĢah
Kırım mz Huumlseyinabad UumlccediltaĢ Nh KuĢtaĢ
KoĢaatlu mz Zile Yapalak ky KuĢtaĢ
KurdbaĢı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yapalak mz (2) KuĢtaĢ
32Ġnsanlara ve Toplumlara Dayanan Adlar
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıllara ait yer adları iccedilerisinde insana dair oumlzellikler oumlnemli bir yer
tutmaktadır Ġnsanın beslenme kuumlltuumlruumlnden oumlzuumlr durumuna kadar birccedilok oumlzellik bu isimlerde hayat
bulmaktadır Oumlte taraftan isimler de oumlne ccedilıkan bir oumlzellikte tarihicirc Ģahsiyetleri ve cemaatleri iccedilinde
fazlasıyla barındırmasıdır Oumlrneğin Ģahıs isimleri acircdeta tarihicirc bir geccedilit toumlreni gibidir DaniĢmend-i BahĢayiĢ DaniĢmendlileri Keykavus Selccedilukluları Cengizhan Moğolları Temuumlrhan Timurluları
anımsatan isimler olup bu geccedilit toumlreninde tarihe tanıklık etmemizde buumlyuumlk rolleri vardır
321Fiziksel YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
a Yiyecekler ve Ġccedileceklerden Verilen Yer Adları Zile‟de iccedileceklerden adını alan
herhangi bir yerleĢim birimine tesaduumlf edilmemiĢtir Ancak değiĢik yiyeceklerden adını alan 7
yerleĢim birimine rastlanmıĢtır Acacı ve Oumlzi Kavağı Keşlik84
ve Dumi mezrası iccedilerisindeki keĢ kelimesi peynire iĢaret ederken dum kelimesi ise sulu gıdalarla ilgilidir Bazlambaccedil
85 koumlyuuml ve
Ccediloumlrek mezrası isimleri ise youmlreye oumlzguuml unlu gıda mamullerinden adını almıĢtır Kozlar mezrası ise
bir yandan bir cemaat adını ccedilağrıĢtırırken bir yandan da cevize iĢaret etmektedir Tablo 26 Yiyecek ve Ġccedileceklere Dayalı Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bazlambaccedil ky Kızılkuumlnbed Kavurga mz Huumlseyinabad
Ccediloumlrek mz Kızılkuumlnbed KeĢlik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Dumi mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kozlar mz MeĢhedabad
Dumi mz KuĢtaĢ
bCcedileĢitli EĢyalardan Adını Alan YerleĢim Birimleri Zile‟de değiĢik tuumlrde guumlndelik
eĢyalardan ismini alan 14 yerleĢim birimi tespit edilmiĢtir Su konacak kaplardan ismini alan tek
yerleĢim birimi Huumlseyinabad‟daki Guumlğuumlm mezrasıdır MeĢhedabad‟daki Kuumlpluumlce ile Huumlseyinabad‟daki Boduccedil mezrası ve Kapaklu koumlylerinin isimlerinde ise mutfak levazımatlarının
isimleri kullanılmıĢtır CcedileĢitli aletler ve takımlardan adını alan 10 yer ismi okunmuĢtur Zile
Palani86
koumlyuuml Sacayak mezrası ve Yaba koumlyuuml Huumlseyinabad Sokucak mezrası (2) Ağcasoku
mezrası Yeni Muumlsluumlman Kopaccedil87
koumlyuuml Karahisar-ı BehramĢah Borulu ve Karasoku 88
mezraları
84 ldquoYağı alınmıĢ yoğurttan ya da suumltten yapılan peynirrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzşuumlğuuml httptdkterimgov trbts(29012012) 85 ldquoMısır arpa darı ve buğday unlarından yapılan mayalı mayasız yağlı yağsız Ģekerli Ģekersiz ince ve kalın piĢirilen saccedil ekmeğirdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 86 Bozok‟ta ve Malatya sancaklarında Balanlı-Balanlu diye bir cemaat adı var Tuumlrkay age s 223 87 ldquoĠnce ve dar ağızlı bir ccedileĢit ccedilapardquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 88 ldquoTahıl doumlvmeye yarayan buumlyuumlk taĢ dibek dibekte havanda doumlvme iĢini yapan tokmakrdquoTuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları
Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 109
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KuĢtaĢ Yaba mezrası Kesici aletlerden adını alan tek yerleĢim birimi ise Huumlseyinabad‟daki
Balccedilak89
mezrasıdır Tablo 27Adını EĢya ve Aletlerden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ağcasoku mz Huumlseyinabad Kopaccedil ky Yenimuumlsluumlman
Balccedilak mz Huumlseyinabad Kuumlpluumlce mz MeĢhedabad
Boduccedil mz Huumlseyinabad Palani ky Zile
Borulu mz Karahisar-ı BehramĢah Sacayak mz Zile
Guumlğuumlm mz Huumlseyinabad Sokucak (2) mz Huumlseyinabad
Kapaklu ky Huumlseyinabad Yaba ky Zile
Karasoku mz Karahisar-ı BehramĢah Yaba mz KuĢtaĢ
cSavaĢ ve Askerlikle Ġle Ġlgili Yer Adları Zile yer adları iccedilerisinde savaĢ ve askerliğie dair isimler de bulunmuĢtur Bunların sayısı 4 tane olup 1‟si Zile‟de diğer 3‟uuml ise Huumlseyinabad
Nahiyesi‟ndedir Tablo 28 SavaĢ ve Askerlikle Ġlgili Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġsadoğancı90
ky Huumlseyinabad Muumlhimmatini mz Huumlseyinabad
Mescid-i Sakayan mh Zile Sakalar mz Huumlseyinabad
dGiyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları Tuumlrklerin Zile‟de verdikleri
yerleĢim adları iccedilerisinde giyim eĢyaları ve kumaĢ maddelerine de rastlanmıĢtır Huumlseyinabad‟daki Edikoumlyuumlk mezrası adı ayak giyiminde tercih edilen edikle ilgilidir KumaĢ maddeleri ile ilintili
olarak Acacı ve Oumlzikavağı Oltan91
ve Oltankoumly mezrası isimleri dikkat ccedilekmektedir
Huumlseyinabad‟daki Hırka-i92
Buumlzuumlrk ve Hırka-i Kuumlccediluumlk koumlyleri Kuşak mezrası Karahisar-ı BehramĢah‟taki Kabluyuumln ve Kuşakoumlyuumlk mezraları Zile‟deki Yuumlnluuml koumlyuuml yuumln ve yuumlnluuml dokumalara
ccedilağrıĢım yapmaktadır Tablo 29 Giyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Edikoumlyuumlk mz Huumlseyinabad KuĢak mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky Huumlseyinabad KuĢakluoumlyuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Oltan mz (2) Acacı ve Oumlzikavağı
Kabluyuumln mz Karahisar-ı BehramĢah Yuumlnluuml ky Zile
e Adını Yapı Kısımlarından Alan Yer Adları Zile‟de farklı mimari yapıların tuumlmuumlnuuml değil de bir boumlluumlmuumlnuuml iccedileren yer adlarıda bulunmaktadır Bunlar 7 adet olup aĢağıda Tablo 30‟da
goumlsterilmiĢtir
89ldquoKabza kabzanın demir siperirdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtr bts (29012012) 90 ldquoHassa kuĢbazları denilen timarlı avcılardan bir takımın adırdquo Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterim govtrbts(29012012) 91 OltanrdquoKesilip dikilmeye hazırlanmıĢ yemeni eskiyen yemeni ayakkabı altına vurulan penccedile mest ve yemeni yuumlzuumlnuuml koumlseleye tutturmak iccedilin yapılan iri dikiĢ ccedilarığın iccediline konulan bez ya da deri parccedilası ccedilarık ipi Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(30012012) 92 Koumlyuumln adının Hırka-i Kebir olduğu ve Hırka Baba tepesi eteğinde kurulmasından aldığı bilinmektedir Koumlyuumln isminin anlatılan efsanesi Huumlseyin adında bir Velinin hırkasının bu boumllgede olması ve Hırka Baba tepesine bu isim
verilmesinden gelir httpwwwbuyukhirkacomsbindex phpbeldemizhtml (21012012)
110 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 30 Adını Yapı Kısımlarından Alan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahurcuk ky Halka-i Hass TaĢağıl mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Ayvancık mz Huumlseyinabad Tonus mz Halka-i Hass
Goumlkccedileminare mz Karahisar-ı BehramĢah Manar mz Karahisar-ı BehramĢah
Minare mh Zile
322 Duygusal YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
Zile yer adları iccedilerisinde doğrudan insan duygularını iccedilinde taĢıyan iki yer adı tespit
edilmiĢtir Bunlar Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Ġmrek93
ile Karahisar-ı BehramĢah‟taki Sevguumlluuml
mezralarıdır Aile bireyleri ile ilgili yer adları daha ccedilok akrabalık iliĢkilerini iccedileren tuumlrden olup
Zile‟de bu Ģekilde 12 yerleĢim adı bulunmaktadır Bunlardan yalnız ikisi eĢ anlamında karı kelimesini iccedilerirken diğer 10 tanesi veled zade ya da oğlan biccediliminde daha ccedilok erkek evladı iccedileren
isimlerdir Tablo 31 Adını Akrabalık Tuumlrlerinden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ayveledi Karahisar-ı BehramĢah Ġlyasoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Bekleroğlanı Kızılkuumlnbed Karıbasan mz Huumlseyinabad
Caferoğlanı mz Huumlseyinabad Karukoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Doğanoğlanı mz Kızılkuumlnbed Mesudoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hacızade mz Karahisar-ı BehramĢah Recepoğlu mz Huumlseyinabad
Ġlyasoğlanı ky Halka-i Hass Veledikkoumly mz Huumlseyinabad
Zile‟de dine iliĢkin birtakım oumlzellikler iccedileren yer adları da tespit edilmiĢtir Bunların sayısı
23 tanedir Bu isimler iccedilerisinde hacı fakih Ģeyh abdal gibi unvanlar dıĢında kul iman ve uumlmmet
kelimelerini iccedileren dine dair kavramlar da bulunmaktadır PirakbaĢ ismi ise daha ccedilok mezhepsel bir ccedilağrıĢım yapmaktadır Doğrudan Ġslam dinini ccedilağrıĢtıran isimler yanında youmlrenin eski ev
sahiplerini ifade eden kacircfir ismi de yer adları iccedilerisinde değiĢik kelimelerle beraber tercih
edilmiĢtir Tablo 32Din ile Ġlgili Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alaeddinhacı mz Huumlseyinabad Kuldan mz Karahisar-ı BehramĢah
Aykutfakihviranı mz Huumlseyinabad Kuldan mz MeĢhedabad
Azadkul mz Acacı ve Oumlzikavağı Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Bekirabdal mz Huumlseyinabad PirakbaĢ mz Huumlseyinabad
Ccedilokccedilakul mz Zile Saruhacı mz Huumlseyinabad
Ġman ky Halka-i Hass ġeyh ky Acacı ve Oumlzikavağı
Ġnekulu mz Huumlseyinabad ġeyh mz Huumlseyinabad
Ġsa Fakılu mz Huumlseyinabad ġeyhkoumly mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kacircfir ky Yenimuumlsluumlman ġeyhkulu mh Zile
Kafirviranı ky Zile Uumlmmet mz MeĢhedabad
Karapiri ky Karahisar-ı BehramĢah Yenimuumlsluumlman nh Yenimuumlsluumlman
Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
323 KiĢilerin Varlıkları Ġle Ġlgili Yer Adları
Yeni bir koumly veya kasabanın kuruluĢunda oraya yeni bir ad aramaya hacet kalmaksızın
yerleĢen topluluğun adı verilir Nitekim Anadolu bunun muumlkemmel oumlrnekleriyle doludur Bu isimler bize aynı adı taĢıyan boy aĢiret cemaat gibi grupların nasıl bir yayılma goumlsterdiklerini de
anlatır Doğu veya Guumlneydoğu Anadolu‟daki bir koumly adının Rumeli topraklarında da olması bu
dağınık yayılmanın guumlzel bir oumlrneğidir (Kuumltuumlkoğlu 1991 15)
93 ldquoSeven duumlĢkuumlnrdquo anlamlarına gelen bir Tuumlrkccedile kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim
govtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 111
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
a Vuumlcut Kısımları Ġccedileren Yer Adları Vuumlcut kısımlarını iccedileren 5 isimden biri kol biri
baĢ biri karın ve son ikisi taban gibi insan uzuvlarını iccedilerisinde barındırmaktadır Tablo 33 Vuumlcut Kısımlarına Dayalı Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AbagolEbegol mz Huumlseyinabad Tabana (Dabana) ky Halka-i Hass
DeluumlbaĢ mz Huumlseyinabad TabanıyavaĢ mz Huumlseyinabad
Karnıkara mz (2) Huumlseyinabad
Uzuvlar dıĢında insan vuumlcudunda ortaya ccedilıkan tuumlyler de yer adları iccedilerisinde kendine yer
bulabilmiĢtir Bunların sayısı 3 olup Halka-i Hass‟daki Koumlsemelik mezrası yuumlzuumln tuumlysuumlzluumlğuumlyle ilgilidir Huumlseyinabad‟daki Gılman
94 mezrası ve Perccedilem koumlyuuml
95 adları ise doğrudan insan
vuumlcudundaki tuumlylerle ilgili yer adları arasında değerlendirilebilir
b Ruumltbeler (Unvanlar) Mevkiler Ġccedileren Yer Adları Tuumlrkler yer adları verirken
ruumltbeler unvanlar ve kiĢilerin mevkilerinden de yararlanabilmiĢtir Zile kazasında 18 yer adı bu ccedileĢit bir yaklaĢımla verilmiĢtir Gazi unvanı 3 diğin (tigin) unvanı 5 kadı goumlrevi 1 emir unvanı 1
bey 2 sultan 3 melik 2 yerleĢim biriminde isim olarak kullanılmıĢtır Ladıcık ise buumlyuumlk olasılıkla
Hellenistik doumlnemden gelen ve Pontus devletinde kral ailesinden birccedilok kraliccedile ve prensesin taĢıdığı bir unvan olarak oumltekilerden farklı bir yere oturtulabilir
Tablo 34 Ruumltbeler Unvanlar Mevkiler Ġccedileren Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Arslangazi ky MeĢhedabad Karagazi mz Zile
Baydiğin mz Acacı ve Oumlzikavağı Maturabey mz Karahisar-ı BehramĢah
Baydiğin ky Zile Ladıcık ky96
Halka-i Hass
Beyyurdu mz Huumlseyinabad OsmanpaĢa ky Huumlseyinabad
Emirsaraccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultaneymirce97
emz Huumlseyinabad
Gazikoumly maa Ermenid mz Kızılkuumlnbed Sultanmehmed mz Huumlseyinabad
KadıĢehri ky Acacı ve Oumlzikavağı Taht-ı melik mz Huumlseyinabad
Karadiğin mz (3) Huumlseyinabad Uzunmelik mz Huumlseyinabad
c Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları Ġnsanı ilgilendiren değiĢik
sıfat ve eylemlerden adını alan Zile kazasında toplam 13 yer adı bulunmuĢtur Bunlardan Ağrık98
mz adı bir hastalık durumuna DoymuĢ ihtiyaccedilların giderilmesine Gederik99
gitmek eylemine
Uumlzmuumlş100
uumlzuumllme eylemine Yararlık faydalı olma haline dayalı isimler gibi goumlzuumlkmektedir
94 ldquoKabarık saccedillı kimserdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) Gılmanlar Gılmanlı adına Kuumltahya sancağı Dağardı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 374 95ldquoBaĢlarını tıraĢ edenlerin tepede bıraktıkları saccedil tutamırdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts (29012012) Perccedilemli adıyla iccedilel sancağı Anamur kazasında youmlruumlkandan bir cemaat var Tuumlrkay age s 626 96 Ladıcık Lacircdik kelimesinden geliyor olabilir Hellenistik ccedilağda oumlzellikle Selevkoslarda ve Pontus devletinin kral ailesinde birccedilok kraliccedilenin ve prensesin taĢıdığı bir isim olan Laodikeia‟dan bozma bir kelime Pontus boumllgesinde Amasya‟ya ve Tokat iline bağlı Niksar ilccedilesinde birer Lacircdik var Bk Umar age s 505Zile‟deki Ladıcık adı da bu
adlarla aynı olmalıdır 97 Mezraya adını veren Sultan Eymirce‟nin hayatı hakkında fazla bir bilgi bulunmamaktadır Emirci veya Emirce Sultan‟a ait menakıbnamede Emir-i Ccedilin Osman olarak bilinir Sultan Eymirce zaviyesi ile ilgili Bk Kapusuzoğlu S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Ankara s 67-80 98 ldquoAğrılı ağrıyanrdquo anlamında bir kelimedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(29012012) 99 Geder bağ ccedilubuklarını ccedilelikleme merkep alın yazısı ccediluval keder ve kader anlamlarında da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 100 Uumlz ova duumlzluumlk anlamlarında da kullanılan bir kelimedir httptdkterimgovtrbts (19022013)
112 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo35 Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları
d Mesleklerden
Verilen Yer Adları Zile‟de
resmi goumlrevler ve ccedileĢitli esnaf gruplarından kaynaklanan yer adları da vardır Bunların sayısı 5 olup incuumlger ve kalaycı isimleri
zanaat kollarına iĢaret ederken kethuumlda muhtesib ve yazıcı ise resmi goumlrev ya da goumlrevlilere iliĢkin
verilmiĢ yer adları olarak duumlĢuumlnuumllebilir Tablo 36 Mesleklerden Verilen Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġncuumlger mz Karahisar-ı BehramĢah Sarukalaycı mz Huumlseyinabad
Kethuumlda mh Zile Yazıcı mh Zile
Muhtesib ky Karahisar-ı BehramĢah
e Ġnsan (kiĢi) Adı Verilen YerleĢim Birimleri Adını doğrudan kiĢi adlarından alan 22 yerleĢim birimi bulunmaktadır Bunlardan yalnız 1‟i Ermeni ismi olup bu koumlyuumln bir diğer adı da
Killikrsquotir Bunların dıĢındaki isimlerin oumlnemli bir kısmı Arapccedila Farsccedila ve Ġbraniceden fonetiği
değiĢtirilerek Tuumlrkccedileye geccedilmiĢ isimlerdir Tablo 37 Ġnsan (kiĢi) Adları Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahmed ky KuĢtaĢ Mesud Ġğlal mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Battal mz Huumlseyinabad Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Baydar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hamzacık ky Zile Musa mz KuĢtaĢ
Hasan ky Yenimuumlsluumlman Okar mz101
Huumlseyinabad
Keykavus mz Huumlseyinabad Oumlğetccedile ky102
Karahisar-ı BehramĢah
Mahmud ky KuĢtaĢ Sarumusa mz KuĢtaĢ
Hasan mz (2) Huumlseyinabad Sergis ky (nam-ı diğer Killik)103
Huumlseyinabad
Huumlseyin mz (2) Huumlseyinabad Tuğrul mz Huumlseyinabad
Mergub ky104
Zile Yunus mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
f KiĢilerin Fiziksel Oumlzelliklerini Yansıtan Yer Adları KiĢilerin engel durumlarını iccedileren Zile‟de tek yer adı Huumlseyinabad‟daki Sağır Piri Kışlası‟dır
g Tarihicirc KiĢi Adları Ġccedileren Yer Adları Bazı tarihicirc Ģahsiyet isimleri de Zile‟de yer adı
olarak verilebilmiĢtir Bunların sayısı 9 tanedir Zile merkez Danişmend-i Bahşayiş Kalesi105
ile
101 Telli balıkccedilıl kuĢlarına verilen bir isim olan Okar erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 102 Oumlğet beğenilen aranılan anlamında bir kelime olup kız ve erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 103 Bu koumlyde Karkın boyundan Uluyoumlruumlk taifesinden TutuĢ Etraki Cemaati sakindi Halaccediloğlu V s 2234 104 Aranan ve beğenilen anlamlarında olan Mergup kelimesi Arapccedila koumlkenli olup Ģahıs adı olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 105 Tufan Guumlnduumlz DaniĢmendli Beyliği sahasında iccedilinde DaniĢmend adı geccedilen Amasya kazasında 2 Tokat kazasında 2 Sivas kazasında 3 ve Zile kazasında 1 yer adı tespit etmiĢtir Zile‟deki DaniĢmend-i BahĢayiĢ kalesini bir koumly olarak ele alan Guumlnduumlz buranın adının buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendli beyliğinden ziyade bir Ģahıstan verildiğini oumlne suumlrmuumlĢtuumlr Buranın aynı zamanda Tokat Youmlruumlklerinin kıĢlağı olduğunu belirtmiĢtir Kaynak olarak da 387 nolu Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum defterini vermiĢtir (Cilt II s 457) Bk Guumlnduumlz T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli
Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I Baskı Ġstanbul s 35-36
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağrık mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kurubey mz Halka-i Hass
Dilmek mz Karahisar-ı BehramĢah Sapmaz mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Huumlseyinabad UumlzmuumlĢ mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Kızılkuumlnbed Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Huumlseyinabad
Gederik ky Zile Yavihsan ky Halka-i Hass
Goumlzaccedilan mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk Huumlseyinabad
Ġkiyuumlzluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 113
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yeni Muumlsluumlman Arslan-ı Danişmend106
mezrası isimleri buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendliler
doumlneminden kalan ve tarihicirc Ģahsiyetlere dayalı olarak verilmiĢ isimler olmalıdır Karadiğin (Zile-Huumlseyinabad 3) Baydiğin koumlyuuml (Zile) ve Baydiğin
107 mezrası (Acacı ve Oumlzikavağı) isimleri ise
tigin kelimesinin bozulmuĢ Ģekilleri olarak oumlne ccedilıkmaktadır Cengizhan ve Temuumlrhan mezraları
(Huumlseyinabad) ise Moğol istilası ve Timur‟un Anadolu‟ya giriĢinin izlerini taĢıyan yer adları
Ģeklinde tasvir edilebilir Yeni Muumlsluumlman‟daki Ccedileltek koumlyuuml adını Ccedileltek Baba‟dan almıĢtır108
Huumlseyinabad nahiyesi adı ise buumlyuumlk bir olasılıkla Battal Gazi ile birarada anılan Huumlseyin Gazi‟den
verilmiĢ olmalıdır Zira ona atfedilen mezar ya da makamlardan birisi Ccedilorum Alaca ilccedilesindedir109
Yukarı da insan adları baĢlığında ele alınan Keykavus ismi de tarihicirc Ģahsiyetlere dayandırılabilir
h Kavim Kabile Boy Soy Oymak Cemaat Adları Ġccedileren Yer Adları Anadolu
Tuumlrkler tarafindan fethedildikten sonra yoğun bir Tuumlrk goumlccediluumlne sahne olmuĢtur Tuumlrkler buraya boy
ve aĢiretler halinde gelerek muhtelif boumllgeleri yurt edinmiĢler ve Selccediluklu Devleti youmlneticileri de siyasicirc ve iktisadicirc hedefleri goumlzeterek Osmanlı Devleti‟ni kuran Kayı boyuna mensup aĢiretin de
dacirchil olduğu Tuumlrk boylarını ccedileĢitli boumllgelere yerleĢtirmiĢlerdir Osmanlılar da aynı Ģekilde
kendilerine gelip sığınan Tuumlrk topluluklarını değiĢik boumllgelere iskacircn etmiĢlerdir Boumlylece Osmanlı
Devleti‟nin kuruluĢ ve geliĢme suumlrecinde de Anadolu‟nun muhtelif yerlerine ccedileĢitli Tuumlrk oymak ve aĢiretleri yerleĢtirilmiĢtir (Soumlylemez 2002 39)
Osmanlı hanedanı Tuumlrkmen koumlkenli de olsa kendisini Tuumlrkluumlğuumln temsilcisi olarak goumlrmekte
ve Tuumlrk tabirini merkeze oturtmaktaydı Tuumlrkmen tabirini Akkoyunlu Karakoyunlu Dulkadir Karamanoğlu gibi beylik ya da devletlerin etnik kimliğini tanımlamakta adı geccedilen devletlerin
Osmanlı hacirckimiyetine girmiĢ olan halkının sadece konargoumlccediler gruplarını ifade etmek iccedilin
kullanmaktadır Youmlruumlk tabiri ise bir sancak ya da kaza dacirchilinde yaylak ve kıĢlak hayatı
suumlrduumlrenlerin genel adıydı Uluyoumlruumlk (Etrak Youmlruumlkanı) Tokat‟tan Kuumltahya‟ya kadar uzanan sahada konargoumlccedilerlik etmekteydi
110
Acacı ve Oumlzi Kavağı nahiyesinde adını boy ya da cemaat adından alan 12 yerleĢim birimi
bulunmaktadır Alan-ı İğdir Bayındır mezraları ve Kayılar koumlyuuml (2 adet) adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
111 Arablar koumlyuuml
112 Hacı
113 koumlyuuml Haramideresi mezrası
114 Karacaviran
115 koumlyuuml
106Danişmend Farsccedila‟dan Tuumlrkccedileye geccedilen bir kelimedir Bilgili ilim sahibi anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk medreselerin icazet alma seviyesine gelmiĢ olan talebeleri iccedilin de kullanılan bir tabirdir Bk ĠpĢirli M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465 Ancak DaniĢmend tabiri zaman zaman bir Ģahıs adı ya da ismin oumlnuumlnde bir sıfat olarak da kullanılabilmektedir Arslan-ı DaniĢmend Arslan DaniĢmend ya da Ġslam DaniĢmend de olabilir 107 Yılmaz Kurt Niksar‟da bulunan GuumlmuumlĢdiğin koumlyuumlnuumln adının DaniĢmend Gazi‟nin 12 oğlundan biri olan GuumlmuumlĢ Tigin‟den konduğunu belirtmiĢtir Muhtemelen Zile kazasındaki Baydiğin ve Karadiğin isimleri de bu yolla verilmiĢ
olabilir Bk Kurt Y (2000) ldquoNiksar Kazası Yer Adlarırdquo Danişmendliler Doumlneminde Niksarrsquoda Tıp Tarih ve Kuumlltuumlr Sempozyumu Bildirileri Niksar s 105 108 Ccedileltek Baba‟nın asıl ismi ġeyh Mahmut olup unvanı Emirci lakabı Doğan ve ocağı Ccedileltek‟tir Dede Karkın Sarı Saltuk Gajgaj Baba gibi maneviyat ocaklarından biri de Ccedileltek Baba Ocağı‟dır Bu Ocak 17 koumlyuumln oumlĢruumlnuuml alan guumlccedilluuml bir yuvadır ġeyh Mahmut da boumllgeye geldiğinde boumllgenin ĠslamlaĢmasında rol oynayan oumlnemli bir manevi ve tarihi Ģahsiyet olarak Ccedileltek koumlyuumlne adını vermiĢtir Ccedileltek Baba 13 Yuumlzyıl iccedilerisinde yaĢamıĢtır ve Yeseviye tarikatı ekoluumlnden yetiĢen biridir httpceltekkoyumtrggC7eltek-Baba-Kimdir-f (23012012) 109 Oumlzcan K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal Gazi ve Malatya
Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58 110 Guumlnduumlz age s 19-27 111 24 Oğuz boyunun yayıldığı coğraficirc sahalar ve XVI yuumlzyılda Anadolu‟da Oğuz boylarına ait yer adları iccedilin Bk Suumlmer F (1980) Oğuzlar Ġstanbul s 201-372 423-460 112 Ccedilorum Bozok MaraĢ civarında Arab ya da Arablar vardır (Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden) Tuumlrkay age s 50 Arablı diye de anılmaktadır Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden geniĢ bir alana yayılmıĢ durumdadır Tuumlrkay age s 203 113 Tokat Zile‟de ve Ankara AyaĢ‟ta youmlruumlkan taifesinden Hacı diye bir cemaat var Tuumlrkay age s389 114 Ordu kazası ve Karahisar-ı ġarki sancağında Youmlruumlkan taifesinden Harami adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay
age s 406
114 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karıkışla koumlyuuml116
Muğriler117
mezrası Selamet koumlyuuml118
Ulucakkiri mezrası119
ve Yaraş120
mezrası
ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 38 Acacı ve Oumlzi Kavağında Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alan-ı iğdir mz Karacaviran ky Ulucakkiri mz
Arablar ky KarıkıĢla ky Kayılar ky (2)
Hacı ky Muğriler mz Bayındır mz
Haramideresi mz Selamet ky YaraĢ mz
Halka-i Hass nahiyesinde 4 koumly adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Alayuntlu Beydili Kızık ve Salur koumlyleridir 1 koumly Ekrad cemaatlerinin 3 mezra ve 2 koumly ise youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini almıĢtır Kuumlrtler koumlyuuml121
adını bir Ekrad cemaatinden almıĢtır Elmalu
mezrası122
Kırızlar123
koumlyuuml Ovacık124
koumlyuuml Suumlluumlkluuml125
ve Tutuş126
mezrası ise Youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini uumlzerinde taĢımaktadır Tablo 39 Halka-i Hass Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alayuntlu ky Halil ky Kuumlrtler ky Suumlluumlkluuml mz
Beydili ky Kırızlar ky Ovacık ky TutuĢ mz
Elmalu mz Kızık ky Salur mz
Huumlseyinabad‟da Bayadcık Doumlğerobası Karakınık mezraları ile Eski ve Yeni Yapar koumlyleri
adlarını 24 Oğuz boyundan almıĢtır 10 yerleĢim biriminin adının cemaatlerden oluĢtuğu
yanlarında yazan cemaat ibaresinden accedilıkccedila anlaĢılmaktadır 7 yerleĢim birimi de kıĢlak adıyla bir
cemaat ya da topluluğun kıĢladığı bir mekacircnı ifade etmek iccedilin tercih edilmiĢtir Ayrıca 3 yerleĢim yerinde Etrakiye bir yerleĢim yerinde Etrakiye-i Uluyoumlruumlk tabiriyle Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlere
iĢaret edilmiĢtir Kalan 57 yerleĢim birimi ise farklı Tuumlrkmen cemaatlerden adını almıĢtır127
Bu
cemaatlerden Kıranlu (Tuumlrkay 1981 518) ve Mahuna (Tuumlrkay 1981 114) Ekraddan olup kalanların tamamı Youmlruumlk Tuumlrkmen taifelerinden oluĢmaktaydı
115 Karahisar-ı Sahib Adilcevaz Bolvadin ve MaraĢ Goumlksun‟da adı geccedilen TuumlrkmenYoumlruumlkan taifesinden bir cemaattir Youmlruumlkosmanoğlu aĢiretine mensuptur Tuumlrkay age s 465 116 ldquoKayıkıĢlardquo da olabilir Sivas Yeni il Sorkun Nahiyesi‟nde boumlyle bir koumly vardır Bu koumly Kayı boyundan olanlar tarafından kurulmuĢtur Halaccediloğlu III s 1372 Ancak gene de ldquoKarıkıĢlardquo olma ihtimali oldukccedila yuumlksektir ccediluumlnkuuml MaraĢ sancağı Zamantı kazasında Karakışlalı ya da Karıkışlalı adıyla okunmuĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 490 117 Mardin Basra Hakkacircri gibi doğu vilayetleri dıĢında Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında da adı geccedilen ekrad taifesinden
bir aĢirettir Tuumlrkay age s 124 Mukriler olarak da anılmaktadır Ayrıca Makarlar ve Makralar diye youmlruumlkan taifesinden Bozok MaraĢ Karaman Adana Edirne ve Dimetoka‟da bir cemaat de vardır Tuumlrkay age s 574 118 Sivas Yenihan ve Yıldızeli‟nde Youmlruumlkan taifesinden Selametli adıyla bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 666 119 Yozgat Akdağ‟da Ulucak obası adında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 747 120 Ankara Bolu ve MenteĢe sancaklarında da adı geccedilen YaraĢlu adına sahip olan Tuumlrkman taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 765 121 Ekrad‟dan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu IV s 1584 Tuumlrkay age s 113 122 Youmlruumlkan taifesinden ldquoElamacalı Elmalılırdquo Ģeklinde de belirtilmiĢtir Tuumlrkay age s 348-349 123 Firuzlar da olabilir Anamur Kilis ve Mudurnu‟da tespit edilmiĢ bu isimle Tuumlrkmen Youmlruumlk taifesinden bir aĢiret vardır Tuumlrkay age s 81 365 124 Yeniil Sivas‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 617 125 Arapgir ve Karahisar-ıġarki sancağında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 688 126 Sivas ve Bursa‟da bu adla youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 741 127YaklaĢık 83 cemaat adı tespit ettiğimiz Huumlseyinabad yerleĢim birimlerinin referansları geniĢ bir yer tutmaktadır Bu cemaatlerin yayılma sahaları iccedilin Bk Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşiv Belgelerine Goumlre Osmanlı
İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatler Tercuumlman Yayınları Ġstanbul
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 115
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Ağcaağıl Karahisar-ı ġarki‟de Ağcahalil diye de geccedilen bir cemaat adıdır (Tuumlrkay 1981
181) Ayrukam128
MaraĢ Youmlruumlklerinden AvĢar boyuna tabi Ayrudamlı cemaatinden baĢkası değildir (Halaccediloğlu I 2009 205) Aziz Karahisar-ı ġarki‟de de adı geccedilen bir Tuumlrkmen cemaat adıdır
(Tuumlrkay 1981 215) Beyobası Sivas Yeniil‟de bulunan bir Tuumlrkmen aĢiretidir (Tuumlrkay 1981 56)
Ccedilalatlu MaraĢ eyaletinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 288) Youmlruumlkan
taifesinden olan Ccedilelebiler Ordu‟dan Guumlmuumllcine‟ye geniĢ bir alanda yayılmıĢ olan ve Ccedilelebiluuml olarak da anılan bir cemaattir
Depesuumldeluumlk mezrasında Kanuni doumlneminde Bayat boyuna mensup Selmanlu cemaati
yaĢamaktaydı (Halaccediloğlu V 2009 2013) Haliyle Depesi Deluumlğuuml Selmanlu ismi bu cemaatten verilmiĢ olmalıdır Yine aynı doumlnemde bu mezra Bozok sancağına bağlı Sorkun nahiyesine tabi
goumlruumlnmekteydi Yazıkışla (YazılutaĢ) Ccediladıroumlyuumlğuuml Ağcaağıl mezralarında da Selmanlu cemaatinin
adı geccedilmekteydi
Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk‟te mantar ve yer elması Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde
yumurta anlamlarına gelen domalan kelimesi129
Alaiye Sancağı‟nda Youmlruumlkan taifesinden bir
cemaatin de adıydı (Tuumlrkay 1981 335) Emirhacılu mezrasının adı buumlyuumlk olasılıkla Ġccedilel
Sancağı‟nda Anamur Kazası‟nda bulunan Eminhacılu (Tuumlrkay 1981 350) ya da yine Anamur‟da Hacılıemir (Tuumlrkay 1981 395) Ģeklinde geccedilen Youmlruumlk taifesinden bir cemaatten almıĢ olabilir
Eyuumlcek mezrası ise Eyuumlcekli olarak da bilinen Vize Sancağı Pınarhisar kazasında da goumlruumllmuumlĢ olan
bir Tuumlkmen cemaatinin uğrak yeri olarak duumlĢuumlnuumllebilir (Tuumlrkay 1981 362)
Fakihler koumlyuuml Fakıhlar ya da Fakılı (Tuumlrkay1981 364) Gedik Hasan mezrası Bozok ve
MaraĢ‟ta adı geccedilen Gedik Hasanlı (Tuumlrkay1981 369) Youmlruumlk cemaatlerinin adını almıĢtır Yıva
boyuna ait perakende Gılman Cemaatinin adı Gılman mezrasının adına esin kaynağı olmuĢ olabilir
(Hallaccediloğlu V 20091947-1948) Zile sınırlarında adı geccedilen Goumlkccedileler Youmlruumlk cemaati (Tuumlrkay 1981 82) Goumlkccedileluuml mezrasının adının verilmesinde etkili olmuĢtur
Goumlkzemin mezrası130
(Halaccediloğlu II 2009 681) Bozok Sorkun‟da Kızpınarı koumlyuumlnde AvĢar
boyuna mensup Kızılkocalu kabilesine mensup Goumlkin cemaatinden adını almıĢ olsa gerektir (Halaccediloğlu II 2009 900) Gulamlar mezrası ise MaraĢ eyaletinde youmlruumlkan taifesinden Gulamanlu
cemaatinden adını almıĢ olabilir (Tuumlrkay1981 383) Bozok‟ta Hacı Alili adlı youmlruumlkan Tuumlrkmen
taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay1981 389) Buumlyuumlk olasılıkla Hacıali mezrası adı bu cemaate dayalı olmalıdır Halil Acalık koumlyuuml MaraĢ Youmlruumlklerinden Halil Eceli Cemaati (Tuumlrkay
1981 401) ve Hallaccediloğluviranı mezrası Bozok Sorkun boumllgesindeki AvĢar boyuna mensup Halaccedil
Cemaati (Halaccediloğlu III 2009 973) ile ilgili adlar almıĢlardır
Karacalu mezrası adı Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Bozok livası Karahacılu adında koumlye iskacircn edilen Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden bir cemaatin adıyla iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981
462 463) Cemaatin adı Karacalar Karaca ve Karacalu Ģeklinde de dile getirilmektedir
Kızkaracalu koumlyuuml de adını bu cemaatten almıĢtır Zira Karacalu cemaatinin bulunduğu yerler arasında Ccedilorum da bulunmaktaydı (Tuumlrkay 1981 98)
Karadonlu Ermenek Guumllnar Bozkır Ordu ve Karahisar-ı ġarki‟de (Tuumlrkay 1981469)
Karacakaya Ccedilorum‟da (Tuumlrkay 1981 463) Karakız MaraĢ Huumldavendigar ve Vize‟de (Tuumlrkay 1981 477) Karataş Alanya ve BeyĢehri‟nde (Tuumlrkay 1981 486) adı geccedilen cemaatler olup
Karadonlu mezrası Karacakaya koumlyuuml Kararkızkavağı mezrası ve KarataĢ mezrası adları bu
128Kam Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde koyunların barındıkları yer yani damla aynı anlamda goumlsterilmiĢtir httptdkterimgovtrbts (31012012) 129 httptdkterimgovtrbts(31012012) 130 Yusuf Halaccediloğlu bu ismi Goumlkin olarak okumuĢtur
116 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
cemaatlerden kaynaklanmıĢ olmalıdır Kavurga Kavurgalı ve Kavurgaoğlu mezrası isimleri MaraĢ
ve Bozok‟ta yaĢayan Kavurga Dedeler ya da Kavurga cemaatiyle iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981 497-499) Kıranlu ise Sivas Bozok Canik Konya Karaman ve MaraĢ gibi geniĢ bir sahada adı
geccedilen Ekrad youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adı olup Huumlseyinabad‟daki Kıranlu mezrası adı
buradan verilmiĢ olabilir Bu cemaat Kıranlu Kıran Kıranca ve Kıranta Ģeklinde de ifade edilmiĢ
Lekvanik aĢiretinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 518)
Kışlak-ı Himmet Kethuumlda mezrası Salur boyu Uluyoumlruumlk taifesinden Aksalur boumlluumlğuumlnden bir
cemaatin adından verilmiĢtir (Hallaccediloğlu III2009 1049) Bozok Sorkun boumllgesinde yaĢayan ve
Varsak Boyuna mensup KızılcakıĢla cemaati adı ise Kızılcakışla mezrasıyla oumlzdeĢleĢmiĢtir (Halaccediloğlu IV 2009 1464) AvĢar boyundan aynı adlı cemaatin adı Kızıllar
131 koumlyuumlne verilmiĢtir
(Halaccediloğlu IV 2009 1470) Gelibolu Huumldavendigar sancaklarında bulunan Kiraslu ya da Kiraslu
Hacı Youmlruumlkan cemaati Huumlseyinabad‟daki Kiraslu mezrasına da ad olarak verilmiĢtir (Tuumlrkay 1981
512)
Sivas Yeniil‟de Yazır boyuna mensup Koyunlu Anamuslu adıyla bir cemaat bulunmaktadır
(Halaccediloğlu IV 2009 1499) Huumlseyinabad‟daki Koyunluyusufoumlzuuml mezrası adı bu cemaate
dayandırılabilir Kozluca kışlağı adı her ne kadar ceviz ağacının ccedilokluğuna delalet eden ve bitki oumlrtuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran bir yer adı gibi goumlzuumlkse de bu isim de buumlyuumlk oumllccediluumlde Youmlruumlk Tuumlrkmen
cemaatlere dayalı verilmiĢ isimlerden olmalıdır Zira Edirne ve Karahisar-ı ġarki‟de Youmlruumlkan
taifesinden Kozluca adıyla bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay 1981 538) Aynı Ģekilde Kulağuz koumlyuuml adı bir mesleğe dayandırılabilecek olsa da Salur boyuna mensup Kulağuzlu cemaati
(Halaccediloğlu IV 2009 1533) bu adın verilmesinde oumlncekine oranla daha etkili bir dayanak
oluĢturmaktadır
Soumlzluumlklerde anlamına rastlanamayan Mahuna kelimesi ise muhtemelen Erzurum ve civarında da rastlanılan Mahanlar adında konargoumlccediler Ekrad taifesinden bir aĢiretin isminin
bozulmuĢ bir biccedilimi olmalıdır ġoumlyle ki bu aĢiret Mahanlı Mahanlu ve Mahanlar Ģeklinde de
Osmanlı belgelerinde zikredilmekteydi (Tuumlrkay 1981 114) Haliyle Mahuna mezrasının adını da cemaatlere dayalı olanlar iccedilerisinde anmak muumlmkuumlnduumlr Huumlseyinabad da dacirchil olmak uumlzere Zile
kazasında Mezid ya da Mezidli Ģeklinde geccedilen yer adları da cemaat koumlkenli yer adları iccedilerisinde
sıralanabilir Mezid ya da Mezidluuml (Tuumlrkay 1981 585) Ģeklinde Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinin adı soumlzkonusu yerlere ad olarak verilmiĢ olabilir Bozok‟tan Teke‟ye kuzey guumlney doğrultusunda
geniĢ bir alanda adı zikredilen Muumlminler cemaati de Youmlruumlkan taifesindendi (Tuumlrkay 1981 598)
Bu youmlnuumlyle Huumlseyinabad‟daki Muumlminler-i Buumlzuumlrk ve Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mezralarının adları bu
cemaatin adını ccedilağrıĢtırmaktadır
Paşalu mezrası Youmlruumlkan taifesinden PaĢalu (Boğalu) (Tuumlrkay1981 624) Sarımbeyluuml
mezrası MaraĢ Youmlruumlklerinden Yuumlreğir boyuna mensup Sarımbeyluuml (Halaccediloğlu V 2009 1983)
Saruisaoumlyuumlk mezraları Sivas Yeniil‟de Saruisa Sincan ve Sincanlu mezrası Ankara Kuumltahya ve Rakka‟da da adı geccedilen Sincan (Tuumlrkay 1981 147) Tusi mezrası MaraĢ ve KırĢehir‟de isimleri
anılan Tus ya da Tuslu (Tuumlrkay 1981 741) Yağlu koumlyuuml Sivas Yeniil‟de bulunan Yağlu (Tuumlrkay
1981 759) cemaatlerinden isimlerini almıĢlardır
Huumlseyinabad‟ın merkezi olarak goumlsterilen Yapa-i Cedid koumlyuuml Yapa cemaatinden adını almıĢ olabilir Bu cemaat Bayındır boyuna mensup bir grup (Halaccediloğlu I2009 22) ve Alayuntlu
boyu iccedilerisinde Karaman‟da bir cemaat adı olarak iki farklı Ģekilde anılmıĢtır ( Halaccediloğlu I 2009
93 94102 203 215 vd) Yortan mezrası da aynı adlı Youmlruumlkan cemaatinden adını almıĢtır (Tuumlrkay 1981 777)
131 Kızıllu Ģeklinde de anılmaktadır
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 117
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 40 Huumlseyinabad Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaağıl mz Cemaat-i Zeyneddin mz
Geccediluumld-i Etrakiye-i
Uluyoumlruumlk ky Karacalu mz
Koyunluyusufoumlzuuml
mz
Muumlminler-i
Kuumlccediluumlk ky
Alacalar ky Ccedilakırlı mz Gedikhasan mz Karadonlu mz Kozluca kıĢlağı Ortaoumlyuumlk mz
Ali Bey
Cemaati
KıĢlağı Ccedilalatlu mz Gılman mz Karakınık mz Kozviran mz PaĢalu mz
Ayrukam mz Ccedilelebibey kıĢlağı Goumlkccedileluuml mz
Karakızkavağı
mz
KoumlĢkerluuml-i Cemaat-i
Karakoumlseluuml ky
Sarımbeyluuml
mz
Aziz mz Ccedilelebiler kıĢlağı Goumlkzemin mz KarataĢ mz Kulağuz ky
Saruisaoumlyuumlk
mz (2)
Baydcık mz Depesideluumlğuumlselmanlu Gulamlar mz Kavurgalu mz Mahuna mz Sincan mz
Beyobası kĢ Domalan mz Hacı ali mz
Kavurgaoğlu
mz Makiler kıĢlağı Tusi mz
Cemaat-i
Ccedilerccedili Ali mz Elmalu mz
Hacıhasankavağı
ky Kıranlu mz
Merkendluuml el-
meĢhur mz Varazlu mz
Cemaat-i
Doumlğer Obası
mz Emirhacılu mz Hacılar mz
KıĢlak-ı Hacı
Ali mz Mezidalanı mz Yağlu ky
Cemaat-i
Emir Umurlu
mz Eskiyapar ky Halil mz
KıĢlak-ı
Uumlmmet
Kethuumlda mz Mezidluuml mz
Yapa-i Cedid
ky
Cemaat-i
Erkekoğlu
KıĢlası
Etrakiye-i Ali Fakih
ky Halilacalık ky
KızılcakıĢla
mz Murad Sufi mz
Yatan-ı
Etrakiye ky
Cemaat-i
Halil Fakih
Obası mz
Etrakiye-i Murad Sufi
ky
Hallaccediloğlu Viranı
mz Kızıllar ky Mustafa kıĢlası
Yeniyapar
ky
Cemaat-i
Soumlğuumldluuml
Geduumlk mz Eyuumlcek mz Kalınkoumlyuuml mz Kızkaracalu ky Mustafa kĢ Yortan mz
Cemaat-i
Toramanlu
mz Fakihler ky Karacakaya mz Kiraslu mz
Muumlminler-i
Buumlzuumlrk mz
Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 5 yerleĢim birimi adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
Bunlar Kınık Salur Ilısu Yazır mezraları ile Nefs-i Yazır-ı Akpınar ve Yazır-ı Akpınar
kıĢlaklarıdır AkbaĢ mezrası132
ile Hacılar koumlyuuml133
adları Ekrad taiflerine dayalı olarak verilmiĢ olabilir Ağcaasma
134 mezrası Alicuumlkluuml
135 mezrası Baraklar mezrası
136 Başkoumly mezrası
137
Boynuyoğun mezrası138
Guumlni mezrası139
Hacıbey140
mezrası Kalınccedilirmiş mezrası141
132 AkbaĢ AkbaĢlu ya da AkbaĢ Ekradı adıyla konargoumlccediler bir Tuumlrkman Ekradı taifesi Rakka‟dan Filibe‟ye bazı sancakların iccedilerisinde yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 186 133 Sivas youmlresi Tuumlrkem taifesindendir Tuumlrkay age s 29 Ayrıca konar oumlccediler Tuumlrkmen ekradı taifesinden aynı adlı bir cemaat vardır Hacılarlı diye de anılmaktadır Zile‟ye yakın Bozok‟ta da izlerine rastlanmakta Tuumlrkay age s 394-395 134 Varsak boyunun Zakirluuml kabilesi taifesinden bir cemaat olup Ağccedilaasma adlı yurtlarda yaĢamaktaydılar Adlarına Niğde Bozok Sorgun ve Bozok‟ta rastalanan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu I s 29Ağcaasmalu ya da Ağcaesma gibi de telafuz edilmektedir Tuumlrkay age s 181 135 Bozok Sancağı Akdağmadeni kazasında Alicik Karacaalan obası adıyla bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 197 136 Baraklar ve Baraklu cemaati Dulkadirli Tuumlrkmenlerinden olup MaraĢ‟tan Yozgat‟a hatta Kuumltahya‟ya kadar geniĢ bir alanda izleri goumlruumllmekteydi Bk Halaccediloğlu I s 240-241 137 KırĢehir ve Bozok sancaklarında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır Tuumlrkay age s 228 138 Tuumlrkman Youmlruumlkanı taifesinden bir aĢirettir MaraĢ Konya Bursa Aksaray Adana gibi birccedilok yerde bu aĢiretin adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 64 139 MenteĢe‟de Kızılcakoyunlu Cemaatine bağlı Guumlni Cemaati ve Sufiler taifesine bakılacak olursa Guumlni taifesi Ġğdir boyuna mensup bir taife olmalıdır Bk Yusuf Halaccediloğlu IV s 1469 140 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Hacıbeyli Ģeklinde de anılmaktadır Tuumlrkay age s 390 141 CcedilirmiĢ adı 1455 tarihinden itibaren geccedilmektedir CcedilirmiĢ Fin Ugor Tuumlrk topluluklarından bir boyun adıdır CcedilirmiĢ Tuumlrkleri 1071 oumlncesinde Bizans‟ın Arap ve Ġranlılara karĢı Balkanlardan Anadolu‟ya goumlccedile zorladığı Tuumlrk
topluluklarındandır httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (Fikri Karaman‟dan alıntı)
118 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karamağan142
mezrası Karamuk143
mezrası Keseri144
Hisarı mezrası Kozviran145
mezrası
Kubat146
mezrası Saruhacı147
mezrası ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 41 Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaasma mz Bubak mezari Kalın CcedilirmiĢ mz KıĢla-yı Suumlduumls mz Saruhacı mz
AkbaĢ mz Davulbazlu mz148
Karamağan mz Kubat mz Savcı-ı Diğer mz
Alicuumlkluuml ky Guumlni mz Karamuk mz Mumu mz Sincanlu mz
Asar-ı Bubak mz Hacıbey mz Keseri Hisarı mz Nefs-i Bubak kıĢlağı Tahinatan kıĢlağı
Baraklar mz Hacılar mz Keseri mz Nefs-i Yazır-ı Akpınar kıĢlağı Tatar mz
BaĢkoumly mz Ilısu Yazır mz Kınık mz Salur mz Yazır-ı Akpınar kĢ
Boynuyoğun mz
Kozviran mz
Kızılkuumlnbed nahiyesinde Eymuumlr koumlyuuml adını 24 Oğuz boyundan biri olan Eymuumlr‟den alırken
Ayvalu149
mezrası Deveci koumlyuuml150
Dona koumlyuuml151
İsa mezrası İsaoumlzuuml mezrası152
Karacaoumlmer mezrası
153 Kayırluca
154 mezrası Kuyucak
155 mezrası Tatar mezrası
156 Tuumlrkmen Youmlruumlk Ccedilakır
157
mezrası ise Ekrad taifesinden adını almıĢ olmalıdır Tablo 42 Kızılkuumlnbed Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ayvalu mz Ġsa mz Kuyucak mz
Ccedilakır mz Ġsaoumlzuuml mz Tatar Hacı mz
Deveci ky Karacaoumlmer mz Tatar ky
Dona ky Kayı mz
Eymuumlr ky Kayırluca mz
KuĢtaĢ nahiyesinde 3 koumly ismini 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Bayat mezrası
Bayatalanı mezrası ve İğdir koumlyuumlduumlr Ağcaviran158
koumlyuuml Başkoumly mezrası Ġsakoumly koumlyuuml ve Koccedilaccedil
koumlyuuml159
gibi yerleĢim birimleri isimlerinde ise cemaat adlarının belirleyici olduğu savunulabilir
142 Mağun adında Sivas ve Rakka eyaletlerinde youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 572 143 Karamuk tarlada buğday aralarında biten anasona benzer siyah ve acı bir tohumun adıdır Karamukaynı zamanda Zile Sivas Yeniil Yuumlzdepare kazaları ve Ġccedilel sancağında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin de adıdır Karamuklu da denilmektedir Tuumlrkay age s 482 144 Adana Tarsus ve Teke‟de Keserli adına Youmlruumlkan‟dan bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 508 145 Bozok ve MaraĢ eyaletlerinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 538 146 Bozok‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s 547 147 Saruhacılı Bozok MaraĢ Alanya ve Sivas‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir MaraĢ‟tada Saruhacılı AvĢarı yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 654 148 1700‟luuml yıllarda Rumlar tarafından yerleĢime accedilılan ve koumly niteliği kazanan Davulbazlı‟nın adının boumllgede guumlmuumlĢ madeni ccedilıkarıldığı vakitlerde mağaralardaki iĢccedililerin davul sesiyle toplanmalarından aldığı oumlne suumlruumllmektedir Ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Yurtlu age s 159 149 Bu cemaatin yaĢadığı yerler arasında Sivas ve Bozok‟a bağlı Akdağmadeni de yer almaktaydı Bk Tuumlrkay age s
215 150Ankara ve Huumldavendigar‟da adı geccedilen bir Youmlruumlk Tuumlrkmen taifeisidir Tuumlrkay age s 323 Devecili ya da Deveciluuml Ģeklinde de anılmaktadır 151 Karaman MaraĢ Bolu sancakları ve Larende kazasında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 335 152 Akdağ‟da Youmlruumlkan Tuumlrkman taifesinden Ġsabeyluuml cemaati vardır Onunla ilgili olabilir Tuumlrkay age s 438 153 Bozok MaraĢ Kuumltahya ve Karahisar-ı ġarki sancaklarında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Karacaoumlmerli diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 465 154 Adana Tarsus ve Aksaray sancaklarında Kayırlu adında Youmlruumlkan Tuumlrkmen taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 500 155 Sivrihisar Adana ve Tarsus‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 558 156 Yusuf Halaccediloğlu boumllgede yaĢayan Tatarları Kıpccedilak Tuumlrklerine mensup bir cemaat olarak nitelemiĢtir Halaccediloğlu V 2169-2174 vd 157 Ccedilakır ve Ccedilakırlı adında Ekrad taifesinden cemaatler vardır Tuumlrkay age s 286 158 Malazgirt sancağnda (Erzurum vilayeti) bu adla bir youmlruumlkan cemaati yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s182 159 Ġccedilel sancağında ve Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında Tuumlrkman youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay
age s 531 KoccedilaĢ olma ihtimali de bulunmaktadır Tuumlrkay age s 531
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
106 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 22 Meyve Veren Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġde ky 60
Zile Kozludere ky MeĢhedabad
Kozca mz Huumlseyinabad Kozlukaya mz MeĢhedabad
Kozcuğaz mz Karahisar-ı BehramĢah Oyumerik61
mz KuĢtaĢ
Meyve veren ağaccedillara oranla meyvesiz ağaccedillar yer isimlerinde daha sık kullanılmıĢtır Bunlar iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavak ccediloğunluğu teĢkil etmektedir Bu durum boumllgenin bitki oumlrtuumlsuuml
iccedilerisinde soumlğuumlt ve kavağın oumlnemli bir paya sahip olduğunu ortaya koyduğu gibi insanların acircdeta
soumlğuumlt ve kavak ağacı gibi sulak yerleri tercih ettiğini de goumlzler oumlnuumlne sermektedir Tablo 23 Meyvesiz Ağaccedilların Adını TaĢıyan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilortu62
mz Kızılkuumlnbed Sidreluuml mz 63
Huumlseyinabad
Dikmesoumlğuumlt ky Halka-i Hass Soumlğuumltoumlzuuml ky Yenimuumlsluumlman
Divankavağı mz Huumlseyinabad Soumlğuumltoumlzuuml ky Huumlseyinabad
DuumlĢuumlkkavak mz Karahisar-ı BehramĢah Soumlğuumltoumlzuuml mz (4) Huumlseyinabad
Karaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultankavağı mz Huumlseyinabad
Karakızkavağı Huumlseyinabad Uumlccedilağaccedil ky Halka-i Hass
Kavacık mz64
MeĢhedabad Uumlccedilkabaağaccedil mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavak ky Karahisar-ı BehramĢah Uumlccedilkaraağaccedil 65
mz Karahisar-ı BehramĢah
Kavakağacı mz Huumlseyinabad Yalnuzağaccedil ky Zile
Kavakoumlzuuml mz Huumlseyinabad Yatankavağı ky Huumlseyinabad
Oumlzikavağı ky Acacı ve Oumlzi Kavağı
Az da olsa Zile yer adlarında meyve oumlğesi de kullanılabilmiĢtir Zile merkezde Ccedilekle66
ile
Payami67
mezraları adlarını meyvelerden almıĢ olmalıdır Sebze isimleri ise KuĢtaĢ‟taki Tomara ile
Huumlseyinabad‟daki Kabakkavsuvan mezralarının isimlerinde tercih edilmiĢtir Tomara68
pazıya benzer sapları piĢirilerek yenen kendi kendine yetiĢen bir ccedileĢit bitkidir Zile‟de tahıllar ve
baklagillerden verilen yer adları da bulunmaktadır Bunlar Huumlseyinabad‟daki Sarukamış
Kamışccedilık69
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Şolan ve Evik70
ile Zevar71
mezralarıdır
Adını farklı ccediliccedilek tuumlrlerinden alan yerleĢim yerlerinin sayısı 5 tane olup 2‟si daha ziyade
yabani ccediliccedileklerden kaynaklanan yer adlarına oumlrnek oluĢturmaktadır Bunlar Zile‟deki Minahoş ve
Karahisar-ı BehramĢah‟taki KarĢu Menekşeluuml mezralarıdır Acacı ve Oumlzi Kavağı‟nda ve Karahisar-ı BehramĢah‟da Guumllluumlk mezraları ile Huumlseyinabad‟daki Guumlloumlzuuml mezraları isimleri bir suumls ccediliccedileği
diyebileceğimiz guumllden tuumlretilmiĢtir
60ldquo Ġğde ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 61 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Tarama
Soumlzluumlğuuml 1971 httptdkterimgovtrbts(22012012) 62 ldquoYabani ardıccedil ağacırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 63 ldquoCennetteki son ağaccedilrdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 64 79 numaralı defterde karye olarak geccedilmektedir Koumlyuumln adı 17 yuumlzyılda koumlyde tuumlrbesi ve zaviyesi bulunan ġeyh Eyluumlk‟ten dolayı ġeyheyluumlk Ģeklinde değiĢmiĢ 1981 yılında ise bu isim yerine YeĢilce adı kullanılmaya baĢlanmıĢtır 65 ldquoAğaccedil veya fidan ocağı bu ocağa dikilen bitki iccediline baĢka bir Ģey sığacak buumlyuumlkluumlkte olan delik veya yuumlzrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(22012012) 66 Ccedilekle ccedilağla kelimesinin halk dilindeki Ģeklidir ve ldquoolmamıĢ meyverdquodir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml
httptdkterimgovtrbts(22012012) 67 Payam ldquoBademrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 68 Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(22012012) 69 ldquoBuğdaygillerden sulak nemli yerlerde yetiĢen boğumlu sert goumlvdesi olan bitkilerrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(28012012) 70 ldquoBir ccedileĢit buğdayrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 71 ldquoHayvanlara yedirilmek iccedilin hazırlanan tahıl kırması iri oumlğuumltuumllmuumlĢ un tazırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoCcedilorum Alaca‟da iri bulgur iccedilin kullanılan bir tabirrdquo Zanaat Terimleri Soumlzluumlğuuml 1976 httptdkterim
govtrbts(28012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 107
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
CcedileĢitli bitki parccedilaları da (dal budak ccedilubuk) yer adlarının verilmesinde belirleyici
olabilmektedir Zile kazasında bu Ģeklide bitki parccedilalarından adını alan iki yerleĢim birimi tespit edilebilmiĢtir Bunlar MeĢhedabad‟daki Ccedilubuk ve Huumlseyinabad‟daki Yapracık mezralarıdır Bitki
ve bitki parccedilaları dıĢında yerleĢim birimlerinin kurulduğu yerlerdeki bitki oumlruumltuumlsuuml de yer adlarına
ilham verebilmektedir Zile kazasında 10 yerleĢim biriminin adı bitki oumlruumltuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran
oumlzelliklerden verilmiĢtir
Tablo 24 Bitki Oumlrtuumlsuumlnuuml CcedilağrıĢtıran Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilakırccedilal72
mz Yenimuumlsluumlman Karagevenlik mz Huumlseyinabad
Ccedilamluca mz Karahisar-ı BehramĢah Korucuk mz Zile
Ccedilomruk mz Zile Odunluk mz Huumlseyinabad
Dikmen73
nma‟a Hamrik mz Karahisar-ı BehramĢah Pervazlık mz74
Huumlseyinabad
Bericcedilayır mz Huumlseyinabad Sazlı mz Karahisar-ı BehramĢah
313 Hayvanlarla Ġlgili Yer Adları
Zile‟de adını hayvanlardan alan 23 yer adı tespit edilmiĢtir Bunlardan 6‟sı yabani hayvan
isimleridir Zile‟deki Donuzlu75
koumlyuuml ve Kurtamaz mezrası Acacı ve Oumlzikavağı‟ndaki Başkurd ve Kurdbaşı mezrası Halka-i Hass‟daki Dilkuumller mezrası Karacahisar-ı BehramĢah‟daki Tekir
76
Meşhedi mezrası adları bu yolla verilmiĢtir
Huumlseyinabad‟daki Suumlluumlnluumlce mezrası77
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Suumlluumln ile KuĢtaĢ‟taki
Yapalak78
mezrası ve yine KuĢtaĢ‟taki Yapalak koumlyuuml isimlerini yırtıcı kuĢlardan almıĢlardır Zile Guumlvercinlik koumlyuuml ve Ağcakuş mezrası ise adlarını evcil nitelikli kuĢlardan almıĢtır
Kazada evcil hayvanlardan adını alan yerleĢim yerleri ise Zile Koşaatlu mezrası Acacı ve
Oumlzikavağı Hıcıp79
koumlyuuml Yenimuumlsluumlman Taylu80
mezrası Huumlseyinabad Koyunluyusufoumlzuuml ve Guumlduumll
81 mezrası MeĢhedabad Karı ve Dorualanı
82 mezrasıdır Halka-i Hass‟taki Petek
83 karyesi ise
arıcılıkla ilgili bir uumlretim aracından adını almıĢtır
72 Ccedilal ldquoTaĢlık yer ccedilıplak tepe kireccedilli toprak ormanlık fundalık sulu duumlz ova maki ile oumlrtuumlluuml engebeli alan Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml Ccedilakır ldquoMavi hareli elardquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgov trbts(28012012) 73 Dikmen ldquoKoni biccediliminde sivri tepe dağların en yuumlksek yeri yayla dik arazideki orman dikilerek meydana gelen ağaccedillıkrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 74 Pervazlı adıya Youmlruumlkan taifesinden Bozok ve MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 627 75 Diyarbekir eyaleti Mardin kazasında Youmlruumlkan taifesinden cemaat Tuumlrkay age s 335 76 ldquoPostu siyah ccedilizgili ve benekli kuumll renkli kedirdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 77 ldquoSuumlluumlngillerden kuyruğu ccedilok uzun eti yenilen bir kuĢrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquoBuzağırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoTavuksular (Galliformes) takımının suumlluumlnguumller (Phasianidae) familyasından 80 cm kadar uzunlukta Avrupadan Kafkasyaya kadar olan boumllgede yaĢayan bir tuumlrrdquo Biyoloji Terimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 78 ldquoBir tuumlr baykuĢrdquo Tarama Soumlzluumlğuuml 1972 httptdkterimgovtrbts(29012012) 79ldquo Koyunrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 80 ldquoUumlccedil yaĢına kadar olan at yavrusurdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 81 ldquoKedi yavrusu kuyruksuz kuyruğu kesik hayvan kısa bodur geliĢmemiĢrdquo ldquoSaccedilta ve fırında piĢirilen mısır ya da buğday unundan yapılan ekmek ekmek somunurdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s383 Guumlduumllluuml diye de ifade edilmektedir 82 ldquoGoumlvdesi kızıl ayakları ve yelesi koyu renkli olan yağız (at) kızıl (at donu) Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 83 Eğer bey ise Boynuyoğun aĢiretinde boumlyle bir cemaat adı var Buumlyuumlk olasılıkla boya dayalı bir yerleĢim adı da olabilir
Tuumlrkay age s 234
108 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 25Adında Hayvanlarla Ġlgili Ġbareler Bulunan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakuĢ mz Zile Kurtamaz mz Zile
BaĢkurd mz Acacı ve Oumlzi Kavağı KuĢtaĢ Nh KuĢtaĢ
Dilkuumller mz Halka-i Hass Petek ky Halka-i Hass
Donuzlu ky Zile Suumlluumln mz Karahisar-ı BehramĢah
Guumlduumll mz Huumlseyinabad Suumlluumlnluumlce mz Huumlseyinabad
Guumlvercinlik ky Zile TankuĢ ky Kızılkuumlnbed
Hıcıp ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Taylu mz Yenimuumlsluumlman
Karı ve Dorualanı mz MeĢhedabad TekirmeĢhedi mz Karahisar-ı BehramĢah
Kırım mz Huumlseyinabad UumlccediltaĢ Nh KuĢtaĢ
KoĢaatlu mz Zile Yapalak ky KuĢtaĢ
KurdbaĢı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yapalak mz (2) KuĢtaĢ
32Ġnsanlara ve Toplumlara Dayanan Adlar
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıllara ait yer adları iccedilerisinde insana dair oumlzellikler oumlnemli bir yer
tutmaktadır Ġnsanın beslenme kuumlltuumlruumlnden oumlzuumlr durumuna kadar birccedilok oumlzellik bu isimlerde hayat
bulmaktadır Oumlte taraftan isimler de oumlne ccedilıkan bir oumlzellikte tarihicirc Ģahsiyetleri ve cemaatleri iccedilinde
fazlasıyla barındırmasıdır Oumlrneğin Ģahıs isimleri acircdeta tarihicirc bir geccedilit toumlreni gibidir DaniĢmend-i BahĢayiĢ DaniĢmendlileri Keykavus Selccedilukluları Cengizhan Moğolları Temuumlrhan Timurluları
anımsatan isimler olup bu geccedilit toumlreninde tarihe tanıklık etmemizde buumlyuumlk rolleri vardır
321Fiziksel YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
a Yiyecekler ve Ġccedileceklerden Verilen Yer Adları Zile‟de iccedileceklerden adını alan
herhangi bir yerleĢim birimine tesaduumlf edilmemiĢtir Ancak değiĢik yiyeceklerden adını alan 7
yerleĢim birimine rastlanmıĢtır Acacı ve Oumlzi Kavağı Keşlik84
ve Dumi mezrası iccedilerisindeki keĢ kelimesi peynire iĢaret ederken dum kelimesi ise sulu gıdalarla ilgilidir Bazlambaccedil
85 koumlyuuml ve
Ccediloumlrek mezrası isimleri ise youmlreye oumlzguuml unlu gıda mamullerinden adını almıĢtır Kozlar mezrası ise
bir yandan bir cemaat adını ccedilağrıĢtırırken bir yandan da cevize iĢaret etmektedir Tablo 26 Yiyecek ve Ġccedileceklere Dayalı Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bazlambaccedil ky Kızılkuumlnbed Kavurga mz Huumlseyinabad
Ccediloumlrek mz Kızılkuumlnbed KeĢlik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Dumi mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kozlar mz MeĢhedabad
Dumi mz KuĢtaĢ
bCcedileĢitli EĢyalardan Adını Alan YerleĢim Birimleri Zile‟de değiĢik tuumlrde guumlndelik
eĢyalardan ismini alan 14 yerleĢim birimi tespit edilmiĢtir Su konacak kaplardan ismini alan tek
yerleĢim birimi Huumlseyinabad‟daki Guumlğuumlm mezrasıdır MeĢhedabad‟daki Kuumlpluumlce ile Huumlseyinabad‟daki Boduccedil mezrası ve Kapaklu koumlylerinin isimlerinde ise mutfak levazımatlarının
isimleri kullanılmıĢtır CcedileĢitli aletler ve takımlardan adını alan 10 yer ismi okunmuĢtur Zile
Palani86
koumlyuuml Sacayak mezrası ve Yaba koumlyuuml Huumlseyinabad Sokucak mezrası (2) Ağcasoku
mezrası Yeni Muumlsluumlman Kopaccedil87
koumlyuuml Karahisar-ı BehramĢah Borulu ve Karasoku 88
mezraları
84 ldquoYağı alınmıĢ yoğurttan ya da suumltten yapılan peynirrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzşuumlğuuml httptdkterimgov trbts(29012012) 85 ldquoMısır arpa darı ve buğday unlarından yapılan mayalı mayasız yağlı yağsız Ģekerli Ģekersiz ince ve kalın piĢirilen saccedil ekmeğirdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 86 Bozok‟ta ve Malatya sancaklarında Balanlı-Balanlu diye bir cemaat adı var Tuumlrkay age s 223 87 ldquoĠnce ve dar ağızlı bir ccedileĢit ccedilapardquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 88 ldquoTahıl doumlvmeye yarayan buumlyuumlk taĢ dibek dibekte havanda doumlvme iĢini yapan tokmakrdquoTuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları
Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 109
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KuĢtaĢ Yaba mezrası Kesici aletlerden adını alan tek yerleĢim birimi ise Huumlseyinabad‟daki
Balccedilak89
mezrasıdır Tablo 27Adını EĢya ve Aletlerden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ağcasoku mz Huumlseyinabad Kopaccedil ky Yenimuumlsluumlman
Balccedilak mz Huumlseyinabad Kuumlpluumlce mz MeĢhedabad
Boduccedil mz Huumlseyinabad Palani ky Zile
Borulu mz Karahisar-ı BehramĢah Sacayak mz Zile
Guumlğuumlm mz Huumlseyinabad Sokucak (2) mz Huumlseyinabad
Kapaklu ky Huumlseyinabad Yaba ky Zile
Karasoku mz Karahisar-ı BehramĢah Yaba mz KuĢtaĢ
cSavaĢ ve Askerlikle Ġle Ġlgili Yer Adları Zile yer adları iccedilerisinde savaĢ ve askerliğie dair isimler de bulunmuĢtur Bunların sayısı 4 tane olup 1‟si Zile‟de diğer 3‟uuml ise Huumlseyinabad
Nahiyesi‟ndedir Tablo 28 SavaĢ ve Askerlikle Ġlgili Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġsadoğancı90
ky Huumlseyinabad Muumlhimmatini mz Huumlseyinabad
Mescid-i Sakayan mh Zile Sakalar mz Huumlseyinabad
dGiyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları Tuumlrklerin Zile‟de verdikleri
yerleĢim adları iccedilerisinde giyim eĢyaları ve kumaĢ maddelerine de rastlanmıĢtır Huumlseyinabad‟daki Edikoumlyuumlk mezrası adı ayak giyiminde tercih edilen edikle ilgilidir KumaĢ maddeleri ile ilintili
olarak Acacı ve Oumlzikavağı Oltan91
ve Oltankoumly mezrası isimleri dikkat ccedilekmektedir
Huumlseyinabad‟daki Hırka-i92
Buumlzuumlrk ve Hırka-i Kuumlccediluumlk koumlyleri Kuşak mezrası Karahisar-ı BehramĢah‟taki Kabluyuumln ve Kuşakoumlyuumlk mezraları Zile‟deki Yuumlnluuml koumlyuuml yuumln ve yuumlnluuml dokumalara
ccedilağrıĢım yapmaktadır Tablo 29 Giyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Edikoumlyuumlk mz Huumlseyinabad KuĢak mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky Huumlseyinabad KuĢakluoumlyuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Oltan mz (2) Acacı ve Oumlzikavağı
Kabluyuumln mz Karahisar-ı BehramĢah Yuumlnluuml ky Zile
e Adını Yapı Kısımlarından Alan Yer Adları Zile‟de farklı mimari yapıların tuumlmuumlnuuml değil de bir boumlluumlmuumlnuuml iccedileren yer adlarıda bulunmaktadır Bunlar 7 adet olup aĢağıda Tablo 30‟da
goumlsterilmiĢtir
89ldquoKabza kabzanın demir siperirdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtr bts (29012012) 90 ldquoHassa kuĢbazları denilen timarlı avcılardan bir takımın adırdquo Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterim govtrbts(29012012) 91 OltanrdquoKesilip dikilmeye hazırlanmıĢ yemeni eskiyen yemeni ayakkabı altına vurulan penccedile mest ve yemeni yuumlzuumlnuuml koumlseleye tutturmak iccedilin yapılan iri dikiĢ ccedilarığın iccediline konulan bez ya da deri parccedilası ccedilarık ipi Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(30012012) 92 Koumlyuumln adının Hırka-i Kebir olduğu ve Hırka Baba tepesi eteğinde kurulmasından aldığı bilinmektedir Koumlyuumln isminin anlatılan efsanesi Huumlseyin adında bir Velinin hırkasının bu boumllgede olması ve Hırka Baba tepesine bu isim
verilmesinden gelir httpwwwbuyukhirkacomsbindex phpbeldemizhtml (21012012)
110 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 30 Adını Yapı Kısımlarından Alan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahurcuk ky Halka-i Hass TaĢağıl mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Ayvancık mz Huumlseyinabad Tonus mz Halka-i Hass
Goumlkccedileminare mz Karahisar-ı BehramĢah Manar mz Karahisar-ı BehramĢah
Minare mh Zile
322 Duygusal YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
Zile yer adları iccedilerisinde doğrudan insan duygularını iccedilinde taĢıyan iki yer adı tespit
edilmiĢtir Bunlar Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Ġmrek93
ile Karahisar-ı BehramĢah‟taki Sevguumlluuml
mezralarıdır Aile bireyleri ile ilgili yer adları daha ccedilok akrabalık iliĢkilerini iccedileren tuumlrden olup
Zile‟de bu Ģekilde 12 yerleĢim adı bulunmaktadır Bunlardan yalnız ikisi eĢ anlamında karı kelimesini iccedilerirken diğer 10 tanesi veled zade ya da oğlan biccediliminde daha ccedilok erkek evladı iccedileren
isimlerdir Tablo 31 Adını Akrabalık Tuumlrlerinden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ayveledi Karahisar-ı BehramĢah Ġlyasoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Bekleroğlanı Kızılkuumlnbed Karıbasan mz Huumlseyinabad
Caferoğlanı mz Huumlseyinabad Karukoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Doğanoğlanı mz Kızılkuumlnbed Mesudoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hacızade mz Karahisar-ı BehramĢah Recepoğlu mz Huumlseyinabad
Ġlyasoğlanı ky Halka-i Hass Veledikkoumly mz Huumlseyinabad
Zile‟de dine iliĢkin birtakım oumlzellikler iccedileren yer adları da tespit edilmiĢtir Bunların sayısı
23 tanedir Bu isimler iccedilerisinde hacı fakih Ģeyh abdal gibi unvanlar dıĢında kul iman ve uumlmmet
kelimelerini iccedileren dine dair kavramlar da bulunmaktadır PirakbaĢ ismi ise daha ccedilok mezhepsel bir ccedilağrıĢım yapmaktadır Doğrudan Ġslam dinini ccedilağrıĢtıran isimler yanında youmlrenin eski ev
sahiplerini ifade eden kacircfir ismi de yer adları iccedilerisinde değiĢik kelimelerle beraber tercih
edilmiĢtir Tablo 32Din ile Ġlgili Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alaeddinhacı mz Huumlseyinabad Kuldan mz Karahisar-ı BehramĢah
Aykutfakihviranı mz Huumlseyinabad Kuldan mz MeĢhedabad
Azadkul mz Acacı ve Oumlzikavağı Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Bekirabdal mz Huumlseyinabad PirakbaĢ mz Huumlseyinabad
Ccedilokccedilakul mz Zile Saruhacı mz Huumlseyinabad
Ġman ky Halka-i Hass ġeyh ky Acacı ve Oumlzikavağı
Ġnekulu mz Huumlseyinabad ġeyh mz Huumlseyinabad
Ġsa Fakılu mz Huumlseyinabad ġeyhkoumly mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kacircfir ky Yenimuumlsluumlman ġeyhkulu mh Zile
Kafirviranı ky Zile Uumlmmet mz MeĢhedabad
Karapiri ky Karahisar-ı BehramĢah Yenimuumlsluumlman nh Yenimuumlsluumlman
Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
323 KiĢilerin Varlıkları Ġle Ġlgili Yer Adları
Yeni bir koumly veya kasabanın kuruluĢunda oraya yeni bir ad aramaya hacet kalmaksızın
yerleĢen topluluğun adı verilir Nitekim Anadolu bunun muumlkemmel oumlrnekleriyle doludur Bu isimler bize aynı adı taĢıyan boy aĢiret cemaat gibi grupların nasıl bir yayılma goumlsterdiklerini de
anlatır Doğu veya Guumlneydoğu Anadolu‟daki bir koumly adının Rumeli topraklarında da olması bu
dağınık yayılmanın guumlzel bir oumlrneğidir (Kuumltuumlkoğlu 1991 15)
93 ldquoSeven duumlĢkuumlnrdquo anlamlarına gelen bir Tuumlrkccedile kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim
govtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 111
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
a Vuumlcut Kısımları Ġccedileren Yer Adları Vuumlcut kısımlarını iccedileren 5 isimden biri kol biri
baĢ biri karın ve son ikisi taban gibi insan uzuvlarını iccedilerisinde barındırmaktadır Tablo 33 Vuumlcut Kısımlarına Dayalı Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AbagolEbegol mz Huumlseyinabad Tabana (Dabana) ky Halka-i Hass
DeluumlbaĢ mz Huumlseyinabad TabanıyavaĢ mz Huumlseyinabad
Karnıkara mz (2) Huumlseyinabad
Uzuvlar dıĢında insan vuumlcudunda ortaya ccedilıkan tuumlyler de yer adları iccedilerisinde kendine yer
bulabilmiĢtir Bunların sayısı 3 olup Halka-i Hass‟daki Koumlsemelik mezrası yuumlzuumln tuumlysuumlzluumlğuumlyle ilgilidir Huumlseyinabad‟daki Gılman
94 mezrası ve Perccedilem koumlyuuml
95 adları ise doğrudan insan
vuumlcudundaki tuumlylerle ilgili yer adları arasında değerlendirilebilir
b Ruumltbeler (Unvanlar) Mevkiler Ġccedileren Yer Adları Tuumlrkler yer adları verirken
ruumltbeler unvanlar ve kiĢilerin mevkilerinden de yararlanabilmiĢtir Zile kazasında 18 yer adı bu ccedileĢit bir yaklaĢımla verilmiĢtir Gazi unvanı 3 diğin (tigin) unvanı 5 kadı goumlrevi 1 emir unvanı 1
bey 2 sultan 3 melik 2 yerleĢim biriminde isim olarak kullanılmıĢtır Ladıcık ise buumlyuumlk olasılıkla
Hellenistik doumlnemden gelen ve Pontus devletinde kral ailesinden birccedilok kraliccedile ve prensesin taĢıdığı bir unvan olarak oumltekilerden farklı bir yere oturtulabilir
Tablo 34 Ruumltbeler Unvanlar Mevkiler Ġccedileren Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Arslangazi ky MeĢhedabad Karagazi mz Zile
Baydiğin mz Acacı ve Oumlzikavağı Maturabey mz Karahisar-ı BehramĢah
Baydiğin ky Zile Ladıcık ky96
Halka-i Hass
Beyyurdu mz Huumlseyinabad OsmanpaĢa ky Huumlseyinabad
Emirsaraccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultaneymirce97
emz Huumlseyinabad
Gazikoumly maa Ermenid mz Kızılkuumlnbed Sultanmehmed mz Huumlseyinabad
KadıĢehri ky Acacı ve Oumlzikavağı Taht-ı melik mz Huumlseyinabad
Karadiğin mz (3) Huumlseyinabad Uzunmelik mz Huumlseyinabad
c Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları Ġnsanı ilgilendiren değiĢik
sıfat ve eylemlerden adını alan Zile kazasında toplam 13 yer adı bulunmuĢtur Bunlardan Ağrık98
mz adı bir hastalık durumuna DoymuĢ ihtiyaccedilların giderilmesine Gederik99
gitmek eylemine
Uumlzmuumlş100
uumlzuumllme eylemine Yararlık faydalı olma haline dayalı isimler gibi goumlzuumlkmektedir
94 ldquoKabarık saccedillı kimserdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) Gılmanlar Gılmanlı adına Kuumltahya sancağı Dağardı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 374 95ldquoBaĢlarını tıraĢ edenlerin tepede bıraktıkları saccedil tutamırdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts (29012012) Perccedilemli adıyla iccedilel sancağı Anamur kazasında youmlruumlkandan bir cemaat var Tuumlrkay age s 626 96 Ladıcık Lacircdik kelimesinden geliyor olabilir Hellenistik ccedilağda oumlzellikle Selevkoslarda ve Pontus devletinin kral ailesinde birccedilok kraliccedilenin ve prensesin taĢıdığı bir isim olan Laodikeia‟dan bozma bir kelime Pontus boumllgesinde Amasya‟ya ve Tokat iline bağlı Niksar ilccedilesinde birer Lacircdik var Bk Umar age s 505Zile‟deki Ladıcık adı da bu
adlarla aynı olmalıdır 97 Mezraya adını veren Sultan Eymirce‟nin hayatı hakkında fazla bir bilgi bulunmamaktadır Emirci veya Emirce Sultan‟a ait menakıbnamede Emir-i Ccedilin Osman olarak bilinir Sultan Eymirce zaviyesi ile ilgili Bk Kapusuzoğlu S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Ankara s 67-80 98 ldquoAğrılı ağrıyanrdquo anlamında bir kelimedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(29012012) 99 Geder bağ ccedilubuklarını ccedilelikleme merkep alın yazısı ccediluval keder ve kader anlamlarında da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 100 Uumlz ova duumlzluumlk anlamlarında da kullanılan bir kelimedir httptdkterimgovtrbts (19022013)
112 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo35 Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları
d Mesleklerden
Verilen Yer Adları Zile‟de
resmi goumlrevler ve ccedileĢitli esnaf gruplarından kaynaklanan yer adları da vardır Bunların sayısı 5 olup incuumlger ve kalaycı isimleri
zanaat kollarına iĢaret ederken kethuumlda muhtesib ve yazıcı ise resmi goumlrev ya da goumlrevlilere iliĢkin
verilmiĢ yer adları olarak duumlĢuumlnuumllebilir Tablo 36 Mesleklerden Verilen Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġncuumlger mz Karahisar-ı BehramĢah Sarukalaycı mz Huumlseyinabad
Kethuumlda mh Zile Yazıcı mh Zile
Muhtesib ky Karahisar-ı BehramĢah
e Ġnsan (kiĢi) Adı Verilen YerleĢim Birimleri Adını doğrudan kiĢi adlarından alan 22 yerleĢim birimi bulunmaktadır Bunlardan yalnız 1‟i Ermeni ismi olup bu koumlyuumln bir diğer adı da
Killikrsquotir Bunların dıĢındaki isimlerin oumlnemli bir kısmı Arapccedila Farsccedila ve Ġbraniceden fonetiği
değiĢtirilerek Tuumlrkccedileye geccedilmiĢ isimlerdir Tablo 37 Ġnsan (kiĢi) Adları Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahmed ky KuĢtaĢ Mesud Ġğlal mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Battal mz Huumlseyinabad Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Baydar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hamzacık ky Zile Musa mz KuĢtaĢ
Hasan ky Yenimuumlsluumlman Okar mz101
Huumlseyinabad
Keykavus mz Huumlseyinabad Oumlğetccedile ky102
Karahisar-ı BehramĢah
Mahmud ky KuĢtaĢ Sarumusa mz KuĢtaĢ
Hasan mz (2) Huumlseyinabad Sergis ky (nam-ı diğer Killik)103
Huumlseyinabad
Huumlseyin mz (2) Huumlseyinabad Tuğrul mz Huumlseyinabad
Mergub ky104
Zile Yunus mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
f KiĢilerin Fiziksel Oumlzelliklerini Yansıtan Yer Adları KiĢilerin engel durumlarını iccedileren Zile‟de tek yer adı Huumlseyinabad‟daki Sağır Piri Kışlası‟dır
g Tarihicirc KiĢi Adları Ġccedileren Yer Adları Bazı tarihicirc Ģahsiyet isimleri de Zile‟de yer adı
olarak verilebilmiĢtir Bunların sayısı 9 tanedir Zile merkez Danişmend-i Bahşayiş Kalesi105
ile
101 Telli balıkccedilıl kuĢlarına verilen bir isim olan Okar erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 102 Oumlğet beğenilen aranılan anlamında bir kelime olup kız ve erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 103 Bu koumlyde Karkın boyundan Uluyoumlruumlk taifesinden TutuĢ Etraki Cemaati sakindi Halaccediloğlu V s 2234 104 Aranan ve beğenilen anlamlarında olan Mergup kelimesi Arapccedila koumlkenli olup Ģahıs adı olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 105 Tufan Guumlnduumlz DaniĢmendli Beyliği sahasında iccedilinde DaniĢmend adı geccedilen Amasya kazasında 2 Tokat kazasında 2 Sivas kazasında 3 ve Zile kazasında 1 yer adı tespit etmiĢtir Zile‟deki DaniĢmend-i BahĢayiĢ kalesini bir koumly olarak ele alan Guumlnduumlz buranın adının buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendli beyliğinden ziyade bir Ģahıstan verildiğini oumlne suumlrmuumlĢtuumlr Buranın aynı zamanda Tokat Youmlruumlklerinin kıĢlağı olduğunu belirtmiĢtir Kaynak olarak da 387 nolu Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum defterini vermiĢtir (Cilt II s 457) Bk Guumlnduumlz T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli
Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I Baskı Ġstanbul s 35-36
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağrık mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kurubey mz Halka-i Hass
Dilmek mz Karahisar-ı BehramĢah Sapmaz mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Huumlseyinabad UumlzmuumlĢ mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Kızılkuumlnbed Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Huumlseyinabad
Gederik ky Zile Yavihsan ky Halka-i Hass
Goumlzaccedilan mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk Huumlseyinabad
Ġkiyuumlzluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 113
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yeni Muumlsluumlman Arslan-ı Danişmend106
mezrası isimleri buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendliler
doumlneminden kalan ve tarihicirc Ģahsiyetlere dayalı olarak verilmiĢ isimler olmalıdır Karadiğin (Zile-Huumlseyinabad 3) Baydiğin koumlyuuml (Zile) ve Baydiğin
107 mezrası (Acacı ve Oumlzikavağı) isimleri ise
tigin kelimesinin bozulmuĢ Ģekilleri olarak oumlne ccedilıkmaktadır Cengizhan ve Temuumlrhan mezraları
(Huumlseyinabad) ise Moğol istilası ve Timur‟un Anadolu‟ya giriĢinin izlerini taĢıyan yer adları
Ģeklinde tasvir edilebilir Yeni Muumlsluumlman‟daki Ccedileltek koumlyuuml adını Ccedileltek Baba‟dan almıĢtır108
Huumlseyinabad nahiyesi adı ise buumlyuumlk bir olasılıkla Battal Gazi ile birarada anılan Huumlseyin Gazi‟den
verilmiĢ olmalıdır Zira ona atfedilen mezar ya da makamlardan birisi Ccedilorum Alaca ilccedilesindedir109
Yukarı da insan adları baĢlığında ele alınan Keykavus ismi de tarihicirc Ģahsiyetlere dayandırılabilir
h Kavim Kabile Boy Soy Oymak Cemaat Adları Ġccedileren Yer Adları Anadolu
Tuumlrkler tarafindan fethedildikten sonra yoğun bir Tuumlrk goumlccediluumlne sahne olmuĢtur Tuumlrkler buraya boy
ve aĢiretler halinde gelerek muhtelif boumllgeleri yurt edinmiĢler ve Selccediluklu Devleti youmlneticileri de siyasicirc ve iktisadicirc hedefleri goumlzeterek Osmanlı Devleti‟ni kuran Kayı boyuna mensup aĢiretin de
dacirchil olduğu Tuumlrk boylarını ccedileĢitli boumllgelere yerleĢtirmiĢlerdir Osmanlılar da aynı Ģekilde
kendilerine gelip sığınan Tuumlrk topluluklarını değiĢik boumllgelere iskacircn etmiĢlerdir Boumlylece Osmanlı
Devleti‟nin kuruluĢ ve geliĢme suumlrecinde de Anadolu‟nun muhtelif yerlerine ccedileĢitli Tuumlrk oymak ve aĢiretleri yerleĢtirilmiĢtir (Soumlylemez 2002 39)
Osmanlı hanedanı Tuumlrkmen koumlkenli de olsa kendisini Tuumlrkluumlğuumln temsilcisi olarak goumlrmekte
ve Tuumlrk tabirini merkeze oturtmaktaydı Tuumlrkmen tabirini Akkoyunlu Karakoyunlu Dulkadir Karamanoğlu gibi beylik ya da devletlerin etnik kimliğini tanımlamakta adı geccedilen devletlerin
Osmanlı hacirckimiyetine girmiĢ olan halkının sadece konargoumlccediler gruplarını ifade etmek iccedilin
kullanmaktadır Youmlruumlk tabiri ise bir sancak ya da kaza dacirchilinde yaylak ve kıĢlak hayatı
suumlrduumlrenlerin genel adıydı Uluyoumlruumlk (Etrak Youmlruumlkanı) Tokat‟tan Kuumltahya‟ya kadar uzanan sahada konargoumlccedilerlik etmekteydi
110
Acacı ve Oumlzi Kavağı nahiyesinde adını boy ya da cemaat adından alan 12 yerleĢim birimi
bulunmaktadır Alan-ı İğdir Bayındır mezraları ve Kayılar koumlyuuml (2 adet) adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
111 Arablar koumlyuuml
112 Hacı
113 koumlyuuml Haramideresi mezrası
114 Karacaviran
115 koumlyuuml
106Danişmend Farsccedila‟dan Tuumlrkccedileye geccedilen bir kelimedir Bilgili ilim sahibi anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk medreselerin icazet alma seviyesine gelmiĢ olan talebeleri iccedilin de kullanılan bir tabirdir Bk ĠpĢirli M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465 Ancak DaniĢmend tabiri zaman zaman bir Ģahıs adı ya da ismin oumlnuumlnde bir sıfat olarak da kullanılabilmektedir Arslan-ı DaniĢmend Arslan DaniĢmend ya da Ġslam DaniĢmend de olabilir 107 Yılmaz Kurt Niksar‟da bulunan GuumlmuumlĢdiğin koumlyuumlnuumln adının DaniĢmend Gazi‟nin 12 oğlundan biri olan GuumlmuumlĢ Tigin‟den konduğunu belirtmiĢtir Muhtemelen Zile kazasındaki Baydiğin ve Karadiğin isimleri de bu yolla verilmiĢ
olabilir Bk Kurt Y (2000) ldquoNiksar Kazası Yer Adlarırdquo Danişmendliler Doumlneminde Niksarrsquoda Tıp Tarih ve Kuumlltuumlr Sempozyumu Bildirileri Niksar s 105 108 Ccedileltek Baba‟nın asıl ismi ġeyh Mahmut olup unvanı Emirci lakabı Doğan ve ocağı Ccedileltek‟tir Dede Karkın Sarı Saltuk Gajgaj Baba gibi maneviyat ocaklarından biri de Ccedileltek Baba Ocağı‟dır Bu Ocak 17 koumlyuumln oumlĢruumlnuuml alan guumlccedilluuml bir yuvadır ġeyh Mahmut da boumllgeye geldiğinde boumllgenin ĠslamlaĢmasında rol oynayan oumlnemli bir manevi ve tarihi Ģahsiyet olarak Ccedileltek koumlyuumlne adını vermiĢtir Ccedileltek Baba 13 Yuumlzyıl iccedilerisinde yaĢamıĢtır ve Yeseviye tarikatı ekoluumlnden yetiĢen biridir httpceltekkoyumtrggC7eltek-Baba-Kimdir-f (23012012) 109 Oumlzcan K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal Gazi ve Malatya
Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58 110 Guumlnduumlz age s 19-27 111 24 Oğuz boyunun yayıldığı coğraficirc sahalar ve XVI yuumlzyılda Anadolu‟da Oğuz boylarına ait yer adları iccedilin Bk Suumlmer F (1980) Oğuzlar Ġstanbul s 201-372 423-460 112 Ccedilorum Bozok MaraĢ civarında Arab ya da Arablar vardır (Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden) Tuumlrkay age s 50 Arablı diye de anılmaktadır Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden geniĢ bir alana yayılmıĢ durumdadır Tuumlrkay age s 203 113 Tokat Zile‟de ve Ankara AyaĢ‟ta youmlruumlkan taifesinden Hacı diye bir cemaat var Tuumlrkay age s389 114 Ordu kazası ve Karahisar-ı ġarki sancağında Youmlruumlkan taifesinden Harami adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay
age s 406
114 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karıkışla koumlyuuml116
Muğriler117
mezrası Selamet koumlyuuml118
Ulucakkiri mezrası119
ve Yaraş120
mezrası
ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 38 Acacı ve Oumlzi Kavağında Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alan-ı iğdir mz Karacaviran ky Ulucakkiri mz
Arablar ky KarıkıĢla ky Kayılar ky (2)
Hacı ky Muğriler mz Bayındır mz
Haramideresi mz Selamet ky YaraĢ mz
Halka-i Hass nahiyesinde 4 koumly adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Alayuntlu Beydili Kızık ve Salur koumlyleridir 1 koumly Ekrad cemaatlerinin 3 mezra ve 2 koumly ise youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini almıĢtır Kuumlrtler koumlyuuml121
adını bir Ekrad cemaatinden almıĢtır Elmalu
mezrası122
Kırızlar123
koumlyuuml Ovacık124
koumlyuuml Suumlluumlkluuml125
ve Tutuş126
mezrası ise Youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini uumlzerinde taĢımaktadır Tablo 39 Halka-i Hass Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alayuntlu ky Halil ky Kuumlrtler ky Suumlluumlkluuml mz
Beydili ky Kırızlar ky Ovacık ky TutuĢ mz
Elmalu mz Kızık ky Salur mz
Huumlseyinabad‟da Bayadcık Doumlğerobası Karakınık mezraları ile Eski ve Yeni Yapar koumlyleri
adlarını 24 Oğuz boyundan almıĢtır 10 yerleĢim biriminin adının cemaatlerden oluĢtuğu
yanlarında yazan cemaat ibaresinden accedilıkccedila anlaĢılmaktadır 7 yerleĢim birimi de kıĢlak adıyla bir
cemaat ya da topluluğun kıĢladığı bir mekacircnı ifade etmek iccedilin tercih edilmiĢtir Ayrıca 3 yerleĢim yerinde Etrakiye bir yerleĢim yerinde Etrakiye-i Uluyoumlruumlk tabiriyle Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlere
iĢaret edilmiĢtir Kalan 57 yerleĢim birimi ise farklı Tuumlrkmen cemaatlerden adını almıĢtır127
Bu
cemaatlerden Kıranlu (Tuumlrkay 1981 518) ve Mahuna (Tuumlrkay 1981 114) Ekraddan olup kalanların tamamı Youmlruumlk Tuumlrkmen taifelerinden oluĢmaktaydı
115 Karahisar-ı Sahib Adilcevaz Bolvadin ve MaraĢ Goumlksun‟da adı geccedilen TuumlrkmenYoumlruumlkan taifesinden bir cemaattir Youmlruumlkosmanoğlu aĢiretine mensuptur Tuumlrkay age s 465 116 ldquoKayıkıĢlardquo da olabilir Sivas Yeni il Sorkun Nahiyesi‟nde boumlyle bir koumly vardır Bu koumly Kayı boyundan olanlar tarafından kurulmuĢtur Halaccediloğlu III s 1372 Ancak gene de ldquoKarıkıĢlardquo olma ihtimali oldukccedila yuumlksektir ccediluumlnkuuml MaraĢ sancağı Zamantı kazasında Karakışlalı ya da Karıkışlalı adıyla okunmuĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 490 117 Mardin Basra Hakkacircri gibi doğu vilayetleri dıĢında Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında da adı geccedilen ekrad taifesinden
bir aĢirettir Tuumlrkay age s 124 Mukriler olarak da anılmaktadır Ayrıca Makarlar ve Makralar diye youmlruumlkan taifesinden Bozok MaraĢ Karaman Adana Edirne ve Dimetoka‟da bir cemaat de vardır Tuumlrkay age s 574 118 Sivas Yenihan ve Yıldızeli‟nde Youmlruumlkan taifesinden Selametli adıyla bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 666 119 Yozgat Akdağ‟da Ulucak obası adında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 747 120 Ankara Bolu ve MenteĢe sancaklarında da adı geccedilen YaraĢlu adına sahip olan Tuumlrkman taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 765 121 Ekrad‟dan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu IV s 1584 Tuumlrkay age s 113 122 Youmlruumlkan taifesinden ldquoElamacalı Elmalılırdquo Ģeklinde de belirtilmiĢtir Tuumlrkay age s 348-349 123 Firuzlar da olabilir Anamur Kilis ve Mudurnu‟da tespit edilmiĢ bu isimle Tuumlrkmen Youmlruumlk taifesinden bir aĢiret vardır Tuumlrkay age s 81 365 124 Yeniil Sivas‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 617 125 Arapgir ve Karahisar-ıġarki sancağında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 688 126 Sivas ve Bursa‟da bu adla youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 741 127YaklaĢık 83 cemaat adı tespit ettiğimiz Huumlseyinabad yerleĢim birimlerinin referansları geniĢ bir yer tutmaktadır Bu cemaatlerin yayılma sahaları iccedilin Bk Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşiv Belgelerine Goumlre Osmanlı
İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatler Tercuumlman Yayınları Ġstanbul
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 115
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Ağcaağıl Karahisar-ı ġarki‟de Ağcahalil diye de geccedilen bir cemaat adıdır (Tuumlrkay 1981
181) Ayrukam128
MaraĢ Youmlruumlklerinden AvĢar boyuna tabi Ayrudamlı cemaatinden baĢkası değildir (Halaccediloğlu I 2009 205) Aziz Karahisar-ı ġarki‟de de adı geccedilen bir Tuumlrkmen cemaat adıdır
(Tuumlrkay 1981 215) Beyobası Sivas Yeniil‟de bulunan bir Tuumlrkmen aĢiretidir (Tuumlrkay 1981 56)
Ccedilalatlu MaraĢ eyaletinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 288) Youmlruumlkan
taifesinden olan Ccedilelebiler Ordu‟dan Guumlmuumllcine‟ye geniĢ bir alanda yayılmıĢ olan ve Ccedilelebiluuml olarak da anılan bir cemaattir
Depesuumldeluumlk mezrasında Kanuni doumlneminde Bayat boyuna mensup Selmanlu cemaati
yaĢamaktaydı (Halaccediloğlu V 2009 2013) Haliyle Depesi Deluumlğuuml Selmanlu ismi bu cemaatten verilmiĢ olmalıdır Yine aynı doumlnemde bu mezra Bozok sancağına bağlı Sorkun nahiyesine tabi
goumlruumlnmekteydi Yazıkışla (YazılutaĢ) Ccediladıroumlyuumlğuuml Ağcaağıl mezralarında da Selmanlu cemaatinin
adı geccedilmekteydi
Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk‟te mantar ve yer elması Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde
yumurta anlamlarına gelen domalan kelimesi129
Alaiye Sancağı‟nda Youmlruumlkan taifesinden bir
cemaatin de adıydı (Tuumlrkay 1981 335) Emirhacılu mezrasının adı buumlyuumlk olasılıkla Ġccedilel
Sancağı‟nda Anamur Kazası‟nda bulunan Eminhacılu (Tuumlrkay 1981 350) ya da yine Anamur‟da Hacılıemir (Tuumlrkay 1981 395) Ģeklinde geccedilen Youmlruumlk taifesinden bir cemaatten almıĢ olabilir
Eyuumlcek mezrası ise Eyuumlcekli olarak da bilinen Vize Sancağı Pınarhisar kazasında da goumlruumllmuumlĢ olan
bir Tuumlkmen cemaatinin uğrak yeri olarak duumlĢuumlnuumllebilir (Tuumlrkay 1981 362)
Fakihler koumlyuuml Fakıhlar ya da Fakılı (Tuumlrkay1981 364) Gedik Hasan mezrası Bozok ve
MaraĢ‟ta adı geccedilen Gedik Hasanlı (Tuumlrkay1981 369) Youmlruumlk cemaatlerinin adını almıĢtır Yıva
boyuna ait perakende Gılman Cemaatinin adı Gılman mezrasının adına esin kaynağı olmuĢ olabilir
(Hallaccediloğlu V 20091947-1948) Zile sınırlarında adı geccedilen Goumlkccedileler Youmlruumlk cemaati (Tuumlrkay 1981 82) Goumlkccedileluuml mezrasının adının verilmesinde etkili olmuĢtur
Goumlkzemin mezrası130
(Halaccediloğlu II 2009 681) Bozok Sorkun‟da Kızpınarı koumlyuumlnde AvĢar
boyuna mensup Kızılkocalu kabilesine mensup Goumlkin cemaatinden adını almıĢ olsa gerektir (Halaccediloğlu II 2009 900) Gulamlar mezrası ise MaraĢ eyaletinde youmlruumlkan taifesinden Gulamanlu
cemaatinden adını almıĢ olabilir (Tuumlrkay1981 383) Bozok‟ta Hacı Alili adlı youmlruumlkan Tuumlrkmen
taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay1981 389) Buumlyuumlk olasılıkla Hacıali mezrası adı bu cemaate dayalı olmalıdır Halil Acalık koumlyuuml MaraĢ Youmlruumlklerinden Halil Eceli Cemaati (Tuumlrkay
1981 401) ve Hallaccediloğluviranı mezrası Bozok Sorkun boumllgesindeki AvĢar boyuna mensup Halaccedil
Cemaati (Halaccediloğlu III 2009 973) ile ilgili adlar almıĢlardır
Karacalu mezrası adı Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Bozok livası Karahacılu adında koumlye iskacircn edilen Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden bir cemaatin adıyla iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981
462 463) Cemaatin adı Karacalar Karaca ve Karacalu Ģeklinde de dile getirilmektedir
Kızkaracalu koumlyuuml de adını bu cemaatten almıĢtır Zira Karacalu cemaatinin bulunduğu yerler arasında Ccedilorum da bulunmaktaydı (Tuumlrkay 1981 98)
Karadonlu Ermenek Guumllnar Bozkır Ordu ve Karahisar-ı ġarki‟de (Tuumlrkay 1981469)
Karacakaya Ccedilorum‟da (Tuumlrkay 1981 463) Karakız MaraĢ Huumldavendigar ve Vize‟de (Tuumlrkay 1981 477) Karataş Alanya ve BeyĢehri‟nde (Tuumlrkay 1981 486) adı geccedilen cemaatler olup
Karadonlu mezrası Karacakaya koumlyuuml Kararkızkavağı mezrası ve KarataĢ mezrası adları bu
128Kam Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde koyunların barındıkları yer yani damla aynı anlamda goumlsterilmiĢtir httptdkterimgovtrbts (31012012) 129 httptdkterimgovtrbts(31012012) 130 Yusuf Halaccediloğlu bu ismi Goumlkin olarak okumuĢtur
116 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
cemaatlerden kaynaklanmıĢ olmalıdır Kavurga Kavurgalı ve Kavurgaoğlu mezrası isimleri MaraĢ
ve Bozok‟ta yaĢayan Kavurga Dedeler ya da Kavurga cemaatiyle iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981 497-499) Kıranlu ise Sivas Bozok Canik Konya Karaman ve MaraĢ gibi geniĢ bir sahada adı
geccedilen Ekrad youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adı olup Huumlseyinabad‟daki Kıranlu mezrası adı
buradan verilmiĢ olabilir Bu cemaat Kıranlu Kıran Kıranca ve Kıranta Ģeklinde de ifade edilmiĢ
Lekvanik aĢiretinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 518)
Kışlak-ı Himmet Kethuumlda mezrası Salur boyu Uluyoumlruumlk taifesinden Aksalur boumlluumlğuumlnden bir
cemaatin adından verilmiĢtir (Hallaccediloğlu III2009 1049) Bozok Sorkun boumllgesinde yaĢayan ve
Varsak Boyuna mensup KızılcakıĢla cemaati adı ise Kızılcakışla mezrasıyla oumlzdeĢleĢmiĢtir (Halaccediloğlu IV 2009 1464) AvĢar boyundan aynı adlı cemaatin adı Kızıllar
131 koumlyuumlne verilmiĢtir
(Halaccediloğlu IV 2009 1470) Gelibolu Huumldavendigar sancaklarında bulunan Kiraslu ya da Kiraslu
Hacı Youmlruumlkan cemaati Huumlseyinabad‟daki Kiraslu mezrasına da ad olarak verilmiĢtir (Tuumlrkay 1981
512)
Sivas Yeniil‟de Yazır boyuna mensup Koyunlu Anamuslu adıyla bir cemaat bulunmaktadır
(Halaccediloğlu IV 2009 1499) Huumlseyinabad‟daki Koyunluyusufoumlzuuml mezrası adı bu cemaate
dayandırılabilir Kozluca kışlağı adı her ne kadar ceviz ağacının ccedilokluğuna delalet eden ve bitki oumlrtuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran bir yer adı gibi goumlzuumlkse de bu isim de buumlyuumlk oumllccediluumlde Youmlruumlk Tuumlrkmen
cemaatlere dayalı verilmiĢ isimlerden olmalıdır Zira Edirne ve Karahisar-ı ġarki‟de Youmlruumlkan
taifesinden Kozluca adıyla bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay 1981 538) Aynı Ģekilde Kulağuz koumlyuuml adı bir mesleğe dayandırılabilecek olsa da Salur boyuna mensup Kulağuzlu cemaati
(Halaccediloğlu IV 2009 1533) bu adın verilmesinde oumlncekine oranla daha etkili bir dayanak
oluĢturmaktadır
Soumlzluumlklerde anlamına rastlanamayan Mahuna kelimesi ise muhtemelen Erzurum ve civarında da rastlanılan Mahanlar adında konargoumlccediler Ekrad taifesinden bir aĢiretin isminin
bozulmuĢ bir biccedilimi olmalıdır ġoumlyle ki bu aĢiret Mahanlı Mahanlu ve Mahanlar Ģeklinde de
Osmanlı belgelerinde zikredilmekteydi (Tuumlrkay 1981 114) Haliyle Mahuna mezrasının adını da cemaatlere dayalı olanlar iccedilerisinde anmak muumlmkuumlnduumlr Huumlseyinabad da dacirchil olmak uumlzere Zile
kazasında Mezid ya da Mezidli Ģeklinde geccedilen yer adları da cemaat koumlkenli yer adları iccedilerisinde
sıralanabilir Mezid ya da Mezidluuml (Tuumlrkay 1981 585) Ģeklinde Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinin adı soumlzkonusu yerlere ad olarak verilmiĢ olabilir Bozok‟tan Teke‟ye kuzey guumlney doğrultusunda
geniĢ bir alanda adı zikredilen Muumlminler cemaati de Youmlruumlkan taifesindendi (Tuumlrkay 1981 598)
Bu youmlnuumlyle Huumlseyinabad‟daki Muumlminler-i Buumlzuumlrk ve Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mezralarının adları bu
cemaatin adını ccedilağrıĢtırmaktadır
Paşalu mezrası Youmlruumlkan taifesinden PaĢalu (Boğalu) (Tuumlrkay1981 624) Sarımbeyluuml
mezrası MaraĢ Youmlruumlklerinden Yuumlreğir boyuna mensup Sarımbeyluuml (Halaccediloğlu V 2009 1983)
Saruisaoumlyuumlk mezraları Sivas Yeniil‟de Saruisa Sincan ve Sincanlu mezrası Ankara Kuumltahya ve Rakka‟da da adı geccedilen Sincan (Tuumlrkay 1981 147) Tusi mezrası MaraĢ ve KırĢehir‟de isimleri
anılan Tus ya da Tuslu (Tuumlrkay 1981 741) Yağlu koumlyuuml Sivas Yeniil‟de bulunan Yağlu (Tuumlrkay
1981 759) cemaatlerinden isimlerini almıĢlardır
Huumlseyinabad‟ın merkezi olarak goumlsterilen Yapa-i Cedid koumlyuuml Yapa cemaatinden adını almıĢ olabilir Bu cemaat Bayındır boyuna mensup bir grup (Halaccediloğlu I2009 22) ve Alayuntlu
boyu iccedilerisinde Karaman‟da bir cemaat adı olarak iki farklı Ģekilde anılmıĢtır ( Halaccediloğlu I 2009
93 94102 203 215 vd) Yortan mezrası da aynı adlı Youmlruumlkan cemaatinden adını almıĢtır (Tuumlrkay 1981 777)
131 Kızıllu Ģeklinde de anılmaktadır
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 117
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 40 Huumlseyinabad Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaağıl mz Cemaat-i Zeyneddin mz
Geccediluumld-i Etrakiye-i
Uluyoumlruumlk ky Karacalu mz
Koyunluyusufoumlzuuml
mz
Muumlminler-i
Kuumlccediluumlk ky
Alacalar ky Ccedilakırlı mz Gedikhasan mz Karadonlu mz Kozluca kıĢlağı Ortaoumlyuumlk mz
Ali Bey
Cemaati
KıĢlağı Ccedilalatlu mz Gılman mz Karakınık mz Kozviran mz PaĢalu mz
Ayrukam mz Ccedilelebibey kıĢlağı Goumlkccedileluuml mz
Karakızkavağı
mz
KoumlĢkerluuml-i Cemaat-i
Karakoumlseluuml ky
Sarımbeyluuml
mz
Aziz mz Ccedilelebiler kıĢlağı Goumlkzemin mz KarataĢ mz Kulağuz ky
Saruisaoumlyuumlk
mz (2)
Baydcık mz Depesideluumlğuumlselmanlu Gulamlar mz Kavurgalu mz Mahuna mz Sincan mz
Beyobası kĢ Domalan mz Hacı ali mz
Kavurgaoğlu
mz Makiler kıĢlağı Tusi mz
Cemaat-i
Ccedilerccedili Ali mz Elmalu mz
Hacıhasankavağı
ky Kıranlu mz
Merkendluuml el-
meĢhur mz Varazlu mz
Cemaat-i
Doumlğer Obası
mz Emirhacılu mz Hacılar mz
KıĢlak-ı Hacı
Ali mz Mezidalanı mz Yağlu ky
Cemaat-i
Emir Umurlu
mz Eskiyapar ky Halil mz
KıĢlak-ı
Uumlmmet
Kethuumlda mz Mezidluuml mz
Yapa-i Cedid
ky
Cemaat-i
Erkekoğlu
KıĢlası
Etrakiye-i Ali Fakih
ky Halilacalık ky
KızılcakıĢla
mz Murad Sufi mz
Yatan-ı
Etrakiye ky
Cemaat-i
Halil Fakih
Obası mz
Etrakiye-i Murad Sufi
ky
Hallaccediloğlu Viranı
mz Kızıllar ky Mustafa kıĢlası
Yeniyapar
ky
Cemaat-i
Soumlğuumldluuml
Geduumlk mz Eyuumlcek mz Kalınkoumlyuuml mz Kızkaracalu ky Mustafa kĢ Yortan mz
Cemaat-i
Toramanlu
mz Fakihler ky Karacakaya mz Kiraslu mz
Muumlminler-i
Buumlzuumlrk mz
Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 5 yerleĢim birimi adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
Bunlar Kınık Salur Ilısu Yazır mezraları ile Nefs-i Yazır-ı Akpınar ve Yazır-ı Akpınar
kıĢlaklarıdır AkbaĢ mezrası132
ile Hacılar koumlyuuml133
adları Ekrad taiflerine dayalı olarak verilmiĢ olabilir Ağcaasma
134 mezrası Alicuumlkluuml
135 mezrası Baraklar mezrası
136 Başkoumly mezrası
137
Boynuyoğun mezrası138
Guumlni mezrası139
Hacıbey140
mezrası Kalınccedilirmiş mezrası141
132 AkbaĢ AkbaĢlu ya da AkbaĢ Ekradı adıyla konargoumlccediler bir Tuumlrkman Ekradı taifesi Rakka‟dan Filibe‟ye bazı sancakların iccedilerisinde yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 186 133 Sivas youmlresi Tuumlrkem taifesindendir Tuumlrkay age s 29 Ayrıca konar oumlccediler Tuumlrkmen ekradı taifesinden aynı adlı bir cemaat vardır Hacılarlı diye de anılmaktadır Zile‟ye yakın Bozok‟ta da izlerine rastlanmakta Tuumlrkay age s 394-395 134 Varsak boyunun Zakirluuml kabilesi taifesinden bir cemaat olup Ağccedilaasma adlı yurtlarda yaĢamaktaydılar Adlarına Niğde Bozok Sorgun ve Bozok‟ta rastalanan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu I s 29Ağcaasmalu ya da Ağcaesma gibi de telafuz edilmektedir Tuumlrkay age s 181 135 Bozok Sancağı Akdağmadeni kazasında Alicik Karacaalan obası adıyla bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 197 136 Baraklar ve Baraklu cemaati Dulkadirli Tuumlrkmenlerinden olup MaraĢ‟tan Yozgat‟a hatta Kuumltahya‟ya kadar geniĢ bir alanda izleri goumlruumllmekteydi Bk Halaccediloğlu I s 240-241 137 KırĢehir ve Bozok sancaklarında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır Tuumlrkay age s 228 138 Tuumlrkman Youmlruumlkanı taifesinden bir aĢirettir MaraĢ Konya Bursa Aksaray Adana gibi birccedilok yerde bu aĢiretin adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 64 139 MenteĢe‟de Kızılcakoyunlu Cemaatine bağlı Guumlni Cemaati ve Sufiler taifesine bakılacak olursa Guumlni taifesi Ġğdir boyuna mensup bir taife olmalıdır Bk Yusuf Halaccediloğlu IV s 1469 140 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Hacıbeyli Ģeklinde de anılmaktadır Tuumlrkay age s 390 141 CcedilirmiĢ adı 1455 tarihinden itibaren geccedilmektedir CcedilirmiĢ Fin Ugor Tuumlrk topluluklarından bir boyun adıdır CcedilirmiĢ Tuumlrkleri 1071 oumlncesinde Bizans‟ın Arap ve Ġranlılara karĢı Balkanlardan Anadolu‟ya goumlccedile zorladığı Tuumlrk
topluluklarındandır httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (Fikri Karaman‟dan alıntı)
118 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karamağan142
mezrası Karamuk143
mezrası Keseri144
Hisarı mezrası Kozviran145
mezrası
Kubat146
mezrası Saruhacı147
mezrası ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 41 Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaasma mz Bubak mezari Kalın CcedilirmiĢ mz KıĢla-yı Suumlduumls mz Saruhacı mz
AkbaĢ mz Davulbazlu mz148
Karamağan mz Kubat mz Savcı-ı Diğer mz
Alicuumlkluuml ky Guumlni mz Karamuk mz Mumu mz Sincanlu mz
Asar-ı Bubak mz Hacıbey mz Keseri Hisarı mz Nefs-i Bubak kıĢlağı Tahinatan kıĢlağı
Baraklar mz Hacılar mz Keseri mz Nefs-i Yazır-ı Akpınar kıĢlağı Tatar mz
BaĢkoumly mz Ilısu Yazır mz Kınık mz Salur mz Yazır-ı Akpınar kĢ
Boynuyoğun mz
Kozviran mz
Kızılkuumlnbed nahiyesinde Eymuumlr koumlyuuml adını 24 Oğuz boyundan biri olan Eymuumlr‟den alırken
Ayvalu149
mezrası Deveci koumlyuuml150
Dona koumlyuuml151
İsa mezrası İsaoumlzuuml mezrası152
Karacaoumlmer mezrası
153 Kayırluca
154 mezrası Kuyucak
155 mezrası Tatar mezrası
156 Tuumlrkmen Youmlruumlk Ccedilakır
157
mezrası ise Ekrad taifesinden adını almıĢ olmalıdır Tablo 42 Kızılkuumlnbed Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ayvalu mz Ġsa mz Kuyucak mz
Ccedilakır mz Ġsaoumlzuuml mz Tatar Hacı mz
Deveci ky Karacaoumlmer mz Tatar ky
Dona ky Kayı mz
Eymuumlr ky Kayırluca mz
KuĢtaĢ nahiyesinde 3 koumly ismini 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Bayat mezrası
Bayatalanı mezrası ve İğdir koumlyuumlduumlr Ağcaviran158
koumlyuuml Başkoumly mezrası Ġsakoumly koumlyuuml ve Koccedilaccedil
koumlyuuml159
gibi yerleĢim birimleri isimlerinde ise cemaat adlarının belirleyici olduğu savunulabilir
142 Mağun adında Sivas ve Rakka eyaletlerinde youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 572 143 Karamuk tarlada buğday aralarında biten anasona benzer siyah ve acı bir tohumun adıdır Karamukaynı zamanda Zile Sivas Yeniil Yuumlzdepare kazaları ve Ġccedilel sancağında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin de adıdır Karamuklu da denilmektedir Tuumlrkay age s 482 144 Adana Tarsus ve Teke‟de Keserli adına Youmlruumlkan‟dan bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 508 145 Bozok ve MaraĢ eyaletlerinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 538 146 Bozok‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s 547 147 Saruhacılı Bozok MaraĢ Alanya ve Sivas‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir MaraĢ‟tada Saruhacılı AvĢarı yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 654 148 1700‟luuml yıllarda Rumlar tarafından yerleĢime accedilılan ve koumly niteliği kazanan Davulbazlı‟nın adının boumllgede guumlmuumlĢ madeni ccedilıkarıldığı vakitlerde mağaralardaki iĢccedililerin davul sesiyle toplanmalarından aldığı oumlne suumlruumllmektedir Ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Yurtlu age s 159 149 Bu cemaatin yaĢadığı yerler arasında Sivas ve Bozok‟a bağlı Akdağmadeni de yer almaktaydı Bk Tuumlrkay age s
215 150Ankara ve Huumldavendigar‟da adı geccedilen bir Youmlruumlk Tuumlrkmen taifeisidir Tuumlrkay age s 323 Devecili ya da Deveciluuml Ģeklinde de anılmaktadır 151 Karaman MaraĢ Bolu sancakları ve Larende kazasında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 335 152 Akdağ‟da Youmlruumlkan Tuumlrkman taifesinden Ġsabeyluuml cemaati vardır Onunla ilgili olabilir Tuumlrkay age s 438 153 Bozok MaraĢ Kuumltahya ve Karahisar-ı ġarki sancaklarında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Karacaoumlmerli diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 465 154 Adana Tarsus ve Aksaray sancaklarında Kayırlu adında Youmlruumlkan Tuumlrkmen taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 500 155 Sivrihisar Adana ve Tarsus‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 558 156 Yusuf Halaccediloğlu boumllgede yaĢayan Tatarları Kıpccedilak Tuumlrklerine mensup bir cemaat olarak nitelemiĢtir Halaccediloğlu V 2169-2174 vd 157 Ccedilakır ve Ccedilakırlı adında Ekrad taifesinden cemaatler vardır Tuumlrkay age s 286 158 Malazgirt sancağnda (Erzurum vilayeti) bu adla bir youmlruumlkan cemaati yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s182 159 Ġccedilel sancağında ve Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında Tuumlrkman youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay
age s 531 KoccedilaĢ olma ihtimali de bulunmaktadır Tuumlrkay age s 531
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 107
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
CcedileĢitli bitki parccedilaları da (dal budak ccedilubuk) yer adlarının verilmesinde belirleyici
olabilmektedir Zile kazasında bu Ģeklide bitki parccedilalarından adını alan iki yerleĢim birimi tespit edilebilmiĢtir Bunlar MeĢhedabad‟daki Ccedilubuk ve Huumlseyinabad‟daki Yapracık mezralarıdır Bitki
ve bitki parccedilaları dıĢında yerleĢim birimlerinin kurulduğu yerlerdeki bitki oumlruumltuumlsuuml de yer adlarına
ilham verebilmektedir Zile kazasında 10 yerleĢim biriminin adı bitki oumlruumltuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran
oumlzelliklerden verilmiĢtir
Tablo 24 Bitki Oumlrtuumlsuumlnuuml CcedilağrıĢtıran Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ccedilakırccedilal72
mz Yenimuumlsluumlman Karagevenlik mz Huumlseyinabad
Ccedilamluca mz Karahisar-ı BehramĢah Korucuk mz Zile
Ccedilomruk mz Zile Odunluk mz Huumlseyinabad
Dikmen73
nma‟a Hamrik mz Karahisar-ı BehramĢah Pervazlık mz74
Huumlseyinabad
Bericcedilayır mz Huumlseyinabad Sazlı mz Karahisar-ı BehramĢah
313 Hayvanlarla Ġlgili Yer Adları
Zile‟de adını hayvanlardan alan 23 yer adı tespit edilmiĢtir Bunlardan 6‟sı yabani hayvan
isimleridir Zile‟deki Donuzlu75
koumlyuuml ve Kurtamaz mezrası Acacı ve Oumlzikavağı‟ndaki Başkurd ve Kurdbaşı mezrası Halka-i Hass‟daki Dilkuumller mezrası Karacahisar-ı BehramĢah‟daki Tekir
76
Meşhedi mezrası adları bu yolla verilmiĢtir
Huumlseyinabad‟daki Suumlluumlnluumlce mezrası77
Karahisar-ı BehramĢah‟taki Suumlluumln ile KuĢtaĢ‟taki
Yapalak78
mezrası ve yine KuĢtaĢ‟taki Yapalak koumlyuuml isimlerini yırtıcı kuĢlardan almıĢlardır Zile Guumlvercinlik koumlyuuml ve Ağcakuş mezrası ise adlarını evcil nitelikli kuĢlardan almıĢtır
Kazada evcil hayvanlardan adını alan yerleĢim yerleri ise Zile Koşaatlu mezrası Acacı ve
Oumlzikavağı Hıcıp79
koumlyuuml Yenimuumlsluumlman Taylu80
mezrası Huumlseyinabad Koyunluyusufoumlzuuml ve Guumlduumll
81 mezrası MeĢhedabad Karı ve Dorualanı
82 mezrasıdır Halka-i Hass‟taki Petek
83 karyesi ise
arıcılıkla ilgili bir uumlretim aracından adını almıĢtır
72 Ccedilal ldquoTaĢlık yer ccedilıplak tepe kireccedilli toprak ormanlık fundalık sulu duumlz ova maki ile oumlrtuumlluuml engebeli alan Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml Ccedilakır ldquoMavi hareli elardquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgov trbts(28012012) 73 Dikmen ldquoKoni biccediliminde sivri tepe dağların en yuumlksek yeri yayla dik arazideki orman dikilerek meydana gelen ağaccedillıkrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 74 Pervazlı adıya Youmlruumlkan taifesinden Bozok ve MaraĢ‟ta bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 627 75 Diyarbekir eyaleti Mardin kazasında Youmlruumlkan taifesinden cemaat Tuumlrkay age s 335 76 ldquoPostu siyah ccedilizgili ve benekli kuumll renkli kedirdquo Kişi Adları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(28012012) 77 ldquoSuumlluumlngillerden kuyruğu ccedilok uzun eti yenilen bir kuĢrdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk ldquoBuzağırdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml ldquoTavuksular (Galliformes) takımının suumlluumlnguumller (Phasianidae) familyasından 80 cm kadar uzunlukta Avrupadan Kafkasyaya kadar olan boumllgede yaĢayan bir tuumlrrdquo Biyoloji Terimleri Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 78 ldquoBir tuumlr baykuĢrdquo Tarama Soumlzluumlğuuml 1972 httptdkterimgovtrbts(29012012) 79ldquo Koyunrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 80 ldquoUumlccedil yaĢına kadar olan at yavrusurdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 81 ldquoKedi yavrusu kuyruksuz kuyruğu kesik hayvan kısa bodur geliĢmemiĢrdquo ldquoSaccedilta ve fırında piĢirilen mısır ya da buğday unundan yapılan ekmek ekmek somunurdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s383 Guumlduumllluuml diye de ifade edilmektedir 82 ldquoGoumlvdesi kızıl ayakları ve yelesi koyu renkli olan yağız (at) kızıl (at donu) Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts(29012012) 83 Eğer bey ise Boynuyoğun aĢiretinde boumlyle bir cemaat adı var Buumlyuumlk olasılıkla boya dayalı bir yerleĢim adı da olabilir
Tuumlrkay age s 234
108 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 25Adında Hayvanlarla Ġlgili Ġbareler Bulunan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakuĢ mz Zile Kurtamaz mz Zile
BaĢkurd mz Acacı ve Oumlzi Kavağı KuĢtaĢ Nh KuĢtaĢ
Dilkuumller mz Halka-i Hass Petek ky Halka-i Hass
Donuzlu ky Zile Suumlluumln mz Karahisar-ı BehramĢah
Guumlduumll mz Huumlseyinabad Suumlluumlnluumlce mz Huumlseyinabad
Guumlvercinlik ky Zile TankuĢ ky Kızılkuumlnbed
Hıcıp ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Taylu mz Yenimuumlsluumlman
Karı ve Dorualanı mz MeĢhedabad TekirmeĢhedi mz Karahisar-ı BehramĢah
Kırım mz Huumlseyinabad UumlccediltaĢ Nh KuĢtaĢ
KoĢaatlu mz Zile Yapalak ky KuĢtaĢ
KurdbaĢı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yapalak mz (2) KuĢtaĢ
32Ġnsanlara ve Toplumlara Dayanan Adlar
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıllara ait yer adları iccedilerisinde insana dair oumlzellikler oumlnemli bir yer
tutmaktadır Ġnsanın beslenme kuumlltuumlruumlnden oumlzuumlr durumuna kadar birccedilok oumlzellik bu isimlerde hayat
bulmaktadır Oumlte taraftan isimler de oumlne ccedilıkan bir oumlzellikte tarihicirc Ģahsiyetleri ve cemaatleri iccedilinde
fazlasıyla barındırmasıdır Oumlrneğin Ģahıs isimleri acircdeta tarihicirc bir geccedilit toumlreni gibidir DaniĢmend-i BahĢayiĢ DaniĢmendlileri Keykavus Selccedilukluları Cengizhan Moğolları Temuumlrhan Timurluları
anımsatan isimler olup bu geccedilit toumlreninde tarihe tanıklık etmemizde buumlyuumlk rolleri vardır
321Fiziksel YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
a Yiyecekler ve Ġccedileceklerden Verilen Yer Adları Zile‟de iccedileceklerden adını alan
herhangi bir yerleĢim birimine tesaduumlf edilmemiĢtir Ancak değiĢik yiyeceklerden adını alan 7
yerleĢim birimine rastlanmıĢtır Acacı ve Oumlzi Kavağı Keşlik84
ve Dumi mezrası iccedilerisindeki keĢ kelimesi peynire iĢaret ederken dum kelimesi ise sulu gıdalarla ilgilidir Bazlambaccedil
85 koumlyuuml ve
Ccediloumlrek mezrası isimleri ise youmlreye oumlzguuml unlu gıda mamullerinden adını almıĢtır Kozlar mezrası ise
bir yandan bir cemaat adını ccedilağrıĢtırırken bir yandan da cevize iĢaret etmektedir Tablo 26 Yiyecek ve Ġccedileceklere Dayalı Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bazlambaccedil ky Kızılkuumlnbed Kavurga mz Huumlseyinabad
Ccediloumlrek mz Kızılkuumlnbed KeĢlik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Dumi mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kozlar mz MeĢhedabad
Dumi mz KuĢtaĢ
bCcedileĢitli EĢyalardan Adını Alan YerleĢim Birimleri Zile‟de değiĢik tuumlrde guumlndelik
eĢyalardan ismini alan 14 yerleĢim birimi tespit edilmiĢtir Su konacak kaplardan ismini alan tek
yerleĢim birimi Huumlseyinabad‟daki Guumlğuumlm mezrasıdır MeĢhedabad‟daki Kuumlpluumlce ile Huumlseyinabad‟daki Boduccedil mezrası ve Kapaklu koumlylerinin isimlerinde ise mutfak levazımatlarının
isimleri kullanılmıĢtır CcedileĢitli aletler ve takımlardan adını alan 10 yer ismi okunmuĢtur Zile
Palani86
koumlyuuml Sacayak mezrası ve Yaba koumlyuuml Huumlseyinabad Sokucak mezrası (2) Ağcasoku
mezrası Yeni Muumlsluumlman Kopaccedil87
koumlyuuml Karahisar-ı BehramĢah Borulu ve Karasoku 88
mezraları
84 ldquoYağı alınmıĢ yoğurttan ya da suumltten yapılan peynirrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzşuumlğuuml httptdkterimgov trbts(29012012) 85 ldquoMısır arpa darı ve buğday unlarından yapılan mayalı mayasız yağlı yağsız Ģekerli Ģekersiz ince ve kalın piĢirilen saccedil ekmeğirdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 86 Bozok‟ta ve Malatya sancaklarında Balanlı-Balanlu diye bir cemaat adı var Tuumlrkay age s 223 87 ldquoĠnce ve dar ağızlı bir ccedileĢit ccedilapardquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 88 ldquoTahıl doumlvmeye yarayan buumlyuumlk taĢ dibek dibekte havanda doumlvme iĢini yapan tokmakrdquoTuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları
Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 109
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KuĢtaĢ Yaba mezrası Kesici aletlerden adını alan tek yerleĢim birimi ise Huumlseyinabad‟daki
Balccedilak89
mezrasıdır Tablo 27Adını EĢya ve Aletlerden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ağcasoku mz Huumlseyinabad Kopaccedil ky Yenimuumlsluumlman
Balccedilak mz Huumlseyinabad Kuumlpluumlce mz MeĢhedabad
Boduccedil mz Huumlseyinabad Palani ky Zile
Borulu mz Karahisar-ı BehramĢah Sacayak mz Zile
Guumlğuumlm mz Huumlseyinabad Sokucak (2) mz Huumlseyinabad
Kapaklu ky Huumlseyinabad Yaba ky Zile
Karasoku mz Karahisar-ı BehramĢah Yaba mz KuĢtaĢ
cSavaĢ ve Askerlikle Ġle Ġlgili Yer Adları Zile yer adları iccedilerisinde savaĢ ve askerliğie dair isimler de bulunmuĢtur Bunların sayısı 4 tane olup 1‟si Zile‟de diğer 3‟uuml ise Huumlseyinabad
Nahiyesi‟ndedir Tablo 28 SavaĢ ve Askerlikle Ġlgili Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġsadoğancı90
ky Huumlseyinabad Muumlhimmatini mz Huumlseyinabad
Mescid-i Sakayan mh Zile Sakalar mz Huumlseyinabad
dGiyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları Tuumlrklerin Zile‟de verdikleri
yerleĢim adları iccedilerisinde giyim eĢyaları ve kumaĢ maddelerine de rastlanmıĢtır Huumlseyinabad‟daki Edikoumlyuumlk mezrası adı ayak giyiminde tercih edilen edikle ilgilidir KumaĢ maddeleri ile ilintili
olarak Acacı ve Oumlzikavağı Oltan91
ve Oltankoumly mezrası isimleri dikkat ccedilekmektedir
Huumlseyinabad‟daki Hırka-i92
Buumlzuumlrk ve Hırka-i Kuumlccediluumlk koumlyleri Kuşak mezrası Karahisar-ı BehramĢah‟taki Kabluyuumln ve Kuşakoumlyuumlk mezraları Zile‟deki Yuumlnluuml koumlyuuml yuumln ve yuumlnluuml dokumalara
ccedilağrıĢım yapmaktadır Tablo 29 Giyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Edikoumlyuumlk mz Huumlseyinabad KuĢak mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky Huumlseyinabad KuĢakluoumlyuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Oltan mz (2) Acacı ve Oumlzikavağı
Kabluyuumln mz Karahisar-ı BehramĢah Yuumlnluuml ky Zile
e Adını Yapı Kısımlarından Alan Yer Adları Zile‟de farklı mimari yapıların tuumlmuumlnuuml değil de bir boumlluumlmuumlnuuml iccedileren yer adlarıda bulunmaktadır Bunlar 7 adet olup aĢağıda Tablo 30‟da
goumlsterilmiĢtir
89ldquoKabza kabzanın demir siperirdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtr bts (29012012) 90 ldquoHassa kuĢbazları denilen timarlı avcılardan bir takımın adırdquo Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterim govtrbts(29012012) 91 OltanrdquoKesilip dikilmeye hazırlanmıĢ yemeni eskiyen yemeni ayakkabı altına vurulan penccedile mest ve yemeni yuumlzuumlnuuml koumlseleye tutturmak iccedilin yapılan iri dikiĢ ccedilarığın iccediline konulan bez ya da deri parccedilası ccedilarık ipi Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(30012012) 92 Koumlyuumln adının Hırka-i Kebir olduğu ve Hırka Baba tepesi eteğinde kurulmasından aldığı bilinmektedir Koumlyuumln isminin anlatılan efsanesi Huumlseyin adında bir Velinin hırkasının bu boumllgede olması ve Hırka Baba tepesine bu isim
verilmesinden gelir httpwwwbuyukhirkacomsbindex phpbeldemizhtml (21012012)
110 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 30 Adını Yapı Kısımlarından Alan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahurcuk ky Halka-i Hass TaĢağıl mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Ayvancık mz Huumlseyinabad Tonus mz Halka-i Hass
Goumlkccedileminare mz Karahisar-ı BehramĢah Manar mz Karahisar-ı BehramĢah
Minare mh Zile
322 Duygusal YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
Zile yer adları iccedilerisinde doğrudan insan duygularını iccedilinde taĢıyan iki yer adı tespit
edilmiĢtir Bunlar Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Ġmrek93
ile Karahisar-ı BehramĢah‟taki Sevguumlluuml
mezralarıdır Aile bireyleri ile ilgili yer adları daha ccedilok akrabalık iliĢkilerini iccedileren tuumlrden olup
Zile‟de bu Ģekilde 12 yerleĢim adı bulunmaktadır Bunlardan yalnız ikisi eĢ anlamında karı kelimesini iccedilerirken diğer 10 tanesi veled zade ya da oğlan biccediliminde daha ccedilok erkek evladı iccedileren
isimlerdir Tablo 31 Adını Akrabalık Tuumlrlerinden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ayveledi Karahisar-ı BehramĢah Ġlyasoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Bekleroğlanı Kızılkuumlnbed Karıbasan mz Huumlseyinabad
Caferoğlanı mz Huumlseyinabad Karukoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Doğanoğlanı mz Kızılkuumlnbed Mesudoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hacızade mz Karahisar-ı BehramĢah Recepoğlu mz Huumlseyinabad
Ġlyasoğlanı ky Halka-i Hass Veledikkoumly mz Huumlseyinabad
Zile‟de dine iliĢkin birtakım oumlzellikler iccedileren yer adları da tespit edilmiĢtir Bunların sayısı
23 tanedir Bu isimler iccedilerisinde hacı fakih Ģeyh abdal gibi unvanlar dıĢında kul iman ve uumlmmet
kelimelerini iccedileren dine dair kavramlar da bulunmaktadır PirakbaĢ ismi ise daha ccedilok mezhepsel bir ccedilağrıĢım yapmaktadır Doğrudan Ġslam dinini ccedilağrıĢtıran isimler yanında youmlrenin eski ev
sahiplerini ifade eden kacircfir ismi de yer adları iccedilerisinde değiĢik kelimelerle beraber tercih
edilmiĢtir Tablo 32Din ile Ġlgili Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alaeddinhacı mz Huumlseyinabad Kuldan mz Karahisar-ı BehramĢah
Aykutfakihviranı mz Huumlseyinabad Kuldan mz MeĢhedabad
Azadkul mz Acacı ve Oumlzikavağı Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Bekirabdal mz Huumlseyinabad PirakbaĢ mz Huumlseyinabad
Ccedilokccedilakul mz Zile Saruhacı mz Huumlseyinabad
Ġman ky Halka-i Hass ġeyh ky Acacı ve Oumlzikavağı
Ġnekulu mz Huumlseyinabad ġeyh mz Huumlseyinabad
Ġsa Fakılu mz Huumlseyinabad ġeyhkoumly mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kacircfir ky Yenimuumlsluumlman ġeyhkulu mh Zile
Kafirviranı ky Zile Uumlmmet mz MeĢhedabad
Karapiri ky Karahisar-ı BehramĢah Yenimuumlsluumlman nh Yenimuumlsluumlman
Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
323 KiĢilerin Varlıkları Ġle Ġlgili Yer Adları
Yeni bir koumly veya kasabanın kuruluĢunda oraya yeni bir ad aramaya hacet kalmaksızın
yerleĢen topluluğun adı verilir Nitekim Anadolu bunun muumlkemmel oumlrnekleriyle doludur Bu isimler bize aynı adı taĢıyan boy aĢiret cemaat gibi grupların nasıl bir yayılma goumlsterdiklerini de
anlatır Doğu veya Guumlneydoğu Anadolu‟daki bir koumly adının Rumeli topraklarında da olması bu
dağınık yayılmanın guumlzel bir oumlrneğidir (Kuumltuumlkoğlu 1991 15)
93 ldquoSeven duumlĢkuumlnrdquo anlamlarına gelen bir Tuumlrkccedile kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim
govtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 111
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
a Vuumlcut Kısımları Ġccedileren Yer Adları Vuumlcut kısımlarını iccedileren 5 isimden biri kol biri
baĢ biri karın ve son ikisi taban gibi insan uzuvlarını iccedilerisinde barındırmaktadır Tablo 33 Vuumlcut Kısımlarına Dayalı Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AbagolEbegol mz Huumlseyinabad Tabana (Dabana) ky Halka-i Hass
DeluumlbaĢ mz Huumlseyinabad TabanıyavaĢ mz Huumlseyinabad
Karnıkara mz (2) Huumlseyinabad
Uzuvlar dıĢında insan vuumlcudunda ortaya ccedilıkan tuumlyler de yer adları iccedilerisinde kendine yer
bulabilmiĢtir Bunların sayısı 3 olup Halka-i Hass‟daki Koumlsemelik mezrası yuumlzuumln tuumlysuumlzluumlğuumlyle ilgilidir Huumlseyinabad‟daki Gılman
94 mezrası ve Perccedilem koumlyuuml
95 adları ise doğrudan insan
vuumlcudundaki tuumlylerle ilgili yer adları arasında değerlendirilebilir
b Ruumltbeler (Unvanlar) Mevkiler Ġccedileren Yer Adları Tuumlrkler yer adları verirken
ruumltbeler unvanlar ve kiĢilerin mevkilerinden de yararlanabilmiĢtir Zile kazasında 18 yer adı bu ccedileĢit bir yaklaĢımla verilmiĢtir Gazi unvanı 3 diğin (tigin) unvanı 5 kadı goumlrevi 1 emir unvanı 1
bey 2 sultan 3 melik 2 yerleĢim biriminde isim olarak kullanılmıĢtır Ladıcık ise buumlyuumlk olasılıkla
Hellenistik doumlnemden gelen ve Pontus devletinde kral ailesinden birccedilok kraliccedile ve prensesin taĢıdığı bir unvan olarak oumltekilerden farklı bir yere oturtulabilir
Tablo 34 Ruumltbeler Unvanlar Mevkiler Ġccedileren Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Arslangazi ky MeĢhedabad Karagazi mz Zile
Baydiğin mz Acacı ve Oumlzikavağı Maturabey mz Karahisar-ı BehramĢah
Baydiğin ky Zile Ladıcık ky96
Halka-i Hass
Beyyurdu mz Huumlseyinabad OsmanpaĢa ky Huumlseyinabad
Emirsaraccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultaneymirce97
emz Huumlseyinabad
Gazikoumly maa Ermenid mz Kızılkuumlnbed Sultanmehmed mz Huumlseyinabad
KadıĢehri ky Acacı ve Oumlzikavağı Taht-ı melik mz Huumlseyinabad
Karadiğin mz (3) Huumlseyinabad Uzunmelik mz Huumlseyinabad
c Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları Ġnsanı ilgilendiren değiĢik
sıfat ve eylemlerden adını alan Zile kazasında toplam 13 yer adı bulunmuĢtur Bunlardan Ağrık98
mz adı bir hastalık durumuna DoymuĢ ihtiyaccedilların giderilmesine Gederik99
gitmek eylemine
Uumlzmuumlş100
uumlzuumllme eylemine Yararlık faydalı olma haline dayalı isimler gibi goumlzuumlkmektedir
94 ldquoKabarık saccedillı kimserdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) Gılmanlar Gılmanlı adına Kuumltahya sancağı Dağardı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 374 95ldquoBaĢlarını tıraĢ edenlerin tepede bıraktıkları saccedil tutamırdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts (29012012) Perccedilemli adıyla iccedilel sancağı Anamur kazasında youmlruumlkandan bir cemaat var Tuumlrkay age s 626 96 Ladıcık Lacircdik kelimesinden geliyor olabilir Hellenistik ccedilağda oumlzellikle Selevkoslarda ve Pontus devletinin kral ailesinde birccedilok kraliccedilenin ve prensesin taĢıdığı bir isim olan Laodikeia‟dan bozma bir kelime Pontus boumllgesinde Amasya‟ya ve Tokat iline bağlı Niksar ilccedilesinde birer Lacircdik var Bk Umar age s 505Zile‟deki Ladıcık adı da bu
adlarla aynı olmalıdır 97 Mezraya adını veren Sultan Eymirce‟nin hayatı hakkında fazla bir bilgi bulunmamaktadır Emirci veya Emirce Sultan‟a ait menakıbnamede Emir-i Ccedilin Osman olarak bilinir Sultan Eymirce zaviyesi ile ilgili Bk Kapusuzoğlu S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Ankara s 67-80 98 ldquoAğrılı ağrıyanrdquo anlamında bir kelimedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(29012012) 99 Geder bağ ccedilubuklarını ccedilelikleme merkep alın yazısı ccediluval keder ve kader anlamlarında da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 100 Uumlz ova duumlzluumlk anlamlarında da kullanılan bir kelimedir httptdkterimgovtrbts (19022013)
112 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo35 Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları
d Mesleklerden
Verilen Yer Adları Zile‟de
resmi goumlrevler ve ccedileĢitli esnaf gruplarından kaynaklanan yer adları da vardır Bunların sayısı 5 olup incuumlger ve kalaycı isimleri
zanaat kollarına iĢaret ederken kethuumlda muhtesib ve yazıcı ise resmi goumlrev ya da goumlrevlilere iliĢkin
verilmiĢ yer adları olarak duumlĢuumlnuumllebilir Tablo 36 Mesleklerden Verilen Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġncuumlger mz Karahisar-ı BehramĢah Sarukalaycı mz Huumlseyinabad
Kethuumlda mh Zile Yazıcı mh Zile
Muhtesib ky Karahisar-ı BehramĢah
e Ġnsan (kiĢi) Adı Verilen YerleĢim Birimleri Adını doğrudan kiĢi adlarından alan 22 yerleĢim birimi bulunmaktadır Bunlardan yalnız 1‟i Ermeni ismi olup bu koumlyuumln bir diğer adı da
Killikrsquotir Bunların dıĢındaki isimlerin oumlnemli bir kısmı Arapccedila Farsccedila ve Ġbraniceden fonetiği
değiĢtirilerek Tuumlrkccedileye geccedilmiĢ isimlerdir Tablo 37 Ġnsan (kiĢi) Adları Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahmed ky KuĢtaĢ Mesud Ġğlal mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Battal mz Huumlseyinabad Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Baydar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hamzacık ky Zile Musa mz KuĢtaĢ
Hasan ky Yenimuumlsluumlman Okar mz101
Huumlseyinabad
Keykavus mz Huumlseyinabad Oumlğetccedile ky102
Karahisar-ı BehramĢah
Mahmud ky KuĢtaĢ Sarumusa mz KuĢtaĢ
Hasan mz (2) Huumlseyinabad Sergis ky (nam-ı diğer Killik)103
Huumlseyinabad
Huumlseyin mz (2) Huumlseyinabad Tuğrul mz Huumlseyinabad
Mergub ky104
Zile Yunus mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
f KiĢilerin Fiziksel Oumlzelliklerini Yansıtan Yer Adları KiĢilerin engel durumlarını iccedileren Zile‟de tek yer adı Huumlseyinabad‟daki Sağır Piri Kışlası‟dır
g Tarihicirc KiĢi Adları Ġccedileren Yer Adları Bazı tarihicirc Ģahsiyet isimleri de Zile‟de yer adı
olarak verilebilmiĢtir Bunların sayısı 9 tanedir Zile merkez Danişmend-i Bahşayiş Kalesi105
ile
101 Telli balıkccedilıl kuĢlarına verilen bir isim olan Okar erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 102 Oumlğet beğenilen aranılan anlamında bir kelime olup kız ve erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 103 Bu koumlyde Karkın boyundan Uluyoumlruumlk taifesinden TutuĢ Etraki Cemaati sakindi Halaccediloğlu V s 2234 104 Aranan ve beğenilen anlamlarında olan Mergup kelimesi Arapccedila koumlkenli olup Ģahıs adı olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 105 Tufan Guumlnduumlz DaniĢmendli Beyliği sahasında iccedilinde DaniĢmend adı geccedilen Amasya kazasında 2 Tokat kazasında 2 Sivas kazasında 3 ve Zile kazasında 1 yer adı tespit etmiĢtir Zile‟deki DaniĢmend-i BahĢayiĢ kalesini bir koumly olarak ele alan Guumlnduumlz buranın adının buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendli beyliğinden ziyade bir Ģahıstan verildiğini oumlne suumlrmuumlĢtuumlr Buranın aynı zamanda Tokat Youmlruumlklerinin kıĢlağı olduğunu belirtmiĢtir Kaynak olarak da 387 nolu Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum defterini vermiĢtir (Cilt II s 457) Bk Guumlnduumlz T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli
Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I Baskı Ġstanbul s 35-36
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağrık mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kurubey mz Halka-i Hass
Dilmek mz Karahisar-ı BehramĢah Sapmaz mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Huumlseyinabad UumlzmuumlĢ mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Kızılkuumlnbed Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Huumlseyinabad
Gederik ky Zile Yavihsan ky Halka-i Hass
Goumlzaccedilan mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk Huumlseyinabad
Ġkiyuumlzluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 113
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yeni Muumlsluumlman Arslan-ı Danişmend106
mezrası isimleri buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendliler
doumlneminden kalan ve tarihicirc Ģahsiyetlere dayalı olarak verilmiĢ isimler olmalıdır Karadiğin (Zile-Huumlseyinabad 3) Baydiğin koumlyuuml (Zile) ve Baydiğin
107 mezrası (Acacı ve Oumlzikavağı) isimleri ise
tigin kelimesinin bozulmuĢ Ģekilleri olarak oumlne ccedilıkmaktadır Cengizhan ve Temuumlrhan mezraları
(Huumlseyinabad) ise Moğol istilası ve Timur‟un Anadolu‟ya giriĢinin izlerini taĢıyan yer adları
Ģeklinde tasvir edilebilir Yeni Muumlsluumlman‟daki Ccedileltek koumlyuuml adını Ccedileltek Baba‟dan almıĢtır108
Huumlseyinabad nahiyesi adı ise buumlyuumlk bir olasılıkla Battal Gazi ile birarada anılan Huumlseyin Gazi‟den
verilmiĢ olmalıdır Zira ona atfedilen mezar ya da makamlardan birisi Ccedilorum Alaca ilccedilesindedir109
Yukarı da insan adları baĢlığında ele alınan Keykavus ismi de tarihicirc Ģahsiyetlere dayandırılabilir
h Kavim Kabile Boy Soy Oymak Cemaat Adları Ġccedileren Yer Adları Anadolu
Tuumlrkler tarafindan fethedildikten sonra yoğun bir Tuumlrk goumlccediluumlne sahne olmuĢtur Tuumlrkler buraya boy
ve aĢiretler halinde gelerek muhtelif boumllgeleri yurt edinmiĢler ve Selccediluklu Devleti youmlneticileri de siyasicirc ve iktisadicirc hedefleri goumlzeterek Osmanlı Devleti‟ni kuran Kayı boyuna mensup aĢiretin de
dacirchil olduğu Tuumlrk boylarını ccedileĢitli boumllgelere yerleĢtirmiĢlerdir Osmanlılar da aynı Ģekilde
kendilerine gelip sığınan Tuumlrk topluluklarını değiĢik boumllgelere iskacircn etmiĢlerdir Boumlylece Osmanlı
Devleti‟nin kuruluĢ ve geliĢme suumlrecinde de Anadolu‟nun muhtelif yerlerine ccedileĢitli Tuumlrk oymak ve aĢiretleri yerleĢtirilmiĢtir (Soumlylemez 2002 39)
Osmanlı hanedanı Tuumlrkmen koumlkenli de olsa kendisini Tuumlrkluumlğuumln temsilcisi olarak goumlrmekte
ve Tuumlrk tabirini merkeze oturtmaktaydı Tuumlrkmen tabirini Akkoyunlu Karakoyunlu Dulkadir Karamanoğlu gibi beylik ya da devletlerin etnik kimliğini tanımlamakta adı geccedilen devletlerin
Osmanlı hacirckimiyetine girmiĢ olan halkının sadece konargoumlccediler gruplarını ifade etmek iccedilin
kullanmaktadır Youmlruumlk tabiri ise bir sancak ya da kaza dacirchilinde yaylak ve kıĢlak hayatı
suumlrduumlrenlerin genel adıydı Uluyoumlruumlk (Etrak Youmlruumlkanı) Tokat‟tan Kuumltahya‟ya kadar uzanan sahada konargoumlccedilerlik etmekteydi
110
Acacı ve Oumlzi Kavağı nahiyesinde adını boy ya da cemaat adından alan 12 yerleĢim birimi
bulunmaktadır Alan-ı İğdir Bayındır mezraları ve Kayılar koumlyuuml (2 adet) adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
111 Arablar koumlyuuml
112 Hacı
113 koumlyuuml Haramideresi mezrası
114 Karacaviran
115 koumlyuuml
106Danişmend Farsccedila‟dan Tuumlrkccedileye geccedilen bir kelimedir Bilgili ilim sahibi anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk medreselerin icazet alma seviyesine gelmiĢ olan talebeleri iccedilin de kullanılan bir tabirdir Bk ĠpĢirli M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465 Ancak DaniĢmend tabiri zaman zaman bir Ģahıs adı ya da ismin oumlnuumlnde bir sıfat olarak da kullanılabilmektedir Arslan-ı DaniĢmend Arslan DaniĢmend ya da Ġslam DaniĢmend de olabilir 107 Yılmaz Kurt Niksar‟da bulunan GuumlmuumlĢdiğin koumlyuumlnuumln adının DaniĢmend Gazi‟nin 12 oğlundan biri olan GuumlmuumlĢ Tigin‟den konduğunu belirtmiĢtir Muhtemelen Zile kazasındaki Baydiğin ve Karadiğin isimleri de bu yolla verilmiĢ
olabilir Bk Kurt Y (2000) ldquoNiksar Kazası Yer Adlarırdquo Danişmendliler Doumlneminde Niksarrsquoda Tıp Tarih ve Kuumlltuumlr Sempozyumu Bildirileri Niksar s 105 108 Ccedileltek Baba‟nın asıl ismi ġeyh Mahmut olup unvanı Emirci lakabı Doğan ve ocağı Ccedileltek‟tir Dede Karkın Sarı Saltuk Gajgaj Baba gibi maneviyat ocaklarından biri de Ccedileltek Baba Ocağı‟dır Bu Ocak 17 koumlyuumln oumlĢruumlnuuml alan guumlccedilluuml bir yuvadır ġeyh Mahmut da boumllgeye geldiğinde boumllgenin ĠslamlaĢmasında rol oynayan oumlnemli bir manevi ve tarihi Ģahsiyet olarak Ccedileltek koumlyuumlne adını vermiĢtir Ccedileltek Baba 13 Yuumlzyıl iccedilerisinde yaĢamıĢtır ve Yeseviye tarikatı ekoluumlnden yetiĢen biridir httpceltekkoyumtrggC7eltek-Baba-Kimdir-f (23012012) 109 Oumlzcan K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal Gazi ve Malatya
Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58 110 Guumlnduumlz age s 19-27 111 24 Oğuz boyunun yayıldığı coğraficirc sahalar ve XVI yuumlzyılda Anadolu‟da Oğuz boylarına ait yer adları iccedilin Bk Suumlmer F (1980) Oğuzlar Ġstanbul s 201-372 423-460 112 Ccedilorum Bozok MaraĢ civarında Arab ya da Arablar vardır (Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden) Tuumlrkay age s 50 Arablı diye de anılmaktadır Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden geniĢ bir alana yayılmıĢ durumdadır Tuumlrkay age s 203 113 Tokat Zile‟de ve Ankara AyaĢ‟ta youmlruumlkan taifesinden Hacı diye bir cemaat var Tuumlrkay age s389 114 Ordu kazası ve Karahisar-ı ġarki sancağında Youmlruumlkan taifesinden Harami adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay
age s 406
114 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karıkışla koumlyuuml116
Muğriler117
mezrası Selamet koumlyuuml118
Ulucakkiri mezrası119
ve Yaraş120
mezrası
ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 38 Acacı ve Oumlzi Kavağında Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alan-ı iğdir mz Karacaviran ky Ulucakkiri mz
Arablar ky KarıkıĢla ky Kayılar ky (2)
Hacı ky Muğriler mz Bayındır mz
Haramideresi mz Selamet ky YaraĢ mz
Halka-i Hass nahiyesinde 4 koumly adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Alayuntlu Beydili Kızık ve Salur koumlyleridir 1 koumly Ekrad cemaatlerinin 3 mezra ve 2 koumly ise youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini almıĢtır Kuumlrtler koumlyuuml121
adını bir Ekrad cemaatinden almıĢtır Elmalu
mezrası122
Kırızlar123
koumlyuuml Ovacık124
koumlyuuml Suumlluumlkluuml125
ve Tutuş126
mezrası ise Youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini uumlzerinde taĢımaktadır Tablo 39 Halka-i Hass Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alayuntlu ky Halil ky Kuumlrtler ky Suumlluumlkluuml mz
Beydili ky Kırızlar ky Ovacık ky TutuĢ mz
Elmalu mz Kızık ky Salur mz
Huumlseyinabad‟da Bayadcık Doumlğerobası Karakınık mezraları ile Eski ve Yeni Yapar koumlyleri
adlarını 24 Oğuz boyundan almıĢtır 10 yerleĢim biriminin adının cemaatlerden oluĢtuğu
yanlarında yazan cemaat ibaresinden accedilıkccedila anlaĢılmaktadır 7 yerleĢim birimi de kıĢlak adıyla bir
cemaat ya da topluluğun kıĢladığı bir mekacircnı ifade etmek iccedilin tercih edilmiĢtir Ayrıca 3 yerleĢim yerinde Etrakiye bir yerleĢim yerinde Etrakiye-i Uluyoumlruumlk tabiriyle Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlere
iĢaret edilmiĢtir Kalan 57 yerleĢim birimi ise farklı Tuumlrkmen cemaatlerden adını almıĢtır127
Bu
cemaatlerden Kıranlu (Tuumlrkay 1981 518) ve Mahuna (Tuumlrkay 1981 114) Ekraddan olup kalanların tamamı Youmlruumlk Tuumlrkmen taifelerinden oluĢmaktaydı
115 Karahisar-ı Sahib Adilcevaz Bolvadin ve MaraĢ Goumlksun‟da adı geccedilen TuumlrkmenYoumlruumlkan taifesinden bir cemaattir Youmlruumlkosmanoğlu aĢiretine mensuptur Tuumlrkay age s 465 116 ldquoKayıkıĢlardquo da olabilir Sivas Yeni il Sorkun Nahiyesi‟nde boumlyle bir koumly vardır Bu koumly Kayı boyundan olanlar tarafından kurulmuĢtur Halaccediloğlu III s 1372 Ancak gene de ldquoKarıkıĢlardquo olma ihtimali oldukccedila yuumlksektir ccediluumlnkuuml MaraĢ sancağı Zamantı kazasında Karakışlalı ya da Karıkışlalı adıyla okunmuĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 490 117 Mardin Basra Hakkacircri gibi doğu vilayetleri dıĢında Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında da adı geccedilen ekrad taifesinden
bir aĢirettir Tuumlrkay age s 124 Mukriler olarak da anılmaktadır Ayrıca Makarlar ve Makralar diye youmlruumlkan taifesinden Bozok MaraĢ Karaman Adana Edirne ve Dimetoka‟da bir cemaat de vardır Tuumlrkay age s 574 118 Sivas Yenihan ve Yıldızeli‟nde Youmlruumlkan taifesinden Selametli adıyla bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 666 119 Yozgat Akdağ‟da Ulucak obası adında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 747 120 Ankara Bolu ve MenteĢe sancaklarında da adı geccedilen YaraĢlu adına sahip olan Tuumlrkman taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 765 121 Ekrad‟dan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu IV s 1584 Tuumlrkay age s 113 122 Youmlruumlkan taifesinden ldquoElamacalı Elmalılırdquo Ģeklinde de belirtilmiĢtir Tuumlrkay age s 348-349 123 Firuzlar da olabilir Anamur Kilis ve Mudurnu‟da tespit edilmiĢ bu isimle Tuumlrkmen Youmlruumlk taifesinden bir aĢiret vardır Tuumlrkay age s 81 365 124 Yeniil Sivas‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 617 125 Arapgir ve Karahisar-ıġarki sancağında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 688 126 Sivas ve Bursa‟da bu adla youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 741 127YaklaĢık 83 cemaat adı tespit ettiğimiz Huumlseyinabad yerleĢim birimlerinin referansları geniĢ bir yer tutmaktadır Bu cemaatlerin yayılma sahaları iccedilin Bk Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşiv Belgelerine Goumlre Osmanlı
İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatler Tercuumlman Yayınları Ġstanbul
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 115
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Ağcaağıl Karahisar-ı ġarki‟de Ağcahalil diye de geccedilen bir cemaat adıdır (Tuumlrkay 1981
181) Ayrukam128
MaraĢ Youmlruumlklerinden AvĢar boyuna tabi Ayrudamlı cemaatinden baĢkası değildir (Halaccediloğlu I 2009 205) Aziz Karahisar-ı ġarki‟de de adı geccedilen bir Tuumlrkmen cemaat adıdır
(Tuumlrkay 1981 215) Beyobası Sivas Yeniil‟de bulunan bir Tuumlrkmen aĢiretidir (Tuumlrkay 1981 56)
Ccedilalatlu MaraĢ eyaletinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 288) Youmlruumlkan
taifesinden olan Ccedilelebiler Ordu‟dan Guumlmuumllcine‟ye geniĢ bir alanda yayılmıĢ olan ve Ccedilelebiluuml olarak da anılan bir cemaattir
Depesuumldeluumlk mezrasında Kanuni doumlneminde Bayat boyuna mensup Selmanlu cemaati
yaĢamaktaydı (Halaccediloğlu V 2009 2013) Haliyle Depesi Deluumlğuuml Selmanlu ismi bu cemaatten verilmiĢ olmalıdır Yine aynı doumlnemde bu mezra Bozok sancağına bağlı Sorkun nahiyesine tabi
goumlruumlnmekteydi Yazıkışla (YazılutaĢ) Ccediladıroumlyuumlğuuml Ağcaağıl mezralarında da Selmanlu cemaatinin
adı geccedilmekteydi
Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk‟te mantar ve yer elması Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde
yumurta anlamlarına gelen domalan kelimesi129
Alaiye Sancağı‟nda Youmlruumlkan taifesinden bir
cemaatin de adıydı (Tuumlrkay 1981 335) Emirhacılu mezrasının adı buumlyuumlk olasılıkla Ġccedilel
Sancağı‟nda Anamur Kazası‟nda bulunan Eminhacılu (Tuumlrkay 1981 350) ya da yine Anamur‟da Hacılıemir (Tuumlrkay 1981 395) Ģeklinde geccedilen Youmlruumlk taifesinden bir cemaatten almıĢ olabilir
Eyuumlcek mezrası ise Eyuumlcekli olarak da bilinen Vize Sancağı Pınarhisar kazasında da goumlruumllmuumlĢ olan
bir Tuumlkmen cemaatinin uğrak yeri olarak duumlĢuumlnuumllebilir (Tuumlrkay 1981 362)
Fakihler koumlyuuml Fakıhlar ya da Fakılı (Tuumlrkay1981 364) Gedik Hasan mezrası Bozok ve
MaraĢ‟ta adı geccedilen Gedik Hasanlı (Tuumlrkay1981 369) Youmlruumlk cemaatlerinin adını almıĢtır Yıva
boyuna ait perakende Gılman Cemaatinin adı Gılman mezrasının adına esin kaynağı olmuĢ olabilir
(Hallaccediloğlu V 20091947-1948) Zile sınırlarında adı geccedilen Goumlkccedileler Youmlruumlk cemaati (Tuumlrkay 1981 82) Goumlkccedileluuml mezrasının adının verilmesinde etkili olmuĢtur
Goumlkzemin mezrası130
(Halaccediloğlu II 2009 681) Bozok Sorkun‟da Kızpınarı koumlyuumlnde AvĢar
boyuna mensup Kızılkocalu kabilesine mensup Goumlkin cemaatinden adını almıĢ olsa gerektir (Halaccediloğlu II 2009 900) Gulamlar mezrası ise MaraĢ eyaletinde youmlruumlkan taifesinden Gulamanlu
cemaatinden adını almıĢ olabilir (Tuumlrkay1981 383) Bozok‟ta Hacı Alili adlı youmlruumlkan Tuumlrkmen
taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay1981 389) Buumlyuumlk olasılıkla Hacıali mezrası adı bu cemaate dayalı olmalıdır Halil Acalık koumlyuuml MaraĢ Youmlruumlklerinden Halil Eceli Cemaati (Tuumlrkay
1981 401) ve Hallaccediloğluviranı mezrası Bozok Sorkun boumllgesindeki AvĢar boyuna mensup Halaccedil
Cemaati (Halaccediloğlu III 2009 973) ile ilgili adlar almıĢlardır
Karacalu mezrası adı Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Bozok livası Karahacılu adında koumlye iskacircn edilen Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden bir cemaatin adıyla iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981
462 463) Cemaatin adı Karacalar Karaca ve Karacalu Ģeklinde de dile getirilmektedir
Kızkaracalu koumlyuuml de adını bu cemaatten almıĢtır Zira Karacalu cemaatinin bulunduğu yerler arasında Ccedilorum da bulunmaktaydı (Tuumlrkay 1981 98)
Karadonlu Ermenek Guumllnar Bozkır Ordu ve Karahisar-ı ġarki‟de (Tuumlrkay 1981469)
Karacakaya Ccedilorum‟da (Tuumlrkay 1981 463) Karakız MaraĢ Huumldavendigar ve Vize‟de (Tuumlrkay 1981 477) Karataş Alanya ve BeyĢehri‟nde (Tuumlrkay 1981 486) adı geccedilen cemaatler olup
Karadonlu mezrası Karacakaya koumlyuuml Kararkızkavağı mezrası ve KarataĢ mezrası adları bu
128Kam Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde koyunların barındıkları yer yani damla aynı anlamda goumlsterilmiĢtir httptdkterimgovtrbts (31012012) 129 httptdkterimgovtrbts(31012012) 130 Yusuf Halaccediloğlu bu ismi Goumlkin olarak okumuĢtur
116 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
cemaatlerden kaynaklanmıĢ olmalıdır Kavurga Kavurgalı ve Kavurgaoğlu mezrası isimleri MaraĢ
ve Bozok‟ta yaĢayan Kavurga Dedeler ya da Kavurga cemaatiyle iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981 497-499) Kıranlu ise Sivas Bozok Canik Konya Karaman ve MaraĢ gibi geniĢ bir sahada adı
geccedilen Ekrad youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adı olup Huumlseyinabad‟daki Kıranlu mezrası adı
buradan verilmiĢ olabilir Bu cemaat Kıranlu Kıran Kıranca ve Kıranta Ģeklinde de ifade edilmiĢ
Lekvanik aĢiretinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 518)
Kışlak-ı Himmet Kethuumlda mezrası Salur boyu Uluyoumlruumlk taifesinden Aksalur boumlluumlğuumlnden bir
cemaatin adından verilmiĢtir (Hallaccediloğlu III2009 1049) Bozok Sorkun boumllgesinde yaĢayan ve
Varsak Boyuna mensup KızılcakıĢla cemaati adı ise Kızılcakışla mezrasıyla oumlzdeĢleĢmiĢtir (Halaccediloğlu IV 2009 1464) AvĢar boyundan aynı adlı cemaatin adı Kızıllar
131 koumlyuumlne verilmiĢtir
(Halaccediloğlu IV 2009 1470) Gelibolu Huumldavendigar sancaklarında bulunan Kiraslu ya da Kiraslu
Hacı Youmlruumlkan cemaati Huumlseyinabad‟daki Kiraslu mezrasına da ad olarak verilmiĢtir (Tuumlrkay 1981
512)
Sivas Yeniil‟de Yazır boyuna mensup Koyunlu Anamuslu adıyla bir cemaat bulunmaktadır
(Halaccediloğlu IV 2009 1499) Huumlseyinabad‟daki Koyunluyusufoumlzuuml mezrası adı bu cemaate
dayandırılabilir Kozluca kışlağı adı her ne kadar ceviz ağacının ccedilokluğuna delalet eden ve bitki oumlrtuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran bir yer adı gibi goumlzuumlkse de bu isim de buumlyuumlk oumllccediluumlde Youmlruumlk Tuumlrkmen
cemaatlere dayalı verilmiĢ isimlerden olmalıdır Zira Edirne ve Karahisar-ı ġarki‟de Youmlruumlkan
taifesinden Kozluca adıyla bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay 1981 538) Aynı Ģekilde Kulağuz koumlyuuml adı bir mesleğe dayandırılabilecek olsa da Salur boyuna mensup Kulağuzlu cemaati
(Halaccediloğlu IV 2009 1533) bu adın verilmesinde oumlncekine oranla daha etkili bir dayanak
oluĢturmaktadır
Soumlzluumlklerde anlamına rastlanamayan Mahuna kelimesi ise muhtemelen Erzurum ve civarında da rastlanılan Mahanlar adında konargoumlccediler Ekrad taifesinden bir aĢiretin isminin
bozulmuĢ bir biccedilimi olmalıdır ġoumlyle ki bu aĢiret Mahanlı Mahanlu ve Mahanlar Ģeklinde de
Osmanlı belgelerinde zikredilmekteydi (Tuumlrkay 1981 114) Haliyle Mahuna mezrasının adını da cemaatlere dayalı olanlar iccedilerisinde anmak muumlmkuumlnduumlr Huumlseyinabad da dacirchil olmak uumlzere Zile
kazasında Mezid ya da Mezidli Ģeklinde geccedilen yer adları da cemaat koumlkenli yer adları iccedilerisinde
sıralanabilir Mezid ya da Mezidluuml (Tuumlrkay 1981 585) Ģeklinde Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinin adı soumlzkonusu yerlere ad olarak verilmiĢ olabilir Bozok‟tan Teke‟ye kuzey guumlney doğrultusunda
geniĢ bir alanda adı zikredilen Muumlminler cemaati de Youmlruumlkan taifesindendi (Tuumlrkay 1981 598)
Bu youmlnuumlyle Huumlseyinabad‟daki Muumlminler-i Buumlzuumlrk ve Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mezralarının adları bu
cemaatin adını ccedilağrıĢtırmaktadır
Paşalu mezrası Youmlruumlkan taifesinden PaĢalu (Boğalu) (Tuumlrkay1981 624) Sarımbeyluuml
mezrası MaraĢ Youmlruumlklerinden Yuumlreğir boyuna mensup Sarımbeyluuml (Halaccediloğlu V 2009 1983)
Saruisaoumlyuumlk mezraları Sivas Yeniil‟de Saruisa Sincan ve Sincanlu mezrası Ankara Kuumltahya ve Rakka‟da da adı geccedilen Sincan (Tuumlrkay 1981 147) Tusi mezrası MaraĢ ve KırĢehir‟de isimleri
anılan Tus ya da Tuslu (Tuumlrkay 1981 741) Yağlu koumlyuuml Sivas Yeniil‟de bulunan Yağlu (Tuumlrkay
1981 759) cemaatlerinden isimlerini almıĢlardır
Huumlseyinabad‟ın merkezi olarak goumlsterilen Yapa-i Cedid koumlyuuml Yapa cemaatinden adını almıĢ olabilir Bu cemaat Bayındır boyuna mensup bir grup (Halaccediloğlu I2009 22) ve Alayuntlu
boyu iccedilerisinde Karaman‟da bir cemaat adı olarak iki farklı Ģekilde anılmıĢtır ( Halaccediloğlu I 2009
93 94102 203 215 vd) Yortan mezrası da aynı adlı Youmlruumlkan cemaatinden adını almıĢtır (Tuumlrkay 1981 777)
131 Kızıllu Ģeklinde de anılmaktadır
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 117
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 40 Huumlseyinabad Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaağıl mz Cemaat-i Zeyneddin mz
Geccediluumld-i Etrakiye-i
Uluyoumlruumlk ky Karacalu mz
Koyunluyusufoumlzuuml
mz
Muumlminler-i
Kuumlccediluumlk ky
Alacalar ky Ccedilakırlı mz Gedikhasan mz Karadonlu mz Kozluca kıĢlağı Ortaoumlyuumlk mz
Ali Bey
Cemaati
KıĢlağı Ccedilalatlu mz Gılman mz Karakınık mz Kozviran mz PaĢalu mz
Ayrukam mz Ccedilelebibey kıĢlağı Goumlkccedileluuml mz
Karakızkavağı
mz
KoumlĢkerluuml-i Cemaat-i
Karakoumlseluuml ky
Sarımbeyluuml
mz
Aziz mz Ccedilelebiler kıĢlağı Goumlkzemin mz KarataĢ mz Kulağuz ky
Saruisaoumlyuumlk
mz (2)
Baydcık mz Depesideluumlğuumlselmanlu Gulamlar mz Kavurgalu mz Mahuna mz Sincan mz
Beyobası kĢ Domalan mz Hacı ali mz
Kavurgaoğlu
mz Makiler kıĢlağı Tusi mz
Cemaat-i
Ccedilerccedili Ali mz Elmalu mz
Hacıhasankavağı
ky Kıranlu mz
Merkendluuml el-
meĢhur mz Varazlu mz
Cemaat-i
Doumlğer Obası
mz Emirhacılu mz Hacılar mz
KıĢlak-ı Hacı
Ali mz Mezidalanı mz Yağlu ky
Cemaat-i
Emir Umurlu
mz Eskiyapar ky Halil mz
KıĢlak-ı
Uumlmmet
Kethuumlda mz Mezidluuml mz
Yapa-i Cedid
ky
Cemaat-i
Erkekoğlu
KıĢlası
Etrakiye-i Ali Fakih
ky Halilacalık ky
KızılcakıĢla
mz Murad Sufi mz
Yatan-ı
Etrakiye ky
Cemaat-i
Halil Fakih
Obası mz
Etrakiye-i Murad Sufi
ky
Hallaccediloğlu Viranı
mz Kızıllar ky Mustafa kıĢlası
Yeniyapar
ky
Cemaat-i
Soumlğuumldluuml
Geduumlk mz Eyuumlcek mz Kalınkoumlyuuml mz Kızkaracalu ky Mustafa kĢ Yortan mz
Cemaat-i
Toramanlu
mz Fakihler ky Karacakaya mz Kiraslu mz
Muumlminler-i
Buumlzuumlrk mz
Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 5 yerleĢim birimi adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
Bunlar Kınık Salur Ilısu Yazır mezraları ile Nefs-i Yazır-ı Akpınar ve Yazır-ı Akpınar
kıĢlaklarıdır AkbaĢ mezrası132
ile Hacılar koumlyuuml133
adları Ekrad taiflerine dayalı olarak verilmiĢ olabilir Ağcaasma
134 mezrası Alicuumlkluuml
135 mezrası Baraklar mezrası
136 Başkoumly mezrası
137
Boynuyoğun mezrası138
Guumlni mezrası139
Hacıbey140
mezrası Kalınccedilirmiş mezrası141
132 AkbaĢ AkbaĢlu ya da AkbaĢ Ekradı adıyla konargoumlccediler bir Tuumlrkman Ekradı taifesi Rakka‟dan Filibe‟ye bazı sancakların iccedilerisinde yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 186 133 Sivas youmlresi Tuumlrkem taifesindendir Tuumlrkay age s 29 Ayrıca konar oumlccediler Tuumlrkmen ekradı taifesinden aynı adlı bir cemaat vardır Hacılarlı diye de anılmaktadır Zile‟ye yakın Bozok‟ta da izlerine rastlanmakta Tuumlrkay age s 394-395 134 Varsak boyunun Zakirluuml kabilesi taifesinden bir cemaat olup Ağccedilaasma adlı yurtlarda yaĢamaktaydılar Adlarına Niğde Bozok Sorgun ve Bozok‟ta rastalanan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu I s 29Ağcaasmalu ya da Ağcaesma gibi de telafuz edilmektedir Tuumlrkay age s 181 135 Bozok Sancağı Akdağmadeni kazasında Alicik Karacaalan obası adıyla bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 197 136 Baraklar ve Baraklu cemaati Dulkadirli Tuumlrkmenlerinden olup MaraĢ‟tan Yozgat‟a hatta Kuumltahya‟ya kadar geniĢ bir alanda izleri goumlruumllmekteydi Bk Halaccediloğlu I s 240-241 137 KırĢehir ve Bozok sancaklarında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır Tuumlrkay age s 228 138 Tuumlrkman Youmlruumlkanı taifesinden bir aĢirettir MaraĢ Konya Bursa Aksaray Adana gibi birccedilok yerde bu aĢiretin adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 64 139 MenteĢe‟de Kızılcakoyunlu Cemaatine bağlı Guumlni Cemaati ve Sufiler taifesine bakılacak olursa Guumlni taifesi Ġğdir boyuna mensup bir taife olmalıdır Bk Yusuf Halaccediloğlu IV s 1469 140 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Hacıbeyli Ģeklinde de anılmaktadır Tuumlrkay age s 390 141 CcedilirmiĢ adı 1455 tarihinden itibaren geccedilmektedir CcedilirmiĢ Fin Ugor Tuumlrk topluluklarından bir boyun adıdır CcedilirmiĢ Tuumlrkleri 1071 oumlncesinde Bizans‟ın Arap ve Ġranlılara karĢı Balkanlardan Anadolu‟ya goumlccedile zorladığı Tuumlrk
topluluklarındandır httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (Fikri Karaman‟dan alıntı)
118 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karamağan142
mezrası Karamuk143
mezrası Keseri144
Hisarı mezrası Kozviran145
mezrası
Kubat146
mezrası Saruhacı147
mezrası ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 41 Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaasma mz Bubak mezari Kalın CcedilirmiĢ mz KıĢla-yı Suumlduumls mz Saruhacı mz
AkbaĢ mz Davulbazlu mz148
Karamağan mz Kubat mz Savcı-ı Diğer mz
Alicuumlkluuml ky Guumlni mz Karamuk mz Mumu mz Sincanlu mz
Asar-ı Bubak mz Hacıbey mz Keseri Hisarı mz Nefs-i Bubak kıĢlağı Tahinatan kıĢlağı
Baraklar mz Hacılar mz Keseri mz Nefs-i Yazır-ı Akpınar kıĢlağı Tatar mz
BaĢkoumly mz Ilısu Yazır mz Kınık mz Salur mz Yazır-ı Akpınar kĢ
Boynuyoğun mz
Kozviran mz
Kızılkuumlnbed nahiyesinde Eymuumlr koumlyuuml adını 24 Oğuz boyundan biri olan Eymuumlr‟den alırken
Ayvalu149
mezrası Deveci koumlyuuml150
Dona koumlyuuml151
İsa mezrası İsaoumlzuuml mezrası152
Karacaoumlmer mezrası
153 Kayırluca
154 mezrası Kuyucak
155 mezrası Tatar mezrası
156 Tuumlrkmen Youmlruumlk Ccedilakır
157
mezrası ise Ekrad taifesinden adını almıĢ olmalıdır Tablo 42 Kızılkuumlnbed Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ayvalu mz Ġsa mz Kuyucak mz
Ccedilakır mz Ġsaoumlzuuml mz Tatar Hacı mz
Deveci ky Karacaoumlmer mz Tatar ky
Dona ky Kayı mz
Eymuumlr ky Kayırluca mz
KuĢtaĢ nahiyesinde 3 koumly ismini 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Bayat mezrası
Bayatalanı mezrası ve İğdir koumlyuumlduumlr Ağcaviran158
koumlyuuml Başkoumly mezrası Ġsakoumly koumlyuuml ve Koccedilaccedil
koumlyuuml159
gibi yerleĢim birimleri isimlerinde ise cemaat adlarının belirleyici olduğu savunulabilir
142 Mağun adında Sivas ve Rakka eyaletlerinde youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 572 143 Karamuk tarlada buğday aralarında biten anasona benzer siyah ve acı bir tohumun adıdır Karamukaynı zamanda Zile Sivas Yeniil Yuumlzdepare kazaları ve Ġccedilel sancağında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin de adıdır Karamuklu da denilmektedir Tuumlrkay age s 482 144 Adana Tarsus ve Teke‟de Keserli adına Youmlruumlkan‟dan bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 508 145 Bozok ve MaraĢ eyaletlerinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 538 146 Bozok‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s 547 147 Saruhacılı Bozok MaraĢ Alanya ve Sivas‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir MaraĢ‟tada Saruhacılı AvĢarı yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 654 148 1700‟luuml yıllarda Rumlar tarafından yerleĢime accedilılan ve koumly niteliği kazanan Davulbazlı‟nın adının boumllgede guumlmuumlĢ madeni ccedilıkarıldığı vakitlerde mağaralardaki iĢccedililerin davul sesiyle toplanmalarından aldığı oumlne suumlruumllmektedir Ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Yurtlu age s 159 149 Bu cemaatin yaĢadığı yerler arasında Sivas ve Bozok‟a bağlı Akdağmadeni de yer almaktaydı Bk Tuumlrkay age s
215 150Ankara ve Huumldavendigar‟da adı geccedilen bir Youmlruumlk Tuumlrkmen taifeisidir Tuumlrkay age s 323 Devecili ya da Deveciluuml Ģeklinde de anılmaktadır 151 Karaman MaraĢ Bolu sancakları ve Larende kazasında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 335 152 Akdağ‟da Youmlruumlkan Tuumlrkman taifesinden Ġsabeyluuml cemaati vardır Onunla ilgili olabilir Tuumlrkay age s 438 153 Bozok MaraĢ Kuumltahya ve Karahisar-ı ġarki sancaklarında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Karacaoumlmerli diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 465 154 Adana Tarsus ve Aksaray sancaklarında Kayırlu adında Youmlruumlkan Tuumlrkmen taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 500 155 Sivrihisar Adana ve Tarsus‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 558 156 Yusuf Halaccediloğlu boumllgede yaĢayan Tatarları Kıpccedilak Tuumlrklerine mensup bir cemaat olarak nitelemiĢtir Halaccediloğlu V 2169-2174 vd 157 Ccedilakır ve Ccedilakırlı adında Ekrad taifesinden cemaatler vardır Tuumlrkay age s 286 158 Malazgirt sancağnda (Erzurum vilayeti) bu adla bir youmlruumlkan cemaati yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s182 159 Ġccedilel sancağında ve Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında Tuumlrkman youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay
age s 531 KoccedilaĢ olma ihtimali de bulunmaktadır Tuumlrkay age s 531
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
108 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 25Adında Hayvanlarla Ġlgili Ġbareler Bulunan Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AğcakuĢ mz Zile Kurtamaz mz Zile
BaĢkurd mz Acacı ve Oumlzi Kavağı KuĢtaĢ Nh KuĢtaĢ
Dilkuumller mz Halka-i Hass Petek ky Halka-i Hass
Donuzlu ky Zile Suumlluumln mz Karahisar-ı BehramĢah
Guumlduumll mz Huumlseyinabad Suumlluumlnluumlce mz Huumlseyinabad
Guumlvercinlik ky Zile TankuĢ ky Kızılkuumlnbed
Hıcıp ky Acacı ve Oumlzi Kavağı Taylu mz Yenimuumlsluumlman
Karı ve Dorualanı mz MeĢhedabad TekirmeĢhedi mz Karahisar-ı BehramĢah
Kırım mz Huumlseyinabad UumlccediltaĢ Nh KuĢtaĢ
KoĢaatlu mz Zile Yapalak ky KuĢtaĢ
KurdbaĢı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Yapalak mz (2) KuĢtaĢ
32Ġnsanlara ve Toplumlara Dayanan Adlar
Zile‟de 15 ve 16 yuumlzyıllara ait yer adları iccedilerisinde insana dair oumlzellikler oumlnemli bir yer
tutmaktadır Ġnsanın beslenme kuumlltuumlruumlnden oumlzuumlr durumuna kadar birccedilok oumlzellik bu isimlerde hayat
bulmaktadır Oumlte taraftan isimler de oumlne ccedilıkan bir oumlzellikte tarihicirc Ģahsiyetleri ve cemaatleri iccedilinde
fazlasıyla barındırmasıdır Oumlrneğin Ģahıs isimleri acircdeta tarihicirc bir geccedilit toumlreni gibidir DaniĢmend-i BahĢayiĢ DaniĢmendlileri Keykavus Selccedilukluları Cengizhan Moğolları Temuumlrhan Timurluları
anımsatan isimler olup bu geccedilit toumlreninde tarihe tanıklık etmemizde buumlyuumlk rolleri vardır
321Fiziksel YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
a Yiyecekler ve Ġccedileceklerden Verilen Yer Adları Zile‟de iccedileceklerden adını alan
herhangi bir yerleĢim birimine tesaduumlf edilmemiĢtir Ancak değiĢik yiyeceklerden adını alan 7
yerleĢim birimine rastlanmıĢtır Acacı ve Oumlzi Kavağı Keşlik84
ve Dumi mezrası iccedilerisindeki keĢ kelimesi peynire iĢaret ederken dum kelimesi ise sulu gıdalarla ilgilidir Bazlambaccedil
85 koumlyuuml ve
Ccediloumlrek mezrası isimleri ise youmlreye oumlzguuml unlu gıda mamullerinden adını almıĢtır Kozlar mezrası ise
bir yandan bir cemaat adını ccedilağrıĢtırırken bir yandan da cevize iĢaret etmektedir Tablo 26 Yiyecek ve Ġccedileceklere Dayalı Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Bazlambaccedil ky Kızılkuumlnbed Kavurga mz Huumlseyinabad
Ccediloumlrek mz Kızılkuumlnbed KeĢlik mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Dumi mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kozlar mz MeĢhedabad
Dumi mz KuĢtaĢ
bCcedileĢitli EĢyalardan Adını Alan YerleĢim Birimleri Zile‟de değiĢik tuumlrde guumlndelik
eĢyalardan ismini alan 14 yerleĢim birimi tespit edilmiĢtir Su konacak kaplardan ismini alan tek
yerleĢim birimi Huumlseyinabad‟daki Guumlğuumlm mezrasıdır MeĢhedabad‟daki Kuumlpluumlce ile Huumlseyinabad‟daki Boduccedil mezrası ve Kapaklu koumlylerinin isimlerinde ise mutfak levazımatlarının
isimleri kullanılmıĢtır CcedileĢitli aletler ve takımlardan adını alan 10 yer ismi okunmuĢtur Zile
Palani86
koumlyuuml Sacayak mezrası ve Yaba koumlyuuml Huumlseyinabad Sokucak mezrası (2) Ağcasoku
mezrası Yeni Muumlsluumlman Kopaccedil87
koumlyuuml Karahisar-ı BehramĢah Borulu ve Karasoku 88
mezraları
84 ldquoYağı alınmıĢ yoğurttan ya da suumltten yapılan peynirrdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzşuumlğuuml httptdkterimgov trbts(29012012) 85 ldquoMısır arpa darı ve buğday unlarından yapılan mayalı mayasız yağlı yağsız Ģekerli Ģekersiz ince ve kalın piĢirilen saccedil ekmeğirdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 86 Bozok‟ta ve Malatya sancaklarında Balanlı-Balanlu diye bir cemaat adı var Tuumlrkay age s 223 87 ldquoĠnce ve dar ağızlı bir ccedileĢit ccedilapardquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) 88 ldquoTahıl doumlvmeye yarayan buumlyuumlk taĢ dibek dibekte havanda doumlvme iĢini yapan tokmakrdquoTuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları
Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 109
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KuĢtaĢ Yaba mezrası Kesici aletlerden adını alan tek yerleĢim birimi ise Huumlseyinabad‟daki
Balccedilak89
mezrasıdır Tablo 27Adını EĢya ve Aletlerden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ağcasoku mz Huumlseyinabad Kopaccedil ky Yenimuumlsluumlman
Balccedilak mz Huumlseyinabad Kuumlpluumlce mz MeĢhedabad
Boduccedil mz Huumlseyinabad Palani ky Zile
Borulu mz Karahisar-ı BehramĢah Sacayak mz Zile
Guumlğuumlm mz Huumlseyinabad Sokucak (2) mz Huumlseyinabad
Kapaklu ky Huumlseyinabad Yaba ky Zile
Karasoku mz Karahisar-ı BehramĢah Yaba mz KuĢtaĢ
cSavaĢ ve Askerlikle Ġle Ġlgili Yer Adları Zile yer adları iccedilerisinde savaĢ ve askerliğie dair isimler de bulunmuĢtur Bunların sayısı 4 tane olup 1‟si Zile‟de diğer 3‟uuml ise Huumlseyinabad
Nahiyesi‟ndedir Tablo 28 SavaĢ ve Askerlikle Ġlgili Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġsadoğancı90
ky Huumlseyinabad Muumlhimmatini mz Huumlseyinabad
Mescid-i Sakayan mh Zile Sakalar mz Huumlseyinabad
dGiyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları Tuumlrklerin Zile‟de verdikleri
yerleĢim adları iccedilerisinde giyim eĢyaları ve kumaĢ maddelerine de rastlanmıĢtır Huumlseyinabad‟daki Edikoumlyuumlk mezrası adı ayak giyiminde tercih edilen edikle ilgilidir KumaĢ maddeleri ile ilintili
olarak Acacı ve Oumlzikavağı Oltan91
ve Oltankoumly mezrası isimleri dikkat ccedilekmektedir
Huumlseyinabad‟daki Hırka-i92
Buumlzuumlrk ve Hırka-i Kuumlccediluumlk koumlyleri Kuşak mezrası Karahisar-ı BehramĢah‟taki Kabluyuumln ve Kuşakoumlyuumlk mezraları Zile‟deki Yuumlnluuml koumlyuuml yuumln ve yuumlnluuml dokumalara
ccedilağrıĢım yapmaktadır Tablo 29 Giyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Edikoumlyuumlk mz Huumlseyinabad KuĢak mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky Huumlseyinabad KuĢakluoumlyuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Oltan mz (2) Acacı ve Oumlzikavağı
Kabluyuumln mz Karahisar-ı BehramĢah Yuumlnluuml ky Zile
e Adını Yapı Kısımlarından Alan Yer Adları Zile‟de farklı mimari yapıların tuumlmuumlnuuml değil de bir boumlluumlmuumlnuuml iccedileren yer adlarıda bulunmaktadır Bunlar 7 adet olup aĢağıda Tablo 30‟da
goumlsterilmiĢtir
89ldquoKabza kabzanın demir siperirdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtr bts (29012012) 90 ldquoHassa kuĢbazları denilen timarlı avcılardan bir takımın adırdquo Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterim govtrbts(29012012) 91 OltanrdquoKesilip dikilmeye hazırlanmıĢ yemeni eskiyen yemeni ayakkabı altına vurulan penccedile mest ve yemeni yuumlzuumlnuuml koumlseleye tutturmak iccedilin yapılan iri dikiĢ ccedilarığın iccediline konulan bez ya da deri parccedilası ccedilarık ipi Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(30012012) 92 Koumlyuumln adının Hırka-i Kebir olduğu ve Hırka Baba tepesi eteğinde kurulmasından aldığı bilinmektedir Koumlyuumln isminin anlatılan efsanesi Huumlseyin adında bir Velinin hırkasının bu boumllgede olması ve Hırka Baba tepesine bu isim
verilmesinden gelir httpwwwbuyukhirkacomsbindex phpbeldemizhtml (21012012)
110 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 30 Adını Yapı Kısımlarından Alan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahurcuk ky Halka-i Hass TaĢağıl mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Ayvancık mz Huumlseyinabad Tonus mz Halka-i Hass
Goumlkccedileminare mz Karahisar-ı BehramĢah Manar mz Karahisar-ı BehramĢah
Minare mh Zile
322 Duygusal YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
Zile yer adları iccedilerisinde doğrudan insan duygularını iccedilinde taĢıyan iki yer adı tespit
edilmiĢtir Bunlar Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Ġmrek93
ile Karahisar-ı BehramĢah‟taki Sevguumlluuml
mezralarıdır Aile bireyleri ile ilgili yer adları daha ccedilok akrabalık iliĢkilerini iccedileren tuumlrden olup
Zile‟de bu Ģekilde 12 yerleĢim adı bulunmaktadır Bunlardan yalnız ikisi eĢ anlamında karı kelimesini iccedilerirken diğer 10 tanesi veled zade ya da oğlan biccediliminde daha ccedilok erkek evladı iccedileren
isimlerdir Tablo 31 Adını Akrabalık Tuumlrlerinden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ayveledi Karahisar-ı BehramĢah Ġlyasoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Bekleroğlanı Kızılkuumlnbed Karıbasan mz Huumlseyinabad
Caferoğlanı mz Huumlseyinabad Karukoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Doğanoğlanı mz Kızılkuumlnbed Mesudoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hacızade mz Karahisar-ı BehramĢah Recepoğlu mz Huumlseyinabad
Ġlyasoğlanı ky Halka-i Hass Veledikkoumly mz Huumlseyinabad
Zile‟de dine iliĢkin birtakım oumlzellikler iccedileren yer adları da tespit edilmiĢtir Bunların sayısı
23 tanedir Bu isimler iccedilerisinde hacı fakih Ģeyh abdal gibi unvanlar dıĢında kul iman ve uumlmmet
kelimelerini iccedileren dine dair kavramlar da bulunmaktadır PirakbaĢ ismi ise daha ccedilok mezhepsel bir ccedilağrıĢım yapmaktadır Doğrudan Ġslam dinini ccedilağrıĢtıran isimler yanında youmlrenin eski ev
sahiplerini ifade eden kacircfir ismi de yer adları iccedilerisinde değiĢik kelimelerle beraber tercih
edilmiĢtir Tablo 32Din ile Ġlgili Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alaeddinhacı mz Huumlseyinabad Kuldan mz Karahisar-ı BehramĢah
Aykutfakihviranı mz Huumlseyinabad Kuldan mz MeĢhedabad
Azadkul mz Acacı ve Oumlzikavağı Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Bekirabdal mz Huumlseyinabad PirakbaĢ mz Huumlseyinabad
Ccedilokccedilakul mz Zile Saruhacı mz Huumlseyinabad
Ġman ky Halka-i Hass ġeyh ky Acacı ve Oumlzikavağı
Ġnekulu mz Huumlseyinabad ġeyh mz Huumlseyinabad
Ġsa Fakılu mz Huumlseyinabad ġeyhkoumly mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kacircfir ky Yenimuumlsluumlman ġeyhkulu mh Zile
Kafirviranı ky Zile Uumlmmet mz MeĢhedabad
Karapiri ky Karahisar-ı BehramĢah Yenimuumlsluumlman nh Yenimuumlsluumlman
Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
323 KiĢilerin Varlıkları Ġle Ġlgili Yer Adları
Yeni bir koumly veya kasabanın kuruluĢunda oraya yeni bir ad aramaya hacet kalmaksızın
yerleĢen topluluğun adı verilir Nitekim Anadolu bunun muumlkemmel oumlrnekleriyle doludur Bu isimler bize aynı adı taĢıyan boy aĢiret cemaat gibi grupların nasıl bir yayılma goumlsterdiklerini de
anlatır Doğu veya Guumlneydoğu Anadolu‟daki bir koumly adının Rumeli topraklarında da olması bu
dağınık yayılmanın guumlzel bir oumlrneğidir (Kuumltuumlkoğlu 1991 15)
93 ldquoSeven duumlĢkuumlnrdquo anlamlarına gelen bir Tuumlrkccedile kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim
govtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 111
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
a Vuumlcut Kısımları Ġccedileren Yer Adları Vuumlcut kısımlarını iccedileren 5 isimden biri kol biri
baĢ biri karın ve son ikisi taban gibi insan uzuvlarını iccedilerisinde barındırmaktadır Tablo 33 Vuumlcut Kısımlarına Dayalı Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AbagolEbegol mz Huumlseyinabad Tabana (Dabana) ky Halka-i Hass
DeluumlbaĢ mz Huumlseyinabad TabanıyavaĢ mz Huumlseyinabad
Karnıkara mz (2) Huumlseyinabad
Uzuvlar dıĢında insan vuumlcudunda ortaya ccedilıkan tuumlyler de yer adları iccedilerisinde kendine yer
bulabilmiĢtir Bunların sayısı 3 olup Halka-i Hass‟daki Koumlsemelik mezrası yuumlzuumln tuumlysuumlzluumlğuumlyle ilgilidir Huumlseyinabad‟daki Gılman
94 mezrası ve Perccedilem koumlyuuml
95 adları ise doğrudan insan
vuumlcudundaki tuumlylerle ilgili yer adları arasında değerlendirilebilir
b Ruumltbeler (Unvanlar) Mevkiler Ġccedileren Yer Adları Tuumlrkler yer adları verirken
ruumltbeler unvanlar ve kiĢilerin mevkilerinden de yararlanabilmiĢtir Zile kazasında 18 yer adı bu ccedileĢit bir yaklaĢımla verilmiĢtir Gazi unvanı 3 diğin (tigin) unvanı 5 kadı goumlrevi 1 emir unvanı 1
bey 2 sultan 3 melik 2 yerleĢim biriminde isim olarak kullanılmıĢtır Ladıcık ise buumlyuumlk olasılıkla
Hellenistik doumlnemden gelen ve Pontus devletinde kral ailesinden birccedilok kraliccedile ve prensesin taĢıdığı bir unvan olarak oumltekilerden farklı bir yere oturtulabilir
Tablo 34 Ruumltbeler Unvanlar Mevkiler Ġccedileren Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Arslangazi ky MeĢhedabad Karagazi mz Zile
Baydiğin mz Acacı ve Oumlzikavağı Maturabey mz Karahisar-ı BehramĢah
Baydiğin ky Zile Ladıcık ky96
Halka-i Hass
Beyyurdu mz Huumlseyinabad OsmanpaĢa ky Huumlseyinabad
Emirsaraccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultaneymirce97
emz Huumlseyinabad
Gazikoumly maa Ermenid mz Kızılkuumlnbed Sultanmehmed mz Huumlseyinabad
KadıĢehri ky Acacı ve Oumlzikavağı Taht-ı melik mz Huumlseyinabad
Karadiğin mz (3) Huumlseyinabad Uzunmelik mz Huumlseyinabad
c Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları Ġnsanı ilgilendiren değiĢik
sıfat ve eylemlerden adını alan Zile kazasında toplam 13 yer adı bulunmuĢtur Bunlardan Ağrık98
mz adı bir hastalık durumuna DoymuĢ ihtiyaccedilların giderilmesine Gederik99
gitmek eylemine
Uumlzmuumlş100
uumlzuumllme eylemine Yararlık faydalı olma haline dayalı isimler gibi goumlzuumlkmektedir
94 ldquoKabarık saccedillı kimserdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) Gılmanlar Gılmanlı adına Kuumltahya sancağı Dağardı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 374 95ldquoBaĢlarını tıraĢ edenlerin tepede bıraktıkları saccedil tutamırdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts (29012012) Perccedilemli adıyla iccedilel sancağı Anamur kazasında youmlruumlkandan bir cemaat var Tuumlrkay age s 626 96 Ladıcık Lacircdik kelimesinden geliyor olabilir Hellenistik ccedilağda oumlzellikle Selevkoslarda ve Pontus devletinin kral ailesinde birccedilok kraliccedilenin ve prensesin taĢıdığı bir isim olan Laodikeia‟dan bozma bir kelime Pontus boumllgesinde Amasya‟ya ve Tokat iline bağlı Niksar ilccedilesinde birer Lacircdik var Bk Umar age s 505Zile‟deki Ladıcık adı da bu
adlarla aynı olmalıdır 97 Mezraya adını veren Sultan Eymirce‟nin hayatı hakkında fazla bir bilgi bulunmamaktadır Emirci veya Emirce Sultan‟a ait menakıbnamede Emir-i Ccedilin Osman olarak bilinir Sultan Eymirce zaviyesi ile ilgili Bk Kapusuzoğlu S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Ankara s 67-80 98 ldquoAğrılı ağrıyanrdquo anlamında bir kelimedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(29012012) 99 Geder bağ ccedilubuklarını ccedilelikleme merkep alın yazısı ccediluval keder ve kader anlamlarında da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 100 Uumlz ova duumlzluumlk anlamlarında da kullanılan bir kelimedir httptdkterimgovtrbts (19022013)
112 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo35 Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları
d Mesleklerden
Verilen Yer Adları Zile‟de
resmi goumlrevler ve ccedileĢitli esnaf gruplarından kaynaklanan yer adları da vardır Bunların sayısı 5 olup incuumlger ve kalaycı isimleri
zanaat kollarına iĢaret ederken kethuumlda muhtesib ve yazıcı ise resmi goumlrev ya da goumlrevlilere iliĢkin
verilmiĢ yer adları olarak duumlĢuumlnuumllebilir Tablo 36 Mesleklerden Verilen Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġncuumlger mz Karahisar-ı BehramĢah Sarukalaycı mz Huumlseyinabad
Kethuumlda mh Zile Yazıcı mh Zile
Muhtesib ky Karahisar-ı BehramĢah
e Ġnsan (kiĢi) Adı Verilen YerleĢim Birimleri Adını doğrudan kiĢi adlarından alan 22 yerleĢim birimi bulunmaktadır Bunlardan yalnız 1‟i Ermeni ismi olup bu koumlyuumln bir diğer adı da
Killikrsquotir Bunların dıĢındaki isimlerin oumlnemli bir kısmı Arapccedila Farsccedila ve Ġbraniceden fonetiği
değiĢtirilerek Tuumlrkccedileye geccedilmiĢ isimlerdir Tablo 37 Ġnsan (kiĢi) Adları Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahmed ky KuĢtaĢ Mesud Ġğlal mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Battal mz Huumlseyinabad Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Baydar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hamzacık ky Zile Musa mz KuĢtaĢ
Hasan ky Yenimuumlsluumlman Okar mz101
Huumlseyinabad
Keykavus mz Huumlseyinabad Oumlğetccedile ky102
Karahisar-ı BehramĢah
Mahmud ky KuĢtaĢ Sarumusa mz KuĢtaĢ
Hasan mz (2) Huumlseyinabad Sergis ky (nam-ı diğer Killik)103
Huumlseyinabad
Huumlseyin mz (2) Huumlseyinabad Tuğrul mz Huumlseyinabad
Mergub ky104
Zile Yunus mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
f KiĢilerin Fiziksel Oumlzelliklerini Yansıtan Yer Adları KiĢilerin engel durumlarını iccedileren Zile‟de tek yer adı Huumlseyinabad‟daki Sağır Piri Kışlası‟dır
g Tarihicirc KiĢi Adları Ġccedileren Yer Adları Bazı tarihicirc Ģahsiyet isimleri de Zile‟de yer adı
olarak verilebilmiĢtir Bunların sayısı 9 tanedir Zile merkez Danişmend-i Bahşayiş Kalesi105
ile
101 Telli balıkccedilıl kuĢlarına verilen bir isim olan Okar erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 102 Oumlğet beğenilen aranılan anlamında bir kelime olup kız ve erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 103 Bu koumlyde Karkın boyundan Uluyoumlruumlk taifesinden TutuĢ Etraki Cemaati sakindi Halaccediloğlu V s 2234 104 Aranan ve beğenilen anlamlarında olan Mergup kelimesi Arapccedila koumlkenli olup Ģahıs adı olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 105 Tufan Guumlnduumlz DaniĢmendli Beyliği sahasında iccedilinde DaniĢmend adı geccedilen Amasya kazasında 2 Tokat kazasında 2 Sivas kazasında 3 ve Zile kazasında 1 yer adı tespit etmiĢtir Zile‟deki DaniĢmend-i BahĢayiĢ kalesini bir koumly olarak ele alan Guumlnduumlz buranın adının buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendli beyliğinden ziyade bir Ģahıstan verildiğini oumlne suumlrmuumlĢtuumlr Buranın aynı zamanda Tokat Youmlruumlklerinin kıĢlağı olduğunu belirtmiĢtir Kaynak olarak da 387 nolu Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum defterini vermiĢtir (Cilt II s 457) Bk Guumlnduumlz T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli
Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I Baskı Ġstanbul s 35-36
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağrık mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kurubey mz Halka-i Hass
Dilmek mz Karahisar-ı BehramĢah Sapmaz mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Huumlseyinabad UumlzmuumlĢ mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Kızılkuumlnbed Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Huumlseyinabad
Gederik ky Zile Yavihsan ky Halka-i Hass
Goumlzaccedilan mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk Huumlseyinabad
Ġkiyuumlzluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 113
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yeni Muumlsluumlman Arslan-ı Danişmend106
mezrası isimleri buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendliler
doumlneminden kalan ve tarihicirc Ģahsiyetlere dayalı olarak verilmiĢ isimler olmalıdır Karadiğin (Zile-Huumlseyinabad 3) Baydiğin koumlyuuml (Zile) ve Baydiğin
107 mezrası (Acacı ve Oumlzikavağı) isimleri ise
tigin kelimesinin bozulmuĢ Ģekilleri olarak oumlne ccedilıkmaktadır Cengizhan ve Temuumlrhan mezraları
(Huumlseyinabad) ise Moğol istilası ve Timur‟un Anadolu‟ya giriĢinin izlerini taĢıyan yer adları
Ģeklinde tasvir edilebilir Yeni Muumlsluumlman‟daki Ccedileltek koumlyuuml adını Ccedileltek Baba‟dan almıĢtır108
Huumlseyinabad nahiyesi adı ise buumlyuumlk bir olasılıkla Battal Gazi ile birarada anılan Huumlseyin Gazi‟den
verilmiĢ olmalıdır Zira ona atfedilen mezar ya da makamlardan birisi Ccedilorum Alaca ilccedilesindedir109
Yukarı da insan adları baĢlığında ele alınan Keykavus ismi de tarihicirc Ģahsiyetlere dayandırılabilir
h Kavim Kabile Boy Soy Oymak Cemaat Adları Ġccedileren Yer Adları Anadolu
Tuumlrkler tarafindan fethedildikten sonra yoğun bir Tuumlrk goumlccediluumlne sahne olmuĢtur Tuumlrkler buraya boy
ve aĢiretler halinde gelerek muhtelif boumllgeleri yurt edinmiĢler ve Selccediluklu Devleti youmlneticileri de siyasicirc ve iktisadicirc hedefleri goumlzeterek Osmanlı Devleti‟ni kuran Kayı boyuna mensup aĢiretin de
dacirchil olduğu Tuumlrk boylarını ccedileĢitli boumllgelere yerleĢtirmiĢlerdir Osmanlılar da aynı Ģekilde
kendilerine gelip sığınan Tuumlrk topluluklarını değiĢik boumllgelere iskacircn etmiĢlerdir Boumlylece Osmanlı
Devleti‟nin kuruluĢ ve geliĢme suumlrecinde de Anadolu‟nun muhtelif yerlerine ccedileĢitli Tuumlrk oymak ve aĢiretleri yerleĢtirilmiĢtir (Soumlylemez 2002 39)
Osmanlı hanedanı Tuumlrkmen koumlkenli de olsa kendisini Tuumlrkluumlğuumln temsilcisi olarak goumlrmekte
ve Tuumlrk tabirini merkeze oturtmaktaydı Tuumlrkmen tabirini Akkoyunlu Karakoyunlu Dulkadir Karamanoğlu gibi beylik ya da devletlerin etnik kimliğini tanımlamakta adı geccedilen devletlerin
Osmanlı hacirckimiyetine girmiĢ olan halkının sadece konargoumlccediler gruplarını ifade etmek iccedilin
kullanmaktadır Youmlruumlk tabiri ise bir sancak ya da kaza dacirchilinde yaylak ve kıĢlak hayatı
suumlrduumlrenlerin genel adıydı Uluyoumlruumlk (Etrak Youmlruumlkanı) Tokat‟tan Kuumltahya‟ya kadar uzanan sahada konargoumlccedilerlik etmekteydi
110
Acacı ve Oumlzi Kavağı nahiyesinde adını boy ya da cemaat adından alan 12 yerleĢim birimi
bulunmaktadır Alan-ı İğdir Bayındır mezraları ve Kayılar koumlyuuml (2 adet) adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
111 Arablar koumlyuuml
112 Hacı
113 koumlyuuml Haramideresi mezrası
114 Karacaviran
115 koumlyuuml
106Danişmend Farsccedila‟dan Tuumlrkccedileye geccedilen bir kelimedir Bilgili ilim sahibi anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk medreselerin icazet alma seviyesine gelmiĢ olan talebeleri iccedilin de kullanılan bir tabirdir Bk ĠpĢirli M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465 Ancak DaniĢmend tabiri zaman zaman bir Ģahıs adı ya da ismin oumlnuumlnde bir sıfat olarak da kullanılabilmektedir Arslan-ı DaniĢmend Arslan DaniĢmend ya da Ġslam DaniĢmend de olabilir 107 Yılmaz Kurt Niksar‟da bulunan GuumlmuumlĢdiğin koumlyuumlnuumln adının DaniĢmend Gazi‟nin 12 oğlundan biri olan GuumlmuumlĢ Tigin‟den konduğunu belirtmiĢtir Muhtemelen Zile kazasındaki Baydiğin ve Karadiğin isimleri de bu yolla verilmiĢ
olabilir Bk Kurt Y (2000) ldquoNiksar Kazası Yer Adlarırdquo Danişmendliler Doumlneminde Niksarrsquoda Tıp Tarih ve Kuumlltuumlr Sempozyumu Bildirileri Niksar s 105 108 Ccedileltek Baba‟nın asıl ismi ġeyh Mahmut olup unvanı Emirci lakabı Doğan ve ocağı Ccedileltek‟tir Dede Karkın Sarı Saltuk Gajgaj Baba gibi maneviyat ocaklarından biri de Ccedileltek Baba Ocağı‟dır Bu Ocak 17 koumlyuumln oumlĢruumlnuuml alan guumlccedilluuml bir yuvadır ġeyh Mahmut da boumllgeye geldiğinde boumllgenin ĠslamlaĢmasında rol oynayan oumlnemli bir manevi ve tarihi Ģahsiyet olarak Ccedileltek koumlyuumlne adını vermiĢtir Ccedileltek Baba 13 Yuumlzyıl iccedilerisinde yaĢamıĢtır ve Yeseviye tarikatı ekoluumlnden yetiĢen biridir httpceltekkoyumtrggC7eltek-Baba-Kimdir-f (23012012) 109 Oumlzcan K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal Gazi ve Malatya
Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58 110 Guumlnduumlz age s 19-27 111 24 Oğuz boyunun yayıldığı coğraficirc sahalar ve XVI yuumlzyılda Anadolu‟da Oğuz boylarına ait yer adları iccedilin Bk Suumlmer F (1980) Oğuzlar Ġstanbul s 201-372 423-460 112 Ccedilorum Bozok MaraĢ civarında Arab ya da Arablar vardır (Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden) Tuumlrkay age s 50 Arablı diye de anılmaktadır Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden geniĢ bir alana yayılmıĢ durumdadır Tuumlrkay age s 203 113 Tokat Zile‟de ve Ankara AyaĢ‟ta youmlruumlkan taifesinden Hacı diye bir cemaat var Tuumlrkay age s389 114 Ordu kazası ve Karahisar-ı ġarki sancağında Youmlruumlkan taifesinden Harami adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay
age s 406
114 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karıkışla koumlyuuml116
Muğriler117
mezrası Selamet koumlyuuml118
Ulucakkiri mezrası119
ve Yaraş120
mezrası
ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 38 Acacı ve Oumlzi Kavağında Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alan-ı iğdir mz Karacaviran ky Ulucakkiri mz
Arablar ky KarıkıĢla ky Kayılar ky (2)
Hacı ky Muğriler mz Bayındır mz
Haramideresi mz Selamet ky YaraĢ mz
Halka-i Hass nahiyesinde 4 koumly adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Alayuntlu Beydili Kızık ve Salur koumlyleridir 1 koumly Ekrad cemaatlerinin 3 mezra ve 2 koumly ise youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini almıĢtır Kuumlrtler koumlyuuml121
adını bir Ekrad cemaatinden almıĢtır Elmalu
mezrası122
Kırızlar123
koumlyuuml Ovacık124
koumlyuuml Suumlluumlkluuml125
ve Tutuş126
mezrası ise Youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini uumlzerinde taĢımaktadır Tablo 39 Halka-i Hass Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alayuntlu ky Halil ky Kuumlrtler ky Suumlluumlkluuml mz
Beydili ky Kırızlar ky Ovacık ky TutuĢ mz
Elmalu mz Kızık ky Salur mz
Huumlseyinabad‟da Bayadcık Doumlğerobası Karakınık mezraları ile Eski ve Yeni Yapar koumlyleri
adlarını 24 Oğuz boyundan almıĢtır 10 yerleĢim biriminin adının cemaatlerden oluĢtuğu
yanlarında yazan cemaat ibaresinden accedilıkccedila anlaĢılmaktadır 7 yerleĢim birimi de kıĢlak adıyla bir
cemaat ya da topluluğun kıĢladığı bir mekacircnı ifade etmek iccedilin tercih edilmiĢtir Ayrıca 3 yerleĢim yerinde Etrakiye bir yerleĢim yerinde Etrakiye-i Uluyoumlruumlk tabiriyle Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlere
iĢaret edilmiĢtir Kalan 57 yerleĢim birimi ise farklı Tuumlrkmen cemaatlerden adını almıĢtır127
Bu
cemaatlerden Kıranlu (Tuumlrkay 1981 518) ve Mahuna (Tuumlrkay 1981 114) Ekraddan olup kalanların tamamı Youmlruumlk Tuumlrkmen taifelerinden oluĢmaktaydı
115 Karahisar-ı Sahib Adilcevaz Bolvadin ve MaraĢ Goumlksun‟da adı geccedilen TuumlrkmenYoumlruumlkan taifesinden bir cemaattir Youmlruumlkosmanoğlu aĢiretine mensuptur Tuumlrkay age s 465 116 ldquoKayıkıĢlardquo da olabilir Sivas Yeni il Sorkun Nahiyesi‟nde boumlyle bir koumly vardır Bu koumly Kayı boyundan olanlar tarafından kurulmuĢtur Halaccediloğlu III s 1372 Ancak gene de ldquoKarıkıĢlardquo olma ihtimali oldukccedila yuumlksektir ccediluumlnkuuml MaraĢ sancağı Zamantı kazasında Karakışlalı ya da Karıkışlalı adıyla okunmuĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 490 117 Mardin Basra Hakkacircri gibi doğu vilayetleri dıĢında Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında da adı geccedilen ekrad taifesinden
bir aĢirettir Tuumlrkay age s 124 Mukriler olarak da anılmaktadır Ayrıca Makarlar ve Makralar diye youmlruumlkan taifesinden Bozok MaraĢ Karaman Adana Edirne ve Dimetoka‟da bir cemaat de vardır Tuumlrkay age s 574 118 Sivas Yenihan ve Yıldızeli‟nde Youmlruumlkan taifesinden Selametli adıyla bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 666 119 Yozgat Akdağ‟da Ulucak obası adında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 747 120 Ankara Bolu ve MenteĢe sancaklarında da adı geccedilen YaraĢlu adına sahip olan Tuumlrkman taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 765 121 Ekrad‟dan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu IV s 1584 Tuumlrkay age s 113 122 Youmlruumlkan taifesinden ldquoElamacalı Elmalılırdquo Ģeklinde de belirtilmiĢtir Tuumlrkay age s 348-349 123 Firuzlar da olabilir Anamur Kilis ve Mudurnu‟da tespit edilmiĢ bu isimle Tuumlrkmen Youmlruumlk taifesinden bir aĢiret vardır Tuumlrkay age s 81 365 124 Yeniil Sivas‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 617 125 Arapgir ve Karahisar-ıġarki sancağında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 688 126 Sivas ve Bursa‟da bu adla youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 741 127YaklaĢık 83 cemaat adı tespit ettiğimiz Huumlseyinabad yerleĢim birimlerinin referansları geniĢ bir yer tutmaktadır Bu cemaatlerin yayılma sahaları iccedilin Bk Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşiv Belgelerine Goumlre Osmanlı
İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatler Tercuumlman Yayınları Ġstanbul
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 115
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Ağcaağıl Karahisar-ı ġarki‟de Ağcahalil diye de geccedilen bir cemaat adıdır (Tuumlrkay 1981
181) Ayrukam128
MaraĢ Youmlruumlklerinden AvĢar boyuna tabi Ayrudamlı cemaatinden baĢkası değildir (Halaccediloğlu I 2009 205) Aziz Karahisar-ı ġarki‟de de adı geccedilen bir Tuumlrkmen cemaat adıdır
(Tuumlrkay 1981 215) Beyobası Sivas Yeniil‟de bulunan bir Tuumlrkmen aĢiretidir (Tuumlrkay 1981 56)
Ccedilalatlu MaraĢ eyaletinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 288) Youmlruumlkan
taifesinden olan Ccedilelebiler Ordu‟dan Guumlmuumllcine‟ye geniĢ bir alanda yayılmıĢ olan ve Ccedilelebiluuml olarak da anılan bir cemaattir
Depesuumldeluumlk mezrasında Kanuni doumlneminde Bayat boyuna mensup Selmanlu cemaati
yaĢamaktaydı (Halaccediloğlu V 2009 2013) Haliyle Depesi Deluumlğuuml Selmanlu ismi bu cemaatten verilmiĢ olmalıdır Yine aynı doumlnemde bu mezra Bozok sancağına bağlı Sorkun nahiyesine tabi
goumlruumlnmekteydi Yazıkışla (YazılutaĢ) Ccediladıroumlyuumlğuuml Ağcaağıl mezralarında da Selmanlu cemaatinin
adı geccedilmekteydi
Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk‟te mantar ve yer elması Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde
yumurta anlamlarına gelen domalan kelimesi129
Alaiye Sancağı‟nda Youmlruumlkan taifesinden bir
cemaatin de adıydı (Tuumlrkay 1981 335) Emirhacılu mezrasının adı buumlyuumlk olasılıkla Ġccedilel
Sancağı‟nda Anamur Kazası‟nda bulunan Eminhacılu (Tuumlrkay 1981 350) ya da yine Anamur‟da Hacılıemir (Tuumlrkay 1981 395) Ģeklinde geccedilen Youmlruumlk taifesinden bir cemaatten almıĢ olabilir
Eyuumlcek mezrası ise Eyuumlcekli olarak da bilinen Vize Sancağı Pınarhisar kazasında da goumlruumllmuumlĢ olan
bir Tuumlkmen cemaatinin uğrak yeri olarak duumlĢuumlnuumllebilir (Tuumlrkay 1981 362)
Fakihler koumlyuuml Fakıhlar ya da Fakılı (Tuumlrkay1981 364) Gedik Hasan mezrası Bozok ve
MaraĢ‟ta adı geccedilen Gedik Hasanlı (Tuumlrkay1981 369) Youmlruumlk cemaatlerinin adını almıĢtır Yıva
boyuna ait perakende Gılman Cemaatinin adı Gılman mezrasının adına esin kaynağı olmuĢ olabilir
(Hallaccediloğlu V 20091947-1948) Zile sınırlarında adı geccedilen Goumlkccedileler Youmlruumlk cemaati (Tuumlrkay 1981 82) Goumlkccedileluuml mezrasının adının verilmesinde etkili olmuĢtur
Goumlkzemin mezrası130
(Halaccediloğlu II 2009 681) Bozok Sorkun‟da Kızpınarı koumlyuumlnde AvĢar
boyuna mensup Kızılkocalu kabilesine mensup Goumlkin cemaatinden adını almıĢ olsa gerektir (Halaccediloğlu II 2009 900) Gulamlar mezrası ise MaraĢ eyaletinde youmlruumlkan taifesinden Gulamanlu
cemaatinden adını almıĢ olabilir (Tuumlrkay1981 383) Bozok‟ta Hacı Alili adlı youmlruumlkan Tuumlrkmen
taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay1981 389) Buumlyuumlk olasılıkla Hacıali mezrası adı bu cemaate dayalı olmalıdır Halil Acalık koumlyuuml MaraĢ Youmlruumlklerinden Halil Eceli Cemaati (Tuumlrkay
1981 401) ve Hallaccediloğluviranı mezrası Bozok Sorkun boumllgesindeki AvĢar boyuna mensup Halaccedil
Cemaati (Halaccediloğlu III 2009 973) ile ilgili adlar almıĢlardır
Karacalu mezrası adı Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Bozok livası Karahacılu adında koumlye iskacircn edilen Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden bir cemaatin adıyla iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981
462 463) Cemaatin adı Karacalar Karaca ve Karacalu Ģeklinde de dile getirilmektedir
Kızkaracalu koumlyuuml de adını bu cemaatten almıĢtır Zira Karacalu cemaatinin bulunduğu yerler arasında Ccedilorum da bulunmaktaydı (Tuumlrkay 1981 98)
Karadonlu Ermenek Guumllnar Bozkır Ordu ve Karahisar-ı ġarki‟de (Tuumlrkay 1981469)
Karacakaya Ccedilorum‟da (Tuumlrkay 1981 463) Karakız MaraĢ Huumldavendigar ve Vize‟de (Tuumlrkay 1981 477) Karataş Alanya ve BeyĢehri‟nde (Tuumlrkay 1981 486) adı geccedilen cemaatler olup
Karadonlu mezrası Karacakaya koumlyuuml Kararkızkavağı mezrası ve KarataĢ mezrası adları bu
128Kam Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde koyunların barındıkları yer yani damla aynı anlamda goumlsterilmiĢtir httptdkterimgovtrbts (31012012) 129 httptdkterimgovtrbts(31012012) 130 Yusuf Halaccediloğlu bu ismi Goumlkin olarak okumuĢtur
116 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
cemaatlerden kaynaklanmıĢ olmalıdır Kavurga Kavurgalı ve Kavurgaoğlu mezrası isimleri MaraĢ
ve Bozok‟ta yaĢayan Kavurga Dedeler ya da Kavurga cemaatiyle iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981 497-499) Kıranlu ise Sivas Bozok Canik Konya Karaman ve MaraĢ gibi geniĢ bir sahada adı
geccedilen Ekrad youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adı olup Huumlseyinabad‟daki Kıranlu mezrası adı
buradan verilmiĢ olabilir Bu cemaat Kıranlu Kıran Kıranca ve Kıranta Ģeklinde de ifade edilmiĢ
Lekvanik aĢiretinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 518)
Kışlak-ı Himmet Kethuumlda mezrası Salur boyu Uluyoumlruumlk taifesinden Aksalur boumlluumlğuumlnden bir
cemaatin adından verilmiĢtir (Hallaccediloğlu III2009 1049) Bozok Sorkun boumllgesinde yaĢayan ve
Varsak Boyuna mensup KızılcakıĢla cemaati adı ise Kızılcakışla mezrasıyla oumlzdeĢleĢmiĢtir (Halaccediloğlu IV 2009 1464) AvĢar boyundan aynı adlı cemaatin adı Kızıllar
131 koumlyuumlne verilmiĢtir
(Halaccediloğlu IV 2009 1470) Gelibolu Huumldavendigar sancaklarında bulunan Kiraslu ya da Kiraslu
Hacı Youmlruumlkan cemaati Huumlseyinabad‟daki Kiraslu mezrasına da ad olarak verilmiĢtir (Tuumlrkay 1981
512)
Sivas Yeniil‟de Yazır boyuna mensup Koyunlu Anamuslu adıyla bir cemaat bulunmaktadır
(Halaccediloğlu IV 2009 1499) Huumlseyinabad‟daki Koyunluyusufoumlzuuml mezrası adı bu cemaate
dayandırılabilir Kozluca kışlağı adı her ne kadar ceviz ağacının ccedilokluğuna delalet eden ve bitki oumlrtuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran bir yer adı gibi goumlzuumlkse de bu isim de buumlyuumlk oumllccediluumlde Youmlruumlk Tuumlrkmen
cemaatlere dayalı verilmiĢ isimlerden olmalıdır Zira Edirne ve Karahisar-ı ġarki‟de Youmlruumlkan
taifesinden Kozluca adıyla bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay 1981 538) Aynı Ģekilde Kulağuz koumlyuuml adı bir mesleğe dayandırılabilecek olsa da Salur boyuna mensup Kulağuzlu cemaati
(Halaccediloğlu IV 2009 1533) bu adın verilmesinde oumlncekine oranla daha etkili bir dayanak
oluĢturmaktadır
Soumlzluumlklerde anlamına rastlanamayan Mahuna kelimesi ise muhtemelen Erzurum ve civarında da rastlanılan Mahanlar adında konargoumlccediler Ekrad taifesinden bir aĢiretin isminin
bozulmuĢ bir biccedilimi olmalıdır ġoumlyle ki bu aĢiret Mahanlı Mahanlu ve Mahanlar Ģeklinde de
Osmanlı belgelerinde zikredilmekteydi (Tuumlrkay 1981 114) Haliyle Mahuna mezrasının adını da cemaatlere dayalı olanlar iccedilerisinde anmak muumlmkuumlnduumlr Huumlseyinabad da dacirchil olmak uumlzere Zile
kazasında Mezid ya da Mezidli Ģeklinde geccedilen yer adları da cemaat koumlkenli yer adları iccedilerisinde
sıralanabilir Mezid ya da Mezidluuml (Tuumlrkay 1981 585) Ģeklinde Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinin adı soumlzkonusu yerlere ad olarak verilmiĢ olabilir Bozok‟tan Teke‟ye kuzey guumlney doğrultusunda
geniĢ bir alanda adı zikredilen Muumlminler cemaati de Youmlruumlkan taifesindendi (Tuumlrkay 1981 598)
Bu youmlnuumlyle Huumlseyinabad‟daki Muumlminler-i Buumlzuumlrk ve Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mezralarının adları bu
cemaatin adını ccedilağrıĢtırmaktadır
Paşalu mezrası Youmlruumlkan taifesinden PaĢalu (Boğalu) (Tuumlrkay1981 624) Sarımbeyluuml
mezrası MaraĢ Youmlruumlklerinden Yuumlreğir boyuna mensup Sarımbeyluuml (Halaccediloğlu V 2009 1983)
Saruisaoumlyuumlk mezraları Sivas Yeniil‟de Saruisa Sincan ve Sincanlu mezrası Ankara Kuumltahya ve Rakka‟da da adı geccedilen Sincan (Tuumlrkay 1981 147) Tusi mezrası MaraĢ ve KırĢehir‟de isimleri
anılan Tus ya da Tuslu (Tuumlrkay 1981 741) Yağlu koumlyuuml Sivas Yeniil‟de bulunan Yağlu (Tuumlrkay
1981 759) cemaatlerinden isimlerini almıĢlardır
Huumlseyinabad‟ın merkezi olarak goumlsterilen Yapa-i Cedid koumlyuuml Yapa cemaatinden adını almıĢ olabilir Bu cemaat Bayındır boyuna mensup bir grup (Halaccediloğlu I2009 22) ve Alayuntlu
boyu iccedilerisinde Karaman‟da bir cemaat adı olarak iki farklı Ģekilde anılmıĢtır ( Halaccediloğlu I 2009
93 94102 203 215 vd) Yortan mezrası da aynı adlı Youmlruumlkan cemaatinden adını almıĢtır (Tuumlrkay 1981 777)
131 Kızıllu Ģeklinde de anılmaktadır
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 117
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 40 Huumlseyinabad Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaağıl mz Cemaat-i Zeyneddin mz
Geccediluumld-i Etrakiye-i
Uluyoumlruumlk ky Karacalu mz
Koyunluyusufoumlzuuml
mz
Muumlminler-i
Kuumlccediluumlk ky
Alacalar ky Ccedilakırlı mz Gedikhasan mz Karadonlu mz Kozluca kıĢlağı Ortaoumlyuumlk mz
Ali Bey
Cemaati
KıĢlağı Ccedilalatlu mz Gılman mz Karakınık mz Kozviran mz PaĢalu mz
Ayrukam mz Ccedilelebibey kıĢlağı Goumlkccedileluuml mz
Karakızkavağı
mz
KoumlĢkerluuml-i Cemaat-i
Karakoumlseluuml ky
Sarımbeyluuml
mz
Aziz mz Ccedilelebiler kıĢlağı Goumlkzemin mz KarataĢ mz Kulağuz ky
Saruisaoumlyuumlk
mz (2)
Baydcık mz Depesideluumlğuumlselmanlu Gulamlar mz Kavurgalu mz Mahuna mz Sincan mz
Beyobası kĢ Domalan mz Hacı ali mz
Kavurgaoğlu
mz Makiler kıĢlağı Tusi mz
Cemaat-i
Ccedilerccedili Ali mz Elmalu mz
Hacıhasankavağı
ky Kıranlu mz
Merkendluuml el-
meĢhur mz Varazlu mz
Cemaat-i
Doumlğer Obası
mz Emirhacılu mz Hacılar mz
KıĢlak-ı Hacı
Ali mz Mezidalanı mz Yağlu ky
Cemaat-i
Emir Umurlu
mz Eskiyapar ky Halil mz
KıĢlak-ı
Uumlmmet
Kethuumlda mz Mezidluuml mz
Yapa-i Cedid
ky
Cemaat-i
Erkekoğlu
KıĢlası
Etrakiye-i Ali Fakih
ky Halilacalık ky
KızılcakıĢla
mz Murad Sufi mz
Yatan-ı
Etrakiye ky
Cemaat-i
Halil Fakih
Obası mz
Etrakiye-i Murad Sufi
ky
Hallaccediloğlu Viranı
mz Kızıllar ky Mustafa kıĢlası
Yeniyapar
ky
Cemaat-i
Soumlğuumldluuml
Geduumlk mz Eyuumlcek mz Kalınkoumlyuuml mz Kızkaracalu ky Mustafa kĢ Yortan mz
Cemaat-i
Toramanlu
mz Fakihler ky Karacakaya mz Kiraslu mz
Muumlminler-i
Buumlzuumlrk mz
Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 5 yerleĢim birimi adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
Bunlar Kınık Salur Ilısu Yazır mezraları ile Nefs-i Yazır-ı Akpınar ve Yazır-ı Akpınar
kıĢlaklarıdır AkbaĢ mezrası132
ile Hacılar koumlyuuml133
adları Ekrad taiflerine dayalı olarak verilmiĢ olabilir Ağcaasma
134 mezrası Alicuumlkluuml
135 mezrası Baraklar mezrası
136 Başkoumly mezrası
137
Boynuyoğun mezrası138
Guumlni mezrası139
Hacıbey140
mezrası Kalınccedilirmiş mezrası141
132 AkbaĢ AkbaĢlu ya da AkbaĢ Ekradı adıyla konargoumlccediler bir Tuumlrkman Ekradı taifesi Rakka‟dan Filibe‟ye bazı sancakların iccedilerisinde yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 186 133 Sivas youmlresi Tuumlrkem taifesindendir Tuumlrkay age s 29 Ayrıca konar oumlccediler Tuumlrkmen ekradı taifesinden aynı adlı bir cemaat vardır Hacılarlı diye de anılmaktadır Zile‟ye yakın Bozok‟ta da izlerine rastlanmakta Tuumlrkay age s 394-395 134 Varsak boyunun Zakirluuml kabilesi taifesinden bir cemaat olup Ağccedilaasma adlı yurtlarda yaĢamaktaydılar Adlarına Niğde Bozok Sorgun ve Bozok‟ta rastalanan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu I s 29Ağcaasmalu ya da Ağcaesma gibi de telafuz edilmektedir Tuumlrkay age s 181 135 Bozok Sancağı Akdağmadeni kazasında Alicik Karacaalan obası adıyla bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 197 136 Baraklar ve Baraklu cemaati Dulkadirli Tuumlrkmenlerinden olup MaraĢ‟tan Yozgat‟a hatta Kuumltahya‟ya kadar geniĢ bir alanda izleri goumlruumllmekteydi Bk Halaccediloğlu I s 240-241 137 KırĢehir ve Bozok sancaklarında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır Tuumlrkay age s 228 138 Tuumlrkman Youmlruumlkanı taifesinden bir aĢirettir MaraĢ Konya Bursa Aksaray Adana gibi birccedilok yerde bu aĢiretin adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 64 139 MenteĢe‟de Kızılcakoyunlu Cemaatine bağlı Guumlni Cemaati ve Sufiler taifesine bakılacak olursa Guumlni taifesi Ġğdir boyuna mensup bir taife olmalıdır Bk Yusuf Halaccediloğlu IV s 1469 140 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Hacıbeyli Ģeklinde de anılmaktadır Tuumlrkay age s 390 141 CcedilirmiĢ adı 1455 tarihinden itibaren geccedilmektedir CcedilirmiĢ Fin Ugor Tuumlrk topluluklarından bir boyun adıdır CcedilirmiĢ Tuumlrkleri 1071 oumlncesinde Bizans‟ın Arap ve Ġranlılara karĢı Balkanlardan Anadolu‟ya goumlccedile zorladığı Tuumlrk
topluluklarındandır httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (Fikri Karaman‟dan alıntı)
118 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karamağan142
mezrası Karamuk143
mezrası Keseri144
Hisarı mezrası Kozviran145
mezrası
Kubat146
mezrası Saruhacı147
mezrası ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 41 Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaasma mz Bubak mezari Kalın CcedilirmiĢ mz KıĢla-yı Suumlduumls mz Saruhacı mz
AkbaĢ mz Davulbazlu mz148
Karamağan mz Kubat mz Savcı-ı Diğer mz
Alicuumlkluuml ky Guumlni mz Karamuk mz Mumu mz Sincanlu mz
Asar-ı Bubak mz Hacıbey mz Keseri Hisarı mz Nefs-i Bubak kıĢlağı Tahinatan kıĢlağı
Baraklar mz Hacılar mz Keseri mz Nefs-i Yazır-ı Akpınar kıĢlağı Tatar mz
BaĢkoumly mz Ilısu Yazır mz Kınık mz Salur mz Yazır-ı Akpınar kĢ
Boynuyoğun mz
Kozviran mz
Kızılkuumlnbed nahiyesinde Eymuumlr koumlyuuml adını 24 Oğuz boyundan biri olan Eymuumlr‟den alırken
Ayvalu149
mezrası Deveci koumlyuuml150
Dona koumlyuuml151
İsa mezrası İsaoumlzuuml mezrası152
Karacaoumlmer mezrası
153 Kayırluca
154 mezrası Kuyucak
155 mezrası Tatar mezrası
156 Tuumlrkmen Youmlruumlk Ccedilakır
157
mezrası ise Ekrad taifesinden adını almıĢ olmalıdır Tablo 42 Kızılkuumlnbed Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ayvalu mz Ġsa mz Kuyucak mz
Ccedilakır mz Ġsaoumlzuuml mz Tatar Hacı mz
Deveci ky Karacaoumlmer mz Tatar ky
Dona ky Kayı mz
Eymuumlr ky Kayırluca mz
KuĢtaĢ nahiyesinde 3 koumly ismini 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Bayat mezrası
Bayatalanı mezrası ve İğdir koumlyuumlduumlr Ağcaviran158
koumlyuuml Başkoumly mezrası Ġsakoumly koumlyuuml ve Koccedilaccedil
koumlyuuml159
gibi yerleĢim birimleri isimlerinde ise cemaat adlarının belirleyici olduğu savunulabilir
142 Mağun adında Sivas ve Rakka eyaletlerinde youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 572 143 Karamuk tarlada buğday aralarında biten anasona benzer siyah ve acı bir tohumun adıdır Karamukaynı zamanda Zile Sivas Yeniil Yuumlzdepare kazaları ve Ġccedilel sancağında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin de adıdır Karamuklu da denilmektedir Tuumlrkay age s 482 144 Adana Tarsus ve Teke‟de Keserli adına Youmlruumlkan‟dan bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 508 145 Bozok ve MaraĢ eyaletlerinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 538 146 Bozok‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s 547 147 Saruhacılı Bozok MaraĢ Alanya ve Sivas‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir MaraĢ‟tada Saruhacılı AvĢarı yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 654 148 1700‟luuml yıllarda Rumlar tarafından yerleĢime accedilılan ve koumly niteliği kazanan Davulbazlı‟nın adının boumllgede guumlmuumlĢ madeni ccedilıkarıldığı vakitlerde mağaralardaki iĢccedililerin davul sesiyle toplanmalarından aldığı oumlne suumlruumllmektedir Ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Yurtlu age s 159 149 Bu cemaatin yaĢadığı yerler arasında Sivas ve Bozok‟a bağlı Akdağmadeni de yer almaktaydı Bk Tuumlrkay age s
215 150Ankara ve Huumldavendigar‟da adı geccedilen bir Youmlruumlk Tuumlrkmen taifeisidir Tuumlrkay age s 323 Devecili ya da Deveciluuml Ģeklinde de anılmaktadır 151 Karaman MaraĢ Bolu sancakları ve Larende kazasında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 335 152 Akdağ‟da Youmlruumlkan Tuumlrkman taifesinden Ġsabeyluuml cemaati vardır Onunla ilgili olabilir Tuumlrkay age s 438 153 Bozok MaraĢ Kuumltahya ve Karahisar-ı ġarki sancaklarında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Karacaoumlmerli diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 465 154 Adana Tarsus ve Aksaray sancaklarında Kayırlu adında Youmlruumlkan Tuumlrkmen taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 500 155 Sivrihisar Adana ve Tarsus‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 558 156 Yusuf Halaccediloğlu boumllgede yaĢayan Tatarları Kıpccedilak Tuumlrklerine mensup bir cemaat olarak nitelemiĢtir Halaccediloğlu V 2169-2174 vd 157 Ccedilakır ve Ccedilakırlı adında Ekrad taifesinden cemaatler vardır Tuumlrkay age s 286 158 Malazgirt sancağnda (Erzurum vilayeti) bu adla bir youmlruumlkan cemaati yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s182 159 Ġccedilel sancağında ve Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında Tuumlrkman youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay
age s 531 KoccedilaĢ olma ihtimali de bulunmaktadır Tuumlrkay age s 531
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 109
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KuĢtaĢ Yaba mezrası Kesici aletlerden adını alan tek yerleĢim birimi ise Huumlseyinabad‟daki
Balccedilak89
mezrasıdır Tablo 27Adını EĢya ve Aletlerden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ağcasoku mz Huumlseyinabad Kopaccedil ky Yenimuumlsluumlman
Balccedilak mz Huumlseyinabad Kuumlpluumlce mz MeĢhedabad
Boduccedil mz Huumlseyinabad Palani ky Zile
Borulu mz Karahisar-ı BehramĢah Sacayak mz Zile
Guumlğuumlm mz Huumlseyinabad Sokucak (2) mz Huumlseyinabad
Kapaklu ky Huumlseyinabad Yaba ky Zile
Karasoku mz Karahisar-ı BehramĢah Yaba mz KuĢtaĢ
cSavaĢ ve Askerlikle Ġle Ġlgili Yer Adları Zile yer adları iccedilerisinde savaĢ ve askerliğie dair isimler de bulunmuĢtur Bunların sayısı 4 tane olup 1‟si Zile‟de diğer 3‟uuml ise Huumlseyinabad
Nahiyesi‟ndedir Tablo 28 SavaĢ ve Askerlikle Ġlgili Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġsadoğancı90
ky Huumlseyinabad Muumlhimmatini mz Huumlseyinabad
Mescid-i Sakayan mh Zile Sakalar mz Huumlseyinabad
dGiyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları Tuumlrklerin Zile‟de verdikleri
yerleĢim adları iccedilerisinde giyim eĢyaları ve kumaĢ maddelerine de rastlanmıĢtır Huumlseyinabad‟daki Edikoumlyuumlk mezrası adı ayak giyiminde tercih edilen edikle ilgilidir KumaĢ maddeleri ile ilintili
olarak Acacı ve Oumlzikavağı Oltan91
ve Oltankoumly mezrası isimleri dikkat ccedilekmektedir
Huumlseyinabad‟daki Hırka-i92
Buumlzuumlrk ve Hırka-i Kuumlccediluumlk koumlyleri Kuşak mezrası Karahisar-ı BehramĢah‟taki Kabluyuumln ve Kuşakoumlyuumlk mezraları Zile‟deki Yuumlnluuml koumlyuuml yuumln ve yuumlnluuml dokumalara
ccedilağrıĢım yapmaktadır Tablo 29 Giyim EĢyaları ve KumaĢ Maddeleri ile Ġlgili Yer Adları YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Edikoumlyuumlk mz Huumlseyinabad KuĢak mz Huumlseyinabad
Hırka-i Buumlzuumlrk ky Huumlseyinabad KuĢakluoumlyuumlk mz Karahisar-ı BehramĢah
Hırka-i Kuumlccediluumlk ky Huumlseyinabad Oltan mz (2) Acacı ve Oumlzikavağı
Kabluyuumln mz Karahisar-ı BehramĢah Yuumlnluuml ky Zile
e Adını Yapı Kısımlarından Alan Yer Adları Zile‟de farklı mimari yapıların tuumlmuumlnuuml değil de bir boumlluumlmuumlnuuml iccedileren yer adlarıda bulunmaktadır Bunlar 7 adet olup aĢağıda Tablo 30‟da
goumlsterilmiĢtir
89ldquoKabza kabzanın demir siperirdquo Buumlyuumlk Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtr bts (29012012) 90 ldquoHassa kuĢbazları denilen timarlı avcılardan bir takımın adırdquo Tarih Terimleri Soumlzluumlğuuml 1974 httptdkterim govtrbts(29012012) 91 OltanrdquoKesilip dikilmeye hazırlanmıĢ yemeni eskiyen yemeni ayakkabı altına vurulan penccedile mest ve yemeni yuumlzuumlnuuml koumlseleye tutturmak iccedilin yapılan iri dikiĢ ccedilarığın iccediline konulan bez ya da deri parccedilası ccedilarık ipi Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(30012012) 92 Koumlyuumln adının Hırka-i Kebir olduğu ve Hırka Baba tepesi eteğinde kurulmasından aldığı bilinmektedir Koumlyuumln isminin anlatılan efsanesi Huumlseyin adında bir Velinin hırkasının bu boumllgede olması ve Hırka Baba tepesine bu isim
verilmesinden gelir httpwwwbuyukhirkacomsbindex phpbeldemizhtml (21012012)
110 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 30 Adını Yapı Kısımlarından Alan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahurcuk ky Halka-i Hass TaĢağıl mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Ayvancık mz Huumlseyinabad Tonus mz Halka-i Hass
Goumlkccedileminare mz Karahisar-ı BehramĢah Manar mz Karahisar-ı BehramĢah
Minare mh Zile
322 Duygusal YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
Zile yer adları iccedilerisinde doğrudan insan duygularını iccedilinde taĢıyan iki yer adı tespit
edilmiĢtir Bunlar Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Ġmrek93
ile Karahisar-ı BehramĢah‟taki Sevguumlluuml
mezralarıdır Aile bireyleri ile ilgili yer adları daha ccedilok akrabalık iliĢkilerini iccedileren tuumlrden olup
Zile‟de bu Ģekilde 12 yerleĢim adı bulunmaktadır Bunlardan yalnız ikisi eĢ anlamında karı kelimesini iccedilerirken diğer 10 tanesi veled zade ya da oğlan biccediliminde daha ccedilok erkek evladı iccedileren
isimlerdir Tablo 31 Adını Akrabalık Tuumlrlerinden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ayveledi Karahisar-ı BehramĢah Ġlyasoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Bekleroğlanı Kızılkuumlnbed Karıbasan mz Huumlseyinabad
Caferoğlanı mz Huumlseyinabad Karukoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Doğanoğlanı mz Kızılkuumlnbed Mesudoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hacızade mz Karahisar-ı BehramĢah Recepoğlu mz Huumlseyinabad
Ġlyasoğlanı ky Halka-i Hass Veledikkoumly mz Huumlseyinabad
Zile‟de dine iliĢkin birtakım oumlzellikler iccedileren yer adları da tespit edilmiĢtir Bunların sayısı
23 tanedir Bu isimler iccedilerisinde hacı fakih Ģeyh abdal gibi unvanlar dıĢında kul iman ve uumlmmet
kelimelerini iccedileren dine dair kavramlar da bulunmaktadır PirakbaĢ ismi ise daha ccedilok mezhepsel bir ccedilağrıĢım yapmaktadır Doğrudan Ġslam dinini ccedilağrıĢtıran isimler yanında youmlrenin eski ev
sahiplerini ifade eden kacircfir ismi de yer adları iccedilerisinde değiĢik kelimelerle beraber tercih
edilmiĢtir Tablo 32Din ile Ġlgili Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alaeddinhacı mz Huumlseyinabad Kuldan mz Karahisar-ı BehramĢah
Aykutfakihviranı mz Huumlseyinabad Kuldan mz MeĢhedabad
Azadkul mz Acacı ve Oumlzikavağı Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Bekirabdal mz Huumlseyinabad PirakbaĢ mz Huumlseyinabad
Ccedilokccedilakul mz Zile Saruhacı mz Huumlseyinabad
Ġman ky Halka-i Hass ġeyh ky Acacı ve Oumlzikavağı
Ġnekulu mz Huumlseyinabad ġeyh mz Huumlseyinabad
Ġsa Fakılu mz Huumlseyinabad ġeyhkoumly mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kacircfir ky Yenimuumlsluumlman ġeyhkulu mh Zile
Kafirviranı ky Zile Uumlmmet mz MeĢhedabad
Karapiri ky Karahisar-ı BehramĢah Yenimuumlsluumlman nh Yenimuumlsluumlman
Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
323 KiĢilerin Varlıkları Ġle Ġlgili Yer Adları
Yeni bir koumly veya kasabanın kuruluĢunda oraya yeni bir ad aramaya hacet kalmaksızın
yerleĢen topluluğun adı verilir Nitekim Anadolu bunun muumlkemmel oumlrnekleriyle doludur Bu isimler bize aynı adı taĢıyan boy aĢiret cemaat gibi grupların nasıl bir yayılma goumlsterdiklerini de
anlatır Doğu veya Guumlneydoğu Anadolu‟daki bir koumly adının Rumeli topraklarında da olması bu
dağınık yayılmanın guumlzel bir oumlrneğidir (Kuumltuumlkoğlu 1991 15)
93 ldquoSeven duumlĢkuumlnrdquo anlamlarına gelen bir Tuumlrkccedile kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim
govtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 111
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
a Vuumlcut Kısımları Ġccedileren Yer Adları Vuumlcut kısımlarını iccedileren 5 isimden biri kol biri
baĢ biri karın ve son ikisi taban gibi insan uzuvlarını iccedilerisinde barındırmaktadır Tablo 33 Vuumlcut Kısımlarına Dayalı Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AbagolEbegol mz Huumlseyinabad Tabana (Dabana) ky Halka-i Hass
DeluumlbaĢ mz Huumlseyinabad TabanıyavaĢ mz Huumlseyinabad
Karnıkara mz (2) Huumlseyinabad
Uzuvlar dıĢında insan vuumlcudunda ortaya ccedilıkan tuumlyler de yer adları iccedilerisinde kendine yer
bulabilmiĢtir Bunların sayısı 3 olup Halka-i Hass‟daki Koumlsemelik mezrası yuumlzuumln tuumlysuumlzluumlğuumlyle ilgilidir Huumlseyinabad‟daki Gılman
94 mezrası ve Perccedilem koumlyuuml
95 adları ise doğrudan insan
vuumlcudundaki tuumlylerle ilgili yer adları arasında değerlendirilebilir
b Ruumltbeler (Unvanlar) Mevkiler Ġccedileren Yer Adları Tuumlrkler yer adları verirken
ruumltbeler unvanlar ve kiĢilerin mevkilerinden de yararlanabilmiĢtir Zile kazasında 18 yer adı bu ccedileĢit bir yaklaĢımla verilmiĢtir Gazi unvanı 3 diğin (tigin) unvanı 5 kadı goumlrevi 1 emir unvanı 1
bey 2 sultan 3 melik 2 yerleĢim biriminde isim olarak kullanılmıĢtır Ladıcık ise buumlyuumlk olasılıkla
Hellenistik doumlnemden gelen ve Pontus devletinde kral ailesinden birccedilok kraliccedile ve prensesin taĢıdığı bir unvan olarak oumltekilerden farklı bir yere oturtulabilir
Tablo 34 Ruumltbeler Unvanlar Mevkiler Ġccedileren Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Arslangazi ky MeĢhedabad Karagazi mz Zile
Baydiğin mz Acacı ve Oumlzikavağı Maturabey mz Karahisar-ı BehramĢah
Baydiğin ky Zile Ladıcık ky96
Halka-i Hass
Beyyurdu mz Huumlseyinabad OsmanpaĢa ky Huumlseyinabad
Emirsaraccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultaneymirce97
emz Huumlseyinabad
Gazikoumly maa Ermenid mz Kızılkuumlnbed Sultanmehmed mz Huumlseyinabad
KadıĢehri ky Acacı ve Oumlzikavağı Taht-ı melik mz Huumlseyinabad
Karadiğin mz (3) Huumlseyinabad Uzunmelik mz Huumlseyinabad
c Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları Ġnsanı ilgilendiren değiĢik
sıfat ve eylemlerden adını alan Zile kazasında toplam 13 yer adı bulunmuĢtur Bunlardan Ağrık98
mz adı bir hastalık durumuna DoymuĢ ihtiyaccedilların giderilmesine Gederik99
gitmek eylemine
Uumlzmuumlş100
uumlzuumllme eylemine Yararlık faydalı olma haline dayalı isimler gibi goumlzuumlkmektedir
94 ldquoKabarık saccedillı kimserdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) Gılmanlar Gılmanlı adına Kuumltahya sancağı Dağardı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 374 95ldquoBaĢlarını tıraĢ edenlerin tepede bıraktıkları saccedil tutamırdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts (29012012) Perccedilemli adıyla iccedilel sancağı Anamur kazasında youmlruumlkandan bir cemaat var Tuumlrkay age s 626 96 Ladıcık Lacircdik kelimesinden geliyor olabilir Hellenistik ccedilağda oumlzellikle Selevkoslarda ve Pontus devletinin kral ailesinde birccedilok kraliccedilenin ve prensesin taĢıdığı bir isim olan Laodikeia‟dan bozma bir kelime Pontus boumllgesinde Amasya‟ya ve Tokat iline bağlı Niksar ilccedilesinde birer Lacircdik var Bk Umar age s 505Zile‟deki Ladıcık adı da bu
adlarla aynı olmalıdır 97 Mezraya adını veren Sultan Eymirce‟nin hayatı hakkında fazla bir bilgi bulunmamaktadır Emirci veya Emirce Sultan‟a ait menakıbnamede Emir-i Ccedilin Osman olarak bilinir Sultan Eymirce zaviyesi ile ilgili Bk Kapusuzoğlu S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Ankara s 67-80 98 ldquoAğrılı ağrıyanrdquo anlamında bir kelimedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(29012012) 99 Geder bağ ccedilubuklarını ccedilelikleme merkep alın yazısı ccediluval keder ve kader anlamlarında da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 100 Uumlz ova duumlzluumlk anlamlarında da kullanılan bir kelimedir httptdkterimgovtrbts (19022013)
112 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo35 Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları
d Mesleklerden
Verilen Yer Adları Zile‟de
resmi goumlrevler ve ccedileĢitli esnaf gruplarından kaynaklanan yer adları da vardır Bunların sayısı 5 olup incuumlger ve kalaycı isimleri
zanaat kollarına iĢaret ederken kethuumlda muhtesib ve yazıcı ise resmi goumlrev ya da goumlrevlilere iliĢkin
verilmiĢ yer adları olarak duumlĢuumlnuumllebilir Tablo 36 Mesleklerden Verilen Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġncuumlger mz Karahisar-ı BehramĢah Sarukalaycı mz Huumlseyinabad
Kethuumlda mh Zile Yazıcı mh Zile
Muhtesib ky Karahisar-ı BehramĢah
e Ġnsan (kiĢi) Adı Verilen YerleĢim Birimleri Adını doğrudan kiĢi adlarından alan 22 yerleĢim birimi bulunmaktadır Bunlardan yalnız 1‟i Ermeni ismi olup bu koumlyuumln bir diğer adı da
Killikrsquotir Bunların dıĢındaki isimlerin oumlnemli bir kısmı Arapccedila Farsccedila ve Ġbraniceden fonetiği
değiĢtirilerek Tuumlrkccedileye geccedilmiĢ isimlerdir Tablo 37 Ġnsan (kiĢi) Adları Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahmed ky KuĢtaĢ Mesud Ġğlal mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Battal mz Huumlseyinabad Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Baydar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hamzacık ky Zile Musa mz KuĢtaĢ
Hasan ky Yenimuumlsluumlman Okar mz101
Huumlseyinabad
Keykavus mz Huumlseyinabad Oumlğetccedile ky102
Karahisar-ı BehramĢah
Mahmud ky KuĢtaĢ Sarumusa mz KuĢtaĢ
Hasan mz (2) Huumlseyinabad Sergis ky (nam-ı diğer Killik)103
Huumlseyinabad
Huumlseyin mz (2) Huumlseyinabad Tuğrul mz Huumlseyinabad
Mergub ky104
Zile Yunus mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
f KiĢilerin Fiziksel Oumlzelliklerini Yansıtan Yer Adları KiĢilerin engel durumlarını iccedileren Zile‟de tek yer adı Huumlseyinabad‟daki Sağır Piri Kışlası‟dır
g Tarihicirc KiĢi Adları Ġccedileren Yer Adları Bazı tarihicirc Ģahsiyet isimleri de Zile‟de yer adı
olarak verilebilmiĢtir Bunların sayısı 9 tanedir Zile merkez Danişmend-i Bahşayiş Kalesi105
ile
101 Telli balıkccedilıl kuĢlarına verilen bir isim olan Okar erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 102 Oumlğet beğenilen aranılan anlamında bir kelime olup kız ve erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 103 Bu koumlyde Karkın boyundan Uluyoumlruumlk taifesinden TutuĢ Etraki Cemaati sakindi Halaccediloğlu V s 2234 104 Aranan ve beğenilen anlamlarında olan Mergup kelimesi Arapccedila koumlkenli olup Ģahıs adı olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 105 Tufan Guumlnduumlz DaniĢmendli Beyliği sahasında iccedilinde DaniĢmend adı geccedilen Amasya kazasında 2 Tokat kazasında 2 Sivas kazasında 3 ve Zile kazasında 1 yer adı tespit etmiĢtir Zile‟deki DaniĢmend-i BahĢayiĢ kalesini bir koumly olarak ele alan Guumlnduumlz buranın adının buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendli beyliğinden ziyade bir Ģahıstan verildiğini oumlne suumlrmuumlĢtuumlr Buranın aynı zamanda Tokat Youmlruumlklerinin kıĢlağı olduğunu belirtmiĢtir Kaynak olarak da 387 nolu Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum defterini vermiĢtir (Cilt II s 457) Bk Guumlnduumlz T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli
Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I Baskı Ġstanbul s 35-36
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağrık mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kurubey mz Halka-i Hass
Dilmek mz Karahisar-ı BehramĢah Sapmaz mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Huumlseyinabad UumlzmuumlĢ mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Kızılkuumlnbed Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Huumlseyinabad
Gederik ky Zile Yavihsan ky Halka-i Hass
Goumlzaccedilan mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk Huumlseyinabad
Ġkiyuumlzluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 113
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yeni Muumlsluumlman Arslan-ı Danişmend106
mezrası isimleri buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendliler
doumlneminden kalan ve tarihicirc Ģahsiyetlere dayalı olarak verilmiĢ isimler olmalıdır Karadiğin (Zile-Huumlseyinabad 3) Baydiğin koumlyuuml (Zile) ve Baydiğin
107 mezrası (Acacı ve Oumlzikavağı) isimleri ise
tigin kelimesinin bozulmuĢ Ģekilleri olarak oumlne ccedilıkmaktadır Cengizhan ve Temuumlrhan mezraları
(Huumlseyinabad) ise Moğol istilası ve Timur‟un Anadolu‟ya giriĢinin izlerini taĢıyan yer adları
Ģeklinde tasvir edilebilir Yeni Muumlsluumlman‟daki Ccedileltek koumlyuuml adını Ccedileltek Baba‟dan almıĢtır108
Huumlseyinabad nahiyesi adı ise buumlyuumlk bir olasılıkla Battal Gazi ile birarada anılan Huumlseyin Gazi‟den
verilmiĢ olmalıdır Zira ona atfedilen mezar ya da makamlardan birisi Ccedilorum Alaca ilccedilesindedir109
Yukarı da insan adları baĢlığında ele alınan Keykavus ismi de tarihicirc Ģahsiyetlere dayandırılabilir
h Kavim Kabile Boy Soy Oymak Cemaat Adları Ġccedileren Yer Adları Anadolu
Tuumlrkler tarafindan fethedildikten sonra yoğun bir Tuumlrk goumlccediluumlne sahne olmuĢtur Tuumlrkler buraya boy
ve aĢiretler halinde gelerek muhtelif boumllgeleri yurt edinmiĢler ve Selccediluklu Devleti youmlneticileri de siyasicirc ve iktisadicirc hedefleri goumlzeterek Osmanlı Devleti‟ni kuran Kayı boyuna mensup aĢiretin de
dacirchil olduğu Tuumlrk boylarını ccedileĢitli boumllgelere yerleĢtirmiĢlerdir Osmanlılar da aynı Ģekilde
kendilerine gelip sığınan Tuumlrk topluluklarını değiĢik boumllgelere iskacircn etmiĢlerdir Boumlylece Osmanlı
Devleti‟nin kuruluĢ ve geliĢme suumlrecinde de Anadolu‟nun muhtelif yerlerine ccedileĢitli Tuumlrk oymak ve aĢiretleri yerleĢtirilmiĢtir (Soumlylemez 2002 39)
Osmanlı hanedanı Tuumlrkmen koumlkenli de olsa kendisini Tuumlrkluumlğuumln temsilcisi olarak goumlrmekte
ve Tuumlrk tabirini merkeze oturtmaktaydı Tuumlrkmen tabirini Akkoyunlu Karakoyunlu Dulkadir Karamanoğlu gibi beylik ya da devletlerin etnik kimliğini tanımlamakta adı geccedilen devletlerin
Osmanlı hacirckimiyetine girmiĢ olan halkının sadece konargoumlccediler gruplarını ifade etmek iccedilin
kullanmaktadır Youmlruumlk tabiri ise bir sancak ya da kaza dacirchilinde yaylak ve kıĢlak hayatı
suumlrduumlrenlerin genel adıydı Uluyoumlruumlk (Etrak Youmlruumlkanı) Tokat‟tan Kuumltahya‟ya kadar uzanan sahada konargoumlccedilerlik etmekteydi
110
Acacı ve Oumlzi Kavağı nahiyesinde adını boy ya da cemaat adından alan 12 yerleĢim birimi
bulunmaktadır Alan-ı İğdir Bayındır mezraları ve Kayılar koumlyuuml (2 adet) adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
111 Arablar koumlyuuml
112 Hacı
113 koumlyuuml Haramideresi mezrası
114 Karacaviran
115 koumlyuuml
106Danişmend Farsccedila‟dan Tuumlrkccedileye geccedilen bir kelimedir Bilgili ilim sahibi anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk medreselerin icazet alma seviyesine gelmiĢ olan talebeleri iccedilin de kullanılan bir tabirdir Bk ĠpĢirli M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465 Ancak DaniĢmend tabiri zaman zaman bir Ģahıs adı ya da ismin oumlnuumlnde bir sıfat olarak da kullanılabilmektedir Arslan-ı DaniĢmend Arslan DaniĢmend ya da Ġslam DaniĢmend de olabilir 107 Yılmaz Kurt Niksar‟da bulunan GuumlmuumlĢdiğin koumlyuumlnuumln adının DaniĢmend Gazi‟nin 12 oğlundan biri olan GuumlmuumlĢ Tigin‟den konduğunu belirtmiĢtir Muhtemelen Zile kazasındaki Baydiğin ve Karadiğin isimleri de bu yolla verilmiĢ
olabilir Bk Kurt Y (2000) ldquoNiksar Kazası Yer Adlarırdquo Danişmendliler Doumlneminde Niksarrsquoda Tıp Tarih ve Kuumlltuumlr Sempozyumu Bildirileri Niksar s 105 108 Ccedileltek Baba‟nın asıl ismi ġeyh Mahmut olup unvanı Emirci lakabı Doğan ve ocağı Ccedileltek‟tir Dede Karkın Sarı Saltuk Gajgaj Baba gibi maneviyat ocaklarından biri de Ccedileltek Baba Ocağı‟dır Bu Ocak 17 koumlyuumln oumlĢruumlnuuml alan guumlccedilluuml bir yuvadır ġeyh Mahmut da boumllgeye geldiğinde boumllgenin ĠslamlaĢmasında rol oynayan oumlnemli bir manevi ve tarihi Ģahsiyet olarak Ccedileltek koumlyuumlne adını vermiĢtir Ccedileltek Baba 13 Yuumlzyıl iccedilerisinde yaĢamıĢtır ve Yeseviye tarikatı ekoluumlnden yetiĢen biridir httpceltekkoyumtrggC7eltek-Baba-Kimdir-f (23012012) 109 Oumlzcan K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal Gazi ve Malatya
Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58 110 Guumlnduumlz age s 19-27 111 24 Oğuz boyunun yayıldığı coğraficirc sahalar ve XVI yuumlzyılda Anadolu‟da Oğuz boylarına ait yer adları iccedilin Bk Suumlmer F (1980) Oğuzlar Ġstanbul s 201-372 423-460 112 Ccedilorum Bozok MaraĢ civarında Arab ya da Arablar vardır (Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden) Tuumlrkay age s 50 Arablı diye de anılmaktadır Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden geniĢ bir alana yayılmıĢ durumdadır Tuumlrkay age s 203 113 Tokat Zile‟de ve Ankara AyaĢ‟ta youmlruumlkan taifesinden Hacı diye bir cemaat var Tuumlrkay age s389 114 Ordu kazası ve Karahisar-ı ġarki sancağında Youmlruumlkan taifesinden Harami adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay
age s 406
114 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karıkışla koumlyuuml116
Muğriler117
mezrası Selamet koumlyuuml118
Ulucakkiri mezrası119
ve Yaraş120
mezrası
ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 38 Acacı ve Oumlzi Kavağında Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alan-ı iğdir mz Karacaviran ky Ulucakkiri mz
Arablar ky KarıkıĢla ky Kayılar ky (2)
Hacı ky Muğriler mz Bayındır mz
Haramideresi mz Selamet ky YaraĢ mz
Halka-i Hass nahiyesinde 4 koumly adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Alayuntlu Beydili Kızık ve Salur koumlyleridir 1 koumly Ekrad cemaatlerinin 3 mezra ve 2 koumly ise youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini almıĢtır Kuumlrtler koumlyuuml121
adını bir Ekrad cemaatinden almıĢtır Elmalu
mezrası122
Kırızlar123
koumlyuuml Ovacık124
koumlyuuml Suumlluumlkluuml125
ve Tutuş126
mezrası ise Youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini uumlzerinde taĢımaktadır Tablo 39 Halka-i Hass Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alayuntlu ky Halil ky Kuumlrtler ky Suumlluumlkluuml mz
Beydili ky Kırızlar ky Ovacık ky TutuĢ mz
Elmalu mz Kızık ky Salur mz
Huumlseyinabad‟da Bayadcık Doumlğerobası Karakınık mezraları ile Eski ve Yeni Yapar koumlyleri
adlarını 24 Oğuz boyundan almıĢtır 10 yerleĢim biriminin adının cemaatlerden oluĢtuğu
yanlarında yazan cemaat ibaresinden accedilıkccedila anlaĢılmaktadır 7 yerleĢim birimi de kıĢlak adıyla bir
cemaat ya da topluluğun kıĢladığı bir mekacircnı ifade etmek iccedilin tercih edilmiĢtir Ayrıca 3 yerleĢim yerinde Etrakiye bir yerleĢim yerinde Etrakiye-i Uluyoumlruumlk tabiriyle Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlere
iĢaret edilmiĢtir Kalan 57 yerleĢim birimi ise farklı Tuumlrkmen cemaatlerden adını almıĢtır127
Bu
cemaatlerden Kıranlu (Tuumlrkay 1981 518) ve Mahuna (Tuumlrkay 1981 114) Ekraddan olup kalanların tamamı Youmlruumlk Tuumlrkmen taifelerinden oluĢmaktaydı
115 Karahisar-ı Sahib Adilcevaz Bolvadin ve MaraĢ Goumlksun‟da adı geccedilen TuumlrkmenYoumlruumlkan taifesinden bir cemaattir Youmlruumlkosmanoğlu aĢiretine mensuptur Tuumlrkay age s 465 116 ldquoKayıkıĢlardquo da olabilir Sivas Yeni il Sorkun Nahiyesi‟nde boumlyle bir koumly vardır Bu koumly Kayı boyundan olanlar tarafından kurulmuĢtur Halaccediloğlu III s 1372 Ancak gene de ldquoKarıkıĢlardquo olma ihtimali oldukccedila yuumlksektir ccediluumlnkuuml MaraĢ sancağı Zamantı kazasında Karakışlalı ya da Karıkışlalı adıyla okunmuĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 490 117 Mardin Basra Hakkacircri gibi doğu vilayetleri dıĢında Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında da adı geccedilen ekrad taifesinden
bir aĢirettir Tuumlrkay age s 124 Mukriler olarak da anılmaktadır Ayrıca Makarlar ve Makralar diye youmlruumlkan taifesinden Bozok MaraĢ Karaman Adana Edirne ve Dimetoka‟da bir cemaat de vardır Tuumlrkay age s 574 118 Sivas Yenihan ve Yıldızeli‟nde Youmlruumlkan taifesinden Selametli adıyla bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 666 119 Yozgat Akdağ‟da Ulucak obası adında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 747 120 Ankara Bolu ve MenteĢe sancaklarında da adı geccedilen YaraĢlu adına sahip olan Tuumlrkman taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 765 121 Ekrad‟dan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu IV s 1584 Tuumlrkay age s 113 122 Youmlruumlkan taifesinden ldquoElamacalı Elmalılırdquo Ģeklinde de belirtilmiĢtir Tuumlrkay age s 348-349 123 Firuzlar da olabilir Anamur Kilis ve Mudurnu‟da tespit edilmiĢ bu isimle Tuumlrkmen Youmlruumlk taifesinden bir aĢiret vardır Tuumlrkay age s 81 365 124 Yeniil Sivas‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 617 125 Arapgir ve Karahisar-ıġarki sancağında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 688 126 Sivas ve Bursa‟da bu adla youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 741 127YaklaĢık 83 cemaat adı tespit ettiğimiz Huumlseyinabad yerleĢim birimlerinin referansları geniĢ bir yer tutmaktadır Bu cemaatlerin yayılma sahaları iccedilin Bk Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşiv Belgelerine Goumlre Osmanlı
İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatler Tercuumlman Yayınları Ġstanbul
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 115
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Ağcaağıl Karahisar-ı ġarki‟de Ağcahalil diye de geccedilen bir cemaat adıdır (Tuumlrkay 1981
181) Ayrukam128
MaraĢ Youmlruumlklerinden AvĢar boyuna tabi Ayrudamlı cemaatinden baĢkası değildir (Halaccediloğlu I 2009 205) Aziz Karahisar-ı ġarki‟de de adı geccedilen bir Tuumlrkmen cemaat adıdır
(Tuumlrkay 1981 215) Beyobası Sivas Yeniil‟de bulunan bir Tuumlrkmen aĢiretidir (Tuumlrkay 1981 56)
Ccedilalatlu MaraĢ eyaletinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 288) Youmlruumlkan
taifesinden olan Ccedilelebiler Ordu‟dan Guumlmuumllcine‟ye geniĢ bir alanda yayılmıĢ olan ve Ccedilelebiluuml olarak da anılan bir cemaattir
Depesuumldeluumlk mezrasında Kanuni doumlneminde Bayat boyuna mensup Selmanlu cemaati
yaĢamaktaydı (Halaccediloğlu V 2009 2013) Haliyle Depesi Deluumlğuuml Selmanlu ismi bu cemaatten verilmiĢ olmalıdır Yine aynı doumlnemde bu mezra Bozok sancağına bağlı Sorkun nahiyesine tabi
goumlruumlnmekteydi Yazıkışla (YazılutaĢ) Ccediladıroumlyuumlğuuml Ağcaağıl mezralarında da Selmanlu cemaatinin
adı geccedilmekteydi
Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk‟te mantar ve yer elması Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde
yumurta anlamlarına gelen domalan kelimesi129
Alaiye Sancağı‟nda Youmlruumlkan taifesinden bir
cemaatin de adıydı (Tuumlrkay 1981 335) Emirhacılu mezrasının adı buumlyuumlk olasılıkla Ġccedilel
Sancağı‟nda Anamur Kazası‟nda bulunan Eminhacılu (Tuumlrkay 1981 350) ya da yine Anamur‟da Hacılıemir (Tuumlrkay 1981 395) Ģeklinde geccedilen Youmlruumlk taifesinden bir cemaatten almıĢ olabilir
Eyuumlcek mezrası ise Eyuumlcekli olarak da bilinen Vize Sancağı Pınarhisar kazasında da goumlruumllmuumlĢ olan
bir Tuumlkmen cemaatinin uğrak yeri olarak duumlĢuumlnuumllebilir (Tuumlrkay 1981 362)
Fakihler koumlyuuml Fakıhlar ya da Fakılı (Tuumlrkay1981 364) Gedik Hasan mezrası Bozok ve
MaraĢ‟ta adı geccedilen Gedik Hasanlı (Tuumlrkay1981 369) Youmlruumlk cemaatlerinin adını almıĢtır Yıva
boyuna ait perakende Gılman Cemaatinin adı Gılman mezrasının adına esin kaynağı olmuĢ olabilir
(Hallaccediloğlu V 20091947-1948) Zile sınırlarında adı geccedilen Goumlkccedileler Youmlruumlk cemaati (Tuumlrkay 1981 82) Goumlkccedileluuml mezrasının adının verilmesinde etkili olmuĢtur
Goumlkzemin mezrası130
(Halaccediloğlu II 2009 681) Bozok Sorkun‟da Kızpınarı koumlyuumlnde AvĢar
boyuna mensup Kızılkocalu kabilesine mensup Goumlkin cemaatinden adını almıĢ olsa gerektir (Halaccediloğlu II 2009 900) Gulamlar mezrası ise MaraĢ eyaletinde youmlruumlkan taifesinden Gulamanlu
cemaatinden adını almıĢ olabilir (Tuumlrkay1981 383) Bozok‟ta Hacı Alili adlı youmlruumlkan Tuumlrkmen
taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay1981 389) Buumlyuumlk olasılıkla Hacıali mezrası adı bu cemaate dayalı olmalıdır Halil Acalık koumlyuuml MaraĢ Youmlruumlklerinden Halil Eceli Cemaati (Tuumlrkay
1981 401) ve Hallaccediloğluviranı mezrası Bozok Sorkun boumllgesindeki AvĢar boyuna mensup Halaccedil
Cemaati (Halaccediloğlu III 2009 973) ile ilgili adlar almıĢlardır
Karacalu mezrası adı Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Bozok livası Karahacılu adında koumlye iskacircn edilen Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden bir cemaatin adıyla iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981
462 463) Cemaatin adı Karacalar Karaca ve Karacalu Ģeklinde de dile getirilmektedir
Kızkaracalu koumlyuuml de adını bu cemaatten almıĢtır Zira Karacalu cemaatinin bulunduğu yerler arasında Ccedilorum da bulunmaktaydı (Tuumlrkay 1981 98)
Karadonlu Ermenek Guumllnar Bozkır Ordu ve Karahisar-ı ġarki‟de (Tuumlrkay 1981469)
Karacakaya Ccedilorum‟da (Tuumlrkay 1981 463) Karakız MaraĢ Huumldavendigar ve Vize‟de (Tuumlrkay 1981 477) Karataş Alanya ve BeyĢehri‟nde (Tuumlrkay 1981 486) adı geccedilen cemaatler olup
Karadonlu mezrası Karacakaya koumlyuuml Kararkızkavağı mezrası ve KarataĢ mezrası adları bu
128Kam Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde koyunların barındıkları yer yani damla aynı anlamda goumlsterilmiĢtir httptdkterimgovtrbts (31012012) 129 httptdkterimgovtrbts(31012012) 130 Yusuf Halaccediloğlu bu ismi Goumlkin olarak okumuĢtur
116 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
cemaatlerden kaynaklanmıĢ olmalıdır Kavurga Kavurgalı ve Kavurgaoğlu mezrası isimleri MaraĢ
ve Bozok‟ta yaĢayan Kavurga Dedeler ya da Kavurga cemaatiyle iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981 497-499) Kıranlu ise Sivas Bozok Canik Konya Karaman ve MaraĢ gibi geniĢ bir sahada adı
geccedilen Ekrad youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adı olup Huumlseyinabad‟daki Kıranlu mezrası adı
buradan verilmiĢ olabilir Bu cemaat Kıranlu Kıran Kıranca ve Kıranta Ģeklinde de ifade edilmiĢ
Lekvanik aĢiretinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 518)
Kışlak-ı Himmet Kethuumlda mezrası Salur boyu Uluyoumlruumlk taifesinden Aksalur boumlluumlğuumlnden bir
cemaatin adından verilmiĢtir (Hallaccediloğlu III2009 1049) Bozok Sorkun boumllgesinde yaĢayan ve
Varsak Boyuna mensup KızılcakıĢla cemaati adı ise Kızılcakışla mezrasıyla oumlzdeĢleĢmiĢtir (Halaccediloğlu IV 2009 1464) AvĢar boyundan aynı adlı cemaatin adı Kızıllar
131 koumlyuumlne verilmiĢtir
(Halaccediloğlu IV 2009 1470) Gelibolu Huumldavendigar sancaklarında bulunan Kiraslu ya da Kiraslu
Hacı Youmlruumlkan cemaati Huumlseyinabad‟daki Kiraslu mezrasına da ad olarak verilmiĢtir (Tuumlrkay 1981
512)
Sivas Yeniil‟de Yazır boyuna mensup Koyunlu Anamuslu adıyla bir cemaat bulunmaktadır
(Halaccediloğlu IV 2009 1499) Huumlseyinabad‟daki Koyunluyusufoumlzuuml mezrası adı bu cemaate
dayandırılabilir Kozluca kışlağı adı her ne kadar ceviz ağacının ccedilokluğuna delalet eden ve bitki oumlrtuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran bir yer adı gibi goumlzuumlkse de bu isim de buumlyuumlk oumllccediluumlde Youmlruumlk Tuumlrkmen
cemaatlere dayalı verilmiĢ isimlerden olmalıdır Zira Edirne ve Karahisar-ı ġarki‟de Youmlruumlkan
taifesinden Kozluca adıyla bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay 1981 538) Aynı Ģekilde Kulağuz koumlyuuml adı bir mesleğe dayandırılabilecek olsa da Salur boyuna mensup Kulağuzlu cemaati
(Halaccediloğlu IV 2009 1533) bu adın verilmesinde oumlncekine oranla daha etkili bir dayanak
oluĢturmaktadır
Soumlzluumlklerde anlamına rastlanamayan Mahuna kelimesi ise muhtemelen Erzurum ve civarında da rastlanılan Mahanlar adında konargoumlccediler Ekrad taifesinden bir aĢiretin isminin
bozulmuĢ bir biccedilimi olmalıdır ġoumlyle ki bu aĢiret Mahanlı Mahanlu ve Mahanlar Ģeklinde de
Osmanlı belgelerinde zikredilmekteydi (Tuumlrkay 1981 114) Haliyle Mahuna mezrasının adını da cemaatlere dayalı olanlar iccedilerisinde anmak muumlmkuumlnduumlr Huumlseyinabad da dacirchil olmak uumlzere Zile
kazasında Mezid ya da Mezidli Ģeklinde geccedilen yer adları da cemaat koumlkenli yer adları iccedilerisinde
sıralanabilir Mezid ya da Mezidluuml (Tuumlrkay 1981 585) Ģeklinde Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinin adı soumlzkonusu yerlere ad olarak verilmiĢ olabilir Bozok‟tan Teke‟ye kuzey guumlney doğrultusunda
geniĢ bir alanda adı zikredilen Muumlminler cemaati de Youmlruumlkan taifesindendi (Tuumlrkay 1981 598)
Bu youmlnuumlyle Huumlseyinabad‟daki Muumlminler-i Buumlzuumlrk ve Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mezralarının adları bu
cemaatin adını ccedilağrıĢtırmaktadır
Paşalu mezrası Youmlruumlkan taifesinden PaĢalu (Boğalu) (Tuumlrkay1981 624) Sarımbeyluuml
mezrası MaraĢ Youmlruumlklerinden Yuumlreğir boyuna mensup Sarımbeyluuml (Halaccediloğlu V 2009 1983)
Saruisaoumlyuumlk mezraları Sivas Yeniil‟de Saruisa Sincan ve Sincanlu mezrası Ankara Kuumltahya ve Rakka‟da da adı geccedilen Sincan (Tuumlrkay 1981 147) Tusi mezrası MaraĢ ve KırĢehir‟de isimleri
anılan Tus ya da Tuslu (Tuumlrkay 1981 741) Yağlu koumlyuuml Sivas Yeniil‟de bulunan Yağlu (Tuumlrkay
1981 759) cemaatlerinden isimlerini almıĢlardır
Huumlseyinabad‟ın merkezi olarak goumlsterilen Yapa-i Cedid koumlyuuml Yapa cemaatinden adını almıĢ olabilir Bu cemaat Bayındır boyuna mensup bir grup (Halaccediloğlu I2009 22) ve Alayuntlu
boyu iccedilerisinde Karaman‟da bir cemaat adı olarak iki farklı Ģekilde anılmıĢtır ( Halaccediloğlu I 2009
93 94102 203 215 vd) Yortan mezrası da aynı adlı Youmlruumlkan cemaatinden adını almıĢtır (Tuumlrkay 1981 777)
131 Kızıllu Ģeklinde de anılmaktadır
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 117
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 40 Huumlseyinabad Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaağıl mz Cemaat-i Zeyneddin mz
Geccediluumld-i Etrakiye-i
Uluyoumlruumlk ky Karacalu mz
Koyunluyusufoumlzuuml
mz
Muumlminler-i
Kuumlccediluumlk ky
Alacalar ky Ccedilakırlı mz Gedikhasan mz Karadonlu mz Kozluca kıĢlağı Ortaoumlyuumlk mz
Ali Bey
Cemaati
KıĢlağı Ccedilalatlu mz Gılman mz Karakınık mz Kozviran mz PaĢalu mz
Ayrukam mz Ccedilelebibey kıĢlağı Goumlkccedileluuml mz
Karakızkavağı
mz
KoumlĢkerluuml-i Cemaat-i
Karakoumlseluuml ky
Sarımbeyluuml
mz
Aziz mz Ccedilelebiler kıĢlağı Goumlkzemin mz KarataĢ mz Kulağuz ky
Saruisaoumlyuumlk
mz (2)
Baydcık mz Depesideluumlğuumlselmanlu Gulamlar mz Kavurgalu mz Mahuna mz Sincan mz
Beyobası kĢ Domalan mz Hacı ali mz
Kavurgaoğlu
mz Makiler kıĢlağı Tusi mz
Cemaat-i
Ccedilerccedili Ali mz Elmalu mz
Hacıhasankavağı
ky Kıranlu mz
Merkendluuml el-
meĢhur mz Varazlu mz
Cemaat-i
Doumlğer Obası
mz Emirhacılu mz Hacılar mz
KıĢlak-ı Hacı
Ali mz Mezidalanı mz Yağlu ky
Cemaat-i
Emir Umurlu
mz Eskiyapar ky Halil mz
KıĢlak-ı
Uumlmmet
Kethuumlda mz Mezidluuml mz
Yapa-i Cedid
ky
Cemaat-i
Erkekoğlu
KıĢlası
Etrakiye-i Ali Fakih
ky Halilacalık ky
KızılcakıĢla
mz Murad Sufi mz
Yatan-ı
Etrakiye ky
Cemaat-i
Halil Fakih
Obası mz
Etrakiye-i Murad Sufi
ky
Hallaccediloğlu Viranı
mz Kızıllar ky Mustafa kıĢlası
Yeniyapar
ky
Cemaat-i
Soumlğuumldluuml
Geduumlk mz Eyuumlcek mz Kalınkoumlyuuml mz Kızkaracalu ky Mustafa kĢ Yortan mz
Cemaat-i
Toramanlu
mz Fakihler ky Karacakaya mz Kiraslu mz
Muumlminler-i
Buumlzuumlrk mz
Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 5 yerleĢim birimi adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
Bunlar Kınık Salur Ilısu Yazır mezraları ile Nefs-i Yazır-ı Akpınar ve Yazır-ı Akpınar
kıĢlaklarıdır AkbaĢ mezrası132
ile Hacılar koumlyuuml133
adları Ekrad taiflerine dayalı olarak verilmiĢ olabilir Ağcaasma
134 mezrası Alicuumlkluuml
135 mezrası Baraklar mezrası
136 Başkoumly mezrası
137
Boynuyoğun mezrası138
Guumlni mezrası139
Hacıbey140
mezrası Kalınccedilirmiş mezrası141
132 AkbaĢ AkbaĢlu ya da AkbaĢ Ekradı adıyla konargoumlccediler bir Tuumlrkman Ekradı taifesi Rakka‟dan Filibe‟ye bazı sancakların iccedilerisinde yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 186 133 Sivas youmlresi Tuumlrkem taifesindendir Tuumlrkay age s 29 Ayrıca konar oumlccediler Tuumlrkmen ekradı taifesinden aynı adlı bir cemaat vardır Hacılarlı diye de anılmaktadır Zile‟ye yakın Bozok‟ta da izlerine rastlanmakta Tuumlrkay age s 394-395 134 Varsak boyunun Zakirluuml kabilesi taifesinden bir cemaat olup Ağccedilaasma adlı yurtlarda yaĢamaktaydılar Adlarına Niğde Bozok Sorgun ve Bozok‟ta rastalanan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu I s 29Ağcaasmalu ya da Ağcaesma gibi de telafuz edilmektedir Tuumlrkay age s 181 135 Bozok Sancağı Akdağmadeni kazasında Alicik Karacaalan obası adıyla bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 197 136 Baraklar ve Baraklu cemaati Dulkadirli Tuumlrkmenlerinden olup MaraĢ‟tan Yozgat‟a hatta Kuumltahya‟ya kadar geniĢ bir alanda izleri goumlruumllmekteydi Bk Halaccediloğlu I s 240-241 137 KırĢehir ve Bozok sancaklarında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır Tuumlrkay age s 228 138 Tuumlrkman Youmlruumlkanı taifesinden bir aĢirettir MaraĢ Konya Bursa Aksaray Adana gibi birccedilok yerde bu aĢiretin adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 64 139 MenteĢe‟de Kızılcakoyunlu Cemaatine bağlı Guumlni Cemaati ve Sufiler taifesine bakılacak olursa Guumlni taifesi Ġğdir boyuna mensup bir taife olmalıdır Bk Yusuf Halaccediloğlu IV s 1469 140 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Hacıbeyli Ģeklinde de anılmaktadır Tuumlrkay age s 390 141 CcedilirmiĢ adı 1455 tarihinden itibaren geccedilmektedir CcedilirmiĢ Fin Ugor Tuumlrk topluluklarından bir boyun adıdır CcedilirmiĢ Tuumlrkleri 1071 oumlncesinde Bizans‟ın Arap ve Ġranlılara karĢı Balkanlardan Anadolu‟ya goumlccedile zorladığı Tuumlrk
topluluklarındandır httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (Fikri Karaman‟dan alıntı)
118 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karamağan142
mezrası Karamuk143
mezrası Keseri144
Hisarı mezrası Kozviran145
mezrası
Kubat146
mezrası Saruhacı147
mezrası ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 41 Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaasma mz Bubak mezari Kalın CcedilirmiĢ mz KıĢla-yı Suumlduumls mz Saruhacı mz
AkbaĢ mz Davulbazlu mz148
Karamağan mz Kubat mz Savcı-ı Diğer mz
Alicuumlkluuml ky Guumlni mz Karamuk mz Mumu mz Sincanlu mz
Asar-ı Bubak mz Hacıbey mz Keseri Hisarı mz Nefs-i Bubak kıĢlağı Tahinatan kıĢlağı
Baraklar mz Hacılar mz Keseri mz Nefs-i Yazır-ı Akpınar kıĢlağı Tatar mz
BaĢkoumly mz Ilısu Yazır mz Kınık mz Salur mz Yazır-ı Akpınar kĢ
Boynuyoğun mz
Kozviran mz
Kızılkuumlnbed nahiyesinde Eymuumlr koumlyuuml adını 24 Oğuz boyundan biri olan Eymuumlr‟den alırken
Ayvalu149
mezrası Deveci koumlyuuml150
Dona koumlyuuml151
İsa mezrası İsaoumlzuuml mezrası152
Karacaoumlmer mezrası
153 Kayırluca
154 mezrası Kuyucak
155 mezrası Tatar mezrası
156 Tuumlrkmen Youmlruumlk Ccedilakır
157
mezrası ise Ekrad taifesinden adını almıĢ olmalıdır Tablo 42 Kızılkuumlnbed Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ayvalu mz Ġsa mz Kuyucak mz
Ccedilakır mz Ġsaoumlzuuml mz Tatar Hacı mz
Deveci ky Karacaoumlmer mz Tatar ky
Dona ky Kayı mz
Eymuumlr ky Kayırluca mz
KuĢtaĢ nahiyesinde 3 koumly ismini 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Bayat mezrası
Bayatalanı mezrası ve İğdir koumlyuumlduumlr Ağcaviran158
koumlyuuml Başkoumly mezrası Ġsakoumly koumlyuuml ve Koccedilaccedil
koumlyuuml159
gibi yerleĢim birimleri isimlerinde ise cemaat adlarının belirleyici olduğu savunulabilir
142 Mağun adında Sivas ve Rakka eyaletlerinde youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 572 143 Karamuk tarlada buğday aralarında biten anasona benzer siyah ve acı bir tohumun adıdır Karamukaynı zamanda Zile Sivas Yeniil Yuumlzdepare kazaları ve Ġccedilel sancağında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin de adıdır Karamuklu da denilmektedir Tuumlrkay age s 482 144 Adana Tarsus ve Teke‟de Keserli adına Youmlruumlkan‟dan bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 508 145 Bozok ve MaraĢ eyaletlerinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 538 146 Bozok‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s 547 147 Saruhacılı Bozok MaraĢ Alanya ve Sivas‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir MaraĢ‟tada Saruhacılı AvĢarı yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 654 148 1700‟luuml yıllarda Rumlar tarafından yerleĢime accedilılan ve koumly niteliği kazanan Davulbazlı‟nın adının boumllgede guumlmuumlĢ madeni ccedilıkarıldığı vakitlerde mağaralardaki iĢccedililerin davul sesiyle toplanmalarından aldığı oumlne suumlruumllmektedir Ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Yurtlu age s 159 149 Bu cemaatin yaĢadığı yerler arasında Sivas ve Bozok‟a bağlı Akdağmadeni de yer almaktaydı Bk Tuumlrkay age s
215 150Ankara ve Huumldavendigar‟da adı geccedilen bir Youmlruumlk Tuumlrkmen taifeisidir Tuumlrkay age s 323 Devecili ya da Deveciluuml Ģeklinde de anılmaktadır 151 Karaman MaraĢ Bolu sancakları ve Larende kazasında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 335 152 Akdağ‟da Youmlruumlkan Tuumlrkman taifesinden Ġsabeyluuml cemaati vardır Onunla ilgili olabilir Tuumlrkay age s 438 153 Bozok MaraĢ Kuumltahya ve Karahisar-ı ġarki sancaklarında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Karacaoumlmerli diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 465 154 Adana Tarsus ve Aksaray sancaklarında Kayırlu adında Youmlruumlkan Tuumlrkmen taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 500 155 Sivrihisar Adana ve Tarsus‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 558 156 Yusuf Halaccediloğlu boumllgede yaĢayan Tatarları Kıpccedilak Tuumlrklerine mensup bir cemaat olarak nitelemiĢtir Halaccediloğlu V 2169-2174 vd 157 Ccedilakır ve Ccedilakırlı adında Ekrad taifesinden cemaatler vardır Tuumlrkay age s 286 158 Malazgirt sancağnda (Erzurum vilayeti) bu adla bir youmlruumlkan cemaati yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s182 159 Ġccedilel sancağında ve Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında Tuumlrkman youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay
age s 531 KoccedilaĢ olma ihtimali de bulunmaktadır Tuumlrkay age s 531
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
110 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 30 Adını Yapı Kısımlarından Alan YerleĢim Birimleri YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahurcuk ky Halka-i Hass TaĢağıl mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Ayvancık mz Huumlseyinabad Tonus mz Halka-i Hass
Goumlkccedileminare mz Karahisar-ı BehramĢah Manar mz Karahisar-ı BehramĢah
Minare mh Zile
322 Duygusal YaĢayıĢ Ġle Ġlgili Adlar
Zile yer adları iccedilerisinde doğrudan insan duygularını iccedilinde taĢıyan iki yer adı tespit
edilmiĢtir Bunlar Acacı ve Oumlzi Kavağı‟ndaki Ġmrek93
ile Karahisar-ı BehramĢah‟taki Sevguumlluuml
mezralarıdır Aile bireyleri ile ilgili yer adları daha ccedilok akrabalık iliĢkilerini iccedileren tuumlrden olup
Zile‟de bu Ģekilde 12 yerleĢim adı bulunmaktadır Bunlardan yalnız ikisi eĢ anlamında karı kelimesini iccedilerirken diğer 10 tanesi veled zade ya da oğlan biccediliminde daha ccedilok erkek evladı iccedileren
isimlerdir Tablo 31 Adını Akrabalık Tuumlrlerinden Alan YerleĢim Birimleri
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ayveledi Karahisar-ı BehramĢah Ġlyasoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Bekleroğlanı Kızılkuumlnbed Karıbasan mz Huumlseyinabad
Caferoğlanı mz Huumlseyinabad Karukoumly mz Karahisar-ı BehramĢah
Doğanoğlanı mz Kızılkuumlnbed Mesudoğlanı mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hacızade mz Karahisar-ı BehramĢah Recepoğlu mz Huumlseyinabad
Ġlyasoğlanı ky Halka-i Hass Veledikkoumly mz Huumlseyinabad
Zile‟de dine iliĢkin birtakım oumlzellikler iccedileren yer adları da tespit edilmiĢtir Bunların sayısı
23 tanedir Bu isimler iccedilerisinde hacı fakih Ģeyh abdal gibi unvanlar dıĢında kul iman ve uumlmmet
kelimelerini iccedileren dine dair kavramlar da bulunmaktadır PirakbaĢ ismi ise daha ccedilok mezhepsel bir ccedilağrıĢım yapmaktadır Doğrudan Ġslam dinini ccedilağrıĢtıran isimler yanında youmlrenin eski ev
sahiplerini ifade eden kacircfir ismi de yer adları iccedilerisinde değiĢik kelimelerle beraber tercih
edilmiĢtir Tablo 32Din ile Ġlgili Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Alaeddinhacı mz Huumlseyinabad Kuldan mz Karahisar-ı BehramĢah
Aykutfakihviranı mz Huumlseyinabad Kuldan mz MeĢhedabad
Azadkul mz Acacı ve Oumlzikavağı Muumlslimoumlyuumlk mz Huumlseyinabad
Bekirabdal mz Huumlseyinabad PirakbaĢ mz Huumlseyinabad
Ccedilokccedilakul mz Zile Saruhacı mz Huumlseyinabad
Ġman ky Halka-i Hass ġeyh ky Acacı ve Oumlzikavağı
Ġnekulu mz Huumlseyinabad ġeyh mz Huumlseyinabad
Ġsa Fakılu mz Huumlseyinabad ġeyhkoumly mz Acacı ve Oumlzikavağı
Kacircfir ky Yenimuumlsluumlman ġeyhkulu mh Zile
Kafirviranı ky Zile Uumlmmet mz MeĢhedabad
Karapiri ky Karahisar-ı BehramĢah Yenimuumlsluumlman nh Yenimuumlsluumlman
Koumlhnebaba mz Huumlseyinabad
323 KiĢilerin Varlıkları Ġle Ġlgili Yer Adları
Yeni bir koumly veya kasabanın kuruluĢunda oraya yeni bir ad aramaya hacet kalmaksızın
yerleĢen topluluğun adı verilir Nitekim Anadolu bunun muumlkemmel oumlrnekleriyle doludur Bu isimler bize aynı adı taĢıyan boy aĢiret cemaat gibi grupların nasıl bir yayılma goumlsterdiklerini de
anlatır Doğu veya Guumlneydoğu Anadolu‟daki bir koumly adının Rumeli topraklarında da olması bu
dağınık yayılmanın guumlzel bir oumlrneğidir (Kuumltuumlkoğlu 1991 15)
93 ldquoSeven duumlĢkuumlnrdquo anlamlarına gelen bir Tuumlrkccedile kelimedir Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterim
govtrbts(29012012)
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 111
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
a Vuumlcut Kısımları Ġccedileren Yer Adları Vuumlcut kısımlarını iccedileren 5 isimden biri kol biri
baĢ biri karın ve son ikisi taban gibi insan uzuvlarını iccedilerisinde barındırmaktadır Tablo 33 Vuumlcut Kısımlarına Dayalı Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AbagolEbegol mz Huumlseyinabad Tabana (Dabana) ky Halka-i Hass
DeluumlbaĢ mz Huumlseyinabad TabanıyavaĢ mz Huumlseyinabad
Karnıkara mz (2) Huumlseyinabad
Uzuvlar dıĢında insan vuumlcudunda ortaya ccedilıkan tuumlyler de yer adları iccedilerisinde kendine yer
bulabilmiĢtir Bunların sayısı 3 olup Halka-i Hass‟daki Koumlsemelik mezrası yuumlzuumln tuumlysuumlzluumlğuumlyle ilgilidir Huumlseyinabad‟daki Gılman
94 mezrası ve Perccedilem koumlyuuml
95 adları ise doğrudan insan
vuumlcudundaki tuumlylerle ilgili yer adları arasında değerlendirilebilir
b Ruumltbeler (Unvanlar) Mevkiler Ġccedileren Yer Adları Tuumlrkler yer adları verirken
ruumltbeler unvanlar ve kiĢilerin mevkilerinden de yararlanabilmiĢtir Zile kazasında 18 yer adı bu ccedileĢit bir yaklaĢımla verilmiĢtir Gazi unvanı 3 diğin (tigin) unvanı 5 kadı goumlrevi 1 emir unvanı 1
bey 2 sultan 3 melik 2 yerleĢim biriminde isim olarak kullanılmıĢtır Ladıcık ise buumlyuumlk olasılıkla
Hellenistik doumlnemden gelen ve Pontus devletinde kral ailesinden birccedilok kraliccedile ve prensesin taĢıdığı bir unvan olarak oumltekilerden farklı bir yere oturtulabilir
Tablo 34 Ruumltbeler Unvanlar Mevkiler Ġccedileren Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Arslangazi ky MeĢhedabad Karagazi mz Zile
Baydiğin mz Acacı ve Oumlzikavağı Maturabey mz Karahisar-ı BehramĢah
Baydiğin ky Zile Ladıcık ky96
Halka-i Hass
Beyyurdu mz Huumlseyinabad OsmanpaĢa ky Huumlseyinabad
Emirsaraccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultaneymirce97
emz Huumlseyinabad
Gazikoumly maa Ermenid mz Kızılkuumlnbed Sultanmehmed mz Huumlseyinabad
KadıĢehri ky Acacı ve Oumlzikavağı Taht-ı melik mz Huumlseyinabad
Karadiğin mz (3) Huumlseyinabad Uzunmelik mz Huumlseyinabad
c Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları Ġnsanı ilgilendiren değiĢik
sıfat ve eylemlerden adını alan Zile kazasında toplam 13 yer adı bulunmuĢtur Bunlardan Ağrık98
mz adı bir hastalık durumuna DoymuĢ ihtiyaccedilların giderilmesine Gederik99
gitmek eylemine
Uumlzmuumlş100
uumlzuumllme eylemine Yararlık faydalı olma haline dayalı isimler gibi goumlzuumlkmektedir
94 ldquoKabarık saccedillı kimserdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) Gılmanlar Gılmanlı adına Kuumltahya sancağı Dağardı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 374 95ldquoBaĢlarını tıraĢ edenlerin tepede bıraktıkları saccedil tutamırdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts (29012012) Perccedilemli adıyla iccedilel sancağı Anamur kazasında youmlruumlkandan bir cemaat var Tuumlrkay age s 626 96 Ladıcık Lacircdik kelimesinden geliyor olabilir Hellenistik ccedilağda oumlzellikle Selevkoslarda ve Pontus devletinin kral ailesinde birccedilok kraliccedilenin ve prensesin taĢıdığı bir isim olan Laodikeia‟dan bozma bir kelime Pontus boumllgesinde Amasya‟ya ve Tokat iline bağlı Niksar ilccedilesinde birer Lacircdik var Bk Umar age s 505Zile‟deki Ladıcık adı da bu
adlarla aynı olmalıdır 97 Mezraya adını veren Sultan Eymirce‟nin hayatı hakkında fazla bir bilgi bulunmamaktadır Emirci veya Emirce Sultan‟a ait menakıbnamede Emir-i Ccedilin Osman olarak bilinir Sultan Eymirce zaviyesi ile ilgili Bk Kapusuzoğlu S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Ankara s 67-80 98 ldquoAğrılı ağrıyanrdquo anlamında bir kelimedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(29012012) 99 Geder bağ ccedilubuklarını ccedilelikleme merkep alın yazısı ccediluval keder ve kader anlamlarında da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 100 Uumlz ova duumlzluumlk anlamlarında da kullanılan bir kelimedir httptdkterimgovtrbts (19022013)
112 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo35 Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları
d Mesleklerden
Verilen Yer Adları Zile‟de
resmi goumlrevler ve ccedileĢitli esnaf gruplarından kaynaklanan yer adları da vardır Bunların sayısı 5 olup incuumlger ve kalaycı isimleri
zanaat kollarına iĢaret ederken kethuumlda muhtesib ve yazıcı ise resmi goumlrev ya da goumlrevlilere iliĢkin
verilmiĢ yer adları olarak duumlĢuumlnuumllebilir Tablo 36 Mesleklerden Verilen Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġncuumlger mz Karahisar-ı BehramĢah Sarukalaycı mz Huumlseyinabad
Kethuumlda mh Zile Yazıcı mh Zile
Muhtesib ky Karahisar-ı BehramĢah
e Ġnsan (kiĢi) Adı Verilen YerleĢim Birimleri Adını doğrudan kiĢi adlarından alan 22 yerleĢim birimi bulunmaktadır Bunlardan yalnız 1‟i Ermeni ismi olup bu koumlyuumln bir diğer adı da
Killikrsquotir Bunların dıĢındaki isimlerin oumlnemli bir kısmı Arapccedila Farsccedila ve Ġbraniceden fonetiği
değiĢtirilerek Tuumlrkccedileye geccedilmiĢ isimlerdir Tablo 37 Ġnsan (kiĢi) Adları Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahmed ky KuĢtaĢ Mesud Ġğlal mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Battal mz Huumlseyinabad Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Baydar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hamzacık ky Zile Musa mz KuĢtaĢ
Hasan ky Yenimuumlsluumlman Okar mz101
Huumlseyinabad
Keykavus mz Huumlseyinabad Oumlğetccedile ky102
Karahisar-ı BehramĢah
Mahmud ky KuĢtaĢ Sarumusa mz KuĢtaĢ
Hasan mz (2) Huumlseyinabad Sergis ky (nam-ı diğer Killik)103
Huumlseyinabad
Huumlseyin mz (2) Huumlseyinabad Tuğrul mz Huumlseyinabad
Mergub ky104
Zile Yunus mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
f KiĢilerin Fiziksel Oumlzelliklerini Yansıtan Yer Adları KiĢilerin engel durumlarını iccedileren Zile‟de tek yer adı Huumlseyinabad‟daki Sağır Piri Kışlası‟dır
g Tarihicirc KiĢi Adları Ġccedileren Yer Adları Bazı tarihicirc Ģahsiyet isimleri de Zile‟de yer adı
olarak verilebilmiĢtir Bunların sayısı 9 tanedir Zile merkez Danişmend-i Bahşayiş Kalesi105
ile
101 Telli balıkccedilıl kuĢlarına verilen bir isim olan Okar erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 102 Oumlğet beğenilen aranılan anlamında bir kelime olup kız ve erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 103 Bu koumlyde Karkın boyundan Uluyoumlruumlk taifesinden TutuĢ Etraki Cemaati sakindi Halaccediloğlu V s 2234 104 Aranan ve beğenilen anlamlarında olan Mergup kelimesi Arapccedila koumlkenli olup Ģahıs adı olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 105 Tufan Guumlnduumlz DaniĢmendli Beyliği sahasında iccedilinde DaniĢmend adı geccedilen Amasya kazasında 2 Tokat kazasında 2 Sivas kazasında 3 ve Zile kazasında 1 yer adı tespit etmiĢtir Zile‟deki DaniĢmend-i BahĢayiĢ kalesini bir koumly olarak ele alan Guumlnduumlz buranın adının buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendli beyliğinden ziyade bir Ģahıstan verildiğini oumlne suumlrmuumlĢtuumlr Buranın aynı zamanda Tokat Youmlruumlklerinin kıĢlağı olduğunu belirtmiĢtir Kaynak olarak da 387 nolu Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum defterini vermiĢtir (Cilt II s 457) Bk Guumlnduumlz T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli
Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I Baskı Ġstanbul s 35-36
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağrık mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kurubey mz Halka-i Hass
Dilmek mz Karahisar-ı BehramĢah Sapmaz mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Huumlseyinabad UumlzmuumlĢ mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Kızılkuumlnbed Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Huumlseyinabad
Gederik ky Zile Yavihsan ky Halka-i Hass
Goumlzaccedilan mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk Huumlseyinabad
Ġkiyuumlzluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 113
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yeni Muumlsluumlman Arslan-ı Danişmend106
mezrası isimleri buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendliler
doumlneminden kalan ve tarihicirc Ģahsiyetlere dayalı olarak verilmiĢ isimler olmalıdır Karadiğin (Zile-Huumlseyinabad 3) Baydiğin koumlyuuml (Zile) ve Baydiğin
107 mezrası (Acacı ve Oumlzikavağı) isimleri ise
tigin kelimesinin bozulmuĢ Ģekilleri olarak oumlne ccedilıkmaktadır Cengizhan ve Temuumlrhan mezraları
(Huumlseyinabad) ise Moğol istilası ve Timur‟un Anadolu‟ya giriĢinin izlerini taĢıyan yer adları
Ģeklinde tasvir edilebilir Yeni Muumlsluumlman‟daki Ccedileltek koumlyuuml adını Ccedileltek Baba‟dan almıĢtır108
Huumlseyinabad nahiyesi adı ise buumlyuumlk bir olasılıkla Battal Gazi ile birarada anılan Huumlseyin Gazi‟den
verilmiĢ olmalıdır Zira ona atfedilen mezar ya da makamlardan birisi Ccedilorum Alaca ilccedilesindedir109
Yukarı da insan adları baĢlığında ele alınan Keykavus ismi de tarihicirc Ģahsiyetlere dayandırılabilir
h Kavim Kabile Boy Soy Oymak Cemaat Adları Ġccedileren Yer Adları Anadolu
Tuumlrkler tarafindan fethedildikten sonra yoğun bir Tuumlrk goumlccediluumlne sahne olmuĢtur Tuumlrkler buraya boy
ve aĢiretler halinde gelerek muhtelif boumllgeleri yurt edinmiĢler ve Selccediluklu Devleti youmlneticileri de siyasicirc ve iktisadicirc hedefleri goumlzeterek Osmanlı Devleti‟ni kuran Kayı boyuna mensup aĢiretin de
dacirchil olduğu Tuumlrk boylarını ccedileĢitli boumllgelere yerleĢtirmiĢlerdir Osmanlılar da aynı Ģekilde
kendilerine gelip sığınan Tuumlrk topluluklarını değiĢik boumllgelere iskacircn etmiĢlerdir Boumlylece Osmanlı
Devleti‟nin kuruluĢ ve geliĢme suumlrecinde de Anadolu‟nun muhtelif yerlerine ccedileĢitli Tuumlrk oymak ve aĢiretleri yerleĢtirilmiĢtir (Soumlylemez 2002 39)
Osmanlı hanedanı Tuumlrkmen koumlkenli de olsa kendisini Tuumlrkluumlğuumln temsilcisi olarak goumlrmekte
ve Tuumlrk tabirini merkeze oturtmaktaydı Tuumlrkmen tabirini Akkoyunlu Karakoyunlu Dulkadir Karamanoğlu gibi beylik ya da devletlerin etnik kimliğini tanımlamakta adı geccedilen devletlerin
Osmanlı hacirckimiyetine girmiĢ olan halkının sadece konargoumlccediler gruplarını ifade etmek iccedilin
kullanmaktadır Youmlruumlk tabiri ise bir sancak ya da kaza dacirchilinde yaylak ve kıĢlak hayatı
suumlrduumlrenlerin genel adıydı Uluyoumlruumlk (Etrak Youmlruumlkanı) Tokat‟tan Kuumltahya‟ya kadar uzanan sahada konargoumlccedilerlik etmekteydi
110
Acacı ve Oumlzi Kavağı nahiyesinde adını boy ya da cemaat adından alan 12 yerleĢim birimi
bulunmaktadır Alan-ı İğdir Bayındır mezraları ve Kayılar koumlyuuml (2 adet) adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
111 Arablar koumlyuuml
112 Hacı
113 koumlyuuml Haramideresi mezrası
114 Karacaviran
115 koumlyuuml
106Danişmend Farsccedila‟dan Tuumlrkccedileye geccedilen bir kelimedir Bilgili ilim sahibi anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk medreselerin icazet alma seviyesine gelmiĢ olan talebeleri iccedilin de kullanılan bir tabirdir Bk ĠpĢirli M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465 Ancak DaniĢmend tabiri zaman zaman bir Ģahıs adı ya da ismin oumlnuumlnde bir sıfat olarak da kullanılabilmektedir Arslan-ı DaniĢmend Arslan DaniĢmend ya da Ġslam DaniĢmend de olabilir 107 Yılmaz Kurt Niksar‟da bulunan GuumlmuumlĢdiğin koumlyuumlnuumln adının DaniĢmend Gazi‟nin 12 oğlundan biri olan GuumlmuumlĢ Tigin‟den konduğunu belirtmiĢtir Muhtemelen Zile kazasındaki Baydiğin ve Karadiğin isimleri de bu yolla verilmiĢ
olabilir Bk Kurt Y (2000) ldquoNiksar Kazası Yer Adlarırdquo Danişmendliler Doumlneminde Niksarrsquoda Tıp Tarih ve Kuumlltuumlr Sempozyumu Bildirileri Niksar s 105 108 Ccedileltek Baba‟nın asıl ismi ġeyh Mahmut olup unvanı Emirci lakabı Doğan ve ocağı Ccedileltek‟tir Dede Karkın Sarı Saltuk Gajgaj Baba gibi maneviyat ocaklarından biri de Ccedileltek Baba Ocağı‟dır Bu Ocak 17 koumlyuumln oumlĢruumlnuuml alan guumlccedilluuml bir yuvadır ġeyh Mahmut da boumllgeye geldiğinde boumllgenin ĠslamlaĢmasında rol oynayan oumlnemli bir manevi ve tarihi Ģahsiyet olarak Ccedileltek koumlyuumlne adını vermiĢtir Ccedileltek Baba 13 Yuumlzyıl iccedilerisinde yaĢamıĢtır ve Yeseviye tarikatı ekoluumlnden yetiĢen biridir httpceltekkoyumtrggC7eltek-Baba-Kimdir-f (23012012) 109 Oumlzcan K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal Gazi ve Malatya
Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58 110 Guumlnduumlz age s 19-27 111 24 Oğuz boyunun yayıldığı coğraficirc sahalar ve XVI yuumlzyılda Anadolu‟da Oğuz boylarına ait yer adları iccedilin Bk Suumlmer F (1980) Oğuzlar Ġstanbul s 201-372 423-460 112 Ccedilorum Bozok MaraĢ civarında Arab ya da Arablar vardır (Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden) Tuumlrkay age s 50 Arablı diye de anılmaktadır Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden geniĢ bir alana yayılmıĢ durumdadır Tuumlrkay age s 203 113 Tokat Zile‟de ve Ankara AyaĢ‟ta youmlruumlkan taifesinden Hacı diye bir cemaat var Tuumlrkay age s389 114 Ordu kazası ve Karahisar-ı ġarki sancağında Youmlruumlkan taifesinden Harami adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay
age s 406
114 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karıkışla koumlyuuml116
Muğriler117
mezrası Selamet koumlyuuml118
Ulucakkiri mezrası119
ve Yaraş120
mezrası
ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 38 Acacı ve Oumlzi Kavağında Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alan-ı iğdir mz Karacaviran ky Ulucakkiri mz
Arablar ky KarıkıĢla ky Kayılar ky (2)
Hacı ky Muğriler mz Bayındır mz
Haramideresi mz Selamet ky YaraĢ mz
Halka-i Hass nahiyesinde 4 koumly adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Alayuntlu Beydili Kızık ve Salur koumlyleridir 1 koumly Ekrad cemaatlerinin 3 mezra ve 2 koumly ise youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini almıĢtır Kuumlrtler koumlyuuml121
adını bir Ekrad cemaatinden almıĢtır Elmalu
mezrası122
Kırızlar123
koumlyuuml Ovacık124
koumlyuuml Suumlluumlkluuml125
ve Tutuş126
mezrası ise Youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini uumlzerinde taĢımaktadır Tablo 39 Halka-i Hass Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alayuntlu ky Halil ky Kuumlrtler ky Suumlluumlkluuml mz
Beydili ky Kırızlar ky Ovacık ky TutuĢ mz
Elmalu mz Kızık ky Salur mz
Huumlseyinabad‟da Bayadcık Doumlğerobası Karakınık mezraları ile Eski ve Yeni Yapar koumlyleri
adlarını 24 Oğuz boyundan almıĢtır 10 yerleĢim biriminin adının cemaatlerden oluĢtuğu
yanlarında yazan cemaat ibaresinden accedilıkccedila anlaĢılmaktadır 7 yerleĢim birimi de kıĢlak adıyla bir
cemaat ya da topluluğun kıĢladığı bir mekacircnı ifade etmek iccedilin tercih edilmiĢtir Ayrıca 3 yerleĢim yerinde Etrakiye bir yerleĢim yerinde Etrakiye-i Uluyoumlruumlk tabiriyle Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlere
iĢaret edilmiĢtir Kalan 57 yerleĢim birimi ise farklı Tuumlrkmen cemaatlerden adını almıĢtır127
Bu
cemaatlerden Kıranlu (Tuumlrkay 1981 518) ve Mahuna (Tuumlrkay 1981 114) Ekraddan olup kalanların tamamı Youmlruumlk Tuumlrkmen taifelerinden oluĢmaktaydı
115 Karahisar-ı Sahib Adilcevaz Bolvadin ve MaraĢ Goumlksun‟da adı geccedilen TuumlrkmenYoumlruumlkan taifesinden bir cemaattir Youmlruumlkosmanoğlu aĢiretine mensuptur Tuumlrkay age s 465 116 ldquoKayıkıĢlardquo da olabilir Sivas Yeni il Sorkun Nahiyesi‟nde boumlyle bir koumly vardır Bu koumly Kayı boyundan olanlar tarafından kurulmuĢtur Halaccediloğlu III s 1372 Ancak gene de ldquoKarıkıĢlardquo olma ihtimali oldukccedila yuumlksektir ccediluumlnkuuml MaraĢ sancağı Zamantı kazasında Karakışlalı ya da Karıkışlalı adıyla okunmuĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 490 117 Mardin Basra Hakkacircri gibi doğu vilayetleri dıĢında Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında da adı geccedilen ekrad taifesinden
bir aĢirettir Tuumlrkay age s 124 Mukriler olarak da anılmaktadır Ayrıca Makarlar ve Makralar diye youmlruumlkan taifesinden Bozok MaraĢ Karaman Adana Edirne ve Dimetoka‟da bir cemaat de vardır Tuumlrkay age s 574 118 Sivas Yenihan ve Yıldızeli‟nde Youmlruumlkan taifesinden Selametli adıyla bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 666 119 Yozgat Akdağ‟da Ulucak obası adında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 747 120 Ankara Bolu ve MenteĢe sancaklarında da adı geccedilen YaraĢlu adına sahip olan Tuumlrkman taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 765 121 Ekrad‟dan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu IV s 1584 Tuumlrkay age s 113 122 Youmlruumlkan taifesinden ldquoElamacalı Elmalılırdquo Ģeklinde de belirtilmiĢtir Tuumlrkay age s 348-349 123 Firuzlar da olabilir Anamur Kilis ve Mudurnu‟da tespit edilmiĢ bu isimle Tuumlrkmen Youmlruumlk taifesinden bir aĢiret vardır Tuumlrkay age s 81 365 124 Yeniil Sivas‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 617 125 Arapgir ve Karahisar-ıġarki sancağında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 688 126 Sivas ve Bursa‟da bu adla youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 741 127YaklaĢık 83 cemaat adı tespit ettiğimiz Huumlseyinabad yerleĢim birimlerinin referansları geniĢ bir yer tutmaktadır Bu cemaatlerin yayılma sahaları iccedilin Bk Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşiv Belgelerine Goumlre Osmanlı
İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatler Tercuumlman Yayınları Ġstanbul
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 115
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Ağcaağıl Karahisar-ı ġarki‟de Ağcahalil diye de geccedilen bir cemaat adıdır (Tuumlrkay 1981
181) Ayrukam128
MaraĢ Youmlruumlklerinden AvĢar boyuna tabi Ayrudamlı cemaatinden baĢkası değildir (Halaccediloğlu I 2009 205) Aziz Karahisar-ı ġarki‟de de adı geccedilen bir Tuumlrkmen cemaat adıdır
(Tuumlrkay 1981 215) Beyobası Sivas Yeniil‟de bulunan bir Tuumlrkmen aĢiretidir (Tuumlrkay 1981 56)
Ccedilalatlu MaraĢ eyaletinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 288) Youmlruumlkan
taifesinden olan Ccedilelebiler Ordu‟dan Guumlmuumllcine‟ye geniĢ bir alanda yayılmıĢ olan ve Ccedilelebiluuml olarak da anılan bir cemaattir
Depesuumldeluumlk mezrasında Kanuni doumlneminde Bayat boyuna mensup Selmanlu cemaati
yaĢamaktaydı (Halaccediloğlu V 2009 2013) Haliyle Depesi Deluumlğuuml Selmanlu ismi bu cemaatten verilmiĢ olmalıdır Yine aynı doumlnemde bu mezra Bozok sancağına bağlı Sorkun nahiyesine tabi
goumlruumlnmekteydi Yazıkışla (YazılutaĢ) Ccediladıroumlyuumlğuuml Ağcaağıl mezralarında da Selmanlu cemaatinin
adı geccedilmekteydi
Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk‟te mantar ve yer elması Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde
yumurta anlamlarına gelen domalan kelimesi129
Alaiye Sancağı‟nda Youmlruumlkan taifesinden bir
cemaatin de adıydı (Tuumlrkay 1981 335) Emirhacılu mezrasının adı buumlyuumlk olasılıkla Ġccedilel
Sancağı‟nda Anamur Kazası‟nda bulunan Eminhacılu (Tuumlrkay 1981 350) ya da yine Anamur‟da Hacılıemir (Tuumlrkay 1981 395) Ģeklinde geccedilen Youmlruumlk taifesinden bir cemaatten almıĢ olabilir
Eyuumlcek mezrası ise Eyuumlcekli olarak da bilinen Vize Sancağı Pınarhisar kazasında da goumlruumllmuumlĢ olan
bir Tuumlkmen cemaatinin uğrak yeri olarak duumlĢuumlnuumllebilir (Tuumlrkay 1981 362)
Fakihler koumlyuuml Fakıhlar ya da Fakılı (Tuumlrkay1981 364) Gedik Hasan mezrası Bozok ve
MaraĢ‟ta adı geccedilen Gedik Hasanlı (Tuumlrkay1981 369) Youmlruumlk cemaatlerinin adını almıĢtır Yıva
boyuna ait perakende Gılman Cemaatinin adı Gılman mezrasının adına esin kaynağı olmuĢ olabilir
(Hallaccediloğlu V 20091947-1948) Zile sınırlarında adı geccedilen Goumlkccedileler Youmlruumlk cemaati (Tuumlrkay 1981 82) Goumlkccedileluuml mezrasının adının verilmesinde etkili olmuĢtur
Goumlkzemin mezrası130
(Halaccediloğlu II 2009 681) Bozok Sorkun‟da Kızpınarı koumlyuumlnde AvĢar
boyuna mensup Kızılkocalu kabilesine mensup Goumlkin cemaatinden adını almıĢ olsa gerektir (Halaccediloğlu II 2009 900) Gulamlar mezrası ise MaraĢ eyaletinde youmlruumlkan taifesinden Gulamanlu
cemaatinden adını almıĢ olabilir (Tuumlrkay1981 383) Bozok‟ta Hacı Alili adlı youmlruumlkan Tuumlrkmen
taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay1981 389) Buumlyuumlk olasılıkla Hacıali mezrası adı bu cemaate dayalı olmalıdır Halil Acalık koumlyuuml MaraĢ Youmlruumlklerinden Halil Eceli Cemaati (Tuumlrkay
1981 401) ve Hallaccediloğluviranı mezrası Bozok Sorkun boumllgesindeki AvĢar boyuna mensup Halaccedil
Cemaati (Halaccediloğlu III 2009 973) ile ilgili adlar almıĢlardır
Karacalu mezrası adı Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Bozok livası Karahacılu adında koumlye iskacircn edilen Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden bir cemaatin adıyla iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981
462 463) Cemaatin adı Karacalar Karaca ve Karacalu Ģeklinde de dile getirilmektedir
Kızkaracalu koumlyuuml de adını bu cemaatten almıĢtır Zira Karacalu cemaatinin bulunduğu yerler arasında Ccedilorum da bulunmaktaydı (Tuumlrkay 1981 98)
Karadonlu Ermenek Guumllnar Bozkır Ordu ve Karahisar-ı ġarki‟de (Tuumlrkay 1981469)
Karacakaya Ccedilorum‟da (Tuumlrkay 1981 463) Karakız MaraĢ Huumldavendigar ve Vize‟de (Tuumlrkay 1981 477) Karataş Alanya ve BeyĢehri‟nde (Tuumlrkay 1981 486) adı geccedilen cemaatler olup
Karadonlu mezrası Karacakaya koumlyuuml Kararkızkavağı mezrası ve KarataĢ mezrası adları bu
128Kam Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde koyunların barındıkları yer yani damla aynı anlamda goumlsterilmiĢtir httptdkterimgovtrbts (31012012) 129 httptdkterimgovtrbts(31012012) 130 Yusuf Halaccediloğlu bu ismi Goumlkin olarak okumuĢtur
116 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
cemaatlerden kaynaklanmıĢ olmalıdır Kavurga Kavurgalı ve Kavurgaoğlu mezrası isimleri MaraĢ
ve Bozok‟ta yaĢayan Kavurga Dedeler ya da Kavurga cemaatiyle iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981 497-499) Kıranlu ise Sivas Bozok Canik Konya Karaman ve MaraĢ gibi geniĢ bir sahada adı
geccedilen Ekrad youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adı olup Huumlseyinabad‟daki Kıranlu mezrası adı
buradan verilmiĢ olabilir Bu cemaat Kıranlu Kıran Kıranca ve Kıranta Ģeklinde de ifade edilmiĢ
Lekvanik aĢiretinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 518)
Kışlak-ı Himmet Kethuumlda mezrası Salur boyu Uluyoumlruumlk taifesinden Aksalur boumlluumlğuumlnden bir
cemaatin adından verilmiĢtir (Hallaccediloğlu III2009 1049) Bozok Sorkun boumllgesinde yaĢayan ve
Varsak Boyuna mensup KızılcakıĢla cemaati adı ise Kızılcakışla mezrasıyla oumlzdeĢleĢmiĢtir (Halaccediloğlu IV 2009 1464) AvĢar boyundan aynı adlı cemaatin adı Kızıllar
131 koumlyuumlne verilmiĢtir
(Halaccediloğlu IV 2009 1470) Gelibolu Huumldavendigar sancaklarında bulunan Kiraslu ya da Kiraslu
Hacı Youmlruumlkan cemaati Huumlseyinabad‟daki Kiraslu mezrasına da ad olarak verilmiĢtir (Tuumlrkay 1981
512)
Sivas Yeniil‟de Yazır boyuna mensup Koyunlu Anamuslu adıyla bir cemaat bulunmaktadır
(Halaccediloğlu IV 2009 1499) Huumlseyinabad‟daki Koyunluyusufoumlzuuml mezrası adı bu cemaate
dayandırılabilir Kozluca kışlağı adı her ne kadar ceviz ağacının ccedilokluğuna delalet eden ve bitki oumlrtuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran bir yer adı gibi goumlzuumlkse de bu isim de buumlyuumlk oumllccediluumlde Youmlruumlk Tuumlrkmen
cemaatlere dayalı verilmiĢ isimlerden olmalıdır Zira Edirne ve Karahisar-ı ġarki‟de Youmlruumlkan
taifesinden Kozluca adıyla bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay 1981 538) Aynı Ģekilde Kulağuz koumlyuuml adı bir mesleğe dayandırılabilecek olsa da Salur boyuna mensup Kulağuzlu cemaati
(Halaccediloğlu IV 2009 1533) bu adın verilmesinde oumlncekine oranla daha etkili bir dayanak
oluĢturmaktadır
Soumlzluumlklerde anlamına rastlanamayan Mahuna kelimesi ise muhtemelen Erzurum ve civarında da rastlanılan Mahanlar adında konargoumlccediler Ekrad taifesinden bir aĢiretin isminin
bozulmuĢ bir biccedilimi olmalıdır ġoumlyle ki bu aĢiret Mahanlı Mahanlu ve Mahanlar Ģeklinde de
Osmanlı belgelerinde zikredilmekteydi (Tuumlrkay 1981 114) Haliyle Mahuna mezrasının adını da cemaatlere dayalı olanlar iccedilerisinde anmak muumlmkuumlnduumlr Huumlseyinabad da dacirchil olmak uumlzere Zile
kazasında Mezid ya da Mezidli Ģeklinde geccedilen yer adları da cemaat koumlkenli yer adları iccedilerisinde
sıralanabilir Mezid ya da Mezidluuml (Tuumlrkay 1981 585) Ģeklinde Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinin adı soumlzkonusu yerlere ad olarak verilmiĢ olabilir Bozok‟tan Teke‟ye kuzey guumlney doğrultusunda
geniĢ bir alanda adı zikredilen Muumlminler cemaati de Youmlruumlkan taifesindendi (Tuumlrkay 1981 598)
Bu youmlnuumlyle Huumlseyinabad‟daki Muumlminler-i Buumlzuumlrk ve Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mezralarının adları bu
cemaatin adını ccedilağrıĢtırmaktadır
Paşalu mezrası Youmlruumlkan taifesinden PaĢalu (Boğalu) (Tuumlrkay1981 624) Sarımbeyluuml
mezrası MaraĢ Youmlruumlklerinden Yuumlreğir boyuna mensup Sarımbeyluuml (Halaccediloğlu V 2009 1983)
Saruisaoumlyuumlk mezraları Sivas Yeniil‟de Saruisa Sincan ve Sincanlu mezrası Ankara Kuumltahya ve Rakka‟da da adı geccedilen Sincan (Tuumlrkay 1981 147) Tusi mezrası MaraĢ ve KırĢehir‟de isimleri
anılan Tus ya da Tuslu (Tuumlrkay 1981 741) Yağlu koumlyuuml Sivas Yeniil‟de bulunan Yağlu (Tuumlrkay
1981 759) cemaatlerinden isimlerini almıĢlardır
Huumlseyinabad‟ın merkezi olarak goumlsterilen Yapa-i Cedid koumlyuuml Yapa cemaatinden adını almıĢ olabilir Bu cemaat Bayındır boyuna mensup bir grup (Halaccediloğlu I2009 22) ve Alayuntlu
boyu iccedilerisinde Karaman‟da bir cemaat adı olarak iki farklı Ģekilde anılmıĢtır ( Halaccediloğlu I 2009
93 94102 203 215 vd) Yortan mezrası da aynı adlı Youmlruumlkan cemaatinden adını almıĢtır (Tuumlrkay 1981 777)
131 Kızıllu Ģeklinde de anılmaktadır
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 117
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 40 Huumlseyinabad Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaağıl mz Cemaat-i Zeyneddin mz
Geccediluumld-i Etrakiye-i
Uluyoumlruumlk ky Karacalu mz
Koyunluyusufoumlzuuml
mz
Muumlminler-i
Kuumlccediluumlk ky
Alacalar ky Ccedilakırlı mz Gedikhasan mz Karadonlu mz Kozluca kıĢlağı Ortaoumlyuumlk mz
Ali Bey
Cemaati
KıĢlağı Ccedilalatlu mz Gılman mz Karakınık mz Kozviran mz PaĢalu mz
Ayrukam mz Ccedilelebibey kıĢlağı Goumlkccedileluuml mz
Karakızkavağı
mz
KoumlĢkerluuml-i Cemaat-i
Karakoumlseluuml ky
Sarımbeyluuml
mz
Aziz mz Ccedilelebiler kıĢlağı Goumlkzemin mz KarataĢ mz Kulağuz ky
Saruisaoumlyuumlk
mz (2)
Baydcık mz Depesideluumlğuumlselmanlu Gulamlar mz Kavurgalu mz Mahuna mz Sincan mz
Beyobası kĢ Domalan mz Hacı ali mz
Kavurgaoğlu
mz Makiler kıĢlağı Tusi mz
Cemaat-i
Ccedilerccedili Ali mz Elmalu mz
Hacıhasankavağı
ky Kıranlu mz
Merkendluuml el-
meĢhur mz Varazlu mz
Cemaat-i
Doumlğer Obası
mz Emirhacılu mz Hacılar mz
KıĢlak-ı Hacı
Ali mz Mezidalanı mz Yağlu ky
Cemaat-i
Emir Umurlu
mz Eskiyapar ky Halil mz
KıĢlak-ı
Uumlmmet
Kethuumlda mz Mezidluuml mz
Yapa-i Cedid
ky
Cemaat-i
Erkekoğlu
KıĢlası
Etrakiye-i Ali Fakih
ky Halilacalık ky
KızılcakıĢla
mz Murad Sufi mz
Yatan-ı
Etrakiye ky
Cemaat-i
Halil Fakih
Obası mz
Etrakiye-i Murad Sufi
ky
Hallaccediloğlu Viranı
mz Kızıllar ky Mustafa kıĢlası
Yeniyapar
ky
Cemaat-i
Soumlğuumldluuml
Geduumlk mz Eyuumlcek mz Kalınkoumlyuuml mz Kızkaracalu ky Mustafa kĢ Yortan mz
Cemaat-i
Toramanlu
mz Fakihler ky Karacakaya mz Kiraslu mz
Muumlminler-i
Buumlzuumlrk mz
Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 5 yerleĢim birimi adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
Bunlar Kınık Salur Ilısu Yazır mezraları ile Nefs-i Yazır-ı Akpınar ve Yazır-ı Akpınar
kıĢlaklarıdır AkbaĢ mezrası132
ile Hacılar koumlyuuml133
adları Ekrad taiflerine dayalı olarak verilmiĢ olabilir Ağcaasma
134 mezrası Alicuumlkluuml
135 mezrası Baraklar mezrası
136 Başkoumly mezrası
137
Boynuyoğun mezrası138
Guumlni mezrası139
Hacıbey140
mezrası Kalınccedilirmiş mezrası141
132 AkbaĢ AkbaĢlu ya da AkbaĢ Ekradı adıyla konargoumlccediler bir Tuumlrkman Ekradı taifesi Rakka‟dan Filibe‟ye bazı sancakların iccedilerisinde yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 186 133 Sivas youmlresi Tuumlrkem taifesindendir Tuumlrkay age s 29 Ayrıca konar oumlccediler Tuumlrkmen ekradı taifesinden aynı adlı bir cemaat vardır Hacılarlı diye de anılmaktadır Zile‟ye yakın Bozok‟ta da izlerine rastlanmakta Tuumlrkay age s 394-395 134 Varsak boyunun Zakirluuml kabilesi taifesinden bir cemaat olup Ağccedilaasma adlı yurtlarda yaĢamaktaydılar Adlarına Niğde Bozok Sorgun ve Bozok‟ta rastalanan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu I s 29Ağcaasmalu ya da Ağcaesma gibi de telafuz edilmektedir Tuumlrkay age s 181 135 Bozok Sancağı Akdağmadeni kazasında Alicik Karacaalan obası adıyla bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 197 136 Baraklar ve Baraklu cemaati Dulkadirli Tuumlrkmenlerinden olup MaraĢ‟tan Yozgat‟a hatta Kuumltahya‟ya kadar geniĢ bir alanda izleri goumlruumllmekteydi Bk Halaccediloğlu I s 240-241 137 KırĢehir ve Bozok sancaklarında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır Tuumlrkay age s 228 138 Tuumlrkman Youmlruumlkanı taifesinden bir aĢirettir MaraĢ Konya Bursa Aksaray Adana gibi birccedilok yerde bu aĢiretin adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 64 139 MenteĢe‟de Kızılcakoyunlu Cemaatine bağlı Guumlni Cemaati ve Sufiler taifesine bakılacak olursa Guumlni taifesi Ġğdir boyuna mensup bir taife olmalıdır Bk Yusuf Halaccediloğlu IV s 1469 140 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Hacıbeyli Ģeklinde de anılmaktadır Tuumlrkay age s 390 141 CcedilirmiĢ adı 1455 tarihinden itibaren geccedilmektedir CcedilirmiĢ Fin Ugor Tuumlrk topluluklarından bir boyun adıdır CcedilirmiĢ Tuumlrkleri 1071 oumlncesinde Bizans‟ın Arap ve Ġranlılara karĢı Balkanlardan Anadolu‟ya goumlccedile zorladığı Tuumlrk
topluluklarındandır httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (Fikri Karaman‟dan alıntı)
118 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karamağan142
mezrası Karamuk143
mezrası Keseri144
Hisarı mezrası Kozviran145
mezrası
Kubat146
mezrası Saruhacı147
mezrası ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 41 Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaasma mz Bubak mezari Kalın CcedilirmiĢ mz KıĢla-yı Suumlduumls mz Saruhacı mz
AkbaĢ mz Davulbazlu mz148
Karamağan mz Kubat mz Savcı-ı Diğer mz
Alicuumlkluuml ky Guumlni mz Karamuk mz Mumu mz Sincanlu mz
Asar-ı Bubak mz Hacıbey mz Keseri Hisarı mz Nefs-i Bubak kıĢlağı Tahinatan kıĢlağı
Baraklar mz Hacılar mz Keseri mz Nefs-i Yazır-ı Akpınar kıĢlağı Tatar mz
BaĢkoumly mz Ilısu Yazır mz Kınık mz Salur mz Yazır-ı Akpınar kĢ
Boynuyoğun mz
Kozviran mz
Kızılkuumlnbed nahiyesinde Eymuumlr koumlyuuml adını 24 Oğuz boyundan biri olan Eymuumlr‟den alırken
Ayvalu149
mezrası Deveci koumlyuuml150
Dona koumlyuuml151
İsa mezrası İsaoumlzuuml mezrası152
Karacaoumlmer mezrası
153 Kayırluca
154 mezrası Kuyucak
155 mezrası Tatar mezrası
156 Tuumlrkmen Youmlruumlk Ccedilakır
157
mezrası ise Ekrad taifesinden adını almıĢ olmalıdır Tablo 42 Kızılkuumlnbed Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ayvalu mz Ġsa mz Kuyucak mz
Ccedilakır mz Ġsaoumlzuuml mz Tatar Hacı mz
Deveci ky Karacaoumlmer mz Tatar ky
Dona ky Kayı mz
Eymuumlr ky Kayırluca mz
KuĢtaĢ nahiyesinde 3 koumly ismini 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Bayat mezrası
Bayatalanı mezrası ve İğdir koumlyuumlduumlr Ağcaviran158
koumlyuuml Başkoumly mezrası Ġsakoumly koumlyuuml ve Koccedilaccedil
koumlyuuml159
gibi yerleĢim birimleri isimlerinde ise cemaat adlarının belirleyici olduğu savunulabilir
142 Mağun adında Sivas ve Rakka eyaletlerinde youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 572 143 Karamuk tarlada buğday aralarında biten anasona benzer siyah ve acı bir tohumun adıdır Karamukaynı zamanda Zile Sivas Yeniil Yuumlzdepare kazaları ve Ġccedilel sancağında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin de adıdır Karamuklu da denilmektedir Tuumlrkay age s 482 144 Adana Tarsus ve Teke‟de Keserli adına Youmlruumlkan‟dan bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 508 145 Bozok ve MaraĢ eyaletlerinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 538 146 Bozok‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s 547 147 Saruhacılı Bozok MaraĢ Alanya ve Sivas‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir MaraĢ‟tada Saruhacılı AvĢarı yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 654 148 1700‟luuml yıllarda Rumlar tarafından yerleĢime accedilılan ve koumly niteliği kazanan Davulbazlı‟nın adının boumllgede guumlmuumlĢ madeni ccedilıkarıldığı vakitlerde mağaralardaki iĢccedililerin davul sesiyle toplanmalarından aldığı oumlne suumlruumllmektedir Ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Yurtlu age s 159 149 Bu cemaatin yaĢadığı yerler arasında Sivas ve Bozok‟a bağlı Akdağmadeni de yer almaktaydı Bk Tuumlrkay age s
215 150Ankara ve Huumldavendigar‟da adı geccedilen bir Youmlruumlk Tuumlrkmen taifeisidir Tuumlrkay age s 323 Devecili ya da Deveciluuml Ģeklinde de anılmaktadır 151 Karaman MaraĢ Bolu sancakları ve Larende kazasında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 335 152 Akdağ‟da Youmlruumlkan Tuumlrkman taifesinden Ġsabeyluuml cemaati vardır Onunla ilgili olabilir Tuumlrkay age s 438 153 Bozok MaraĢ Kuumltahya ve Karahisar-ı ġarki sancaklarında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Karacaoumlmerli diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 465 154 Adana Tarsus ve Aksaray sancaklarında Kayırlu adında Youmlruumlkan Tuumlrkmen taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 500 155 Sivrihisar Adana ve Tarsus‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 558 156 Yusuf Halaccediloğlu boumllgede yaĢayan Tatarları Kıpccedilak Tuumlrklerine mensup bir cemaat olarak nitelemiĢtir Halaccediloğlu V 2169-2174 vd 157 Ccedilakır ve Ccedilakırlı adında Ekrad taifesinden cemaatler vardır Tuumlrkay age s 286 158 Malazgirt sancağnda (Erzurum vilayeti) bu adla bir youmlruumlkan cemaati yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s182 159 Ġccedilel sancağında ve Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında Tuumlrkman youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay
age s 531 KoccedilaĢ olma ihtimali de bulunmaktadır Tuumlrkay age s 531
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 111
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
a Vuumlcut Kısımları Ġccedileren Yer Adları Vuumlcut kısımlarını iccedileren 5 isimden biri kol biri
baĢ biri karın ve son ikisi taban gibi insan uzuvlarını iccedilerisinde barındırmaktadır Tablo 33 Vuumlcut Kısımlarına Dayalı Yer Adlar
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
AbagolEbegol mz Huumlseyinabad Tabana (Dabana) ky Halka-i Hass
DeluumlbaĢ mz Huumlseyinabad TabanıyavaĢ mz Huumlseyinabad
Karnıkara mz (2) Huumlseyinabad
Uzuvlar dıĢında insan vuumlcudunda ortaya ccedilıkan tuumlyler de yer adları iccedilerisinde kendine yer
bulabilmiĢtir Bunların sayısı 3 olup Halka-i Hass‟daki Koumlsemelik mezrası yuumlzuumln tuumlysuumlzluumlğuumlyle ilgilidir Huumlseyinabad‟daki Gılman
94 mezrası ve Perccedilem koumlyuuml
95 adları ise doğrudan insan
vuumlcudundaki tuumlylerle ilgili yer adları arasında değerlendirilebilir
b Ruumltbeler (Unvanlar) Mevkiler Ġccedileren Yer Adları Tuumlrkler yer adları verirken
ruumltbeler unvanlar ve kiĢilerin mevkilerinden de yararlanabilmiĢtir Zile kazasında 18 yer adı bu ccedileĢit bir yaklaĢımla verilmiĢtir Gazi unvanı 3 diğin (tigin) unvanı 5 kadı goumlrevi 1 emir unvanı 1
bey 2 sultan 3 melik 2 yerleĢim biriminde isim olarak kullanılmıĢtır Ladıcık ise buumlyuumlk olasılıkla
Hellenistik doumlnemden gelen ve Pontus devletinde kral ailesinden birccedilok kraliccedile ve prensesin taĢıdığı bir unvan olarak oumltekilerden farklı bir yere oturtulabilir
Tablo 34 Ruumltbeler Unvanlar Mevkiler Ġccedileren Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Arslangazi ky MeĢhedabad Karagazi mz Zile
Baydiğin mz Acacı ve Oumlzikavağı Maturabey mz Karahisar-ı BehramĢah
Baydiğin ky Zile Ladıcık ky96
Halka-i Hass
Beyyurdu mz Huumlseyinabad OsmanpaĢa ky Huumlseyinabad
Emirsaraccedil mz Karahisar-ı BehramĢah Sultaneymirce97
emz Huumlseyinabad
Gazikoumly maa Ermenid mz Kızılkuumlnbed Sultanmehmed mz Huumlseyinabad
KadıĢehri ky Acacı ve Oumlzikavağı Taht-ı melik mz Huumlseyinabad
Karadiğin mz (3) Huumlseyinabad Uzunmelik mz Huumlseyinabad
c Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları Ġnsanı ilgilendiren değiĢik
sıfat ve eylemlerden adını alan Zile kazasında toplam 13 yer adı bulunmuĢtur Bunlardan Ağrık98
mz adı bir hastalık durumuna DoymuĢ ihtiyaccedilların giderilmesine Gederik99
gitmek eylemine
Uumlzmuumlş100
uumlzuumllme eylemine Yararlık faydalı olma haline dayalı isimler gibi goumlzuumlkmektedir
94 ldquoKabarık saccedillı kimserdquo Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml httptdkterimgovtrbts(29012012) Gılmanlar Gılmanlı adına Kuumltahya sancağı Dağardı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 374 95ldquoBaĢlarını tıraĢ edenlerin tepede bıraktıkları saccedil tutamırdquo Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk httptdkterimgovtrbts (29012012) Perccedilemli adıyla iccedilel sancağı Anamur kazasında youmlruumlkandan bir cemaat var Tuumlrkay age s 626 96 Ladıcık Lacircdik kelimesinden geliyor olabilir Hellenistik ccedilağda oumlzellikle Selevkoslarda ve Pontus devletinin kral ailesinde birccedilok kraliccedilenin ve prensesin taĢıdığı bir isim olan Laodikeia‟dan bozma bir kelime Pontus boumllgesinde Amasya‟ya ve Tokat iline bağlı Niksar ilccedilesinde birer Lacircdik var Bk Umar age s 505Zile‟deki Ladıcık adı da bu
adlarla aynı olmalıdır 97 Mezraya adını veren Sultan Eymirce‟nin hayatı hakkında fazla bir bilgi bulunmamaktadır Emirci veya Emirce Sultan‟a ait menakıbnamede Emir-i Ccedilin Osman olarak bilinir Sultan Eymirce zaviyesi ile ilgili Bk Kapusuzoğlu S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Ankara s 67-80 98 ldquoAğrılı ağrıyanrdquo anlamında bir kelimedir Tarama Soumlzluumlğuuml 1967 httptdkterimgovtrbts(29012012) 99 Geder bağ ccedilubuklarını ccedilelikleme merkep alın yazısı ccediluval keder ve kader anlamlarında da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 100 Uumlz ova duumlzluumlk anlamlarında da kullanılan bir kelimedir httptdkterimgovtrbts (19022013)
112 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo35 Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları
d Mesleklerden
Verilen Yer Adları Zile‟de
resmi goumlrevler ve ccedileĢitli esnaf gruplarından kaynaklanan yer adları da vardır Bunların sayısı 5 olup incuumlger ve kalaycı isimleri
zanaat kollarına iĢaret ederken kethuumlda muhtesib ve yazıcı ise resmi goumlrev ya da goumlrevlilere iliĢkin
verilmiĢ yer adları olarak duumlĢuumlnuumllebilir Tablo 36 Mesleklerden Verilen Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġncuumlger mz Karahisar-ı BehramĢah Sarukalaycı mz Huumlseyinabad
Kethuumlda mh Zile Yazıcı mh Zile
Muhtesib ky Karahisar-ı BehramĢah
e Ġnsan (kiĢi) Adı Verilen YerleĢim Birimleri Adını doğrudan kiĢi adlarından alan 22 yerleĢim birimi bulunmaktadır Bunlardan yalnız 1‟i Ermeni ismi olup bu koumlyuumln bir diğer adı da
Killikrsquotir Bunların dıĢındaki isimlerin oumlnemli bir kısmı Arapccedila Farsccedila ve Ġbraniceden fonetiği
değiĢtirilerek Tuumlrkccedileye geccedilmiĢ isimlerdir Tablo 37 Ġnsan (kiĢi) Adları Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahmed ky KuĢtaĢ Mesud Ġğlal mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Battal mz Huumlseyinabad Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Baydar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hamzacık ky Zile Musa mz KuĢtaĢ
Hasan ky Yenimuumlsluumlman Okar mz101
Huumlseyinabad
Keykavus mz Huumlseyinabad Oumlğetccedile ky102
Karahisar-ı BehramĢah
Mahmud ky KuĢtaĢ Sarumusa mz KuĢtaĢ
Hasan mz (2) Huumlseyinabad Sergis ky (nam-ı diğer Killik)103
Huumlseyinabad
Huumlseyin mz (2) Huumlseyinabad Tuğrul mz Huumlseyinabad
Mergub ky104
Zile Yunus mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
f KiĢilerin Fiziksel Oumlzelliklerini Yansıtan Yer Adları KiĢilerin engel durumlarını iccedileren Zile‟de tek yer adı Huumlseyinabad‟daki Sağır Piri Kışlası‟dır
g Tarihicirc KiĢi Adları Ġccedileren Yer Adları Bazı tarihicirc Ģahsiyet isimleri de Zile‟de yer adı
olarak verilebilmiĢtir Bunların sayısı 9 tanedir Zile merkez Danişmend-i Bahşayiş Kalesi105
ile
101 Telli balıkccedilıl kuĢlarına verilen bir isim olan Okar erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 102 Oumlğet beğenilen aranılan anlamında bir kelime olup kız ve erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 103 Bu koumlyde Karkın boyundan Uluyoumlruumlk taifesinden TutuĢ Etraki Cemaati sakindi Halaccediloğlu V s 2234 104 Aranan ve beğenilen anlamlarında olan Mergup kelimesi Arapccedila koumlkenli olup Ģahıs adı olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 105 Tufan Guumlnduumlz DaniĢmendli Beyliği sahasında iccedilinde DaniĢmend adı geccedilen Amasya kazasında 2 Tokat kazasında 2 Sivas kazasında 3 ve Zile kazasında 1 yer adı tespit etmiĢtir Zile‟deki DaniĢmend-i BahĢayiĢ kalesini bir koumly olarak ele alan Guumlnduumlz buranın adının buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendli beyliğinden ziyade bir Ģahıstan verildiğini oumlne suumlrmuumlĢtuumlr Buranın aynı zamanda Tokat Youmlruumlklerinin kıĢlağı olduğunu belirtmiĢtir Kaynak olarak da 387 nolu Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum defterini vermiĢtir (Cilt II s 457) Bk Guumlnduumlz T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli
Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I Baskı Ġstanbul s 35-36
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağrık mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kurubey mz Halka-i Hass
Dilmek mz Karahisar-ı BehramĢah Sapmaz mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Huumlseyinabad UumlzmuumlĢ mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Kızılkuumlnbed Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Huumlseyinabad
Gederik ky Zile Yavihsan ky Halka-i Hass
Goumlzaccedilan mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk Huumlseyinabad
Ġkiyuumlzluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 113
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yeni Muumlsluumlman Arslan-ı Danişmend106
mezrası isimleri buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendliler
doumlneminden kalan ve tarihicirc Ģahsiyetlere dayalı olarak verilmiĢ isimler olmalıdır Karadiğin (Zile-Huumlseyinabad 3) Baydiğin koumlyuuml (Zile) ve Baydiğin
107 mezrası (Acacı ve Oumlzikavağı) isimleri ise
tigin kelimesinin bozulmuĢ Ģekilleri olarak oumlne ccedilıkmaktadır Cengizhan ve Temuumlrhan mezraları
(Huumlseyinabad) ise Moğol istilası ve Timur‟un Anadolu‟ya giriĢinin izlerini taĢıyan yer adları
Ģeklinde tasvir edilebilir Yeni Muumlsluumlman‟daki Ccedileltek koumlyuuml adını Ccedileltek Baba‟dan almıĢtır108
Huumlseyinabad nahiyesi adı ise buumlyuumlk bir olasılıkla Battal Gazi ile birarada anılan Huumlseyin Gazi‟den
verilmiĢ olmalıdır Zira ona atfedilen mezar ya da makamlardan birisi Ccedilorum Alaca ilccedilesindedir109
Yukarı da insan adları baĢlığında ele alınan Keykavus ismi de tarihicirc Ģahsiyetlere dayandırılabilir
h Kavim Kabile Boy Soy Oymak Cemaat Adları Ġccedileren Yer Adları Anadolu
Tuumlrkler tarafindan fethedildikten sonra yoğun bir Tuumlrk goumlccediluumlne sahne olmuĢtur Tuumlrkler buraya boy
ve aĢiretler halinde gelerek muhtelif boumllgeleri yurt edinmiĢler ve Selccediluklu Devleti youmlneticileri de siyasicirc ve iktisadicirc hedefleri goumlzeterek Osmanlı Devleti‟ni kuran Kayı boyuna mensup aĢiretin de
dacirchil olduğu Tuumlrk boylarını ccedileĢitli boumllgelere yerleĢtirmiĢlerdir Osmanlılar da aynı Ģekilde
kendilerine gelip sığınan Tuumlrk topluluklarını değiĢik boumllgelere iskacircn etmiĢlerdir Boumlylece Osmanlı
Devleti‟nin kuruluĢ ve geliĢme suumlrecinde de Anadolu‟nun muhtelif yerlerine ccedileĢitli Tuumlrk oymak ve aĢiretleri yerleĢtirilmiĢtir (Soumlylemez 2002 39)
Osmanlı hanedanı Tuumlrkmen koumlkenli de olsa kendisini Tuumlrkluumlğuumln temsilcisi olarak goumlrmekte
ve Tuumlrk tabirini merkeze oturtmaktaydı Tuumlrkmen tabirini Akkoyunlu Karakoyunlu Dulkadir Karamanoğlu gibi beylik ya da devletlerin etnik kimliğini tanımlamakta adı geccedilen devletlerin
Osmanlı hacirckimiyetine girmiĢ olan halkının sadece konargoumlccediler gruplarını ifade etmek iccedilin
kullanmaktadır Youmlruumlk tabiri ise bir sancak ya da kaza dacirchilinde yaylak ve kıĢlak hayatı
suumlrduumlrenlerin genel adıydı Uluyoumlruumlk (Etrak Youmlruumlkanı) Tokat‟tan Kuumltahya‟ya kadar uzanan sahada konargoumlccedilerlik etmekteydi
110
Acacı ve Oumlzi Kavağı nahiyesinde adını boy ya da cemaat adından alan 12 yerleĢim birimi
bulunmaktadır Alan-ı İğdir Bayındır mezraları ve Kayılar koumlyuuml (2 adet) adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
111 Arablar koumlyuuml
112 Hacı
113 koumlyuuml Haramideresi mezrası
114 Karacaviran
115 koumlyuuml
106Danişmend Farsccedila‟dan Tuumlrkccedileye geccedilen bir kelimedir Bilgili ilim sahibi anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk medreselerin icazet alma seviyesine gelmiĢ olan talebeleri iccedilin de kullanılan bir tabirdir Bk ĠpĢirli M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465 Ancak DaniĢmend tabiri zaman zaman bir Ģahıs adı ya da ismin oumlnuumlnde bir sıfat olarak da kullanılabilmektedir Arslan-ı DaniĢmend Arslan DaniĢmend ya da Ġslam DaniĢmend de olabilir 107 Yılmaz Kurt Niksar‟da bulunan GuumlmuumlĢdiğin koumlyuumlnuumln adının DaniĢmend Gazi‟nin 12 oğlundan biri olan GuumlmuumlĢ Tigin‟den konduğunu belirtmiĢtir Muhtemelen Zile kazasındaki Baydiğin ve Karadiğin isimleri de bu yolla verilmiĢ
olabilir Bk Kurt Y (2000) ldquoNiksar Kazası Yer Adlarırdquo Danişmendliler Doumlneminde Niksarrsquoda Tıp Tarih ve Kuumlltuumlr Sempozyumu Bildirileri Niksar s 105 108 Ccedileltek Baba‟nın asıl ismi ġeyh Mahmut olup unvanı Emirci lakabı Doğan ve ocağı Ccedileltek‟tir Dede Karkın Sarı Saltuk Gajgaj Baba gibi maneviyat ocaklarından biri de Ccedileltek Baba Ocağı‟dır Bu Ocak 17 koumlyuumln oumlĢruumlnuuml alan guumlccedilluuml bir yuvadır ġeyh Mahmut da boumllgeye geldiğinde boumllgenin ĠslamlaĢmasında rol oynayan oumlnemli bir manevi ve tarihi Ģahsiyet olarak Ccedileltek koumlyuumlne adını vermiĢtir Ccedileltek Baba 13 Yuumlzyıl iccedilerisinde yaĢamıĢtır ve Yeseviye tarikatı ekoluumlnden yetiĢen biridir httpceltekkoyumtrggC7eltek-Baba-Kimdir-f (23012012) 109 Oumlzcan K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal Gazi ve Malatya
Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58 110 Guumlnduumlz age s 19-27 111 24 Oğuz boyunun yayıldığı coğraficirc sahalar ve XVI yuumlzyılda Anadolu‟da Oğuz boylarına ait yer adları iccedilin Bk Suumlmer F (1980) Oğuzlar Ġstanbul s 201-372 423-460 112 Ccedilorum Bozok MaraĢ civarında Arab ya da Arablar vardır (Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden) Tuumlrkay age s 50 Arablı diye de anılmaktadır Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden geniĢ bir alana yayılmıĢ durumdadır Tuumlrkay age s 203 113 Tokat Zile‟de ve Ankara AyaĢ‟ta youmlruumlkan taifesinden Hacı diye bir cemaat var Tuumlrkay age s389 114 Ordu kazası ve Karahisar-ı ġarki sancağında Youmlruumlkan taifesinden Harami adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay
age s 406
114 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karıkışla koumlyuuml116
Muğriler117
mezrası Selamet koumlyuuml118
Ulucakkiri mezrası119
ve Yaraş120
mezrası
ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 38 Acacı ve Oumlzi Kavağında Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alan-ı iğdir mz Karacaviran ky Ulucakkiri mz
Arablar ky KarıkıĢla ky Kayılar ky (2)
Hacı ky Muğriler mz Bayındır mz
Haramideresi mz Selamet ky YaraĢ mz
Halka-i Hass nahiyesinde 4 koumly adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Alayuntlu Beydili Kızık ve Salur koumlyleridir 1 koumly Ekrad cemaatlerinin 3 mezra ve 2 koumly ise youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini almıĢtır Kuumlrtler koumlyuuml121
adını bir Ekrad cemaatinden almıĢtır Elmalu
mezrası122
Kırızlar123
koumlyuuml Ovacık124
koumlyuuml Suumlluumlkluuml125
ve Tutuş126
mezrası ise Youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini uumlzerinde taĢımaktadır Tablo 39 Halka-i Hass Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alayuntlu ky Halil ky Kuumlrtler ky Suumlluumlkluuml mz
Beydili ky Kırızlar ky Ovacık ky TutuĢ mz
Elmalu mz Kızık ky Salur mz
Huumlseyinabad‟da Bayadcık Doumlğerobası Karakınık mezraları ile Eski ve Yeni Yapar koumlyleri
adlarını 24 Oğuz boyundan almıĢtır 10 yerleĢim biriminin adının cemaatlerden oluĢtuğu
yanlarında yazan cemaat ibaresinden accedilıkccedila anlaĢılmaktadır 7 yerleĢim birimi de kıĢlak adıyla bir
cemaat ya da topluluğun kıĢladığı bir mekacircnı ifade etmek iccedilin tercih edilmiĢtir Ayrıca 3 yerleĢim yerinde Etrakiye bir yerleĢim yerinde Etrakiye-i Uluyoumlruumlk tabiriyle Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlere
iĢaret edilmiĢtir Kalan 57 yerleĢim birimi ise farklı Tuumlrkmen cemaatlerden adını almıĢtır127
Bu
cemaatlerden Kıranlu (Tuumlrkay 1981 518) ve Mahuna (Tuumlrkay 1981 114) Ekraddan olup kalanların tamamı Youmlruumlk Tuumlrkmen taifelerinden oluĢmaktaydı
115 Karahisar-ı Sahib Adilcevaz Bolvadin ve MaraĢ Goumlksun‟da adı geccedilen TuumlrkmenYoumlruumlkan taifesinden bir cemaattir Youmlruumlkosmanoğlu aĢiretine mensuptur Tuumlrkay age s 465 116 ldquoKayıkıĢlardquo da olabilir Sivas Yeni il Sorkun Nahiyesi‟nde boumlyle bir koumly vardır Bu koumly Kayı boyundan olanlar tarafından kurulmuĢtur Halaccediloğlu III s 1372 Ancak gene de ldquoKarıkıĢlardquo olma ihtimali oldukccedila yuumlksektir ccediluumlnkuuml MaraĢ sancağı Zamantı kazasında Karakışlalı ya da Karıkışlalı adıyla okunmuĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 490 117 Mardin Basra Hakkacircri gibi doğu vilayetleri dıĢında Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında da adı geccedilen ekrad taifesinden
bir aĢirettir Tuumlrkay age s 124 Mukriler olarak da anılmaktadır Ayrıca Makarlar ve Makralar diye youmlruumlkan taifesinden Bozok MaraĢ Karaman Adana Edirne ve Dimetoka‟da bir cemaat de vardır Tuumlrkay age s 574 118 Sivas Yenihan ve Yıldızeli‟nde Youmlruumlkan taifesinden Selametli adıyla bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 666 119 Yozgat Akdağ‟da Ulucak obası adında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 747 120 Ankara Bolu ve MenteĢe sancaklarında da adı geccedilen YaraĢlu adına sahip olan Tuumlrkman taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 765 121 Ekrad‟dan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu IV s 1584 Tuumlrkay age s 113 122 Youmlruumlkan taifesinden ldquoElamacalı Elmalılırdquo Ģeklinde de belirtilmiĢtir Tuumlrkay age s 348-349 123 Firuzlar da olabilir Anamur Kilis ve Mudurnu‟da tespit edilmiĢ bu isimle Tuumlrkmen Youmlruumlk taifesinden bir aĢiret vardır Tuumlrkay age s 81 365 124 Yeniil Sivas‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 617 125 Arapgir ve Karahisar-ıġarki sancağında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 688 126 Sivas ve Bursa‟da bu adla youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 741 127YaklaĢık 83 cemaat adı tespit ettiğimiz Huumlseyinabad yerleĢim birimlerinin referansları geniĢ bir yer tutmaktadır Bu cemaatlerin yayılma sahaları iccedilin Bk Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşiv Belgelerine Goumlre Osmanlı
İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatler Tercuumlman Yayınları Ġstanbul
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 115
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Ağcaağıl Karahisar-ı ġarki‟de Ağcahalil diye de geccedilen bir cemaat adıdır (Tuumlrkay 1981
181) Ayrukam128
MaraĢ Youmlruumlklerinden AvĢar boyuna tabi Ayrudamlı cemaatinden baĢkası değildir (Halaccediloğlu I 2009 205) Aziz Karahisar-ı ġarki‟de de adı geccedilen bir Tuumlrkmen cemaat adıdır
(Tuumlrkay 1981 215) Beyobası Sivas Yeniil‟de bulunan bir Tuumlrkmen aĢiretidir (Tuumlrkay 1981 56)
Ccedilalatlu MaraĢ eyaletinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 288) Youmlruumlkan
taifesinden olan Ccedilelebiler Ordu‟dan Guumlmuumllcine‟ye geniĢ bir alanda yayılmıĢ olan ve Ccedilelebiluuml olarak da anılan bir cemaattir
Depesuumldeluumlk mezrasında Kanuni doumlneminde Bayat boyuna mensup Selmanlu cemaati
yaĢamaktaydı (Halaccediloğlu V 2009 2013) Haliyle Depesi Deluumlğuuml Selmanlu ismi bu cemaatten verilmiĢ olmalıdır Yine aynı doumlnemde bu mezra Bozok sancağına bağlı Sorkun nahiyesine tabi
goumlruumlnmekteydi Yazıkışla (YazılutaĢ) Ccediladıroumlyuumlğuuml Ağcaağıl mezralarında da Selmanlu cemaatinin
adı geccedilmekteydi
Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk‟te mantar ve yer elması Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde
yumurta anlamlarına gelen domalan kelimesi129
Alaiye Sancağı‟nda Youmlruumlkan taifesinden bir
cemaatin de adıydı (Tuumlrkay 1981 335) Emirhacılu mezrasının adı buumlyuumlk olasılıkla Ġccedilel
Sancağı‟nda Anamur Kazası‟nda bulunan Eminhacılu (Tuumlrkay 1981 350) ya da yine Anamur‟da Hacılıemir (Tuumlrkay 1981 395) Ģeklinde geccedilen Youmlruumlk taifesinden bir cemaatten almıĢ olabilir
Eyuumlcek mezrası ise Eyuumlcekli olarak da bilinen Vize Sancağı Pınarhisar kazasında da goumlruumllmuumlĢ olan
bir Tuumlkmen cemaatinin uğrak yeri olarak duumlĢuumlnuumllebilir (Tuumlrkay 1981 362)
Fakihler koumlyuuml Fakıhlar ya da Fakılı (Tuumlrkay1981 364) Gedik Hasan mezrası Bozok ve
MaraĢ‟ta adı geccedilen Gedik Hasanlı (Tuumlrkay1981 369) Youmlruumlk cemaatlerinin adını almıĢtır Yıva
boyuna ait perakende Gılman Cemaatinin adı Gılman mezrasının adına esin kaynağı olmuĢ olabilir
(Hallaccediloğlu V 20091947-1948) Zile sınırlarında adı geccedilen Goumlkccedileler Youmlruumlk cemaati (Tuumlrkay 1981 82) Goumlkccedileluuml mezrasının adının verilmesinde etkili olmuĢtur
Goumlkzemin mezrası130
(Halaccediloğlu II 2009 681) Bozok Sorkun‟da Kızpınarı koumlyuumlnde AvĢar
boyuna mensup Kızılkocalu kabilesine mensup Goumlkin cemaatinden adını almıĢ olsa gerektir (Halaccediloğlu II 2009 900) Gulamlar mezrası ise MaraĢ eyaletinde youmlruumlkan taifesinden Gulamanlu
cemaatinden adını almıĢ olabilir (Tuumlrkay1981 383) Bozok‟ta Hacı Alili adlı youmlruumlkan Tuumlrkmen
taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay1981 389) Buumlyuumlk olasılıkla Hacıali mezrası adı bu cemaate dayalı olmalıdır Halil Acalık koumlyuuml MaraĢ Youmlruumlklerinden Halil Eceli Cemaati (Tuumlrkay
1981 401) ve Hallaccediloğluviranı mezrası Bozok Sorkun boumllgesindeki AvĢar boyuna mensup Halaccedil
Cemaati (Halaccediloğlu III 2009 973) ile ilgili adlar almıĢlardır
Karacalu mezrası adı Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Bozok livası Karahacılu adında koumlye iskacircn edilen Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden bir cemaatin adıyla iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981
462 463) Cemaatin adı Karacalar Karaca ve Karacalu Ģeklinde de dile getirilmektedir
Kızkaracalu koumlyuuml de adını bu cemaatten almıĢtır Zira Karacalu cemaatinin bulunduğu yerler arasında Ccedilorum da bulunmaktaydı (Tuumlrkay 1981 98)
Karadonlu Ermenek Guumllnar Bozkır Ordu ve Karahisar-ı ġarki‟de (Tuumlrkay 1981469)
Karacakaya Ccedilorum‟da (Tuumlrkay 1981 463) Karakız MaraĢ Huumldavendigar ve Vize‟de (Tuumlrkay 1981 477) Karataş Alanya ve BeyĢehri‟nde (Tuumlrkay 1981 486) adı geccedilen cemaatler olup
Karadonlu mezrası Karacakaya koumlyuuml Kararkızkavağı mezrası ve KarataĢ mezrası adları bu
128Kam Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde koyunların barındıkları yer yani damla aynı anlamda goumlsterilmiĢtir httptdkterimgovtrbts (31012012) 129 httptdkterimgovtrbts(31012012) 130 Yusuf Halaccediloğlu bu ismi Goumlkin olarak okumuĢtur
116 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
cemaatlerden kaynaklanmıĢ olmalıdır Kavurga Kavurgalı ve Kavurgaoğlu mezrası isimleri MaraĢ
ve Bozok‟ta yaĢayan Kavurga Dedeler ya da Kavurga cemaatiyle iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981 497-499) Kıranlu ise Sivas Bozok Canik Konya Karaman ve MaraĢ gibi geniĢ bir sahada adı
geccedilen Ekrad youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adı olup Huumlseyinabad‟daki Kıranlu mezrası adı
buradan verilmiĢ olabilir Bu cemaat Kıranlu Kıran Kıranca ve Kıranta Ģeklinde de ifade edilmiĢ
Lekvanik aĢiretinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 518)
Kışlak-ı Himmet Kethuumlda mezrası Salur boyu Uluyoumlruumlk taifesinden Aksalur boumlluumlğuumlnden bir
cemaatin adından verilmiĢtir (Hallaccediloğlu III2009 1049) Bozok Sorkun boumllgesinde yaĢayan ve
Varsak Boyuna mensup KızılcakıĢla cemaati adı ise Kızılcakışla mezrasıyla oumlzdeĢleĢmiĢtir (Halaccediloğlu IV 2009 1464) AvĢar boyundan aynı adlı cemaatin adı Kızıllar
131 koumlyuumlne verilmiĢtir
(Halaccediloğlu IV 2009 1470) Gelibolu Huumldavendigar sancaklarında bulunan Kiraslu ya da Kiraslu
Hacı Youmlruumlkan cemaati Huumlseyinabad‟daki Kiraslu mezrasına da ad olarak verilmiĢtir (Tuumlrkay 1981
512)
Sivas Yeniil‟de Yazır boyuna mensup Koyunlu Anamuslu adıyla bir cemaat bulunmaktadır
(Halaccediloğlu IV 2009 1499) Huumlseyinabad‟daki Koyunluyusufoumlzuuml mezrası adı bu cemaate
dayandırılabilir Kozluca kışlağı adı her ne kadar ceviz ağacının ccedilokluğuna delalet eden ve bitki oumlrtuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran bir yer adı gibi goumlzuumlkse de bu isim de buumlyuumlk oumllccediluumlde Youmlruumlk Tuumlrkmen
cemaatlere dayalı verilmiĢ isimlerden olmalıdır Zira Edirne ve Karahisar-ı ġarki‟de Youmlruumlkan
taifesinden Kozluca adıyla bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay 1981 538) Aynı Ģekilde Kulağuz koumlyuuml adı bir mesleğe dayandırılabilecek olsa da Salur boyuna mensup Kulağuzlu cemaati
(Halaccediloğlu IV 2009 1533) bu adın verilmesinde oumlncekine oranla daha etkili bir dayanak
oluĢturmaktadır
Soumlzluumlklerde anlamına rastlanamayan Mahuna kelimesi ise muhtemelen Erzurum ve civarında da rastlanılan Mahanlar adında konargoumlccediler Ekrad taifesinden bir aĢiretin isminin
bozulmuĢ bir biccedilimi olmalıdır ġoumlyle ki bu aĢiret Mahanlı Mahanlu ve Mahanlar Ģeklinde de
Osmanlı belgelerinde zikredilmekteydi (Tuumlrkay 1981 114) Haliyle Mahuna mezrasının adını da cemaatlere dayalı olanlar iccedilerisinde anmak muumlmkuumlnduumlr Huumlseyinabad da dacirchil olmak uumlzere Zile
kazasında Mezid ya da Mezidli Ģeklinde geccedilen yer adları da cemaat koumlkenli yer adları iccedilerisinde
sıralanabilir Mezid ya da Mezidluuml (Tuumlrkay 1981 585) Ģeklinde Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinin adı soumlzkonusu yerlere ad olarak verilmiĢ olabilir Bozok‟tan Teke‟ye kuzey guumlney doğrultusunda
geniĢ bir alanda adı zikredilen Muumlminler cemaati de Youmlruumlkan taifesindendi (Tuumlrkay 1981 598)
Bu youmlnuumlyle Huumlseyinabad‟daki Muumlminler-i Buumlzuumlrk ve Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mezralarının adları bu
cemaatin adını ccedilağrıĢtırmaktadır
Paşalu mezrası Youmlruumlkan taifesinden PaĢalu (Boğalu) (Tuumlrkay1981 624) Sarımbeyluuml
mezrası MaraĢ Youmlruumlklerinden Yuumlreğir boyuna mensup Sarımbeyluuml (Halaccediloğlu V 2009 1983)
Saruisaoumlyuumlk mezraları Sivas Yeniil‟de Saruisa Sincan ve Sincanlu mezrası Ankara Kuumltahya ve Rakka‟da da adı geccedilen Sincan (Tuumlrkay 1981 147) Tusi mezrası MaraĢ ve KırĢehir‟de isimleri
anılan Tus ya da Tuslu (Tuumlrkay 1981 741) Yağlu koumlyuuml Sivas Yeniil‟de bulunan Yağlu (Tuumlrkay
1981 759) cemaatlerinden isimlerini almıĢlardır
Huumlseyinabad‟ın merkezi olarak goumlsterilen Yapa-i Cedid koumlyuuml Yapa cemaatinden adını almıĢ olabilir Bu cemaat Bayındır boyuna mensup bir grup (Halaccediloğlu I2009 22) ve Alayuntlu
boyu iccedilerisinde Karaman‟da bir cemaat adı olarak iki farklı Ģekilde anılmıĢtır ( Halaccediloğlu I 2009
93 94102 203 215 vd) Yortan mezrası da aynı adlı Youmlruumlkan cemaatinden adını almıĢtır (Tuumlrkay 1981 777)
131 Kızıllu Ģeklinde de anılmaktadır
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 117
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 40 Huumlseyinabad Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaağıl mz Cemaat-i Zeyneddin mz
Geccediluumld-i Etrakiye-i
Uluyoumlruumlk ky Karacalu mz
Koyunluyusufoumlzuuml
mz
Muumlminler-i
Kuumlccediluumlk ky
Alacalar ky Ccedilakırlı mz Gedikhasan mz Karadonlu mz Kozluca kıĢlağı Ortaoumlyuumlk mz
Ali Bey
Cemaati
KıĢlağı Ccedilalatlu mz Gılman mz Karakınık mz Kozviran mz PaĢalu mz
Ayrukam mz Ccedilelebibey kıĢlağı Goumlkccedileluuml mz
Karakızkavağı
mz
KoumlĢkerluuml-i Cemaat-i
Karakoumlseluuml ky
Sarımbeyluuml
mz
Aziz mz Ccedilelebiler kıĢlağı Goumlkzemin mz KarataĢ mz Kulağuz ky
Saruisaoumlyuumlk
mz (2)
Baydcık mz Depesideluumlğuumlselmanlu Gulamlar mz Kavurgalu mz Mahuna mz Sincan mz
Beyobası kĢ Domalan mz Hacı ali mz
Kavurgaoğlu
mz Makiler kıĢlağı Tusi mz
Cemaat-i
Ccedilerccedili Ali mz Elmalu mz
Hacıhasankavağı
ky Kıranlu mz
Merkendluuml el-
meĢhur mz Varazlu mz
Cemaat-i
Doumlğer Obası
mz Emirhacılu mz Hacılar mz
KıĢlak-ı Hacı
Ali mz Mezidalanı mz Yağlu ky
Cemaat-i
Emir Umurlu
mz Eskiyapar ky Halil mz
KıĢlak-ı
Uumlmmet
Kethuumlda mz Mezidluuml mz
Yapa-i Cedid
ky
Cemaat-i
Erkekoğlu
KıĢlası
Etrakiye-i Ali Fakih
ky Halilacalık ky
KızılcakıĢla
mz Murad Sufi mz
Yatan-ı
Etrakiye ky
Cemaat-i
Halil Fakih
Obası mz
Etrakiye-i Murad Sufi
ky
Hallaccediloğlu Viranı
mz Kızıllar ky Mustafa kıĢlası
Yeniyapar
ky
Cemaat-i
Soumlğuumldluuml
Geduumlk mz Eyuumlcek mz Kalınkoumlyuuml mz Kızkaracalu ky Mustafa kĢ Yortan mz
Cemaat-i
Toramanlu
mz Fakihler ky Karacakaya mz Kiraslu mz
Muumlminler-i
Buumlzuumlrk mz
Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 5 yerleĢim birimi adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
Bunlar Kınık Salur Ilısu Yazır mezraları ile Nefs-i Yazır-ı Akpınar ve Yazır-ı Akpınar
kıĢlaklarıdır AkbaĢ mezrası132
ile Hacılar koumlyuuml133
adları Ekrad taiflerine dayalı olarak verilmiĢ olabilir Ağcaasma
134 mezrası Alicuumlkluuml
135 mezrası Baraklar mezrası
136 Başkoumly mezrası
137
Boynuyoğun mezrası138
Guumlni mezrası139
Hacıbey140
mezrası Kalınccedilirmiş mezrası141
132 AkbaĢ AkbaĢlu ya da AkbaĢ Ekradı adıyla konargoumlccediler bir Tuumlrkman Ekradı taifesi Rakka‟dan Filibe‟ye bazı sancakların iccedilerisinde yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 186 133 Sivas youmlresi Tuumlrkem taifesindendir Tuumlrkay age s 29 Ayrıca konar oumlccediler Tuumlrkmen ekradı taifesinden aynı adlı bir cemaat vardır Hacılarlı diye de anılmaktadır Zile‟ye yakın Bozok‟ta da izlerine rastlanmakta Tuumlrkay age s 394-395 134 Varsak boyunun Zakirluuml kabilesi taifesinden bir cemaat olup Ağccedilaasma adlı yurtlarda yaĢamaktaydılar Adlarına Niğde Bozok Sorgun ve Bozok‟ta rastalanan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu I s 29Ağcaasmalu ya da Ağcaesma gibi de telafuz edilmektedir Tuumlrkay age s 181 135 Bozok Sancağı Akdağmadeni kazasında Alicik Karacaalan obası adıyla bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 197 136 Baraklar ve Baraklu cemaati Dulkadirli Tuumlrkmenlerinden olup MaraĢ‟tan Yozgat‟a hatta Kuumltahya‟ya kadar geniĢ bir alanda izleri goumlruumllmekteydi Bk Halaccediloğlu I s 240-241 137 KırĢehir ve Bozok sancaklarında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır Tuumlrkay age s 228 138 Tuumlrkman Youmlruumlkanı taifesinden bir aĢirettir MaraĢ Konya Bursa Aksaray Adana gibi birccedilok yerde bu aĢiretin adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 64 139 MenteĢe‟de Kızılcakoyunlu Cemaatine bağlı Guumlni Cemaati ve Sufiler taifesine bakılacak olursa Guumlni taifesi Ġğdir boyuna mensup bir taife olmalıdır Bk Yusuf Halaccediloğlu IV s 1469 140 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Hacıbeyli Ģeklinde de anılmaktadır Tuumlrkay age s 390 141 CcedilirmiĢ adı 1455 tarihinden itibaren geccedilmektedir CcedilirmiĢ Fin Ugor Tuumlrk topluluklarından bir boyun adıdır CcedilirmiĢ Tuumlrkleri 1071 oumlncesinde Bizans‟ın Arap ve Ġranlılara karĢı Balkanlardan Anadolu‟ya goumlccedile zorladığı Tuumlrk
topluluklarındandır httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (Fikri Karaman‟dan alıntı)
118 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karamağan142
mezrası Karamuk143
mezrası Keseri144
Hisarı mezrası Kozviran145
mezrası
Kubat146
mezrası Saruhacı147
mezrası ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 41 Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaasma mz Bubak mezari Kalın CcedilirmiĢ mz KıĢla-yı Suumlduumls mz Saruhacı mz
AkbaĢ mz Davulbazlu mz148
Karamağan mz Kubat mz Savcı-ı Diğer mz
Alicuumlkluuml ky Guumlni mz Karamuk mz Mumu mz Sincanlu mz
Asar-ı Bubak mz Hacıbey mz Keseri Hisarı mz Nefs-i Bubak kıĢlağı Tahinatan kıĢlağı
Baraklar mz Hacılar mz Keseri mz Nefs-i Yazır-ı Akpınar kıĢlağı Tatar mz
BaĢkoumly mz Ilısu Yazır mz Kınık mz Salur mz Yazır-ı Akpınar kĢ
Boynuyoğun mz
Kozviran mz
Kızılkuumlnbed nahiyesinde Eymuumlr koumlyuuml adını 24 Oğuz boyundan biri olan Eymuumlr‟den alırken
Ayvalu149
mezrası Deveci koumlyuuml150
Dona koumlyuuml151
İsa mezrası İsaoumlzuuml mezrası152
Karacaoumlmer mezrası
153 Kayırluca
154 mezrası Kuyucak
155 mezrası Tatar mezrası
156 Tuumlrkmen Youmlruumlk Ccedilakır
157
mezrası ise Ekrad taifesinden adını almıĢ olmalıdır Tablo 42 Kızılkuumlnbed Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ayvalu mz Ġsa mz Kuyucak mz
Ccedilakır mz Ġsaoumlzuuml mz Tatar Hacı mz
Deveci ky Karacaoumlmer mz Tatar ky
Dona ky Kayı mz
Eymuumlr ky Kayırluca mz
KuĢtaĢ nahiyesinde 3 koumly ismini 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Bayat mezrası
Bayatalanı mezrası ve İğdir koumlyuumlduumlr Ağcaviran158
koumlyuuml Başkoumly mezrası Ġsakoumly koumlyuuml ve Koccedilaccedil
koumlyuuml159
gibi yerleĢim birimleri isimlerinde ise cemaat adlarının belirleyici olduğu savunulabilir
142 Mağun adında Sivas ve Rakka eyaletlerinde youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 572 143 Karamuk tarlada buğday aralarında biten anasona benzer siyah ve acı bir tohumun adıdır Karamukaynı zamanda Zile Sivas Yeniil Yuumlzdepare kazaları ve Ġccedilel sancağında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin de adıdır Karamuklu da denilmektedir Tuumlrkay age s 482 144 Adana Tarsus ve Teke‟de Keserli adına Youmlruumlkan‟dan bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 508 145 Bozok ve MaraĢ eyaletlerinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 538 146 Bozok‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s 547 147 Saruhacılı Bozok MaraĢ Alanya ve Sivas‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir MaraĢ‟tada Saruhacılı AvĢarı yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 654 148 1700‟luuml yıllarda Rumlar tarafından yerleĢime accedilılan ve koumly niteliği kazanan Davulbazlı‟nın adının boumllgede guumlmuumlĢ madeni ccedilıkarıldığı vakitlerde mağaralardaki iĢccedililerin davul sesiyle toplanmalarından aldığı oumlne suumlruumllmektedir Ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Yurtlu age s 159 149 Bu cemaatin yaĢadığı yerler arasında Sivas ve Bozok‟a bağlı Akdağmadeni de yer almaktaydı Bk Tuumlrkay age s
215 150Ankara ve Huumldavendigar‟da adı geccedilen bir Youmlruumlk Tuumlrkmen taifeisidir Tuumlrkay age s 323 Devecili ya da Deveciluuml Ģeklinde de anılmaktadır 151 Karaman MaraĢ Bolu sancakları ve Larende kazasında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 335 152 Akdağ‟da Youmlruumlkan Tuumlrkman taifesinden Ġsabeyluuml cemaati vardır Onunla ilgili olabilir Tuumlrkay age s 438 153 Bozok MaraĢ Kuumltahya ve Karahisar-ı ġarki sancaklarında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Karacaoumlmerli diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 465 154 Adana Tarsus ve Aksaray sancaklarında Kayırlu adında Youmlruumlkan Tuumlrkmen taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 500 155 Sivrihisar Adana ve Tarsus‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 558 156 Yusuf Halaccediloğlu boumllgede yaĢayan Tatarları Kıpccedilak Tuumlrklerine mensup bir cemaat olarak nitelemiĢtir Halaccediloğlu V 2169-2174 vd 157 Ccedilakır ve Ccedilakırlı adında Ekrad taifesinden cemaatler vardır Tuumlrkay age s 286 158 Malazgirt sancağnda (Erzurum vilayeti) bu adla bir youmlruumlkan cemaati yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s182 159 Ġccedilel sancağında ve Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında Tuumlrkman youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay
age s 531 KoccedilaĢ olma ihtimali de bulunmaktadır Tuumlrkay age s 531
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
112 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo35 Ġnsanı Ġlgilendiren Sıfatlar ve Eylemler Ġccedileren Yer Adları
d Mesleklerden
Verilen Yer Adları Zile‟de
resmi goumlrevler ve ccedileĢitli esnaf gruplarından kaynaklanan yer adları da vardır Bunların sayısı 5 olup incuumlger ve kalaycı isimleri
zanaat kollarına iĢaret ederken kethuumlda muhtesib ve yazıcı ise resmi goumlrev ya da goumlrevlilere iliĢkin
verilmiĢ yer adları olarak duumlĢuumlnuumllebilir Tablo 36 Mesleklerden Verilen Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ġncuumlger mz Karahisar-ı BehramĢah Sarukalaycı mz Huumlseyinabad
Kethuumlda mh Zile Yazıcı mh Zile
Muhtesib ky Karahisar-ı BehramĢah
e Ġnsan (kiĢi) Adı Verilen YerleĢim Birimleri Adını doğrudan kiĢi adlarından alan 22 yerleĢim birimi bulunmaktadır Bunlardan yalnız 1‟i Ermeni ismi olup bu koumlyuumln bir diğer adı da
Killikrsquotir Bunların dıĢındaki isimlerin oumlnemli bir kısmı Arapccedila Farsccedila ve Ġbraniceden fonetiği
değiĢtirilerek Tuumlrkccedileye geccedilmiĢ isimlerdir Tablo 37 Ġnsan (kiĢi) Adları Ġccedileren Yer Adları
YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Ahmed ky KuĢtaĢ Mesud Ġğlal mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Battal mz Huumlseyinabad Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Baydar mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Musa mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
Hamzacık ky Zile Musa mz KuĢtaĢ
Hasan ky Yenimuumlsluumlman Okar mz101
Huumlseyinabad
Keykavus mz Huumlseyinabad Oumlğetccedile ky102
Karahisar-ı BehramĢah
Mahmud ky KuĢtaĢ Sarumusa mz KuĢtaĢ
Hasan mz (2) Huumlseyinabad Sergis ky (nam-ı diğer Killik)103
Huumlseyinabad
Huumlseyin mz (2) Huumlseyinabad Tuğrul mz Huumlseyinabad
Mergub ky104
Zile Yunus mz Acacı ve Oumlzi Kavağı
f KiĢilerin Fiziksel Oumlzelliklerini Yansıtan Yer Adları KiĢilerin engel durumlarını iccedileren Zile‟de tek yer adı Huumlseyinabad‟daki Sağır Piri Kışlası‟dır
g Tarihicirc KiĢi Adları Ġccedileren Yer Adları Bazı tarihicirc Ģahsiyet isimleri de Zile‟de yer adı
olarak verilebilmiĢtir Bunların sayısı 9 tanedir Zile merkez Danişmend-i Bahşayiş Kalesi105
ile
101 Telli balıkccedilıl kuĢlarına verilen bir isim olan Okar erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 102 Oumlğet beğenilen aranılan anlamında bir kelime olup kız ve erkek ismi olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 103 Bu koumlyde Karkın boyundan Uluyoumlruumlk taifesinden TutuĢ Etraki Cemaati sakindi Halaccediloğlu V s 2234 104 Aranan ve beğenilen anlamlarında olan Mergup kelimesi Arapccedila koumlkenli olup Ģahıs adı olarak da kullanılmaktadır httptdkterimgovtrbts (19022013) 105 Tufan Guumlnduumlz DaniĢmendli Beyliği sahasında iccedilinde DaniĢmend adı geccedilen Amasya kazasında 2 Tokat kazasında 2 Sivas kazasında 3 ve Zile kazasında 1 yer adı tespit etmiĢtir Zile‟deki DaniĢmend-i BahĢayiĢ kalesini bir koumly olarak ele alan Guumlnduumlz buranın adının buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendli beyliğinden ziyade bir Ģahıstan verildiğini oumlne suumlrmuumlĢtuumlr Buranın aynı zamanda Tokat Youmlruumlklerinin kıĢlağı olduğunu belirtmiĢtir Kaynak olarak da 387 nolu Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum defterini vermiĢtir (Cilt II s 457) Bk Guumlnduumlz T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli
Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I Baskı Ġstanbul s 35-36
YerleĢim birimi Nahiye YerleĢim birimi Nahiye
Ağrık mz Acacı ve Oumlzi Kavağı Kurubey mz Halka-i Hass
Dilmek mz Karahisar-ı BehramĢah Sapmaz mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Huumlseyinabad UumlzmuumlĢ mz Huumlseyinabad
DoymuĢ mz Kızılkuumlnbed Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Huumlseyinabad
Gederik ky Zile Yavihsan ky Halka-i Hass
Goumlzaccedilan mz Huumlseyinabad Yararlık-ı Buumlzuumlrk Huumlseyinabad
Ġkiyuumlzluuml mz Karahisar-ı BehramĢah
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 113
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yeni Muumlsluumlman Arslan-ı Danişmend106
mezrası isimleri buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendliler
doumlneminden kalan ve tarihicirc Ģahsiyetlere dayalı olarak verilmiĢ isimler olmalıdır Karadiğin (Zile-Huumlseyinabad 3) Baydiğin koumlyuuml (Zile) ve Baydiğin
107 mezrası (Acacı ve Oumlzikavağı) isimleri ise
tigin kelimesinin bozulmuĢ Ģekilleri olarak oumlne ccedilıkmaktadır Cengizhan ve Temuumlrhan mezraları
(Huumlseyinabad) ise Moğol istilası ve Timur‟un Anadolu‟ya giriĢinin izlerini taĢıyan yer adları
Ģeklinde tasvir edilebilir Yeni Muumlsluumlman‟daki Ccedileltek koumlyuuml adını Ccedileltek Baba‟dan almıĢtır108
Huumlseyinabad nahiyesi adı ise buumlyuumlk bir olasılıkla Battal Gazi ile birarada anılan Huumlseyin Gazi‟den
verilmiĢ olmalıdır Zira ona atfedilen mezar ya da makamlardan birisi Ccedilorum Alaca ilccedilesindedir109
Yukarı da insan adları baĢlığında ele alınan Keykavus ismi de tarihicirc Ģahsiyetlere dayandırılabilir
h Kavim Kabile Boy Soy Oymak Cemaat Adları Ġccedileren Yer Adları Anadolu
Tuumlrkler tarafindan fethedildikten sonra yoğun bir Tuumlrk goumlccediluumlne sahne olmuĢtur Tuumlrkler buraya boy
ve aĢiretler halinde gelerek muhtelif boumllgeleri yurt edinmiĢler ve Selccediluklu Devleti youmlneticileri de siyasicirc ve iktisadicirc hedefleri goumlzeterek Osmanlı Devleti‟ni kuran Kayı boyuna mensup aĢiretin de
dacirchil olduğu Tuumlrk boylarını ccedileĢitli boumllgelere yerleĢtirmiĢlerdir Osmanlılar da aynı Ģekilde
kendilerine gelip sığınan Tuumlrk topluluklarını değiĢik boumllgelere iskacircn etmiĢlerdir Boumlylece Osmanlı
Devleti‟nin kuruluĢ ve geliĢme suumlrecinde de Anadolu‟nun muhtelif yerlerine ccedileĢitli Tuumlrk oymak ve aĢiretleri yerleĢtirilmiĢtir (Soumlylemez 2002 39)
Osmanlı hanedanı Tuumlrkmen koumlkenli de olsa kendisini Tuumlrkluumlğuumln temsilcisi olarak goumlrmekte
ve Tuumlrk tabirini merkeze oturtmaktaydı Tuumlrkmen tabirini Akkoyunlu Karakoyunlu Dulkadir Karamanoğlu gibi beylik ya da devletlerin etnik kimliğini tanımlamakta adı geccedilen devletlerin
Osmanlı hacirckimiyetine girmiĢ olan halkının sadece konargoumlccediler gruplarını ifade etmek iccedilin
kullanmaktadır Youmlruumlk tabiri ise bir sancak ya da kaza dacirchilinde yaylak ve kıĢlak hayatı
suumlrduumlrenlerin genel adıydı Uluyoumlruumlk (Etrak Youmlruumlkanı) Tokat‟tan Kuumltahya‟ya kadar uzanan sahada konargoumlccedilerlik etmekteydi
110
Acacı ve Oumlzi Kavağı nahiyesinde adını boy ya da cemaat adından alan 12 yerleĢim birimi
bulunmaktadır Alan-ı İğdir Bayındır mezraları ve Kayılar koumlyuuml (2 adet) adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
111 Arablar koumlyuuml
112 Hacı
113 koumlyuuml Haramideresi mezrası
114 Karacaviran
115 koumlyuuml
106Danişmend Farsccedila‟dan Tuumlrkccedileye geccedilen bir kelimedir Bilgili ilim sahibi anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk medreselerin icazet alma seviyesine gelmiĢ olan talebeleri iccedilin de kullanılan bir tabirdir Bk ĠpĢirli M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465 Ancak DaniĢmend tabiri zaman zaman bir Ģahıs adı ya da ismin oumlnuumlnde bir sıfat olarak da kullanılabilmektedir Arslan-ı DaniĢmend Arslan DaniĢmend ya da Ġslam DaniĢmend de olabilir 107 Yılmaz Kurt Niksar‟da bulunan GuumlmuumlĢdiğin koumlyuumlnuumln adının DaniĢmend Gazi‟nin 12 oğlundan biri olan GuumlmuumlĢ Tigin‟den konduğunu belirtmiĢtir Muhtemelen Zile kazasındaki Baydiğin ve Karadiğin isimleri de bu yolla verilmiĢ
olabilir Bk Kurt Y (2000) ldquoNiksar Kazası Yer Adlarırdquo Danişmendliler Doumlneminde Niksarrsquoda Tıp Tarih ve Kuumlltuumlr Sempozyumu Bildirileri Niksar s 105 108 Ccedileltek Baba‟nın asıl ismi ġeyh Mahmut olup unvanı Emirci lakabı Doğan ve ocağı Ccedileltek‟tir Dede Karkın Sarı Saltuk Gajgaj Baba gibi maneviyat ocaklarından biri de Ccedileltek Baba Ocağı‟dır Bu Ocak 17 koumlyuumln oumlĢruumlnuuml alan guumlccedilluuml bir yuvadır ġeyh Mahmut da boumllgeye geldiğinde boumllgenin ĠslamlaĢmasında rol oynayan oumlnemli bir manevi ve tarihi Ģahsiyet olarak Ccedileltek koumlyuumlne adını vermiĢtir Ccedileltek Baba 13 Yuumlzyıl iccedilerisinde yaĢamıĢtır ve Yeseviye tarikatı ekoluumlnden yetiĢen biridir httpceltekkoyumtrggC7eltek-Baba-Kimdir-f (23012012) 109 Oumlzcan K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal Gazi ve Malatya
Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58 110 Guumlnduumlz age s 19-27 111 24 Oğuz boyunun yayıldığı coğraficirc sahalar ve XVI yuumlzyılda Anadolu‟da Oğuz boylarına ait yer adları iccedilin Bk Suumlmer F (1980) Oğuzlar Ġstanbul s 201-372 423-460 112 Ccedilorum Bozok MaraĢ civarında Arab ya da Arablar vardır (Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden) Tuumlrkay age s 50 Arablı diye de anılmaktadır Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden geniĢ bir alana yayılmıĢ durumdadır Tuumlrkay age s 203 113 Tokat Zile‟de ve Ankara AyaĢ‟ta youmlruumlkan taifesinden Hacı diye bir cemaat var Tuumlrkay age s389 114 Ordu kazası ve Karahisar-ı ġarki sancağında Youmlruumlkan taifesinden Harami adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay
age s 406
114 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karıkışla koumlyuuml116
Muğriler117
mezrası Selamet koumlyuuml118
Ulucakkiri mezrası119
ve Yaraş120
mezrası
ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 38 Acacı ve Oumlzi Kavağında Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alan-ı iğdir mz Karacaviran ky Ulucakkiri mz
Arablar ky KarıkıĢla ky Kayılar ky (2)
Hacı ky Muğriler mz Bayındır mz
Haramideresi mz Selamet ky YaraĢ mz
Halka-i Hass nahiyesinde 4 koumly adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Alayuntlu Beydili Kızık ve Salur koumlyleridir 1 koumly Ekrad cemaatlerinin 3 mezra ve 2 koumly ise youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini almıĢtır Kuumlrtler koumlyuuml121
adını bir Ekrad cemaatinden almıĢtır Elmalu
mezrası122
Kırızlar123
koumlyuuml Ovacık124
koumlyuuml Suumlluumlkluuml125
ve Tutuş126
mezrası ise Youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini uumlzerinde taĢımaktadır Tablo 39 Halka-i Hass Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alayuntlu ky Halil ky Kuumlrtler ky Suumlluumlkluuml mz
Beydili ky Kırızlar ky Ovacık ky TutuĢ mz
Elmalu mz Kızık ky Salur mz
Huumlseyinabad‟da Bayadcık Doumlğerobası Karakınık mezraları ile Eski ve Yeni Yapar koumlyleri
adlarını 24 Oğuz boyundan almıĢtır 10 yerleĢim biriminin adının cemaatlerden oluĢtuğu
yanlarında yazan cemaat ibaresinden accedilıkccedila anlaĢılmaktadır 7 yerleĢim birimi de kıĢlak adıyla bir
cemaat ya da topluluğun kıĢladığı bir mekacircnı ifade etmek iccedilin tercih edilmiĢtir Ayrıca 3 yerleĢim yerinde Etrakiye bir yerleĢim yerinde Etrakiye-i Uluyoumlruumlk tabiriyle Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlere
iĢaret edilmiĢtir Kalan 57 yerleĢim birimi ise farklı Tuumlrkmen cemaatlerden adını almıĢtır127
Bu
cemaatlerden Kıranlu (Tuumlrkay 1981 518) ve Mahuna (Tuumlrkay 1981 114) Ekraddan olup kalanların tamamı Youmlruumlk Tuumlrkmen taifelerinden oluĢmaktaydı
115 Karahisar-ı Sahib Adilcevaz Bolvadin ve MaraĢ Goumlksun‟da adı geccedilen TuumlrkmenYoumlruumlkan taifesinden bir cemaattir Youmlruumlkosmanoğlu aĢiretine mensuptur Tuumlrkay age s 465 116 ldquoKayıkıĢlardquo da olabilir Sivas Yeni il Sorkun Nahiyesi‟nde boumlyle bir koumly vardır Bu koumly Kayı boyundan olanlar tarafından kurulmuĢtur Halaccediloğlu III s 1372 Ancak gene de ldquoKarıkıĢlardquo olma ihtimali oldukccedila yuumlksektir ccediluumlnkuuml MaraĢ sancağı Zamantı kazasında Karakışlalı ya da Karıkışlalı adıyla okunmuĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 490 117 Mardin Basra Hakkacircri gibi doğu vilayetleri dıĢında Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında da adı geccedilen ekrad taifesinden
bir aĢirettir Tuumlrkay age s 124 Mukriler olarak da anılmaktadır Ayrıca Makarlar ve Makralar diye youmlruumlkan taifesinden Bozok MaraĢ Karaman Adana Edirne ve Dimetoka‟da bir cemaat de vardır Tuumlrkay age s 574 118 Sivas Yenihan ve Yıldızeli‟nde Youmlruumlkan taifesinden Selametli adıyla bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 666 119 Yozgat Akdağ‟da Ulucak obası adında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 747 120 Ankara Bolu ve MenteĢe sancaklarında da adı geccedilen YaraĢlu adına sahip olan Tuumlrkman taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 765 121 Ekrad‟dan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu IV s 1584 Tuumlrkay age s 113 122 Youmlruumlkan taifesinden ldquoElamacalı Elmalılırdquo Ģeklinde de belirtilmiĢtir Tuumlrkay age s 348-349 123 Firuzlar da olabilir Anamur Kilis ve Mudurnu‟da tespit edilmiĢ bu isimle Tuumlrkmen Youmlruumlk taifesinden bir aĢiret vardır Tuumlrkay age s 81 365 124 Yeniil Sivas‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 617 125 Arapgir ve Karahisar-ıġarki sancağında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 688 126 Sivas ve Bursa‟da bu adla youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 741 127YaklaĢık 83 cemaat adı tespit ettiğimiz Huumlseyinabad yerleĢim birimlerinin referansları geniĢ bir yer tutmaktadır Bu cemaatlerin yayılma sahaları iccedilin Bk Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşiv Belgelerine Goumlre Osmanlı
İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatler Tercuumlman Yayınları Ġstanbul
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 115
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Ağcaağıl Karahisar-ı ġarki‟de Ağcahalil diye de geccedilen bir cemaat adıdır (Tuumlrkay 1981
181) Ayrukam128
MaraĢ Youmlruumlklerinden AvĢar boyuna tabi Ayrudamlı cemaatinden baĢkası değildir (Halaccediloğlu I 2009 205) Aziz Karahisar-ı ġarki‟de de adı geccedilen bir Tuumlrkmen cemaat adıdır
(Tuumlrkay 1981 215) Beyobası Sivas Yeniil‟de bulunan bir Tuumlrkmen aĢiretidir (Tuumlrkay 1981 56)
Ccedilalatlu MaraĢ eyaletinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 288) Youmlruumlkan
taifesinden olan Ccedilelebiler Ordu‟dan Guumlmuumllcine‟ye geniĢ bir alanda yayılmıĢ olan ve Ccedilelebiluuml olarak da anılan bir cemaattir
Depesuumldeluumlk mezrasında Kanuni doumlneminde Bayat boyuna mensup Selmanlu cemaati
yaĢamaktaydı (Halaccediloğlu V 2009 2013) Haliyle Depesi Deluumlğuuml Selmanlu ismi bu cemaatten verilmiĢ olmalıdır Yine aynı doumlnemde bu mezra Bozok sancağına bağlı Sorkun nahiyesine tabi
goumlruumlnmekteydi Yazıkışla (YazılutaĢ) Ccediladıroumlyuumlğuuml Ağcaağıl mezralarında da Selmanlu cemaatinin
adı geccedilmekteydi
Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk‟te mantar ve yer elması Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde
yumurta anlamlarına gelen domalan kelimesi129
Alaiye Sancağı‟nda Youmlruumlkan taifesinden bir
cemaatin de adıydı (Tuumlrkay 1981 335) Emirhacılu mezrasının adı buumlyuumlk olasılıkla Ġccedilel
Sancağı‟nda Anamur Kazası‟nda bulunan Eminhacılu (Tuumlrkay 1981 350) ya da yine Anamur‟da Hacılıemir (Tuumlrkay 1981 395) Ģeklinde geccedilen Youmlruumlk taifesinden bir cemaatten almıĢ olabilir
Eyuumlcek mezrası ise Eyuumlcekli olarak da bilinen Vize Sancağı Pınarhisar kazasında da goumlruumllmuumlĢ olan
bir Tuumlkmen cemaatinin uğrak yeri olarak duumlĢuumlnuumllebilir (Tuumlrkay 1981 362)
Fakihler koumlyuuml Fakıhlar ya da Fakılı (Tuumlrkay1981 364) Gedik Hasan mezrası Bozok ve
MaraĢ‟ta adı geccedilen Gedik Hasanlı (Tuumlrkay1981 369) Youmlruumlk cemaatlerinin adını almıĢtır Yıva
boyuna ait perakende Gılman Cemaatinin adı Gılman mezrasının adına esin kaynağı olmuĢ olabilir
(Hallaccediloğlu V 20091947-1948) Zile sınırlarında adı geccedilen Goumlkccedileler Youmlruumlk cemaati (Tuumlrkay 1981 82) Goumlkccedileluuml mezrasının adının verilmesinde etkili olmuĢtur
Goumlkzemin mezrası130
(Halaccediloğlu II 2009 681) Bozok Sorkun‟da Kızpınarı koumlyuumlnde AvĢar
boyuna mensup Kızılkocalu kabilesine mensup Goumlkin cemaatinden adını almıĢ olsa gerektir (Halaccediloğlu II 2009 900) Gulamlar mezrası ise MaraĢ eyaletinde youmlruumlkan taifesinden Gulamanlu
cemaatinden adını almıĢ olabilir (Tuumlrkay1981 383) Bozok‟ta Hacı Alili adlı youmlruumlkan Tuumlrkmen
taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay1981 389) Buumlyuumlk olasılıkla Hacıali mezrası adı bu cemaate dayalı olmalıdır Halil Acalık koumlyuuml MaraĢ Youmlruumlklerinden Halil Eceli Cemaati (Tuumlrkay
1981 401) ve Hallaccediloğluviranı mezrası Bozok Sorkun boumllgesindeki AvĢar boyuna mensup Halaccedil
Cemaati (Halaccediloğlu III 2009 973) ile ilgili adlar almıĢlardır
Karacalu mezrası adı Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Bozok livası Karahacılu adında koumlye iskacircn edilen Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden bir cemaatin adıyla iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981
462 463) Cemaatin adı Karacalar Karaca ve Karacalu Ģeklinde de dile getirilmektedir
Kızkaracalu koumlyuuml de adını bu cemaatten almıĢtır Zira Karacalu cemaatinin bulunduğu yerler arasında Ccedilorum da bulunmaktaydı (Tuumlrkay 1981 98)
Karadonlu Ermenek Guumllnar Bozkır Ordu ve Karahisar-ı ġarki‟de (Tuumlrkay 1981469)
Karacakaya Ccedilorum‟da (Tuumlrkay 1981 463) Karakız MaraĢ Huumldavendigar ve Vize‟de (Tuumlrkay 1981 477) Karataş Alanya ve BeyĢehri‟nde (Tuumlrkay 1981 486) adı geccedilen cemaatler olup
Karadonlu mezrası Karacakaya koumlyuuml Kararkızkavağı mezrası ve KarataĢ mezrası adları bu
128Kam Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde koyunların barındıkları yer yani damla aynı anlamda goumlsterilmiĢtir httptdkterimgovtrbts (31012012) 129 httptdkterimgovtrbts(31012012) 130 Yusuf Halaccediloğlu bu ismi Goumlkin olarak okumuĢtur
116 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
cemaatlerden kaynaklanmıĢ olmalıdır Kavurga Kavurgalı ve Kavurgaoğlu mezrası isimleri MaraĢ
ve Bozok‟ta yaĢayan Kavurga Dedeler ya da Kavurga cemaatiyle iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981 497-499) Kıranlu ise Sivas Bozok Canik Konya Karaman ve MaraĢ gibi geniĢ bir sahada adı
geccedilen Ekrad youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adı olup Huumlseyinabad‟daki Kıranlu mezrası adı
buradan verilmiĢ olabilir Bu cemaat Kıranlu Kıran Kıranca ve Kıranta Ģeklinde de ifade edilmiĢ
Lekvanik aĢiretinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 518)
Kışlak-ı Himmet Kethuumlda mezrası Salur boyu Uluyoumlruumlk taifesinden Aksalur boumlluumlğuumlnden bir
cemaatin adından verilmiĢtir (Hallaccediloğlu III2009 1049) Bozok Sorkun boumllgesinde yaĢayan ve
Varsak Boyuna mensup KızılcakıĢla cemaati adı ise Kızılcakışla mezrasıyla oumlzdeĢleĢmiĢtir (Halaccediloğlu IV 2009 1464) AvĢar boyundan aynı adlı cemaatin adı Kızıllar
131 koumlyuumlne verilmiĢtir
(Halaccediloğlu IV 2009 1470) Gelibolu Huumldavendigar sancaklarında bulunan Kiraslu ya da Kiraslu
Hacı Youmlruumlkan cemaati Huumlseyinabad‟daki Kiraslu mezrasına da ad olarak verilmiĢtir (Tuumlrkay 1981
512)
Sivas Yeniil‟de Yazır boyuna mensup Koyunlu Anamuslu adıyla bir cemaat bulunmaktadır
(Halaccediloğlu IV 2009 1499) Huumlseyinabad‟daki Koyunluyusufoumlzuuml mezrası adı bu cemaate
dayandırılabilir Kozluca kışlağı adı her ne kadar ceviz ağacının ccedilokluğuna delalet eden ve bitki oumlrtuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran bir yer adı gibi goumlzuumlkse de bu isim de buumlyuumlk oumllccediluumlde Youmlruumlk Tuumlrkmen
cemaatlere dayalı verilmiĢ isimlerden olmalıdır Zira Edirne ve Karahisar-ı ġarki‟de Youmlruumlkan
taifesinden Kozluca adıyla bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay 1981 538) Aynı Ģekilde Kulağuz koumlyuuml adı bir mesleğe dayandırılabilecek olsa da Salur boyuna mensup Kulağuzlu cemaati
(Halaccediloğlu IV 2009 1533) bu adın verilmesinde oumlncekine oranla daha etkili bir dayanak
oluĢturmaktadır
Soumlzluumlklerde anlamına rastlanamayan Mahuna kelimesi ise muhtemelen Erzurum ve civarında da rastlanılan Mahanlar adında konargoumlccediler Ekrad taifesinden bir aĢiretin isminin
bozulmuĢ bir biccedilimi olmalıdır ġoumlyle ki bu aĢiret Mahanlı Mahanlu ve Mahanlar Ģeklinde de
Osmanlı belgelerinde zikredilmekteydi (Tuumlrkay 1981 114) Haliyle Mahuna mezrasının adını da cemaatlere dayalı olanlar iccedilerisinde anmak muumlmkuumlnduumlr Huumlseyinabad da dacirchil olmak uumlzere Zile
kazasında Mezid ya da Mezidli Ģeklinde geccedilen yer adları da cemaat koumlkenli yer adları iccedilerisinde
sıralanabilir Mezid ya da Mezidluuml (Tuumlrkay 1981 585) Ģeklinde Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinin adı soumlzkonusu yerlere ad olarak verilmiĢ olabilir Bozok‟tan Teke‟ye kuzey guumlney doğrultusunda
geniĢ bir alanda adı zikredilen Muumlminler cemaati de Youmlruumlkan taifesindendi (Tuumlrkay 1981 598)
Bu youmlnuumlyle Huumlseyinabad‟daki Muumlminler-i Buumlzuumlrk ve Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mezralarının adları bu
cemaatin adını ccedilağrıĢtırmaktadır
Paşalu mezrası Youmlruumlkan taifesinden PaĢalu (Boğalu) (Tuumlrkay1981 624) Sarımbeyluuml
mezrası MaraĢ Youmlruumlklerinden Yuumlreğir boyuna mensup Sarımbeyluuml (Halaccediloğlu V 2009 1983)
Saruisaoumlyuumlk mezraları Sivas Yeniil‟de Saruisa Sincan ve Sincanlu mezrası Ankara Kuumltahya ve Rakka‟da da adı geccedilen Sincan (Tuumlrkay 1981 147) Tusi mezrası MaraĢ ve KırĢehir‟de isimleri
anılan Tus ya da Tuslu (Tuumlrkay 1981 741) Yağlu koumlyuuml Sivas Yeniil‟de bulunan Yağlu (Tuumlrkay
1981 759) cemaatlerinden isimlerini almıĢlardır
Huumlseyinabad‟ın merkezi olarak goumlsterilen Yapa-i Cedid koumlyuuml Yapa cemaatinden adını almıĢ olabilir Bu cemaat Bayındır boyuna mensup bir grup (Halaccediloğlu I2009 22) ve Alayuntlu
boyu iccedilerisinde Karaman‟da bir cemaat adı olarak iki farklı Ģekilde anılmıĢtır ( Halaccediloğlu I 2009
93 94102 203 215 vd) Yortan mezrası da aynı adlı Youmlruumlkan cemaatinden adını almıĢtır (Tuumlrkay 1981 777)
131 Kızıllu Ģeklinde de anılmaktadır
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 117
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 40 Huumlseyinabad Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaağıl mz Cemaat-i Zeyneddin mz
Geccediluumld-i Etrakiye-i
Uluyoumlruumlk ky Karacalu mz
Koyunluyusufoumlzuuml
mz
Muumlminler-i
Kuumlccediluumlk ky
Alacalar ky Ccedilakırlı mz Gedikhasan mz Karadonlu mz Kozluca kıĢlağı Ortaoumlyuumlk mz
Ali Bey
Cemaati
KıĢlağı Ccedilalatlu mz Gılman mz Karakınık mz Kozviran mz PaĢalu mz
Ayrukam mz Ccedilelebibey kıĢlağı Goumlkccedileluuml mz
Karakızkavağı
mz
KoumlĢkerluuml-i Cemaat-i
Karakoumlseluuml ky
Sarımbeyluuml
mz
Aziz mz Ccedilelebiler kıĢlağı Goumlkzemin mz KarataĢ mz Kulağuz ky
Saruisaoumlyuumlk
mz (2)
Baydcık mz Depesideluumlğuumlselmanlu Gulamlar mz Kavurgalu mz Mahuna mz Sincan mz
Beyobası kĢ Domalan mz Hacı ali mz
Kavurgaoğlu
mz Makiler kıĢlağı Tusi mz
Cemaat-i
Ccedilerccedili Ali mz Elmalu mz
Hacıhasankavağı
ky Kıranlu mz
Merkendluuml el-
meĢhur mz Varazlu mz
Cemaat-i
Doumlğer Obası
mz Emirhacılu mz Hacılar mz
KıĢlak-ı Hacı
Ali mz Mezidalanı mz Yağlu ky
Cemaat-i
Emir Umurlu
mz Eskiyapar ky Halil mz
KıĢlak-ı
Uumlmmet
Kethuumlda mz Mezidluuml mz
Yapa-i Cedid
ky
Cemaat-i
Erkekoğlu
KıĢlası
Etrakiye-i Ali Fakih
ky Halilacalık ky
KızılcakıĢla
mz Murad Sufi mz
Yatan-ı
Etrakiye ky
Cemaat-i
Halil Fakih
Obası mz
Etrakiye-i Murad Sufi
ky
Hallaccediloğlu Viranı
mz Kızıllar ky Mustafa kıĢlası
Yeniyapar
ky
Cemaat-i
Soumlğuumldluuml
Geduumlk mz Eyuumlcek mz Kalınkoumlyuuml mz Kızkaracalu ky Mustafa kĢ Yortan mz
Cemaat-i
Toramanlu
mz Fakihler ky Karacakaya mz Kiraslu mz
Muumlminler-i
Buumlzuumlrk mz
Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 5 yerleĢim birimi adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
Bunlar Kınık Salur Ilısu Yazır mezraları ile Nefs-i Yazır-ı Akpınar ve Yazır-ı Akpınar
kıĢlaklarıdır AkbaĢ mezrası132
ile Hacılar koumlyuuml133
adları Ekrad taiflerine dayalı olarak verilmiĢ olabilir Ağcaasma
134 mezrası Alicuumlkluuml
135 mezrası Baraklar mezrası
136 Başkoumly mezrası
137
Boynuyoğun mezrası138
Guumlni mezrası139
Hacıbey140
mezrası Kalınccedilirmiş mezrası141
132 AkbaĢ AkbaĢlu ya da AkbaĢ Ekradı adıyla konargoumlccediler bir Tuumlrkman Ekradı taifesi Rakka‟dan Filibe‟ye bazı sancakların iccedilerisinde yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 186 133 Sivas youmlresi Tuumlrkem taifesindendir Tuumlrkay age s 29 Ayrıca konar oumlccediler Tuumlrkmen ekradı taifesinden aynı adlı bir cemaat vardır Hacılarlı diye de anılmaktadır Zile‟ye yakın Bozok‟ta da izlerine rastlanmakta Tuumlrkay age s 394-395 134 Varsak boyunun Zakirluuml kabilesi taifesinden bir cemaat olup Ağccedilaasma adlı yurtlarda yaĢamaktaydılar Adlarına Niğde Bozok Sorgun ve Bozok‟ta rastalanan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu I s 29Ağcaasmalu ya da Ağcaesma gibi de telafuz edilmektedir Tuumlrkay age s 181 135 Bozok Sancağı Akdağmadeni kazasında Alicik Karacaalan obası adıyla bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 197 136 Baraklar ve Baraklu cemaati Dulkadirli Tuumlrkmenlerinden olup MaraĢ‟tan Yozgat‟a hatta Kuumltahya‟ya kadar geniĢ bir alanda izleri goumlruumllmekteydi Bk Halaccediloğlu I s 240-241 137 KırĢehir ve Bozok sancaklarında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır Tuumlrkay age s 228 138 Tuumlrkman Youmlruumlkanı taifesinden bir aĢirettir MaraĢ Konya Bursa Aksaray Adana gibi birccedilok yerde bu aĢiretin adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 64 139 MenteĢe‟de Kızılcakoyunlu Cemaatine bağlı Guumlni Cemaati ve Sufiler taifesine bakılacak olursa Guumlni taifesi Ġğdir boyuna mensup bir taife olmalıdır Bk Yusuf Halaccediloğlu IV s 1469 140 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Hacıbeyli Ģeklinde de anılmaktadır Tuumlrkay age s 390 141 CcedilirmiĢ adı 1455 tarihinden itibaren geccedilmektedir CcedilirmiĢ Fin Ugor Tuumlrk topluluklarından bir boyun adıdır CcedilirmiĢ Tuumlrkleri 1071 oumlncesinde Bizans‟ın Arap ve Ġranlılara karĢı Balkanlardan Anadolu‟ya goumlccedile zorladığı Tuumlrk
topluluklarındandır httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (Fikri Karaman‟dan alıntı)
118 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karamağan142
mezrası Karamuk143
mezrası Keseri144
Hisarı mezrası Kozviran145
mezrası
Kubat146
mezrası Saruhacı147
mezrası ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 41 Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaasma mz Bubak mezari Kalın CcedilirmiĢ mz KıĢla-yı Suumlduumls mz Saruhacı mz
AkbaĢ mz Davulbazlu mz148
Karamağan mz Kubat mz Savcı-ı Diğer mz
Alicuumlkluuml ky Guumlni mz Karamuk mz Mumu mz Sincanlu mz
Asar-ı Bubak mz Hacıbey mz Keseri Hisarı mz Nefs-i Bubak kıĢlağı Tahinatan kıĢlağı
Baraklar mz Hacılar mz Keseri mz Nefs-i Yazır-ı Akpınar kıĢlağı Tatar mz
BaĢkoumly mz Ilısu Yazır mz Kınık mz Salur mz Yazır-ı Akpınar kĢ
Boynuyoğun mz
Kozviran mz
Kızılkuumlnbed nahiyesinde Eymuumlr koumlyuuml adını 24 Oğuz boyundan biri olan Eymuumlr‟den alırken
Ayvalu149
mezrası Deveci koumlyuuml150
Dona koumlyuuml151
İsa mezrası İsaoumlzuuml mezrası152
Karacaoumlmer mezrası
153 Kayırluca
154 mezrası Kuyucak
155 mezrası Tatar mezrası
156 Tuumlrkmen Youmlruumlk Ccedilakır
157
mezrası ise Ekrad taifesinden adını almıĢ olmalıdır Tablo 42 Kızılkuumlnbed Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ayvalu mz Ġsa mz Kuyucak mz
Ccedilakır mz Ġsaoumlzuuml mz Tatar Hacı mz
Deveci ky Karacaoumlmer mz Tatar ky
Dona ky Kayı mz
Eymuumlr ky Kayırluca mz
KuĢtaĢ nahiyesinde 3 koumly ismini 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Bayat mezrası
Bayatalanı mezrası ve İğdir koumlyuumlduumlr Ağcaviran158
koumlyuuml Başkoumly mezrası Ġsakoumly koumlyuuml ve Koccedilaccedil
koumlyuuml159
gibi yerleĢim birimleri isimlerinde ise cemaat adlarının belirleyici olduğu savunulabilir
142 Mağun adında Sivas ve Rakka eyaletlerinde youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 572 143 Karamuk tarlada buğday aralarında biten anasona benzer siyah ve acı bir tohumun adıdır Karamukaynı zamanda Zile Sivas Yeniil Yuumlzdepare kazaları ve Ġccedilel sancağında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin de adıdır Karamuklu da denilmektedir Tuumlrkay age s 482 144 Adana Tarsus ve Teke‟de Keserli adına Youmlruumlkan‟dan bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 508 145 Bozok ve MaraĢ eyaletlerinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 538 146 Bozok‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s 547 147 Saruhacılı Bozok MaraĢ Alanya ve Sivas‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir MaraĢ‟tada Saruhacılı AvĢarı yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 654 148 1700‟luuml yıllarda Rumlar tarafından yerleĢime accedilılan ve koumly niteliği kazanan Davulbazlı‟nın adının boumllgede guumlmuumlĢ madeni ccedilıkarıldığı vakitlerde mağaralardaki iĢccedililerin davul sesiyle toplanmalarından aldığı oumlne suumlruumllmektedir Ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Yurtlu age s 159 149 Bu cemaatin yaĢadığı yerler arasında Sivas ve Bozok‟a bağlı Akdağmadeni de yer almaktaydı Bk Tuumlrkay age s
215 150Ankara ve Huumldavendigar‟da adı geccedilen bir Youmlruumlk Tuumlrkmen taifeisidir Tuumlrkay age s 323 Devecili ya da Deveciluuml Ģeklinde de anılmaktadır 151 Karaman MaraĢ Bolu sancakları ve Larende kazasında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 335 152 Akdağ‟da Youmlruumlkan Tuumlrkman taifesinden Ġsabeyluuml cemaati vardır Onunla ilgili olabilir Tuumlrkay age s 438 153 Bozok MaraĢ Kuumltahya ve Karahisar-ı ġarki sancaklarında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Karacaoumlmerli diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 465 154 Adana Tarsus ve Aksaray sancaklarında Kayırlu adında Youmlruumlkan Tuumlrkmen taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 500 155 Sivrihisar Adana ve Tarsus‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 558 156 Yusuf Halaccediloğlu boumllgede yaĢayan Tatarları Kıpccedilak Tuumlrklerine mensup bir cemaat olarak nitelemiĢtir Halaccediloğlu V 2169-2174 vd 157 Ccedilakır ve Ccedilakırlı adında Ekrad taifesinden cemaatler vardır Tuumlrkay age s 286 158 Malazgirt sancağnda (Erzurum vilayeti) bu adla bir youmlruumlkan cemaati yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s182 159 Ġccedilel sancağında ve Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında Tuumlrkman youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay
age s 531 KoccedilaĢ olma ihtimali de bulunmaktadır Tuumlrkay age s 531
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 113
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yeni Muumlsluumlman Arslan-ı Danişmend106
mezrası isimleri buumlyuumlk olasılıkla DaniĢmendliler
doumlneminden kalan ve tarihicirc Ģahsiyetlere dayalı olarak verilmiĢ isimler olmalıdır Karadiğin (Zile-Huumlseyinabad 3) Baydiğin koumlyuuml (Zile) ve Baydiğin
107 mezrası (Acacı ve Oumlzikavağı) isimleri ise
tigin kelimesinin bozulmuĢ Ģekilleri olarak oumlne ccedilıkmaktadır Cengizhan ve Temuumlrhan mezraları
(Huumlseyinabad) ise Moğol istilası ve Timur‟un Anadolu‟ya giriĢinin izlerini taĢıyan yer adları
Ģeklinde tasvir edilebilir Yeni Muumlsluumlman‟daki Ccedileltek koumlyuuml adını Ccedileltek Baba‟dan almıĢtır108
Huumlseyinabad nahiyesi adı ise buumlyuumlk bir olasılıkla Battal Gazi ile birarada anılan Huumlseyin Gazi‟den
verilmiĢ olmalıdır Zira ona atfedilen mezar ya da makamlardan birisi Ccedilorum Alaca ilccedilesindedir109
Yukarı da insan adları baĢlığında ele alınan Keykavus ismi de tarihicirc Ģahsiyetlere dayandırılabilir
h Kavim Kabile Boy Soy Oymak Cemaat Adları Ġccedileren Yer Adları Anadolu
Tuumlrkler tarafindan fethedildikten sonra yoğun bir Tuumlrk goumlccediluumlne sahne olmuĢtur Tuumlrkler buraya boy
ve aĢiretler halinde gelerek muhtelif boumllgeleri yurt edinmiĢler ve Selccediluklu Devleti youmlneticileri de siyasicirc ve iktisadicirc hedefleri goumlzeterek Osmanlı Devleti‟ni kuran Kayı boyuna mensup aĢiretin de
dacirchil olduğu Tuumlrk boylarını ccedileĢitli boumllgelere yerleĢtirmiĢlerdir Osmanlılar da aynı Ģekilde
kendilerine gelip sığınan Tuumlrk topluluklarını değiĢik boumllgelere iskacircn etmiĢlerdir Boumlylece Osmanlı
Devleti‟nin kuruluĢ ve geliĢme suumlrecinde de Anadolu‟nun muhtelif yerlerine ccedileĢitli Tuumlrk oymak ve aĢiretleri yerleĢtirilmiĢtir (Soumlylemez 2002 39)
Osmanlı hanedanı Tuumlrkmen koumlkenli de olsa kendisini Tuumlrkluumlğuumln temsilcisi olarak goumlrmekte
ve Tuumlrk tabirini merkeze oturtmaktaydı Tuumlrkmen tabirini Akkoyunlu Karakoyunlu Dulkadir Karamanoğlu gibi beylik ya da devletlerin etnik kimliğini tanımlamakta adı geccedilen devletlerin
Osmanlı hacirckimiyetine girmiĢ olan halkının sadece konargoumlccediler gruplarını ifade etmek iccedilin
kullanmaktadır Youmlruumlk tabiri ise bir sancak ya da kaza dacirchilinde yaylak ve kıĢlak hayatı
suumlrduumlrenlerin genel adıydı Uluyoumlruumlk (Etrak Youmlruumlkanı) Tokat‟tan Kuumltahya‟ya kadar uzanan sahada konargoumlccedilerlik etmekteydi
110
Acacı ve Oumlzi Kavağı nahiyesinde adını boy ya da cemaat adından alan 12 yerleĢim birimi
bulunmaktadır Alan-ı İğdir Bayındır mezraları ve Kayılar koumlyuuml (2 adet) adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
111 Arablar koumlyuuml
112 Hacı
113 koumlyuuml Haramideresi mezrası
114 Karacaviran
115 koumlyuuml
106Danişmend Farsccedila‟dan Tuumlrkccedileye geccedilen bir kelimedir Bilgili ilim sahibi anlamlarına gelmektedir Buumlyuumlk medreselerin icazet alma seviyesine gelmiĢ olan talebeleri iccedilin de kullanılan bir tabirdir Bk ĠpĢirli M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465 Ancak DaniĢmend tabiri zaman zaman bir Ģahıs adı ya da ismin oumlnuumlnde bir sıfat olarak da kullanılabilmektedir Arslan-ı DaniĢmend Arslan DaniĢmend ya da Ġslam DaniĢmend de olabilir 107 Yılmaz Kurt Niksar‟da bulunan GuumlmuumlĢdiğin koumlyuumlnuumln adının DaniĢmend Gazi‟nin 12 oğlundan biri olan GuumlmuumlĢ Tigin‟den konduğunu belirtmiĢtir Muhtemelen Zile kazasındaki Baydiğin ve Karadiğin isimleri de bu yolla verilmiĢ
olabilir Bk Kurt Y (2000) ldquoNiksar Kazası Yer Adlarırdquo Danişmendliler Doumlneminde Niksarrsquoda Tıp Tarih ve Kuumlltuumlr Sempozyumu Bildirileri Niksar s 105 108 Ccedileltek Baba‟nın asıl ismi ġeyh Mahmut olup unvanı Emirci lakabı Doğan ve ocağı Ccedileltek‟tir Dede Karkın Sarı Saltuk Gajgaj Baba gibi maneviyat ocaklarından biri de Ccedileltek Baba Ocağı‟dır Bu Ocak 17 koumlyuumln oumlĢruumlnuuml alan guumlccedilluuml bir yuvadır ġeyh Mahmut da boumllgeye geldiğinde boumllgenin ĠslamlaĢmasında rol oynayan oumlnemli bir manevi ve tarihi Ģahsiyet olarak Ccedileltek koumlyuumlne adını vermiĢtir Ccedileltek Baba 13 Yuumlzyıl iccedilerisinde yaĢamıĢtır ve Yeseviye tarikatı ekoluumlnden yetiĢen biridir httpceltekkoyumtrggC7eltek-Baba-Kimdir-f (23012012) 109 Oumlzcan K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal Gazi ve Malatya
Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58 110 Guumlnduumlz age s 19-27 111 24 Oğuz boyunun yayıldığı coğraficirc sahalar ve XVI yuumlzyılda Anadolu‟da Oğuz boylarına ait yer adları iccedilin Bk Suumlmer F (1980) Oğuzlar Ġstanbul s 201-372 423-460 112 Ccedilorum Bozok MaraĢ civarında Arab ya da Arablar vardır (Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden) Tuumlrkay age s 50 Arablı diye de anılmaktadır Konargoumlccediler Tuumlrkmen taifesinden geniĢ bir alana yayılmıĢ durumdadır Tuumlrkay age s 203 113 Tokat Zile‟de ve Ankara AyaĢ‟ta youmlruumlkan taifesinden Hacı diye bir cemaat var Tuumlrkay age s389 114 Ordu kazası ve Karahisar-ı ġarki sancağında Youmlruumlkan taifesinden Harami adıyla bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay
age s 406
114 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karıkışla koumlyuuml116
Muğriler117
mezrası Selamet koumlyuuml118
Ulucakkiri mezrası119
ve Yaraş120
mezrası
ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 38 Acacı ve Oumlzi Kavağında Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alan-ı iğdir mz Karacaviran ky Ulucakkiri mz
Arablar ky KarıkıĢla ky Kayılar ky (2)
Hacı ky Muğriler mz Bayındır mz
Haramideresi mz Selamet ky YaraĢ mz
Halka-i Hass nahiyesinde 4 koumly adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Alayuntlu Beydili Kızık ve Salur koumlyleridir 1 koumly Ekrad cemaatlerinin 3 mezra ve 2 koumly ise youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini almıĢtır Kuumlrtler koumlyuuml121
adını bir Ekrad cemaatinden almıĢtır Elmalu
mezrası122
Kırızlar123
koumlyuuml Ovacık124
koumlyuuml Suumlluumlkluuml125
ve Tutuş126
mezrası ise Youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini uumlzerinde taĢımaktadır Tablo 39 Halka-i Hass Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alayuntlu ky Halil ky Kuumlrtler ky Suumlluumlkluuml mz
Beydili ky Kırızlar ky Ovacık ky TutuĢ mz
Elmalu mz Kızık ky Salur mz
Huumlseyinabad‟da Bayadcık Doumlğerobası Karakınık mezraları ile Eski ve Yeni Yapar koumlyleri
adlarını 24 Oğuz boyundan almıĢtır 10 yerleĢim biriminin adının cemaatlerden oluĢtuğu
yanlarında yazan cemaat ibaresinden accedilıkccedila anlaĢılmaktadır 7 yerleĢim birimi de kıĢlak adıyla bir
cemaat ya da topluluğun kıĢladığı bir mekacircnı ifade etmek iccedilin tercih edilmiĢtir Ayrıca 3 yerleĢim yerinde Etrakiye bir yerleĢim yerinde Etrakiye-i Uluyoumlruumlk tabiriyle Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlere
iĢaret edilmiĢtir Kalan 57 yerleĢim birimi ise farklı Tuumlrkmen cemaatlerden adını almıĢtır127
Bu
cemaatlerden Kıranlu (Tuumlrkay 1981 518) ve Mahuna (Tuumlrkay 1981 114) Ekraddan olup kalanların tamamı Youmlruumlk Tuumlrkmen taifelerinden oluĢmaktaydı
115 Karahisar-ı Sahib Adilcevaz Bolvadin ve MaraĢ Goumlksun‟da adı geccedilen TuumlrkmenYoumlruumlkan taifesinden bir cemaattir Youmlruumlkosmanoğlu aĢiretine mensuptur Tuumlrkay age s 465 116 ldquoKayıkıĢlardquo da olabilir Sivas Yeni il Sorkun Nahiyesi‟nde boumlyle bir koumly vardır Bu koumly Kayı boyundan olanlar tarafından kurulmuĢtur Halaccediloğlu III s 1372 Ancak gene de ldquoKarıkıĢlardquo olma ihtimali oldukccedila yuumlksektir ccediluumlnkuuml MaraĢ sancağı Zamantı kazasında Karakışlalı ya da Karıkışlalı adıyla okunmuĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 490 117 Mardin Basra Hakkacircri gibi doğu vilayetleri dıĢında Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında da adı geccedilen ekrad taifesinden
bir aĢirettir Tuumlrkay age s 124 Mukriler olarak da anılmaktadır Ayrıca Makarlar ve Makralar diye youmlruumlkan taifesinden Bozok MaraĢ Karaman Adana Edirne ve Dimetoka‟da bir cemaat de vardır Tuumlrkay age s 574 118 Sivas Yenihan ve Yıldızeli‟nde Youmlruumlkan taifesinden Selametli adıyla bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 666 119 Yozgat Akdağ‟da Ulucak obası adında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 747 120 Ankara Bolu ve MenteĢe sancaklarında da adı geccedilen YaraĢlu adına sahip olan Tuumlrkman taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 765 121 Ekrad‟dan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu IV s 1584 Tuumlrkay age s 113 122 Youmlruumlkan taifesinden ldquoElamacalı Elmalılırdquo Ģeklinde de belirtilmiĢtir Tuumlrkay age s 348-349 123 Firuzlar da olabilir Anamur Kilis ve Mudurnu‟da tespit edilmiĢ bu isimle Tuumlrkmen Youmlruumlk taifesinden bir aĢiret vardır Tuumlrkay age s 81 365 124 Yeniil Sivas‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 617 125 Arapgir ve Karahisar-ıġarki sancağında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 688 126 Sivas ve Bursa‟da bu adla youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 741 127YaklaĢık 83 cemaat adı tespit ettiğimiz Huumlseyinabad yerleĢim birimlerinin referansları geniĢ bir yer tutmaktadır Bu cemaatlerin yayılma sahaları iccedilin Bk Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşiv Belgelerine Goumlre Osmanlı
İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatler Tercuumlman Yayınları Ġstanbul
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 115
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Ağcaağıl Karahisar-ı ġarki‟de Ağcahalil diye de geccedilen bir cemaat adıdır (Tuumlrkay 1981
181) Ayrukam128
MaraĢ Youmlruumlklerinden AvĢar boyuna tabi Ayrudamlı cemaatinden baĢkası değildir (Halaccediloğlu I 2009 205) Aziz Karahisar-ı ġarki‟de de adı geccedilen bir Tuumlrkmen cemaat adıdır
(Tuumlrkay 1981 215) Beyobası Sivas Yeniil‟de bulunan bir Tuumlrkmen aĢiretidir (Tuumlrkay 1981 56)
Ccedilalatlu MaraĢ eyaletinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 288) Youmlruumlkan
taifesinden olan Ccedilelebiler Ordu‟dan Guumlmuumllcine‟ye geniĢ bir alanda yayılmıĢ olan ve Ccedilelebiluuml olarak da anılan bir cemaattir
Depesuumldeluumlk mezrasında Kanuni doumlneminde Bayat boyuna mensup Selmanlu cemaati
yaĢamaktaydı (Halaccediloğlu V 2009 2013) Haliyle Depesi Deluumlğuuml Selmanlu ismi bu cemaatten verilmiĢ olmalıdır Yine aynı doumlnemde bu mezra Bozok sancağına bağlı Sorkun nahiyesine tabi
goumlruumlnmekteydi Yazıkışla (YazılutaĢ) Ccediladıroumlyuumlğuuml Ağcaağıl mezralarında da Selmanlu cemaatinin
adı geccedilmekteydi
Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk‟te mantar ve yer elması Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde
yumurta anlamlarına gelen domalan kelimesi129
Alaiye Sancağı‟nda Youmlruumlkan taifesinden bir
cemaatin de adıydı (Tuumlrkay 1981 335) Emirhacılu mezrasının adı buumlyuumlk olasılıkla Ġccedilel
Sancağı‟nda Anamur Kazası‟nda bulunan Eminhacılu (Tuumlrkay 1981 350) ya da yine Anamur‟da Hacılıemir (Tuumlrkay 1981 395) Ģeklinde geccedilen Youmlruumlk taifesinden bir cemaatten almıĢ olabilir
Eyuumlcek mezrası ise Eyuumlcekli olarak da bilinen Vize Sancağı Pınarhisar kazasında da goumlruumllmuumlĢ olan
bir Tuumlkmen cemaatinin uğrak yeri olarak duumlĢuumlnuumllebilir (Tuumlrkay 1981 362)
Fakihler koumlyuuml Fakıhlar ya da Fakılı (Tuumlrkay1981 364) Gedik Hasan mezrası Bozok ve
MaraĢ‟ta adı geccedilen Gedik Hasanlı (Tuumlrkay1981 369) Youmlruumlk cemaatlerinin adını almıĢtır Yıva
boyuna ait perakende Gılman Cemaatinin adı Gılman mezrasının adına esin kaynağı olmuĢ olabilir
(Hallaccediloğlu V 20091947-1948) Zile sınırlarında adı geccedilen Goumlkccedileler Youmlruumlk cemaati (Tuumlrkay 1981 82) Goumlkccedileluuml mezrasının adının verilmesinde etkili olmuĢtur
Goumlkzemin mezrası130
(Halaccediloğlu II 2009 681) Bozok Sorkun‟da Kızpınarı koumlyuumlnde AvĢar
boyuna mensup Kızılkocalu kabilesine mensup Goumlkin cemaatinden adını almıĢ olsa gerektir (Halaccediloğlu II 2009 900) Gulamlar mezrası ise MaraĢ eyaletinde youmlruumlkan taifesinden Gulamanlu
cemaatinden adını almıĢ olabilir (Tuumlrkay1981 383) Bozok‟ta Hacı Alili adlı youmlruumlkan Tuumlrkmen
taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay1981 389) Buumlyuumlk olasılıkla Hacıali mezrası adı bu cemaate dayalı olmalıdır Halil Acalık koumlyuuml MaraĢ Youmlruumlklerinden Halil Eceli Cemaati (Tuumlrkay
1981 401) ve Hallaccediloğluviranı mezrası Bozok Sorkun boumllgesindeki AvĢar boyuna mensup Halaccedil
Cemaati (Halaccediloğlu III 2009 973) ile ilgili adlar almıĢlardır
Karacalu mezrası adı Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Bozok livası Karahacılu adında koumlye iskacircn edilen Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden bir cemaatin adıyla iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981
462 463) Cemaatin adı Karacalar Karaca ve Karacalu Ģeklinde de dile getirilmektedir
Kızkaracalu koumlyuuml de adını bu cemaatten almıĢtır Zira Karacalu cemaatinin bulunduğu yerler arasında Ccedilorum da bulunmaktaydı (Tuumlrkay 1981 98)
Karadonlu Ermenek Guumllnar Bozkır Ordu ve Karahisar-ı ġarki‟de (Tuumlrkay 1981469)
Karacakaya Ccedilorum‟da (Tuumlrkay 1981 463) Karakız MaraĢ Huumldavendigar ve Vize‟de (Tuumlrkay 1981 477) Karataş Alanya ve BeyĢehri‟nde (Tuumlrkay 1981 486) adı geccedilen cemaatler olup
Karadonlu mezrası Karacakaya koumlyuuml Kararkızkavağı mezrası ve KarataĢ mezrası adları bu
128Kam Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde koyunların barındıkları yer yani damla aynı anlamda goumlsterilmiĢtir httptdkterimgovtrbts (31012012) 129 httptdkterimgovtrbts(31012012) 130 Yusuf Halaccediloğlu bu ismi Goumlkin olarak okumuĢtur
116 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
cemaatlerden kaynaklanmıĢ olmalıdır Kavurga Kavurgalı ve Kavurgaoğlu mezrası isimleri MaraĢ
ve Bozok‟ta yaĢayan Kavurga Dedeler ya da Kavurga cemaatiyle iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981 497-499) Kıranlu ise Sivas Bozok Canik Konya Karaman ve MaraĢ gibi geniĢ bir sahada adı
geccedilen Ekrad youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adı olup Huumlseyinabad‟daki Kıranlu mezrası adı
buradan verilmiĢ olabilir Bu cemaat Kıranlu Kıran Kıranca ve Kıranta Ģeklinde de ifade edilmiĢ
Lekvanik aĢiretinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 518)
Kışlak-ı Himmet Kethuumlda mezrası Salur boyu Uluyoumlruumlk taifesinden Aksalur boumlluumlğuumlnden bir
cemaatin adından verilmiĢtir (Hallaccediloğlu III2009 1049) Bozok Sorkun boumllgesinde yaĢayan ve
Varsak Boyuna mensup KızılcakıĢla cemaati adı ise Kızılcakışla mezrasıyla oumlzdeĢleĢmiĢtir (Halaccediloğlu IV 2009 1464) AvĢar boyundan aynı adlı cemaatin adı Kızıllar
131 koumlyuumlne verilmiĢtir
(Halaccediloğlu IV 2009 1470) Gelibolu Huumldavendigar sancaklarında bulunan Kiraslu ya da Kiraslu
Hacı Youmlruumlkan cemaati Huumlseyinabad‟daki Kiraslu mezrasına da ad olarak verilmiĢtir (Tuumlrkay 1981
512)
Sivas Yeniil‟de Yazır boyuna mensup Koyunlu Anamuslu adıyla bir cemaat bulunmaktadır
(Halaccediloğlu IV 2009 1499) Huumlseyinabad‟daki Koyunluyusufoumlzuuml mezrası adı bu cemaate
dayandırılabilir Kozluca kışlağı adı her ne kadar ceviz ağacının ccedilokluğuna delalet eden ve bitki oumlrtuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran bir yer adı gibi goumlzuumlkse de bu isim de buumlyuumlk oumllccediluumlde Youmlruumlk Tuumlrkmen
cemaatlere dayalı verilmiĢ isimlerden olmalıdır Zira Edirne ve Karahisar-ı ġarki‟de Youmlruumlkan
taifesinden Kozluca adıyla bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay 1981 538) Aynı Ģekilde Kulağuz koumlyuuml adı bir mesleğe dayandırılabilecek olsa da Salur boyuna mensup Kulağuzlu cemaati
(Halaccediloğlu IV 2009 1533) bu adın verilmesinde oumlncekine oranla daha etkili bir dayanak
oluĢturmaktadır
Soumlzluumlklerde anlamına rastlanamayan Mahuna kelimesi ise muhtemelen Erzurum ve civarında da rastlanılan Mahanlar adında konargoumlccediler Ekrad taifesinden bir aĢiretin isminin
bozulmuĢ bir biccedilimi olmalıdır ġoumlyle ki bu aĢiret Mahanlı Mahanlu ve Mahanlar Ģeklinde de
Osmanlı belgelerinde zikredilmekteydi (Tuumlrkay 1981 114) Haliyle Mahuna mezrasının adını da cemaatlere dayalı olanlar iccedilerisinde anmak muumlmkuumlnduumlr Huumlseyinabad da dacirchil olmak uumlzere Zile
kazasında Mezid ya da Mezidli Ģeklinde geccedilen yer adları da cemaat koumlkenli yer adları iccedilerisinde
sıralanabilir Mezid ya da Mezidluuml (Tuumlrkay 1981 585) Ģeklinde Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinin adı soumlzkonusu yerlere ad olarak verilmiĢ olabilir Bozok‟tan Teke‟ye kuzey guumlney doğrultusunda
geniĢ bir alanda adı zikredilen Muumlminler cemaati de Youmlruumlkan taifesindendi (Tuumlrkay 1981 598)
Bu youmlnuumlyle Huumlseyinabad‟daki Muumlminler-i Buumlzuumlrk ve Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mezralarının adları bu
cemaatin adını ccedilağrıĢtırmaktadır
Paşalu mezrası Youmlruumlkan taifesinden PaĢalu (Boğalu) (Tuumlrkay1981 624) Sarımbeyluuml
mezrası MaraĢ Youmlruumlklerinden Yuumlreğir boyuna mensup Sarımbeyluuml (Halaccediloğlu V 2009 1983)
Saruisaoumlyuumlk mezraları Sivas Yeniil‟de Saruisa Sincan ve Sincanlu mezrası Ankara Kuumltahya ve Rakka‟da da adı geccedilen Sincan (Tuumlrkay 1981 147) Tusi mezrası MaraĢ ve KırĢehir‟de isimleri
anılan Tus ya da Tuslu (Tuumlrkay 1981 741) Yağlu koumlyuuml Sivas Yeniil‟de bulunan Yağlu (Tuumlrkay
1981 759) cemaatlerinden isimlerini almıĢlardır
Huumlseyinabad‟ın merkezi olarak goumlsterilen Yapa-i Cedid koumlyuuml Yapa cemaatinden adını almıĢ olabilir Bu cemaat Bayındır boyuna mensup bir grup (Halaccediloğlu I2009 22) ve Alayuntlu
boyu iccedilerisinde Karaman‟da bir cemaat adı olarak iki farklı Ģekilde anılmıĢtır ( Halaccediloğlu I 2009
93 94102 203 215 vd) Yortan mezrası da aynı adlı Youmlruumlkan cemaatinden adını almıĢtır (Tuumlrkay 1981 777)
131 Kızıllu Ģeklinde de anılmaktadır
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 117
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 40 Huumlseyinabad Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaağıl mz Cemaat-i Zeyneddin mz
Geccediluumld-i Etrakiye-i
Uluyoumlruumlk ky Karacalu mz
Koyunluyusufoumlzuuml
mz
Muumlminler-i
Kuumlccediluumlk ky
Alacalar ky Ccedilakırlı mz Gedikhasan mz Karadonlu mz Kozluca kıĢlağı Ortaoumlyuumlk mz
Ali Bey
Cemaati
KıĢlağı Ccedilalatlu mz Gılman mz Karakınık mz Kozviran mz PaĢalu mz
Ayrukam mz Ccedilelebibey kıĢlağı Goumlkccedileluuml mz
Karakızkavağı
mz
KoumlĢkerluuml-i Cemaat-i
Karakoumlseluuml ky
Sarımbeyluuml
mz
Aziz mz Ccedilelebiler kıĢlağı Goumlkzemin mz KarataĢ mz Kulağuz ky
Saruisaoumlyuumlk
mz (2)
Baydcık mz Depesideluumlğuumlselmanlu Gulamlar mz Kavurgalu mz Mahuna mz Sincan mz
Beyobası kĢ Domalan mz Hacı ali mz
Kavurgaoğlu
mz Makiler kıĢlağı Tusi mz
Cemaat-i
Ccedilerccedili Ali mz Elmalu mz
Hacıhasankavağı
ky Kıranlu mz
Merkendluuml el-
meĢhur mz Varazlu mz
Cemaat-i
Doumlğer Obası
mz Emirhacılu mz Hacılar mz
KıĢlak-ı Hacı
Ali mz Mezidalanı mz Yağlu ky
Cemaat-i
Emir Umurlu
mz Eskiyapar ky Halil mz
KıĢlak-ı
Uumlmmet
Kethuumlda mz Mezidluuml mz
Yapa-i Cedid
ky
Cemaat-i
Erkekoğlu
KıĢlası
Etrakiye-i Ali Fakih
ky Halilacalık ky
KızılcakıĢla
mz Murad Sufi mz
Yatan-ı
Etrakiye ky
Cemaat-i
Halil Fakih
Obası mz
Etrakiye-i Murad Sufi
ky
Hallaccediloğlu Viranı
mz Kızıllar ky Mustafa kıĢlası
Yeniyapar
ky
Cemaat-i
Soumlğuumldluuml
Geduumlk mz Eyuumlcek mz Kalınkoumlyuuml mz Kızkaracalu ky Mustafa kĢ Yortan mz
Cemaat-i
Toramanlu
mz Fakihler ky Karacakaya mz Kiraslu mz
Muumlminler-i
Buumlzuumlrk mz
Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 5 yerleĢim birimi adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
Bunlar Kınık Salur Ilısu Yazır mezraları ile Nefs-i Yazır-ı Akpınar ve Yazır-ı Akpınar
kıĢlaklarıdır AkbaĢ mezrası132
ile Hacılar koumlyuuml133
adları Ekrad taiflerine dayalı olarak verilmiĢ olabilir Ağcaasma
134 mezrası Alicuumlkluuml
135 mezrası Baraklar mezrası
136 Başkoumly mezrası
137
Boynuyoğun mezrası138
Guumlni mezrası139
Hacıbey140
mezrası Kalınccedilirmiş mezrası141
132 AkbaĢ AkbaĢlu ya da AkbaĢ Ekradı adıyla konargoumlccediler bir Tuumlrkman Ekradı taifesi Rakka‟dan Filibe‟ye bazı sancakların iccedilerisinde yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 186 133 Sivas youmlresi Tuumlrkem taifesindendir Tuumlrkay age s 29 Ayrıca konar oumlccediler Tuumlrkmen ekradı taifesinden aynı adlı bir cemaat vardır Hacılarlı diye de anılmaktadır Zile‟ye yakın Bozok‟ta da izlerine rastlanmakta Tuumlrkay age s 394-395 134 Varsak boyunun Zakirluuml kabilesi taifesinden bir cemaat olup Ağccedilaasma adlı yurtlarda yaĢamaktaydılar Adlarına Niğde Bozok Sorgun ve Bozok‟ta rastalanan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu I s 29Ağcaasmalu ya da Ağcaesma gibi de telafuz edilmektedir Tuumlrkay age s 181 135 Bozok Sancağı Akdağmadeni kazasında Alicik Karacaalan obası adıyla bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 197 136 Baraklar ve Baraklu cemaati Dulkadirli Tuumlrkmenlerinden olup MaraĢ‟tan Yozgat‟a hatta Kuumltahya‟ya kadar geniĢ bir alanda izleri goumlruumllmekteydi Bk Halaccediloğlu I s 240-241 137 KırĢehir ve Bozok sancaklarında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır Tuumlrkay age s 228 138 Tuumlrkman Youmlruumlkanı taifesinden bir aĢirettir MaraĢ Konya Bursa Aksaray Adana gibi birccedilok yerde bu aĢiretin adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 64 139 MenteĢe‟de Kızılcakoyunlu Cemaatine bağlı Guumlni Cemaati ve Sufiler taifesine bakılacak olursa Guumlni taifesi Ġğdir boyuna mensup bir taife olmalıdır Bk Yusuf Halaccediloğlu IV s 1469 140 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Hacıbeyli Ģeklinde de anılmaktadır Tuumlrkay age s 390 141 CcedilirmiĢ adı 1455 tarihinden itibaren geccedilmektedir CcedilirmiĢ Fin Ugor Tuumlrk topluluklarından bir boyun adıdır CcedilirmiĢ Tuumlrkleri 1071 oumlncesinde Bizans‟ın Arap ve Ġranlılara karĢı Balkanlardan Anadolu‟ya goumlccedile zorladığı Tuumlrk
topluluklarındandır httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (Fikri Karaman‟dan alıntı)
118 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karamağan142
mezrası Karamuk143
mezrası Keseri144
Hisarı mezrası Kozviran145
mezrası
Kubat146
mezrası Saruhacı147
mezrası ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 41 Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaasma mz Bubak mezari Kalın CcedilirmiĢ mz KıĢla-yı Suumlduumls mz Saruhacı mz
AkbaĢ mz Davulbazlu mz148
Karamağan mz Kubat mz Savcı-ı Diğer mz
Alicuumlkluuml ky Guumlni mz Karamuk mz Mumu mz Sincanlu mz
Asar-ı Bubak mz Hacıbey mz Keseri Hisarı mz Nefs-i Bubak kıĢlağı Tahinatan kıĢlağı
Baraklar mz Hacılar mz Keseri mz Nefs-i Yazır-ı Akpınar kıĢlağı Tatar mz
BaĢkoumly mz Ilısu Yazır mz Kınık mz Salur mz Yazır-ı Akpınar kĢ
Boynuyoğun mz
Kozviran mz
Kızılkuumlnbed nahiyesinde Eymuumlr koumlyuuml adını 24 Oğuz boyundan biri olan Eymuumlr‟den alırken
Ayvalu149
mezrası Deveci koumlyuuml150
Dona koumlyuuml151
İsa mezrası İsaoumlzuuml mezrası152
Karacaoumlmer mezrası
153 Kayırluca
154 mezrası Kuyucak
155 mezrası Tatar mezrası
156 Tuumlrkmen Youmlruumlk Ccedilakır
157
mezrası ise Ekrad taifesinden adını almıĢ olmalıdır Tablo 42 Kızılkuumlnbed Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ayvalu mz Ġsa mz Kuyucak mz
Ccedilakır mz Ġsaoumlzuuml mz Tatar Hacı mz
Deveci ky Karacaoumlmer mz Tatar ky
Dona ky Kayı mz
Eymuumlr ky Kayırluca mz
KuĢtaĢ nahiyesinde 3 koumly ismini 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Bayat mezrası
Bayatalanı mezrası ve İğdir koumlyuumlduumlr Ağcaviran158
koumlyuuml Başkoumly mezrası Ġsakoumly koumlyuuml ve Koccedilaccedil
koumlyuuml159
gibi yerleĢim birimleri isimlerinde ise cemaat adlarının belirleyici olduğu savunulabilir
142 Mağun adında Sivas ve Rakka eyaletlerinde youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 572 143 Karamuk tarlada buğday aralarında biten anasona benzer siyah ve acı bir tohumun adıdır Karamukaynı zamanda Zile Sivas Yeniil Yuumlzdepare kazaları ve Ġccedilel sancağında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin de adıdır Karamuklu da denilmektedir Tuumlrkay age s 482 144 Adana Tarsus ve Teke‟de Keserli adına Youmlruumlkan‟dan bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 508 145 Bozok ve MaraĢ eyaletlerinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 538 146 Bozok‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s 547 147 Saruhacılı Bozok MaraĢ Alanya ve Sivas‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir MaraĢ‟tada Saruhacılı AvĢarı yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 654 148 1700‟luuml yıllarda Rumlar tarafından yerleĢime accedilılan ve koumly niteliği kazanan Davulbazlı‟nın adının boumllgede guumlmuumlĢ madeni ccedilıkarıldığı vakitlerde mağaralardaki iĢccedililerin davul sesiyle toplanmalarından aldığı oumlne suumlruumllmektedir Ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Yurtlu age s 159 149 Bu cemaatin yaĢadığı yerler arasında Sivas ve Bozok‟a bağlı Akdağmadeni de yer almaktaydı Bk Tuumlrkay age s
215 150Ankara ve Huumldavendigar‟da adı geccedilen bir Youmlruumlk Tuumlrkmen taifeisidir Tuumlrkay age s 323 Devecili ya da Deveciluuml Ģeklinde de anılmaktadır 151 Karaman MaraĢ Bolu sancakları ve Larende kazasında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 335 152 Akdağ‟da Youmlruumlkan Tuumlrkman taifesinden Ġsabeyluuml cemaati vardır Onunla ilgili olabilir Tuumlrkay age s 438 153 Bozok MaraĢ Kuumltahya ve Karahisar-ı ġarki sancaklarında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Karacaoumlmerli diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 465 154 Adana Tarsus ve Aksaray sancaklarında Kayırlu adında Youmlruumlkan Tuumlrkmen taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 500 155 Sivrihisar Adana ve Tarsus‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 558 156 Yusuf Halaccediloğlu boumllgede yaĢayan Tatarları Kıpccedilak Tuumlrklerine mensup bir cemaat olarak nitelemiĢtir Halaccediloğlu V 2169-2174 vd 157 Ccedilakır ve Ccedilakırlı adında Ekrad taifesinden cemaatler vardır Tuumlrkay age s 286 158 Malazgirt sancağnda (Erzurum vilayeti) bu adla bir youmlruumlkan cemaati yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s182 159 Ġccedilel sancağında ve Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında Tuumlrkman youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay
age s 531 KoccedilaĢ olma ihtimali de bulunmaktadır Tuumlrkay age s 531
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
114 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karıkışla koumlyuuml116
Muğriler117
mezrası Selamet koumlyuuml118
Ulucakkiri mezrası119
ve Yaraş120
mezrası
ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 38 Acacı ve Oumlzi Kavağında Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alan-ı iğdir mz Karacaviran ky Ulucakkiri mz
Arablar ky KarıkıĢla ky Kayılar ky (2)
Hacı ky Muğriler mz Bayındır mz
Haramideresi mz Selamet ky YaraĢ mz
Halka-i Hass nahiyesinde 4 koumly adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Alayuntlu Beydili Kızık ve Salur koumlyleridir 1 koumly Ekrad cemaatlerinin 3 mezra ve 2 koumly ise youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini almıĢtır Kuumlrtler koumlyuuml121
adını bir Ekrad cemaatinden almıĢtır Elmalu
mezrası122
Kırızlar123
koumlyuuml Ovacık124
koumlyuuml Suumlluumlkluuml125
ve Tutuş126
mezrası ise Youmlruumlkan
cemaatlerinin isimlerini uumlzerinde taĢımaktadır Tablo 39 Halka-i Hass Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Alayuntlu ky Halil ky Kuumlrtler ky Suumlluumlkluuml mz
Beydili ky Kırızlar ky Ovacık ky TutuĢ mz
Elmalu mz Kızık ky Salur mz
Huumlseyinabad‟da Bayadcık Doumlğerobası Karakınık mezraları ile Eski ve Yeni Yapar koumlyleri
adlarını 24 Oğuz boyundan almıĢtır 10 yerleĢim biriminin adının cemaatlerden oluĢtuğu
yanlarında yazan cemaat ibaresinden accedilıkccedila anlaĢılmaktadır 7 yerleĢim birimi de kıĢlak adıyla bir
cemaat ya da topluluğun kıĢladığı bir mekacircnı ifade etmek iccedilin tercih edilmiĢtir Ayrıca 3 yerleĢim yerinde Etrakiye bir yerleĢim yerinde Etrakiye-i Uluyoumlruumlk tabiriyle Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlere
iĢaret edilmiĢtir Kalan 57 yerleĢim birimi ise farklı Tuumlrkmen cemaatlerden adını almıĢtır127
Bu
cemaatlerden Kıranlu (Tuumlrkay 1981 518) ve Mahuna (Tuumlrkay 1981 114) Ekraddan olup kalanların tamamı Youmlruumlk Tuumlrkmen taifelerinden oluĢmaktaydı
115 Karahisar-ı Sahib Adilcevaz Bolvadin ve MaraĢ Goumlksun‟da adı geccedilen TuumlrkmenYoumlruumlkan taifesinden bir cemaattir Youmlruumlkosmanoğlu aĢiretine mensuptur Tuumlrkay age s 465 116 ldquoKayıkıĢlardquo da olabilir Sivas Yeni il Sorkun Nahiyesi‟nde boumlyle bir koumly vardır Bu koumly Kayı boyundan olanlar tarafından kurulmuĢtur Halaccediloğlu III s 1372 Ancak gene de ldquoKarıkıĢlardquo olma ihtimali oldukccedila yuumlksektir ccediluumlnkuuml MaraĢ sancağı Zamantı kazasında Karakışlalı ya da Karıkışlalı adıyla okunmuĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 490 117 Mardin Basra Hakkacircri gibi doğu vilayetleri dıĢında Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında da adı geccedilen ekrad taifesinden
bir aĢirettir Tuumlrkay age s 124 Mukriler olarak da anılmaktadır Ayrıca Makarlar ve Makralar diye youmlruumlkan taifesinden Bozok MaraĢ Karaman Adana Edirne ve Dimetoka‟da bir cemaat de vardır Tuumlrkay age s 574 118 Sivas Yenihan ve Yıldızeli‟nde Youmlruumlkan taifesinden Selametli adıyla bir cemaat adına rastlanmıĢtır Tuumlrkay age s 666 119 Yozgat Akdağ‟da Ulucak obası adında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adına tesaduumlf edilmiĢtir Tuumlrkay age s 747 120 Ankara Bolu ve MenteĢe sancaklarında da adı geccedilen YaraĢlu adına sahip olan Tuumlrkman taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 765 121 Ekrad‟dan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu IV s 1584 Tuumlrkay age s 113 122 Youmlruumlkan taifesinden ldquoElamacalı Elmalılırdquo Ģeklinde de belirtilmiĢtir Tuumlrkay age s 348-349 123 Firuzlar da olabilir Anamur Kilis ve Mudurnu‟da tespit edilmiĢ bu isimle Tuumlrkmen Youmlruumlk taifesinden bir aĢiret vardır Tuumlrkay age s 81 365 124 Yeniil Sivas‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 617 125 Arapgir ve Karahisar-ıġarki sancağında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 688 126 Sivas ve Bursa‟da bu adla youmlruumlkan taifesinden bir cemaat adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 741 127YaklaĢık 83 cemaat adı tespit ettiğimiz Huumlseyinabad yerleĢim birimlerinin referansları geniĢ bir yer tutmaktadır Bu cemaatlerin yayılma sahaları iccedilin Bk Tuumlrkay C (1981) Başbakanlık Arşiv Belgelerine Goumlre Osmanlı
İmparatorluğursquonda Oymak Aşiret ve Cemaatler Tercuumlman Yayınları Ġstanbul
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 115
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Ağcaağıl Karahisar-ı ġarki‟de Ağcahalil diye de geccedilen bir cemaat adıdır (Tuumlrkay 1981
181) Ayrukam128
MaraĢ Youmlruumlklerinden AvĢar boyuna tabi Ayrudamlı cemaatinden baĢkası değildir (Halaccediloğlu I 2009 205) Aziz Karahisar-ı ġarki‟de de adı geccedilen bir Tuumlrkmen cemaat adıdır
(Tuumlrkay 1981 215) Beyobası Sivas Yeniil‟de bulunan bir Tuumlrkmen aĢiretidir (Tuumlrkay 1981 56)
Ccedilalatlu MaraĢ eyaletinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 288) Youmlruumlkan
taifesinden olan Ccedilelebiler Ordu‟dan Guumlmuumllcine‟ye geniĢ bir alanda yayılmıĢ olan ve Ccedilelebiluuml olarak da anılan bir cemaattir
Depesuumldeluumlk mezrasında Kanuni doumlneminde Bayat boyuna mensup Selmanlu cemaati
yaĢamaktaydı (Halaccediloğlu V 2009 2013) Haliyle Depesi Deluumlğuuml Selmanlu ismi bu cemaatten verilmiĢ olmalıdır Yine aynı doumlnemde bu mezra Bozok sancağına bağlı Sorkun nahiyesine tabi
goumlruumlnmekteydi Yazıkışla (YazılutaĢ) Ccediladıroumlyuumlğuuml Ağcaağıl mezralarında da Selmanlu cemaatinin
adı geccedilmekteydi
Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk‟te mantar ve yer elması Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde
yumurta anlamlarına gelen domalan kelimesi129
Alaiye Sancağı‟nda Youmlruumlkan taifesinden bir
cemaatin de adıydı (Tuumlrkay 1981 335) Emirhacılu mezrasının adı buumlyuumlk olasılıkla Ġccedilel
Sancağı‟nda Anamur Kazası‟nda bulunan Eminhacılu (Tuumlrkay 1981 350) ya da yine Anamur‟da Hacılıemir (Tuumlrkay 1981 395) Ģeklinde geccedilen Youmlruumlk taifesinden bir cemaatten almıĢ olabilir
Eyuumlcek mezrası ise Eyuumlcekli olarak da bilinen Vize Sancağı Pınarhisar kazasında da goumlruumllmuumlĢ olan
bir Tuumlkmen cemaatinin uğrak yeri olarak duumlĢuumlnuumllebilir (Tuumlrkay 1981 362)
Fakihler koumlyuuml Fakıhlar ya da Fakılı (Tuumlrkay1981 364) Gedik Hasan mezrası Bozok ve
MaraĢ‟ta adı geccedilen Gedik Hasanlı (Tuumlrkay1981 369) Youmlruumlk cemaatlerinin adını almıĢtır Yıva
boyuna ait perakende Gılman Cemaatinin adı Gılman mezrasının adına esin kaynağı olmuĢ olabilir
(Hallaccediloğlu V 20091947-1948) Zile sınırlarında adı geccedilen Goumlkccedileler Youmlruumlk cemaati (Tuumlrkay 1981 82) Goumlkccedileluuml mezrasının adının verilmesinde etkili olmuĢtur
Goumlkzemin mezrası130
(Halaccediloğlu II 2009 681) Bozok Sorkun‟da Kızpınarı koumlyuumlnde AvĢar
boyuna mensup Kızılkocalu kabilesine mensup Goumlkin cemaatinden adını almıĢ olsa gerektir (Halaccediloğlu II 2009 900) Gulamlar mezrası ise MaraĢ eyaletinde youmlruumlkan taifesinden Gulamanlu
cemaatinden adını almıĢ olabilir (Tuumlrkay1981 383) Bozok‟ta Hacı Alili adlı youmlruumlkan Tuumlrkmen
taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay1981 389) Buumlyuumlk olasılıkla Hacıali mezrası adı bu cemaate dayalı olmalıdır Halil Acalık koumlyuuml MaraĢ Youmlruumlklerinden Halil Eceli Cemaati (Tuumlrkay
1981 401) ve Hallaccediloğluviranı mezrası Bozok Sorkun boumllgesindeki AvĢar boyuna mensup Halaccedil
Cemaati (Halaccediloğlu III 2009 973) ile ilgili adlar almıĢlardır
Karacalu mezrası adı Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Bozok livası Karahacılu adında koumlye iskacircn edilen Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden bir cemaatin adıyla iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981
462 463) Cemaatin adı Karacalar Karaca ve Karacalu Ģeklinde de dile getirilmektedir
Kızkaracalu koumlyuuml de adını bu cemaatten almıĢtır Zira Karacalu cemaatinin bulunduğu yerler arasında Ccedilorum da bulunmaktaydı (Tuumlrkay 1981 98)
Karadonlu Ermenek Guumllnar Bozkır Ordu ve Karahisar-ı ġarki‟de (Tuumlrkay 1981469)
Karacakaya Ccedilorum‟da (Tuumlrkay 1981 463) Karakız MaraĢ Huumldavendigar ve Vize‟de (Tuumlrkay 1981 477) Karataş Alanya ve BeyĢehri‟nde (Tuumlrkay 1981 486) adı geccedilen cemaatler olup
Karadonlu mezrası Karacakaya koumlyuuml Kararkızkavağı mezrası ve KarataĢ mezrası adları bu
128Kam Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde koyunların barındıkları yer yani damla aynı anlamda goumlsterilmiĢtir httptdkterimgovtrbts (31012012) 129 httptdkterimgovtrbts(31012012) 130 Yusuf Halaccediloğlu bu ismi Goumlkin olarak okumuĢtur
116 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
cemaatlerden kaynaklanmıĢ olmalıdır Kavurga Kavurgalı ve Kavurgaoğlu mezrası isimleri MaraĢ
ve Bozok‟ta yaĢayan Kavurga Dedeler ya da Kavurga cemaatiyle iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981 497-499) Kıranlu ise Sivas Bozok Canik Konya Karaman ve MaraĢ gibi geniĢ bir sahada adı
geccedilen Ekrad youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adı olup Huumlseyinabad‟daki Kıranlu mezrası adı
buradan verilmiĢ olabilir Bu cemaat Kıranlu Kıran Kıranca ve Kıranta Ģeklinde de ifade edilmiĢ
Lekvanik aĢiretinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 518)
Kışlak-ı Himmet Kethuumlda mezrası Salur boyu Uluyoumlruumlk taifesinden Aksalur boumlluumlğuumlnden bir
cemaatin adından verilmiĢtir (Hallaccediloğlu III2009 1049) Bozok Sorkun boumllgesinde yaĢayan ve
Varsak Boyuna mensup KızılcakıĢla cemaati adı ise Kızılcakışla mezrasıyla oumlzdeĢleĢmiĢtir (Halaccediloğlu IV 2009 1464) AvĢar boyundan aynı adlı cemaatin adı Kızıllar
131 koumlyuumlne verilmiĢtir
(Halaccediloğlu IV 2009 1470) Gelibolu Huumldavendigar sancaklarında bulunan Kiraslu ya da Kiraslu
Hacı Youmlruumlkan cemaati Huumlseyinabad‟daki Kiraslu mezrasına da ad olarak verilmiĢtir (Tuumlrkay 1981
512)
Sivas Yeniil‟de Yazır boyuna mensup Koyunlu Anamuslu adıyla bir cemaat bulunmaktadır
(Halaccediloğlu IV 2009 1499) Huumlseyinabad‟daki Koyunluyusufoumlzuuml mezrası adı bu cemaate
dayandırılabilir Kozluca kışlağı adı her ne kadar ceviz ağacının ccedilokluğuna delalet eden ve bitki oumlrtuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran bir yer adı gibi goumlzuumlkse de bu isim de buumlyuumlk oumllccediluumlde Youmlruumlk Tuumlrkmen
cemaatlere dayalı verilmiĢ isimlerden olmalıdır Zira Edirne ve Karahisar-ı ġarki‟de Youmlruumlkan
taifesinden Kozluca adıyla bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay 1981 538) Aynı Ģekilde Kulağuz koumlyuuml adı bir mesleğe dayandırılabilecek olsa da Salur boyuna mensup Kulağuzlu cemaati
(Halaccediloğlu IV 2009 1533) bu adın verilmesinde oumlncekine oranla daha etkili bir dayanak
oluĢturmaktadır
Soumlzluumlklerde anlamına rastlanamayan Mahuna kelimesi ise muhtemelen Erzurum ve civarında da rastlanılan Mahanlar adında konargoumlccediler Ekrad taifesinden bir aĢiretin isminin
bozulmuĢ bir biccedilimi olmalıdır ġoumlyle ki bu aĢiret Mahanlı Mahanlu ve Mahanlar Ģeklinde de
Osmanlı belgelerinde zikredilmekteydi (Tuumlrkay 1981 114) Haliyle Mahuna mezrasının adını da cemaatlere dayalı olanlar iccedilerisinde anmak muumlmkuumlnduumlr Huumlseyinabad da dacirchil olmak uumlzere Zile
kazasında Mezid ya da Mezidli Ģeklinde geccedilen yer adları da cemaat koumlkenli yer adları iccedilerisinde
sıralanabilir Mezid ya da Mezidluuml (Tuumlrkay 1981 585) Ģeklinde Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinin adı soumlzkonusu yerlere ad olarak verilmiĢ olabilir Bozok‟tan Teke‟ye kuzey guumlney doğrultusunda
geniĢ bir alanda adı zikredilen Muumlminler cemaati de Youmlruumlkan taifesindendi (Tuumlrkay 1981 598)
Bu youmlnuumlyle Huumlseyinabad‟daki Muumlminler-i Buumlzuumlrk ve Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mezralarının adları bu
cemaatin adını ccedilağrıĢtırmaktadır
Paşalu mezrası Youmlruumlkan taifesinden PaĢalu (Boğalu) (Tuumlrkay1981 624) Sarımbeyluuml
mezrası MaraĢ Youmlruumlklerinden Yuumlreğir boyuna mensup Sarımbeyluuml (Halaccediloğlu V 2009 1983)
Saruisaoumlyuumlk mezraları Sivas Yeniil‟de Saruisa Sincan ve Sincanlu mezrası Ankara Kuumltahya ve Rakka‟da da adı geccedilen Sincan (Tuumlrkay 1981 147) Tusi mezrası MaraĢ ve KırĢehir‟de isimleri
anılan Tus ya da Tuslu (Tuumlrkay 1981 741) Yağlu koumlyuuml Sivas Yeniil‟de bulunan Yağlu (Tuumlrkay
1981 759) cemaatlerinden isimlerini almıĢlardır
Huumlseyinabad‟ın merkezi olarak goumlsterilen Yapa-i Cedid koumlyuuml Yapa cemaatinden adını almıĢ olabilir Bu cemaat Bayındır boyuna mensup bir grup (Halaccediloğlu I2009 22) ve Alayuntlu
boyu iccedilerisinde Karaman‟da bir cemaat adı olarak iki farklı Ģekilde anılmıĢtır ( Halaccediloğlu I 2009
93 94102 203 215 vd) Yortan mezrası da aynı adlı Youmlruumlkan cemaatinden adını almıĢtır (Tuumlrkay 1981 777)
131 Kızıllu Ģeklinde de anılmaktadır
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 117
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 40 Huumlseyinabad Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaağıl mz Cemaat-i Zeyneddin mz
Geccediluumld-i Etrakiye-i
Uluyoumlruumlk ky Karacalu mz
Koyunluyusufoumlzuuml
mz
Muumlminler-i
Kuumlccediluumlk ky
Alacalar ky Ccedilakırlı mz Gedikhasan mz Karadonlu mz Kozluca kıĢlağı Ortaoumlyuumlk mz
Ali Bey
Cemaati
KıĢlağı Ccedilalatlu mz Gılman mz Karakınık mz Kozviran mz PaĢalu mz
Ayrukam mz Ccedilelebibey kıĢlağı Goumlkccedileluuml mz
Karakızkavağı
mz
KoumlĢkerluuml-i Cemaat-i
Karakoumlseluuml ky
Sarımbeyluuml
mz
Aziz mz Ccedilelebiler kıĢlağı Goumlkzemin mz KarataĢ mz Kulağuz ky
Saruisaoumlyuumlk
mz (2)
Baydcık mz Depesideluumlğuumlselmanlu Gulamlar mz Kavurgalu mz Mahuna mz Sincan mz
Beyobası kĢ Domalan mz Hacı ali mz
Kavurgaoğlu
mz Makiler kıĢlağı Tusi mz
Cemaat-i
Ccedilerccedili Ali mz Elmalu mz
Hacıhasankavağı
ky Kıranlu mz
Merkendluuml el-
meĢhur mz Varazlu mz
Cemaat-i
Doumlğer Obası
mz Emirhacılu mz Hacılar mz
KıĢlak-ı Hacı
Ali mz Mezidalanı mz Yağlu ky
Cemaat-i
Emir Umurlu
mz Eskiyapar ky Halil mz
KıĢlak-ı
Uumlmmet
Kethuumlda mz Mezidluuml mz
Yapa-i Cedid
ky
Cemaat-i
Erkekoğlu
KıĢlası
Etrakiye-i Ali Fakih
ky Halilacalık ky
KızılcakıĢla
mz Murad Sufi mz
Yatan-ı
Etrakiye ky
Cemaat-i
Halil Fakih
Obası mz
Etrakiye-i Murad Sufi
ky
Hallaccediloğlu Viranı
mz Kızıllar ky Mustafa kıĢlası
Yeniyapar
ky
Cemaat-i
Soumlğuumldluuml
Geduumlk mz Eyuumlcek mz Kalınkoumlyuuml mz Kızkaracalu ky Mustafa kĢ Yortan mz
Cemaat-i
Toramanlu
mz Fakihler ky Karacakaya mz Kiraslu mz
Muumlminler-i
Buumlzuumlrk mz
Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 5 yerleĢim birimi adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
Bunlar Kınık Salur Ilısu Yazır mezraları ile Nefs-i Yazır-ı Akpınar ve Yazır-ı Akpınar
kıĢlaklarıdır AkbaĢ mezrası132
ile Hacılar koumlyuuml133
adları Ekrad taiflerine dayalı olarak verilmiĢ olabilir Ağcaasma
134 mezrası Alicuumlkluuml
135 mezrası Baraklar mezrası
136 Başkoumly mezrası
137
Boynuyoğun mezrası138
Guumlni mezrası139
Hacıbey140
mezrası Kalınccedilirmiş mezrası141
132 AkbaĢ AkbaĢlu ya da AkbaĢ Ekradı adıyla konargoumlccediler bir Tuumlrkman Ekradı taifesi Rakka‟dan Filibe‟ye bazı sancakların iccedilerisinde yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 186 133 Sivas youmlresi Tuumlrkem taifesindendir Tuumlrkay age s 29 Ayrıca konar oumlccediler Tuumlrkmen ekradı taifesinden aynı adlı bir cemaat vardır Hacılarlı diye de anılmaktadır Zile‟ye yakın Bozok‟ta da izlerine rastlanmakta Tuumlrkay age s 394-395 134 Varsak boyunun Zakirluuml kabilesi taifesinden bir cemaat olup Ağccedilaasma adlı yurtlarda yaĢamaktaydılar Adlarına Niğde Bozok Sorgun ve Bozok‟ta rastalanan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu I s 29Ağcaasmalu ya da Ağcaesma gibi de telafuz edilmektedir Tuumlrkay age s 181 135 Bozok Sancağı Akdağmadeni kazasında Alicik Karacaalan obası adıyla bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 197 136 Baraklar ve Baraklu cemaati Dulkadirli Tuumlrkmenlerinden olup MaraĢ‟tan Yozgat‟a hatta Kuumltahya‟ya kadar geniĢ bir alanda izleri goumlruumllmekteydi Bk Halaccediloğlu I s 240-241 137 KırĢehir ve Bozok sancaklarında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır Tuumlrkay age s 228 138 Tuumlrkman Youmlruumlkanı taifesinden bir aĢirettir MaraĢ Konya Bursa Aksaray Adana gibi birccedilok yerde bu aĢiretin adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 64 139 MenteĢe‟de Kızılcakoyunlu Cemaatine bağlı Guumlni Cemaati ve Sufiler taifesine bakılacak olursa Guumlni taifesi Ġğdir boyuna mensup bir taife olmalıdır Bk Yusuf Halaccediloğlu IV s 1469 140 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Hacıbeyli Ģeklinde de anılmaktadır Tuumlrkay age s 390 141 CcedilirmiĢ adı 1455 tarihinden itibaren geccedilmektedir CcedilirmiĢ Fin Ugor Tuumlrk topluluklarından bir boyun adıdır CcedilirmiĢ Tuumlrkleri 1071 oumlncesinde Bizans‟ın Arap ve Ġranlılara karĢı Balkanlardan Anadolu‟ya goumlccedile zorladığı Tuumlrk
topluluklarındandır httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (Fikri Karaman‟dan alıntı)
118 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karamağan142
mezrası Karamuk143
mezrası Keseri144
Hisarı mezrası Kozviran145
mezrası
Kubat146
mezrası Saruhacı147
mezrası ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 41 Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaasma mz Bubak mezari Kalın CcedilirmiĢ mz KıĢla-yı Suumlduumls mz Saruhacı mz
AkbaĢ mz Davulbazlu mz148
Karamağan mz Kubat mz Savcı-ı Diğer mz
Alicuumlkluuml ky Guumlni mz Karamuk mz Mumu mz Sincanlu mz
Asar-ı Bubak mz Hacıbey mz Keseri Hisarı mz Nefs-i Bubak kıĢlağı Tahinatan kıĢlağı
Baraklar mz Hacılar mz Keseri mz Nefs-i Yazır-ı Akpınar kıĢlağı Tatar mz
BaĢkoumly mz Ilısu Yazır mz Kınık mz Salur mz Yazır-ı Akpınar kĢ
Boynuyoğun mz
Kozviran mz
Kızılkuumlnbed nahiyesinde Eymuumlr koumlyuuml adını 24 Oğuz boyundan biri olan Eymuumlr‟den alırken
Ayvalu149
mezrası Deveci koumlyuuml150
Dona koumlyuuml151
İsa mezrası İsaoumlzuuml mezrası152
Karacaoumlmer mezrası
153 Kayırluca
154 mezrası Kuyucak
155 mezrası Tatar mezrası
156 Tuumlrkmen Youmlruumlk Ccedilakır
157
mezrası ise Ekrad taifesinden adını almıĢ olmalıdır Tablo 42 Kızılkuumlnbed Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ayvalu mz Ġsa mz Kuyucak mz
Ccedilakır mz Ġsaoumlzuuml mz Tatar Hacı mz
Deveci ky Karacaoumlmer mz Tatar ky
Dona ky Kayı mz
Eymuumlr ky Kayırluca mz
KuĢtaĢ nahiyesinde 3 koumly ismini 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Bayat mezrası
Bayatalanı mezrası ve İğdir koumlyuumlduumlr Ağcaviran158
koumlyuuml Başkoumly mezrası Ġsakoumly koumlyuuml ve Koccedilaccedil
koumlyuuml159
gibi yerleĢim birimleri isimlerinde ise cemaat adlarının belirleyici olduğu savunulabilir
142 Mağun adında Sivas ve Rakka eyaletlerinde youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 572 143 Karamuk tarlada buğday aralarında biten anasona benzer siyah ve acı bir tohumun adıdır Karamukaynı zamanda Zile Sivas Yeniil Yuumlzdepare kazaları ve Ġccedilel sancağında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin de adıdır Karamuklu da denilmektedir Tuumlrkay age s 482 144 Adana Tarsus ve Teke‟de Keserli adına Youmlruumlkan‟dan bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 508 145 Bozok ve MaraĢ eyaletlerinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 538 146 Bozok‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s 547 147 Saruhacılı Bozok MaraĢ Alanya ve Sivas‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir MaraĢ‟tada Saruhacılı AvĢarı yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 654 148 1700‟luuml yıllarda Rumlar tarafından yerleĢime accedilılan ve koumly niteliği kazanan Davulbazlı‟nın adının boumllgede guumlmuumlĢ madeni ccedilıkarıldığı vakitlerde mağaralardaki iĢccedililerin davul sesiyle toplanmalarından aldığı oumlne suumlruumllmektedir Ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Yurtlu age s 159 149 Bu cemaatin yaĢadığı yerler arasında Sivas ve Bozok‟a bağlı Akdağmadeni de yer almaktaydı Bk Tuumlrkay age s
215 150Ankara ve Huumldavendigar‟da adı geccedilen bir Youmlruumlk Tuumlrkmen taifeisidir Tuumlrkay age s 323 Devecili ya da Deveciluuml Ģeklinde de anılmaktadır 151 Karaman MaraĢ Bolu sancakları ve Larende kazasında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 335 152 Akdağ‟da Youmlruumlkan Tuumlrkman taifesinden Ġsabeyluuml cemaati vardır Onunla ilgili olabilir Tuumlrkay age s 438 153 Bozok MaraĢ Kuumltahya ve Karahisar-ı ġarki sancaklarında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Karacaoumlmerli diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 465 154 Adana Tarsus ve Aksaray sancaklarında Kayırlu adında Youmlruumlkan Tuumlrkmen taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 500 155 Sivrihisar Adana ve Tarsus‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 558 156 Yusuf Halaccediloğlu boumllgede yaĢayan Tatarları Kıpccedilak Tuumlrklerine mensup bir cemaat olarak nitelemiĢtir Halaccediloğlu V 2169-2174 vd 157 Ccedilakır ve Ccedilakırlı adında Ekrad taifesinden cemaatler vardır Tuumlrkay age s 286 158 Malazgirt sancağnda (Erzurum vilayeti) bu adla bir youmlruumlkan cemaati yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s182 159 Ġccedilel sancağında ve Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında Tuumlrkman youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay
age s 531 KoccedilaĢ olma ihtimali de bulunmaktadır Tuumlrkay age s 531
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 115
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Ağcaağıl Karahisar-ı ġarki‟de Ağcahalil diye de geccedilen bir cemaat adıdır (Tuumlrkay 1981
181) Ayrukam128
MaraĢ Youmlruumlklerinden AvĢar boyuna tabi Ayrudamlı cemaatinden baĢkası değildir (Halaccediloğlu I 2009 205) Aziz Karahisar-ı ġarki‟de de adı geccedilen bir Tuumlrkmen cemaat adıdır
(Tuumlrkay 1981 215) Beyobası Sivas Yeniil‟de bulunan bir Tuumlrkmen aĢiretidir (Tuumlrkay 1981 56)
Ccedilalatlu MaraĢ eyaletinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 288) Youmlruumlkan
taifesinden olan Ccedilelebiler Ordu‟dan Guumlmuumllcine‟ye geniĢ bir alanda yayılmıĢ olan ve Ccedilelebiluuml olarak da anılan bir cemaattir
Depesuumldeluumlk mezrasında Kanuni doumlneminde Bayat boyuna mensup Selmanlu cemaati
yaĢamaktaydı (Halaccediloğlu V 2009 2013) Haliyle Depesi Deluumlğuuml Selmanlu ismi bu cemaatten verilmiĢ olmalıdır Yine aynı doumlnemde bu mezra Bozok sancağına bağlı Sorkun nahiyesine tabi
goumlruumlnmekteydi Yazıkışla (YazılutaĢ) Ccediladıroumlyuumlğuuml Ağcaağıl mezralarında da Selmanlu cemaatinin
adı geccedilmekteydi
Guumlncel Tuumlrkccedile Soumlzluumlk‟te mantar ve yer elması Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde
yumurta anlamlarına gelen domalan kelimesi129
Alaiye Sancağı‟nda Youmlruumlkan taifesinden bir
cemaatin de adıydı (Tuumlrkay 1981 335) Emirhacılu mezrasının adı buumlyuumlk olasılıkla Ġccedilel
Sancağı‟nda Anamur Kazası‟nda bulunan Eminhacılu (Tuumlrkay 1981 350) ya da yine Anamur‟da Hacılıemir (Tuumlrkay 1981 395) Ģeklinde geccedilen Youmlruumlk taifesinden bir cemaatten almıĢ olabilir
Eyuumlcek mezrası ise Eyuumlcekli olarak da bilinen Vize Sancağı Pınarhisar kazasında da goumlruumllmuumlĢ olan
bir Tuumlkmen cemaatinin uğrak yeri olarak duumlĢuumlnuumllebilir (Tuumlrkay 1981 362)
Fakihler koumlyuuml Fakıhlar ya da Fakılı (Tuumlrkay1981 364) Gedik Hasan mezrası Bozok ve
MaraĢ‟ta adı geccedilen Gedik Hasanlı (Tuumlrkay1981 369) Youmlruumlk cemaatlerinin adını almıĢtır Yıva
boyuna ait perakende Gılman Cemaatinin adı Gılman mezrasının adına esin kaynağı olmuĢ olabilir
(Hallaccediloğlu V 20091947-1948) Zile sınırlarında adı geccedilen Goumlkccedileler Youmlruumlk cemaati (Tuumlrkay 1981 82) Goumlkccedileluuml mezrasının adının verilmesinde etkili olmuĢtur
Goumlkzemin mezrası130
(Halaccediloğlu II 2009 681) Bozok Sorkun‟da Kızpınarı koumlyuumlnde AvĢar
boyuna mensup Kızılkocalu kabilesine mensup Goumlkin cemaatinden adını almıĢ olsa gerektir (Halaccediloğlu II 2009 900) Gulamlar mezrası ise MaraĢ eyaletinde youmlruumlkan taifesinden Gulamanlu
cemaatinden adını almıĢ olabilir (Tuumlrkay1981 383) Bozok‟ta Hacı Alili adlı youmlruumlkan Tuumlrkmen
taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay1981 389) Buumlyuumlk olasılıkla Hacıali mezrası adı bu cemaate dayalı olmalıdır Halil Acalık koumlyuuml MaraĢ Youmlruumlklerinden Halil Eceli Cemaati (Tuumlrkay
1981 401) ve Hallaccediloğluviranı mezrası Bozok Sorkun boumllgesindeki AvĢar boyuna mensup Halaccedil
Cemaati (Halaccediloğlu III 2009 973) ile ilgili adlar almıĢlardır
Karacalu mezrası adı Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Bozok livası Karahacılu adında koumlye iskacircn edilen Youmlruumlk Tuumlrkmen taifesinden bir cemaatin adıyla iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981
462 463) Cemaatin adı Karacalar Karaca ve Karacalu Ģeklinde de dile getirilmektedir
Kızkaracalu koumlyuuml de adını bu cemaatten almıĢtır Zira Karacalu cemaatinin bulunduğu yerler arasında Ccedilorum da bulunmaktaydı (Tuumlrkay 1981 98)
Karadonlu Ermenek Guumllnar Bozkır Ordu ve Karahisar-ı ġarki‟de (Tuumlrkay 1981469)
Karacakaya Ccedilorum‟da (Tuumlrkay 1981 463) Karakız MaraĢ Huumldavendigar ve Vize‟de (Tuumlrkay 1981 477) Karataş Alanya ve BeyĢehri‟nde (Tuumlrkay 1981 486) adı geccedilen cemaatler olup
Karadonlu mezrası Karacakaya koumlyuuml Kararkızkavağı mezrası ve KarataĢ mezrası adları bu
128Kam Tuumlrkiye Tuumlrkccedilesi Ağızları Soumlzluumlğuuml‟nde koyunların barındıkları yer yani damla aynı anlamda goumlsterilmiĢtir httptdkterimgovtrbts (31012012) 129 httptdkterimgovtrbts(31012012) 130 Yusuf Halaccediloğlu bu ismi Goumlkin olarak okumuĢtur
116 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
cemaatlerden kaynaklanmıĢ olmalıdır Kavurga Kavurgalı ve Kavurgaoğlu mezrası isimleri MaraĢ
ve Bozok‟ta yaĢayan Kavurga Dedeler ya da Kavurga cemaatiyle iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981 497-499) Kıranlu ise Sivas Bozok Canik Konya Karaman ve MaraĢ gibi geniĢ bir sahada adı
geccedilen Ekrad youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adı olup Huumlseyinabad‟daki Kıranlu mezrası adı
buradan verilmiĢ olabilir Bu cemaat Kıranlu Kıran Kıranca ve Kıranta Ģeklinde de ifade edilmiĢ
Lekvanik aĢiretinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 518)
Kışlak-ı Himmet Kethuumlda mezrası Salur boyu Uluyoumlruumlk taifesinden Aksalur boumlluumlğuumlnden bir
cemaatin adından verilmiĢtir (Hallaccediloğlu III2009 1049) Bozok Sorkun boumllgesinde yaĢayan ve
Varsak Boyuna mensup KızılcakıĢla cemaati adı ise Kızılcakışla mezrasıyla oumlzdeĢleĢmiĢtir (Halaccediloğlu IV 2009 1464) AvĢar boyundan aynı adlı cemaatin adı Kızıllar
131 koumlyuumlne verilmiĢtir
(Halaccediloğlu IV 2009 1470) Gelibolu Huumldavendigar sancaklarında bulunan Kiraslu ya da Kiraslu
Hacı Youmlruumlkan cemaati Huumlseyinabad‟daki Kiraslu mezrasına da ad olarak verilmiĢtir (Tuumlrkay 1981
512)
Sivas Yeniil‟de Yazır boyuna mensup Koyunlu Anamuslu adıyla bir cemaat bulunmaktadır
(Halaccediloğlu IV 2009 1499) Huumlseyinabad‟daki Koyunluyusufoumlzuuml mezrası adı bu cemaate
dayandırılabilir Kozluca kışlağı adı her ne kadar ceviz ağacının ccedilokluğuna delalet eden ve bitki oumlrtuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran bir yer adı gibi goumlzuumlkse de bu isim de buumlyuumlk oumllccediluumlde Youmlruumlk Tuumlrkmen
cemaatlere dayalı verilmiĢ isimlerden olmalıdır Zira Edirne ve Karahisar-ı ġarki‟de Youmlruumlkan
taifesinden Kozluca adıyla bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay 1981 538) Aynı Ģekilde Kulağuz koumlyuuml adı bir mesleğe dayandırılabilecek olsa da Salur boyuna mensup Kulağuzlu cemaati
(Halaccediloğlu IV 2009 1533) bu adın verilmesinde oumlncekine oranla daha etkili bir dayanak
oluĢturmaktadır
Soumlzluumlklerde anlamına rastlanamayan Mahuna kelimesi ise muhtemelen Erzurum ve civarında da rastlanılan Mahanlar adında konargoumlccediler Ekrad taifesinden bir aĢiretin isminin
bozulmuĢ bir biccedilimi olmalıdır ġoumlyle ki bu aĢiret Mahanlı Mahanlu ve Mahanlar Ģeklinde de
Osmanlı belgelerinde zikredilmekteydi (Tuumlrkay 1981 114) Haliyle Mahuna mezrasının adını da cemaatlere dayalı olanlar iccedilerisinde anmak muumlmkuumlnduumlr Huumlseyinabad da dacirchil olmak uumlzere Zile
kazasında Mezid ya da Mezidli Ģeklinde geccedilen yer adları da cemaat koumlkenli yer adları iccedilerisinde
sıralanabilir Mezid ya da Mezidluuml (Tuumlrkay 1981 585) Ģeklinde Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinin adı soumlzkonusu yerlere ad olarak verilmiĢ olabilir Bozok‟tan Teke‟ye kuzey guumlney doğrultusunda
geniĢ bir alanda adı zikredilen Muumlminler cemaati de Youmlruumlkan taifesindendi (Tuumlrkay 1981 598)
Bu youmlnuumlyle Huumlseyinabad‟daki Muumlminler-i Buumlzuumlrk ve Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mezralarının adları bu
cemaatin adını ccedilağrıĢtırmaktadır
Paşalu mezrası Youmlruumlkan taifesinden PaĢalu (Boğalu) (Tuumlrkay1981 624) Sarımbeyluuml
mezrası MaraĢ Youmlruumlklerinden Yuumlreğir boyuna mensup Sarımbeyluuml (Halaccediloğlu V 2009 1983)
Saruisaoumlyuumlk mezraları Sivas Yeniil‟de Saruisa Sincan ve Sincanlu mezrası Ankara Kuumltahya ve Rakka‟da da adı geccedilen Sincan (Tuumlrkay 1981 147) Tusi mezrası MaraĢ ve KırĢehir‟de isimleri
anılan Tus ya da Tuslu (Tuumlrkay 1981 741) Yağlu koumlyuuml Sivas Yeniil‟de bulunan Yağlu (Tuumlrkay
1981 759) cemaatlerinden isimlerini almıĢlardır
Huumlseyinabad‟ın merkezi olarak goumlsterilen Yapa-i Cedid koumlyuuml Yapa cemaatinden adını almıĢ olabilir Bu cemaat Bayındır boyuna mensup bir grup (Halaccediloğlu I2009 22) ve Alayuntlu
boyu iccedilerisinde Karaman‟da bir cemaat adı olarak iki farklı Ģekilde anılmıĢtır ( Halaccediloğlu I 2009
93 94102 203 215 vd) Yortan mezrası da aynı adlı Youmlruumlkan cemaatinden adını almıĢtır (Tuumlrkay 1981 777)
131 Kızıllu Ģeklinde de anılmaktadır
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 117
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 40 Huumlseyinabad Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaağıl mz Cemaat-i Zeyneddin mz
Geccediluumld-i Etrakiye-i
Uluyoumlruumlk ky Karacalu mz
Koyunluyusufoumlzuuml
mz
Muumlminler-i
Kuumlccediluumlk ky
Alacalar ky Ccedilakırlı mz Gedikhasan mz Karadonlu mz Kozluca kıĢlağı Ortaoumlyuumlk mz
Ali Bey
Cemaati
KıĢlağı Ccedilalatlu mz Gılman mz Karakınık mz Kozviran mz PaĢalu mz
Ayrukam mz Ccedilelebibey kıĢlağı Goumlkccedileluuml mz
Karakızkavağı
mz
KoumlĢkerluuml-i Cemaat-i
Karakoumlseluuml ky
Sarımbeyluuml
mz
Aziz mz Ccedilelebiler kıĢlağı Goumlkzemin mz KarataĢ mz Kulağuz ky
Saruisaoumlyuumlk
mz (2)
Baydcık mz Depesideluumlğuumlselmanlu Gulamlar mz Kavurgalu mz Mahuna mz Sincan mz
Beyobası kĢ Domalan mz Hacı ali mz
Kavurgaoğlu
mz Makiler kıĢlağı Tusi mz
Cemaat-i
Ccedilerccedili Ali mz Elmalu mz
Hacıhasankavağı
ky Kıranlu mz
Merkendluuml el-
meĢhur mz Varazlu mz
Cemaat-i
Doumlğer Obası
mz Emirhacılu mz Hacılar mz
KıĢlak-ı Hacı
Ali mz Mezidalanı mz Yağlu ky
Cemaat-i
Emir Umurlu
mz Eskiyapar ky Halil mz
KıĢlak-ı
Uumlmmet
Kethuumlda mz Mezidluuml mz
Yapa-i Cedid
ky
Cemaat-i
Erkekoğlu
KıĢlası
Etrakiye-i Ali Fakih
ky Halilacalık ky
KızılcakıĢla
mz Murad Sufi mz
Yatan-ı
Etrakiye ky
Cemaat-i
Halil Fakih
Obası mz
Etrakiye-i Murad Sufi
ky
Hallaccediloğlu Viranı
mz Kızıllar ky Mustafa kıĢlası
Yeniyapar
ky
Cemaat-i
Soumlğuumldluuml
Geduumlk mz Eyuumlcek mz Kalınkoumlyuuml mz Kızkaracalu ky Mustafa kĢ Yortan mz
Cemaat-i
Toramanlu
mz Fakihler ky Karacakaya mz Kiraslu mz
Muumlminler-i
Buumlzuumlrk mz
Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 5 yerleĢim birimi adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
Bunlar Kınık Salur Ilısu Yazır mezraları ile Nefs-i Yazır-ı Akpınar ve Yazır-ı Akpınar
kıĢlaklarıdır AkbaĢ mezrası132
ile Hacılar koumlyuuml133
adları Ekrad taiflerine dayalı olarak verilmiĢ olabilir Ağcaasma
134 mezrası Alicuumlkluuml
135 mezrası Baraklar mezrası
136 Başkoumly mezrası
137
Boynuyoğun mezrası138
Guumlni mezrası139
Hacıbey140
mezrası Kalınccedilirmiş mezrası141
132 AkbaĢ AkbaĢlu ya da AkbaĢ Ekradı adıyla konargoumlccediler bir Tuumlrkman Ekradı taifesi Rakka‟dan Filibe‟ye bazı sancakların iccedilerisinde yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 186 133 Sivas youmlresi Tuumlrkem taifesindendir Tuumlrkay age s 29 Ayrıca konar oumlccediler Tuumlrkmen ekradı taifesinden aynı adlı bir cemaat vardır Hacılarlı diye de anılmaktadır Zile‟ye yakın Bozok‟ta da izlerine rastlanmakta Tuumlrkay age s 394-395 134 Varsak boyunun Zakirluuml kabilesi taifesinden bir cemaat olup Ağccedilaasma adlı yurtlarda yaĢamaktaydılar Adlarına Niğde Bozok Sorgun ve Bozok‟ta rastalanan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu I s 29Ağcaasmalu ya da Ağcaesma gibi de telafuz edilmektedir Tuumlrkay age s 181 135 Bozok Sancağı Akdağmadeni kazasında Alicik Karacaalan obası adıyla bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 197 136 Baraklar ve Baraklu cemaati Dulkadirli Tuumlrkmenlerinden olup MaraĢ‟tan Yozgat‟a hatta Kuumltahya‟ya kadar geniĢ bir alanda izleri goumlruumllmekteydi Bk Halaccediloğlu I s 240-241 137 KırĢehir ve Bozok sancaklarında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır Tuumlrkay age s 228 138 Tuumlrkman Youmlruumlkanı taifesinden bir aĢirettir MaraĢ Konya Bursa Aksaray Adana gibi birccedilok yerde bu aĢiretin adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 64 139 MenteĢe‟de Kızılcakoyunlu Cemaatine bağlı Guumlni Cemaati ve Sufiler taifesine bakılacak olursa Guumlni taifesi Ġğdir boyuna mensup bir taife olmalıdır Bk Yusuf Halaccediloğlu IV s 1469 140 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Hacıbeyli Ģeklinde de anılmaktadır Tuumlrkay age s 390 141 CcedilirmiĢ adı 1455 tarihinden itibaren geccedilmektedir CcedilirmiĢ Fin Ugor Tuumlrk topluluklarından bir boyun adıdır CcedilirmiĢ Tuumlrkleri 1071 oumlncesinde Bizans‟ın Arap ve Ġranlılara karĢı Balkanlardan Anadolu‟ya goumlccedile zorladığı Tuumlrk
topluluklarındandır httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (Fikri Karaman‟dan alıntı)
118 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karamağan142
mezrası Karamuk143
mezrası Keseri144
Hisarı mezrası Kozviran145
mezrası
Kubat146
mezrası Saruhacı147
mezrası ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 41 Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaasma mz Bubak mezari Kalın CcedilirmiĢ mz KıĢla-yı Suumlduumls mz Saruhacı mz
AkbaĢ mz Davulbazlu mz148
Karamağan mz Kubat mz Savcı-ı Diğer mz
Alicuumlkluuml ky Guumlni mz Karamuk mz Mumu mz Sincanlu mz
Asar-ı Bubak mz Hacıbey mz Keseri Hisarı mz Nefs-i Bubak kıĢlağı Tahinatan kıĢlağı
Baraklar mz Hacılar mz Keseri mz Nefs-i Yazır-ı Akpınar kıĢlağı Tatar mz
BaĢkoumly mz Ilısu Yazır mz Kınık mz Salur mz Yazır-ı Akpınar kĢ
Boynuyoğun mz
Kozviran mz
Kızılkuumlnbed nahiyesinde Eymuumlr koumlyuuml adını 24 Oğuz boyundan biri olan Eymuumlr‟den alırken
Ayvalu149
mezrası Deveci koumlyuuml150
Dona koumlyuuml151
İsa mezrası İsaoumlzuuml mezrası152
Karacaoumlmer mezrası
153 Kayırluca
154 mezrası Kuyucak
155 mezrası Tatar mezrası
156 Tuumlrkmen Youmlruumlk Ccedilakır
157
mezrası ise Ekrad taifesinden adını almıĢ olmalıdır Tablo 42 Kızılkuumlnbed Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ayvalu mz Ġsa mz Kuyucak mz
Ccedilakır mz Ġsaoumlzuuml mz Tatar Hacı mz
Deveci ky Karacaoumlmer mz Tatar ky
Dona ky Kayı mz
Eymuumlr ky Kayırluca mz
KuĢtaĢ nahiyesinde 3 koumly ismini 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Bayat mezrası
Bayatalanı mezrası ve İğdir koumlyuumlduumlr Ağcaviran158
koumlyuuml Başkoumly mezrası Ġsakoumly koumlyuuml ve Koccedilaccedil
koumlyuuml159
gibi yerleĢim birimleri isimlerinde ise cemaat adlarının belirleyici olduğu savunulabilir
142 Mağun adında Sivas ve Rakka eyaletlerinde youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 572 143 Karamuk tarlada buğday aralarında biten anasona benzer siyah ve acı bir tohumun adıdır Karamukaynı zamanda Zile Sivas Yeniil Yuumlzdepare kazaları ve Ġccedilel sancağında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin de adıdır Karamuklu da denilmektedir Tuumlrkay age s 482 144 Adana Tarsus ve Teke‟de Keserli adına Youmlruumlkan‟dan bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 508 145 Bozok ve MaraĢ eyaletlerinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 538 146 Bozok‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s 547 147 Saruhacılı Bozok MaraĢ Alanya ve Sivas‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir MaraĢ‟tada Saruhacılı AvĢarı yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 654 148 1700‟luuml yıllarda Rumlar tarafından yerleĢime accedilılan ve koumly niteliği kazanan Davulbazlı‟nın adının boumllgede guumlmuumlĢ madeni ccedilıkarıldığı vakitlerde mağaralardaki iĢccedililerin davul sesiyle toplanmalarından aldığı oumlne suumlruumllmektedir Ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Yurtlu age s 159 149 Bu cemaatin yaĢadığı yerler arasında Sivas ve Bozok‟a bağlı Akdağmadeni de yer almaktaydı Bk Tuumlrkay age s
215 150Ankara ve Huumldavendigar‟da adı geccedilen bir Youmlruumlk Tuumlrkmen taifeisidir Tuumlrkay age s 323 Devecili ya da Deveciluuml Ģeklinde de anılmaktadır 151 Karaman MaraĢ Bolu sancakları ve Larende kazasında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 335 152 Akdağ‟da Youmlruumlkan Tuumlrkman taifesinden Ġsabeyluuml cemaati vardır Onunla ilgili olabilir Tuumlrkay age s 438 153 Bozok MaraĢ Kuumltahya ve Karahisar-ı ġarki sancaklarında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Karacaoumlmerli diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 465 154 Adana Tarsus ve Aksaray sancaklarında Kayırlu adında Youmlruumlkan Tuumlrkmen taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 500 155 Sivrihisar Adana ve Tarsus‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 558 156 Yusuf Halaccediloğlu boumllgede yaĢayan Tatarları Kıpccedilak Tuumlrklerine mensup bir cemaat olarak nitelemiĢtir Halaccediloğlu V 2169-2174 vd 157 Ccedilakır ve Ccedilakırlı adında Ekrad taifesinden cemaatler vardır Tuumlrkay age s 286 158 Malazgirt sancağnda (Erzurum vilayeti) bu adla bir youmlruumlkan cemaati yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s182 159 Ġccedilel sancağında ve Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında Tuumlrkman youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay
age s 531 KoccedilaĢ olma ihtimali de bulunmaktadır Tuumlrkay age s 531
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
116 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
cemaatlerden kaynaklanmıĢ olmalıdır Kavurga Kavurgalı ve Kavurgaoğlu mezrası isimleri MaraĢ
ve Bozok‟ta yaĢayan Kavurga Dedeler ya da Kavurga cemaatiyle iliĢkilendirilebilir (Tuumlrkay 1981 497-499) Kıranlu ise Sivas Bozok Canik Konya Karaman ve MaraĢ gibi geniĢ bir sahada adı
geccedilen Ekrad youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adı olup Huumlseyinabad‟daki Kıranlu mezrası adı
buradan verilmiĢ olabilir Bu cemaat Kıranlu Kıran Kıranca ve Kıranta Ģeklinde de ifade edilmiĢ
Lekvanik aĢiretinden bir cemaattir (Tuumlrkay 1981 518)
Kışlak-ı Himmet Kethuumlda mezrası Salur boyu Uluyoumlruumlk taifesinden Aksalur boumlluumlğuumlnden bir
cemaatin adından verilmiĢtir (Hallaccediloğlu III2009 1049) Bozok Sorkun boumllgesinde yaĢayan ve
Varsak Boyuna mensup KızılcakıĢla cemaati adı ise Kızılcakışla mezrasıyla oumlzdeĢleĢmiĢtir (Halaccediloğlu IV 2009 1464) AvĢar boyundan aynı adlı cemaatin adı Kızıllar
131 koumlyuumlne verilmiĢtir
(Halaccediloğlu IV 2009 1470) Gelibolu Huumldavendigar sancaklarında bulunan Kiraslu ya da Kiraslu
Hacı Youmlruumlkan cemaati Huumlseyinabad‟daki Kiraslu mezrasına da ad olarak verilmiĢtir (Tuumlrkay 1981
512)
Sivas Yeniil‟de Yazır boyuna mensup Koyunlu Anamuslu adıyla bir cemaat bulunmaktadır
(Halaccediloğlu IV 2009 1499) Huumlseyinabad‟daki Koyunluyusufoumlzuuml mezrası adı bu cemaate
dayandırılabilir Kozluca kışlağı adı her ne kadar ceviz ağacının ccedilokluğuna delalet eden ve bitki oumlrtuumlsuumlnuuml ccedilağrıĢtıran bir yer adı gibi goumlzuumlkse de bu isim de buumlyuumlk oumllccediluumlde Youmlruumlk Tuumlrkmen
cemaatlere dayalı verilmiĢ isimlerden olmalıdır Zira Edirne ve Karahisar-ı ġarki‟de Youmlruumlkan
taifesinden Kozluca adıyla bir cemaat yaĢamaktaydı (Tuumlrkay 1981 538) Aynı Ģekilde Kulağuz koumlyuuml adı bir mesleğe dayandırılabilecek olsa da Salur boyuna mensup Kulağuzlu cemaati
(Halaccediloğlu IV 2009 1533) bu adın verilmesinde oumlncekine oranla daha etkili bir dayanak
oluĢturmaktadır
Soumlzluumlklerde anlamına rastlanamayan Mahuna kelimesi ise muhtemelen Erzurum ve civarında da rastlanılan Mahanlar adında konargoumlccediler Ekrad taifesinden bir aĢiretin isminin
bozulmuĢ bir biccedilimi olmalıdır ġoumlyle ki bu aĢiret Mahanlı Mahanlu ve Mahanlar Ģeklinde de
Osmanlı belgelerinde zikredilmekteydi (Tuumlrkay 1981 114) Haliyle Mahuna mezrasının adını da cemaatlere dayalı olanlar iccedilerisinde anmak muumlmkuumlnduumlr Huumlseyinabad da dacirchil olmak uumlzere Zile
kazasında Mezid ya da Mezidli Ģeklinde geccedilen yer adları da cemaat koumlkenli yer adları iccedilerisinde
sıralanabilir Mezid ya da Mezidluuml (Tuumlrkay 1981 585) Ģeklinde Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinin adı soumlzkonusu yerlere ad olarak verilmiĢ olabilir Bozok‟tan Teke‟ye kuzey guumlney doğrultusunda
geniĢ bir alanda adı zikredilen Muumlminler cemaati de Youmlruumlkan taifesindendi (Tuumlrkay 1981 598)
Bu youmlnuumlyle Huumlseyinabad‟daki Muumlminler-i Buumlzuumlrk ve Muumlminler-i Kuumlccediluumlk mezralarının adları bu
cemaatin adını ccedilağrıĢtırmaktadır
Paşalu mezrası Youmlruumlkan taifesinden PaĢalu (Boğalu) (Tuumlrkay1981 624) Sarımbeyluuml
mezrası MaraĢ Youmlruumlklerinden Yuumlreğir boyuna mensup Sarımbeyluuml (Halaccediloğlu V 2009 1983)
Saruisaoumlyuumlk mezraları Sivas Yeniil‟de Saruisa Sincan ve Sincanlu mezrası Ankara Kuumltahya ve Rakka‟da da adı geccedilen Sincan (Tuumlrkay 1981 147) Tusi mezrası MaraĢ ve KırĢehir‟de isimleri
anılan Tus ya da Tuslu (Tuumlrkay 1981 741) Yağlu koumlyuuml Sivas Yeniil‟de bulunan Yağlu (Tuumlrkay
1981 759) cemaatlerinden isimlerini almıĢlardır
Huumlseyinabad‟ın merkezi olarak goumlsterilen Yapa-i Cedid koumlyuuml Yapa cemaatinden adını almıĢ olabilir Bu cemaat Bayındır boyuna mensup bir grup (Halaccediloğlu I2009 22) ve Alayuntlu
boyu iccedilerisinde Karaman‟da bir cemaat adı olarak iki farklı Ģekilde anılmıĢtır ( Halaccediloğlu I 2009
93 94102 203 215 vd) Yortan mezrası da aynı adlı Youmlruumlkan cemaatinden adını almıĢtır (Tuumlrkay 1981 777)
131 Kızıllu Ģeklinde de anılmaktadır
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 117
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 40 Huumlseyinabad Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaağıl mz Cemaat-i Zeyneddin mz
Geccediluumld-i Etrakiye-i
Uluyoumlruumlk ky Karacalu mz
Koyunluyusufoumlzuuml
mz
Muumlminler-i
Kuumlccediluumlk ky
Alacalar ky Ccedilakırlı mz Gedikhasan mz Karadonlu mz Kozluca kıĢlağı Ortaoumlyuumlk mz
Ali Bey
Cemaati
KıĢlağı Ccedilalatlu mz Gılman mz Karakınık mz Kozviran mz PaĢalu mz
Ayrukam mz Ccedilelebibey kıĢlağı Goumlkccedileluuml mz
Karakızkavağı
mz
KoumlĢkerluuml-i Cemaat-i
Karakoumlseluuml ky
Sarımbeyluuml
mz
Aziz mz Ccedilelebiler kıĢlağı Goumlkzemin mz KarataĢ mz Kulağuz ky
Saruisaoumlyuumlk
mz (2)
Baydcık mz Depesideluumlğuumlselmanlu Gulamlar mz Kavurgalu mz Mahuna mz Sincan mz
Beyobası kĢ Domalan mz Hacı ali mz
Kavurgaoğlu
mz Makiler kıĢlağı Tusi mz
Cemaat-i
Ccedilerccedili Ali mz Elmalu mz
Hacıhasankavağı
ky Kıranlu mz
Merkendluuml el-
meĢhur mz Varazlu mz
Cemaat-i
Doumlğer Obası
mz Emirhacılu mz Hacılar mz
KıĢlak-ı Hacı
Ali mz Mezidalanı mz Yağlu ky
Cemaat-i
Emir Umurlu
mz Eskiyapar ky Halil mz
KıĢlak-ı
Uumlmmet
Kethuumlda mz Mezidluuml mz
Yapa-i Cedid
ky
Cemaat-i
Erkekoğlu
KıĢlası
Etrakiye-i Ali Fakih
ky Halilacalık ky
KızılcakıĢla
mz Murad Sufi mz
Yatan-ı
Etrakiye ky
Cemaat-i
Halil Fakih
Obası mz
Etrakiye-i Murad Sufi
ky
Hallaccediloğlu Viranı
mz Kızıllar ky Mustafa kıĢlası
Yeniyapar
ky
Cemaat-i
Soumlğuumldluuml
Geduumlk mz Eyuumlcek mz Kalınkoumlyuuml mz Kızkaracalu ky Mustafa kĢ Yortan mz
Cemaat-i
Toramanlu
mz Fakihler ky Karacakaya mz Kiraslu mz
Muumlminler-i
Buumlzuumlrk mz
Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 5 yerleĢim birimi adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
Bunlar Kınık Salur Ilısu Yazır mezraları ile Nefs-i Yazır-ı Akpınar ve Yazır-ı Akpınar
kıĢlaklarıdır AkbaĢ mezrası132
ile Hacılar koumlyuuml133
adları Ekrad taiflerine dayalı olarak verilmiĢ olabilir Ağcaasma
134 mezrası Alicuumlkluuml
135 mezrası Baraklar mezrası
136 Başkoumly mezrası
137
Boynuyoğun mezrası138
Guumlni mezrası139
Hacıbey140
mezrası Kalınccedilirmiş mezrası141
132 AkbaĢ AkbaĢlu ya da AkbaĢ Ekradı adıyla konargoumlccediler bir Tuumlrkman Ekradı taifesi Rakka‟dan Filibe‟ye bazı sancakların iccedilerisinde yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 186 133 Sivas youmlresi Tuumlrkem taifesindendir Tuumlrkay age s 29 Ayrıca konar oumlccediler Tuumlrkmen ekradı taifesinden aynı adlı bir cemaat vardır Hacılarlı diye de anılmaktadır Zile‟ye yakın Bozok‟ta da izlerine rastlanmakta Tuumlrkay age s 394-395 134 Varsak boyunun Zakirluuml kabilesi taifesinden bir cemaat olup Ağccedilaasma adlı yurtlarda yaĢamaktaydılar Adlarına Niğde Bozok Sorgun ve Bozok‟ta rastalanan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu I s 29Ağcaasmalu ya da Ağcaesma gibi de telafuz edilmektedir Tuumlrkay age s 181 135 Bozok Sancağı Akdağmadeni kazasında Alicik Karacaalan obası adıyla bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 197 136 Baraklar ve Baraklu cemaati Dulkadirli Tuumlrkmenlerinden olup MaraĢ‟tan Yozgat‟a hatta Kuumltahya‟ya kadar geniĢ bir alanda izleri goumlruumllmekteydi Bk Halaccediloğlu I s 240-241 137 KırĢehir ve Bozok sancaklarında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır Tuumlrkay age s 228 138 Tuumlrkman Youmlruumlkanı taifesinden bir aĢirettir MaraĢ Konya Bursa Aksaray Adana gibi birccedilok yerde bu aĢiretin adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 64 139 MenteĢe‟de Kızılcakoyunlu Cemaatine bağlı Guumlni Cemaati ve Sufiler taifesine bakılacak olursa Guumlni taifesi Ġğdir boyuna mensup bir taife olmalıdır Bk Yusuf Halaccediloğlu IV s 1469 140 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Hacıbeyli Ģeklinde de anılmaktadır Tuumlrkay age s 390 141 CcedilirmiĢ adı 1455 tarihinden itibaren geccedilmektedir CcedilirmiĢ Fin Ugor Tuumlrk topluluklarından bir boyun adıdır CcedilirmiĢ Tuumlrkleri 1071 oumlncesinde Bizans‟ın Arap ve Ġranlılara karĢı Balkanlardan Anadolu‟ya goumlccedile zorladığı Tuumlrk
topluluklarındandır httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (Fikri Karaman‟dan alıntı)
118 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karamağan142
mezrası Karamuk143
mezrası Keseri144
Hisarı mezrası Kozviran145
mezrası
Kubat146
mezrası Saruhacı147
mezrası ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 41 Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaasma mz Bubak mezari Kalın CcedilirmiĢ mz KıĢla-yı Suumlduumls mz Saruhacı mz
AkbaĢ mz Davulbazlu mz148
Karamağan mz Kubat mz Savcı-ı Diğer mz
Alicuumlkluuml ky Guumlni mz Karamuk mz Mumu mz Sincanlu mz
Asar-ı Bubak mz Hacıbey mz Keseri Hisarı mz Nefs-i Bubak kıĢlağı Tahinatan kıĢlağı
Baraklar mz Hacılar mz Keseri mz Nefs-i Yazır-ı Akpınar kıĢlağı Tatar mz
BaĢkoumly mz Ilısu Yazır mz Kınık mz Salur mz Yazır-ı Akpınar kĢ
Boynuyoğun mz
Kozviran mz
Kızılkuumlnbed nahiyesinde Eymuumlr koumlyuuml adını 24 Oğuz boyundan biri olan Eymuumlr‟den alırken
Ayvalu149
mezrası Deveci koumlyuuml150
Dona koumlyuuml151
İsa mezrası İsaoumlzuuml mezrası152
Karacaoumlmer mezrası
153 Kayırluca
154 mezrası Kuyucak
155 mezrası Tatar mezrası
156 Tuumlrkmen Youmlruumlk Ccedilakır
157
mezrası ise Ekrad taifesinden adını almıĢ olmalıdır Tablo 42 Kızılkuumlnbed Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ayvalu mz Ġsa mz Kuyucak mz
Ccedilakır mz Ġsaoumlzuuml mz Tatar Hacı mz
Deveci ky Karacaoumlmer mz Tatar ky
Dona ky Kayı mz
Eymuumlr ky Kayırluca mz
KuĢtaĢ nahiyesinde 3 koumly ismini 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Bayat mezrası
Bayatalanı mezrası ve İğdir koumlyuumlduumlr Ağcaviran158
koumlyuuml Başkoumly mezrası Ġsakoumly koumlyuuml ve Koccedilaccedil
koumlyuuml159
gibi yerleĢim birimleri isimlerinde ise cemaat adlarının belirleyici olduğu savunulabilir
142 Mağun adında Sivas ve Rakka eyaletlerinde youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 572 143 Karamuk tarlada buğday aralarında biten anasona benzer siyah ve acı bir tohumun adıdır Karamukaynı zamanda Zile Sivas Yeniil Yuumlzdepare kazaları ve Ġccedilel sancağında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin de adıdır Karamuklu da denilmektedir Tuumlrkay age s 482 144 Adana Tarsus ve Teke‟de Keserli adına Youmlruumlkan‟dan bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 508 145 Bozok ve MaraĢ eyaletlerinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 538 146 Bozok‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s 547 147 Saruhacılı Bozok MaraĢ Alanya ve Sivas‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir MaraĢ‟tada Saruhacılı AvĢarı yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 654 148 1700‟luuml yıllarda Rumlar tarafından yerleĢime accedilılan ve koumly niteliği kazanan Davulbazlı‟nın adının boumllgede guumlmuumlĢ madeni ccedilıkarıldığı vakitlerde mağaralardaki iĢccedililerin davul sesiyle toplanmalarından aldığı oumlne suumlruumllmektedir Ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Yurtlu age s 159 149 Bu cemaatin yaĢadığı yerler arasında Sivas ve Bozok‟a bağlı Akdağmadeni de yer almaktaydı Bk Tuumlrkay age s
215 150Ankara ve Huumldavendigar‟da adı geccedilen bir Youmlruumlk Tuumlrkmen taifeisidir Tuumlrkay age s 323 Devecili ya da Deveciluuml Ģeklinde de anılmaktadır 151 Karaman MaraĢ Bolu sancakları ve Larende kazasında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 335 152 Akdağ‟da Youmlruumlkan Tuumlrkman taifesinden Ġsabeyluuml cemaati vardır Onunla ilgili olabilir Tuumlrkay age s 438 153 Bozok MaraĢ Kuumltahya ve Karahisar-ı ġarki sancaklarında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Karacaoumlmerli diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 465 154 Adana Tarsus ve Aksaray sancaklarında Kayırlu adında Youmlruumlkan Tuumlrkmen taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 500 155 Sivrihisar Adana ve Tarsus‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 558 156 Yusuf Halaccediloğlu boumllgede yaĢayan Tatarları Kıpccedilak Tuumlrklerine mensup bir cemaat olarak nitelemiĢtir Halaccediloğlu V 2169-2174 vd 157 Ccedilakır ve Ccedilakırlı adında Ekrad taifesinden cemaatler vardır Tuumlrkay age s 286 158 Malazgirt sancağnda (Erzurum vilayeti) bu adla bir youmlruumlkan cemaati yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s182 159 Ġccedilel sancağında ve Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında Tuumlrkman youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay
age s 531 KoccedilaĢ olma ihtimali de bulunmaktadır Tuumlrkay age s 531
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 117
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 40 Huumlseyinabad Nahiyesinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaağıl mz Cemaat-i Zeyneddin mz
Geccediluumld-i Etrakiye-i
Uluyoumlruumlk ky Karacalu mz
Koyunluyusufoumlzuuml
mz
Muumlminler-i
Kuumlccediluumlk ky
Alacalar ky Ccedilakırlı mz Gedikhasan mz Karadonlu mz Kozluca kıĢlağı Ortaoumlyuumlk mz
Ali Bey
Cemaati
KıĢlağı Ccedilalatlu mz Gılman mz Karakınık mz Kozviran mz PaĢalu mz
Ayrukam mz Ccedilelebibey kıĢlağı Goumlkccedileluuml mz
Karakızkavağı
mz
KoumlĢkerluuml-i Cemaat-i
Karakoumlseluuml ky
Sarımbeyluuml
mz
Aziz mz Ccedilelebiler kıĢlağı Goumlkzemin mz KarataĢ mz Kulağuz ky
Saruisaoumlyuumlk
mz (2)
Baydcık mz Depesideluumlğuumlselmanlu Gulamlar mz Kavurgalu mz Mahuna mz Sincan mz
Beyobası kĢ Domalan mz Hacı ali mz
Kavurgaoğlu
mz Makiler kıĢlağı Tusi mz
Cemaat-i
Ccedilerccedili Ali mz Elmalu mz
Hacıhasankavağı
ky Kıranlu mz
Merkendluuml el-
meĢhur mz Varazlu mz
Cemaat-i
Doumlğer Obası
mz Emirhacılu mz Hacılar mz
KıĢlak-ı Hacı
Ali mz Mezidalanı mz Yağlu ky
Cemaat-i
Emir Umurlu
mz Eskiyapar ky Halil mz
KıĢlak-ı
Uumlmmet
Kethuumlda mz Mezidluuml mz
Yapa-i Cedid
ky
Cemaat-i
Erkekoğlu
KıĢlası
Etrakiye-i Ali Fakih
ky Halilacalık ky
KızılcakıĢla
mz Murad Sufi mz
Yatan-ı
Etrakiye ky
Cemaat-i
Halil Fakih
Obası mz
Etrakiye-i Murad Sufi
ky
Hallaccediloğlu Viranı
mz Kızıllar ky Mustafa kıĢlası
Yeniyapar
ky
Cemaat-i
Soumlğuumldluuml
Geduumlk mz Eyuumlcek mz Kalınkoumlyuuml mz Kızkaracalu ky Mustafa kĢ Yortan mz
Cemaat-i
Toramanlu
mz Fakihler ky Karacakaya mz Kiraslu mz
Muumlminler-i
Buumlzuumlrk mz
Karahisar-ı BehramĢah nahiyesinde 5 yerleĢim birimi adını 24 Oğuz boyundan almıĢtır
Bunlar Kınık Salur Ilısu Yazır mezraları ile Nefs-i Yazır-ı Akpınar ve Yazır-ı Akpınar
kıĢlaklarıdır AkbaĢ mezrası132
ile Hacılar koumlyuuml133
adları Ekrad taiflerine dayalı olarak verilmiĢ olabilir Ağcaasma
134 mezrası Alicuumlkluuml
135 mezrası Baraklar mezrası
136 Başkoumly mezrası
137
Boynuyoğun mezrası138
Guumlni mezrası139
Hacıbey140
mezrası Kalınccedilirmiş mezrası141
132 AkbaĢ AkbaĢlu ya da AkbaĢ Ekradı adıyla konargoumlccediler bir Tuumlrkman Ekradı taifesi Rakka‟dan Filibe‟ye bazı sancakların iccedilerisinde yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 186 133 Sivas youmlresi Tuumlrkem taifesindendir Tuumlrkay age s 29 Ayrıca konar oumlccediler Tuumlrkmen ekradı taifesinden aynı adlı bir cemaat vardır Hacılarlı diye de anılmaktadır Zile‟ye yakın Bozok‟ta da izlerine rastlanmakta Tuumlrkay age s 394-395 134 Varsak boyunun Zakirluuml kabilesi taifesinden bir cemaat olup Ağccedilaasma adlı yurtlarda yaĢamaktaydılar Adlarına Niğde Bozok Sorgun ve Bozok‟ta rastalanan bir cemaattir Bk Halaccediloğlu I s 29Ağcaasmalu ya da Ağcaesma gibi de telafuz edilmektedir Tuumlrkay age s 181 135 Bozok Sancağı Akdağmadeni kazasında Alicik Karacaalan obası adıyla bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 197 136 Baraklar ve Baraklu cemaati Dulkadirli Tuumlrkmenlerinden olup MaraĢ‟tan Yozgat‟a hatta Kuumltahya‟ya kadar geniĢ bir alanda izleri goumlruumllmekteydi Bk Halaccediloğlu I s 240-241 137 KırĢehir ve Bozok sancaklarında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır Tuumlrkay age s 228 138 Tuumlrkman Youmlruumlkanı taifesinden bir aĢirettir MaraĢ Konya Bursa Aksaray Adana gibi birccedilok yerde bu aĢiretin adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 64 139 MenteĢe‟de Kızılcakoyunlu Cemaatine bağlı Guumlni Cemaati ve Sufiler taifesine bakılacak olursa Guumlni taifesi Ġğdir boyuna mensup bir taife olmalıdır Bk Yusuf Halaccediloğlu IV s 1469 140 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Hacıbeyli Ģeklinde de anılmaktadır Tuumlrkay age s 390 141 CcedilirmiĢ adı 1455 tarihinden itibaren geccedilmektedir CcedilirmiĢ Fin Ugor Tuumlrk topluluklarından bir boyun adıdır CcedilirmiĢ Tuumlrkleri 1071 oumlncesinde Bizans‟ın Arap ve Ġranlılara karĢı Balkanlardan Anadolu‟ya goumlccedile zorladığı Tuumlrk
topluluklarındandır httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (Fikri Karaman‟dan alıntı)
118 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karamağan142
mezrası Karamuk143
mezrası Keseri144
Hisarı mezrası Kozviran145
mezrası
Kubat146
mezrası Saruhacı147
mezrası ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 41 Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaasma mz Bubak mezari Kalın CcedilirmiĢ mz KıĢla-yı Suumlduumls mz Saruhacı mz
AkbaĢ mz Davulbazlu mz148
Karamağan mz Kubat mz Savcı-ı Diğer mz
Alicuumlkluuml ky Guumlni mz Karamuk mz Mumu mz Sincanlu mz
Asar-ı Bubak mz Hacıbey mz Keseri Hisarı mz Nefs-i Bubak kıĢlağı Tahinatan kıĢlağı
Baraklar mz Hacılar mz Keseri mz Nefs-i Yazır-ı Akpınar kıĢlağı Tatar mz
BaĢkoumly mz Ilısu Yazır mz Kınık mz Salur mz Yazır-ı Akpınar kĢ
Boynuyoğun mz
Kozviran mz
Kızılkuumlnbed nahiyesinde Eymuumlr koumlyuuml adını 24 Oğuz boyundan biri olan Eymuumlr‟den alırken
Ayvalu149
mezrası Deveci koumlyuuml150
Dona koumlyuuml151
İsa mezrası İsaoumlzuuml mezrası152
Karacaoumlmer mezrası
153 Kayırluca
154 mezrası Kuyucak
155 mezrası Tatar mezrası
156 Tuumlrkmen Youmlruumlk Ccedilakır
157
mezrası ise Ekrad taifesinden adını almıĢ olmalıdır Tablo 42 Kızılkuumlnbed Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ayvalu mz Ġsa mz Kuyucak mz
Ccedilakır mz Ġsaoumlzuuml mz Tatar Hacı mz
Deveci ky Karacaoumlmer mz Tatar ky
Dona ky Kayı mz
Eymuumlr ky Kayırluca mz
KuĢtaĢ nahiyesinde 3 koumly ismini 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Bayat mezrası
Bayatalanı mezrası ve İğdir koumlyuumlduumlr Ağcaviran158
koumlyuuml Başkoumly mezrası Ġsakoumly koumlyuuml ve Koccedilaccedil
koumlyuuml159
gibi yerleĢim birimleri isimlerinde ise cemaat adlarının belirleyici olduğu savunulabilir
142 Mağun adında Sivas ve Rakka eyaletlerinde youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 572 143 Karamuk tarlada buğday aralarında biten anasona benzer siyah ve acı bir tohumun adıdır Karamukaynı zamanda Zile Sivas Yeniil Yuumlzdepare kazaları ve Ġccedilel sancağında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin de adıdır Karamuklu da denilmektedir Tuumlrkay age s 482 144 Adana Tarsus ve Teke‟de Keserli adına Youmlruumlkan‟dan bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 508 145 Bozok ve MaraĢ eyaletlerinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 538 146 Bozok‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s 547 147 Saruhacılı Bozok MaraĢ Alanya ve Sivas‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir MaraĢ‟tada Saruhacılı AvĢarı yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 654 148 1700‟luuml yıllarda Rumlar tarafından yerleĢime accedilılan ve koumly niteliği kazanan Davulbazlı‟nın adının boumllgede guumlmuumlĢ madeni ccedilıkarıldığı vakitlerde mağaralardaki iĢccedililerin davul sesiyle toplanmalarından aldığı oumlne suumlruumllmektedir Ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Yurtlu age s 159 149 Bu cemaatin yaĢadığı yerler arasında Sivas ve Bozok‟a bağlı Akdağmadeni de yer almaktaydı Bk Tuumlrkay age s
215 150Ankara ve Huumldavendigar‟da adı geccedilen bir Youmlruumlk Tuumlrkmen taifeisidir Tuumlrkay age s 323 Devecili ya da Deveciluuml Ģeklinde de anılmaktadır 151 Karaman MaraĢ Bolu sancakları ve Larende kazasında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 335 152 Akdağ‟da Youmlruumlkan Tuumlrkman taifesinden Ġsabeyluuml cemaati vardır Onunla ilgili olabilir Tuumlrkay age s 438 153 Bozok MaraĢ Kuumltahya ve Karahisar-ı ġarki sancaklarında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Karacaoumlmerli diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 465 154 Adana Tarsus ve Aksaray sancaklarında Kayırlu adında Youmlruumlkan Tuumlrkmen taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 500 155 Sivrihisar Adana ve Tarsus‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 558 156 Yusuf Halaccediloğlu boumllgede yaĢayan Tatarları Kıpccedilak Tuumlrklerine mensup bir cemaat olarak nitelemiĢtir Halaccediloğlu V 2169-2174 vd 157 Ccedilakır ve Ccedilakırlı adında Ekrad taifesinden cemaatler vardır Tuumlrkay age s 286 158 Malazgirt sancağnda (Erzurum vilayeti) bu adla bir youmlruumlkan cemaati yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s182 159 Ġccedilel sancağında ve Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında Tuumlrkman youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay
age s 531 KoccedilaĢ olma ihtimali de bulunmaktadır Tuumlrkay age s 531
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
118 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karamağan142
mezrası Karamuk143
mezrası Keseri144
Hisarı mezrası Kozviran145
mezrası
Kubat146
mezrası Saruhacı147
mezrası ise adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır Tablo 41 Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ağcaasma mz Bubak mezari Kalın CcedilirmiĢ mz KıĢla-yı Suumlduumls mz Saruhacı mz
AkbaĢ mz Davulbazlu mz148
Karamağan mz Kubat mz Savcı-ı Diğer mz
Alicuumlkluuml ky Guumlni mz Karamuk mz Mumu mz Sincanlu mz
Asar-ı Bubak mz Hacıbey mz Keseri Hisarı mz Nefs-i Bubak kıĢlağı Tahinatan kıĢlağı
Baraklar mz Hacılar mz Keseri mz Nefs-i Yazır-ı Akpınar kıĢlağı Tatar mz
BaĢkoumly mz Ilısu Yazır mz Kınık mz Salur mz Yazır-ı Akpınar kĢ
Boynuyoğun mz
Kozviran mz
Kızılkuumlnbed nahiyesinde Eymuumlr koumlyuuml adını 24 Oğuz boyundan biri olan Eymuumlr‟den alırken
Ayvalu149
mezrası Deveci koumlyuuml150
Dona koumlyuuml151
İsa mezrası İsaoumlzuuml mezrası152
Karacaoumlmer mezrası
153 Kayırluca
154 mezrası Kuyucak
155 mezrası Tatar mezrası
156 Tuumlrkmen Youmlruumlk Ccedilakır
157
mezrası ise Ekrad taifesinden adını almıĢ olmalıdır Tablo 42 Kızılkuumlnbed Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Ayvalu mz Ġsa mz Kuyucak mz
Ccedilakır mz Ġsaoumlzuuml mz Tatar Hacı mz
Deveci ky Karacaoumlmer mz Tatar ky
Dona ky Kayı mz
Eymuumlr ky Kayırluca mz
KuĢtaĢ nahiyesinde 3 koumly ismini 24 Oğuz boyundan almıĢtır Bunlar Bayat mezrası
Bayatalanı mezrası ve İğdir koumlyuumlduumlr Ağcaviran158
koumlyuuml Başkoumly mezrası Ġsakoumly koumlyuuml ve Koccedilaccedil
koumlyuuml159
gibi yerleĢim birimleri isimlerinde ise cemaat adlarının belirleyici olduğu savunulabilir
142 Mağun adında Sivas ve Rakka eyaletlerinde youmlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 572 143 Karamuk tarlada buğday aralarında biten anasona benzer siyah ve acı bir tohumun adıdır Karamukaynı zamanda Zile Sivas Yeniil Yuumlzdepare kazaları ve Ġccedilel sancağında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin de adıdır Karamuklu da denilmektedir Tuumlrkay age s 482 144 Adana Tarsus ve Teke‟de Keserli adına Youmlruumlkan‟dan bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 508 145 Bozok ve MaraĢ eyaletlerinde Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 538 146 Bozok‟ta da adı geccedilen Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat Tuumlrkay age s 547 147 Saruhacılı Bozok MaraĢ Alanya ve Sivas‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir MaraĢ‟tada Saruhacılı AvĢarı yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 654 148 1700‟luuml yıllarda Rumlar tarafından yerleĢime accedilılan ve koumly niteliği kazanan Davulbazlı‟nın adının boumllgede guumlmuumlĢ madeni ccedilıkarıldığı vakitlerde mağaralardaki iĢccedililerin davul sesiyle toplanmalarından aldığı oumlne suumlruumllmektedir Ayrıntılı bilgi iccedilin Bk Yurtlu age s 159 149 Bu cemaatin yaĢadığı yerler arasında Sivas ve Bozok‟a bağlı Akdağmadeni de yer almaktaydı Bk Tuumlrkay age s
215 150Ankara ve Huumldavendigar‟da adı geccedilen bir Youmlruumlk Tuumlrkmen taifeisidir Tuumlrkay age s 323 Devecili ya da Deveciluuml Ģeklinde de anılmaktadır 151 Karaman MaraĢ Bolu sancakları ve Larende kazasında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 335 152 Akdağ‟da Youmlruumlkan Tuumlrkman taifesinden Ġsabeyluuml cemaati vardır Onunla ilgili olabilir Tuumlrkay age s 438 153 Bozok MaraĢ Kuumltahya ve Karahisar-ı ġarki sancaklarında adı geccedilen Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Karacaoumlmerli diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 465 154 Adana Tarsus ve Aksaray sancaklarında Kayırlu adında Youmlruumlkan Tuumlrkmen taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 500 155 Sivrihisar Adana ve Tarsus‟ta Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 558 156 Yusuf Halaccediloğlu boumllgede yaĢayan Tatarları Kıpccedilak Tuumlrklerine mensup bir cemaat olarak nitelemiĢtir Halaccediloğlu V 2169-2174 vd 157 Ccedilakır ve Ccedilakırlı adında Ekrad taifesinden cemaatler vardır Tuumlrkay age s 286 158 Malazgirt sancağnda (Erzurum vilayeti) bu adla bir youmlruumlkan cemaati yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s182 159 Ġccedilel sancağında ve Huumldavendigar Soumlğuumld kazasında Tuumlrkman youmlruumlkan taifesinden bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay
age s 531 KoccedilaĢ olma ihtimali de bulunmaktadır Tuumlrkay age s 531
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 119
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Tablo 43 KuĢtaĢ Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ağcavirankoumlyuuml Ġğdir ky
BaĢkoumly mz Ġsakoumly ky
Bayat mz Koccedilaccedil ky
Bayatalanı mz
MeĢhedabad nahiyesinde 2 koumlyde Kınık boyunun 1 koumlyde ise Salur boyunun adı karĢımıza ccedilıkmaktadır Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaat adları ise Aliarab mezrası Davud
160 koumlyuuml Emirhacı
161
mezrası Erdoğmuş 162
mezrası Kızıllu163
mezrası Kulacca mezrası 164
ve Yapağu mezrası165
gibi
yerleĢim birimlerinin isimlerinde oumlne ccedilıkmaktadır Okccedilu mezrası166
ise adını aynı adlı Ekrad taifesinden almıĢ olabilir
Tablo 44 MeĢhedabad Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Ali Arab mz Ġsa ky Kulacca mz
Davud ky Kızılca ky Okccedilu mz
Derekınık ky Kızılcakınık ky Salur ky
Emirhacı mz Kızıllu mz Yapağu mz
ErdoğmuĢ mz
Yenimuumlsluumlman nahiyesinde 1 koumlyde Salur boyunun adı geccedilerken Kızılcain167
ve Halil 168
koumlyleri isimlerini Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 45 Yenimuumlsluumlman Nahiyesirsquonde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları
Kızılcain ky Salur ky
Halil ky
Zile‟de Doumlğer (Doumlğerluuml169
) boyunu iccedilinde barındıran bir yerleĢim birimi adı bulunurken
Etrakiye olarak tanımlanmıĢ 4 yer adına rastlanmıĢtır Aksaklar170
mezrası Alihoca171
koumlyuuml
160 Youmlruumlkan taifesindendir Davud Davudlar Davudlu Davud Obası ve Davudi Ģeklinde belglerde geccedilmektedir Tuumlrkay age s 311-312 161 Niğde ve Ġccedilel sancaklarında Youmlruumlkan taifesindendir Tuumlrkay age s 351 162 PaĢa sancağı Cumapazarı kazasında Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir ErdoğmuĢlar ve ErdoğmuĢlu diye de anılmaktadır Tuumlrkay age s 354 163 Mamalu aĢiretinden olup daha sonra Akdağ kazasına iskacircn edilmiĢ bir cemaatin adıdır Kızıllu youmlruumlğuuml diye de
anılmaktadır Tuumlrkay age s 52 164 MaraĢ eyaletinde Kars-ı MaraĢ sancağında Kulaccalı ya da Kulaccalu adındayoumlruumlkan taifesinden bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 548 165 Bursa ve Kuumltahya‟da Yapağulu adıyla bir Tuumlrkman cemaati vardır Tuumlrkay age s 764 166 Okccedilu Okccediluoğlu Okccedilular ya da Okccediluoğulları olarak da geccedilen Tuumlrkman ekradı taifesinden bir aĢirettir Sivas Yeniil‟de de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 130 167 MaraĢ sancağı Goumlksun kazasında adı geccedilen youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 524 168 Ġccedilel Alanya sancakları ve Manavgat kazasında Halil-Haliloğulları diye bir Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaait bulunmaktaydı
Tuumlrkay age s 401 169 Doumlğerluuml cemaati Doumlğer boyuna mensup Anadolu‟da yaĢayan 1564 cemaatten birisiydi KaĢagarlı Mahmud‟da Toumlker olarak geccedilen bu boy ReĢiduumlddin ve Yazıcıoğlu‟nda Doumlğer olarak goumlsterilmektedir Bu boyla ilgili daha ayrıntılı bilgi iccedilin BkHalaccediloğlu I s XXVIII-XL 170 Niğde sancağı Uumlrguumlp kazasında Youmlruumlkandan Aksak cemaati vardı Tuumlrkay age s 191 Ordu kazası ve Niğde ile Karahisar-ı ġarki de Aksaklı ya da Aksaklu adıyla Youmlruumlkandan bir cemaat yaĢamaktaydı Tuumlrkay age s 191 171 Youmlruumlkan taifesinden bir cemaatin adıdır PaĢa sancağı ve Karahisar-ı ġsarki‟de adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 198 Alihocalı ve Alihocalu gibi yazımları da bulunmaktadır Ancak Ali Hoca adındaki ermiĢ bir kiĢiden adını almıĢ
olabileceği iddia edilmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s 118
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
120 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Hacıhasan172
mahallesi Karaoumlyuumlk koumlyuuml173 Kayaluca174 mezrası Kızılca175
koumlyuuml Osmanobası
mezrası176
Saraccedil-ı 177
Etrakiye ve Savcı 178
koumlyleri adlarını Youmlruumlk Tuumlrkmen cemaatlerinden almıĢtır
Tablo 46 Zile Kaza Merkezinde Cemaatlere Bağlı Olarak Verilen Yer Adları Aksaklar mz Hacıhasan mh Osmanobası mz
Ali Hoca ky Hacılar ky Saraccedil-ı Etrakiye
BelciĢ-i Etrakiye Karaoumlyuumlk ky Savcı ky
Doumlğerluuml mz Kayaluca mz YahĢi-i Etrakiye[1]
Guumlni mz Kızılca ky
33 Diğer Yer Adları
Zile yer adları iccedilerisinde koumlkeni tespit edilemeyen ve belli bir alt kategoriye dacirchil
edilemeyen toplam 14 yer adı bulunmaktadır Bu yerleĢim adlarını anlamlı oumlğeler haline getirecek verilere ulaĢılamamıĢtır Yenimuumlsluumlman nahiyesindeki Ernebadi
179 koumlyuuml cumhuriyet doumlneminde
Karakuzu adını almıĢtır Koumlyde yaĢayanlar bu ismi bir Ermeni tanrıccedilası olan Eneput‟a dayandırma
ccedilabasındadır Boldacı 180
mezrası buguumln Zile‟ye bağlı bir koumly olup koumlyde yaĢayanlar bu adın Bolduacı kelimesinden bozma olduğunu oumlne suumlrmektedirler Anlamını soumlzluumlklerde tespit Korkorus
mezrası181
Zile Ccedileltek koumlyuuml sınırları iccedilerisinde halen bir mevki adı olarak yaĢamayı
suumlrduumlrmektedir
Tablo 47 Diğer Yer Adları YerleĢim Birimi Nahiye YerleĢim Birimi Nahiye
Tersenek mz Acacı ve Oumlzikavağı Mulan mz Karahisar-ı BehramĢah
Eytan ky Halka-i Hass Boldacı mz MeĢhedabad
Akasi mz Huumlseyinabad Korkorus mz MeĢhedabad
MehaĢa mz Huumlseyinabad Ernebadi ky Yenimuumlsluumlman
ManĢar mz Huumlseyinabad Vezi mz Yenimuumlsluumlman
ManĢar ky Huumlseyinabad Azarya ky Zile
Miragu mz Huumlseyinabad Ohtamara ky Zile
4 SONUCcedil VE DEĞERLENDĠRME
11 yuumlzyıldan itibaren Suriye Anadolu Azerbaycan ve Balkan boumllgelerini fethe baĢlayan
Tuumlrkler buralardaki meskucircn yerlerin adlarını Tuumlrk fonetiğine uydururken ilk defa kendileri tarafından iskacircn edilen yerlere de genellikle Tuumlrkccedile adlar vermiĢlerdir Bu adlandırma geleneğinde
fizikicirc oumlzellikler Ģahıs adları ve renk adları oumln plana ccedilıkmaktadır
1455-1575 yılları arasında Zile kazası yer adlarının ele alındığı bu ccedilalıĢmadan bazı
sonuccedillar ccedilıkarmak muumlmkuumlnduumlr Birinci olarak Zile kazası yer adları koumlken bakımından ccedileĢitlilik goumlstermektedir Yer isimlerinin yaklaĢık 8056‟sı Tuumlrkccediledir Ancak yaklaĢık 20‟lik bir dilim
172 Tuumlrkman Youmlruumlkan taifesindendir Hacıhasanlar Hacıhasanlu diye de geccedilmektedir Tuumlrkay age s 392 173 MaraĢ Youmlruumlkan taifesinden bir cemaattir Tuumlrkay age s 484 174 Yazır boyundan olup Teke Tuumlrkmenlerindendir Hallaccediloğlu III 1359 175 Ġccedilel Adana Tarsus Karahisar-ı Ģarki ve Uumlskuumlp sancaklarında youmlruumlkan taifesinden Kızılca ya da Kızulca adlı bir cemaat vardır Tuumlrkay age s 524 176 Osmanlı aĢireti Cihanbeyli aĢiretinden olmak uumlzere Ankara‟da ve Kastamonu sancağı Boyabad kazasında Osman adıyla bir aĢiret adı zikredilmektedir Tuumlrkay age s 132 Benzer biccedilimde Osmanobası adıyla Kırkkilise kazasında (Vize sancağı) Youmlruumlkan taifesinden bir cemaat bulunmaktadır Tuumlrkay age s 616 177 Tokat Kuumltahya ve Malatya‟da adı geccedilmektedir Tuumlrkay age s 143 178 DaniĢmendluuml aĢiretinden Savcı cemaati vardı Tuumlrkay age s 663 179 httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml 180 Koumlyde dua edenlerin bol olmasından dolayı buraya oumlnceleri Bolduacı dendiği daha sonra bunun zamanla Boldacı‟ya doumlnuumlĢtuumlğuuml oumlne suumlruumllmektedir Zileliler 2000 Belgeseli s124 181httpwwwceltekkoyumtrggKoeyuemuezdeki-Mevkiilerhtm
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 121
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ise Arapccedila Farsccedila ya da diğer dillerden kelimelerden oluĢmakla beraber bunlar da Tuumlrkccedile fonetiğe
goumlre kaydedilmiĢ isimlerdir Tuumlrk-Ġslam kuumlltuumlruumlnuumln boumllgedeki isimlerde bu kadar etkili olmasının baĢlıca nedeni soumlz konusu doumlnemde boumllgede nuumlfusun tamamının Tuumlrklerden meydana gelmesidir
Bunun dıĢında boumllgedeki yer adlarında eski kuumlltuumlrlerin izlerine de rastlamak muumlmkuumlnduumlr Oumlrneğin
Zile adı koumlkleri ccedilok eskilere giden Luwi dilinden gelme olduğu oumlne suumlruumllmektedir
Huumlseyinabad‟daki Sergis koumlyuuml bir Ermeni Ģahıs adını uumlzerinde taĢımaktadır Ancak Sergis koumlyuumlne Killik adının da verilmesi Tuumlrklerin boumllgedeki isim değiĢtirme yaklaĢımına guumlzel bir oumlrnek
oluĢturmaktadır
Ġkinci olarak Zile kazasında Tuumlrkler yer adı verirken ccedilevre ve insan oumlzelliklerine dikkat etmiĢlerdir Ccedilevreyle ilgili oumlzellikler taĢıyan isimlerin toplamı 405 civarında olup buumltuumln yer adları
iccedilerisindeki oranı 72‟lere ulaĢmaktadır Ccedilevreyle ilgili isimlerin alt kategorilerinde renk (84
isim) coğrafya (59 isim) ve bitki (53 isim) ile ilgili isimler ilk uumlccedil sırada yer almaktadır Ġnsan ve topluma dayalı adların toplam sayısı ise 345 olup buumltuumln yer adları iccedilerisindeki oranı yaklaĢık
61‟dir Ġnsan ve topluma dayalı yer adlarının alt kategorilerinde ise ccedileĢitli Tuumlrkmen boy ve
cemaatlerle ilgili 192 isim ccediloğunluğu oluĢturmaktadır ve buumltuumln isimler iccedilerisinde yaklaĢık 35‟lik
bir orana sahiptir Bu veriler dikkate alındığında Zile kazasındaki Tuumlrklerin yer adlarında ccedilevre ve insan oumlzelliklerine yakın oranda yer verdiği anlaĢılmaktadır
Ad verme tuumlm kuumlltuumlrlerde olduğu gibi Tuumlrk kuumlltuumlruumlnde de oumlnemli bir yere sahiptir
Ġnsanlar toprağa varlık muumlhruumlnuuml ad vererek vururlar Bu nedenle verilen adlar bir bakıma yerleĢilen coğrafyanın tapuları gibidir Netice olarak Tuumlrkler coğrafi birikimleri ve milli
oumlzelliklerini Zile‟deki vatan topraklarına yer adı olarak vermiĢ ve bu topraklara imzalarını
atmıĢlardır Bir baĢka ifadeyle vatan topraklarını tapularken yer adlarının da buumlyuumlk oumllccediluumlde
kendilerinden olmasına fazlasıyla oumlzen goumlstermiĢlerdir
KAYNAKLAR
1ArĢiv Kaynakları
BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi) TD (Tapu Tahrir Defteri) 2
BOA TD 79
TKGM (Tapu ve Kadastro Genel Muumlduumlrluumlğuuml) TKA (Tapu ve Kadastro ArĢivi) TD 12
2 Muumlracaat Eserleri
Aydıncık 2003 Aydıncık Belediyesi Tanıtım Yaynları Ankara s 7-8
Ccedilorum İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Duumlnden Buguumlne Kadışehri Belediyesi (tarihsiz) KadıĢehri Belediyesi Yayını Ankara
Geccedilmişten Geleceğe Alaca (2002) Alaca Kaymakamlığı Yayını Yozgat
Tokat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
Tokat İl Yıllığı (1973) Ankara
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Dacirchiliye Vekacircleti(1933) Koumlylerimiz Ġstanbul
Yozgat İl Haritası (1275000 oumllccedilekli)
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
122 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Yozgat İl Yıllığı (1990) Yozgat
Zileliler 2000 Belgeseli Zileliler YardımlaĢma Derneği Yayını İstanbul
3 Kitaplar ve Makaleler
ACcedilIKEL A (2003) ldquoArtukabad Kazası Yer Adları (1455-1600)rdquo Hacettepe Uumlniversitesi Edebiyat
fakuumlltesi Dergisi Cilt20 Sayı 2 Ankara s 181-202
ACcedilIKEL A (2004) ldquoTokat Sancağının Ġdari Durumu ve Nuumlfus Yapısırdquo (1880-1907) Fırat
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Cilt 14 Sayı 2 Elazığ s 331-359
ACcedilIKGOumlZ F (2004) 438 numaralı Muhacircsebe-i Vilacircyet-i Anadolu Defteri (9371530) I-IIye goumlre Ankara Ccedilankırı ve Sultanoumlnuuml Sancaklarında Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Kırıkkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstiuumlsuuml Kırıkkkale
AKAR A (2006) ldquoRenge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Oumlrneğirdquo Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml
Dergisi S20 Yıl 20061 s51-63
ALTINDAL B (2011) Zelarsquodan Zilersquoye Tarihi Yolculuk Ġstanbul
ARSLANOĞLU Ġ ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwww hbvdergisi
gaziedutr uidergiler20-33-134pdf (18012012)
ATALAR M M (1988) ldquoZile‟nin Tarihccedilesirdquo Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi
Bildirileri (13-17 Ekim 1986) Samsun s 305-307
BAYKARA T (1988) Anadolursquonun Tarihicirc Coğrafyasına Giriş 1 Anadolursquonun İdaricirc Taksimatı Ankara
BUDAK A (2001) Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Tuumlrkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın
Anlamları GaziosmanpaĢa Uumlniversitesi Yayınları Tokat
DEVELLĠOĞLU F (2010) Osmanlıca-Tuumlrkccedile Ansiklopedik Lugat 26 Baskı Aydın Kitabevi Ankara
EREN H (1989) ldquoYer Adlarımızın Dilirdquo Tuumlrk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten Ankara s 55-
165
GABAIN A von (1968) ldquoRenklerin Sembolik Anlamlarırdquo ccedilev Semih Tezcan Tuumlrkoloji
Dergisi AUuml DTCF Yay Cilt3 Sayı1 Ankara s 107-113
GENCcedil R (1999) Tuumlrk İnanışları ile Millicirc Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil Atatuumlrk Kuumlltuumlr Merkezi BaĢkanlığı Yayını Ankara
GOumlKBĠLGĠN M T(1979) Tokat İslam Ansiklopedisi (İA) Cilt 121 Ġstanbul s 404
GUumlNDUumlZ T (2005) XVII ve XVIII Yuumlzyıllarda Danişmendli Tuumlrkmenleri Yeditepe Yayınları I
Baskı Ġstanbul
GUumlNDUumlZ T (2007) Anadolursquoda Tuumlrkmen Aşiretleri 2 Baskı Yeditepe Yayınları Ġstanbul
HALACcedilOĞLU Y (2009) Anadolursquoda Aşiretler Cemaatler Oymaklar (1453-1650) I-II-III-IV-
V-VI Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını Ankara
ĠBRET B Uuml (2003) ldquoCcedilankırı‟daki Koumly Adları Uumlzerine Coğrafi Accedilıdan Bir Ġncelemerdquo Marmara
Coğrafya Dergisi S7(Ocak) Ġstanbul s53-80
ĠPġĠRLĠ M (1993) ldquoDaniĢmendrdquo DİA c VIII Ġstanbul s464-465
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 123
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ĠNAN A (1987) ldquoTuumlrk Kabile Ġsimlerine Dairrdquo Makaleler ve İncelemeler iccedilinde (s1-7) Ankara
Tuumlrk Tarih Kurumu Yayınları
KAPUSUZOĞLU S B (1999) Yozgat Medreseleri Tekke ve Zaviyeleri Yozgat Belediyesi Yayını
Ankara
KARADOĞAN A (2004) ldquoTuumlrk Ad Biliminde Renk Kuumlltuumlrdquo Milli Folklor Dergisi Cilt8 Yıl
16 Sayı 62 s93 vd
KILICcedil A Zile Tarihi Ccedilağıltı Dergisi Cilt1 Sayı 1 Zile s 16-17
KOCcedil B (2003) Tarihi ve Kuumlltuumlruumlyle Ccedilekerek Ccedilekerek Belediyesi Yayını Ankara
KURGUN L (2002) Denizli İli Yerleşim Yerleri Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi
Pamukkale Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Denizli
KURT Y (2000) Niksar Kazası YerAdları DaniĢmendliler Doumlneminde Niksar‟da Tıp Tarih ve
Kuumlltuumlr Sempozyumu Niksar s98-107
KUumlTUumlKOĞLU M (1991) Tarih Araştırmalarında Usul 2 Baskı Kubbealtı NeĢriyatı Ġstanbul
1991
MERAL Y ve S (1982) Her Youmlnuumlyle Zile Sanem Matbaacılık Zile
ORHONLU Cengiz Osmanlı İmparatorluğursquonda Aşiretlerin İskacircnı Eren Yayınları Ġstanbul 1987
OumlZCAN K (2008) ldquoAnadolu‟da Selccediluklu Doumlnemi YerleĢme Tipolojileri II Karahisarlarrdquo Millicirc Folklor Yıl 20 Sayı 77 s89-101
OumlZCAN K ldquoSivas Youmlresinde Battal Gazi ve Onun Silah ArkadaĢlarıyla Ġlgili ĠnanıĢlarrdquo I Battal
Gazi ve Malatya Ccedilevresi Halk Kuumlltuumlruuml Sempozyumurdquo Tebliğler s 58
PAKALIN MZ (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Soumlzluumlğuuml I III Baskı MEB Yayınları Ankara
PALANCI H (1996) Anadolursquodaki Tuumlrkccedile Yer Adları BasılmamıĢ Doktora Tezi Erciyes
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Kayseri
SAKAOĞLU S (2001) Tuumlrk Ad Bilimi Tuumlrk Dil Kurumu Yayınları Ankara
SARI S(2000) XVI Yuumlzyılda Hamid Sancağı Yer Adları BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Dicle
Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Diyarbakır
SEVĠM A (1988) Anadolursquonun Fethi Başlangıccediltan 1086rsquoya Kadar Tuumlrk Tarih Kurumu Yayını
Ankara s 82-83
SEZEN T (2006) Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) Devlet ArĢivleri Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Yayınları Ankara
SOumlYLEMEZ F (2002) ldquoRiĢvan AĢireti‟nin Cemaat ġahıs ve Yer Adları Uumlzerine Bir
Değerlendirmerdquo Erciyes Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi Sayı12 Kayseri
s 39-52
STRABON (1969) Coğrafya (Geographika) ccedilev A Pekman Kitap XII Boumlluumlm III Ġstanbul
Uumlniversitesi Edebiyat Fakuumlltesi Yayınları Ġstanbul
ġAHĠN Ġ (2007) ldquoTuumlrkccedile Yer Adlarının Yapısı Uumlzerinerdquo Atatuumlrk Uumlniversitesi Tuumlrkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı 23 s 1-14 Erzurum
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
124 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
ġAHĠN M Karabacak Y (2005) Coğrafi Tarihi İdari Sosyal ve Kuumlltuumlrel Youmlnleriyle Zile Tofset
Matbaacılık Tokat
ġENEL M (2003) Elazığ İli Yer Adları Uumlzerine Bir İnceleme C1-2 BasılmamıĢ Doktora Tezi
Fırat Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elazığ
ġĠMġĠRGĠL A (1991 ldquoOsmanlılar Ġdaresinde Zile ġehri (1455-1574)rdquo Marmara Uumlniversitesi
Tuumlrkluumlk Araştırmaları Dergisi Sayı 6 Ġstanbul s 231-243
TUumlRKAY C (1981) Başbakanlık Arşivi Belgelerine Goumlre Osmanlı İmparatorluğursquonda Oymak
Aşiret ve Cemaatlar Tercuumlman Kaynak Eserler Serisi1 Ġstanbul
UMAR B (1993) Tuumlrkiyersquodeki Tarihsel Adlar 2 Baskı Ġnkilab Kitabevi Yayınları Ġstanbul
WITTEK P (1969) ldquoBizanslılardan Tuumlrklere Geccedilen Yer Yer Adlarırdquo ccedilev Mihri Eren Selccediluklu
Araştırmaları Dergisi Cilt I s 236-240
YEDĠYILDIZ B (1984) ldquoTuumlrkiye‟de Yer Adı Verme Usullerirdquo Tuumlrk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri Ankara s 25
YILDIRIM M(2006) Uşak İli ve İlccedileleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)nın Yapı ve Koumlken
Bakımından İncelenmesi BasılmamıĢ Yuumlksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Afyon
4 Elektronik Kaynaklar
httpwwwtozanlinetmezraisimlerihtm (16012012)
httpwwwceltekkoyumtrggKoyumuzdeki-Mevkiilerhtm (15012012)
httptdkterimgovtrbts(10-31012012)
ldquoAlevilikte Temel Ġnanccedil Unsurları ve Pratiklerrdquo httpwwwhbvdergisigaziedutruidergiler20-
33-134pdf (18012012)
httpwwwbuyukhirkacomsbindexphpbeldemizhtml(21012012)
httpceltekkoyumtrggCeltek-Baba-Kimdir-f (23012012)
httpzilehabercomblogspotcom201112zile-karakuzu-ernebadi-ennebadi-koyuhtml(25012012)
EK-1 15 ve 16 Yuumlzyıllarda Zile Kazasırsquona Bağlı YerleĢim Birimleri
(1)Zile Merkez Mahalleleri
Zile Kaza Merkezi Mahalle Adları
Ġdari Br Ġdari Brm Adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mahalle Alacamescid X X T+A
Mahalle Bağluca X X T
Mahalle Cami X X A
Mahalle Hacı Hasan Mescidi X X A+A+T
Mahalle Hacı Yakub X X A+A
Mahalle Kale X X A
Mahalle Kethuumlda X X F
Mahalle Mescid-i Sakayan X X A+A
Mahalle Mescid-i Zaviye X X A+A
Mahalle Minare X X A
Mahalle ġeyh Kulu X X A+T
Mahalle Ulupınar X X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 125
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(2) Zile Kaza Merkezi Koumly ve Mezraları Zile Kaza Merkezine Bağlı Koumlyler
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra AğcakuĢ
0 X 0 T+T
Karye Aksaray
X X X T+F
Mezra Aksaklar tb YahĢi
X X 0 T
Karye Azarya Azarya Bağlarızile X X X F
Karye Bağdad Hisarı (Td 2de Bağdad Asarı)
X X X A+A
Karye Bağluca
X X X T
Karye Balccedilıkhisar (Td 2de Balccedilık Asar 79da Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar mevkiiZile X X X T+A
Karye Baydiğin
0 X 0 T+T
Karye BelciĢ-i Etrakiyye Oumlzyurt Ky Zile 0 0 X T+A
Mezra Tokat Ccedilukuru tb Balccedilıkhisar
X X 0 T+T
Mezra Ccedilekle
X X X T
Mezra Ccediliflik tb Balccedilıkhisar Zile 0 X 0 T
Mezra Ccedilokccedila kul
0 X 0 T+T
Mezra Ccedilomruk
0 X X T
Karye Ccedileğelluuml
0 X 0 T
Karye DaniĢmend-i BahĢayıĢ Kalesi ve Mezra-i Kara Diğin
0 X X F+T+A
Karye DerebaĢı DerebaĢı ky Zile X X X T+T
Karye DerekıĢla NarlıkıĢla ky Zile 0 X X T+T
Karye Donuzlu
X 0 x T
Karye Doumlğerluuml
0 X 0 T
Karye Gederik Yaylakent KoumlyuumlZile X X X T
Mezra Guumln Doğmaz
0 X X T+T
Karye Guumlngoumlrmez Guumlngoumlrmezky Zile X X 0 T+T
Mezra Guumlni
X T
Karye Guumlvercinlik
X X X T
Karye Hacılar Hacılar ky Zile X X X T
Karye Hamzacık
0 X X T
Karye Ġde (12de Ġn-ide gibi) Ede ky Zile X X X T
Karye Kafir Viranı (2de Gavur Viranı) Emiroumlren KoumlyuumlZile X X X A+F
Karye Kara Gazi (79da mezra)
X X X T+A
Karye Karaoumlyuumlk
Karahoumlyuumlk Tepesi
B uumlyuumlk Karayuumln Koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Kayaluca
X 0 0 T
Karye Kırlar Kırlar kyZile 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Zile X X X T
Karye Kireccedilluuml Kireccedilli ky Zile X X X T
Karye Korucuk Korucuk ky Zile X X X T
Mezra KoĢaatlu
X X 0 T+T
Karye KurĢunlu KurĢunlu ky Zile X X X T
Mezra Kurtamaz
X 0 0 T
Karye Kurupınar Kurupınar koumlyZile 0 X X T+T
Mezra Mergub
0 X X A
Mezra MinahoĢ
X X X F
Karye Ohtamara
X X X Diğer
Karye Osman Obası (2de mezra)
X X X A+T
Karye Oumlyuumlk Uumlyuumlk koumlyuumlZile 0 0 X T
Karye Palani Palanlı koumlyuumlZile X X 0 F
Mezra Payami
0 X 0 T
Mezra Sacayak
0 X 0 T+T
Karye Savcı (2de Savcı Koumlyuuml Mezrası) Savcı koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Senir Pınar
0 X 0 T+T
Karye Saraccedil-ı Etrakiye (2de sadece serraccedil) Saraccedil koumlyuuml Zile X X X A+A
Karye Yaba (2de mezra)
X 0 X T
Karye YahĢi-i Etrakiye (2de sadece YahĢi)
X X 0 T+A
Karye Yalnuz Ağaccedil Yalnızkoumly X X X T
Karye Yenice
X X X T
Karye Yuumlnluuml Yuumlnluuml koumlyuumlZile X X 0 T
Mahalle Yazıcı X X T
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
126 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(3)Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Koumly ve Mezraları Acacı ve Oumlzi Kavağı Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Dil
Karye Acı Pınar
Acıpınar koumlyuumlZile Bir de Acısu koumlyuuml
var X 0 0 T+T
Karye Acı Pınar X X X T+T
Karye Alan Ccedilekerek batısında Alan dağı var X X X T
Karye Ali Hoca Ali Hoca koumlyuuml Zile X X X A+F
Karye Arablar Alayurt koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
BaĢkurd ve Harami Deresi (nam-ı diğer Harami
KıĢlağı) HaramikıĢla koumlyuuml Zile 0 X 0 A+T
Karye Bay Diğin Baydiğin koumlyuumlAydıncık 0 0 X T+T
Mezra Baydar Salma ve YaraĢ (2de sadece Salma) YaraĢ koumlyuumlZile X X X T
Mezra Bayındır
Bayındır houmlyuumlk beldesi Ccedilekerek
(Acacı) X 0 0 T
Mezra Ccediliflik 0 X X T
Mezra Demuumlrcuuml Alanı ve Olucak Kiri Demircialan koumlyuumlCcedilekerek 0 X 0 T+T
Mezra Guumllluumlk X 0 T
Karye Hacı (2de Hacı Koumly) Ccedilekerek ilccedile merkezi X X X A
Karye Hamza Koumly-i Koumlhne (2de Hamza Koumly) Hamzalı koumlyuuml Ccedilekerek X X X A+T+F
Karye Hıcıp TaĢkıran koumlyuumlZile X X X T
Karye Hisar Oumlzuuml X X X A+T
Mezra Ġkuuml Koumly X 0 0 T+F
Mezra Ġlyas Oğlanı X 0 0 Ġ+T
Mezra Ağrık 0 X 0 T
Mezra Ġnkaya X X 0 T+T
Karye Kadı ġehri (2de Kadı ġehir) KadıĢehri ilccedile merkezi X X X A+F
Karye Karaca Viran Karacaoumlren ky Zile X X X T+F
Karye Karı KıĢla X X X T+T
Karye Kayalar Kayalar koumlyuumlCcedilekerek X X X T
Karye Kayalar X X X T
Mezra KeĢlik ve Dumi Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk KeĢlik koumlyleri Alaca 0 X 0 T
Karye Kilise (2de Kilise Koumly) 0 X X R
Karye Kilise X X X R
Mezra Kilise Alanı X X X R+T
Mezra Kurd BaĢı 0 0 X T+T
Karye Kuru Ccedilay Kuruccedilay koumlyuumlCcedilekerek X X 0 T+T
Mezra Mesud Ġğlal X X X A+T
Mezra Mesud Oğlanı 0 0 X A+T
Karye MuğrilerMukriler X X X Bsiz
Mezra Musa X 0 0 A
Karye Oltan 0 X X T
Mezra Oltan Koumly 0 X 0 T+T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Nefs Oumlzi Kavağı (2de Karye) Oumlzuumlkavak BeldesiCcedilekerek X X X T+T
Karye Selamet ky Selamet koumlyuumlZile X X X A
Mezra Senir Kaya 0 0 X T+T
Mezra Senir Pınar 0 0 X T+T
Mezra Sovuk Alan ve Azad Kul nam-ı diğerAlan-ı Ġğdir 0 X 0 T+T
Karye ġeyh (2de ġeyh Koumly) ġeyh koumlyuumlZile X X X A
Mezra ġeyh Koumly 0 0 X A+F
Mezra TaĢ Ağıl 0 X 0 T+T
Mezra TersenkTersenek X 0 0 Bsiz
Karye Ulu Koumly X X X T+T
Mezra Uzun Viran
KadıĢehri Elmalı koumlyuumlnde Uzunoumlren
mevkii 0 X 0 T+F
Mezra Yenicekoumly (2de koumly) Yenice koumlyuumlAydıncık X X 0 T+T
Mezra Yunus 0 X X A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 127
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(4)Halka-i Hass Nahiyesi Koumly ve Mezraları Halka-i Hass Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Kala Ağca Kala (79da Akccedila yazıyor) Akccedila Kale koumlyuumlKadıĢehri 0 X X T+A
Mezra Ahur Viran 0 X 0 T+F
Karye Ahurcuk X 0 0 T
Karye Alayundlu X 0 0 T+T
Mezra Barkar X X X T
Karye Petek X 0 0 T
Karye Bey Dili (2de mezra) X X X T+T
Karye Boumlğuumlrenler X 0 0 T
Mezra Burnukoumly X 0 0 T+T
Karye Ccediliflik
Elmalıccediliftliği ky
KadıĢehri X X X T
Karye Dabana Ccedilamsaray koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Dikme Soumlğuumld
Dikme Soumlğuumlt
koumlyuumlKadıĢehri X X X T+T
Mezra Dilkuumller X 0 0 T
Mezra Elmalu Elmalı koumlyuumlKadıĢehri X X X T
Karye Eytacircn X 0 X Bsiz
Karye Halil X X X A
Mezra IlıĠli 0 X X T
Karye Ġlyas Oğlanı 0 0 X Ġ+T
Karye Ġman X X X A
Karye Firuzlar X 0 0 T
Mezra Kızıl Oumlz
AĢağı ve Yukarı
Kızıloumlzkoumlyleri KadıĢehri 0 X 0 T+T
Mezra KızukKınuk
Arazisi KadıĢehri ile
Yoncalık arasında
paylaĢılmıĢ ve ortadan
kalkmıĢ X T
Mezra KoumlsebelikKoumlse Melik de olabilir Koumlserelik koumlyuumlAydıncık X X X F
Mezra Kuru Bey X X X T+T
Karye Kuumlrtler 0 X x T
Karye Ladıcık
GuumlmuumlĢsu
(Ladik)KadıĢehri X X X Diğer
Mezra Ovacık OvacıkKadıĢehri X X X T
Mezra Sal Viran X T+F
Mezra
Salur (12de karye Saluri olarak
geccediliyor)
Salur koumlyuumlSorgun-Yozgat
Zile ReĢadiye ile maĢat
arasında X X X T
Mezra Suumlluumlkluuml X 0 0 T
Mezra Tonus 0 X 0 T
Mezra TutuĢ X 0 0 T
Karye Uumlccedil Ağaccedil Uumlccedil ağaccedil koumlyuumlKadıĢehri 0 x X T+T
Mezra Veyis Viran 0 X 0 A+F
Karye Yavi Hasan Yavi Hasan koumlyuumlKadıĢehri X X X T+A
Karye Yeltan (Buguumln Yelten-KadıĢehri) Yelten koumlyuumlKadıĢehri 0 X 0 T
Karye Yoncalık Yoncalık koumlyuumlKadıĢehri X X X T
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
128 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(5)Huumlseyinabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Huumlseyinabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari
B
Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td
2
Td
12
Td
79
Koumlken
Mezra
Aba Gol ve Kara Diğin ve KarataĢ ve
Kara Pınar ve Sokucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk
ve Hasan (12de yalnız Aba-Kaya Golu) 0 X X A+T
Mezra Ağca Ağıl 0 0 X T+T
Mezra
Ağca KıĢla-Yelluuml Dere (79da sadece
Ağca KıĢlak olarak geccediliyorhellip) (12de
Yelluuml Dere) 0 X X T+T
KıĢlak Ağca Soku 0 X 0 T+T Karye Ağca Viran Akoumlren koumlyuumlAlaca 0 X X T+F Karye Ak Pınar Akpınar koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Akasi nam-ı diğer MehaĢa 0 0 X Bsiz Karye Ala Kilise 0 0 X T+R Karye Alacalar Alacahoumlyuumlk koumlyuumlAlaca 0 X X T Mezra Alaeddin Hacı 0 0 X A+A
Karye Ali Fakih-i Etrakiye (79da Etrakiye-i Ali
Fakih) 0 X X A+A+T
Mezra Ayru kam Ayrıdam koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Ayvancık 0 0 X T Mezra Aziz 0 0 X A Mezra Balccedilak 0 X 0 T Karye Balccedilık Hisar (2de Balccedilık Hisarı) Balccedilıkhisar koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+A
Mezra Yelluuml Dere
nam-ı diğer Ağca KıĢla ve Karnı Kara (Ağca
KıĢla ile aynı olmalı) 0 X 0 T+T
Mezra Battal Battal koumlyuumlOsmanpaĢa-Yozgat X 0 0 A Karye Bayadcık 0 X X T Mezra Bekir Abdal 0 0 X A+A KıĢlak Bey Obası 0 X 0 T+T Mezra Bey Yurdu 0 0 X T+T Mezra Bezir Hane 0 X X A+F Mezra Billi Meyilli Dere X 0 0 T+T Mezra Boduccedil 0 0 X T Karye Boladcık Bolatccedilık koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Boynu Yoğun 0 0 X T+T Mezra Bozburun Viranı Burunoumlren KoumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+F Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T Mezra Cafer Oğlu 0 0 X A+T Mezra Ceamaat-i Doumlğer Obası nam-ı diğer Goumlk Zemin Mezrası 0 0 X A+T+T Mezra Ceamaat-i Halil Fakih Obası Halilfakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Ccedilerccedili Ali 0 0 X A+T+A Mezra Cemaat-i Emir UmurluUğurlu 0 0 X A+A+T Mezra Cemaat-i Erkek Oğlu KıĢlası Erkekli koumlyuumlSorgun 0 0 X A+T+TT+
T Mezra Cemaat-i Ġsmail Arslan Fakılu 0 0 X A+Ġ+T+A Mezra Cemaat-i Soumlğuumldluuml Geduumlk 0 0 X A+T+T Mezra Cemaat-i Toramanlu nam-ı diğer Mustafa KıĢlası 0 0 X A+T Mezra Cemaat-i Zeyneddin 0 0 X A+A Mezra Ccediladır Oumlyuumlğuuml 0 0 X F+T Mezra Ccedilakırlı 0 0 X T Mezra Ccedilalatlu 0 0 X T Mezra Ccedilalman tabi Daru Boğazı 0 X 0 T Karye Ccedilatak Pınar (2de Ccedilatak Pınarı) Ccedilatak koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Ccedilelebi Bağı Ccedilelebibağı koumlyuumlAlaca 0 X 0 A+F KıĢlak Ccedilelebi Bey nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A+T KıĢlak Ccedilelebiler nam-ı diğer Huumlseyin 0 X 0 A Mezra DaĢlık nam-ı diğer Oumlzluuml Viran 0 0 X T Mezra DeluumlbaĢ nam-ı diğer Ali Bey Cemaati KıĢlak 0 0 X T+T Mezra Depesi Deluumlğuuml Ġlmalu 0 0 X T+T+T Mezra Derkis Kaya 0 0 X Bsiz+T Karye Domalan 0 X X T Mezra Duma 0 X 0 T Mezra Elmalu ve Taban-ı YavaĢ ve Kiraslu 0 X 0 T Mezra Emir Hacılu Emirler koumlyuumlSorgun 0 0 X A+A Mezra Eski KıĢla 0 0 X T+T Karye Eski Pınar X 0 0 T+T Karye Eski Yapar Eski Yapar koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Etrakiye-i Murad Sufi 0 X X A+A+A Mezra Eyuumlcek ve Ġn Yalluğu ve Goumllluumlcek 0 X 0 T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 129
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Fakihler Fakılar koumlyuumlAlaca X X 0 A Mezra Farah 0 0 X A Nefs Mazı Pınarı Sultan Mehmed demekle maruf
(Mazıbakoumlyuuml)Alaca-Mehmedbeyli
koumlyuumlSrgun
0 0 X F+T Karye Geccediluumld-i Etrakiyye-i Uluyoumlruumlk (2 ve 79da
Geccediluumld)
X X X T+A+T Karye Gerdek Kaya Gerdekkaya koumlyuumlAlaca X X X F+T KıĢlak Goumlk 0 X 0 T Mezra Goumlk (Yer) Viranı 0 0 X T+T+F Mezra Goumlk Oumlyuumlk 0 0 X T+T Karye Goumlk Viran Goumlkoumlren koumlyuumlAlaca X X X T+F Mezra Goumlkccedile KıĢla GoumlkccedilekıĢla koumlyuuml-OsmanpaĢa-Yozgat 0 0 X T+T Mezra Goumlkccedile Minare 0 0 X T+A Mezra Goumlkccedileluuml 0 0 X T Mezra Goumll Yurdu ve Ballu Kaya nam-ı diğer Balluca Kayası 0 X 0 T+T Mezra Goumlz Accedilan 0 X 0 T+T Mezra Gulamlar 0 0 X T Mezra Guumlğuumlm 0 0 X R Mezra Guumll Oumlyuumlk ve Divan Kavağı ve Guumlloumlzuuml ve
DoymuĢ ve Sultan Kavağı
Sultan koumlyAlacaKuumllhuumlyuumlk koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Hacı Bey nam-ı diğerSaru KamıĢ 0 X 0 A+T Karye Hacı Hasan Kavağı 0 X X A+A+T Mezra Hacılar 0 X X T Mezra Halil 0 X X A Karye Halil Acalık 0 X 0 A+T Mezra Hallaccedil Oğlu Viranı 0 0 X A+T+F Karye Hırka-i Buumlzuumlrg ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+F Karye Hırka-i Kuumlccediluumlk ve Mezra-i Soumlğuumld Oumlzuuml
(12de Hırka-i Kuumlccediluumlk)
Kuumlccediluumlk Hırka koumlyuumlAlaca 0 X X A+T Mezra Ġn KıĢla 0 X 0 T+T Mezra Ġne Kulu ve Karadiğin ve Kara Pınar ve
Sovucak ve Saru Ġsa Oumlyuumlk ve Hasan
Soğucak koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Karye Ġsa Doğancı Ġsahacı koumlyuumlAlaca 0 0 X Ġ+T Mezra Ġsa Fakılu Ġsafakılı koumlyuumlSorgun 0 0 X Ġ+A Mezra Kabak KayakKavsuvan 0 0 X T+T Mezra Kalacık Kaya ve Kuruca Emlak Kalecikkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X A+T Mezra Kalın Koumlyuuml Kalınkaya koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra KamıĢcık 0 X 0 T Karye KapakluKabaklu Kapaklı koumlyuumlAlaca X 0 X T Mezra Kara hellip TaĢ (Kalun TaĢZeytun TaĢ) 0 0 X T+T Mezra Kara Diğin 0 X 0 T+T Mezra Kara Donlu 0 0 X T+T Mezra Kara Gevenlik Geven koumlyuumlAlaca 0 0 X T+T Mezra Kara Kınık 0 0 X T+T Karye Kara Pınar 0 X X T+T Mezra Karaca Kaya AĢağı Karakaya koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T Mezra Karacalu 0 0 X T Mezra Karakız Kavağı Karakız koumlyuumlSorgun 0 0 X T+T+T Mezra Karı Basan ve Kuruca KıĢla nam-ı diğer Edik Oumlyuumlk 0 X X T+T Mezra Karnı Kara (nam-ı diğer Sağır Piri KıĢlası) Karnıkara koumlyuumlAlaca 0 X 0 T+T Mezra Kavak Ağacı 0 X X T+T Mezra Kavak Oumlzuuml 0 X X T+T Mezra Kavurgalu
0 0 X T
Mezra Kavurga-oğlu 0 0 X T+T Mezra Kayacık Oumlnuuml 0 0 X T+T Mezra Kayacık Pınarı 0 X 0 T+T Mezra Kayalu TaĢ 0 0 X T+T Karye Kerbansaray X X X F Mezra Keykavus 0 0 X F Mezra Gılman 0 0 X A Mezra Kıranlu 0 0 X T Mezra Kırım 0 0 X T Mezra Kıruk 0 X X T Mezra KıĢlacık Kaya 0 0 X T Mezra KıĢlak-ı Hacı Ali 0 X X T+A+A Mezra KıĢlak-ı Uumlmmet Kethuumlda 0 0 X T+A+F Karye Kız Karacalu Kızkaraca koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Mezra Kızılca KıĢla 0 0 X T+T Karye Kızıllar acircKızıllı koumlyuuml-Kızılyar koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Kilise Kaya 0 0 X R+T Karye Koccedil Hisar (2de mezra) Koccedilhisar koumlyuumlAlaca X X X T+A Mezra Kol Viran 0 0 X T+F
Mezra
Koyunlu Yusuf Oumlzuuml ve Guumlduumll ve Akccedila
Koumly ve Tusi ve Cengiz Han ve ġeyh ve
Halil ve Avansaray ve Dutlu Bağ Dutluca koumlyuuml Alaca-Koyunoğlu koumlyuumlAlaca 0 X X T+Ġ+T
Mezra Kozca 0 0 X F
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
130 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
KıĢlak Kozluca KuzkıĢla koumlyuumlAlaca ZĠLE 0 X 0 F Karye Koumlsker-i Cemaat-i Kara Koumlseluuml 0 X 0 A+T+F Karye Kulağuz (2de Kılağuzlu) Kılavuz koumlyuumlAlaca X X X T Mezra KuĢak 0 0 X T Mezra Kuumlccediluumlk Viran 0 X 0 T+F Mezra Mahuna 0 0 X T KıĢlak Makiler 0 X 0 Bsiz Karye ManĢar AkccedilakoumlyAlaca X X X Bsiz Mezra ManĢar nam-ı diğer Kaya Dibi 0 0 X Bsiz Mezra Merkendluumlel-meĢhucircr X 0 0 Bsiz Mezra Mezid Alanı 0 0 X A+T Mezra Mezidluuml nam-ı diğer Aykud Fakih Viranı maa Toklu
Ağılı
0 X 0 A Mezra Miraguuml 0 X 0 Bsiz Mezra Murad Sufi X 0 0 A+A Karye Koylan 0 0 X T Mezra Muumlhimmat Ġni 0 0 X A+T Mezra Muumlminler-i Buumlzuumlrk 0 0 X A+F Mezra Muumlminler-i Kuumlccediluumlk 0 0 X A+T Mezra Muumlslim Oumlyuumlk 0 0 X A+T Mezra Odunluk 0 0 X T Mezra Okar 0 0 X T Mezra Orta Oumlyuumlk 0 0 X T+T Mezra PaĢalu 0 0 X T Karye Perccedilem Perccedilem koumlyuumlAlaca 0 X X F Mezra Pervazlık 0 0 X T Mezra Pir AkbaĢ nam-ı diğer Viran 0 X 0 F+T+T Karye Pir Buumlğet X 0 0 F+T Mezra Receb Oğlu 0 0 X A+T Mezra Sakalar 0 0 X A Karye Sapmaz (2 ve 79da mezra) X X X T Mezra Saray Pınar 0 0 X F+T Mezra Saray Pınarı 0 0 X F+T Mezra Sarım Beyluuml 0 0 X T+T Mezra Saru Alan (79da Saru Alanı) 0 X X T+T Mezra Saru Fakih Oluğu 0 X 0 T+A+T Mezra Saru Hacı Sarıhacılı koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+A Mezra Saru Kalaycı 0 0 X T+T Karye Sergis (nam-ı diğer Killik) Killik koumlyuumlAlaca X X X Diğer Mezra Sidreluuml 0 0 X A Karye Sincan Sincan koumlyuumlAlaca X X X T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml 0 X 0 T+T Karye Soumlğuumld Oumlzuuml Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Soumlğuumltoumlzuuml koumlyleriAlaca 0 0 X T+T Karye Sultan Eymirce (nam-ı diğer OsmanpaĢa) OsmanpaĢa BeldesiYozgat 0 X X A+T Mezra Suumlluumlnluumlce ve Ballu Kaya 0 0 X T Mezra Taht-ı Melik nam-ı diğer Beruuml Ccedilayır 0 0 X F+A Mezra Tamu Bağı 0 0 X T+T Karye TaĢ Boumlğet (2de mezra) Kayaboumlğet koumlyuumlAlaca X X X T+T Mezra Temuumlr Han 0 X 0 T+T Mezra Tuğrul (nam-ı diğer Geduumlk Hasan) Gedikhasanlı koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra Ulamad(Melemed) ve Ġsa DağılmıĢ 0 X 0 T Mezra Uzun MelikMuumllk 0 0 X T+A Mezra Varazlu 0 0 X Bsiz Mezra Veledik Koumly Velet koumlyuumlAlaca 0 0 X Bsiz Mezra Yabracık X 0 0 T Karye Yağlu X X X T Mezra Yağlu Pınar 0 0 X T+T Mezra Yalıncak 0 0 X T Nefs Yapa-i Cedicircd Alaca ilccedile merkezi X 0 0 T Mezra Yararlık-ı Buumlzuumlrg ve Yararlık-ı Kuumlccediluumlk Yaylalık koumlyuumlSorgun 0 X 0 T+F Karye Yatan Kavağı Yatankavak koumlyuumlAlaca 0 X X T+T Karye Yatan-ı Etrakiye (79da Yatan) 0 X X T+A Mezra Yazı KıĢla (nam-ı diğer Yazılu TaĢ) YazılıtaĢ koumlyuuml-Sorgun 0 0 X T+T Mezra Yeni Deresi 0 X 0 T+T Karye Yeni Yapar Yeni Yapa kyAlaca 0 X X T+T Karye Yenice Yenice koumlyuumlAlaca 0 X X T Karye Yortan (nam-ı diğer Koumlhne Baba tb
Sorgun)
Kuumlccediluumlk Koumlhne koumlyuumlSorgun 0 0 X T Mezra YumrucaktaĢ 0 0 X T+T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 131
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(6)Karahisar-ı BehramĢah Nahiyesi Koumly ve Mezraları Karahisar-ı Behramşah Nahiyesi Yer Adları
ĠdariBr Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Asma 0 0 X T+T
Mezra Ağca ġehr X 0 0 T+F
Mezra Ak Pınar ve Davulbazlu Davulbaz ky Akdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Koyluk (Td 2de yalnız AkbaĢ) AkbaĢ koumlyuumlAkdağmadeni X 0 X T+T
Mezra Alaca Kilise 0 0 X T+R
Mezra Asar-ı BubakAsariyan-ı Bubak 0 0 X T+Bsiz
Mezra Ay veledi X 0 0 T+A
Mezra Bahccedilacuk Bahccedilecik koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Bahccedile 0 0 X F
Mezra Baraklar ve Pir Koumlpruuml X 0 0 T
Mezra BaĢ Koumly 0 0 X T+T
Karye Bazarcık (79da mezra) Pazarcık koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Borulu 0 0 X T
Mezra Boyalık Boyalık koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X T
Mezari Bubak nam-ı diğer Ccedilatak BaĢccedilatak koumlyuumlAkdağmadeni 0 0 X Bsiz
Mezra Buumlyuumlk Pınar 0 X 0 T+T
Mezra Ccedilavul CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Ccedilekluuml-i Muhtesib X 0 0 Bsiz+A
Karye Ccediliflik nam-ı diğer Kara Piri Karapir koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
KıĢlak der nahiye-i Karahisar-ı BehramĢah 0 0 X T+A+F+F
Mezra Diğer Uumlccedil Kara Ağaccedil 0 X 0 T+T+T
Mezra Dikmen maa Hamrik Karadikmen koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Dilmek 0 0 X T
Mezra DuumlĢuumlk Kavak Uzakccedilay Ky mevki adıAdağmadeni 0 X 0 T+T
Mezra Emir SaracEmir Saray 0 0 X A+A
Mezra Goumlynuumlk nam-ı diğer Ccedilamluca 0 X 0 T
Mezra Goumlynuumll Viranı 0 0 X T+F
Karye Guumllluumlk Guumllluumlk koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T
Mezra Guumlni tabi Tabak DaĢ 0 X 0 T
Mezra Hacılar 0 0 X A
Mezra Hacızacircde X 0 0 A+F
Mezra Hangah Oumlyuumlğuuml nam-ı diğer KuĢaklu Oumlyuumlk 0 0 X F+T
Mezra Harab ve BaĢı X 0 0 A
Mezra Hass X 0 0 A
Mezra Ilı Su Yazır 0 0 X T+T+T
Mezra Ġki Yuumlzluuml 0 0 X T+T
Karye Ġmerek (79da Emirak gibi yazılmıĢ) 0 X X T
Mezra Ġncuuml Alan 0 X 0 T+T
Mezra Ġncuumlger 0 0 X F
Mezra Kabluyuumln X 0 0 T+T
Mezra Kalın CcedilirmiĢ 0 0 X T+T
Mezra Kara Ağaccedil nam-ı diğer Uumlccedilkaraağaccedil (12de) Uumlccedilkaraağaccedil koumlyuumlAkdağmadeni 0 X X T+T
Mezra Kara Hisar 0 0 X T+A
Mezra Kara MağanKara Mağara Saraykent ilccedile merkeziYozgat 0 0 X T+T
Mezra Kara Pınar 0 0 X T+T
Karye Kara Soku X X X T+T
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran
0 0 X T+F
Mezra Kara Viran 0 0 X T+F
Mezra Kara Viran nam-ı diğer Yunak Deresi 0 0 X T+F
Karye Karaca (Kıraccedil) Oumlz 0 X X T+T
Nefs Karahisar-ı BehramĢah
MuĢali kalesi (CcedilalıĢkan
koumlyuuml)Akdağmadeni X X X T+A+F+F
Mezra Karamuk nam-ı diğer Karaca Oumlyuumlk 0 0 X T
Mezra KarĢı MenekĢeluuml 0 0 X T+T
Mezra Karu Koumly 0 0 X T+T
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
132 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
Karye Kavak X X X T
Mezra Keseri 0 X X T
Karye Kesri Hisarı X X X T+A
Mezra Kınık ve Ak Viran Karacaoumlren ky mevkiiAkdağmadeni 0 0 X T
Mezra Kıraccediloumlz X 0 0 T+T
Mezra KıĢlak nefs-i Bubak nam-ı diğer YatmıĢ Oumlyuumlğuuml 0 0 X Bsiz
Mezra KıĢlak Nefs-i Pınar Yazarak 0 0 X T+T
Mezra KıĢlak-ı Tahin Atan 0 0 X T+T
Mezra KıĢla-yı Suumlduumls X 0 0 Bsiz
Mezra Kızılca Koumly ve Ccedileğelluuml
Ccedilağallı mevkiiAbdurrahmanlı
kyAda 0 X X T+T
Mezra Kilise Koumly X 0 0 R+T
Mezra Koz Viracircn X 0 0 F+F
Mezra Kozcuğaz 0 0 X T
Mezra Kubat 0 X 0 T
Mezra Kuldan 0 0 X T
Mezra Kuumlrduumlk Dibi Koumlruumlk koumlyuuml Akdağmadeni 0 0 X T+T
Mezra Matura Bey 0 0 X Bsiz+T
Mezra Menar 0 0 X T
Mezra MeĢhed MaĢatZile 0 X 0 A
Karye Muhtesib X X X A
Mezra Mulan 0 0 X Bsiz
Mezra MulanBulad 0 0 X F
Mezra Mumu 0 0 X T
Mezra
Musacık-ı Koumlkluuml Yol BaĢı ve Sofular Viranı ve
Dam Deresi ve AĢur KıĢlası 0 X 0 A+T
Karye Oluğu Uzun X X X T+T
Karye Oumlketce nam-ı diğer Alicuumlkluuml Alicik koumlyuumlAkdağmadeni 0 X 0 T
Mezra Salur Zile 0 0 X T
Mezra Saraycık nam-ı diğer Uumlccedil Kaba Ağaccedil 0 0 X T
Mezra Saru Hacı 0 0 X T+A
Mezra Savcı diğer Zile 0 0 X T
Mezra Sazlı X 0 0 T
Mezra Sevguumlluuml 0 0 X T
Karye Sincanlu 0 X X T
Mezra SoumlkuumlluumlSıvalu nam-ı diğer Dumanlı 0 0 X T
Karye Sultan Sekuumlsuuml 0 X x A+T
Karye Sultan Sekuumlsuuml Ulya 0 X 0 A+T+A
Karye Suumlluumln
0 X 0 T
Mezra ġolan (ġoumllen) ve Evik Kırlar ky mevki adıAdağmadeni X 0 0 Bsiz
Mezra Tahir Viracircnı X 0 0 A+F
Mezra Tatar
0 X X T
Mezra Tekir MeĢhedi YiğitmeĢhedi mevkiiAlicik ky 0 X 0 T+T
Karye Tezekccedili Tezekccedili mevkiiSarıguumlney kyAdağm X X X T
Mezra Uumlccediller 0 X 0 T
Mezra Yankoumly 0 0 X T+T
Mezra Zevar 0 0 X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 133
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(7) Kızılkuumlnbed Nahiyesi Koumly ve Mezraları Kızılkuumlnbed Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 12 Td 79 Koumlken
Mezra Ağca Oumlz X X T+T
Mezra Akpınar ve Tatar Hacı X 0 T+T
Karye Alan Alan dağları etekleriCcedilekerek X X T
Karye Ayvalu Ayvalı ky Zile X X T
Mezra Bazlambaccedil Bazlambaccedil beldesiCcedilekerek X 0 T
Karye Bekler Oğlanı X X T+T
Mezra Ccedilorak tb Kızılkuumlnbed Maa mezra-i Ccedilakır X 0 T
Mezra Ccediloumlrek X 0 T
Karye Ccediloumlrtuuml X X T
Karye Deveci BaĢtuumlrk beldesiAydıncık X X T
Mezra Doğan Oğlanı Doğanoğlu koumlyuumlCcedilekerek X 0 T+T
Karye Dona Buumlyuumlk-Kuumlccediluumlk Dona koumlyuumlAlaca X X T
Mezra DoymuĢ X X T
Karye Eski Koumly Aydıncık ilccedile merkezi X 0 T+T
Karye Eymuumlr Eymir BeldesiSorgun X X T
Mezra Gazi Koumly maa Ermenid X X A+T
Karye Ilı Su X X T+T
Mezra Ġsa X 0 Ġ
Mezra Ġsa Oumlzuuml 0 X Ġ+T
Mezra Karaca Oumlmer X 0 T+A
Karye Kaya Dibi Kayadibi koumlyuumlYerkoumly X X T+T
Mezra Kayı X 0 T
Yaylak Kayırluca der nezd-i TankuĢ X 0 T
Karye Kazan Kaya Kazankaya beldesiAydıncık X X T+T
Mezra Kuru Koumly X X T+T
Mezra Kuyucak AĢağıkuyucakAydıncık X X T
Karye TankuĢ X X T
Karye Tatar
X X T
(8) KuĢtaĢ (UumlccediltaĢ) Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Kuştaş (Uumlccediltaş) Nahiyesi Yer Adları
Ġdari Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye AğcaAkccedila Viran X X X T+F
Karye Ahmed (2de Ahmed Koumly) X X X A
Mezra BabalıkYabalıkYapalak 0 0 X T
Mezra BaĢ Koumly 0 X X T+T
Mezra Bayad (2de Bayat) X 0 X T
Mezra Bayad Alanı 0 X X T+T
Karye Derbend Tuumlrk Derbenti daha sonra Eski Derbent Koumlyuuml X X X F
Mezra
Dumi (2de Tusi gibi de
okunuyor) X X T
Karye Ġğdir Ġğdir ky Zile X X X T
Karye Ġsa Koumly
Ġsa-i Sagir ve Kebir-i Kağızman Koumlyleri (28) Buumlyuumlk Ġsa daha
sonra Buumlyuumlk Oumlzluumlve Kuumlccediluumlk Ġsa Yeni Muumlsluumlman Bucağında X X X Ġ
Karye
Koccedilaccedil (79da Kopaccedil da
okunuyor) KoccedilaĢ ky Zile X X X T
Karye Mahmud (2de Mahmud Koumly) X X X A
Mezra Musa Artova 0 X X A
Mezra Oyum Erik 0 X 0 T+T
Mezra Saru Musa X X X T+A
Mezra Tomara 0 0 X T
Mezra Yaba 0 X 0 T
Mezra Yapalak 0 X 0 T
Karye Yapalak Yapalak ky Zile 0 X 0 T
Mezra Yaylak 0 0 X T
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
134 Murat HANİLCcedilE
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(9)MeĢhedabad Nahiyesi Koumly ve Mezraları Meşhedabad Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Birim Ġdari Brm Adı Birimin yeri Diğer adı Td 2 Td 12 Td 79 Koumlken
Karye Ali Arab KarĢıyaka koumlyuumlZile X x x A+A
Karye Arslan Gazi X X X T+A
Mezra Boldacı Boldacı koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Ccedilatak X X X T
Karye Ccediliflik Ccediliftlik koumlyuuml Zile X X X T
Mezra
Ccediliflik-i Kuumlccediluumlk (12 ve 79da Kuumlccediluumlk
Ccediliflik) X X X T+T
Karye Ccedilubuk X 0 X T
Karye Davud (2de Davud Koumly) X X X Ġ
Karye Dere Kınık X X X T+T
Karye Emir Hacı X X X A+A
Mezra Er DoğmuĢ 0 X X T+T
Mezra Goumlkviran Goumlkoumlren Alaca 0 X 0 T+F
Mezra Goumllcuumlk Goumllcuumlk koumlyuuml Zile X 0 0 T
Mezra Goumlzluuml Kaya X 0 0 T+T
Karye Hisarcık X X X A
Karye Ġsa (2de Ġsa Koumly)
Kuumlccediluumlk Ġsa-Kuumlccediluumlk Oumlzluuml koumlyuuml Buumlyuumlk Ġsa-Buumlyuumlk
Oumlzluuml koumlyuumlZile X X X Ġ
Mezra Karı ve Doru Alanı 0 X 0 T+T+T
Karye Kasin Alıccediloumlzuuml koumlyuumlZile X X X Bsiz
Mezra Kavacık (79da karye) (ġeyheyluumlk koumlyuuml) YeĢilce koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kırlar Zile Turhal yolu 0 X X T
Karye Kızılca (2de Kızılca Koumly) Kızılca koumlyuumlZile X X X T
Mezra Kızılca Kınık X X X T+T
Mezra KızluKızıllu X 0 0 T
Karye Korkorus Zile Ccedileltek koumlyuumlnde Korkorus mevkisi var X X X Bsiz
Mezra Kozlar 0 0 X F
Karye Kozlu Dere Kozdere koumlyuumlZile X X X F+T
Mezra Kozlu Kaya 0 X X F+T
Karye Kulacca X X X T
Mezra Kuldan Akkılıccedil koumlyuuml Zile 0 X 0 T
Karye Kuru Pınar Zile X 0 0 T+T
Mezra Kuumlpluumlce Kuumlpluumlce koumlyuuml Zile X X X T
Nefs MeĢhedabad Yalınyazı Beldes i(MaĢat)Zile X X X A+F
Mezra Okccedilu X X X T
Mezra OumlzmuumlĢ 0 X X T
Karye Salur Salur koumlyuuml Zile X X X T
Mezra Uumlmmet
0 X 0 A
Mezra Yapağu X X X T
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A
Vatan Topraklarındaki İmza Tuumlrk Yer Adları Zile Kazası Oumlrneği (1455-1575) 135
Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 82 Winter 2013
(10)Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Koumly ve Mezraları
Yenimuumlsluumlman Nahiyesi Yer Adları
Ġdari-Br Ġdari Br Adı Birimin yeri Diğer adı 2 12 79 Dil
Mezra Arslan-ı DaniĢmend 0 X X T+F
Karye Belkayı Belkaya koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Ccedilalı (2de Ccedilakırccedilal) Ccedilakırccedilalı koumlyuuml Zile X X X T+T
Mezra Ccedilakır Koumly 0 X 0 T+T
Karye Ccedileltek Ccedileltek koumlyuuml Zile X 0 X T
Karye Ernebacircdi Karakuzu koumlyuuml Zile X X X Diğer
Karye Halil 0 X 0 A
Karye Hasan (2de Hasan Koumly) X X X A
Mezra Hisarcık X X X T
Mezra Kafir Koumlyuuml 0 0 X A+T
Karye Kızılcain (2de Kızılcaini) Evrenkoumly BeldesiZile X X X T+T
Mezra Kopaccedil X X X T
Karye Oumlyuumlk X X X T
Mezra Salur Salur koumlyuumlZile X 0 0 T
Mezra Soumlğuumld Oumlzuuml Soumlğuumltoumlzuuml koumlyuuml Zile 0 X 0 T+T
Mezra Taylu
X 0 0 T
Mezra Vezi
X X X T
Nefs Yeni Muumlsluumlman Yıldıztepe BeldesiZile X X X T+A