Joanna Wasiluk 18.05. – 22.05.20

Vb Historia i kultura regionu

7. Przepisz do zeszytu temat

Тэма: Патрон нашай школы Яраслаў Кастыцэвіч.

Proszę przeczytać informację o patronie naszej szkoły (notatka poniżej fotografii, a jeśli ktoś

chce poszerzyć swoje wiadomości - zapoznajcie się z pozostałymi linkami na stronie)

http://www.bielsktrojka.cba.pl/kostycewicz/zyciorys.html

Na wszystkie wasze zaległe prace czekam do 31 maja, potem wstawię ocenę niedostateczną

za brak pracy.

VI a Historia i kultura regionu

8. Przepisz do zeszytu temat

Тэма: Свята Юр’я ў народзе.

Калі ласка, папытайце дзядоў як спраўлялі (obchodzili) раней (wcześniej) абрад Юр’я,

што яны памятаюць з апавяданняў блізкіх? * dla chętnych: Запішыце ў двух сказах

(zdania mogą być po polsku)

Na wszystkie wasze zaległe prace czekam do 31 maja, potem wstawię ocenę niedostateczną

za brak pracy.

VI d Historia i kultura regionu

9. Przepisz do zeszytu temat

Тэма: Старое беларускае вяселле.

Proszę przeczytać uważnie tekst. Na kolejnej lekcji zrobimy notatkę.

СТАРОЕ БЕЛАРУСКАЕ ВЯСЕЛЛЕ

У Беларусі вяселлі адбываліся пераважна глыбокай восенню або зімой, калі не было

тэрміновых сельскагаспадарчых работ і ў сялянскую хату прыходзіў адносны дастатак.

Ніводнае вяселле раней не магло адбыцца без сватання (свацьбы). Часам сватанню

папярэднічалі „неафіцыйныя” сустрэчы бацькоў (допыты). Тады дзяўчына пачынала

рыхтавацца да прыходу чаканых гасцей. У сваты ехалі найчасцей у чацвер i суботу.

Ёсць прыказка: Сваты ў чацвер, вяселле цяпер, сваты ў аўторак вяселле за нядзель

сорок.

Як правіла, сватам выбіраўся жанаты мужчына, паважаны ў вёсцы чалавек, гаваркі і

дасціпны. Ад яго ўмення „весці торг” залежаў поспех справы. Папрасіўшыся ў хату,

сваты выдавалі сябе за падарожных, купцоў або паляўнічых. У бацькоў дзяўчыны

пыталіся, ці часам у хаце няма на продаж цялушкі (ялаўкі), ці не заблудзіла сюды

гусачка або лябёдка. Атрымаўшы станоўчы адказ, сват рассцілаў на стале хустачку,

ставіў на яе гарэлку, клаў акраец хлеба і прасіў прынесці чарку. Закусвалі абавязкова

яечняй. Дзяўчына за стол не сядала: завіхалася ў хаце, нібы наводзячы парадак. Калі яе

клікалі і пыталі згоды, ёй трэба было маўчаць, чырванець, адварочвацца да сцяны.

Размаўляла яна толькі з бацькамі, якія пераказвалі яе словы свату.

У наступную нядзелю бацькі маладой ехалі ў розгляды (агледзіны), пабачыць

гаспадарку маладога, праверыць ці сват не ашукаў. Калі гаспадарка маладога

падабалася ім, астаўлялі на згоду хлеб, калі ж не забіралі з сабою. Гэга значыла, што не

аддадуць дачкі ў гэтую сям’ю.

Праз адзін-два тыдні пасля сватання і агледзін адбываліся заручыны. У розных

мясцінах іх называлі яшчэ змовінамі, барышамі, вялікай гарэлкай, ладамі. У хату

нарачонай збіралася яе радныя, сваякі, нарачоны і яго бацькі і супольна вырашалі. калі і

дзе адбудзецца вясельная ўрачыстасць, колькі запрасіць гасцей. Асабліва вострыя

спрэчкі ўзнікалі вакол пасагу.

Калі ўсё было абмеркавана, дзяўчына пачынала рыхтавацца да вяселля: шыла

шлюбнае адзенне, рыхтавала хустачкі, падаркі, вышывала, ткала. Памагалі ёй дружкі,

яе сяброўкі.

У суботу перад вяселлем (або назаўтра раніцай) пяклі каравай. Збіраліся жанчыны

мясіць каравай. Старэйшая каравайніца замешвала цеста з мукі і яек, якія прыносілі з

сабою каравайніцы. Пры пячэнні каравая спявалі песні, у якіх славілі каравай, вясельны

дом, гаспадароў, маладую. Каравай ставілі на стаде на самым пачэсным і відавочным

месцы, насупраць маладых: тэта быў сімвал жыцця, дабрабыту, шчасця.

У суботу вечарам маладая развітвалася з сяброўкамі, апошні раз прабывала яна

сярод дзяўчат. Вечар гэты называўся суборная субота, дзявочы вечар, паненскі вечар

або дзявочнік. Сяброўкі рыхтавалі вясельны ўбор, банты, вяночак. Пасля прыязджаў

малады са сватам па сарочку, якую дружкі стараліся „таргаваць”. Спявалі тужлівыя

песні — пра разлуку з маці, цяжкае замужняе жыццё, каханне без узаемнасці.

У дзень вяселля, з раніцы маладая з дружкай абыходзіла ўсю вёску і, нізка

кланяючыся, запрашала па вялікую ўрачыстасць. Выходзячы з хаты, не закрывала

дзвярэй, каб хутка выходзілі замуж і жаніліся хлопцы і дзяўчаты.

Перад ад’ездам да шлюбу (адзін з самых урачыстых момантаў вяселля) маладую

садзілі на пасад для благаслаўленпя. Пасадам служыў, пераважна, вывернуты поўсцю

ўверх кажух. Пасля бацькі благаславілі, тройчы абыходзячы вакол стала, а потым,

перад ад’ездам абсыпалі вяселле аўсом, абносілі хлебам і крапілі свянцонай вадой на

шчасце.

Маладая ехала праз вёску стоячы, каб не заседжваліся ў дзеўках сяброўкі.

Са шлюбам і вяселлем было звязана многа звычаяў, абрадаў, павер’яў. Нпр.: У

царкве ці касцёле звярталі ўвагу, хто першы пераступіць napoг, уступіць на дыван —

каб потым узяць верх у сям’і. Той, хто вышэй трымае свечку, будзе пераважацъ і

панаваць у сужонстве. 3 царквы маладажоны ехалі ўжо на адным возе.

Дома іх спатыкалі бацькі хлебам і соллю. У хаце займалі яны самае пачэснае месца „на

покуці", у кутку пад абразамі. Рэшта гасцей сядала паводле свайго ўзросту і ступені

сваяцтва. Сват начынаў вясельнае застолле. Госці елі, пілі, спявалі песні, у якіх жадалі

шчасця новай сям'і, расказвалі пра сямейнае жыццё, пра туту на родным доме, пра

цяжкую працу. Пазней крыху пачыгіалі спяваць жартаўлівыя песні ў адрас, свата,

дружак, ігд...

Кульмінацыяй застолля было перапіванне або дзяльба каравая. Госці дарылі

маладым падаркі, а япы частавалі іх чаркай гарэлкі i куском каравая. Пры дараванні

госці перакідваліся жартаўлівымі куплетамі, перапраналіся за цыганоў.

Ноччу, пасля танцаў маладая пераязджала ў дом мужа.

Другі дзень вяселля гасцілі ў маладога. Пачыналі яго ад ачэпін (абразання касы),

знімалі вяночак, а на галаву завязвалі хустку або клалі каптур. Гасціна ў маладога

прабягала гаксама з неснямі, жартамі, дараваннем.

Апошнім важным момантам вяселля былі пераносіны (у некаторых вёсках

перазовіны, перазва, прыданне), перавоз сундука (скрыні) з пасагам. Дружына маладога

выкупляла пасаг і запрашала ў госці. Суседкі, стоячы каля парога, пільна прытлядаліся

да новай гаспадыні, бывала, дасціпна высмейвалі ў сваіх прыпеўках яе сапраўдныя і

ўяўныя заганы. Але наогул да новага члена сям’і ставіліся ў хаце добразычліва.

Пасля вясельнай бяседы, у чацвер і суботу, ладзілі тзв. перажовіны, гасціны ў доме

маладога, а пасля — у бацькоў маладой.

Na wszystkie wasze zaległe prace czekam do 31 maja, potem wstawię ocenę niedostateczną

za brak pracy.

Kl. VI a j. białoruski

22. Przepisz do zeszytu temat i notatkę

Тэма: Вясна вакол нас.

Z poniżej podanych słów dobierz przeciwieństwa, wskazujące na zmianę pór roku w mieście,

na wsi i w lesie.

Словы: дождж, зялёнае лісце, цвітуць кветкі, зялёная трава, цёпла, зялёна, многа

людзей, голас птушак,

Холадна - снег –

Вакол бела - ціша ў лесе –

Пусты парк - чорная зямля –

Пустое галлё (gałęzie) - смутак у агардзе –

23. Przepisz do zeszytu temat i notatkę (możesz wkleić wykres)

Тэма: Тыпы тэкстаў.

24. Przepisz do zeszytu temat, pytanie i odpowiedź (możesz wkleić tekst)

Тэма: Чытаем тэксты і адказваем на пытанне.

Przeczytaj teksty i odpowiedz pisemnie na pytanie po białorusku.

Жоўцік

Раніцай Жоўцік выйшаў з маці на прагулку (spacerek). Ён з захапленнем агледзеў двор,

пабег па дарожцы. Маці знайшла смачнае зярнятка і паклікала сваё куранятка. Раптам у

двор ускочыў вялікі кот. Жоўцік спалохаўся. Курыца адразу ж прыўзняла (podniosła)

крыло (skrzydło). Жоўцік падбег да маці, прытуліўся да яе і супакоіўся. Потым ён

соладка зажмурыўся і заснуў.

Сонечным днём

Быў сонечны дзень. Па вуліцы ішла мама з маленькай дачушкай. Яны былі ў

аднолькавых па расфарбоўцы сукенках: бялюткіх як першы снег, з сінімі кветачкамі-

васількамі (chabry). Мама трымала дачушку за руку. Дзяўчынка з цікавасцю глядзела ва

ўсе бакі, уверх і ўніз.

Самы дарагі чалавек

Самы дарагі чалавек для кожнага дзіцяці — яго матуля. Мама заўсёды прыйдзе на

дапамогу і падтрымае ў цяжкую хвіліну. Яна ўсё зразумее і дасць карысную параду.

Маці даруе дзіцяці любую крыўду і аддасць усё самае лепшае. Матулю трэба берагчы!

(strzec) Яна так клапоціцца пра нас, што часам забываецца пра сябе. Не трэба

прычыняць (robić) ёй лішніх (niepotrzebnych) клопатаў.

Пытанне:

Хто або што аб’ядноўвае (łączy) гэтыя тэксты?

Proszę zrobić zdjęcia 3 stron z zeszytu, których nie wysyłaliście na ocenę. Otrzymacie ocenę

za prowadzenie zeszytu. Na wszystkie wasze zaległe prace czekam do 31 maja, potem

wstawię ocenę niedostateczną za brak pracy.

Kl. VI d j. białoruski

23. Przepisz do zeszytu temat i notatkę (możesz wkleić wykres)

Тэма: Тыпы тэкстаў.

24. Przepisz do zeszytu temat, pytanie i odpowiedź (możesz wkleić tekst)

Тэма: Чытаем тэксты і адказваем на пытанне.

Przeczytaj teksty i odpowiedz pisemnie na pytanie po białorusku.

Жоўцік

Раніцай Жоўцік выйшаў з маці на прагулку (spacerek). Ён з захапленнем агледзеў двор,

пабег па дарожцы. Маці знайшла смачнае зярнятка і паклікала сваё куранятка. Раптам у

двор ускочыў вялікі кот. Жоўцік спалохаўся. Курыца адразу ж прыўзняла (podniosła)

крыло (skrzydło). Жоўцік падбег да маці, прытуліўся да яе і супакоіўся. Потым ён

соладка зажмурыўся і заснуў.

Сонечным днём

Быў сонечны дзень. Па вуліцы ішла мама з маленькай дачушкай. Яны былі ў

аднолькавых па расфарбоўцы сукенках: бялюткіх як першы снег, з сінімі кветачкамі-

васількамі (chabry). Мама трымала дачушку за руку. Дзяўчынка з цікавасцю глядзела ва

ўсе бакі, уверх і ўніз.

Самы дарагі чалавек

Самы дарагі чалавек для кожнага дзіцяці — яго матуля. Мама заўсёды прыйдзе на

дапамогу і падтрымае ў цяжкую хвіліну. Яна ўсё зразумее і дасць карысную параду.

Маці даруе дзіцяці любую крыўду і аддасць усё самае лепшае. Матулю трэба берагчы!

(strzec) Яна так клапоціцца пра нас, што часам забываецца пра сябе. Не трэба

прычыняць (robić) ёй лішніх (niepotrzebnych) клопатаў.

Пытанне:

Хто або што аб’ядноўвае (łączy) гэтыя тэксты?

25. Przepisz do zeszytu temat, pytanie i odpowiedź (możesz wkleić tekst)

Тэма: Самы дарагі чалавек – маці. Праца з тэкстамі.

Przypomnij sobie trzy teksty 1, 2, 3 z poprzedniej lekcji i zaznacz odpowiednio cyferkami

1,2,3 prawidłową odpowiedź.

У якім тэксце:

даказваецца (udowadnia się) вялікая роля маці ў жыцці дзіцяці

расказваецца пра падзеі, што адбываюцца з маці і яе дзіцянём;

апісваюцца маці і дзіця;

Адкажы загалоўкамі (tytałami).

? !! Які з тэкстаў з’яўляецца апісаннем, які — апавяданнем, а які разважаннем?

Апісанне - ........................................................................

Апавяданне - ....................................................................

Разважанне - ....................................................................

Proszę zrobić zdjęcia 3 stron z zeszytu, których nie wysyłaliście na ocenę. Otrzymacie ocenę

za prowadzenie zeszytu. Na wszystkie wasze zaległe prace czekam do 31 maja, potem

wstawię ocenę niedostateczną za brak pracy.

Kl. VII a j. białoruski

23. Przepisz do zeszytu

Тэма: Можа не толькі інтэрнэт дапаможа мне ў прэзентацыі?!

24. Przepisz do zeszytu temat (możesz wkleić tekst)

Тэма: Старое беларускае вяселле.

Proszę przeczytać uważnie tekst. Na kolejnej lekcji zrobimy notatkę.

СТАРОЕ БЕЛАРУСКАЕ ВЯСЕЛЛЕ

У Беларусі вяселлі адбываліся пераважна глыбокай восенню або зімой, калі не было

тэрміновых сельскагаспадарчых работ і ў сялянскую хату прыходзіў адносны дастатак.

Ніводнае вяселле раней не магло адбыцца без сватання (свацьбы). Часам сватанню

папярэднічалі „неафіцыйныя” сустрэчы бацькоў (допыты). Тады дзяўчына пачынала

рыхтавацца да прыходу чаканых гасцей. У сваты ехалі найчасцей у чацвер i суботу.

Ёсць прыказка: Сваты ў чацвер, вяселле цяпер, сваты ў аўторак вяселле за нядзель

сорок.

Як правіла, сватам выбіраўся жанаты мужчына, паважаны ў вёсцы чалавек, гаваркі і

дасціпны. Ад яго ўмення „весці торг” залежаў поспех справы. Папрасіўшыся ў хату,

сваты выдавалі сябе за падарожных, купцоў або паляўнічых. У бацькоў дзяўчыны

пыталіся, ці часам у хаце няма на продаж цялушкі (ялаўкі), ці не заблудзіла сюды

гусачка або лябёдка. Атрымаўшы станоўчы адказ, сват рассцілаў на стале хустачку,

ставіў на яе гарэлку, клаў акраец хлеба і прасіў прынесці чарку. Закусвалі абавязкова

яечняй. Дзяўчына за стол не сядала: завіхалася ў хаце, нібы наводзячы парадак. Калі яе

клікалі і пыталі згоды, ёй трэба было маўчаць, чырванець, адварочвацца да сцяны.

Размаўляла яна толькі з бацькамі, якія пераказвалі яе словы свату.

У наступную нядзелю бацькі маладой ехалі ў розгляды (агледзіны), пабачыць

гаспадарку маладога, праверыць ці сват не ашукаў. Калі гаспадарка маладога

падабалася ім, астаўлялі на згоду хлеб, калі ж не забіралі з сабою. Гэга значыла, што не

аддадуць дачкі ў гэтую сям’ю.

Праз адзін-два тыдні пасля сватання і агледзін адбываліся заручыны. У розных

мясцінах іх называлі яшчэ змовінамі, барышамі, вялікай гарэлкай, ладамі. У хату

нарачонай збіралася яе радныя, сваякі, нарачоны і яго бацькі і супольна вырашалі. калі і

дзе адбудзецца вясельная ўрачыстасць, колькі запрасіць гасцей. Асабліва вострыя

спрэчкі ўзнікалі вакол пасагу.

Калі ўсё было абмеркавана, дзяўчына пачынала рыхтавацца да вяселля: шыла

шлюбнае адзенне, рыхтавала хустачкі, падаркі, вышывала, ткала. Памагалі ёй дружкі,

яе сяброўкі.

У суботу перад вяселлем (або назаўтра раніцай) пяклі каравай. Збіраліся жанчыны

мясіць каравай. Старэйшая каравайніца замешвала цеста з мукі і яек, якія прыносілі з

сабою каравайніцы. Пры пячэнні каравая спявалі песні, у якіх славілі каравай, вясельны

дом, гаспадароў, маладую. Каравай ставілі на стаде на самым пачэсным і відавочным

месцы, насупраць маладых: тэта быў сімвал жыцця, дабрабыту, шчасця.

У суботу вечарам маладая развітвалася з сяброўкамі, апошні раз прабывала яна

сярод дзяўчат. Вечар гэты называўся суборная субота, дзявочы вечар, паненскі вечар

або дзявочнік. Сяброўкі рыхтавалі вясельны ўбор, банты, вяночак. Пасля прыязджаў

малады са сватам па сарочку, якую дружкі стараліся „таргаваць”. Спявалі тужлівыя

песні — пра разлуку з маці, цяжкае замужняе жыццё, каханне без узаемнасці.

У дзень вяселля, з раніцы маладая з дружкай абыходзіла ўсю вёску і, нізка

кланяючыся, запрашала па вялікую ўрачыстасць. Выходзячы з хаты, не закрывала

дзвярэй, каб хутка выходзілі замуж і жаніліся хлопцы і дзяўчаты.

Перад ад’ездам да шлюбу (адзін з самых урачыстых момантаў вяселля) маладую

садзілі на пасад для благаслаўленпя. Пасадам служыў, пераважна, вывернуты поўсцю

ўверх кажух. Пасля бацькі благаславілі, тройчы абыходзячы вакол стала, а потым,

перад ад’ездам абсыпалі вяселле аўсом, абносілі хлебам і крапілі свянцонай вадой на

шчасце.

Маладая ехала праз вёску стоячы, каб не заседжваліся ў дзеўках сяброўкі.

Са шлюбам і вяселлем было звязана многа звычаяў, абрадаў, павер’яў. Нпр.: У

царкве ці касцёле звярталі ўвагу, хто першы пераступіць napoг, уступіць на дыван —

каб потым узяць верх у сям’і. Той, хто вышэй трымае свечку, будзе пераважацъ і

панаваць у сужонстве. 3 царквы маладажоны ехалі ўжо на адным возе.

Дома іх спатыкалі бацькі хлебам і соллю. У хаце займалі яны самае пачэснае месца „на

покуці", у кутку пад абразамі. Рэшта гасцей сядала паводле свайго ўзросту і ступені

сваяцтва. Сват начынаў вясельнае застолле. Госці елі, пілі, спявалі песні, у якіх жадалі

шчасця новай сям'і, расказвалі пра сямейнае жыццё, пра туту на родным доме, пра

цяжкую працу. Пазней крыху пачыгіалі спяваць жартаўлівыя песні ў адрас, свата,

дружак, ігд...

Кульмінацыяй застолля было перапіванне або дзяльба каравая. Госці дарылі

маладым падаркі, а япы частавалі іх чаркай гарэлкі i куском каравая. Пры дараванні

госці перакідваліся жартаўлівымі куплетамі, перапраналіся за цыганоў.

Ноччу, пасля танцаў маладая пераязджала ў дом мужа.

Другі дзень вяселля гасцілі ў маладога. Пачыналі яго ад ачэпін (абразання касы),

знімалі вяночак, а на галаву завязвалі хустку або клалі каптур. Гасціна ў маладога

прабягала гаксама з неснямі, жартамі, дараваннем.

Апошнім важным момантам вяселля былі пераносіны (у некаторых вёсках

перазовіны, перазва, прыданне), перавоз сундука (скрыні) з пасагам. Дружына маладога

выкупляла пасаг і запрашала ў госці. Суседкі, стоячы каля парога, пільна прытлядаліся

да новай гаспадыні, бывала, дасціпна высмейвалі ў сваіх прыпеўках яе сапраўдныя і

ўяўныя заганы. Але наогул да новага члена сям’і ставіліся ў хаце добразычліва.

Пасля вясельнай бяседы, у чацвер і суботу, ладзілі тзв. перажовіны, гасціны ў доме

маладога, а пасля — у бацькоў маладой.

25. Przepisz do zeszytu temat i notatkę (możesz wkleić notatkę)

Тэма: Этапы вяселля нашых продкаў.

Вяселле

Допыты – неафіцыйныя сустрэчы бацькоў

Сватанне – жанаты мужчына, паважаны, гаваркі і дасціплы чалавек прыязджаў разам з

сябрамі да бацькоў дзяўчыны каб прыглядацца дзяўчыне і зарэкламаваць хлопца.

(часцвер або субота)

Розгляды (агледзіны) – бацькі маладой ехалі пабачыць гаспадарку і хату маладога ці

сват не ашуквае. (нядзеля)

Заручыны – у хату нарачонай збіраліся блізкія абодвух і вырашалі, калі і дзе адбудзецца

вяселле, які пасаг. (2 тыдні пасля агледзін)

Дзявочы вечар – пяклі каравай, дзяўчаты развітваліся з сяброўкай, рыхтавалі вясельны

ўбор, вяночак, прыязджаў малады і выкупваў сарочку (субота перад вяселлем)

І дзень, вяселле адбывалася ў маладой

Шлюб – у царкве

Застолле – перапіванне (дзяльба каравая) – госці давалі падаркі маладым, складалі

пажаданні, а яны частавалі іх гарэлкай і караваем

ІІ дзень, у маладога

Ачэпіны – абрэзвалі косы дзяўчыне, знімалі вяночак, завязвалі хустку

Пераносіны- блізкія маладога выкуплялі пасаг мяладой і запрашалі госці, перавозілі ўсё

да маладога

Перажовіны – гасціны ў доме маладога, а пасля ў доме маладой (чацвер і субота)

Proszę zrobić zdjęcia 3 stron z zeszytu, których nie wysyłaliście na ocenę. Otrzymacie ocenę

za prowadzenie zeszytu. Na wszystkie wasze zaległe prace czekam do 31 maja, potem

wstawię ocenę niedostateczną za brak pracy.

Kl. VII b i c j. białoruski

22. Przepisz do zeszytu

Тэма: Карыстаемся інтэрнэтным слоўнікам – працяг (ciąg dalszy) .

23. Przepisz do zeszytu

Тэма: Можа не толькі інтэрнэт дапаможа мне ў прэзентацыі?!

24. Przepisz do zeszytu temat (możesz wkleić tekst)

Тэма: Старое беларускае вяселле.

Proszę przeczytać uważnie tekst. Na kolejnej lekcji zrobimy notatkę.

СТАРОЕ БЕЛАРУСКАЕ ВЯСЕЛЛЕ

У Беларусі вяселлі адбываліся пераважна глыбокай восенню або зімой, калі не было

тэрміновых сельскагаспадарчых работ і ў сялянскую хату прыходзіў адносны дастатак.

Ніводнае вяселле раней не магло адбыцца без сватання (свацьбы). Часам сватанню

папярэднічалі „неафіцыйныя” сустрэчы бацькоў (допыты). Тады дзяўчына пачынала

рыхтавацца да прыходу чаканых гасцей. У сваты ехалі найчасцей у чацвер i суботу.

Ёсць прыказка: Сваты ў чацвер, вяселле цяпер, сваты ў аўторак вяселле за нядзель

сорок.

Як правіла, сватам выбіраўся жанаты мужчына, паважаны ў вёсцы чалавек, гаваркі і

дасціпны. Ад яго ўмення „весці торг” залежаў поспех справы. Папрасіўшыся ў хату,

сваты выдавалі сябе за падарожных, купцоў або паляўнічых. У бацькоў дзяўчыны

пыталіся, ці часам у хаце няма на продаж цялушкі (ялаўкі), ці не заблудзіла сюды

гусачка або лябёдка. Атрымаўшы станоўчы адказ, сват рассцілаў на стале хустачку,

ставіў на яе гарэлку, клаў акраец хлеба і прасіў прынесці чарку. Закусвалі абавязкова

яечняй. Дзяўчына за стол не сядала: завіхалася ў хаце, нібы наводзячы парадак. Калі яе

клікалі і пыталі згоды, ёй трэба было маўчаць, чырванець, адварочвацца да сцяны.

Размаўляла яна толькі з бацькамі, якія пераказвалі яе словы свату.

У наступную нядзелю бацькі маладой ехалі ў розгляды (агледзіны), пабачыць

гаспадарку маладога, праверыць ці сват не ашукаў. Калі гаспадарка маладога

падабалася ім, астаўлялі на згоду хлеб, калі ж не забіралі з сабою. Гэга значыла, што не

аддадуць дачкі ў гэтую сям’ю.

Праз адзін-два тыдні пасля сватання і агледзін адбываліся заручыны. У розных

мясцінах іх называлі яшчэ змовінамі, барышамі, вялікай гарэлкай, ладамі. У хату

нарачонай збіралася яе радныя, сваякі, нарачоны і яго бацькі і супольна вырашалі. калі і

дзе адбудзецца вясельная ўрачыстасць, колькі запрасіць гасцей. Асабліва вострыя

спрэчкі ўзнікалі вакол пасагу.

Калі ўсё было абмеркавана, дзяўчына пачынала рыхтавацца да вяселля: шыла

шлюбнае адзенне, рыхтавала хустачкі, падаркі, вышывала, ткала. Памагалі ёй дружкі,

яе сяброўкі.

У суботу перад вяселлем (або назаўтра раніцай) пяклі каравай. Збіраліся жанчыны

мясіць каравай. Старэйшая каравайніца замешвала цеста з мукі і яек, якія прыносілі з

сабою каравайніцы. Пры пячэнні каравая спявалі песні, у якіх славілі каравай, вясельны

дом, гаспадароў, маладую. Каравай ставілі на стаде на самым пачэсным і відавочным

месцы, насупраць маладых: тэта быў сімвал жыцця, дабрабыту, шчасця.

У суботу вечарам маладая развітвалася з сяброўкамі, апошні раз прабывала яна

сярод дзяўчат. Вечар гэты называўся суборная субота, дзявочы вечар, паненскі вечар

або дзявочнік. Сяброўкі рыхтавалі вясельны ўбор, банты, вяночак. Пасля прыязджаў

малады са сватам па сарочку, якую дружкі стараліся „таргаваць”. Спявалі тужлівыя

песні — пра разлуку з маці, цяжкае замужняе жыццё, каханне без узаемнасці.

У дзень вяселля, з раніцы маладая з дружкай абыходзіла ўсю вёску і, нізка

кланяючыся, запрашала па вялікую ўрачыстасць. Выходзячы з хаты, не закрывала

дзвярэй, каб хутка выходзілі замуж і жаніліся хлопцы і дзяўчаты.

Перад ад’ездам да шлюбу (адзін з самых урачыстых момантаў вяселля) маладую

садзілі на пасад для благаслаўленпя. Пасадам служыў, пераважна, вывернуты поўсцю

ўверх кажух. Пасля бацькі благаславілі, тройчы абыходзячы вакол стала, а потым,

перад ад’ездам абсыпалі вяселле аўсом, абносілі хлебам і крапілі свянцонай вадой на

шчасце.

Маладая ехала праз вёску стоячы, каб не заседжваліся ў дзеўках сяброўкі.

Са шлюбам і вяселлем было звязана многа звычаяў, абрадаў, павер’яў. Нпр.: У

царкве ці касцёле звярталі ўвагу, хто першы пераступіць napoг, уступіць на дыван —

каб потым узяць верх у сям’і. Той, хто вышэй трымае свечку, будзе пераважацъ і

панаваць у сужонстве. 3 царквы маладажоны ехалі ўжо на адным возе.

Дома іх спатыкалі бацькі хлебам і соллю. У хаце займалі яны самае пачэснае месца „на

покуці", у кутку пад абразамі. Рэшта гасцей сядала паводле свайго ўзросту і ступені

сваяцтва. Сват начынаў вясельнае застолле. Госці елі, пілі, спявалі песні, у якіх жадалі

шчасця новай сям'і, расказвалі пра сямейнае жыццё, пра туту на родным доме, пра

цяжкую працу. Пазней крыху пачыгіалі спяваць жартаўлівыя песні ў адрас, свата,

дружак, ігд...

Кульмінацыяй застолля было перапіванне або дзяльба каравая. Госці дарылі

маладым падаркі, а япы частавалі іх чаркай гарэлкі i куском каравая. Пры дараванні

госці перакідваліся жартаўлівымі куплетамі, перапраналіся за цыганоў.

Ноччу, пасля танцаў маладая пераязджала ў дом мужа.

Другі дзень вяселля гасцілі ў маладога. Пачыналі яго ад ачэпін (абразання касы),

знімалі вяночак, а на галаву завязвалі хустку або клалі каптур. Гасціна ў маладога

прабягала гаксама з неснямі, жартамі, дараваннем.

Апошнім важным момантам вяселля былі пераносіны (у некаторых вёсках

перазовіны, перазва, прыданне), перавоз сундука (скрыні) з пасагам. Дружына маладога

выкупляла пасаг і запрашала ў госці. Суседкі, стоячы каля парога, пільна прытлядаліся

да новай гаспадыні, бывала, дасціпна высмейвалі ў сваіх прыпеўках яе сапраўдныя і

ўяўныя заганы. Але наогул да новага члена сям’і ставіліся ў хаце добразычліва.

Пасля вясельнай бяседы, у чацвер і суботу, ладзілі тзв. перажовіны, гасціны ў доме

маладога, а пасля — у бацькоў маладой.

Proszę zrobić zdjęcia 3 stron z zeszytu, których nie wysyłaliście na ocenę. Otrzymacie ocenę

za prowadzenie zeszytu. Na wszystkie wasze zaległe prace czekam do 31 maja, potem

wstawię ocenę niedostateczną za brak pracy.

Kl. VII d j. białoruski

24. Przepisz do zeszytu temat (możesz wkleić tekst)

Тэма: Старое беларускае вяселле.

Proszę przeczytać uważnie tekst. Na kolejnej lekcji zrobimy notatkę.

СТАРОЕ БЕЛАРУСКАЕ ВЯСЕЛЛЕ

У Беларусі вяселлі адбываліся пераважна глыбокай восенню або зімой, калі не было

тэрміновых сельскагаспадарчых работ і ў сялянскую хату прыходзіў адносны дастатак.

Ніводнае вяселле раней не магло адбыцца без сватання (свацьбы). Часам сватанню

папярэднічалі „неафіцыйныя” сустрэчы бацькоў (допыты). Тады дзяўчына пачынала

рыхтавацца да прыходу чаканых гасцей. У сваты ехалі найчасцей у чацвер i суботу.

Ёсць прыказка: Сваты ў чацвер, вяселле цяпер, сваты ў аўторак вяселле за нядзель

сорок.

Як правіла, сватам выбіраўся жанаты мужчына, паважаны ў вёсцы чалавек, гаваркі і

дасціпны. Ад яго ўмення „весці торг” залежаў поспех справы. Папрасіўшыся ў хату,

сваты выдавалі сябе за падарожных, купцоў або паляўнічых. У бацькоў дзяўчыны

пыталіся, ці часам у хаце няма на продаж цялушкі (ялаўкі), ці не заблудзіла сюды

гусачка або лябёдка. Атрымаўшы станоўчы адказ, сват рассцілаў на стале хустачку,

ставіў на яе гарэлку, клаў акраец хлеба і прасіў прынесці чарку. Закусвалі абавязкова

яечняй. Дзяўчына за стол не сядала: завіхалася ў хаце, нібы наводзячы парадак. Калі яе

клікалі і пыталі згоды, ёй трэба было маўчаць, чырванець, адварочвацца да сцяны.

Размаўляла яна толькі з бацькамі, якія пераказвалі яе словы свату.

У наступную нядзелю бацькі маладой ехалі ў розгляды (агледзіны), пабачыць

гаспадарку маладога, праверыць ці сват не ашукаў. Калі гаспадарка маладога

падабалася ім, астаўлялі на згоду хлеб, калі ж не забіралі з сабою. Гэга значыла, што не

аддадуць дачкі ў гэтую сям’ю.

Праз адзін-два тыдні пасля сватання і агледзін адбываліся заручыны. У розных

мясцінах іх называлі яшчэ змовінамі, барышамі, вялікай гарэлкай, ладамі. У хату

нарачонай збіралася яе радныя, сваякі, нарачоны і яго бацькі і супольна вырашалі. калі і

дзе адбудзецца вясельная ўрачыстасць, колькі запрасіць гасцей. Асабліва вострыя

спрэчкі ўзнікалі вакол пасагу.

Калі ўсё было абмеркавана, дзяўчына пачынала рыхтавацца да вяселля: шыла

шлюбнае адзенне, рыхтавала хустачкі, падаркі, вышывала, ткала. Памагалі ёй дружкі,

яе сяброўкі.

У суботу перад вяселлем (або назаўтра раніцай) пяклі каравай. Збіраліся жанчыны

мясіць каравай. Старэйшая каравайніца замешвала цеста з мукі і яек, якія прыносілі з

сабою каравайніцы. Пры пячэнні каравая спявалі песні, у якіх славілі каравай, вясельны

дом, гаспадароў, маладую. Каравай ставілі на стаде на самым пачэсным і відавочным

месцы, насупраць маладых: тэта быў сімвал жыцця, дабрабыту, шчасця.

У суботу вечарам маладая развітвалася з сяброўкамі, апошні раз прабывала яна

сярод дзяўчат. Вечар гэты называўся суборная субота, дзявочы вечар, паненскі вечар

або дзявочнік. Сяброўкі рыхтавалі вясельны ўбор, банты, вяночак. Пасля прыязджаў

малады са сватам па сарочку, якую дружкі стараліся „таргаваць”. Спявалі тужлівыя

песні — пра разлуку з маці, цяжкае замужняе жыццё, каханне без узаемнасці.

У дзень вяселля, з раніцы маладая з дружкай абыходзіла ўсю вёску і, нізка

кланяючыся, запрашала па вялікую ўрачыстасць. Выходзячы з хаты, не закрывала

дзвярэй, каб хутка выходзілі замуж і жаніліся хлопцы і дзяўчаты.

Перад ад’ездам да шлюбу (адзін з самых урачыстых момантаў вяселля) маладую

садзілі на пасад для благаслаўленпя. Пасадам служыў, пераважна, вывернуты поўсцю

ўверх кажух. Пасля бацькі благаславілі, тройчы абыходзячы вакол стала, а потым,

перад ад’ездам абсыпалі вяселле аўсом, абносілі хлебам і крапілі свянцонай вадой на

шчасце.

Маладая ехала праз вёску стоячы, каб не заседжваліся ў дзеўках сяброўкі.

Са шлюбам і вяселлем было звязана многа звычаяў, абрадаў, павер’яў. Нпр.: У

царкве ці касцёле звярталі ўвагу, хто першы пераступіць napoг, уступіць на дыван —

каб потым узяць верх у сям’і. Той, хто вышэй трымае свечку, будзе пераважацъ і

панаваць у сужонстве. 3 царквы маладажоны ехалі ўжо на адным возе.

Дома іх спатыкалі бацькі хлебам і соллю. У хаце займалі яны самае пачэснае месца „на

покуці", у кутку пад абразамі. Рэшта гасцей сядала паводле свайго ўзросту і ступені

сваяцтва. Сват начынаў вясельнае застолле. Госці елі, пілі, спявалі песні, у якіх жадалі

шчасця новай сям'і, расказвалі пра сямейнае жыццё, пра туту на родным доме, пра

цяжкую працу. Пазней крыху пачыгіалі спяваць жартаўлівыя песні ў адрас, свата,

дружак, ігд...

Кульмінацыяй застолля было перапіванне або дзяльба каравая. Госці дарылі

маладым падаркі, а япы частавалі іх чаркай гарэлкі i куском каравая. Пры дараванні

госці перакідваліся жартаўлівымі куплетамі, перапраналіся за цыганоў.

Ноччу, пасля танцаў маладая пераязджала ў дом мужа.

Другі дзень вяселля гасцілі ў маладога. Пачыналі яго ад ачэпін (абразання касы),

знімалі вяночак, а на галаву завязвалі хустку або клалі каптур. Гасціна ў маладога

прабягала гаксама з неснямі, жартамі, дараваннем.

Апошнім важным момантам вяселля былі пераносіны (у некаторых вёсках

перазовіны, перазва, прыданне), перавоз сундука (скрыні) з пасагам. Дружына маладога

выкупляла пасаг і запрашала ў госці. Суседкі, стоячы каля парога, пільна прытлядаліся

да новай гаспадыні, бывала, дасціпна высмейвалі ў сваіх прыпеўках яе сапраўдныя і

ўяўныя заганы. Але наогул да новага члена сям’і ставіліся ў хаце добразычліва.

Пасля вясельнай бяседы, у чацвер і суботу, ладзілі тзв. перажовіны, гасціны ў доме

маладога, а пасля — у бацькоў маладой.

25. Przepisz do zeszytu temat i notatkę (możesz wkleić notatkę)

Тэма: Этапы вяселля нашых продкаў.

Вяселле

Допыты – неафіцыйныя сустрэчы бацькоў

Сватанне – жанаты мужчына, паважаны, гаваркі і дасціплы чалавек прыязджаў разам з

сябрамі да бацькоў дзяўчыны каб прыглядацца дзяўчыне і зарэкламаваць хлопца.

(часцвер або субота)

Розгляды (агледзіны) – бацькі маладой ехалі пабачыць гаспадарку і хату маладога ці

сват не ашуквае. (нядзеля)

Заручыны – у хату нарачонай збіраліся блізкія абодвух і вырашалі, калі і дзе адбудзецца

вяселле, які пасаг. (2 тыдні пасля агледзін)

Дзявочы вечар – пяклі каравай, дзяўчаты развітваліся з сяброўкай, рыхтавалі вясельны

ўбор, вяночак, прыязджаў малады і выкупваў сарочку (субота перад вяселлем)

І дзень, вяселле адбывалася ў маладой

Шлюб – у царкве

Застолле – перапіванне (дзяльба каравая) – госці давалі падаркі маладым, складалі

пажаданні, а яны частавалі іх гарэлкай і караваем

ІІ дзень, у маладога

Ачэпіны – абрэзвалі косы дзяўчыне, знімалі вяночак, завязвалі хустку

Пераносіны- блізкія маладога выкуплялі пасаг мяладой і запрашалі госці, перавозілі ўсё

да маладога

Перажовіны – гасціны ў доме маладога, а пасля ў доме маладой (чацвер і субота)

26. Przepisz do zeszytu temat i notatkę (możesz wkleić notatkę)

Тэма: Паўтараем ведамасці са старога беларускага вяселля.

Proszę zrobić zdjęcia 3 stron z zeszytu, których nie wysyłaliście na ocenę. Otrzymacie ocenę

za prowadzenie zeszytu. Na wszystkie wasze zaległe prace czekam do 31 maja, potem

wstawię ocenę niedostateczną za brak pracy.