VE SES HASTAL - idildergisi.com · performanslarını kafi ölçüde engeller. Din adamları, hitabetle uğraşanlar, öğretmenler, resepsiyon görevlileri gibi meslek grupları

DOI: 10.7816/idil-05-20-14 idil, 2016, Cilt 5, Sayı 20, Volume 5, Issue 20

203 www.idildergisi.com

MÜZİK ÖĞRETMENİ ADAYLARININ SES

KULLANIM ALIŞKANLIKLARI İLE SES HİJYENİ

VE SES HASTALIKLARI HAKKINDA BİLGİ

DÜZEYLERİ1

Sevcan İLERİ2, Nalan YİĞİT3

ÖZET

Bu araştırma müzik öğretmeni adaylarının ses kullanım alışkanlıkları ile ses hijyeni

ve ses hastalıkları hakkında bilgi düzeylerini incelemeye yönelik yapılmıştır. Tarama

modeli ile yapılan bu araştırmada konuyla ilgili alan yazına ve uzman görüşlerine

başvurularak, araştırmanın amacına uygun bir veri toplama aracı olarak hazırlanan

anket,10 farklı üniversitenin Müzik Eğitimi Anabilim Dalında 2013-2014 öğretim yılında

4. sınıfta öğrenim görmekte olan 150’si kadın, 99’u erkek toplam 249 müzik öğretmeni

adayına uygulanmıştır. Anketten elde edilen verilerin SPSS 21.0 paket programı ile

istatistiki analizi sonucunda müzik öğretmeni adaylarının ses kullanım alışkanlıkları

açışından risk taşıdıkları, ses hijyenlerine yeterince özen göstermedikleri, ses hastalıkları

ve ses mekanizmasına zarar veren davranışları bilme düzeyleri ortalamanın üzerinde

olmasına rağmen bu bilgileri günlük hayatta yeterli düzeyde uygulamadıkları ve ses

problemlerinin hayatları üzerinde olumsuz etkilerinin yüksek oranda olduğu tespit

edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Müzik Öğretmeni Adayları, Ses Kullanım Alışkanlıkları, Ses

Hijyeni, Ses Hastalıkları, Bilgi Düzeyi.

1 Aynı konulu Yüksek Lisans Tezi’nden yeniden düzenlenerek hazırlanmıştır. 2 Müzik Öğretmeni-MEB. sevcanileri(at)outlook.com 3 Prof.Dr.Necmettin Erbakan Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi. nyigit(at)konya.edu.tr

Yiğit, Nalan. "Müzik Öğretmeni Adaylarının Ses Kullanım Alışkanlıkları İle Ses Hijyeni ve Ses Hastalıkları Hakkındaki Bilgi Düzeyleri". idil 5.20 (2016): 203-230.

www.idildergisi.com 204

THE KNOWLEDGE LEVELS OF PROSPECTIVE

MUSIC TEACHERS ON VOICE USE HABITS, VOICE

HYGIENE AND VOICE DISEASES

ABSTRACT

The aim of the present study is to investigate the knowledge levels of prospective

music teachers on voice use habits, voice hygiene, and voice diseases. In line with the

relevant literature and expert views, a questionnaire, prepared according to the aims of

the present study, was applied as a tool for data collection in the present survey to 249,

150 female and 99 male, 4th grade students enrolled at the Music Teacher Education

Departments of 10 different universities during the 2013-2014 academic year. The

statistical analysis of the obtained data made with SPSS 21.0package program revealed

the following; prospective music teachers are in terms of voice use within a risk group,

do not show enough attention to voice hygiene, despite their above average awareness

about voice diseases and habits inflicting harm on voice mechanisms do not put this

information into practice during their daily lives, and are effected at a high rate from voice

related problems.

Keywords: Prospective Music Teachers, Voice Use Habits, Voice Hygiene, and

Voice Diseases

İleri, Sevcan.Yiğit, Nalan. "Müzik Öğretmeni Adaylarının Ses Kullanım

Alışkanlıkları İle Ses Hijyeni ve Ses Hastalıkları Hakkındaki Bilgi Düzeyleri". idil

5.20 (2016): 203-230.

İleri, S. Yiğit, N. (2016). Müzik Öğretmeni Adaylarının Ses Kullanım

Alışkanlıkları İle Ses Hijyeni ve Ses Hastalıkları Hakkındaki Bilgi Düzeyleri. idil,

5 (20), s.203-230.

idil, 2016, Cilt 5, Sayı 20 - Volume 5, Number 20


1. GİRİŞ

İnsanlar ilk çağlardan itibaren müzik için kendi seslerini kullanmışlardır.

İnsanoğlu kendi sesini keşfettikçe ve onu daha güzel kullanma çabası içine girdikçe

yeni yöntemler geliştirmiştir. Sesin kontrol altına alınması, onun daha doğru ve güzel

kullanılmasını sağlamıştır. İletişim kurma ihtiyacı arttıkça ses ve konuşma, sosyal

yaşamın önemli bir parçası haline gelmiştir.

Toplum içinde bazı meslekler vazgeçilmez şekilde sesin kullanımına dayanır

ve insanlar bu sayede yaşamlarını sürdürürler. “Sesin kullanımı her meslek grubunda

değişik oranlardadır. Bu yüzden ses hastalıkları sadece sesini profesyonel anlamda

değil, ses hastalığı sonucunda ekonomik, sosyal ve psikolojik kaybı olabilecek herkesi

ilgilendirmektedir. El emeği gerektiren vb. işlerde çalışanlar sesleri bozulduğunda

işlerine devam edebilirler, öte yandan avukat veya bir öğretmen ses hastalığıyla yüz

yüze geldiğinde işini devam ettiremez. Bu durum göz önünde bulundurulduğunda sesin

insan hayatındaki yeri ve öneminin büyük derecede etkili olduğu sonucu ortaya

çıkmaktadır” (Ömür ve Ökçün, 1996: 130).

“Güzel sesin önemi, geliştirilmesi, bakımı ve korunması ile normal ya da

hastalıklı durumlarının ne şekilde incelenmesi gerektiğine ilişkin yayınlar çoktur.

Özellikle, orta ve batı Avrupa’da eski zamanlardan başlamak üzere ele alınan bu konu

titizlikle incelenmiş ve bir ihtisas dalı halinde bugüne dek büyük gelişmeler

göstermiştir” ( Burad ve Çağlar, 1972: 5).

“Bireylerin konuşma ve şarkı söyleme ile ilgili davranışlarında gırtlağın

doğallığını ve sağlığını koruyarak, aynı zamanda seslendirilecek olan eserin dil ve

müzik özelliklerini göz önünde bulundurarak, olumlu değişiklikleri oluşturma sürecine

ses eğitimi diyoruz”(Gonca, 2003: 111).

Bilinçsiz alışkanlıklar, doğru nefes almama, bağırarak konuşmak gibi

davranışlarda zamanında müdahale edilmez ise ses telleri zarar görebilmekte ve ses

problemleri ortaya çıkabilmektedir. Sesin kötü kullanımına bağlı hastalıkların

tedavisinde öncelikle ses eğitimi ile tedavi yöntemleri önerilmektedir.

“Müzik öğretmenliği eğitiminde ses eğitiminin temel amacı, müzik öğretmeni

adayına kendi sesini doğru, güzel ve etkili kullanma ve korumaya ilişkin davranışlar

kazandırmakla birlikte, müzik eğitimi vereceği öğrencilerinin seslerini eğitme

yöntemlerini de öğretmektir. Bir başka deyişle, ses eğitimi derslerinde, öğretmen

adayına sesini doğru kullanmaya yönelik temel davranışları kazandırırken, bu

davranışları öğrencilerine nasıl öğreteceğini öğretmek amaçlanmaktadır. O halde,

müzik öğretmenliği programlarında ses eğitimi, müzik öğretmeninin hem kendi ses



sağlığını, hem de öğrencilerinin ses sağlığını korumaları bakımından önem

taşımaktadır”( Töreyin, 2002: 4).

Kaufman ve Isaacson (1999) profesyonel ses kullanıcılarını, mesleklerindeki

farklı derecelerdeki ses performansına bağlı olarak dört kategoride sınıflandırmışlardır.

Bunlardan birinci seviye: Seçkin Ses Kullanıcıları; Bu kişilerde sesin az miktardaki

kaybı bile önemli olumsuz sonuçlara sebep olabilir. Opera sanatçıları en önemli 1.

Seviye kullanıcılarıdır. Pek çok ses sanatçısı ve aktör de bu gruptadır. İkinci seviye:

Profesyonel Ses Kullanıcıları; Bu kişilerde sesteki ılımlı problemler bile mesleksel

performanslarını kafi ölçüde engeller. Din adamları, hitabetle uğraşanlar, öğretmenler,

resepsiyon görevlileri gibi meslek grupları 2. seviyenin en önemli kullanıcılarıdır.

“Öğretmenlerin profesyonel ses kullanıcıları olarak diğer meslek gruplarına göre

seslerini kaybedebilme riskleri daha fazladır, çalışma süreleri ile ses problemleri iş

başarılarını sınırlamaktadır ve gelecekte bu olumsuzlukların hizmet sürelerini kötü

yönde etkileyeceği göz ardı edilmemelidir” (Çongur, 2000:75). Yapılan çalışmalar

öğretmenler gibi öğretmen adaylarının da önemli ölçüde ve sıklıkta bu vokal belirtilere

sahip olduğunu göstermektedir (Simberg ve ark., 2000; Fairfield ve Richards, 2007).

Bir öğretmenin mesleğinde kullandığı en önemli araç sesi olduğundan vokal

dayanıklılığı da oldukça yüksek olmalıdır. Ses bozuklukları birey öğretmenliğe

başlamadan önce tanılanmalı ve tedavi edilmelidir (Simberg ve ark., 2000).

“Hem konuşma hem de şarkı söyleme için sesini kullanan müzik

öğretmenlerinin çalışma koşulları (haftalık ders saati yükü, iklim ve çevre koşulları,

fiziki ortam yetersizliği vb.) dikkate alınacak olursa ses kapasite ve sağlığı konusunun

ne kadar önemli olduğu açıktır. Sesi iyi olan ve sesini iyi kullanabilen bir müzik

öğretmeni mesleğinde daha bilinçli ve başarılı adımlarla yol alacaktır. Ses problemi

olan bir müzik öğretmeninin ise işinde sıkıntı yaşama riskinin yüksek olduğu

unutulmamalıdır. Bu yüzden; müzik öğretmeni kendi sesini, öğreteceği şarkılarda etkin

bir araç olarak kullanabilmeli, öğrencilerin sesini geliştirebilmek için hem iyi bir örnek

olmalı, hem de uygulatıcı olarak donanımlı olmalıdır” (Yükrük, 2002:2).

Müzik Öğretmenliği Anabilim Dallarında okumakta olan müzik öğretmeni

adaylarının ilerleyen süreçlerde sesleri ile ilgili karşılaşacakları olası problemlerin

önlenmesi, kendine olan güvenini ve başarısını artıracak, mesleki, ekonomik ve sosyal

açıdan da büyük yararlar sağlayacaktır. Bu sebeple müzik öğretmeni adaylarının

seslerini nasıl kullanmaları ve korumaları gerektiği konusunda yeterli derecede bilinçli

ve duyarlı olup olmadıkları araştırılmalıdır.



Müzik öğretmeni adayı, mesleğini yaparken öncelikle sesinden yararlanacaktır.

Müzik öğretmeni adaylarının konuşurken ve şarkı söylerken ses sağlıklarını korumaları,

seslerini doğru, güzel ve etkili kullanmaları, kullandıkları dilin sözlerinin açık ve

anlaşılır olması, seslerini kullanırken doğru alışkanlıklar kazanmaları için yeterince

bilgi sahibi olmaları gerekir. Sesiyle ilgili tüm etkinliklerde bu bilgilerini davranış

değişikleri olarak yaşantısına geçirmiş olacaktır. Bu nedenle araştırmada müzik

öğretmeni adaylarının ses kullanım alışkanlıkları ile ses hijyeni ve ses hastalıkları

hakkında bilgi düzeyleri incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaca yönelik olarak aşağıdaki

sorulara cevap aranmıştır.

1. Müzik öğretmeni adaylarının ses kullanım alışkanlıkları nasıldır?

2. Müzik öğretmeni adaylarının ses hijyeni hakkında bilgi düzeyleri nasıldır?

3. Müzik öğretmeni adaylarının ses hastalıkları hakkında bilgi düzeyleri

nasıldır?

2. YÖNTEM

Bu bölümde araştırmada izlenen yöntem, araştırmanın modeli, evren ve

örneklemi ile verilerin elde edilmesi ve analizi yer almaktadır.

3. 1. Araştırma Modeli

Bu araştırma tarama modelli olup, veriler anket yöntemi ile elde edilmiştir.

Ülkemizdeki müzik öğretmeni yetiştiren anabilim dalları 4. sınıf öğrencilerinin ses

kullanım alışkanlıkları, ses hijyeni ve ses hastalıkları hakkındaki bilgileri ve ses

kullanımı açısından nasıl davrandıkları belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma konusunun

belirlenmesinde Ağduk, A. (2004) “Öğretmenlerin Ses Kullanım Alışkanlıkları ile Ses

Hijyeni ve Ses Hastalıkları hakkında Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi” adlı yüksek lisans

tezinden yararlanılmıştır.

3. 2. Evren ve Örneklem

Bu araştırmanın evreni 2013-2014 eğitim öğretim yılı 23 Müzik Eğitimi

Anabilim Dalı 4. sınıf öğrencilerinden, örneklemi ise bu evrenden rastgele seçilmiş 10

Müzik Eğitimi Anabilim Dalı 4. sınıf öğrencilerinden oluşmaktadır.



Tablo 3.2.1.Müzik Öğretmeni Adaylarının Üniversitelere ve Cinsiyete Göre

Dağılımı

Kadın Erkek Toplam

Üniversite n % n % n %

Necmettin Erbakan

Ü.

14 9,3 9 9,1 23 9,2

Gazi Ü. 20 13,3 5 5,1 25 10,0

Karadeniz Teknik Ü. 17 11,3 10 10,1 27 10,8

Uludağ Ü. 16 10,7 12 12,1 28 11,2

Abant İzzet Baysal Ü.

14 9,3 5 5,1 19 7,6

Mehmet Akif Ersoy

Ü.

16 10,7 12 12,1 28 11,2

İnönü Ü. 25 16,7 10 10,1 35 14,1

Yüzüncü Yıl Ü. 9 6 9 9,1 18 7,2

Balıkesir Ü. 6 4 12 12,1 18 7,2

Pamukkale Ü. 13 8,7 15 15,2 28 11,2

Toplam 150 100 99 100 249 100

Araştırmaya 10 farklı üniversiteden Müzik Eğitimi Anabilim Dallarında

öğrenim görmekte olan toplam 249 öğretmen adayı katılmıştır. Araştırmaya katılan

öğretmen adaylarının 150’si kadın, 99’u ise erkektir.

3. 3.Verilerin Elde Edilmesi ve Analizi

Anketin hazırlanması, geliştirilmesine ilişkin işlemlerin birinci aşamasında

yerli ve yabancı literatür taranarak uygulanan anketler incelenmiş bu çalışma için soru

havuzu oluşturulmuştur

Anketin araştırmanın sorularına yanıt vermesi, dilinin anlaşılır olması, yazım ve

noktalama kurallarına uygun olması bakımından uzman görüşleri alınarak son hali



verilmiştir. Uzman grubu 2 Ses Eğitimi öğretim üyesi ve 1 KBB (ses sağlığı konusunda

uzman) doktorundan oluşmaktadır.

Anket bu araştırmanın amaç ve süresine uygun bir veri toplama aracı olarak

hazırlanmıştır. Oluşturulan anket 2013-2014 eğitim öğretim yılında rastgele seçilmiş 10

Müzik Eğitimi Anabilim Dalı 4. sınıf öğrencilerine uygulanmıştır. Uygulama öncesinde

müzik öğretmeni adaylarına çalışmanın amacı açıklanmış ve anketler dağıtılmıştır.

Anket müzik öğretmeni adaylarına ait kişisel bilgilerle başlamakta ve 3 ana bölümden

oluşmaktadır. 1. Bölümde ses kullanımıyla ilgili 15; 2. bölümde ses hijyeni ile ilgili 11;

3. Bölümde ses hastalıkları hakkında 8 soru bulunmaktadır. Anket açık ve kapalı uçlu

sorulardan oluşmaktır. Ankette bulunan kapalı uçlu sorular; evet/ hayır, doğru/ yanlış

şeklinde iki seçenekli yanıtlar, dereceli yanıtlar, 5’li likert tipi ve sıralı seçenekler

şeklinde düzenlenmiştir.

Araştırma için gerekli veriler aşamalı olarak, ankete verilen cevapların

alınması ve istatistiki olarak SPSS 21.0 paket programı ile değerlendirilerek elde

edilmiştir. Verilerin analizinde betimsel istatistiksel yöntem ve tekniklerden

yararlanılarak, katılımcı sayısı (n), yüzde, ortalama, standart sapma kullanılmıştır.

Bulgular tablolar halinde gösterilmiş ve açıklanmıştır.

3. BULGULAR

Anketten elde edilen verilerin istatistiki analizi ile çalışma da cevap aranan

sorulara göre elde edilen bulgular tablolar halinde verilmiştir.

3.1. Müzik Öğretmeni Adaylarının Ses Kullanım Alışkanlıkları Nasıldır? Sorusuna ait

bulgular

Tablo 4.1.1. Müzik Öğretmeni Adaylarının Yaşam Biçimleri Durumu

Kadın Erkek Toplam

Yaşam Biçimi n % n % N %

Yalnız 112 74,7 71 71,7 183 73,5

Birisi ile birlikte

38 25,3 28 28,3 66 26,5

Toplam 150 100 99 100 249 100



Tablo 3.1.1.’ e göre; Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 74,7’si, erkek

müzik öğretmeni adaylarının %71,7’si, toplamda ise % 73,5’i yalnız yaşadıklarını

belirtmişlerdir. Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 25,3’ü, erkek müzik öğretmeni

adaylarının %28,3’ü, toplamda ise % 26,5’i kaldıkları yeri başkaları ile paylaştıklarını

belirtmişlerdir.

Tablo 3. 1. 2. Müzik Öğretmeni Adaylarının Yüksek Sesle Konuşma

Durumu

Kadın Erkek Toplam

Konuşma

Biçimi

n % n % N %

Yüksek sesle

kon.

78 52,0 44 44,4 122 49,0

Düşük sesle kon.

72 48,0 55 55,6 127 51,0

Toplam 150 100 99 100 249 100

Tablo 3. 1. 2’ye göre; Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 52’si, erkek

müzik öğretmeni adaylarının 44,4’ü, toplamda ise % 49’u yüksek sesle konuştuklarını

belirtmişlerdir. Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 48’i, erkek müzik öğretmeni

adaylarının 55,6 sı, toplamda ise % 51’i düşük sesle konuştuklarını belirtmişlerdir.

Tablo 3. 1. 3. Müzik Öğretmeni Adaylarının Yaşadığı Ortamda

Televizyonun Sürekli Açık Olup Olmama Durumu

Kadın Erkek Toplam

Tv Durumu N % n % N %

Açık 49 32,7 35 35,4 84 33,7

Açık Değil 101 67,3 64 64,6 165 66,3

Toplam 150 100 99 100 249 100



Tablo 3. 1. 3’e göre; Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 32,7 ’si, erkek

müzik öğretmeni adaylarının % 35,4’ü, toplamda ise % 33,7’si yaşadığı ortamda

televizyonun sürekli açık olduğunu belirtmişlerdir. Kadın müzik öğretmeni adaylarının

% 67,3 ’ü, erkek müzik öğretmeni adaylarının % 64,6’sı, toplamda ise % 66,3’ü

yaşadığı ortamda televizyonun sürekli açık olmadığını belirtmişlerdir.

Tablo 3. 1. 4 Müzik Öğretmeni Adaylarının Telefon Kullanma Sıklığı Durumu

Kadın Erkek Toplam

Telefon

Kullanımı

n % n % N %

Çok sık kısa 26 17,3 20 20,2 46 18,5

Orta sıklıkta

kısa

59 39,3 42 42,4 101 40,6

Az sıklıkta kısa 17 11,3 24 24,2 41 16,5

Çok sık uzun 13 8,7 3 3,0 16 6,4

Orta sıklıkta

uzun

27 18,0 6 6,1 33 13,3

Az sıklıkta uzun 8 5,3 4 4,0 12 4,8

Toplam 150 100 99 100 249 100

Tablo 3. 1. 4’e göre; Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 17,3’ü, erkek

müzik öğretmeni adaylarının % 20,2’si, toplamda ise % 18,5’i çok sık kısa telefon

görüşmesi, kadın müzik öğretmeni adaylarının % 39,3’ü, erkek müzik öğretmeni

adaylarının % 42,4’ü, toplamda ise % 40,6 sı orta sıklıkta kısa telefon görüşmesi, kadın

müzik öğretmeni adaylarının % 11,3’ü, erkek müzik öğretmeni adaylarının % 24,2’si,

toplamda ise % 16,5’i az sıklıkta kısa telefon görüşmesi yaptıklarını belirtmişlerdir.

Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 8,7’si, erkek müzik öğretmeni adaylarının % 3’ü,

toplamda ise % 6,4’ü çok sık uzun telefon görüşmesi, kadın müzik öğretmeni

adaylarının % 18’i, erkek müzik öğretmeni adaylarının % 6,1’i, toplamda ise % 13,3’ü

orta sıklıkta uzun telefon görüşmesi, kadın müzik öğretmeni adaylarının % 8,7’si, erkek

müzik öğretmeni adaylarının % 3’ü, toplamda ise % 6,4’ü az sıklıkta uzun telefon

görüşmesi yaptıklarını belirtmişlerdir.



Tablo 3. 1. 5. Müzik Öğretmeni Adaylarının Kendisini Yaşadığı Ortamda Stres

Altında Hissetme Durumları

Kadın Erkek Toplam

Stres

Durumu

N % n % N %

Stresli 61 40,7 45 45,5 106 42,6

Stressiz 89 59,3 54 54,5 143 57,4

Toplam 150 100 99 100 249 100

Tablo 3. 1. 5’ e göre; Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 40,7’si, erkek

müzik öğretmeni adaylarının % 45,5’i, toplamda ise % 42,6’sı kendisini yaşadığı

ortamda stresli hissettiğini belirtmişlerdir. Kadın müzik öğretmeni adaylarının %

59,3’ü, erkek müzik öğretmeni adaylarının % 54,5’i, toplamda ise % 57,4’ü kendisini

yaşadığı ortamda stressiz hissettiğini belirtmişlerdir.

Tablo 3. 1. 6. Müzik Öğretmeni Adaylarının Kendisini Öğrenim Hayatında Stres

Altında Hissetme Durumu

Kadın Erkek Toplam

Stres

Durumu

N % n % N %

Stresli 119 79,3 61 61,6 180 72,3

Stressiz 31 20,7 38 38,4 69 27,7

Toplam 150 100 99 100 249 100

Tablo 3. 1. 6’ya göre; Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 79,3’ü, erkek

müzik öğretmeni adaylarının % 61,6’sı, toplamda ise % 72,3’ü kendisini öğrenim

hayatında stresli hissettiğini belirtmişlerdir. Kadın müzik öğretmeni adaylarının %

20,7’si, erkek müzik öğretmeni adaylarının % 38,4’ü, toplamda ise % 27,7’si kendisini

öğrenim hayatında stressiz hissettiğini belirtmişlerdir.



Tablo 3. 1. 7. Müzik Öğretmeni Adaylarının Kendi Seslerini Değerlendirme

Durumu

Kadın Erkek Toplam

Ses Durumu N % n % n %

Kalın 41 27,3 24 24,2 65 26,1

İnce 59 39,3 21 21,2 80 32,1

Boğuk 17 11,3 18 18,2 35 14,1

Kısık 18 12,0 12 12,1 30 12,0

Sert 6 4,0 9 9,1 15 6,0

Güçlü 43 28,7 21 21,2 64 25,7

Hafif 31 20,7 25 25,3 56 22,5

Tablo 3. 1. 7’ye göre; Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 27,3’ü, erkek

müzik öğretmeni adaylarının % 24,2’si, toplamda ise % 26,1’i sesini kalın bulduklarını,

kadın müzik öğretmeni adaylarının % 39,3’ü, erkek müzik öğretmeni adaylarının %

21,2’si , toplamda ise % 32,1 ’i sesini ince bulduklarını belirtmişlerdir.

Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 11,3’ü, erkek müzik öğretmeni

adaylarının % 18,2’si, toplamda ise % 14,1’i sesini boğuk bulduklarını, kadın müzik

öğretmeni adaylarının % 12’si, erkek müzik öğretmeni adaylarının % 12,1’i , toplamda

ise % 12 si ’i sesini kısık bulduklarını belirtmişlerdir.

Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 4’ü, erkek müzik öğretmeni adaylarının

% 9,1’i, toplamda ise % 6’sı sesini sert bulduklarını, kadın müzik öğretmeni adaylarının

% 28,7’si, erkek müzik öğretmeni adaylarının % 21, 2’i , toplamda ise % 25,7 si ’i sesini

güçlü bulduklarını, kadın müzik öğretmeni adaylarının % 20,7’si, erkek müzik

öğretmeni adaylarının % 25,3’ü , toplamda ise % 22,5 i ’i sesini hafif bulduklarını

belirtmişlerdir.



Tablo 3. 1. 8. Müzik Öğretmeni Adaylarının Konuşkanlık Dereceleri

Kadın Erkek Toplam

Konuşma

Durumu

n % n % N %

Sessiz Dinleyici 9 6,0 6 6,1 15 6,0

Orta derecede

knş.

10

7

71,3 75 75,8 182 73,1

Son Derece knş. 34 22,7 18 18,2 52 20,9

Toplam 15

0

100 99 100 249 100

Tablo 3. 1. 8’e göre; Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 6’sı, erkek müzik

öğretmeni adaylarının % 6,1’i, toplamda ise % 6’sı sessiz dinleyici olduklarını, kadın

müzik öğretmeni adaylarının % 71,3’ü, erkek müzik öğretmeni adaylarının % 75,8’i,

toplamda ise % 73,1’i orta derecede konuşkan olduklarını, kadın müzik öğretmeni

adaylarının % 22,7’si, erkek müzik öğretmeni adaylarının % 18,2’si, toplamda ise %

20,9’u son derece konuşkan olduklarını belirtmişlerdir.

Tablo 3. 1. 9. Müzik Öğretmeni Adaylarının Seslerini Kullanırken Vücutlarının

Dengeli ve Düzgün Duruşuna Önem Verme Durumu

Kadın Erkek Toplam

Vücut

Duruşu

n % n % N %

Her zaman 25 16,7 12 12,1 37 14,9

Sık sık 52 34,7 37 37,4 89 35,7

Ara sıra 65 43,3 41 41,4 106 42,6

Hiç 8 5,3 9 9,1 17 6,8

Toplam 150 100 99 100 249 100



Tablo 3. 1. 9’a göre; Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 16,7’si, erkek müzik

öğretmeni adaylarının % 12,1’i, toplamda ise % 14, 9’u seslerini kullanırken

vücutlarının dengeli ve düzgün duruşuna her zaman önem verdiklerini, kadın müzik

öğretmeni adaylarının % 34,7’si, erkek müzik öğretmeni adaylarının % 37,4’ü,

toplamda ise % 35,7’si seslerini kullanırken vücutlarının dengeli ve düzgün duruşuna

sık sık önem verdiklerini belirtmişlerdir.


adaylarının % 41,4’ü, toplamda ise % 42,6 ’sı seslerini kullanırken vücutlarının dengeli

ve düzgün duruşuna ara sıra önem verdiklerini, kadın müzik öğretmeni adaylarının %

5,3’ü, erkek müzik öğretmeni adaylarının % 9,1 ’i, toplamda ise % 6,8’ i seslerini

kullanırken vücutlarının dengeli ve düzgün duruşuna hiç önem vermediklerini

belirtmişlerdir.

Tablo 3. 1. 10. Müzik Öğretmeni Adaylarının Konuşurken ve Şarkı Söylerken

Nefesini Doğru Kullanmaya Özen Gösterme Durumu

Kadın Erkek Toplam

Nefes

Kullanma n % n % N %

Her zaman 61 40,7 42 42,4 103 41,4

Sık sık 52 34,7 40 40,4 92 36,9

Ara sıra 32 21,3 14 14,1 46 18,5

Hiç 5 3,3 3 3,0 8 3,2

Toplam 150 100 99 100 249 100

Tablo 3. 1. 10 ’a göre; Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 40,7’si, erkek

müzik öğretmeni adaylarının % 42, 4’ü, toplamda ise % 41,4’ü konuşurken ve şarkı

söylerken nefesini doğru kullanmaya her zaman özen gösterdiklerini, kadın müzik


toplamda ise % 36,9’u sık sık özen gösterdiklerini belirtmişlerdir.


adaylarının % 14,1’i, toplamda ise % 18,5’i ara sıra özen gösterdiklerini, kadın müzik

öğretmeni adaylarının % 3,3’ü, erkek müzik öğretmeni adaylarının % 3 ’ü, toplamda



ise % 3,2’ si konuşurken ve şarkı söylerken nefesini doğru kullanmaya hiç özen

göstermediklerini belirtmişlerdir.

Tablo 3. 1. 11. Müzik Öğretmeni Adaylarının Konuşurken ve Şarkı Söylerken

Rezonans Boşluklarını Doğru Kullanmaya Özen Gösterme Durumu

Kadın Erkek Toplam

Rezonans Boşluğu

Kullanma n % n % N %

Her zaman 15 10,0 8 8,1 23 9,2

Sık sık 49 32,7 34 34,3 83 33,3

Ara sıra 65 43,3 50 50,5 115 46,2

Hiç 21 14,0 7 7,1 28 11,2

Toplam 150 100 99 100 249 100

Tablo 3. 1. 11’e göre; Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 10’u, erkek müzik

öğretmeni adaylarının % 8,1’i, toplamda ise % 9,2’si konuşurken ve şarkı söylerken

rezonans boşluklarını doğru kullanmaya her zaman özen gösterdiklerini, kadın müzik


toplamda ise % 33,ü sık sık özen gösterdiklerini belirtmişlerdir.


adaylarının % 50,5’i, toplamda ise % 46,2’si ara sıra özen gösterdiklerini, kadın müzik

öğretmeni adaylarının % 14’ü, erkek müzik öğretmeni adaylarının % 7,1 ’i, toplamda

ise % 11,2’ si konuşurken ve şarkı söylerken rezonans boşluklarını doğru kullanmaya

hiç özen göstermediklerini belirtmişlerdir.



Tablo 3. 1. 12. Müzik Öğretmeni Adaylarının Düzenli Nefes Egzersizi Yapma

Durumu

Kadın Erkek Toplam

Nefes

Egzersizi

n % n % N %

Egzersiz yapan 49 32,7 35 35,4 84 33,7

Egzersiz

yapmayan

101 67,3 64 64,6 165 66,3

Toplam 150 100 99 100 249 100

Tablo 3. 1. 12’ye göre; Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 32,7’si, erkek

müzik öğretmeni adaylarının % 35,4’ü, toplamda ise % 33,7’si düzenli nefes egzersizi

yaptıklarını, kadın müzik öğretmeni adaylarının % 67,3’sı, erkek müzik öğretmeni

adaylarının % 64,6’sı, toplamda ise % 66,3’ü düzenli nefes egzersizi yapmadıklarını

belirtmişlerdir.

Tablo 3. 1. 13. Müzik Öğretmeni Adaylarının Düzenli Ses Egzersizi Yapma

Durumu

Kadın Erkek Toplam

Ses Egzersizi n % n % N %

Egzersiz yapan 51 34,0 37 37,4 88 35,3

Egzersiz yapmayan

99 66,0 62 62,6 161 64,7

Toplam 150 100 99 100 249 100

Tablo 3. 1. 13’e göre; Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 34’ü, erkek müzik

öğretmeni adaylarının % 37,4’ü, toplamda ise % 35,3’ü düzenli ses egzersizi

yaptıklarını, kadın müzik öğretmeni adaylarının % 66’sı, erkek müzik öğretmeni

adaylarının % 62,6’sı, toplamda ise % 64,7’si düzenli ses egzersizi yapmadıklarını

belirtmişlerdir.



Tablo 3. 1. 14. Müzik Öğretmeni Adaylarının Ses Türü, Ses Rengi ve Ses

Aralıklarına Göre Eser Seslendirme Durumu

Kadın Erkek Toplam

Eser

Seslendirme

n % n % N %

Seslendiren 129 86,0 76 76,8 205 82,3

Seslendirmeyen 21 14,0 23 23,2 44 17,7

Toplam 150 100 99 100 249 100

Tablo 4. 1. 14’e göre; Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 86’sı, erkek

müzik öğretmeni adaylarının %76,8’i, toplamda ise % 82,3’ü ses türü, ses rengi ve ses

aralıklarına göre eser seslendirmeye özen gösterdiklerini. Kadın müzik öğretmeni

adaylarının % 14’ü, erkek müzik öğretmeni adaylarının % 23,2’si, toplamda ise %

17,7’si ses türü, ses rengi ve ses aralıklarına göre eser seslendirmeye özen

göstermediklerini belirtmişlerdir.

Tablo 3. 1. 15. Müzik Öğretmeni Adaylarının Okul Dışında Ses İle İlgili

Çalışmalara Katılma Durumu

Kadın Erkek Toplam

Katılma Durumu n % n % N %

Katılmıyor 76 50,7 46 46,5 122 49,0

Pop Müzik 7 4,7 19 19,2 26 10,4

Amatör Türk Sanat 13 8,7 4 4,0 17 6,8

Amatör Türk Halk 12 8,0 11 11,1 23 9,2

Amatör Çok Sesli 22 14,7 6 6,1 28 11,2

Diğerleri 20 13,3 13 13,1 33 13,3

Toplam 150 100 99 100 249 100



Tablo 3. 1. 15’e göre; Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 50,7’si, erkek

müzik öğretmeni adaylarının % 46,5’i, toplamda ise % 49’u katılmadıklarını

belirtmişlerdir. Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 4,7’si, erkek müzik öğretmeni

adaylarının % 19,2’si, toplamda ise % 10,4’ü pop müzik guruplarında şarkı söylediğini,

Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 8,7’si, erkek müzik öğretmeni adaylarının

% 4’ü, toplamda ise % 6,8’iamatör klasik Türk sanat müziği korolarında koristlik

yaptıklarını, kadın müzik öğretmeni adaylarının % 8’i, erkek müzik öğretmeni

adaylarının % 11,1’i, toplamda ise % 9,2’si amatör Türk halk müziği korolarında

koristlik yaptıklarını, kadın müzik öğretmeni adaylarının % 13,3’i, erkek müzik

öğretmeni adaylarının % 13,1’i, toplamda ise % 13,3’ü amatör çok sesli korolarda

koristlik yaptıklarını belirtmişlerdir.

3.2. Müzik Öğretmeni Adaylarının Ses Hijyeni Hakkında Bilgi Düzeyleri

Nasıldır? Problemine Ait Bulgular

Tablo 3. 2. 1. Müzik Öğretmeni Adaylarının Ses Rahatsızlığı Geçirme Durumu

Kadın Erkek Toplam

Ses Rahatsızlığı N % n % N %

Geçiren 23 15,3 8 8,1 31 12,4

Geçirmeyen 127 84,7 91 91,9 218 87,6

Toplam 150 100 99 100 249 100

Tablo 3. 2. 1’e göre; Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 15,3’ü, erkek müzik

öğretmeni adaylarının %8,1’i, toplamda ise % 12,4’ü ses rahatsızlığı geçirdiklerini,

kadın müzik öğretmeni adaylarının % 84,7’si, erkek müzik öğretmeni adaylarının %

91,9’u, toplamda ise % 87,6’sı ses rahatsızlığı geçirmediklerini belirtmişlerdir.



Tablo 3. 2. 2. Müzik Öğretmeni Adaylarının Gün İçinde Su Tüketme Durumu

Kadın Erkek Toplam

Su Miktarı N % n % N %

1-2 bardak 27 18,0 21 21,2 48 19,3

3-4 bardak 48 32,0 21 21,2 69 27,7

5-6 bardak 20 13,3 24 24,2 44 17,7

6-7 bardak 14 9,3 13 13,1 27 10,8

8 bardaktan fazla 41 27,3 20 20,2 61 24,5

Toplam 150 100 99 100 249 100

Tablo 3. 2. 2’ye göre; Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 18’i, erkek müzik

öğretmeni adaylarının %21,2’si, toplamda ise % 19,3’ü gün içinde 1-2 bardak, kadın

müzik öğretmeni adaylarının % 32’si, erkek müzik öğretmeni adaylarının %21,2’si,

toplamda ise % 27,7’si 3-4 bardak, kadın müzik öğretmeni adaylarının % 13,3’ü, erkek

müzik öğretmeni adaylarının %24,2’si, toplamda ise % 17,7’si gün içinde 5-6 bardak,

kadın müzik öğretmeni adaylarının % 9,3’ü, erkek müzik öğretmeni adaylarının %

13,1’i, toplamda ise % 10,8’i 6-7 bardak, kadın müzik öğretmeni adaylarının % 27,3’ü,

erkek müzik öğretmeni adaylarının %20,2’si, toplamda ise % 24,5’si gün içinde 8

bardaktan fazla su tükettiklerini belirtmişlerdir.

Tablo 3. 2. 3. Müzik Öğretmeni Adaylarının Ses Hijyenine Özen Gösterme

Durumu

Cinsiyet n Madde

Sayısı

Ortalama Standart

Sapma

En

Düşük

En

Yüksek

Kadın 150

6

8,28 1,35 6 11

Erkek 99 9,35 1,33 6 12

Toplam 249 8,71 1,44 6 12



Müzik öğretmeni adaylarına ses hijyenlerine özen gösterip göstermeme

durumu ile ilgili 6 soru sorulmuştur. Her bir soru ile ilgili olarak özen göstermeyenlere

“1”, özen gösterenlere ise “2” puan verilmiştir. Ses hijyenine özen göstermede

alınabilecek en düşük puan 6, en yüksek puan ise 12’dir. Kadın müzik öğretmen

adayları ses hijyenlerine özen göstermekten ortalama 8,28 puan, erkek öğretmen

adayları ortalama 9,35 puan, tüm öğretmen adayları ise ortalama 8,71 puan almışlardır.

Kadın öğretmen adaylarının puanlarının standart sapması 1,35 iken erkek öğretmen

adaylarının standart sapması ise 1,33 bulunmuştur.

Tablo 3. 2. 4. Müzik Öğretmeni Adaylarının Ses Mekanizmasının Zarar

Görmesine Neden Olan Davranışları Bilme Durumu

Cinsiy

et

n Madde

Sayısı

Ortalama Standart

Sapma

En

Düşük

En

Yüksek

Kadın 150

14

21,57 2,13 17 28

Erkek 99 20,62 2,16 15 26

Toplam 249 21,19 2,19 15 28

Müzik öğretmeni adaylarının ses mekanizmasının zarar görmesine neden olan

davranışları bilme durumu ölçmek için konu ile ilgili 14 soru sorulmuştur. Her bir soru

ile ilgili olarak yanlış yanıtlayanlara “1”, doğru yanıtlayanlara ise “2” puan verilmiştir.

Ses mekanizma bilgisinin değerlendirilmesinde alınabilecek en düşük puan 14, en

yüksek puan ise 28’dir. Kadın müzik öğretmen adayları ses mekanizma bilgisinden

ortalama 21,57 puan, erkek öğretmen adayları ortalama 20,62 puan, tüm öğretmen

adayları ise ortalama 21,19 puan almışlardır. Kadın öğretmen adaylarının puanlarının

standart sapması 2,13 iken erkek öğretmen adaylarının standart sapması ise 2,16

bulunmuştur.

3. 3. Müzik Öğretmeni Adaylarının Ses Hastalıkları Hakkında Bilgi Düzeyleri

Nasıldır? Sorusuna Ait Bulgular



Tablo 3. 3. 1. Müzik Öğretmeni Adaylarının Ses Sistemini Oluşturan Bölge ve

Organlara İlişkin Ameliyat Geçirme Durumu

Kadın Erkek Toplam

Ses Ameliyatı N % n % n %

Geçiren 15 10,0 6 6,1 21 8,4

Geçirmeyen 135 90,0 93 39,9 228 91,6

Toplam 150 100 99 100 249 100

Tablo 3. 3. 1’e göre; Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 10’u, erkek müzik

öğretmeni adaylarının % 6,1’i, toplamda ise % 8,4’ü ses sistemini oluşturan bölge ve

organlara ilişkin ameliyat geçirdiklerini, kadın müzik öğretmeni adaylarının % 90’ı,

erkek müzik öğretmeni adaylarının % 39,9’u, toplamda ise % 91,6’sı ameliyat

geçirmediklerini belirtmişlerdir.

Tablo 3.3. 2. Müzik Öğretmeni Adaylarının Ses İle İlgili Rahatsızlık Geçirme

Sıklığı

Kadın Erkek Toplam

Ses Rahatsızlığı N % n % n %

Her zaman 4 2,7 0 0,0 4 1,6

Sık sık 11 7,3 4 4,0 15 6,0

Ara sıra 100 66,7 59 59,6 159 63,9

Hiç 35 23,3 36 36,4 71 28,5

Toplam 150 100 99 100 249 100

Tablo 3.3. 2’ ye göre; Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 2,7’si, erkek

müzik öğretmeni adaylarının % 0’i, toplamda ise % 1,6’i her zaman ses ile ilgili

rahatsızlık geçirdiklerini belirtmişlerdir. Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 7,3’ü,

erkek müzik öğretmeni adaylarının % 4’ü, toplamda ise % 6’i sık sık ses ile ilgili

rahatsızlık geçirdiklerini belirtmişlerdir.



Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 66,7’si, erkek müzik öğretmeni

adaylarının % 59,6’sı, toplamda ise % 63,9’u ara sıra ses ile ilgili rahatsızlık

geçirdiklerini belirtmişlerdir. Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 23,3’ü, erkek

müzik öğretmeni adaylarının % 36,4’ü, toplamda ise % 28,5’i ses ile ilgili rahatsızlık

geçirmediklerini belirtmişlerdir.

Tablo 3. 3. 3. Müzik Öğretmeni Adaylarının Ses Problemlerinin Hayatlarına

Olumsuz Etkileri

Cinsiyet n Madde

Sayısı

Ortalama Standart

Sapma

En

Düşük

En

Yüksek

Kadın 150

10

31,81 6,98 9 40

Erkek 99 31,89 7,14 10 40

Toplam 249 31,84 7,03 9 40

Müzik öğretmen adaylarının ses problemlerinin hayatlarına olumsuz etkilerini

ölçmek üzere 5’li likert tipinde 10 soru sorulmuştur. Yanıtlar 0, 1, 2, 3 ve 4 olarak

kodlanmıştır. Ses problemlerinin hayatlarına olumsuz etkilerini değerlendirmede

alınabilecek en düşük puan 0, en yüksek puan ise 40’dır. Kadın müzik öğretmeni

adayları ses problemlerinin hayatlarına olumsuz etkilerinden ortalama 31,81 puan,

erkek öğretmen adayları ortalama 31,89 puan, tüm öğretmen adayları ise ortalama 31,84

puan almışlardır. Kadın öğretmen adaylarının puanlarının standart sapması 6,98 iken

erkek öğretmen adaylarının standart sapması ise 7,14 bulunmuştur.

Tablo 3. 3. 4. Müzik Öğretmeni Adaylarının Ses Sorunu Yaşama Zamanı Durumu

Kadın Erkek Toplam

Ses Sorunu Zamanı N % n % n %

Sabah 74 49,3 36 36,4 110 44,2

Öğle 6 4,0 10 10,1 16 6,4

Akşam 32 21,3 15 15,2 47 18,9

Hep aynı 38 25,3 38 38,4 76 30,5

Toplam 150 100 99 100 249 100



Tablo 3. 3. 4’e göre; Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 49,3’si, erkek

müzik öğretmeni adaylarının % 36,4’si, toplamda ise % 44,2’i ses sorunlarının sabah

saatlerinde arttığını, kadın müzik öğretmeni adaylarının % 4’ü, erkek müzik öğretmeni

adaylarının % 10,1’i, toplamda ise % 6,4’ü ses sorunlarının öğle saatlerinde arttığını

belirtmişlerdir.


adaylarının % 15,2’si, toplamda ise % 18,9’u ses sorunlarının akşam saatlerinde

arttığını, kadın müzik öğretmeni adaylarının % 25,3’ü, erkek müzik öğretmeni

adaylarının % 38,4’ü, toplamda ise % 30,5’i ses sorunlarının hep aynı zamanlarda

arttığını belirtmişlerdir.

Tablo 3. 3. 5. Müzik Öğretmeni Adaylarının Ses Hastalıkları Bilgisi Durumu

Cinsiyet n Madde

Sayısı

Ortalama Standart

Sapma

En Düşük En

Yüksek

Kadın 150

13

20,79 2,48 15 40

Erkek 99 20,32 2,08 13 25

Toplam 249 20,60 2,33 13 40

Tablo 3. 3. 5’de müzik öğretmeni adaylarının ses hastalıkları bilgisi durumu

ile ilgili 13 soru sorulmuştur. Her bir soru ile ilgili olarak bilemeyenlere “1”, bilenlere

ise “2” puan verilmiştir. Ses hastalıkları bilgisinden alınabilecek en düşük puan 13, en

yüksek puan ise 26’dir. Kadın müzik öğretmen adayları ses hastalıkları bilgisinden

ortalama 20,79 puan, erkek öğretmen adayları ortalama 20,32 puan, tüm öğretmen

adayları ise ortalama 20,60 puan almışlardır. Kadın öğretmen adaylarının puanlarının

standart sapması 2,48 iken erkek öğretmen adaylarının standart sapması ise 2,08

bulunmuştur.



Tablo 3. 3. 6. Müzik Öğretmeni Adaylarının Ses Organlarının Yapısı, Ses Üretimi

ve Bozuklukları İle İlgili Bilgilendirilme Durumu

Kadın Erkek Toplam

Bilgilendirilme N % n % n %

Bilgilendirilen 103 68,7 75 75,8 178 71,5

Bilgilendirilmeye

n

47 31,3 24 24,2 71 28,5

Toplam 150 100 99 100 249 100

Tablo 3. 3. 6’ya göre; Kadın müzik öğretmeni adaylarının % 68,7’si, erkek

müzik öğretmeni adaylarının %75,8’i, toplamda ise % 71,5’i daha önce ses organlarının

yapısı, ses üretimi ve bozuklukları ile ilgili bilgilendirildiklerini, kadın müzik öğretmeni

adaylarının % 31,3’ü, erkek müzik öğretmeni adaylarının %24,2’ü, toplamda ise %

28,5’i daha önce ses organlarının yapısı, ses üretimi ve bozuklukları ile ilgili

bilgilendirilmediklerini belirtmişlerdir.

4. SONUÇ VE TARTIŞMA

Çalışmaya katılan müzik öğretmeni adaylarının % 73,1’i gün içerisinde orta

derecede konuşkan olduklarını belirtmişlerdir. Ağduk’un (2004) çalışmasında ise bu

çalışmadan farklı olarak öğretmenlerin günlük ders saati yükünün 6 saat olması

nedeniyle gün içinde seslerini yoğun kullandıkları ifade edilmiştir. Müzik öğretmeni

adayları da mesleğe başladıklarında yoğun ses kullanımına maruz kalabilirler.

Müzik öğretmeni adaylarının % 40,6 sının orta sıklıkta kısa telefon görüşmesi

yaptıkları, kadın ve erkek adayların konuşma sürelerinin birbirine yakın olduğu

görülmüştür. Ağduk’ un (2004) çalışmasında ise bu çalışmadan farklı olarak kadın

öğretmenlerin erkek öğretmenlere göre daha uzun görüşmeler yaptıkları dikkat

çekmiştir.

Müzik öğretmeni adaylarının gün içerinde yüksek sesle konuşma (%49 ) ve

düşük sesle konuşma oranı (%51)birbirine çok yakındır. Adayların % 57,4’ü kendilerini

yaşadıkları ortamda stressiz hissettiklerini belirtmelerine rağmen; % 72,3’ü kendilerini

öğrenim hayatında stresli hissettiklerini belirtmişlerdir. Kadın öğretmen adaylarının

öğrenim hayatında daha stresli olduğu dikkati çekmiştir. Ağduk’ un (2004)

çalışmasında ise bu çalışmanın aksine erkek öğretmenler gün içerisinde ev ve iş



ortamında bağırarak konuştuklarını fakat stres altında olmadıklarını, kadın öğretmenler

ev ve iş ortamında bağırarak konuşmadıklarını ancak ev ortamında stres altında

olduklarını ifade etmişlerdir.

Müzik öğretmeni adaylarının % 46,2’sının konuşurken ve şarkı söylerken

rezonans boşluklarını doğru kullanmaya ara sıra özen gösterdiği belirlenmiştir.

Çalışmaya katılan müzik öğretmeni adaylarının % 42,6 ’sı seslerini kullanırken

vücutlarının dengeli ve düzgün duruşuna ara sıra önem verdiklerini; % 66,3’ü düzenli

nefes egzersizi yapmadıklarını; % 64,7’si düzenli ses egzersizi yapmadıklarını

belirtmişlerdir. Müzik öğretmeni adaylarının % 41,4’ü konuşurken ve şarkı söylerken

nefesini doğru kullanmaya her zaman özen gösterdiklerini; % 82,3’ü ses türü, ses rengi

ve ses aralıklarına göre eser seslendirmeye özen gösterdiklerini ; % 49’u okul dışında

ses ile ilgili çalışmalara katılmadıklarını belirtmişlerdir. Bütün durumlar göz önüne

alındığında müzik öğretmeni adaylarının ses kullanımı bakımından risk taşıdıkları

belirlenmiştir. Yükrük (2002) araştırmasında bu çalışmaya paralel olarak müzik

öğretmenliği son sınıf öğrencilerinin sınıf ortamında seslerini şarkı öğretimi sürecinde

doğru ses üretimine yönelik örnekleri yeterli zaman dilimi içerisinde yalnızca

%16’sının yeterli düzeyde kullanabildiğini; %44’ünün sesi doğru yerde, temiz ses

üretme, rezonans bölgelerini kullanma konusunda yetersiz olduğunu tespit etmiştir.

Bu çalışmada ses hijyenlerine erkek müzik öğretmeni adaylarının kadın

adaylara göre daha fazla özen gösterdikleri fakat her iki grubun ses hijyenine özen

gösterme durumlarının ortalama değerin altında olduğu tespit edilmiştir. Çoğunluğun

hasta olduğunda seslerini kullandıkları, sigara içtikleri, gece yatmadan önce yemek

yedikleri, düzenli uyumadıkları, bulundukları ortamın havalandırılmasına ve nemine

önem vermediği ve boğazını sık temizlediği tespit edilmiştir. Bu durum müzik

öğretmeni adaylarının ses hijyenleri bakımından risk taşıdığını göstermiştir. Miller ve

Verdolini’ nin (1995) müzik öğretmenlerinin şu an ya da geçmişte ses problemleri olup

olmadığını, ses kullanım alışkanlıklarını, ilaç kullanım durumlarını, ses bozuklukları

açısından sıklık ve risk faktörlerini araştırdıkları çalışmalarında bu çalışmaya paralel

olarak ses sorununa sahip olma konusunda risk taşıdıklarını ve kadınların, erkeklere

göre iki kat risk altında olduğunu belirtmişlerdir. Ağduk’ un (2004) çalışmasında ise bu

çalışmanın aksine öğretmenlerin ses hijyeni davranışlarını kullandıkları görülmüştür.

Bu sonuçlardan öğretmenlerin ses hijyeni konusunda müzik öğretmeni adaylarına göre

daha bilinçli davrandıkları anlaşılmaktadır.

Çalışmaya katılan müzik öğretmeni adaylarının ses mekanizmasının zarar

görmesine neden olan davranışları bilme durumu incelenmiştir. Larenjitken konuşma,

antihistaminik kullanma, sık boğaz temizleme, kahve, çay, alkollü içecek tüketme,

sigara içme, fısıltıyla, yüksek sesle, bağırarak ve taşıt araçlarında konuşmanın ses

mekanizmasına zarar veren davranışlardan olduğunu bilme düzeyleri ortalamanın



üstünde(21,19 puan; en yüksek puan 28) görülmüş ve kadın müzik öğretmeni

adaylarının bu konuda daha bilgili olduğu (21,57 puan) tespit edilmiştir. Ağduk’ un

(2004) çalışmasında ise bu çalışmaya paralel olarak öğretmenlerin çoğunluğu bağırarak

konuşmanın ses mekanizmasına zarar verdiğini belirtmişlerdir.

Müzik öğretmeni adaylarının % 63,9’u ara sıra ses ile ilgili rahatsızlık

geçirdiklerini, çoğunlukla ses sistemini oluşturan bölge ve organlara ilişkin ameliyat

geçirmediklerini ifade etmişlerdir. Ağduk’ un (2004) çalışmasında bu çalışmaya paralel

olarak öğretmenlerin genel sağlık ve sık soğuk algınlığı geçirme durumları

değerlendirildiğinde risk taşımadıkları belirlenmiştir. Tümkaya (2007) öğretmenlerde

ses bozukluğu görülme oranı ve risk faktörlerini araştırdığı çalışma bulgularına göre;

branş öğretmenlerinin sınıf öğretmenlerine göre ve sınıf öğretmenlerinin de anasınıfı

öğretmenlerine göre ses semptomlarının ortaya çıkması açısından daha riskli olduğunu

söylemektedir.

Müzik öğretmeni adaylarının polip, nodül, larenjit, ses teli kistleri, ses teli

kanaması, ses kısıklığı, reinke ödemi kavramlarının ses hastalığı olduğunu bilme

düzeylerinin ortalama değerin üzerinde olduğu görülmüştür. Ağduk’un (2004)

çalışmasında ise bu çalışmanın aksine öğretmenlerin ses yapıları ve fonksiyonel ses

hastalıklarından olan polip, nodül, larenjit hakkında bilgilerinin az olduğunu

belirtilmiştir. Nodül için cevap verme yüzdeleri, polip ve larenjit için cevap verme

yüzdelerinden daha yüksek görülmüş bu nedenle nodül’ün öğretmenlerin daha sık

karşılaştığı bir ses hastalığı olduğu düşünülmüştür.

Çalışmaya katılan müzik öğretmeni adaylarının % 71,5’i daha önce ses

organlarının yapısı, ses üretimi ve bozuklukları ile ilgili bilgilendirildiklerini

belirtmelerine karşın Ağduk ‘un (2004) çalışmasına katılan öğretmenlerin çoğunluğu

ses kullanımı, ses hijyeni ve ses hastalıkları hakkında bilgilendirilmediklerini

belirtmişlerdir. Öğretmenlerin bilgilendirilmemiş olmalarına rağmen, ses hijyeni

davranışlarını kullandıkları görülmüştür. Ses mekanizmasına zarar veren

davranışlardan uzak durmaları, mesleklerini yaptıkları sürede ihtiyaç sonucu

edindiklerini düşündürmüştür.

Müzik öğretmeni adaylarının ses problemlerinin hayatlarına olumsuz

etkilerinin yüksek oranda olduğu tespit edilmiştir (31,84 puan; en yüksek puan 40

üzerinden değerlendirilmiştir). Adaylardan bazıları insanların bazen seslerini güçlükle

duyduğunu, seslerindeki problemlerin kişisel ve sosyal hayatlarını sınırladığını,

seslerindeki problemlerin sinirlenmelerine neden olduğunu belirtmişlerdir. Bu durum

Sapir ve arkadaşlarının (1993) ses yıpranmasının öğretmenlerde çok yaygın olduğunu

öğretmenlerin yarısının çoklu belirtiler gösterdiklerini ortaya koydukları çalışmalarıyla

paralellik göstermektedir. Öğretmenler bu belirtilerin işlerini, etkili bir öğretim



yapmalarını olumsuz olarak etkilediğini ve bu durumun kronik bir stres ve öfke kaynağı

olduğunu belirtmişlerdir. Aynı şekilde Fairfield ve Richards’ın (2007) öğretmen adayı

son sınıf öğrencileriyle eğitim stajları boyunca ses sorunları yaygınlığını ve türlerini

belirlemeye çalıştığı araştırma sonuçlarına göre katılımcıların üçte birinin stajları

boyunca ses sorunları yaşadığı ve her 12 öğrenciden birinin VHI'e göre orta derecede

bir riske sahip olduğu ortaya konulmuştur. Bu bulguların aksine Eyilikeder’in (2009)

çalışmasında genel olarak öğretmen ve öğretmen adayları kendi değerlendirmelerine

göre seslerinin fonksiyonel, fiziksel ve ruhsal olarak onları olumsuz yönde

etkilemediğini düşünmektedirler. Böyle bir sonuca ulaşılması seslerine ilişkin

sorunların ve bunun hayatları üzerindeki etkilerinin farkında olmayabilecekleriyle

açıklanmıştır. Bu sonuç Ağduk’un (2004) öğretmenlerin ses kullanım alışkanlıkları ve

ses hijyeni ve ses hastalıkları hakkında bilgi düzeylerinin incelendiği çalışmasından

elde edilen sonuçla paralellik göstermektedir. Buna göre seslerinden şikayetçi olma

durumları değerlendirildiğinde öğretmenlerin çoğunluğu ses problemi yaşamadıklarını

belirtmelerine rağmen seslerindeki problemleri ve günün hangi zaman diliminde

problem hissettikleri sorulduğunda öğretmenlerin çoğunluğu cevap vermiştir. Thomas

ve arkadaşları (2007) aynı şekilde ses engeli olan öğretmenlerin her zaman ses

şikayetinde bulunmadıklarını belirtmiştir ki bu da öğretmenlerin sesleri için başlı başına

bir risk oluşturmaktadır. Williams (2003) mesleklerini sesiyle icra edenlerde sesle ilgili

şikayetlerin genel popülasyondan daha sık görüldüğünün bilinmekte olduğunu, Smith

ve arkadaşları (1997) ile Sala ve arkadaşları (2001) mesleksel ses kullanıcıları içinde

öğretmenlerin ses problemlerinin daha sık ve yaygın görülmesi sebebiyle yüksek risk

grubu içinde olduklarını belirtmektedir.

Bu çalışma sonucunda müzik öğretmeni adaylarının ses kullanım alışkanlıkları

açışından risk taşıdıkları, ses hijyenlerine yeterince özen göstermedikleri, ses

hastalıkları ve ses mekanizmasına zarar veren davranışları bilme düzeyleri ortalamanın

üzerinde olmasına rağmen bu bilgileri günlük hayatta yeterli düzeyde uygulamadıkları

ve ses problemlerinin hayatları üzerinde olumsuz etkilerinin yüksek oranda olduğu

tespit edilmiştir.

KAYNAKLAR

Ağduk, A. (2004). Öğretmenlerin Ses Kullanım Alışkanlıkları ile Ses Hijyeni ve Ses

Hastalıkları hakkında Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, A.

Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.

Burad, E., Çağlar, Y. (1972).Sesiniz,Ankara: Sinir Dergisi Yayını, s.5.



Çongur, Ö. (2000).İlköğretim Ve Lise Öğretmenlerinin Karşılaştıkları Ses Hastalıkları

Ve Tedavi Yöntemleri Sonuçlarının Araştırılması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi

Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. s.3,75.

Eyilikeder, S. (2009).Öğretmen Ve Öğretmen Adaylarının Seslerinin Yaşam Kaliteleri

Üzerindeki Etkilerinin Kendileri Tarafından Değerlendirilmelerinin Karşılaştırılması, Yüksek

Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.

Fairfield, C., Richards B. (2007). Reported Voice Difficulties in Student Teachers: A

QuestionnaireSurvey. British Journal of Educational Studies.

Gonca, B. (2003). Müzik Öğretmeni Adaylarında Düzgün, Doğru Ve Etkili Konuşma

Yönünden Bireysel Ses Eğitimi Dersinin Önemi, Cumhuriyetimizin 80. Yılında Müzik

Sempozyumu , 30-31 Ekim , İnönü Üniversitesi, Malatya, s.111.

Koufman, JA, Isaacson, G. (1999) Voice disorders. Philadelphia, WB Saunders.

Miller, M K., Verdolini, K. (1995). Frequency and Risk Factors for Voice Problems in

Teachers ofSinging and Control Subjects. Journal of Voice, s. 9, 348-362

Ömür, M., Ökçün, E. (1996), Profesyonel Ses Hastalıkları ve Tedavisi, Oğuz A,

Demireller A (Ed.): Ses ve Ses Hastalıkları (kitabından),İstanbul: Ekin Tıbbi Yayın.

Sala E, Laine A, Simberg S, Pentti J, Suonpaa J. The prevalence of voicedisorders among

day care center teachers compared with nurses: a questionnaireand clinical study. J Voice 2001

;15(3):413-23.

Sapir, S., Keidar, A. and Mathers- Schmidt B. (1993).Vocal Attrition in Teachers: Survey

Findings.European Journal of Disorders of Communication.

Simberg, S., Laine, A., Sala, E. and Rönnemaa, Anna-Maija (2000) Prevalence of Voice

Disorders Among FutureTeachers. Journal of Voice.

Smith, E., Gray, S.D., Dove, H., Kirchner, L., Heras, H. (1997) Frequency and effects of

teachers' voice problems. J Voice 1997 ;11(1):81-7.

Thomas, G., Kooijman Piet G.C., Donders, A. Rogier T., Cremers, Cor W.R.J. and Jong,

F.C.R.S. (2007). The Voice Handicap of Student-Teachers and Risk Factors Perceived to Have a

Negative Influence on the Voice. Journal of Voice.



Töreyin, A. M. (2002). Müzik Öğretmenliği Eğitiminde Ses Eğitimi, Müzed Dergisi.

Sayı: 5, s. 4-5.

Tümkaya, F. (2007) Ögretmenlerde Disfoni_Prevelansı Ve Disfoni Yapan Risk

Faktörleri Arasındaki İlişki. Uzmanlık Tezi Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Kulak

Burun Boğaz Anabilim Dalı

Uçan, A. (1994). İnsan Ve Müzik,İnsan Ve Sanat Eğitimi.Ankara:Müzik Ansiklopedisi

Yayınları, Kurtuluş Matbaası,s. 9.

Williams, N.R. (2003) Occupational groups at risk of voice disorders: a review of the

litarature Occupational Medicine 2003;53:456-460.

Yükrük, S. (2002).Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Müzik öğretmenliği Anabilim

Dalı Son Sınıf Öğrencilerinin Öğretmenlik uygulamasında Sınıf Ortamında Seslerini Kullanma

Becerileri, Yayımlanmamış doktora Tezi, G. Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Documents

VE SES HASTAL - idildergisi.com · performanslarını kafi ölçüde engeller. Din adamları, hitabetle uğraşanlar, öğretmenler, resepsiyon görevlileri gibi meslek grupları