İzleme ve değerlendirme birimiORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI

Vergi hukuku ile ilgili temel kavram ve bilgiler*

*Capital Dergisi ve Ey Bağımsız Denetim A.Ş. Tarafından yayınlanan 2015 Vergi Rehberi isimli çalışmadan yararlanılarak hazırlanmıştır.

Herkes kamu giderlerini karşılamak üzere “mali gücüne” göre vergi öder.

Mali güç ? Mevcut vergi sisteminin yapısı (dolaylı

vergilerin ağırlığı) Anayasa’nın ilgili maddesi ile zıtlık teşkil etmektedir.

Anayasa md.73

Verginin konusuMatrahMükellefVergi sorumlusuİstisnaMuafiyetBeyanTarhTebliğTahakkukVergi Ziyaı

Vergilemenin temel kavramları

Matrah: Verginin üzerinden hesaplandığı değer veya tutardır.Vergi sorumlusu: Mükellef olmamakla birlikte verginin alacaklı

vergi dairesine ödenmesinden sorumlu olan kişidir. Örnek: İşverenlerİstisna: Verginin konusuna girmekle birlikte bazı işlemlerin ve gelir

unsurlarının çeşitli ekonomik, sosyal ve siyasal sebeplerle kısmen veya tamamen bağımsız bırakılmasıdır. Örnek: KDV uygulamasında ihracat teslimleri.

Muafiyet: Mükellef sayılan bir gerçek veya tüzel kişinin, çeşitli ekonomik, sosyal ve siyasal sebeplerle vergi dışı bırakılmasıdır. Örnek: Gelir Vergisi uygulamasında belirli şartları taşıyan esnaf ve çiftçiler.

Tarh: Vergi tutarının ilgili kanunlarda gösterilen nispetler üzerinden vergi dairesi tarafından hesaplanarak tespit edildiği idari bir işlemdir.

Tahakkuk: Tarh ve tebliği edilen bir verginin ödenmesi gereken aşamaya gelmesidir.

Vergilemenin temel kavramları

Dolaylı-dolaysız vergiler1. Yansıma ölçüsü 2. Tahakkuk zamanı ölçüsü

Kaynaklarına göre vergiler1. Gelir üzerinden alınan vergiler (Gelir+Kurumlar Vergisi)

%29,07: 124,12 milyar TL2. Mal ve hizmetler üzerinden alınan vergiler (KDV+ÖTV)

%57,27: 244,55 milyar TL3. Mülkiyet üzerinden alınan vergiler (Veraset ve İntikal)

%2,18: 9,30 milyar TL

Toplam beklenen vergi geliri 2015’te: 389,5 milyar TL

Vergilerin sınıflandırılması

Gerçek kişilerin gelirleri gelir vergisine tabidir.

Gelirin unsurları (GVK Md.2)a) Ticari kazançlarb) Zirai kazançlarc) Ücretlerd) Serbest meslek kazançlarıe) Gayrimenkul sermaye iratlarıf) Menkul sermaye iratlarıg) Diğer kazanç ve iratlar

Gelir vergisi

Tam mükellefler 1- Türkiye’de yerleşmiş olan ve yerleşmiş

sayılanlar2- Türkiye’de ve dışında elde edilen gelirlerinin

tamamı üzerinden vergilendirilirler.Dar mükellefler

1-Türkiye’de yerleşmiş olmayan kişiler2- Sadece Türkiye’de elde ettikleri irat ve

kazançlar üzerinden vergilendirilirler.

Mükellefiyet türleri

Artan oranlı tarifeÜcret gelirleri ve ücret dışındaki gelirler

farklı tarifeye tabi (sadece en üst gelir dilimleri için)

Gelir dilimleri konusunda Bakanlar Kurulu yetkili

Gelir vergisi oranları

Ücret Gelirleri12.000 TL’ye kadar %1529.000 TL’nin 12.000 TL’si için 1.800 TL, fazlası

%20106.000 TL’nin 29.000 TL’si için 5.200 TL, fazlası

%27106.000 TL’den fazlasının 106.000 TL’si için 25.990

TL, fazlası %35Kurumlar vergisi

2013-2014-2015 için %20

Gelir vergisi oranları

Gerçek usulde ticari kazancın tespiti1- Bilanço esasına göre; ticari kazanç teşebbüsteki öz sermayenin hesap dönemi sonu ve başı arasındaki müspet farktır.2- İşletme hesabına göre; ticari kazanç bir hesap dönemi içerisinde elde edilen hasılat ile giderler arasındaki farktır.

Basit usulde ticari kazancın tespiti

Ticari kazançların vergilendirilmesi

Sermayeden çok kişisel çalışmaya, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan,

Ticari mahiyette olmayanİşverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk

altında kendi nam ve hesabına yapılan faaliyettir.

Serbest meslek

Bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyeti karşılığı

olarak tahsil edilen para ve ayınlar ve diğer suretlerle sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerden, bu faaliyetler dolayısıyla yapılan giderler indirildikten sonra

Serbest meslek kazancı

a) Sermaye şirketleri Anonim şirketler Limited şirketler Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler Yukarıdaki şirketlerle aynı mahiyetteki yabancı kurumlar SPK’nın denetimi ve gözetimine tabi kurumlar Yukarda yer alan fonlar benzer yabancı fonlar

b) Kooperatiflerc) İktisadi kamu kuruluşlarıd) Dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmelere) Sendika ve cemaatlere ait iktisadi işletmelerf) İş ortaklıkları (talep etmişlerse)

Kurumlar vergisi (%20)

Damga Vergisi Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yer alan kağıtlar verginin konusunu oluşturmaktadır.

Kağıt: Yazılıp imzalanmak veya imza yerine geçen bir işaret koymak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler

Elektronik imza kullanılmak sureti ile manyetik ortamda veya elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeler

Damga vergisi

Genel Teşvikler:Gümrük vergisi muafiyetiKatma değer vergisi istisnasıGelir vergisi stopajı desteğiSigorta pirimi işveren hissesi desteği

Bölgesel, büyük ölçekli ve stratejik yatırımlarda:

Faiz desteğiSigorta pirimi işveren hissesi desteğiSigorta pirimi işçi hissesi desteğiİndirimli kurumlar vergisi uygulamasıYatırım yeri tahsisiKDV iadesi

Teşvik mevzuatında öngörülen destek unsurları

Kaynaklar•2015 Vergi Rehberi, Ocak 2015, Capital Dergisi/Ey Bağımsız Denetim A.Ş.•www.vergidegundem.com