Vervolg 18de en 19de eeuw18de eeuwse literaire ontwikkelingen

Verschillende genres komen in de 18de eeuw opzetten…Classicistisch toneel

Deugdzaamheid bevorderenLogisch en waarschijnlijk, beschaafd en fatsoenlijk

Spectatoriale Tijdschriften

Opinievormend en kennis verspreidendNaar Engels voorbeeld in Nederland: De Hollansche Spectator

Kinderliteratuur

Kinderen opvoeden; kinderen zelf leren nadenken

Kinderen in de hoofdrol (ik-figuur), voor kinderen bedoeld (deugden etc.)

Vervolg 18de en 19de eeuw18de eeuwse literaire ontwikkelingen

Imaginaire reisverhalen

Maatschappijkritiek leverenReis naar een denkbeeldig land. Spiegeling. Politiek.

De roman

Zelfbespiegeling, innerlijk leven en analyse van eigen gedrag.

Veel aandacht voor psychologische verdieping van personages. Tegen zedelijk en moraal verval: de zedenroman (opvoedkundige adviezen)Vooral gericht op gevoelens: de sentimentele roman

De negentiende eeuwDe historische context

Nationalisme Imperialisme

Na overheersing, streven naar eenwording. Leidde ook tot interesse in verleden van eigen volk en volkskarakter.Nationale Eenheid; vaderlandsliefde

Europese landen streefden naar gebieds- en machtsuitbreiding in de koloniën. Economisch motief.

Grote groepen

gaan anoniem op

in massa

Grote Steden

KapitalismeRIJK

De negentiende eeuwDe historische context

De eeuw van de burgerij

Emancipatie op allerlei gebieden (geloof, feminisme)

Geindustrialiseerde samenlevig met grote verstedelijking: individualisme door anonimiteit in stad

Versterkt nationalisme in Nederland

De negentiende eeuwDe historische context

Situatie in Nederland

1848: Onafhankelijkheid België Nieuwe grondwet van Thorbecke: Nederland wordt parlementaire democratie

De negentiende eeuwCultuur en wetenschap

Com

mun

ism

eEconomie is bepalend voor het gehele leven. Kapitalisme vervreemdt de mens van zichzelf, anderen en zijn arbeid.Er is een tweedeling in de maatschappij:- Loonarbeiders (het proletariaat)- De bourgeoisie (het kapitaal)Het evenwicht tussen de twee groepen moest goed bewaakt blijven.

De negentiende eeuwCultuur en wetenschap

Comte: positivisme. Het feitelijke is dat wat men kan waarnemen of door experimenten bewijzen

Friedrich Nietzsche: reageert op de crisis en de vervreemding.Alle zekerheden moeten vernietigd worden, pas dan kan de mens weer tot zichzelf komen. Waarheden zijn illusies waarvan mensen vergeten zijn dat het illusies zijn. De Uebermensch: een mens die volledig ontdaan is van conventies en gegeven waarden: een radicale afwending van alle bestaande waarden en omverwerping van alle vooroordelen een niet van zichzelf vervreemd mens!

De negentiende eeuwCultuur en wetenschap

Wetenschap in de negentiende eeuw: geloof in vooruitgang. vb. De evolutietheorie

The Origins of the Species (1859)

Vooruitgang op het gebied van biologie. Ook hier op zoek naar wetmatigheden.

De negentiende eeuwFunctie van Kunst

Kunst in opdracht Commerciële kunst Artistieke kunst

Rekening houden met wat het publiek wil

Artistieke vrijheid

Burger Anti-burger

De negentiende eeuwRomantiek

Romantische kunstenaar = de anti-burger

Een Romantische kunstenaar wilde expressie geven aan zijn eigen gevoel. Je moest “doorleefd” en “doorvoeld” zijn je emoties uiten.

Het PERSOONLIJKE EN INDIVIDUELE komt hier centraal te staan.

Regels zijn belemmerend, en Romantici zijn op zoek naar vrijheid!

De negentiende eeuwRomantiek

De Romanticus leefde in onvrede met de wereld waarin hij leefde.

SEHNSUCHTHij leed aan:Een gevoel van onvrede dat veroorzaakt werd door de kloof tussen ideaal en werkelijkheid

WELTSCHMERZHet Romantische lijden (aan de wereld)

&

MelancholieVERBEELDING (fantasie en voorstellingsvermogen) is nodig om aan Sehnsucht, Weltschmerz en melancholie te ontkomen om TE VLUCHTEN!

De negentiende eeuwRealisme en impressionisme

Realisme

Mensen afbeelden in de sociale en economische werkelijkheid

Impressionisme

Het vastleggen van uitwendige, plotselinge indrukken…

schetsmatig, maar vanuit de stedeling.

De negentiende eeuwLiteraire ontwikkelingen

1880Voor 1880:

Literatuur in Nederland heeft een

belerende functie.

Schrijven is geen beroep maar een nevenactiviteit.

Na 1880:

(In Nederland) Verzet!!

De beweging van Tachtig!

Literatuur staat los van morele,

religieuze, politieke bedoelingen!

GEEN BELERENDE FUNCTIE

Literatuur

Individualiteit/subjectiviteit; de schrijver komt los van de

maatschappij te staan: hij verzet zich er tegen/ vlucht

ervoor = engagement

De werkelijkheid betrouwbaar weergeven zoals hij is;

objectieve registraties van de werkelijkheid

Twee hoofdstromingen:Romantiek realisme

Breuk met het classicisme

Gevoel is belangrijk; zo spontaan mogelijk gevoel

weergeven

Verbeelding is een belangrijk middel om de Weltschmerz

te ontvluchten

Idealistisch realisme: werkelijkheid objectief

weergeven om iets te leren. Bedoeld voor de gegoede

burgerij

Objectief realisme: volkomen objectieve

werkelijkheidsweergave, zonder belerende boodschap: de lezer mag zelf oordelen…

Literatuurnaturalisme

Op zoek naar wetmatigheden (onder invloed van het positivisme)

Ook in de benadering van de mens wordt gezocht naar wetmatigheden. Er bestaat geen vrije wil, alles is al bepaalde: determinisme

Drie determinerende factoren:1. Race2. Milieu3. Moment

De mens is een product van deze drie vaststaande omstandigheden

De werkelijkheid wordt beschreven zonder de taboes te omzeilen. Romans eindigen vaak in desillusies, omdat

drom van personages niet uitkomen.

LiteratuurIk ben Multatuli en ik schreef

Max Havelaar, of De koffieveilingen der Nederlandsche Handel-

Maatschappij. Ik toonde met dit boek sociaal engagement: ik gaf openlijk kritiek op de situatie in de Nederlandse

kolonien en wilde de maatschappij met mijn boek veranderen!

LiteratuurIk ben Louis Couperus, een van de naturalistische

schrijvers uit Nederland. Ik schreef boeken als Eline Vere, Het Noodlot etc. Veel van mijn boeken eindigen

met een desillusie en ook de determinerende factoren spelen een grote rol…