VESICA URINARIA URETHRA MASCULINAURETHRA FEMININA

DOÇ. DR. ÖZLEN KARABULUTANATOMİ A.D.

Vesica urinaria(Mesane,Sistis)

Boş mesane üçgen tabanlı bir piramit şeklindedir. Dört adet üçgen yüzü vardır. Piramidin taban kısmını arkaya ve aşağıya bakan fundus vesicae (basis vesicae) oluşturur. Bunun tam karşısında, öne ve yukarı bakan tepesini ise apex vesicae oluşturur. Piramidin basis dışındaki yüzlerini ise mesanenin üst yüzü ve facies inferolateralisleri oluşturur. Mesane 350-500 cc idrar ile normal doluluk oranına geldiğinde oval bir şekle dönüşür.

Vesica urinaria (Mesane)

Vesica urinaria(Mesane)

Fundus vesicae

Fundus vesicae arkaya ve aşağıya bakan kısımdır. Erkekte fascia rectovesicalisaracılığı ile rectum’lakomşudur.

Fundus vesicae

Fundus vesicae ile rectum arasında kalan aralığa Excavatio rectovesicalis adı verilir.

Fundus vesicae

Fundus vesicae Erkekte vesicula seminalis ve ductusdeferensler ile de komşudur. Fascia rectovesicalis ise ductusdeferensler arasındaki üçgen alana yerleşmiştir.

Fundus vesicae

Fundus vesicae bölümü kadında, yukarıda uterus’un ön yüzü ile, aşağıda cervix uteri ve vagina’nın üst bölümünün ön duvarı ile komşudur. Kadında fundus’un arkasında excavatio utero-vesicalis yer alır.

Apex vesicaeApex vesicae İki cinsiyette de öne ve yukarıya doğru bakar. Symphysis pubica’nınhemen yukarısında karın ön duvarına uzanır.

Apex vesicaeApex vesicaeMesaneden karın ön duvarına geçen lig. umblicale medianum , karınön duvarının arka yüzünden göbeğe gelir. Bu bağ embriyolojik dönemden urachus kalıntısıdır. Peritonla örtüldüğünde oluşturduğu katlantıya plicaumblicalis mediana adı verilir.

Peritoneal plikalarMesaneden karın ön duvarına geçen üç adet peritoneal plicavardır. Bunlar mesanenin hareketlerini kısıtlayıcı yapılar değildir. 1-Plica umblicalis mediana: İçinde urachus artığı vardır(Embriyolojik yapı)2-Plica umblicalis medialis: İçinde A. umblicalis kalıntısı bulunur. (Embriyolojik yapı)3-Plica umblicalis lateralis: İçinde A.epigastrica inferior bulunur.

Peritoneal plikalar

Corpus vesicae

Corpus vesicae Mesane’nin fundusvesicae ile apex vesicae arasında kalan bölümüdür.

Collum vesicaeCollum(Cervix) vesicaeMesanenin en fixe olan kısmıdır. Erkekte prostat tabanı üzerine oturur. Komşu yapılara, hem mesanenin tespitinde rol alan hem de ostium urethraeinternum’un açılmasında rol alan şu bağlarla tutunur:Lig.puboprostaticum:Prostat’ı pubis alt kenarına bağlar.Lig. rectovesicale:Mesane boynunu rectumun yan taraflarına bağlar.

Mesane’nin Ligamentleri

Collum vesicae

Collum (Cervix) vesicae Kadında fasciapelvina üzerine yerleşmiştir. Bu kısım kadında orificiumurethra (ostium urethrainternum) tarafından delinmiştir. Lig. pubovesicaleile mesane’nin fixasyonugüçlendirilmiştir. Bu bağın içindeki kas liflerine m.pubovesicalis denir.

Mesane’nin üst yüzüÜst yüz Mesanenin üst yüzü peritonla kaplıdır. Kadında uterus ile, erkekte colon sigmoideum ile ve her iki cinsiyette de ince barsak kıvrımları ile komşuluk yapar. İki yanında, pelvis yan duvarı ile arasında peritonda oluşan çukura fossa paravesicalis denir.

Facies inferolateralis

FaciesinferolateralisSymphysis pubica’danretropubik yağ dokusu ile ayrılmıştır. Sağ ve sol tarafta aşağıya ve dış yana bakarlar. Extraperitonealkonumdadırlar ve ospubisler ile aralarında spatium prevesicale(Retzius aralığı) yer alır.

Mesane’nin İç Yüzü ve Tabakaları

1-Tunica mucosa: Mesaneyi en içten kaplar. Tela submucosa ile kas tabakasına bağlanır. Boş bir mesanede plicalı görünümdedir. Dolu mesanede plicalı yapısı kaybolur. Mesanede tabana yakın yer alan üçgen şeklinde bir alanda tela submucosa denilen içten dışa ikinci sıradaki tabaka bulunmadığından, sadece bu alanda mucosa, kasa yapışıktır ve idrar kesesi boşken dahi mucosada plicalı yapı görülmez. Bu üçgen alana trigonumvesicae veya Lieutaud Üçgeni denir. Üçgenin üst köşelerini ureterlerdenmesaneye açılan ostium ureteris’ler oluştururken alt köşesini mesaneden urethra’ya açılan ostium urethrae internum oluşturur. Ostium ureterislerarası mucosa kabarıntısına plica interureterica denir. Ostium urethrainternum’un arka duvarında prostat’a uzanan kabarıntıya uvulae vesicaedenir.

2-Tela submucosa: Mucosatabakasını kas tabakasına bağlayan gevşek bir tabakadır.3-Tunica muscularis: Üç tabakadan oluşur. Dış ve iç tabaka kaslar longitudinal, ortadaki kas tabakası sirküler seyirli liflere sahiptir. Mesane duvarı kaslarına M.detrusorvesicae denir. M. sphincter vesicae(M.sphincter urethra internus) da bu kasın sirküler liflerinden oluşur.

Mesane’nin İç Yüzü ve Tabakaları

Mesane’nin İç Yüzü ve Tabakaları

Tela subserosa: Tunicaserosa’yı kas tabakasına bağlar.

Tunica serosa: Mesaneyi örten periton’dur. Erkekte üst yüz tümüyle peritonla kaplıdır.Kadında üst yüz genel olarak peritonlu olmakla beraber, excavatio vesicouterina’nınarkasında peritonsuz alan vardır.

Mesane’nin Damarları

Arterleri: A. iliaca interna’nın dalları olan A. vesicalissuperior ve A. vesicalis inferior’dur.

Venleri: Inferolateral yüzlerde Santorini plexus’unuoluşturur ve V. iliaca interna’ya dökülür.

Lenf drenajı: Kas tabakaları arasında ve dışında plexuslaroluştururlar. Üst kısımdan çıkanlar nodi lymphatici iliaciexterni’ye, alt kısımdan çıkanlar nodi lymphatici iliaciinterni’ye açılır. Bir kısım lenf drenajı da nodi lymphaticicommunes’e olur.

Mesane’nin SinirleriParasimpatik innervasyonNn. splanchnici pelvici (nn.errigentes) ile sacral 2-4 spinal segmentlerden gelir. Preganglioner lifler vesica duvarındaki ganglionlarda sinaps yapar ve postganglioner lifler M. detrusor vesicae’yı exite eder yani kontraksiyonyaptırır. M. sphincter vesicae’yı (interna) inhibe eder yani iç sphincter’igevşetir. Böylece idrar urethra’ya geçer. Mictio gerçekleşir.

Simpatik innervasyonThoracal 11-12 ile lumbal 1-2 spinal segmentlerden gelir. Postganglioner lifler plexus hypogastricus inferiordan gelir. Daha çok mesanenin dolmasını düzenler. Detrusor kası inhibe eder. M. sphincter vesica’ya kontraksiyon sağlar.

Gerilme ve ağrı duyuları, üst merkezlere hem simpatik hem de parasimpatikleriçinde taşınır. Mesane ağrısı inguinal ve pubik bölgelerde ayrıca perine ön bölümünde hissedilir.

Miksiyon merkezi, lobulus paracentralis denilen cortex bölümünde yer alır.

Urethra masculina(Erkek urethrası)

Ostium urethrae internum’danbaşlayıp ostium urethrae externum’akadar uzanır. 18-20 cm uzunluktadır. Üç bölümden oluşur. Normalde urethra’nın lumeni kapalı olup, idrar veya meni geçtiğinde açılır.

Urethra masculina

Urethra masculina’nın iki kıvrımı vardır:-Curvatura infrapubica: Pubisaltında yer alır.-Curvatura prepubica: Pubisönünde yer alır.

Urethra masculina’nınBölümleri

1-Pars prostatica: En geniş bölümüdür. 3 cm uzunluktadır. Arka duvarında cristaurethralis denilen mucosa plicası yer alır. Bunun yan taraflarına ductus prostaticusaçılır. Ortasındaki kabartıya colliculusseminalis denir. Kabartının ortasında utriculus prostaticus (vagina masculina) yer alır. Utriculus kör bir kanaldır. Kanalın içinde ve yanlarında ductusejaculatorius’ların açıldığı delikler yer alır.

Urethra masculina’nın Bölümleri

2-Pars membranacea: Diaphragma pelvis’te yer alır. Symphysis pubica’nın2,5 cm arka alt kısmındadır. En kısa bölümdür. Oldukça dardır. M. sphincterurethrae (externa) ile sarılıdır.

Urethra masculina’nın Bölümleri

3-Pars spongiosa : Corpusspongiosum penis içinde yer alır. Yaklaşık 15 cm dir. Bulbuspenis’te yaptığı genişlemeye fossa bulbaris denir. Glanspenis’te yaptığı genişlemeye ise fossa navicularis urethrae denir. Urethra masculina’nın en dar yeri olan ostium urethraeexternum ile dışarıya açılır. Ostium urethrae externum 6 mm çap ve 6 mm uzunluktadır.

Urethra feminina (Kadın urethrası)4 cm uzunluğunda, 6 mm çapındadır. Erkek urethrası gibi kıvrımlı olmayıp düzdür. Symphysispubica’nın arkasında ve vagina’nınön duvarına gömülüdür. Mesanenin tabanındaki ostium urethraeinternum’dan başlar. Öne ve aşağıya doğru hafif bir kavis çizer. Pelvisdöşemesini deler ve vestibulumvaginadaki ostium urethraeexternum’da sonlanır. Urethrafeminina’ya gll. urethrales(Littrebezleri) ve ductusparaurethrales(Skene kanalları) açılır. Kadın urethrası perinedekikısmında M. sphincter urethrae’yıiçerir.

Urethra’nın sphincter kasları

M. sphincter urethrae internum: Mesanenin orta tabakasındakisirküler kas liflerinin mesane boynunda kalınlaşması ile oluşur.Involunter çalışır. (İstem dışı sphincter)

M. sphincter urethrae (externa): M. transversus perineiprofundusa ait çizgili kas liflerinden oluşur. İnnervasyonunu N. pudendus sağlar. Volunter çalışır. (İstemli sphincter)