vezba 1. iz tehnologije

TEHNIČKIFAKULTET

ČAČAKTEHNOLOGIJA OBRADE I PROCESI VEŽBA 1

VEŽBA BROJ 1. IZ TEHNOLOGIJE

OBRADA REZANJEM NA STRUGU

Datum Ime, prezime i broj indeksa Overio

Miletic Milos 430/07

TEHNIČKIFAKULTET

ČAČAKTEHNOLOGIJA OBRADE I PROCESI

VEŽBA 1

LIST 1

OBRADA REZANJEM, ALATI I KRETANJA

Mašinska obrada rezanjem sa skidanjem strugotine izvodi se pomoću mašina:

1. strug,

2. bušilice,

3. glodalice,

4. rendisaljke i

5. brusilice.

Da bi se proces rezanja mogao ostvariti proizvodne mašine bi trebalo da vrše:

1. glavno kretanje koje može vršiti obradak ili alat,

2. pomoćno kretanje koje može vršiti obradak ili alat.

OSNOVNE KARAKTERISTIKE STRUGA

Strug može biti univerzalan i na njemu se obrađuju predmeti kružnog oblika.

Pri ovoj obradi potrebno je obezbediti glavno i pomoćno kretanje. Glavno kretanje pri obradi na strugu je obrtno kretanje radnog predmeta sa brojem obrtaja n(o/min),dok je pomoćno kretanje pravolinijsko i izvodi ga alat sa korakom s(mm/o). Pri uzdužnoj obradi je pravac pomoćnog kretanja paralelan osi radnog predmeta,dok je pri poprečnoj upravan na osu radnog predmeta.

slika 1 – Prikazivanje procesa rezanja na strugu



1 – obradak 2 – alatn – broj obrtajas - korak

TEHNIČKIFAKULTET


VEŽBA 1

LIST 2

ALAT (STRUGARSKI NOŽ)

Na slici 2 je prikazan izgled jednog strugarskog noža namenjenog za spoljno-uzdužnu obradu. Prema ovoj slici, strugarski nož se sastoji iz dva osnovna dela,a to su:

1.radni deo ili glava strugarskog noža, i 2.telo noža

slika 2.

Radni deo-glava noža sadrži elemente reznog klina,te se ovaj deo noža koristi za obavljanje procesa obrade na obratku. Zbog toga glava noža predstavlja najznačajniji deo alata. Izbor i definisanje oblika i dimenzija strugarskog noža može, kao i drugih reznih alata, se odnosi u prvom redu na definisanje geometrije njegovog radnog dela.

Kod ovih tipova noževa radni delovi su najčešće ograničeni sa trima površinama, a to su:

1. grudna površina,

2. glavna leđna površina,

3. pomoćna leđna površina



TEHNIČKIFAKULTET


VEŽBA 1

LIST 3

POVRŠINE I OŠTRICE NOŽA

slika 3 - Osnovna geometrija strugarskog noža

Grudna i leđna površina zajedno sa glavnim sečivom formiraju rezni klin kao osnovni element radnog dela noža.

Kao konstrukcijska, koja je istovremeno i tehnološka i merna baza, usvojena je donja osnovna površina noža. Ova površina se zove osnovna ravan noža. U osnovnoj ravni se oslanja nož prilikom njegovog postavljanja u držač na mašini, a zatim u uređaj prilikom njegovog oštrenja na brusilici.

Prema materijalu od koga je nož urađen, noževi se dele na: brzorezne, od tvrdog metala, keramike i dijamanata.

Prema konstrukcionoj izradi mogu biti: monolitni, lemljeni i sa mehanički pričvršćenim pločicama.

Prema položaju oštrice mogu biti: desni, levi i neutralni.Prema položaju ose mogu biti: radijalni, tangencijalni i kružni.

slika 4



1. grudna površina2. leđna površina3. pomoćna leđna površina4. površina prednje fazete5. površina leđne fazete6. površina prednje fazete na pomoćnoj

leđnoj površini7. površina leđne fazete8. glavna rezna ivuca(sečivo)9. pomoćna rezna ivica10. vrh noža

TEHNIČKIFAKULTET


VEŽBA 1

LIST 4

UGLOVI STRUGARSKOG NOŽA

Na slici 5 mogu se videti uglovi strugarskog noža. Ugao vrha obeležava se sa ε. Ugao α predstavlja leđni ugao tj. ugao nagiba leđne površine noža prema normali na osnovnu ravan, dok je grudni ugao γ ugao između grudne površine i osnovne ravni.

Ugao β je ugao između grudne i leđne površine u presečenoj ravni tako da je zbir α + β + γ = 90, tada je leđni ugao α pozitivan. Leđni ugao α i grudni ugao γ strugarskog noža mogu biti veoma različiti u zavisnosti od materijala radnog predmeta i alata.

slika 5



TEHNIČKIFAKULTET


VEŽBA 1

LIST 5

Grudni ugao γ može biti negativan ako je α + β + γ > 90. Nož sa negativnim grudni uglom je stabilniji pri radu zbog otpornijeg vrha pod tupim uglom, pa se ređe dešava lom noža, a nedostaci su: veća deformacija strugotine, veći otpor rezanja i habanje alata.

χ je napadni ugao i predstavlja ugao između projekcije sečiva u vertikalnoj ravni i obrađene površine. Promenom položaja ose noža u odnosu na osu radnog predmeta menjaće se i napadni ugao, što se može videti na slici 6.

slika 6 – Zavisnost napadnog ugla od položaja noža

Nagib sečiva obeležavamo sa λ. χ1 predstavlja pomoćni napadni ugao između pomoćnog sečiva i pravca rezanja i važi da je χ1 + ε + χ =180.

Strugarski nož sa negativnim grudnim uglom prikazan je na slici 7b, dok je na slici 7a grudni ugao pozitivan. Ponekad se, kod tvrdih metala, delimičnim brušenjem grudne površine obrađuje samo rub pod negativnim uglom slika 7c.

a b c

slika 7 – Strugarski noževi sa pozitivnim i negativnim grudnim uglovima

Negativni grudni uglovi naročito su pogodni za velika opterećenja sa noževima od tvrdog metala i pored svog povećanog specifičnog otpora rezanja u odnosu na nož sa pozitivnim grudnim uglom. Isto tako zbog veće stabilnosti, nož od tvrdog metala sa negativnim grudnim uglom pogodan je za rezanje prekinutih površina radnog predmeta gde zbog udarnog dejstva kod noža od tvrdog metala sa pozitivnim grudnim uglom često nastaje lom.



TEHNIČKIFAKULTET


VEŽBA 1

LIST 6

slika 8 – Osnovna podela noževa



TEHNIČKIFAKULTET


VEŽBA 1

LIST 7

VRSTE OPERACIJA NA STRUGU

Obrada na strugu obuhvata niz specifičnih elementarnih operacija.

slika 9



TEHNIČKI TEHNOLOGIJA OBRADE I PROCESI VEŽBA 1

FAKULTETČAČAK LIST 8

REŽIMI REZANJA

U procesu obrade rezanja, npr. pri obradi definisanog obratka na strugu, moguće je koristiti veliki broj različitih varijanti pri izboru:

- reznih alata- brzina rezanja V[m/min]- koraka i dubine rezanja s[mm/0] i t[mm]

KRETANJE (BRZINA), BROJ OBRTAJA I KORAKA

Pri obradi na strugu pod brzinom rezanja podrazumeva se obimna brzina obratka. Kako pri obradi na strugu obradak izvodi glavno-obrtno kretanje, to se sa definisanjem brzine rezanja istovremeno definiše glavno kretanje tj. broj obrtaja glavnog vretena struga (o/min).

U procesu rezanja na strugu, sečivo noža je u dodiru sa materijalom obratka na različitim prečnicima (slika 10).

slika 10



TEHNIČKIFAKULTET


VEŽBA 1

LIST 9

Brzina rezanja, kao jedna od komponenata brzine smicanja strugotine, predstavlja pri obradi na strugu obimnu brzinu radnog predmeta, odnosno brzinu radnog kretanja.

V = [m/min], gde je:

D – prečnik obratka u mm, a n – broj obrtaja glavnog vretena struga(ili obratka) u min

Pošto su pri rezanju različite tačke sečiva u dodiru sa različitim prečnicima materijala (slika 11) to će i brzine rezanja u tim tačkama biti različite.

slika 11 – Moderovana brzina rezanja

Mašinsko ili glavno vreme (tm) je aktivno vreme rezanja kada alat aktivno učestvuje u procesu rezanja.

tm = [min], gde je:

L – dužina obrade u min,

Usled dejstva sila od otpora rezanja na vrh noža, nož je opterećen na savijanje i pritisak. Preme tome, proračun koraka s obzirom na otpornost alata obuhvata analizu naprezanja tela noža usled dejstva sila rezanja. Kriterijum za određivanje koraka s (mm/0b) pri uzdužnoj obradi na strugu kojim se uzima u obzir stabilnost obratka, tačnost i kvalitet obrađene površine, se temelji na:

a) proračunima elastičnih deformacija kojima je izložen obradak zbog dejstva sile rezanja b) podacima o hrapavosti obrađenje površine posle završne grube obrade i debljine defektnog

sloja materijala obratka koji se mora eliminisati tokom završne fine obrade



TEHNIČKIFAKULTET


VEŽBA 1

LIST 10

MAŠINE ZA OBRADU STRUGANJEM – STRUGOVI

STRUGOVI ZA POJEDINAČNU PROIZVODNJU

U ovu grupu spadaju strugovi koji se lako mogu prilagoditi prelazu sa jednog radnog dela na neki drugi različitog oblika. To su: univerzalni strug, strug sa vučnim vretenom, strug za leđno struganje...

Univerzalni strug se u pojedinačnoj proizvodnji koristi zbog svojih širokih mogućnosti prilagođavanja različitim operacijam obrade. Na slici 12 prikazani su glavni delovi univerzalnog struga.

Strug sa vučnim vretenom se razlikuje od univerzalnog po tome što nema vodeće vreteno, pa je jednostavnije konstrukcije.

Strug za leđno struganje se koristi pri izradi leđno-struganih glodala, tj. glodala čiji zubi imaju krivolinijski oblik i konturu od zavisnosti od profila koji se sa ovim glodalima izrađuju.

slika 12 – univerzalni strug



Documents

vezba 1. iz tehnologije