SEKONDARJA – L-IMRIEĦELEŻAMIJIET TA’ NOFS IS-SENA 2016/2017

3 Sena Ġeografija Hin: Siegħa u nofs

Isem: ___________________________________________ Klassi:__________________

Taqsima A

3. Disinn X juri kif tifforma ċarċara. Poġġi dawn il-kliem fil post it-tajjeb fuq Disinn X.

ħofra fil-qiegħ blat artab blat iebes

tgħawwir minn taħt iċ-ċarċara tirtira lura ix-xmara

Disinn X (6)

2. Qabbel l-ispjegazzjoni tal-ewwel kolonna mal-kliem tat-tieni kolonna. (6)

a. Il-proċess li bih l-ilma li jkun hemm fil-weraq jinbidel f’gass.

evaporazzjoni

b. Il-proċess li bih il-fwar li jkun hemm fl-arja jerġa’ jieħu sura likwida bħal qtar żgħir f’għamla ta’ sħab.

preċipitazzjoni

c. Il-proċess li bih jaqa’ l-ilma lura lejn l-art forma ta’ xita, borra u silġ.

kondensazzjoni

d. L-ilma li jnixxi u jiġri fuq l-art f’għamla ta’ xmajjar u nixxigħat.

ilma fil-blat

e. L-ilma li jiskula fil-blat. traspirazzjoni

f. Il-proċess li bih l-ilma jinbidel f’gass. ilma ġieri

Taqsima B

1. Ħares sewwa lejn il-mappa li turi x-xmajjar ewlenin tad-dinja f’Disinn Y. Fuq il-mappa ikteb numri mill-wieħed sat-tnejn (1-2) ikteb l-ismijiet ta’ dawn ix-xmajjar fit-tabella ta’ hawn taħt. (8)

Disinn Y

1. 2.

b. Agħti żewġ eżempji ta’ kif xmajjar jistgħu jkunu ta’ użu għall-bniedem.

_______________________________________________________________

_______________________________________________________________

2. Ħares sew lejn il-graffs u wieġeb. (11)

a. F’liema tliet (3) xhur l-iktar li tagħmel xita f’Malta? __________________ _________________ __________________

b. F’liema tliet (3) xhur l-inqas li tagħmel xita f’Malta?

__________________ _________________ __________________

c. Agħti żewġ (2) raġunijiet għaliex Malta hawn nuqqas ta’ ilma.

_____________________________________________________________

_____________________________________________________________

d. Agħti żewġ miżuri li l-gvern jista’ jieħu biex tittaffa l-problema tal-ilma f’Malta.

______________________________________________________________

______________________________________________________________

e. Semmi erba’ (4) modi kif aħna nistgħu nużaw l-ilma aktar bil-għaqal.

______________________________________________________________

______________________________________________________________

______________________________________________________________

______________________________________________________________

3. Malta hawn nuqqas ta’ ilma.

a. Semmi żewġ modi minn fejn inġibu l-ilma ħelu f’Malta. (6)

__________________________ _________________________

b. X’inhu xogħol ir-reverse osmosis?

___________________________________________________________

___________________________________________________________

c. Semmi żewġ postijiet fejn hemm l-impjanti tar-reverse osmosis f’Malta.

___________________ ____________________

4. Imla l-ispazji l-vojta b’dawn il-kliem. Mhux il-kliem kollha jridu jiġu wżati. (6)

nitrati id-doppju it-tafal l-ilma tal-pjan fil-fertilizzanti

d-demel fil-blat

Sfortunatament l-ilma tal-pjan f’Malta għandu ħafna problemi. Kull sena qegħdin

intellgħu ____________________ tal-ilma li jidħol mix-xita. Il-ħażna tal-ilma

ta’ fuq ____________________ ma tistax tintuża għax-xorb għax fiha wisq

____________________ . Dan jiġri meta l-ilma tax-xita jġorr miegħu kimiċi li

hemm ____________________ li jintużaw fl-għelieqi. L-iskart tal-bhejjem fl-

irziezet u ____________________ imferrex fil-ħamrija jistgħu jżidu wkoll il-

livell tat-tniġġis fl-ilma maħżun ____________________.

5. Fil-Gżejjer Maltin hawn numru ta’ widien li fix-xitwa jkun fihom mogħdijiet tal- ilma ħelu. a. Semmi wied wieħed li jinsab f’Għawdex. _____________________

b. Semmi żewġ raġunijiet għalfejn il-mogħdijiet tal-ilma ħelu fil-Gżejjer Maltin ikunu xotti matul is-sajf? _______________________________________________________________

_______________________________________________________________

_______________________________________________________________

c. Semmi erba’ modi kif l-ekosistema tal-widien fil-Gżejjer Maltin qiegħdin ikunu

mhedda minn l-attivitajiet tal-bniedem. ______________________________________________________________

______________________________________________________________

______________________________________________________________

______________________________________________________________

d) Ħares lejn id-disinn ta’ xmara (disinn Z) u illejbiljah bil-kliem ta’ hawn taħt. (7)

baħar kanal ewlieni ferq l-ilmijiet delta għajn ix-xmara

xmara tributarja fomm ix-xmara

Taqsima Ċ

1. a) Semmi pajjiż li spiss jintlaqat mill- għargħar. ________________________ (1)

b) Spjega kawża naturali għall-għargħar f’dan il-pajjiż. (3)

____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

muntanji u għoljiet

c) Semmi u spjega żewġ attivitajiet tal-bniedem li jistgħu jwasslu għall-għargħar.

Attività 1: _____________________________________________________

Spjegazzjoni: ___________________________________________________

______________________________________________________________

______________________________________________________________

Attività 2: _____________________________________________________

______________________________________________________________

____________________________________________________________ (6)

d) Iddeskrivi żewġ miżuri li jistgħu jsiru biex jitnaqqas ir-riskju tal-għargħar.

Miżura 1: _______________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

Miżura 2: _______________________________________________________

________________________________________________________________

______________________________________________________________(6)

e) F’Malta jitwettqu diversi proġetti bil-ħsieb li titnaqqas il-problema tal-għargħar.

Spjega fil-qosor wieħed minn dawn il-proġetti. (Semmi fejn qiegħed isir u kif se

jnaqqas il-problema tal-għargħar f’dak il-post). __________________________

_____________________________________________________________

_____________________________________________________________

___________________________________________________________ (4)

2. a) Spjega xi jfisser dan il-kliem u agħti eżempju ta’ blat għal kull definizzjoni:

Blat poruż: ______________________________________________________

_______________________________________________________________

Blat permeabbli: __________________________________________________

_______________________________________________________________

Blat impermeabbli: _________________________________________________

_____________________________________________________________ (6)

b) Pinġi disinn li juri l-ħames saffi tal-blat ta’ Malta. Fuq id-disinn immarka:

i. is-saff tal-Qawwi ta’ Fuq

ii. is-saff tat-Tafal

iii. il-ħażna tal-ilma ta’ fuq it-tafal

iv. Fuq id-disinn pinġi u mmarka nixxiegħa tal-ilma ġieri.

v. Fuq id-disinn immarka l-ħażna tal-Ilma tal-Pjan. (6)

c) Spjega kif tifforma l-ħażna tal-Ilma tal-Pjan.____________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

_____________________________________________________________(4)

d) Spjega kif tifforma l-ħażna tal-Ilma ta’ Fuq it-Tafal(4)