Betekenis geven aan bronnen (Tijdvak ontdekkers en hervormers H4) / Opdracht B. Bij welk kenmerkend aspect hoort de bron (renaissance, heroriëntatie klassieke oudheid, begin Europese expansie, reformatie)?

AFBEELDINGEN (RONDE 1)

RENAISSANCE

1

5

3

HERORIENTATIE KLASSIEKE OUDHEID

2

6

2

BEGIN EUROPESE EXPANSIE

REFORMATIE

3

1

9

7

UITSPRAKEN (RONDE 2)

RENAISSANCE

3 Pico della Mirandola:

“Toen dus alles gereed was, begon Hij te denken aan de schepping van de mens. Tenslotte besliste de Grote Maker dat de mens, aan wie Hij niets kon geven dat alleen hemzelf toebehoorde, zou delen in alle eigenschappen van ieder ander wezen. Hij maakte de mens daarom als een wezen met een onbepaalde aard en sprak tot hem: “Noch een vaste plaats, noch een geheel eigen vorm, noch enige bijzondere functie hebben wij u gegeven, o Adam, opdat u naar eigen inzicht en oordeel die plaats, functie en vorm zult bezitten die u zelf verkiest. Ik heb u midden in de wereld geplaatst opdat u van daaruit alles makkelijk kunt zien wat er in de wereld bestaat. Wij hebben u werelds noch aards, sterfelijk noch onsterfelijk gemaakt, zodat u uzelf vrijer en eervoller zult kunnen vormen en maken zoals u verkiest. U is het toegestaan om alles te hebben wat u kiest, alles te zijn wat u wilt.”

HERORIENTATIE KLASSIEKE OUDHEID

5 Bisticci Vespasiano, Memoires:

“Alle geleerde mannen van de wereld stroomden uit vrije wil naar Rome. De paus zocht naar Griekse en Latijnse boeken op plaatsen waar ze hoorden te zijn en lette niet op de prijs. Hij verzamelde veel van de beste schrijvers aan zijn hof en gaf hun voortdurend werk. Paus Nicolaas wenste bij de Sint Pieter een bibliotheek te stichten en dit zou een schitterende onderneming geweest zijn, maar doordat hij overleed, liet hij deze onafgemaakt achter. Paus Nicolaas was een sieraad en licht van de literatuur en van geleerde mannen.”

EUROPESE EXPANSIE

2 Paus Nicolaas V:

“Onze vreugde is groot omdat onze dierbare zoon, Hendrik, prins van Portugal, volgend in de voetstappen van zijn illustere vader koning Johannes, geïnspireerd om zielen te zoeken als een onbevreesde soldaat de naam van God tot in de meest ver verwijderde en onbekende landen heeft gedragen, en de vijanden van God en Christus, zoals de Saracenen en de Heidenen, in de katholieke kudde heeft gebracht.”

4

4

REFORMATIE

1 Calvijn:

“Heeft het de Heer behaagd, koningen of raadsheren aan te stellen, dan zal het onze zaak zijn, gehoorzaam en onderdanig te zijn aan diegenen aan wie wij onderworpen zijn. Onze gehoorzaamheid is alleen dan verplicht als de gehoorzaamheid op onze Heer is gericht: want aan Zijn wil zijn alle wensen van de koningen onderworpen en hun besluiten moeten stroken met de wil van de Heer. De Heer is de koning der koningen.”

WAT ER NIET BIJHOORT (twee keer een afbeelding uit de middeleeuwen en een citaat uit de Gouden Eeuw)

4 Jacques le Moine de l’Espine:

“Maar juist dat gebrek was het dat haar inwoners aanspoorde tot voortdurend scheepvaart naar alle andere gebieden; en Amsterdam gaf daardoor niet alleen aan de vreemdelingen de gelegenheid om al hun goederen hier aanstonds te gelde te maken, maar ook andere waren wederom in te kopen en thuisbezorgd te krijgen, tot beider groot voordeel. Amsterdam is thans ongetwijfeld de beroemdste

5

8

10

handelsstad van Europa: een stad die weliswaar op geen al te grote ouderdom kan roemen, maar in haar jonge bestaan veel gelukkiger is dan vele oudere en beroemder steden. Want waarlijk er schijnt tegenwoordig geen enkele stad te zijn die men met haar zou kunnen vergelijken.”

6