Vincent Willem van Gogh

1853-1890

ÄÇÌÉÏÕÑÃÏÉ

Ãåöõñéóìïß

Á. ÌðëÜíá 2008

Ï ðßíáêáò óôï åîþöõëëï: Áõôïðñïóùðïãñáößá, 1887, Ìïõóåßï Âáí Ãêïãê, ¢ìóôåñíôáì

Ï Âßíóåíô âáí Ãêïãê èåùñåßôáé ï ìåãáëýôåñïò ÏëëáíäüòæùãñÜöïò ìåôÜ ôïí ÑÝìðñáíô êáé Ýíáò áðü ôïõòóðïõäáéüôåñïõò ìåôá-éìðñåóéïíéóôÝò. Ôýðïò áíÞóõ÷ïò,öëïãåñÞ êáé ôáñá÷þäçò éäéïóõãêñáóßá, áðïôåëåß öáéíüìåíïóôçí éóôïñßá ôçò ÔÝ÷íçò, åíþ ç ôå÷íéêÞ ôïõ, ðïõ äéáêñßíåôáé ãéáôïí éó÷õñü ñåáëéóìü ôçò, ôç äýíáìç ôçò Ýêöñáóçò êáé ôáôïëìçñÜ ÷ñþìáôá, åß÷å áíõðïëüãéóôç åðßäñáóç óôçäéáìüñöùóç ôçò ìïíôÝñíáò æùãñáöéêÞò, ôçí ðáñáêáôáèÞêçãéá ôçí áíÜðôõîç ôïõ åîðñåóéïíéóìïý.

Ùóôüóï ï Âáí Ãêïãê, ðÝñáóå óôçí éóôïñßá êáé óáí ìéá áðüôéò ðëÝïí ôñáãéêÝò êáëëéôå÷íéêÝò öéãïýñåò. ÉäéïöõÞò êáéáíáôñåðôéêüò, êõíçãçìÝíïò áðü ôç öôþ÷åéá, ìå óõíôåôñéììÝíáéäáíéêÜ êáé óåéñÜ áðü åñùôéêÝò áðïãïçôåýóåéò, åðÝëåîå íáôåñìáôßóåé ôç æùÞ ôïõ, ìïíá÷éêÜ, ðáñÝá ìå ôç èëßøç ðïõÜëëùóôå ôïí áêïëïýèçóå ùò ðéóôÞ óýíôñïöïò óôçí áíçöïñéÜôçò æùÞò.

Ï êáôáñáìÝíïò æùãñÜöïò áí êáé âáóáíéæüôáí áðü øõ÷éêÞíüóï, õðÞñîå óêëçñüò êáé ìåèïäéêüò åñãÜôçò ôçò ôÝ÷íçò ôïõ.¢ëëùóôå ç æùãñáöéêÞ ü÷é ìüíï äåí ôïí ðñüäùóå ðïôÝ, áëëÜõðÞñîå êáé ç ìïíáäéêÞ ßóùò åñùìÝíç ôïõ.

Ç ðõêíÞ áëëçëïãñáößá ìå ôïí áäåëöü ôïõ Ôåü, áðïôåëåß ôçíðéï Ýãêõñç ðçãÞ ãéá íá äéáðéóôþóåé êáíåßò ôç äéáñêÞ áãùíßáôïõ íá ðñïëÜâåé íá äþóåé óôçí ôÝ÷íç ü,ôé ìðïñïýóå, áëëÜ êáéôéò óêëçñÝò êáé Üíéóåò ìÜ÷åò ìå ôçí êïéíùíßá êáé ôïí åáõôüôïõ.

Óå áõôü ôï e-book Ý÷ïõí óõëëå÷èåß ðëçñïöïñßåò ãéá ôç æùÞêáé ôï Ýñãï ôïõ áãáðçìÝíïõ æùãñÜöïõ, ÷ùñßò êáìéÜëïãïôå÷íéêÞ ðñïóäïêßá, üðùò êáé ôá Üëëá ôçò óåéñÜò. ÅäþðåñéëáìâÜíïíôáé êáé Ýñãá ôïõ âáí Ãêïãê, ëéãüôåñï ãíùóôÜ,êõñßùò ðñïóùðïãñáößåò áíèñþðùí ðïõ äÝ÷èçêáí íá ðïæÜñïõíãé´ áõôüí ÷ùñßò ÷ñÞìáôá, äéáêñßíïíôáò ðñïöáíþò ôçí êáëÞøõ÷Þ ðïõ Þôáí êïõêïõëùìÝíç áðü ìéá ôáñáãìÝíç üøç.

Åßíáé Ýíá åëÜ÷éóôï äåßãìá áãÜðçò êáé èáõìáóìïý ãéá ôáÝñãá ôïõ, ðïõ áí êáé ðñïÞëèáí áðü ìéá âáóáíéóìÝíç øõ÷Þ äåíðáýïõí íá ëåéôïõñãïýí óáí ãéáôñéêü. Ôï ÷áñßæù óôïõòóõíïäïéðüñïõò ìïõ, ôïí Êþóôá êáé ôï ÃéÜííç, ðïõ Ýìáèáí áðüíùñßò íá äéáêñßíïõí ü,ôé êßôñéíï ìáò ðåñéâÜëëåé. _

3

ANTI ÅÃÊÙÌÉÏY

Ãõíáßêá ìå óêïýðá, 1885, Ìïõóåßï Êñüéëåñ Ìéïýëåñ, ¼ôåñëï.

ÏÏÂßíóåíô Âßëåì âáí Ãêïãê (öáí ×ï÷ óôçí ïëëáíäéêÞ)üðùò Þôáí ôï ðëÞñåò ïíïìáôåðþíõìï ôïõ æùãñÜöïõ,ãåííÞèçêå óôéò 30 Ìáñôßïõ 1853 óôï ÐñåóâõôÝñéï ôïõ

×ñüïô Æßíôåñô Þ Æïýíôåñô, åíüò ìéêñïý ÷ùñéïý ôçò ÂñáâÜíôçòóôç Íüôéá Ïëëáíäßá êáé Þôáí ôï ìåãáëýôåñï ðáéäß ôïõÔåïíôüñïõò Âáí Ãêïãê (1822-1885) êáé ôçò ¢ííáò ÊïñíçëßáòÌðá(Êá)ñìðÝíôïõò (1819-1907). Ï ðáôÝñáò ôïõ ÞôáíðñïôåóôÜíôçò ðÜóôïñáò ìå éäéáßôåñá éó÷õñü èñçóêåõôéêüóõíáßóèçìá êáé ç ìçôÝñá ôïõ êüñç âéâëéïäÝôç ôçò âáóéëéêÞòáõëÞò, Üôïìï ìå êáëëéôå÷íéêÜ ÷áñßóìáôá êáé áãÜðç óôïäéÜâáóìá. Ðáíôñåýôçêáí ôï 1851 êáé Ýíá ÷ñüíï ðñéí -åðßóçòóôéò 30 Ìáñôßïõ- åß÷áí öÝñåé óôïí êüóìï Ýíá áãüñé ðïõ åß÷åâáöôéóôåß Âßíóåíô Âßëåì êáé ôï ïðïßï êáôÝëçîå áìÝóùò ìåôÜôïí ôïêåôü. Ãéá ôïí ëüãï áõôü óôï íåïãÝííçôï áãïñÜêé ðïõÝìåëëå íá ãíùñßóïõìå áðü ôçí ôÝ÷íç ôïõ, äüèçêå ôï ßäéïüíïìá. ¸íá üíïìá ðïõ áðïäåß÷èçêå éäéáßôåñá èáíÜóéìï.

Ïé âáí Ãêïãê åß÷áí áêüìç ðÝíôå ðáéäéÜ. Ôñßá êïñßôóéá, ôçí¢ííá (1855-1930), ôçí Åëßæáìðåô (1859-1936), êáé ôç Âéë(1862-1941) êáé äýï áãüñéá, ôïí Ôåü (1857- êáé ôïí Êïñ (1867-1900). Ç ïéêïãÝíåéá åß÷å âáèéÜ èñçóêåõôéêÞ ðáñÜäïóç. ÁñêåôÜìÝëç ôçò ìÜëéóôá, åêôüò áðü ôïí ðáôÝñá ôïõ Âßíóåíô, Þôáíéåñåßò êé Ýôóé ï ìéêñüò áíáôñÜöçêå óå Ýíá áõóôçñü ðåñéâÜëëïíìå ôçí áôìüóöáéñá ôçò êáôáèëéðôéêÞò èñçóêïëçøßáò íá åðéäñÜóôç äéáìüñöùóç ôïõ ÷áñáêôÞñá ôïõ.

Óáí ðáéäß õðÞñîå ëéãïìßëçôïò êáé ìïíá÷éêüò åíþ ôïõ Üñåóáíïé ðåñßðáôïé óôç öýóç ãéá íá áðïëáìâÜíåé ôá óôïé÷åßá ôçò. ÇðáñáôÞñçóç ôùí ëïõëïõäéþí, ôùí åíôüìùí êáé ôùí ðïõëéþíÝêëåâå ðïëëÝò áðü ôéò þñåò ôùí ìïíá÷éêþí ðåñéðÜôùí ôïõ.ÁíáöÝñåôáé ìÜëéóôá üôé ùò ðáéäß äéáôçñïýóå êáé óõëëïãÞ áðüöùëéÝò ðïõëéþí. Ç ìïíá÷éêüôçôá áõôÞ ïöåéëüôáí ßóùò óôçíáãñéùðÞ üøç ôïõ êáé óôï ãåãïíüò üôé ðáñ' üëç ôçí çñåìßá ðïõôïí êáôåß÷å ìðïñïýóå íá åß÷å ìåãÜëá îåóðÜóìáôá üôáí äåíÝíéùèå éêáíïðïéçìÝíïò. ÐáñÜ ôçí üøç ôïõ áõôÞ, ï ìéêñüòÂßíóåíô ïíåéñåõüôáí íá áðïêôÞóåé ößëïõò. ÌÜôáéá üìùò. Ïýôåóôï ó÷ïëåßï, ïýôå áñãüôåñá óôç æùÞ ôïõ ìðüñåóå íá ôáéñéÜîåéìå êÜðïéïí.

Ôï 1864 ôåëåéþíïíôáò ôï Äçìïôéêü, ï ðáôÝñáò ôïõ ôïíÝóôåéëå åóùôåñéêü óôï ÆÝéíöåíìðåñ÷åí, üðïõ ðáñÝìåéíå ìÝ÷ñéôï 1866. Åêåß åîáêïëïõèïýóå íá ðåñíÜåé ôéò åëåýèåñåò þñåòôïõ ìüíïò, áõôÞ ôç öïñÜ üìùò æùãñáößæïíôáò. Ýíá ôáëÝíôï ðïõöáßíåôáé üôé åß÷å êëçñïíïìÞóåé áðü ôç ìçôÝñá ôïõ ðïõóõíÞèéæå íá æùãñáößæåé ôéò åëåýèåñåò þñåò ôçò. Ôçí ðåñßïäïáõôÞ ï Âßíóåíô ÷Üñéóå óôïí ðáôÝñá ôïõ ôï ðñþôï ôïõ ó÷Ýäéï.

Áðü ôï ÓåðôÝìâñéï ôïõ 1866 ìÝ÷ñé ôï ÌÜñôéï ôïõ 1868öïßôçóå óôï Ôßëìðïõñãê ôåñìáôßæïíôáò êáé ôéò óðïõäÝò ôïõ óôáìÝóá ôçò ó÷ïëéêÞò ÷ñïíéÜò ìéá êáé ôï åíäéáöÝñïí ôïõ ãéá ôïó÷ïëåßï äåí Þôáí êáé ìåãÜëï. Ùò ìáèçôÞò Þôáí ìÝôñéïò,ùóôüóï åß÷å éäéáßôåñç êëßóç óôéò îÝíåò ãëþóóåò. êëßóç ôçíïðïßá êáëëéÝñãçóå íùñßò ìå áðïôÝëåóìá íá ìÜèåé ôç ãáëëéêÞ,ôçí áããëéêÞ êáé ôç ãåñìáíéêÞ.

Ç ïéêïãÝíåéá âáí Ãêïãê ðÝñá áðü ôïõò éåñåßò, áñéèìïýóå êáéìÝëç ôá ïðïßá äñáóôçñéïðïéïýíôáí óôï åìðüñéï ôùí ÝñãùíôÝ÷íçò. ¸íáò áðü ôïõò èåßïõò ôïõ Âßíóåíô, ï èåßïò Óåíô,ìåóïëáâåß ôüôå íá ðñïóëçöèåß ï íåáñüò áíéøéüò ôïõ óôïíãíùóôü ïßêï Ãêïõðßë, ðïõ åß÷å ùò áíôéêåßìåíï äñáóôçñéüôçôáòôçí åìðïñßá Ýñãùí ôÝ÷íçò, åíþ äéÝèåôå õðïêáôáóôÞìáôá óåðïëëÝò åõñùðáúêÝò ðüëåéò.

Ôïí Éïýëéï ôïõ 1869, ìüëéò äåêáÝîé åôþí, îåêéíÜ íáåñãÜæåôáé óôç ãêáëåñß Ãêïõðßë ôçò ×Üãçò, êáé åîåëßóóåôáé óåõðüäåéãìá õðáëëÞëïõ. ÔÝóóåñá ÷ñüíéá áñãüôåñá, 1873,ðñïóëáìâÜíåôáé áðü ôçí åðé÷åßñçóç êáé ï ìéêñüôåñïò áäåëöüòôïõ, Ôåü, ùò ðùëçôÞò óôï õðïêáôÜóôçìá ôùí Âñõîåëëþí.ÃñÜöåé, ôüôå ï Âßíóåíô óôïí áäåëöü ôïõ: "×Üñçêá ðïëý üôáíÝìáèá üôé èá åßìáóôå óôçí ßäéá äïõëåéÜ. Áðü äù êáé ìðñïò èáðñÝðåé íá ãñÜöïõìå óõ÷íÜ ï Ýíáò óôïí Üëëï."

Ç áëëçëïãñáößá ôùí áäåëöþí óõíå÷ßóôçêå ìÝ÷ñé ôï ôÝëïòôçò æùÞò ôïõ æùãñÜöïõ êáé åßíáé ç ìïíáäéêÞ áîéüðéóôç ðçãÞþóôå óÞìåñá íá ãíùñßæïõìå ôüóåò ëåðôïìÝñåéåò ãéá ôï÷áñáêôÞñá ôïõ êáé ôïí áãþíá åðéâßùóçò ôïõ. Ôçí ßäéá ÷ñïíéÜ,ï åéêïóÜ÷ñïíïò ðëÝïí Âßíóåíô, Ý÷åé êáôáöÝñåé ìå ôçí åîõðíÜäáêáé ôç ó÷ïëáóôéêüôçôá ôïõ íá êåñäßóåé ôçí áãÜðç êáé ôçíåêôßìçóç ôùí åñãïäïôþí ôïõ. Áí êáé äåí åß÷å êáìéÜ éäéáßôåñçêëßóç óôï åìðüñéï, ëüãù ôçò éäéáßôåñçò åõöõÀáò, ôçò ìåãÜëçòáãÜðçò ãéá ôçí ôÝ÷íç êáé ôçò ãíþóçò îÝíùí ãëùóóþí, óýíôïìáêñßèçêå éêáíüò íá åñãáóèåß óôï õðïêáôÜóôçìá ôçò åðé÷åßñçóçòóôï Ëïíäßíï. Ç ðáñáìïíÞ ôïõ åêåß äéÞñêåóå äýï ÷ñüíéá êáé çåìðåéñßá áðü áõôÞí õðÞñîå êáèïñéóôéêÞ ãéá ôçí õðüëïéðç æùÞôïõ.

ÐñÜãìáôé ãéá ðñþôç öïñÜ ï Âßíóåíô áñ÷ßæåé íá íéþèåééêáíïðïéçìÝíïò. ÁíáöÝñåôáé ìÜëéóôá üôé óôï Ëïíäßíï,ðñïóðáèïýóå íá õéïèåôÞóåé ôïõò ôñüðïõò êáé ôéò óõíÞèåéåòåíüò ðñáãìáôéêïý åðé÷åéñçìáôßá êáé ãéá ôï óêïðü áõôü åß÷åáãïñÜóåé ìÝ÷ñé êáé øçëü êáðÝëï. Ãéá ôçí åíÝñãåéÜ ôïõ áõôÞÝãñáøå óôïõò äéêïýò ôïõ ÷áñáêôçñéóôéêÜ: "Äåí åßíáé äõíáôüííá æÞóåéò óôï Ëïíäßíï ÷ùñßò ôÝôïéï êáðÝëï"! Æþíôáò áíÝìåëá,ôñéãõñíïýóå óôïí ÔÜìåóç êáé áíáêÜëõðôå ôïõò ìåãÜëïõò

5

Ãõíáßêá (ç ÓéÝí;), 1882 (×Üãç), Ìïõóåßï Êñüéëåñ Ìéïýëåñ, ¼ôåñëï.

Âñåôáíïýò æùãñÜöïõò. Óôá Ìïõóåßá êáé ôéò ãêáëåñß ôçò ðüëçòôïý äüèçêå ç åõêáéñßá íá ìåëåôÞóåé ôá Ýñãá ôùí Êüíóôáìðëêáé ÔÝñíåñ, ïé ïðïßïé ôïí åíôõðùóßáóáí ìå ôá ôïðßá ôïõò, áëëÜêáé ôïõò ÖñáíóïõÜ ÌéëëÝ êáé Æéë Ìðñåôüí ðïõ áðïôõðþíïõíèáõìÜóéá ôçí áãñïôéêÞ æùÞ.

ÎáöíéêÜ üìùò üëá áíáôñÝðïíôáé. Ï Âßíóåíô êáôïéêþíôáòóôï óðßôé ôçò ÓÜñá Ïýñóïõëá Ëüéåñ, åñùôåýåôáé ôçí êüñç ôçòÅõãåíßá, ç ïðïßá ùóôüóï äéáôçñåß ó÷Ýóç ìå Üëëïí Üíäñá êáéôïí áðùèåß ðåñéãåëþíôáò ôïí. Ç áðïãïÞôåõóÞ ôïõ åßíáé ôüóç,þóôå ôïí Éïýíéï ôïõ 1874, Ý÷ïíôáò ðÝóåé óå êáôÜèëéøç, öåýãåéáðü ôï Ëïíäßíï ãéá íá åðéóôñÝøåé óôï ïéêïãåíåéáêü êáôáöýãéïôïõ, ìáêñéÜ áðü ôïí Üôõ÷ï ÝñùôÜ ôïõ. Ôïõò åðüìåíïõò ìÞíåòìåôáêéíåßôáé óõ÷íÜ ìåôáîý Ëïíäßíïõ êáé Ðáñéóéïý ãéá ôéòáíÜãêåò ôçò åðé÷åßñçóçò ãéá íá êáôáëÞîåé ôï ÌÜñôéï ôïõ 1876óôçí Áããëßá. ÁðïöáóéóìÝíïò íá åãêáôáëåßøåé ôï åìðüñéïðéíÜêùí, äçëþíåé ðáñáßôçóç áðü ôïí ïßêï Ãêïõðßë,êëåßíïíôáò ïñéóôéêÜ áõôüí ôïí êýêëï ôçò æùÞò ôïõ.

Ôïõò ðñþôïõò äýï ìÞíåò óôçí Áããëßá åñãÜóèçêå ùòäÜóêáëïò óôï ó÷ïëåßï ôïõ ÑÜìóãêåúô, óôá íïôéïáíáôïëéêÜðáñÜëéá, êáé êáôüðéí óôï ¢éëãïõïñè êïíôÜ óôï Ëïíäßíï, óå Ýíáó÷ïëåßï áññÝíùí üðïõ ðåñéóôáóéáêÜ åêôåëåß êáé ÷ñÝç ðÜóôïñá.Ïé íÝåò áíáæçôÞóåéò ðïõ ðçãÜæïõí áðü ôá åñùôÞìáôá "Óå ôé èáìðïñïýóá íá åßìáé ÷ñÞóéìïò;", "ÊÜôé õðÜñ÷åé ìÝóá ìïõ, áëëÜ ôéåßíáé;" ôïí Ýöåñáí ðéï êïíôÜ óôçí áðüöáóç íá áó÷ïëçèåß ïßäéïò ìå ôç æùãñáöéêÞ. ºóùò íá ìçí åßíáé ôõ÷áßï üôé ôçíðåñßïäï áêñéâþò ðïõ ìåôáêéíéüôáí ìåôáîý Ëïíäßíïõ êáéÐáñéóéïý Üñ÷éóå íá êáôáöåýãåé óôç èñçóêåßá. Ç ôÜóç ôïõ áõôÞìðïñåß íá ïöåéëüôáí êáé óôçí åðéèõìßá ôïõ íá öáíåß ï ßäéïò÷ñÞóéìïò. ¢ëëùóôå ç öôþ÷åéá ôùí êáôïßêùí ôïõ Ëïíäßíïõ ôïíåõáéóèçôïðïßçóå áêüìç ðåñéóóüôåñï.

Ôïí åðüìåíï ÷ñüíï êáé êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ðáñáìïíÞò ôïõóôï ¸ôåí, ðüëç óôçí ïðïßá êáôïéêïýí ïé ãïíåßò ôïõ, ðåßèåôáé íáìçí åðéóôñÝøåé óôï Ëïíäßíï. Áöïý åñãÜóôçêå ìåñéêïýò ìÞíåòùò õðÜëëçëïò óå âéâëéïðùëåßï, óå ìéá ðáñüñìçóç íáðñïóöÝñåé óôïõò óõíáíèñþðïõò ôïõ îåêéíÜ èåïëïãéêÝòóðïõäÝò óôï ¢ìóôåñíôáì. Ùóôüóï ç ðñïóùðéêüôçôá ôïõ, ïéáíáæçôÞóåéò ôïõ, ç óõíå÷Þò ÜñíçóÞ ôïõ íá åíôá÷èåß óåáõóôçñÜ ðëáßóéá êáé ç öýóç ôùí óðïõäþí, ðïõ áðáéôïýóáíðïëý ÷ñüíï êáé ðïëý êüðï, óôÜèçêáí ôñï÷ïðÝäåò óôçíåêðëÞñùóç ôùí ðñïóäïêéþí ôïõ âáí Ãêïãê. Áðïôõã÷Üíåé ìåôÜáðü ôñßìçíç äïêéìáóôéêÞ ðåñßïäï, ÷ùñßò üìùò íá ôï âÜæåéêÜôù.

Ôï Öèéíüðùñï ôïõ 1878 öåýãåé ãéá ôï ÂÝëãéï, üðïõ

ðáñáêïëïõèåß ìáèÞìáôá óå éåñáðïóôïëéêÞ ó÷ïëÞ ôùíÂñõîåëëþí. ÁðïöáóéóìÝíïò íá ãßíåé ëáúêüò éåñïêÞñõêáòåãêáèßóôáôáé óôçí ðåñéï÷Þ ôùí áíèñáêùñõ÷åßùí óôïÌðïñéíÜæ óôá íüôéá ôïõ Âåëãßïõ.

Ó' áõôü ôï æïöåñü ôüðï, üðïõ ïé áíèñáêùñý÷ïé äïõëåýïõíäþäåêá þñåò ôçí çìÝñá êÜôù áðü ôç ãç, óôñÝöåôáé óôéòáãáèïåñãßåò ìå ìåãÜëç áõôïèõóßá êáé æþíôáò ðéï öôù÷éêÜ êéáðü ôïõò åñãÜôåò áêüìç, áðïêôÜ ôç öÞìç ôïõ "íÝïõ ×ñéóôïý".Êáôåâáßíïíôáò ìáæß ôïõò óôéò óôïÝò, öñïíôßæïíôáò ôïõòáññþóôïõò, ìïéñÜæïíôáò ôá ÷ñÞìáôá êáé ôá õðÜñ÷ïíôÜ ôïõ,êçñýóóåé ôéò ÃñáöÝò. ¸÷ïíôáò öèÜóåé íá êïéìÜôáé óôá Ü÷õñá,óå êáôÜóôáóç ðëÞñïõò Ýíäåéáò äÝ÷åôáé Ýíá íÝï ðëÞãìá. Ïéáíþôåñïé êëçñéêïß èåùñþíôáò ùò áêñüôçôåò ôéò åíÝñãåéÝò ôïõ,ôïí áðïðÝìðïõí ðïëý óýíôïìá, ôï 1879.

Ðáñ' üëç ôç ãñïèéÜ ðïõ äÝ÷èçêå ï åõáßóèçôïò Âßíóåíô,åîáêïëïõèåß íá áãùíßæåôáé þóôå íá ðáñáìåßíåé ÷ñÞóéìïò. ¸ôóéáðïöáóßæåé íá óôñáöåß óôç æùãñáöéêÞ õðçñåôþíôáòôáõôü÷ñïíá êáé ôï èåü. Êçñýóóåé ôç Âßâëï óôç Ìïíò, ìüíïòôïõ ðéá, Ý÷ïíôáò áðïìåßíåé Þäç ÷ùñßò ëåöôÜ êáé ößëïõò. Ìüíïï Ôåü ôïí âïçèÜåé êáé ôïí êáôáëáâáßíåé, üðùò èá êÜíåé åîÜëëïõó' üëç ôïõ ôç æùÞ. Áñãüôåñá ï æùãñÜöïò, ó' ìéá åðéóôïëÞ ðñïòôïí áäåëöü ôïõ, ãñÜöåé: "Ó÷åäéÜæù óõíÞèùò áñãÜ ôï âñÜäõ, ãéáíá óõãêñáôÞóù ïñéóìÝíåò áíáìíÞóåéò êáé íá áðïêñõóôáëëþóùôéò éäÝåò ðïõ ìïõ õðïâÜëëåé ç üøç ôùí ðñáãìÜôùí". Óå ëßãï ïÂáí Ãêïãê äåí èá áíáöÝñåé ôßðïôå Üëëï óôéò åðéóôïëÝò ôïõ,ðáñÜ ìüíï ãéá ó÷Ýäéá. Ç æùãñáöéêÞ ôïõ, ôçí ðåñßïäï ôçòðáñáìïíÞò ôïõ óôá áíèñáêùñõ÷åßá åêöñÜæåé ôç æùÞ ôùíåñãáôþí ìå óêïôåéíÝò êáé ðá÷éÝò ìÜæåò ÷ñþìáôïò,ðåñéôñéãõñéóìÝíåò áðü Ýíôïíá ðåñéãñÜììáôá.

Ôïí Áýãïõóôï ôïõ 1880, åãêáôáëåßðåé ðëÞñùò ôï êÞñõãìáåêöñÜæïíôáò ôéò ðñþôåò óïâáñÝò öéëïäïîßåò óå ó÷Ýóç ìå ôçæùãñáöéêÞ. Åßíáé ðéá åßêïóé åðôÜ åôþí. ÌåôÜ áðü äÝêá ÷ñüíéááíáæçôÞóåùí êáé áðïãïçôåýóåùí öáßíåôáé íá áíáêáëýðôåéåðéôÝëïõò ôçí êëßóç ôïõ. ÖèÜíåé óôéò ÂñõîÝëëåò êáé Ýñ÷åôáé óååðáöÞ ìå ôïõò æùãñÜöïõò Ñüêëïöò (1822-1897) êáé ÑáðÜñíô(1858-1892). Ï äåýôåñïò ôïí ðáñïôñýíåé íá îåêéíÞóåéåéêáóôéêÝò óðïõäÝò êáé ìå ôçí ïéêïíïìéêÞ óôÞñéîç ôïõ Ôåü, ðïõåîáêïëïõèåß íá åñãÜæåôáé óôïõ Ãêïõðßë óôï Ðáñßóé,åããñÜöåôáé óôçí Áêáäçìßá Ôå÷íþí ôçò ðüëçò.

ÌåôÜ áðü åííÝá ìÞíåò, 1881, åðéóôñÝöåé óôï ¸ôåí üðïõóõíáíôÜ êáé åñùôåýåôáé ðáñÜöïñá ôç íåáñÞ ÷Þñá êáéåîáäÝëöç ôïõ ÊÝå Öïò Óôñßêåñ. Äõóôõ÷þò åêåßíç äåíáíôáðïêñßíåôáé óôá áéóèÞìáôÜ ôïõ, áëëÜ êáé ç ïéêïãÝíåéá ôïõ

7

Ãõíáßêá, 1885 (ÁìâÝñóá), Ìïõóåßï Âáí Ãêïãê, ¢ìóôåñíôáì

åêöñÜæåé éó÷õñÝò áíôéññÞóåéò ãéá ôïí Ýñùôá áõôü. ÁíáöÝñåôáéìÜëéóôá üôé ãéá íá áðïäåßîåé ôï ìÝãåèïò ôïõ ÝñùôÜ ôïõ óôïõòãïíåßò ôçò ÊÝå, Ýöèáóå óôï óçìåßï íá êñáôÞóåé ôï ÷Ýñé ôïõ ãéááñêåôÞ þñá ðÜíù áðü ôç öëüãá ìéáò ëÜìðáò!

Ôçí ðåñßïäï áõôÞ äéáðéóôþíïíôáé êáé ïé ðñþôåò ñùãìÝò óôïèñçóêåõôéêü õðüâáèñï ôïõ Âáí Ãêïãê åíþ ðïëý óýíôïìááñ÷ßæïõí íá îåôõëßãïíôáé ïé äåîéüôçôÝò ôïõ. ÓôáèåñÜðñïóáíáôïëéóìÝíïò óôï óôü÷ï ôïõ, åðéóêÝðôåôáé ôç ×Üãç ãéáíá óõìâïõëåõèåß ôïí åîÜäåëöï ôïõ ¢íôïí Ìïâ (1838-1888), ïïðïßïò Þôáí ãíùóôüò æùãñÜöïò ðïõ áíôëïýóå ôá èÝìáôá ôïõêõñßùò áðü ôçí áãñïôéêÞ æùÞ. Áõôüò åßíáé ðïõ èá ÷áñßóåé óôïÂßíóåíô ôá ðñþôá ðéíÝëá êáé óùëçíÜñéá ÷ñþìáôïò êáé èá ôïíåéóÜãåé óôçí õäáôïãñáößá êáé óôçí ôå÷íéêÞ ôçò åëáéïãñáößáò.Óôç ×Üãç ôïõ äßíåôáé ç åõêáéñßá íá óõíáíôÞóåé êé ÜëëïõòæùãñÜöïõò üðùò ôï Èåüöéëï íôå Ìðïê (1851-1904) êáé ôïíÃéü÷áí Ìðüóìðïõì (1817-1891).

Óôéò áñ÷Ýò ôïõ 1882 ï Âßíóåíô, ìåôÜ áðü ìéá óýãêñïõóç ðïõåß÷å ìå ôïí ðáôÝñá ôïõ ìåôáêïìßæåé óå Ýíá ìéêñü äùìÜôéï óôï138 ôçò ïäïý Schenkweg óôç ×Üãç, ìå óêïðü íá âñßóêåôáéêïíôÜ óôïí Ìïâ êáé íá äéäÜóêåôáé áð' áõôüí. Åäþ Ý÷åé üëï ôï÷ñüíï íá äïêéìÜóåé äéÜöïñåò ôå÷íéêÝò óôç æùãñáöéêÞ. ÄïýëåøåóêëçñÜ óôçí ðñïïðôéêÞ, ôç óêßáóç áëëÜ êáé óôçí áíáôïìéêÞ,ìå âÜóç êõñßùò ôéò åéêüíåò áðü ôï ÌðïñéíÜæ êáé ôïõòáíèñáêùñý÷ïõò ôïõ. Áðü 'êåé êáé ðÝñá äåí èá åãêáôáëåßøåéðïôÝ ôç æùãñáöéêÞ. Ôçí åðï÷Þ åêåßíç ðåñéìáæåýåé ôçí Ìáñßá×üïñíéê, ìéá ìïäßóôñá ðïõ Þôáí ôáõôü÷ñïíá êáé ðüñíç,ãíùóôÞ ìå ôï üíïìá ÓéÝí, Ýãêõï êáé ìçôÝñá åíüò 5÷ñïíïõêïñéôóéïý.

Óõíå÷ßæåé íá æùãñáößæåé ìå åíôáôéêïýò ñõèìïýò, áõôÞ ôçöïñÜ óêçíÝò áðü ôï äñüìï êáé êÜðïéåò öïñÝò óõíôñïöéÜ ìå ôïíåðßóçò æùãñÜöï Ôæùñôæ ×Ýíôñéê ÌðñÝéôíåñ (1857-1923), åíþáñ÷ßæåé íá äÝ÷åôáé êáé ðáñáããåëßåò áðü ôï èåßï ôïõ ÊïñíÞëéïÌáñßíïõò. Ç ðñþôç áöïñïýóå óå ìéá óåéñÜ áðü 12 áðüøåéò ôçò×Üãçò êáé ç äåýôåñç 6 ëåðôïìåñåßò áðüøåéò ôçò ßäéáò ðüëçò,üëá ìå ìåëÜíé. Åí ôù ìåôáîý ëßãï êáéñü ðñéí åß÷å ïëïêëçñþóåéôï ðñþôï ôïõ Ýñãï ìå ôçí ôå÷íéêÞ ôçò õäáôïãñáößáò.

×ñçóéìïðïéþíôáò ôç ÓéÝí ùò ìïíôÝëï êáé åðéèõìþíôáò íáôçí ðáíôñåõôåß Ýñ÷åôáé óå óýãêñïõóç ìå ôïí Ìïâ êáéäéáêüðôåôáé ç öéëßá ôïõò. Ùóôüóï ôüóï ç ïéêïãÝíåéÜ ôïõ üóïêáé ï Ôåü áíôéäñïýí ìå ôç óåéñÜ ôïõò ó' áõôüí ôï ãÜìï. Ìðïñåßêáíåßò íá åîçãÞóåé ôçí åðéëïãÞ ôïõ áõôÞ áí óêåöèåß üôé ïæùãñÜöïò ðïõ Þôáí óôåñçìÝíïò áðü ôçí áíèñþðéíç êáéåéäéêüôåñá ôç ãõíáéêåßá óõíôñïöéÜ åðéèõìïýóå óõíå÷þò íá

ðñïóöÝñåé óå üóïõò åß÷áí áíÜãêç. ÊÜôé Üëëùóôå ðïõåêäÞëùóå Ýìðñáêôá ôçí åðï÷Þ ôïõ ÌðïñéíÜæ.

Ï âáí Ãêïãê åîïõèåíùìÝíïò øõ÷éêÜ, áññùóôáßíåéðáñÜëëçëá áðü áöñïäßóéï íüóçìá êáé íïóçëåýåôáé ôïí Éïýíéïôïõ 1882 óôï Íïóïêïìåßï Brouwersgracht. Åí ôù ìåôáîý çÓéåí öÝñíåé óôïí êüóìï ôï äåýôåñï ðáéäß ôçò êáé ìåôáêéíïýíôáéêáé ïé ôÝóóåñéò óå Ýíá ìåãáëýôåñï äéáìÝñéóìá óå äéðëáíüêôßñéï. Ôï ßäéï êáëïêáßñé áìÝóùò ìåôÜ ôçí áíÜññùóç ï Âßíóåíôáñ÷ßæåé íá äïõëåýåé åíôáôéêÜ êáé íá äéáâÜæåé ÆïëÜ, Ïõãêþ êáéÍôßêåíò. ÓôáäéáêÜ äïêéìÜæåé äéÜöïñåò ôå÷íéêÝò. Óôçí áñ÷Þåëáéïãñáößá, ëßãïõò ìÞíåò ìåôÜ ëéèïãñáößá êáé óôï ôÝëïò ôçò÷ñïíéÜò óõíáíôéÝôáé ìå ôçí ôå÷íéêÞ ôçò åéêïíïãñÜöçóçòðéèáíüí óôï Ëïíäßíï. Ìïíáäéêü óôÞñéãìÜ ôïõ åîáêïëïõèåß íáåßíáé ï áäåëöüò ôïõ Ôåü, ï ïðïßïò öñïíôßæåé íá ôïí åíéó÷ýåéïéêïíïìéêÜ êáé çèéêÜ äéáôçñþíôáò ôçí ôáêôéêÞ áëëçëïãñáößáôïõò.

Ôï 1883 Þôáí ìéá ÷ñïíéÜ íÝùí ãíùñéìéþí áëëÜ êáé ñÞîåùíìå ôï ðáñåëèüí. Ï Âßíóåíô åñãÜæåôáé óôç ×Üãç êïíôÜ óå åðôÜôïõëÜ÷éóôïí æùãñÜöïõò åíþ ðñïò ôï ôÝëïò ôçò ÷ñïíéÜòåãêáôáëåßðåé ôçí ÓéÝí ìåôáêïìßæïíôáò óôçí åîï÷Þ ôçò íüôéáòÏëëáíäßáò üðïõ æùãñáößæåé ôç öýóç êáé ôïõò åñãÜôåò. Õðü ôçíðßåóç üìùò ôçò ïéêïíïìéêÞò äõóðñáãßáò ôï ÄåêÝìâñéïåðéóôñÝöåé óôïõò ãïíåßò ôïõ ðïõ Ý÷ïõí åãêáôáóôáèåß ðëÝïí óôïÍéÝíåí. Áñãüôåñá íïéêéÜæåé Ýíá äùìÜôéï ðïõ áíÞêå óôïí êýñéïÓÜöñáíô, åêêëçóéáóôéêü õðÜëëçëï ôçò ñùìáéïêáèïëéêÞòåêêëçóßáò, äéáìïñöþíåé ôï äéêü ôïõ óôïýíôéï êáé áñ÷ßæåé íáäïõëåýåé êáôÜ ðáñáããåëßá, ç ðñþôç áðü ôéò ïðïßåò Þôáí åêåßíçåíüò óõíôáîéïý÷ïõ ÷ñõóï÷üïõ áðü ôï Áéô÷üâåí, ðïõ ëåãüôáíHerroans êáé ï ïðïßïò åðéèõìïýóå íá äéáêïóìÞóåé ôçíôñáðåæáñßá ôïõ.

ÁðïöáóéóìÝíïò íá æùãñáößæåé ôçí êáèçìåñéíÞ áãñïôéêÞæùÞ, óôá âÞìáôá ôùí ÌéëÝ êáé Ìðñåôüí, æùãñáößæåé 40 Ýñãáìå èÝìáôá áðü ôçí êáèçìåñéíüôçôá ôïõ ÍéÝíåí. ÔüôåðáñïõóéÜæïíôáé êÜðïéá óýííåöá óôçí ôåëéêÜ Üññçêôç ó÷Ýóçìå ôïí áäåëöü ôïõ. Ï æùãñÜöïò ðáñáðïíåßôáé óôïí Ôåü üôé äåíêáôáâÜëåé éäéáßôåñåò ðñïóðÜèåéåò íá ðñïùèÞóåé ôá Ýñãá ôïõóôï Ðáñßóé, ãåãïíüò ðïõ åîùèåß ôïí áäåëöü ôïõ íá ôïíåðáíáöÝñåé óôç óýã÷ñïíç åéêáóôéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá.ÐñÜãìáôé ï Âáí Ãêïãê äïýëåõå ôüôå ìå éäéáßôåñá óêïôåéíïýòôüíïõò, áíôßèåôá áðü ôïõò ÐáñéæéÜíïõò éìðñåóéïíéóôÝòæùãñÜöïõò ðïõ äïýëåõáí ìå öùôåéíÜ ÷ñþìáôá.

Óýíôïìá ï ìïíá÷éêüò æùãñÜöïò åñùôåýåôáé ìéá ãåéôüíéóóáôïõ, ôçí ÌÜñãêï ÌðÝãêåìáí, ç ïðïßá ùóôüóï åßíáé áñêåôÜ

9

Ç Áãêïóôßíá Óåãêáôüñé ôïõ ÔáìðïõñÜí, åíüò áðü áôá ðéï ãíùóôÜ êáìðáñÝ ôçò ÌïíìÜñôçò, 1887, Ìïõóåßï Âáí Ãêïãê, ¢ìóôåñíôáì

ìåãáëýôåñç ôïõ. Ç éóôïñßá ü÷é ìüíï äåí Ý÷åé áßóéï ôÝëïò,áíôßèåôá ìÜëéóôá ðñïêáëåß óêÜíäáëï ãéá ôçí åðï÷Þ ìåáðïêïñýöùìá ôçí áðüðåéñá áõôïêôïíßáò ôçò. ¸÷ïíôáò Þäçåðéóêåöèåß äýï öïñÝò ôïí Âáí ÑáðÜñíô, äåí öáßíåôáé íáåðéèõìåß íá ÷Üóåé ôçí åðáöÞ ôïõ ìå ôïõò æùãñÜöïõò ðïõãíþñéóå óôç ×Üãç. Ôá äýï äåêáÞìåñá Üëëùóôå ðïõ ðÝñáóåêïíôÜ ôïõò öáßíåôáé íá ëåéôïõñãïýí èåñáðåõôéêÜ óôç ìïíáîéÜôïõ êáé ôáõôü÷ñïíá íá ôïí åìøõ÷þíïõí íá óõíå÷ßóåé ôïíêáëëéôå÷íéêü äñüìï ðïõ åß÷å äéáëÝîåé. Óôï ôÝëïò ôçò ÷ñïíéÜòîåêéíÜ íá ðáñáäßäåé ìáèÞìáôá æùãñáöéêÞò óå ôñåéò êáôïßêïõòôïõ Áúô÷üâåí, óôïí ôá÷õäñüìï Willem de Wakker, óôïíâõñóïäÝøç Anton C. Kerssemakers, ìåôÝðåéôá æùãñÜöï, êáé óåÝíáí åñáóéôÝ÷íç çèïðïéü ðïõ åîåëßóóåôáé óå óôåíü ößëï ôïõ.

Ôï ÌÜñôéï ôïõ 1885, ðåèáßíåé áéöíßäéá ï ðáôÝñáò ôïõ êáéáìÝóùò ìåôÜ ï æùãñÜöïò ïëïêëçñþíåé ôï ðñþôï áñéóôïýñãçìÜôïõ. Óôïõò "ÐáôáôïöÜãïõò" áðïêáëýðôåôáé ç öôþ÷åéá ôùíáãñïôþí, "ìå ðñüóùðá îåêÜèáñá üóïí áöïñÜ óôï ó÷Ýäéï êáé ôï÷ñþìá", ïé ïðïßïé ôñþãïíôáò ðáôÜôåò "äåí Ýôñåöáí óùóôÜ ïýôåôçí øõ÷Þ ïýôå ôï ðíåýìá". Ç áèëéüôçôÜ ôïõò Ýñ÷åôáé óåáíôßèåóç ìå ôéò âïõêïëéêÝò óêçíÝò ôçò áãñïôéêÞò æùÞò ôéòïðïßåò áðïäïêßìáæå ï âáí Ãêïãê. óôïé÷åßá ðïõ öÝñíïõí ôïæùãñÜöï, ðñüäñïìï ôïõ ñåýìáôïò ôïõ åîðñåóéïíéóìïý ï ïðïßïòåðéêñÜôçóå áñêåôÜ ÷ñüíéá ìåôÜ. ÕðÜñ÷ïõí äÝêá ðåñßðïõðñïðáñáóêåõáóôéêÜ ó÷Ýäéá ãéá ôïõò "ÐáôáôïöÜãïõò" êáé ôñåéòðáñáëëáãÝò ôïõ ðßíáêá. Ïé äýï áðü áõôÝò ðáñïõóéÜæïõí ðÝíôå÷ùñéêïýò, åíþ óôçí ôñßôç ëåßðåé ôï Ýíá ðñüóùðï.

Èåùñþíôáò üôé ôï öõóéêü ôïðßï äåí åßíáé êáôÜëëçëï ãéá ôçíêáëëéôå÷íéêÞ äçìéïõñãéêüôçôÜ ôïõ åãêáôáëåßðåé ôçí ðåñéï÷Þ,÷ùñßò ãõñéóìü, êáé áíáæçôþíôáò íÝá ðñüôõðá åãêáèßóôáôáéóôçí ÁìâÝñóá, ôï ÍïÝìâñéï ôïõ 1885. Åêåß öáßíåôáé íáâñßóêåé ôéò éäÝåò ðïõ Ýøá÷íå áíáóýñïíôáò ðñüôõðá åíþ Ý÷åéôçí åõêáéñßá íá áðïëáýóåé ôéò óõëëïãÝò ôçò ðüëçò êáééäéáßôåñá ôá Ýñãá ôïõ Ñïýìðåíò. Ç åìðïñéêÞ êßíçóç ôïõëéìáíéïý ôïõ ðñïóöÝñåé ôï åîáéñåôéêü ðñïíüìéï íá Ýñèåé óååðáöÞ êáé ìå ôçí ôÝ÷íç ôçò ÁíáôïëÞò. Ìåôáîý ôùíåéóáãüìåíùí åîùôéêþí ðñïúüíôùí ðïõ Ýöèáíáí óôçí ÁìâÝñóáðåñéëáìâÜíïíôáí êáé ÉáðùíéêÝò îõëïãñáößåò ôéò ïðïßåò ïæùãñÜöïò áñ÷ßæåé íá óõëëÝãåé.

Ôïí ÉáíïõÜñéï ôïõ 1886 ï âáí Ãêïãê åããñÜöåôáé óôçíÓ÷ïëÞ Êáëþí Ôå÷íþí ôçò ðüëçò, ÷ùñßò üìùò íá ìðïñÝóåé íá"óôñéìþîåé" ôçí ðñïóùðéêüôçôá ôïõ óôçí áêáäçìáúêÞó÷ïëáóôéêüôçôá. ¸ôóé óå äýï ìüëéò ìÞíåò åãêáôáëåßðåé ôéòóðïõäÝò ôïõ, åöüóí âÝâáéá áðïññßöèçêå áðü ôïí êáèçãçôÞ

ÅõãÝíéï ÓéìðÝñ.Ó' áõôÞí áêñéâþò ôçí êñßóéìç öÜóç ôçò æùÞò ôïõ Ýñ÷åôáé ç

ðñüóêëçóç ôïõ áäåëöïý ôïõ íá óõãêáôïéêÞóïõí óôï Ðáñßóé,åíÝñãåéá ðïõ ôïõ Ýäùóå ôï Ýíáõóìá íá åðéóôñÝøåé óôç ôÝ÷íçôïõ. Óôï ôÝëïò Öåâñïõáñßïõ öèÜíåé óôï Ðáñßóé êáéåãêáèßóôáôáé óôï óðßôé ôïõ Ôåü óôç ÌïíìÜñôç. Åêåß óôïóðïõäáéüôåñï êáëëéôå÷íéêü êÝíôñï ôçò åðï÷Þò, áñ÷ßæåé íáäéáìïñöþíåôáé ôï ãíùóôü óå üëïõò ìáò ýöïò ôïõ âáí Ãêïãê. ÏæùãñÜöïò ðïõ ìÝ÷ñé ôüôå ãíþñéæå ìüíï ôïõò ÃÜëëïõò ñåáëéóôÝòêáé ôçí ïëëáíäéêÞ ó÷ïëÞ, ôþñá Ýñ÷åôáé óå åðáöÞ ìå ôïõòÐáñéæéÜíïõò êáëëéôÝ÷íåò êáé ìå ôïí ôñüðï ðïõ äéá÷åéñßæïíôáéôï ÷ñþìá êáé ôï öùò. Åêåß åîïéêåéþíåôáé ìå ôïí ÌïíÝ êáé ôïõòéìðñåóéïíéóôÝò.

Ãéá ôÝóóåñéò ìÞíåò ìáèçôåýåé óôï åñãáóôÞñéï ôïõ Êïñìüíüðïõ ãíùñßæåôáé êáé óõíáíáóôñÝöåôáé ìå ìïíôÝñíïõòæùãñÜöïõò, ìåôáîý ôùí ïðïßùí ïé ÃêïãêÝí, ËïôñÝê, ÌðåñíÜñ,ÐéóÜñï êáé ÑïõóÝë. ÌÜëéóôá ï ËïôñÝê èÝëïíôáò íá åêöñÜóåéôçí åêôßìçóÞ ôïõ óôï ôáëÝíôï ôïõ âáí Ãêïãê Ýêáíå ôçíðñïóùðïãñáößá ôïõ, åíþ ï ÌðåñíÜñ ôïí óõíüäåõå óõ÷íÜ óåðåñéðÜôïõò.

Óôï Ðáñßóé, áöïìïéþíïíôáò ôá óôïé÷åßá ôùí éìðñåóéïíéóôþíîåêéíÜ íá äéáìïñöþíåé ôçí êáëëéôå÷íéêÞ éäéáéôåñüôçôÜ ôïõ,ðñï÷ùñÜ ìå ðåñéóóüôåñï öùò êáé ÷ñþìá, áíôëþíôáò ôá èÝìáôÜôïõ áðü ôá cafe êáé ôïõò äñüìïõò ôçò ðüëçò áëëÜ êáé áðü ôçöýóç ãýñù áðü ôï ÓçêïõÜíá. Õðü ôçí åðßäñáóç ôùí ÓåñÜ êáéÓéíéÜê áíáêáëýðôåé ôçí ôå÷íéêÞ ôùí ìåôá-éìðñåóéïíéóôþí. ôçíôå÷íéêÞ ôùí êïõêßäùí. Öáßíåôáé ìÜëéóôá ðùò ôïõ Üñåóáíéäéáßôåñá ïé íÝïé äñüìïé, áí êñßíïõìå áðü ôéò ó÷åôéêÝò äçëþóåéòôïõ: "Åêåßíï ðïõ áðáéôåßôáé óôçí ôÝ÷íç óÞìåñá, åßíáé êÜôé ðÜñáðïëý æùíôáíü, ðïëý éó÷õñü óôï ÷ñþìá, ðÜñá ðïëý Ýíôïíï".

Ùóôüóï êé åäþ óôÜèçêå áäýíáôï íá åíôá÷èåß óå ïìÜäá. Çéäéïóõãêñáóßá ôïõ Üñ÷éóå íá îåíßæåé ôïõò Üëëïõò áóêïýìåíïõòóôï áôåëéÝ ôïõ Êïñìüí. Ï áðüôïìïò ÷áñáêôÞñáò ôïõ, ïéôñá÷åßò ôñüðïé óõìðåñéöïñÜò áêüìç áêüìç êáé ôï áðåñéðïßçôïôçò åìöÜíéóÞò ôïõ, öáßíåôáé üôé åíï÷ëïýóáí ôïõò Üëëïõò.¾óôåñá áðü ôñåéò ìüëéò ìÞíåò áñ÷ßæåé íá ðíßãåôáé êáéåðéóôñÝöåé óôç ìïíá÷éêÞ äéáäñïìÞ ôïõ êÜíïíôáò äÜóêáëï ôïíåáõôü ôïõ, üóï äýóêïëï êé áí öáíôÜæåé êÜôé ôÝôïéï.

Áíôéëáìâáíüìåíïò üôé ïé ðñïóùðïãñáößåò áðïôåëïýóáí ìéáðïëý êáëÞ ðçãÞ åéóïäçìÜôùí, Üñ÷éóå íá åðéäéþêåé ôçíôåëåéïðïßçóç ôùí äåîéïôÞôùí ôïõ. Ùóôüóï ôá ïéêïíïìéêÜ ôïõäåí ôïõ åðÝôñåðáí íá ðëçñþíåé ìïíôÝëá êé Ýôóé áðïöÜóéóå íá÷ñçóéìïðïéÞóåé ôïí åáõôü ôïõ. Ï ßäéïò äÞëùíå ó÷åôéêÜ:

11

ÌáèçôÞò (Êáìßë ÑïõëÝí),1888, Ìïõóåßï ÓÜï ÐÜïëï

"Áãüñáóá óêïðßìùò Ýíáí êáëü êáèñÝöôç, Ýôóé þóôå åöüóïí äåíäéÝèåôá ìïíôÝëï íá ìðïñïýóá íá äïõëÝøù ìå ôïí åáõôü ìïõ".Ôçí ðåñßïäï åêåßíç äçìéïõñãåß ôïõëÜ÷éóôïí 20áõôïðñïóùðïãñáößåò ôïõ, óôéò ïðïßåò åýêïëá äéáðéóôþíåéêáíåßò ôç óåéñÜ ôùí ðåéñáìáôéóìþí ôïõ ìå ôï ÷ñþìá. Óôéòðñþôåò êõñéáñ÷ïýí ôá óêïýñá ÷ñþìáôá, ôï êáöÝ êáé ôï ãêñéôçò ðñïçãïýìåíçò ðåñéüäïõ, ôá ïðïßá üìùò ðïëý óýíôïìáäßíïõí ôç èÝóç ôïõò óôï êßôñéíï, êüêêéíï, ðñÜóéíï êáé ìðëåêÜíïíôáò Ýôóé åìöáíÞ ôçí åðßäñáóç ðïõ äÝ÷èçêå ï Âáí Ãêïãêáðü ôïõò ÉìðñåóéïíéóôÝò.

Ï æùãñÜöïò èá óõíÝ÷éæå íá ðåéñáìáôßæåôáé ìå ôï äéêü ôïõðñüóùðï ìÝ÷ñé ôï ôÝëïò ôçò æùÞò ôïõ, ßóùò óôçí ðñïóðÜèåéÜôïõ íá áðïäåßîåé üôé äéáöïñåôéêÜ ðïñôñÝôá ìðïñåß íá áöïñïýíóôï ßäéï Üôïìïï. ¸ôóé ôïõëÜ÷éóôïí äéêáéïëïãïýóå ôï ìåãÜëïáñéèìü ôÝôïéùí Ýñãùí óôçí áäåëöÞ ôïõ ôïí ðñþôï êáéñü óôïÐáñßóé, åíþ óå ìéá áðü ôéò ôåëåõôáßåò áõôïðñïóùðïãñáößåòôïõ áðåéêïíßæåé äñáìáôéêÜ ôçí ðñïóùðéêÞ êáé êáëëéôå÷íéêÞôáõôüôçôá.

Öåýãïíôáò áðü ôï åñãáóôÞñéï ôïõ Êïñìüí áêïëïýèçóå ôïíáäåëöü ôïõ Ôåü óôï äéáìÝñéóìÜ ôïõ, óôçí ïäü Ëåðßê 54, áðüüðïõ ìðïñïýóå íá áðïëáìâÜíåé ôï ëüöï ôçò ÌïíìÜñôçò, ìå ôáóðéôÜêéá íá óôÝêïíôáé áíÜìåóá óå áãñïýò, êÞðïõò êáé ìýëïõò,ëïõóìÝíá óôïí Þëéï. ¸÷ïíôáò äéáðéóôþóåé ðéá ðüóïîåðåñáóìÝíá Þôáí ôá ìïõíôÜ ÷ñþìáôá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýóå,áñ÷ßæåé íá æùãñáößæåé ëïõëïýäéá ìå ôçí ðáëÝôá ôïõ ðëÞñçöùôåéíþí ÷ñùìÜôùí. Ï Ôåü ìÜëéóôá ôéò ðñïóðÜèåéÝò ôïõ áõôÝòôéò ÷áñáêôÞñéæå ùò "áóêÞóåéò äáêôýëùí" ìÝóá áðü ôéò ïðïßåò ïáäåëöüò ôïõ åðåäßùêå íá äþóåé ôï Ýíôïíï ÷ñþìá êáé ü÷é ìéáãêñßæá áñìïíßá.

Ï âáí Ãêïãê äïýëåõå óõóôçìáôéêÜ ìå äéáöïñåôéêÜ æåýãç÷ñùìÜôùí, êüêêéíï-ðïñôïêáëß, ìðëå-êßôñéíï, ðïñôïêáëß-ãêñé,åðéäéþêïíôáò íá ìåëåôÞóåé ôïõò óõíäõáóìïýò. Ìå ôïí ôñüðïáõôü ôá Ýñãá ôïõ ãßíïíôáé üëï êáé ðéï öùôåéíÜ êáé ç åðéèõìßáôïõ ãéá ôï öùò ìåãáëþíåé. Óõ÷íÜ áíôëåß ôá èÝìáôÜ ôïõ áðü ôçöýóç ôïõ ÁíéÝñ, åíüò ÷ùñéïý êïíôÜ óôï Ðáñßóé üðïõ ïééìðñåóéïíéóôÝò óõíÞèéæáí íá äßíïõí êáëëéôå÷íéêÜ ñáíôåâïý.Áðü ìéá åðéóôïëÞ ôïõ óôçí áäåëöÞ ôïõ Âéë, ìðïñïýìå íáäéáêñßíïõìå ôç ëá÷ôÜñá ôïõ ãéá ôï öùò. ÃñÜöåé:"Æùãñáößæïíôáò ôï ôïðßï ôïõ ÁíéÝñ, áõôü ôï êáëïêáßñé, åßäáôüóá ðïëëÜ ÷ñþìáôá üóá äåí åß÷á äåé ðïôÝ óôç æùÞ ìïõ".

ÐáñÜ ôçí áäõíáìßá ôïõ íá óõíåñãáóôåß ìå Üëëïõò ï âáíÃêïãê äéáôÞñçóå ôç öéëßá ôïõ ìå áñêåôïýò áðü ôïõòæùãñÜöïõò ðïõ åß÷å ãíùñßóåé ôï åñãáóôÞñéï ôïõ Êïñìüí.

Ìåôáîý áõôþí Þôáí ïé ËïôñÝê, ÓéíéÜê êáé Áíêïõåôßí ðïõ Þôáííåüôåñïé êáé ü÷é ôüóï ãíùóôïß üóï ïé éìðñåóéïíéóôÝò. ÓõíÞèéæåìÜëéóôá íá ôïõò áðïêáëåß ùò "êáëëéôÝ÷íåò ôçò ìéêñÞòëåùöüñïõ" ðñïóâëÝðïíôáò óôç äçìéïõñãßá ìéáò íÝáòêáëëéôå÷íéêÞò êïéíüôçôáò üðïõ èá æÞóïõí êáé èáäçìéïõñãÞóïõí üëïé ìáæß.

Óôçí êáôåýèõíóç áõôÞ ôï 1887 ïñãáíþíåé êáé ìéá Ýêèåóç óåÝíá ðáñéóéíü åóôéáôüñéï üðïõ åêèÝôåé Ýñãá ôùí ößëùí ôïõ.ÅîÜëëïõ üëïé ìáæß ðÞãáéíáí óõ÷íÜ êáé ðáñïõóßáæáí ôá Ýñãáôïõò óôïí ìðÜñìðá Ôáíãêß Ýíáí ãåííáéüäùñï ðñïò óôïõòöôù÷ïýò êáëëéôÝ÷íåò Ýìðïñï ÷ñùìÜôùí æùãñáöéêÞò. Ìéáãåííáéïäùñßá ðïõ Ýöèáíå óôï óçìåßï íá ôïõò ÷áñßæåé ôá÷ñþìáôá üôáí åêåßíïé äåí ìðïñïýóáí íá ðëçñþóïõí. ÓåáíôÜëëáãìá åêåßíïé ôïõ åìðéóôåýïíôáí ôá Ýñãá ôïõò. Óôïìáãáæß ôïõ âñßóêïíôáí óôïéâáãìÝíïé ðßíáêåò ôùí ÓéíéÜê,ÓåñÜ, ÌðåñíÜñ êáé ËïôñÝê.

Ï Ôáíãêß ðåñéóôáóéáêÜ åîÝèåôå óôç âéôñßíá êáé Ýñãá ôïõÂáí Ãêïãê ï ïðïßïò ôï 1887 ôïõ ÷Üñéóå ôï ðïñôñÝôï ôïõ. ÓôïêáôÜóôçìá áõôü ï æùãñÜöïò óõíáíôéüôáí óõ÷íÜ ìå ôïíÃêïãêÝí ìå ôïí ïðïßï èá äåèåß áñãüôåñá ìå ôñáãéêÞ öéëßá.¹ôáí Ýíáò ìåãÜëïò ôå÷íßôçò óôï ÷ñþìá, æùãñÜöéæå ìåãÜëåòåðéöÜíåéåò ìå êáèáñÜ ÷ñþìáôá, ðåñéâÜëëïíôáò ôá áíôéêåßìåíÜôïõ ìå Ýíôïíï ðåñßãñáììá, üðùò óôç ãéáðùíÝæéêç æùãñáöéêÞ.ÁõôÞ ç ôå÷íéêÞ ïíïìÜæåôáé "êëïõáæïíéóìüò". Åß÷å üìùò êáé ôçöÞìç ôïõ ôõ÷ïäéþêôç êáé ôï ìüíï ðïõ ïíåéñåõüôáí Þôáíôáîßäéá óôéò ôñïðéêÝò ÷þñåò. ÁõôÜ áêñéâþò ôá üíåéñáãïÞôåõóáí êáé ôïí âáí Ãêïãê.

ÅðçñåáóìÝíïò áðü ôï ÃêïãêÝí êáé Ý÷ïíôáò Þäç åðáöÞ ìåôçí éáðùíéêÞ ôå÷íïôñïðßá áðü ôçí åðï÷Þ ôçò ÁìâÝñóáò,áñ÷ßæåé íá ìåëåôÜ åíôáôéêÜ îõëïãñáößåò ðïõ ôþñáðñïìçèåýåôáé áðü ôïí Ìðéíãê Ýíáí Ýìðïñï ôÝ÷íçò,äçìéïõñãþíôáò áíôßãñáöá. ÌÜëéóôá óå Ýíá ðáñéóéíü êáöÝ ôçíßäéá åðï÷Þ åêèÝôåé êáé ôç óõëëïãÞ ôïõ. Óôï Ðáñßóé Ýìåéíå äõï÷ñüíéá ðåñßðïõ æùãñáößæïíôáò ðõñåôùäþò, þóôå íá ìðïñÝóåéíá áðïêôÞóåé üëá ôá åöüäéá ðïõ ôïõ ÷ñåéÜæïíôáí. Åëåýèåñïòðéá áðü ôéò áõóôçñÝò ðáñáäüóåéò, åêöñÜæåôáé æùãñáößæïíôáòêé áõôüò ìå ôç óåéñÜ ôïõ ìåãÜëåò ìïíü÷ñùìåò ìåãÜëåòåðéöÜíåéåò, áíôéðáñáôßèåôáé ìå ôïí éìðñåóéïíéóìü, ç ðáëÝôáôïõ ãßíåôáé ðéï áíïé÷ôÞ, êáé áðïóôáóéïðïéåßôáé áðü ôïõòðñïçãïýìåíïõò óêïôåéíïýò ôüíïõò ðñïò ôá êáèáñÜ áíïéêôÜ÷ñþìáôá. ¹äç óôïõò ðßíáêåò ôïõ åßíáé åìöáíÞ ôá çëéáêÜêßôñéíá.

¼óïí áöïñÜ üìùò óôá ðñïóùðéêÜ ôïõ, áõôÜ åîåëßóóïíôáé

13

Ôï íáíïýñéóìá ( êõñßá Ïãêïõóôßí), 1888, Ìïõóåßï Êñüëéëåñ-Ìéïýëåñ, ‘Ïôåñëï.

Üó÷çìá. Ç ðáñéóéíÞ áôìüóöáéñá öáßíåôáé íá ôïí âáñáßíåé åíþÝñ÷åôáé óõ÷íÜ óå ñÞîç ìå ôïõò ößëïõò ôïõ, êáé Ý÷åé Þäç áñ÷ßóåéíá êáôáíáëþíåé ìåãÜëåò ðïóüôçôåò áëêïüë. ¸íá ðñùß óôéò 19Þ 20 Öåâñïõáñßïõ ôïõ 1888, ÷ùñßò íá åéäïðïéÞóåé êáíÝíáí,åãêáôáëåßðåé ôï äéáìÝñéóìá ôçò ïäïý Ëåðßê.

Ôï ßäéï âñÜäõ öôÜíåé óôçí Áñë ôçò Ðñïâçãêßáò, åðáñ÷ßá ôçòÍüôéáò Ãáëëßáò. "Ìïõ åßíáé ó÷åäüí áäýíáôï íá äïõëÝøù óôïÐáñßóé", äÞëùíå ôüôå äéêáéïëïãþíôáò ôç ìåôáêßíçóÞ ôïõ óôïíüôï ìå ôï åðé÷åßñçìá üôé åêåß "õðÜñ÷åé ðåñéóóüôåñïò Þëéïò".¢ëëùóôå ãéá ôï ëüãï áõôü óõíÞèéæå íá áðïêáëåß ôçí Áñë"Éáðùíßá ôçò Ãáëëßáò". ¸÷ïíôáò Þäç åêäçëþóåé ôï åíäéáöÝñïíôïõ íá äïõëÝøåé ìå ôá öùôåéíÜ ÷ñþìáôá ôïõ Íüôïõ ôáïêôáêüóéá ÷éëéüìåôñá áðü ôï Ðáñßóé äåí óôÜèçêáí éêáíÜ íáôïõ áíáôñÝøïõí ôçí Üðïøç. Áêüìç êáé ï ÷åéìþíáò ôçòÐñïâçãêßáò ìå ôï ÷éüíé íá óêåðÜæåé ôá ðÜíôá ôïí éêáíïðïéïýóåðåñéóóüôåñï. Åêåß ï ïõñáíüò Þôáí ðïëý êáèáñüò.

Óôçí Áñë íïßêéáóå Ýíá óôïýíôéï, ôï "êßôñéíï óðßôé" (ôï ïðïßïêáôáóôñÜöçêå áðü ôïõò âïìâáñäéóìïýò êáôÜ ôï ´ ÐáãêüóìéïÐüëåìï) êáé áñ÷ßæåé íá äïõëåýåé óå Ýíá äùìÜôéï ðïëý ëéôü,üðùò Üëëùóôå êáé üëç ôïõ ç æùÞ, åíþ ôá ÷ñÞìáôá ãéá ôçíåðßðëùóç ôïõ ôá Ýäùóå êáé áõôÜ ï áäåëöüò ôïõ Ôåü.Óõíå÷ßæïíôáò ôïõò åéêáóôéêïýò ðåéñáìáôéóìïýò Þñèå ç ¢íïéîçêáé ãåìÜôïò ðÜèïò ï âáí Ãêïãê äçìéïõñãåß ôá ãíùóôüôåñá Ýñãáôïõ.

Ïé ðßíáêÝò ôïõ äåß÷íïõí ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõéìðñåóéïíéóìïý, ôïí îåðåñíïýí üìùò êéüëáò. ÃïçôåõìÝíïò áðüôï èÝáìá ôçò ¢íïéîçò óôçí Ðñïâçãêßá, åðéêåíôñþíåôáé óôááíèéóìÝíá ïðùñïöüñá äÝíôñá êáé ëßãï áñãüôåñá, ôï êáëïêáßñé,óôéò óêçíÝò ôçò áãñïôéêÞò æùÞò. Æùãñáößæåé óôçí ýðáéèñïáäéÜêïðá, öñïíôßæïíôáò óõ÷íÜ íá ïëïêëçñþíåé ôï Ýñãï ôïõ."Åñãáæüìåíïò Üìåóá, åðß ôüðïõ êáé áêáôÜðáõóôá ðñïóðÜèçóáíá ðéÜóù ôçí ïõóßá".

Ðñïóäéïñßæåé êÜèå åðï÷Þ êáé êÜèå èÝìá ìå ÷áñáêôçñéóôéêÜ÷ñþìáôá: "Ïé ïðùñþíåò áíôéðñïóùðåýïíôáé ìå ôï ñïæ êáéÜóðñï, ôá óéôáñï÷þñáöá ìå ôï êßôñéíï". Ôï ÷ñþìá ôïõ ãßíåôáéôþñá ðáñÜöïñï, áðåëåõèåñþíåôáé áðü ôïõò ðåñéïñéóìïýò ôïõðåñéãñÜììáôïò êáé åêöñÜæåé ôï åóùôåñéêü ôïõ Üã÷ïò? åêåßíï ôïÜã÷ïò ôï ïðïßï óôï ôÝëïò ôïõ ßäéïõ ÷ñüíïõ ôïí ïäçãåß óôçíôñÝëá.

Ðïëý óýíôïìá êáé óôçí ðüëç áõôÞ ï Âáí Ãêïãê áñ÷ßæåé íáöáßíåôáé äéáöïñåôéêüò. Ïé êÜôïéêïé ôçò Áñë ôïí áíôéìåôþðéæáíìå êá÷õðïøßá. Ôïí èåùñïýóáí ðáñÜîåíï ôýðï êáé áðÝöåõãáííá ôïí óõíáíáóôñÝöïíôáé. Ãéá ôï ëüãï áõôü äõóêïëåýôçêå íá

âñåé ìïíôÝëá. ÔåëéêÜ üìùò ï ôá÷õäñüìïò êýñéïò ÑïõëÝí, êáéüëç ç ïéêïãÝíåéÜ ôïõ, äÝ÷ôçêáí íá ðïæÜñïõí. ¼ðùò Üëëùóôååß÷å ãñÜøåé ï ßäéïò "ï ÑïõëÝí, ì' üëï ðïõ äåí åßíáé ôüóïçëéêéùìÝíïò þóôå íá öáßíåôáé óáí ðáôÝñáò ìïõ, äåß÷íåéáðÝíáíôß ìïõ ìéá óéùðçñÞ óïâáñüôçôá êáé ìéá æåóôáóéÜ, óáí ôïíðáëéü óôñáôéþôç ðñïò ôï íåïóýëëåêôï".

Ç ìüíéìç áãùíßá ôïõ, áðü ôüôå ðïõ Ýöôáóå åêåß, Þôáí áí èáìðïñïýóå íá óõãêáôïéêÞóåé ìå ôïí ÃêïãêÝí ðïõ åîáêïëïõ-èïýóå íá èáõìÜæåé. ¹èåëå íá äçìéïõñãÞóåé ìáæß ôïõ ìéáêáëëéôå÷íïýðïëç, óôç ÌåóçìâñéíÞ Ãáëëßá. Óå áíáìïíÞìÜëéóôá ôçò Üöéîçò ôïõ ößëïõ ôïõ äéáêïóìåß ôï äùìÜôéï ðïõ èáôï öéëïîåíïýóå ìå çëéïôñüðéá ðïõ áíôéðñïóùðåýïõí ôïí Þëéï,ôï êõñßáñ÷ï ÷áñáêôçñéóôéêü ãíþñéóìá ôçò êáëïêáéñéíÞòÐñïâçãêßáò. ÔåëéêÜ ï ÃêïãêÝí Ýöèáóå óôçí Ðñïâçãêßá ôïíÏêôþâñéï ôïõ 1888. ¼ôáí åßäå ôç äéáêüóìçóç ôïõ äùìáôßïõôïõ, åßðå ÷áñáêôçñéóôéêÜ: "åßíáé åíôåëþò Âáí Ãêïãê".

Óôï óçìåßï áõôü áîßæåé íá ðáñáèÝóïõìå ìéá ðëçñïöïñßáðïõ ó÷åôßæåôáé ìå ôï "êßôñéíï" ôïõ âáí Ãêüãê êáé ôá öÜñìáêáðïõ Ýðáéñíå þóôå íá ìðïñÝóåé íá éóïññïðÞóåé. Ôï íá âëÝðåéêÜðïéïò ôï ðåñéâÜëëïí ôïõ ìå êßôñéíç áðü÷ñùóç ïíïìÜæåôáéîáíèïøßá. Áðü ôïí 18ï áéþíá ðåñßðïõ åßíáé ãíùóôü üôé ç ïõóßáäéãáëßôéò ôçí ïðïßá ÷ïñçãïýóáí ùò áíôéåðçëéðôéêü, áíôéøõ-÷ùôéêü öÜñìáêï ðñïêáëïýóå áõôÞí ôçí ÷ñùìáôéêÞ øåõäáß-óèçóç. Åðßóçò îáíèïøßá ðñïêáëåß êáé ç ïõóßá áøÝíôé ç ïðïßáðáñÜãåôáé áðü ôçí áãñáøéèéÜ êáé ôïí êáéñü åêåßíï ðïëëïßêáëëéôÝ÷íåò ôçí ÷ñçóéìïðïéïýóáí áíáìåéãìÝíç ìå ðïôü ðáñ´üëï ðïõ Þôáí áðáãïñåõìÝíç. ËÝãåôáé ìÜëéóôá üôé ï ÔïõëïýæËïôñÝê ôç ìåôÝöåñå óå èÞêç ìÝóá óôï ìðáóôïýíé ôïõ åíþ ïÍôåãêÜ äåí ðáñÝëåéøå íá áðáèáíáôßóåé Ýíáí ðüôç áøåíôéïý óåðßíáêÜ ôïõ.

Ï Âáí Ãêïãê, üðùò ðñïêýðôåé áðü ôçí áëëçëïãñáößá ôïõ ìåôïí Ôåü áðïëÜìâáíå ôï áøÝíôé óå óõíäõáóìü ìå ôï ðïôüãåãïíüò ðïõ ìðïñåß íá óõíçãïñåß -ðÝñá áðü ôç äéãáëßôéäá-óôçí åììïíÞ ôïõ óôï êßôñéíï ÷ñþìá.

Åðß åííÝá åâäïìÜäåò ïé äýï æùãñÜöïé äïýëåõáí ìáæß êáéóõæçôïýóáí ãéá ôçí ôÝ÷íç. Ï ÃêïãêÝí Ýöôéáîå ôï ðïñôñÝôï ôïõâáí Ãêïãê óå öüíôï ôïí êáìâÜ ìå ôá çëéïôñüðéá ôïõ. ÔåëéêÜ çóõìâßùóç ôùí äýï áíôßèåôùí óôçí ôå÷íïôñïðßá æùãñÜöùíêáôÝëçîå óå öéÜóêï. Ï âáí Ãêïãê üìùò äõóáíáó÷åôïýóå ìå ôéòðáñáôçñÞóåéò ôïõ ÃêïãêÝí, ï ïðïßïò äåí äßóôáæå íá äçëþíåéüôé ôïõ üöåéëå ôá ðÜíôá êáé ìåôáîý Üëëùí ôçí ôïíéêÞ ãêÜìá ôïõêßôñéíïõ ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýóå ãéá ôá çëéïôñüðéÜ ôïõ. Ïé åíôÜóåéòìåôáîý ôïõò ãßíïíôáí üëï êáé óõ÷íüôåñåò êáé ôüôå ç

15

ÐïñôñÝôï ôïõ Äñ. ÖÝëéî ÑÝé, 1889, Ìïõóåßï Ðïýóêéí, Ìüó÷á.

áðáéóéüäïîç éäéïóõãêñáóßá ôïõ âáí Ãêïãê åêñÞãíõôáé. Ôá×ñéóôïýãåííá åêäçëþíåé Ýíá øõ÷ùôéêü åðåéóüäéï êáôÜ ôçäéÜñêåéá ôïõ ïðïßïõ áðåéëåß ôïí ÃêïãêÝí ìå Ýíá îõñÜöé.Åêåßíïò ðáíéêüâëçôïò öåýãåé êáé áíáæçôÜ óôÝãç óôïîåíïäï÷åßï ôçò ðüëçò.

Ôçí åðüìåíç ôï ðñùß, ðëÞèïò êüóìïõ åß÷å ìáæåõôåß Ýîù áðüôï "êßôñéíï óðßôé", åíþ ïé ôïðéêÝò áñ÷Ýò áíÝêñéíáí ôïí ÃêïãêÝíáíáæçôþíôáò ôï ëüãï ãéá ôïí ïðïßï ôï óðßôé Þôáí ãåìÜôïáßìáôá. Ï âáí Ãêïãê ìåôÜ ôç öõãÞ ôïõ ößëïõ ôïõ åß÷å êüøåé ìåôï îõñÜöé ôï äåîß ôïõ áöôß êáé áêïëïýèùò ôï åß÷å âÜëåé óå ÝíáöÜêåëï êáé ôï Ýóôåéëå óå ìéá ößëç ôïõò, ôç Ñá÷Þë.

Óôç óõíÝ÷åéá ìåôáöÝñèçêå óôï Óåí Ðïë, ôï íïóïêïìåßï ôçòÁñë, äå÷üìåíïò ôéò öñïíôßäåò ôïõ ãéáôñïý Ñå, ìÝ÷ñé ôá ìÝóáÉáíïõáñßïõ 1889 ïðüôå èåùñÞèçêå üôé ç áíÜññùóÞ ôïõïëïêëçñþèçêå.

¼íôáò üìùò áíßêáíïò íá ïñãáíþóåé ôç æùÞ ôïõ Þ Ýíá íÝïóôïýíôéï, èåþñçóå üôé ç áäõíáìßá ôïõ áõôÞ ïöåßëåôáé ìüíïóôçí õðåñâïëéêÞ êáôáíÜëùóç áëêïüë êáé êáðíïý êáé óõíÝ÷éóåôéò êáôá÷ñÞóåéò ìÝ÷ñé ôï ÌÜéï ôïõ 1889. Ôüôå õðïôñïðéÜæåé çøõ÷éêÞ íüóïò êáé åéóÜãåôáé ìå ôç èÝëçóÞ ôïõ óôï øõ÷éáôñåßïôïõ Óåí Ñåìß, 15 ìßëéá áðü ôçí Áñë, äçëþíïíôáò üôé "èÝëù íáðáñáìåßíù êëåéóìÝíïò åäþ, ôüóï ãéá íá âñù ôç ãáëÞíç üóï êáéãéá ôï êáëü ôùí Üëëùí". ¢ëëùóôå áäõíáôïýóå íááíôéìåôùðßóåé ü÷é ìüíï ôçí å÷èñüôçôá ôùí ãýñù áëëÜ êáé ôïíßäéï ôïõ ôïí åáõôü. Ï êáôáîéùìÝíïò ãéáôñüò ôïõ Ößëéî ÑÝéäéáãíþóêåé üôé ï âáí Ãêïãê ðÜó÷åé áðü ïîåßá ìáíßá ìå ïðôéêÝòêáé áêïõóôéêÝò ðáñáéóèÞóåéò.

Ï ìüíïò üñïò ðïõ Ýèåóå ï æùãñÜöïò ãéá ôç íïóçëåßá ôïõÞôáí íá ìðïñåß íá æùãñáößæåé. Áñ÷éêÜ ï ãéáôñüò ôïí åß÷å õðüðåñéïñéóìü ìÝóá óôï øõ÷éáôñåßï êé Ýôóé åêåßíïò÷ñçóéìïðïéïýóå ùò óôïýíôéï Ýíáí ðáñáêåßìåíï ÷þñï óôïäùìÜôéü ôïõ. Áñãüôåñá ôïõ åðÝôñåðáí íá âãáßíåé ìå óõíïäåßáêáé íá óôÞíåé ôï êáâáëÝôï óôçí ðåñéï÷Þ ãýñù áðü ôï Üóõëï.

Ðáñ' üëåò ôéò êñßóåéò ôïõ êáôüñèùóå íá æùãñáößæåé óõíå÷þòü,ôé Ýâëåðå ãýñù ôïõ ðáñÜãïíôáò 150 Ýñãá êáôÜ ôç äéÜñêåéáôçò ðáñáìïíÞò ôïõ óôï Óåí Ñåìý. Æùãñáößæåé ôéò ßñéäåò, ôéòðáó÷áëéÝò êáé ôïõò êéóóïýò ðïõ ôýëéãáí ôá äÝíôñá óôïí êÞðïôïõ øõ÷éáôñåßïõ, áëëÜ êáé óôáñï÷þñáöá, ôïõò åëáéþíåò êáé ôáêõðáñßóóéá Ýîù áð' áõôüí. Ôï ýöïò ôïõ ãßíåôáé ïëïÝíá êáé ðéïôáñáãìÝíï êáé ç êõìáôéóôÞ ðéíåëéÜ ôïõ èá ðÜñåé ìéá ÷ñïéÜêÜðùò áíçóõ÷çôéêÞ. ÏñéóìÝíïé åßäáí áõôÞí ôçí áëëáãÞ óáíáðüäåéîç ôçò ôñÝëáò ôïõ. Ï ßäéïò üìùò õðïóôÞñéæå üôé áðëþòÞôáí ôï áðïôÝëåóìá áðü ôç óõíå÷Þ ðáñáôÞñçóç ôçò öýóçò.

Ìéá ìÝñá ìðüñåóå íá ðåñðáôÞóåé áñêåôÜ óôï äñüìï ìå ôáêõðáñßóóéá, ôá ôüóï ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ôïðßïõ ôçòÐñïâçãêßáò. Ï Þëéïò åß÷å åîáöáíéóôåß ðßóù áðü ôá âáñéÜóýííåöá êáé ôüôå ôï êõðáñßóóé êõñéÜñ÷çóå óáí ìáýñç öëüãáóôïí ðßíáêá ôïõ. Åßíáé ãåãïíüò üôé ïé åêöñáóôéêüôåñïé ðßíáêåòôïõ ìåãÜëïõ æùãñÜöïõ äçìéïõñãÞèçêáí óôï øõ÷éáôñåßï..

Ç èåñáðåßá öáßíåôáé íá åß÷å áðïôåëÝóìáôá êáé ç ÝãêëåéóôçæùÞ, ôïõ ðñïóäßäåé ìéá ó÷åôéêÞ óôáèåñüôçôá: "ÁéóèÜíïìáé ðéïåõ÷áñéóôçìÝíïò åäþ áðü ôç äïõëåéÜ ìïõ ðáñÜ íá Þìïõí Ýîù.ÌÝíïíôáò åäþ ãéá ðïëý êáéñü, èá ìÜèù ôéò öõóéïëïãéêÝòóõíÞèåéåò êáé ìáêñïðñüèåóìá ôï áðïôÝëåóìá èá åßíáé íá âÜëùðåñéóóüôåñç ôÜîç óôç æùÞ ìïõ". ÊÜðïéåò öïñÝò, ùóôüóï, äåíåß÷å ôç äýíáìç Þ ôçí åìðéóôïóýíç óôïí åáõôü ôïõ íáæùãñáößóåé. Ôüôå îåêéíïýóå ðÜëé íá áíôéãñÜöåé Ýñãá ôùíáãáðçìÝíùí ôïõ æùãñÜöùí, üðùò ôùí ÌéëÝ, ÑÝìðñáíô êáéÍôåëáêñïõÜ. ÅðÜíù óå áõôÜ ôá ó÷Ýäéá äïõëåýåé ìå ôï äéêü ôïõ÷ñþìá. ÐáñÜãåé ðåñéóóüôåñá áðü åßêïóé áíôßãñáöá Ýñãùí ôïõÌéëÝ êáé åðáíáó÷åäéÜæåé ôç ÐéåôÜ ôïõ ÍôåëáêñïõÜ ìå Ýíáí×ñéóôü ðïõ Ýìïéáæå ðåñéóóüôåñï óôïí åáõôü ôïõ.

Óå ìå íÝá êñßóç áðïðåéñÜôáé íá áõôïêôïíÞóåé êáôáðßíïíôáò÷ñþìáôá, ãåãïíüò ðïõ ïäÞãçóå ôïõò ãéáôñïýò íá ðåñéïñßóïõíôçí åéêáóôéêÞ ôïõ Ýêöñáóç ãéá Ýíá ÷ñüíï. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéáôçò ðáñáìïíÞò ôïõ óôï Óåí Ñåìß, ï Âáí Ãêïãê Ýóôåëíå ôïõòðßíáêåò ôïõ óôïí Ôåü óôï Ðáñßóé. ¼ðùò åßäáìå ðáñÜ ôçíáóèÝíåéá ôïõ, ðáñÞãáãå ôï Ýíá áñéóôïýñãçìá ìåôÜ ôï Üëëï. Ïéºñéäåò, ôá Êõðáñßóóéá êáé ç ¸íáóôñç Íý÷ôá áíÞêïõí óå áõôÞíôçí ðåñßïäï. Ï Ôåü Þôáí åíèïõóéáóìÝíïò ìå ôï áðïôÝëåóìáðñÜãìá ðïõ äåí ðáñÝëåéðå íá åêöñÜæåé óôçí áëëçëïãñáößáôïõò. "Óå üëá (ôá Ýñãá) õðÜñ÷åé ìßá äýíáìç ÷ñùìÜôùí ðïõ äåíôçí Ý÷åéò ðåôý÷åé ðïôÝ ðñéí...".

Ôï 1890 ìéá ïìÜäá ÂÝëãùí ðñùôïðüñùí êáëëéôå÷íþí, ïéVingt, ðåñéÝëáâáí óôçí Ýêèåóç ôïõò Ýîé Ýñãá ôïõ Âáí Ãêïãêåíþ üôáí äýï Ýñãá ôïõ åêôÝèçêáí óôï Salon des Independantsôïõ Ðáñéóéïý, Ýôõ÷áí åíèïõóéþäïõò õðïäï÷Þò. Ôüôå ï ÃêïãêÝíôïõ Ýãñáøå: "Óïõ óôÝëíù ôéò ðéï åéëéêñéíåßò öéëïöñïíÞóåéò ìïõêáé ãéá ðïëëïýò êáëëéôÝ÷íåò åßóôå ôï ðéï åíäéáöÝñïí ìÝñïò ôçòÝêèåóçò".

Ï êñéôéêüò ôÝ÷íçò ÁëìðÝñ ÏñéÝ äçìïóéåýåé ôïí ÉáíïõÜñéïôïõ 1890 ìéá åõíïúêÞ êñéôéêÞ ãéá ôá Ýñãá ôïõ âáí Ãêïãê óôçíïðïßá óõíäÝåé ôï æùãñÜöï ìå ôïõò óõìâïëéóôÝò, ãåãïíüò ðïõõðïêéíåß ôïí ßäéï íá äçëþóåé äçìüóéá üôé ç óýíäåóç áõôÞ åßíáéäåõôåñåõïýóçò óçìáóßáò. Ïé óõìâïëéóôÝò êáé ïé ìåôá-éìðñåóéïíéóôÝò Þôáí óôï åðßêåíôñï ôïõ åíäéáöÝñïíôïò ìå ôá

17

ÐïñôñÝôï ôïõ Äñ. ÃêáóÝ, 1890, Ìïõóåßï ÏñóÝ, Ðáñßóé.

áíôéñåáëéóôéêÜ Ýñãá ôïõò óôç äýóç ôïõ 19ïõ áéþíá. Ôïí ßäéïìÞíá ãåííéÝôáé ï ãéïò ôïõ Ôåü ï ïðïßïò ðáßñíåé ôï üíïìá ôïõèåßïõ ôïõ êáé ëßãï áñãüôåñá åìðéóôåýåôáé óôïí áäåëöü ôïõôçí åðéèõìßá ôïõ íá âãåé áðü ôï øõ÷éáôñåßï, åðéèõìþíôáò ôçíåëåõèåñßá, ôïí ðñïóùðéêü ôïõ ÷þñï êáé áóöáëþò ìïíôÝëá ãéáíá óõíå÷ßóåé óôçí ôÝ÷íç ôïõ.

Åêåßíïò ðáó÷ßæïíôáò íá ðÜñåé êïíôÜ ôïõ ôïí áäåëöü ôïõ,âñßóêåé ôçí ðåñéï÷Þ ÏâÝñ óõñ ÏõÜæ, êïíôÜ óôï Ðáñßóé,éäéáßôåñá êáôÜëëçëç. ÐÝñá áðü ôç ìéêñÞ áðüóôáóç áðü ôïÐáñßóé óôçí ðüëç êáôïéêïýóå ï ãéáôñüò êáé åñáóéôÝ÷íçòæùãñÜöïò Ðïë ÃêáóÝ, ìåãÜëïò èáõìáóôÞò ôùíéìðñåóéïíéóôþí, ï ïðïßïò äÝ÷åôáé íá ðáñáêïëïõèåß ôçí ðïñåßáôçò õãåßáò ôïõ Âáí Ãêïãê. Öåýãïíôáò áðü ôïí Þëéï ôïõ Íüôïõ,ï æùãñÜöïò ãéá ðñþôç öïñÜ Ý÷åé ôüóç áíÜãêç áðüôñõöåñüôçôá êáé çñåìßá. Óôéò 17 ÌáÀïõ 1890 êÜíïíôáò ìéáóôÜóç óôï Ðáñßóé óõíáíôÜ ãéá ðñþôç öïñÜ ôç ãõíáßêá ôïõ Ôåü,ÔæïÜíá, êáé ôï ãéï ôïõ, ôïí ìéêñü Âßíóåíô. Ôñåéò ìÝñåòáñãüôåñá öåýãåé âéáóôéêÜ ãéá ôçí ÏâÝñ, áíõðïìïíþíôáò íáæùãñáößóåé.

Åãêáèßóôáôáé óôï êáöåíåßï ôçò Ðëáôåßáò Äçìáñ÷åßïõ, ðïõôï åß÷å ç ïéêïãÝíåéá Ñáâïý ìÝ÷ñé íá âñåé óðßôé. Ç ÏâÝñ ìÜãåøåôïí Âáí Ãêïãê, ìå ôï áíÜëáöñï öùò, ôçí Ýëëåéøç ôçò îåñáÀëáòðïõ åß÷å ï Íüôïò êáé ôá ëáìðåñÜ ôçò ÷ñþìáôá.ÓõíáíáóôñÝöåôáé óõ÷íÜ ôï ãéáôñü ÃêáóÝ ìå ôïí ïðïßï óõæçôÜãéá ôç æùãñáöéêÞ. Ï ãéáôñüò ðñïóðáèåß íá ôïõ áðïóðÜóåé ôçíðñïóï÷Þ áðü ôï ðñüâëçìá ôçò õãåßáò êáé íá ôïí êÜíåé íáåðéêåíôñùèåß óôçí ôÝ÷íç ôïõ, ðñÜãìá ðïõ ôïíþíåé ôï çèéêüôïõ. Ç õãåßá ôïõ âåëôéþíåôáé óõíå÷þò êáé éäéáßôåñá üôáíëáìâÜíåé èåôéêÜ ìçíýìáôá áðü ôïõò êñéôéêïýò. Ôïí ðñþôïêáéñü ãñÜöåé ãéá ôïí ÃêáóÝ: "Ý÷ù âñåé Ýíáí ôÝëåéï ößëï, êÜôéóáí áäåëöü".

Ï âáí Ãêïãê êáôáðéÜíåôáé ìå ôç æùãñáöéêÞ äçìéïõñãþíôáòðñïóùðïãñáößåò êáé ôïðéïãñáößåò óôéò ïðïßåò ôåëåõôáßåò,ðåñéëáìâÜíïíôáé ôá óôáñï÷þñáöá ôçò ÏâÝñ áëëÜ êáé ï êÞðïòôïõ æùãñÜöïõ Íôïìðéíý. ÅñãÜæåôáé ãéá äýï ìÞíåò ìåõðåñâïëéêïýò ñõèìïýò óå óçìåßï þóôå íá ðáñÜãåé ó÷åäüí ÝíáÝñãï ôçí çìÝñá. Ôüôå äçìéïýñãçóå ìéá óåéñÜ áðü 12 ðßíáêåò ìåèÝìá ôç æùÞ óôçí åîï÷Þ äçëþíïíôáò ÷áñáêôçñéóôéêÜ: "Åßìáéó÷åäüí óßãïõñïò üôé óå åêåßíïõò ôïõò ðßíáêåò êáôÜöåñá íááðïôõðþóù üóá äåí ìðïñþ íá åêöñÜóù ìå ëÝîåéò. äçëáäÞ ðüóïõãéÞ êáé åìøõ÷ùôéêÞ âñßóêù ôçí åðáñ÷ßá".

Áí êáé áíçóõ÷åß óõíå÷þò ãéá ôçí øõ÷éêÞ ôïõ óôáèåñüôçôáåí ôïýôïéò ðåñíÜ ìéá óýíôïìç åéñçíéêÞ êáé äçìéïõñãéêÞ

ðåñßïäï. ÓôáäéáêÜ ç ðáñÝá ôïõ ìå ôï ãéáôñü Üñ÷éóå íá ãßíåôáéäýóêïëç. Ìðïñåß íá óõæçôïýóáí ðïëý áëëÜ åêíåýñéæáí ï Ýíáòôïí Üëëïí.

ÐáñÜëëçëá ìáèáßíåé üôé ï Ôåü Ý÷åé åðáããåëìáôéêÜðñïâëÞìáôá êáé èá áíáãêáóôåß íá åãêáôáëåßøåé ôïí ïßêïGoupil, ðñÜãìá ðïõ óÞìáéíå üôé èá áíôéìåôþðéæå êáé ï ßäéïòóïâáñÜ ïéêïíïìéêÜ ðñïâëÞìáôá. Êáé óáí ìçí Ýöôáíáí üëááõôÜ, ï ìéêñüò Âßíóåíô áññùóôáßíåé. Ï âáí Ãêïãê ôáñÜ÷èçêåéäéáßôåñá áðü ôéò áëëáãÝò óôç æùÞ ôïõ áëëÜ óêÝöèçêå üôé "... çæùÞ ìïõ áðåéëåßôáé åðßóçò óôçí ßäéá ôçò ôç ñßæá êáé ôï âÞìá ìïõåßíáé åðßóçò áóôáèÝò".

Óå áõôÞí ôçí õðåñðáñáãùãéêÞ öÜóç ôçò æùÞò ôïõ ç ïðïßáóõíÝôåéíå ìÜëëïí óå ìáíßá Þ áãùíßá íá ðñïëÜâåé ï âáí ÃêïãêëÜìâáíå êáé Üëëåò ïõóßåò ôïîéêÝò, ðÝñá áðü áõôÝò ðïõðñïáíáöÝñèçêáí. Ç êáìöïñÜ Þôáí ìßá áðü áõôÝò êáé óýìöùíáìå üóá ãñÜöåé óôïí Ôåü ôçí åéóÝðíåå óôï ìáîéëÜñé ôïõ ãéá íáêáôáðïëåìÞóåé ôçí áûðíßá ôïõ. Ôüóï ç êáìöïñÜ üóï êáé çìáíéþäçò åíáó÷üëçóÞ ôïõ ìå ôç æùãñáöéêÞ ðïõ óÞìáéíåõðåñÝêèåóç óôï äéáëõôéêü ôùí ÷ñùìÜôùí åíï÷ïðïéïýíôáé ãéáôéò êñßóåéò óðáóìþí áðü ôéò ïðïßåò õðÝöåñå ëßãï ðñéí ôï ôÝëïò.¸íá ôÝëïò ðïõ ðëçóßáæå. ÐñÜãìáôé, îáöíéêÜ, ç ðéíåëéÜ ôïõãßíåôáé ôñåìÜìåíç êáé áã÷þäçò, ôá óôáñï÷þñáöá ãßíïíôáéöïõñôïõíéáóìÝíç èÜëáóóá Ýôïéìç íá ôïí êáôáðéåß êáé ïïõñáíüò ãßíåôáé ìáýñïò êáé âáñýò.

27 Éïõëßïõ 1890. ¸÷åé íõ÷ôþóåé. Ï âáí Ãêïãê áíåâáßíåéôñåêëßæïíôáò óôï äùìÜôéï ôïõ. ÐÝöôåé óôï êñåâÜôé ìå ôáñïý÷á. ÐïíÜåé ðïëý. ¸íáò ëåêÝò áßìáôïò õðÜñ÷åé óôïðïõêÜìéóü ôïõ. Óôïõò áãñïýò Ý÷åé áõôïðõñïâïëçèåß óôïóôÞèïò. Êáôïñèþíåé ùóôüóï íá ãõñßóåé óôï äùìÜôéü ôïõ,óôïõò Ñáâïý, ïé ïðïßïé öùíÜæïõí ôï ãéáôñü ÃêáóÝ ðïõ ôïõöáßíåôáé äýóêïëï íá âãÜëåé ôç óöáßñá.

Ï æùãñÜöïò åîáóèåíåß áëëÜ õðïöÝñåé ëéãüôåñï.ÁíÜâåé ôçíðßðá ôïõ êáé ðåñéìÝíåé ôïí Ôåü. Ìáæß èá ðåñÜóïõí ôéòôåëåõôáßåò þñåò. "Íá ðåèÜíåéò åßíáé äýóêïëï, áëëÜ íá æåéò åßíáéáêüìç ðéï äýóêïëï", åß÷å ðåé êÜðïôå óôïí åôïéìïèÜíáôï ðáôÝñáôïõ. Ï Ôåü èõìÜôáé ðïëý êáëÜ ôá ëüãéá áõôÜ... "èá ãßíåéò êáëÜ"ôïõ ëÝåé.. "Åßíáé áíþöåëï, ç èëßøç èá õðÜñ÷åé ãéá ðÜíôá..",áðáíôÜ Þñåìïò ï æùãñÜöïò. ¾óôåñá Ýêëåéóå ãéá ðÜíôá ôáìÜôéá. Óôéò 29 Éïõëßïõ 1890 êáé Þôáí ìüëéò ôñéáíôáåðôÜ åôþí.

Ç åêêëçóßá ôçò ÏâÝñ áñíÞèçêå ôçí ôáöÞ ôïõ ëüãù ôçòáõôï÷åéñßáò. Ùóôüóï ç äéðëáíÞ ðüëç Ìåñß óõìöþíçóå êé Ýôóéç êçäåßá ôåëÝóèçêå óôéò 30 Éïõëßïõ.

Ìåôáîý åêåßíùí ðïõ ôï óõíüäåõóáí óôçí áéþíéá êáôïéêßá

19

ÐéåôÜ, áíôéãñáöÞ áðü ôïí ÍôåëáêñïõÜ, 1889, Ìïõóåßï Âáí Ãêïãê, ¢ìóôåñíôáì

ôïõ ëÝãåôáé üôé Þôáí êáé ï êáëüò ìðÜñìðá Ôáãêß, áëëÜ óßãïõñáï ÐéóÜñï êáé ï ÌðåñíÜñ, ï ïðïßïò ìÜëéóôá áñãüôåñáðåñéÝãñáøå ôçí êçäåßá ôïõ:"Ôï öÝñåôñï Þôáí Þäç êëåéóôü. ¸öèáóá ðïëý áñãÜ ãéá íá äù ãéáôåëåõôáßá öïñÜ ôïí Üíèñùðï ðïõ óõíÜíôçóá ðñéí 4 ÷ñüíéá,ðëÞñç ðñïóäïêéþí. Óôïõò ôïß÷ïõò ôïõ äùìáôßïõ åß÷áí áíáñôçèåßüëá ôá ôåëåõôáßá Ýñãá ôïõ, äçìéïõñãþíôáò Ýíá öùôïóôÝöáíï êáéç ëáìðñüôçôá ôçò ìåãáëïöõÀáò ôïõ ðïõ áêôéíïâïëïýóáí ïéðßíáêåò Ýêáíå ôï èÜíáôü ôïõ ãéá ìáò üëïõò ôïõò êáëëéôÝ÷íåò ðïõâñéóêüìáóôáí åêåß áêüìç ðéï ïäõíçñü. Ôï öÝñåôñï ÞôáíôõëéãìÝíï áðü Ýíá áðëü ëåõêü ýöáóìá ðïõ åðÜíù ôïõáêïõìðïýóáí êßôñéíá ëïõëïýäéá, êõñßùò çëéïôñüðéá ðïõ ôüóïáãáðïýóå, êßôñéíåò íôÜëéåò, êßôñéíá ëïõëïýäéá ðáíôïý. ¹ôáí,üðùò èõìÜóôå ôï áãáðçìÝíï ôïõ ÷ñþìá, ôï óýìâïëï ôïõ öùôüòðïõ ïíåéñåýôçêå üôé õðÜñ÷åé óôéò êáñäéÝò ôùí áíèñþðùí áëëÜêáé óôá Ýñãá ôÝ÷íçò. ÊïíôÜ ôïõ óôï ðÜôùìá, ìðñïóôÜ áðü ôïöÝñåôñü ôïõ Þôáí ç êáóåôßíá ôïõ, ôï êëåéóìÝíï óêáìíÜêé ôïõ êáéôá ðéíÝëá ôïõ. ¹ñèáí ðïëëïß Üíèñùðïé, êõñßùò êáëëéôÝ÷íåò,ìåôáîý ôùí ïðïßùí áíáãíþñéóá ôïí Ðéóáñü êáé ôïí ËïæÝ. Äåíãíþñéæá Üëëïõò, Þôáí êáé ïé íôüðéïé, ðïõ áí êáé äåí ôïí åß÷áí äåéðáñÜ ìéá äõï öïñÝò ôïí åß÷áí óõìðáèÞóåé åðåéäÞ Þôáíêáëüêáñäïò Üíèñùðïò. Åêåß Þìáóôáí üëïé óéùðçëïß, ãýñù áðüôï öÝñåôñï ðïõ êñáôïýóå êëåéóìÝíï ìÝóá ôïõ ôï ößëï ìáò.ÌåëÝôçóá ôïí ðïëý üìïñöï êáé âáóáíéóìÝíï Éçóïý ðïõ åß÷åäçìéïõñãÞóåé åðÜíù óôï Ýñãï ôïõ ÍôåëáêñïõÜ. Êáé ïé êáôÜäéêïéðïõ âáäßæïõí ãýñù áðü Ýíáí êýêëï ðïõ ðåñéâÜëëåôáé áðüøçëïýò ôïß÷ïõò öõëáêÞò, Ýíá Ýñãï åìðíåõóìÝíï áðü ôïí ÍôïñÝêáé ôüóï óõìâïëéêü ãéá ôï ôÝëïò. Äåí Þôáí ç æùÞ Ýôóé ãé´ áõôüí,ìéá øçëÞ öõëáêÞ óáí êé áõôÞ ìå ôüóï øçëïýò ôïß÷ïõò -ôüóïøçëïýò... êáé áõôïß ïé Üíèñùðïé ðïõ ðåñðáôïýí ÷ùñßò ôåëåéùìüãýñù ãýñù äåí Þôáí ïé öôù÷ïß êáëëéôÝ÷íåò, ïé öôù÷ÝòêáôáäéêáóìÝíåò øõ÷Ýò ðïõ ðåñðáôïýí ÷ôõðþíôáò ôïõò ç ìïßñá;Óôéò ôñåéò ôï ìåóçìÝñé ïé ößëïé ìåôÝöåñáí ôç óùñüáêïëïõèïýìåíïé áðü äéÜöïñïõò áíèñþðïõò ðïõ Ýêëáéãáí. ÏÔåïíôüñ âáí Ãêïãê ðïõ áöéåñþèçêå óôïí áäåëöü ôïõ,õðïóôçñßæïíôáò ôçí ðñïóðÜèåéÜ ôïõ óôçí ôÝ÷íç, Ýêëáéãå ìåáíáöéëçôÜ óõíÝ÷åéá. Ï Þëéïò Ýêáéãå. ÁíåâÞêáìå ôïõò ëüöïõò Ýîùáðü ôçí ¼âñ ìéëþíôáò ãéá êåßíïí, ãéá ôçí þèçóç ðïõ Ýäùóå óôçíôÝ÷íç êáé ãéá ôï êáëü ðïõ ðñüóöåñå óå åìÜò. ÖôÜóáìå óôïíåêñïôáöåßï, Ýíá ìéêñü êáéíïýñéï íåêñïôáöåßï, ìå íÝåòôáöüðëáêåò. Âñéóêüôáí óôï ìéêñü ëüöï ðÜíù áðü ôá ÷ùñÜöéáðïõ Þôáí Ýôïéìá ãéá óõãêïìéäÞ, êÜôù áðü Ýíáí ðëáôý ìðëåïõñáíü ðïõ èá Ýðñåðå åðßóçò íá áãáðïýóå.. ßóùò. ÌåôÜ

÷áìÞëùóáí ôï öÝñåôñï. ÊáèÝíáò áðü ìáò èá Ýðñåðå íá áñ÷ßóåéíá êëáßåé åêåßíç ôç óôéãìÞ… ç ìÝñá Þôáí ôüóï ìåãÜëç ãéá êåßíïíãéá êÜðïéïí ðïõ Ýâëåðå ü,ôé áðïëÜìâáíå åíþ Þôáí æùíôáíüò.Ï ãéáôñüò ÃêáóÝ, ðïõ åßíáé ìåãÜëïò åñáóôÞò ôçò ôÝ÷íçò êáéêÜôï÷ïò ìéáò áðü ôéò êáëýôåñåò óõëëïãÝò Ýñãùí éìðñåóéïíéóôþíæùãñÜöùí, èÝëçóå íá ðåé äõï ëüãéá-êáôåõüäéï ãéá ôïí Âßíóåíôêáé ôç æùÞ ôïõ. ÁëëÜ Ýêëáéãå ôüóï ðïëý ðïõ ôñáýëéæå êáé Üöçóåìüíï Ýíá ôñåìÜìåíï áíôßï. ºóùò íá Þôáí êáé ï ùñáéüôåñïòôñüðïò. ÐåñéÝãñáøå óýíôïìá ôéò ðñïóðÜèåéåò êáé ôá åðéôåýãìáôáôïõ Âßíóåíô, äçëþíïíôáò ðüóï èáõìÜóéïò Þôáí ï óôü÷ïò ôïõ êáéðüóï ìåãÜëïò ï èáõìáóìüò ðïõ áéóèáíüôáí ãé´ áõôüí (áí êáé ôïíãíþñéóå ëßãï). Åßðå ï ÃêáóÝ ðþò Þôáí ôßìéïò Üíèñùðïò êáéìåãÜëïò êáëëéôÝ÷íçò êáé åß÷å ìüíï äýï óôü÷ïõò: ôçí áíèñùðéÜêáé ôçí ôÝ÷íç êé üôé üôáí üëá áíáãíùñéóèïýí ôï üíïìÜ ôïõ èáäéáéíùóôåß. ÌåôÜ åðéóôñÝøáìå. Ï Ôåïíôüñ âáí Ãêïãê åß÷å êáôáññåýóåé áðüôç èëßøç êáé ï êáèÝíáò áðü üëïõò üóïõò ðáñåõñÝèçêáí Þôáíðïëý óõãêéíçìÝíïò. ¢ëëïé ðåñðÜôçóáí ðÝñá, Üëëïé ðÞãáí óôïóôáèìü. Åãþ ìå ôïí ËáâÜë ãõñßóáìå óôï óðßôé ôùí Ñáâïý êáéìéëÞóáìå ãéá åêåßíïí.."

Ôá Ýñãá ôïõ ôá ðÞñå ï áäåëöüò ôïõ ï ïðïßïò ïñãÜíùóå ìéáÝêèåóç óôç ìíÞìç ôïõ ôïí ÓåðôÝìâñéï ôïõ 1890 óôï Ðáñßóé.Ï Ôåü ðÝèáíå îáöíéêÜ ëßãïõò ìÞíåò, ìåôÜ ôï èÜíáôï ôïõáäåëöïý ôïõ, ôïí ÉáíïõÜñéï ôïõ 1891. ÌåñéêÜ ÷ñüíéááñãüôåñá ôá ïóôÜ ôïõ ìåôáöÝñèçêáí ðëÜé óå åêåßíá ôïõ âáíÃêïãê åíþ ç ÷Þñá ôïõ Ôåü, Ãéï÷Üíá, åãêáôáóôÜèçêå óôçíÏëëáíäßá Ý÷ïíôáò êëçñïíïìÞóåé ôá Ýñãá ôïõ êïõíéÜäïõ ôçò.ÆÞôçóå ìÜëéóôá, óôéò ðÝôñåò áíÜìåóá óôá ìíÞìáôá ôùí äýïáäåëöþí íá öõôÝøïõí ðÝíá êëáñÜêé áðü ôïí êéóóü ðïõáíáññé÷éüôáí óôï óðßôé ôïõ ãéáôñïý ÃêáóÝ. ÌåôÜ ôï èÜíáôü ôçòêëçñïäïôåßôáé óôï ãéï ôçò Âßíóåíô (1890-1978) êáé ìåðñùôïâïõëßá ôïõ ïëëáíäéêïý êñÜôïõò ôï 1973 áíåãåßñåôáé óåó÷Ýäéá ôïõ íåùôåñéóôÞ áñ÷éôÝêôïíá ÃêÝñéô Ñßôâåëíô, ôïÌïõóåßï Âßíóåíô Âßëåì âáí Ãêïãê.

Ï ìåãÜëïò æùãñÜöïò õðÝãñáöå ùò "Vincent" èåùñþíôáò ôçíðëÞñç õðïãñáöÞ ùò ìáôáéïäïîßá. ¢ëëùóôå áðü ôïõò 879ðßíáêÝò ôïõ åß÷å õðïãñÜøåé ìüíï ôïõò 130.

ÓÞìåñá óôï ïëëáíäéêü ÷ùñéïõäÜêé ÍéÝíéåí, õðÜñ÷åé ìéááðÝñéôôç ðÝôñéíç óôÞëç, óôçí ïðïßá Ý÷ïõí ÷áñá÷èåß ìüíï ÝíáòÞëéïò êáé ç öñÜóç: "Ó´ áõôü ôï ÷ùñéü åñãÜóôçêå ï Âßíóåíô âáíÃêïãê, ÍïÝìâñçò 1885". Ôüóï áðÝñéôôá üóï êáé ç æùÞ ôïõ.¸íáò Þëéïò ....

21

ÖõëáêéóìÝíïé óå Üóêçóç, 1890, Ìïõóåßï Ðïýóêéí, Ìüó÷á

ÂÉÂËÉÏÃÑÁÖÉÁ

-http://www.vangoghgallery.com-http://en.wikipedia.org (êáé óôçí åëëçíéêÞ)-http://www.artquotes.net-http://www.vincentvangoghart.net-http://www.vggallery.com-http://www.renoirinc.com-http://www.geocities.com-http://www.expo-vangogh.com-http://www.nga.gov-http://www.guggenheimcollection.org-http://www3.vangoghmuseum.nl-http://www.vggallery.com (êáé óôçí åëëçíéêÞ)-http://www.peri-grafis.com(óôçí åëëçíéêÞ)-Vincent Van Gogh - Art Life and Letters, Bernard Zurcher,Thunder Bay Press, 1985.-The Letters of Vincent Van Gogh, Vincent Van Gogh, RonaldDe Leeuw, Arnold Pomerans (Translator).-Complete Letters of Vincent Van Gogh, Bulfinch, 2000.Vincent : A Complete Portrait : All of Vincent Van Gogh's Self-Portraits, With Excerpts from His Writings Bernard Denvir-The New Complete Van Gogh: Paintings, Drawings, SketchesJan Hulsker-Ïé êáëëéôÝ÷íåò åìðíÝïíôáé áðü ôéò áóèÝíåéÝò ôïõò, ÉùÜííáÓïõöëåñÞ, Ôï ÂÞìá [online] http://tovima.dolnet.gr/print_arti-cle.php?e=B&f=14676&m=H04&aa=1

23

Åéêüíá ïðéóèüöõëëïõ: Ôï êßôñéíï óðßôé óôçí Áñë (ëåðô.), 1888, Ìïõóåßï Ðïýóêéí, Ìüó÷á