เอกสารสรปองคความรจากโครงการการจดการองคความรภาควชาคหกรรมศาสตร วนองคารท 24 เมษายน 2555

บรรยายโดย ผชวยศาสตราจารย ดร. สรมนต ชายเกต

{PAGE }

วตามนด แสงแดด กบสขภาพเชงปองกน วตามนด (Vitamin D) เปนวตามนชนดหนงทส าคญตอรางกายอยางมาก มบทบาทหลกคอการเสรมสรางกระดกและฟนใหแขงแรง โดยการกระตนใหล าไสเลกตอนบนดดซมแคลเซยมเขาสกระแสเลอด วตามนดไดจากทงอาหารและจากการสงเคราะหทผวหนงโดยผานรงสยวบ (UVB) ทางดานอาหารไดมาจากอาหารนมทมการเสรมวตามนดและน ามนตบปลาเปนตน สวนทไดจากผวหนงจะมากหรอนอยขนอยกบการไดรบรงสยวบของบคคลนน โดยปกตวตามนดสวนใหญรางกายไดมาจากการสรางจากผวหนงหลงจากไดรบรงสยวบในแสงแดด ประเทศไทยตงอยใกลเสนศนยสตรและมแดดจดตลอดป จงไมนาจะมการขาดหรอพรองวตามนด อยางไรกตาม จากการส ารวจในประเทศไทย พบวา ประชากรทขาดวตามนดสวนใหญอยในเขตเมองมากกวาชนบท โดยคนกรงเทพฯ ขาดวตามนด 14% ทงน เนองจากชวตการท างานในแตละวนไมเจอกบแสงแดดเลย โดยมากพบในผหญง สวนในตางจงหวดตวเลขการขาดวตามนดประมาณ 5-7% หากรางกายขาดวตามนดจะสงผลใหไมไดรบการบ ารงกระดกทเพยงพอ ดงนนจะเกดเปนโรคกระดกพรน ซงเปนภาวะกระดกเปราะบางท าใหแตกหกไดงาย ปจจยทมผลตอการไดรบวตามนด 1. อาย อายมากขนท าใหความสามารถในการสงเคราะหวตามนดนอยลง 2. รงสยวบ รางกายไดรบแสงแดดมากนอยเพยงใด พบวาใหแขน-ขาไดรบแสงแดดเปนเวลา 15 นาท ในชวงเวลา 10.00-14.00 น. กเพยงพอ ตอการสงเคราะหวตามนดใหไดตามความตองการของรางกาย 3. เมดสผว คนผวขาวจะสงเคราะหวตามนดไดดกวาคนผวด าหรอผวคล า 4. การใชครมกนแดด การใชครมกนแดดท าใหเราไดรบรงสยวบนอยลง 5. ความอวน ความอวนท าใหสงเคราะหวตามนดไดนอยลง เนองจากรงสยวบถกไขมนดดซบหมด 6. อาหาร อาหารทมวตามนดมาก ไดแก ปลาแซลมอน (ปลาแซลมอนธรรมชาตจะมวตามนดมากกวาปลาแซลมอนฟารมเลยง) เหด (ทปลกกลางแจง) นอกจากนการประกอบอาหารดวยวธการทอดจะท าใหเกดการสญเสยวตามนดมากทสด แคลเซยมเปนองคประกอบหลกทส าคญของเนอเยอกระดก อกทงโครงกระดกท าหนาทเปนแหลงเกบสะสมแคลเซยม โดยปกตนนเมอแรกเกดจนถงอายประมาณ 25 ป ชวงนเปนชวงทมการสรางมวลกระดก โดยรางกายจะมคามวลกระดกสงสด (Peak Bone Mass) ในอายประมาณ 25 ป และหลงจากนนระดบมวลกระดกจะเรมลดลงอยางชาๆ ประมาณ 0.5-1% ตอปทงในผหญงและผชาย ทงนขนอยกบพนธกรรม พฤตกรรมการออกก าลงกาย และการรบประทานอาหาร ซงหากมวล

เอกสารสรปองคความรจากโครงการการจดการองคความรภาควชาคหกรรมศาสตร วนองคารท 24 เมษายน 2555

บรรยายโดย ผชวยศาสตราจารย ดร. สรมนต ชายเกต

{PAGE }

กระดกนอยมาก อาจเสยงตอการเปนโรคกระดกพรน สาเหตใหเกดกระดกหกจากอบตเหตเพยงเลกนอย และมโอกาสทกระดกทหกอาจไมสามารถตดกนได การรบประทานอาหารทมแคลเซยมสงจะชวยปองกนโรคกระดกพรนได อาหารทมแคลเซยมสง ไดแก กงแหงตวเลก ปลาลนหมาแหง กงฝอย ปลาเลกปลานอยทอด ดอกแค ใบชะพล งาด าคว และถวแดงหลวง นอกจากนอาจมการรบประทานแคลเซยมเสรมคนทเสยงตอการเกดโรคกระดกพรน ไดแก หญงตงครรภ หญงใหนมบตร หญงวยหมดประจ าเดอน ผสงอาย ผปวยทมปญหามวลกระดกชดเจน ผปวยกระดกหก ผปวยโรคไตบางชนด อยางไรกตามการไดรบแคลเซยมมากเกนไป ท าใหประสทธภาพการดดซมแคลเซยมลดลง เนองจากโปรตนทขนสงแคลเซยมจะหยดท างานโดยอตโนมต จงควรรบประทานแคลเซยมเสรมใหถกวธ ดงน 1. แคลเซยมเสรมชนดเมดฟ ควรรบประทาน 2 เมดตอวน โดยเฉพาะผทมอาย 45 ป ขนไป 2. ควรรบประทานแบบแบงรบประทาน (Divided dose) 3. หญงใหนมบตร ควรรบประทานแคลเซยมเสรม 30 นาท กอนใหนมบตร 4. การรบประทานแคลเซยมเสรมชนดแคลเซยมกลโกเนตควรทานควบคกบอาหารทมไฟเบอรสง