Vizija koncepta e-upraveVizija koncepta e-upravena teritoriji AP Vojvodinena teritoriji AP Vojvodine

Nenad MaurićNenad Maurićnmauric@skupstinavojvodine.sr.gov.yunmauric@skupstinavojvodine.sr.gov.yu

e-upravae-uprava

Pra istorijaPra istorija

Herman Hollerith – uređaj za tabulaciju (1890)Herman Hollerith – uređaj za tabulaciju (1890)Američki biro za popiseAmerički biro za popise

Tabulating Machine Company (TMC) (1901)Tabulating Machine Company (TMC) (1901)Prvo komercijalno preduzeće za proizvodnju Prvo komercijalno preduzeće za proizvodnju sredstava za obradu podatakasredstava za obradu podataka

Udruživanjem sa još dva preduzeća nastaje C-T-R Udruživanjem sa još dva preduzeća nastaje C-T-R (1911)(1911) obračun, klasiranje i zapisivanjeobračun, klasiranje i zapisivanje

International Business Machines (IBM) (1924)International Business Machines (IBM) (1924)

Uspon elektronske obrade Uspon elektronske obrade podatakapodataka

ENIAC (1945)ENIAC (1945) – Prvi elektronski ra – Prvi elektronski računarčunar

Krajem 1950-tih uvođenje računara u cilju Krajem 1950-tih uvođenje računara u cilju upravljanja matičnim bazama podatakaupravljanja matičnim bazama podataka

Sredinom 1970-tih pojava mikroprocesora i Sredinom 1970-tih pojava mikroprocesora i računara zasnovanih na njimaračunara zasnovanih na njima

1992 – komercijalizacija američke vojne mreže 1992 – komercijalizacija američke vojne mreže (ARPA) i povezivanje sa evropskom akademskom (ARPA) i povezivanje sa evropskom akademskom mrežom – Internetmrežom – Internet

1996 – uvođenje koncepta e-uprave1996 – uvođenje koncepta e-uprave

Elementi e-upraveElementi e-uprave

Relacija uprava – građani (G2C)Relacija uprava – građani (G2C)

pružanje usluga građanstvupružanje usluga građanstvu

Relacija uprava – privreda (G2B)Relacija uprava – privreda (G2B)

pružanje usluga privredipružanje usluga privredi

Relacija uprava – uprava (G2G)Relacija uprava – uprava (G2G)

međusobno pružanje uslugameđusobno pružanje usluga

Unutrašnja efUnutrašnja efektivnost ektivnost ii uspe uspešnost (IEE)šnost (IEE)

Stanje i trendovi u svetuStanje i trendovi u svetu

Pružanje 90% usluga putem internetaPružanje 90% usluga putem interneta

Podrška savremenim mobilnim sredstvima Podrška savremenim mobilnim sredstvima komunikacije (PDA, SMS, MMS, 3G, GPRS, ...)komunikacije (PDA, SMS, MMS, 3G, GPRS, ...)

eUključivanje (e-Inclusion) inicijativa Evropske unije eUključivanje (e-Inclusion) inicijativa Evropske unije za uvođenje koncepta informatičkog društva. za uvođenje koncepta informatičkog društva. Inicijativa - e2010. Ciljevi:Inicijativa - e2010. Ciljevi:• Obrazovanje (e-Competences)Obrazovanje (e-Competences)• Starenje (e-Ageing)Starenje (e-Ageing)• Polne razlike (e-Accessibility)Polne razlike (e-Accessibility)• MultikulturalnostMultikulturalnost

Stanje i trendovi u Stanje i trendovi u VojvodiniVojvodini

Početkom 2000-tih – masovnije uvođenje i upotreba Početkom 2000-tih – masovnije uvođenje i upotreba PC računarskih tehnologijaPC računarskih tehnologija

2003 – Inicijativa za uvođenje koncepta eUprave u 2003 – Inicijativa za uvođenje koncepta eUprave u Pokrajinske organe uprave i lokalne samoupravePokrajinske organe uprave i lokalne samouprave

2005 – Prvi javni servisi za građane u razvijenijim 2005 – Prvi javni servisi za građane u razvijenijim opštinamaopštinama

2006 – Izrada prvih projekata za ostvarivanje 2006 – Izrada prvih projekata za ostvarivanje koncepta eUpravekoncepta eUprave

Početkom 2007 – Opremanje pokrajinskih organa Početkom 2007 – Opremanje pokrajinskih organa uprave mrežnom i serverskom infrastrukturomuprave mrežnom i serverskom infrastrukturom

X M LX M L

Nastanak i pojam XML-aNastanak i pojam XML-a

1960-tih IBM definiše koncept opšteg jezika oznaka 1960-tih IBM definiše koncept opšteg jezika oznaka GML (Generalized Markup Language)GML (Generalized Markup Language)

1986 ISO definiše SGML standard (ISO 8879:1986)1986 ISO definiše SGML standard (ISO 8879:1986)

Krajem 1980-tih Tim Berney-Lee (CERN) definiše Krajem 1980-tih Tim Berney-Lee (CERN) definiše HTML (jezik oznaka sa podrškom hipertekstu)HTML (jezik oznaka sa podrškom hipertekstu)

1992 uspostavljanjem Interneta HTML postaje 1992 uspostavljanjem Interneta HTML postaje defacto standard za oblikovanje prezentacijadefacto standard za oblikovanje prezentacija

1995 formirana standardizaciona komisija W3C 1995 formirana standardizaciona komisija W3C (World Wide Web Consortium)(World Wide Web Consortium)

1996 izrađen prvi XML standard i definisana podrška 1996 izrađen prvi XML standard i definisana podrška

Definicija XML-aDefinicija XML-a

XML je jezik posuda (elements) informacija sa XML je jezik posuda (elements) informacija sa oznakama (tag), koje mogu imati dodatne oznakama (tag), koje mogu imati dodatne osobine (attributes)osobine (attributes)

Sastoji se od 11 karaktera sa specijalnim značenjem Sastoji se od 11 karaktera sa specijalnim značenjem i jednostavnim pravilima upotrebei jednostavnim pravilima upotrebe

PrimerPrimerii::

prazna posuda sa oznakom “osoba”prazna posuda sa oznakom “osoba”

<osoba/> ili <osoba></osoba><osoba/> ili <osoba></osoba>

posuda “osoba” koja sadrposuda “osoba” koja sadrži informaciju o osobiži informaciju o osobi

<osoba><osoba>Jovan Jovanović ZmajJovan Jovanović Zmaj</osoba></osoba>

Kompleksnost XML Kompleksnost XML zapisazapisa

XML posuda može da sadrži neograničeni broj XML posuda može da sadrži neograničeni broj drugih posudadrugih posuda

Primer: posuda “osoba” sa objašnjenjem sadržajaPrimer: posuda “osoba” sa objašnjenjem sadržaja

<osoba><osoba>

<ime>Jovan</ime><ime>Jovan</ime>

<prezime>Jovanović</prezime><prezime>Jovanović</prezime>

<nadimak>Zmaj</nadimak><nadimak>Zmaj</nadimak>

</osoba></osoba>

Upotreba osobina u XML-Upotreba osobina u XML-uu

<osoba ime=“Jovan” prezime=“Jovanović”><osoba ime=“Jovan” prezime=“Jovanović”>

<nadimak>Zmaj</nadimak><nadimak>Zmaj</nadimak>

<urednik list=“Neven” broj=“1”/><urednik list=“Neven” broj=“1”/>

<urednik list=“Neven” broj=“2”/><urednik list=“Neven” broj=“2”/>

<urednik list=“Neven” broj=“3”/><urednik list=“Neven” broj=“3”/>

....................

</osoba></osoba>

Asocijativnost XML-aAsocijativnost XML-a

Pored kvantitativno – kvalitativnih podataka XML-om Pored kvantitativno – kvalitativnih podataka XML-om se mogu definisati i podaci o procesimase mogu definisati i podaci o procesima

Primer:Primer:

Sabiranje brojevaSabiranje brojeva

<saberi><saberi>

<broj>2</broj><broj>2</broj>

<broj vrednost=“3”/><broj vrednost=“3”/>

........

</saberi></saberi>

Konzistentnost XML Konzistentnost XML izrazaizraza

Definisanje ispravnosti procesnih izrazaDefinisanje ispravnosti procesnih izraza

Primer:Primer:

Oduzimanje brojeva (nekonzistentno)Oduzimanje brojeva (nekonzistentno)

<oduzmi><oduzmi>

<broj>3</broj><broj>3</broj>

<broj>2</broj><broj>2</broj>

</oduzmi></oduzmi>

Konzistentnost XML Konzistentnost XML izrazaizraza

Otvorenost XML-a omogućava precizno definisanje Otvorenost XML-a omogućava precizno definisanje pojmova i njihovih relacija upotrebom oznakapojmova i njihovih relacija upotrebom oznaka

Primer:Primer:

Oduzimanje brojeva (konzistentno)Oduzimanje brojeva (konzistentno)

<oduzmi><oduzmi>

<od_broja>3</od_broja><od_broja>3</od_broja>

<broj>2</broj><broj>2</broj>

</oduzmi></oduzmi>

Potpunost XML-aPotpunost XML-a

XML je podržan od niza standarda direktno podržanih XML je podržan od niza standarda direktno podržanih od strane operativnih sistema i internet pretraživačaod strane operativnih sistema i internet pretraživača

XPath – standard za pristup / izlučivanje informacija iz XPath – standard za pristup / izlučivanje informacija iz XML zapisaXML zapisa

XShema – standard za definisanje mogućeg sadržaja XShema – standard za definisanje mogućeg sadržaja XML zapisa i njihovih formalnih ispravnostiXML zapisa i njihovih formalnih ispravnosti

XSL / XSLT – standard za transformaciju XML sadržajaXSL / XSLT – standard za transformaciju XML sadržaja

CSS – standard za definisanje prezentativnosti HTML i CSS – standard za definisanje prezentativnosti HTML i XML sadržajaXML sadržaja

Jezgro eUpraveJezgro eUprave

Osnovni elementi i Osnovni elementi i relacijerelacije

Osnovno povezivanje Osnovno povezivanje funkcijafunkcija

Nadogradnja Nadogradnja funkcionalnostifunkcionalnosti

Preduslovi zaPreduslovi zarealizacijurealizaciju

PredusloviPreduslovi

Odlučnost za uvođenje savremenog koncepta Odlučnost za uvođenje savremenog koncepta uvođenja e-upraveuvođenja e-uprave

Izrada strategije i rokova za uvođenje konceptaIzrada strategije i rokova za uvođenje konceptae-upravee-uprave

Formiranje standardizacione komisijeFormiranje standardizacione komisije

Prilagođavanje postojećih rešenja u cilju postizanja Prilagođavanje postojećih rešenja u cilju postizanja planiranih funkcionalnostiplaniranih funkcionalnosti

Izrada nedostajućih funkcionalnosti u postojećim Izrada nedostajućih funkcionalnosti u postojećim rešenjimarešenjima

Pomoć nerazvijenim sredinama na teritoriji Pomoć nerazvijenim sredinama na teritoriji VojvodineVojvodine

CiljeviCiljevi

Brže priključivanje razvijenim informatičkim Brže priključivanje razvijenim informatičkim zajednicama – Evropskoj unijizajednicama – Evropskoj uniji

Zapošljavanje mladih informatičkih kadrova uz Zapošljavanje mladih informatičkih kadrova uz visoku tehnološku motivisanostvisoku tehnološku motivisanost

Ostvarivanje preduslova za stvaranje informatičkog Ostvarivanje preduslova za stvaranje informatičkog društva u Vojvodinidruštva u Vojvodini

Nezavisni razvoj sa potpunom kompatibilnošću Nezavisni razvoj sa potpunom kompatibilnošću razmene informacija sa bilo kojom razmene informacija sa bilo kojom zainteresovanom stranomzainteresovanom stranom