Vlijanie Na Energetskite Postrojki Vrz Zivotnata Sredina

8/13/2019 Vlijanie Na Energetskite Postrojki Vrz Zivotnata Sredina

1/180

. -

!", #.$.%.

$&!'()!"')#

, 2013


2/180

. -

$&!'()!"')#

##':

('): !. "#. !-". "$

$!*#+):

1. !. "#. !-". ("!#))"!"2. !. "#. !-". )(&((!"

3. !. "#. !-". *+(')!'!"

, 2013


3/180

!"%:

&"& ....................................................................................................................4

Abstract......................................................................................................................4

! .........................................................................................................................5

I. #"'&( ..............................................................10

I.1. ,$'%'!)(# ....................................................................................... 10

I.2. ,$'!!'($ ........................................................................................................ 10

I.3. ,$'$(-$(' .................................................................................................10I.4. !'($*$(-$('............................................................................................. 11

I.5. !'($*$(-$('!%''!)(# ....................................................... 11

I.6. ,))#)(!)! ..................................................................................................11

I.7. .(%''!)(# ....................................................................... 13

I.8. /"$'()*/%''!)(#..................................13

I.9. (%'!)(# ....................................................................................14

I.10. ,!(#0#*.('%''!)(#............................................ 14

I.11. ''%''!)(# ............................................................................. 15I.12. #)%')*""!()0*''' %''!)(# 16

I.13. '(&))!!'($*$(-$(' ..................................................................... 17

II. ")!&&"*&"$ &")%&&"!.........................................................................................19

II.1. ,)*#!''(("')/(()&*)(()&............................ 19

II.2. )!1)$0(()&''()$(("')'(&(.......................... 20

II.3. (2&)*#!''(("')/(()&

'()$(("')'(&( ..................................................................................22II.4. )"'()!'"(()&('!"'(&) '()$(("')'(&( ..........24

II.5. ,)*#!''(("')/(()&(' )*%''!)(# 25

II.6. ,)*#!''(("')/(()&*''' %''!)(#...27

III. ")!&&"*&"$+,!&")%&&"!........................................................29

III.1. ("')(()&('!"'!!'($(+""(#...................................... 29

III.2. ("')"(# ......................................................................... 30

III.2.1. #)(("')..............................................................................................30III.2.2. ()$(("')..............................................................................................31


4/180

1

IV. !""$&&(+& &...................................34

IV.1. !")"'()!'"' ............................................................ 34

IV.2. !+("''(!!'' ...................................................... 35

IV.3. (2&)*#!'#"'# .......................................... 37IV.3.1. !'($*!", ')!)'#&.(..................................................37

IV.3.2. !'($*!", ')!)'#)+(.(&(' ....................................................38IV.4. (2&)*#!'(("')/'0(') 3'............39

IV.4.1. )"'()!'")&(()')!"'!')" ......................................................41IV.4.2. !'($*#')&())($&() .......................................44IV.4.3. !'($*))($#')$*' ..........................................................................44IV.4.4. !'($&!*#'')"')&(()')' ...............................................45IV.4.5. ("')1'()!!'($*')('((.( ..............................................46IV.4.6. !'($*##((4"..............................................................................46IV.4.7. !'($*#)((')!)'((4".................................................47IV.4.8. )"'()!'")+!"'!')" ...................................................................47IV.4.9. +'(0"! #/ )(/ "#(*' ..................................................................50IV.4.10. +#.(!#'..........................................................................53IV.4.11. )"'()!'"("')/'5(()') ...............................................................54IV.4.12. ("')/'()!1)$'))!"'(' !

(("')(()&('!"'!!'($ ..........................................................................................55IV.4.13. ,$(+("' ')'"') ..............................................................................56IV.4.14. ,$(+("' ("')*!'0 ....................................................................56

IV.5. ' (')*%''!)(# ............................................. 57IV.5.1. .(*#2'#)+''' ..............................................57IV.5.2. .(#'#)+'''..................................................60IV.5.3. .(*($'#)+'''.................................................61

IV.6. ''%''!)(##)+''' .................................61IV.6.1. %+*'(2/"!&)!'##(((**''%''!)(#'.............................................................................65

IV.6.2. %!'*$.(($!'(!'"(/"&!' ....65

IV.7. ,()!("''................................................................................67IV.7.1. ,)#%.(("')+'(.(''()$((")'( 3'

#+).((()&('!"'(1"!!' ...............................................................68IV.7.2. $.(($!'!'"(/"&!!&!%(/"'(

#)("'*&($'('()$(("') ............................................................69IV.7.3. +(*+(#.(&(*')(+'(3' ............................................70IV.7.4. $($('0!'($'*$(-$('!%''!)(#

!)(#'#)#'ISO 14001:2004..............................................................................72V. "'&&)"&'&!"!& ISO 14001:2004

""&"'((&"'&(&)(-(&%&&"! ,. ........................................................................74

V.1. ,)(#$('#)/()$(6 .............................................................. 75

V.2. )!"6!#)&'(!'#)# ..................................................................... 76

V.3. !'()$#(106 ...............................................................76

V.4. !'($*$(-$('!%''!)(# ....................................................... 78V.4.1. '+). ................................................................................................................79V.4.2. ,'"**''%''!)(#................................................................79V.4.3. ,).( ......................................................................................................................80

V.4.3.1. !("'%''!)(# .................................................................................80


5/180

2

V.4.3.2. "!"#)&+). ...........................................................................................81V.4.3.3. '!(+0()&)$ ...........................................................................81

V.4.4. (#.(!)(#.( ..........................................................................82V.4.4.1. (!)!, )&*0!')"'), !'.#&)!' ........................82V.4.4.2. $('('!', !')/!!+(!'!(!'........................................................83V.4.4.3. $"0...............................................................................................................83V.4.4.4. "$('0.............................................................................................................83

V.4.4.5. ).(!#"$('0 ..................................................................................84V.4.4.6. ).(!()0'( .......................................................................................84V.4.4.7. ,#&'(!'*)(&).()(#!'0 ................................................85

V.4.5. ,)().(...................................................................................................................85V.4.5.1. ')&$()(.( ................................................................................................85V.4.5.2. ,)0("!&!(!'.......................................................................................86V.4.5.3. (!&!(!'")("')(('$()" ...............................................86V.4.5.4. ).(!*!'(............................................................................................86V.4.5.5. '())()" .......................................................................................................87

V.4.6. ,)(!'.(#!'))"#!''...............................................................87

VI. )"+&""*&(&)(-(&%&&

"!"$)/!"$&&&" ....................................89VI.1. (1).()(#$(''#)/(')$(6 ............................ 90

VI.2. (1).()!"'(6!#)&'(!'#)# ...................................... 91

VI.3. (1).(!'()06...................................................... 92

VI.4. "$(')'()0(#)""#(#,))/"'*6.......................... 93VI.4.1. ,)0(#)*''(+).6 .......................................................................95VI.4.2. ,)0(#)*,'"'**''%''!)(# ...................................97VI.4.3. ,).( ......................................................................................................................98

VI.4.3.1. ,)0(#)*!("''(%''!)(# .................................................99VI.4.3.1.1. ,)0(#)*#('1".()(#.(!("''(

%''!)(# ................................................................................................99VI.4.3.2. ,)0(#)**"!"'(#)&+). .........................................................129VI.4.3.3. ,)0(#)*''(!(+'(0()&)$ ......................................130

VI.4.4. (#.(!)(#.(6 ........................................................................132VI.4.4.1. ,)0(#)*)(!)!, )&*0!')"'), !'.

#&)!' .........................................................................................................133VI.4.4.2. ,)0(#)*"$('('!', !')/!!+(!'!(!' .........................134VI.4.4.3. ,)0(#)*"$"0 ................................................................................135VI.4.4.4. ,)0(#)*#"$('06 ................................................................136VI.4.4.5. ,)0(#)*).(!#"$('0' ................................................137VI.4.4.6. ,)0(#)*).(!()0'( .........................................................139VI.4.4.6.1. ,)0(#)*).(!!)(#.('"$("!'!"

$(2/"!'."'('......................................141

VI.4.4.7. ,)0(#)*#&'(!')(&).()(#!'0 ...................157VI.4.5. ,)().(.................................................................................................................158VI.4.5.1. ,)0(#)*$()(.($')& ..................................................................159VI.4.5.2. ,)0(#)*)0("!&!(!'.........................................................160VI.4.5.3. ,)0(#)*(!&!(!'")("')(('$()" .................161VI.4.5.4. ,)0(#)*).(!*!'( .............................................................163VI.4.5.5. ,)0(#)*'())()".........................................................................164

VI.4.6. ,)0(#)*)(!'.(#!'))"#!'' .....................................167

VII. "/..............................................................................................170

VII.1. ,*))($!()'1"0 .................................................................. 170

VII.2. ,)*!()'1"0 ....................................................................................170VII.3. ()'1"0)()" .................................................................................. 171

VII.3.1. *('#!()'1"0')()"..................................................................171


6/180

3

*................................................................................................................173

&"& ................................................................................................................175

"&&"&" ........................................................................................176


7/180

4

&"&

')#' !( *) (' (()&('!"'( +("' *)*#!' (("')/ (()& )* %'' !)(# !'("'( # "'!', ! !(+( !)' #)!"

(()&('!"' "$+' ', " ( &($ )*#((()&('!" "0'(' (+" "(# # (& !(*#'(7(#80 [%] #')(+'(#(("')/(()&*($'.

!' '", ( /' *)+'" #"$(').( ,))/"' *%'' !)(# (()&('!"'( "$, *$($('0 #"$(').( !'($' * ).( !%''!)(# 6!)(#'#)#'ISO 14001:2004.

*)+": )&('!"+("',%'!)(#, S, ISO 14001:2004.

Abstract

In this paper is analysed the impact of the electricity production plantson the local and global scales by the present and future activities,

with special reference emphasis on Mining Power Plant Company REK Bitola, which is the biggest electricity production facility in theRepublic of Macedonia and the plant covers more than 80 [%] of the totalelectricity demand in the country.

Also is described a method of making and documenting EnviromentalHandbook in Mining thermal electricity power plants company forimplementation and documentation of Environmental ManagementSystem EMS acording to the Standard ISO 14001:2004.

Key words: Energy companies, environment, S, ISO 14001:2004.


8/180

5

!

& #$, /("' %((( !"# ! ))#' (*'(*". ")$ & !")!'( ))#'( )(!)! ( )()$'(%' ))#'. , ! )*' 0*0', )!'' !(((', '*('/!''#!')!"')(0, /("'

*#( ! ))#', !'& (#( '(2" ("$!" )(#",!'*1''()*%''!)(#!'! &($. (/(.(''.(' $'(, *&)#+' ##, )#0, '',)!'', )*#!'' ')/"' )*/'( (()&('!"!), ")!'(.(' 2($!"'( !)(#!', )*' #!')' (()&('"' '.., #(# # (#*( (#&)!' &(# '.('))#'()(!)!, *.('%''!)(#).(')$'(%'))#'.

((!, /("' ( (#( # $7'( ("" 1"'). !'#(!'!(!)&*)!")!'))#''()()!'(*+#.($', !'!()*"'(''!)(#'" %(( /("' #((0'. ("', # ' $()" *&)*%''!)(# &!0)))#'()(!)!, ')(#*"!('!"(""'")*)('!'*"*!'"'%''($'. ('')'!'#&!')!(!/!1"''#(")(!)!'(($'(!((!0), (*'("""0'('((+(!"(/(. )($('/("!(!/!)+($*"'("#)(((, !$'&!*#. (%)'!!'(''(2")(#",'(#1"''#("$)#')&(#!$'!(+(**/.("'(''%''!)(#.

" !(!' * ')(+' * ).(' !%'' !)(# !()*( #(" !) # $+0'( * '(2"' ("$!"')*, * )(.( )+($ !( !*## ! ! ' $(8)#' '#)# ISO 14001:2004, " )('!' !(01"0# +). * (#.( !'($ * $(-$(' !%'' !)(#,(&. Environmental Management SystemS), ('$''("!'MS)#+)(1"!!'*'''%''!)(#.

,!(+()*"'(''%''!)(#"'(''%((.(' $ #!' $(8 (()&('"' %'' !)(#, "

)('!''()!")*!!'($.

()&('"' ( +!' " !( *$ ! )*#!', )(! #!')+0')#, '(/&!'(()&(!!)*#!', )(!#!')+0 (()&. Me\utoa ne postoi dilema, razvoj na energetikataili za~uvuvawe na ìvotnata sredina. Vistinski progres moè da se postigniso razvoj na energetikata i istovremena grià za ìvotnata sredina, +#(7(()&('"'$!()*!'(("$!"!("').

Vo svetot nesporno e sozreana svesta i jasno e izrazena èlbata,ekolo[koto nasledstvo [to ]e go ostavime na idnite generacii da ne bide

pomalo od ona [to nie go nasledivme. evkupnite aktivnosti i neaktivnostivo podra~jeto na energetikata i ìvotnata sredina go opredeluvaatkvalitetot na iveeweto ne samo na dene[nite tuku i na idnite generacii.


9/180

6

)# ', (# # %'( *#/ (()&('"' )('!'$.((&''()*%''!)(#"!''))0(!' )*#!'(()&. ()&('"'$)#)('!'!'+ * #)% )* ! " !( !!' )$'(% $(8 +*!)+'(.('!'(!()"'(''%''!)(#. '!"(+" "(# !( *& * !.( !'#)#'(

)(&''( * */.( %'' !)(# (' (()&('"'.

$&!'()!"' ')# #(1) !( !'( $: %'!)(#, !'($*$(-$('!%''!)(#6, ))#)(!)!,*''()*)")!'(.())#'()(!)!, *.(%''!)(##))#'()0(!#)*#'("'!'/("', !(#0'( # *.(', *''' %'' !)(# #)%')*""!()0*'''%''!)(#.

#(7)*#!'', +)/"'')/"'(("')/

(()&)('!'"*'(*!'((')*(!'(#'(!', ( '(2"' )0(! )*#!' (("')/' (()& (' )* %'' !)(#. #(7 ! '(*' )* (()&('"'*.('%''!)(#!(+$(!'**($''()$(()&('!"'( +("' 1! &), #! '()$(("')'( &(, ('(2&')*#!''(("')/(()&'()$(("')'( &(, #'( !!'' (()&('!"'( &),*.(' %'' !)(# ) ')!1)$0 (()&' #1!'(&)(("')/(()&*'''%''!)(#.

,'$, ##((!"("')(()&('!"'!'($"(#

() /1"0()*#!', !+#.(, )(!#!')+0(("')/(()&, !')"')'&($')*#'((("')/(()&(+""(#("')"(# () " &!/'&($'(2#)(("'), '()$(("')'(&'$*'"&(()''()$(("') '))#(&!.

#(7 ' (&($)*#!'((()&('!""0'(')('!' !'+ (("')(()&('!"' !!'($ (+""(#,!((&'(!")"'()!'", +("''("!((&!!','(2&')*#!' #"' # ! !!'($'( *!",')!)'#&.('#)+(.(&(''(2&'

)*#!'(("')/(()&3'.#(!( ")"'()!'"'()&(()')'!!!'($'( *#')

&( ))($ &( ) $*', &!*#' ')"' )&(()')', ")"'()!'"'( (("')1'()' !!'($'( *')('((.(, ##((4"#)((')!)'(('4"'. #(!(")"'()!'"'(')+!"'!')"()+''0"!: #/ )(/ "#(*', (!+#.('!#', ")"'()!'"'((("')/'&(()'), )!"'(' !(("')(()&('!"'!!'($"!(+(*+(#'!$ !!'($ # ')!1)$'), ##( ( ! $'( +("': ')'

"') ("')* !'0, (' )* %'' !)(# #)+''', *'''%''!)(#()!("''(':


10/180

7

,'$, ##( ( !')"')' '#)#' ISO 14001:2004 */(.(' !'' # +). '!' " !( +(*+(#( * !'(+!'0(')0(!)("').($($(').(6. 6('"#(1)#$%((#!'#!($($('))&*0'#!('(&))!!'($'*$(-$('! "'(''!)(#'#)#'ISO 9001:2008, (&, Quality Management System QMS), ('$'

'("!'- QMS), ""!+).'!'''(!'#)#*$(-$('.

#(7,))/"' * 6 )('!' )(1()('( #"$(' ! ")&*0' & , #(1) #"$(') !' 6 !&!'#)#'ISO 14001:2004, ()0(!'*)+'",))/"*6)&*0'(#(()&('!"'!("'), )*!,))/"' *6, !(+#('"!(#(!)("').('#)#'ISO 14001 $"(#!"'(("')(()&('!"&&' ', "(7(&$($(') !'($ ! !'( !(01/!' ). +).''#)#'!,'"'*%'!)(#"$'.

(!'"'!()'1"0"*/!*)+'"*))($*!()'1"0, )#%!)*!()'1"0*)!#+.(6!()'1"'#!')("!'())&*0.

(!")!'(.($&!'()!")+', )1)$).(''/"'( #'/"'(, %( ( &($ ) # !( !/ )&'!')"') '#)#' ISO 14001:2004. +).(' '/"'( #'/"'(('"*(#(#!''#+).'!'!!'($!"'()0(#),))/"'*6)&*0'$&!'()!"'')#!(!8 ! !'' # +). '!' '#)#' ISO 14001:2004./' " ( *(#( +).(' '/"'( #'/"'( $&!'()!"'')#()"%!(#''+(:

V. ).'!'*")!'(.('#)#'ISO 14001:2004 *$($('06

VI. ,))/"*6!)(#'#)#'ISO 14001:2004

V.1. ,)(#$('#)/()$(6

VI.1. (1).()(#$(''#)/(')$(6

........................................................ ................................................................V.4. !'($*$(-$('!

%''!)(# 6VI.4. "$('))0(#)6

V.4.1. '+). VI.4.1. ,)0(#)*'+)......................................................... ................................................................

,)(#$('$&!'()!"'')#()*#!''(("')/(()& ' )* %'' !)(# ! !(+( !)' &($')*#'((("')/(()&"(#, )'&($$($(!('(' ")('!'&($*/, (7( )+' ' # & #!'&( !"'( '(2" * "') *.(' # !'&(' !" *''%'' !)(#, *'(')(+#!)(#!')(#,'"'**''

%''!)(#.


11/180

8

,)"% !( $%!''( * )#%.( )+'' (" ' #2030 . "17'$#()*0'()$(("')'(#+).('(()&('!"(1"!!', *&)#+!)($((("') ! !")!'.( "#)!"' '(0 # ',+(*+(#.(&(*')(+'( ' #2030 . ').()#0).

*)((*$%!''(*!.(+)!"'('&$('' ()!"'( #)("' * &($'( '()$(()&('!" +("' /("'( +)!" "(# * $.( ($!' !'"(/" &! !&! #)("''( * &($'( '()$(("') $($('06!)(#'#)#'ISO 14001:2004.

#( ( !')"')' '#)#' ISO 14001:2004 */(.(' !''#+).'!'*)("').($($(').(6,# #(1).( "0('', ")().( #"$('0', )$( )"!', #+.(!()'1"', #)%.("')#+).(,

( )0(!' *)+'" ,))/" * )("').(,$($(').(, #)%.( "') #+).( 6 )&*0'(#(()&('!"'!("')

$&!'()!" ')# $%( # $ ")!' !(" (#(0 )&*0 / '()(! )+' + " / ( )* !*/.( "'('' %'' !)(#, * #$%( (! # &)*+()(+).', '!''!(''( ISO 14001:2004 #)*+()"" ')(+ # *&(# (#( !'($ * $(-$(' %'' !)(#,+#(7##(()('(#!'!"6, !''.((!(, (#!'((!(*)*+).(.

,!(+$%( # +#( # ")!' * )+'('( )&*0'( #(()&('!"' !("') )#)!" '()$(()&('!"'( +("' * )*#!' (("')/ (()& * # $%' # )*+()'' !!' )('!'EMS " '( '(* $"') )+'' * # & )*' #+'ISO 14001 !()'1"', +#(7 "$+) &)*+)' )+($'( ).')*!"'(''%''!)(#, ((#!( #( " !( #(! !'($' * $(-$('. # # )/'( *(#!'*/(.(#!$!(!'!'($'*$(-$('('''()('!'$'()!)(#!'($%((!#!()(*(

)$"'((#(()&('!"!')". $&!'()!" ')# $ * 0( # +! )+'('(

)&*0'(#(()&('!"'!("')""#&$($(')'!)(#''#)#' ISO 14001:2004 &($ $()" # )#(!( * (! "'('**.(!6, !(+)')#.('',!("''()*0'(%''!)(#*!'()&*00(, #!') )"#'('( !'( !("'), !'('( "'!''(,()0'()0(!'(#!"')"#!')&*0'.

(!(+%, +#(7'*"!"#)&+).,

'(2&, )*#, !), +("', +). *'()(!)'(!'))$(*).('"'!''(, ()0'()0(!'(,&(())'!("'%''!)(#.


12/180

9

$&!'()!" ')# $& 7( ")!' ) #('1".(' )$('( )&*0' (*' ")%.( " $%( # $'( "'('' %'' !)(#, #('1".(' '( !("' %'' !)(#, )(!'.(' $(8!(+'( (7( #('1"'( !("' )&*0' )($(%)).( )$('( ')0' , !("' )*0

%''!)(#.

3('$&!'()!"'')#(#!(#&(!(!'!'()+'( )&*0'( # (()&('!"' !("') )#)!" '()$(()&('!"'(!')" * )*#!' (("')/ (()& * (2#!' # !(*''%'' !)(#, +#(7 '(!'( ("$!"' */(.( (()&('"'!(#'((""#(0(#+!(+*/(.(.


13/180

10

I. #"'&(

I.1. (&%&"!

' *($(, $' !)(# !( #(! ")%.(' #)(#(!!'($, "'("!', %''!)(#)('!'))#

")%.( ))# " #)(#( !!'($, " !( 8 #($%(#+#(*(#"'!''(!!'($'.

&/(!'$'%'!)(#!(*(#/!$'/(/"!)(#. (8', /(/"'!)(#$%(#$#&)/("'""% !'(!', # ($ #&) !'''% !('. (/"'!)(#(!!'(#+!1(), '.(. ))#)!')"%('!'(% !'(!' ()!'(', %''( /("') # '(2!1() " &17 /(/"'( $'() )(#!', )+' 1)!')"') )(#$(''("&")!'/("'. #(", '*($(, %''!)(#,)('!' *+) # !'( ))# )(#!' )0(! " ))# !(!/' ($', / "$("! $(8!(+ #! & !/'")%.(', #!)!')'!'(*%'#)(#(!!'($.

)(#ISO 14001, %''!)(#!(#(1)""")%.("( )+' #)(#( )&*0, 177 & *#2', #', *($',))#'()(!)!, 1)', 1', 8(''($(8!(+#!.

I.2. (&&(

,$'!!'($)('!'*+)1"0, $(8!(+)*(($(' "1)$)' (# 0( ! *(#/" #(!'.(!'&' 0(' *)' *#/' #)(#(, #(1)&)0, )'!!'($'(!''()"0!!('")%.(.

#!("', $%(#!("%(#(")(/!! $%(#!("1"#$'!!'($. )(#'!(")&*0$%(#!(')(')""!!'($ !*##( # !') /("', " ( !!'( # ")#) $(8!(+)*)0(!! "$(-)/("', !0(#!(!')'#(1)'( 0( !!'($' ( !' #$/", $() !/ '()"0 ! !(' ")%.( )(" "!''( ) )(!)!(()&!!'($'*(*'(""'.

I.3. (&(-(&

(-$('' )('!' )&*0 8(' ! 0( # !( #+(#+)'#''(0(1"!")!'(.()(!)!'(!0(# !( !'&' #(1)'( 0( )&*0' ")%.( "(!'!($(.

()' , *#/' $(-$('' ( '$*).( ")!'(.(' )(!)!'( ! 0( # !( !'&' #(1)'( 0( )&*0'. ,) ', %( )(!)! )('!' !!+(, +)*,#+)1)$)!"!(()!!!"!(!' " *( ""'$#&!")!')!%'("0'(', (&. know how).


14/180

11

I.4. &()(-(&

)(#'#)#'ISO 14001, !'($'*$(-$(')('!'*+)#$(8!(+ )* (($(' ! / $ !( !!' ')#(','"#(1)'(0()&*0', *)#!').(.

(" )&*0 ')(+ # $ ! !'($ * $(-$(' "7( &")!' * # $(-) ! )*#!'', $)"('&', 1!'(,"'('', %'' !)(#, )(!)!'(, (()&' '.., ! ' 7(+(*+(# "*!'(' !').( #(1)'( 0( "')#+).(0("'(1"!!')&*0'.

,) ', (1"!!' $%( # !( #(1) "" !!+!' # !(*) #)(#( *#/ !&!!' ! #)(#( '#)#, ##("'#)#')('!'#"$(' " !#)% !($()", ")'()$! * 0(.( '!'.(' (1"!!' #! !'('(+).#(1)'#)#'.

I.5. &()(-(&%&&"!

)(# '#)#' ISO 14001, !'($' * $(-$(' !%''!)(# 6 )('!' #( # 0("' !'($ * $(-$(' )&*0', "!% *)*.()$(,'"' *%'!)(#$(-$(''!!("''(%''!)(#, ")('!''"'!', ()0 )0(! )&*0' " $%( # $'()*"'(''%''!)(#. */#("')*%'' !)(# )('!'' )$( !)(#', " !( )(*'' #"'!''(, ()0'()0(!'()&*0'.

3('!'($'*$(-$('!%''!)(#(#+(*+(#"')$.(('#)+''+")&*0,"$, "))0, 1)$, )(')'(, ##((( '.. )*%''!)(# "') #+).( (1"!!' *''' %''!)(#.

I.6. ""!""

)"!$!, )(!)!'((#)&*0$%'#!(#(' /(') "'(&): ))# )(!)!, $'() )(!)! !*##( #/("'('(2&, $, +("''..), /(/")(!)!)(!)!#!"!', *(.(, !!+!'"$('('!'.

,))#'( )(!)! & 17' !(' ' !( 8 ))#':*($', #', 1'', $(''(, %''(, )!'('$)&, !(!")!'' # !') /("'. 5($ #( # ))#'( )(!)! !(!0)' $& +)* # "" ' $%' # +#' *$((' ! .)(#!+, ))#'()(!)!$%(#+#':

+)(!)!; (+)(!)!.


15/180

12

+'()(!)!, ""'!(*($', #', 1)'1',', (" ($(', "" )$(), (!", $)!" ! '.., $%'!$!' # !( +', !( " )("$() !( ("!')'. ($%' # !( ")!'' (&)/( !$ " !( ("!')' ) !". ""!$).('+'()(!)!#$!'"'+)*''+.(, !)($()(*()'()(!)!''7(

!/(*'. #(" +'( )(!)!, "" ' !(: ('()', $' !/('*)/(.((&$(')(+)(&(()0.

(+'()(!)!, &!($()'(!), ""'(%((*', $$', +")' '.. 1!'( &), "" ' !(&(', 1''&!', !/("!'0()'!(!0)'.

#(7/("'*($! '$#))#'+(*!(!'#("'##'.(, ! (7(& &)7''($%(#&)()+',(#( !( '")(/('( ') *' ) * !")!'.(' ))#'()(!)!"!()"%+!('+(I.1.:

&")"&'""!&""

!/

,,39:

(+'()(!)!$%'#!(')''"$()", "$%'#!(#$(!''!+*$("!((#")(#.

""')/"'(+'()(!)!#)!'/(!($, (7(!(#'&(()0$(!/(*'7(&$$&&)/("/.

,::

"/'!")!'(+)(!)!(!$((##$(!!+!''+!',

""!(*&($)!''')/"'+'()(!)!#)!'''+!',#!)()#"0, !(#!/(*.(#')(!)!'.

,39:

($!''('$'()'#(!$((#+#(&($#"0'(''!)0%''!)(#, '.(. (!$((##$('()('(!'(""'!!'($.

""#)!'/(!($').('%''!)(#!'('$'()'#, "0'(''!)07(+#()(/(")("&+.

+I.1. &")"&'&""!&""

,)':

$!' ( !'.( */" $'() #)(#( # (()&('!",(("')/) %''!)(#(*'($(#$;

$! )('!' "0(')0 */" $'() "/ (()&%''!)(#;

'#(!(")(#$('!!'0, "!)(#')#("!1"0("'(&)*)""'#!!'("'$+)!"#&')(');

'('$'())('!''2($!"#)&$'()"$''('!")"'()!'".


16/180

13

I.7. $!'%&&"!

.(' %'' !)(# )('!' (!.( */" $'() (" # (()&, )$() '', %''!)(##!')/("', $%(#+#()(#*"#))#'( )0(! " $' $%( # $' '(' !(#0 )*

"'(''%''!)(#)**#)('8('.)(#', *.('%''!)(#$%(#!(#(

#( &)', *.(#))#'(, #!+2($!"'()0(!*.(#)*#'(, #!')&('("'!'/("'.

.(' # ))#'( )0(! )('!'' "$'!"'(!, *($')(!'(, "!"'( ()0, '(, %)'(, !'(('), ()*'(*($'(''.. #(", *.('#')&('("'!' /("' & 17 )!'' !(((', )+*0',')(.('))#'()(!)!, #!')'(()&('"', !+)7',

*($#((''.. " I.1. )('!'( ( (' )* %'' !)(# #

+2($!"'(, #! ))#'( )0(! # ')&('(, #!)*#'( "'!' /("'. # !"' $%( # !( # #("))#'( )0(! )('!'' 0"/, #! ")% )0(!, '*/#("))#'1"0)!)(#*"'")%(.($'()'+(* '#, ##(" ')&('( "'!' )('!'' (#!/)0(!"*)'!'#. [5]

I.1. $!'%&&"!

I.8. $!*(&")$!*%&&"!

(1)7 & !'( $, $) # !( $(( #(" $'*/" $'() #!' !( )*" # $' */./"'( $'() )('!'' $'() /( !'.( %''!)(#($%(#()*(*'))#(!!', !+

'(&)'(', ##(" */')('!')1*/"0( "( !!'"'!'("'!'*%''!)(#.


17/180

14

+( I.2. )"% !( #'( */" $'() */'(, #! *)'( *.(' %'' !)(#)(#*"#')&('("'!'/("'. [5]

$!*(&" $!*)")$!'

2 ()$(("')#!')

')!')(!&).(,

'()$(("')#!')

Sx ()$(("')#!')

Nx !"$')#!')

!1' ('()&('('/"8+)

($!"#!')$(')&

(*#$')'(!')(!&).(

1' )(!)(7

,(!'0#, !("'0# ($#(!', $)!', ('()2&(

#0 "()(!)(7, $(#0#!')

+I.2. !)$!*(&")$!*

"" */' ! !'( "'!' )(#*" $%( #)(#*"*.(%''!)(#, #!"(&'()*#)*#!#)%'$'()"!('('%''!)(#, '$)#'"#**.('%''!)(#.

/' ')(+ # & !! "'( ')0 * $()"'( *!)(/.( $.( *.(' " &17' ')0'( *)*0'(%''!)(#, ""')0'(*'!').('(''"& ((!(%''!)(#. ,)'!("")!""&")!'))#'()(#!'#%((#'0('*'")!'(.(*')(+')("'0%''!)(#.

I.9. $!%&"!

,$' *(%' !)(#$%(# !(#(1) ""#)(#(#( # )!')' "#( ' *.(' )*"' # *.( $(*'"0'(', ")('!'!!+!'%''!)(## )1' #)(#( "/ */"$'() (#0 )($( )!'), '$%(#)(#*"()'('%''!)(#.

I.10. !/!)$!'&%&&"!

((!/("')("!')+'/'%' &($$()"&)))#'()0(!)(#*"7'('(!'+!1()',

&+ )$( "$', !0)(!' ))#'( )(!)!, '# &($"/'..


18/180

15

,$'*.(+!1()' &17*.('*($',#!'!1()' (()*, #(*)'1"0, (!'0#, 2()+0#, '##).), '$!1()'((1("'!'"(&)#, &+*'.(, *!"#", "!(#%##).) 2#)!1()'('##, "!(#, *.(!'#).).

.('+!1()'!")(&1*"&(7(($#+#'$%"")". (''#(#(#$'(: ("&, *''%'' !)(# #)% )*, $%' # !( !)('' !") !'(!1() %'' !( #(!' !'( # +*!: # (()&('!",#!')!", *('/!", '(2", #!%, ')!'/"'..

I.11. &&%&&"!

!("#(' &), $& /(!', $' ("& !( ")!' ""!$*$'*''%''!)(#. , '(('/, +#(7

("&' ( " " !( *$ ! !')%.( !$ #!'( %'()&*$%''!)(#, ()('!'!$*!)(#,")%.(, %' !)(# '.. ''' %'' !)(#)('!' )" $ # ("&'. 17 ("&','(2&', "$'( #(!', '(!'('( ", !0&',!2&', ('"''"'. [3]

''' %'' !)(# )('!' )0(! " & 17!("'( $()", !'", )! !'#)# ! " !( +(*+(#!)(/.(, )((', "'), $.(!0!'(#*.( %'' !)(# (*'( $(#$: *#2', #' *($'.

''' %'' !)(# ( )('!' *+) )*#!'('(, #!')!"'( !'( #)& ')&( )0(!, '"*/.(#+).( "'(''%''!)(#, */.( ))#'( *(#0, )0 ")!'(.( ))#'( )(!)! *) (()& ( / *%'' !)(# "" !(!**#)#)%)*"'(''%''!)(#.

" I.2. )('!'((!'($'**''%''!)(#.

#"'$%( #!(/#("!'($'**''%''!)(#!(!!'#$()", !!')$('*:

#)% ")!'(.( ))#'( )(!)! *'' ))#'(+&'!', ! 0( # !( */' !'( * !'" !'( %!'(!'#!(#)%))#')$'(%, "")*#!'"'(''))#'(+&'!';

)(/.(, )((', "'), $.(!0!'(# *. %'' !)(#, #! (*'( $(#$:*#2', #'*($'.


19/180

16

I.2. &())&&%&&"! [5]

I.12. !"%&")"/)&&&%&&"!

#)%')*)('!'(#(#!'(&+)0*''' %'' !)(#. ,$' #)% )* */ #("!')"')'#$"'"'!''(/("'$)#!()"!')"')'#$"'%''!)(#, '"'!*#.('')(+'(#(('(&(()0(!(*&)*)'$%!'#'( &(()0, !' '" # & *#' !'( ')(+ # $'!*%'. */#("0(')'#)%')*(/("'"$)*#))#"'(%'2)$!))#'.

#!'( ! !&!( #)%' )* !")!'.(' %''!)(#, ))#'(("!!'($($#+#'#(#(#)+' '.(', /("' '$ 7( $%( # & *) !'("'!', ! *&($( !(*+'(' "%'' !)(#, # " !$')('!'#(. '#!(!'&($):

#!(#)%"0'(''%''!)(#; #!(+(*+(##)%")!'(.(, '.(. #!(&)/'(*'!")!'.())#'()(!)!;

#!(&)/'(*'("!'0))#'(+&'!'; #!(&)/*&($.('#(&)#00'*.('%''!)(#;

, &($)(#*"*!)($(''(!'(#!(!'&(!'")!'*'''%''!)(#, #!#($*.(,#(&)#0'.())#'()(!)!.

#)%' )* !( !'& ! !&!.( '()(!'( *''' %'' !)(# '()(!'( ("$!"' )* )&*0'. '0(, "'!''(, ()0'(, )0(!'(, )*#'(

!&'( " !( )(*)' )&*0' $) "') # !(!&!' ! +).' *"!"'( )! " !( #(!' *''' %'' !)(#, +#(7 #)%' )* ( $%( # !(#!'&(+(*!.(+).''#)#'(*%''!)(#.


20/180

17

I.13. &$""&()(-(&

,)$('!()'1"0')*/'(!'#)#*)!'($*$(-$('')(+#)('!'))'('!(")&*0, +#(7! ' )&*0' +(*+(# #()+ #(" 7( !') *+!))(*''!)($!'(*'()(!)!').

,") !!'(0'( )&*0' / ))'(' )('!')1'', *'()(!)!')!("/'(, "0()'(, )+'('('(!'' 0(!'. (" *'()(!) !'), "" + + !&)#(" 7( +#' !(' (*'( /("., ) ! &($ )'!" !'+).*)$(#)(#(!'($!)(##)(#('#)#.

# $%( # !( )$(' !()'10)' !'( !'#)#*)!!'($, )&*0'')(+#$!(!'($*$(-$('"')(+#')!&!!)($+).')*/'('#)#. '!(!*##!!''()*'#)#'ISO 9001:2008

" )('!' )+' )$" "$%'# !( !$(!'' !'(!'($ *$(-$(' )&*0'. +( I.3. ##( ( )(&(# !'(!'($*'()(!)!')*')$()&*0'. [3]

&()(-(& &!"! "

"& ( "&&""

&"

QMSQuality Management System

!'($*$(-$('"'(''ISO 9001:2008 /

EMSEnvironmental Management System

!'($*$(-$('!

%''!)(#

ISO 14001:2004 (#0

OHSMS

Occupational Health and SafetyManagement System

!'($*$(-$('!*#)('+(*+(#!')+'('(

OHSAS 18001:2007 )+'(

CSRMS

Corporate Social ResponsibilityManagement System

!'($*$(-$('!!0'#&)!'"))0'(

SA 8000 / ISO26000:2010

)+'(*(#0

FMSFinancial Management System

!'($*1!!"$(-$('Sarbanes Oxley

Act "0()

FSMSFood Safety Management System

!'($*$(-$('!+(*+(#!'2)'

HACCP /ISO 22000:2005 /

ISMSInformation Security Management System

!'($*$(-$('!+(*+(#!'1)$0'(

ISO / IEC27001:2005 "0()

CTCL

Competence of the Testing and CalibrationLaboratories

$('('!'+)')'(*'(!').("+)0

ISO / IEC17025:1999 /

DMSDependability Management System

!'($*$(-$('!#()!'IEC 60300 /

+I.3. &!"!)"&()(-(&


21/180

18

"" )&*0'( $' * 0( # & #)%' "'('' %'' !)(#, ") )$(' 6 ')(+ ( # & )$(' !'''( !'#)#*) !'($ * $(-$('. !!'.( '(&))!!'($*$(-($'!(!!')$'(%!&!.($(8 '(2"' ("$!"' )* )&*0' (2#( *(*'("$!")!()'('!')($(#)%!'"'(''

%'' !)(# *&)#.( )/ '(!' * #'(&(()0.


22/180

19

II. ")!&&"*&"$&")%&&"!

II.1. ")!&&&"*"$)""$

*'(#'(!')(*')!)!'+)/"'')/"'(("')/(()&. ((#"*'(*!'((')*(!'(#'(!'. ,)*#!''(("')/(()&(("')(()&('!"'(!')"!(#$&!%('(2")0(!# )$)', #! '(0' (()& "()'( &),1!'( &), +$!', #', ('()', !0(' '.., !)(#', *)'((()&$%(#!(#(':

+*)(()&; (+*)(()&.

+'(*)(()&!(*)"!(#+'#))#' % ")"'()!'" ( ''$%' # !( +' ( !('('*%''!)(#. +'(*)(()&!(: +$!',2#)(()&', (()&'!0(', ('()', &('()$'(()&'..

, )0(!')17.('(+*)(()&(#!' !). 5( )+($ )('!' ' ' "/' (()+( # +'( *) ( *($) !)(#+ ! (()&'#+( # 1!'( "()'( &), 0(' * !'0 '(!')"(#!'!". '!( *&($0('#+('(()& )'( ("" # ' (!'!', #! !'''("$()0#!'"(0*)(()&.

(", (""' !(!'(!' !(((' )#(!( # !(!'#!(!')'!')"*)*#!' /!' (()+'(*)")/(''("$!"(!'!'. )#'")''&()+($)('!'/(''0(*!'0'( !')" ! ' !( *&($ 0(' #+(' (()&,+'( *) (()&$%' $)' # */' #+) # !(!")!'', !(+ ('()', #', !0(' +$!'. 5(##&)/, !( /(" +'( *) (()& # !'' ("$!"

"")('"(0*)(()&.(+'(*)(()& !(#+'#))#'()(!)!

"!(*($(#))#'(*($'), '!(: &(', 1''))#'&!, )$' '$' "" "() &). (+'(*)!''#!)+($, '(!(#(")'!&).((&' ' )* *.(' %'' !)(# #(" & $ &)/( "/, +#(7 !' !( 0)' # !') /("',"')(*()(*)&+"!''!($. ,") ', *)#'!+#)' !&).(!()*$&!"'($()'))'!(!+#&($"/',

1!'(&): &(', 1''))#'&!, !(")!''&)$"/ '()$(()&('!"'( !')" * )*#!' (("')/(()&&)((.(, a )$''$'""()'((("').


23/180

20

!oa zna~i deka vo temoenergetskite postrojki moè da se koristiorgansko i atomsko gorivo. "orivoto kaj koe energijata se osloboduva preku#emiskiot proces na sogoruvawe se narekuva organsko gorivo. $odeka, gorivotokaj koe energijata se osloboduva kako rezultat na atomsko raspa\awe namaterijata, se narekuva atomsko gorivo. %ako atomsko gorivo vo atomskitetermoelektrani se koristat radioaktivnite materii uran (U235 i U239) i

plutonium (P239

).

&rganskite 'osilni goriva( jaglenot, na'tata i prirodniot gas moè dase od rastitelno ili ìvotinsko poteklo. !ie nastanale od produktite naraspa\awe na ostatocite na rastenijata i ìvotnite pod dejstvo na visokatemperatura i pritisok pod zemjinata kora. tepenot na preobrazba e vo'unkcija na zgolemuvawe na sodrìnata na jaglenorod (C) vo gorivoto, zasmetka na namaluvawe na sodrìnata na vodorod (H),kislorod (O) i azot (N),odnosno na namaluvawe na takanare~enite isparlivi materii.

Vo zavisnost od agregatnata sostojba postojat tvrdi, te~ni i gasovitigoriva. )aglenite, tresetot i [krilcite se tvrdi goriva, sirovata na'ta ete~no, a prirodniot gas e gasovito gorivo.

pored na~inot na dobivawe gorivata se delat na prirodni i ve[ta~ki.*rirodni se gorivata koi se koristat vo takov vid kako [to se nao\aat voprirodata, a toa se 'osilnite goriva. $odeka, ve[ta~kite goriva se dobivaatkako rezultat od prerabotkata na prirodnite goriva. &d ve[ta~kite gorivanajgolema primena vo termoenergetskite postrojki ima mazutot, koj e vo te~naagregatna sostojba i se dobiva pri destilacijata na surovata na'ta. [11]

&($' #( # (("')/' (()& ' #((! !( ")!', !(#+#!&).('1!'(&)0("'$#()()(#"

( )*( )* ! (1''1! (()& #&(', 1'' ))#' &!, #(()&' )$''$' ""()'((("') $"/.

((! !('' " 90 [%] # )$)' (()& !( #+ !!&).(1!'(&). &($'#(#'!(')!1)$)(("')/ (()& '()$(()&('!"'( !')" " $' !"/'(( )* #+).(' "'('' %((.(', $(8' !')($()('!''&($*/%''!)(#.

)# ', " !(# )($( !' '(*( )*

+'(*)(()&, 1!'(&)#$)''$7(#$)'!('!"')*#!''(("')/(()&.

II.2. "#"(/"$&&"(&"&$

()&' )('!' ")"'()!'" #)(#( !!'($ ! " !((&'!!+!'#*)#)(#()+'. E()&'($%(#!(!*##(#''#!(*&+, !$$%(#!()(')#(#(# #)&. !!' (()&' !( " " * #)%.( (()&', !)(#""/'(()&(#(*')(!!'($!("&("!''.


24/180

21

1*"', '(2"'%(()!'', ')!1)$0(()&)('!'!(")0(!)(').((()&'#)(#(!!'($#(#(#)&+"'(()&"$%(#()*+0!(")!'*)(.()*/$(2/")+'.

*/ #(" (()&' # 1!'( "()'( &),

+$!', #', ('()', !0(''.. $%(#!()(')#)&+" (()&: (("')/, $(2/" '!" (()& !')" *)(').( (()&'. (("')(()&('!"'( !')", )$)'(()*)'((()&!(')!1)$)(("')/(()&.

T()$(("')'(&(!((()&('!"!')"/!$(( ')!1)$0)$)'+"(()&&('$(2/"(()&, '.(. ")!)+'"'$!(!")!'*)*#!'(("')/ (()& " !( !)/ (("')(()&('!"' !!'($. " II.1. )('!'( ( ! '(2" ($ * )*#!' (("')/(()&'()$(("')/0(')&(.

II.1. (")!&&"*"$&"(&"*/&"$

9&('')(+(*)*#!'(("')/(()&!$')!)' ')" !( ! # !!'($' * #&'" &( ) !&) "'('. ,)#"' # !&).(' !( *#'( &!, (('4"'")('!'(#!&)(!''"#&)'.

*#'(&!#"'('!(#(#'!(''), $7* (("')1'() *17.( '!').( ((' )/!'( !(!'''$!1()'*-"'.

!&).( &(' !( !+# ' " !( ') **&)(.(#'"'(')*#!')(.

+(')(# "'(', !(!#)' ')+!$)#)'(7&)''')+', '''(()&)('!()(')$(2/"(()&.


25/180

22

(("')/' &(()') /( )' ( )* ! )'' ')+' !( )' *(# ! (&, $(2/"' (()& !( )(') (("')/ (()& ! ')!1)$') !( ')!1)$) ')(+'!".

# *)+'(' )( ') !( )' )0(!', !(

(*'!")!'.(!(!"#(*')"#("#(*).

,) "#(*).(' )(', !( !+# ', " "#(*')'!()(#)*#'#. *#'#!(*&)(*(*#(.(!(!)*#'(".

II.3. 0$")!&&&"*"$&"(&"&$

Na Slika II.2. pretstavena e {emata na proizvodstvo na elektri~naenergija vo edna termoelektrana na jaglen. [11]

II.2. (&"(&"$

1. deponija za jaglen+2. sistem za podgotovka na jaglena pra[ina+3. parogenerator+4. ventilator za sve` vozdu#+

5. ventilator za dimni gasovi+6. postrojka za 'a]awe i odstranuvawe na pepeltaelektro'ilter+7. oak za ispu[tawe na is~istenite dimni gasovi vo atmosverata+8. parovod za dobienata parea od parogeneratorot+9. turbina+

10. kondenzator+11. pumpa za kondenzat+12. generator+13. cirkulacioni pumpi+14. dovodni cevovodi za razladna, odnosno cirkulaciona voda+15. odvodni cevovodi za razladna, odnosno cirkulaciona voda+16. izvor na razladna, odnosno cirkulaciona voda+17. blok trans'ormator+18. trans'ormator za sopstveni potrebi.


26/180

23

)aglenot od rudnikot pristignuva na deponijata za jaglen (1)vo krugot natermoelektranata, od kade se transportira vo sistemot za podgotovka na

jaglena pra[ina (2). -stovarot, transportot, ~uvaweto i pret#odnataobrabotka na jaglenot go so~inuvaat istemot za doprema na jaglen(A).

)aglenata pra[ina izme[ana so vozdu# se nosi vo parogeneratorot (3),

kade sogoruva osloboduvaj]i toplina koja se tro[i za proizvodstvo na parea.*otrebniot vozdu# za sogoruvawe se dodava so ventilatorot (4).

$imnite gasovi kako produkti na sogoruvaweto se odveduvaat odparogeneratorot so pomo[ na ventilator (5), pominuvaj]i niz postrojka za'a]awe i odstranuvawe na pepelta, koja e naj~esto elektro'ilter (6) iis~isteni se ispu[taat vo atmosverata niz oakot (7). &voj del natermoelektranata se narekuva "asovozdu[en trakt (B).

*roizvedenata parea vo parogeneratorot (3), po parovodot (8) odi voparnata turbina (9), kade toplotnata energija na pareata se pretvora vo

me#ani~ka rabota vrtej]i go nejzinoto vratilo koe e spoeno so vratiloto naelektri~niot generator (12). *areata so visok po~eten pritisok postepenoekspandira niz turbinata do kone~en pritisok koj e mnogu nizok vo odnosna po~etniot. Vo ovoj proces, od vkupnata toplotna energija vo elektri~naenergija se pretvora prili~no malku vo sovremenite termoelektrani do45 [%]), a ostanatiot del ostanuva kako energija na izrabotenata parea koja[to izleguva od turbinata.

/a da izrabotenata parea povtorno se vrati vo procesot, treba da sedovede do prvobitniot pritisok, [to ne e mo`no, bidej]i za toa teoretski bibilo potrebno najmalku onolku energija, kolku [to se dobi so ekspanzijata na

pareata vo turbinata i ne bi bila dovolna ni celata dobiena korisna rabota.

/atoa, posle ekspandiraweto niz turbinata, pareata se nosi vopostrojka nare~ena kondenzator (10),kade kondenzira i se pretvora vo voda,odnosno kondenzat. %ondenzatot so pomo[ na pumpa za kondenzat (11) se nosivo parogeneratorot i ciklusot odpo~nuva povtorno.

*ri kondenzirawe na pareata se osloboduva toplina. !aa toplina vokondenzatorot se predava na razladnata voda, koja se narekuva icirkulaciona voda. 0irkulacionata voda vo kondenzatorot se nagreva i za dase donese do prvobitnata temperatura se vra]a vo izvorot na razladna voda,

koj mo`e da bide reka, ezero, more, razladna kula i dr. (16). 1a takov na~inpreku 55 [%] od toplotnata energija ne se iskoristuva za proizvodstvo naelektri~na energija i nepovratno se gubi.

2aktot deka zna~itelen del od toplotnata energija ne mo`i da sepretvori vo rabota e speci'i~nost na toplotnata energija vo odnos naelektri~nata, #idrauli~nata i drugite vidovi energija.

*arogeneratorot, turbinata, kondenzatorot, pumpite, cevovodite idrugata oprema niz koja minuva vodata i pareata, go obrazuvaat *arovodniottrakt na elektranata (V).


27/180

24

0elokupnata oprema predvidena za snabduvawe na kondenzatorot sorazladna voda koja gi op'a]a cirkulacionite pumpi (13), dovodnite (14) iodvodnite cevovodi za razladna voda (15) kako i izvorot na razladna voda(16), se narekuva sistem za !e#ni~ko vodosnabduvawe (D).

3lektri~niot generator (12), blok trans'ormatorot (17),elektri~niterazvodni postrojki, kako i sistemot za zadovoluvawe na sopstvenite potrebiod elektri~na energija so trans'ormatorot za sopstveni potrebi (18), goobrazuvaat 3lektri~niot del na elektranata (G).

&premata za transport na pepel i [4aka go so~inuva takanare~eniotistem za odprema na pepel i [4aka (E).

*okraj toa vo elektranite ima i pomo[ni objekti( postrojki za #emiskapriprema na vodata za prerabotka na te#ni~kata voda i dobivawe nademineralizirana voda, nare~ena kotlovska voda, potoa startna kotlara za

prvi~no pu[tawe na energetskiot blok, mazutna stanica za ~uvawe idistribucija na mazut za podpaluvawe i po potreba podrùvawe na gorewetovo kotelot, kompresorska stanica za proizvodstvo na komprimiran vozdu# zarazni potrebi, elektrolizna stanica za proizvodstvo na vodorod za ladewena generatorot, maslena stanica, razni laboratorii, rabotilnici i t.n.

&vaa !ermoelektrana, ~ija glavna oprema e pogore navedena, senarekuva kondenzaciona termoelektrana. %aj ovoj tip na elektrani pogolemdel od toplotnata energija nepovratno se gubi preku razladnata voda. &viezagubi moàt da se namalat, ako pareata ekspandira vo turbinata do tolkavpritisok, so koj taa moì da se koristi za nekoi te#ni~ki potrebi, na primer

vo #emiska industrija, za zagrevawe na voda za topli'ikacija i sl. Vo tojslu~aj vo kondenzatorot vleguva samo del od pareata, koja ne e potrebna zanavedenite te#ni~ki potrebi. 1a takov na~in vo termoelektranata e mo`nokombinirano proizvodstvo na elektri~na energija i toplina i toga[ taa senarekuva topli'ikaciona termoelektrana. [11]

II.4. "&"&"$&&$"&"(&"&$

Vo termoelektranite na jaglen, kako energetsko gorivo za zagrevawe na

rabotniot medium do potrebnite parametri se koristi jaglenot. *odenergetsko gorivo se podrazbira materija, koja pod opredeleni usloviosloboduva zna~itelna koli~ina na toplina, koja moè so ekonomskaoporavdanost da se koristi kako izvor na energija.

)aglenot pretstavuva gorivo kaj koe osnovnata koli~ina na toplina seosloboduva pri #emiskiot proces na sogoruvawe i zatoa se narekuva organskogorivo, [to zna~i deka nastanalo od produktite na raspa\awe na ostatocite narastenijata ili ìvotnite pod dejstvo na zgolemena temperatura i pritisokpod zemjinata kora. )aglenot e vo tvrda agregatnata sostojba i e prirodnogorivo koe se koristi vo takov vid kako [to se nao\a vo prirodata.


28/180

25

pored stepenot na preobrazba se razlikuvaat slednite tvrdi goriva(treset, mladi jagleni ligniti, ka'eav jaglen5, kameni jagleni i antracit.$odeka, od te~nite goriva vo termoenergetikata najgolema primena imamazutot, koj se dobiva kako produkt pri destilacijata na surovata na'ta.

!vrdite goriva od organsko poteklo pretstavuvaat zbir na sloèni

jaglenovodorodi, so odredena sodrìna na azot, sul'ur i kislorod. /aradinivnata sloènost, odnosno nevozmo`nost za nivno pretstavuvawe pooddelni sostavni soedinenija, usvoeno e nivniot sostav da se prikaùva vovid na masen elementaren procentualen sostav na jaglerod (C), vodorod (H),azot(N), kislorod(O) i sul'ur(S).-sto taka, vo sostavot vleguvaat i pepelta(A) koja pretstavuva nesogorliv mineralen del i vlagata(W).

*osebno [tetno e prisustvoto na sul'urot (S) vo gorivoto. "olemi[teti na postrojkite nastanuvaat zaradi korozijata predizvikana odprisustvo na oksidite na sul'urot, posebno (SO3), koi so vlagata sozdavaatkiseli materii koi deluvaat korozivno.[11]

%aj gorivata postoi rabotna masa, suva masa bez vlaga5, sogorliva masabez vlaga i pepel5 i organska masa. *od rabotna masa na gorivata sepodrazbira sostavot na gorivoto, takov kako [to se dava na potro[uva~ot,odnosno na parogeneratorot. !aa gi op'a]a site komponenti i moè da bidepretstavena vo sledniot vid(

Cr + Hr + Nr + Or + Sr + Ar + Wr = 100 [%] (II.1.)

#(': Cr, Hr, Nr, Or, Sr, Ar Wr se procentualni maseni udeli vogorivoto na jaglerod (C), vodorod (H), azot (N), kislorod (O), sul'ur (S),

pepel(A) i vlaga(W). tepenot na preobrazba e vo 'unkcija na zgolemuvawe nasodrìnata na jaglenorod (C) vo gorivoto, za smetka na namaluvawe nasodrìnata na vodorod (H), kislorod(O) i azot (N), odnosno so namaluvawe natakanare~enite isparlivi materii. [11]

II.5. ")!&&&"*"$&")%&&"!

+4#7 !'(()&('"')*%''!)(#, $%(# !( "%( #(" !'( # ')!1)$0 )$)' (()& (("')/ $' (&' !(#0 )*%'' !)(#, #! &($$()"')**.('%''!)(#.

#)(()&' )(#*" &($ )$( %'' !)(#.*&)#+' "$0'( (*() $ (&'( (1("' )* (!)(#'"+#(7!('1)'1'+!'(*()', !)0(!'( )!8.( (&('0 ' !( !+) )(*())'( !(()* &+'()0(!. )!'(.('+$!'())'(!($! '$!1()', ")!'(.(' (()&' ('()'$%(# $(&' ( )* 1', *# /!'' !) (()& !( ")(*.('#)*#!''!/("("').


29/180


30/180

27

#(" !1)'( *''( "!# (SOx NOx) $' (&'( )* %'' !)(# " '(' ' /("' *#)( %' !(', ($!' 2, , /#' ('(/"'((#(#'# &+ *'.(($' !'"(&)#, *'&($#)!$&()##"!#'(CO2).

,) ' !'"( &)#, (()&' #0(' !'& #($' *&)(. ($' )(1("') (()&, !')($()(')7 1)0)( (()&, '.(. '. )(#"' '(2&', *&)#+' (()&('!" #!')!" !')", &($'(1+)", $!')*#!'$(2*)'*($#(!'#(##*&($( *.( !*#.( !'"(/" &!, $(8 " &($ "0(')0 2. ,)# *&($(' "0(')0 !'"(/" &! '$!1()' " +' ($' *)+'!/(' (()&, #( # )(1("')' (()& "& ( '($', ! ' !( *&($ '($()')' *($' '$!1() !$'('($!'$&'. !'"(&)#

'$!1()' )(*') ! )$( "$' ($' &+*'.(, "(!(/("!")#(*(1*"&(7(($#+#'$%"")". [4]

#'()$(()&('!"'(!')"*)*#!'(("')/(()&,&($ *.( )(#*"' '()$(()&('!"'( !')" &(,+#(7($')'##')'(7(!'"(/"&!($&CO2) #'()$(()&('!"'( !')" #)&'( 1! &), "" $*' &!.', ($!'CO2 !(''(!')!'"'()$(()&('!"'(!')" &( $) # !( !(' !(+ $( #(' " !(*$!*''%''!)(#.

II.6. ")!&&&"*"$)&&&%&&"!

,) )*#!'' (("')/ (()& (!(+ '()$(()&('!"'( !')" &(), $) # !( )(*($' !'( $%$()"**''%''!)(#. &(%!$'/('"#!()(*(#("(')*%''!)(#(*'*.((!(#0")!'(.('(()&'))#'()(!)!.

0' ")!'(.( "(0'( *) (()&,#!'$*).('")!'(.('))#'()(!)!, %.'!!'($'(*(1"!/!'("!'0, (#.('$#()$('#*("!'01!'(&), )'#&.( '#' # "(0'( *) (()&, &)/.(' ($!'( &()# #"!# !1), !').(' !')" *#(!1)*0 *#'( &!, (')*).(' '#'( #,)("'*0' $.(' ("!')'( &( !" )$).(' )*#!'' (("')/ (()& # +*)7(&$'(''()*%''!)(#, !')*

*#)('8('.


31/180

28

,' (()&('!"'( ")* "$'!"'( )$( +)' )!')(.(')+($'((()&('"'. ()(#*0!(#(!' *8.( *) (()&, *&)#+ )('*0 !'(/"'( (()&('!" "0'(', !).( (()&('!"'( '(2&, )*.( '()' *) (()&,*&($.((()&('!"'(1"!!''..

"'!'*/#)(&)'#'()$!(''(#* #+), *#%'( '" * ')/"' (()&*'''%''!)(#")$(+*!"$'.

!''", !''! &($/(".)'!"#!'#!()+'#&)(/(1"!#!(")!'')(!)!'(.

(' '#(#(# *.('%'' !)(# )(#*"# '()$(()&('!"'(!')"!(+&(, )()!(+!' "(!')&)(&)! *", ')+'$)#+#(!&!!'!

)!'(!'#)#'(**''%''!)(#.


32/180

29

III. ")!&&"*&"$+,!&")%&&"!

III.1. &""$&&&(+,!

()&('!"' 1)!')"') (+" "(# ja !/'!("')'( * &(, * 1' 1'( )#"', * ))#( &!,(("')(()&('!"' !("') !("')' * )*#!' '.*$%("!'0#$')$)(()&, ***)$) (()&, )()+'" )$)' (()& )*#!' 1(()&, ')!)'#!')+0(()&'. [28]

!' 1"0 ("')(()&('!"' !'($ "(# ( )*#!', !+#.(, )(! #!')+0 (("')/(()&(!!'(#.

2#)(("'), !"!')$7!'#580 [MW]; '()$(("')&'$*', !"!')$7!'#

1.010 [MW];

"&(()' '()$(("') ' ))#( &! ! "!')$7!'#250 [MW] *)*#!'(("')/(()&174 [MW] *)*#!''!"(()&;

)(!(#!')+'(!!'($(("')/(()&.

')"')'("')(()&('!"'!'($"(#!/':

"( (("') "(#), #)% !!'(!',"0()!"#)'*)*#!'!+#.((("')/(()&

3 (&' #)% !!'(!', "0()!" #)' *)*#!'(("')/(()&.

"(("0()!"#)'1)$)#1"0#)!"'2#&&);

5)'!!'(!';

, "(, ("(#!" (("') )(!( !!'($ ()')),

#)%!!'(!', ()')(("'))(!'!!'($"(# "0()!"#)'*)(!(("')/(()&).(!(("')(()&('!"'!!'($"(#;

!')+''"$"(#.

()$(("')' $*'3 (&' ( ! !') "0'('#"250 [MW], )#!"'0($*''!("/)+'!$)(#!/(. [28]


33/180


34/180

31

X#))*#!'' e !(+ % * )(&0 #('()0 ')/"' (("')/ (()& ! ' !( !'&&($1("!+!')!o%!'(("')(()&('!"'!!'($.

+( III.1. ##( !( !'( '(2/" )$(') 2#)(("')'("(#"!(!!'. [24]

Qinst/$". H+"& ( Pinst$',1

"$"$&

[m3/s] [m] [10

6m

3] [MW] [$!]

)'" ) 4 9 574 277 172 1957 / 1973

"( 3)(" 4 36 100 272 116 1966 / 1981

5+/0 3))$ 2 27 110,9 228 42 1965

4( 3))$ 3 36 95 212 84 1969

*" )(!" 2 50 100 260 80 2004

( ) 3 10,6 66 0 21,6 1959 / 1973)+( ) 2 4,6 193 0 12,8 1959

2 528

+III.1. "(&"1&&,

!!'' !( #( $ 2#)(("') ! "!')$7!'#0,34 [MW] ', #)/!0,15 [MW] !$(!0,19 [MW]. [28]

III.2.2. "(&",

()$(("')'( !( #$' (("')(()&('!"' !!'($ "(#. &($'#(#"')*#!'(("')/(()& "(# !( #+ # ' !$( # &(' )#0'(# !$(.

' ! !'( ') +" ' 1, 2 3, # 233,3 [MW],#! " 699,9 [MW] )('!' &($ '()$"0'('. (")'" 80 [%] #)*#!''(("')/(()& '*($. O!&)' e j&('#)#"'#, "oj e!)!(/")/!'#8.079 [J/kg].

!!'''()$!!'($'"(#)8 !$(!!')$7!'+"'#125 [MW]. O! &)(&('!)!(/")/!'#7.600 [kJ/kg] #)#"'!$(.

"'!')!''()$"0'(''("!8')$"'(*(!825,5 [MW].

'+(III

.2. ##(!(!'()$(')'()$(("')'(&'"(#. [24]


35/180

32

Pinst $',"(&"() "$"$&

[MW] [$!]

' 3 700 1982 / 1984 / 1988

!$( 1 125 1979

2 825

+III.2. "(&"&&,

!' !!'$ "&(()'' '()$(("') ' ()&('".

#!'((#'0, $%(#!( *"/#(", ("')(()&('!"' !'($ (+" "(# ))'(' !('()$(("')'( &( ' !$(, &($)*#!'( (()&('!" "0'(' "(# ( ' "

)('!'(("')(()&('!"&&'(+""(#, &($*/%''!)(#.

" (+" "(# !( !' * ! '(*!")!'.(+'(*)(()&$.(($!'( '(' !'"(/" &! # )+'' '()$(("')'( ', * &($ )$( +'( *) (&()&')(+()(# ! +*(()& " !(#+# '. ,) ',#)&'( 0 "" )$() )('0 !$ (#( (()&(', &!', (+(*+(# !&)!' !+#.(' ! (("')/ (()&. '(*"%'#(""()'0""+*0(()(#

2030 , ##(" $*'' "" (()&(! ( )(!" * # !( ")!' *)*#!'(("')/(()&. [24]

,')(+'( # &( * ' * ()# # 2030 !(*) ')'(&' * )* (()&('"' (+""(#*()#2008 2020 !*#2030 . "'"/(!' &(, &($ /(!' $ &'' " !( ")!' *)*#!' (("')/ (()&, ! " 90 [%]. ' */ #(" #1!'( &) (+" "(# )!& ("!') !$!"")/( &( # '' &'. '( !'' # 1!&) "" 1'', ))#' &! #)&'( # &( !e

+(*+(#'#*. [13]

)(# ', !( (()&(' "' ')/" )$)(()&(&(')'#$'$(!' **($#$'&'#)!"'( )#0, #! #' " , # 59 (&(&( !) ! ( "0'(' # 6106 [t/god] )!(/ ")/)(#!' # 7.800 ["9/kg], , )# 5(' ! ( "0'(' #2106 [t/god] )!(/ ")/ )(#!' # 7.000 ["9/kg], !") , # ,9 (#!" &( !()) ! ) ("0'(' # 3106 [t/god] )!(/ ")/ )(#!' # 8.500 ["9/kg], *')(+'()+'''()$(("')'('. [17]


36/180

33

# )('2# "%' $%( # !( *"/ #(" &(' 7( !'(*/(%((()&('!"*)*'#)%. ')*'" ("') "(# '($( )($( +(*+(#.(("!'0 )(*() &( "') !!'($'!" )(*($"'!' * #!')%.( '(0'( 8'. ')'(&!"$%( # !( "!'') #(" #' (()&('"' "(# (

')#('('(0'()(*()&(. [24]

"! &, &"(&" $&, & && &, ( ! 2030 $! && &( / +!'& +) "$ +,!.


37/180

34

IV. !""$&&(+& &

IV.1. "&"&&

&($ )*#'( (("')/ (()& "(#,)('!'#)!"()&('!"'$+' '. '. (8

"12 [km] !'/#'(*&)#(()#'#1982 . #1988 . ' )+'' " 3.500 )+'0 # )*/)1, ##(" )*#!'(' )0(! $+'' )&*0 !(# #( )*# )+'(#0: #"' # (#"')# 5(') ()$(("')/'0(')'.

IV.1. "(&"*&/&"&

IV.2. !&!


38/180

35

IV.3. !&"! &

IV.2. +&&&&

', &+!(!!'#!(#'(+("': ')))'/)&(()')')-700-13,8-545 (,-65) *)*#!')(&)()(#700 [t/h] !140 [bar] 545 [oC];

'))"#(*0')+'-210-130/3 !#3 2233.3 [MW]; (#(')!1)$')#250 [MVA], 15,75/110 [kV]; #')!1)$')#250 [MVA], 15,75/400 [kV]; ')')!1)$')# 25 [MVA], 15,75/6 [kV]; #')!1)$')# 25 [MVA], 110/6 [kV]; (#(')!1)$')# 40 [MVA], 110/6 [kV];

#("##110 [kV] 400 [kV] *)!"!(("')(()&('!"'!!'($; ')(("')1'); (#(*(#/"-"*#'"(1 2) (#(*"3 (('4; #($!'0*)*##!0(#; '))*#"!))#)$; 2($!"))($#'2 235 [m3/h] 2 280 [m3/h]; (("')*!'0*)*#!'H2#!')+0CO2; $!'0*!)#("3); $*'!'0; !')'"'); #!!'($*#)($&(!')")'+&(); ')!!'($*($'!"'((.(!+"()*((4"; ')!!'($*#)((')!)'((4"; $+("':)'%)*'',#*(&)(&',"),1', #).

" IV.4. ($'!" ( )"% )0(!' )*#!' (("')/ (()& ', # !" &(' # )(#.( (("')/'(()&')/'(. [12]


39/180


40/180

37

IV.3. 0$")!&!&!

+(*+(#.(&(*')(+'()+''', !()2$&(*0&('##')#0")+'')(:

,# (&(&(! 59); ,)# 5('.

(8', ! *#/ # ) )(# !+#.( ! &( ' $ , #. ' 0(, , # !( )$("'))*#!'&((&') )!"". [24]

*ovr[nskiot kop pretstavuva sloèn sistem na golem broj me\usebnopovrzani i usloveni procesi, ma[ini, elementi na sistemot za eksploatacijai me\usebno dejstvo na lu\eto i ma[inite. 3lementi na sistemot povr[inskikop se rudarskite ma[ini i objekti( bageri, transportni traki, odlaga~i,garnituri za dup~ewe, kamioni, buldoèri, pretovarni uredi, deponii idr.

#(7,# &('!(8#+/#30 #100 [m]# *($', #! ', * # !( ##( # (& ')(+ (#!').((""!'##&('. K0'(''#"' # *(! 6.000.000 [t/god] 20.000 [t/den] (7( #20.000.000 [m3/god]a. [12]

pored toa, te#nologijata na proizvodstvo na jaglen vo 6udnikot#moè globalno da se podeli na dva dela(

iskop, transport i odlagawe na jalovina+ i iskop, transport i drobewe na jaglen.

IV.3.1. &(), &""&!$'

o iskopot, transportot i istovaruvaweto na jalovina koja se nao\a nadjaglenot na odlagali[te za jalovina, zapo~nuva te#nologijata na proizvodstvona jaglen koja prodolùva so iskop, transport, drobewe i odlagawe na jaglenotna deponijata za jaglen vo'.

IV.5. )jaglen [21]


41/180

38

1a lika IV.6. e prikaàn [ematski princip na sistemot za iskop,transport i odlagawe na jalovinata i otkrivka na jaglenoviot sloj. Vozavisnost od debelinata na slojot na jalovina koja se nao\a nad jaglenot i odvisinata koja moàt rotobagerite da ja kopaat, otkrivaweto se vr[i vo pove]eetaì na slikata se prikaàni tri etaì na kopawe na jalovina5. ootstranuvawe na jalovinata se otkriva jaglenoviot sloj, koj vo zavisonst od

negovata debelina se kopa vo edna ili pove]e etaì na slikata e prikaànaedna etaà na kopawe na jaglen5. 7rzinata na otkrivaweto na jalovinata trebada bide pogolema od onaa na jaglenot, kako bi se obezbedilo vo sekoe vremenepre~eno otkopuvawe na jaglen. [12]

IV.6. Princip na otkrivka na jaglenoviot sloj [12]

1a povr[inskiot kop osnovni proizvodni kapaciteti se bageritenare~eni 7!& sistemi. 7!& sistemot pretstavuva te#nolo[ka celina zakontinuirano kopawe, transport i odlagawe na jalovina ili jaglen. %aj oviebageri vo sekoj moment se vr[at site nivni operacii( kopawe, polnewe,transport i istovar na materijalot. "lavno se sostoi od bager7, transportnitraki! i odlaga~&. 6abotata na ma[inite i uredite koi go so~inuvaat 7!&sistemot e me\usebno zavisna i bilo kakov zastoj ili namalen kapacitet nabilo koja ma[ina od sistemot uslovuva namaluvawe na kapacitetot ilicelosno zapirawe na celiot 7!& sistem.

I i II 7!& sistem vr[at iskop, transport i odlagawe na jalovinata odgornite dve etaì na nadvore[no odlagali[te, a 07!& sistem vr[i iskop na

jalovina na etaàta nad samiot jaglen na vnatre[no odlagali[te.

&dlagaweto na jalovinata pretstavuva zavr[na 'aza od te#nolo[kiotproces na otkrivawe na jaglenot, a odlaga~ot pretstavuva zavr[na ma[ina na7!& sistemot, so koja jalovinata [to doa\a po transportnata traka se odlagavo vnatre[no ili nadvore[no odlagali[te.

%ako vnatre[no odlagali[te za jalovinata se koristi otkopniotprostor, odnosno jamite kade jaglenot e ve]e iskoristen, a nadvore[niodlagali[ta pretstavuvaat raznite povr[ini vo blizina na kopot. [12]

IV.3.2. &(), &""&!"+'$&

!0(#(#)*#!'(')0(! "$+''(')!)'#+('&(#,# #3' "!(")!'""&)*!&).()&(()')'(.


42/180

39

istemot za iskop, transport i drobewe na jaglen, takanare~en jaglenovsistem go so~inuvaat kombinirani ma[ini rotobageri. 6otobagerite prekusistem od transportni traki ja snabduvaat !ermoelektranata so jaglen.

#)+/'!')"#"',&('!(#)+&)0#0 30 [mm], ')("!!'($')!)'')"!(')!)')#

,# #)($')(!#('*&('.,") ' ' )'+&()'( )(" ')!)'' ')" $%' #

#&' #( # &(' #(' * &( '()$(("')',!')($($%'#)''#(#&(')(""!'$!'"!(!$(!'( ')"'( * #') &( " )&(()')', $%' ##*($'&(##('.

Vo deponijata za jaglen, jaglenot so pomo[ na rotobagerite se odlagavo vid rudni gredi. $eponijata ima kapacitetot od 560.000 [t][to prestavuva25 dnevna rezerva na jaglen pri garantiran kvalitet na jaglenot. [12]

IV.7. &"+$" 2000 [21]

IV.4. 0$")!&&"*&/&"3&

'()$(("')'&(, )*#!''(("')/(()&!( # $& !%( '(2" )0(!, " )$)' 2($!"

(()&&('!()(')(("')/(()&, "!(!)/(("')(()&('!"'!!'($. !''(2"($*)*#!'(("')/(()&'()$(("')&(()"%"IV.8.

IV.8. ""(/"$&3& [12]


43/180


44/180

41

IV.9. +&/"$&"(&"$!$"(

IV.4.1. "&"&"$"&"&&"

')'(+"()$(("')/'0(')' &)#(!(')!')'/)&(()'))70013,8545 (,65), )(##(*)+' +" !!'($ ! ) ')+ 210130 $((' * !&).( &'#(%'('#. '.(&('!(")!'$*'.)&(()')'()$(('(#)&!)(&)(.(!("#)')(.

,)&(()')' !( !!' # &)( ) # !/(/0(", *"#')('!')!'))+''$(#$ (#)(), ##)('!'))(#$ &!, )'!())*$( '$(8#$'( &!)+''$(#$, *)#')+''$(#$!(*&)(, #$'(&!!(#'.

1a lika IV.10. prikaàna e uprostena [ema na parogeneratorskata! obrazna konstrukcija 3 ' koja se sostoi od tri vertikalni[a#ti spoeni me\u sebe so #orizontalen gasen kanal. 0entralnata [a#tavsu[nost pretstavuva loì[te koe ima osmoagolna 'orma, obloèno sozagrevni povr[ini ekrani5, a dolniot del e zatvoreno so ot[4akiva~. [12]


45/180

42

IV.10. 2"&("$"&"&&" [12]


46/180

43

"'(#'()(#+(%!(!!(#'(*":

('')*!(%*#2; ")1(); )(&(()'(*&)(/*#2; $!"(''); 59 &)0*&(; *")#0(#(; !)(#()#0(#(; !")#0(#(; , )$)(&)(/; ,, ))(''(*$(/(*&)(/); ,, "("'())(&)(/; , )(#*; #(("$*(); (("')1'(); '4"/; 3, 0#()*!")'!"')+'; 3, 0#()*!)(#()'!"')+'; , $; &)#(('; &)#(!()').

%'(' *&)('( ) !( )#0 !( #(( (")#*")#0(#( (), (")#!)(#()#0(#(() (")#!")#0(#((), #'#((*')(! '4"/. #('( #)& !$(')/ 2' '' !( )((!,&!"("0!()(/( "("'2', "!(!$(!'(

"(' # )(&)(/'( # )$) )( (,,), )(#' * (,) #('("$*()().

*(*' #%'(', 2)*'' &!( " !( !$(!'()$ (*(!!') )(&)(/)( (,,), ")'"'!()*#((")!)(#)$. #''#)&(()')', !(+)!')!(!$(!'())'('!"*$(/(,,).

(2/" ("$!"'( "*'( &)')'( $)(#!'!'()$(')!(!(#: [12]

"0'(')&(()')'700 [t/h]; temperatura na napojnata voda na vlez vo parogeneratorot247 [C];

'($()')'!(%')(545+5

-10 [oC];

)'!")(&)(')(*(*#)&(()')'140 [bar]; temperaturata na ladnata sekundarna parea 327 [C]; pritisok na ladnata sekundarna parea 26,6 [bari]; potro{uva~kata na sekundarna parea 557 [t/h];

'($()')!("#)')(545+5

-10 [oC];

kvalitetot na napojnata voda mora da gi zadovoluva normite za proto~ni

parogeneratori; "(10('")!#(!')&(()')'(+)') 85 [%]. [12]


47/180

44

IV.4.2. &()!&"$""($"

*#)+('&(#)+/'!')"#"', !"50 [%] #8##('*&(, #"#()("!!'($'*#')&(!!'(#+&() ')" )(!, "!'$!'!(')!)')#+"()'(*&()&(()')'.

!(")&(()')$(!'+"(), #!(!'!!'($*))($&()!!'(#:

(!'+"()*&('!"0'('#300 [t] *5 /!)+'(#($;

(!'#*')&(; (!'##/&(; (!'('')!"$!!()')!"0'('#60 [t/h]&);

!()')"*&(; "**#2; "*()!$(.

9&('#+"()'8#*')', ' !$##/ !(#(#()'"'#("'*)(0)"0#$'(&!.* "' * )(0)"0 !( !!' #$ &! # %'(' )&(()')'!'($()')#"1.000 [oC], !"!()!(.(&('.

('#&()(&!(&$', "#(!($(

# &( ). (' # &( ), #$ &! *#2!()("&!*#), #!()!$(. ()!$('*(& # $' ! '($()') # 140 170 [oC]. ,# #(!' ('0'$'()!$('$*!()')'$', "#(!(*#'")'(/(!'/"#!$(('&(*)'("')!()7'$'.

#' '" ))($(' &( ) %'(' )&(()')' !( ) )(" 12 ) &)0 # ')( ', " !(!'( +/' !') # %'(' #( . ,# !(" )(#&)0!(!'("'(*!("#)(*#2, #('/(+)""&)0'(. ,)("!!'($'"&)0()!$('!(1)%'(')&(()')'"#(!&). [12]

IV.4.3. &()""(!&"()&

!!'($'*$*', !(+(*+(##"/(!'$*'"((')(+*(.()&(()')'(')# &)##!!'+," " )+'' &)(.( !( ) ! '(/ &!' &). !( *!')'.( +"' $*'' !( ")!' ##)%.( $('

)&(()')'"&!'''($#)*/)/, !(+(*+(##$*''!'0.


48/180


49/180

46

("')1'()'(!'(!()(&(()''*&)(/*#2,)(#('')'*#$&!. ("')1'()'$&((")/("#(*')&*#)%')#'(/(!'/"##$'(&!, +)((!*#.('#(("')/!)(#.

-"'(!'(!(5(!!#250 [m]. [12]

IV.4.5. &"#&"&()&"&'

*epelta kako produkt na sogoruvaweto na jaglenot vo parogeneratorotzaedno so dimnite gasovi minuva niz dimnite kanali i na izlez odparogeneratorot vleguva vo elektro'ilterot, koj ima zada~a da vr[iizdvojuvawe na pepelta od dimnite gasovi.

3lektro'iltrite vo !ermoelektri~nata centrala ' se gradenispored propisite za za[tita na ~ovekovata okolina i imaat stepen na

pro~istuvawe 0,9984. 3lektro'ilterot pretstavuva elektrostatski 'ilterniz koj ~esti~kite na pepelta, minuvaj]i niz dijalektri~na sredina, seelektriziraat i talo`at na elektrodite, so [to se izdvojuvaat od dimnitegasovi. Vo TE 'elektro'ilterot se sostoi od dve komori, po edna zasekoj gasovozdu[en trakt na parogeneratorot, koi elektri~no se podeleni napo 4poliwa so po 3inki ili vkupno 24inki.

*epelta za'atena na elektrodite od elektro'ilterot, so sistem natresa~i se trese i pa\a vo inkite. !uka po~nuva sistemot za vnatre[nootpepeluvawe. !oj se sostoi od 4 zoni (od I do IV), postaveni popre~no nastrueweto na dimnite gasovi. *epelta od inkite na pneumatski na~in, po pat

na 'luidizacija so vozdu#, se transportira preku me\ubunkerot, erli'tovitei pepelovoditevo bunkerot za pepel. [12]

IV.4.6. &()!!4

'(2"' )0(! )*#!' (("')/ (()& ', "" )#"' # !&).(' !(' ((' 4"',#! *&)' ' ) )+' ! !& # 233,3 [MW], ! &)')"'('&(#7.308 [kJ/kg], !("50 [t/h] (("8 [t/h]

4". !0(#(#)*#!'(')0(!"$+''(')!)'(('''#&'&!"+("'(5,) #+('!"'(+"(). [24]

o glavnite proekti za TE 'i Rudnikot #predvideno epepelta i [4akata #+('!"'(+"() !$ !!'($##*'),')", )(! #&/, #&'' *, da se odlagaat naodlagali[teto za jalovina vo takanare~eni kaseti, koi otkako ]e se napolnatso pepel i [4aka se pokrivaat so jalovina, a potoa se vr[i rekultivacija napovr[inite, t.e. zasaduvawe so razni rastenija. [12]


50/180

47

IV.4.7. &()!"&""&4

Vo ' se izgradeni betonski bunkeri za sobirawe na pepel i[4aka. /a 7lok 1i2izgraden e zaedni~ki bunker, a za 7lok 3poseben bunker.7unkerite se izgradeni kako edinstvena gradba, vnatre[no podelena na dvadela, eden za pepel i eden za [4aka. %apacitetot na bunkerite ovozmo`uva

zastoj vo nadvore[niot transport na pepel i [4aka od okolu 8 ~asa, zaradiovozmo`uvawe na otklonuvawe na de'ekti. !ransportot na pepelta i[4akata se vr[i so sistem na dozatori, traki, presipi i odlaga~i.

84akata od ot[4akiva~ot koj e pod parogeneratorot, so pomo[ na trakise transportira vo bunkerot za [4aka, a pepelta od elektro'ilterot, sopomo[ na pneumatski sistem se transportira vo bunkerot za pepel.

Vo TE ' vgradeni se tri sistemi za nadvore[en transport napepel i [4aka. *epelta i [4akata od trite bloka preku sopstveni traki senosi na zaedni~ki traki, a potoa se izdvojuvaat tri transportni sistemi

sostaveni od sistemi na traki i odlaga~i ma[ini &M5.

istemite za transport na pepel i [4aka za 7lok 1i2imaat kapacitetod 250 [t/h], a sistemot za 7lok 3ima kapacitet od 500 [t/h].

1a bunkerite za pepel i [4aka, na dnoto ima betonski inki vo koi sevgradeni dozatori. &d dozatorite vrz trakite prvo pa\a [4akata, a potoapepelta koja se vla`ni so voda preku sistemi na prskalici.

Vla`neweto se vr[i za da ne dojde do raznesuvawe na pepelta odtrakata pod dejstvo na veterot. &dlagaweto na pepelta i [4akata se vr[i vo

takanare~eni kaseti vo odlagali[teto na jalovina, koi potoa se pokrivaat sozemja i se rekultiviraat. [12]

IV.4.8. "&"&"+&&"

')'( +" 3 ' &)#( !( ') !' )"#(*0 ')+ K-210-130-3. ,)' "#(*0 ')+)('!'(#!"( ')0#)/(&)(&'+(*)(&)#*($., !$(8)(&)(.( )(' )(&(()0 !')"a )(##( ( *(!)(#(&&(()')*$(/!'). $#+)$()!"

!+ !'( '(2 ("$!" "*'( !( 8 #+)'(&')+!(''.

)+'$')0#)'#!"(3,), !)(#((3,) *")'!" (3,). 3#)'(#!"!)(#()'!"!((#)'/, !!)'!$()#%(.()('*0#)'(, 0#()'#*")'!"(#)'/(. /"!'(!'#(')')'')+'!()$'(%(.

!').('!&'0#)()*/ *(!:

0#()'*!")'!"68 [MW]; 0#()'*!)(#()'!"98 [MW]; 0#()'**")'!"58 [MW].


51/180

48

!'(")"'()!'"')+!(!(#'(:

$!&*&($(#225 [MW] 233,3 [MW]; +))'(%: 3000 [min-1]; )'!"!(%)()(#!'('3,: 130 [bar]; '($()')!(%)()(#!'('3,: 540 [oC]; )'!"!(%)()(#!'('3,: 26.7 [bar]; '($()')$(8)(&)()()(#!'('3,:540 [oC]; )'")(*')+': 700 [t/h]; )'!")('""#(*')': 0.069 [bar]; )'")*##*"#(*')': 27.500 [m3/h]; ')/")()$()(%$: 700 [t/h]; '($()'))*#'#(*"#(*')': 24 [oC].

" IV.11. )"% ( )(!(" )' "#(*0 ')+

K-210-130-3 3'.

')+'$!(#$()(&)#*($.)(': #(0#()' # !" )'!", /(') 0#()' # !)(#( )'!" (#0#()'#*")'!". ,)('##*($.', "*(!28 [%] #"')(, &!(")!'*)(&(()''(*&)(/)(#*"!")'!".

Vo turbinata, toplotnata energija na vodenata parea se pretvoravo me#ani~ka energija na vratiloto od turbinata. Vodenata parea idiod parogeneratorot vo cilinderot za visok pritisok 0V*5 so pritisok od

130 [bar]i temperatura od 540 [oC]. Vo me\ulopati~nite kanali na turbinata,pareata ekspandira dejstvuvaj]i akciono i reakciono na lopatkite, zaradi[to se vrti rotorot na turbinata.

Vo cilinderot od visok pritisok pareata ne ekspandira do kraj, tukuizleguva so pritisok od 28 [bar]i temperatura od 323 [oC]i preku cevovodi natakanare~eniot laden me\upregrev vleguva vo parogeneratorot kade odnovo segree na 540 [oC]i pritisok od 25 [bar] i preku cevovodi od topliot me\upregrevvleguva vo cilinderot od sreden pritisok 0*5.

Vo cilinderot od sreden pritisok 0*5 vodenata parea ekspandira dopritisok od 1,35 [bar] i temperatura od 175 [oC], ostvaruvaj]i na vratilotosoodvetna me#ani~ka rabota. [12]


52/180

49

IV.11. ""+&K-210-130-3 [12]

&d cilinderot za sreden pritisok vodenata parea vleguva direkno vocilinderot od nizok pritisok 01*5 kade ekspandira do kraj, odnosno dopotpritisok od 0,642 [bar]i temperatura od 35 [oC].


53/180

50

Vo kondezatorot, koj se nao\a pod cilinderot od nizok pritisok,izrabotnata vodena parea se pretvora vo voda, odnosno kondenzat. Vokondezatorot se vr[i razmena na toplina pome\u izrabotenata vodena parea irazladnata voda od razladnite kuli, pri [to vodenata parea se ladi ikondenzira, a razladnata voda se zagreva za okolu 10 [oC].

%ondenzatot od kondenzatorot go pri'a]aat kondenz pumpi i go nosat dostanicata za #emiska obrabotka na kondenzatot, niz sistem na zagreva~i odnizok pritisok kade se zagreva do 158 [oC], a potoa vo dearatorot kojpretstavuva rezervoar za napojna voda za parogeneratorot. [12]

1a turbinata e vgraden sistem za regulacija i za[tita koj op'a]a(

regulator na brzinata, odnosno na brojot na vrte`i+

ograni~uva~ na snagata+

sigurnosen regulator od nedozvolen broj na vrte`i+

elektromagneten prekinuva~ ~ie dejstvo e analogno na sigurnosniotregulator, a stapuva vo dejstvo pri poremetuvawe na( osno pomeruvawe narotorot, pad na pritisokot na masloto za podma~kuvawe, porast na nivoto nakondenzat vo zagreva~ite od visok pritisok i drugi za[titi na blokot+

i drugi regulatori na nivoa, pritisoci i drugi parametri koi srabotuvaat vovid na isklu~uvawe zadi za[tita na opremata i lu\eto. [12]

IV.4.9. +&/ !/ "/ !)&

)(#', ")'"$%(#!("%(#("'()$(("')'(&(!((()&('!"!')"/!$((')!1)$0)$)'+" (()& ")! )+', " "! +" $(2/"(()& !( ")!' * )*#!' (("')/ (()&. / !')(').(2($!"'(()& '', "*)*/)0(!!()(# #(' )( " )('!' )+'( $(#$. +''$(#$ !% * )((!.(, #! "" )(!" (()&' #$(!''"#(''7(+#('$')!1)$)!")!'(. [24]

)"'' )+'' $(#$: # / )( / "#(*' )('!'*')( )+'( 0"! ' )('!' %( #( #

)*#!'(' 0"!, (&' 0( !8' #&)'( !')'(" !')" " !( )$"'( "$+''. ! 0( 0"! ( +(*+(#.( )( )&(()')'(, ! ')(+'()$(') * (* !")!'.( ')+!"'( !')" )7.( "#(*''')0('!!'($"'('. '!#($'$)&!!'($, )(##)0(!"!(#)(#(&'0()0(!'!/'!("!'&'&!"+("'. [24]

,)0(' '!"'($ 0"!' )+'' $(#$:#/ )(/ "#(*'()"%"IV.12.


54/180

51

IV.12. "/&("$&+)

")!&&"*"$3& [12]


55/180

52

'#*.()&(()')'!(8')(*()) #()')' ! '($()') # 167 [oC] )'!" 7 [bar].'###()')'!(!!!$, #"#(#!")'!"#185 [bar], !(!#*&)(/'(*!")'!", "#(!$)('#()(&)'(#*($.')+'!(*&)((&)&(()')'!'($()')#247 [oC].

(* )&(()')' )'"' # !( #( ##(, )', '#)$*#('("$*()( I II), #"#(!'($()')#334 [oC] (&!"')#0(#((). #!"')#0(#((&)(#'*(,), "#(/*#.(')"$('#'(/'.

#)(#' *, %')( (& !)(#')#0(#(( I II), "#('($()')')('!(*&($#463 [oC].,'$ )(' !( *&)( !" )#0( #( ( I),))'''(*$(/(,,) !")#0(#(( II),

#"#(!'($()')#477 [oC] (&)$')(&)(/(,), "#(!(*&)(#509 [oC] )'!"#147 [bar].

"' )( (& "("'' *&)(/ (,, I) (&"(/ & #+ )$(')'( ')(+ * (* ')+', #! 0#()'#!")'!"')+' (3,): '($()')#545 [oC] )'!"#140 [bar].

$(8'/'( " ')+', #! 3, )('("!#)#(!'7"0)("0'"'()'(7 &)')'')+', '"'&($'#(#'!"'(()&)('!()(') $(2/" (()&. 0#()' # !" )'!" (3,))(' ( ("!#) # "), '" *(& ! )'!" # 28 [bar] '($()')# 323 [oC]. "*)+'((')(, )("0(#*#($(8)(&)(!()7 )&(()')'))'''(*$(/,#!*&)(/(,,) "("'')(&)(/(,, II), "#(#!(*&)(*(&!)'!"# 25 [bar] '($()')# 545 [oC] )("0(# '")(/(' ' $(8)(&)( (& 0#()' *!)(#()'!"(3,).

0#()'*!)(#()'!"(3,), #(')(("!#)#

)'!" # 1,35 [bar] '($()') # 175 [

o

C], !')7 )''!#('$(2/")+'.

*)+'((')(#0#()'*!)(#()'!"(3,) (&0#()'#*")'!" ')+' (3,), "#(("!#)# "),#! # ')'!" # 0,642 [bar] '($()') # 35 [oC]. ,'*)+''#()('#0#()'#*")'!" (3,) (&"#(*')', "!(8#3,, )'!()(')#, #!"#(*'.

"#(*')' !( ) )*$( ' $(8 *)+'('

#()()*#'##)*#'(", )')*#'#!( *&)( * " 10 [oC], #(' )( !( # "#(*) """#(*'!'($()')#35 [oC].


56/180

53

#(*'' # "#(*')' & )17' "#(* $ ' )"#(*$#I !'((, !)'"#500 [m3/h] &!'*!'0'*2($!" +)+'" "#(*'', ' "#(* $'( # II !'((,! )'" # 320 [m3/h], " & 0)")' * !!'($ *&)(/ # *")'!", "#( )(" )(' # #*($.' ')+' !( *&)( 158 [oC] # '$ (& #(()')', #! ' )(*())

)&(()')'. [24]

IV.4.10. +!'!&

!e#nologijata na proizvodstvo na elektri~na energija vo 'epovrzano so golema potro[uva~ka na voda. ,')(+'(##'!(#%'# 540 [l/s] ('' ()#, *$!"' (' $" !()(#(( ! &($' ()''( *&+ # !!'($' *'(2/"#!+#.()'0'(*!!'(')(+.

"!(*)*!+#.(!')(+'("/'(2/"#', $"$0'')(%(, #")("*1'(")&), a '!$0("##+#'*!'(')(+/')/"*(!"12.000.000 [m3/god]. ,")(!'''(#( 0 ' (" 3) "$0' #, "" )(*()!+#/!#, '!")!'.((!(#($$$.

' !( ")!' #(")+*) # "" '(2/" #"!(##)*#'(", !()*(##($()*)#""#*.()&(()')'(.

/a taa cel, 'e snabden so postrojka za dekarbonizacija kojaima dva reaktori, koi mo`at da proizveduvaat 1.050 [m3/h] dekarboniziranavoda i postrojka za demineralizacija koja raspolaga so ~etiri proizvodnilinii( 2 x 30 [m3/h] 2 x 80 [m3/h]demineralizirana voda.

&(# /' !+#.( ' ! ')(+'"/ )*# # (!'(.(' )'/( !!'($ * (*+(*+(#.( )*#.(, )$((' ( )(0)"0(, '.(. )'(!!'($ * 0)"0 )*# #, ! ")!'(.( )*# " !*#'('(2 ("$!""*'(.

!(" +" ( )(##( (# )*# ", "#(*')!"!')", $!'0!#('0("#1!!"#(. !'($'*0)"0)*##)('!'(#0((!!'($, "+(*+(##()'"0)"0)*##*#(.("#(*')'#0'($')($$!"'!. "1 2 $'*(#/" $ !'0, !!'( # (' 0)"0 $, #( +"(#)(*(), "$%(#!(")!'*#'+", "3 $!(+$!'0, "$')$, #()+'(#)(*().

7idej]i vodata od akumulacijata ')(%( e so mnogu mala tvrdina i

~ista, ne odi vo postrojkata za dekarbonizacija, tuku direkno se koristi zadopolnuvawe na razladnite kuli kako te#ni~ka voda i za proizvodstvo nademineralizirana voda potrebna za rabotniot ciklus na energetskiteparogeneratori.


57/180

54

*ri koristewe na vodata od 6eka 0rna, snabduvaweto se vr[i prekupumpna stanica na 6eka 0rna i cevovod od kade vodata, bidej]i ima visokatvrdina i ne~istotii, odi vo postrojkata za dekarbonizacija, a potoa kakodekarbonizirana voda se koristi za dodavawe vo razladnite kuli ili zaproizvodstvo na demineralizirana voda za parogeneratorite.

*reku pumpnata stanica na 6eka 0rna pri polnovodie na rekata, moèistovremeno, da se pumpa voda preku soodvetni cevkovodi i vo akumulacijata#i vo !ermoelektri~nata centrala '.

abduvaweto so voda na 'moè da se vr[i preku cevkovod iod akumulacijata #, od kade vo zavisnost od tvrdinata i ~istotata,vodata moè da odi na dekarbonizacija ili direkno da se koristi. [12]

IV.4.11. "&"&&"*&"&"

!!' ')'( +" ()$(("')' ' !( ')!' ')1* !2) &(()'), ' TVV-200-2AU3, ! !& # 267,7 [MVA], "'! [MW] !(&233,3 [MW].

"eneratorot e postaven na isto vratilo so turbinata i vo negome#ani~kata energija se pretvora vo elektri~na. !urbinata kako pogonskama[ina obezbeduva sin#rono vrtewe na generatorot so konstanten broj navrteì od 3.000 [vr/min], pri bilo koi optovaruvawa i prazen d nageneratorot. o toa, proizvedenata elektri~na energija vo generatorot ima'rekvencija od 50 [Hz]kako vo elektroenergetskiot sistem.

*ri pu[tawe na blokot vo rabota od miruvawe, turbinata se provrtuvana 3.000 [vr/min], pri [to generatorot se doveduva vo takanare~en prazen d.*otoa se otpo~nuva so pobuduvawe na generatorot so doveduvawe na pobudnastruja vo namotkite na rotorot, pri [to vo nego se sozdava vrtlivo magnetnopole. )a~inata na vrtlivoto magnetno pole zavisi od ja~inata na pobudnatastruja i brojot na namotkite vo rotorot na generatorot i se regulira so

ja~inata na pobudnata struja.

Vrtlivoto magnetno pole gi presekuva namotkite od statorot nageneratorot i vo niv se inducira elektromotorna sila. %oga ovaa sila ja

dostigne vrednosta na naponot vo elektroenergetskiot sistem, se vr[ipriklu~uvawe na generatorot na mreà, odnosno se sin#ronizira i seotpo~nuva so optovaruvawe do nominalna elektri~na snaga od 233,3 [MW].&ptovaruvaweto se vr[i preku zgolemuvawe koli~estvoto na vodenata parea[to minuva niz turbinata. [12]


58/180

55

IV.13. &"*$"&"& [21]

IV.4.12. &"*&"#"(&""&& &""$&&&(

REK ' preku dalekuvodi e vo stalna vrska soelektroenergetskiot sistem vo Makedonija i za taa cel, vo blizina naTE ' e izgradena tra'ostanica ! 400/110 [kV] do koja odatdalekuvodite od REK '.

"eneratorot vo E ' proizveduva elektri~na energija so visok

napon od 15,75 [kV], a za prenos na elektri~na energija na pogolemi dale~inipotrebni se povisoki naponi, [to se obezbeduva so pomo[ na sistem odtrasn'ormatori.

!rans'ormatorite se elektri~ni ma[ini vo koi se vr[i preobrazba nanaponskoto nivo na elektri~nata energija, na povisoko nivo pri prenos napogolemi dale~ini ili na ponisko nivo za prilagoduvawe kon potro[uva~ite.1a toj na~in, proizvedenata elektri~na energija vo "eneratorot "5, prekubloktrans'ormatorite 7!5 se predava na potro[uva~ite, a prekutrans'ormatorot za sopstveni potrebi !*5 se zema potrebna elektri~naenergija za pogon na mnogubrojnite elektromotori i drugi potro[uva~i vo

!30 ', bilo na naponsko nivo od 6 [kV]ili na 0,4 [kV].

Vo E 'proizvedenata elektri~na energija vo generatorot "1na7lok 1so napon od 15,75 [kV], vo bloktrans'ormatorot 1! se trans'ormira nanapon od 110 [kV] i preku dalekuvod se prenesuva do tra'ostanicata !400/110 [kV] i potoa preku dalekuvodi do potro[uva~ite.

1a 7lok 2 i 3 proizvedenata elektri~na energija vo generatorite "2i "3so napon od 15,75 [kV]se trans'ormira vo bloktrans'ormatorite 2! i 3!na napon od 400 [kV], i preku dalekuvodi se prenesuva do tra'ostanicata! 400/110 [kV], na sobirnici od 400 [kV].


59/180

56

/a pokrivawe na sopstvenite potrebi od elektri~na energija, vo slu~ajkoga blokot raboti, od sekoj generator, preku trans'ormatorite 11!, 12! i 13!,nare~eni trans'ormatori za sopstveni potrebi, se trans'ormira elektri~naenergija na naponsko nivo do 6 [kV], koja so [inski vrski se prenesuva vo 6 [kV]postrojki i do potro[uva~ite na !ermoelektranata. [12]

IV.4.13. (+& &"&&"

tartnata kotlara ima zada~a da obezbeduva vodena parea potrebna zastartuvawe na blokot i pri odredeni #avariski sutuacii. Vo nea se vgradenidva blok kotli so kapacitet od 50 [t/h] i 10 [t/h], so nominalen pritisok od13 [bari]i temperatura od 260 [C].

*areata od startnata kotlara se dava na kolektorot za sopstvenipotrebi %*5 na blokovite, od kade se koristi za potrebite pri startuvawena blokovite ili za drugi potrebi pri nivnata rabota. [12]

IV.4.14. (+& &")&/

Vo 3lektroliznata stanica se proizveduva vodorod H5 potreben zaladewe na namotkite na rotorot na generatorot. !e#nologijata naproizvodstvo se vr[i po princip na elektroliza na vodata H2O5 vo postrojkinare~eni elektrolizeri, pri [to vodata se razlaga na vodorod i kislorod.

%apacitetot na elektrolizerite e 2 x 4 [m3/h] vodorod i 2 x 2 [m3/h]kislorod. %islorodot ne se koristi tuku se ispu[ta vo atmosverata,

a vodorodot pod pritisok od 10 [bar] se sobira vo ~etiri rezervoari od po10 [m3], od kade so sistem na cevkovodi i ventili se nosi do generatorite.

Vodorodot vo prisustvo na kislorod, vo [irok opseg na koncetracija(4,674 [%]) vodorod vo vozdu# e mnogu eksploziven i zatoa sekakvimanipulacii i intervencii vrz opremata vo elektrolizna stanica iinstalaciite okolu generatorot, treba da se vr[at so posebno vnimanie ispecijalen alat [to ne iskri. /abraneto e sekakvo pribliùvawe so plamen.

*ri bilo kakvi pojavi na opasnost od poàr ili poàr vo blizina nageneratorite, vodorodot od cevovodite i teloto na generatorot treba mnogu

brzo da se otstrani. &vaa operacija se vr[i so istisnuvawe na vodorodot sojaglenoroden dvooksid CO25 koj e gas [to ne gori.

*otrebniot jaglenoroden dvooksid CO25 vo TE ' se obezbeduvaod trgovijata, vte~net vo boci pod visok pritisok. Vo elektroliznata stanicaima postrojka preku koja se vr[i polnewe na tri rezervoari so jaglenorodendvooksid pod pritisok od 10 [bar]i kapacitet od 3 x 8 [m3]. [12]


60/180


61/180

58

!)(#+!*"!"')(&'$%(#!("!'')#("""0(')0'( SO2 "' ' !( &)0'( $"!$ #*('(, !(", #)(#( !/( ($!' SO2 (!"$$"!$#*('()(#!'.

o ' ima 4 to~kasti izvori na zagaduva~ki supstancii vo

vozdu#ot. $va od niv se golemite oaci od trite bloka na !ermoelektranata, adrugite dva se pomali oaci od dvata kotla vo tartnata kotlara.

A1 /aedni~ki oak od kotlite na 7lok1 i!lok 2; A2 &ak od %otel na 7lok3; A3 &ak od %otel(11 [MW]) od artna kotlara; A4 &ak od %otel(55 [MW]) od artna kotlara.

*eriodot na emisija na oakotA1 e neprekinat vo tekot na 24 ~asa,365dena vo godinata, a naA2 e pomal za prose~o30 dena vo godinata, kolku toobi~no trae redoven remont na eden kotel.

*eriodite na emisija na ispustite A3 i A4, od kotlite vo tartnatakotlara se diskontinuirani i mnogu mali vo tekot na godinata. 3misionitekoli~estva na zagaduva~ki supstancii vo vozdu#ot se mali, zaradiisklu~itelno maloto vreme na rabota i malata potrouva~ka na gorivo votekot na godinata (30 #50 [t/god]). [21], [25]

()(.'($!'(!()'!("$(!(0, (7(*#, #!') !'(' !''0 "(, * " !(*&'' !#(' *(' " !( ##( '+( ! )(*'' #)('($()(..


62/180

59

+IV.1. (/"&*&*(") )$!*&/!1, 2 3 [25], [30]


63/180

60

&! ! )"' * $"!$ #*( "0(')0 */"!!'0'$%'#!(!''*#2'(. (!" +).3/90&.) /( 11 !' 1, #(' !!'+ ( # * 0)!'/(!'/", (*#*($!'!1)#"!#*"1, 2 3 (*#*($!'*'"!#*"3.

)(# )(!$('"'(, "'( ($! *#2' !(#'( !( !" #! )('2#'(. ,)/' * ' ( ' '()$(("')'(!( ")!'&(!!+ "'(')#(2$&('&( !. /(!'' ($') /(!'/" # ' *!(#'( !(: 75.045 [t/god] SO2, 16.768 [t/god] NOx 9.150 [t/god]). #)/(' &)#''!('' 3.150 [t/god] SO2, 470[t/god] NOx 170 [t/god] ')# /(!'/", ' )('!' " 8 [%] #"'"/(!'''($')#'.

# )+'' ' !( ($')' 904 [t/god] CO 5.700.000 [t/god] CO2, # )+'' #"' # */'(

( ($!' CH4 " *(! # 76.000 [t/god] ' ("(' 1.600.000 [t/god] CO2.

IV.5.2. $!'!&!"+&&&

' ( &($ */ #'(. # )#"' # (" 3) !( !'' " 1,9106 [m3] ()(/!'( '# # , !($(2/"'')('$'%0.

IV.15. !!'!&! [21]

"'( #, )(" !!'($ 0("# $, !( !' !(0 ()! $ * (')*0, # "#( '(')*0, !(''"("3), 1("'(#, !''"!()/!''!(+)(/!''(!'0.

'( '# # ' " !( &(())' #()$(("')', !( #(#' *!(+ "*0 $)(%, !'*$% !(+( ')('$ * !(" # , ' !( )(/!'' !(+'%0)("*(#/""!(' ", ''!(("3).


64/180

61

IV.16. &!&!!& 1 & [21]

)(# )(#+' * "!1"0 #'(, +( %+(

(!"+). 18 #31 $)'1999 , "', #('!. +)$)#' (" 3), ( '(& !( "' # ') ("!10)II "'(&). [21]

9nalizite na zemenite mostri od monitoring stanicite i primerociteod otpadnite vodi se vr[at vo spostvenata laboratorija, vo sklop na :emiskote#nolo[kata slu`ba :!5.

")''!''!#(1)+)!"*)(/!'.('#'( # )+($ ! '( ( $ ( !('( !#('$(. !+(( */#!(+(*+(#)(/!'.(!'('##"!(!''("3).

IV.5.3. $!')(&!"+&&&

.(' *($' # )+'(.(' ' !+(*/ ( " )#0'(. !(#'( , '(2"' )0(! &)(.('!(*#'50 [t/h], #!"1,4106[t/god] (("')1'()!"((8 [t/h], #!160106[t/god] 4".

IV.6. &&%&&"!!"+&&&

##*/'($()" * *''# *.('#*#'(&! )('!' )!')' !$(!'.( &($'( ($'(', ()1()' $" *('( )(&. )# ', '( )#)(#.('"0'', +()(!'#!)(#""$+''( ##(/( # &)#'' $" *('()(&,'"'##(/(!' +!"'(!(($(!'# */ &*#*"!"'(!.


65/180

62

IV.17. /& [12]

,) )("').(' &)#(.(' "$+'' ' +((!('( !(+ $( *''' "' # )#"''( '(2"' )0(!, "" ' !( #$'( &!, ((', 4"','#'(#'..

, *#!(*''%''!)(#)!''('%'!"'!(', "$+'' ' !( ) $.(, )**((.(,*!#.( *($#(!""'), (')*0'#'(#, &+*''8(

Documents

Vlijanie Na Energetskite Postrojki Vrz Zivotnata Sredina