Vol. 8 No. 27 January - March 2015.วารสารความปลอดภัยและ... · Journal of Safety and Health : Vol. 8 No. 27 January-March 201515 รายงานขององค์การอนามัยโลก

Vol. 8 No. 27 January - March 2015

มสธ.

สาข

าวชาวท

ยาศ

าสตรส

ขภาพ

วารสาร : ค

วามปลอดภยและสขภาพ

ปท 8

ฉบบท 2

7 ม

กราค

ม - ม

นาค

ม 2

558 J

ourn

al o

f Safe

ty a

nd H

ealth

Vol. 8

No. 2

7 J

anuary

- March

2015

มมมองตอการจดการสารเคมของประเทศไทย

เขาใจเรองเครนกอนจะเกดอบตเหต

เปรยบเทยบกฎหมายอคคภยของกระทรวงแรงงานกบกระทรวงอตสาหกรรม

ตดตงเครองดบเพลงอยางไรใหถกกฎหมาย

เรารจกการประเมนความเสยง...ฤ ๅ

จะเรมตนอยางไรเมอจะท�าเรองการยศาสตร

ถายทอดประสบการณจป.วชาชพ

...และเรองนาสนใจอกมากมาย

ปท 8 ฉบบท 27 มกราคม - มนาคม 2558

ฉบบ

ปรบโฉม

ใหม!

มใช

บรรณาธการบรหาร รองศาสตราจารยสราวธ สธรรมาสา

ผชวยบรรณาธการ คณโยธน ตนธรรศกล

กองบรรณาธการ

จฬาลงกรณมหาวทยาลย ศาสตราจารย ดร. นพ.พรชย สทธศรณยกล รองศาสตราจารย ดร.ธเรศ ศรสถตย รองศาสตราจารย ดร.ชวลต รตนธรรมสกล

มหาวทยาลยมหดล ศาสตราจารย ดร.พญ.ศรกล อศรานรกษ รองศาสตราจารย ดร.วทยา อยสข รองศาสตราจารย ดร.ประยร ฟองสถตยกล รองศาสตราจารย ดร.วนทน พนธประสทธ รองศาสตราจารย ดร.สคนธา คงศล รองศาสตราจารย นพ.พทยา จารพนผล รองศาสตราจารย ดร.สรชาต ณ หนองคาย

มหาวทยาลยบรพา รองศาสตราจารย ดร.กหลาบ รตนสจธรรม

มหาวทยาลยธรรมศาสตร รองศาสตราจารย ดร.นนทวรรณ วจตรวาทการ รองศาสตราจารย ดร.สสธร เทพตระการพร อาจารย ดร.ชยยทธ ชวลตนธกล

สถาบนเทคโนโลยนานาชาตสรนธร รองศาสตราจารย ดร.สบศกด นนทวานช

มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ รองศาสตราจารย ดร.ยทธชย บนเทงจตร

วทยาลยเซนหลยส รองศาสตราจารย ดร.พรทพย เกยรานนท

มหาวทยาลยสงขลานครนทร ผชวยศาสตราจารย ดร.พญ.พชญา พรรคทองสข รองศาสตราจารย ดร.เพชรนอย สงหชางชย

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช รองศาสตราจารย ดร.จกรกฤษณ ศวะเดชาเทพ รองศาสตราจารย ดร.พาณ สตกะลน รองศาสตราจารย ดร.นตยา เพญศรนภา รองศาสตราจารย ดร.ศรศกด สนทรไชย รองศาสตราจารย ดร.สมใจ พทธาพทกษผล รองศาสตราจารยสดาว เลศวสทธไพบลย รองศาสตราจารย ดร.วรางคณา จนทรคง รองศาสตราจารยปต พนไชยศร

กระทรวงอตสาหกรรม ดร.ประเสรฐ ตปนยางกร ดร.วฑรย สมะโชคด

กระทรวงสาธารณสข ดร.เมธ จนทจารภรณ ดร.นพ.สมเกยรต ศรรตนพฤกษ ดร.พญ.ฉนทนา ผดงทศ นพ.โกมาตร จงเสถยรทรพย นพ.วชาญ เกดวชย นพ.ลอชา วนรตน พญ.นฤมล สวรรคปญญาเลศ

ผทรงคณวฒ ศาสตราจารย ดร.สมจตต สพรรณทสน รองศาสตราจารย ดร.วจตรา จงวศาล รองศาสตราจารย ดร.สทน อยสข รองศาสตราจารย ดร.ชมภศกด พลเกษ รองศาสตราจารย ดร.เฉลมชย ชยกตตภรณ ดร.ทวสข พนธเพง ดร.ไชยยศ บญญากจ คณสดธดา กรงไกรวงศ คณกาญจนา กานตวโรจน

เจาของ : สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

ถ.แจงวฒนะ ต.บางพดอ.ปากเกรด จ.นนทบร 11120

โทร. 0 2503 3610, โทรสาร 0 2503 3570

Vol. 8 No. 27 January-March 2015

กอง บรรณาธการ ยนด ท จะ เปน สอ กลาง ใน การ แลก เปลยน ขาวสาร ขอมล ท ม ประโยชน หรอ นา สนใจ ตอ สาธารณชน และ ขอ สงวน สทธ ใน การ สรป ยอ ตด ทอน หรอ เพม เตม ตาม ความ เหมาะ สม

ความ เหน และ ทศนะ ใน แตละ เรอง เปน ของ ผ เขยน ซง ทาง กอง บรรณาธการ และ สาขา วชา วทยาศาสตร สขภาพ ไม จำาเปน จะ ตอง เหน ดวย เสมอ ไป

พมพท: โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ถ.แจงวฒนะ ต.บางพด อ.ปากเกรด จ.นนทบร 11120

โทรศพท 0 2504 7680 - 6 โทรสาร 0 2503 4913 ปก:นายกตต บญโพธทอง

รปเลม:นายไพบลย ทบเทศ นางสาวดวงกมล ววนช

ปท 8 ฉบบท 27 ประจำาเดอนมกราคม-มนาคม 2558

Journal of Safety and Health : Vol. 8 No. 27 January-March 2015 3

จฬาลงกรณมหาวทยาลย ศาสตราจารย ดร. นพ.พรชย สทธศรณยกล รองศาสตราจารย ดร.ธเรศ ศรสถตย รองศาสตราจารย ดร.ชวลต รตนธรรมสกล

มหาวทยาลยมหดล ศาสตราจารย ดร.พญ.ศรกล อศรานรกษ รองศาสตราจารย ดร.วทยา อยสข รองศาสตราจารย ดร.ประยร ฟองสถตยกล รองศาสตราจารย ดร.วนทน พนธประสทธ รองศาสตราจารย ดร.สคนธา คงศล รองศาสตราจารย นพ.พทยา จารพนผล รองศาสตราจารย ดร.สรชาต ณ หนองคาย รองศาสตราจารย ดร.วนเพญ แกวปาน ผชวยศาสตราจารย ดร.พชราพร เกดมงคล อาจารย พญ.สพตรา ศรวนชากร

มหาวทยาลยบรพา รองศาสตราจารย ดร.กหลาบ รตนสจธรรม รองศาสตราจารย ดร.อนามย เทศกระถก

มหาวทยาลยธรรมศาสตร รองศาสตราจารย ดร.นนทวรรณ วจตรวาทการ รองศาสตราจารย ดร.สสธร เทพตระการพร ศาสตราจารย ดร.นพ.สรศกด บรณตรเวทย อาจารย ดร.ชยยทธ ชวลตนธกล รองศาสตราจารย ดร.เพญศร วจฉละญาณ

สถาบนเทคโนโลยนานาชาตสรนธร รองศาสตราจารย ดร.สบศกด นนทวานช

มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ รองศาสตราจารย ดร.ยทธชย บนเทงจตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร ผชวยศาสตราจารย ดร.พญ.พชญา พรรคทองสข รองศาสตราจารย ดร.เพชรนอย สงหชางชย

มหาวทยาลยเฉลมพระเกยรตกาญจนาภเษก รองศาสตราจารย ดร.เฉลมพล ตนสกล

วทยาลยเซนหลยส รองศาสตราจารย ดร.พรทพย เกยรานนท

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช รองศาสตราจารย ดร.จกรกฤษณ ศวะเดชาเทพ รองศาสตราจารย ดร.พาณ สตกะลน รองศาสตราจารย ดร.นตยา เพญศรนภา รองศาสตราจารย ดร.ศรศกด สนทรไชย รองศาสตราจารย ดร.สมใจ พทธาพทกษผล รองศาสตราจารย ดร.วรางคณา จนทรคง รองศาสตราจารยสราวธ สธรรมาสา รองศาสตราจารยปต พนไชยศร รองศาสตราจารย ดร.บษบา สธธร รองศาสตราจารยสดาว เลศวสทธไพบลย

กระทรวงอตสาหกรรม ดร.ประเสรฐ ตปนยางกร ดร.วฑรย สมะโชคด

กระทรวงสาธารณสข ดร.เมธ จนทจารภรณ ดร.นพ.สมเกยรต ศรรตนพฤกษ ดร.พญ.ฉนทนา ผดงทศ นพ.โกมาตร จงเสถยรทรพย นพ.วชาญ เกดวชย นพ.ลอชา วนรตน พญ.นฤมล สวรรคปญญาเลศ รองศาสตราจารย พญ.เยาวรตน ปรปกษขาม นพ.อดลย บณฑกล

ผทรงคณวฒ ศาสตราจารย ดร.สมจตต สพรรณทสน รองศาสตราจารย ดร.วจตรา จงวศาล รองศาสตราจารย ดร.สทน อยสข รองศาสตราจารย ดร.ชมภศกด พลเกษ รองศาสตราจารย ดร.เฉลมชย ชยกตตภรณ ผชวยศาสตราจารย ดร.นพกร จงวศาล ดร.ทวสข พนธเพง ดร.ไชยยศ บญญากจ คณสดธดา กรงไกรวงศ คณกาญจนา กานตวโรจน นพ.ววฒน เอกบรณะวฒน นพ.จารพงษ พรหมวทกษ

ผทรงคณวฒอานผลงาน

ทานทสนใจเปนผทรงคณวฒอานผลงาน กรณาสงประวตของทาน (ไดแกวฒการศกษาสงสด ผลงานวชาการ และ Area of Interest)

มายงกองบรรณาธการ

ว า ร ส า ร ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย แ ล ะ ส ข ภ า พ

4 Journal of Safety and Health : Vol. 8 No. 27 January-March 2015

ปท 8 ฉบบท 27 ประจำ�เดอนมกร�คม-มน�คม 2558

รองศาสตราจารยสราวธสธรรมาสา

บรรณาธการบรหาร

บทบรรณาธการ

เปนเวลา 8 ปแลวทวารสารความปลอดภยและสขภาพไดเผยแพรสวงการอาชวอนามย ความปลอดภย และ

สงแวดลอม กนบวาเปนระยะเวลาทนานพอสมควร กองบรรณาธการภายในสาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลย

สโขทยธรรมาธราชจงคดวานาจะมการปรบปรงใหวารสารฉบบนเปนแหลงความรทสรรหาความรทเปนประโยชนตอการนำาไป

ใชสำาหรบสมาชกวารสารและผอานใหมากกวาทผานมา ดงนนหากสงเกตวารสารฉบบน จะพบโฉมใหมของวารสารคอการ

เพมคอลมนประจำาทจะทำาใหมเนอหาตอบสนองการนำาความรไปใชงานไดหลากหลายและมากกวาเดม หวงวาสมาชกวารสาร

และผอานจะชอบและถกใจนะครบ

ระยะนมขาวจากกระทรวงแรงงาน วาสนใจจะใหสตยาบนหรอใหการรบรองอนสญญา (Convention) ดาน

อาชวอนามยและความปลอดภย ขององคการแรงงานระหวางประเทศ คออนสญญาฉบบท 187 วาดวยกรอบเชงสงเสรม

การดำาเนนงานความปลอดภยและอาชวอนามย ค.ศ. 2006 หรอ ILO Convention 187 - Promotional Framework for

Occupational Safety and Health Convention, 2006 หากขาวนเปนความมงมนอยางจรงจงของกระทรวงแรงงานกถอ

เปนขาวดทเดยว เพราะหลายปทผานมากมความพยายามของกระทรวงแรงงานทจะทำาเรองทำานองน แตในทสดกเงยบหายไป

ในฐานะผทำางานทางดานนมานาน เชอวาผลประโยชนทางบวกนาจะมมากกวาทางลบหากมการใหสตยาบนจรง เพราะจะเปน

ปจจยสนบสนนการทำางานทางดานนใหกบหนวยงานภาครฐใหทำางานอยางเขมแขงมากกวาเดมอยางแนนอน และจะสง

แรงกระเพอมใหมการทำางานอยางเขมแขงในสถานประกอบกจการตาง ๆ ตามมา ขอสนบสนนนโยบายนของกระทรวง

แรงงานครบ

วารสารความปลอดภยและสขภาพเปนวารสารทอยในฐานขอมลTCI


สารบญ

● บทความวชาการมมมองการจดการสารเคมของประเทศไทยผานพระราชบญญตวตถอนตราย ...................................... 7 - 12

● บทความวจยและวชาการการประเมนระดบเสยงและสมรรถภาพการไดยนของพนกงานโรงงานโมหนแหงหนง

ในจงหวดนครศรธรรมราช ............................................................................................................... 13 - 23

ความสมพนธระหวางปจจยการจดระบบสารสนเทศกบการใชระบบสารสนเทศ

ของผบรหารโรงพยาบาลชมชนในเขตตรวจราชการสาธารณสขท 9 ...................................................... 24 - 30

● เทคโนโลยความปลอดภยความปลอดภยในการใชงานรถปนจน ................................................................................................ 31 - 37

● เทคโนโลยการปองกนอคคภยตดตงเครองดบเพลงอยางไร ?? ใหสอดคลองตามทกฎหมายกำาหนด .................................................. 38 - 45

● การประเมนและการจดการความเสยงเรารจกการประเมนความเสยง...ฤๅมใช ............................................................................................. 46 - 50

● เทคโนโลยสงแวดลอมปญหา e-waste และการจดการ ....................................................................................................... 51 - 56

● สขศาสตรอตสาหกรรมการตรวจวดระดบเสยงดงในโรงงานอตสาหกรรม .............................................................................. 57 - 61

● การสอสารความเปนอนตรายดวยระบบสากลGHSระบบสากล GHS เพอการจดการความปลอดภยของสารเคม ............................................................. 62 - 66




สารบญ

● การยศาสตรการยศาสตรในโรงงาน...เรมตนอยางไรใหสำาเรจ ................................................................................ 67 - 71

● เรยนรเรองตรวจประเมนความหมายและความสำาคญของการตรวจประเมน ............................................................................. 72 - 75

● อปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคลมาตรฐานอปกรณคมครองความปลอดภย สวนบคคล (1) .................................................................. 76 - 84

● ถอดบทเรยนการเดนทาง...จป.วชาชพจป. กบ การตรวจสมรรถภาพการทำางาน ........................................................................................... 85 - 88

● การปฐมพยาบาลเบองตนสำาหรบจป.วชาชพการปฐมพยาบาลบาดแผลไฟไหม แผลนำารอนลวก เมอเกดเหตในสถานประกอบการ .......................... 89 - 92

● ทนโลกกฎหมายความปลอดภยอาชวอนามยและสงแวดลอมการเปรยบเทยบกฎหมายอคคภยของกระทรวงอตสาหกรรมและกระทรวงแรงงาน .............................. 93 - 100

● ยอโลกความปลอดภยอาชวอนามยและสงแวดลอมนานาสาระจากตางประเทศ (1) .......................................................................................................... 101 - 104

● คำาแนะนำาการเขยนบทความสงเผยแพรในวารสารความปลอดภยและสขภาพคำาแนะนำาการเขยนบทความสงเผยแพรในวารสารความปลอดภยและสขภาพ ...................................... 105 - 109

Featured Articileh

บ ท ค ว า ม ว ช า ก า ร


ประเทศไทยไดใหความส�าคญตอการจดการดาน

สารเคมตลอดระยะเวลาทผานมาเกอบ 50 ป เรมตงแต

กฎหมายวตถมพษ พ.ศ. 2510 ตอมาไดมการปรบปรงทง

ในเชงหลกคดและสาระส�าคญของกฎหมาย ดวยเหนวาการ

ก�ากบดแลสารเคมนนมหนวยงานภาครฐหลายหนวยงานท

เกยวของภายใตกฎหมายหลายฉบบ ดงนนเพอลดความ

ซ�าซอนของกฎหมายและการปฏบตงาน จงไดมการตรา

พระราชบญญตวตถอนตรายขนในป พ.ศ. 2535 โดยม

ลกษณะทแตกตางจากพระราชบญญตอน* เนองจากก�าหนด

ใหหนวยงานจากหลายกระทรวงตองเขามามบทบาทหนาท

ในการควบคมจดการสารเคมรวมกนภายใตพระราชบญญต

เดยวกน

หลกการกำากบดแลพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 (ตอมา

มการแกไขปรบปรงพระราชบญญตวตถอนตรายเพมเตมอก

จ�านวน 2 ครง ในป พ.ศ. 2544 และ พ.ศ. 2551) มาตรา

18 ก�าหนดใหรฐมนตรกระทรวงอตสาหกรรมโดยความเหน

ของคณะกรรมการวตถอนตรายมอ�านาจออกประกาศ

กระทรวงอตสาหกรรม เรอง บญชรายชอวตถอนตราย

มมมองการจดการสารเคมของประเทศไทยผานพระราชบญญตวตถอนตรายผชวยศาสตราจารย ดร.เพญศร วจฉละญาณ Ph.D. (Environmental Management)

คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตรผชวยศาสตราจารย ดร.ลกษณา เหลาเกยรต Ph.D. (Environmental Management)

คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

จงจะเหนไดวา คณะกรรมการวตถอนตราย (ดองคประกอบ

คณะกรรมการวตถอนตรายไดในมาตรา 6) มบทบาทส�าคญ

ในการก�ากบดแลการก�าหนดวาสารเคมชนดใดทจ�าเปนแก

การควบคมเปนวตถอนตราย ทงนในทางปฏบตจะม

คณะอนกรรมการซงประกอบดวยผทรงคณวฒ ตวแทนภาค

ราชการ และตวแทนองคกรภาคประชาชนเปนผพจารณาจด

ชนดวตถอนตรายแลวสงผลการพจารณาตอคณะกรรมการ

วตถอนตรายตามล�าดบ

มาตรา 18 ของพระราชบญญตก�าหนดใหจดแบง

วตถอนตรายตามความจ�าเปนแหงการควบคมเปน 4 ชนด

ประกอบทงมาตรา 21, 22, 23 และ 36 มขอก�าหนดให

ผประกอบการทเกยวของกบวตถอนตรายแตละชนดตอง

ด�าเนนการ สรปไดดงน

วตถอนตรายชนดท 1 ผผลต น�าเขา สงออก หรอ

มไว ในครอบครอง ตองแจงใหทราบและปฏบตตาม

หลกเกณฑและวธการทสวนราชการก�าหนด


มไวในครอบครอง ตองขอรบใบส�าคญการขนทะเบยนวตถ

อนตรายและแจงตอสวนราชการทรบผดชอบทราบลวงหนา

รวมทงตองปฏบตตามหลกเกณฑและวธการทสวนราชการ

* ขอสงเกต พระราชบญญตอนดานสาธารณสข สงแวดลอม และความปลอดภย โดยสวนใหญจะมหนวยงานภาครฐ กระทรวงหนงเทานน

ทมอ�านาจและบทบาทหนาทตามทพระราชบญญตก�าหนดไว อาท พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 มกระทรวงอตสาหกรรมเปนหนวยงานหลกในการ

ก�ากบดแลใหเปนไปตามเจตนารมณของพระราชบญญต ผเขยนจ�าไดวามการจดประชมเพอประชาสมพนธและเผยแพรเจตนารมณและสาระส�าคญของ

พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 ประเดนนไดมการหยบยกมาพดถงความคาดหวงวาจะเกดการบรณาการการบงคบใชกฎหมาย โดยหนวยงาน

ภาครฐทเกยวของจะไดมการประสานและท�างานรวมกน ลดความซ�าซอน เนองจากใชพระราชบญญตเดยวกน




ก�าหนดจงจะประกอบการได


มไวครอบครอง ตองขอรบใบส�าคญการขนทะเบยนวตถ

อนตรายและตองขออนญาต พรอมทงปฏบตตามหลกเกณฑ

และวธการทสวนราชการก�าหนดกอนประกอบการ

วตถอนตรายชนดท 4 คอ วตถอนตรายทหามมให

มการผลต น�าเขา สงออก หรอมไวในครอบครอง

จากขอก�าหนดขางตน ผประกอบการทเกยวของกบ

สารเคมหรอวตถอนตรายจะตองตรวจสอบการเปนวตถ

อนตรายวาเขาขายชนดใดและอยภายใตความรบผดชอบของ

หนวยงานราชการใด ตวอยางเชน สารเคมทใชท�าความ

สะอาดบานเรอน จะอยภายใตความรบผดชอบของส�านกงาน

คณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ดวยเหตนนอกเหนอจาก

พระราชบญญตแลว ผ ประกอบการควรตองศกษาและ

ด�าเนนการใหสอดคลองกบระเบยบหรอขอปฏบตของ อย.

อกดวย ซงมแนวทางการพจารณาการก�ากบดแลวตถ

อนตราย (ดงแผนภาพท 1)

แผนภาพท 1 แนวทางการพจารณาการก�ากบดแลวตถอนตรายของส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

ตรวจสอบบญชรายชอและเงอนไขการใชวตถอนตราย

(ใชในบานเรอนหรอทางสาธารณสข)

มชอใน บ/ช และเขาขาย ไมมชอใน บ/ช แตเขาขาย ไมแนใจ ควบคมดแลโดยหนวยงานอน ๆ

เงอนไขการใช เงอนไขในการใช

ตรวจสอบชนดวตถอนตราย จดเปนวตถอนตรายชนดท 2 ยนขอวนจฉย

ผลตภณฑ

ระบชนดวตถอนตราย

ชนดท 1 ชนดท 2 ชนดท 3 ชนดท 4

แจงขอเทจจรง ขอขนทะเบยน ขอขนทะเบยน หามด�าเนนการใด ๆ ทงสน

แจงการด�าเนนการ ขออนญาต

ปฏบตตามหลกเกณฑและวธการทสวนราชการก�าหนด (มาตรา 20)

ไมเขาขายวตถอนตราย

j

k

l

jตรวจสอบบญชรายชอไดจากประกาศกระทรวงอตสาหกรรม ชอ บญชรายชอวตถอนตราย พ.ศ. 2556 และ (ฉบบท 2) พ.ศ. 2558 (ผท�างานเกยวกบ วตถอนตรายควรตรวจสอบรายชอและปรบใหเปนปจจบนอยเสมอ)kตรวจสอบเงอนไขในการใชผลตภณฑทเขาขายเปนวตถอนตรายตามความรบผดชอบของ อย.lยนขอวนจฉยท OSSC สนง. อย.

วตถอนตรายทอยภายใตการรบผดชอบของหนวยงาน

อน อาท กรมโรงงานอตสาหกรรม หรอกรมวชาการเกษตร

กจะพบวามวธด�าเนนงานไมตางไปจากขางตนมากนก

กลาวคอ ผประกอบการตองทราบวาวตถอนตรายเปนชนด

ใด เพอทจะไดด�าเนนการแจง หรอขออนญาตด�าเนนการ

ไดอยางถกตอง หากมขอสงสยวาเขาขายเปนวตถอนตราย

หรอไมกสามารถยนขอวนจฉยไดเชนกน อยางไรกตาม

อาจมความแตกตางในรายละเอยดของขนตอนของแตละ

หนวยงาน รวมถงอาจมขนตอนแตกตางเนองจากสถานะของ

ผประกอบการระหวางผน�าเขา ผผลต ผสงออก หรอมไวใน

ครอบครอง เชน ผน�าเขา หรอผสงออก จะตองเพมขนตอน

การแจงผานดานดวย

ทงน มาตรา 20 ของพระราชบญญตก�าหนดให

รฐมนตรผรบผดชอบโดยความเหนของคณะกรรมการวตถ

อนตรายมอ�านาจก�าหนดหลกเกณฑและวธการเพอคมครอง

ความปลอดภยของประชาชนและสงแวดลอม อาท การผลต

Featured Articileh



การน�าเขา การสงออก การขาย การขนสง การเกบรกษา การ

ก�าจด การท�าลาย ฉลาก การใหแจงขอเทจจรง หรอการอน

ใดเกยวกบวตถอนตรายเพอควบคม ปองกน บรรเทา หรอ

การอนใดเกยวกบวตถอนตราย รวมทงก�าหนดใหมการ

ถายทอดความร การประกนความเสยหาย ก�าหนดใหมผ

เชยวชาญหรอบคลากรเฉพาะ ก�าหนดเกณฑคาคลาดเคลอน

จากปรมาณทก�าหนดไวของสารส�าคญในวตถอนตราย

บญชรายชอวตถอนตรายบญชรายชอวตถอนตรายจงเปนกลไกส�าคญในการ

ก�ากบดแลวตถอนตราย ปจจบนบญชรายชอวตถอนตราย

แบงเปน 6 บญชตามหนวยงานทรบผดชอบควบคม ดงน

บญชท 1 มกรมวชาการเกษตรเปนผรบผดชอบ บญชท 2

กรมประมง บญชท 3 กรมปศสตว บญชท 4 ส�านกงานคณะ

กรรมการอาหารและยา บญชท 5 กรมโรงงานอตสาหกรรม

และบญชท 6 กรมธรกจพลงงานเปนผรบผดชอบ นอกจากน

แตละบญชยงอาจแบงเปนบญชยอย ซงแตละหนวยงาน

อาจมบญชยอยทไมเหมอนกนและจ�านวนไมเทากน เชน

บญชระบรายชอสาร หรอรายชอกล มสาร หรอกล ม

ผลตภณฑควบคม หรอของเสยเคมวตถ หรออาวธเคม

เปนตน ทงนขอมลในบญชรายชอวตถอนตราย นอกจาก

รายชอแลวยงมเลขทะเบยนซเอเอส ชนดของวตถอนตราย

และเงอนไขการควบคมวตถอนตรายอกดวย จ�านวนวตถ

อนตรายในบญชรายชอวตถอนตรายสรปไดดงตารางท 1

บญชรายชอวตถอนตรายแนบทายประกาศกระทรวงอตสาหกรรม

บญชท ชอ จำานวน ผรบผดชอบ

1.1 รายชอสารควบคม 686 กรมวชาการเกษตร

1.2 รายชอกลมสารควบคม 12 กรมวชาการเกษตร

2.1 รายชอสารควบคม 17 กรมประมง

2.2 รายชอกลมสารควบคม 2 กรมประมง

2.3 รายชอกลมผลตภณฑควบคม 2 กรมประมง

3.1 รายชอสารควบคม 23 กรมปศสตว

3.2 รายชอกลมสารควบคม 13 กรมปศสตว

4.1 รายชอสารควบคม 224 ส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

4.2 รายชอกลมสารควบคม 28 ส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

4.3 รายชอกลมผลตภณฑควบคม 6 ส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

5.1 รายชอสารควบคม 488 กรมโรงงานอตสาหกรรม

5.2 ของเสยเคมวตถ 62 กรมโรงงานอตสาหกรรม

5.3 เครองใชไฟฟาและอปกรณอเลกทรอนคสทใชแลว 2 กรมโรงงานอตสาหกรรม

5.4 กลมสารอน ๆ 10 กรมโรงงานอตสาหกรรม

5.5 กลมอาวธเคม 15 กรมโรงงานอตสาหกรรม

5.6 กลมสารควบคมตามคณสมบต 10* กรมโรงงานอตสาหกรรม

6 ชอวตถอนตราย 2 กรมธรกจพลงงาน

หมายเหต * ก�าหนดคณสมบต 10 ประเภท

ตารางท 1 จ�านวนวตถอนตรายในแตละบญช จากบญชรายชอวตถอนตราย พ.ศ. 2556 และ (ฉบบท 2) พ.ศ. 2558




เปรยบเทยบหลกคดและแนวทางการจดทำาบญชรายชอวตถอนตรายของประเทศไทยกบประเทศสหรฐอเมรกา

ในการก�ากบดแลสารเคมและวตถอนตรายนน

ขอมลสารเคมทมใชอยในประเทศจดเปนขอมลพนฐานท

ส�าคญส�าหรบใชในการก�าหนดมาตรการบรหารจดการ

สารเคม หากเปรยบเทยบการก�ากบดแลของประเทศไทยกบ

ประเทศสหรฐอเมรกา หรอยโรป หรอญปน กจะพบวา หลก

การก�ากบดแลมความแตกตางกน กลาวคอ ประเทศไทยนน

ใชหลกการก�าหนดบญชรายชอวตถอนตราย นนหมายความ

วา สารเคมบางชนดอาจไมเขาขายวตถอนตรายกได ในขณะ

ทของตางประเทศนน มหลกคดในการก�ากบดแลวา สารเคม

ทกชนดทมในประเทศตองไดรบการก�ากบดแล หลกคดท

แตกตางกนดงกลาวมผลท�าใหแนวทาง/ขนตอนในการด�าเนน

งานก�ากบดแลแตกตางกนออกไป ดงในตารางท 2 แสดงผล

การเปรยบเทยบพระราชบญญตวตถอนตรายกบกฎหมายวา

ดวยวตถอนตรายของประเทศสหรฐอเมรกา

ตารางท 2 เปรยบเทยบ พ.ร.บ. วตถอนตราย 2535 กบกฎหมาย Toxic Substance Control Act ค.ศ. 1976

หวขอ

ชอกฎหมาย

หนวยงานรบผดชอบหลก

หลกแนวคดในการกำากบควบคม

สหรฐอเมรกา

กฎหมาย Toxic Substance Control Act (TSCA, 1967)

US. EPA. (Environmental Protection Agency) เปนหนวยงานเดยวทมอ�านาจ/หนาทในการรวบรวมและด�าเนนการจดท�ารายชอสารเคมใหเปนปจจบน

● กฎหมาย TSCA เปนกฎหมายทท�าหนาทเสมอน ยามเฝาประตทคอยตรวจสอบสารเคม “ใหม”

● สารเคมทกชนดจะตองถกก�ากบดแล ตงแตการน�าเขา ผลต จดเกบ ขนสง การใช ไปจนถงการก�าจด การควบคมไมไดใชหลกการขออนญาตแตเปนการก�าหนดใหจดท�ารายงานในลกษณะ ตาง ๆ อาท การรายงานเพอจดท�าบญชรายชอ การออกค�าสง Consent Order หรอ Significant New Use

● แบงสารเคมออกเปน 2 กลม คอ 1) Existing Chemical หมายถง

สารเคมทมรายชอระบอย ในบญชรายชอสารเคม ซงผประกอบการมหนาทบนทกและรายงานขอมลตามทกฎหมายก�าหนด นอกจากนการก�ากบดแลสารแตละชนดหรอแตละกลมจะแตกตางกนโดยจะระบไวในกฎหมายฉบบรอง หรอจดท�าโครงการขนส�าหรบการก�ากบดแล

2) New Chemical หมายถง สาร

ไทย

พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535

การก�ากบดแลอยในรปคณะกรรมการ โดยคณะกรรมการวตถอนตราย ซงประกอบดวยหลายหนวยงาน มปลดกระทรวงอตสาหกรรมเปนประธาน

● วตถอนตรายทถกก�าหนดในบญช รายชอจะตองถกก�ากบดแล ตงแตการ น�าเขา ผลต จดเกบ ขนสง การใช ไปจนถงการก�าจด

● คณะกรรมการวตถอนตรายเปนผก�ากบดแลก�าหนดรายชอและจ�าแนกชนดวตถอนตราย โดยหลกเกณฑการพจารณาควบคมสารหรอวตถใด ๆ เปนวตถอนตราย มดงน

- ความเปนอนตราย (Hazard) เชน เปนสารระเบดได เปนสารไวไฟ ความเปนพษ ทงพษเฉยบพลนและ พษเรอรง รวมถงการกอมะเรง การ กอกลายพนธ - ความจ�าเปนในการใช - พจารณาควบคมเพอรองรบพนธกรณ หรออนสญญาตาง ๆ - ยงไมมกฎหมายเฉพาะควบคม● แบงระดบการควบคมตามชนดของ

วตถอนตราย และหนวยงานรบผดชอบ ทงนสวนราชการจะก�าหนดหลกเกณฑและวธการปฏบต อาท ฉลาก สถานท

Featured Articileh



บญชรายชอสารเคมหรอบญชรายชอวตถอนตราย

ผรบผดชอบจดทำาบญชรายชอ

เคมใดทไมมรายชอระบอยในบญชรายชอสารเคม จะถกจดใหเปนสารเคมใหมจะตองเขาสกระบวนการ pre-manufacture notification (PMN) โดยตองผานการพจารณาของ EPA กอนจงจะสามารถน�าเขา/น�ามาใช/ผลตได

● สารก�าจดศตรพช อาวธหรอสารเคมทใชในการสงคราม ของเสยเคมวตถ เครองใชไฟฟาฯ ทใชแลว รวมถงกาซปโตรเลยมเหลวมไดอยภายใตกฎหมายน

● หลกการจดท�าบญชรายชอสารเคม (Chemical Inventory) มลกษณะเปน Positive Lists กลาวคอ หากมชอสารเคมอยในบญช ผประกอบการสามารถประกอบการไดโดยปฏบตตามขอกฎหมายก�าหนด (ไมตองขออนญาต) แตหากไมอยในรายชอ จะตองผานกระบวนการ PMN ซงผประกอบการตองยนขอพรอมขอมลทเกยวของ ซงมคาใชจายทผประกอบการเปนผรบผดชอบ รวมทงระยะเวลา

● บญชรายชอสารเคม (Chemical In-ventory) แบงออกเปน 2 บญช

I. The Public TSCA Inventory file เปน บญชรายชอสารเคมทประชาชนทวไปสามารถดขอมลได (ผานทางเวบไซต* ปจจบนมรายชอสารเคมอยในบญชประมาณ 70,000 ชนด

II. The TSCA Master Inventory file เปนไฟลบญชทมรายชอสารเคมทไดรบการคมครองความลบทางการคาอยดวย จงจ�ากดเฉพาะหนวยงานเทานนทสามารถเขาไปดขอมลได

● EPA มหนาทจดท�า โดยใหผประกอบการรายงานทก 5 ป และใหเกบบนทกไว 5 ป ทงนบญชจะถกปรบปรงใหเปนปจจบน 2 ครง/ป

ผลต การจดเกบ การขนสง บคลากรเฉพาะ หรอการรายงาน เปนตน

● สารก�าจดศตรพช อาวธหรอสารเคมทใชในการสงคราม ของเสยเคมวตถ เครองใชไฟฟาฯทใชแลว รวมถงกาซปโตรเลยมเหลวอยภายใตกฎหมายน

● หลกการจดท�าบญชรายชอวตถอนตรายมลกษณะเปน Negative Lists กลาวคอ หากมชอสารเคมอ ย ในบญชผ ประกอบการตอง ด�าเนนการ แจง ขนทะเบยน หรอขออนญาต (ขนกบขนดวตถอนตราย) เพอประกอบการ แตหากตรวจสอบ แลวไม เขาขายวตถอนตราย ผประกอบการกมตองด�าเนนการใด ๆ

● ปจจบน (พ.ศ. 2558) บญชรายชอวตถอนตราย แบงเปน 6 บญชตามหนวยงานทมหนาทรบผดชอบ มรายชอโดยรวมประมาณ 1,590 ชอ

● สารเคมชนดเดยวกนอาจมชอในหลายบญช ทงนเปนไปตามประเภทการใชงาน เชน สารคลอไพรฟอส มอยทงในบญช 1.1 4.1 และ 5.1

● รฐมนตรกระทรวงอตสาหกรรม โดยความเหนของคณะกรรมการวตถอนตรายท�าหนาทออกประกาศฯ ซงปจจบนมการออกประกาศฯ จ�านวน 2 ครง ป พ.ศ. 2556 และป พ.ศ. 2558

หวขอ สหรฐอเมรกา ไทย

ทมา: http://www.epa.gov/oppt/newchems/pubs/invntory.htm

ตารางท 2 (ตอ)




จากตารางท 2 หากเปรยบเทยบหลกแนวคดในการ

ก�ากบดแลและการจดท�าบญชรายชอ จะพบวาหลกแนวคด

การก�ากบดแลของ TSCA ท�าใหรายชอสารเคมในบญชรายชอ

สารเคม (Chemical Inventory) มจ�านวนมากกวามากเมอ

เทยบกบรายชอในบญชรายชอวตถอนตราย ซงสงผลให

EPA ไดรบรายงานขอมลสารเคมทงหมดทมใชในประเทศ

และขอมลอยท EPA เพยงหนวยงานเดยว ท�าใหงายตอการ

บรหารจดการ แตเมอพจารณาบญชวตถอนตรายของ

ประเทศไทยจะพบวา จ�านวนรายชอทมอยเปนจ�านวนหลกพน

ซงสงผลใหมขอมลสารเคมจ�ากดเฉพาะสวนทเปนวตถ

อนตรายเทานน เนองจากสารเคมทไมเขาขายเปนวตถ

อนตรายกจะไมจ�าเปนตองแจงขอมลใหกบหนวยราชการ

อยางไรกตามหากพจารณาประกาศกระทรวงอตสาหกรรม

ฉบบใหมลาสด เรอง บญชวตถอนตราย (ฉบบท 2) พ.ศ.

2558 ซงไดก�าหนดเพมบญชยอย บญชท 5.6 กลมสาร

ควบคมตามคณสมบต ภายใตการรบผดชอบของกรมโรงงาน

อตสาหกรรม เพอใชก�ากบดแล สารเดยวและสารผสมทม

คณสมบตอยางหนงอยางใดใน 10 อยางดงตอไปนคอ สาร

ทสามารถระเบดได สารไวไฟ สารออกซไดซหรอสารเปอร

ออกไซด สารมพษ สารทท�าใหเกดการเปลยนแปลงทาง

พนธกรรม สารทท�าใหเกดการระคายเคอง สารกดกรอน สาร

กอมะเรง สารทเปนพษตอระบบสบพนธ และสารทเปน

อนตรายตอสงแวดลอม โดยก�าหนดใหผผลต ผน�าเขา ซง

วตถอนตรายกลมดงกลาวตองด�าเนนการแจงขอเทจจรงให

กบกรมโรงงานอตสาหกรรม ดงนนจะเหนไดวา จากประกาศ

ดงกลาวนาจะท�าใหกรมโรงงานอตสาหกรรมสามารถรวบรวม

ขอมลสารเคมทมใชในประเทศไดมากยงขน สงผลใหม

ท�าเนยบขอมลสารเคมทเหมาะสมส�าหรบใชในการพฒนา

แนวทางการจดการสารเคมไดอยางมประสทธภาพตอไป

บทความเรองการจดการสารเคมนไดถกเรยบเรยงขนจากการ

ไดเขารวมงานวจยทเกยวของกบกฎหมายหลกทใชในการ

ก�ากบและควบคมสารเคม พระราชบญญตวตถอนตราย

พ.ศ. 2535 โดยสะทอนความเขาใจตอเนอหาของกฎหมาย

และท�าการเปรยบเทยบหรอตงประเดนขนดวยมงหวงใหเกด

การแลกเปลยนความคดเหน หากมขอผดพลาดใดหรอขาด

ตกประเดนใด ผเขยนตองขออภยมา ณ ทน และหวงวาผท

สนใจจะชวยเสนอแนะเพมเตมเพอทจะใหเกดการพฒนาการ

จดการสารเคมของประเทศใหมความเหมาะสมและม

ประสทธภาพยงขน

เอกสารอางองประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง บญชรายชอวตถ

อนตราย พ.ศ. 2556 ดาวนโหลดเมอวนท 1 มนาคม

2558 จากhttp://www2.diw.go.th/Haz_o/hazard/

lawsnew/9.pdf

ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง บญชรายชอวตถ

อนตราย (ฉบบท 2) พ.ศ. 2558 ดาวนโหลดเมอวนท

1 มนาคม 2558 จาก http://www.diw.go.th/hawk/

news/%E0%B8%89.2%202558.pdf

พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 ดาวนโหลดเมอ

วนท 1 มนาคม 2558 จากhttp://www.fda.

moph.go.th/psiond/download/law/hazsubact/

act_3544.pdf

รายงานวจย “โครงการศกษาแนวทางการปรบปรงบญช

รายชอวตถอนตรายแนบทายประกาศกระทรวง

อตสาหกรรม”. ด�าเนนการโดย สถาบนวจยโภชนาการ

มหาวทยาลยมหดล พ.ศ. 2554 แหลงทน กระทรวง

อตสาหกรรม.

รายงานวจย “โครงการศกษาระบบการก�ากบดแลผลตภณฑ

เคมส�าหรบผบรโภคของหนวยงาน US EPA เพอ

พฒนาศกยภาพการคมครองผบรโภคดานวตถอนตราย

ทใชในบานเรอนหรอทางสาธารณสขของประเทศไทย”.

ด�าเนนการโดยคณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลย

ธรรมศาสตร พ.ศ. 2556 แหลงทน ส�านกงานคณะ

กรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสข.

Research and Featured Article

บ ท ค ว า ม ว จ ย แ ล ะ ว ช า ก า ร


การประเมนระดบเสยงและสมรรถภาพการไดยนของพนกงานโรงงานโมหนแหงหนง

ในจงหวดนครศรธรรมราชEvaluation of Noise Levels and

Noise-Induced Hearing Loss of Workers at a Stone Milling Factory in Nakornsithammarat Province

รตนาภรณ เพชรประพนธ นกศกษาระดบบณฑตศกษาหลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑตสาขาวชาอาชวเวชศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

ผชวยศาสตราจารย แพทยหญงวนด ไขมกด M.D. (Otology Otoneurology Skull Base Surgery)สาขาวชา โสต ศอ นาสก คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

ผชวยศาสตราจารย ดร.ฐตวร ชสง Ph.D. (Environmental Science and Engineering)สาขาวชาอาชวเวชศาสตร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

บทคดยอการศกษาวจยเชงพรรณนาภาคตดขวางเพอศกษา 1)

ระดบความดงเสยงและความถเสยงของเครองจกรในโรงงาน

โมหน 2) ระดบเสยงสะสมของพนกงานตามลกษณะงาน และ

3) ความชกของภาวะประสาทหเสอมโดยด�าเนนการตรวจ

วดระดบความดงเสยงและความถเสยงของเครองจกรใน

โรงงานโมหนแหงหนงรวมทงตรวจวดปรมาณเสยงสะสมท

ตวบคคลของประชากรทงหมด 50 คน พรอมกบตรวจ

สมรรถภาพการไดยนของกลมตวอยางขางตน และใชแบบ

ประเมนความเสยงสภาพแวดลอมในการท�างานเพอประเมน

ดานเสยงดงภายในโรงงานโมหน

ผลการศกษาพบวา 1) ระดบความดงเสยง และ

ความถเสยง ของเครองจกรในโรงงานโมหนเลกและโรงงาน

โมหนใหญมคาเกนเกณฑมาตรฐาน 85 เดซเบล (เอ) ของ

ประกาศกรมสวสดการและคมครองแรงงานเรองหลกเกณฑ

และวธการจดท�าโครงการอนรกษการไดยนในสถานประกอบ

กจการ พ.ศ. 2553 ในชวงความถ 250-10,000 เฮรตซ 2)

ดานระดบเสยงสะสมของพนกงานโรงงานโมหนตาม

ลกษณะงาน พบวา พนกงานโรงงานโมหนสมผสเสยงเกน

คามาตรฐาน 85 เดซเบล (เอ) รอยละ 22 โดยลกษณะงาน

ทสมผสเสยงเกน 85 เดซเบล (เอ) ไดแก ลกษณะงานบด

และยอยหน รองลงมาคอ ลกษณะงานไฟฟา ตามล�าดบ

สวนการวดระดบเสยงกระแทกไดท�าการตรวจวดตาม

ลกษณะงานของพนกงานโรงงานโมหน พบวา พนกงาน

โรงงานโมหนทมลกษณะงานสมผสความดงสงสดของเสยง

กระแทก คอ งานไฟฟา (147.20 เดซเบล (พค)) ในขณะ

ทงานขบรถตก งานควบคมเครองจกร งานขบรถสบลอ

งานส�านกงาน งานซอมบ�ารง งานคยหนและงานบดและ

ยอยหน มคาระดบเสยงกระแทกอยระหวาง 134.9-139.54

เดซเบล (พค) ซงมคาไมเกนเกณฑมาตรฐานของ OSHA

คอ 140 เดซเบล (พค) และ 3) ผลการตรวจสมรรถภาพ

การไดยนในพนกงานโรงงานโมหนโดยใชเกณฑของส�านก

โรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม พบวา มความ

ชกของการเกดประสาทหเสอม รอยละ 30 โดยพบในแผนก




เหมองหน แผนกส�านกงาน แผนกบดและยอยหน แผนก

ความปลอดภยและสงแวดลอม และแผนกซอมบ�ารง โดยม

พนกงานสมผสเสยงมากกวาหรอเทากบ 85 เดซเบล (เอ) ม

ความชกของภาวะประสาทหเสอมจากเสยง รอยละ 22 สวน

การประเมนความเสยงสภาพแวดลอมในการท�างานดานเสยง

ภายในโรงโมหนดานการระเบดหน ดานเครองจกร ดาน

ระบบการบ�ารงรกษาเครองจกร และดานมาตรการควบคม

เสยงผานเกณฑมาตรฐานของประกาศกรมอตสาหกรรม

พนฐานและการเหมองแรเรองใหโรงโมบดและยอยหนนนม

ระบบปองกนผลกระทบสงแวดลอมภายใตพระราชบญญต

โรงงาน พ.ศ. 2535

ดงนนควรมการเฝาระวงภาวะประสาทหเสอมจาก

เสยงในพนกงานโรงงานโมหน โดยเฉพาะพนกงานทสมผส

ความถเสยงและเสยงกระแทกทเกนมาตรฐาน และ

การด�าเนนโครงการอนรกษการไดยนในโรงงานโมหนอยาง

ตอเนอง

คำ�สำ�คญ : โรงงานโมหน/ความดงเสยง/ภาวะประสาท

หเสอมจากเสยง/สมรรถภาพการไดยน

AbstractThe cross-sectional study was conducted

to describe the noise levels and it’s frequency

inastone milling factory’s working environment.

Employee noise exposure in each job characteristic

were measured and then the audiometry of all

50 employees were examined to diagnose the

occupational noise-induces hearing loss (NIHL).

The working environment risk assessment

questionnaire was used to evaluate the noise

control methods in stone milling factory.

The results of the study : 1) showed

that noise frequency in both small and large

stone milling plants in range of 250-10,000 Hz

exceeded the noise level standards (85 dBA)

set by the Department of Labor Protection and

Welfare 2010 CE., 2) There were 22% of workers

exposed to noise level ≥ 85 dBA which worked in

crushing and quarrying of stone and electrical job.

Measurement of the impact noise level by work

type showed that the workers who experienced

the most impact noise were electrical workers

(147.20 dBpeak). While, loading truck drivers,

engine controllers, 10 wheeled truck drivers, office

workers, maintenance workers, diggers, and

crushing and quarrying of stone workers had an

impact noise level of between 134.9-139.54 dBpeak,

which did not exceed OSHA standards of 140

dBpeak., and 3) Audiometry results were

interpreted using Bureau of Occupational and

Environmental guideline for diagnosis of NIHL.

30% of NIHL found in employees who work at

the quarry, office, crushing and quarrying,

maintenance, and safety and environment depart-

ment. While 22% of employees experienced noise

levels ≥ 85 dBA were diagnosed as NIHL. The work

environment risk assessment found inside the

plant, rock blasting, machinery, and machinery

maintenance departments had noise control

measures which passed standard criteria

announced by the Department of Primary Industries

and Mines. This giving stone milling plants a

system to protect environmental impact under the

Factories Act 1992 CE.

Therefore, the annually noise monitoring

and health surveillance program should be

conducted in stone milling factories and

thecontinuous hearing conservation program

should be provided to prevent NIHL of stone

milling’s workers especially the workers who

exposed to noise frequencies and impact noise

exceed the standard.

Keywords : Stone milling factory/Noise/

Noise-induced hearing loss/Audiometry

คว�มเปนม�ของปญห�ก�รวจยการสญเสยการไดยนจากการสมผสเสยง (Noise-

inducedhearing loss) เปนภาวะเสอมการไดยนทเกดขน

เนองจากการสมผสเสยงดงเปนเวลานานหลายปอาจเปนขาง

เดยวหรอทงสองขาง ซงการสญเสยการไดยนจะคอยเปน

คอยไปอยางชา ๆ ทละนอย (วชต ชวเรองโรจน, 2544) จาก




รายงานขององคการอนามยโลก คนงานทท�างานสมผสเสยง

ดงมากกวา 85 เดซเบล (เอ) ใน 8 ชวโมงการท�างานอยาง

ตอเนองเปนระยะเวลา 6-12 เดอน จะเรมปรากฏอาการของ

การสญเสยการไดยนจากการสมผสเสยงดงขนอยางชดเจน

(WHO, 2001) โดยจะเกดทชวงความถสง (3,000-6,000

เฮรตซ) กอนเปนอนดบแรก โดยปกตจะพบความผดปกตท

4,000 เฮรตซ (ศรพนธ ศรวนยงค, 2544) แตถายงมการ

สมผสเสยงดงตอไปอก การสญเสยการไดยนจะขยายออก

ไปทชวงความถต�าหรอความถของการสนทนา (500-2,000

เฮรตซ) ท�าใหไมสามารถรบฟงเสยงพดไดอยางชดเจน

(สนนทา พลปถพ, 2542) โรงโมหนถอเปนกจการอยางหนงทสงผลกระทบตอ

สงแวดลอมและสขภาพของผปฏบตงาน เชน ปญหาเรองเสยง จากการศกษาของอศวน นามะกนค�า (2543) พบวา ระดบความดงของเสยงในโรงงานโมหนภาคตะวนออกจ�านวน 5 แหง มคาเทากบ 91-94 เดซเบล (เอ) และมความถเสยงเกนมาตรฐานในชวงความถ 500-4,000 เฮรตซเกอบ ทกแหง จากการศกษาของชฎายทธ อนตมานนท (2546) พบวา บรเวณปากโม 1 ปากโม 2 ปากโมหนยอย กองหนดานนอก 2 มระดบเสยง 90, 91, 92 และ 91 เดซเบล (เอ) ตามล�าดบ และมผลการตรวจวดสมรรถภาพการไดยนพบความผดปกต คดเปนรอยละ 11.90

จากการศกษาดงกลาวพบวา ยงไมมการศกษาระดบความดงเสยงสะสมของพนกงานตามลกษณะงาน และการแยกความถเสยงของเครองจกรในชวงความถมากกวา 8,000 เฮรตซ รวมทงการศกษาภาวะประสาทหเสอมจากเสยงของพนกงานในโรงงานโมหนในภาคใตมนอยมาก ผวจยจงสนใจศกษาการประเมนระดบเสยงและสมรรถภาพการไดยนของพนกงานโรงงานโมหน ในจงหวดนครศรธรรมราช เพอน�าผลการศกษาทไดไปเปนพนฐานใหแกผประกอบกจการไดพจารณาก�าหนดนโยบายหรอแนวทางในการควบคมปองกนปญหาทอาจจะเกดขนตอไป

วตถประสงค1. เพอศกษาระดบความดงเสยงและความถเสยง

ของเครองจกรในโรงงานโมหนตามขนาดของเครองจกรทแตกตางกน

2. เพอศกษาระดบเสยงสะสมของพนกงานโรงงานโมหนทแตกตางกนตามลกษณะงาน

3. เพอศกษาความชกของภาวะประสาทหเสอมจากเสยงของพนกงานโรงงานโมหน

วรรณกรรมทเกยวของกระบวนการโมหน หรอยอยหนนนมลกษณะเชน

เดยวกบการยอยหนในเหมองหนปนประกอบดวย 1. ระเบด

หนบรเวณภเขา 2. บรรทกหนทระเบดจากภเขามายงโรง

โมหนบดหรอยอยหน 3. ปอนหนลงปากโม 4. บดยอยหน

ก�รสญเสยก�รไดยนจ�กเสยง (Noise-induced hearing loss)

การสญเสยการไดยนจากเสยง (Noised-induced

hearing loss) คอภาวะการณเสอมของประสาทหเนองจาก

การสมผสเสยงดงเปนเวลานาน ซงอาจเปนขางเดยวหรอสอง

ขาง (สนนทา ผลปถพ, 2542) ลกษณะการสญเสยการไดยน

จะด�าเนนไปอยางชา ๆ โดยระยะแรกผปวยจะสญเสยการ

ไดยนทความถ 3,000 ถง 6,000 เฮรตซ ซงผปวยจะสญเสย

การไดยนทความถ 4,000 เฮรตซมากทสด และถาหากผปวย

ยงคงสมผสเสยงดงตดตอกนเปนระยะเวลานานประสาทหก

จะถกท�าลายตามไปดวย ประสาทรบฟงเสยงจะพการแบบ

ถาวร ไมสามารถรกษาใหหายได (วนเพญ กลเลศพรเจรญ,

2538)

โดยกลไกการเกดโรคและความรนแรงของการเกด

การสญเสยการไดยนจากเสยงดงสามารถแบงความรนแรง

ของการเกดการสญเสยการไดยนจากเสยงดงออกเปน 2

ระดบ (วชต ชวเรองโรจน, 2544) คอ

1. การสญเสยการไดยนชวคราว (temporary hear-

ing loss หรอ temporary threshold shift : TTS) คอ

อาการเสอมการไดยนทเกดขนเมอสมผสกบเสยงดงโดย

เซลลประสาทรบการไดยนมอาการลาจากการสมผสเสยงดง

ตอเนองเปนเวลานาน ๆ หรอไดรบเสยงทดงสม�าเสมอและ

ตอเนองทมความเขมสงถงขดอนตราย ท�าใหไมสามารถ

แปรสญญาณการสนสะเทอนเปนคลนประสาทได เกดอาการ

หตงชวคราว (auditory fatigue) อาการผดปกตสามารถ

กลบคนสระดบปกตไดหลงจากหยดสมผสเสยงดงภายใน

1-2 วน

2. การสญเสยการไดยนอยางถาวร (permanent

hearing loss หรอ permanent threshold shift : PTS)

คอ อาการเสอมการไดยนอยางถาวรทเกดขนเมอสมผสเสยง

ดงมากหรอหยดการสมผสกบเสยงดงแลวกยงคงมอาการ

ในระยะแรกการสญเสยการไดยนจะเรมเสยทชวงความถของ

เสยง 3,000 ถง 6,000 เฮรตซ และจะพบเสมอวาเสยงท

ความถ 4,000 เฮรตซกอนความถอน ๆ การสญเสยการ




ไดยนแบบถาวรจะไมมโอกาสคนสสภาพการไดยนปกต

รวมทงไมมทางรกษาใหหายได

ก�รตรวจวดเสยงและก�รประเมนระดบเสยง1. ก�รตรวจวดเสยงโดยใชเครองวดระดบเสยง

(sound level meter)

จะท�าการตดตงไมโครโฟนโดยจดระดบของ

ไมโครโฟนใหอยในระดบการไดยนหรอระดบหของพนกงาน

(Hearing Zone) โดยใหระดบไมโครโฟนสงจากพน

ประมาณ 1.2-1.5 เมตร และหางจากหประมาณ 20

เซนตเมตร ผทท�าการตรวจวดหรอบคคลอนตองไมอย

ระหวางแหลงก�าเนดเสยงและไมโครโฟนหรอตองหางจาก

ไมโครโฟนอยางนอยทสด 2 เมตร รวมทงผทท�าการตรวจ

วดเสยงควรถอเครองวดเสยงในลกษณะเฉยงออกจาก

ล�าตวอยางนอย 50 เซนตเมตร เพอปองกนการสะทอนของ

เสยงและควรหลกเลยงการวดเสยงใกลก�าแพงหรอฝาผนง

เพอปองกนเสยงสะทอนในกรณแหลงก�าเนดเสยงเปน

เครองจกรขนาดใหญใหวดระยะหางจากเครองจกรประมาณ

1 เมตร เพอปองกนเสยงสะทอนแตถาเปนเครองจกรขนาด

เลกใหวดหางประมาณ 30 เซนตเมตรแลวบนทกคาทวดได

ลงในแบบบนทกการวดเสยง

2. ก�รตรวจวดเสยงโดยใชเครองวดปรม�ณเสยง

สะสม (noise dosimeter)

การตดตงเครองวดเสยงปรมาณสะสมควรให

ใกลเคยงกบระยะเวลาทพนกงานท�างานมากทสดโดยบรเวณ

ทเสยงดงกวา 80 เดซเบล (เอ) แตไมเกน 90 เดซเบล (เอ)

ใหตงคาเครองใหมการรวมเวลาทมการสมผสตงแต 80

เดซเบล (เอ) ขนไปแตถาในบรเวณนนมเสยงดงกวา 90

เดซเบล (เอ) ใหท�าการตงคาใหมการรวมเวลาทมการสมผส

เสยงตงแต 85 เดซเบล (เอ) ขนไป (พรพมล กองทพย,

2545)

ก�รตรวจก�รไดยนดวยเสยงบรสทธและก�รแปลผลการตรวจการไดยนดวยเสยงบรสทธเปนการตรวจ

โดยใชเครองตรวจการไดยนชนดไฟฟาซงเปนเครองก�าเนด

เสยงทใหเสยงบรสทธ (Pure tone) เสยงบรสทธจะมความถ

ตงแต 125 ถง 8,000 เฮรตซ สามารถก�าหนดใหเสยงดง

มากนอยตามความตองการส�าหรบการตรวจการไดยนแบบ

มาตรฐานจะตรวจโดยใชเสยงบรสทธทความถ 250, 500,

1,000, 2,000, 3,000, 4,000 และ 8,000 เฮรตซ แตการ

ตรวจแบบคดกรองในโรงงานอตสาหกรรมหรอภาคสนามจะ

ตรวจโดยใชเสยงบรสทธทความถ 500, 1,000, 2,000,

3,000, 4,000, 6,000 และ 8,000 เฮรตซ ส�าหรบการตรวจ

การไดยนแบบคดกรองดวยเสยงบรสทธสามารถแปลผลได

ดงน

ระดบก�รไดยนปกต หมายถง ระดบการไดยนเสยง

ของห (Hearing threshold) เมอท�าการตรวจการไดยนทาง

อากาศดวยเสยงบรสทธทความถ 500-6,000 เฮรตซ มคา

ไมเกน 25 dBHL

ระดบก�รไดยนทควรเฝ�ระวง หมายถง ระดบเรม

การไดยนเสยงของห (Hearing threshold) เมอท�าการตรวจ

การไดยนทางอากาศดวยเสยงบรสทธทความถ 500-6,000

เฮรตซมการไดยนระดบเสยงมากกวา 25 dBHL ในความถ

ใดความถหนงท 500-6,000 เฮรตซ

ระดบการไดยนทผดปกตส�าหรบ NIHL หมายถง

ระดบการไดยนทมคาเฉลยระดบการไดยนท 500, 1,000,

2,000 และ 3,000 เฮรตซ มากกวา 25 เดซเบล หรอม

คาเฉลยระดบการไดยนท 4,000 และ 6,000 มากกวา 45

เดซเบล

วธก�รวจยการศกษาวจยครงน เปนการศกษาวจยเชงพรรณนา

ภาคตดขวาง (Cross-sectional Descriptive design)

ระหวางเดอนพฤศจกายน 2555 ถงเดอนมนาคม 2556 ม

ขนตอนการด�าเนนการวจยไวดงน

ประช�กรและกลมตวอย�ง

ประช�กร ไดแก พนกงานของโรงงานโมหนจ�านวน

50 คน โดยศกษาจากประชากรทงหมดในโรงงานโมหน

(Census Technique) ทงหมด 6 แผนก โดยประกอบดวย

แผนกเหมองหน จ�านวน 16 คน แผนกบดและยอยหน

จ�านวน 14 คน แผนกซอมบ�ารง จ�านวน 1 คน แผนกกลง

จ�านวน 2 คน แผนกส�านกงาน จ�านวน 13 คน และแผนก

ความปลอดภยและสงแวดลอม จ�านวน 4 คน

ก�รตรวจวดปรม�ณเสยงสะสมทตวบคคล

กล มตวอยางในการตรวจวดคดเลอกจากกล ม

พนกงานทมการสมผสเสยงแบบเดยวกน (Homogenous

Exposure Group) และมคณสมบตตามเกณฑคดเขาใช

เทคนคในการแบงตามลกษณะงานทท�า (Task-based

approach) โดยใชการท�าส�ามะโนประชากรทงหมด 50 คน

(Census Technique)




ขนตอนก�รตรวจวดระดบเสยง

1. การตรวจวดระดบความดงเสยงแยกความถของ

เครองจกรในโรงงานโมหน โดยใชเครองวดระดบความดง

เสยง (Sound level meter) รน SoundPro SE/DL Series

โดยตรวจวดจ�านวน 10 จด

2. การตรวจวดปรมาณเสยงสะสมทผปฏบตงาน

สมผสตลอดระยะเวลาในการท�างานเครองมอทใช คอ Noise

dosimeter ตามมาตรฐานของ American National

Standards Institute (ANSI) Standard S1.25-1978,

"Specifications for Personal Noise Dosimeters" ก�าหนด

คาตรวจวดตามมาตรฐานของ OSHA

ก�รตรวจสมรรถภ�พก�รไดยน

1. การศกษาครงนส�าหรบการตรวจสมรรถภาพการ

ไดยน กลมตวอยางคอ พนกงานโรงงานโมหนทงหมดท

สมครใจเขารวมตรวจสมรรถภาพการไดยนไดกลมตวอยาง

จ�านวน 50 คน

2. เกณฑการคดเขา คอ กลมตวอยางเปนพนกงาน

โรงงานโมหนทกแผนกและพนกงานยนยอมเขารวมการวจย

ท�างานมาแลวไมนอยกวา 1 ป โดยผทมประวตการเจบปวย

เรอรง เชน ประวตการผาตด หรอการตดเชอของหอยาง

รนแรง ประวตเปนโรคเบาหวาน อบตเหต หน�าหนวกเรอรง

เสนประสาทหเสอม เสนประสาทหเรอรง เปนตน จะด�าเนน

การการคดออก

3. ขนตอนการตรวจสมรรถภาพการไดยน

3.1 การเตรยมผ รบการทดสอบจะตองมการ

แนะน�าวธการปฏบตตวกอนมาท�าการตรวจวดสมรรถภาพ

การไดยนแกผรบการทดสอบดงนคอ

3.1.1 งดสมผสเสยงดงกอนการตรวจอยาง

นอย 8-16 ชวโมง

3.1.2 งดดมสราและของมนเมาทกชนดกอน

ตรวจ

3.1.3 ท�าความสะอาดชองหและใบหกอนรบ

การตรวจ

3.1.4 ในวนทท�าการตรวจตองไมมการเจบ

ปวยดวยโรคระบบทางเดนหายใจหรอโรคเกยวกบห เชน

หวดหอกเสบเปนหนอง เปนตน

3.2 การเตรยมหองส�าหรบใชตรวจการไดยน

ผวจยท�าการคดเลอกหองตรวจซงตองเปนหองทมเสยง

รบกวนไมเกนมาตรฐานของ American National

Standard Maximum Permissible Ambient Noise

Levels for Audiometric Test Rooms, ANSI S3.1-1991

(ANSI 1991b)

3.3 การตรวจคดกรองโดยใชการตรวจการไดยน

ดวยเสยงบรสทธแบบมาตรฐาน ซงจะตองท�าการตรวจคด

กรองสมรรถภาพการไดยนใหผรวมวจยทงวธ Air Conduc-

tion และ Bone Conduction ทกคนตามมาตรฐานของ

ASHA (1978a)

3.4 ท�าการแปลผลทได โดยผ เชยวชาญทาง

โสตสมผสวทยา 1 ทาน และแพทยประจ�าหองตรวจผปวยนอก

แผนก ห คอ จมก ของโรงพยาบาลท งสงจงหวด

นครศรธรรมราช แลวรายงานผลใหกบผรบการตรวจการ

ไดยนทราบ รวมทงแนะน�าในเรองการปองกนใหกบผรบการ

ตรวจทราบดวยโดยมเกณฑในการวนจฉยการสญเสยการ

ไดยนดงน

3.4.1 มประวตการท�างานในททมเสยงดง

หรอสมผสกบเสยงดงมากทนท

3.4.2 ผลการตรวจดวย Otoscope พบวา

ชองหชนนอกและเยอแกวหปกต สวนกรณทสมผสกบเสยง

ดงมากทเกดขนทนท เชน เสยงระเบดจะพบวาชองหชนนอก

ปกตแตอาจมแกวหทะลรวมดวย

3.4.3 จากผลการตรวจสมรรถภาพการไดยน

สามารถแบงโรคประสาทหเสอมจากการประกอบอาชพเปน

ประสาทหเสอมจากเสยงดงโดยการตรวจวดการไดยนดวย

เครองตรวจสมรรถภาพการไดยนในหขางใดขางหนงได

คาเฉลยมากกวา 25 เดซเบล ในระดบการไดยนทความถ

500, 1,000, 2,000 และ 3,000 เฮรตซ หรอคาเฉลยม

คามากกวาหรอเทากบ 45 เดซเบล ในระดบการไดยนท

ความถ 4,000 และ 6,000 เฮรตซ โดยใชเกณฑของ

ส�านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม (อรพนธ

ตนตมานนท, 2556)

เครองมอในก�รวจย1. แบบสอบถามขอมลพนฐานส�าหรบการตรวจ

สมรรถภาพการไดยนของผปฏบตงานในโรงงานโมหน ซง

ดดแปลงจากแบบสอบถามจากส�านกโรคจากการประกอบ

อาชพและสงแวดลอม กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข

2. แบบประเมนความเสยงโดยใชแบบสอบถาม

สภาพแวดลอมในการท�างานดานเสยงในโรงงานโมหน ซง

ดดแปลงจากประกาศกรมอตสาหกรรมพนฐานและการ

เหมองแร เรอง ใหโรงโมบดหรอยอยหนมระบบปองกน




ผลกระทบสงแวดลอม ภายใตพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ.

2535 ซงประเมนโดยเจาหนาทความปลอดภยในการท�างาน

ระดบวชาชพของโรงงานโมหน

3. เครองมอตรวจวดเสยง ประกอบดวย 1) เครอง

วดระดบเสยง รน SoundPro SE/DL Series 2) เครองวด

ปรมาณเสยงสะสม รน Spark 706 3) ขาตง (Tripod)

4) ฟองน�ากนแรงลม (Windscreen) และ 5) แบบบนทก

การตรวจวดเสยง

4. เครองมอตรวจสมรรถภาพการไดยน ประกอบ

ดวย 1) เครองสองห (Otoscope) และ 2) เครองตรวจ

สมรรถภาพการไดยน

ก�รตรวจสอบคณภ�พของเครองมอ

1. แบบสอบถามขอมลพนฐานส�าหรบการตรวจ

สมรรถภาพการไดยนของผปฏบตงานในโรงงานโมหนและ

แบบสอบถามสภาพแวดลอมในการท�างานดานเสยงใน

โรงงานโมหนตรวจสอบความตรงของแบบสอบถามใหม

ความสอดคลองตามวตถประสงคและกรอบแนวคดแลว ผ

วจยไดตรวจสอบความตรงของเนอหา (Content Validity)

เพอพจารณาความถกตองของเนอหาและความตรงของ

ขอความในแตละสวนของหลกวชาการ ซงท�าการตรวจสอบ

โดยผทรงคณวฒทางดานโสตสมผสวทยา ดานอาชว

เวชศาสตร ดานอาชวอนามยและความปลอดภย และดาน

วศวกรรมเหมองแรและวสด จ�านวน 5 ทาน

2. เครองมอตรวจวดเสยงท�าการปรบเทยบความ

ถกตอง (Calibration) ของเครองมอตรวจวดเสยงทกครง

ในแตละวนโดยปรบเทยบตามคมอการใชงานของเครองมอ

รวมทงตรวจสอบเครองมอและตรวจเชคแบตเตอรของ

เครองมอดวย

3. เครองมอตรวจสมรรถภาพการไดยนผวจยจะ

ตองท�าการปรบเทยบความเทยงตรงของเครองมอทกครง

กอนใชดวยวธ Listening check

ก�รวเคร�ะหขอมลการวเคราะหขอมลประกอบดวย

1. รวบรวมขอมลและกรอกขอมลโดยใชโปรแกรม

ส�าเรจรป

2. สถตเชงพรรณาโดยแจกแจงความถ หาคา

รอยละ คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐานของขอมลระดบ

เสยง ความถเสยง และขอมลปจจยสวนบคคลแลวน�าเสนอ

ขอมลในรปตาราง

3. สถตเชงอนมาน Chi-Square และ Fisher’s

Exact tests ใชเพอเปรยบเทยบความแตกตางระหวาง

ตวแปรทสนใจกบผลการตรวจการไดยน

ผลก�รวจยระดบคว�มดงเสยงและคว�มถเสยงของเครองจกร

โรงง�นโมหน

โรงงานโมหนแบงออกเปน 2 สายการผลต คอ

โรงโมหนขนาดเลก และโรงโมหนขนาดใหญ โดยพบวา

1. ผลการประเมนระดบความดงเสยงในโรงงาน

โมหนขนาดเลกพบวา จดปฏบตงาน จ�านวน 5 จด บรเวณ

เครองปอนหน เครองบดแบบจอว ตะแกรงคดขนาด เครอง

ตหน และถาดสนมระดบเสยงในชวง 95.0-105.4 เดซเบล

(เอ) สวนในโรงงานโมหนขนาดใหญมระดบเสยงในชวง 87.3-

107.7 เดซเบล (เอ) โดยท�าการตรวจวด 5 จด ดงแสดงใน

ภาพท 1 และภาพท 2




ภ�พท 1 ระดบความดงเสยงของเครองจกรโรงงานโมหนขนาดเลก

ภ�พท 2 ระดบความดงเสยงของเครองจกรโรงงานโมหนขนาดใหญ

2. ระดบความดงของเสยงกระแทกไดท�าการตรวจ

วดบรเวณจดปฏบตงานของพนกงานโรงงานโมหนขนาดเลก

และโรงงานโมหนขนาดใหญ จ�านวน 5 จด พบวา บรเวณ

เครองปอนหนโรงโมหนขนาดเลก 110.9-130.1 เดซเบล

(พค) และโรงโมหนขนาดใหญ 101.7-128.0 เดซเบล (พค)

บรเวณตะแกรงคดขนาดโรงโมหนขนาดเลก 112.3-125.1

เดซเบล (พค) และโรงโมหนขนาดใหญ 103.6-129.6

เดซเบล (พค) มระดบเสยงกระแทกสงสด ตามล�าดบ

ระดบคว�มดงเสยงสะสมของพนกง�นโรงง�น

โมหนทแตกต�งกนต�มลกษณะง�น

ดานระดบความดงเสยงสะสมของพนกงานโรงงาน

โมหนตามลกษณะงาน 50 คน พบวา พนกงานโรงงานโมหน

สมผสเสยงเกนคามาตรฐาน 85 เดซเบล (เอ) รอยละ 22

ไดแก ลกษณะงานบดและยอยหนของแผนกบดและ




ยอยหนมระดบความดงเสยง 94.35 เดซเบล (เอ) ลกษณะ

งานไฟฟาของแผนกส�านกงานมระดบความดงเสยง 85.10

เดซเบล (เอ) สวนการวดระดบเสยงกระแทกไดท�าการตรวจ

วดตามลกษณะงานของพนกงานโรงงานโมหนพบวา

พนกงานโรงงานโมหนทมลกษณะงานสมผสความดงสงสด

ของเสยงกระแทก (peak) คอ งานไฟฟา 147.20 เดซเบล

(พค) โดยลกษณะงานอน ๆ มคาระดบเสยงกระแทกอย

ระหวาง 134.9-139.54 เดซเบล (พค) ซงมคาไมเกนเกณฑ

มาตรฐานของ OSHA

คว�มชกของภ�วะประส�ทหเสอมของพนกง�น

โรงง�นโมหน

ในพนกงานโรงงานโมหน จ�านวน 50 คน สมครใจ

เขารบการตรวจสมรรถภาพการไดยน เปนเพศชาย คดเปน

รอยละ 72 และสวนใหญมอายมากกวา 25 ป ผลการตรวจ

สมรรถภาพการไดยนพบวา มความชกของการเกดประสาท

หเสอม รอยละ 30 โดยพบในแผนกเหมองหน แผนก

ส�านกงาน แผนกบดและยอยหน แผนกความปลอดภยและ

สงแวดลอม และแผนกซอมบ�ารง และจากการตรวจ

สมรรถภาพการไดยนแบงตามพนทการท�างานพบวา

พนกงานทมการสมผสเสยงมากกวาหรอเทากบ 85 เดซเบล

(เอ) มความชกของการเกดภาวะประสาทหเสอมจากเสยง

รอยละ 22 โดยเพศและอายทแตกตางกนมผลการตรวจ

สมรรถภาพการไดยนไมแตกตางกน ดงตารางท 1

ต�ร�งท 1 ผลการตรวจสมรรถภาพการไดยนจ�าแนกตามลกษณะประชากรของพนกงานโรงงานโมหน (n = 50)

ลกษณะประช�กร จำ�นวน (รอยละ)ผลก�รตรวจก�รไดยน

p-valueปกต ผดปกต

อาย (ป) 0.574a

นอยกวาหรอเทากบ 25 ป 4 (8.00) 2 2

มากกวา 25 ป 46 (92.00) 33 13

เพศ

ชาย 36 (72.00) 25 11

หญง 14 (28.00) 10 4

a = Fisher’s Exact tests b = Chi-Square test

เมอจ�าแนกผลการตรวจสมรรถภาพการไดยน

จ�าแนกตามประวตการท�างานในปจจบน กล มตวอยาง

สวนใหญเคยประกอบอาชพทสมผสเสยงดง เชน ในโรงงาน

อตสาหกรรมอนมากอน คดเปนรอยละ 98 มระยะเวลาการ

ท�างานสวนใหญนอยกวาหรอเทากบ 40 ชวโมงตอสปดาห

คดเปนรอยละ 62 และใชปลกอดหในระหวางการท�างาน

รอยละ 80 โดยปจจยดานลกษณะการประกอบอาชพท

สมผสเสยงดง ระยะเวลาการท�างานทสมผสเสยงดง ระยะเวลา

การท�างานในหนงสปดาหและการใชอปกรณปองกนเสยง

ในการท�างานไมมความแตกตางในกลมปกตและผดปกต

ของผลการตรวจสมรรถภาพการไดยน ดงตารางท 2

1.000a




ก�รประเมนคว�มเสยงสภ�พแวดลอมในก�รทำ�ง�นด�นเสยงในโรงง�นโมหน

การประเมนความเสยงสภาพแวดลอมในการท�างาน

ดานเสยงภายในโรงโมหนพบวา การประเมนทง 4 ดานคอ

ดานการระเบดหน ดานเครองจกร ดานระบบบ�ารงรกษา

เครองจกร และดานมาตรการควบคมเสยงผานเกณฑ

มาตรฐานของประกาศกรมอตสาหกรรมพนฐานและการ

เหมองแร เรองใหโรงโมบดและยอยหนมระบบปองกนผล

กระทบสงแวดลอมภายใตพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535

อภปร�ยผล ผลการศกษาการตรวจวดระดบความดงเสยงของ

เครองจกรโรงงานโมหนทงในสวนของโรงงานโมหนขนาด

เลกและโรงงานโมหนขนาดใหญเกนคามาตรฐาน โดยความ

ดงของเสยงของโรงงานโมหนขนาดเลกมระดบเสยงอยใน

ชวง 95.0-105.4 เดซเบล (เอ) และโรงงานโมหนขนาดใหญ

ระดบเสยงอยในชวง 87.3-107.7 เดซเบล (เอ) ซงใกลเคยง

กบการศกษาทงในประเทศและตางประเทศ เนองจาก

เครองจกรในโรงงานโมหนมอายการใชงานนานและการ

ประวตก�รทำ�ง�นในปจจบน จำ�นวน (รอยละ) ผลก�รตรวจก�รไดยน

p-valueปกต ผดปกต

ลกษณะการประกอบอาชพทสมผสเสยงดง 0.228a

ไมเคยสมผสเสยงดง 1 (2.00) 1 0

เคยสมผสเสยงดง 49 (98.00) 34 15

ระยะเวลาการท�างานทสมผสเสยงดง Mean = 6.14, S.D. = 5.81 0.158b

นอยกวาหรอเทากบ 5 ป 30 (60.00) 23 7

มากกวา 5 ป 20 (40.00) 12 8

ระยะเวลาการท�างานในหนงสปดาห 0.198b

นอยกวาหรอเทากบ 40 ชม./สปดาห 31 (62.00) 21 10

มากกวา 40 ชม./สปดาห 19 (41.30) 14 5

การใชอปกรณปองกนเสยงในการท�างาน 0.702b

ใชปลกอดห 40 (80.00 27 13

ไมเคยใชเลย 10 (20.00) 8 2

a = Fisher’s Exact tests b = Chi-Square test

ต�ร�งท 2 ผลการตรวจสมรรถภาพการไดยนจ�าแนกตามประวตการท�างานในปจจบนและการใชอปกรณคมครองความ

ปลอดภยสวนบคคลของพนกงานโรงงานโมหน (n = 50)

ซอมบ�ารงอาจไมทวถงทกจด นอกจากน วสดดดซบเสยงของ

เครองจกรอาจเกดการช�ารดเสยหายท�าใหเครองจกรมระดบ

ความดงเสยงและความถเสยงเกนคามาตรฐาน (Damon

Ketabi, 2010; Hafish Danish, 2009; Fulowasayo E.O, 2005; Hafiz O. Ahmed, 2004; ธนพล อทธทล, 2551; ธตมา

รกษศร, 2547; บญจรตน โจลานนท, 2549) สวนความถ

เสยงของเครองจกรโรงโมหนเลกระดบเสยงดงสงสดในชวง

ความถ 630-1,000 เฮรตซ และความถเสยงของโรงงานโม

หนใหญอยในชวงความถ 630-5,000 เฮรตซ ใกลเคยงงาน

วจยในโรงงานโมหน (อศวน นามะกน, 2543) แตแตกตาง

กบการส�ารวจระดบเสยงเครองบดแบบจอวของเครองบด

และย อยหนชดทสองในโรงงานโม หนของประเทศ

สหรฐอเมรกา (Prakash, 2010)

ระดบความดงเสยงสะสมของพนกงานโรงงานโมหน

พบวา พนกงานโรงงานโมหนสมผสเสยงเกนคามาตรฐาน

รอยละ 22 โดยลกษณะงานทสมผสเสยงเกน 85 เดซเบล

(เอ) ไดแก ลกษณะงานบดและยอยหนและลกษณะงานไฟฟา

ซงพนกงานทปฏบตงานบดและยอยหนและงานไฟฟาได

สมผสเสยงขณะปฏบตงานอยตลอดเวลาท�าใหมการสมผส




อยางตอเนอง มคาแตกตางจากการศกษาในประเทศไทย

(กลยา อรจนานนท, 2549; ธตมา รกษศร, 2547; อนามย

ธรวโรจน, 2541) แตมผลการศกษาใกลเคยงกบการศกษา

ในตางประเทศ (Lin Z, 2008; Chai DL, 2006) นอกจากน

พบวา การใชอปกรณปองกนเสยงของผปฏบตงานนนแม

จะมการจดหาอปกรณปองกนเสยงอยางเพยงพอและ

ผปฏบตงานสวนใหญใชอปกรณปองกนเสยง แตกยงพบ

ปญหาการไมใชโดยเมอพจารณาถงสาเหตกคอ เกดจาก

ไมสะดวก ร�าคาญ ซงเปนผลมาจากลกษณะของตวอปกรณ

ปองกนเสยงทท�าใหไมสะดวกตอการสวมใส ดงนนการ

พจารณาเลอกใชอปกรณปองกนเสยงกเปนสงส�าคญทมผล

ตอการใชของผปฏบตงานเชนกน

ความชกของภาวะประสาทหเสอมของพนกงาน

โรงงานโมหนรอยละ 30 จากการพจารณาเหนวาพนกงานม

ภาวะประสาทหเสอมคอนขางมาก เนองมาจากพนกงานได

สมผสเสยงสะสมมาเปนระยะเวลานาน ผลการศกษาใกล

เคยงกบการศกษาในประเทศไทยของกลมอาชพอน ๆ (วชย

เอยดเออ, 2537; กลยาณ ตนตรานนท, 2547; อจฉราณ สงสะนะ, 2543; สภาพร ธารเปยม, 2550; Damon Ketabi,

2010; Adriana Ulisses, 2006)

ขอเสนอแนะ1. ควรใหสถานประกอบการจดโครงการอนรกษการ

ไดยนขนเพอปองกนการสญเสยสมรรถภาพการไดยนและ

ควรใหสถานประกอบการจดกลมพนกงานทมระดบการ

ไดยนผดปกตอยในกลมเฝาระวง

2. ควรมการตดตามสมรรถภาพการไดยนของ

พนกงานโรงงานโมหนอยางตอเนองทกปและควรมการตรวจ

สมรรถภาพการไดยนพนกงานโรงโมหนทเขาปฏบตงานใหม

เพอใชเปนขอมลพนฐานในการตดตามผลได

3. ควรมการตรวจวดสภาพเสยงดงในการท�างานใน

ทมการสมผสเสยงดงทเกนมาตรฐานทกปหรออยางนอยเมอ

มการเปลยนแปลงเครองจกร

เอกส�รอ�งองกลยาณ ตนตรานนท. (2547). การสญเสยการไดยนของคน

งานและอปกรณปองกนเสยงกรณศกษาในโรงงานผลต

อาหารกระปองขนาดใหญ. วทยานพนธพยาบาลศาสตร

มหาบณฑต สาขาการพยาบาลอาช วอนามย ,

มหาวทยาลยเชยงใหม.

กลยา อรจนานนท, ชวพรพรรณ จนทรประสทธ, วนเพญ

ทรงค�า. (2549). การสมผสเสยงและการรบรภาวะเสยง

จากการสมผสเสยงของคนงานในโรงงานไมแปรรป

ขนาดใหญ. เชยงใหม : มหาวทยาลยเชยงใหม.

ชฎายทธ อนตมานนท. (2546). สมรรถภาพการไดยน

ของพน ก ง าน โ ร ง ง าน โม ห นจ งหว ดสระแก ว .

กรงเทพมหานคร: น�าอกษรการพมพ.

ธนพล อทธทล. (2551). ปจจยทเกยวของกบการสญเสย

การไดยนของคนงานในโรงงานกรณศกษาธรกจแปรรป

เนอไกบรษทเจรญโภคภณฑอาหาร จ�ากด (มหาชน).

วทยานพนธสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต สาขาวชา

การจดการสงแวดลอมอตสาหกรรม, มหาวทยาลย

สโขทยธรรมาธราช.

ธตยา รกษศร. (2547). การตดตามสมรรถภาพการไดยน

และสภาพเสยงดงจากการท�างานในคนงานโรงพยาบาล

สงขลานครนทรเปรยบเทยบยอนหลง 3 ป. วทยานพนธ

วทยาศาสตร สาขาวชาการจดการสงแวดลอม,

มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

บญจรตน โจลานนท, ธรศกด ทองประสาน, และชตพงษ

พงศสนท. (2549). การควบคมมลพษทางเสยงใน

โรงงานซอยหนแกรนต. วารสารวจยและพฒนา มจธ.

พรพมล กองทพย. (2545). สขศาสตรอตสาหกรรม.

กรงเทพมหานคร: น�าอกษรการพมพ.

พนพศ อมาตยกล และรจนา ทรรทรานนท. (2522).

โสตสมผสวทยาเบองตน. ม.ป.ท.: ม.ป.พ.

วนเพญ กลเลศพรเจรญ. (2538). ต�ารา โสต ศอลารงซ

วทยา. กรงเทพมหานคร: โฮลสตกพบลชชง.

วชย เอยดเออ. (2537). การศกษาภาวะหเสอมจากเสยงดง

ในโรงงานอตสาหกรรมเขตจงหวดสงขลา. (รายงานการ

วจย). ฝายอาชวอนามย ศนยอนามยสงแวดลอมเขต

12: กรมอนามย.

วชต ชวเรองโรจน. (2544). ต�ารา โสต ศอ นาสกวทยา.

กรงเทพมหานคร: โฮลสตกพบลชชง.

ศรพนธ ศรวนยงค. (2544). การตรวจการไดยนในต�ารา

โสต ศอ นาสกวทยา. กรงเทพมหานคร: โฮลสตก

พบลชชง.

สนนทา พลปถพ. (2542). ต�าราอาชวเวชศาสตร: โรคหตง

เหตอาชพ. กรงเทพมหานคร: เจ เอส เค การพมพ.




สภาพร ธารเปยม. (2550). สมรรถภาพการไดยนและ

พฤตกรรมการปองกนอนตรายจากเสยงของคนงานใน

โรงงานผลตน�าตาลทราย. วทยานพนธพยาบาลศาสตร

มหาบณฑต สาขาการพยาบาลอาช วอนามย ,

มหาวทยาลยเชยงใหม.

อนามย ธรวโรจน, ศรรตน ลอมพงศ, จตรพรรณ ภษาภกดภพ.

(2541). การศกษาความสมพนธดานปจจยทเกยวของ

กบเสยงดงทมผลตอระดบการไดยนของผประกอบ

อาชพในสถานประกอบการดสโกเทค ในเขตจงหวด

ชลบร. ชลบร: มหาวทยาลยบรพา.

อรพนธ ตนตมานนท. (2556). คมอการใชเครองมอทางดาน

อาชวเวชศาสตร. กรงเทพมหานคร: พระพทธศาสนา

แหงชาต.

อจฉราณ สงสะนะ. (2543). ผลของการสมผสเสยง

และสารละลายอนทรย ต อการสญเสยการไดยน.

วทยานพนธวทยาศาตรมหาบณฑต สาขาความผดปกต

ของการสอความหมาย, มหาวทยาลยมหดล.

อศวน นามะกนค�า. (2543). การประเมนความเสยงของ

ปจจยคกคามตอสขภาพของผปฏบตงานในโรงงาน

โมหนเขตภาคตะวนออก. กรงเทพมหานคร: โรงพมพ

เรอนแกวการพมพ.

Adriano Ulisses. (2006). The Prevalence of Noise

Indued Hearing Loss Among Textile Industry

Workers.International Otorbinolaryngologia,

192-196.

Chai DL, Lu JQ, Zeng L, Su YG, Lei Z, & Zhao

YM. (2006). Measurement of personal noise

exposure inacold rolling mill. Center for

Clinical Epidemiological Research, 93.

DAMON KETABI. ABALEAZL BARKHORDARI.

(2010). Noise Induce Hearing Loss among

Workers of an Iranian Axial Part Factory.

International Journal Of Occupational Hygiene,

1-5.

Foluwasayo, E.O. Tanimola, M.A. & Toye, G.O.

(2005). Noise exposure awareness attitudes

and use of hearing protection in a steel rolling

mill. In Nigeria Occupational Medicine, 55,

487-489.

Hafish Danish Ashraf, Younous, Pardeep Kumar,

M. Talha Siddiqui, Syed Salman Ali, &

M.Irfanullah Siddiqui. (2009). Frequency of

hearing loss among textile industry workers of

weaving unitin Karachi Pakisatan.Student

corner, 575-579.

Hafiz O. Ahmed. (2004). The accuracy of self-report-

ed high noise exposure level and hearing loss

in a working population in Eastern Saudi

Arabia.International Journal of Hygiene and

Environmental Health, 227-234.

Lin Z., Dong-liang C. Hui-jual L. ZhuoL. & Yi-ming

Z. (2008). Personal exposure assessment of

overhead-traveling crane drivesr in steel

rolling mills. International congress on noise

as a Public Health Problem, 1-9.

Prakash. (2010). Noise and dust survey in mines.

National Institute of Technology, 1-73.




บทคดยอการวจยเชงส�ารวจครงนมวตถประสงคเพอศกษา 1)

ปจจยการจดระบบสารสนเทศทมความสมพนธกบการใช

ระบบสารสนเทศเพอการบรหารโรงพยาบาล 2) ระดบการใช

ระบบสารสนเทศเพอการบรหารโรงพยาบาล และ 3) ปญหา

การจดระบบสารสนเทศของผบรหารโรงพยาบาลชมชนใน

เขตตรวจราชการสาธารณสขท 9 ประชากรทศกษา คอ คณะ

กรรมการบรหารโรงพยาบาลชมชนในพนทเขตตรวจราชการ

สาธารณสขท 9 โดยสมตวอยางแบบเชงชวงชนอยางไมม

สดสวน ไดกลมตวอยางรวม 263 คน เครองมอทใชเปน

แบบสอบถามทมคาความเทยง เทากบ 0.79 สถตทใชในการ

วเคราะห ไดแก ความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบน

มาตรฐาน การทดสอบไคสแควร

ความสมพนธระหวางปจจยการจดระบบสารสนเทศกบการใชระบบสารสนเทศ

ของผบรหารโรงพยาบาลชมชนในเขตตรวจราชการสาธารณสขท 9

The Relation between Factors of Information System Management and Use of

Administrator’s Information Systems among Community Hospitals in Public Health Inspection Region 9

บรศร จนทรเจรญ นกวชาการสาธารณสขชำานาญการ โรงพยาบาลวงจนทร จงหวดระยอง

ผชวยศาสตราจารย ดร.อารยา ประเสรฐชย วท.ด. (สาขาวจยเพอการพฒนาสขภาพ) อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

รองศาสตราจารย ดร.พาณ สตกะลน Dr.PH (Public Health)อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

ผลการศกษาพบวา 1) ความสมพนธระหวางปจจย

การจดระบบสารสนเทศมความสมพนธกบการใชระบบ

สารสนเทศเพอการบรหารโรงพยาบาลอยางมนยส�าคญทาง

สถตทระดบ 0.05 2) ระดบการใชระบบสารสนเทศเพอการ

บรหารโรงพยาบาลโดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง และ

3) ปญหาทพบมากทสดในดานการจดระบบสารสนเทศ คอ

บคลากรยงขาดทกษะ ความร และความช�านาญในการบนทก

ขอมลและวธในการน�าสารสนเทศไปใชประโยชน ขอเสนอแนะ

จากการวจยในครงน ผ บรหารโรงพยาบาลชมชนควร

สนบสนนใหมการฝกอบรมใหแกบคลากรทปฏบตงานดาน

เทคโนโลยและสารสนเทศ พรอมทงใหความส�าคญกบการ

บรหารทรพยากรบคคลทปฏบตงานในดานเทคโนโลยและ

สารสนเทศและการบรหารงบประมาณเพอการพฒนาระบบ

เทคโนโลยและสารสนเทศ




ค�ำส�ำคญ : ระบบสารสนเทศ/ผบรหาร/โรงพยาบาล

ชมชน

AbstractThe objectives of this survey research were

to study : 1) factors relating to the use of informa-

tion system for hospital management; 2) level of

the use information system for hospital manage-

ment; and 3) problem of the information system

management of the administrators among com-

munity hospitals in Public Health Inspection Region

9. The studied population was the administrative

committees in Public Health Inspection Region 9.

A total of 263 samples were studied by dispropor-

tional stratified random sampling. The tool used

was a questionnaire with reliability value of 0.79.

Data were statistically analyzed by frequency,

percentage, mean, standard deviation, and Chi-

square test.

The findings of this research were that: 1)

all aspects of factors on information system man-

agement related the use of information system for

hospital management with statistical significance

at 0.05; 2) the use of information system were at

moderate level; and 3) the most common problems

confronted on information system management

was personnel with inadequate of skills, knowledge,

expertise in data recording and means of informa-

tion utilization. The studied suggestion was that

the administrators should support knowledge

management by providing training for the relevant

personnel in information and technology as well

as emphasize on the importance of human resource

management on information and technology and

budget allocation for development of information

and technology.

Keywords : Information system/Admin-

istrator/Community hospital

1. บทน�ำควำมเปนมำและควำมส�ำคญของปญหำกำรวจย

โรงพยาบาลชมชนเปนสถานบรการดานสขภาพทให

บรการทงเชงรกและเชงรบ มบทบาทส�าคญในการเปนผน�า

เครอขายบรการสขภาพ ซงจ�าเปนตองมระบบการบรหาร

จดการทรพยากรทด ทงในระดบโรงพยาบาลชมชนและใน

ระดบเครอขายบรการสขภาพ ดงนน การน�าเทคโนโลย

สารสนเทศมาประยกตใชในระบบงานตาง ๆ ของโรงพยาบาล

ชมชน เพอพฒนาคณภาพการบรการและประสทธภาพใน

การรกษาพยาบาล ระบบสารสนเทศไดถกน�ามาใชเพอการ

บรหารในการวางแผนและการตดสนใจของโรงพยาบาล

มากขน (บญชย กจสนาโยธน, 2554) โดยเฉพาะผบรหาร

ของโรงพยาบาลชมชนทจ�าเปนตองใชระบบสารสนเทศทม

คณภาพ ถกตอง ทนตอเหตการณ ตรงตามความตองการ

ในการบรหารโรงพยาบาลชมชนและเครอขายบรการสขภาพ

และการตดสนใจขององคกร แตปญหาในการน�าเทคโนโลย

สารสนเทศมาประยกตใชในระบบงานดงกลาวนน ประสบ

ปญหาในหลายดาน เชน ไมมบคลากรทรบผดชอบงานดาน

เทคโนโลยหรอคอมพวเตอรโดยตรง ปญหาดานการจดระบบ

สารสนเทศภายในโรงพยาบาล ปญหาการพฒนาทงดาน

ซอฟตแวรและฮารดแวร เปนตน สงผลใหไมสามารถทจะ

พฒนาระบบสารสนเทศทดส�าหรบผบรหารโรงพยาบาลชมชน

เนองจากบคลากรทท�างานนในปจจบนขาดความรความ

ช�านาญในการใชเทคโนโลยสารสนเทศ ดงนน ผวจยซง

ปฏบตงานอยในโรงพยาบาลชมชนแหงหนงในจงหวดระยอง

จงสนใจทจะศกษาวาปจจยการจดระบบสารสนเทศอะไรทม

ความสมพนธกบการใชระบบสารสนเทศของผ บรหาร

โรงพยาบาลชมชนในเขตตรวจราชการสาธารณสขท 9 (ไดแก

ชลบร ระยอง จนทบร ตราด) ซงผลการศกษาครงนจะเปน

ประโยชนตอผบรหารโรงพยาบาลชมชนในเขตตรวจราชการ

สาธารณสขท 9 เพอใชเปนขอมลในการพจารณาการจดระบบ

การวางแผน และการน�าเทคโนโลยสารสนเทศมาประยกตใช

ในระบบงานโรงพยาบาลชมชนตอไป

2. วตถประสงคกำรวจย2.1 เพอศกษาปจจยการจดระบบสารสนเทศทม

ความสมพนธกบการใชระบบสารสนเทศเพอการบรหาร

โรงพยาบาลของผบรหารโรงพยาบาลชมชนในเขตตรวจราชการ

สาธารณสขท 9




2.2 เพอศกษาระดบการใชระบบสารสนเทศเพอการ

บรหารโรงพยาบาลของผบรหารโรงพยาบาลชมชนในเขต

ตรวจราชการสาธารณสขท 9

2.3 เพอศกษาปญหาดานการจดระบบสารสนเทศ

ของผ บรหารโรงพยาบาลชมชนในเขตตรวจราชการ

สาธารณสขท 9

3. วธด�ำเนนกำรวจยการวจยนเปนการวจยเชงส�ารวจ (Survey research)

ซงด�าเนนการวจย ดงน

3.1 ประชำกรและกลมตวอยำง

ประชากรทใชในการวจยครงน คอ บคคลผท�า

หนาทเปนคณะกรรมการบรหารโรงพยาบาลชมชนในพนท

เขตตรวจราชการสาธารณสขท 9 ซงม 4 จงหวด ไดแก ชลบร

ระยอง จนทบร ตราด เลอกตวอยางโดยวธการสมเชงชวงชน

อยางไมมสดสวน (Disproportional stratified random

sampling) ทเลอกตวอยางตามขนาดของโรงพยาบาลชมชน

โดยเลอกตวอยางจากโรงพยาบาลชมชนทมขนาดเตยง

นอยกวา 90 เตยง จ�านวน 29 แหง ๆ ละ 7 คน ไดตวอยาง

203 คน และโรงพยาบาลชมชนทมขนาดเตยงมากกวา

90 เตยง จ�านวน 6 แหง ๆ ละ 10 คน ไดตวอยาง 60 คน

รวมกลมตวอยางทงสน 263 คน

3.2 เครองมอทใชในกำรวจย

เปนแบบสอบถามเกยวกบปจจยการจดระบบ

สารสนเทศและการใช ระบบสารสนเทศของผ บรหาร

โรงพยาบาลชมชนทผวจยสรางขน ลกษณะขอค�าถามเปน

แบบมาตราสวนประมาณคา 5 ตวเลอก คอ มากทสด มาก

ปานกลาง นอย นอยทสด แลวใชเกณฑแปลผลคาคะแนน

เฉลยเปน 3 ระดบ คอ มาก ปานกลาง นอย ตรวจสอบ

คณภาพเครองมอโดยการตรวจสอบความตรงของเนอหา

จากผเชยวชาญ แลวน�าไปทดลองใช ไดคาความเทยงของ

แบบสอบถาม เทากบ 0.79

3.3 กำรเกบรวบรวมขอมล

ผวจยไดท�าหนงสอเพอขออนญาตเกบขอมล

และประสานงานกบผรบผดชอบระบบสารสนเทศของแตละ

โรงพยาบาลในการเกบขอมล โดยสงและเกบแบบสอบถาม

ดวยตนเองในพนทจงหวดระยองและบางสวนในจงหวด

ชลบร สวนทเหลอสงทางไปรษณยดวนพเศษ (EMS) ระยะ

เวลาในการเกบรวบรวมขอมลระหวางเดอนเมษายน

ถงเดอนมถนายน พ.ศ. 2556 ไดรบแบบสอบถามทตอบกลบ

และสมบรณ คดเปนรอยละ 82

3.4 กำรวเครำะหขอมล

วเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอร

ส�าเรจรป โดยใชสถต ไดแก ความถ รอยละ คาเฉลย สวน

เบยงเบนมาตรฐาน การทดสอบไคสแควร

4. ผลกำรวจย4.1 ขอมลทวไป

การวจยในครงนพบวา ผบรหารโรงพยาบาล

ชมชนในเขตตรวจราชการสาธารณสขท 9 สวนใหญเปน

เพศหญง รอยละ 70 มอายเฉลย 42 ป สวนใหญจบการ

ศกษาระดบปรญญาตร รอยละ 75.5 และเปนพยาบาล

วชาชพ รอยละ 30.6 มประสบการณการท�างานมากกวา 10 ป

รอยละ 61.1

4.2 ปจจยกำรจดระบบสำรสนเทศของโรงพยำบำล

ชมชนในเขตตรวจรำชกำรสำธำรณสขท 9

การวจยในครงนพบวา ปจจยการจดระบบ

สารสนเทศของโรงพยาบาลชมชนในเขตตรวจราชการ

สาธารณสขท 9 ของผบรหารโรงพยาบาลชมชนโดยภาพรวม

อยในระดบปานกลาง เมอพจารณาจ�าแนกเปนรายดาน

พบวา มปจจยการจดระบบสารสนเทศในทกดาน ไมวา

ดานการบรหารจดการระบบสารสนเทศ ดานงบประมาณ

ดานบคลากร ดานขอมลและสารสนเทศ ดานฮารดแวร

ดานซอฟตแวร และดานระบบเครอขาย อยในระดบปานกลาง

(คาเฉลยระหวาง 30.35 ถง 38.13) โดยดานการบรหาร

จดการระบบสารสนเทศ มคาเฉลยสงทสด ( = 38.13) และ

ดานขอมลและสารสนเทศมคาเฉลยนอยทสด ( = 30.35)

(ดงรายละเอยดในตารางท 1)




ตำรำงท 1 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบความคดเหนของผบรหารโรงพยาบาลชมชนตอปจจยการจดระบบ

สารสนเทศของโรงพยาบาลชมชนในเขตตรวจราชการสาธารณสขท 9

ปจจยกำรจดระบบสำรสนเทศ X S.D. ระดบควำมคดเหน

ดานการบรหารจดการระบบสารสนเทศ 38.13 4.62 ปานกลางดานงบประมาณ 31.44 4.38 ปานกลางดานบคลากร 35.84 4.37 ปานกลางดานขอมลและสารสนเทศ 30.35 4.31 ปานกลางดานฮารดแวร 33.68 4.92 ปานกลางดานซอฟตแวร 35.25 4.64 ปานกลางดานระบบเครอขาย 36.95 4.86 ปานกลาง

รวมทกดำน 34.51 3.57 ปำนกลำง

4.3 กำรใช ระบบสำรสนเทศเพอกำรบรหำร

โรงพยำบำลของผบรหำรโรงพยำบำลชมชน

จากการวจยในครงน พบวา การใชระบบ

สารสนเทศเพอการบรหารโรงพยาบาลของผ บรหาร

โรงพยาบาลชมชนในเขตตรวจราชการสาธารณสขท 9

โดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาจ�าแนกเปน

รายดาน พบวา ผบรหารมการใชระบบสารสนเทศในทกดาน

ไมวาดานการบรหาร วางแผนงาน และการตดสนใจสงการ

ดานการควบคม ก�ากบ ตดตาม และประเมนผลการด�าเนนงาน

ดานวชาการ และดานการรกษาพยาบาล อย ในระดบ

ปานกลาง (คาเฉลยระหวาง 30.35 ถง 38.13) โดยการใช

ระบบสารสนเทศดานการรกษาพยาบาล มคาเฉลยสงทสด

( = 37.23) และดานการควบคม ก�ากบ ตดตาม และ

ประเมนผลการด�าเนนงาน มคาเฉลยนอยทสด ( = 31.15)

(ดงรายละเอยดในตารางท 2)

ตำรำงท 2 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบการใชสารสนเทศเพอการบรหารโรงพยาบาลของผบรหารโรงพยาบาล

ชมชนในเขตตรวจราชการสาธารณสขท 9

4.4 ควำมสมพนธ ระหวำงปจจยกำรจดระบบ

สำรสนเทศกบกำรใชระบบสำรสนเทศเพอกำรบรหำร

โรงพยำบำลของผบรหำรโรงพยำบำลชมชน

เมอหาความสมพนธระหวางปจจยการจดระบบ

สารสนเทศกบการใชระบบสารสนเทศเพอการบรหาร

โรงพยาบาลของผบรหารโรงพยาบาลชมชนในเขตตรวจ

ราชการสาธารณสขท 9 พบวา ปจจยดานการจดระบบ

สารสนเทศในทกดาน ไมวา ดานการบรหารจดการ ดาน

งบประมาณ ดานบคลากร ดานขอมลและสารสนเทศ ดาน

ฮารดแวร ดานซอฟตแวร ดานระบบเครอขาย มความ

สมพนธ กบการใช ระบบสารสนเทศเพอการบรหาร

โรงพยาบาลของผ บรหารในทกดาน อยางมนยส�าคญ

ทางสถตทระดบ 0.05 (ดงรายละเอยดในตารางท 3)

กำรใชระบบสำรสนเทศ X S.D. ระดบกำรใช

ดานการบรหาร วางแผนงาน การตดสนใจสงการ 32.34 4.37 ปานกลางดานการควบคม ก�ากบ ตดตาม ประเมนผลการด�าเนนงาน 31.15 4.21 ปานกลางดานวชาการ 36.44 4.44 ปานกลางดานการรกษาพยาบาล 37.23 4.12 ปานกลาง

รวมทกดำน 34.29 3.55 ปำนกลำง




ตำรำงท 3 ความสมพนธระหวางปจจยการจดระบบสารสนเทศกบการใชระบบสารสนเทศเพอการบรหารโรงพยาบาลของ

ผบรหารโรงพยาบาลชมชน จ�าแนกรายดาน

ปจจยกำรจดระบบ

สำรสนเทศ

กำรใชระบบสำรสนเทศเพอกำรบรหำรโรงพยำบำล

ดำนกำรบรหำร

วำงแผนงำน

กำรตดสนใจ

สงกำร

ดำนกำรควบคม

ก�ำกบ ตดตำม

และประเมนผล

กำรด�ำเนนงำน

ดำนวชำกำรดำนกำรรกษำ

พยำบำล

c2 p-value c2 p-value c2 p-value c2 p-value

ดานการบรหารจดการ 19.81 0.001* 13.03 0.011* 42.45 <0.001* 54.87 <0.001*ดานงบประมาณ 27.58 <0.001* 29.21 <0.001* 16.42 0.003* 9.57 0.048*ดานบคลากร 23.51 <0.001* 27.78 <0.001* 43.79 <0.001* 25.26 <0.001*ดานขอมลและสารสนเทศ 34.80 <0.001* 64.15 <0.001* 21.42 <0.001* 22.83 <0.001*ดานฮารดแวร 43.46 <0.001* 32.72 <0.001* 52.21 <0.001* 36.66 <0.001*ดานซอฟแวร 29.53 <0.001* 32.72 <0.001* 36.19 <0.001* 65.07 <0.001*ดานระบบเครอขาย 29.00 <0.001* 29.00 <0.001* 118.96 <0.001* 59.90 <0.001*

4.5 ปญหำกำรจดระบบสำรสนเทศของโรงพยำบำล

ชมชนในเขตตรวจรำชกำรสำธำรณสขท 9

ผลการวจยพบว า ป ญหาการจดระบบ

สารสนเทศของโรงพยาบาลชมชนในเขตตรวจราชการ

สาธารณสขท 9 ทพบมากทสด คอ ดานบคลากร รอยละ

28 รองลงมาคอ ดานงบประมาณ รอยละ 17.2 และดาน

การบรหารจดการ รอยละ 14 ตามล�าดบ โดยพบวา ปญหา

ดานบคลากรทพบมากทสด คอ บคลากรผใชงานยงขาด

ทกษะ ความร และความช�านาญในการบนทกขอมลและวธ

ในการน�าสารสนเทศไปใชประโยชน ปญหาดานงบประมาณ

ในการพฒนาระบบสารสนเทศทพบ คอ งบประมาณไม

เพยงพอในการพฒนางานระบบสารสนเทศใหไดคณภาพทด

และปญหาดานการบรหารจดการทพบ ไดแก ปญหาความ

กาวหนา ความมนคงในอาชพ แรงจงใจในการท�างานของ

ผปฏบตงานในดานคอมพวเตอรและสารสนเทศ

5. อภปรำยผลจากการวจยนพบวา ปจจยการจดระบบสารสนเทศ

มความสมพนธกบการใชระบบสารสนเทศเพอการบรหาร

โรงพยาบาลในทกดานอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ 0.05

สอดคลองกบการศกษาของเบญจวรรณ เสนปาหมน (2551)

* มนยส�าคญทางสถตทระดบ 0.05

ทพบวา ปจจยดานการบรหารจดการมผลตอประสทธภาพ

การส งข อมลขอชดเชยคาบรการทางการแพทยของ

หนวยบรการ ท�าใหไดรบงบประมาณมากขน การบรหาร

จดการระบบสารสนเทศใหมประสทธภาพ ผบรหารตอง

ใหความส�าคญกบระบบสารสนเทศ และการศกษาของ

สมพร ค�ามา (2552) พบวา ผบรหารทางการพยาบาล

มการใชสารสนเทศเพอการบรหารในระดบมากทกรายการ

คอ เพอการวางแผนดานการบรหาร การตดสนใจสงการ

การควบคมงานและประเมนผลการบรหารบคลากรพยาบาล

เชนเดยวกนกบสวชา สงขพนธ (2554) ทสรปการศกษาไว

วา ระบบสารสนเทศสามารถชวยใหผบรหารมขอมลทจ�าเปน

ตอการตดสนใจชวยในการบรหารจดการของโรงพยาบาล

และการศกษาของธารารตน สญญะโม (2551) พบวา

ประเภทของขอมลสารสนเทศ การเขาถงขอมลสารสนเทศ

การใชประโยชนจากขอมลสารสนเทศ มความสมพนธกบ

ความส�าเรจของการปฏบตตามแผนยทธศาสตร ของ

โรงพยาบาล

การใชระบบสารสนเทศของผบรหารโรงพยาบาล

ชมชนในเขตตรวจราชการสาธารณสขท 9 โดยภาพรวมอย

ในระดบปานกลาง สอดคลองกบการศกษาของสวชา ชยงศร

(2553) ทพบวา สมรรถนะดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศ




ของพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลชมชน เขตตรวจราชการท

12 โดยรวมอยในระดบปานกลาง เชนเดยวกนกบการศกษา

ของสมหวง ทรพยอนนต (2549) ทพบวา การใชระบบ

สารสนเทศของบคลากรโรงพยาบาลชมชนในจงหวดราชบร

โดยรวมอยในระดบปานกลาง แตแตกตางจากการศกษาของ

สนภย อนาภาค (2551) ทพบวา บคลากรในโรงพยาบาล

ต�ารวจมความตองการใชเทคโนโลยสารสนเทศโดยรวมและ

รายดานทกดานอยในระดบมาก เนองมาจากบคลากรใน

โรงพยาบาลมความสามารถและความตองการใชเทคโนโลย

สารสนเทศ เพอความสะดวก รวดเรว และงายตอการใชงาน

ปญหาการด�าเนนงานดานการจดระบบสารสนเทศ

พบวา มปญหาในดานบคลากร ดานงบประมาณ และดาน

บรหารจดการระบบสารสนเทศ ซงสอดคลองกบการศกษา

ของเยาวภา ยงยน (2551) ทพบวา ปญหาในการใชงาน

เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร คอ ในดานการบรหาร

จดการ รองลงมาคอ ดานบคลากร ดานฮารดแวร และ

ดานการประสานงาน เชนเดยวกนกบการศกษาของกลยา

กาไวย (2552) ทพบวา ปญหาและอปสรรคเกยวกบระบบ

สารสนเทศโรงพยาบาล ไดแก การบรหารมล�าดบชนมาก

บคลากรดานเทคโนโลยสารสนเทศมจ�านวนนอย มระบบการ

ท�างานทซ�าซอน คอมพวเตอรมไมเพยงพอ โปรแกรมยง

ไมสอดคลองกบองคกร และการศกษาของกญญรตน

ออนศร (2552) พบวา ปจจยดานปญหาและอปสรรคสงผล

ต อระดบการใช เทคโนโลยสารสนเทศของบคลากร

โรงพยาบาลชมชน ไดแก ปจจยปญหาดานซอฟตแวร

บคลากร เครอขาย และผตดตงระบบเทคโนโลยสารสนเทศ

6. ขอเสนอแนะกำรวจยการวจยครงนพบวา บคลากรยงขาดทกษะ ความร

และความช�านาญ ในการจดระบบสารสนเทศมากทสด รวม

ถงแรงจงใจในการท�างาน ดงนน ผบรหารโรงพยาบาลชมชน

จงควรสนบสนนการเพมองคความร ในเรองเทคโนโลย

สารสนเทศของบคลากรในแตละระดบ เชน การฝกอบรม

การฝกปฏบต การแลกเปลยนเรยนร การฟนฟหรอทบทวน

ความรและทกษะอยางสม�าเสมอ เพอใหสอดคลองกบความ

เปลยนแปลงของระบบสารสนเทศทมการพฒนาอยตลอด

เวลา รวมทงสนบสนนใหมการใชประโยชนจากระบบ

สารสนเทศเพอการพฒนางาน และควรใหความส�าคญกบ

การบรหารทรพยากรบคคลทปฏบตงานเกยวของกบระบบ

คอมพวเตอรและสารสนเทศในแตละหนวยงาน ทงในเรอง

ภาระงาน ความมนคงในงาน ความกาวหนาในอาชพ

คาตอบแทนและสวสดการตาง ๆ รวมทงการก�าหนดกรอบ

อตราก�าลงทเปนต�าแหนงเฉพาะส�าหรบผปฏบตงานในดานน

หนวยงานทเกยวของจากสวนกลาง เชน กระทรวง

สาธารณสข หรอส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต ควร

มการสนบสนนงบประมาณในการพฒนาระบบเทคโนโลย

คอมพวเตอรและสารสนเทศอยางตอเนอง เนองจากมความ

กาวหนาและมการพฒนาอยตลอดเวลา หากหนวยงานใด

ไมมความพรอมดานงบประมาณส�าหรบการพฒนาระบบ

กอาจสงผลใหคณภาพของสารสนเทศไมมประสทธภาพ

เทาทควร

เอกสำรอำงองกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร. (2554).

กรอบนโยบายเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ระยะ พ.ศ. 2554-2563. กรงเทพมหานคร: กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร.

กองสาธารณสขภมภาค กระทรวงสาธารณสข. (2542). การบรหารงานสาธารณสขภมภาค ฉบบปรบปรง. (พมพครงท 6), นนทบร: กระทรวงสาธารณสข.

กญญารตน ออนศร. (2553). “การใชเทคโนโลยสารสนเทศของบคลากรโรงพยาบาลชมชน สงกดกระทรวงสาธารณสข จงหวดสระบร”. วทยานพนธปรญญาบรหารธรกจมหาบณฑต สาขาวชาบรหารธรกจ, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.

กลยา กาไวย. (2552). “การวเคราะหสถานการณความสอดคล องของระบบสารสนเทศโรงพยาบาลกบ โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม”. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

ธารารตน สญญะโม. (2551). “ความสมพนธระหวางปจจยดานขอมลสารสนเทศกบความส�าเรจของการปฏบตงานตามแผนยทธศาสตร โรงพยาบาลสวนผง จงหวดราชบร”. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาวทยาการสงคมและจดการระบบสขภาพ, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร.

บญชย กจสนาโยธน. (2554). เอกสารการสอนชดวชาการจดการเพอการพฒนาคณภาพโรงพยาบาล หนวยท 7-8,13-14. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.




เบญจวรรณ เสนปาหม น. (2551). “ปจจยทมผลตอประสทธภาพการสงขอมลขอชดเชยคาบรการทางการแพทย ของหน วยบรก าร ใน เขตภาค เหนอของประเทศไทย”. วทยานพนธปรญญาสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

เยาวนา ยงยน. (2551). “การศกษาสภาพและปญหาการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลสรนทร”. วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาเทคโนโลยและสอสารการศกษา, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏสรนทร.

สมพร ค�ามา. (2552). “การพฒนาระบบสารสนเทศในการบรหารบคลากรกลมการพยาบาล โรงพยาบาลบานใหมไชยพจน จงหวดบรรมย”. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

สมหวง ทรพยอนนต. (2549). “การศกษาสภาพและปญหาการใชระบบสารสนเทศของโรงพยาบาลชมชนในจงหวดราชบร”. วทยานพนธปรญญาครศาสตรอตสาหกรรมมหาบณฑต สาขาวชาคอมพวเตอรและเทคโนโลยสารสนเทศ, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร.

สนภย อนาภาค. (2551). “ความสามารถและความตองการใชเทคโนโลยสารสนเทศของบคลากรโรงพยาบาลต�ารวจ”. วทยานพนธปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยรามค�าแหง.

สวชา ชยงศร. (2553). “ปจจยคดสรรทมอทธพลตอสมรรถนะดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศของพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลชมชน เขตตรวจราชการท 12 กระทรวงสาธารณสข”. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

สวชา สงขพนธ และคนอน ๆ. (2554, มกราคม-เมษายน). "ปญหาและความตองการของการใชระบบสารสนเทศเพอการบรหาร โรงพยาบาลเจาพระยายมราช จงหวดสพรรณบร". พทธชนราชเวชสาร. 29(1): 69-77.


เ ท ค โ น โ ล ย ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย

Safety Technology

ความปลอดภยในการใชงานรถปนจนวฒนนทน ปทมวสทธ วศ.บ. (เครองกล) วท.บ. (อาชวอนามยและความปลอดภย)

ประธานคณะอนกรรมการวศวกรรมยกหวและปนจนไทย วศวกรรมสถานแหงประเทศไทยฯ

และวทยากร สมาคมสงเสรมความปลอดภยและอนามยในการทำางาน (ประเทศไทย)

รถปนจน หรอรถเครน ทรจกกนด จดวาเปนเครองจกรอกชนดหนงทมสวนส�าคญในการใชงานทนแรงยกวสดตาง ๆ ทมน�าหนกมาก ๆ ไดเปนอยางด และเปนเครองจกรทมสวนชวยในการพฒนาประเทศอยางมาก โดยเฉพาะอยางยงในการพฒนาประเทศในอตสาหกรรมกอสราง รวมถงการประกอบตดตงเครองจกร วสด และอปกรณตาง ๆ เขาดวยกน

ทมา : http://goo.gl/fGQ3xh

ในชวงทผานมา จะไดยนขาวอบตเหตทเกดขนจากรถปนจนอยเปนระยะ ๆ ทง ๆ ทมกฎหมายเกยวกบความปลอดภยในการใชงานปนจนโดยตรงบงคบใชมาตงแตป พ.ศ. 2552 ซงมการบงคบใหรถปนจนทกคนตองผานการตรวจสอบและทดสอบตามหลกเกณฑทก�าหนด รวมผทปฏบตงานเกยวกบการใชงานปนจนทกคน (ตามกฎหมายทกลาวขางตน ไดแก ผบงคบปนจน ผใหสญญาณแกผบงคบปนจน ผยดเกาะวสด และผควบคมการใชงานปนจน) ตองผานการอบรมจงจะสามารถปฏบตงานได แตกยงมเหตการณอบตเหตเกดขนบอยครง เชน รถปนจนลม, ลวดสลงของรถปนจนขาด, วสดทยกตกหลนใสผคนและทรพยสน เปนตน ซงมผลใหมผเสยชวต บาดเจบ และทรพยสนเสยหายเปนจ�านวนมาก และสาเหตหลกส�าคญอยางหนงทกอใหเกดอบตเหตกคอ “คน” หรอผทปฏบตงาน เกยวกบการใชงานปนจน ทยงขาดความรความเขาใจในการใชงานรวมทงยงไมตระหนก



ปท 8 ฉบบท 27 ประจ�าเดอนมกราคม-มนาคม 2558

เพยงพอถงอนตรายรายแรงทอาจเกดขนจากการใชรถปนจนทไมถกตอง จงขอน�าเสนอความรเกยวกบรถปนจนชนด ตาง ๆ และปจจยทมผลกระทบในการใชรถปนจนอยางปลอดภย

ภาพท 1 อบตเหตรถปนจนลมคว�าทบรถต ทแหลมฉบงทมา : http://news.sanook.com/1644875/

รถปนจนชนดตาง ๆ กอนอนมารจกกบชนดตาง ๆ ของ “รถปนจน” กน

กอน รถปนจนแบงออกไดเปนหลายชนด แตทวไปจะมชนดหลก ๆ ดงน

รถปนจนชนดลอยาง (Truck Crane) – เปนรถปนจนยอดนยมทพบเหนไดทวไป มกจะมเพลาลอมากกวา 2 เพลา ในการขบเคลอนจะเลยวไดเฉพาะเพลาลอชดดานหนา เวลาใชงานตองท�าการกางขารบน�าหนก (Outrigger : นยมเรยก ขาชางหรอตนชาง) กอนถงจะท�าการยกได

ภาพท 2 TADANO GT-600EX (SWL 60T)

ทมา : http://goo.gl/Grj2Y7

รถปนจนชนดตนตะขาบ (Crawler Crane) – เปนรถปนจนทนยมใชในงานกอสราง เพราะสามารถท�างานในพนผวทไมเรยบหรอผวทางกอสรางไดเปนอยางด การ

ขบเคลอนจะใชลอแบบตนตะขาบ สามารถใชยกสงของ พรอมกบขบเคลอนทไปดานหนาหรอดานหลงไดพรอมกน การขบเคลอนรถจะเคลอนทไปอยางชา ๆ ไมสามารถ เดนทางไปท�างานไกล ๆ ได ตองใชรถบรรทกหรอรถลากใน การเคลอนยายไปปฏบตงานทหนวยงานตาง ๆ

ภาพท 3 KOBELCO SL6000 (SWL 550T)ทมา : http://goo.gl/7BgzKE

รถปนจนชนดลอยางแบบใชงานบนพนผวขรขระ หรอรฟเทอรเรนเครน (Rough Terrain Crane) – รถชนดนมลกษณะเดน คอม 2 เพลาลอ มทงชนด 4 ลอ และ 6 ลอ จดเดนอกอยางคอสามารถใชยกไดทงแบบกางขารบน�าหนก และยกโดยใชลอยางในแบบหยดนง (Stationary Mode) รวมทงสามารถยกสงของพรอมขบเคลอนรถไปดวยได (Creep Mode) คลายคลงกบ Crawler Crane ปจจบนจะเหนรถชนดนมากขน รวมทงมการทมขนาดของรถไมใหญมากนก ท�าใหมความคลองตวในการท�างานสง รวมทงสามารถเคลอนทไปท�างานในทตาง ๆ ไดเอง แตความเรวในการขบเคลอนจะไมสงมากนก หากไปในระยะทางไกล ๆ จงมกใชรถลากในการเคลอนยาย

ภาพท 4 TEREX RT670 (SWL 70T)ทมา : http://goo.gl/dKn4G1



Safety Technology

รถปนจนชนดลอยางแบบใชงานบนทกสภาพพนผว หรอออลเทอรเรนเครน (All Terrain Crane) – ลกษณะของรถจะคลายคลงกบ Truck Crane แตจะมขอแตกตางหลก คอ สามารถเลยวไดเกอบทกลอทงเพลาลอชดดานหนาและดานหลง ท�าใหมมเลยวคอนขางแคบ สามารถเขาไปปฏบตงานในทางแคบได ในปจจบนรถปนจนขนาดพกดยกมากจะเปนรถชนดน

ภาพท 5 LIEBHERR LTM 1225 (SWL 225T)ทมา : http://goo.gl/g8q5AF

ปนจนชนดตดตงบนรถบรรทก (Truck Loader Crane/Truck Mounted Crane) – หรอทนยมเรยกวา “รถเฮยบ” เปนการน�าปนจนทออกแบบใหตดตงไวบรเวณดานหลงของหองผบงคบรถบรรทก ท�าใหใชงานไดทงงานบรรทกและงานยกสงของ ปนจนชนดนพบไดทวไปในทองถนน นยมใชในงานยกสงของทว ๆ ไปทมน�าหนกไมมากนก มกมพกดยกอยางปลอดภยอยท 1 – 5 ตน สภาพโดยทวไปคอนขางเกาและทรดโทรม มทงแบบแขนปนจนชนดพบ (Knuckle Boom) และแขนแบบยด-หดได (Telescopic Boom)

ภาพท 6 XCMG SQ16ZK4Q (SWL 16T)ทมา : http://goo.gl/MyGHLQ

ภาพท 7 UNIC V550 (SWL 3T) ทมา : http://goo.gl/xVJLQv

หมายเหต : ท�าไมสวนใหญจงเรยกกนวา “รถเฮยบ” ? คนทวไป

ในวงการอตสาหกรรมและกอสรางจะเรยกรถชนดนวา เฮยบ หรอ

รถเฮยบ แตทแทจรงแลว HIAB (เฮยบ) เปนเครองหมายการคา

ทร จกกนทวโลกเปนอยางดของ Hydrauliska Industri

AB (Hiab) ซงเปนบรษทสญชาตสวเดน ผผลตปนจนตดตงบน

รถบรรทกชนดแขนปนจนพบเกบไดรายแรก ๆ ของโลก และน�า

เขามาใชในประเทศไทยเปนรายแรก ๆ ซงหลายประเทศทวโลกก

มกเรยกรถปนจนชนดนแทนดวยชอทวไปเหมอนประเทศไทยเชน

กนวา “เฮยบ” คลายคลงกบทเรยกบะหมกงส�าเรจรปวา ‘มามา’

เรยกผงซกฟอกวา ‘แฟบ’ เปนตน

ภาพท 8 HIAB XS166 (SWL 6.5T)ทมา : http://goo.gl/wCnrTC

ปนจนชนดอน ๆ เชน Mobile Lattice Crane, Spider Crane (Mini Crawler Crane), Special Purpose Crane




ภาพท 9 UNIC URW-295 (SWL 2.9T)ทมา : http://goo.gl/h8r983

ปจจยทมผลกระทบในการใชรถปนจนอยางปลอดภยในการใชงานรถปนจนอยางปลอดภยนน จะตอง

ค�านงถงปจจยทอาจสงผลกระทบใหเกดอบตเหต รวมทงมขอพงระวงในการพจารณาหลายประการดวยกน ไดแก

ความแขงแรงของพนรบน�าหนก – โดยเฉพาะพนทกางขารบน�าหนก (Outrigger) ในรถปนจนทมขารบ น�าหนก สภาพของพนรบ น�าหนกจะมผลอยางมากตอเสถยรภาพของรถปนจน โดยควรหลกเลยงหากเปนพนดนออน ดนถมใหม หรอบรเวณแนวทอระบายน�า นอกจากนควรพจารณาเลอกใชแผนไมหรอแผนโลหะรองขารบน�าหนก เพอเพมพนทชวยกระจายน�าหนกไปทพนรบน�าหนกใหสามารถรบน�าหนกไดดขน

ภาพท 10 การใชแผนรองรบเพอกระจายน�าหนกลงพนดนทมา : http://dicausa.com/industry-terms/

การตงขารบน�าหนกและระดบของรถปนจน – ปกตทตวรถปนจนจะมชดวดความเสถยรดวยระดบน�าหรอมาตรวดระดบความเอยง ซงอาจอยในหองบงคบรถปนจนหรอบรเวณขารบน�าหนก โดยในการตงระดบของรถปนจน จะตองยกใหลอรถปนจนลอยจากระดบพนเสมอ เพอใหขารบน�าหนกเปนตวรบแรง หากใหลอรถปนจนรบน�าหนกยกโดยตรงจะไมมนคง ซงอาจสงผลใหรถปนจนเสยเสถยรภาพ

ได นอกจากน ยงตองพจารณาดระดบน�าใหไดระดบแนวราบ หรอระดบ 0O ในทกทศทางการยก ซงจะพบวาจากขอมลเมอตงรถปนจนไมไดระดบเพยง 1O ความสามารถในการรบน�าหนกของรถปนจนจะลดลงไดตงแต 5-30% ขนอยกบความยาวของแขนปนจนและระยะยก สวนใหญแลวผบงคบปนจนยงเขาใจเรองการตงขารบน�าหนกและระดบของรถปนจนไมมากนก เรายงพบเหนการยกน�าหนกโดยใชลออยบอยครง รวมทงรถปนจนบางคน โดยเฉพาะรถเกาจ�านวนมากทไมมชดวดความเสถยรดวยระดบน�าหรอมแตสภาพช�ารด

ภาพท 11 ชดวดความเสถยรดวยระดบน�า

การยดขารบน�าหนกออกใหสด – จากสถตอบตเหตจากตางประเทศ พบวาสาเหตส�าคญประการหนงทส�าคญกคอการยดขารบน�าหนกออกไมเตมท จากขอมลในตารางพกดยก (Crane Load Chart) ของรถปนจนหลาย ๆ รน เราจะพบวาทความยาวแขนปนจน และมมยกเดยวกน เมอมการยดขารบน�าหนกออกเพยงครงเดยวจะท�าใหพกดยกทจดท�างานดงกลาวลดลงมากกวา 50% ดงนนเมอใชงานรถปนจน จงควรมการยดขารบน�าหนกออกใหเตมทหรอยดออกใหสดเสมอ หากไมสามารถท�าไดเนองจากพนทจ�ากด ใหพยายามยดขารบน�าหนกในทศทางทแขนปนจนท�างานอยออกใหมากทสด เนองจากจะเปนสวนทรบน�าหนกหลก เพอชวยรบ น�าหนกทเกดขนจากการยกสงของ

ภาพท 12 การยดออกของขารบน�าหนก



Safety Technology

น�าหนกสมทบ – หากสงเกตดจากพกดยกของรถปนจนในรถทมจอแสดงน�าหนกยก ในขณะยงไมไดยกสงของ แตทจอซงควรแสดงน�าหนกเปนศนยตามความเขาใจทวไป แตรถปนจนโดยมากจะแสดงน�าหนกยกมากกวาศนย รถปนจนบางคนอาจแสดงไวมากกวา 1 ตน สาเหตทแทจรงมาจากน�าหนกบางสวนทรถปนจนไดแบกรบไวแลวโดยทยงไมไดยกสงของ ซงเรยกวา “น�าหนกสมทบ” โดยพกดยกของรถปนจนทแสดงไวในตารางพกดยก (Crane Load Chart) นนโดยทวไป ผผลตจะแจงไวในหมายเหตของตารางพกดยกวาไมรวมถงน�าหนกตาง ๆ ดงน เชน น�าหนกของชดรอกของตะขอยก น�าหนกลวดสลงจากปลายแขนปนจน น�าหนกของแขนตอของปนจนทมกตดอยขางแขนปนจนหลกหรอทเรยกวา ‘จบ’ รวมถงน�าหนกอน ๆ ทไมเกยวของในการยกคราวนน ๆ เชน น�าหนกรอกชดเลกหรอรอกชดใหญ แลวแตกรณ โดยน�าหนกสมทบทงหมดนจะตองน�าไปคดเปนสวนหนงของน�าหนกยกดวย จงตองน�าไปหกออกจากพกดยกตามตารางพกดยก จงจะไดน�าหนกทสามารถยกไดจรง

ภาพท 13 หนาจอแสดงพกดยกของรถปนจนทมา : http://goo.gl/wc8MH6

การแอนตวของแขนปนจน (Boom Defection) – เมอมการยกน�าหนกดวยรถปนจน แขนปนจนอาจแอนตวไดบางมากหรอนอยแลวแตความยาวแขนปนจนและน�าหนกทใชยก การแอนตวจะมผลใหระยะยกไกลจากทแสดงไวในตารางพกดยกเลกนอย ซงจะท�าใหความสามารถในการ รบน�าหนกจะลดลง ดงนนจงไมควรยกสงของไปท 100% ตามพกดยกทแสดงไวในตารางพกดยก ควรก�าหนดให ยกไดต�าลง ซงโดยทวไปมกจะก�าหนดใหยกไมเกน 75% ของพกดยกทแสดงไวในตารางพกดยก หรอทเรยกกนวา Lifting Capacity

ภาพท 14 การแอนตวของแขนปนจนทมา : http://goo.gl/kvYwbl

ทศทางของการยก (Crane Quadrants) – มกจะถกแบงออกเปนทศทางตาง ๆ ตามลกษณะของรถปนจน ซงจะมพกดยกไมเทากนแลวแตลกษณะและชนดของรถปนจน โดยทวไปจะแบงไดออกเปนทศทางตาง ๆ คอ ยกดานหนา (Overfront), ยกดานหลง (Overrear), ยกดานขาง (Overside) และยกรอบตว (360 Degree) ตามภาพ ในการพจารณาพกดยกในตารางพกดยกจะตองตรวจสอบวายกไดในทศทางใดประกอบดวย จงจะสามารถยกน�าหนกไดอยางปลอดภย

ภาพท 15 ทศทางการยกของรถปนจนทมา : http://goo.gl/jpvome

ชดรอกยก – ในการใชงานตะขอของชดรอกยก จะตองตรวจสอบใหชดเจนวาพกดน�าหนกยกของชดรอกใหชดเจนวารบน�าหนกยกสงสดไดเทาไร เนองจากรถปนจนจ�านวนมากไมไดใชชดรอก โดยเฉพาะชดรอกใหญทมพกด




ยกเทากบพกดยกอยางปลอดภยสงสด (Safe Working Load : SWL) ของรถปนจน ซงจดท�างานมกจะอยในมมทชนและแขนปนจนสน จะมผลใหระยะยกใกลตวรถมาก ไมเหมาะสมในการใชงาน นอกจากน ในบางครงผใชงานรถปนจนมกจะใสลวดสลงไมครบในทกลกรอก (Sheave) ของชดรอก ซงจะมผลใหชดรอกรบน�าหนกไดลดลงตามสดสวนทใชลกรอกในการรบน�าหนก เชน ชดรอก 40 ตน ม 4 ลกรอก ในชดรอกจะเหนลวดสลง 8 เสนจากปลายแขนปนจน หรอเรยกวา 8 Part Lines จงจะรบน�าหนกไดเตมพกดยก 30 ตน หากใชเพยง 2 ลกรอกในชดรอก จะเหนลวดสลงเพยง 4 เสนจากปลายแขนปนจน ซงรบน�าหนกไดเพยงครงหนงหรอไมเกน 15 ตน

ภาพท 16 พกดยกของชดรอกรถปนจน

ภาพท 17 จ�านวนลวดสลงในชดรอกรถปนจน

ชดตดรอกตะขอยกบน (Upper Limit Switch) – อปกรณความปลอดภยชนดนจดเปนอปกรณทส�าคญมากอกตวหนง มอกชอหนงวา Anti-Two Blocking Device หรอ ATB ใชในการตดการท�างานของชดรอกของตะขอยกในกรณทชดรอกเลอนขนไปจนอาจกระทบกบรอกของปลายแขนปนจน ซงจะเกดขนได เมอมการยดแขนปนจนออก หรอมการยกสงของขน ท�าใหชดรอกของตะขอเลอนขนจนอาจจะกระทบกบปลายแขนปนจน สงผลใหกระแทกจนสงของตกหลนหรอลวดสลงช�ารดเสยรปจากแรงดงทรนแรง รวมทง ยงอาจท�าใหลวดสลงขาดได

ภาพท 18 ชดตดรอกตะขอยกบนทมา : http://goo.gl/ras7y6

ในสวนรถป นจนทมการขบเคลอนทในขณะยายสงของ เชน รถปนจนชนดตนตะขาบ (Crawler Crane) หรอ รถปนจนชนดลอยางแบบใชงานบนพนผวขรขระ (Rough Terrain Crane) จะมปจจยทตองพจารณาเพมเตม ดงน

- ความเรวในการขบเคลอนรถ- ความลาดเอยงของพนทในการขบเคลอนรถ - น�าหนกของสงของทยกเคลอนท

ภาพท 19 Crawler Crane Modelทมา : http://goo.gl/RA1Vwc



Safety Technology

นอกจากน ในสวนรถปนจนทวไป ยงมปจจยอน ๆ อกหลายประการทอาจสงผลตอความปลอดภยอกหลายประการ เชน

การเลอกใชชนดของลวดสลงเคลอนทในชดรอกตะขอยก

น�าหนกถวงเพมเตมของรถปนจน มมองศาและความยาวของแขนปนจน ความแรงของลมและทศทางลม การลากวสด การยก-วสดขนลงอยางรวดเรว ผใหสญญาณฯ และ/หรอ ผยดเกาะวสด ไมม

ความช�านาญเพยงพอ ผควบคมการใชปนจนไมมการวางแผนการยก การยดเกาะวสดทไมมนคง ท�าใหเกดการแกวงตว

ของสงของทยก อาจเกด Shock Load ได การประมาณการน�าหนกทไมถกตอง แนวตะขอยกไมตรงกบแนวจดศนยถวงของวสด ไมมการบ�ารงรกษาเชงปองกน (Preventive

Maintenance) เลอกใชน�ามนไฮดรอลกไมถกชนด และไมมการ

ท�าความสะอาดระบบไฮดรอลก มการดดแปลงโครงสรางโดยไมมการตรวจสอบ

และรบรองโดยผเชยวชาญ ขอก�าหนดและขอควรระวงอน ๆ ตามทผผลต

รถปนจนก�าหนด

ภาพท 20 Checklistทมา : http://goo.gl/iMJGLB

จากรายละเอยดขอมลขางตน จะพบวาในการใชงานรถปนจน ไมใชเรองงายนกทจะพจารณาปจจยตาง ๆ ทอาจสงผลกระทบใหเกดอบตเหตไดครบถวน ดงนนผปฏบต เกยวกบรถปนจนทกทานจงมความจ�าเปนทจะตองไดรบการอบรมเบองตนตามกฎหมาย และควรศกษาคมอการใชงาน

และบ�ารงรกษาของรถปนจนทใชงานอยางละเอยด และ ใฝหาความร เพมเตมเกยวกบเทคนคและวธการใชงาน ทถกตองอยางสม�าเสมอ เพอใหสามารถใชงานไดอยาง ถกตองและปลอดภย

เอกสารอางองกฎกระทรวงก�าหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการ

ดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท�างานเกยวกบเครองจกร ปนจน และหมอน�า พ.ศ. 2552. กระทรวงแรงงาน. ประกาศในราชกจจานเบกษา วนท 11 มถนายน 2552.

ขอมล Hydrauliska Industri AB (Hiab). [ระบบออนไลน]. สบคนเมอ 3 มนาคม 2558 จาก http://en.wikipedia.org/wiki/Hydrauliska_Industri_AB

จกร ศรภกด. (ธนวาคม 2554). คมออบรมหลกสตร ผบงคบปนจน ผใหสญญาณแกผบงคบปนจน ผยดเกาะวสด ผควบคมการใชปนจน ชนดปนจนหอสง รถปนจน เรอปนจน, ฉบบปรบปรงครงท 1.

Dickie, D.E. 1st Edition Revised UK edition 1981. Crane Handbook – Revised and metricated edition.

Ronald G. Garby. (September 2002). IPT’s Crane and Rigging Handbook ‘Mobile-EOT-Tower Crane’. Eight Printing.

นยามศพทCrane, Derrick = ปนจน

Mobile Crane = รถปนจนชนดเคลอนท

Safe Working Load (SWL) = พกดยกอยางปลอดภย

Outrigger = ขารบน�าหนก, ขาชาง, ตนชาง

Boom = แขนปนจน

Jib Boom = แขนตอของปนจน

Quadrant = ทศทางการยก

Radius = รศมการยก, ระยะยก

Crane Load Chart = ตารางพกดยกของปนจน

Anti-Two Blocking Device (ATB) = อปกรณปองกน

รอกกระทบกน, ชดตดรอกตะขอยกบน

Boom Deflection = การแอนตวของแขนปนจน




ตดตงเครองดบเพลงอยางไร ??ใหสอดคลองตามทกฎหมายกำาหนด

นายชาญวทย เลศฤทธ วท.บ. (เคม) ส.บ. (อาชวอนามยและความปลอดภย)วศวกรประจำาสวนความปลอดภยและระบบคณภาพ บรษท นวโลหะไทย จำากด

ถงดบเพลงหรอในชอทใชในกฎหมาย คอ เครองดบเพลง อาจจะมชอเรยก แตกตางกนบางตามกระทรวงทออกกฎหมาย เชน เครองดบเพลงแบบเคลอนยายได หรอ เครองดบเพลงแบบมอถอ บอยครงทมกพบคำาถามถงหลกการ การตดตงเครองดบเพลงแบบมอถอ (Portable Fire Extinguishers) วาควรตดตงเชนไรจงจะถกตองและสอดคลองกบกฎหมายตาง ๆ ทเกยวของ ทงนสามารถสรปขนตอนในการพจารณาถงการตดตงเครองดบเพลงแบบมอถอไดดงน

1. การพจารณาถงกฎหมายทเกยวของกฎหมายทระบถงวธการในการดำาเนนการตดตงเครองดบเพลงแบบมอถอนนมดวยกนหลายฉบบ สงสำาคญทตองพจารณาคอ ฉบบใดบางทเกยวของหรอมผลบงคบใชกบองคกร หากมหลายฉบบใหยดขอกำาหนดหรอ หลกเกณฑทมความเขมงวดมากทสดเพอใชในการปฏบต โดยกฎหมายทกลาวถงการ ตดตงเครองดบเพลงแบบมอถอสำาหรบอาคารหรอภาคอตสาหกรรมและงานกอสรางม ดวยกนดงน

1.1 กฎกระทรวง ฉบบท 47 (พ.ศ. 2540) ออกตามความในพระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. 2522

1.2 ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การปองกนและระงบอคคภยในโรงงาน พ.ศ. 2552

1.3 กฎกระทรวง กำาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทำางานเกยวกบงานกอสราง พ.ศ. 2551

1.4 กฎกระทรวง กำาหนดมาตรฐานในการบรหารจดการ และดำาเนนการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทำางานเกยวกบการปองกนและระงบอคคภย พ.ศ. 2555

2. การพจารณาชนดของเชอเพลงในพนทตดตง ประเภทของเพลงทแตกตางกนจะสงผลตอการเลอกใชเครองดบเพลงทแตกตางกนตามไปดวย หากเลอกใชเครองดบเพลงผดประเภทนอกจากจะไมสามารถดบเพลงไดแลว ยงอาจเกดอนตรายตอผใชเครองดบเพลงอกดวย โดยทกฎกระทรวง กำาหนดมาตรฐานในการบรหารจดการ และดำาเนนการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทำางานเกยวกบการปองกนและระงบอคคภย พ.ศ. 2555 ไดแบงประเภทของเพลงออกเปน 4 ประเภทดงน


เ ท ค โ น โ ล ย ก า ร ป อ ง ก น อ ค ค ภ ย

Fire Protection Technology

1) เพลงประเภท เอ หมายความวา เพลงทเกดจากเชอเพลงธรรมดา เชน ไม ผา กระดาษ ยาง พลาสตก รวมทงสงอนทมลกษณะเดยวกน

2) เพลงประเภท บ หมายความวา เพลงทเกดจากไขหรอของเหลวทตดไฟได กาซ และนำามนประเภทตาง ๆ

3) เพลงประเภท ซ หมายความวา เพลงทเกดจากอปกรณหรอวตถทมกระแสไฟฟา

4) เพลงประเภท ด หมายความวา เพลงทเกดจากโลหะตาง ๆ ทตดไฟได เชน แมกนเซยม เซอรโคเนยม ไทเทเนยม รวมทงโลหะอนทมลกษณะเดยวกน

ประเภทของเพลงทแตกตางกนจะสงผลตอระยะเขาถงเครองดบเพลงหรอพนทในการคมครองตอเครองดบเพลง 1 เครอง แตกตางกนตามไปดวย โดยในการเลอกเครองดบเพลงใหเหมาะกบประเภทของเพลงนน สามารถพจารณาไดจากคมอผลตภณฑของเครองดบเพลงชนดนน ๆ หรออาจดไดจากปายกำากบผลตภณฑทตดอยทเครองดบเพลง แตทงนตองตรวจสอบใหแนใจวาเครองดบเพลงดงกลาว ไดรบการรบรองมาตรฐานจากประเทศใด เพราะประเภทและสญลกษณในการบงชประเภทของเพลงไหม ทเครองดบเพลงสามารถ ใชในการดบเพลงไดนน จะแตกตางกนออกไปตามมาตรฐานของแตละประเทศ

มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมของประเทศไทย สำาหรบเครองดบเพลงในปจจบนมดวยกนอย 3 ชนด อนไดแก

1) มอก.332 เครองดบเพลงยกหวชนดผงเคมแหง สามารถใชดบเพลงประเภท เอ, ประเภท บ และประเภท ซ

2) ม อก . 8 8 1 เค ร อ ง ด บ เพล ง ย กห ว ชน ดคารบอนไดออกไซด สามารถใชดบเพลงประเภท บ และประเภท ซ

3) มอก.882 เครองดบเพลงยกหวชนดโฟม สามารถใชดบเพลงประเภท เอ และประเภท บ

โดยทประกาศกรมสวสดการและคมครองแรงงาน เรอง กำาหนดมาตรฐานเครองดบเพลงแบบเคลอนยายได พ.ศ. 2556 ไดกำาหนดไว โดยมใจความสำาคญวา “มาตรฐานเครองดบเพลงแบบเคลอนยายได ไดแก มาตรฐานสมาคมปองกนอคคภยแหงชาตสหรฐอเมรกา (National Fire Protection Association : NFPA) มาตรฐานสถาบน




มาตรฐานแหงชาตประเทศสหรฐอเมรกา (American Na-tional Standards Institute : ANSI) มาตรฐานประเทศออสเตรเลย (Australia Standards : AS) มาตรฐานประเทศองกฤษ (British Standard : BS) และมาตรฐานองคการมาตรฐานสากล (International Standardization and Organization : ISO)” ดงนนหากองคกรหรอสถานประกอบกจการใดจำาเปนตองเลอกใชเครองดบเพลงชนดทไมไดรบการรบรองโดยมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมของประเทศไทย ตองตรวจสอบใหแนใจวาเครองดบเพลง ดงกลาวไดรบการรบรองมาตรฐานใด เพอปองกนความ ผดพลาดจากการเลอกใชเครองดบเพลงทไมสอดคลองกบประเภทของเพลงไหม

3. การพจารณาระดบอนตรายของพนทหรอสถานทในการตดตง ระดบอนตรายของสถานทแตละสถานทจะสงผลตอระยะเขาถงหรอพนทในการคมครองตอเครองดบเพลง 1 เครอง โดยท กฎกระทรวง กำาหนดมาตรฐานในการบรหาร จดการ และดำาเนนการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทำางานเกยวกบการปองกนและระงบอคคภย พ.ศ. 2555 ไดแบงสถานทซงมสภาพเสยงตอการเกดอคคภย ออกเปน 3 สถานทดงน

1) สถานทซงมสภาพเสยงตอการเกดอคคภยอยางเบา หมายความวา สถานททมวตถซงไมตดไฟเปนสวนใหญ หรอมวตถตดไฟไดในปรมาณนอยหรอมวตถไวไฟในปรมาณนอยทเกบไวในภาชนะปดสนทอยางปลอดภย

2) สถานทซงมสภาพเสยงตอการเกดอคคภยอยางปานกลาง หมายความวา สถานททมวตถไวไฟ หรอวตถตดไฟได และมปรมาณไมมาก

3) สถานทซงมสภาพเสยงตอการเกดอคคภยอยางรายแรง หมายความวา สถานททมวตถไวไฟ หรอวตถตดไฟไดงาย และมปรมาณมาก

โดยทการวดระดบไมมเกณฑกำาหนดตายตว โดยกฎหมายทใกลเคยงกนอยางประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การปองกนและระงบอคคภยในโรงงาน พ.ศ. 2552 ไดมการกำาหนดประเภทหรอชนดของโรงงานทมความเสยงตอการเกดอคคภย เฉพาะโรงงานทมความเสยงตอการเกดอคคภยสงเทานน โดยมรายละเอยดตามแนบทายประกาศ ดงกลาว ดงนนในการกำาหนดระดบอนตรายของสถานทในการตดตงเครองดบเพลงนน ตองใชการคาดการณขนาดของเพลงไหม โดยพจารณาจากจำานวนและชนดของเชอเพลงทมความเปนไปไดทจะเกดเพลงไหม ตามขนาดของพนทหรอสถานทนน ๆ

ตารางขอก�าหนดตามกฎกระทรวงฯการปองกนและระงบอคคภยพ.ศ.2555สวนทเปนการตดตงเครองดบเพลง

ตารางก�าหนดการตดตงเครองดบเพลงเพอใชดบเพลงประเภทเอ

โดยค�านวณตามพนทของสถานทซงมสภาพเสยงตอการเกดอคคภย

ความสามารถของ

เครองดบเพลง

เทยบเทา

พนทของสถานทซงม

สภาพเสยงตอการเกดอคคภย

อยางเบา

ตอเครองดบเพลง1เครอง



อยางปานกลาง




อยางรายแรง


1 - เอ

2 - เอ

3 - เอ

4 - เอ

5 - เอ

10 - เอ

20 - เอ

40 - เอ

200 ตารางเมตร



1,050 ตารางเมตร





ไมอนญาตใหใช



















ตารางก�าหนดการตดตงเครองดบเพลงเพอใชดบเพลงประเภทบของสถานทซงมสภาพเสยงตอการเกดอคคภย

สถานทซงมสภาพเสยง

ตอการเกดอคคภย

ความสามารถของเครอง

ดบเพลงเทยบเทาระยะเขาถง

อยางเบา05 - บ

10 - บ

09 เมตร

15 เมตร

อยางปานกลาง10 - บ

20 - บ

09 เมตร

15 เมตร

อยางรายแรง40 - บ

80 - บ

09 เมตร

15 เมตร

ของเพลงไหมและระดบอนตรายของสถานท ดงตาราง ขอกำาหนดตามกฎกระทรวงฯ การปองกนและระงบอคคภย พ.ศ. 2555 สวนทเปนการตดตงเครองดบเพลง โดยเครองดบเพลงทกเครอง ชนดทสามารถดบเพลงประเภท เอ และ บ จะตองระบระดบความสามารถของเครองดบเพลง ไวทฉลากทตวเครองดบเพลง

4. การพจารณาระดบความสามารถของเครองดบเพลง(FireRating) เพลงประเภท เอ และ บ มการกำาหนดเกณฑมาตรฐานของระดบความสามารถของเครองดบเพลงทเหมาะสมกบขนาดของเพลงไหม โดยระดบความสามารถของเครองดบเพลงจะสงผลตอระยะเขาถงหรอพนทในการคมครองตอเครองดบเพลง 1 เครอง เชนเดยวกบประเภท

โดยระดบความสามารถของเครองดบเพลงในแตละเครองจะแตกตางกนตามชนดของสารดบเพลงทบรรจอยภายในเครองดบเพลงนน ๆ โดยเกณฑทใชในการทดสอบระดบความสามารถของเครองดบเพลง มระบไวในมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมของประเทศไทย สำาหรบเครองดบเพลง ดงตวอยางเชน “ในการทดสอบระดบความสามารถในการดบเพลงประเภท เอ ตองใชชนไมทเปนไมยางทแหงแลว

ขนาดภาคตดตามตารางท ฉ.๑ โดยมเกณฑความคลาดเคลอน 5 มลลเมตร และมความชนไมเกนรอยละ 15 เมอคำานวณจากนำาหนกอบแหงจนคงททอณหภม 103 ± 2 องศาเซลเซยส จดกองชนไมบนเหลกฉากขนาด 64 มลลเมตร X 40 มลลเมตร ซงวางบนแทนรองรบเหนอพน โดยวางชนไม เปนชนสลบกนเปนกองสเหลยมผนผา ตรงชนไมรอบนอก ใหตดกนดวยตะป”




ตวอยางรายละเอยดลกษณะการกองชนไมในการทดสอบระดบความสามารถในการดบเพลงประเภทเอตามมอก.332-2537

บนสดของตวเครองดบเพลงแบบมอถอสงจากระดบพนอาคารหรอสถานทกอสรางไมเกน 1.40 เมตร นนหมายความวาในการตดตงเครองดบเพลงตามกฎหมายทง 3 ฉบบขางตนนน อนญาตใหสามารถวางบนพนได โดยทกฎกระทรวง กำาหนดมาตรฐานในการบรหาร จดการ และดำาเนนการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทำางานเกยวกบการปองกนและระงบอคคภย พ.ศ. 2555 ไมมการกลาวถงเรองระยะของความสงในการตดตงเครองดบเพลงแบบมอถอ เนองจากมการกลาวไปแลวในสวนของกฎกระทรวงฯ กอสราง ซงถอเปนกฎหมายทออกโดยกระทรวงแรงงานเชนเดยวกน

5. การพจารณาต�าแหนงในการตดตง ตำาแหนงในการตดตงถอเปนขอกำาหนดทสำาคญทมการกลาวถงในกฎหมายทง 4 ฉบบขางตน ซงอาจมรายละเอยดแตกตางกนบาง เชน ในเรองระยะของความสงในการตดตงเครองดบเพลงแบบมอถอ ซงกฎกระทรวง ฉบบท 47 (พ.ศ. 2540) ออกตามความในพระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 และประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การปองกนและระงบอคคภยในโรงงาน พ.ศ. 2552 กำาหนดใหสวนบนสดของเครองดบเพลงแบบมอถออยสงจากพนไมเกน 1.50 เมตร แตกฎกระทรวงกำาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการทำางานเกยวกบงานกอสราง พ.ศ. 2551 กำาหนดใหสวน




ดงนนหากไมแนใจวากฎหมายฉบบใดบางมผลบงคบใชกบองคกร ผตดตงตองเลอกการตดตงใหสวนบนสดของตวเครองดบเพลงแบบมอถอสงจากระดบพนไมเกน 1.40 เมตร และนอกจากความสงในการตดตงเครองดบเพลงแบบมอถอแลว อกขอกำาหนดทตองพจารณาคอ ระยะเขาถง โดยท “ระยะเขาถง” หมายความวา ระยะทางทผปฏบตงานสามารถเขาถงเครองดบเพลงแบบมอถอ เพอดบเพลง ณ จดนน ๆ ซงระยะเขาถงนนถกกำาหนดไวในกฎกระทรวง กำาหนด

มาตรฐานในการบรหาร จดการ และดำาเนนการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทำางานเกยวกบการปองกนและระงบอคคภย พ.ศ. 2555 โดยกำาหนดวาเครองดบเพลงแบบมอถอทใชดบเพลงประเภท เอ ตองมระยะเขาถงไมเกนยสบสองเมตรหาสบเซนตเมตร และจะมระยะทเปลยนแปลงไป กรณทใชเครองดบเพลงทมความสามารถในการดบเพลงตำากวาความสามารถในการดบเพลงตามพนททกำาหนด

ระยะเขาถงตามทกฎหมายกำาหนดนน จะมลกษณะเปนเสนรศมวงกลมโดยมความยาวสงสดคอ 22.5 เมตร ซงในการกำาหนดจดสำาหรบตดตงเครองดบเพลงแบบมอถอจะตองมนใจวา ทก ๆ พนทในการปฏบตงานจะตองมระยะเขาถงไมเกนเกณฑทกำาหนด ทงนมกพบวา การกำาหนดขอบเขตพนทของระยะเขาถงทมลกษณะเปนรศมวงกลมนนจำาเปนท

จะตองมสวนทซอนทบกนของระยะเขาถงเพอใหครอบคลมทก ๆ พนทในการปฏบตงาน ทำาใหมความซบซอนในการ ตดตง ซงโดยสากลสวนใหญมกจะกำาหนดขอบเขตของระยะเขาถงใหอยในลกษณะรปทรงของสเหลยม เพอใหการกำาหนดจดสำาหรบตดตงเครองดบเพลงแบบมอถอเปนไปไดอยางสะดวกและรวดเรวกวาในแบบทเปนรศมวงกลม

โดยการกำาหนดขอบเขตของระยะเขาถงเครองดบเพลงใหอยในลกษณะรปทรงของสเหลยมนนจะคดจากรศมการเขาถงทมความยาวสงสดตามชนดและความสามารถ ในการดบเพลงของเครองดบเพลงชนดนน ๆ โดยในตวอยาง

เราจะใชเกณฑของเครองดบเพลงประเภท เอ และมความสามารถดบเพลงสงทสด ฉะนนระยะเขาถงเครองดบเพลง ทไกลทสดจะมคาเทากบ 22.5 เมตร




จากการกำาหนดขอบเขตของระยะเขาถงเครองดบเพลงใหอยในลกษณะรปทรงของสเหลยมพบวาจะไดรปทรงของสเหลยมจตรสซงมความยาวดานละ 31.82 เมตร โดยมพนทเทากบ 1,012 ตารางเมตร โดยสอดคลองกบพนทสงสดทกฎกระทรวงฯ การปองกนและระงบอคคภย พ.ศ. 2555 กำาหนดสำาหรบเครองดบเพลงชนด เอ ซงกำาหนดไวสงสดไมเกน 1,050 ตารางเมตร ตอ เครองดบเพลง 1 เครอง แตทงนเมอพจารณาถงกฎกระทรวง ฉบบท 47 (พ.ศ. 2540) ออกตามความในพระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 พบวา มการกำาหนดระยะหางระหวางเครองดบเพลงทกระยะไมเกน 45 เมตร โดยใหมเครองดบเพลง 1 เครองตอพนทไมเกน 1,000 ตารางเมตร ฉะนนหากตองการใหสอดคลองกบกฎหมายทง 2 ฉบบ การกำาหนดขอบเขตของระยะเขาถงเครองดบเพลงใหอยในลกษณะรปทรงของสเหลยมจตรส จะตองมความยาวในแตละดานไมเกน 31 เมตร

แตหากองคกรหรอโรงงานอตสาหกรรมใดทเขาขายตองปฏบตตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การปองกนและระงบอคคภยในโรงงาน พ.ศ. 2552 ซงกำาหนดไววา “เครองดบเพลงแบบมอถอทตดตงแตละเครองตองมระยะหางกนไมเกน 20 เมตร” ดงนนระยะเขาถงเครองดบเพลง จะมความยาวสงสดคอ 10 เมตร ซงเมอกำาหนดขอบเขตของระยะเขาถงเครองดบเพลงใหอย ในลกษณะ รปทรงของสเหลยมจตรส จะตองมความยาวในแตละดาน ไมเกน 14.14 เมตร ทงนในการกำาหนดขอบเขตของระยะ เขาถงเครองดบเพลงไมจำาเปนจะตองมลกษณะรปทรงของสเหลยมจตรสเพยงอยางเดยว แตขนอยกบรปทรงของอาคารหรอพนททจะดำาเนนการตดตงเครองดบเพลง โดยทมระยะเขาถงทไกลทสดและพนทในการคมครองตอเครองดบเพลง 1 เครอง ตองไมเกนเกณฑทกฎหมายกำาหนด




จากตวอยางขางตนทไดกลาวมาเกยวกบระยะเขาถงเครองดบเพลงนน เปนการกำาหนดอยางงายเสมอนเปนพนทโลงเพอความสะดวกและงายตอความเขาใจ แตในการนำาไปประยกตใชจรงกบองคกรหรอสถานประกอบกจการมกจะพบวา มกมสงกดขวางในการทผปฏบตงานจะเขาถงเครองดบเพลงอยเสมอ ฉะนนเพอใหเกดความปลอดภยสงสดในการเขาถงเครองดบเพลงอยางรวดเรวเมอเกดเหตเพลงไหม จำาเปนทจะตองคดระยะเขาถงตามเสนทางการเคลอนทของ ผปฏบตงานไปยงเครองดบเพลงตามจรง

สรปสดทายสำาหรบบทความนเปนเพยงการนำาเสนอขนตอนในการพจารณาถงการตดตงเครองดบเพลงแบบมอถอเพอใหสอดคลองกบกฎหมายทบงคบใชในประเทศไทยซงถอเปนมาตรฐานขนตำา ดงนนเพอความปลอดภยทดยงขนและความถกตอง จำาเปนทจะตองศกษาจากกฎหมายตนฉบบทเกยวของ และมาตรฐานสากลอน ๆ ดวย โดยจากทไดกลาวมาทงหมดจะพบวา ในการจะกำาหนดจำานวนสำาหรบการตดตงเครองดบเพลงนน สงแรกทเราตองทราบคอ กฎหมายฉบบใดบางทมผลบงคบใชกบองคกร รวมถงขอกำาหนดอน ๆ ทเกยวของกบองคกร เพอทเราจะไดพจารณาขอกำาหนด ตาง ๆ โดยหากพบวามการกลาวถงหรอการกำาหนดการปฏบตในเรองเดยวกน ใหดำาเนนการตามขอกำาหนดทเขมงวดทสดโดยทชนดของเชอเพลง ระดบอนตรายของพนท และระดบความสามารถของเครองดบเพลง จะเปนตวกำาหนดจำานวนเครองดบเพลงทเหมาะสมกบพนทนน ๆ

เอกสารอางองกฎกระทรวง กำาหนดมาตรฐานในการบรหารจดการ และ

ดำาเนนการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทำางานเกยวกบการปองกนและระงบ อคคภย พ.ศ. 2555.

กฎกระทรวง กำาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอม ในการทำางานเกยวกบงานกอสราง พ.ศ. 2551.

กฎกระทรวง ฉบบท 47 (พ.ศ. 2540) ออกตามความใน พระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. 2522.

ประกาศกรมสวสดการและคมครองแรงงาน เรอง กำาหนดมาตรฐานเครองดบเพลงแบบเคลอนยายได พ.ศ. 2556.

ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม ฉบบท 1970 (พ.ศ. 2537) ออกตามความในพระราชบญญตมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม พ.ศ. 2511 เรอง แกไขมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมเครองดบเพลงยกหวชนดผงเคมแหง (แกไขครงท 2).

ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การปองกนและระงบอคคภยในโรงงาน พ.ศ. 2552.

AS 2444-2001 Portable fire extinguishers and re blankets.

EN 3-7: Portable fire extinguishers. Characteristics, performance requirements and test methods.

NFPA 10-2010: Standard for Portable Fire Extinguishers.

UL711-2007 Rating and Fire Testing of Fire Extinguishers.




เรารจกการประเมนความเสยง...ฤ ๅมใชผชวยศาสตราจารย ดร.นนทกา สนทรไชยกล

Ph.D. (Microbial Risk Assessment), PG cert in Risk Management

คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

สวสดคะสำาหรบคอลมนใหม แตคนเขยนคนเดม หลายทานคงคนเคยกบผเขยนในคอลมน “สาระนารจากงานวจย” ในการปรบโฉมของวารสารความปลอดภยและสขภาพครงน ผเขยนไดรบมอบหมายใหมาคยกบทานในกรอบของการประเมนและการจดการความเสยง โดยมโจทยเพมมาวา “ขอใหมเนอหาเหมาะสมกบ จป. วชาชพ นกสงแวดลอม นกสาธารณสข นกอาชวอนามย (รวมแพทย/พยาบาลอาชวอนามย) หากเปนไปไดใหเขยนเชงการนำาไปใชโดยมทฤษฎสนบสนน” นบวาเปนโจทยทมเงอนไขทดไมยากแตทำาไดยาก ดวยประสบการณทงสอน ทงวจยและการนำาไปประยกตใชในการงานการประเมนผลกระทบ สขภาพ (Health Impact Assessment : HIA) บอกไดวาแคเรยน แคอานงานคนอน หรออะไรกตามยกเวนลงมอทำาเองไมสามารถทำาใหเราเขาใจไดอยางถองแท จนถงทกวนนผเขยนเองยงแคพอเขาใจเทานน จงถอวาการไดมาเขยนคอลมนนเปนการเปดเวทถกแถลงกบคนทมความสนใจรวมกนในวงกวางขน แนนอนเมอเปดวงคยกนการเหนตางยอมเกดขน แนนอน สวนตวการไดเขาไปสมผสกระทในพนทพย หรอการคยกบกลมคนทมความสนใจในเรอง ๆ เดยวกนทเรยกวา “บลอค : blog” มนทำาใหเขาใจวาประโยชนของการคยทงกบคนทเหนเหมอนกบคนทเหนตางกนมนคออะไร มประโยชนในแงการพฒนาความคดอยางไร ถอดบทเรยนจากสถานการณทเคยประสบมาดเหมอนจะมกำาลงใจในการมา รบผดชอบคอลมนนเพมขนมาพอประมาณ

สาระสำาคญของคอลมนนคอการสรางความเขาใจในการประเมนและการจดการความเสยง กลาวคอใชกลวธตาง ๆ เพอทำาใหผอานเหนภาพทชดเจนมความเขาใจเพยงพอ สำาหรบทจะนำาไปใชไดอยางถกตองมากขน ประเดนสำาคญทมการตงคำาถามทเกยวของกบการประเมนและการจดการความเสยงเสมอ ไดแก

หลกการและทฤษฎการประเมนและการจดการความเสยง (Principles and theory of risk assessment and management)

วธการประเมนความเสยง (ทถกตองและเหมาะสม ?) การอธบายผลการประเมนและการนำาไปใช (Risk characterization and

control) การนำาผลการประเมนความเสยงทไดไปสการจดการ (Risk-based decision

making and risk management) ความแตกตางระหวาง Risk management and risk control


ก า ร ป ร ะ เ ม น แ ล ะ ก า ร จ ด ก า ร ค ว า ม เ ส ย ง

Risk Assessment & Management

การใชการประเมนความเสยงสำาหรบการกำาหนดคามาตรฐานหรอขอกำาหนดตาง ๆ (standards and regu-lations) ทางดานสงแวดลอม สาธารณสข หรออาชวอนามย

การสอสารผลการประเมนและการจดการความเสยง (Risk communications)

พลวตของการประเมนความเสยง (Dynamic risk assessment)

การบรณาการวธการจดการขอมลรวมทงแบบจำาลองทางคณตศาสตรสำาหรบการคาดการณระดบความเสยง (Integration of risk models and quantifications)

แนวคดและเทคโนโลยขนกาวหนาสำาหรบการประเมนและการจดการความเสยง (Advanced concepts and information technologies in risk assessment and management)

การบรณาการการประเมนความเสยงในการจดการดานความปลอดภย (Integrated risk assessment and safety management)

การใชการประเมนความเสยงในกลมประเทศกำาลงพฒนา (Integrated risk assessment in develop-ing and rapidly developing countries)

ถาถามวาการประเมนความเสยง หรอการจดการความเสยงคออะไรเชอวาคงมนกวชาการจำานวนมากเบปากทำานองถามทำาไม งายนดเดยว จรงดวยคะความงายมนดเดยว นอกนนยากลวน ๆ ทงสองเรองมการสอนและอบรมบอยครงทงในสถานการศกษาและหนวยงานทงภาครฐและภาคเอกชน เชอไหมคะสวนใหญจะบอกวาการประเมนความเสยงคอ Hazard quotient หรอ cancer risk การประเมนความเสยงมแคนนและเปนเชนนนจรงหรอ

ทานอานหวขอตอไปนแลวคดถงอะไรบาง Guideline on Caries-risk Assessment

and Management for Infants, Children, and Ado-lescents

The global perspective in addressing construction risks

Landslide hazard evaluation: a review of current techniques and their application in a multi-scale study, Central Italy

Guidelines for Tree Risk Assessment and Management Arrangement on an Area Basis and on a Tree Basis

Effective risk assessment is increas-ingly important to the success of any business

Perspective on Dietary Risk Assessment of Pesticide Residues in Organic Food

Role of Risk Assessments in Viral Safety: An FDA Perspective

A new perspective on risk assessment: Physical therapy in sports

Quantitative Terrorism risk Assessment Concept Risk Assessment of Offshore

Hydrocarbon Production Installations Guidance on Environmental Liability

Risk Assessment, Residuals Management Plans and Financial Provision

A framework for integrated environmen-tal health impact assessment of systemic risks

ฯลฯ

การประเมนความเสยงสำาหรบสงคกคามประเภท สารเคมเทานนใชหรอไม เคยมใครรบางวายงมการประเมนความเสยงสำาหรบจลนทรย หรอการประเมนความเสยงองคกร การประเมนความเสยงทางการเงน การประเมนความเสยงสาธารณภย เปนตน มาถงตรงนทานคดการประเมนความเสยงคออะไร สามารถใชกบงานอะไรไดบาง วธการประเมนมความแตกตางหรอเหมอนกนอยางไร แลวมกวธ วธทใชสำาหรบประเมนความเสยงจากสารเคมใชไดกบความเสยง จากแบคทเรยหรอไม ?

ทกลาวมาขางตนเปนเพยงคำาถามเรมตนสำาหรบ การประเมนและการจดการความเสยง ยงมคำาถามอกมากมายทตองการคำาตอบหรอคำาอธบาย อยางไรกตามการจะทำาใหผอานเขาใจไดดขนตองอาศยตวอยางทเกดจากการวจย การศกษา หรอกรณศกษาจากประเทศตาง ๆ ทวโลกรวมทงประเทศไทย ดงนนเพอใหบรรลเปาประสงคทตงไว ผเขยนจะใชงานวจย งานศกษาตาง ๆ บทความ และรายงานทเกยวของและมการตพมพเผยแพรในวารสารทนาเชอถอมาเปนตวตนสำาหรบการอภปรายและใหขอคดเหนตามหลกวชาการ ทงนงานทกชนทคดเลอกมาเปนกรณศกษาจะอยในกรอบงานทเกยวของกบสงแวดลอม สขภาพ อาชวอนามยและความปลอดภยรวมทงภยพบต

วธการประเมนความเสยงทนำาเสนอจะครอบคลมทงเชงคณภาพและเชงปรมาณ สำาหรบการประเมนความเสยง




เชงปรมาณจะยกตวอยางทง Deterministic และ proba-bilistic risk assessment ถาพจารณาในประเภทสงคกคาม (Hazards) กรณศกษาทนำาเสนอจะรวมทงสารเคม สารชวะ และสงคกคามทางกายภาพ (เชน แสง เสยง ความรอน หรอรงส เปนตน)

Rodricks, JV. (1993) ไดเขยนบทความเรอง “การประเมนความเสยง สงแวดลอมและสาธารณสข” ไวอยางนาสนใจ เขากลาววา US EPA ไดพฒนาหลกการการประเมนความเสยงขนเพออธบายความเสยงสขภาพทไมสามารถอธบายไดดวยวธการประเมนแบบเกา พดใหชดขนการประเมนความเสยงถกพฒนาขนจากความพยายามทจะ คาดการณความเสยงสขภาพจากสารกอมะเรงซงซบซอนและยากในการเชอมโยงเหตไปสผล โดยใชขอมลทไดจากการทดสอบในสตวทดลองเปนหลกเนองจากขอมลทไดจากการศกษาในมนษยโดยตรงนนทำาไดยาก ดวยเหตนความเสยง ทประเมนไดมกมคาสงกวาความเปนจรง และคนสวนใหญไมเขาใจ เปนผลใหคนทวไปรบไมไดเมอถงขนการจดการความเสยงซงอาจไมไดมองเฉพาะระดบความเสยงเทานน แตตองพจารณาความเปนไปไดในเชงเศรษฐศาสตรรวมดวย

ปจจบนแนวคดการประเมนความเสยงถกนำามาใชในทางปฏบตอยางแพรหลาย แตกยงมขอจำากดทสำาคญ 2 ประการคอ (1) การอนมานวาวธการประเมนความเสยงไดถกอธบายไวอยางชดเจน (ซงไมเปนจรง?) และ (2) การจำากดการใชการประเมนความเสยงเฉพาะงานตามขอกำาหนด หรอตามกฎหมาย หรอเฉพาะสารกอมะเรง หรอวตถอนตรายทใชในงานอตสาหกรรม ทงทการประเมนความเสยงสามารถใชในวงกวางและมประโยชนเชงสงคม นนหมายความวา ถาสามารถใชการประเมนความเสยงในมตทกวางขนและเชอมโยงกบขอมลทางสงแวดลอม สงคม และสขภาพ จะ ชวยในกระบวนการคนหาและแกไขปญหาทางสาธารณสข

(ภาพสะทอนของความสมพนธระหวางสงแวดลอม สงคม และสขภาพ) ไดอยางดเยยม ดงนนการประเมนความเสยงควร เปนองคประกอบหลกในงานสาธารณสขไมวาจะเปนงานวจยหรอการจดสรรเงนทนสำาหรบงานตาง ๆ รวมถงการตดสนใจเกยวกบการปรบปรงนโยบายสาธารณสข และการขยายขอบเขตของวธการประเมนความเสยงใหกวางขนครอบคลมทกมตจนสามารถประยกตสำาหรบปญหาทางสาธารณสขทมกมจดเรมตนของปญหามาจากสงแวดลอม

การประเมนความเสยงเปนเครองมอการจดการ ความรและขอมลทมอยอยางเปนระบบ และใชสำาหรบการชเฉพาะเจาะจงระดบความแนนอนเชงวทยาศาสตรทสมพนธกบชดขอมล แบบจำาลองและขอสนนษฐานตาง ๆ ทจะนำา ไปสคำาตอบเรองความเสยงสขภาพตามชนดของสงคกคาม (ทมา : Rodricks, JV. (1993). Risk assessment, the environment, and public health. Environ Health Perspect. 1994, 102(3): 258-264.)

ความคดเหนของ Rodricks, JV. ทยกตวอยาง ขางตนชใหเหนวาการประเมนความเสยงสามารถนำามาใชในงานสาธารณสข เนองจากการประเมนความเสยงเปนเครองมอ ททำางานอยางเปนระบบตามหลกวทยาศาสตร ทำาใหเหมาะสำาหรบใชวเคราะหและสงเคราะหหาคำาตอบทวาหากเราไดรบสมผสสงคกคามไมวาจะเปนสงคกคามทางกายภาพ ชวภาพและสารเคม สขภาพเราจะถกบนทอนไปอยางไรและแคไหน อยางไรกตามการใชเครองมอทวาดงกลาวจะเกดประสทธผลสงสดตอเมอเราสามารถใชมนไดอยางเตมประสทธภาพของเครองมอนน ความยากประการหนงของการใชการประเมนความเสยงในงานสาธารณสขคอ การเปลยนแปลงของสขภาพอนามยเกดจากปจจยรวมหลายปจจย และเปนกระบวนการตอบสนองของรางกายตอสงคกคามทซบซอนหลายชน อาจใชเวลานานกวาทจะแสดงอาการของการเจบปวยใหเหน (ภาพท 1)

ภาพท 1 การตอบสนองของผรบตอการไดรบสมผสสงคกคาม

- ปรมาณ/ความเขมขน

- ระยะเวลา

- ความถ

- ทางทไดรบ

- ลกษณะผรบ (เพศ อาย กลมเสยง)

- การเคลอนยาย/ยายทอยของผรบ

- อาชพ

อตราตาย

อตราปวย

การเปลยนแปลงทางพยาธสภาพ

การเปลยนแปลงทางสรระวทยา

การไดรบสงคกคาม


ก า ร ป ร ะ เ ม น แ ล ะ ก า ร จ ด ก า ร ค ว า ม เ ส ย ง

Risk Assessment & Management

ตวอยางเชน การตอบสนองของรางกายจากการไดรบสารเคมเขาไป สารเคมจะผานเขาไปในอวยวะสวนตาง ๆ ของรางกาย อาจเปนไดทงอวยวะเปาหมายหรอทวไปไมเฉพาะเจาะจง (ภาพท 2) ดงนนอาการแสดงอาจไมสอดคลองโดยตรงกบการไดรบสมผส หรอบางครงใชเวลายาวนานมากถงจะเหนผลกระทบทเกดขนโดยเฉพาะกรณทไดรบสงคกคามทมความเขมขนตำา ๆ

อานมาถงตรงนทานจะมคำาถามเกดขนมากมายเหมอนเชนทผเขยนเคยประสบมา จนถงปจจบนนยงมอกหลายคำาถามทไมมคำาตอบดวยเหตผลหลายประการ ถาหากเปรยบเทยบการประเมนความเสยงเปนการดดวงซงเราทานคนเคยเปนอยางด ทานจะเหนวานอกจากทานจะตองหาหมอดทเชยวชาญและมประวตดแมน ๆ แลว (ระดบคยโตวาฟนธง หรอคอนเฟรม อาจไมใชการกนคณภาพทถกตองกไดนะคะ) ผลการทำานายชวตทานจะถกตองตอเมอทานใหขอมลของตวทานทเพยงพอและถกตองดวย นนคอขอจำากด

ทสำาคญมากของการประเมนความเสยงกคอขอมลทเพยงพอและถกตอง ยกตวอยางเชน ทานตองการรวาถาบรโภคอาหารทปนเปอนแคดเมยมจะมผลตอการทำางานของไตหรอไม ขอมลทจำาเปนในการประเมนความเสยงมตงแตขอมลของแคดเมยมสำาหรบอธบายคณสมบตความเปนพษซงมกจะเปนขอมลทางดานพษวทยาทไดจากการศกษาในสตวทดลอง เชน LD50 (Mean lethal dose) Reference dose (RfD) ความเปนอนตรายตอสขภาพตองมาจากขอมลการศกษาในมนษย เชน ขอมลทางระบาดวทยา ขอมลจากแหลงอน ๆ การวจย การทดลองในหองปฏบตการ (เชน การทดสอบในเนอเยอ การเพาะเลยงเชอแบคทเรย เปนตน) ปรมาณหรอความเขมขน ของภยคกคามทมอย (เชน นำา, อากาศ, ดน) ทมโอกาสไดรบสมผส (รวมทงชวงเวลา และความถ) ขนาดทเมอไดรบสมผสแลวจะกอใหเกดผลเสยตอสขภาพ ขอมลประชากร ขอมลการบรโภคหรออปโภค (Consumption data)

ภาพท 2 แผนผงแสดงเสนทางของสารเคมทรางกายไดรบเขาไป




คำาถามใหญ ๆ อกขอหนงคอการประเมนความเสยงมประโยชนอยางไร จำาเปนตองใหความสนใจหรอไมขอตอบในเบองตนแบบงาย ๆ กอนนะคะ การประเมนความเสยงนนเปนสวนหนงของการตดสนใจในเชงการจดการ ยกตวอยาง

การใชการประเมนความเสยงในการประเมนผลกระทบตอสขภาพ (Health impact assessment : HIA) ดงแสดงในภาพท 3

ภาพท 3 ขอบเขตของการประเมนความเสยงใน HIA ระดบโครงการ (เสนปะ -------)

ฉบบนถอวาเปนการเรมตนทำาขอตกลงวาเราจะพดคยกนแบบไหน ขอบเขตเนอหาทคดวาจะมประโยชนและเปนไปตามเปาประสงคของคอลมน คงตองรบกวนทกทานทเขามานงจบกาแฟอานคอลมนนชวยสะทอนมมมองของทานในทกเรองทเกยวกบคอลมนนดวยคะ สามารถสงผาน e-mail : [email protected] ไดตลอดเวลา ขอบคณลวงหนา


เ ท ค โ น โ ล ย ส ง แ ว ด ล อ ม

Environmental Technology

ปญหา e-waste และการจดการผชวยศาสตราจารย ดร.สรรตน สวณชยเจรญ วศ.ด. (เทคโนโลยสงแวดลอม)

สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

ปจจบนความกาวหนาทางเทคโนโลยไดพฒนาผลตภณฑทมความสามารถสง และตอบสนองการใชงานของผบรโภคไดมากขนในหลาย ๆ รปแบบ จนอาจกลาวไดวาเครองใชไฟฟาและอปกรณอเลกทรอนกสไดกลายมาเปนสวนหนงของการด�ารงชวตของผคนจ�านวนมาก แตอยางไรกตาม อกดานหนงของการพฒนาเทคโนโลยดงกลาว กกอใหเกดปญหาจากผลตภณฑเกาทลาสมย หรอซากผลตภณฑทหมดอายการใชงาน (e-waste) ซงเปนประเดนดานสงแวดลอมทนานาประเทศใหความส�าคญและพยายามหาวธการจดการทเหมาะสมเพอรบมอกบปญหาดงกลาวทนบวนจะทวความรนแรงมากขน

ในทนจงขอน�าขอมลดานสงแวดลอมของปญหา e-waste มาสรปเพอใหเหนภาพของปญหาดงกลาวไดดขนในประเดนค�าถาม-ค�าตอบ ดงตอไปน

e-waste คออะไรความหมายของ e-waste ทพดถงกนมากจะพจารณาตามผลตภณฑทอยใน

ขอบเขตของระเบยบวาดวยซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสของสหภาพยโรป (Waste Electrical and Electronic Equipment; WEEE) ดงน

1) เครองใชไฟฟาขนาดใหญ (large household appliances) เชน เครองท�าความเยนขนาดใหญ ตเยน ตแชแขง

2) เครองใชไฟฟาขนาดเลก (small household appliances) เชน เครองดดฝน เตารด เครองปงขนมปง กระทะไฟฟา เครองท�ากาแฟ

3) อปกรณเทคโนโลยสารสนเทศและโทรคมนาคม (IT and telecommunica-tions equipment) เชน เครองคอมพวเตอร เครองพมพ อปกรณท�าส�าเนา

4) เครองใชเพอการบรโภค (consumer equipment) เชน วทย โทรทศน กลองวดโอ เครองบนทกวดโอ เครองบนทกเสยง เครองขยายเสยง เครองดนตรไฟฟา

5) อปกรณแสงสวาง (lighting equipment) เชน อปกรณส�าหรบหลอดฟลออ- เรสเซนต โคมไฟแรงสง หลอดความดนโซเดยม หลอดฮาไลด และโคมโซเดยมแรงดนต�า

6) เครองมอไฟฟาและอเลกทรอนกส (electrical and electronic tools) เชน เครองเจาะ เครองเยบหมด เครองเชอมโลหะ เครองพน เครองตดหญาหรอท�าสวน (ยกเวนเครองมออตสาหกรรมขนาดใหญ)

7) ของเลน เครองหยอนใจและอปกรณกฬา (toy, leisure and sport equip-ment) เชน รถไฟไฟฟา วดโอเกม เครองกฬาทมเครองไฟฟาและอเลกทรอนกสเปนสวนประกอบ เครองพนนหยอดเหรยญ




8) เครองมอแพทย (medical device) เชน อปกรณรกษาโรคดวยรงส (ยกเวนผลตภณฑเพาะหรอ ตดเชอ)

9) เครองมอตดตามและควบคม (monitoring and control instrument) เชน เครองจบควน ตวจายความรอน เครองควบคมอณหภม

10) เครองจ�าหนายสนคาอตโนมต (automatic dispensers) เชน เครองขายเครองดมรอนเยนบรรจขวดหรอกระปองอตโนมต เครองขายผลตภณฑอตโนมต เครองถอนเงนอตโนมต เปนตน

อยางไรกตาม เมอพจารณาแลวจะเหนไดวานยาม ดงกลาวจะครอบคลมอปกรณไฟฟาเกอบทกชนด ดงนน จงอาจกลาวโดยสรปไดวา e-waste (electronic waste) หมายถง เครองใชไฟฟาและอปกรณอเลกทรอนกสทกชนด รวมถงชนสวน อปกรณประกอบ และวสดสนเปลอง (เชน แบตเตอร และตลบหมกพมพ) ทหมดอายการใชงาน เสอมสภาพ ถกทง หรอผใชไมตองการใชงานตอ

เหตใดปรมาณของ e-waste จงมปรมาณเพมสงขนe-waste เปนประเดนส�าคญทางสงแวดลอมทนานา

ประเทศใหความส�าคญ เนองจากเปนปญหาทมแนวโนมทวความรนแรงเพมมากขนทงในดานปรมาณและความเปนพษ ปรมาณ e-waste มแนวโนมเพมสงขนมาตลอด มการ คาดการณวา ในแตละปจะมขยะอเลกทรอนกสประมาณ 50 ลานตนเกดขนทวโลก กรนพซเคยประเมนวาถาหากน�าขยะอเลกทรอนกสเหลานนมารวมกนในโบกรถไฟกจะมขนาดยาวเทากบหนงรอบโลกเลยทเดยว (สจตรา และปเนต, 2556) ส�าหรบสถานการณลาสดจากรายงานสถานการณมลพษประเทศไทย ป พ.ศ. 2556 พบวากรมควบคมมลพษได คาดการณปรมาณซากผลตภณฑเครองใช ไฟฟาและอเลกทรอนกส (WEEE) ทเกดขน คดเปนน�าหนกรวมทงสน 368,314 ตน (คดเปนรอยละ 65.4 ของปรมาณของเสยอนตรายจากชมชน) โดยมปรมาณเพมขนจากปรมาณท คาดการณไวในป พ.ศ. 2555 ประมาณกวา 9,000 ตน คดเปนรอยละ 2.5

การทปรมาณ e-waste มแนวโนมเพมสงขน อาจจะเนองมาจากสาเหตหลก ๆ ดงน เชน

1) อตสาหกรรมอเลกทรอนกสเปนภาคการผลตทใหญทสดและเตบโตเรวทสดของโลก ผผลตมการแขงขนกนพฒนาสนคาชนดใหม ๆ มากขนเพอขยายตลาด ท�าใหเทคโนโลยมอายสนลงเรอย ๆ เนองจากนวตกรรมใหม ๆ เกดขนทกวน และมผลตภณฑทตกรนมากขนเชนกน

2) พฤตกรรมผบรโภคเปลยนไป เชน นยมเปลยนเครองใหมทมเทคโนโลยดกวา ท�าใหอายการใชงานสนลง

3) เกดจากสภาพบงคบ เชน แบตเตอรเสอม ช�ารดแลวไมมอะไหลทดแทน ท�าใหตองทงสนคากอนหมดอาย

องคประกอบทมคาของผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส

องคประกอบของผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสจะมความหลากหลายทงชนดและปรมาณ ขนอยกบประเภทของผลตภณฑ เทคโนโลยในการผลต และอายการใชงาน โดยทวไปสามารถแบงไดเปน 2 กลม ใหญ ๆ คอ วสดทสามารถน�ากลบมาใชใหมได และสารอนตราย

ในสวนวสดทสามารถน�ากลบมาใชใหมไดนน จากขอมลขององคประกอบทเปนโลหะมคาของซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส พบวาโลหะมคาจะพบมากในแผนวงจรอเลกทรอนกส (printed circuit board; PCB) หรอนยมเรยกกนโดยยอวา แผนวงจร ซงเปนสวนประกอบพนฐานทส�าคญของผลตภณฑไฟฟาอเลกทรอนกสเกอบทกประเภท ดงจะเหนไดจากตารางท 1 ซงแสดงองคประกอบของวสดโดยรวมในตวอยางซากอเลกทรอนกส 7 ประเภท มการคาดการณปรมาณซากพซบทจะเกดขนในประเทศไทยในป พ.ศ. 2551 โดยส�าหรบชนสวนคอมพวเตอร (เฉพาะ CPU) นน คาดวาจะมปรมาณถง 3.3 ลานเครอง หรอคดเปน 20,000 ตน โดยมชนสวนพซบอยประมาณ 3,700 ตน ซงหากสามารถรไซเคลแผนวงจรพมพดงกลาวได คาดวาจะสามารถสกดทองแดงไดถง 480 ตน (แผนวงจรพมพ 100 กโลกรม สามารถสกดทองแดงไดประมาณ 13-15 กโลกรม) หรอคดเปนมลคากวา 100 ลานบาท (คดทราคาทองแดง 214 บาทตอกโลกรม) (เปรมฤด และคณะ, 2554)




ตารางท 1 ปรมาณวสดทเปนองคประกอบของซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส

ผลตภณฑ

นาหนก

โดยเฉลย

(กก./เครอง)

ประเภทวสดหรอชนสวน/ปรมาณโดยเฉลย (กก./เครอง)

พลาสตก

เหลก ทองแดง อลมเนยม สงกะส แกว แผงวงจร แบตเตอร อน ๆ ชนด ปรมาณ

โทรศพท

มอถอ

0.26 ABS, PC 0.12 0.01 0.03 0.01 NA 0.05 NA 0.05 <0.01

เครองซกผา 17.53 ABS, PP 7.91 8.07 0.84 0.01 NA NA NA NA 0.69

เครองปรบ

อากาศ

48.18 ABS, PS 10.83 23.93 6.78 2.50 0.46 NA NA NA 4.06

เครองถายเอกสาร 224.31 ABS, PC 13.28 190.68 5.39 5.13 NA 1.13 5.65 NA 2.04

ชนสวน

คอมพวเตอร

(เฉพาะ CPU)

5.96 ABS, PC 0.6 1.60 0.37 2.18 NA NA 1.13 NA 0.08

โทรทศน

(ชนดจอ CRT)

9.58 PC-ABS

Bends

0.79 0.59 0.54 0.24 NA 6.66 0.38 NA 0.38

หมอหงขาวไฟฟา 2.48 PS 0.81 1.43 0.08 0.16 NA NA NA NA NA

น�าหนกรวม (กก.) 308.3 34.34 226.30 14.02 10.23 0.46 7.84 7.15 0.06 7.33

ทมา : เปรมฤด และคณะ, e-waste เทคโนโลยการจดการซากแผนวงจรอเลกทรอนกส, 2554.

การน�าเทคโนโลยรไซเคลเขามาใชในการจดการของเสยเปนสงทจ�าเปนอยางยง เพราะสามารถชวยลดปรมาณการใชวสดหรอสารตงตนบรสทธ ลดปรมาณของเสยทเปนประโยชน ลดตนทน และพลงงานทจะใชในการก�าจดของเสย ลดปรมาณมลพษหรอสภาวะแวดลอมทเปนพษ และการรไซเคลยงสามารถชวยใหราคาสนคาทไดจากการน�าวสดทใชประโยชนแลวกลบมาใชใหมลดต�าลงอกดวย

อยางไรกตามเนองจากการออกแบบผลตภณฑดงกลาวมความซบซอน มการเชอม ยดตด และหลอมรวมวสดตาง ๆ เขาดวยกน ประกอบกบการรไซเคลอาจท�าใหเกดการพฒนาวสดชนดใหมทใหคณสมบตตางไปจากวสดเรมตน และการน�าเทคโนโลยรไซเคลมาใชกไมใชเรองงาย เพราะมเทคโนโลยอยหลายระดบ ทงแบบพนฐานและแบบซบซอนท

ตองการความบรสทธของวสด ปรมาณการจดการ และกระบวนการทมประสทธภาพสง ท�าใหการแยกหรอสกดของมคาดงกลาวตองใชเทคโนโลยและตนทนสง จงท�าใหมการเลอกใชวธการยดอายการใชงานของผลตภณฑนนออกไปอกโดยการสงออกไปยงตลาดมอสองในประเทศก�าลงพฒนา เชน จน อนเดย เวยดนาม รวมทงไทยดวย

อนตรายของ e-wasteสารอนตรายทเปนองคประกอบอยในโครงสรางของ

ผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสมหลายชนด แตกตางกนไปตามชนดของผลตภณฑ ในทนจะยกตวอยางสารอนตรายทพบโดยทวไป ไดแก โลหะหนก และสารหนวงการตดไฟกลมโบรมน ดงแสดงในตารางท 2




ตารางท 2 สารอนตรายทพบในผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส

สารเคม แหลงกาเนด อนตรายตอสขภาพ

อารเซนก ใชในแผงวงจร ท�าลายระบบประสาท ผวหนงและระบบการยอยอาหาร หากไดรบ

ปรมาณมากอาจท�าใหถงตายได

แบเรยม ใชในแผนหนาของหลอดรงส

แคโทด

มผลตอสมอง ท�าใหสมองบวม กลามเนอออนลา ท�าลายหวใจ ตบ

และมาม

แบรลเลยม พบในแผงวงจรหลก

(motherboard)

และคอนเนคเตอร (connector)

กอใหเกดการระคายเคองของเยอเมอกในระบบทางเดนหายใจ ไอ และ

หายใจล�าบาก ผวหนงอกเสบ เปนไข ท�าใหเกดโรคปอดอกเสบ และ

เปนสารกอมะเรงในมนษย

แคดเมยม วสดกงตวน�า

(semiconductors)

ตวตานทาน แบตเตอร หมก

สะสมในรางกาย โดยเฉพาะทไต ท�าลายระบบประสาท ท�าลายกระดก

ระบบหายใจ จดวาเปนสารกอมะเรงในมนษย

โครเมยม (Cr+6) ใชเคลอบโลหะท�าใหไมเปนสนม

ทนตอการผกรอน

ผานเขาสผนงเซลลไดงาย สงผลในการท�าลายดเอนเอ และเปนสารกอ

มะเรง

ปรอท พบในตวตดความรอน สวตช

จอแบน และแบตเตอร

สงผลในการท�าลายอวยวะตาง ๆ รวมทงสมอง ไต และเดกในครรภ

มารดาได ถาปนเปอนลงสแหลงน�าจะเปลยนรปและตกตะกอน ซงจะ

สะสมตอไปตามหวงโซอาหาร

ตะกว เปนสวนประกอบในการบดกร

แผนวงจร หลอดภาพรงส

แคโทด แบตเตอร

ท�าลายระบบประสาทสวนกลาง ระบบโลหต การท�างานของไต การ

สบพนธ มผลตอการพฒนาสมองของเดก และท�าลายระบบประสาท

ระบบเลอด และระบบสบพนธในผใหญ

สารหนวงการตดไฟ

กลมโบรมน

(brominated

flame

retardants)

ใชเปนสวนผสมในอปกรณ

อเลกทรอนกสหลายชนดเพอ

ท�าใหการตดไฟชาลงในกรณท

เกดไฟไหม พบมากในแผงวงจร

สายเคเบล และพลาสตกหม

อปกรณอเลกทรอนกส

สารในกลมนไดแก polybrominated biphenyls (PBBs) และ poly-

brominated diphenyl ethers (PBDEs) เปนตน สามารถสะสมอย

ในรางกายคงทน โดยจะไปรบกวนการท�างานของระบบประสาทสมอง

ตอมไรทอ และฮอรโมน ยบยงการท�างานของไทรอยดฮอรโมน สงผล

ตอการพฒนาทารกในครรภ และมรายงานวาจะเพมความเสยงในการ

เกดมะเรงระบบทางเดนอาหารและตอมน�าเหลอง

จากขอมลสารอนตรายดงกลาวขางตน e-waste จงจดอย ในประเภทขยะอนตราย (hazardous waste) เนองจากมสวนประกอบทเปนอนตรายตอสขภาพและ สงแวดลอมจ�านวนมาก มรายงานผลการศกษาพบวามปรมาณสารพษตกคางสะสมในสภาพแวดลอมและหวงโซอาหารในบรเวณททงขยะ e-waste ในปรมาณสง ในการน สหภาพยโรปจงไดมการก�าหนดระเบยบวาดวยการจ�ากดการใชสารทเปนอนตรายบางประเภทในผลตภณฑไฟฟาและอเลกทรอนกส (Restriction of Hazardous Substances;

RoHS) โดยหามใชสารโลหะหนก 6 ประเภท ทเปนอนตรายในผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส ไดแก ตะกว ปรอท แคดเมยม โครเมยมเฮกซาวาเลนท โพลโบรมเนตเตด ไบฟนล โพลโบรมเนตเตด ไดฟนลอเทอร เปนผลใหผผลตทสงออกผลตภณฑไปจ�าหนายในสหภาพยโรปรายใหญมการเปลยนเทคโนโลยการผลตและหาสารอนทดแทนสารอนตรายตามระเบยบดงกลาว

นอกจากสารอนตรายทเปนองคประกอบในซากผลตภณฑดงกลาวแลว การคดแยก และบ�าบดดวยวธการ




ทไมถกตองกยงท�าใหเกดอนตรายและมลพษจากสารเคมทใชในการสกดและของเสยจากกระบวนการบ�าบดทไมถกตองไดอก ดงนเชน

1) สารปนเปอนทมาจากขยะอเลกทรอนกสจะเขาสระบบนเวศทางดนและน�าดวยการชะละลายจากแหลงทงขยะอเลกทรอนกสทน�ามากองรวมกน

2) การยอยขยะอเลกทรอนกสดวยกรดในทโลงเพอน�าโลหะมคากลบมาใหม ของเสยจากน�ากรดซงเขมขนไปดวยโลหะหนกถกทงลงดนหรอในทางระบายน�าทวไป

3) สารปนเปอนมากมายในขยะอเลกทรอนกสลอยในรปฝนละอองลอยฟงไปกบอากาศ และแพรกระจายไปสคนโดยผานทางการกน การสดหายใจ และการซมเขาผวหนง เนองจากวธการบ�าบดทไมเหมาะสม เชน การใหความรอนเพอถอดชนสวนจากแผนวงจรพมพดวยมอ การเผาในทเปดเพอลดปรมาณของเสยและน�าโลหะกลบมาใชใหม และการยอยขยะอเลกทรอนกสดวยกรดในทโลง เปนตน

4) ท อ ง แด งท เป น ส ว นป ร ะ ก อบขอ ง ข ย ะอเลกทรอนกสจะเปนตวเรงปฏกรยา (catalyst) ใหเกดสารไดออกซน (dioxin) ในระหวางทสารหนวงไฟ (flame-retar-dant) ถกเผา โดยเฉพาะการเผาสารหนวงไฟประเภทโบรมน (brominated flame-retardant - BFRs) ทอณหภมต�า

เทคโนโลยในการรไซเคล e-waste เทคโนโลยการการรไซเคลโลหะมคาจากซากแผน

วงจรพมพในปจจบนมหลากหลายวธ ดงนเชน (เปรมฤด และคณะ, 2554)

1) วธการทางกายภาพ เปนวธการแยกโลหะออกจากแผนวงจร โดยอาศยคณสมบตทางกายภาพของวสด เชน การคดแยกดวยความหนาแนน การแยกระหวางสถานะของแขงและของเหลว การคดแยกดวยแมเหลกและไฟฟา เปนตน ขอดของกระบวนการน คอ ใชพลงงานนอย ลดการปลดปลอยของเสยออกสสงแวดลอม สวนขอเสย คอ โลหะอาจไมบรสทธเทาทควร ตองน�าไปหลอม หรอเผา หรอเขาสกระบวนการทางเคม เพอใหไดมาซงโลหะบรสทธตอไป

2) วธการทางเคม เปนวธการแยกโลหะออกจากแผนวงจร โดยอาศยการใชกรดละลายโลหะทตองการออกมาจากสารละลายจากนนจงใชเทคนคอน ๆ เชน กระบวนการทางไฟฟาเคม (electrochemistry) การแลกเปลยนไอออน (ion exchange) รเวอรสออสโมซส (reverse osmosis) การแยกสารผานเยอดวยไฟฟา (electrodialysis) การชะดวยจลนทรย (bioleaching) การสกดดวยของเหลวเหนอ

วกฤต (supercritical fluid extraction) ท�าใหโลหะทตองการแยกออกมาจากสารปะปนอน ๆ ขอดของกระบวนการนคอโลหะทไดมความบรสทธ สวนขอเสยคอ สนเปลองสารเคมทใชในกระบวนการและมของเสยเขาส สงแวดลอมเปน จ�านวนมาก

3) วธการทางความรอน เปนวธการทใชการเผาแผนวงจร เพอหลอมเอาโลหะออกมา ขอดของวธการนคอไดโลหะทมความบรสทธ ในสวนของขอเสยคอใชพลงงานในการหลอมสงมาก และการหลอมยงกอใหเกดกาซไดออกซนและฟรานซงเปนกาซพษ และกอใหเกดภาวะโลกรอน

ทงน เพอใหการรไซเคลท�าไดอยางไมยงยาก ควรมการส งเสรมให ผ ผลตพฒนาเทคโนโลยและวธการท เหมาะสมในการออกแบบและผลตชนสวน/สวนประกอบ ของผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส ใหเออ ตอการตอยอดไปยงเทคโนโลยรไซเคลไดอยางเหมาะสมและมผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสด (เปรมฤด และคณะ, 2554)

โดยสรปปรมาณ e-waste ทเพมขนอยางมากมายทวโลก ท�าใหเกดโรงงาน/ธรกจการรไซเคลขยะเพอน�าทรพยากรมคาหมนเวยนกลบมาใชใหมกนอยางแพรหลาย ซงหากมการรไซเคลดวยเทคโนโลยทไมเหมาะสม จะสงผลใหเกดการกระจายตวของมลพษตาง ๆ ในสงแวดลอม และยงอาจมการปนเปอนของสารพษเขามาสระบบหวงโซอาหารของมนษย นอกจากนยงมเสนทางการน�าเขาและสงออกขยะจากประเทศหนงไปยงอกประเทศหนง จงมโอกาสทจะสง ผลกระทบตอผคนทวโลก ดงนนจงควรมการจดการแบบบรณาการทงดานการสงเสรมเทคโนโลยทเหมาะสมและไดมาตรฐานใหกบผประกอบการหรอชมชนในการรไซเคลขยะ การสงเสรมใหเกดการคดแยก น�ากลบมาใชซ�า และการน�ามาใชประโยชนใหมอยางถกวธ การรณรงค ใหความรและสรางความตระหนกกบประชาชนในการเลอกใชผลตภณฑ ทเปนมตรกบสงแวดลอมและมอายใชงานยาวนาน รวมทง มกฎหมายทสงเสรมใหเกดกลไกในการบรหารจดการขยะอเลกทรอนกสไดอยางมประสทธภาพและเหมาะสม




เอกสารอางองกรมควบคมมลพษ. (2551). คมอการจดการซากผลตภณฑ

เครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส. กรงเทพมหานคร: บจก.ไทยเอฟเฟคทสตดโอ.

กรมโรงงานอตสาหกรรม. โครงการจดท�าระบบตดตามวงจรชวตซากอปกรณไฟฟาและอเลกทรอนกส.

สบคนจาก http://www.eeec.eng.ku.ac.th/diw-weee/

ธตกานต องอาจวาณชย. (2555). ความรบผดชอบของผผลต ในการจดการซากผลตภณฑ เครองใช ไฟฟาและอเลกทรอนกสในประเทศไทย. วทยานพนธปรญญานตศาสตรมหาบณฑต สาขากฎหมายระหวางประเทศ, มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

เปรมฤด กาญจนปยะ และคณะ. (2554). e-waste เทคโนโลยการจดการซากแผนวงจรอเลกทรอนกส. ปทมธาน: ส�านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต.

สจตรา วาสนาด�ารงค และปเนต มโนมยวบลย. (2556). ขยะอเลกทรอนกส ปญหาใหมของโลกยคไฮเทค. ในสงแวดลอมไทยในกระแสโลกาภวฒน (สถานการณ สงแวดลอมไทยกบการบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม) กรงเทพมหานคร: ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ�ากด.

อทธพล ศรเสาวลกษณ. ปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะ ดานการจดการเศษเหลอทง และแนวทางระเบยบ WEEE และ RoHS ของไทย. เอกสารประกอบการสมมนาระดมความคดเหนเกยวกบแนวทางการจดการเศษเหลอทงของเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสไทย จดโดย สถาบนไฟฟาและอเลกทรอนกส. 26 สงหาคม 2546.

A knowledge base for the sustainable recycling of e-waste, http://www.ewasteguide.info/introduction/e-waste.

Lundgen, K. (2012). The global impact of e-waste: Addressing the challenge. Geneva: International Labour Organization.

McCann, D. & Wittmann, A. (2015). e-waste Pre-vention, Take-back system Design and policy Approaches. Retrieved from http://www.step-initiative.org/publications.html.


Industrial Hygiene

ส ข ศ า ส ต ร อ ต ส า ห ก ร ร ม

การท�างานทต องสมผสเสยงดงตลอดระยะเวลาการท� างานพบได ในสถาน

ประกอบกจการตาง ๆ ซงประเภทกจการทตองด�าเนนการตรวจวดระดบเสยงดง ไดแก

การระเบด ยอย โมหรอบดหน การผลตน�าตาลหรอท�าใหบรสทธ การผลตน�าแขง การปนทอ

โดยใชเครองจกร การผลตเครองเรอน เครองใชจากไม การผลตเยอกระดาษหรอกระดาษ

กจการทมการปมหรอเจยรโลหะ (กรมสวสดการและคมครองแรงงาน, 2550) ซงมาตรฐาน

ระดบเสยงดงทยอมใหลกจางไดรบตลอดเวลาการท�างานในแตละวน โดยถาผปฏบตงานท�างาน

8 ชวโมงตอวน ระดบเสยงเฉลยตลอดเวลาการท�างาน (TWA) ทผปฏบตงานสมผสจะตอง

ไมเกน 90 เดซเบลเอ เปนตน นอกจากนในการท�างานในแตละวนผปฏบตงานจะสมผสระดบ

เสยงสงสด (Peak) ไดไมเกน 140 เดซเบลเอ (กระทรวงแรงงาน, 2549) การตรวจวดเสยง

ดงในสถานประกอบกจการตาง ๆ นน โดยทวไป จป. วชาชพ (เจาหนาทความปลอดภยใน

การท�างานในระดบวชาชพ) จะไมไดเปนผด�าเนนการตรวจวดเสยงโดยตรง แตจะด�าเนนการ

โดยบรษทหรอหนวยงานเอกชนทได รบการรบรองให สามารถด�าเนนการตรวจวด

สงแวดลอมในการท�างาน เชน เสยง แสงสวาง ความรอนในสถานประกอบกจการเขามาด�าเนน

การตรวจวด อยางไรกตาม จป. วชาชพกยงตองมบทบาทหนาทในการประเมนผลกระทบดาน

สงแวดลอมในการท�างานใหกบผปฏบตงาน ซงในทนจะขอกลาวถงเฉพาะเรองการตรวจ

ประเมนระดบเสยงดงในสถานประกอบกจการ

การวางแผนเปนสงส�าคญทจะตองด�าเนนการกอนทจะท�าการตรวจวดเพอประเมน

ระดบเสยงดงในสถานประกอบกจการโดย จป. วชาชพจะตองมการวางแผนในเรองตาง ๆ

OSH (Canadian Centre for Occupational Health and Safety, 2015) ไดแก

1. วตถประสงคของการตรวจวดระดบเสยง จป. วชาชพจะตองก�าหนด

วตถประสงคของการตรวจวดระดบเสยงดง เพอใหสามารถด�าเนนการตามขนตอนและวธการ

ตาง ๆ ของการตรวจวดไดอยางถกตองและครบถวน ซงวตถประสงคของการตรวจวดระดบ

เสยงดง ไดแก

การตรวจวดระดบเสยงดงในโรงงานอตสาหกรรม

ผชวยศาสตราจารยอภรด ศรโอภาส วท.ม. (สขศาสตรอตสาหกรรมและความปลอดภย)สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช




1.1 การตรวจวดเพอประเมนการสมผสเสยง

ตามกฎหมาย

เปนการประเมนวาเสยงทผ ปฏบตงาน

สมผสมอนตรายตอสมรรถภาพการไดยนหรอไม ซงตาม

กฎหมาย (กรมสวสดการและคมครองแรงงาน, 2550) จะ

ตองท�าการตรวจวดและวเคราะหสภาวะการท�างานเกยวกบ

ระดบเสยงภายในสถานประกอบกจการอยางนอยปละ 1 ครง

แตหากมการปรบปรงหรอเปลยนแปลงเครองจกร อปกรณ

กระบวนการผลต วธการท�างาน หรอการด�าเนนการใด ๆ ท

อาจมผลตอการเปลยนแปลงระดบเสยงจะตองท�าการ

ตรวจวดและวเคราะหระดบเสยงอกครงภายใน 90 วน

นบจากวนทมการปรบปรงหรอเปลยนแปลง

1.2 การตรวจวดเพอด�าเนนการโครงการ

อนรกษการไดยน

เปนการตรวจประเมนระดบเสยงเพอเฝา

ระวงเสยงดง (Noise monitoring) โดยจะมการจดท�า

แผนผงเสนเสยง (Noise contour map) เพอก�าหนดพนท

ทมระดบเสยงดงเกนกวาคามาตรฐาน ซงจะตองมการตด

ปายเตอนและสวมใสอปกรณปองกนการสญเสยการไดยน

ตลอดจนจะตองมการเฝาระวงการไดยน (Hearing

monitoring) โดยการตรวจการไดยนใหกบผปฏบตงานกลม

เสยง เปนตน (OSHA : Occupational Safety and

Health Administration, 1991; กรมสวสดการและ

คมครองแรงงาน, 2553)

1.3 การตรวจวดเพอด�าเนนการควบคมเสยง

เปนการหาแนวทางในการควบคมเสยง

ทเกนมาตรฐานก�าหนดและอาจกอใหเกดการสญเสยการ

ไดยนของผปฏบตงาน เชน การตรวจวดเสยงทแหลงก�าเนด

เสยงแบบแยกความถ การตรวจวดเสยงเพอหาแหลงก�าเนด

เสยงทเปนปญหาในกรณทมแหลงก�าเนดเสยงหลาย ๆ

แหลง

เมอก�าหนดวตถประสงคของการตรวจวดระดบเสยง

ไดแลว ในทนจะขอกลาวถงเฉพาะวตถประสงคการตรวจวด

ระดบเสยงเพอประเมนการสมผสเสยงตามกฎหมาย ซงเปน

หนาทส�าคญของ จป. วชาชพในการตรวจประเมนระดบเสยง

ดงในสถานทท�างานทผ ปฏบตงานสมผสใหเปนไปตาม

ทกฎหมายก�าหนด

สงส�าคญท จป. วชาชพจะตองพจารณาตอไปในการ

ตรวจวดเสยงตามกฎหมาย คอ

2. ชนดของอปกรณตรวจวดเสยง การตรวจ

วดระดบเสยงเพอประเมนการสมผสเสยงตามกฎหมาย

จะตองใชอปกรณทไดมาตรฐานของคณะกรรมาธการ

ระหวางประเทศวาดวยเทคนคไฟฟา (International

Electrotechnical Commission) หรอเทยบเทา ตามท

กฎหมายก�าหนด และจะตองค�านงถงลกษณะของเสยง

ทผปฏบตงานสมผสดวยวาเหมาะสมกบการใชเครองวดเสยง

ชนดใด ดงรายละเอยดตอไปน

2.1 เครองวดเสยง (Sound Level meter)

ตองไดมาตรฐาน IEC 61672 : 2002 Electroacoustics

Sound Level Meters Class 1 หรอ Class 2 หรอเทยบเทา

ไดแก เครองวดเสยงชนดนใชส�าหรบการตรวจวดเสยง

ในบรเวณทท�างานทมเสยงดงตอเนองและเสยงมลกษณะ

คงท (Steady noise) เชน เสยงมอเตอร เสยงจากพดลม

เสยงเครองทอผา เปนตน การตงคาเครองวดเสยงจะตงคา

การตรวจวดทสเกลเอ โดยมหนวยเปนเดซเบลเอ (dB(A))

และตงคาการตอบสนอง (Response) แบบชา (slow) การ

ตดตงเครองวดเสยงจะตดตงไวบนขาตง (Tripod) (ดงภาพ

ท 1) โดยใหความสงของไมโครโฟนอยทระดบการไดยน

(Hearing zone) คออยในรศมไมเกน 30 เซนตเมตรจาก

หของผปฏบตงานทก�าลงปฏบตงาน ณ จดนน และหน

ไมโครโฟนไปทแหลงก�าเนดเสยง กรณตรวจวดในบรเวณท

มพดลมหรอกระแสลมแรง จะตองสวมอปกรณปองกนลม

(Wind screen) ทไมโครโฟนเครองวดเสยงทกครงและ

ตลอดระยะเวลาการตรวจวด เพอปองกนผลการตรวจวด

ระดบเสยงผดพลาดไปจากความเปนจรง ในการตรวจวดจะ

ตรวจวดบรเวณทมผปฏบตงานปฏบตงานอยในสภาพการ

ท�างานปกต ตลอดระยะเวลาการท�างานใน 1 วน ซงการ

ก�าหนดจดตรวจวดจะไดกลาวตอไป


Industrial Hygiene


ภาพท 1 การตดตงเครองวดเสยงบนขาตง

2.2 เครองวดปรมาณเสยงสะสม (Noise

dosimeter หรอ Noise dosemeter) ตองไดมาตรฐาน

Specifications for Personal Sound Exposure Meter

หรอเทยบเทา ไดแก ANSI S1.25-1991 Specification for

Personal Noise Dosimeters หรอ BS EN 61252 : 1997

for Personal Sound Exposure Meters

เครองวดปรมาณเสยงสะสมจะถกใช ใน

กรณทผ ปฏบตงานสมผสเสยงดงตอเนองแบบไมคงท

(Non-steady or Fluctuating noise) เชน เสยงจาก

เครองบดพลาสตก เสยงจากเครองเจยร เปนตน และ/หรอ

เสยงทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา และ/หรอกรณท

ผปฏบตงานตองท�างานทตองเคลอนทไปยงจดท�างานทม

ระดบเสยงดงตางกนตลอดเวลาการท�างาน เชน พนกงาน

ขบรถฟอรคลฟท พนกงานเขนรถอปกรณจากแผนกหนง

ไปอกแผนกหนง เปนตน

วธการตรวจวดระดบเสยงด วยเครองวด

ปรมาณเสยงสะสม ใหตรวจวดบรเวณทมลกจางปฏบตงาน

อยในสภาพการท�างานปกต การตงคาเครองวดเสยงจะตงคา

การตรวจวดทสเกลเอ โดยมหนวยเปนเดซเบลเอ (dB(A))

โดยตงคาการตอบสนอง (Response) แบบชา (slow) และ

ตองตงคาใหเครองค�านวณปรมาณเสยงสะสมทระดบ

(Threshold level) 80 เดซเบล (dB) Criteria Level

ทระดบ 90 เดซเบล (dB) และ Energy Exchange rate

ท 5 (กรมสวสดการและคมครองแรงงาน, 2550) การตดตง

เครองวดปรมาณเสยงสะสมจะตดไวทตวผ ปฏบตงาน

(Personal sampling) ตลอดระยะเวลาการท�างานใน 1 วน

โดยไมโครโฟนจะถกตดไวทระดบการไดยน (Hearing zone)

คอ อยในรศมไมเกน 30 เซนตเมตรจากหของผปฏบตงาน

ทก�าลงปฏบตงาน ณ จดนน (ดงภาพท 2) เครองวดเสยง

ชนดนจะค�านวณปรมาณเสยงสะสมทผ ปฏบตงานไดรบ

(Dose) ออกมาในหนวยของรอยละ (% Dose) ซงตองน�า

ไปค�านวณตอเพอหาคาระดบเสยงเฉลยตอระยะเวลา

การท�างาน 8 ชวโมงตอวน ยกเวนบางเครองสามารถทจะ

ประมวลผลแสดงคาระดบเสยงเฉลยตอระยะเวลาการท�างาน

8 ชวโมงตอวนได (TWA-8 hrs)

ภาพท 2 การตดตงเครองวดปรมาณเสยงสะสมทตวบคคล

2.3 เครองวดเสยงกระทบหรอเสยงกระแทก

ตองไดมาตรฐาน IEC 61672 : 2002 Electroacoustics

Sound Level Meters Class 1 หรอ Class 2 หรอ

เทยบเทา

เครองวดเสยงชนดนจะใชส�าหรบตรวจวดเสยง

กระทบหรอกระแทก (Impact or Impulse noise) เชน

เสยงจากเครองปมชนงานโลหะ เสยงจากการทบ/เคาะโลหะ




เสยงตอกเสาเขม เปนตน แตปจจบนเครองวดเสยงสวนใหญ

สามารถตรวจวดเสยงกระทบหรอกระแทกไดพรอมกบ

การตรวจวดเสยงเฉลย (Leq) โดยไมตองแยกใชเครองตรวจ

วดเสยงกระทบหรอกระแทกโดยเฉพาะ

กอนทจะน�าเครองวดเสยงมาใชตรวจวดเสยง

ในทท�างานและหลงการตรวจวดเสยงเรยบรอยแลว สง

ส�าคญทตองด�าเนนการ คอ การปรบเทยบความถกตอง

(Calibration) ของเครองวดเสยงดวยอปกรณตรวจสอบ

ความถกตอง (Noise Calibrator) ทไดมาตรฐาน IEC

60942 : 2003 Electroacoustics Sound Calibrators

หรอเทยบเทา ไดแก ANSI 1.40-2006 Procedures for

Sound Calibrators หรอ BS EN 60942 : 2003

Electroacoustics Sound Calibrators เพอใหเกดความ

มนใจวาคาทไดจากการตรวจวดมความถกตองแมนย�า โดย

ทวไปนยมท�าการปรบเทยบความถกตองโดยตงคาอปกรณ

ตรวจสอบความถกตองใหก�าเนดเสยงทความถ 1,000 Hz

และมความดง 114 dB หรอตงคาทความถ 1,000 Hz และ

มความดง 94 dB

หลงจากก�าหนดชนดเครองวดเสยงทจะตรวจวดได

แลว สงส�าคญท จป. วชาชพจะตองด�าเนนการ คอ

3. การก�าหนดพนทและจดทจะท�าการตรวจ

วดเสยง จป. วชาชพมหนาทในการก�าหนดพนทและจดท

จะท�าการตรวจวดเสยง โดยเรมจากการพจารณาพนทท

จะด�าเนนการตรวจวดเสยงกอน จากนนคอยไปก�าหนด

จดทผปฏบตงานท�างานในพนทนนวาผปฏบตงานคนใดเสยง

ตอการไดรบเสยงดงมากทสดตามล�าดบหากไมสามารถ

ตรวจวดเสยงไดทกคน

3.1 การพจารณาพนททจะท�าการตรวจวด

เสยง อาจพจารณาไดจากขอมลตาง ๆ ไดแก

3.1.1 ขอมลผลการตรวจวดระดบเสยงใน

ปทผานมา หากพบวาพนทใดมระดบเสยงตงแต 80 เดซเบล

เอขนไป กควรทจะด�าเนนการตรวจวดเพราะอาจมการ

เปลยนแปลงระดบเสยง และหากผปฏบตงานสมผสเสยง

ตงแต 85 เดซเบลเอขนไป ทางสถานประกอบกจการจะตอง

จดท�าโครงการอนรกษการไดยนตามทกฎหมายก�าหนด

3.1.2 การเปลยนแปลงกระบวนการผลต

ในพนทท�างาน โดยพนทใดมการเปลยนแปลงกระบวนการ

ผลตหรอมการเปลยนแปลงชนดเครองจกร หรอจ�านวน

เครองจกรไปจากเดม กจะตองพจารณาตรวจวดเสยงใน

พนทท�างานนนดวย

3.1.3 ขอมลการสอบถามผปฏบตงานถง

ระดบเสยงดงเพอเปนขอมลประกอบ เนองจากผปฏบตงาน

ท�างานในพนทจะสามารถรบรถงการเปลยนแปลงระดบเสยง

ดงทเพมขนหรอลดลงได

3.2 การพจารณาจดทจะท�าการตรวจวดเสยง

การพจารณาจดตรวจวดในพนทท�างาน หากสามารถด�าเนน

การได ใหด�าเนนการตรวจวดเสยงทกจดทมผปฏบตงาน

เพราะจะไดขอมลอยางแทจรงวาผปฏบตงานแตละคนจะ

สมผสเสยงดงเกนมาตรฐานหรอไม แตในความเปนจรง การ

ตรวจวดเสยงทกจดทมผปฏบตงานท�าไดยากเพราะมตนทน

คาใชจายในการตรวจวดเสยงแตละจดสงโดยเฉพาะหากม

ผปฏบตงานจ�านวนมาก ดงนน จงควรหาจดตรวจวดทเปน

ตวแทนทจะท�าใหสามารถประเมนการสมผสเสยงดงของ

ผปฏบตงานไดตามความเปนจรงมากทสด โดยเลอกจดทม

เสยงดงมากหรออยใกลแหลงก�าเนดเสยงมากเพราะถอเปน

จดทผ ปฏบตงานเสยงตอการไดรบอนตรายจากเสยงดง

มากกวาจดทอยหางไกลออกไป จากนนจงคอยมาพจารณา

การก�าหนดจดตรวจวดและเลอกใชเครองวดเสยงตาม

รปแบบเสยงทผปฏบตงานสมผส โดยมหลกการพจารณา

ดงรายละเอยดตอไปน

3.2.1 กรณทพนกงานสมผสเสยงคงท

ตลอดระยะเวลาการท�างาน จะเลอกใชครองวดเสยง (SLM)

โดยดคาระดบเสยงเฉลยทเรยกวา Leq (Eqivalent

Continuous Sound Level) ตลอดระยะเวลาการท�างาน

หรอเครองวดเสยงสะสมกได สวนการพจารณาจดตรวจวด

ในพนทขนอยกบจ�านวนพนกงาน ซงองคการอนามยโลก

(WHO, 2001) ไดแนะน�าไวดงตารางท 1


Industrial Hygiene


ทมา : WHO, 2001

3.2.2 กรณทผปฏบตงานท�างานทในพนททมเสยงดงไมคงท โดยอาจท�างานทจด ๆ เดยวแตสมผสเสยงดงไมคงทหรอมการเคลอนยายจดท�างานหลายจดโดยแตละจดท�างานมเสยงดงแตกตางกน ใหพจารณาการใชเครองวดเสยงสะสมตดตงทตวผปฏบตงานตลอดระยะเวลาการท�างาน เนองจากเปนวธทสะดวกและงายตอการประเมนการสมผสเสยงของผปฏบตงาน

3.2.3 กรณทผปฏบตงานท�างานทในพนททมเสยงดงไมคงท โดยท�างานทจด ๆ เดยวแตสมผสเสยงดงไมคงท ระดบเสยงเปลยนแปลงตลอดเวลา หากตองการใชเครองวดเสยง (SLM) ใหตรวจวดเสยงทจดนนโดยใช คาระดบเสยงเฉลย Leq ตลอดระยะเวลาการท�างาน

3.2.4 กรณทผ ปฏบตงานท�างานหลายพนท โดยมการเคลอนยายจดท�างานหลายจดและแตละจดท�างานมเสยงดงแตกตางกน หากตองการใชเครองวดเสยง (SLM) ใหตรวจวดเสยงทกจดทผปฏบตงานไปท�างาน โดยใหบนทกระยะเวลาการท�างานในแตละจดไว เพอน�ามาค�านวณปรมาณเสยงสะสมทผปฏบตงานไดรบตลอดระยะเวลาการท�างาน

เอกสารอางองกรมสวสดการและคมครองแรงงาน. (2550). ประกาศกรม

สวสดการและคมครองแรงงาน เรอง หลกเกณฑ วธด�าเนนการตรวจวดและวเคราะหสภาวะการท�างานเกยวกบระดบความรอน แสงสวาง หรอเสยงภายในสถานประกอบกจการ ระยะเวลา และประเภทกจการทตองด�าเนนการ พ.ศ. 2550. Available: http://www.oshthai.org/ [accessed 20 กมภาพนธ 2558.]

กรมสวสดการและคมครองแรงงาน. (2553). ประกาศกรมสวสดการและคมครองแรงงาน เรอง หลกเกณฑและ วธการจดท�าโครงการอนรกษการไดยนในสถานประกอบ กจการ พ.ศ. 2553. Available: http://www.oshthai.org/ [accessed 20 กมภาพนธ 2558.]

กระทรวงแรงงาน. (2549). กฎกระทรวงก�าหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการท�างานเกยวกบความรอน แสงสวาง และเสยง พ.ศ. 2549. Available: http://www.oshthai.org/ [accessed 20 กมภาพนธ 2558.]

. (Canadian Centre for Occupational Health and Safety). (2015). Osh answers fact sheets. Available: http://www.ccohs.ca/oshanswers/phys_agents/noise_auditory.html [accessed 20 February 2015.]

OSHA (Occupational Safety and Health Admin-istration). (1991). Occupational noise expo-sure limits. Available: https://www.osha.gov/pls/oshaweb/owadisp.show_document? p_table=STANDARDS&p_id=9735 [accessed 26 March 2014].

WHO. (2001). Occupational exposure to noise: Evaluation.

จ�านวนผปฏบตงานทงหมด (คน) จ�านวนจดทตองวดเสยง (อยางนอยทสด) (จด)

ต�ากวา 7 1-6 (ตามจ�านวนผปฏบตงาน)

7-8 6 9-11 7 12-14 8 15-18 9 19-26 10 27-43 11 44-50 12 > 50 14

ตารางท 1 จ�านวนจดตรวจวดเสยงในพนททมการท�างานลกษณะเดยวกนและระดบเสยงคงท




เมอ พ.ศ. 2499 คณะผเชยวชาญดานการขนสงสนคาอนตราย (Committee of Experts on the Transport of Dangerous Goods) ซงแตงตงโดย สภาเศรษฐกจ และสงคมแหงสหประชาชาต (United Nations Economic and Social Council; ECOSOC) ไดจดท�าขอเสนอแนะเกยวกบการขนสงสนคาอนตราย (United Nations Recommendations on the Transport of Dangerous Goods; UNRTDG) เพอใชเปนมาตรฐานเบองตนใหประเทศตาง ๆ และองคการระหวางประเทศทเกยวของกบการออก กฎระเบยบขอก�าหนดการขนสงสนคาอนตราย ขอบเขตของขอเสนอแนะของสหประชาชาตน มงหวงใหผทเกยวของกบการขนสงสนคาอนตรายทงโดยทางตรงและทางออมมความมนใจในการปฏบตงานทปลอดภยตอชวต ทรพยสน และสงแวดลอม ครอบคลมถงหลกในการจดแบงประเภทสนคาอนตราย การก�าหนดคณสมบตของแตละประเภท การจดท�าบญชสนคาอนตราย มาตรฐานภาชนะบรรจสนคาอนตราย การท�าเครองหมายและปาย รวมทงการ จดท�าเอกสารประกอบการขนสง

ขอเสนอแนะเกยวกบการขนสงสนคาอนตรายของสหประชาชาต จ�าแนกประเภทของวตถอนตราย ตามความเปนอนตราย ออกเปน 9 ประเภท ไดแก 1) วตถระเบด (Explosive) 2) กาซ (Gases) 3) ของเหลวไวไฟ (Flammable Liquids) 4) ของแขงไวไฟ สารทเสยงตอการลกไหมไดเอง สารใหกาซไวไฟเมอสมผสกบน�า (Flammable Solids; Substances Liable to Spontaneous Combustion; Substances Which in Contact with Water Emit Flammable Gases) 5) สารออกซไดซและสารเพอรออกไซดอนทรย (Oxidizing Substances and Organic Peroxide) 6) สารพษและสารตดเชอ (Toxic and Infectious Substances) 7) วสดกมมนตรงส (Radioactive Material) 8) สารกดกรอน (Corrosive Substances) และ 9) สารหรอสงของอนตรายเบดเตลด (Miscellaneous Dangerous Substances and Articles)

อยางไรกตาม หากพจารณาขอเสนอแนะเกยวกบการขนสงสนคาอนตรายแลวจะ พบวา วตถอนตรายทจ�าแนกประเภทไวไดค�านงอนตรายทเกดจากสมบตทางกายภาพมากกวาความเปนอนตรายตอสขภาพและสงแวดลอม ซงมเพยงประเภทท 6, 8 และ 9 เทานน นอกจากนน ระบบการจ�าแนกสารเคมยงมอกหลายรปแบบ ซงมการใชสญลกษณทแตกตาง

กน ท�าใหยากแกการเขาใจทตรงกน

ระบบสากล GHS เพอการจดการความปลอดภยของสารเคม

รองศาสตราจารย ดร.ศรศกด สนทรไชย D.Sc.สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช


ก า ร ส อ ส า ร ค ว า ม เ ป น อ น ต ร า ย ด ว ย ร ะ บ บ ส า ก ล G H S

Hazard Communication with GHS

จากเหตผลดงกลาว ในการประชมสดยอด (Rio

Earth Summit) เมอ พ.ศ. 2535 ทกรงรโอ เดอจานโร

ประเทศบราซล การจ�าแนกประเภทและการตดฉลากสารเคม

ทเปนระบบเดยวกนทวโลกหรอระบบสากล GHS (Glob-

ally Harmonized System of Classification and Label-

ing of Chemicals; GHS) จงไดรบการบรรจเปนแผนงาน

หนง (Program Area) ของบทท 19 ของแผนปฏบตการ

21 (Agenda 21) โดยในบทท 19 ไดก�าหนดการด�าเนนงาน

ไว 6 แผนงานไวดงน

แผนงาน A การขยายผลและเรงรดการประเมน

ความเสยงของสารเคมในระดบนานาชาต

แผนงาน B การปรบการจ�าแนกฉลากของสารเคม

ใหเปนระบบมาตรฐานเดยวกนโดยมสาระส�าคญระบไวดงน

-การพฒนาระบบสากล GHS เปนสงจ�าเปนเพอ

สงเสรมการใชสารเคมอยางปลอดภย

-การพฒนาระบบสากล GHS เพอจดกลมผลตภณฑ

เคมและการตดฉลากรวมถงเอกสารขอมลความปลอดภยท

เขาใจไดงายจะตองด�าเนนการภายใน พ.ศ. 2543

-รฐบาลประเทศตาง ๆ โดยความรวมมอขององคการ

ระหวางประเทศและกลมอตสาหกรรมด�าเนนโครงการจดท�า

ระบบสากล GHS โดยระบบนตองไมท�าใหเกดการกดกน

ทางการคา และค�านงถงระบบเดมทใชอยแลวดวยเพอใหเกด

ประโยชนสงสด

-องคการระหวางประเทศจะตองรวมมอกบประเทศ

ภมภาคตาง ๆ จดตงกลมประสานงานเพอประเมนและศกษา

ระบบสากล GHS และยกรางขอเสนอการจดท�าระบบนทม

มาตรฐานเดยวกนในการสงเสรมการจดการความเสยง และ

อ�านวยความสะดวกในการคาสารเคมระหวางประเทศ

-รฐบาลประเทศตาง ๆ สถาบน และองคกรอน ๆ

โดยไดรบการสนบสนนจากโครงการตาง ๆ ภายใตองคการ

สหประชาชาตรวมกนด�าเนนการจดหลกสตรอบรมเพอให

เกดความเขาใจในการน�าเอาระบบสากล GHS ไปใช

แผนงาน C การแลกเปลยนขอมลสารเคมและความ

เสยงอนตรายจากสารเคม

แผนงาน D การจดท�าแผนงาน/โครงการเพอลด

ความเสยงจากการใชสารเคม

แผนงาน E การเสรมสรางความเขมแขงขดความ

สามารถและศกยภาพของประเทศในการจดการสารเคม

แผนงาน F การปองกนการขนยายผลตภณฑ

อนตรายระหวางประเทศอยางผดกฎหมาย

จากแผนปฏบตการดงกลาว ระบบสากล GHS จง

ไดรบการพฒนาขน ดวยเหตผลทวา ระบบการจ�าแนก

ประเภทสารเคมเดมทมอยมหลายระบบจ�าเปนตองมการ

พฒนาใหเปนระบบเดยวกนทวโลก โดยการสรางมาตรฐาน

ทเหมอนกนและใชรวมกนในการจ�าแนกประเภทสารเคม

โดยค�านงถงความเปนอนตรายทางกายภาพ ความเปน

อนตรายตอสขภาพ และความเปนอนตรายตอสงแวดลอม

รวมทงจดใหมการสอสารความเปนอนตราย ซงไดแก การ

ตดฉลากบนภาชนะบรรจและเอกสารขอมลความปลอดภย

(Safety Data Sheet; SDS) เพอสอสารความเปนอนตราย

ใหครอบคลมผทปฏบตงานในสถานประกอบการ ผปฏบต

งานเกยวกบการขนสง ผปฏบตการตอบโตเหตฉกเฉน และ

ผบรโภค โดยการด�าเนนงานนเกดจากการประสานงานและ

ด�าเนนการโดยกลมผประสานงานภายใตแผนงานความรวม

มอระหวางองคกรเกยวกบการจดการสารเคมทถกตอง

(Interorganization Programme for the Sound

Management of Chemical; IOMC) ซงไดด�าเนนมาอยาง

ตอเนองจนเสรจสนใน พ.ศ. 2544 หลงจากนน คณะ

กรรมาธการผเชยวชาญแหงสหประชาชาตวาดวยการขนสง

สนคาอนตรายและดานการจ�าแนกประเภทและการตดฉลาก

สารเคมใหเปนระบบเดยวกนทวโลก (UNCETDG/GHS)

เปนผรบผดชอบในการปรบปรงงาน และหลงจากการจดท�า

ระบบสากล GHS เสรจสนแลว ระบบตาง ๆ ทเกยวของกบ

สารเคมทมอยเดมตองมการดดแปลงหรอปรบเปลยนวธการ

ทมอยเดมในการทดสอบสารเคมใหเปนระบบเดยวกน

การสอสารขอมลและความเปนอนตรายของสารเคม

ดวยฉลากและเอกสารขอมลความปลอดภยตามระบบ

สากล GHS ด�าเนนการตามเอกสารหรอคมออยางเปน

ทางการของระบบสากล GHS ตงแตป 2546 ทเรยกกนวา

สมดปกมวง (Purple Book) ซงทก ๆ 2 ป คณะอนกรรมการ

ของสหประชาชาต (UN Sub-committee on GHS)

จะท�าการปรบปรง ในป 2558 เอกสารนไดปรบปรงมาเปน

ครงท 6 แลว




หลกการพนฐานโดยความตกลงรวมกนในการจดท�าระบบ

สากล GHS มดงน

1) จะไมท�าใหระดบการปกปองสขภาพตอลกจาง

ผบรโภค และสาธารณชน รวมทงสงแวดลอมลดนอยไป

จากเดม

2) จะพจารณาลกษณะสมบตเฉพาะตวของสาร

สารประกอบ และสารผสมเทานนในการจดกลมผลตภณฑ

เคม

3) จะจดใหมพนฐานรวมในการจ�าแนกอนตรายและ

การสออนตราย

4) จะรวมถงหลกเกณฑการจ�าแนกอนตรายและ

เครองมอในการสอสารความเปนอนตรายโดยค�านงถง ระบบ

จ�าแนกและการสอสารความเปนอนตรายทมอยเดม ไดแก

ระบบของประเทศสหรฐอเมรกา แคนาดา สหภาพยโรป และ

ขอแนะน�าการขนสงสนคาอนตรายของสหประชาชาต

5) ระบบทใชอยเดมจะตองเปลยนแปลงและด�าเนน

การใหเปนมาตรฐานเดยวกน

6) จะตองใหเกดความเขาใจโดยงายในเครองมอ

ตาง ๆ ทใชในระบบการสอสารความเปนอนตราย

7) จะตองยอมรบขอมลทดสอบทเชอถอไดทมอย

เดมในการจ�าแนกสารเคม หากตองมการจ�าแนกซ�าอกครงใน

ระบบใหมจะตองค�านงถงการปกปองสขภาพ ความปลอดภย

และสงแวดลอมของลกจาง ผ บรโภค และสาธารณชน

พรอม ๆ กบปกปองขอมลความลบทางธรกจ

โดยสรป ระบบสากล GHS มเนอหาครอบคลม

จ�าแนกประเภทสารเคมเพอการสอสารขอมลและความเปน

อนตรายของสารเคมในการปกปองอนตรายตอคนและ

สงแวดลอม ดงน

1) การจดท�าหลกเกณฑจดกล มผลตภณฑเคม

ทงทเปนสารเดยวและสวนผสมทเปนอนตรายทางกายภาพ

อนตรายตอสขภาพและอนตรายตอสงแวดลอม และการจด

ท�าสวนประกอบของฉลากและเอกสารขอมลความปลอดภย

โดยเชอมโยงหลกเกณฑและฉลากใหสอดคลองกน

สารเดยว (Substance) หมายถง องคประกอบและ

สวนประกอบทางเคมในลกษณะตามธรรมชาตหรอไดจาก

กระบวนการผลต ซงรวมถงสารปรงแตงทจ�าเปนในการรกษา

ความเสถยรของผลตภณฑและสงเจอปนใด ๆ ทไดจาก

กระบวนการทใช แตไมรวมถงสารละลายทอาจแยกตวโดย

ไมมผลกระทบตอความเสถยรของสารหรอการเปลยนแปลง

สวนประกอบของสาร สารผสม (Mixture) หมายถง สารผสม

หรอสารละลายทประกอบดวยสารสองตวหรอมากกวา โดยท

ไมเกดปฏกรยาซงกนและกน

2) ครอบคลมสารเคมเดยว รวมทงสารผสม

สารละลาย และอลลอยด ยกเวน การตดฉลากตามหลก

เกณฑของระบบสากล GHS ส�าหรบกลมสารทน�าไปใช

ในการบรโภคอยางตงใจ ไดแก สารเคมปรงแตงอาหาร

สารปองกนก�าจดศตรพชและสตว ทตกคางในอาหาร

ผลตภณฑยาและเครองส�าอาง อยางไรกตาม กระบวนการ

ผลตกลมสารดงกลาวยงอยในขอบเขตการตดฉลากตาม

หลกเกณฑของระบบสากล GHS

3) กลมผใชเปาหมายประกอบดวย ผท�างานขนสง

ผท�างานในกระบวนการผลตและจดเกบ ผบรโภค และ

ผปฏบตการฉกเฉน

การสอสารขอมลและความเปนอนตรายของสารเคม

ประกอบดวย รปสญลกษณ ค�าสญญาณ ขอความแสดง

ความเปนอนตราย และขอควรระวงหรอขอความเตอน

รปสญลกษณ (Pictogram) หมายถง ขอมลเชงภาพ

ทประกอบดวยสญลกษณสด�าทมกรอบสแดงรปสเหลยม

ขาวหลามตดบนพนขาวซงมการใชรปสญลกษณ 9 รปสรป

ไดดงน

เปนผรบผดชอบในการปรบปรงงาน และหลงจากการจดทำระบบสากล GHS เสรจสนแลว ระบบตาง ๆ ทเกยวของกบสารเคมทมอยเดมตองมการดดแปลงหรอปรบเปลยนวธการทมอยเดมในการทดสอบสารเคมใหเปนระบบเดยวกน

การสอสารขอมลและความเปนอนตรายของสารเคมดวยฉลากและเอกสารขอมลความปลอดภยตามระบบสากล GHS ดำเนนการตามเอกสารหรอคมออยางเปนทางการของระบบสากล GHS ตงแตป 2546 ทเรยกกนวา สมดปกมวง (Purple Book) ซงทก ๆ 2 ป คณะอนกรรมการของสหประชาชาต (UN Sub-committee on GHS) จะทำการปรบปรง ในป 2558 เอกสารนไดปรบปรงมาเปนครงท 6 แลว

หลกการพนฐานโดยความตกลงรวมกนในการจดทำระบบสากล GHS มดงน1) จะไมทำใหระดบการปกปองสขภาพตอลกจาง ผบรโภค และสาธารณชน รวมทงสงแวดลอมลดนอย

ไปจากเดม2) จะพจารณาลกษณะสมบตเฉพาะตวของสาร สารประกอบ และสารผสมเทานนในการจดกลม

ผลตภณฑเคม3) จะจดใหมพนฐานรวมในการจำแนกอนตรายและการสออนตราย4) จะรวมถงหลกเกณฑการจำแนกอนตรายและเครองมอในการสอสารความเปนอนตรายโดยคำนงถง

ระบบจำแนกและการสอสารความเปนอนตรายทมอยเดม ไดแก ระบบของประเทศสหรฐอเมรกา แคนาดา สหภาพยโรป และขอแนะนำการขนสงสนคาอนตรายของสหประชาชาต

5) ระบบทใชอยเดมจะตองเปลยนแปลงและดำเนนการใหเปนมาตรฐานเดยวกน6) จะตองใหเกดความเขาใจโดยงายในเครองมอตาง ๆ ทใชในระบบการสอสารความเปนอนตราย7) จะตองยอมรบขอมลทดสอบทเชอถอไดทมอยเดมในการจำแนกสารเคม หากตองมการจำแนกซำอก

ครงในระบบใหมจะตองคำนงถงการปกปองสขภาพ ความปลอดภย และสงแวดลอมของลกจาง ผบรโภค และสาธารณชน พรอม ๆ กบปกปองขอมลความลบทางธรกจ


ก า ร ส อ ส า ร ค ว า ม เ ป น อ น ต ร า ย ด ว ย ร ะ บ บ ส า ก ล G H S

Hazard Communication with GHS

สญลกษณระบบสากล GHS ความหมายของสญลกษณ

สารออกซไดซ สารเพอรออกไซดอนทรย (ชนด B, C และ D, E และ F)

สารไวไฟ สารเคมทท�าปฏกรยาไดเอง (ชนด B, C และ D, E และ F) สารทลก

ตดไฟไดเองในอากาศ สารเคมทเกดความรอนไดเอง สารเคมทสมผสน�าแลวใหกาซไวไฟ

วตถระเบด สารเคมทท�าปฏกรยาไดเอง (ชนด A และ B) สารเพอรออกไซดอนทรย

(ชนด A และ B)

กาซภายใตความดน

ความเปนพษเฉยบพลน (รนแรง)

สารกดกรอน

สารกอมะเรง สารท�าใหไวตอการกระตนอาการแพตอระบบทางเดนหายใจ สารทเปน

พษตอระบบสบพนธ สารทเปนพษตออวยวะเปาหมายอยางเฉพาะเจาะจง สารกอใหเกด

การกลายพนธ

สารระคายเคอง สารท�าใหไวตอการกระตนอาการตอระบบทางเดนหายใจหรอ

ผวหนง ความเปนพษเฉยบพลน (อนตราย) ความเปนอนตรายตอโอโซนชนบรรยากาศ

ความเปนอนตรายตอสงแวดลอมในน�า




ค�าสญญาณ (Signal Word) หมายถง ค�าทใชเพอ

บงชระดบความรนแรงของความเปนอนตรายทอาจจะเกดขน

ไดและเตอนผอานถงความเปนอนตรายทอาจเกดขนได

ซงปรากฏอยบนฉลาก ระบบสากล GHS ใชค�าวา “Danger

หรอ อนตราย” และ “Warning หรอ ระวง” เปนค�าสญญาณ

ขอความแสดงความเปนอนตราย (Hazard

Statement) หมายถง ขอความบอกประเภทและกลมความ

เปนอนตรายซงระบลกษณะของความเปนอนตรายของ

ผลตภณฑอนตรายทประกอบดวยระดบความเปนอนตราย

ตามความเหมาะสม

การด�าเนนงานของระบบสากล GHS ในประเทศไทย

อยภายใตพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2335 โดยม

หนวยงานหลกทรบผดชอบควบคมสารเคมทใชในทาง

อตสาหกรรม คอ กรมโรงงานอตสาหกรรม สารเคมทใชใน

ทางการเกษตร คอ กรมวชาการเกษตร และสารเคมทใชใน

บานเรอน คอ ส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.)

และกรมโรงงานอตสาหกรรมเปนหนวยงานหลกทรบผดชอบ

ในการแปลสมดปกมวง ของระบบสากล GHS เปนภาษาไทย

และได ทบทวนแกไขการแปลเกณฑการจ�าแนกตาม

ระบบสากล GHS เพอน�าไปใชบงคบตามกฎหมาย สภา

อตสาหกรรมเคมไดออกเอกสารแผนพบเพอเผยแพรระบบ

สากล GHS หนวย งานทเกยวของ เชน กรมโรงงาน

อตสาหกรรม ส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยา กรม

ปศสตว กรมสวสด การและคมครองแรงงาน เปนตน มการ

ใหความรแกผทเกยวของทงเจาหนาทภาครฐและผปฏบตงาน

ในสถานประกอบการ หนวยงานภาครฐและเอกชนมการจด

อบรมหลกสตรระบบสากล GHS ทงในระดบพนฐาน ระดบ

กลาง และระดบสง ในการจ�าแนกประเภทสารเคมโดย

วทยากรหลกทไดผานการอบรมหลกสตรระบบสากล GHS

ซงประเทศไทยไดรบการสนบสนนจากประเทศญปน

ในป 2555 ประเทศไทยได ออกประกาศกระทรวง

อตสาหกรรม เรอง ระบบการจ�าแนกและการสอสารความ

เปนอนตรายของวตถอนตราย พ.ศ. 25555 บงคบใหใชวตถ

อนตรายทางภาคอตสาหกรรมทมสารเคมเปนสวนประกอบ

จดท�าฉลากและเอกสารขอมลความปลอดภยตามระบบสากล

GHS โดยบงคบใชกบสารเคมเดยวภายใน 1 ป และสารเคม

ผสมภายใน 3 ปหลงจากประกาศในราชกจจานเบกษาแลว

ตอมาในป 2556 ไดมการออกกฎกระทรวงแรงงานก�าหนด

มาตรฐานในการบรหารจดการ และด�าเนนการดานความ

ปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท�างาน

เกยวกบสารเคมอนตราย พ.ศ. 2556 ซงกฎหมายทง 2 ฉบบ

มเนอหาทเนนย�าเรองการจดท�าเอกสารขอมลความปลอดภย

ทภาคอตสาหกรรมทเกยวของกบสารเคมตองใหความสนใจ

และปฏบตตามอยางเครงครดเพราะมจดม งหมายให

นายจางบรหารจดการ และด�าเนนการดานความปลอดภย

อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท�างานเพอใหลกจาง

ทท�างานเกยวกบสารเคมอนตรายไดรบความปลอดภยใน

การท�างาน


ก า ร ย ศ า ส ต ร

Ergonomics

การยศาสตรในโรงงาน...เรมตนอยางไรใหสำาเรจรองศาสตราจารยสดาว เลศวสทธไพบลย วท.ม. (สขศาสตรอตสาหกรรมและความปลอดภย)


การด�าเนนงานใด ๆ นน การเรมตนถอเปนสงส�าคญยง เหนไดจากค�ากลาวทวา “A good beginning is half done” ซงตรงกบสภาษตของไทยเราทวา “เรมตนดมชยไปกวาครง”

ปจจบน ความรทางดานการยศาสตร (Ergonomics) ในประเทศไทยเปนทรจกกนในวงกวางขน แตการน�าศาสตรทางดานนมาประยกตใชใหเกดผลไดจรงในโรงงานและองคกรตาง ๆ ยงมคอนขางนอย

ในแวดวง จป. ตางทราบกนดถงประโยชนของการยศาสตร ซงเปนการออกแบบงานใหเหมาะสมกบสรระรางกาย ความสามารถและขอจ�ากดของคนท�างาน โดยพจารณาถงความปลอดภยและผลกระทบตาง ๆ ทเกดจากปฏสมพนธระหวางคนกบระบบงาน อนประกอบดวย เครองมอ อปกรณ เครองจกร วธการท�างาน รวมถงสภาพแวดลอมในการท�างาน งานการยศาสตรจงชวยลดปญหาการบาดเจบ ความเมอยลาและปญหาทางดานสขภาพซงเปนตนทนส�าคญขององคกร ทงยงชวยใหคณภาพของงานและประสทธภาพในการท�างานเพมขนดวย

จป. หลายทานเหนความส�าคญดงกลาว และมความคดรเรมทจะน�าการยศาสตรมาใชในโรงงาน แตไมรวาจะเรมตนอยางไรด ?

บางกกงวลวาถาไปเปลยนแปลงอะไรเขา กจะเกดความขดแยงและแรงตอตานตามมา จงยงไมไดลงมอท�าเสยท

อยามวแตคด !! เพราะทกความส�าเรจตองเรมทการลงมอท�า ยงถาเรารจกน�ากลยทธด ๆ มาใชกจะชวยใหการท�างานงายดายขน กลยทธหนงทจะชวยใหการปรบปรง/เปลยนแปลงสงใหม ๆ เปนไปอยางราบรนคอ “กลยทธการมสวนรวม” ซงเปนปจจยหลกของความส�าเรจไมวาจะเปนระดบแผนกหรอระดบองคกร เนองจากโครงสรางขององคกรในยคนมลกษณะเปลยนไปเปนแบบแนวนอน (Horizontal Structure) มากขน เกด รปแบบโครงสรางใหม ๆ ทเนนการใชทมงาน การมสวนรวมและการเรยนรรวมกน ซงจะชวยใหพนกงานในองคกรเกดความรสกเปนเจาของ (Ownership) จากการรวมคดรวมตดสนใจจนน�าไปสขอสรป/มาตรการทสมเหตสมผลและเปนไปไดในทางปฏบต ท�าใหผมสวนรวมหรอผมสวนไดสวนเสยนนตกลงยอมรบ (Commitment) และยนยอมปฏบตตาม (Compliance) ดวยความเตมใจและสบายใจ

งานการยศาสตรในโรงงานหรอในองคกรใด ๆ จะส�าเรจราบรนไดตองอาศยการมสวนรวมเชนเดยวกน ปจจบนมการน�ารปแบบทเรยกวา “การยศาสตรแบบมสวนรวม” (Participatory Ergonomics; PE) มาใชในการผลกดนใหองคกรไดรบประโยชนจากการยศาสตรอยางแทจรง




การยศาสตรแบบมสวนรวม ทเรยกยอ ๆ วา PE เปนการรวมมอกนของคนท�างานและผทมสวนไดสวนเสยในการวางแผนและควบคมปจจยเสยงทางการยศาสตรในกจกรรมการท�างานของพวกเขาเองดวยความรและอ�านาจทเพยงพอในการด�าเนนการ ทงนเปาหมายโดยรวมของงาน PE คอ

“การใหผลผลตสงสดดวยตนทนทางสขภาพ (Health Cost) ทนอยทสด”

ปจจยความส�าเรจทจะท�าใหงานการยศาสตรแบบม

สวนรวมบรรลตามเปาหมายดงกลาว มองคประกอบหลก ๆ 2 ประการ คอ การวางระบบบรหารจดการดานการยศาสตร และกระบวนการด�าเนนงานการยศาสตร ดงตอไปน

1. การวางระบบบรหารจดการดานการยศาสตรตกสงทคงทนถาวรตองมฐานรากทมนคงฉนใด การ

ด�าเนนงาน PE ใหเกดประโยชนอยางยงยนกตองมพนฐานจากการวางระบบการบรหารจดการทดฉนนน องคประกอบทส�าคญในการวางระบบ PE ดงแสดงในภาพท 1

ภาพท 1 องคประกอบทส�าคญของระบบบรหารจดการดานการยศาสตรแบบมสวนรวม

ความมงมนและ

การสนบสนน

ของฝายบรหาร

ระบบ

บรหารจดการ

ดานการยศาสตร

การฝกอบรมดาน

การยศาสตร

การมสวนรวม

ของพนกงาน

แนวทางในการวางระบบการบรหารจดการแตละ องคประกอบ มดงตอไปน

1.1 ความมงมนและการสนบสนนของฝายบรหาร โดย จป. มบทบาทในการน�าเสนอและสนบสนน

ขอมลเพอชใหผ บรหารระดบสงรวมถงคณะกรรมการ ความปลอดภยฯ ตระหนกถงความจ�าเปนและความส�าคญของงานดานการยศาสตร น�าไปสการแสดงความมงมนดวยการด�าเนนการอยางเปนรปธรรม ดงน

1) การก�าหนดนโยบายดานการยศาสตรทประกาศใหทกคนในองคกรรบร โดยผบรหารสงสดอนมตใหงานดานการยศาสตรเปนสวนหนงของฝายอาชวอนามยและความปลอดภยขององคกร

2) การจดตงทมงาน PE อยางเปนทางการ ประกอบดวยบคคลหลก ๆ ไดแก จป./ผรบผดชอบงานดานการยศาสตร หวหนางาน ผแทนพนกงานระดบปฏบตการ ทปรกษาทางดานการยศาสตร และอาจมบคลากรทเกยวของ

เชน วศวกร ฝายซอมบ�ารง ฯลฯ มการก�าหนดบทบาทหนาทของสมาชกในทมใหชดเจน

3) การจดสรรงบประมาณ เวลา และทรพยากรสนบสนนงาน PE อยางเพยงพอ

4) การมบทบาทรบผดชอบในการด�าเนนงานดานการยศาสตร โดยฝายบรหารตองมสวนรวม สนบสนน เปนแบบอยางทดและสรางความรวมมอรวมใจใหพนกงานในองคกรเหนความส�าคญของงานดานการยศาสตร

1.2 การฝกอบรมดานการยศาสตร เปนปจจยส�าคญทจะขาดเสยมได เพราะเปน

การสรางคนใหมความพรอมกอนทจะเรมด�าเนนงาน ดานการยศาสตร โดยการจดฝกอบรมพฒนาความรและทกษะดานการยศาสตร (ดงแสดงในภาพท 2) เพอใหผบรหาร ทมงาน และพนกงานทเขารบการฝกอบรมมความรความเขาใจ มความสามารถทจ�าเปน และมทศนคตทด



Ergonomics

ภาพท 2 การฝกอบรมดานการยศาสตรส�าหรบทมงาน PE

การจดฝกอบรมดานการยศาสตรมหลาย รปแบบทส�าคญไดแก

1) การฝกอบรมดานการยศาสตรส�าหรบ ทมงาน PE ใหมความรความเขาใจในการชบงปญหา การวเคราะหปจจยเสยง รวมทงการแกไขและปองกนปญหา ทางดานการยศาสตร และการประเมนผล

2) การฝกอบรมดานการยศาสตรส�าหรบพนกงานทกคนใหมความรทางการยศาสตรทเหมาะสมกบลกษณะงาน และสามารถน�าไปใชไดจรง

3) หลกสตรการอบรมดานการยศาสตรประจ�าปตามแผนงานทก�าหนดไว

4) การอบรมด านการยศาสตร ส� าหรบผ เกยวข องตงแต ขนตอนของการออกแบบผลตภณฑ กระบวนการผลต งานส�านกงาน รวมถงงานขนสง

1.3 การมสวนรวมของพนกงาน ระบบ PE ควรครอบคลมในทกแผนกและทก

กระบวนการท�างาน มการสงเสรมใหเกดการมสวนรวมของทกคนในองคกร เพอใหองคกรสามารถแกไขปญหาทางดานการยศาสตรไดอยางทวถง สรางความพงพอใจใหแกพนกงาน โดย

1) มชองทางใหพนกงานสามารถแจงปญหา/แลกเปลยนความคดเหน/เสนอแนะปรบปรงดานการยศาสตรทงงานในหนาทของตนเองและงานในสวนอน ๆ ไดอยางสะดวก เชน มแบบฟอรม หรอกลองรบขอคดเหน ฯลฯ

2) เปดโอกาสใหพนกงานสามารถแจงปญหาความผดปกตของรางกาย/อาการปวดเมอย/การบาดเจบ/ความลา/ความเครยด/ปญหาสขภาพจากการท�างานไดอยางสบายใจ ไมถอเปนความผดหรอความบกพรอง

3) มกจกรรมทสงเสรมใหพนกงานทกคนไดมสวนรวมในการแกไขและปองกนปญหาการยศาสตรในงานทเกยวของ

4) มการสงเสรม สรางแรงจงใจ/ใหรางวลแกพนกงานทมขอเสนอแนะดานการยศาสตรทเปนประโยชนตอองคกร หรอมความคดรเรมสรางสรรค ประดษฐ/ปรบปรงชนงานหรอวธการท�างานทช วยแกไขป ญหาทางด าน การยศาสตร

2. กระบวนการด�าเนนงานการยศาสตร แบบมสวนรวม

เมอไดวางระบบการบรหารจดการดานการยศาสตรและเตรยมความพรอมทจ�าเปนแลว ในการด�าเนนงาน การยศาสตรแบบมสวนรวม ทมงาน PE จะรวมมอกนในการตรวจสอบ คนหา วเคราะหปญหาและระบความเสยง แลววางแผนด�าเนนการแกไขและปองกนปญหาตามปจจยเสยงนน ๆ ไดแก การปรบปรงเครองมออปกรณและกระบวนการท�างาน รวมถงสภาพแวดลอมในการท�างาน เนนการจดสรรงานทเหมาะสมกบคนท�างานโดยค�านงถงความสามารถและขอจ�ากดของบคคล




จากนนจะท�าการประเมนโครงการ/กจกรรมทางดานการยศาสตรตามแผนงานทก�าหนด แลวจดท�าคมอเพอเปนมาตรฐานในการท�างานในโครงการ/กจกรรมทประสบผลส�าเรจ มการสอสาร/ประชาสมพนธผลการด�าเนนงานทาง

การยศาสตร และแผนด�าเนนการเพอปรบปรงการด�าเนนงานอยางตอเนอง โดยมกระบวนการด�าเนนงานเปนวงจร ดงแสดงในภาพท 3

2.1 การตรวจสอบและวเคราะหปจจยเสยงดาน การยศาสตร โดยการด�าเนนการไดแก

1) การตรวจสอบบนทก ขอมลดชนบงชตาง ๆ ทสมพนธกบปญหาดานการยศาสตร เชน ขอมลการบาดเจบ อบตเหต การขาดงาน การลางาน การรกษาพยาบาล และความผดพลาดในการท�างาน เปนตน

2) ท�าการวเคราะหขอมลดชนบงชทสมพนธ กบปญหาดานการยศาสตร โดยทมงาน PE และผเชยวชาญจากภายนอก

3) การประเมนปจจยเสยงทางดานการยศาสตรของงานทมอย และท�าการวเคราะหอนตรายในทกขนตอน การท�างาน ปจจยเสยงทางดานการยศาสตร ไดแก

การท�างานอยในทาทางทไมเหมาะสม เชน การกม เงย เออม เอยวตว หรอท�างานอยในทาเดยวเปนเวลานาน

ภาพท 3 กระบวนการด�าเนนงานการยศาสตรแบบมสวนรวม

การยก/แบกของหนก การผลก/ดง/ดน/ ลาก ทตองใชแรงมากเกนไป ไมสมดลกบความสามารถของรางกาย

การท�างานซ�า ๆ ตอเนองเปนเวลานาน มเวลาหยดพกใหรางกายฟนตวนอยเกนไป

การท�างานทยากและมความซบซอนมาก การท�างานทขาดความช�านาญและความ

เขาใจทถกตอง การท�างานทมภาวะเรงรด ตองท�าแขงกบ

เวลา หรอความรบผดชอบสง การออกแบบทไมเหมาะสมสงผลท�าให

เกดความผดพลาดในการรบรและเขาใจคลาดเคลอน การท�างานในสภาพแวดลอมไมเหมาะสม

ในเรองของ แสง เสยง การสนสะเทอน อณหภม ความชน ฯลฯ

กระบวนการด�าเนนงาน

การยศาสตรแบบมสวนรวม

การสอสารและ

ปรบปรงงาน

อยางตอเนอง

การตรวจสอบและ

วเคราะหปจจยเสยง

การประเมนความส�าเรจ

และจดท�ามาตรฐานฯ

การแกไขและ

ปองกนปญหา



Ergonomics

4) การจดล�าดบความส�าคญของปญหาทางดานการยศาสตร ดวยวธการทไดรบการยอมรบจากพนกงานในองคกร

2.2 การแกไขและปองกนปญหาดานการยศาสตร ประกอบดวยการด�าเนนการดงน

1) การจดท�าแผนงาน/โครงการแกไขปญหา ทางดานการยศาสตรตามทจดล�าดบความส�าคญไว

2) การก�าหนดวธการแกไขปญหาอยางเปนระบบและเหมาะสม ไดรบการยอมรบจากพนกงานทเกยวของ

3) การวดระดบความเสยงหรอการบาดเจบ ทเกดขนหรอลดลงจากวธการแกไขปญหา

4) การตรวจสอบและตดตามผลของการแกไขปญหาในระยะยาวอยางตอเนอง

5) การพจารณาปจจยทางการยศาสตรทกครงทมการออกแบบหรอเปลยนแปลงเครองมอ เครองจกร สถานงาน หรอวธการท�างานใหม

6) การพจารณาปจจยทางการยศาสตรตงแตกระบวนการออกแบบผลตภณฑ กระบวนการผลต และการขนสง

2.3 การประเมนความส�าเรจและจดท�ามาตรฐานฯ โดยการด�าเนนการดงน

1) การก�าหนดตวชวดทชดเจนในการวดผลทไดจากการด�าเนนโครงการหรอกจกรรมทางดานการยศาสตร

2) การประเมนโครงการหรอกจกรรมทางดาน การยศาสตรตามแผนงานทก�าหนด และการประเมนประจ�าป

3) การทบทวนวาโครงการหรอกจกรรมทางดานการยศาสตรทจดท�านน ท�าใหลดปจจยเสยงทาง การยศาสตรและมประสทธผลอยางตอเนอง

4) การจดท�าค มอเพอเปนมาตรฐานในการท�างาน หรอการออกแบบตาง ๆ ในโครงการหรอกจกรรมทางดานการยศาสตรทประสบผลส�าเรจ

2.4 การสอสารและปรบปรงการด�าเนนงานอยาง ตอเนอง โดยการด�าเนนการดงน

1) การสอสารล� าดบความส� าคญในการ แกปญหาทจะด�าเนนการปรบปรงใหพนกงานทราบ

2) การสอสารผลการด�าเนนการทางการยศาสตร ประจ�าปใหพนกงานทราบ

3) การประชาสมพนธโครงการทประสบผลส�าเรจ และแผนด�าเนนการเพอปรบปรงอยางตอเนอง

4) การสอสารถงผลการด�าเนนงานทยงไมประสบผลส�าเรจตามแผน และแนวทางในการแกปญหาทจะด�าเนนการตอไป

5) การจดท�าเอกสาร/ตดบอรด ประชาสมพนธเผยแพรขาวสาร นวตกรรม และความรดานการยศาสตรเปนประจ�าอยางตอเนอง เชน เดอนละครง เปนตน

ดวยแนวทางทกลาวมา ผเขยนเชอวาความส�าเรจในการด�าเนนงานการยศาสตรในโรงงาน/องคกรของทานจะเปนสงทไมไกลเกนเออม

เอกสารอางองสมาคมการยศาสตรไทย. (ม.ป.ป.). เอกสารแนะนำาในการสง

ผลงานเขาประกวด “รางวลผลงานดเดนดานการยศาสตรประยกต” (Ergonomics Best Practice Awards: EBPA).

Health and Safety Authority. Ergonomics in the Workplace. Retrieved March 9, 2015 fromhttp://www.hsa.ie/eng/Publications_and_Forms/Publications/Occupational_Health/Ergonomics.pdf

Minister of Labour (Canada). Process for Imple-menting Ergonomics Regulatory Requirements. Retrieved March 10, 2015 from http://www.labour.gc.ca/eng/health_safety/pubs_hs/ergo-nomics/page00.shtml

Public Services Health & Safety Association. Participatory Ergonomics. Retrieved March 10, 2015 from http://www.pshsa.ca/wp-content/uploads/2013/05/ParticipatoryErgonomics-Fast-Fact.pdf

The Institute for Work and Health. Process and implementation of participatory ergonomics interventions: A systematic review. Retrieved March 10, 2015 from http://www.iwh.on.ca/sys-reviews/implementation-of-pe-interventions




ความหมายและความสำาคญของการตรวจประเมนอาดษ เยนประสทธ สม. (การจดการสงแวดลอมอตสาหกรรม)

นกตรวจประเมน

บทน�ำรสกเปนเกยรตทไดรบโอกาสมาเลาเรองราวและประสบการณเกยวกบเรองการ

ตรวจประเมนระบบการจดการ ทเขาใจวาเปนงานทมสวนสรางประโยชนใหสงคม ผเขยนมอาชพเปนผตรวจประเมน (Management system auditor) ทำามาประมาณ 15 ป หลก ๆ กตรวจประเมนระบบการจดการสงแวดลอม (ISO 14001) ตามดวยระบบการบรหารคณภาพ (ISO 9001) และระบบการจดการอาชวอนามยและความปลอดภยในการทำางาน (OHSAS 18001)

การตรวจประเมนระบบการจดการ เปนกจกรรมตามขอกำาหนดท 4.5.5 ของระบบการจดการบางฉบบ เชน ระบบการจดการสงแวดลอม (ISO 14001 : 2004) และระบบการจดการอาชวอนามยและความปลอดภย (OHSAS 18001 : 2007) เปนขอกำาหนดสดทายของกระบวนการตรวจสอบ (Check) กอนทจะสงผลใหผบรหารทบทวน ในทนขอเสนอดวยรปแบบ (model) วงจรการจดการของระบบ OHSAS 18001 : 2007 ดงแสดงในภาพท 1

ภำพท 1 รปแบบของวงจรการจดการตามระบบการจดการอาชวอนามย

และความปลอดภย OHSAS 18001 : 2007


เ ร ย น ร เ ร อ ง ต ร ว จ ป ร ะ เ ม น

Audi t Mat te r s

การตรวจประเมนระบบการจดการ (Management system audit) เปนเรองของการตรวจสอบกระบวนการปฏบตและผลลพธของการปฏบตงานตาง ๆ วา เปนไปตามแนวทางของระบบการจดการ (Management system) ทองคกรกำาหนดไวหรอไม และไดผลดงทองคกรคาดหวงไว (Expected output) หรอไม

มศพทสำาคญ คอคำาวา การตรวจประเมน (Audit) และคำาวา ระบบการจดการ (Management system) ทขอขยายความ

1. ควำมหมำยของกำรตรวจประเมน การตรวจประเมน เปนกระบวนการทเปนระบบ เปน

อสระ เปนเอกสาร (document) เพอใหไดมาซงหลกฐานการตรวจประเมน (Audit evidence) แลวประมวลผลตามสงไดตรวจพบมา นำามาเทยบกบเกณฑ (Audit criteria) เพอตดสนวาการดำาเนนการนน สอดคลองกบเกณฑ (Audit criteria) หรอไม

audit(1) : systematic, independent and documented process for obtaining audit evidence (3.3) and evaluating it objectively to determine the extent to which the audit criteria (3.2) are fulfilled.

ทบอกวา การตรวจประเมน เปนกระบวนการทเปนระบบ (Systematic process) คอมหลายขนตอนทตองทำา ตงแตการเตรยมการกอนตรวจ เรอยไปจนถงการดำาเนนการหลงจากทดำาเนนการตรวจประเมนแลว จงเปนกระบวนการทตองดำาเนนการหลายกจกรรมและตองตอเนองกน

ขณะเดยวกน การตรวจประเมนตองเปนการตรวจเพอหา “หลกฐำนกำรตรวจประเมน” (Audit evidence) นนหมายความวา การทจะบอกวาอะไร ด หรอไมด ตองมหลกฐานทจบตองได (Objectively) แปลใหมวา ตองจำานนดวยหลกฐาน หามใชสามญสำานก หลกฐานทวาน คอสงทพบในระหวางการตรวจประเมน เชน เอกสาร บนทกผลการปฏบตงาน ขอมลเชงประจกษทไดจากการสงเกต หรอจากการสมภาษณบคคล

หลงจากตรวจประเมนจนไดหลกฐานมาแลว กอนจะสรปวา อะไรดหรออะไรไมด ตองนำาหลกฐาน (Audit evidence) ทไดมานน มาเปรยบเทยบกบ “เกณฑทใชในกำรตรวจประเมน” (Audit criteria) แลวจงคอยสรปผล

(1) BS EN ISO 19011 : 2002, Guidelines for quality and/or environmental management systems auditing. Page 1.

เกณฑการตรวจประเมนหลก ๆ คอ ขอก�ำหนดของระบบกำรจดกำรนน ๆ เชน ขอกำาหนดของระบบการจดการสงแวดลอม ISO 14001 : 2004 หรอขอกำาหนดของระบบการจดการอาชวอนามยและความปลอดภย OHSAS 18001 : 2007 ในทางปฏบต องคกรททำาระบบการจดการตามมาตรฐานสากลตาง ๆ จะนำาขอกำาหนดแตละขอ ไปประยกตใชใหเหมาะสมกบเงอนไขหรอขอจำากดของตน โดยการแปลงขอกำาหนดเหลานนออกมาเปนเอกสำรในระบบกำรจดกำร เชน คมอ นโยบาย ระเบยบปฏบต วธปฏบต คำาสง ดงนน เอกสารในระบบ จงเปนเจตนารมณทองคกรตองการใหม การปฏบตตาม ตองถอเปนเกณฑการตรวจประเมนดวย

นอกจากขอกำาหนดของระบบการจดการดงกลาวแลว กฎหมำยและขอก�ำหนดอน ๆ ทเกยวของกบระบบการจดการขององคกร กเปนอกเกณฑทใชการตรวจประเมน เนองจากกฎหมายเปนเกณฑขนตำา (Minimum require-ment) ททกองคกรไมวาจะทำาระบบหรอไมทำาระบบ ตองปฏบตใหสอดคลองอยแลว ขณะทขอกำาหนดทเกยวของ อน ๆ (ถาม) เชน คำาสงของบรษทแม ขอกำาหนดลกคา ขอตกลงกบชมชน กเปนสวนหนงของเกณฑดวย

โดยสรปแลว เกณฑทใชในกำรตรวจประเมน คอ- ขอกำาหนด (Requirements) ของระบบการจดการ- เอกสารขององคกรทใชในระบบ- กฎหมายและขอกำาหนดอน ๆ ทเกยวของ ขอยกตวอยางความสมพนธระหวางหลกฐานการ

ตรวจประเมนกบเกณฑการตรวจประเมน เพอใหเหนภาพชดเจนขน ดงน

สมมตวา เรากำาลงขบรถยนตนงสวนบคคลอยบนทางหลวงพเศษ หมายเลข 7 (มอเตอรเวย) ซงกฎหมายจำากดความเรวไวท 120 กม./ชม. ระหวางทาง ถกตำารวจทางหลวงโบกใหจอดชดขอบทางดานซาย แจงขอหาวา ขบรถดวยความเรว 130 กม./ชม. เรวเกนกวาทกฎหมายกำาหนด เจาพนกงานไดแสดงภาพจากกลองตรวจจบความเรว ซงมการบนทกรายละเอยดทสำาคญ เชน ทะเบยนรถ ความเรว ทใช ภาพผขบข วนและเวลา ไวชดเจน

รายละเอยดตาง ๆ จากกลองจบความเรว รวมทงความเรวทเราใชจรง 130 กม./ชม. กคอหลกฐาน (Evi-dence) สวนเกณฑ (Criteria) กำาหนดของกฎหมายคอ 120 กม./ชม. เมอนำา evidence มาเทยบกบเกณฑ (Criteria) เจาพนกงานจงสรป (Conclude) วาผด อยางนเรยกวา จำานนดวยหลกฐาน




ในการตรวจประเมนทดนน การจำานนดวยหลกฐาน ไมไดแปลวา เปนเรองไมดเสมอไป เราสามารถใชหลกการน ไปหาการปฏบตทด มการทำาถกตอง คอจากหลกฐานพบวา ปฏบตไดสอดคลองตามเกณฑ รวมทงปฏบตไดเหนอกวาเกณฑ (คำาชม) ไดเชนกน

กลำวโดยสรป กำรตรวจประเมน คอกำรไปตรวจสอบหลกฐำนตำง ๆ วำ องคกรมกำรท�ำระบบกำรจดกำรสอดคลองกบเกณฑตำง ๆ ทเกยวของหรอไม อยำงไร และผลลพธเปนประการใด แลวรายงานผลใหผบรหารทราบสถานการณ เพอสงการแกไขในกรณทมปญหา หรอกำาหนดทศทางการดำาเนนงาน เพอการพฒนาใหดยง ๆ ขนไป

2. ระบบกำรจดกำร (Management system)ระบบการจดการ (Management system) ตาม

มาตรฐานสากล (International standard) ซงเปนเกณฑ (Criteria) สำาคญทตองใชในการตรวจประเมนดงกลาวในขอ 1.1 แลวนน เปนเรองของการจดการสมยใหม (Modern management) ทนำาแนวคดของการจดการเชงกระบวนการ (Plan-Do-Check-Act) มาตงเปนรปแบบ และกำาหนด รายละเอยดของแตละกระบวนการไว ใหเปนขอกำาหนด (Requirements) ทตองนำาไปสการปฏบต เพอใหไดผลลพธทด (ดงแสดงในภาพท 1)

กลาวอกนยหนง ขอกำาหนดในระบบการจดการของมาตรฐานสากล คอขอกำาหนดของการ “ทำาใหด” (input ด process ด) แลวคาดหวงวา เมอทำาดแลว จะ “ไดด” (output ด)

การทำาใหดนน กคอการทำาใหตรงขอกำาหนดของมาตรฐานการจดการ ซงเมอองคกรไดประยกตการทำาตาม ขอกำาหนดออกมาเปนเอกสารในระบบ การทำาใหดกคอการทำาตามเอกสารขององคกรนนเอง ผลลพธจะดนน เชน อบตลดลง ไมมขอรองเรยน ไมผดกฎหมาย เปนตน การมระบบการจดการทด จะทำาใหมความชดเจนในการปฏบต และจะสงผลลพธทดกบองคกรตอไป

3. ควำมส�ำคญของกำรตรวจประเมน จากภาพท 1 จะเหนวาการตรวจประเมนระบบการ

จดการ (Management system audit) เปนกจกรรมสดทายของกระบวนการตรวจสอบ (Check) ตามรปแบบของวงจรการจดการ (Management system model) กอนทจะสงผลใหผบรหารไดทบทวน (Management review) วา ระบบการจดการนน ไดมการดำาเนนการตามแนวทางทองคกรกำาหนดไวหรอไม และผลลพธเปนประการใด การตรวจประเมนจงเปนปราการดานสดทายของการตรวจสอบ ดงนน ถาองคกรมกระบวนการตรวจประเมนทด จะไดผลสรปจากการตรวจประเมน (Audit conclusion) ตามความเปนจรง เมอสงรายงาน (Audit report) ใหผบรหารทราบ จะเปนเครองชวยประกอบการตดสนใจสงการใหกบผบรหาร ไดถกตอง ในทางตรงกนขาม ถากระบวนการตรวจประเมนขององคกรไมด ขอมลทไดกอาจจะไมถกตอง หรอไมสมบรณ ทำาใหการตดสนใจสงการไมเหมาะสมได (Garbage in, Garbage out)

ภำพท 2 ความสมพนธระหวางระบบการจดการ (Management system) กบการตรวจประเมน


เ ร ย น ร เ ร อ ง ต ร ว จ ป ร ะ เ ม น

Audi t Mat te r s

ดงนน การตรวจประเมน (Audit) จงมความสมพนธกบระบบการจดการ (Management system) อยางแนบแนน (ดงแสดงในภาพท 2)

ดงนน การตรวจประเมนระบบการจดการ คอการไปตรวจสอบวา มการทำาด (การปฏบตทด) สอดคลองตามแนวทาง (เชน เอกสารในระบบการจดการ) ทองคกรกำาหนดหรอไม อยางไร และผลลพธ (ไดด) เปนอยางไร

อกเรองหนงทมความสำาคญมากเชนกน คอเรอง จดมงหมายของการตรวจประเมน การตรวจประเมนทถกตองนน คอการมงไปหาความจรง (Find fact) ไมใชไปจบผด (Find fault) ความจรงคออะไร ความจรงนนมความครอบคลมทงเรองการปฏบตทไมถกตองตามแนวทางหรอเกณฑ หรอการปฏบตทถกตอง หรอการปฏบตทดกวา (Best practice) เมอการตรวจประเมนทด ตองมงหาความจรงแลว ผตรวจประเมนทด จงควรตรวจแบบฉนมตร แตตองตรงไปตรงมา

สรปองคกรทตองการใหระบบการจดการองคกรของตน

ไดมาตรฐานโลก ตองทำาระบบ ดำาเนนระบบ และพฒนาระบบการจดการของตนเอง ใหสอดคลองตามแนวทางของมาตรฐาน การตรวจประเมนระบบการจดการ (Management system audit) เปรยบเสมอนกระจกสะทอนความจรง ใหผบรหารองคกรไดทราบวา ระบบการจดการของตนนน ไดมาตรฐานจรงหรอไม ดงนน การตรวจประเมนจงม ความสำาคญโดยตรงกบประสทธผลของการทำาระบบและผลลพธทได การตรวจประเมนจงตองใหภาพทคมชด ถกตอง แกผบรหาร เพอใหสามารถสงการแกไข ปรบปรง ผลกดนใหเกดการพฒนาไดตอเนองตอไป




มาตรฐานอปกรณคมครองความปลอดภย สวนบคคล (1)

ผชวยศาสตราจารยปราโมช เชยวชาญ

ส.บ. (อาชวอนามยและความปลอดภย) วศ.ม. (วศวกรรมสงแวดลอม)สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

ในการเลอกใชอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล (PPE) นอกจากตองเลอกใชใหสอดคลองกบอนตรายและลกษณะงานแลว สงจำาเปนอกประการหนงทตองพจารณาคอมาตรฐานของ PPE เนองจากการพจารณา PPE ดวยตาเพยงอยางเดยว อาจไมสามารถบอกไดวา PPE นน ๆ สามารถปองกนอนตรายไดตามทตองการหรอไม ดงนนโดยทวไป PPE แตละชนจงตองมการกำาหนดมาตรฐานอางองไววาไดผลต/ผานการทดสอบคณภาพตามมาตรฐานใด/ของหนวยงานใดเสมอ ทงนเพอใหผใชเกดความมนใจในคณภาพ/ประสทธภาพของ PPE ทเลอกใช (อยาลมวา PPE เปนการปองกนดานสดทาย หรอ Last line of defense ดงนนเมอจำาเปนตองใช PPE ดวยขอจำากดตาง ๆ แลว กจำาเปนตองเลอกใช PPE ทมมาตรฐาน การใช PPE ทไมได/ไมมมาตรฐานรบรองอาจ ไมตางอะไรกบการไมม/ไมใช PPE นก)

ประเทศไทยมกฎหมายกำาหนดมาตรฐานของ PPE โดยตรง คอ ประกาศ กรมสวสดการและคมครองแรงงานเรอง กำาหนดมาตรฐานอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล พ.ศ. 2554 ซงเปนกฎหมายลำาดบรองภายใตพระราชบญญตความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทำางาน พ.ศ. 2554 โดยในมาตรา 22 ของ พระราชบญญตดงกลาวไดกำาหนดใหนายจางจดและดแลใหลกจางสวมใสอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคลทไดมาตรฐานตามทอธบดประกาศกำาหนด

มาตรฐานของ PPE ทกำาหนดในกฎหมายดงกลาว ม 9 มาตรฐานคอ1. มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม2. มาตรฐานขององคการมาตรฐานสากล (International Organization for

Standardization : ISO)3. มาตรฐานสหภาพยโรป (European Standards : EN)4. มาตรฐานประเทศออสเตรเลยและประเทศนวซแลนด (Australian Standards/

New Zealand Standards : AS/NZS)5. มาตรฐานสถาบนมาตรฐานแหงชาตประเทศสหรฐอเมรกา (American

National Standards Institute : ANSI)6. มาตรฐานอตสาหกรรมประเทศญปน (Japanese Industrial Standards :

JIS)


อ ป ก ร ณ ค ม ค ร อ ง ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย ส ว น บ ค ค ล

Personal Protective Equipment

7. มาตรฐานสถาบนความปลอดภยและอนามยในการทำางานแหงชาตประเทศสหรฐอเมรกา (The National Institute for Occupational Safety and Health : NIOSH)

8. มาตรฐานสำานกงานบรหารความปลอดภย และอาชวอนามยแหงชาต กรมแรงงาน ประเทศสหรฐอเมรกา (Occupational Safety and Health Administration : OSHA)

9. มาตรฐานสมาคมปองกนอคคภยแห งชาตสหรฐอเมรกา (National Fire Protection Association : NFPA)

วารสารฉบบนจงขอกลาวถงมาตรฐาน PPE ของหนวยงานทเกยวของ 2 หนวยงานแรกในภาพรวมพอสงเขป ดงน (สำาหรบมาตรฐาน PPE ของหนวยงานทเหลอขอกลาวถงในฉบบตอๆ ไป)

มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม หรอ มอก. (Thai

Industrial Standard : TIS) เปนมาตรฐานทกำาหนดขนโดยหนวยงานภาครฐ คอ สำานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม (สมอ.) สงกดกระทรวงอตสาหกรรม ภายใตพระราชบญญตมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม พ.ศ. 2511 และฉบบแกไข (ฉบบท 2 พ.ศ. 2522, ฉบบท 3 พ.ศ. 2522, ฉบบท 4 พ.ศ. 2531 และฉบบท 5 พ.ศ. 2535 ) มพนธกจทสำาคญ คอ กำาหนดมาตรฐานทตรงความตองการและ

สอดคลองกบแนวทางสากล กำากบดแลผลตภณฑ และการตรวจสอบและรบรองดานการมาตรฐานใหไดรบการยอมรบ รวมทงสงเสรมและพฒนาดานการมาตรฐานของประเทศ

มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมของประเทศไทย แบงไดเปน 2 ประเภทหลก ๆ คอ มาตรฐานบงคบ และมาตรฐานทวไป (ไมบงคบ) สำาหรบมาตรฐาน PPE เปนมาตรฐานทวไป สรปมาตรฐาน มอก. ทเกยวของกบ PPE (ดงแสดงในตารางท 1) โดยรายละเอยดเพมเตมเกยวกบมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมสามารถสบคนเพมเตมไดทเวบไซตสำานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม (http://www.tisi.go.th/index.php)

มาตรฐานขององคการมาตรฐานสากลมาตรฐานขององคการมาตรฐานสากล (Interna-

tional Organization for Standardization : ISO) เปนมาตรฐานทกำาหนดขนโดยองคกรภาคเอกชนระดบสากล คอ องคการมาตรฐานสากล องคการนมสมาชกประมาณ 163 ประเทศทวโลก โดยประเทศไทยเปนหนงในนน พนธกจหลกขององคกรนคอกำาหนดและพฒนามาตรฐานตาง ๆ

เนองจากมาตรฐานขององคการมาตรฐานสากล ทเกยวของกบ PPE มจำานวนมาก ในทนจงยกตวอยางเพยงบางมาตรฐาน (ดงแสดงในตารางท 1) โดยรายละเอยดเพมเตมเกยวกบมาตรฐานขององคการมาตรฐานสากล สามารถสบคนเพมเตมไดทเวบไซต องคการมาตรฐานสากล (http://www.iso.org/iso/home.htm)




มาตรฐาน มอก. ISO

- อปกรณปองกนศรษะ ดวงตา

และการไดยน

(Head, eye and hearing

protective equipment)

- มอก. 368-2554

หมวกนรภยสำาหรบงานอตสาหกรรม

(Industrial protective helmets)

- มอก. 2575 เลม 1-2555

ขอแนะนำาในการเลอก การใช

การดแล และการบำารงรกษา อปกรณ

คมครองความปลอดภยสวนบคคล

เลม 1 อปกรณปกปองการไดยน

(Recommendation for the

selection, use, care and

maintenance of personal

protective equipment Part 1 :

hearing protector)

- ISO 3873 : 1977

Industrial safety helmets

- ISO 4007 : 2012

Personal protective equipment--

Eye and face protection-

Vocabulary

- ISO 4849 : 1981

Personal eye-protectors-

Specifications

- ISO 4854 : 1981

Personal eye-protectors--Optical

test methods

- ISO 4855 : 1981

Personal eye-protectors--Non-

optical test methods

- ISO 4869-1 : 1990

Acoustics--Hearing protectors

--Part 1 : Subjective method

for the measurement of sound

attenuation

- ISO 4869-2 : 1994

Acoustics--Hearing protectors--

Part 2 : Estimation of effective

A-weighted sound pressure

levels when hearing protectors

are worn

- ISO/TS 4869-5 : 2006

Acoustics--Hearing protectors--

Part 5 : Method for estimation

of noise reduction using fitting

by inexperienced test subjects

- ISO 6161 : 1981

Personal eye-protectors--Filters

and eye-protectors against laser

Radiation

ตารางท 1 มาตรฐานอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคลของ มอก. และ ISO






- อปกรณปองกนลำาตว

(Protective clothing)

- ISO/TR 2801 : 2007

Clothing for protection against

heat and flame-General recom-

mendations for selection, care

and use of protective clothing

- ISO 6529 : 2013

Protective clothing--Protection

against chemicals--Determina-

tion of resistance of protective

clothing materials to perme-

ation by liquids and gases

- ISO 6530 : 2005

Protective clothing--Protection

against liquid chemicals--Test

method for resistance of

materials to penetration by

liquids

- ISO6942 : 2002

Protective clothing-- Protection

against heat and fire--Method of

test : Evaluation of materials

and material assemblies when

exposed to a source of radiant

heat

- ISO11613 : 1999

Protective clothing for firefighters

--Laboratory test methods and

performance requirements





- อปกรณปองกนระบบหายใจ

(Respiratory protective devices)

- มอก. 2382-2551

อปกรณปกปองทางเดนหายใจ :

ชนดกรองอนภาค ดดซบกาซและไอ

ในขณะเดยวกน (Respiratory

protective devices :

combination particulate and

gas and vapour)

- มอก. 2424-2552

หนากากอนามยใชครงเดยว

- มอก. 2480-2552

หนากากใชครงเดยวลดความเสยง

การตดเชอไขหวดใหญ

- ISO 16900-1 : 2014

Respiratory protective devices-

Methods of test and test

equipment-Part 1 : Determina-

tion of inward leakage

- ISO 16900-2 : 2009

Respiratory protective devices--


equipment-Part 2 :

Determination of breathing

resistance

- ISO 16900-3 : 2012

Respiratory protective devices

--Methods of test and test

equipment-Part 3 : Determina-

tion of particle filter penetration

- ISO 16900-4 : 2011

Respiratory protective devices--


equipment-Part 4 :

Determination of gas filter

capacity and migration,

desorption and carbonmonoxide

dynamic testing






- อปกรณปองกนมอและแขน

(Hand and arm protection)

- มอก. 785-2531

ถงมอหนงสำาหรบใชในงาน

อตสาหกรรม (Industrial leather

gloves)

- มอก. 2505-2553

ถงมอยางทใชในอตสาหกรรมอาหาร

(Rubber gloves for food

industry)

- ISO13999-1 : 1999

Protective clothing--Gloves and

arm guards protecting against

cuts and stabs by hand knives

--Part 1 : Chain-mail gloves

and arm guards

- ISO 13999-2 : 2003

Protective clothing--Gloves and


cuts and stabs by hand

knives--Part 2 : Gloves and

arm guards made of material

other than chain mail

- ISO 13999-3 : 2002

Protective clothing--Glovesand


cuts and stabs by hand knives

--Part 3 : Impact cut test for

fabric, leather and other

materials

- ISO 15383 : 2001

Protective gloves for firefighters--

Laboratory test methods and

performance requirements

- ISO 10819 : 2013

Mechanical vibration and

shock--Hand-arm vibration-

Measurement and evaluation

of the vibration

Transmissibility of gloves at

the palm of the hand






- อปกรณปองกนขาและเทา

(Leg and foot protection)

- มอก. 523-2554

รองเทาหนงนรภย (Leather safety

footwear)

- มอก. 809-2531

รองเทาบตยาง (Rubber boots)

- มอก. 810-2531

รองเทาบตพวซ (Polyvinyl chloride

boots)

- ISO 4643 : 1992

Moulded plastics footwear--

Lined or unlined poly(vinyl

chloride) boots for general

industrial use--Specification

- ISO 5423 : 1992

Moulded plastics footwear--

Lined or unlined polyurethane

boots for general industrial

use-Specification

- ISO/TR 18690 : 2012

Guidance for the selection, use

and maintenance of safety and

occupational footwear and other

personal protective equipment

offering foot and leg protection

- ISO 20344 : 2011


Test methods for footwear

- ISO 20345 : 2011


Safety footwear

- ISO 20346 : 2014


Protective footwear

- ISO 20347 : 2012


Occupational footwear






- อปกรณปองกนการตกจากทสง

(Protection against falling)

- ISO 10333-1 : 2000

Personal fall-arrest systems--

Part 1 : Full-body harnesses

- ISO 10333-2 : 2000


Part 2 : Lanyards and energy

absorbers

- ISO 10333-3 : 2000


Part 3 : Self-retracting lifelines

- ISO 103334 : 2002


Part 4 : Vertical rails and

vertical lifelines incorporating

a sliding-type fall arrester

- ISO 10333-5 : 2001


Part 5 : Connectors with self-

closing and self-locking gates

- ISO 10333-6 : 2004


Part 6 : System performance

tests

- ISO 14567 : 1999

Personal protective equipment

for protection against falls from

a height--Single-point anchor

devices

- ISO 16024 : 2005

Personal protective equipment

for protection against falls from

a height--Flexible horizontal

lifeline systems

- ISO 22159 : 2007

Personal equipment for

protection against falls--

Descending devices






- อปกรณปองกนการตกจากทสง

(Protection against falling) (ตอ)

- ISO 22846-1 : 2003


protection against falls--Rope

access systems--Part 1 :

Fundamental principles for

a system of work

- ISO 22846-2 : 2012


protection against falls--Rope

access systems--Part 2 :

Code of practice

- เครองหมาย (mark)

จากตารางท 1 จะเหนไดวาประเภท PPE มอยจำานวนมาก จงทำาใหมาตรฐานของ PPE ของแตละหนวยงาน/องคกรมจำานวนมากดวย อยางไรกตามพบวามาตรฐานของประเทศไทยเกยวกบ PPE ยงมอยคอนขางจำากด ดงนนกฎหมายจงจำาเปนตองระบ มาตรฐานของตางประเทศรวมดวย เพอใหครอบคลมกบ PPE ทกประเภท เนองจากตามกฎหมายกำาหนดมาตรฐาน PPE ไว ทงหมด 9 มาตรฐาน เพอความเขาใจเกยวกบมาตรฐานใหครบถวน มาตรฐาน PPE ทเหลอจะกลาวถงในวารสารฉบบตอ ๆ ไป

เอกสารอางองhttp://www.iso.org/iso/home.htm คนคนเมอ

กมภาพนธ 2558http://www.oshthai.org คนคนเมอ กมภาพนธ 2558http://www.tisi.go.th/index.php คนคนเมอ กมภาพนธ

2558Michigan State University. (2003). Personal Protective

Equipment Guideline. N.C. Department of Labor Occupational Safety and

Health Program. (2013). A Guide to Personal Protective Equipment.

University of St. Andrews. (2008). The Selection, Use and Maintenance of Personal Protective Equipment. (PPE).



Lessons Learned from Professional Safety Offfiicer

ถ อ ด บ ท เ ร ย น ก า ร เ ด น ท า ง ... จ ป. ว ช า ช พ

หลงจากเลอกทางเดนชวตการท�างานทจะใชวชาชพทจบปรญญาตรอาชวอนามย

และความปลอดภยมาท�างานดานความปลอดภยในการท�างาน ไดเรมตนงานในภาคราชการ

ทสถาบนความปลอดภยในการท�างาน กรมแรงงานในสมยนน ตอจากนนอก 8 ป กไดกาว

เขาสภาคเอกชน เปน จป. วชาชพเตมตวและไดท�าหนาทนมามากกวา 22 ปแลว วาไปแลว

จากประสบการณการท�างานทงภาครฐและเอกชนของ จป. อยางผเขยน ท�าใหรสกวาชวตการ

ท�างานนมความเขมขน ไฟในการท�างานลกโชนทกวน ลกมากบางนอยบาง แตไมเคยดบเลย

(จรง ๆ) ผเขยนกเลยขอถอดบทเรยนชวตการท�างานและการแกปญหาตาง ๆ ในการท�างาน

ใหกบเพอนพองนองพ จป. รวมวชาชพ เผอวาจะมมมใดมมหนงททานทงหลายจะไดเอาไป

ประยกตใช หรอไมเอาเยยงอยางกสดแทแตกแลวกน หากวาใชไดนะผเขยนจะรสกดใจและ

ยนดอยางยง คลาย ๆ กบทมราน ๆ หนงเขยนไวหนารานวา “เพยงแวะเขามาชม เราก

แอบนยมอยในใจ” ……

การประยกตใชวชาชพอาชวอนามยและความปลอดภยในการท�างานในภาคราชการ

และในสวนภาคเอกชนหรอวาการท�างานในสถานประกอบการนนมนเปนความเหมอนท

แตกตางกน เอะยงไง ในมมมองของผเขยนทประสบมาดวยตวเอง ความเหมอนกคอม

เปาหมายเหมอนกนวาท�าใหเพอน ๆ ผใชแรงงานมความปลอดภย มสขภาพอนามยทด แตกตาง

กนทวธการปฏบตงาน เอาเปนวาจะคอย ๆ ตดตามแลวกน ในฉบบนขอเรมตนจากเรองการ

ตรวจสขภาพพนกงานหรอถาจะใหชดกวานนกคอการตรวจสมรรถภาพการท�างานผประกอบ

อาชพ หรอกฎหมายปจจบนเรยกตรวจปจจยเสยง ซงการตรวจสมรรถภาพการท�างานของ

ผประกอบอาชพ ไดแก การตรวจสมรรถภาพการไดยน ตรวจสมรรถภาพการท�างานปอด

สมรรถภาพการท�างานของสายตา (ไมใชตรวจสายตาสน หรอสายตายาว เหมอนตอนตรวจ

สขภาพทว ๆ ไป) แลวถาเปนการตรวจในสถานประกอบการหรอตามโรงงานตาง ๆ เจาหนาท

ทตรวจยงตองใหความสนใจวาเราจะตรวจพนกงานในเรองดงกลาวอยางไรใหไดผลการตรวจ

ทถกตอง แมนย�ามากทสด รวมทงจะรายงานผลใหทงลกจางและนายจางไดทราบและเขาใจ

การแปลผลของเราได ประสบการณสมยทเปนเจาหนาทราชการนนยงตองท�ายอดการตรวจ

จป. กบ การตรวจสมรรถภาพการทำางานจรานช คงสข M.Sc. (Toxicology)

ผจดการอาวโสแผนกความปลอดภย สขอนามย สงแวดลอม บรษทฟาบรเนท จำากด

“จป. กบ การตรวจสมรรถภาพการทำงาน”

จรานช M.Sc. (Toxicology)

ผจดการอาวโสแผนกความปลอดภย สขอนามย สงแวดลอม บรษทฟาบรเนท จำกด

หลงจากเลอกทางเดนชวตการทำงานทจะใชวชาชพทจบปรญญาตรอาชวอนามยและความปลอดภยมาทำงานดานความปลอดภยในการทำงาน ไดเรมตนงานในภาคราชการทสถาบนความปลอดภยในการทำงาน กรมแรงงานในสมยนน ตอจากนนอก 8 ป กไดกาวเขาสภาคเอกชน เปน จป. วชาชพเตมตวและไดทำหนาทนมามากกวา 22 ปแลว วาไปแลวจากประสบการณการทำงานทงภาครฐและเอกชนของ จป. อยางผเขยน ทำใหรสกวาชวตการทำงานนมความเขมขน ไฟในการทำงานลกโชนทกวน ลกมากบางนอยบาง แตไมเคยดบเลย (จรง ๆ) ผ เขยนกเลยขอถอดบทเรยนชวตการทำงานและการแกปญหาตาง ๆ ในการทำงานใหกบเพอนพองนองพ จป . รวมวชาชพ เผอวาจะมมมใดมมหนงททานทงหลายจะไดเอาไปประยกตใช หรอไมเอาเยยงอยางกสดแทแตกแลวกน หากวาใชไดนะผเขยนจะรสกดใจและยนดอยางยง คลาย ๆ กบทมราน ๆ หนงเขยนไวหนารานวา “เพยงแวะเขามาชม เรากแอบนยมอยในใจ” ……

การประยกตใชวชาชพอาชวอนามยและความปลอดภยในการทำงานในภาคราชการและในสวนภาคเอกชนหรอวาการทำงานในสถานประกอบการนนมนเปนความเหมอนทแตกตางกน เอะยงไง ในมมมองของผเขยนทประสบมาดวยตวเอง ความเหมอนกคอมเปาหมายเหมอนกนวาทำใหเพอน ๆ ผใชแรงงานมความปลอดภย มสขภาพอนามยทด แตกตางกนทวธการปฏบตงาน เอาเปนวาจะคอย ๆ ตดตามแลวกน ในฉบบนขอเรมตนจากเรองการตรวจสขภาพพนกงานหรอถาจะใหชดกวานนกคอการตรวจสมรรถภาพการทำงานผประกอบอาชพ หรอกฎหมายปจจบนเรยกตรวจปจจยเสยง ซงการตรวจสมรรถภาพการทำงานของผประกอบอาชพ ไดแก การตรวจสมรรถภาพการไดยน ตรวจสมรรถภาพการทำงานปอด สมรรถภาพการทำงานของสายตา (ไมใชตรวจสายตาสน หรอสายตายาว เหมอนตอนตรวจสขภาพทว ๆ ไป) แลวถาเปนการตรวจในสถานประกอบการหรอตามโรงงานตาง ๆ เจาหนาททตรวจยงตองใหความสนใจวาเราจะตรวจพนกงานในเรองดงกลาวอยางไรใหไดผลการตรวจทถกตอง แมนยำมากทสด รวมทงจะรายงานผลใหทงลกจางและนายจางไดทราบและเขาใจการแปลผลของเราได ประสบการณสมยทเปนเจาหนาทราชการนนยงตองทำยอดการตรวจตอแหงใหไดมาก ๆ เพราะเราตองรบผดชอบตรวจใหพนกงานในสถานประกอบการทวประเทศ ซงมโรงงานอยมากมาย ทสำคญคอสถานประกอบการไมตองเสยคาใชจายในการตรวจเลย ดงนนทมทำงานของเราจงแทบจะเดนสายไมไดหยดกนเลย ไปทวประเทศกนเลยท

ถอดบทเรยนการเดนทาง... จป. วชาชพ“จป. กบ การตรวจสมรรถภาพการทำงาน”

จรานช M.Sc. (Toxicology)

ผจดการอาวโสแผนกความปลอดภย สขอนามย สงแวดลอม บรษทฟาบรเนท จำกด

หลงจากเลอกทางเดนชวตการทำงานทจะใชวชาชพทจบปรญญาตรอาชวอนามยและความปลอดภยมาทำงานดานความปลอดภยในการทำงาน ไดเรมตนงานในภาคราชการทสถาบนความปลอดภยในการทำงาน กรมแรงงานในสมยนน ตอจากนนอก 8 ป กไดกาวเขาสภาคเอกชน เปน จป. วชาชพเตมตวและไดทำหนาทนมามากกวา 22 ปแลว วาไปแลวจากประสบการณการทำงานทงภาครฐและเอกชนของ จป. อยางผเขยน ทำใหรสกวาชวตการทำงานนมความเขมขน ไฟในการทำงานลกโชนทกวน ลกมากบางนอยบาง แตไมเคยดบเลย (จรง ๆ) ผ เขยนกเลยขอถอดบทเรยนชวตการทำงานและการแกปญหาตาง ๆ ในการทำงานใหกบเพอนพองนองพ จป . รวมวชาชพ เผอวาจะมมมใดมมหนงททานทงหลายจะไดเอาไปประยกตใช หรอไมเอาเยยงอยางกสดแทแตกแลวกน หากวาใชไดนะผเขยนจะรสกดใจและยนดอยางยง คลาย ๆ กบทมราน ๆ หนงเขยนไวหนารานวา “เพยงแวะเขามาชม เรากแอบนยมอยในใจ” ……

การประยกตใชวชาชพอาชวอนามยและความปลอดภยในการทำงานในภาคราชการและในสวนภาคเอกชนหรอวาการทำงานในสถานประกอบการนนมนเปนความเหมอนทแตกตางกน เอะยงไง ในมมมองของผเขยนทประสบมาดวยตวเอง ความเหมอนกคอมเปาหมายเหมอนกนวาทำใหเพอน ๆ ผใชแรงงานมความปลอดภย มสขภาพอนามยทด แตกตางกนทวธการปฏบตงาน เอาเปนวาจะคอย ๆ ตดตามแลวกน ในฉบบนขอเรมตนจากเรองการตรวจสขภาพพนกงานหรอถาจะใหชดกวานนกคอการตรวจสมรรถภาพการทำงานผประกอบอาชพ หรอกฎหมายปจจบนเรยกตรวจปจจยเสยง ซงการตรวจสมรรถภาพการทำงานของผประกอบอาชพ ไดแก การตรวจสมรรถภาพการไดยน ตรวจสมรรถภาพการทำงานปอด สมรรถภาพการทำงานของสายตา (ไมใชตรวจสายตาสน หรอสายตายาว เหมอนตอนตรวจสขภาพทว ๆ ไป) แลวถาเปนการตรวจในสถานประกอบการหรอตามโรงงานตาง ๆ เจาหนาททตรวจยงตองใหความสนใจวาเราจะตรวจพนกงานในเรองดงกลาวอยางไรใหไดผลการตรวจทถกตอง แมนยำมากทสด รวมทงจะรายงานผลใหทงลกจางและนายจางไดทราบและเขาใจการแปลผลของเราได ประสบการณสมยทเปนเจาหนาทราชการนนยงตองทำยอดการตรวจตอแหงใหไดมาก ๆ เพราะเราตองรบผดชอบตรวจใหพนกงานในสถานประกอบการทวประเทศ ซงมโรงงานอยมากมาย ทสำคญคอสถานประกอบการไมตองเสยคาใชจายในการตรวจเลย ดงนนทมทำงานของเราจงแทบจะเดนสายไมไดหยดกนเลย ไปทวประเทศกนเลยท

ถอดบทเรยนการเดนทาง... จป. วชาชพ




ตอแหงใหไดมาก ๆ เพราะเราตองรบผดชอบตรวจให

พนกงานในสถานประกอบการทวประเทศ ซงมโรงงานอย

มากมาย ทส�าคญคอสถานประกอบการไมตองเสยคาใชจาย

ในการตรวจเลย ดงนนทมท�างานของเราจงแทบจะเดนสาย

ไมไดหยดกนเลย ไปทวประเทศกนเลยทเดยว จนบางวนฉน

อยตรวจถงค�าจนออกอาการลา ตองกระซบกบ จป. ของ

โรงงานวาขอหยดการตรวจกอนนะ ส�าหรบฉนการท�างาน

ตรวจดงกลาวนนฉนรสกสนก เพลดเพลน การทเราไดพด

คยกบพนกงานหลาย ๆ คนทมาตรวจสขภาพนน เราตอง

ซกประวตทงเรองสวนตว เรองการท�างาน โดยเฉพาะการ

ท�างานทตองสมผสเสยงดงในทท�างาน สมผสฝนจากการ

ท�างาน สมผสปจจยเสยงตาง ๆ ในการท�างาน บางครงการ

ไดพดคยเรองอน ๆ เกยวกบทองถนของเขาหรอกจกรรม

อน ๆ ทว ๆ ไปในโรงงานกท�าใหเราไดเรยนรอะไรเพมขน

(ตามประสา จป. ผใฝร …..) และไมนาเบอเลย

ขออนญาตแนะน�าวาถานอง ๆ จป. คนไหนทจะท�า

หนาทนในการตรวจสมรรถภาพการท�างานของพนกงานดวย

ตวเองหรอแมวาจะเปนผวาจางบรษทตรวจสขภาพไปตรวจ

ตามปจจยเสยงเพอดว าเขาไดรบผลกระทบจากสภาพ

แวดลอมการท�างานมากนอยอยางไร หรอมปจจยอน ๆ

เกยวของ จ�าเปนอยางยงเลยทจะตองใหเวลาพดคยกบ

พนกงานทมาเขารบการตรวจ ใหความเปนกนเองกบพนกงาน

ในฐานะทเปน จป. วชาชพ แลวเรากจะไดขอมลเชงลกเพอ

น�ามาวเคราะหรวมกบผลการตรวจดวยเครองมอ และผลการ

ตรวจสภาพแวดลอมการท�างาน ผเขยนเคยสงเกตเหนบรษท

รบตรวจสขภาพหลาย ๆ แหงเวลารบงานจาก จป. แลว การ

ซกประวตกท�าไปแบบพอผาน ๆ จดบางไมจดบางใชบคลากร

ทว ๆ ไปมาท�าหนาทตรงนดแลวไมนาจะไดขอมลทเปน

ประโยชนในการวเคราะหผลสกเทาไร บางครงใชการลง

ทะเบยนดวยบารโคดแลวสงเขาเครอตรวจเลย หาก จป.

วชาชพพอทจะมเวลาบาง (แนะน�าวาควรใหเวลาตรงน) ใน

การสงเกตการณการตรวจสมรรถภาพรางกายพนกงาน

ทกขนตอน ดการจดบนทกขอมลลงบนแบบตรวจ จากนนก

ดวธการทเจาหนาทใชเครองมอการตรวจไมวาจะเปนการ

ตรวจการไดยนหรอตรวจอน ๆ ตอไป อกเรองหนงทอยากให

จป. สนใจเกยวกบเครองมอตรวจ คอตองมนใจวาเครองมอ

นนมความแมนย�าเทยงตรงพอ ซงในปจจบนกไมนาหวง

อะไรมากนกเพราะบานเรามระบบคณภาพ หรอ ISO 9000

มาชวยเรองน มอกสงหนงทส�าคญคอเทคนคการใชเครองมอ

ตรวจกบพนกงาน จากประสบการณการตรวจสมรรถภาพ

การท�างานพนกงานทวประเทศมากวา 8 ปนน ท�าใหผเขยน

ทราบวาเราตองอธบายใหผเขารบการตรวจทราบวธการตรวจ

และการโตตอบกบเรา เชน การตรวจสมรรถภาพการไดยน

เมอพนกงานเขาเครองตรวจ เขาจะไดยนเสยงสญญาณทเรา

ปลอยเขาไปในหเขาหลงจากทเราเอาทครอบหใสใหเขา แลว

เขาตองโตตอบโดยการกดปมหรอวธอนใด หรอการตรวจ

สมรรถภาพการท�างานปอด ซงตองใหพนกงานเปาลมออก

จากปอดเขาเครอง กตองมเทคนคในการเปาใหถกวธ การ

ตรวจสมรรถภาพสายตาอาชวอนามยกเชนกนซงคนสวน

ใหญไมคนเคยวธการตรวจเหมอนการตรวจสายตาสน-ยาว

เมอทงสองฝายเขาใจตรงกนการตรวจกจะราบรน การแปลผล

กจะไดคาทคอนขางแมนย�า กคงเหมอนกบทก ๆ เรอง

ถาเราใสใจในสงทเราท�า ผลกยอมออกมาดอยางทเราตงใจ

จป. อาจจะตองขอเขาไปสงเกตการณการตรวจสมรรถภาพ

รางกายของบรษททเราวาจางเขามาบาง ไมใชปลอยใหเขาท�า

กนเอง จป. ไมใชเพยงแคจดคนไปตรวจเทานนนะ ไมอยาง

นนเราอาจจะไดรบผลการตรวจทไมเปนไปตามทควรจะเปน

ขอแอบเลาเกรดเลกนอยเรองนงใหผอานฟง มครงหนง

ผเขยนเคยไปตรวจสมรรถภาพการไดยนทโรงงานทอผาแหง

หนงยานรงสต สมยนนมโรงงานทอผามากมายในยานน จาก

การสมภาษณซกประวตเบองตน ซงไดแก อาย เพศ (สวน

ใหญเปนหญง) สถานภาพสมรส อายงาน ลกษณะงาน ฯลฯ

กท�าใหฉนแอบประหลาดใจเลก ๆ วา ท�าไมนะ พนกงานทมา

ตรวจนสวนมากจะเปนกลมคนอาย 30 กวาปขนไป และสวน

ใหญเปนสาวโสด ฉนจงน�าผลการตรวจสมรรถภาพการไดยน

มาดประกอบกน เขาเหลานนอยในกลมสญเสยสมรรถภาพ

การไดยนระดบปานกลาง มบางสญเสยการไดยนระดบเลก

นอย จรงรนน วนรงขนกเขาไปคยกบพนกงานททยอยมา

ตรวจตออกกลมหนง มค�าถามทสงสยในใจมาถามเขาไปวา

Lessons Learned from Professional Safety Offfiicer

ถ อ ด บ ท เ ร ย น ก า ร เ ด น ท า ง ... จ ป. ว ช า ช พ


ทนเขาไมใหสาว ๆ พนกงานแตงงานกนเลยเหรอ เพราะทตรวจ

มาเจอแตคนโสดแทบทงนน กไดความวาจรง ๆ ทกคนเคย

มแฟนกน แตพอท�างานนาน ๆ เขากหาง ๆ กนจนหลายคน

กเลกรากน กโรงงานเสยงดงขนาดน เสยงมนกองอยในห

เวลาคยกบใครเรากเหมอนตะโกนใสกน มนคงไมมความ

โรแมนตกสกเทาไหร แลวสมยนนสาวโรงงานทอผาเขากจะ

อยหอพกในโรงงานดวย เลกกะกตองพกผอน หลบยาวเลย

เพราะงานหนกจรง ๆ ตนมากไดเวลาเขากะตอ ชวตทงเดอน

กวนเวยนอยอยางน เหนไหมคะวาสภาพแวดลอมการท�างาน

สงผลกระทบถงชวตสวนตวของพนกงานไดเหมอนกนนะ

เรองนเปนเพยงประสบการณทฉนไดพบมาเองเทานนนะ

ปจจบนหลายสงหลายอยางอาจดขนแลว จากเรองเลาน

สะทอนไดดเรองของผลกระทบจากสภาพแวดลอมการ

ท�างานของพนกงาน และการปองกนโรคจากการท�างาน

สมยทเปนเจาหนาทตรวจ หลาย ๆ ครงทเคยได

เขาไปตรวจสขภาพพนกงานในโรงงานแลวผเขยนมกจะ

พยายามขอเจาหนาทโรงงานใหพาไปดสภาพการท�างานของ

พนกงานดวย คอของบางอยางมนตองเหนดวยตา สมผส

ดวยตวเอง เพอจะไดใชเปนแนวทางในการแปลผลรวมกบ

ผลการตรวจดวยเครองมอ และยงกวานนถาไดมเวลาอยใน

โรงงานนน ๆ เกนกวา 1 วนแลว กจะไดมเวลาหลงอาหารเยน

วเคราะหผลการตรวจสมรรถภาพการไดยนทไดตรวจ

เมอตอนกลางวน เพอทจะไดมเวลาอกวนพดคยกบผ

เกยวของถงแนวโนมผลการตรวจเบองตน บางครงกขอให

เขาจดพนกงานมาฟงบรรยายถงการปองกนอนตรายในการ

ท�างานดวย แบบนไหมทเขาเรยกวายงปนนดเดยวไดนก

หลายตว กจะหาโอกาสทไหนเลาทจะกลบมาทโรงงานนได

อก ภารกจยงรออกหลายโรงงานนะ

ในแตละสถานประกอบการนนการพจารณาวาควร

ตรวจอะไรบาง จป. มหนาทตองประยกตหลกการสขศาสตร

อตสาหกรรมมาชวยในการประเมนอนตรายหรอความเสยง

ของสถานประกอบการทเราท�างานอย เชน ถามการท�างานท

มเสยงดงประเภทตาง ๆ และไดมการตรวจวดระดบความ

ดงของเสยงแลวอยในระดบทนาจะตองเฝาระวงอยางเชนวด

ไดระดบเสยงเฉลย 80-85 เดซเบลอยางน กนาจะไดท�าการ

ตรวจสมรรถภาพการไดยนใหกบพนกงานในพนทนน ๆ ทก

ป ทง ๆ ทกฎหมายระบไววาทระดบเสยง 85 เดซเบล เอ

ใหจดท�าโครงการอนรกษการไดยนกตามผเขยนวาอยารอ

เลย ตรวจวดไวดกวา เพราะโรคจากการท�างานทมเสยงดง

โรคนคงจะรกษาไมไดงาย ๆ เหมอนโรคทวไป นอกเหนอ

จากการตรวจการไดยนในโรงงานแลว การตรวจสมรรถภาพ

ปอดในโรงานทมความเสยงของการเกดโรคทางเดนหายใจ

จากการท�างานดวย เชน โรงงานปนซเมนต เหมองแร เหมอง

หน โรงงานทอผา กระดาษ ฯลฯ การท�างานในทมแสงไม

เพยงพอ การท�างานในทมแสงจาจากแสงประเภทตาง ๆ นน

จะสงผลกระทบตอพนกงานอยางไร จป. ตองฉกคดทกครง

สงหนงทจะขาดไมไดเลยในการท�างานคอตองเดนส�ารวจ

โรงงานทก ๆ วนหรอบอยทสดเทาทจะท�าได หมนสงเกต

สงรอบตว กอนทปญหาจะเกดกบพนกงาน ด ๆ ไป จป.

จะท�าหนาทราวกบเปนบคลากรดานสาธารณสขประจ�าโรงงาน

แทบจะไมมแพทยหรอเจาหนาททไหนจะเขาไปใสใจดแล

พนกงานในโรงงานเลย กเลยคดเอาเองวา จป. เปนหมอ

โรงงานแลวกน การปองกนไวดกวาแกจงส�าคญมาก ดงนน

เมอ จป. จะจดกจกรรมการตรวจสขภาพตามปจจยเสยงแลว

ขอใหท�าแบบมออาชพสมกบเปน จป. วชาชพ ดวยการ

ประยกตหลกการอาชวอนามย “ตระหนก ประเมน ควบคม”

เมอเราไดขอมลความเสยงทจะคกคามสขภาพพนกงานใน

โรงงานแลว เรากตองสอสารไปยงผเกยวของทงหลาย เชน

จป. หวหนางาน จป. บรหาร คณะกรรมการความปลอดภยฯ

และพนกงานผเกยวของทงหลายวาเราจะตองมารวมมอกน

นะ จดแจงหาสถานทตรวจ วนเวลา กลมเปาหมายทจะตอง

มาตรวจ เลอกหนวยงานทจะเขามาท�าหนาทตรวจ และ

เราเองตองใหเวลากบเรองนตามทเขยนมาขางตน

ผเขยนเคยกลาวไวกบผเขาอบรมหลกสตรเจาหนาท

ความปลอดภยในการท�างานตาง ๆ ทไดเคยมโอกาสไป

บรรยายวางานของพวกเราเจาหนาทความปลอดภยในการ

ท�างาน หรอ จป. นนถอวาเปนการไดอานสงสบญแบบหนง




เราไดผลแหงการท�าบญนนโดยไดความสขใจทมสวนท�าให

พนกงานทมาท�างานทกวนกลบบานไปพรอมรางกายครบถวน

และสขภาพกายใจปกต แมจะเปนสงทจบตองไดยากเหมอน

เงนคาจางทเขาไดรบ แตเขากไมตองเสยเงนคาซอมแซม

สขภาพ หรอรกษา หากตองสญเสยอวยวะหรอเจบปวยดวย

โรคจากการท�างาน ซงไมรวาอาการจะแสดงออกวนไหน

การท�างานดานความปลอดภยนน วากนวาเราตองใช

ใจท�าดวยเปนอยางมาก บางคนอาจบอกวาอะไร ๆ กใชใจ

ท�าทงนนถงจะไดด กใชคะแตถาเปนเรองนแลวจ�าเปนมาก

เลย เพราะมนเปนการท�างานเพอใหคนรอบ ๆ ตวเราเขาม

ชวตอยไดอยางปกตในทก ๆ วน โดยทเขาอาจไมรตวหรอก

นะวานนมนมาจากภารกจ (ลบ ๆ..) ของเรา เมอเราใชใจท�า

เรากตองท�าดวยความเตมใจ แลวเรากจะรสกสขในหวใจ

(ของเรา) เหมอนอยางทผเขยนรสกทก ๆ ครง คณ ๆ กคง

อยากเปนอยางนนใชไหมละ

ทางเดนชวตการท�างานดานความปลอดภยทงใน

ภาคราชการและเอกชนในหลายกวาปทผานมามนไมไดราบ

เรยบดดตลอดหรอกนะ เรมมการสะดดบางพอใหไดรสชาต

ของชวต อปสรรคขวากหนามมกจะมาทาทายความแขงแกรง

ของเราเสมอ ๆ มอยครงหนงผเขยนมแผนการท�างานทตอง

ไปตรวจโรงงานสงทอโรงงานหนง ในขณะทก�าลงเตรยม

อปกรณเพอจะออกเดนทางไปตรวจและรอทมงานบางทาน

อยนน กมผรวมงานทานหนงซงมวยอาวโสกวาหลายป แต

จตส�านกในการใหบรการดานสขภาพมนอยเตมท เอยขนวา

“เราไมตองรบเดนทางไปหรอก ไปใกล ๆ เทยงกได จะได

ใหเขาเลยงขาวเลย แลวทโรงงานนเขามของทระลกใหเราดวย

ไหมละ” โอแมเจา จป. มออาชพอยางคณเคยพบคนแบบน

ไหม นแหละคะอปสรรคหนงในการท�างานของ จป. ของ

ผเขยนครงนน และจากนนมาไมนานกเรมรแลววาสกวนฉน

คงจะอยในระบบนไมไหว ไมรงแน ๆ จงหนเหมาสการท�างาน

ในสถานประกอบการ ชวต จป. เอกชนกยงคงเจอมรสมอย

เปนระยะ ๆ มแรงกดดนทงจากพนกงานระดบบรหารทสง

กวา ลกคาตางประเทศ ธรกจบรษททเรงรบ งานเอกสารท

เกยวของกบกฎระเบยบมากมาย ฯลฯ ผเขยนตองใหก�าลง

ใจตวเองและทมงานทกวน ตองส ตองส เราเลอกทางเดนน

แลวนะ ผเขยนเคยอานเจอขอความสมยอยในมหาวทยาลย

วา ……

“แมหนทางขางหนาจะวางเปลา แดดจะเผาผวผอง

เธอหมองไหม ทตรงโนนมหบเหวมเปลวไฟ ถาออนแอจะ

กาวไปอยางไรกน” จป. ทรกทกทานคะ ถาเพยงเราถอดใจ

(ทง ๆ ทบอกใหใชใจท�า) แลวผใชแรงงานจะท�างานอยาง

ปลอดภยไดอยางไร วชาชพทร�าเรยนมา จะไดใชประโยชน

หรอเพยงแคใหไดมาเพยงปรญญาบตร ประกาศนยบตร เปน

เรองนาคด จป. อยางฉนยงมบทเรยนการเดนทางในเสนน

มาน�าเสนออก ตดตามกนตอนะคะ

สวสดคะ


ก า ร ป ฐ ม พ ย า บ า ล เ บ อ ง ต น ส า ห ร บ จ ป. ว ช า ช พ

First Aid for Professional Safety Offifif icers

การปฐมพยาบาลบาดแผลไฟไหม แผลนำารอนลวกเมอเกดเหตในสถานประกอบการ

รองศาสตราจารย ดร.พาณ สตกะลน Dr.PH. (Public Health)


ในสถานประกอบการจะพบอบตเหตทางผวหนงไดบอย สงทบคลากรทวไปทไมมใบประกอบวชาชพสามารถชวยเหลอและบรรเทาความรนแรงใหลดลงได คอ การปฐมพยาบาลทถกวธและตามศกยภาพกอนใหการปฐมพยาบาล ทานตองท�าความรจกความหมายของแผลไฟไหม แผลน�ารอนลวก เพอจะไดแจงสาเหตทชดเจนและใหการ ชวยเหลอไดถกตองกอน

ความหมายแผลไฟไหม แผลน�ารอนลวกแผลไฟไหม หมายถง แผลทผวหนงหรอเนอถกท�าลายเนองจากถกความรอน ซง

อาจเกดจากไฟหรอกระแสไฟฟา ทงน รวมถงการถกสารเคมวตถจ�าพวกกรดและดางดวยแผลน�ารอนลวก หมายถง แผลทผวหนงหรอเนอเยอตาง ๆ ถกท�าลายเนองจาก

ถกความรอนจากสงตาง ๆ เชน น�าเดอด ไอน�า หรอน�ามนรอน ๆ เปนตนบาดแผลไฟไหม น�ารอนลวก โดยมากมกจะมสาเหตจากอบตเหต ความประมาท

ขาดความระมดระวง ซงกลไกการบาดเจบจะมความรนแรงมากนอยเพยงใดขนกบหลายปจจย เชน ระยะเวลาทผวหนงสมผสกบความรอน อวยวะทไดรบบาดเจบ ดกรความลกของบาดแผล และขนาดความกวางพนทของบาดแผลไฟไหม น�ารอนลวกนน ๆ ซงมกจะพบไดในสถานประกอบการ

ลกษณะทวไปบาดแผลไฟไหม น�ารอนลวก เปนอบตเหตทพบไดบอยทงในเดกและผใหญ ถา

เปนเพยงเลกนอยจะมอาการปวดแสบปวดรอนพอทนได และคอย ๆ หายไปไดเอง แตถาเปนมาก (กนบรเวณกวาง และแผลลก) มกจะมภาวะแทรกซอน ท�าใหทพพลภาพหรอตายได




อาการอาการขนกบขนาด ความลก และต�าแหนงของ

บาดแผล1. ขนาด หมายถง บรเวณพนทของบาดแผล แผล

ขนาดใหญ (กนบรเวณกวาง) จะมอนตรายกวาแผลขนาดเลก อาจท�าใหรางกายสญเสยน�า โปรตน และเกลอแร ถงกบเกดภาวะชอกได และอาจมโอกาสตดเชอถงขนเปนโลหตเปนพษถงตายได การประเมนขนาดกวางของบาดแผล นยมคดเปนเปอรเซนตของพนทผวหนงทวรางกาย ถาคดหยาบ ๆ ใหเทยบเอาวา แผลขนาดหนงฝามอ (ของผปวย) เทากบ 1% ของผวหนงทวรางกาย เชน ถาแผลมขนาดเทากบ 10 ฝามอ กคดเปนประมาณ 10% เปนตน ทางการแพทยไดแบงเปอรเซนตของผวหนง ตามสวนตาง ๆ ของรางกายเปนมาตรฐานทงในเดกและผใหญ ซงสะดวกในการคดค�านวณ

2. ความลก ผวหนงมความลก 2 ชน ไดแก ชนหนงก�าพรา (epidermis) และชนหนงแท (dermis)

อาการทพบอาการบาดเจบจากไฟไหมทพบมดงน- ระดบตน แผลอยทชนหนงก�าพรา ผวหนงจะแดง

ปวดแสบปวดรอนเลกนอย สามารถรกษาใหหายไดในเวลาไมนาน

- ระดบปานกลาง แผลอยทชนหนงก�าพราแตลกกวาระดบแรก ผวหนงจะแดง บวมพอง ปวดแสบปวดรอนมาก ถาตมพองไมใหญ แผลจะหายและแหงหลดไปเองภายใน 3-7 วน

นอกจากน อาจแบงระดบความรายแรงของอาการบาดเจบไดจากความเสยหายของรางกาย ในกรณทเปนผใหญหากมแผลเกนกวา 15% หรอ 10% ในเดก ควรอยในความดแลของแพทย เพอใหการรกษาทถกวธ

หากถกไฟไหม หรอน�ารอนลวกบรเวณใบหนา คอ หนาอก อวยวะเพศ จะมความรนแรงมากกวาบรเวณอน ๆ ของรางกาย โดยเฉพาะหากเปนบรเวณใบหนา ปาก และคอ ตองรบชวยเหลอทนท เพราะผบาดเจบอาจหายใจไมได

ขอควรปฏบตสงแรกทควรท�า เมอโดนไฟไหม น�ารอนลวก1. ลางดวยน�าสะอาดทอณหภมปกต ซงเชอวาจะม

ผลชวยลดการหลงสารทท�าใหเกดอาการปวดบรเวณบาดแผลได

2. หลงจากนนซบดวยผาแหงสะอาด แลวสงเกตวาถาผวหนงมรอยถลอก มตมพองใส หรอมสของผวหนงเปลยนไป ควรรบไปพบแพทย

แตถาไฟไหม น�ารอนลวกบรเวณใบหนา จะตองไดรบการรกษาจากแพทยโดยเรวทสด เพราะบรเวณใบหนามกจะเกดอาการระคายเคองจากยาทใช หามใสยาใด ๆ กอนถงมอแพทย เพราะผปวยแตละคนมอาการตอบสนองตอตวยาไมเหมอนกน จะตองขนอยกบดลยพนจของแพทย

3. แชบรเวณทถกลวกในน�าเยนสะอาดหรอใชผาชบน�าเยนโปะ หรอใชถงพลาสตกสะอาดใสน�าเยนวางตรงทถกลวก จนอาการดขน ประมาณ 10-30 นาท แลวตรวจดผวหนง

4. ถาหนงไมพพองหรอหลดลอก ใหลางแผลใหสะอาด ซบใหแหง แลวทาดวยครมสเตยรอยดบาง ๆ หรอใชน�าปนใสผสมน�ามะพราว (อยางละเทากน ตใหเขากน) ทา หรอใชวนจากใบวานหางจระเขทา

5. ถาเปนตมพองเลกนอย 5.1 ถาเกดทฝามอ ใหลางดวยน�าและสบให

สะอาด ไมควรเจาะออก ปลอยใหแหงและหลดลอนไปเอง 5.2 ถาเกดทแขนขา หลงมอหรอหลงเทา ให

ท�าความสะอาดดวยน�าสบ ใชเขมทแชแอลกอฮอลหรอเขมปราศจากเชอเจาะน�าทตมพองออก ใชผากอซกดซบน�าเหลอง ทาดวยยาใสแผลสด เชน น�ายาโพวโดนไอโอดน แลวพนดวยผาพนแผล ถาไมแนใจวาจะท�าไดถกตองและสะอาดพอ อยาเจาะตมพอง ใหท�าตมพองและบรเวณโดยรอบดวยน�ายา โพวโดนไอโอดนกพอ

6. ถาหนงหลดออกขนาดไมเกน 2-3 ฝามอ 6.1 ถาเกดตามตวหรอแขนขา ใหท�าความสะอาด

ดวยน�าเกลอลางแผลหรอน�าตมสก ถาสกปรกมากอาจใชสบเดกฟอก แลวทาดวยยารกษาแผลไฟไหมน�ารอนลวก หรอน�าปนใสผสมน�ามะพราว หรอใชวนจากใบวานหางจระเข ทาวนละ 1-2 ครง

6.2 ถาเปนทแขน ขา ยกสวนแผลใหสงกวาระดบหวใจ ถาปวดใหกนยาแกปวด ควรปรกษาหมอเพอพจารณาฉดยาปองกนบาดทะยกและการใชยาปฏชวนะ

6.3 ถาเกดทใบหนาหรอขอพบตาง ๆ ควรรบไปหาหมอ


ก า ร ป ฐ ม พ ย า บ า ล เ บ อ ง ต น ส า ห ร บ จ ป. ว ช า ช พ

First Aid for Professional Safety Offifif icers

ตวอยาง การดแลแผลไฟไหม

การปฐมพยาบาลผถกไฟไหมหรอน�ารอนลวก ปฏบตไดดงน

1. ถามอาการชอก ควรรกษาอาการชอกเสยกอน โดยปฏบตดงน

- ยกปลายเทาใหสงกวาระดบศรษะ - ใหความอบอนแกรางกาย โดยใชกระเปา

น�ารอนประคบบรเวณบาดแผล - ถามอาการปวดมากควรใชยาระงบปวด - ถาหากผปวยหยดหายใจ ใหท�าการผายปอด2. แตงบาดแผล โดยปฏบตดงน - ตดเสอทถกไฟไหมหรอน�ารอนลวกออก - ตดผวหนงสวนทพองออก เพราะอาจลกลาม

ใหเกดหนองได และอาจท�าใหทายาไดไมถงบาดแผล

เอาเสอผาทเป ยกน�าร อนหรอสารเคมออกยกเวน

เสอผาทตดแนนกบผวหนง

หลงจากนนปดไวดวยผากอซทสะอาดและแหง พนแผล

ไว อยาใชส�าลหรอพลาสเตอรทตดผวหนง ท�าใหแกะ

ออกยาก และผปวยตองเจบ

ประคบดวยความเยนอยางนอย 10 นาท อาจจะโดยให

น�าประปาไหลผาน หรอแชในน�า หรอใชผาชบน�าโปะไว

กได

ยกสวนทไดรบบาดเจบใหอยสงเพอปองกนการบวม ถา

ผปวยรสกตวด ใหจบน�าไดเลกนอยระหวางรอพบแพทย

- ลางบาดแผลดวยน�าอน น�าดางทบทม หรอน�าเกลอ

3. ใชยาทาบาดแผล เชน น�ามนพช ขผงซลฟา หรอขผงยคาลปตส เปนตน

4. ถามอาการมากตองรบน�าผปวยสงโรงพยาบาลทนท

ขอหาม เมอโดนไฟไหม น�ารอนลวก ไมควรใสตวยา/สารใด ๆ ทาลงบนบาดแผล ถาไม

แนใจในสรรพคณทถกตองของยาชนดนน โดยเฉพาะ “ยาสฟน” “น�าปลา” เพราะสงเหลานจะท�าใหเกดอาการ ระคายเคองตอบาดแผล เพมโอกาสการเกดบาดแผลตดเชอ และท�าใหรกษาไดยากขน

1

3

2

4




EpidermisDermis

Hypodermis

บาดแผลไฟไหม น�ารอนลวก แบงเปน 3 ระดบ โดยดจากดกรความลกของบาดแผล ดงภาพประกอบขางลาง

ดกรความลกระดบ 1 คอ บาดแผลอยแคเพยงผวหนงชนหนงก�าพราเทานน โดยปกตจะหายเรวและไมเกดแผลเปน

ดกรความลกระดบ 2 คอ บาดเจบในบรเวณชนหนงแท บาดแผลประเภทนถาไมมภาวะตดเชอแทรกซอน มกจะหายภายใน 2-3 สปดาห ขนอยกบความลกของบาดแผลจากอบตเหตไฟไหม น�ารอนลวก ซงมแนวโนมทจะเกดรองรอยผดปกตของบรเวณผวหนง หรออาจมโอกาสเกดแผลเปนแผลหดรงตามได หากไดรบการรกษาไมถกตอง

กรณถกไฟไหม หากบาดเจบไมลกมากกจะพบวาบรเวณผวหนงจะมตมพองใส เมอตมพองนแตกออกบรเวณบาดแผลเบองลางจะเปนสชมพ และผปวยจะรสกปวดแสบปวดรอนมาก แตถาพยาธสภาพคอนขางลกจะพบวาสผวหนงจะเปลยนไปเปนสเหลองหรอขาว ไมคอยเจบ

ดกรความลกระดบ 3 คอ ชนผวหนงทงหมดถกท�าลายดวยความรอน บาดแผลเหลานมกจะไมหายเอง มแนวโนมการตดเชอของบาดแผลสง และมโอกาสเกดแผลหดรงตามมาสงมาก ถาไดรบการรกษาไมถกตอง

ภาพจากการปฐมพยาบาลบาดแผลไฟไหม น�ารอนลวก

ทมา : เอมอร คชเสน http://www.manager.co.th/10/03/2014

เอกสารอางองการปฐมพยาบาลและการปฏบตการชวยฟนคนชพ. First

and cardio pulmonary resuscitation http://www.nurse.nu.ac.th

สถานดบเพลงสามเสน. http://www.samsenfine.com /10/03/2014

เอมอร คชเสน. (2011). การปฐมพยาบาลบาดแผลไฟไหม น�ารอนลวก http://www.manager.co.th/10/03/2014

First degree

burn

Second degree

burn

Third degree

burn

{{{


Update SHE Law

ท น โ ล ก ก ฎ ห ม า ย ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย อ า ช ว อ น า ม ย แ ล ะ ส ง แ ว ด ล อ ม

การเปรยบเทยบกฎหมายอคคภยของกระทรวงอตสาหกรรมและกระทรวงแรงงาน

ผชวยศาสตราจารยสมชาย พรชยววฒน วท.ม. (สขศาสตรอตสาหกรรมและความปลอดภย), วศ.ม. (วศกรรมโยธา) คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ

ชวงนเรมเขาฤดแลงแลว จะมการเกดไฟไหมในโรงงานอยเปนประจ�า กอใหเกด

ความสญเสยชวตและทรพยสนจ�านวนมาก เพอความปลอดภยแตละโรงงานจ�าเปนตองท�าการ

ตรวจสอบระบบ/อปกรณการปองกนและระงบอคคภยทมอยนนวาเพยงพอ เหมาะสมและ

พรอมใชงานหรอไม อยางนอยสดกตองไมต�ากวาทกฎหมายก�าหนด ถาเปนโรงงาน

อตสาหกรรมกคงหนไมพนกฎหมาย 2 ฉบบส�าคญ ๆ คอ กฎกระทรวง การก�าหนดมาตรฐาน

ในการบรหารการจดการและด�าเนนการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพ

แวดลอมในการท�างานเกยวกบการปองกนและระงบอคคภย พ.ศ. 2555 ของกระทรวงแรงงาน

ทออกตาม พ.ร.บ. ความปลอดภย อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการท�างาน พ.ศ. 2554

ตอไปนเรยกวากฎกระทรวงแรงงานฯ และประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรองการปองกน

และระงบอคคภยในโรงงาน พ.ศ. 2552 ทออกตาม พ.ร.บ. โรงงาน พ.ศ. 2535 นน ตอไปน

เรยกวาประกาศกระทรวงอตสาหกรรมฯ โดยมเนอหาสาระเหมอนและแตกตางกนดง

บทวเคราะหตอไปน

ประการท 1 กฎกระทรวงแรงงานฯ มศกดทางกฎหมายสงกวาประกาศกระทรวง

อตสาหกรรมฯ ดงนนความใดทระบไมตรงกนใหยดกฎหมายทมศกดสงกวาเปนหลก เวนแต

จะมขอความ ค�านยามเฉพาะกรณ เชน การแบงประเภทความเสยงตอการเกดอคคภยท

พจารณาแตกตางกนดงแสดงในตารางท 1




จากตารางท 1 เหนดวยกบการก�าหนดใหโรงงาน

อตสาหกรรมมความเสยงตอการเกดอคคภยปานกลาง และ

สง/รายแรงเทานน ไมมความเสยงตอการเกดอคคภยเบา

ซงจะมผลตอการตดตง/เลอกใชอปกรณปองกนและระงบ

อคคภยตอไป

ประการท 2 ความปลอดภยเกยวกบอาคารใน

ประกาศกระทรวงอตสาหกรรมฯ มระบถงสถานทเกบ

วตถดบ/ผลตภณฑทตดไฟได หรอวตถไวไฟ ตองกนแยก

ออกจากพนทสวนอนของอาคารดวยวสดทนไฟไดไมนอย

กวา 1 ชวโมง เชนเดยวกบอาคารเปนโครงเหลกตองปดหม

โครงสรางดวยวสดทนไฟทสามารถทนไฟไดไมนอยกวา 1

ชวโมง ส�าหรบอาคารชนเดยว แตถาเปนอาคารหลายชนตอง

ทนไฟไดไมนอยกวา 2 ชวโมง และมเสนทางหนไฟทสามารถ

อพยพคนงานทงหมดออกจากบรเวณท�างานส บรเวณท

ปลอดภย เชน ถนน หรอสนามนอกอาคารไดภายใน 5 นาท

ซงสอดคลองกบกฎกระทรวงแรงงานฯ แตมเพมเตมคอ

เสนทางหนไฟตองมอยางนอย 2 เสนทาง ไมมสงกดขวางและ

ประตทใชในเสนทางหนไฟตองท�าดวยวสดทนไฟ ไมมธรณ

หรอขอบกน สามารถเปดออกไปตามทศทางหนไฟและสวง

ปดไดเอง หามใชประตเลอน ประตมวน และหามปดลอค

ใสกลอน กญแจ ผก ลาม หรอเปดออกไมไดในขณะทลกจาง

ท�างาน นอกจากนนยงก�าหนดใหมแสงสวางเพยงพอส�าหรบ

เสนทางหนไฟและมแหลงไฟส�ารอง มปายบอกทางหนไฟท

มขนาดตวอกษรสงไมนอยกวา 15 เซนตเมตรและเหนได

อยางชดเจน

ประการท 3 ความปลอดภยจากระบบสญญาณ

แจงเหตเพลงไหม ในประกาศกระทรวงอตสาหกรรมฯ

ก�าหนดใหอาคารโรงงานตองตดอปกรณตรวจจบและแจง

เหตเพลงไหมครอบคลมทวทงอาคาร โดยเฉพาะในพนทท

ไมมคนงานปฏบตงานประจ�าและมการตดตงหรอใชอปกรณ

ไฟฟาหรอเกบวตถไวไฟ/ตดไฟไดงายตองตดตงอปกรณ

ตรวจจบและแจงเหตเพลงไหมอตโนมต แตกตางจาก

กฎกระทรวงแรงงานฯ ก�าหนดใหอาคารตงแต 2 ชนไปหรอ

มพนทประกอบกจการตงแต 300 ตารางเมตรขนไป ตองม

ระบบสญญาณแจงเหตเพลงไหมแบบใชมอและอตโนมตท

สามารถสงเสยงสญญาณทแตกตางไปจากทใชปกตในสถาน

ประกอบการใหทกคนภายในอาคารไดยนหรอไดทราบอยาง

ทวถงเพอการหนไฟ อปกรณแจงเหตแบบใชมอ ตองตดตง

ใหเหนไดชดเจน เขาถงไดงาย โดยตดตงหางจากจดทลกจาง

ท�างานไปไมเกน 30 เมตร

ประการท 4 การดบเพลงเบองตน โรงงานจะ

ตองมเครองดบเพลงแบบมอถอ ตามประกาศกระทรวง

อตสาหกรรมฯ ทเหมาะกบประเภทของเชอเพลงและเปนไป

ตามมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม (มอก.) โดยมขนาด

บรรจไมนอยกวา 4.5 กโลกรม (ในทองตลาดจะเปนขนาด

10 และ 15 ปอนด) ในกฎกระทรวงแรงงานฯ เรยกวา

เครองดบเพลงแบบเคลอนยายได ซงอาจจะเปนเครอง

ดบเพลงแบบมอถอ แบบยกหว แบบลากเขนกได จ�านวนการ

ตดตงตามกฎหมายทง 2 ฉบบ ค�านวณไดจากตารางท 2

กฎทรวงแรงงานฯ ประกาศกระทรวงอตสาหกรรมฯ

1. ความเสยงตอการเกดอคคภยเบา : มวสด

ไมตดไฟเปนสวนใหญ

-

2. ความเสยงตอการเกดอคคภยปานกลาง :

มวตถไวไฟหรอตดไฟได ปรมาณไมมาก

1. ความเสยงตอการเกดอคคภยปานกลาง : โรงงานจ�าพวกท 2

หรอ 3 ทนอกเหนอจาก 48 ประเภท/ชนดของโรงงานทระบ

ในบญชแนบทายประกาศฯ

3. ความเสยงตอการเกดอคคภยอยางรายแรง :

มวตถไวไฟหรอตดไฟงายจ�านวนมาก

2. ความเสยงตอการเกดอคคภยสง : โรงงานจ�าพวกท 2 หรอ

3 ใน 48 ประเภท/ชนดของโรงงานทระบในบญชแนบทาย

ประกาศฯ ทมการใชเชอเพลง วตถไวไฟ หรอมลกษณะทท�าให

เกดอคคภยไดงาย

ตารางท 1 การเปรยบเทยบความเสยงตอการเกดอคคภย


Update SHE Law


จากตางรางท 2 จะเหนไดว าตวเลขในตาราง

คอจ�านวนพนทครอบคลมตอถงดบเพลงหนงถงท Rating

ตาง ๆ ก�าหนดไวไมเทากน จ�าเปนตองพจารณาเอาตวเลขท

เขมงวดกวามาใชในการค�านวณหาจ�านวนถงดบเพลง เชน

พนทอาหารโรงงานขนาด 120 x 160 ม. กรณทมสภาพความ

เสยงปานกลาง เลอกใช Rating 10 A พบวาประกาศ

กระทรวงอตสาหกรรมฯ เขมงวดกวา ครอบคลมพนทได

1,045 ม2/ถง จะไดจ�านวนเครองดบเพลง 18.37 ปดเปน

19 ถง แตถาเปนโรงงานทมความเสยงสง/รายแรง พบวา

กฎกระทรวงแรงงานฯ เขมงวดกวา ครอบคลมพนทได

840 ม2/ถง จะไดเครองดบเพลง 22.8 ปดเปน 23 ถง เปนตน

นอกจากนนประกาศกระทรวงอตสาหกรรมฯ ยงก�าหนดให

เครองดบเพลงแบบมอถอทตดตงแตละเครองตองมระยะ

หางกนไมเกน 20 เมตร และตดใหสวนบนสดอยสงจากพน

ไมเกน 1.5 เมตร มปายหรอสญลกษณทมองเหนไดชดเจน

ไมมสงกดขวาง และตองสามารถน�ามาใชงานไดสะดวก

ประการท 5 ระบบน�าดบเพลงกฎหมายก�าหนดให

มระบบน�าดบเพลงทง 2 ฉบบ กฎกระทรวงแรงงานฯ ก�าหนด

ใหสถานประกอบการทมความเสยงปานกลางและรายแรงม

ระบบน�าดบเพลงและอปกรณประกอบเพอใชในการดบเพลง

ขนตนไดอยางเพยงพอในทกสวนของอาคาร ประกอบดวย

ระบบการสงน�า ทเกบกกน�า เครองสบน�าดบเพลง และ

การตดตงจะตองไดรบการตรวจสอบและรบรองจากวศวกร

ตามกฎหมายวาดวยวศวกร ขอตอรบน�าดบเพลง ขอตอสง

น�าและหวฉดดบเพลงจะตองเปนระบบเดยวกบทใชในหนวย

ดบเพลงของทางราชการในทองถนนน คอแบบสวมเรว

(Quick coupling) ส�าหรบประกาศกระทรวงอตสาหกรรมฯ

ก�าหนดใหโรงงานจ�าพวกท 2 และ 3 จ�านวน 48 ประเภท/

ชนดของโรงงานตามแนบทายประกาศฯ ตองตดตงระบบน�า

ดบเพลงใหเปนไปตามมาตรฐานสากลทยอมรบ นอกจากนน

กฎหมายทง 2 ฉบบ ยงก�าหนดใหโรงงานตองมปรมาณน�า

ส�ารองส�าหรบการดบเพลง แตแตกตางกนคอ ประกาศ

กระทรวงอตสาหกรรมฯ ก�าหนดใหเตรยมน�าส�ารองในการ

ดบเพลงปรมาณเพยงพอทจะสงน�าใหกบอปกรณฉดน�า

ดบเพลงไดอยางตอเนองเปนเวลาไมนอยกวา 30 นาท

(สอดคลองกบมาตรฐาน NFPA 14) ซงจะตองอาศยการ

ค�านวณ ออกแบบก�าหนดจ�านวนตฉดน�าดบเพลง (FHC)

และขนาดของปมน�าดบเพลงกอน แตกฎกระทรวงแรงงานฯ

ก�าหนดปรมาณน�าส�ารองในการดบเพลงตอพนทของอาคาร

ดงแสดงในตารางท 3

ตารางท 2 พนทครอบคลมของเครองดบเพลงแบบมอถอตามสภาพความเสยงตอการเกดอคคภย (ม./เครอง)

Fire Rating

สภาพความเสยงอยางเบา สภาพความเสยงปานกลาง สภาพความเสยงสง/รายแรง

กฎกระทรวง ประกาศกระทรวง กฎกระทรวง ประกาศกระทรวง กฎกระทรวง ประกาศกระทรวง

1 A 200 - ไมอนญาตใหใช - ไมอนญาตใหใช -

2 A 560 - 200 280 ไมอนญาตใหใช -

3 A 840 420 418 200 -

4 A 1,050 560 557 370 372

5 A 1,050 840 560 -

6 A 1,050 - 836 - 557

10 A 1,050 1,050 1,045 840 930

20 A 1,050 1,050 1,045 840 1,045

30 A 1,050 1,050 1,045 - 1,045

40 A 1,050 1,050 1,045 1,050 1,045

2




ประการท 6 ระบบดบเพลงอตโนมต อนหมายถง

ระบบดบเพลงทสามารถท�างานไดทนทโดยอตโนมตเมอเกด

เพลงไหม เชน ระบบหวกระจายน�าดบเพลง (Automatic

Sprinkler System) หรอระบบอนทเทยบเทา ตามประกาศ

กระทรวงอตสาหกรรมฯ ก�าหนดใหโรงงานทมสถานทเกบ

วตถดบหรอผลตภณฑทเปนวตถตดไฟไดเกนกวา 1,000

ตารางเมตร ตองตดตงระบบดบเพลงอตโนมต และสถานท

จดเกบวตถไวไฟทมพนทตงแต 14 ตารางเมตรขนไปตอง

ตดตงระบบดบเพลงอตโนมตทเหมาะสมกบสภาพพนทนน

และเปนไปตามมาตรฐานสากลทยอมรบ แตกฎกระทรวง

แรงงานฯ ไมไดก�าหนดชดเจนวาจะตองมระบบดบเพลง

อตโนมต

ตารางท 3 การจดเตรยมปรมาณน�าส�ารองตอพนทของอาคารเพอใชในการดบเพลง

พนทอาคาร ปรมาณน�าส�ารอง

ไมเกน 250 ตารางเมตร 9,000 ลตร

เกน 250 แตไมเกน 500 ตารางเมตร 15,000 ลตร

เกน 500 แตไมเกน 1,000 ตารางเมตร 27,000 ลตร

เกน 1,000 ตารางเมตร 36,000 ลตร

ประการท 7 การตรวจสอบ ทดสอบและการบ�ารง

รกษาระบบและอปกรณตาง ๆ นน กฎกระทรวงแรงงานฯ

ก�าหนดใหตองดแลระบบปองกนและระงบอคคภยใหอยใน

สภาพพรอมใชงานไดอยางมประสทธภาพและปลอดภย

และตรวจสอบถงดบเพลงไมนอยกวา 6 เดอน/ครง พรอม

ตดปายแสดงผลการตรวจสอบ อปกรณอน ๆ ตองตรวจสอบ

ไมนอยกวาเดอนละครงหรอตามระยะเวลาทผผลตก�าหนด

ส�าหรบประกาศกระทรวงอตสาหกรรมฯ มการก�าหนด

รายละเอยดการตรวจสอบ ทดสอบ และการบ�ารงรกษา

ระบบและอปกรณดบเพลงตาง ๆ ในลกษณะการบ�ารงรกษา

เชงปองกนโดยมรายละเอยดมากกวา ดงตวอยางใน

ตารางท 4

ตารางท 4 การตรวจสอบ ทดสอบและการบ�ารงรกษาระบบและอปกรณดบเพลงตาง ๆ

อปกรณปองกนและระงบอคคภย วธการ ระยะเวลา

1. เครองสบน�าดบเพลง

- ปมน�า

- เครองยนตขบ

- มอเตอรขบ

- ทดสอบปรมาณและความดนน�า

- ทดสอบการเดนเครอง

- ทดสอบการการเดนมอเตอร

- ทกป

- ทกสปดาห

- ทกเดอน

2. หวรบน�า/จายน�า/สายฉดดบเพลง - ตรวจสอบ - ทกเดอน

3. ถงดบเพลง - ตรวจสอบ - ทกหกเดอน

4. ระบบ Sprinkler

- วาลวควบคม

- หวกระจายน�าดบเพลง

- ตรวจสอบซล สวตชสญญาณ

- ทดสอบ

- ทกเดอน

- ทก 50 ป


Update SHE Law


ประการท 8 การปองกนแหลงความรอนและ

ประกายไฟทอาจท�าใหเกดเพลงไหมนน กฎกระทรวงแรงงาน

มการก�าหนดใหมการปองกนแหลงความรอน ประกายไฟจาก

กระแสไฟฟาลดวงจร เครองยนตหรอปลองไฟ การแผรงส

การเสยดส ไฟฟาสถต การตดหรอเชอมโลหะและการสะสม

ความรอนของปลองระบายควน นอกจากนนยงก�าหนดใหม

การเกบ ขนถายวตถไวไฟหรอระเบดได ตองด�าเนนการอยาง

ปลอดภยเพอปองกนการเกดอคคภย ในขณะทประกาศ

กระทรวงอตสาหกรรมฯ ก�าหนดใหการปฏบตงานทเกยวของ

หรอท�าใหเกดประกายไฟหรอความรอนทเปนอนตรายตอง

จดท�าระบบอนญาตท�างาน (Hot Work Permit) เปนเอกสาร

หลกฐานทสามารถตรวจสอบได

ประการท 9 การฝกอบรมดานการปองกนและระงบ

อคคภยเพอใหมนใจวากรณเกดเพลงไหม พนกงานสามารถ

ดบเพลงไดอยางถกตองและปลอดภย กฎกระทรวงแรงงานฯ

ก�าหนดใหลกจางไมนอยกวา 40% ตองผานการอบรมการ

ดบเพลงขนตนและผทมหนาทเกยวกบการปองกนและระงบ

อคคภยตองฝกอบรมเกยวกบการปองกนและระงบอคคภย

การใชอปกรณตาง ๆ ในการดบเพลง การปฐมพยาบาลและ

การชวยเหลอกรณฉกเฉน นอกจากนนลกจางทกคนยงตอง

ซอมดบเพลงและอพยพหนไฟพรอมกนอยางนอยปละครง

หนวยงานทใหการฝกอบรมจะตองไดรบการขนทะเบยนตาม

ประกาศกรมสวสดการและคมครองแรงงานดวย แตใน

ประกาศกระทรวงอตสาหกรรมฯ มระบไวแคคนงานตอง

ไดรบการฝกอบรมเรองการปองกนและระงบอคคภยเทานน

ยงไมมรายละเอยดปรากฏ

ประการท 10 เมอเกดเหตฉกเฉนจากเพลงไหม

โรงงานจะตองปฏบตการตอบโตเหตฉกเฉนได ดงนน

กฎหมายทง 2 ฉบบจงก�าหนดรายละเอยด ดงแสดงใน

ตารางท 5

สรป กฎหมายปองกนและระงบอคคภยทง 2 ฉบบ

ไดก�าหนดรายละเอยดของระบบและอปกรณดบเพลง การ

ฝกอบรม การฝกซอมอพยพไวคอนขางครบถวน ถงแมวา

รายละเอยดบางประเดนจะไมตรงกนบางกตาม ผประกอบการ

อาจตองพจารณาเลอกปฏบตตามขอก�าหนดของกฎหมายท

เขมงวดกวา หากโรงงานอตสาหกรรมไดด�าเนนการตาม

ตารางท 5 แผนการปองกนและระงบอคคภย

กฎกระทรวงแรงงานฯ ประกาศกระทรวงอตสาหกรรมฯ

1. บงคบโรงงานทมลกจางตงแต 10 คนขนไป

2. แผนปองกนและระงบอคคภยประกอบดวย

2.1 การตรวจตรา

2.2 การอบรม

2.3 การรณรงคปองกนอคคภย

2.4 การดบเพลง

2.5 การอพยพหนไฟ

2.6 การบรรเทาทกข

3. ตองเกบแผนทไว ณ โรงงานใหพนกงาน

เจาหนาทตรวจสอบได

1. บงคบเฉพาะโรงงานประเภทท 2 และ 3 ตามประเภท/ชนดของ

โรงงานทระบแนบทายประกาศ

2. แผนปองกนและระงบอคคภยประกอบดวย

2.1 แผนการอบรม

2.2 แผนการดบเพลง

2.3 แผนการอพยพหนไฟ

2.4 แผนการตรวจสอบระบบความปลอดภยดานอคคภย

3. ตองเกบแผนทไว ณ โรงงานใหพนกงานเจาหนาทตรวจสอบได

กฎหมายทง 2 ฉบบอยางครบถวนจะท�าใหความเสยงตอ

การเกดอคคภยลดลงได รายละเอยด ดงสรปในตารางท 6

หากตองการรายละเอยดการออกแบบ ตดตง ตรวจทดสอบ

มากกวาน สามารถศกษาคนควาไดจากมาตรฐาน NFPA

มาตรฐานการปองกนอคคภยของวศวกรรมสถานแหง

ประเทศไทย (วสท.) มาตรฐานโยธาธการและผงเมอง (มยผ.)




ตารางท 6 สรปเปรยบเทยบกฎหมายปองกนและระงบอคคภยทง 2 ฉบบ

ประเดน/เนอหา กฎกระทรวงแรงงานฯ ประกาศกระทรวงอตสาหกรรมฯ

1. ถงดบเพลง

1.1 ชนด

1.2 จ�านวน

1.3 การตดตง

1.4 ขนาดบรรจ

1.5 ความสงในการตดตง

1.6 การตรวจสอบ

- ใหเหมาะสมกบประเภทของเพลง

- ขนอยกบ Fire Rating ของถง

- ระยะเขาถงไมเกน 22.5 เมตร

- ไมก�าหนด


- ไมนอยกวา 6 เดอนตอครง

- ใหเหมาะกบประเภทของเพลง

- ขนอยกบ Fire Rating ของถง

- หางกนไมเกน 20 เมตร

- ไมนอยกวา 4.5 กโลกรม

- สงจากพนไมเกน 1.5 เมตร

- ไมนอยกวา 6 เดอนตอครง

2. ระบบน�าดบเพลง

2.1 บงคบกบโรงงาน

2.2 สวนประกอบ

2.3 การออกแบบและตดตง

2.4 ขอตอรบน�า สงน�า หวฉด

2.5 ปรมาณน�าส�ารองใน

การดบเพลง

2.6 วธการและระยะเวลา

การตรวจสอบ

- เสยงปานกลางและรายแรง

- ระบบรบน�า สงน�า เครองสบน�า

ดบเพลง ทเกบกกน�า

- ตองมวศวกรตรวจสอบและ

รบรอง

- ตองเปนระบบเดยวกบหนวยดบ

เพลงทองถน (Quick Coupling)

- ตามขนาดพนทอาคาร (ตารางท 3)

- เดอนละครง

- จ�าพวกท 2 และ 3 จ�านวน 48 ประเภท/

ชนดโรงงานตามประกาศ

- เปนไปตามมาตรฐานสากล

- เปนไปตามมาตรฐานสากล


- ฉดดบเพลงไดอยางตอเนองไมนอยกวา

30 นาท

- ทก�าหนดของอปกรณแตละตว

3. ระบบดบเพลงอตโนมต - ไมบงคบ - มพนทเกบวตถดบ/ผลตภณฑ/ทเปน

วตถดบตดไฟได 1,000 ม2 หรอ

วตถไวไฟ 14 ม2 ขนไป

4. ระบบสญญาณแจงเหต

เพลงไหม

4.1 ชนดของอปกรณแจง

เหตเพลงไหม

4.2 มาตรฐานการตดตง

4.3 ระยะหางของอปกรณ

ทใชมอ

4.4 สญญาณเสยง

4.5 ระบบไฟฟาส�ารอง

4.6 การบงคบใช

- แบบอตโนมตและการใชมอ

- วสท. หรอมาตรฐานอนทก�าหนด

- หางจากจดทลกจางท�างานไมเกน

30 เมตร

- ตองไดยนทกคนและแตกตางไป

จากเสยง/สญญาณปกต


- อาคารตงแต 2 ชนขนไป หรอ

มพนทตงแต 300 เมตรขนไป


- ตามมาตรฐานสากล



- จายไฟไดไมนอยกวา 2 ชวโมง

- จ�าพวกท 2 และ 3 จ�านวน 48 ประเภท/

ชนดโรงงานตามประกาศ


Update SHE Law



5. ทางหนไฟ

5.1 จ�านวนเสนทางหนไฟ

5.2 ระยะเวลาอพยพไปสท

ทปลอดภย

5.3 ประตทใชในเสนทาง

หนไฟ

- อยางนอย 2 เสนทาง

- ภายใน 5 นาท

- ท�าดวยวสดทนไฟ ไมมธรณ

กนประต/ขอบกน เปนชนด

เปดออก ไมลอคใสกลอน

หามใชประตเลอน ประตมวน

ประตหมน


- ภายใน 5 นาท


6. แผนปองกนและระงบอคคภย

6.1 การบงคบใช

6.2 รายละเอยดประกอบดวย

6.3 ลกษณะของแผน

6.4 การฝกซอม

- มลกจางตงแต 10 คนขนไป

- การตรวจสอบ อบรม การรณรงค

ปองกนอคคภย การดบเพลง

การอพยพหนไฟและการบรรเทา

ทกข

- เปนลายลกษณอกษรเกบไว

ณ โรงงาน

- เปนประจ�าอยางนอยปละครง

- จ�าพวก 2 และ 3 จ�าพวก 48 จ�าพวก/ชนด

โรงงานตามประกาศ

- แผนการตรวจสอบ การอบรม

การดบเพลงและการอพยพหนไฟ

- เปนลายลกษณอกษรเกบไว ณ โรงงาน


7. การฝกอบรมพนกงาน - ลกจางไมนอยกวา 40% ตอง

ผานการอบรมการดบเพลงขนตน

- ผทมหนาทเกยวกบการปองกน

และระงบอคคภยตองฝกอบรม

เกยวกบการปองกนและระงบ

อคคภย การใชอปกรณตาง ๆ

ในการดบเพลง การปฐมพยาบาล

และการชวยเหลอ กรณฉกเฉน

- หนวยงานทใหการฝกอบรมจะตอง

ไดรบการขนทะเบยนตามประกาศ

กรมสวสดการและคมครองแรงงาน

- คนงานตองไดรบการฝกอบรมเรอง

การปองกนและระงบอคคภยเทานน

แตยงไมมรายละเอยด






8. ลกษณะความปลอดภยของ

อาคารโรงงานและการปฏบต

- ใหมการปองกนแหลงความรอน

ประกายไฟจากกระแสไฟฟาลดวงจร

เครองยนต ปลองไฟ การแผรงส/

การน�า/การพาความรอน การเสยดส

การตด/เชอมโลหะ การสะสมของ

ไฟฟาสถต

- ใหม เกบ ขนสง วตถไวไฟวสดระเบด

อยางปลอดภย

- มระบบปองกนอนตรายจากฟาฝา

ส�าหรบอาคารทมวตถไวไฟ/วตถ

ระเบด สงกอสรางทมความสง

โดยใหปฏบตตามมาตรฐาน วสท.

- อาคารทเปนโครงสรางเหลกตองปดหม

ดวยวสดทนไฟใหสามารถทนไฟได

อยางนอย 1 ชวโมง ส�าหรบอาคาร

ชนเดยว และ 2 ชวโมง ส�าหรบอาคาร

หลายชน

- พนทอาคารส�าหรบจดเกบวตถดบ/

ผลตภณฑทตดไฟไดหรอไวไฟตองกน

แยกจากสวนอนดวยวสดทนไฟได

ไมนอยกวา 1 ชวโมง

- เครองจกร อปกรณ ถงเกบ ถงปฏกรยา

เกยวของกบวตถไวไฟตองตอสายดนหรอ

การตอฝาก (Bonding) เพอปองกน

ไฟฟาสถต

- การปฏบตทเกยวของ/ท�าใหเกด

ประกายไฟ/ความรอน ตองมระบบ

Hot Work Permit

- การลองวตถตดไฟได ตองสงไมเกน

6 เมตร และหางจากโคมไฟไมนอยกวา

60 เซนตเมตร



ย อ โ ล ก ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย อ า ช ว อ น า ม ย แ ล ะ ส ง แ ว ด ล อ ม

SHE Diges t

นานาสาระจากตางประเทศ (1)รองศาสตราจารยสราวธ สธรรมาสา M.Sc. (Occupational Health and Safety)


GRIP 2015 Rating Schemeการลน การหกลม (Slips, Trips และ Falls) เปนสาเหตตดอนดบตน ๆ ของ

การประสบอนตรายรายแรงของสหราชอาณาจกร จากสถตพบวารอยละ 56 ของอบตเหตทรนแรงจะมาจากสาเหตดงกลาว หรอเกอบ 3 ใน 10 ของการบาดเจบทท�าใหหยดงานมากกวา 7 วน จะมาจากสาเหตทกลาวถง (HSE, 2013/14) มการประมาณกนวา สองลานชวโมงการท�างานตองเสยไปเนองจากอบตเหตทมสาเหตจากการตกและหกลม จากการเกดอบตเหตขางตนสะทอนใหเหนวามาตรฐานส�าหรบรองเทาปองกนการลนลมยงไมสามารถใหการปองกนไดดพอ ทาง Health and Safety Laboratory (HSL) ในประเทศสหราชอาณาจกรจงวจยและเสนอทางเลอกใหมของการเลอกรองเทาปองกนการลนลม เรยกสน ๆ วา GRIP Rating Scheme วธการโดยสรปคอตองท�าการประเมนความเสยงของการลนลมวามมากนอยแคไหน ถาความเสยงนอยหรอต�า กใชรองเทาทได rate 1-2 ดาวกเพยงพอแลว หรอเลอกคทไดได 3-4 ดาวหากผลประเมนความเสยงพบวามโอกาสเกดการลนลมมาก หรอแมแตจะเลอกคทได 5 ดาวเพอความมนใจมากขน ตามแนวทางทก�าหนด ยงไดแนะน�าใหมการทบทวนผลการประเมนความเสยงเปนระยะ หากพบวายงปรากฏวามอบตเหตจากการลนเกดขนอก กใหเปลยนรองเทาไปใชคทมจ�านวนดาวเพม มากขน

ผสนใจจะไดรายละเอยด รวมทงจะขอเอกสารปกขาว ตดตอของทาง e-mail : [email protected] โดยใหระบอาง GRIPWHPSE

Ergonomic Checkpoints Appการยศาสตรถอเปนปญหาดานอาชวอนามยและความปลอดภยทส�าคญ และ

เกยวของกบเรองการเพมประสทธภาพการท�างานและความสขสบายของคนท�างาน จป. ระดบวชาชพตองใหความสนใจและน�าองคความรทางดานนมาใชงานดวย ทผานมาอาจจะมสถานประกอบกจการไมมากนกท “เลนเรองการยศาสตร” อนเนองมาจากเหตผลใด กตาม แตในโอกาสนจะแนะน�า App ทองคการแรงงานระหวางประเทศ (ILO) จดท�าขน

App นไดออกแบบแบบส�ารวจดานการยศาสตร (Ergonomic Checkpoints) รวม 132 เรองท จป. ระดบวชาชพสามารถน�าไปใชตรวจสอบวาทท�างานในโรงงานมอะไรทไมถกหลกทางการยศาสตรบาง และยงมขอแนะน�าแนวทางทด (Best practice recom-mendations) ทอาจน�าไปประยกตอกดวย ทนาสนใจอกประการหนงคอผใช App สามารถสรางแบบส�ารวจแบบ interactive ไดดวย


Journal of Safety and Health : Vol. 8 No. 27 January-March 2015


102

Checkpoints ประกอบดวยหวขอตอไปนMaterials storage and handling PremisesHand tools Hazardous agents and substancesMachine safety Welfare facilitiesWorkstation design Work organizationLighting

OSHA เสนอแนวทางสการจดการความปลอดภยสารเคม

ในแตละวนแรงงานอเมรกนใชสารเคมนบแสนชนด แตปรากฏวามสารเคมนอยมากทมกฎหมายบงคบใช และ คามาตรฐานทก�าหนดกลาสมย ไมไดใหความคมครองตอสขภาพผสมผส จงไมตองแปลกใจทพบวาแตละปมแรงงานปวยมากกวา 190,000 ราย และเสยชวตประมาณ 50,000 ราย ทเกยวเนองมาจากการสมผสสารเคม (ทมา : http://

coeh.berkeley.edu/docs/news/06_wilson_policy.pdf) เพอแกไขปญหาการประสบอนตรายจากสารเคม (ในขณะทยงไมสามารถก�าหนดคามาตรฐานสารเคมไดอยางทควรจะเปน) OSHA จงเสนอแนวทางสการจดการความปลอดภยสารเคม (Transitioning to Safer Chemicals) ขน ซงทาง OSHA บอกวาแนวทางนใชไดกบทกประเภทกจการ แนวทางนประกอบดวย 7 ขนตอนดงภาพตอไปน


ย อ โ ล ก ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย อ า ช ว อ น า ม ย แ ล ะ ส ง แ ว ด ล อ ม

SHE Diges t

103

ขนตอนท 1 ตงทมพฒนาแผน (Form a Team to Develop a Plan)

ขนตอนท 2 ตรวจสอบการใชสารเคมในปจจบน (Examine Current Chemical Use)

ขนตอนท 3 ชบงทางเลอก (Identify Alternatives)ขนตอนท 4 ประเมนและเปรยบเทยบทางเลอก

(Assess and Compare Alternatives)ขนตอนท 5 เลอกทางเลอกทปลอดภยกวา (Select

a Safer Alternative)ขนตอนท 6 ทดลองท�า (Pilot the Alternative)ขนตอนท 7 ด�าเนนการและประเมนผล (Implement

and Evaluate the Alternative)

ในแตละขนตอนจะมการแนะน�าวาจะท�าอะไร อยางไร อยางเชนในขนตอนท 4 ประเมนและเปรยบเทยบทางเลอก (Assess and Compare Alternatives) เมอคลกเขาไปดค�าแนะน�า จะพบหวขอทเครองมอนจะแนะน�าผอาน ดงน

- Key questions- Prioritize- Assess hazard (*ดในตวอยางทใสกรอบไว)- Assess performance - Assess cost- Further resources

ตวอยางค�าแนะน�าในการชบงอนตราย ขางลางนคอสงทแนะน�าในการจดการความปลอดภยสารเคม หากเขาไปศกษาจะพบวาไดมการแนะน�าวาอาจใชเครองมอตาง ๆ ตอ ๆ ไป น�ามาใชตามความเหมาะสม คอ

1) Hazard Criteria ทแนะน�าไวใน EPA’s Design for the Environment Safer Product Labeling Program

2) ใช P2OASys Tool ของ Massachusetts Toxic Use Reduction Institute

3) Column Model ของ the Institute for Occupational Safety and Health of the German Federation of Institutions for Statutory Accident Insurance and Prevention (IFA) และ

4) the Quick Chemical Assessment Tool ของ Washington Department of Ecology เปนตน




104

แนะน�าวาผ สนใจจะมโครงการพฒนาระบบการจดการสารเคมขนในโรงงานหรอกจการใดกตาม ควรเขาไปในเวบไซตน http://www.osha.gov/dsg/safer_chem-icals/index.html เพราะมรายละเอยดใหเหนวาจะมวธการอยางไร รวมทงมแหลงขอมลแนะน�าส�าหรบใหคนหาขอมลเพมเตมอกดวย นาสนใจมาก ๆ

องคกรทานมวฒนธรรมความปลอดภยระดบใดวากนวาองคกรใดหรอโรงงานใด สามารถสราง

วฒนธรรมความปลอดภยขนในองคกรได องคกรนนนาจะมเรองการประสบอนตรายจากการท�างานเกดขนนอย ทผานมา

กมองคความรทางดานนเผยแพรออกมาตลอด ทโดงดง มคนสนใจกนมากกคงหนไมพนเรอง BBS (Behavioral Based Safety) ซงบรษท BSMS ไดท�าหนงสอชอ Strate-gic Safety Culture Roadmap ออกมาจ�าหนาย แตในทนจะน�าตวชวดทจะบอกวาองคกรเรามวฒนธรรมความปลอดภยระดบใดตงแตระดบเรมตน (Beginning) ระดบพฒนา (Developing) ระดบด (Performing) ระดบดมาก (High Performing) และระดบดเยยม (Excelling) ลองพจารณาหรอประเมนดวาโรงงานทานผอานมวฒนธรรมความปลอดภยระดบใดนะครบ

ทมา : www.behavioral-safety.com/free-behavioral-safety-resource-center/level-2


ค า แ น ะ น า ก า ร เ ข ย น บ ท ค ว า ม ส ง เ ผ ย แ พ ร ใ น ว า ร ส า ร ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย แ ล ะ ส ข ภ า พ

คำ�แนะนำ�ก�รเขยนบทคว�มสงเผยแพรในว�รส�รคว�มปลอดภยและสขภ�พ

รายละเอยดการเขยนบทความ 2.3 บทคดยอ (Abstract) ภาษาไทยและภาษาองกฤษ มความยาวไมเกน 250 คำา ประกอบดวยวตถประสงคการวจย วธดำาเนนการวจย ผลการวจย และขอเสนอแนะการวจย ทงนชอตำาบล อำาเภอ จงหวด หนวยงานและสถานทตาง ๆ ในบทคดยอภาษาองกฤษใหใชตวสะกดทเปนภาษาทางการ

2.4 คำ�สำ�คญ (Keyword) ภาษาไทยและภาษาองกฤษ อยางละไมเกน 6 คำา ทเหมาะสมสำาหรบนำาไปใชสบคนในระบบฐานขอมลทคดวาผทสบคนบทความนควรใช และคนดวยเครองหมาย ” / „ ระหวางคำา

2.5 เนอเรอง ประกอบดวย 2.5.1 บทนำ� (Introduction) บอกถงความ

เปนมาและความสำาคญของปญหาการวจย วรรณคดเฉพาะ ทเกยวของกบจดมงหมายของการศกษา วตถประสงคของการวจย และสมมตฐานการวจย (ถาม) ซงควรเขยนในรปของความเรยงใหเปนเนอเดยวกน

2.5.2 วธดำ�เนนก�รวจย (Research Methodology) ประกอบดวย รปแบบการวจย ประชากรและตวอยางการวจย เครองมอการวจย การเกบขอมลหรอการทดลอง และการวเคราะหขอมล กรณทเปนการวจยในคน ใหใสเรองการใหคำายนยอมสำาหรบงานวจยของผถกวจย และผานความเหนชอบจากคณะกรรมการจรยธรรมในงานวจย หรอคณะกรรมการวจยในคนของสถาบนตาง ๆ ดวย

1. บทความวชาการ เปนบทความทรวบรวมหรอเรยบเรยงจากหนงสอ เอกสาร ประสบการณ หรอเรองแปล หรอแสดงขอคดเหน หรอใหขอเสนอแนะทเปนประโยชน มคณคาทางวชาการ เพอเผยแพรความรในดานความปลอดภย และดานสขภาพ มความยาวไมเกน 5 หนากระดาษ A4 ทรวมภาพและตารางแลว บทความวชาการควรประกอบไปดวย ชอเรอง ชอผเขยนทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ พรอมทงวฒการศกษาสงสด ตำาแหนงทางวชาการ (ถาม) และสถานททำางานของผเขยน คำานำา เนอเรอง บทสรป กตตกรรมประกาศ (ถาม) เอกสารอางองตามแบบททางวารสารกำาหนด และ ภาคผนวก (ถาม)

2. บทความวจย มความยาวประมาณ 7-12 หนา กระดาษ A4 ทรวมภาพ ตาราง เอกสารอางอง และภาคผนวกแลว เปนบทความทประกอบไปดวย

2.1 ชอเรอง (Title) ภาษาไทยและภาษาองกฤษ ไมควรใชคำายอ

2.2 ชอผวจย (Authors) ภาษาไทยและภาษาองกฤษ พรอมทงวฒการศกษาสงสด ตำาแหนงทางวชาการ (ถาม) และสถานททำางาน กรณวทยานพนธ ใหใสชออาจารยทปรกษาวทยานพนธหลกทงภาษาไทยและภาษาองกฤษดวย พรอมตำาแหนงทางวชาการทใชคำาเตม และสถานททำางาน




2.5.3 ผลก�รวจย (Results) ใหครอบคลม

วตถประสงคการวจย

2.5.4 อภปร�ยผล (Discussions)

2.5.5 สรปและขอเสนอแนะ (Conclusion

andRecommendations)

2.6 กตตกรรมประก�ศ (Acknowledgement)

(ถาม) ระบแหลงทนหรอผมสวนสนบสนนในการทำาวจยให

ประสบผลสำาเรจ

2.7 เอกส�รอ�งอง (References) ตามแบบท

ทางวารสารกำาหนด

2.8 ภ�คผนวก (ถาม)

การพมพบทความบทความทเสนอตองพมพลงบนกระดาษขนาด A4

พมพหนาเดยว โดยมรายละเอยดการพมพ ดงน

1. ตวอกษรทใช พมพดวย Microsoft Word for

Windows โดยในภาษาไทยใชตวอกษรแบบ ”Angsana

New„ และภาษาองกฤษใชตวอกษรแบบ ”Time New

Roman„ โดย

1.1 ชอเรอง อยกงกลางหนาและตวอกษรใช

ตวเขม โดยภาษาไทยใชตวอกษรขนาด 18 และภาษาองกฤษ

ใชตวอกษรขนาด 12

1.2 ชอผเขยน อยกงกลางหนาและตวอกษรใช

ตวปกต โดยภาษาไทยใชตวอกษรขนาด 16 และภาษาองกฤษ


1.3 บทคดยอ ตวอกษรใชตวเอนไมเขม โดย

ภาษาไทยใชตวอกษรขนาด 16 และภาษาองกฤษใช

ตวอกษรขนาด 12

1.4 เนอเรอง กตตกรรมประก�ศและภ�คผนวก

ตวอกษรใชตวปกต สวนของชอหวขอและหวขอยอย ใช

ตวเขม โดยภาษาไทยใชตวอกษรขนาด 16 และภาษาองกฤษ


1.5 เอกส�รอ�งอง ตวอกษรใชตวปกตและ

ตวเอน ตามแบบททางวารสารกำาหนด โดยภาษาไทยใช

ตวอกษรขนาด 16 และภาษาองกฤษใชตวอกษรขนาด 10

2. การตงคาหนากระดาษ กำาหนดขอบบน 3 เซนตเมตร

ขอบลาง 2.5 เซนตเมตร ดานซาย 3 เซนตเมตร และดานขวา

2.5 เซนตเมตร สวนการพมพยอหนา ใหหางจากเสนกนขอบ

กระดาษดานซาย 1.5 เซนตเมตร

3. การกำาหนดเลขหวขอ หวขอใหญใหชดซายตด

เสนกนขอบกระดาษ หวขอยอยใชหวขอหมายเลข เลขขอ

ระบบทศนยม เลขตามดวยวงเลบ ตวอกษร และเครองหมาย

” - „ กำากบหวขอ ตามระดบหวขอ ดงน

1. …

1.1 …

1.1.1 …

1) …

ก. ... (กรณภาษาไทย) หรอ

a. … (กรณภาษาองกฤษ)

- …

4. ตารางและภาพประกอบ (TablesandIllustrations)

ระบชอตารางไวเหนอตารางแตละตาราง และระบชอภาพ

แตละภาพไวใตภาพนนๆ เวนบรรทดเหนอชอตารางและ

เหนอรปภาพ 1 บรรทด และเวนใตตารางและใตชอภาพ

1 บรรทด และจดเรยงตามลำาดบหรอหมายเลขทอางถงใน

บทความ คำาบรรยายประกอบตารางหรอภาพประกอบ

ควรสนและชดเจน ภาพถายใหใชภาพขาวดำาทมความคมชด

ขนาดโปสตการด สวนภาพเขยนลายเสนตองชดเจน มขนาด

ทเหมาะสม และเขยนดวยหมกดำา กรณคดลอกตารางหรอภาพ

มาจากทอน ใหระบแหลงทมาใตตารางและภาพประกอบ

นนๆ ดวย



การอางองและเอกสารอางองการอางองเอกสารใชระบบ APA (American Psychological Association) ป 2001 โดยมรายละเอยดดงน1. การอางองในเนอเรอง ใชการอางองแบบนาม-ป (Author-date in-text citation) กรณอ�งองเมอสนสดขอคว�มทตองก�รอ�งอง ใหใสชอผแตงและปทพมพไวในวงเลบตอทายขอความนน ดงน กรณผเขยนคนเดยว ภ�ษ�ไทย (ชอและนามสกลผ เขยน, ป) เชน (บญธรรม

กจปรดาบรสทธ, 2540) ภ�ษ�องกฤษ (นามสกลผเขยน, ป) เชน (Clark, 1999) กรณผเขยนนอยกว� 6 คน ภ�ษ�องกฤษ ใหใสนามสกลผเขยน และคนระหวางผเขยนคนกอน

สดทายกบคนสดทายดวยเครองหมาย ”&„ แลวตามดวยปทพมพ เชน (Fisher, King, & Tague, 2001)

ภ�ษ�ไทย ใหใสชอและนามสกลทกคนและคนระหวางผเขยน คนกอนสดทายกบคนสดทายดวยคำาวา ”และ„ แลวตามดวยปท พมพ เชน (พรทพย เกยรานนท, พาณ สตกะลน และวรางคณา ผลประเสรฐ, 2549)

กรณผเขยนม�กกว� 6 คน ภ�ษ�องกฤษ ใหใสนามสกลผเขยนคนท 1 แลวตามดวย ”et al„ และปทพมพ เชน (Sasat et al., 2002)

ภ�ษ�ไทย ใหใสชอและนามสกลคนท 1 แลวตามดวย ”และคณะ„ และปทพมพ เชน (วรางคณา ผลประเสรฐ และคณะ, 2550)

กรณแหลงอ�งองม�กกว� 1 แหง ใหคนระหวางแหลงทอางองแตละแหงดวยเครองหมาย ” ; „ เชน (Clark, 1999; Fisher, King, & Tague, 2001)

กรณขอมลท�งอเลกทรอนกส ภ�ษ�องกฤษ (นามสกลผเขยน, ป) เชน (Bateman, 1990) ภ�ษ�ไทย (ชอและนามสกลผเขยน, ป) เชน (พาณ สตกะลน, 2550) กรณอ�งองหลงชอผแตงหน�ขอคว�ม ใหใสปทพมพไวในวงเลบตอทายชอผแตง แลวจงตามดวยขอความ

ทตองการอาง เชน Brown (2006) ขอความ… หรอ พรทพย เกยรานนท (2549) ขอความ…2. การอางองทายบทความ ใหเขยนเอกสารอางองทายบทความ ดงน 2.1 เรยงลำาดบเอกสารภาษาไทยกอนภาษาองกฤษ 2.2 เรยงลำาดบตามอกษรชอผเขยน ภาษาไทยใชชอตน สวนภาษาองกฤษใชชอสกลในการเรยงลำาดบ 2.3 รปแบบการเขยนและการใสเครองหมายวรรคตอนใหถอตามตวอยาง ดงตอไปน 2.3.1 หนงสอ: ชอผเขยน. (ปทพมพ). ชอหนงสอ. ชอเมอง: ชอโรงพมพ. เชน ภ�ษ�ไทย:

สราวธ สธรรมาสา. (2547). ก�รจดก�รมลพษท�งเสยงจ�กอตส�หกรรม. กรงเทพมหานคร: ซ แอน เอส พรนเตง จำากด. ภ�ษ�องกฤษ:

Smith, C.M., & Maurer, F.A. (2000). Communityhealthnursing:Theoryandpractice (2nd ed.). Philadelphia: W.B. Saunder company.Dougherty, T.M. (1999). Occupational Safety and Health Management. In L.J. DiBerardinis (Ed.), Handbook ofOccupationalSafetyandHealth. New York: John Wiley & Sons, Inc.Atkinson, R. (Ed.). (1984). Alcoholanddrugabuseinoldage. Washington, DC: American Psychiatric Press.




2.3.2 ว�รส�ร: ชอผเขยน. (ปทพมพ). ชอเรอง. ชอว�รส�ร, ปท(ฉบบท), เลขหนา. เชน ภ�ษ�ไทย:

รงทพา บรณะกจเจรญ. (2548). ททำางานนาอย นาทำางาน. ว�รส�รสภ�ก�รพย�บ�ล, 20(3), 19-24. ภ�ษ�องกฤษ:

Brown, E.J. (1998). Female injecting drug users: Human immuno deficiency virus riskbehavior and intervention needs. JournalofProfessionalNursing, 14(6), 361-369.Shimizu, T., & Nagata, S. (2006). Relationship between job stress and self-related health among Japanese full-time occupational physicians. EnvironmentalHealthandPreventiveMedicine, 10(5), 227-232.McDonald, D.D., Thomas, G.J., Livingston, K.E., & Severson, J.S. (2005). Assisting older adults to communicate their postoperative pain. ClinicalNursingResearch, 14(2), 109-125.Sasat, S. et al. (2002). Self-esteem and student nurses: A cross-cultural study of nursing students in Thailand and UK. NursingandHealthSciences, 4, 9-14.

2.3.3 สงพมพหรอว�รส�รทเรมนบหนงใหมในแตละฉบบ: ใหใสรายละเอยด วน เดอน ป ตามความจำาเปน และในภาษาไทยใหใสคำาวา ”หนา„ กอนเลขหนา สวนภาษาองกฤษใชอกษร ”p„ สำาหรบหนาเดยว และ ”pp„ สำาหรบหลายหนา เชนMorganthau, T. (1997). American demographics 2000: The face of the future. Newsweek, January 27, pp. 58-60.

2.3.4 วทย�นพนธ: ชอผทำาวทยานพนธ. (ปทพมพ). ชอเรอง. ระดบวทยานพนธ, ชอมหาวทยาลย, เมอง. เชน ภ�ษ�ไทย:

วไล อำามาตยมณ. (2539). ก�รพฒน�ก�รพย�บ�ลเปนทมในหอผปวยโรงพย�บ�ลเชยงร�ยประช�นเคร�ะห. วทยานพนธ ปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล, มหาวทยาลยเชยงใหม, เชยงใหม.

ภ�ษ�องกฤษ:Wilfley, D.E. (1989). Interpersonal analysis of bulimia: Normal weight and obese. Unpublished doctoral dissertation, University of Missouri, Columbia.

2.3.5 โปสเตอร (Postersession): เชน Rudy, J., & Fulton, C. (1993, June). Beyondredlining:Editingsoftwarethatworks. Poster session presented at the annual meeting of the Society for Scholarly Publishing, Washington, DC.

2.3.6 เอกส�รประกอบก�รประชมวช�ก�ร (ProceedingofMeetingandSymposium): เชน Cynx, J., Williams, H., & Nottebohm, F. (1992). Hemispheric differences in avian song discrimination. ProceedingsofNational AcademyofSciences, USA, 89, 1372-1375.

2.3.7 ขอมลท�งอเลกทรอนกส: Onlineperiodical: Author, A.A., Author, B.B., & Author, C.C. (year). Title of article.

TitleofPeriodical, xx, xxxxxx. Retrieved month day, year, from source. เชน VandenBos, G., Knapp, S., & Doe, J. (2001). Role of reference element in the selection of resources by psychology undergraduates. JournalofBibliographicResearch, 5, 117-123. Retrieved October 13, 2001, from http://jbr.org/articles.html

Onlinedocument: Author, A.A. (year). Titleofwork. Retrieved month day, year, from source. เชน Bateman, A. (1990, June). Teambuilding:Developmentaproductiveteam. Retrieved August 3, 2002, from http://www.ianr.unl.edu/pubs/Misc/cc352.html



การสงตนฉบบจำานวนตนฉบบทสง 3 ชด พรอมแผนบนทกขอมล

ทเปน CD หรอดสก (Diskette) ทชอไฟลจะตองเปนภาษาองกฤษเทานน โดยสงมาทกองบรรณาธการวารสารความปลอดภยและสขภาพ สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ตำาบลบางพด อำาเภอปากเกรดจงหวดนนทบร 11120

เกณฑการพจารณาคณภาพบทความ

บทความทไดรบการพมพเผยแพรจะตองไดรบการประเมนคณภาพจากผทรงคณวฒในสาขาวชานนๆ โดยกองบรรณาธการจะเปนผพจารณาผทรงคณวฒในการประเมน

และภายหลงการประเมน กองบรรณาธการจะเปนผพจารณาผลการประเมน และอาจใหผเขยนปรบปรงใหเหมาะสมยงขน และทรงไวซงสทธในการตดสนการพมพเผยแพรบทความในวารสารหรอไมกได โดยทงนกองบรรณาธการจะไมสงตนฉบบคน

การอภนนทนาการสำาหรบผเขยน

กองบรรณาธการจะอภนนทนาการวารสารฉบบท ผลงานของผเขยนไดรบการตพมพใหผเขยน จำานวน 3 เลม กรณมผรวมเขยนหลายคน จะมอบใหแกผเขยนชอแรกเทานน

วารสารความปลอดภยและสขภาพเปนวารสารวชาการทบทความจะตองผานPeerReviewปหนงจะพมพเผยแพร4 ฉบบ (3 เดอนตอฉบบ) กองบรรณาธการและReviewerประกอบดวยผทรงคณวฒทมชอเสยงระดบประเทศจากมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จฬาลงกรณมหาวทยาลยมหาวทยาลยมหดลมหาวทยาลยธรรมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคามมหาวทยาลยบรพามหาวทยาลยสงขลานครนทรมหาวทยาลยเทคโนโลย พระจอมเกลา พระนครเหนอสถาบนเทคโนโลยนานาชาตสรนธร กระทรวงสาธารณสขกระทรวงอตสาหกรรม กระทรวงแรงงาน สำานกงานประกนคณภาพแหงชาตและสถาบนสงแวดลอมไทย

วารสารความปลอดภยและสขภาพ นอกจากจะมจดเดนทมกองบรรณาธการและReviewerทมชอเสยงระดบประเทศแลวจดเดนอกประการ คอการจดทำาคอลมนโดยผมประสบการณและมนใจวาจะตองเปนทพอใจของผอานอยางแนนอน

ผใดสนใจเขยนบทความ โปรดศกษารปแบบการเขยน

ไดท:http://healthsci.stou.ac.th

ใบสมครวารสารขาพเจา/หนวยงาน(กรณสมครในนามองคกร)

....................................................................

...มความประสงคจะสมครเปนสมาชกวารสารความปลอดภยและสขภาพและขอใหสงวารสารตามทอยตอไปน

(โปรดระบชอผรบและรายละเอยดใหครบถวนและชดเจนสำาหรบการสงไปรษณย)

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................วธสมครสมาชก1. กรอกขอมลในใบสมคร2. ชำ�ระ เงน 300 บ�ท (ค� สม�ชก ตอ ป) ท�งธนาคารกรงไทย

สาขาเมองทองธานชอบญช ว.ความปลอดภยและสขภาพ เลขทบญช147-0-06808-7(ออมทรพย) หรอธนาณตสงจายในนาม

รองศาสตราจารยสราวธสธรรมาสา ปณ.หลกส3. สงหลกฐานการชำาระเงนและใบสมคร (เขยนชอทอยใหชดเจน)มาท กองบรรณาธการวารสารความปลอดภย และสขภาพ สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ต.บางพดอ.ปากเกรดจ.นนทบร11120 เพอจะไดจดสงวารสารใหตอไป

ใบสมครวารสารความปลอดภยและสขภาพ

บรษททสนใจประชาสมพนธสนคากรณาโทรศพทแจงความสนใจทสาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพโทร.025033610,025048031-3โทรสาร.025033570

Documents

Vol. 8 No. 27 January - March 2015.วารสารความปลอดภัยและ... · Journal of Safety and Health : Vol. 8 No. 27 January-March 201515 รายงานขององค์การอนามัยโลก