SEMINARSKI RAD

Predmet: VREDNOVANJE I UPRAVLJANJE PROJEKTIMA U SAOBRAĆAJU

Tema: Generisanje putovanjaza preduzeće Nešković d.o.o. P.J. Banjaluka1

Predmetni nastavnik: Student:Prof.dr.Mirsad Kulović Dalibor Pantić br.indeksa: 74/09 - I

Travnik, 03.07.2012

2

SADRŽAJ

1. UVOD ………………………………………………………………………………………… 32. POLOŽAJ, SKICA I OSNOVNA OBILJEŽJA PREUZEĆA ……………………………….. 33. BROJANJE SAOBRAĆAJA ……………………………………………………………….... 6

1.1. Jutarnje mjerenje ………………………………………………………………………... 61.2. Popodnevno mjerenje …………………………………………………………………… 7

4. ODREĐJIVANJE FAKTORA VRŠNOG ČASA .…………………………………………… 85. POREDJENJE PROMETA I FAKTORA VRŠNOG ČASA SA DRUGIM OBJEKTIMA …. 96. ZAKLJUČAK ………………………………………………………………………………… 117. LITERATURA ………………………………………………………………………………… 12

3

1. UVOD

Pojam nastajanja ili generisanja putovanja odnosi se na utvrđivanje obima putovanja koja su započeta ili završena u određenoj prostornoj jedinici posmatranja u zavisnosti od namene površina i socio-ekonomskih karakteristika sopstvenog područja. Svrha izučavanja nastajanja putovanja nije u tome da se utvrde sve karakteristike koje određuju putovanje u fizičkom smislu, kao što su dužina, trajanje i smer, nego da se identifikuju i kvantifikuju krajevi putovanja koji pripadaju određenoj prostornoj jedinici ( zoni ). Postupak analize nastajanja putovanja sastoji se u pronalaženju metoda za uspostavljanje odgovarajuće funkcionalne zavisnosti između broja putovanja i namene površina i socio-ekonomskih karakteristika jedinica posmatranja u kojoj putovanja nastaju ili se završavaju.

Generalno posmatrano može se reći da na nastajanje putovanja utiču tri faktora : intenzitet, karakter i prostorni razmeštaj aktivnosti.

Metode nastajanja putovanja mogu se svrstati u tri osnovne grupe :

Utvrđivanje zavisnosti broja putovanja od porasta posmatranog područja. Klasifikovanje putovanja preko socio-ekonomskih karakteristika jedinice posmatranja

domaćinstva Utvrđivanje zavisnosti broja putovanja i socio-ekonomskih karakteristika namjene površine

preko regresione analize

2. POLOŽAJ, SKICA I OSNOVNA OBILJEŽJA PREUZEĆA

Nešković d.o.o. P.J. Banjaluka1 preduzeće za maloprodaju nafte i naftnih derivata se nalazi u ulici Knjaza Miloša bb. u banjalučkom naselju Lazarevo. Prostire se na oko 5000 m2. Na istoj lokaciji pored benzinske pumpne stanice nalazi se i osiguranje vozila, tehnički pregled kao i auto centar. Benzinska pumpna stanica je protočnog tipa što znači da postoji jedan ulaz i jedan izlaz.

Pumpa raspolaže i gorivima euro 5 standarda koja se dobavljaju iz rafinerije u Brodu. Preduzeće zapošljava devet točilaca goriva, četvoro radnika prodavnice, jednog poslovođu i jednog knjigovođu.Radno vrijeme preduzeća je od 00 do 24 časa pa prema tome spada u jednu od manjeg broja pumpi koje rade poslije ponoći u ovom gradu.

Preduzeće takodje raspolaže i sa dva obilježena parkinga koja zadovoljavaju potrebe klijenata bilo da su klijenti pumpe ili nekih drugih poslovnih jedinica koje se nalaze u sklopu objekta. U sklopu objekta se nalazi i Pavlović banka koja pomaže klijentima kako benzinske pumpe tako i klijentima osiguranja koje se tu nalazi.

4

Slika 1. Pumpa sa horizontalnom signalizacijom

Slika 2. Pumpa iz pravca tehničkog pregleda

Prilikom projektovanja pumpe moralo se voditi računa o saobraćajno-tehničkim uslovima i saglasnosti za izgradnju, odnosno rekonstrukciju priključka na javni put. Pa je prema tome projekat morao imati saglasnost nadležnog ministarstva prilikom njegove izrade.

5

Slika 3. Projekat pumpe koji zadovoljava saobraćajno-tehničke uslove

6

3. BROJANJE SAOBRAĆAJA

Za potrebe generisanja prometa benzinske stanice potrebno je da izvršimo brojanje saobraćaja u određenim vremenskim intervalima. Prilikom brojanja saobraćaja uzeli smo dva vremenska intervala od po dva časa za koje smatramo da su to intervali u kojima je najveća koncentracija vozila na benzinskoj stanici. Intervali u kojima smo mjerili intenzitet saobraćaja iznose 15 minuta.

1.1. Jutarnje mjerenjeTablica 1. Prvo mjerenje

Vremenski intervalBroj vozila koji je došao na

benzinsku pumpu

700- 715 8

715- 730 12

730- 745 10

745- 800 11

Ukupan broj vozila 41

800 - 815 13

815 - 830 14

830 – 845 6

845 - 900 17

Ukupan broj vozila 50

7:00 - 7:15

7:15 - 7:30

7:30 - 7:45

7:45 - 8.00

8:00 - 8:15

8:15 - 8:30

8:30 - 8:45

8:45 - 9:00

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18Prvo mjerenje

broj vozila

Grafikon 1. Rezultati jutarnjeg mjerenja1.2. Popodnevno mjerenje

7

Tablica 2. Drugo mjerenje

Vremenski intervalBroj vozila koji je došao na

benzinsku pumpu

1500- 1515 5

1515- 1530 14

1530- 1545 11

1545- 1600 8

Ukupan broj vozila 38

1600 - 1615 24

1615 - 1630 10

1630 – 1645 3

1645 - 1700 9

Ukupan broj vozila 46

15:00-15:15 15:15-15:30 15:30-15:45 15:45-16.00 16:00-16:15 16:15-16:30 16:30-16:45 16:45-17:000

5

10

15

20

25

30Drugo mjerenje

Grafikon 2. Rezultati popodnevnog mjerenja

4. ODREĐJIVANJE FAKTORA VRŠNOG ČASA

8

Obzirom da se najkompleksnije varijacije saobraćaja događaju tokom jednog časa,saobraćaj u vršnom času je kritična veličina za operativne analize. Analize kapaciteta kao i druge vrsta analiza fokusiraju se na saobraćaj u vršnom času tokom vremena od 15-minutnih intervala.

Odnos između saobraćaja u toku jednog časa i ekvivalentnog maksimalnog protoka definiše se kao faktor vršnog sata FVRS.

FVRS = Saobraćaj( vozila

sat)

MaxProtok = Saobraćaj( vozila

sat)

4∗Max 15min

Faktor vršnog časa u urbanim sredinama je generalno u granicama od 0,80 do 0,98. Manje veličine ukazuju na veće varijacije saobraćaja tokom jednog sata. Vrijednosti faktora vršnog sata iznad 0,95 su indikacija većeg intenziteta saobraćaja i kapacitivnih ograničenja.

Određivanje faktora vršnog časa za period od 0700 do 0800 časova

FVRS = 41

4∗12 =

4148

= 0,854166 0,85

Određivanje faktora vršnog časa za period od 0800 do 0900 časova

FVRS = 50

4∗17 =

5068

= 0,753294 0,75

Određivanje faktora vršnog časa za period od 1500 do 1600 časova

FVRS = 38

4∗14 =

3856

= 0,678571 0,68

Određivanje faktora vršnog časa za period od 1600 do 1700 časova

FVRS = 46

4∗24 =

4696

= 0,479166 0,48

FVRS 07-08 h FVRS 08-09 h FVRS 15-16 h FVRS 16-17 h0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

FVRS

Grafikon 3. Rezultati mjerenja faktora vršnog časa za pojedine sate

Iz tablice 2. u koju smo unosili vrijednosti protoka vozila odnosno broja vozila koja su došla na benzinsku pumpu možemo zaključiti da nam je vršni čas period od 1600 do 1700 jer smo u tom

9

vremenskom intervalu imali najveću vrijednost 15-minutnog intenziteta saobraćaja. Takođe iz grafikona 3. možemo zaključiti da nam je u vršnom času FVRS jednak 0,48 što znači da smo u tom vremenu vršnog časa imali velike neravnomjernosti saobraćaja.

Takođe iz grafikona 3. možemo zaključiti da nam je samo u prvom satu mjerenja faktor vršnog sata bio optimalan tj. da smo samo u prvom satu imali optimalan intenzitet saobraćaja dok smo u svim drugim satima mjerenja imali manje ili veće neravnomjernosti.

5. POREDJENJE PROMETA I FAKTORA VRŠNOG ČASA SA DRUGIM OBJEKTIMA

U ovom dijelu bavićemo se poređenjem datog objekta sa objektom slične namjene iz Vermonta u Sjedinjenim Američkim Državama. Ovaj objekat ima 8 mjesta za točenje i nalazi se na križanju ulica VT Route 2A i Barber Road u Vermontu. Objekat takođe pored pumpe ima i restoran pa sva vozila nisu dolazila samo na točenje goriva.

Slika 4. Projekat benzinske pumpe u Vermontu

Podaci koji su prikupljeni za ovu pumpu su dati u tablici 3.

Tablica 3. Podaci prikupljeni za benzinsku pumpu u Vermontu

Iz priloženih podataka vidimo da je vršeno mjerenje vršnog časa u jutarnjim i popodnevnim časovima. U jutarnjem vršnom času možemo vidjeti da je pumpa imala 13 vozila dok je u

10

poslijepodnevnom vršnom času imala 16 vozila na točenju goriva. Faktor vršnog časa za ovu pumu u jutarnjem mjerenju iznosi približno 0,79 dok je u popodnevnom mjerenju faktor vršnog časa iznosio približno 0,84

Za razliku od ove pumpe pumpa Banjaluka 1 je u jutarnjem mjerenju imala najviše 14 vozila dok je u popodnevnom mjerenjima imala 24 vozila što se može vidjeti iz tablica 1 i 2. Pumpa Banjaluka1 takođe ima i nešto manji faktor vršnog časa u jutarnjem mjerenju sto znači da ima neravnomjerniji intenzitet saobraćaja od pumpe u Vermontu.

Jutarnje Popodnrvno0

5

10

15

20

25

30Br. vozila

Banjaluka 1Vermont

Grafikon 4. Rezultati mjerenja intenziteta saobraćaja u jutarnjim i popodnevnim vršnim časovima

Jutarnji Popodnevni0.7

0.72

0.74

0.76

0.78

0.8

0.82

0.84

0.86FVRS

Banjaluka 1

Vermont

Grafikon 5. Rezultati mjerenja faktora vršnog časa u jutarnjim i popodnevnim vršnim časovima

6. ZAKLJUČAK

11

Pumpa Nešković P.J. Banjaluka 1 generisala je značajan broj novih putovanja. U postojećem stanju je generisala novih 24 kretanja putničkih automobila na saobraćajnoj mreži u toku vršnog sata. Prognozira se da će za vrijeme godišnjih odmora i očekivanog smanjenja cijena derivata u godini generisati novih kretanja. Novogenerisana putovanja uzrokovaće nezadovoljavajući nivo saobraćajne usluge sa čestim zastojima vozila što će se negativno odraziti na sigurnost saobraćaja i na opšte stanje okoline. U cilju preventivnog djelovanja predlaže se da se definiše minimalni nivo saobraćajne usluge ispod kojeg ne bi trebao funkcionisati bilo koji dio saobraćajne infrastrukture. Svi budući razvojni projekti bi morali zadovoljiti prihvaćeni nivo usluge, odnosno planirati investiciona sredstva za održavanje istog. Takođe bi trebali inicirati izradu studije saobraćaja kojom bi se definisali osnovni saobraćajni parametri neophodni za planiranje održivog saobraćajnog sistema koji bi bio u funkciji razvoja benzinske pumpe.

7. LITERATURA

12

Knjige:1) Prof. Dr. Kulović M. ; Uvod u saobraćajno inženjerstvo, Travnik 20112) Lijeskić J. ; Saobraćajni modeli – skripta

Ostali izvori: 1) http://www.wikipedia.org/ 2) http://www.ccrpcvt.org/library/studies/StGeorge_Traffic_Impact_Report_20050504.pdf