VİTAL BULGULAR

Dr. İhsan ESENFırat Üniversitesi Tıp Fakültesi

Çocuk Endokrinolojisi Bilim Dalı

• vital Lat.

• Canlı, hayati, yaşamsal, yaşamla ilgili.

Vital ?

Kalp tepe atımı

O2 Satürasyonu

Kan basıncı

Solunum sayısı

• Nabız, Kalp tepe atımı

• Solunum

• Kan basıncı

• Cilt: Isı, renk, görünüm

• Bilinç

Yaşamsal belirtiler

Vücut Isısı

• Hastanın ‘ateşine bakma’ şeklinde ifade edilir

• Ateş vücut ısısının belli değerinde üzerinde olmasıdır.

Yöntem Hızlı İnvaziv

Cilt Evet 2-3 sn Hayır

Kulak Evet 2-3 sn Hayır

Koltuk altı (aksiller) Hayır 3 dk Hayır

Ağız içi (oral) Hayır 3 dk Evet

Rektal Hayır 3 dk Evet

Vücut ısısı değerlendirme

• Pratik değil …• Önerilmiyor ..

Rektal ısı

• En sık kullanılan yol idi.

• Derece aksiller fossaya yerleştirilir.

• Koltukaltı kuru olmalı.

• En az 3 dk beklenmelidir

• Deri kan akımının bozulduğu şok gibi

durumlarda yanlış sonuç verebilir

• Her yaşta kullanılabilir

• Elde edilen değerler: 36.5 - 37.0°C

Koltuk altı ısısı

• Az kullanılan bir yoldur

• Dil altına yerleştirilir

• En az 3 dk beklenmelidir

• Koltuk altı ısıya göre 0.5°C yüksektir

• <6 yaş çocuklarda kullanılmaz

Ağızdan ısı

• Özel cihaz gerektirir

• Santral ısının ölçülmesinde

yardımcıdır

• Koltuk altı ısıdan biraz yüksektir

• Her yaş grubunda kullanılabilir

Orta kulak ısısı

• Günümüzde sıklıkla kullanılan

yöntemdir.

• Isı problarının kullanımı aracılığı ile

deri yüzeyinden ölçüm

• Hızlı, non invaziv

• Genellikle güvenilir

Deri yüzeyinden ısı

• Kalbin sistolik ve diastolik basınç farkından dolayı damarlar üzerinde hissedilen basınç dalgasıdır

• İki amaçla değerlendirilir– Kalbin hızı, ritmi ve kasılma

gücüne bakmak– Periferik damar hastalıklarının

tanımlanması

Nabız

Nabız muayenesi

Nabız muayenesi-Karotis

Normal nabız atım sayısı

Yaş grubu Nabız atım sayısı

(atım/dk)

Süt çocuğu 120-160

1-3 yaş 90-140

3-5 yaş 80-110

5-10 yaş 75-100

10-18 yaş 60-100

• Sayısı– Taşikardi – Bradikardi

• Ateşin her bir derecesi için nabız sayısında 10-15/dkartar.

• Ritmi• Şiddeti ve şekli

Değerlendirme

• Kapiller dolumun izlenmesi

önemlidir

• Tırnak yatağına basıldığında

beyazlaşma olur

• Bırakıldığında yeniden dolması

genellikle 2-3 saniye içerisinde

gerçekleşir

• Bu süresinin uzaması yetersiz

dolaşımın göstergesidir (Şok)

Kapiller dolum

• Hız, bir dakikada gerçekleşen inspirasyon sayısıdır

• Göğüs hareketleri ile veya oskültasyonla sayılır

• Altı yaşa kadar karın ve göğüs solunuma eşit katılır

• En az 30 sn boyunca sayılmalı

• Ritim, derinliği ve solunum güçlüğü de not edilmeli

Solunum

Solunum Hızları

Yaş grubu Solunum sayısı

Yenidoğan 30-60

0-1 24-38

1-3 22-30

4-6 20-24

7-9 18-24

10-14 12-22

14-18 14-20

• Taşipne : Solunum sayısının normalin üzerine çıkması

• Bradipne : Dakikadaki solunum sayısının azalması

• Hiperpne : Solunumun derinliğinin artması

• Hipopne : Yüzeysel solunum

• Apne : Solunumun geçici olarak durması

• Dispne : Yardımcı solunum kaslarının ve burun

kanatlarının solunuma katılması, solunumun zorlukla

olduğunu gösterir

Solunumun Değerlendirilmesi

• Kanın arter duvarına yaptığı basınç

• En iyi ölçüm damara yerleştirilen

katater aracılığı ile gerçekleştirilir

• Daha çok dolaylı yoldan ölçüm yapılır

• Bu amaçla sfingomanometre kullanılır

Kan Basıncı

• Manşon (şişirilebilir lastik torba)

• Puar (şişirici balon)

• Manometre

• Subap (hava basıncı ayarlanması)

– Cıvalı (taşınması zor)

– Yaylı (kolay taşınabilir)

– Elektronik (kişi kendi basıncını)

ölçebilir

• Çocuğun sakin olması

• Uygun manşon boyutu

– Kol uzunluğunun (omuz-dirsek)

üçte birinden dar, üçte ikisinden

geniş olmamalı

– Dar manşon basıncı yüksek

– Geniş manşon ise düşük ölçer

Dikkat edilmesi gerekli durumlar

• Çocuk yatar durumda olmalı

• Brakial arter ve kalp aynı hizada olmalı

• Ölçüm yapılacak kol çıplak olmalı

• Manşonda hava tam boşaltılır

• Manşon kola sarılır

• Stetoskop brakial arter üzerine yerleştirilir

• Radial nabız palpe edilir

Ölçüm tekniği

• Radial nabız kaybolana kadar manşon şişirilir

• Bu dönemde hiçbir ses duyulmaz

• Sübap aracılığı ile basınç yavaş yavaş düşürülür

• Damar açılınca Korotkoff sesleri duyulmaya başlar

• İlk duyulduğu an sistolik kan basıncı

• Seslerin kaybolduğu an diastolik kan basıncı

• Palpasyona göre dinlemekle elde edilen sistolik basınç 10-15

mm Hg daha yüksektir

• Palpasyonla diastolik kan basıncı ölçülemez

• Kan basıncı yüksek bulunursa bacakta da basınç ölçülmelidir

• Aynı manşonla yapılan ölçümde bacakta 15-20 mm Hg daha

yüksek bulunur

• Renk

• Sıcaklık

• Turgor

Cilt

• Normal, soluk, siyanotik

Cilt rengi

Glasgow Koma Skalası (GCS)Puan En iyi göz

yanıtıEn iyi sözel yanıt En iyi sözel yanıt

(Konuşamayan çocuk)En iyi motor yanıt

1 Göz açma yok

Sözel yanıt yok Yanıt yok Motor yanıt yok

2 Ağrı ile göz açma

Sözcük yok, yalnız anlamsız sesler, inlemeler

Avutulamayan, huzursuz, sinirli ağlamalar

Ağrı ile ekstansiyon (deserebre postür)

3 Sözel uyarı ile göz açma

Tutarsız sözcükler Bazen avutulabilen, sesler çıkarabilen

Ağrı ile fleksiyon(Dekortike postür)

4 Spontane göz açma

Karman çorman konuşma

Ağladığında avutulabilen, yaşına uygun iletişimde bulunan

Ağrıdan kaçınma

5 Anlamlı normal konuşma

Gülen, seslerin farkına varan, objeleri takip eden, iletişimde bulunan

Ağrıyı lokaliz etme

6 Komutlara uyma

Bilinç durumu

OLGU 1

• 5 yaşında hasta

• Bilinç açık koopere

• Nabız 90/dk, ritmik

• Solunum sayısı 24/dk, düzenli, rahat

• Tansiyon arteriyel 85/50 mmHg

• Cilt doğal, siyanoz yok, SpO2 %98

OLGU 2

• 5 yaşında hasta

• Bilinç kabalı, GKS 7

• Nabız 190/dk, ritmik

• Solunum sayısı 56/dk, düzenli, dispneik

• Tansiyon arteriyel 56/30 mmHg

• Cilt siyanotik SpO2 %76 (maske ile 8 lt/dk O2 ile)